1

2

Emily BrontëRÜZGÂRLI

BAYIR

3

Can Yayýnlarý: 68Dünya Klasikleri: 11

Wuthering Heights, Emily Brontë© Bu çevirinin yayýn haklarý Can Yayýnlarý’ndadýr, 1998

1. basým: 19984. basým: 2005

Kapak Tasarýmý: Erkal YaviKapak Düzeni: Semih ÖzcanDizgi: Gülay YýldýzDüzelti: Fulya TükelMontaj: Mine Sarýkaya Kapak Baský: Çetin OfsetÝç Baský: Özal MatbaasýCilt: Eko Ofset

ISBN 975-510-189-6

CAN SANAT YAYINLARI LTD. ÞTÝ. Hayriye Caddesi No. 2, 34430 Galatasaray, ÝstanbulTelefon: (0212) 252 56 75 - 252 59 88 - 252 59 89 Fax: 252 72 33http://www.canyayinlari.come-posta: yayinevi@canyayinlari.com

4

Emily BrontëRÜZGÂRLI

BAYIR

ROMAN

Türkçesi

NACÝYE AKSEKÝ ÖNCÜL

CAN YAYINLARI

5

6

ÖNSÖZ

Brontë Kýz Kardeþler’den Charlotte, yirmi yaþýnday ken, za manýn saray þairi Robert Southey’e, kendi yazdýðý bir avuç þii ri gönderip görüþlerini almak istediðinde, þairin ona en önemli öðüdü þu oluyor:

“Edebiyat, bir kadýnýn kendini vereceði, iþ edineceði bir þey deðil, olmamalý da! Bir kadýn, kendini ne denli kadýnlýða öz gü iþlere verirse, bu öteki iþ için o denli az vakti kalacaktýr – bu iþi baþarý amacýyla da yapsa, eðlence için de yapsa, bu böyle. Siz henüz, bir kadýný bekleyen görevler içinde deðilsiniz, ama ken dinizi bu görevle karþý karþýya bulduðunuzda ün peþinde böy lesine koþmayacaksýnýz; böyle uydurma heyecanlar pe þin-de olmayacaksýnýz; yaþamýn iniþ çýkýþlarý, dalgalanmalarý ara-sýn da bunu zaten bol bol bulacaksýnýz.”1

Neyse ki kýz kardeþlerin hiçbiri bu öðüdü dinlemiyor ve onun için de bugün Victoria Çaðý’nýn yalnýzca en ünlü kadýn ro man cýlarý deðil, ama en ünlü romancýlarý arasýnda yerlerini git tik çe pekiþtiriyorlar.

Ne var ki yazdýklarýný, sýrf kadýn olduklarý için yayýnlaya-ma ma korkusuyla, üç kýz kardeþ ortaklaþa bastýrdýklarý ilk þiir-le rini, adlarýnýn baþ harflerine uygun birer erkek adý alarak ya yýn lamýþlar: ‘Currer, Ellis ve Acton Bell’in Þiirleri.’ Bu ki tap-çý ðýn içinde, eleþtirmenlere göre Emily Brontë’nin coþkulu, duy gulu ve biraz da mistik þiirlerinden baþka fazla bir þey ol ma sa da, erkek adý altýnda da olsa, kadýn olarak bir kitap yayýnla ya bi l miþlerdi ya!

Kanýmca zamanýn saray þairinin öðüdü ve Brontë Kýz Kar-deþ ler’in davranýþý, Victoria Çaðý’nýn çeliþkili, ama çaðý yan-sýtan özelliðidir.

7

1 The Life of Charlotte Brontë, Elizabeth Gaskell. London 1857, Bl. 8.

Kimilerince Victoria Çaðý demek, varlýklý orta sýnýfýn yük-se liþi, süslü elbiseler, þatafatlý köþkler, uzgörüþlü, sakýngan, tu tar lý bir yaþam; aile mutluluðu, bu mutluluk içinde mutlu yüz le riyle eþler ve bir sürü çocuk, Ýngiltere’de 1837’de tahta çýkýp 1901’e kadar orada kalan ve bu çaða adýný veren Kraliçe Vic to ria, sevgili eþi Prens Albert ve kendini çevreleyen çocukla-rýy la tüm bunlarýn tipik temsilcisi.

Ama öte yandan, kimilerince de, Ýngiltere’de endüstriyel ge liþme, patlama; boþalan çiftliklerden, tarým alanlarýndan, kýr-sal bölgelerden akýn akýn kentlere, endüstri merkezlerine ko þan iþçiler ve ilk þaþkýnlýklar, bocalamalar içinde saðlýksýz ko þul larda çalýþan ve yaþayan, yaralanan, ölen, periþan bir iþçi sý ný fý; Ýrlanda’da kýtlýk ve açlýk; açlarýn Liverpool gibi limanlar yö resine, Manchester gibi endüstri merkezlerine doluþmasý; aç su suz, neredeyse çýrýlçýplak, ortalýða býrakýlýveren kimsesiz, sa hip siz çocuklar. Bu sorunlarý ve daha baþka sorunlarý çözüm-lemek için Parlamento’dan, art arda sunulan ve çýkarýlan reform yas alarý.

Öte yandan yine kimilerince de bu çað, bilimin pek çok kol da büyük atýlýmlar yaptýðý bir çað. Darwin ve ‘Türler’in Kö ke ni’; jeoloji ve astronomide yepyeni geliþmelerle yeryüzünün ve gökyüzünün artýk Ýncil’e sýðamamasý, tüm bun-larýn sonucu çe þitli mezheplerin türemesi ve çatýþmasý. Her pazar kiliseye git meyi en önemli dinsel ve toplumsal görev sayanlarýn yanýnda, büyük bir özgürlük içinde kilisenin eþiðin-den adýmýný at ma yanlar.

On dokuzuncu yüzyýl, Victoria Çaðý’nýn ünlü kadýn roman ya zarlarý içinde belki de en ünlüsü olan Emily Brontë 1818 yý lýnda, bu boþalan, ýssýzlaþan kýrsal bölgelerden Yorkshire’da, vah þi bir doða içinde, rüzgârlara, fýrtýnalara açýk, buz gibi, taþ bir evde doðdu. Babasý Ýrlanda’dan kalkýp gelerek, sonunda Ýngiltere’de okuryazarlýðý, öðrenimi yerinde bir papaz olmuþ, ýs sýz tepelerdeki bu papaz evine yerleþmiþ; 1812’de evlendiði ve 1822’de ölen karýsýndan bu on yýl içinde beþi kýz biri oðlan altý ço cuk sahibi olmuþ; kýzlardan ilk ikisi yoksulluk ve bakýmsýz-lýk tan ilkokul çaðýnda ölmüþler, tek oðul, iyi yetiþmesi için kýz-la rdan kesilip ona verilen tüm olanaklara karþýn kendini içkiye, uyuþturucuya kaptýrýp genç yaþta göçüp giderek umutlarý boþa çý karmýþ, kýz kardeþlerini, babasýný yasa boðmuþ; içine kapanýk

8

bir insan olan baba, büsbütün insan kaçkýný olmuþ; geriye ka lan üç kýzdan Emily, ardýnda, 1847’de yayýnladýðý ve kendini üne kavuþturan tek romaný Wuthering Heights’ý (Rüzgârlý Ba yýr) býrakarak 1848 yýlýnda, daha otuz yaþýndayken, çaðýn saray þai rinin tüm kadýnlara öðütlediði o kadýnlýk görevlerini bile yük lenemeden ölüp gitmiþtir; kendinden birkaç ay sonra da kü çük kýz kardeþi, yine ardýnda bir roman býrakýp ablasýnýn ar ka sýndan gitmiþtir. Uzun yaþama bakýmýndan çocuklarýn en þanslýsý olan Charlotte de 1855’te, henüz otuz dokuz yaþýnday-ken, ardýnda dört roman býrakarak ölmüþtür.

Rüzgârlý Bayýr, okuyanýn yaþýna, yaþam deneylerine, öð re-nim durumuna, duyarlýlýðýna ve duygusallýðýna ve daha da baþ-ka niteliklerine göre deðiþkenlik gösteren bir sanat yapýtý. Uzun aralýklarla okunduðunda deðiþik tatlar veren bir roman. Ki mi okurlarca büyük bir ‘aþk romaný’; kimilerince kötü rast-lan týlar, sadist iþkenceler, sarhoþlar, kumarbazlar, öfke, ölüm, ölüm, ölüm dolu. Kimilerince de mevsimine göre yabanýl do ða-nýn fýrtýnalarý, kar tipileri, meltemleri, fundalýklarý, çayýrý, çi me ni, güneþi ve güzelim kýr çiçeklerini þiirsel ve insanýn içine iþ leyen bir dille anlatan ve tüm bunlarý olaylarla ve kiþil-erle bü tün leþtiren uzun bir þiir, kimilerince de içe sindirile sindirile çe kilen acýlarýn öyküsü; romantik türde bir yapýt; ya da tüm bunlarý kapsayan, ama ayrýca da Liverpool’da açlýktan ölüm ha lin de bulunup eve getirilen kimsesiz çocuðuyla, çaðýn yok edip bi tiren hastalýðý veremden, zatürreeden, tifodan, çeþitli yýp ra tý cý olaylar ve hastalýklar ve zor yaþam koþullarýyla deliliðe va ran be yin rahatsýzlýklarýndan ölüp giden her yaþtan insanlarýyla; din darlýðý iþkenceciliðe vardýran bilisiz kiþileriyle ya da Ýncil’le fi lan ilgisi olmayan, ‘erkekten güçlü, çocuktan saf, baþkaldýran, du yarlý’ genç kýz ve kadýnlarýyla; ayrýca yerine oturmuþ dav ra nýþ larý, incelikleri, giyim kuþamlarý, göstermelik kilise ziya retle ri ile yükselmekte olan varlýklý, seçkin orta sýnýf ailesiyle; her þeyiyle Victoria Çaðý’nýn tam bir belgeseli; ger-çekçi bir ya pýt.

Aydýn bir papaz olan babalarýnýn politika, sanat ve edebiyat konularýndaki heyecaný ve annenin ölümünden sonra ço cukla-rýn bakýmýný üstlenen teyzeyle bu konularda karþýlýklý konuþ-ma ve tartýþmalarý, çocuklar için de bir öðrenim ve eðitim ola-naðý oluþturmuþtur. Ayrýca teyzelerinin, ortalýðý dolduran

9

ha yalet, mucize, cennet ve cehennem öyküleriyle dolu dinsel der gilere düþkünlüðü, onlarýn bu konularda çok þey okumasý-na yol açmýþ, hayal güçlerini geliþtirerek, onlarý küçük yaþta, cinli perili, ama yine de gerçekle karýþýk öyküler yazmaya yö nelt miþtir. Daha sonra gönüllerince okuma olanaðý bulduk-larý Scott, Byron, Shakespeare ve daha baþka yazarlar onlara yep ye ni dünyalar açmýþtýr.

Emily Brontë, büyük bir olasýlýkla, romanýný 1845’te yaz-ma ya baþlamýþ, 1847’de yayýnlatabilmiþ ve kendisi de hemen ar dýn dan 1848’de ölmüþtür. Romandaki baþ kiþilerin, yalnýzca Emily’nin hayal gücünün ürünleri olmayýp aile içinde ya da çev resinde gerçekte var olan kiþilerin uzantýlarý olduðu anlaþýl-mak tadýr.

Romanýn baþ kiþisi Catherine Earnshaw, abla Charlotte’un Emily için söylediði gibi, ‘erkekten daha güçlü, çocuktan daha saf’, her an canlý, heyecan dolu, taptaze ve her þeyiyle ola ðan üs-tü bir doðallýkta. Heathcliff, Liverpool’dan bulunma bir ço cuk. Aileye girdiðinden beri on iki-on üç yaþýna kadar Cat herine’le ayný yataðý paylaþtýðý anlaþýlýyor; dünyada tek da ya naðý – anasý, babasý, kardeþi, sevgilisi, arkadaþý, her þeyi o ol mu þtur. Bu dayanaðý yitirmek onu ortada yapayalnýz býrakývermiþ, insanlýktan çýkarmýþtýr. Catherine’le Heathcliff ayný evde kar-deþ gibi büyüdüklerinden, ikisi arasýndaki bu iliþki ile, Emily’nin tek erkek kardeþi Branwell’e olan yakýnlýðý arasýnda ko þutluk bulanlar ve duygusal da olsa, yakýn akraba arasýndaki cinsellik konusunu iþleyen eleþtirmenler de olmuþtur.

Bu romanda hiç cinsellik yok diyenlerle neredeyse her cüm lesinde, her davranýþta cinsellik bulanlar vardýr. Sevgi, kin, nef ret, öç alma tutkusu gibi güçlü duygularla dolu bu gençlik öy küsü, kanýmca, patladý patlayacak gizli bir cinsellikle do lu-dur. Otuz yaþýnda veremden ölen, son derece duyarlý bir ya ra-dý lýþý olan, hiç evlenmemiþ bir genç, kadýn yazar, tüm canlýlýðý ile bu kitaptadýr. Özellikle Catherine’in ölmeden hemen önce Heathcliff’le buluþtuðu sahne unutulur gibi deðil.

Emily Brontë, romanýnda uyguladýðý anlatým tekniði ve ya lýn ama þiirsel diliyle edebiyat ustalarý arasýnda saðlam bir yer dedir. Yazar, olaylarý, öyküyü dinleyen ve ara sýra da öy kü-nün içine giren son derece çekingen, akýllý uslu ve oldukça da ben cil, aydýn bir kentli erkek ve ona öyküyü anlatan her þeyiyle

10

ýlým lý, normal, tipine uygun, saðduyulu bir kâhya kadýn ara cý lý-ðýy la aktarýyor okura. Son derece coþkulu, fýrtýna gibi insanla-rýn ve olaylarýn bu iki rahat ve ýlýmlý insanýn süzgecinden ge çe-rek anlatýlmasý, okuyucunun yürek kütürtülerini hafifletiyor. Ay rýca romandaki baþ kiþilerin kendilerini ve kimi olaylarý za man zaman kâhya kadýna kendi aðýzlarýyla anlatmalarý, ro ma nýn gidiþini canlandýrýyor; konuþanlar çoðaldýkça roman tek ni ði dram tekniðine dönüþüyor sanki.

Bazý eleþtirmenler, romanýn Catherine’in ölümüyle bit me-si gerektiðini, ondan sonraki kuþaðýn öyküsünün yapay bir ek len ti gibi durduðunu söylüyorlar. Kanýmca romanýn ikinci ku þak la ilgili bölümü öyküyü bütünlüyor. Yazar, Heathcliff’i, sev gi lisinin ölümünden sonra daha yýllarca yaþatarak, o yaradýlýþta ve konumda bir insandan, bir örnek olay incelemesi çý ka ra bil miþ tir ve bunu baþarýyla yapmýþtýr. Bu açýdan bu romaný bir de ruh hekimlerince ele alýnmaya deðer görebiliriz. Ayrýca oku yu cu sunu büyük bir acýyla yapayalnýz býrakmayýp elinden tu ta rak, daha sakin, daha ýlýmlý sulara býrakmak ve sonunda rahat bir soluk aldýrmak da sorumluluðunu bilmek gibi bir þey.

Benim, Wuthering Heights’ý Rüzgârlý Bayýr adýyla çe vir-mem den önce, 1940’lý yýllarda, ayný roman Ölmeyen Aþk adýyla si nemalarda gösterilmiþti. Baþ oyuncularý Laurence Olivier ile Merle Oberon olan film, Catherine’in ölümüyle bitiyordu. Fil-min gösteriliþinden sonra, her zaman olduðu gibi, romanýn çe vi ris i art arda piyasaya sürüldü – Ölmeyen Aþk ve Anafor Te pe’yi anýmsýyorum. Ýkisi de film gibi Catherine’in ölümüyle bi ti yordu. Bunun üzerine zamanýn Tercüme Bürosu’ndan Ýngiliz Kla sik leri arasýnda yayýnlanmak üzere bu romaný tam olarak çe vir mek için bir çaðrý aldým. Böylece romanýn ilk tam çevirisi, Rüz gâr lý Bayýr adý altýnda, Ýngiliz Klasikleri arasýnda çýktý; daha son ra 1958 ve 1964’te yine ayný dizi içinde ikinci ve üçün cü kez ya yýnlandý. Bu arada da, Uðuldayan Tepeler ve daha baþ ka ad lar altýnda ve bir kez de 1964’te benim romana verdiðim ay ný ad la, baþkalarýnca da yayýnlandý. Rüzgârlý Bayýr adýnýn ‘Wuthering Heights’ için, o uðultulu, ýssýz, yabanýl tepel-er için, bi raz yumuþak kaldýðýnýn ayrýmýndayým; ne var ki bu þiirsel adý çok seviyorum ve bu addan vazgeçemiyorum.

Naciye Akseki Öncül - 1983

11

12

1

1801. – Ev sa hi bi mi, ile ri de baþýma iþ ler aça cak olan bu tek kom þu mu görme ye git tim, þim di ora dan ge li yo-rum. Bu ra larý çok güzel yer ler doð ru su! Bütün Ýngil te-re’de top lu mun hay hu yun dan böyle büsbütün uzak bir yer bu la bi le ce ði mi san mazdým hiç. Ýnsan lar dan ka çan için tam bir cen net – son ra Mr. He ath cliff’le ben bu ýssýz yer le ri pay laþ mak için ne ka dar da uy gun bir çif tiz! Ne eþ siz bir in san! Atýmýn üstünde ona doð ru iler ler ken, göz le ri nin, kaþ larý altýnda kuþ kuy la kýsýldýðýný ve adýmý söy ler ken de el le ri ni inatçý bir çe kin gen lik le ye le ði nin iç ta raf larýna doð ru kaçýrdýðýný gördüðümde ken di si ne na sýl bir yakýnlýk duy du ðu mu an la madý bi le.

“Mr. He ath cliff’le mi tanýþýyo rum?” de dim.Yanýt ola rak yalnýz baþýný sal ladý.“Ben, ye ni ki racýnýz Lock wo od, efen dim,” de dim.

“Bu ra ya ge lir gel mez ilk fýrsat ta si zi zi ya ret et me yi görev bil dim. Umarým Thrush cross Gran ge’ý ki ra la mak ko nu-sun da ki ýsrarýmla si zi ra hatsýz et me mi þim dir. Dün duy-du ðu ma göre si zin bu ko nu da ki düþünce le ri niz...”

Yüzünü bu ruþ tu ra rak, “Thrush cross Gran ge, be nim ken di malýmdýr, efen dim,” di ye sözümü kes ti. “En gel ol mak elim de ol duk ça kim se nin be ni ra hatsýz et me si ne ra zý ol mam, içe ri gi rin!”

Bu ‘içe ri gi rin’i, diþ le ri nin arasýndan, ‘Ce hen nem olun’ der gi bi söyle miþ ti. Yas landýðý bah çe kapýsý bi le söy le nen sözle re uyar bir ha re ket te bu lun madý. Ýþte, her-hal de asýl bu du rum, be ni bu çaðrýyý ka bu le it ti. Çe kin-gen lik ten ya na be ni gölge de býra kan bu ada ma karþý

13

içim de bir il gi uyanmýþtý.Atýmýn, göðsüyle, iter gi bi bah çe kapýsýna da yan dý ðý-

ný görünce zin ci ri çözmek için eli ni uzattý. Son ra, asýk bir yüz le taþlýk yol da önüme düþtü, av lu ya gi rer ken “Jo seph! Mr. Lock wo od’un atýný al, þa rap da ge tir!” di ye ses len di. Bu çif te buy ru ðu du yun ca içim den, “Ga li ba ev de to pu to pu bir tek uþak var,” de dim. ‘Te vek ke li de ðil taþlýkta ara lýk lar dan ot lar bit miþ, çim le ri de hay van lar dan baþ ka ke sip düzel ten ol mamýþ,’ di ye düþündüm.

Jo seph yaþlýca, da ha doð ru su yaþlý bir adamdý. Bel ki de çok yaþlýydý, ama güçlü kuv vet li ve dinç ti. Atýmý alýr-ken hoþ nut suz lu ðu nu göste rir bir ses le ters ters, “Tanrý yar dýmcýmýz ol sun,” di ye söylen di, hem de yüzüme öyle ek þi bir su rat la baktý ki, ‘Za vallý, her hal de ye me ði ni haz-met mek için Al lah’tan me det umu yor, o so fu ca ya ka rý þý-nýn da be nim bu bek len me dik ge li þim le hiç bir il gi si ol ma sa ge rek,’ di ye düþünüp ha li ni hoþ gördüm.

Mr. He ath cliff’in otur du ðu evin adý Rüzgârlý Ba yýr’ dýr (Wut he ring He ights). ‘Wut he ring’, taþ ra di lin de, fýr týnalý günler de bu evi sa ran uðul tu lu ha vayý be lir ten an lamlý bir sýfattýr. Bu te pe de her za man için te miz, sað lam bir ha va ol du ðu bel li. Ku zey rüzgârýnýn bu sýrtlar da ki gü cü-nü, in san evin ucun da ki bir kaç bo dur çamýn yan yatýþýn-dan ve güneþ ten sa da ka is ter gi bi bütün dal larý ayný yöne uza nan bir sýra cýlýz çalýdan anlýyor. Ney se ki mi mar, ile-ri yi görmüþ de, yapýyý ada makýllý sað lam yapmýþ. Da ra-cýk pen ce re ler ta du varýn içi ne oyul muþ, köþe ler de bü yük çýkýntýlý taþ lar la sað lam laþtýrýlmýþ.

Eþi ði at la ma dan, evin al nacýna, özel lik le gi riþ ka pý sý-nýn çev re si ne ser piþ ti ri len aca yip ka bart ma larý in ce le-mek için dur dum. Kapýnýn üstünde artýk çürüyüp dö kül-me ye baþ la yan ej der ha lar la çýplak ço cuk lar arasýnda 1500 ta ri hi ni ve ‘Ha re ton Earn shaw’ adýný seç tim. Bir þey ler söyle yip hýrçýn sa hi bin den, bu evin geç mi þiy le il gi li kýsa bir bil gi is te ye cek tim; ama kapýda ki du ru þuy la, ya he men içe ri gir ya da çek git, der gi biy di. Be nim de

14

evin içi ni görme den onu sabrýný tüket me ye hiç ni ye tim yok tu.

Bir ba sa mak la doð ru dan otur ma odasýna gi ri ver dik. Ne so fa vardý, ne de ko ri dor. Bu ra lar da öne min den ötürü bu oda ya ‘ev’ di yor lar. Bu rasý ge nel lik le hem mut fak, hem de ko nuk odasýdýr. Ama Rüzgârlý Bayýr’da mut fak, sa nýrým evin baþ ka bir ye ri ne kaldýrýlmýþtý ya da içe ri ler-den doð ru ku laðýma ge len çe ne yarýþtýrma larýndan ve kap ka cak týkýrtýsýndan ben öyle an ladým. Ko ca man oca-ðýn çev re sin de de, ora da et kýzartýldýðýný, ye mek kay na-tý lýp ek mek pi þi ril di ði ni göste ren hiç bir þey yok tu. Du var lar da da, gözüme, ne bir bakýr ta va, ne de ka laylý bir süz geç pýrýltýsý çarptý. Yalnýz odanýn bir ucun da me þe-den ya pýlma büyük bir büfe nin raf larý üstünde, çatýya ka dar yü kse len sýra sýra büyük ka laylý kap lar la, gümüþ maþ ra pa ve ib rik ler den yansýyan ýþýk ve ýsý gözle ri ka maþ tý rý yor du. Oda ta vansýzdý. Yu laf çöre ði, yýðýn yýðýn sýðýr ve do muz but larýyla do lu bir tah ta ka paðýn örttüðü bir köþe dý þýnda, çatý ol du ðu gi bi göz önündey di. Ocaðýn üstüne es ki ve paslý bir kaç tüfek le bir çift ta ban ca asýlmýþ, süs ola rak da, par lak çið renk ler le bo yanmýþ üç te ne ke ku tu kon muþ tu. Döþe me düz, be yaz taþ tandý. San dal ye ler il kel, yüksek ar kalý ve ye þil bo yalýydý. Büyük ve ko yu renk li bir ta ne si ka rartýda güç fark edi li yor du. Büfe nin al týnda kos ko ca kýzýl bir av köpe ði uzanmýþ yatýyor du. Çev re si ni, dur ma dan baðrýþan bir sürü yav ru almýþtý. Ký yý da bu cak ta da baþ ka köpek ler vardý.

Bu oda ile bu eþ ya la ra, ‘Eh, uy gun,’ der ge çer di niz, eðer sa hi bi toz lu ðu ve diz lik le ri için de güçlü kas larý da ha da be li ren, sert yüzlü sýra dan bir Ku zey li çift çi ol say dý. Ak þam larý ye mek ten son ra tam vak tin de çýkar da bu te -pe ler de ye di-se kiz ki lo met re lik bir alaný do la þýr sa nýz, kol tu ðu na ku rul muþ, önünde, yu var lak bir ma sa üs tün -de bi rasý köpükle nen böyle çift çi ler görürsünüz. Ama bu ev, bu ya þantý, Mr. He ath cliff’e göre de ðil di. He ath cliff’in yüzü ka ra yaðýz bir Çin ge ne’ye ben zi yor du. Gi yi ni þi,

15

ta výr larý ise bir efen di, da ha doð ru su efen di den bir köy aða sý gi biy di. Bel ki bi raz umur sa maz bir gi yi ni þi vardý ama, dim dik, güzel bir be de ni ol du ðun dan, hem de so murt kanlýðýndan ötürü, bu ih mal ci lik on da hiç de fe na dur mu yor du; onun bi raz da görgüsüzce bir büyüklen me için de ol du ðu kuþ ku su na kapýlan lar da çýka bi lir. Ýçim de, hal den an la yan bir ses ba na on da böyle bir þey ol ma dý ðý-ný söylüyor. Ýçgüdümle se zi yor dum ki onun bu çe kin gen-li ði, aþýrý duy gu sal dav ranýþla ra, karþýlýklý in ce lik göste-ri le ri ne duy du ðu tik sin ti den ge li yor. Ben ce He ath cliff, sev gi si ni de nef re ti ni de bel li et me yen ler den di; ikin ci bir kez se vi lip nef ret edil me yi de aklý al mazdý. Ama ben de çok ile ri gi di yo rum. Ken di huy larýmý ala bil di ði ne ona yük lüyo rum. Kim bi lir, bel ki de Mr. He ath cliff’in, ken di-siy le ah bap ol mak is te yen ler den kaçýnmasýnda, be nim-ki ne uy ma yan bam baþ ka ne den ler vardýr. Kim se ler ba na ben ze me sin. An ne ci ðim hep, “Sen ra hat bir yu va ku ra-maz sýn,” der du rur du. Ger çek ten de da ha ge çen yaz böy-le bir yu va ya hiç de ya raþýr bi ri ol madýðýmý göster dim.

Bir ay ka dar de niz kýyýsýna git miþ tim. Ha va alýp ge zi- nir ken, çe ki ci mi çe ki ci bir kýzla tanýþtým. O, ba na al dý rýþ et me di ði süre ce, gözümde ger çek bir tanrýçaydý. Ona hiç- bir za man sev gim den söz et me dim. Ama gözle rin di li var sa, bu da la lar bi le ona de li gi bi âþýk ol du ðu mu kes ti re-bi lir di. So nun da be ni an ladý ve ba na düþünüle cek ba kýþ-la rýn en tatlýsýyla karþýlýk ver di. Pe ki, ben ne yaptým der si niz? Söyler ken utanýyo rum, buz ke si lip týpký bir sü mük lüböcek gi bi ka bu ðu ma çe kil dim; her bakýþta bi raz da ha so ðu ya rak, bi raz da ha büzüle rek. So nun da za vallý kýz ken di an layýþýndan kuþ ku ya düþtü ve bir yan-lýþlýk yap týðýný sanýp öyle altüst ol du ki, an ne si ni ora dan git me ye razý et ti. Bu tu haf hu yum yüzünden, taþ yürek li bir in san ola rak tanýndým. Bu nun ne ka dar haksýz bir yargý ol du ðu nu yalnýz ben bi li rim.

Ocaðýn yanýnda, ev sa hi bi nin yönel di ði ta rafýn kar þý-sýn da bir san dal ye ye otur dum. Ko nuþ ma dan ses siz ce

16

dur du ðu muz bir sýra da ana köpek, yu vasýndan çýka rak sin si sin si ba caðýmýn ar kasýna ya naþtý; du daðý yu karý doð ru sýyrýlmýþ, be yaz diþ le rin den, ýsýrmak hýrsýyla sal-ya lar akýyor du. Ses siz li ði dol dur mak için köpe ði ok þa-ma ya kalktým. Bu dav ranýþým, uzun ve bo ðuk bir hýrla yý-þa ne den ol du.

Mr. He ath cliff de, “Köpe ði ra hat býrak sanýz iyi olur,” di ye onun la bir lik te ho mur da na rak, da ha ile ri göste ri le ri bir tek me siy le önle di. “Þýmartýlma ya alýþýk de ðil dir, süs kö pe ði de de ðil,” di ye ek le di. Son ra yan da ki bir kapýya doð ru gi dip bir kez da ha, “Jo seph!” di ye baðýrdý.

Jo seph, mah ze nin di bin den an laþýlmaz bir þey ler mý rýl dandý, ama mer di ven den ayak se si du yul madý. Bu nun üze ri ne efen di si de aþaðýya onu ara ma ya ine rek be ni o az g ýn di þi ve her ha re ke ti mi kol la yan uzun tüylü, kor kunç bir çift ço ban köpe ðiy le baþ ba þa býraktý. O kaz-ma gi bi diþ le rin eti me gir me si ne can at madýðým için ye rim den kýpýrda ma dan otur dum. Ama ak si li ðe bakýn ki kö pek le rin sözsüz aþaðýla ma lar dan an la ma ya cak larýný sa na rak yüzle ri ne bakýp göz kýrpma ya, aðzýmý bur nu mu oy nat ma ya baþ ladým ve yüzümün bir ha li sayýn ba yaný öy le si nir len dir di ki, bir den kýza rak diz le ri me atýldý. Kö pe ði it mem le ma sanýn ar kasýna geç mem bir ol du. Bu dav ranýþým bütün sürüyü kýþkýrttý. Boy boy, yaþ yaþ ya rým düzi ne ye yakýn dört ayaklý ib lis ler, giz len dik le ri de lik ler den çýkýp odanýn or tasýna top landýlar. En çok to puk larýmla ce ke ti min etek le ri ne saldýrýyor lardý. Ocak ba þýnda ki de mi ri ya ka la ya rak sa vaþ kan larýn büyükçe le-ri ni elim den gel di ðin ce uzak laþtýrma ya çalýþtým ve ev hal kýndan or talýðý yatýþtýrma larý için baðýra çaðýra yar-dým is te mek zo run da kaldým.

Mr. He ath cliff’le uþaðý, mah ze nin mer di ven le rin den, in saný çi le den çýka ran bir kayýtsýzlýkla çýktýlar. Or talýðý hav la ma lar, baðýrma lar dol du rup kýya met kop tu ðu hal-de, iki si de adýmlarýný azýcýk ol sun sýklaþtýrmadýlar. Ney-se ki mut fak ta ki ler den bi ri da ha tez dav randý. En ta ri si-

Rüzgârlý Bayýr 17/2

nin etek le ri be li ne top lanmýþ, kol larý sývanmýþ, ya nak larý alev alev, güçlü kuv vet li bir kadýn, elin de ki ta vayý ha va-da sal la ya rak aramýza katýldý. Si lahýný ve di li ni öyle kul-lan dý ki, fýrtýna þaþýla cak þey, he men di ni ver di. Efen di si oda ya gir di ði za man or ta da yalnýz o kalmýþtý, fýrtýna dan son ra ki bir de niz gi bi göðsü kalkýp ini yor du.

Evin efen di si, ko nu ðu hi çe say mak olan bu tu tu-mun dan son ra, artýk hiç da ya na madýðým bir bi çim de ba na ba ka rak, “Ne ler olu yor bu ra da böyle?” de di.

“Ne ler olu yor, evet,” di ye ho mur dandým. “Ku dur muþ bir do muz sürüsü bi le si zin bu hay van larýnýzdan da ha za rar sýzdýr. Bir ya bancýyý, ha bun lar la baþ ba þa býrakmýþ-sý nýz, ha bir sürü kap lan la, hep si bir!”

Þi þe yi önüme ko yup ma sayý es ki ye ri ne ge ti re rek, “Bir þe ye do kun ma yan la ra on lar da do kun maz lar,” de di. “Kö pek le rin te tik te dur masý iyi dir. Hay di ge lin, bir bar-dak þa rap için.”

“Sað olun, is te mem.”“Isýrmadýlar ya?”“Eðer bi ri ýsýrsaydý görürdü gününü.”He ath cliff’in yüzü yu mu þadý, sýrýta rak, “Ha di, ha di,

Mr. Lock wo od,” de di, “he ye can lanmýþsýnýz. Ge lin bi raz þa rap için ba kalým. Bu eve o ka dar az ko nuk ge lir ki, doð-ru su ben de, köpek le rim de, on larý karþýla masýný bil me-yiz. Saðlýðýnýza efen dim.”

Baþýmý ha fif çe eðip ben de ayný bi çim de karþýlýk ver-dim. Bir kaç köpek huy suz luk et ti di ye su rat asýp otur ma-nýn yer siz ola caðýný an la ma ya baþ lamýþtým. Bir de ken di-mi onun eð len ce si yap mak is te mi yor dum. Çünkü du rum buy du. An laþýlan o da, be nim gi bi iyi bir ki racýyý gücen-dir me yi doð ru bul ma ya rak, za mir siz, fi il siz, ke sik ke sik ko nuþ mayý býraktý ve be ni il gi len di re ce ði ni sandýðý baþ-ka bir ko nu ya geç ti. Ýçin de tek baþýma ya þa ya caðým evin iyi ve kötü yan larýný an lat ma ya baþ ladý. Ko nuþ tu ðu muz ko nu lar da çok bil gi li ol du ðu nu gördüm; ayrýlma dan er te-si günü ye ni den gel mek için ken di li ðim den bir öne ri de

18

bu lun mak yürek li li ði ni göster dim. O, böyle ikin ci bir gö rüþ me ye pek is tek li de ðil di, bel liy di bu. Ama ben yi ne de gi de ce ðim. Hay ret, onun yanýnda ben ne ka dar so kul-gan ka lý yo rum.

2

Dün öðle den son ra or talýðý sis bastý, ha va so ðu du. Fun dalýklar ve ça mur lar için den ba ta çýka Rüzgârlý Ba yýr’a gi de ce ði me otu rup vak ti mi çalýþma odasýnda ocaðýn ba þýnda ge çir sem de olur, di ye düþünüyor dum. Ama ye mek ten son ra kalkýp da (sýrasý gel miþ ken söyle-ye yim, ye me ði mi sa at on iki ile bir arasýnda yi yo rum. Ev le bir lik te dev re di len, yaþýný baþýný almýþ bir haným olan kâh ya kadýn, sa at beþ te de yi ye bi le ce ði mi bir türlü an la ya ma mýþ ya da an la mak is te me miþ ti) evet, ye mek-ten kal kýp da böyle bir tem bel lik et mek ni ye tiy le mer di-ven den çý kýp oda ya gi rin ce, ne göre yim, fýrça lar, kömür se pet le ri ara sýnda ye re diz çökmüþ bir hiz met çi kýz, yarý yanmýþ alev siz közler le uð raþýrken to zu du ma na kat-mamýþ mý! Du ru mu görünce, he men ge ri çe kil dim. Þap-kamý aldým, dört mil yürüdükten son ra, tam la pa la pa kar yað ma ya baþ lar ken He ath cliff’in bah çe kapýsýna vardým.

Bu çýplak te pe de top rak don muþ, taþ ke sil miþ ti. Ýlik-le ri me iþ le yen so ðuk tan tirtir tit ri yor dum. Zin ci ri çöze-me di ðim için kapýnýn üstünden at ladým, iki yaný sey rek bek ta þiüzümle ri ile kaplý taþ döþe me li yol dan ko þa rak çýk tým ve par mak larým sýzlayýnca ya, köpek ler ulu ma ya baþ layýnca ya ka dar, kapýyý açtýrmak için boþ ye re çaldým.

Ýçim den, ‘Al çak lar,’ di ye söylen dim, ‘bir daðlýya ya ký-þa cak ka balýðýnýzla in san lar arasýndan hep ten sürülüp ko vul malýsýnýz siz. Ben hiç ol maz sa böyle güpegündüz

19

ka pýlarýmý sürgüle mem. San ki umu rum da! Gi re ce ðim iþ te!’ Böyle ce ka rarýmý ve re rek, man dalý ya ka layýp hýzla çek tim. Am barýn yu var lak pen ce re sin den ek þi su ratlý Jo seph’in baþý göründü.

“Ne is ti yor sun?” di ye haykýrdý. “Efen di aþaðýda, aðýlda. Ko nuþ mak is ti yor san sa manlýða do lan.”

“Ýçe ri de kapýyý aça cak kim se yok mu?” di ye ba ðýr-dým.

“Hanýmdan baþ ka kim se yok, o da ge ce yarýsýna ka dar kýya me ti ko par sanýz yi ne aç maz.”

“Ni ye, ona kim ol du ðu mu söyle ye mez mi sin ha, Jo seph?”

Jo seph, “Ben mi? Yok, yok! Ben böyle þey le re bur nu-mu sok mam,” di ye ho mur dandý ve baþýný çek ti.

Artýk ti pi baþ lamýþtý. Bir da ha de ne mek için ye ni den tok ma ða yapýþtýðým sýra da, evin ar kasýnda, om zun da bir týr pan la ce ket siz bir de li kanlý göründü. Ses le ne rek ar ka-sýn dan gel me mi söyle di. Bir ça maþýrlýktan ve için de kö mür lükle bir tu lum ba ve güver cin lik bu lu nan taþ döþe li bir av lu dan geç tik ten son ra, so nun da, bir gün önce ka bul edil di ðim o büyük, sýcak ve iç açýcý oda ya gir-dik. Ocaðýn için de gümbür gümbür ya nan kömür, ke sek ve odun lar oda yý ýsýtýp aydýnlatýyor, in sa na ke yif ve ri yor-du. Ye mek le ri bol bir ak þam sof rasýnýn yanýnda, o za ma-na ka dar far kýna var madýðým bi ri nin, evin hanýmýnýn otur du ðu nu gö re rek se vin dim. Se lam ve rip bek le dim. Her hal de bir yer göste re cek tir, di ye düþünüyor dum. San-dal ye si nin ar ka sýna yas la na rak yüzüme baktý, ne bir ha re ket yaptý, ne de bir þey söyle di.

“Ne kötü bir ha va,” de dim, “kor karým uþak larýnýzýn umur sa mazlýðý yüzünden kapýnýz za rar gördü, Ba yan He ath cliff. Du yur mak için çok uð raþtým.”

Aðzýný bi le aç madý. Gözle ri mi ayýrma dan ona ba ký-yor dum, o da ba na; da ha doð ru su, so ðuk, kayýtsýz bir ta výr la, in saný son de re ce ra hatsýz edip sýkan bir bi çim de gözle ri ni üze ri me dik miþ ti.

20

21

22