86 kekmama

Lezenis nietleuk‘Lezen? Saaaai!’, iets wat je als

ouder vaak hoort. Je kind speelt liever een computerspel. Help! Hoe krijgen we onze kinderen weer aan Rupsje Nooitgenoeg?

label

kekmama 87

opvoeden

leuk

Leesgekken Anne (4) en Sep (3) zijn klaar voor het wekelijkse voorleesuurtje in de bibliotheek. Joelend rennen ze naar binnen, terwijl voorlezer Paula met het boek op de speciaal voor haar klaargezette, troon gaat zitten. Voor de jonge, trouwe bezoe-

kers zijn er gele en blauwe blokken neergezet. ‘We komen bijna elke keer, ik vind het heel leuk als iemand voorleest’, roept Anne enthousiast. Anne’s kleinere broertje Sep is ook wekelijks van de partij, al is lezen niet zijn grootste hobby: ‘Als ik moet kiezen tus-sen een computerspelletje en een boek, speel ik liever een spelletje op de computer.’ Vol enthousiasme gaan de kinderen rond Paula zitten. Vandaag leest ze voor uit het boek ‘Poelepetaatje’ van Quentin Blake. Als de kinderen stil worden, begint Paula voor te lezen. In geuren en kleuren vertelt ze het verhaal en de kinderen hangen aan haar lippen. Eerst zitten ze nog netjes te luisteren op hun stoel, maar na een tijdje gaan ze steeds dichter bij Paula zitten. Iedere woensdagmiddag wordt er in de bibliotheek twintig minuten voorgelezen. Na afloop kunnen de kinderen nog even knutselen. De voorleesuurtjes worden wisselend bezocht vertelt Paula: ‘Veel andere filialen in de buurt sluiten, waardoor die kinderen naar ons voorleesuurtje komen. Gemiddeld komen er toch vijftien kinderen. Ik denk dat het vandaag wat rustiger is omdat het heel mooi weer is voor deze tijd van het jaar. Kinderen spelen gelukkig ook nog graag buiten.’Anne en Sep zijn boekenwurmen, maar dat geldt lang niet voor alle kinderen. Hoewel goed kunnen lezen belangrijk is, heeft het leesboek er de laatste jaren een grote concurrent bij: social media.‘De tijdsbesteding verschuift’, legt Agnes van Montfoort, pro-jectleider basisonderwijs van Stichting Lezen, uit. Sociale media nemen relatief meer tijd in beslag. De leestijd van boeken en tijdschriften loopt langzaam terug en ook kinderen lezen steeds minder.’

BasisschoolVolgens Agnes speelt de basisschool een hele belangrijke rol in het leesplezier. ‘Het is heel belangrijk dat de basisschool zorgt voor een actuele, aantrekkelijke en gevarieerde boekencollectie. Ook elke dag vrij lezen en elke dag voorgelezen worden, zijn belangrijke elementen. Als er een goed leesklimaat heerst, vinden kinderen het ook leuk om te lezen. Dan lezen ze beter en meer: een positieve leesspiraal’, aldus Agnes van Stichting Lezen.

VoorlezenDe leesopvoeding begint volgens haar niet op de basisschool: ‘Ouders hebben een hele grote invloed op het leesgedrag van hun kinderen. Het is belangrijk dat ouders al vroeg beginnen met voorlezen, ook al zijn ze nog erg jong. Kinderen leren zo woorden van elkaar te onderscheiden. Ook als je zoon of dochter in groep drie zelf leert lezen en schrijven, is het nog steeds belangrijk om bijvoorbeeld ’s avonds voor het slapen even voor te lezen.’ Manon Hoen, juffrouw van groep 7, vindt ’s avonds een verhaal-tje voorlezen voor het slapen belangrijk. ‘Helaas merken wij als leraren dat ouders steeds minder voorlezen. Zodra hun kinderen zelf kunnen lezen, denken ze vaak dat ze niet meer hoeven voor te lezen omdat ze hun kinderen immers zelf kunnen. Bovendien lezen ouders zelf bijna niet meer, waardoor kinderen het niet van jongs af aan meekrijgen.’ Technisch lezenEen belangrijk vak op de basisschool is technisch lezen. Als een kind technisch kan lezen, kan het snel een tekst lezen en de in-houd goed begrijpen. De dochter van Isa heeft moeite met de toetsing van technisch lezen: ‘Anne (10) kan prima lezen, maar ze vindt het enorm saai.

'TECHNISCH LEZEN KUN

JE TOETSEN, LEESPLEZIER

NIET’

HET LEESBOEK HEEFT ER EEN

CONCURRENT BIJ: SOCIAL MEDIA

88 kekmama

Dat kwam door de toetsing van het technisch lezen, dat ging haar niet goed af. De leraar zit klaar met een stopwatch en zij moet zo veel mogelijk woordjes hardop voorlezen. Dat ging niet snel genoeg omdat zij heel netjes iedere letter uitspreekt. Tijdens zo’n toets kost dat te veel tijd. Daardoor bleef ze heel lang in dezelfde AVI-groep, terwijl ze eigenlijk prima kan lezen.’

Basisschoolleraren vermoeden dat het technisch lezen op de basisschool een grote rol speelt in het leesplezier. Lerares Manon merkt dit ook in haar klas: ‘Er wordt te veel tijd besteedt aan technisch lezen, we moeten hier elke dag verplicht aandacht aan besteden. De kinderen lezen dan hardop rijtjes met woorden voor, er zit totaal geen spanning in. Eigenlijk hebben kinderen minstens een half uur per dag vrije leestijd nodig om plezier in lezen te krij-gen, maar we hebben er geen tijd voor. We geven zo’n vijf en een half uur per dag les en er zijn steeds meer vakken die we moeten geven. Kinderen op de basisschool krijgen nu zo’n vijftien vakken. Zo’n half uur vrije leestijd kost simpelweg te veel tijd. Natuurlijk behoort lezen tot één van die vijftien vakken, maar het Ministerie van Onderwijs verplicht ons om meer aandacht aan het technisch lezen te besteden omdat je dit kunt toetsen, leesplezier niet.’

Moeilijke lezersLezen is niet altijd leuk, vooral niet voor zogenaamde moei-lijke lezers. Toch is het juist voor deze kinderen belangrijk om te oefenen. Volgens Agnes zijn er genoeg andere methoden die helpen lezen gemakkelijker te maken: ‘Er zijn allerlei boeken en apps die het kind kunnen helpen met lezen, afhankelijk van de reden waardoor het lezen hen moeilijker afgaat. Er zijn verschil-

lende methodes die ouders kunnen gebruiken om te oefenen. Er bestaan bijvoorbeeld ‘samenleesboeken’. Je kunt als ouder om de beurt lezen, eerst jij, dan je kind.’ De jongste zoon van Lisette had moeite met lezen. ‘Martijn (9) las liever niet. In groep drie haalde hij het gemiddelde lees- en schrijfniveau niet. Als Martijn voorlas, begon hij te hakkelen en daar schaamde hij zich voor. Toen we samenleesboeken gingen lezen, ging het veel beter. Tijdens het le-zen concentreert hij zich op een paar zinnen, daarna kan hij weer even luisteren. Nu het lezen beter gaat, merk ik ook dat andere vakken makkelijker voor hem zijn. Hij gaat echt weer met plezier naar school.’

BelangrijkNiet of weinig lezen heeft een grote invloed op de ontwikke-ling van je kind. Bij alle vakken op school zullen ze meer moeite hebben met het begrijpen van de stof. Zelfs bij rekenen is het van belang dat een kind goed kan lezen. Bij de zogenoemde‘verhaaltjessommen’ waarin een som verwikkeld is in een verhaal-tje, is het belangrijk dat je de som goed leest om hem te kunnen begrijpen. Laat lezen iets zijn dat je samen doet. Het hoeft niet je hobby of die van je kind te zijn, maar het is wel belangrijk!

Volgens onderzoek van Stichting Lezen op Leesmonitor.nu, leest 68% van de kinderen van zeven jaar (beginnende lezers) bijna dagelijks een boek. Maar zodra ze ouder worden, loopt dit percentage drastisch terug. Aan het eind van de basis-school leest nog maar 35% van de twaalfjarige kinderen bijna dagelijks een boek. Voor de rest van de opleiding en uiteinde-lijk ook het werk van je kind zal lezen een grote invloed heb-ben. Bijna één op de acht volwassen Nederlanders is laagge-letterd volgens Leesmonitor.nu. Dat zijn 1.300.000 mensen.

'TOEN WE SAMENLEES-

BOEKEN GINGEN LEZEN,

GING HET VEEL BETER'

Steeds minder lezers..

LEZEN BRENGT JE OP IDEEËN

EN STIMULEERT JE FANTASIE

label

kekmama 89

Na een hevige storm vindt mevrouw Anneke de Bruin een vogeltje dat uit het nest is gevallen. Zij neemt het mee, verzorgt en verwent het (voert het chocoladetaarten en gevulde bonbons) en noemt hem Augustus. Augustus groeit voorspoedig en al gauw zijn zijn wandelwagen en zijn mand te klein voor hem: er komt een nieuw tuinschuurtje! Als het weer stormt, vallen de muren van het tuinschuurtje om en slaat Augustus zijn vleugels uit. Af en toe komt hij nog eens bij Anneke op bezoek en verwent haar zoals zij hem heeft verwend: met een dode muis of een paar torren!

Leestip: Poelepetaatje door Quentin Blake

Jamilla: 'Ik krijg hem niet aan het lezen. Vroeger heb ik hem iedere avond voor het slapen voorgelezen. Ook op school heeft hij geen enkel probleem met lezen. Met technisch lezen haalt hij soms zelfs het hoogste cijfer van de klas. Ik heb al zo veel geprobeerd. Samen lezen, spannende boeken kopen in de hoop dat hij er toch eens aan begint. Ik heb het maar een beetje opgegeven. Ik ben bang dat het alleen bij af en toe een strip blijft. Hij houdt gewoon niet van lezen. Dat vind ik niet erg, als hij maar goed scoort op school.'

Jamilla's zoon Jackson (11) kan heel goed lezen. Toch speelt hij veel liever op de Playstation met zijn vriendjes.

'Hij houdt gewoon niet van lezen'

Tamara: 'Het begon toen ze vier jaar was. Ze wilde de tekst-ballonetjes van de Donald Duck lezen, omdat het verhaal dan spannender was. Ze vergeleek de woorden en de letters. Door aan ons te vragen hoe dat klonk en wat daar stond, leerde ze de letters en kleine woorden kennen. Nu vraagt ze me soms wat die twee puntjes boven een 'E' betekenen. Ik heb soms echt geen idee wat ik daarop moet antwoorden, dat is toch nog te ingewikkeld voor haar? Ik zeg dan meestal dat ze dat op school gaat leren, maar ik weet niet of ik daar goed aan doe.'

Tamara's dochter Mirthe (5) leerde zichzelf lezen.

'Ze vraagt me soms wat die twee puntjes boven de 'E'

betekenen...'

opvoeden

TEK

ST

EL

INE

KR

AM

P

92 kekmama

Bedplas lessen Oeps, weer een nat bed ‘s ochtends... Je kind is

zeven en plast nog steeds in bed. Het ‘geheim’ van je kind zorgt voor schaamte en onzekerheid. Hoe ga je daar als ouder mee om? Vier tips om samen aan

een droge nacht te werken.

1Blaasoefeningen kunnen goed hel-pen. Als je kind naar de wc gaat, kun-nen jullie oefenen door af en toe even op te houden en dan weer verder te plassen. Zo wordt de sluitspier van de blaas sterker en kun je beter ophou-den als de blaas ‘s nachts vol is.Voldoende drinken is belangrijk voor kinderen. Vlak voor het slapen gaan is een glas water niet zo’n goed idee. Als je kind minder drinkt na het avondeten, gaat hij of zij met een lege blaas naar bed. Zo is de kans op een droog matras ’s ochtends veel groter! Minder drinken en blaasoefeningen zijn de eerste stappen naar een droog bed. 2Als minder drinken en blaasoefeningen niet helpen, kun je je kind wakker

maken om te plassen. Volgens Zwaan Mulder, coördinator van het Droog-bed- en Bekkencentrum, is dit de meest gebruikte methode om bedplassen te voorkomen. ‘Voor jezelf naar bed gaat, maak je het kind nog even wakker om te plassen. Het is wel belangrijk om ervoor te zorgen dat je kind echt wakker is, zodat het bewust meemaakt dat het naar de wc gaat.’

Les 2: Wake-up call

3Sophie, moeder van Stijn (10) maakte gebruik van de plaswekker toen hij nog in bed plaste. ‘Hij schaamde zich enorm. ‘s Nachts droeg hij luier-broekjes en durfde nergens te gaan logeren. We gingen wel eens een weekend weg met vrienden en de kinderen. Hij durfde dan niet bij de andere kinderen te slapen dus moest hij bij ons op de ka-mer. We hebben het heel vaak geprobeerd zonder luier, of door hem even wakker te maken om te plassen voordat we zelf gingen slapen. De oorzaak van het bedplassen was dat hij te diep sliep, dus wakker maken hielp ook niet omdat hij het niet

bewust meemaakte. Toen hij zeven was, wilde hij een plaswekker gaan gebruiken. Hij moest een broekje aan met een sensor erin. Zodra die sensor vocht voelde, ging er een wekker af. Door het schrikreflex stopte hij met plassen, zodat hij het af kon maken op het toilet. Het heeft echt een tijdje geduurd voordat hij hier klaar voor was, er moest eerst een knop bij hem om. We hebben de plaswekker anderhalve week gebruikt en sindsdien is hij ervan af. Hij is nu tien en heeft nergens meer last van.’

Les 3: Plaswekker

Les 1: Elke nacht een nat bed...

label

kekmama 93

Bedplas lessen

2Als minder drinken en blaasoefeningen niet helpen, kun je je kind wakker maken om te plassen. Volgens Zwaan Mulder, coördinator van het Droog-bed- en Bekkencentrum, is dit de meest gebruikte methode om bedplassen te voorkomen. ‘Voor jezelf naar bed gaat, maak je het kind nog even wakker om te plassen. Het is wel belangrijk om ervoor te zorgen dat je kind echt wakker is, zodat het bewust meemaakt dat het naar de wc gaat.’

Les 2: Wake-up call

bewust meemaakte. Toen hij zeven was, wilde hij een plaswekker gaan gebruiken. Hij moest een broekje aan met een sensor erin. Zodra die sensor vocht voelde, ging er een wekker af. Door het schrikreflex stopte hij met plassen, zodat hij het af kon maken op het toilet. Het heeft echt een tijdje geduurd voordat hij hier klaar voor was, er moest eerst een knop bij hem om. We hebben de plaswekker anderhalve week gebruikt en sindsdien is hij ervan af. Hij is nu tien en heeft nergens meer last van.’

Les 3: Plaswekker

4De zoon van Nina is tien jaar en gebruikt medicijnen tegen het bedplassen. Nina: ‘Het bedplassen bij Robin heeft een hormonale oorzaak. Zijn lichaam maakt ’s nachts te weinig hormonen aan, zijn nieren blijven daardoor evenveel urine produceren als overdag. De huisarts heeft ons een neusspray voorgeschreven die dat hormoon bevat. Hij hoeft maar één verstuiving te gebruiken voor het slapen en hij blijft de hele nacht droog. Over een tijd gaan we een nacht probe-ren zonder de spray. Hopelijk blijft hij dan droog, die neusspray is een tijdelijke oplossing.’

Les 4: Neusspray met hormonen

‘Pissebed, zeikerd…’Als je al wat ouder bent en nog steeds in bed plast, kan dat veel schaamte veroorzaken. Boos worden heeft geen zin en erover praten is wel het laatste wat je kind wil. In Nederland hebben meer dan 100.000 kinderen, ouder dan zes jaar, last van bedplassen. Bedplassen is dus helemaal niet gek, raar of gênant, er zijn heel veel kinderen die er last van hebben. Stijns moeder Sophie vond het belangrijk om er voor haar zoon te zijn: ‘We zijn nooit boos geworden, hij vond het zelf al vervelend genoeg. We zaten er soms natuurlijk niet op te wachten, maar we bleven hem wel steunen.’Het is belangrijk om erover te praten. Als je kind het opkropt, kan het voor extra stress zorgen waardoor het bedplassen blijft aanhouden. Ook op school hoeft het geen taboe te zijn. Een spreekbeurt houden over bedplassen kan voor begrip van de klasgenootjes zorgen. Als zij positief reageren, kan je kind ver-tellen dat hij of zij er zelf ook last van heeft en daarom bijvoor-beeld niet graag uit logeren gaat.

Stap voor stap Als ouder voel je je machteloos met een bedplassend kind. Het is echter niet jouw schuld en ook niet de schuld van je kind. In de meeste gevallen is het goed op te lossen. Er kunnen verschillende oorzaken zijn. Van erfelijke factoren tot het niet kunnen herkennen wanneer de blaas vol is. Probeer de oor-zaak eerst te achterhalen, eventueel met de hulp van je huis-arts. Daarna kunnen jij en je kind naar een gerichte oplossing zoeken. Het is belangrijk om op tijd eraan te werken, op latere leeftijd kan bedplassen naast onzekerheid en schaamte ook faalangst veroorzaken en de sociale ontwikkeling beïnvloeden. Het kan zijn dat je kind er nog niet klaar voor is om eraan te werken. Je kunt dan beter nog even wachten met een oplos-sing, een beetje tijd kan ervoor zorgen dat het vanzelf overgaat. TE

KST

EL

INE

KR

AM

P D

E N

AM

EN

SO

PH

IE E

N S

TIJN

ZIJ

N G

EFI

NG

EE

RD

psyche

108 kekmama

PRET OP JETABLE T

label

kekmama 109

opvoeden

Een tablet is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Ook voor kinderen wordt zo’n tablet interessanter: er zijn steeds meer apps speciaal voor kinderen ontwikkeld zoals spelletjes of leerzame apps waarmee je kunt leren lezen of rekenen.

Als ouder kun je een tablet voor je kind aanschaffen om spelenderwijs te leren. Voor kinderen werkt een tablet heel makkelijk: op het touchscreen tikken vinden ze leuk en het besturingssysteem is eenvoudig. Er worden speciale tablets voor kinde-

ren ontwikkeld die wel tegen een stootje kunnen, maar je kunt je kind ook op jouw tablet laten spelen.

Speelgoed of niet?Als ouder is het belangrijk om na te denken of een tablet wel in de leer- en speelomgeving van je kind past. Voor jonge kinde-ren kan een tablet nog wel eens te moeilijk zijn. Orthopedagoog Sieneke Goorhuis-Brouwer vraagt zich af of een kind de informa-tieverwerking wel aan kan. Voor jonge kinderen gaan de beelden namelijk te snel. De informatie van die beelden kan niet verwerkt worden in een tempo dat bij de breinontwikkeling van het kind past. Dit gaat vervolgens ten koste van het concentratievermogen, omdat de beelden veel te snel gaan. ‘Neem bijvoorbeeld de app “Giggles”. Door met hun vingers op het touchscreen te tikken, kunnen jonge kinderen dieren op het scherm tevoorschijn tove-ren. Hoe meer toetsen het kind aanraakt, des te meer eendjes en schildpadden op het scherm bewegen. De kinderen zijn, gezien hun ontwikkeling, niet in staat om te volgen wat er gebeurt; het gaat veel te snel. Ze concentreren zich niet op de afbeeldingen omdat ze meer diertjes tevoorschijn willen toveren. Daarnaast staan ze niet stil bij hoe de diertjes heten, het leerzame aspect bereikt zijn doel niet. Ouders staat er niet bij stil, je kind speelt immers zo leuk.’ Orthopedagoog Sieneke adviseert om je kind hier goed in te begeleiden en het rustig naar afbeeldingen leren kijken. Pas vanaf 7 jaar is het volgens haar een goede leeftijd om je kind met een tablet om te laten gaan. Toch blijft begeleiding hierin heel belangrijk.

MotoriekAls ouder kun je je afvragen of een tablet geschikt kinderspeel-goed is. Marcel van Driel is kinderboekenschrijver en vader van Sander (5) en Thijs (8). Hij laat zijn kinderen wel met een iPad spelen. Marcel: ‘Het verhaal van Sieneke doet me denken aan eerdere boosdoeners, zoals strips, televisie en later games. De we-tenschappers tuimelden over elkaar heen om te bewijzen dat onze breinen al die nieuwigheid niet aankonden.’ Volgens hem maakt de leeftijd waarop een kind in aanraking komt met tablets, niet veel uit. ‘Het gaat mij eerder om de motoriek van het kind dan of het acceptabel kinderspeelgoed is. De apps aantikken en swipen over het scherm vereist een bepaalde motoriek. Als je kind pas drie is en zijn motoriek is goed genoeg ontwikkeld om een tablet te gebruiken, is er niets aan de hand.’

‘Nee, nu mag ik op de iPad!’Zo’n tablet kan wel eens voor vervelende situaties zorgen. Denk aan ruzies tussen je kinderen wie er nu op de iPad mag, of huis-werk dat aan de kant wordt gezet omdat er liever een spel op de tablet gespeeld wordt. In sommige huishoudens is dit daily busi-ness. Ook bij vader en schrijver Marcel ontstond wel eens een ver-velende situatie door de tablet. ‘De jongens mochten een half uur per dag op de iPad, totdat mijn oudste zoon een spelletje ontdekte dat heel verslavend werkte. Hij bleef steeds langer doorspelen. We hebben toen gezegd dat hij nog maar een half uur per week op de iPad mag en alleen als hij zich goed gedraagt. We hadden het eigenlijk niet verwacht, maar dit systeem werkt heel erg goed. Nu mag hij op zondagmiddag een half uurtje op de iPad en daarna is het weer klaar, zonder problemen.’ Door duidelijke afspraken te maken over het gebruik van de tablet worden vervelende ruzies en verslonzing van huiswerk voorkomen. Doen dus!

TEKST

EL

INE

KR

AM

P