Ekosistemde Enerji Akışı ve Madde Ekosistemde Enerji Akışı ve Madde DöngüleriDöngüleri

► Dünyanın birçok bölgesinde protein Dünyanın birçok bölgesinde protein içeren gıdaların açığı vardır . Bunun içeren gıdaların açığı vardır . Bunun yanında toplam tarımsal üretimin yanında toplam tarımsal üretimin yarısından fazlası yarısından fazlası sap,saman,yaprak,kabuk yada gıda sap,saman,yaprak,kabuk yada gıda endüstrisi atıkları olarak kullanılmadan endüstrisi atıkları olarak kullanılmadan atılmaktadır.atılmaktadır.

► Genellikle ligin ve selüloz(lignoselüloz) Genellikle ligin ve selüloz(lignoselüloz) içeren bitkisel atıklar ve bu atıkların içeren bitkisel atıklar ve bu atıkların yakılması yada atılması büyük çevre yakılması yada atılması büyük çevre kirliliği oluşturmaktadır . kirliliği oluşturmaktadır .

Ekosistemde Madde ve Enerji AkışıEkosistemde Madde ve Enerji Akışı► Ekosistemde madde ve enerji akışının Ekosistemde madde ve enerji akışının

dengede olması dengede olması üretici , tüketiciüretici , tüketici ve ve ayrıştırıcıayrıştırıcı canlılar tarafından sağlanır . canlılar tarafından sağlanır .

► ÜreticilerÜreticiler , mikroorganizmalar güneş , mikroorganizmalar güneş enerjisini organik bileşiklerde depolar .enerjisini organik bileşiklerde depolar .

► Depolanan enerji bitkilerle beslenen Depolanan enerji bitkilerle beslenen birincil birincil tüketicileretüketicilere aktarılır . aktarılır .

► Aslanlar ve kurtlar gibi karnivor olarak Aslanlar ve kurtlar gibi karnivor olarak beslenen ikincil tüketiciler ise beslenen ikincil tüketiciler ise birincil birincil tüketicileritüketicileri yiyerek enerji elde eder . yiyerek enerji elde eder .

► Karga,maymun,insan gibi bazı canlılar Karga,maymun,insan gibi bazı canlılar hem birincil hem ikincil tüketici grubuna hem birincil hem ikincil tüketici grubuna dahil edilebilir.dahil edilebilir.

► AyrıştırıcıAyrıştırıcı canlılar ise büyük organik canlılar ise büyük organik maddeleri daha küçük moleküllere maddeleri daha küçük moleküllere inorganik maddelere parçalayarak doğada inorganik maddelere parçalayarak doğada tükenen maddelerin ekosisteme geri tükenen maddelerin ekosisteme geri dönmesine katkıda bulunur .dönmesine katkıda bulunur .

Trofik DüzeyTrofik Düzey

► Canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini Canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini gösteren her katman o canlının gösteren her katman o canlının trofik trofik düzeyi (beslenme basamağı)düzeyi (beslenme basamağı) olarak adlandırılır .olarak adlandırılır .

► Üreticilerin tümü 1.Trofik düzey , Üreticilerin tümü 1.Trofik düzey ,

Tüketici(zebra,antilop) 2.Trofik düzey,Tüketici(zebra,antilop) 2.Trofik düzey,

Aslan,kaplan..gibi canlılar 3.Trofik Aslan,kaplan..gibi canlılar 3.Trofik DüzeyDüzey

Besin Zinciri, Besin Ağı ve Biyokütle Besin Zinciri, Besin Ağı ve Biyokütle PiramidiPiramidi

► Üreticilerden başlayarak bir trofik Üreticilerden başlayarak bir trofik düzeyden diğerine besinin aktarıldığı yol düzeyden diğerine besinin aktarıldığı yol besin zinciribesin zinciri olarak tanımlanır . olarak tanımlanır .

► Üreticiler güneş enerjisi yardımıyla Üreticiler güneş enerjisi yardımıyla organik besinler sentezler .organik besinler sentezler .

► Fare,koyun,sığır,geyik vb. gibi Fare,koyun,sığır,geyik vb. gibi birincil birincil tüketicileretüketicilere örnek verilebilir.Birincil örnek verilebilir.Birincil tüketicilerle beslenen hayvanlara tüketicilerle beslenen hayvanlara ikincil ikincil tüketicitüketici denir . ( denir . (Yılan,kedi,kurt,aslanYılan,kedi,kurt,aslan))

► Zincirin sonraki halkasında ise ikincil Zincirin sonraki halkasında ise ikincil tüketicilerle beslenen tüketicilerle beslenen üçüncül tüketicilerüçüncül tüketiciler bulunur .bulunur .

► Ekosistemde organizmalar arasındaki Ekosistemde organizmalar arasındaki karmaşık beslenme ilişkileri bir ağa karmaşık beslenme ilişkileri bir ağa benzetilebilir ve farklı türlerin birlikte benzetilebilir ve farklı türlerin birlikte olduğu bu ilişkiler olduğu bu ilişkiler besin ağı besin ağı olarak olarak adlandırılır .adlandırılır .

BiyokütleBiyokütle► Yerkürede her yıl üreticilerin Yerkürede her yıl üreticilerin

faaliyetleri sonucu büyük miktarda faaliyetleri sonucu büyük miktarda organik maddeorganik madde üretilir . Üreticilerin üretilir . Üreticilerin yapısında yer alan bu organik yapısında yer alan bu organik maddeler üreticilerin maddeler üreticilerin biyokütlelerini biyokütlelerini oluşturur .oluşturur .

► Yerkürede üreticilerin yıllık Yerkürede üreticilerin yıllık biyokütlesinin yaklaşık biyokütlesinin yaklaşık 200 milyar ton olduğu tahmin edilmektedir .olduğu tahmin edilmektedir .

► Bitkiler fotosentez yapan canlılar Bitkiler fotosentez yapan canlılar diğer organizmalar güneş ışığının diğer organizmalar güneş ışığının yalnızca yalnızca %1-3’ünü %1-3’ünü kullanarak kullanarak kimyasal enerjiye dönüştürür .kimyasal enerjiye dönüştürür .

Kilittaşı TürleriKilittaşı Türleri

► Besin zincirleri ve besin ağlarında türler Besin zincirleri ve besin ağlarında türler ekolojik etkileri bakımından birbirlerine ekolojik etkileri bakımından birbirlerine bağımlı oldukları için bazı türler bütün bağımlı oldukları için bazı türler bütün sisten üzerinde önemli etkilere sahip sisten üzerinde önemli etkilere sahip olabilir . Böyle türlere olabilir . Böyle türlere ki l i t taşı türleri ki l i t taşı türleri adı verilir .adı verilir .

► Örneğin Kuzey Pasifik’te kıyı Örneğin Kuzey Pasifik’te kıyı ekosisteminde kilittaşı tür su samurudur. ekosisteminde kilittaşı tür su samurudur.

Kelp Yosunu

Deniz kestanesi

Su samuru

Balina

Besin Zincirindeki Canlılarda Besin Zincirindeki Canlılarda Biyolojik BirikimBiyolojik Birikim

► İnsanlar tarafından üretilmiş, doğa için kirletici olan bazı maddeler genellikle İnsanlar tarafından üretilmiş, doğa için kirletici olan bazı maddeler genellikle havada ve suda seyrelerek canlılara zarar veremeyecek düzeye iner . Fakat havada ve suda seyrelerek canlılara zarar veremeyecek düzeye iner . Fakat her kirletici zararsız hale dönüştürülemez . Bu tip maddeler besin zincirini her kirletici zararsız hale dönüştürülemez . Bu tip maddeler besin zincirini oluşturan farklı trofik düzeylerdeki organizmaların dokularında gittikçe artan bir oluşturan farklı trofik düzeylerdeki organizmaların dokularında gittikçe artan bir oranda birikir ve zararlı konsantrasyon düzeyine ulaşabilir.Bu olaya oranda birikir ve zararlı konsantrasyon düzeyine ulaşabilir.Bu olaya biyolojik biyolojik birikim birikim denir .denir .

► Doğada biyolojik olarak birikebilen maddelere DDT (bir çeşit böcek öldürücü Doğada biyolojik olarak birikebilen maddelere DDT (bir çeşit böcek öldürücü ilaç ), siyanür , bazı ağır metaller ve radyoaktif maddeler örnek verilebilir .ilaç ), siyanür , bazı ağır metaller ve radyoaktif maddeler örnek verilebilir .

► Biyolojik kirlenmenin sonuçları ; Biyolojik kirlenmenin sonuçları ; Kanser ve Solunum SistemiKanser ve Solunum Sistemi rahatsızlıkları vb rahatsızlıkları vb sağlık problemleri ortaya çıkar .sağlık problemleri ortaya çıkar .

Ekosistemde Enerji Akışı

ve

Madde Döngüleri

Ersin ALTINEL

10/G

Oğuzhan BAŞ

10/G

Hüseyin MUTLU

10/G