ENDOKRİN SİSTEM

• Hormon: Yunanca horman = uyarmak, eksite etmek– Hormonlar vücudun farklı bölgelerinde yer alan

özelleşmiş hücre gruplarından salgılanır, kan yoluyla hedef hücrelere ulaşır ve fizyolojik etkilerini oluştururlar.

• Endokrin bez: Yunanca endon = içeriye, krinein = salgılamak. – Salgılarını (hormon) vücudun içine salgılayan bezler.

• Ekzokrin bez: Yunanca exo = dış.– Salgıları vücudun dışına salgılamak (ör: gözyaşı, salya,

ter bezleri)

Hormonların etki biçimleri

* 3

Nöral ve Hormonal iletişimin

karşılaştırılması

Farklılıklar:• Sinir sisteminde anatomik bağlantılar şarttır. Hormon

sistemde ise kan yolu ile tüm vücuda yayılır.

• Nöral mesajlar hızlıdır ve msn.’lerle ölçülür, hormonal mesajlar ise daha uzun zaman alır ve etkileri saniye veya dakikalarla ölçülür.

• Nöral mesajların çoğu dijitaldir (var veya yok, hep veya hiç) oysa hormonal mesajlar analogdur (kademeli, şiddetleri değişken)

• Sinir sistemi (somatik) istemli kontrol edilebilir.

Nöral ve Hormonal iletişimin

karşılaştırılması

Benzerlikler:• İletici olarak kullanılan maddeler, birbirlerine

benzeyen kimyasal haberci moleküllerdir. Bunların kattettikleri mesafe çok farklıdır: (30 nm –1m)

• Nöron ileticisini, endokrin bez de hormonunu sentez edip ilerde kullanmak üzere depolar

• Her iki sistemde uyarılma olmadan aktive olmazlar.• Birçok kimyasal maddenin hem nörotransmitter

hem hormondur.• Her ikiside reseptörleri üzerinden ve benzer hücre

içi yollardan etkili olurlar.

Hipotalamus:

• Endokrin ve otonom kontrolün bir arada yürütüldüğü beyin bölgesidir.

• Açlık-tokluk, iştah, vücut ısısı, gibi pek çok düzenleme de hipotalamusta organize edilir.

• Hipotalamusta üretilen salgılatıcı ve inhibe edici hormonlar ile ön hipofiz çalışmasını kontrol eder.

• Hipotalamusta bulunan supraoptik ve paraventriküler çekirdeklerde yapılan oksitosin ve vazopressin(ADH) hormonları aksonlar boyunca ilerleyerek arka hipfizden kana verilir.

Ön hipofiz hormonları:

Tiroid hormonları:

Tiroid hormonları:

Paratiroid hormonu:

• Parathormon: Görevi kan kalsiyum

düzeyini yükseltmektir.

Pankreas hormonları:

Adrenal korteks hormonları:

• Glukokortikoidler: Kan şeker düzeyini yükseltirler, immün sistemi baskılarlar, inflamasyonu önlerler

• Mineralokortikoidler: Na+ tutulup K+

atılmasını sağlarlar.

• Adrenal androjenler: Kadında aksiller ve pubik kıllanma ile libidodan sorumludur. Erkekte etkileri testislerden salgılanan androjenlerin etkilerinden ayıryedilemez.

Gonad hormonları:

Ovaryum hormonları:

•Östrojenler, progesteronlar: Dişi sekonder seks karekterlerinin gelişimini ve sürdürülmesini sağlarlar. Uterustaki siklik değişikliklerin oluşmasını sağlar.

Testis hormonları:

•Testosteron:Erkek sekonder seks karekterlerinin gelişimi ve sürdürülmesini sağlar. Spermiogeneze yardımcı olur.