EmendaHo nes. Ta citi nae.

Antequam. ad loc08 aliquot in TacitiAnnaliurn lihris XU~XIII. XIV emendandos pregl'celial', liccat milli el'l'oris men.­

tionem iniicere, pcromncs l'ccentiofcs eelitioncs propagati,

oe Waltheri quidcm ct novissima Bekkeri editione excepta.NimiI;um res inde ab initio lihri XII usque ael cap. 4 de­

scriptae, qmle gestae e1'ant A. ViteIlio et L. Vipstano coo­sulibus, anno 801 V. C. 48 p. ChI'. n., ternere refe1'untorad annum 80::& V. C. 4gp. ChI'. D. unde factum est, utex_l

tremo Iibl'o.XlI cap. 69 Nel'O 111. idus OctoJ)1'i8 8nni 808

V. C. 55 p~ ChI'. 110 imperator consalutatus esse fingeretlU',

quanquam 1'e vera iel factum esse anno 807 = 54 constnt in':'

tel' omnes, Etsic per seql1cntes (lllOquC liJ>l'oS tempol'um i'aHoconfllsa est, ita in iustum ordillem re(ligcllda, ut· ultimus

Armalium am1ll5 lib. XVI, 35 restituatur 819 v; C.66

p. ChI'. u. pm numero 8~w 67 hodie vulgato, eodemque1110(tO redeatur tlsque adanoum 80 I = 48 , qui complectiturextrcmum lihl'lllll XI atque ioitiulll l~bri XII.

Lib. XII, 20 med. Quin arriperet oblata.et servareteX8ulem? 'Quin· inopi quanto --.före. Sic 1'eponcudus est hic

10eus ex codice lflorentino, omnium 8ntiquissimo, quem cum

Dekkero hrevitatis causa designabimus Ma. Etiam COlt Guel­

fel'bytanus (G) et l'eliqui, ut videtur, omnes consent.itmt in

partieula quin bis posita, quae in priori membro idem valet

quod cur non, ut saepius, cum vi interrogativa, io altcl'O

ielern quod quin etiam., ja sogar. Itaque nimis indulgenter

Lipsio obsequnti sunt editores l'ccentiol'es, contra codicmnallctoritatelll pro altel'Of{uin supponentes cui.

X[I, 35. extra fratresque in deditionf:.m, accepti.Sie l'eponendulll ex: Ma. pro vulgata lectioue fratres qual/ue,cx glossemate hand dubie profecta. Sic enim Tacitus subindeverhis suhllectit particulam lltc. uhi plel'llJ1l<lue ponitur ct,etiam, quoque. ExclDpla all ipso Tacito rt~petita in pl'om~

354 E m e D cl a t ion e s Ta c i tin a e.

ptu snot: Ann. I , 65 et eodemque. JI, 5,] censusque iuvit.

IV, 74 donce idque vetÜum. VI, 5) dat PartllOrumque.XIV, 28 allxitquc patrum IlOnorem. XIV, 42 usqllC ad se~

ditionem ventum est senatusqlle. Bist. IlI, 48 ut fracto Pi­telli llxereittturbemqllcfame urgeret. Agl'. 17- super l'irtutemhostium locorumque dijJi.cullales elu.ctatlls: sie Mss. sed editoJ'csiode ah Rlwnano hic qUOCjll6 eorrupcl'unt locorum quoque:quemadmodllin c:eLcris quoque Iocis scquuti sumus anctol'itatcm~odicis Ma. nOIl editorcs I'cceotiol'cs. cf. Heinrich. ud Ciceron.

I de rc pu». p. 167. Ramshol'n. Gramm. Lat. p•. 812 not. 4.XII, 40 eXil'. lle divisa ltaudproinde ad memoriam sui

valerent. Sic legitur in eorl. Ma. pro vulg. perintle. Seu Tacitum

promiscuae uSllIn esse particulisproinde ct peritule (i. q. op.o{ror;)

plul'ibus Iods comproJ>atur, primum cx eod. 1\la. emendatis.

I'aulo ioferius eap. 60 decretaque. eorum proinde ltabe.ri iussc­

rat. XIII, 21 neque mim. proi/lde a parentibus liberi quam

ab impudica adulteri Tnlttantllr. XIII, 47 proinde tarnen, quasi(;onvictuf: esset, cedere patria iubetltr. XV, 44, luwd proindein crimine inccndii quam odio humani gcncris conlJicli sunt.lIist. I, 3Q proinde a nabis tlonativlmt ob fidem quam ab

aUis pro j(fA:illorc accipietis. 11, 97 proinde socii dc limperioutriusque coniectabant. Agr. 10 mare ne l'entis quidem pro­

inde. attolli. Germ. 5 passcssione cl ltSU haud proinde atJici­lmtltr. cf. Passov. ud Germ. p. ']. Waich. ad Agr. p. J 91.

Lz'b. XlII, 8. med. C01Wltibus aliis quaequc Cappa­doda ltiem(Lballt, Ha sCl'ihentluJU ex eod. :Ma i. c. atlditis ct

aliis cohOl'tihns ct iis potissiumm, qQae in Cappadocia hie­

ma}Jant. cf. XV, 6. Attractionis genus Tacito familial'issi­mum. Similitel' 11, 41 lritullpltal'it de .Angrivariis quaequcaliac nationcs llsque ad Albim colunl. II, 74 consultatum,inter legalos qllique alii senatorum ad6rant. XI, 5 percllrsisAsiatici q/ficiis quaeque alia con.ciliandae misericordiae 'lJide­bant'tr. XIV, 31 commotis Trinobantiblls ct qui alii pepi­/j'era/lt. Eatlem loqllutione sexeenties utitur ,Tacitus, eius-

E P1 end a t ion e s T a c i t in a e. 355

qua originem s~gaeiter explanavit G. T. A. Kriigerus in liuraoptimae frugis plcnissimo, qui iuseribitur Untersuchungen allS

dem Gebiete der Lateinischen Sprachlehre fase. III r. 18l

seqq. - Cappadocia dieitur pro i1~ Cappadocia, velut Ann.XII, 56 stetere in armis practoriae Cohortes campo. Hist.IlI, '9 colOrtiam plano silam. - Vulgo hie editur cohortilmsali'squc quae apud Cappadociam l~. Bekkerus ex conieeturadeditin Cappadocia; cet.eroquin vulgatam sequutus, invito eo­dice l\1a. cllills veram lectionem primus puhlicavit. - MOI cap.9 ex codem eGd. Ma restituelldum ad Yo!ogesflffl regem eett. quam

quidem argutam dicendi brevitatem qUllm libral'ii non intelle­

xarint, in cetel'is Hbris omittitm' praepositio ad, hodierluc vulgosie editur. ExpIica: utcrque nuntUs ad Vologesem missis eummonebant. lam quia notio mittenrli iam iuest in substantivanuntiis, Tacitus ipse quod siM abundare videbatur omisit.

XIII, 46 at Neronem pellicem. aneillam, sc. esse,quibus verMs Nel'O opponitl1r Othoni, qllem animo ef cllitumagnifleum praedicavit Poppaea. Germanam Taciti sententi·am ~ qualis Poppaeae menti ae moribus maxime cOl1venit, re­posuimus ex eod. Ma petlieem anei!lant, VictOl'io teste, undevulgo exlricarunt pellice ancilla: quibus verhls ineptam pro­dire tautologiam vere perspexit Waltherus, quam(fllam ipseviam sequutus videtur satis lubricarn atque vix ad finernducentern. "Namquae est, inquit, pe/lex ancilla? Scilicet" Acte. Igitur Nero peUice ancilla. }J. e. Actc. et aclsuctudine" Actes, h. e. peUicis al1cillac, devincttl5 dicitur." -: Adhas ineptias haud duhic illecti sunt librm'ii ct editores proptereaquod pellicem mldierem tamtummodo, non simul ViJ.'Uffi esseputarul1t: sed eos docere poterat Festtls de significatione ver­borum Hb. XIV p. i2t ed. Lindemann. Pellices mmc quidem

appel!antur alienis sltccumbentes non so!wn fimiizae. aed etiammares. Iam vide, quanta acerbitate l~oppaea Neronem nun­cupaverit pelUcem. Etiam Dolahella Iulium Caesarem pelticem

'l'egillae Rl}pellasse memol'iae proditUl' a SuelQuio c•. 49.

356 Emcndatiolles 'racitinae•.

XIII, 49 quin tie bello - suadere dissuadereve?Sie legilur in eorl. lVIa ct reliquis libris hucusque accuratiusinspectis, Budensi et Guelfcrhytano, unde Lipsio auetore vvl.go eaunt suaderet dl:~suaderelve., Taeitinae videlicet loquell­

di rationis parum intelligentes. C. F. Heinrichius. etiam apudCiccl'onem Je rc puh. p. [7 constl'Uctiollem notavit .. quae fit

pcr infinitivum, praeg\'csso relativo pl'Onomine. " Qua, con~"strllctioncLatini utuntu\' haetcnus: Graeci ulterius, qui."tales infinitivos etiam partieulis subnectunt relativis." lamexempla eiusmodi apud Tacitum extant haud pallca, Ann.I, 5 quod Maximuni !lxori lI:farciae aperuisse. IV, 40 deinimicitiis. primum Agrippinae, qua.~ longe acrius arsuras.VI,. 28 eique vim genitalem affiuzdere ex qua fetum oriri.IV, 41 quis abesse taedia et '!ffinsiones., VI, 29 llX.Ore,quam periculi expertem fitisse. XI, 15 accitos, quorun~

mohitu redintegratas caerimonias cl· in posterum rcctius ha­Z,itas:- quod mutc segnius fieri. lam Heinrichius qllidem,quum dieeret ea eonstructiol1e 'uti Latino$ hactcnus" sinl(dubio Cicerollem ante oculos halJUit ct elegantissimum qucrn­que aetatis aureae scriptorem, non Tacitum (n~ Livium qlli:­dem) J qui Graecomm, ut passim, exemplar sequutus, cli­am particulas rclativas , ubi, unde, quanqllam, q«in, i. (I.cur non, cum infinivo iunxit. Sie Ann. III, 61. ubi Lalo­nam edidisse ca llumina. IV, 65 unde T~lscum vicum e vo­cabulo advenaruna dictum. XII, 65 quanquam na impudi­citiam quidem nune abesse. Ad haee cxempla aeeedit 'id ,quotlin fronte huius animadversionis propositum est. In hissententiis particulae relativae ita explieandac sunt, ut eas adinstarpronominis J'elativi ex particula copulativa et demon­strativa conglutinatas esse ponamus, «bi ex el iM, unde ex d

inde, qllallquam ex ct tarnen, qutiz ex neque eam ob rem.De eadem apud Graecos structura praeter Hermannum adVigerum consule Mutthiae Grammaticum p. 1057 sq.

XIII, 55 vdlctnc contucri, sie eod. Ma ad unicmn

E m end a t ion es Ta ci tin a e. 357

liolem spectans. non simul ad reliqua sidera, quorum ratio­lIem hahentes ceterOl'Um codicum libral'ii finxerunt vellentllo,ljlloll hodie vulgat'lr. Frustra. Nam mud mlllto \fortius at­

que simplidus , propterea quod soUs calore agri ad hominumusum praecipue aptos sese praeheant. - Etiam paulo infe­rius Cl: eodem codice l\'Ilj, scribendum: potius mari super-

.fiuulere, .i,e. sol potius vellet mare fmiltere super eoS agros,

pro vulg. sllperfimdcl'ent, sc. sol atque sidera.

Xlr. 35 feminarum dictll, sie Ma pro vulgo du­ettt, Notum estquidem ex Agr. 16 Bt'itannos Bomlicea gene­

ris regii .femina duee ul1iversos helIum sumpsisse, neque se­:Ium iil impel'iis discel'llere j porro C. 3 [ Brigantes femina{[uee eXUl'ere co/aniam. expu'Jnarc cast1'4. Sed ibo C. 5':Aconiuges dicuntur acccndere maritos alt pugl1andnm, quem­ädmodum Germ. '1 conillges ltortamina pugnantibus gestant.Hine illtelligitur Britannos non solnmftminan,m duetu, sedctiam didtt, i. e. femillis adhortantilms vel accendentibus. (m!fZ urcdendcr Frauen) hellal'e solitos. Similiter Germ. 8 memo~

riae proditur quasdam acies inclinatas iam ct labantes a ftmi-:­nis l'cstitutas constantia precum cl obieetu pectorll",. Ac nequem offendat supinum cum genitivo hmctum vel potins ab­lutivus su})stantivi verbalis, prohibent exempla, qualiasuntA·nn. I,6omissu Germanici. III. 21 missupatris. B, 80 e(trtlllt

lIedlll. Bist. IlI, 81 admonitll modestissimi cuiusqrle. Livius IU,6'1 eonsultu collegae. Cicero de orat. III, 1 l'ocatu Drusi..cf. Boetticlleri Prolegomena ad Lex. Tacit. p. LVII.

Xlr j 4':& llSque ad seditionem vtmtum est senatusque,in quv ipsv erant studia cett. Sie eod. :Ma eum ceteris MSS.Explica: usque aa seditionem ventnm est non solum plebis,sed etiam senatns, in qua ipso erant studia nimiam severi.

tatem aspernantium, qllae tamen seditio (vel potius dissidium)senatus itacomparataerat, ut pltlres nihil mutandum esse cense­rent. Senatus igitur genitivus est, dependens a voce seditio, ad­

ie<;ta particula que, de cuius vi supra disputuvimus ud Iib.XII, 55.

358 E m e D d at ion es Ta ci t i D a e.

Iam neseio an supersedel'i possit Lipsii coniectUl'll senatuqll(~ in

ipso, quae pe!' omnes editiones recentiores propagata est.XIV, 46 qui acCllsatUTn ab eo Statilium Taurulll

pro consule iTlJius meminerant. Ha scriptllm est iu cod. Mnpro vulg. Taumm proconslllem, ipsius. Sed iHa Jeclio de­feuditur .cx consuetudine dictiollis Tacitinae, ab editoribusquidem subinde turbatae, attamen cx optimis vetustissimis­quc codieibus restituendae. Sie Ann. 11, 52 pro conSIlia /.Ift;,­cae. II, 66 pro praetore Moesiae. IlI, 32 Ele ligendum

pro cOllsute gnarum militia6. III , 38 Caesium Cordllm J

pro consule Crelae. IV, 21 pro cOnsule eius anni P. nola­be/la relinere aU$llS era!. IV, 73 L. Äpronio il!fil'ioris Ger­maniae pro praelore. XI, '23 in ha'le provincianl pro con­

sule. venies. XII, 31 Ostorium pro praetore turbidae res ex­cepere. Duhia est leotio Aml. IV, [3, ubi codex Florcnti­nus compendio scriptum exhibet prmxms. ulterioris Hispani­ac, uude ct procons/,l et pro C01l$ule extriea['i Beet. Ernestiiratio, qui pro cOllsulesemper absolute dici cOlltendit, non eumgenitivo provineiae, l'eflltatur exemplis supra propositis.

lam denique animi causa refingamus locum in omni~

bus editionibus miro modo ~orruptllm, Ann. VI, 45 obvi­vium: impuleratque - uxol'em suam Enniam imitandoamore

iuvcnem illicere pactol/ue patrimonio vlnciroe. Sie enim sori­bendum t sensu etiam atqna etiam flagitante, ex IectiOlla co­dicis Florentini pactoque matrimollii palrimonio vi/teere, un­de editores ad unum omnes hucusc{ue clicuerunt pactoquematrimonii vincire (durch Eltet1erspreclwn fesseln). Sed ex­pHees mihi velim, quomodo Ennia, 1\1:aol'onis uxor, paetomatrimoniiCaligulam ita vincil'c potuel'it, ut nihil abnueret,dummodo dominationis adipisee!'etur. Quid multa? Vul­

garis leetio, si ulla, Tacito indigoa est. Veram ae germa­nam lectionem supra restitutam sie rere expedies : jj[acro

IJ,xorem suam impulerat, primran ut imitalldo amore lUV/!­

ru:m illiceret, deinde ut pacto patrimonio (i. c, promis&o

E m end a ti 0 ne s Ta ci tin a e. 359

principatu) eundem I'ineiret , nihil almucntem , dllmmodo do­minationem adipisccretltr. Macro enim iuxta amoris iIlece­br8s promiss8 etiam ~,uccessione imperii Caligulam vincire stu­debat, ad quam quidem spem in iuvenis animo Dutriendamuxori5 intercessione usus esl. Iam patrimonium, qtlOd pro.prie est res familiaris a patre relicta, commodissime tr8n5­ferre lioet ad p~'iucipatum, cuius succcssio a Germanico pa­tre Caligulae fjIio tanquam hel'editate erat tradita. Macro igiluruna.cum uxore Caligulae gl'atiam ita potissimum sibi concilia­vit, ut ipsum legitimum' imperii Romani heredem ct Tiheriisuccessorem,nuncuparet, 'eique ad principatum capessendumopem Buam promitteret, eam quidem minima contemnendam,propterea quod Macro ut praefectus ,praetorii (. cf. VI, t 5 )insigni potenti8 florehat , etiamsi non prorsus aadem, Seianitarnen paene simili. Et Maero postea praestitit etiam opemmBuam in summo diserimine, ut relatum est Ann. VI, 50.­Ex eodem eod. scribendum imitanda amore, .dadurcl~ dasssie Liebe heuchelte, nisiquod in cpd. ipso anwrem legitur,inter vicinos accusativos lt.1;Orem, izwenem h. I. vix toleran"dum : in margine tamen appictum est immittendo I quodpraetel' Bekkerum omues editores receperunt, lieet iidem' be­ue intelligentes, quam amhiguam hae.c glossa reddat seu4

tentiam. Ceterum impulerat - itlicere Graeeo more diei­tur, ut saepissime apud Taeitum. Restat explieandum, quo­modo verbum matrimonii in textumh'l'epserit. Haud dubielihrarius nescio quis hoe loeo, velul omnes editores, pl'OpterEnniae amorem etiam de matrimonio· eogitavit, et eonieetu4

ram matrimonii pro patri11lQnio margini appinxit, quam co­dicis olim Corbeiensis, hodie Florentini librarius una cnmTaciti patrimonio in ordinem recepit.

Scripsi Vratislaviae cxtremo mense Ianuario aooi:MDCCCXXXII.

N icolaus Bachiu5.