ekonomİk gÖrÜnÜm | kasim 2016

EKONOMİK GÖRÜNÜM KASIM 2016

EKONOMİ AYLIK

Serdar Ş[email protected]

Tel: +90 212 315 70 15

TÜRKİYE

• 2015 yılında %4 büyüyen Türkiye ekonomisi, 2016 yılı ilk çeyreğindeki %4.7’lik büyümesi ardından ikinci çeyrekte %3.1 büyüyebildi. Özellikle net dış açıktaki artış, büyüme üzerinde 2.1 puanlık daraltıcı bir etki yarattı. Tüketimin 3.4’ük büyüme etkisine karşın yatırımların 0.1’lik daraltıcı etkisi de büyüme düzeyini düşüren etken oldu. Üçüncü çeyrekte özellikle darbe girişimi süreciyle birlikte yaşanan finansal dalgalanmaların da etkisiyle yatırım ve tüketim eğiliminin bir miktar güç kaybetmesi beklenebilir. 2016 yılının tamamı için GSYH büyüme tahminimizi %3.2 düzeyinde koruyoruz.

• Dış ticaret açığı Ekim ayında % 13.8 artarak 4.15 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yıllık bazda bakıldığında dış ticaret açığının56.2 milyar dolardan 56.7 milyar dolara çıktığını görüyoruz.

• Cari açıkta Ağustos ayının ardından Eylül ayında 33 milyar dolara, Ekim ayında ise 33.3 milyar dolara çıkış gündeme gelebilecek. Yıl sonu için cari açık beklentimizi 35 milyar dolara yükseltiyoruz. cari açığın 2017 yılı sonunda 40-42 milyar dolar düzeyine çıkmasının mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu durumda, cari açığın GSYH’ya oranı 2016 yıl sonunda %4.8’de kalırken, 2017 sonundaysa %5.3’e doğru yükselebilecek.

• Türkiye brüt dış borç stoğu 21014 ve 2015 yılında nispeten daha yatay bir seyir görülürken, 2016 yılı başından itibaren yeniden yükselmeye başladı. Kamu net borç stoğunun GSYH’ya oranı %7.2’ye doğru gerilese de, Türkiye’nin genel net dış borç stoğunun GSYH’ya oranıysa özel sektör dış borçlanmasıyla %36.4’e doğru yükseldi.

• İlk dokuz ayda bütçe dengesi önceki seneye göre %10.6’lık daralma gösterirken, faiz dışı dengeyse %5.3’lük düşüş gösterdi. 2016 yılını 34.6 milyar TL’den (%1.6 GSYH) bitirmesi beklenen bütçe açığının, 2017 yılında 46.9 milyar TL’ye (%1.9 GSYH) çıkması bekleniyor. 2017 yılında bütçe harcamalarındaki kontrolün belirleyici olmasını bekliyoruz.

• Ekim ayında TÜFE piyasa beklentilerinin sınırlı ölçüde gerisinde kalarak %1.44 olarak gerçekleşti. Çekirdek TÜFE’deki gerileme eğilimi de beklentiler doğrultusunda güçlü oldu. Çekirdek TÜFE göstergesi aylık %1.6'lik gerçekleşmeyle yıllık bazda %7.70'lik düzeyinden %7.04'e geriledi. 2016 yılını %7.5 düzeyden tamamlamasını beklediğimiz TÜFE’nin 2017 yılı başlarında baz etkileriyle %7’nin altına inmesi mümkün olabilecek. 2017’ye geçerken TÜFE üzerindeki temel yukarı yönlü risk faktörü kur etkileri olmakta.

• Çekirdek TÜFE düşük kalsa da, Brexit ve FED’in faiz artırımı gibi küresel riskler bulunuyor ve piyasalarda dalgalanmalar yüksek kalabilecek. Bu nedenle, TCMB’nin de yılın kalanında faiz indirimlerini sürdürmesi ihtimalini düşük buluyoruz. Yurtdışı risklerin artması ve bankacılık sektöründeki YP kaynak ihtiyacının karşılanması için TCMB’nin ROM katsayılarındaki indirimleri gündemde tutmayı sürdüreceğini düşünüyoruz.

2


GSYH BÜYÜME

• 2015 yılında %4 büyüyen Türkiye ekonomisi, 2016 yılı ilk çeyreğindeki %4.7’lik büyümesi ardından ikinci çeyrekte %3.1 büyüyebildi. Sektörel olarak tarım sektöründeki %1’lik daralma yanında, imalat sanayindeki üretim artışının sınırlanması, ticaret, ulaştırma ve finans sektör büyümelerindeki güç kayıpları büyümenin güç kaybetmesindeki temel etkenler oldu. İnşaat sektöründeyse %7.0 ile 2013 yılı üçüncü çeyreğinden bu yana en yüksek büyüme gerçekleşti. Harcamalar tarafındaysa, tüketim artışında ilk çeyreğe göre sınırlı bir güç kaybı görülse de, özel sektör yatırımlarındaki %1.6’lık daralma ve net dışaçıktaki güçlü artış büyümeyi sınırladı. Özellikle net dış açıktaki artış, büyüme üzerinde 2.1 puanlık daraltıcı bir etki yarattı. Tüketimin 3.4’ük büyüme etkisine karşın yatırımların 0.1’lik daraltıcı etkisi de büyüme düzeyini düşüren etken oldu.

• 2015 yılının genelinde 1-1.5 puana varan büyüme desteği sağlayan Suriyeli göçmenlerin tüketim üzerinde yarattığı baz etkileri 20216 yılı ortasından itibaren büyük ölçüde azalmaya başlayacaktır. Bu yöndeki etkilerin daha sınırlı kalabildiğini göreceğiz. Diğer yandan, yatırım tarafında da küresel gelişmelere paralel daha güçsüz bir eğilim görülmesi de kaçınılmaz olacaktır.

GSYH BÜYÜME KAYNAKLARI - DETAY

%

3

0.7

-4.8

9.28.8

2.1

4.2

2.92.5

3.73.9

5.7 4.7 3.1

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Ç1

2015

Ç2

2015

Ç3

2015

Ç4

2016

Ç1

2016

Ç2

Net Dış Tic. Stok Değişimi Özel Yatırım Kamu YatırımKamu Tüketim Özel Tüketim GSYH

%


0.7

-4.8

9.2 8.8

2.1

4.22.9 2.5

3.7 3.9

5.74.7

3.12.4 2.8

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Ç1

2015

Ç2

2015

Ç3

2015

Ç4

2016

Ç1

2016

Ç2

2016

Ç3

2016

Ç4

SANAYİ ÜRETİMİ DEĞİŞİMİ - yıllık

GSYH BÜYÜME TAHMİNLERİ

2015 4.0%

2016 3.2%

• İkinci çeyreğin dış açık tarafından aşağı yönde baskılanan büyüme eğilimi ardından üçüncü çeyrekteyse, dış dengenin büyümede daha sınırlı bir baskı unsuru olmasını bekliyoruz. Diğer yandan, üçüncü çeyrekte özellikle darbe girişimi süreciyle birlikte yaşanan finansal dalgalanmaların da etkisiyle yatırım ve tüketim eğiliminin bir miktar güç kaybetmesi beklenebilir. Bu durumda, yılın ikinci yarısına dair beklentilerin daha zayıf kalmakta olduğunu görmekteyiz. Beklentimiz üçüncü çeyrekte tüketim ve yatırım eğiliminde güçsüz seyrin daha ön plana çıkacağı şeklinde. Tüketimde ikinci çeyreğin ancak yarısı kadar bir büyüme eğilimi yakalansa da, yatırımlardaki gerileme eğilimi daha belirgin hale gelebilecek. Buna ek olarak dış ticaret tarafından da 1 puana yakın bir daraltıcı etki gelmesi mümkün olabilir. Bu gelişmeleri de dikkate alarak, ikinci yarıda büyümenin %2.5’ler düzeyinde kalmasını bekliyoruz. Özellikle sanayi üretimi tarafında Temmuz ayında görülen manşette %8.4, takvim etkisinden arındırıldığındaysa %4.9’luk daralma, üçüncü çeyrek büyümesine üretim tarafından oldukça sınırlı bir destek gelebileceğini göstermekte.

• Yılın sonuna gelirken ise öncelikle Brexit ve küresel büyüme endişeleri, sonrasındaysa FED’in Aralık ayındaki faiz artırımı beklentisi yatırım eğilimini baskılamaya devam edecektir. Bu nedenle, 2016 yılı son çeyreğinde de üçüncü çeyreğe paralel bir büyüme oluşması mümkün olabilecek. 2016 yılının tamamı için GSYH büyüme tahminimizi %3.2 düzeyinde koruyoruz.

• 2016 yılı başından itibaren ise FED riskleri bir miktar geride kalacağı için daha güçlü bir büyüme eğilimine geçiş imkanları oluşmaya başlayabilir.

GSYH BÜYÜME

4

5.65.9

3.0

0.7

5.6

1.2

-4.9-6

-4

-2

0

2

4

6

8

102014 2015 2016%


75.075.1

73

74

74

75

75

76

76O

ca.1

2

Haz

.12

Kas.

12

Nis

.13

Eyl.1

3

Şub.

14

Tem

.14

Ara.

14

May

.15

Eki.1

5

Mar

.16

Ağu.

16

Kap. Kull. Oranı ma

Kap. Kull. Oranı ma 6 ay ort.

ÖNCÜ GÖSTERGELER

%

REEL SEKTöR GÜVEN ENDEKSİ – mevs. arınd.KAPASİTE KULLANIM ORANI

KREDİ BÜYÜMESİ – kurdan arınd. 13 h. yıllıklandırılmışTÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ

5

99.7

110.2

107.1

103.8

98100102104106108110112

Oca

.12

May

.12

Eyl.1

2

Oca

.13

May

.13

Eyl.1

3

Oca

.14

May

.14

Eyl.1

4

Oca

.15

May

.15

Eyl.1

5

Oca

.16

May

.16

Eyl.1

6

Reel Sektör Güven Endeksi - ma.

59

77

67

74

55

60

65

70

75

80

Oca

.12

Haz

.12

Kas.

12

Nis

.13

Eyl.1

3

Şub.

14

Tem

.14

Ara.

14

May

.15

Eki.1

5

Mar

.16

Ağu.

16Tüketici Güven Endeksi

14.5%

6.2%

10.5%

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%

Oca

.12

Nis

.12

Ağu.

12Ka

s.12

Mar

.13

Haz

.13

Eyl.1

3O

ca.1

4N

is.1

4Ağ

u.14

Kas.

14M

ar.1

5H

az.1

5Ek

i.15

Oca

.16

Nis

.16

Ağu.

16

Kredi Büyümesi - kur.arınd.13h.yıllıkl.

Eki.1

6

Eki.1

6

Eki.1

6


DIŞ TİCARET DENGESİ

DIŞ TİCARET AÇIĞI

DIŞ TİCARET MİKTAR ENDEKSLERİ İHRACAT - İTHALAT DEĞİŞİMİ (altın dışı)

• İhracat Eylül ayındaki %5.6'lık gerilemesi ardından Ekim ayında da güçsüz bir performans göstermeye devam etti. Ekim ayında ihracat, % 2.77 azalarak 12.9 dolara, ithalat ise % 0.80 artarak 17.0 milyon dolar yükseldi. Dış ticaret açığı Ekim ayında % 13.8 artarak 4.15 milyar dolar olarak gerçekleşti. Irak'a yapılan ihracatın %11, Almanya'ya yapılan ihracatın %0.7'lik daralması ihracattaki güç kaybında etkili olurken, ayrıca Rusya'ya yapılan ihracatın da güçsüz kaldığı görüldü. İthalat tarafındaysa enerji faturasındaki daralma eğilimi %15.8'lik düşüşle sürdü. Altın ithalatındaki 777 milyon dolar kadar artış ithalattaki güç kaybını sınırlayan temel etken oldu. Altın dışında bakıldığında, Ekim ayında ithalat %4 geriledi. Yıllık bazda bakıldığında dış ticaret açığının 56.2 milyar dolardan 56.7 milyar dolara çıktığını görüyoruz.

6

85

100

79

565338

32 3530405060708090

100110

Oca

.12

May

.12

Eyl.1

2O

ca.1

3M

ay.1

3Ey

l.13

Oca

.14

May

.14

Eyl.1

4O

ca.1

5M

ay.1

5Ey

l.15

Oca

.16

May

.16

Eyl.1

6

Dış Ticaret Açığı 12 aylık

milyar USD

-4.1%-0.8%

-30%-20%-10%

0%10%20%30%

Oca

.12

May

.12

Eyl.1

2O

ca.1

3M

ay.1

3Ey

l.13

Oca

.14

May

.14

Eyl.1

4O

ca.1

5M

ay.1

5Ey

l.15

Oca

.16

May

.16

Eyl.1

6

İhracat Değişimiİthalat Değişimi

123

135

119

132

105110115120125130135140145

Oca

.12

Haz

.12

Kas.

12

Nis

.13

Eyl.1

3

Şub.

14

Tem

.14

Ara.

14

May

.15

Eki.1

5

Mar

.16

Ağu.

16

İhracat Hacmi maİthalat Hacmi ma


CARİ DENGE

CARİ DENGE – 12 ay küm.

CARİ AÇIK / GSYH (%)

• Temmuz ayında 29 milyar dolar ile dip seviyesine gerileyen cari açık, dış açıktaki artış ve turizm gelirlerindeki gerilemeye bağlı olarak kademeli yükseliş eğilimine geçmiş durumda. Ağustos ayında 31 milyar dolara yükselen cari açığın yükseliş eğiliminde beklediğimizden daha sert bir çıkış gösteriyor. Cari açıkta Ağustos ayının ardından Eylül ayında 33 milyar dolara, Ekim ayında ise 33.3 milyar dolara çıkış gündeme gelebilecek. Enerji faturasındaki azalma aylık 600-700 milyon dolarda kalırken, turizm gelirlerindeki gerileme daha belirgin olduğu için cari açıktaki artışın Ekim ayında da devamına neden olacak. Bu anlamda, yıl sonu için cari açık beklentimizi 35 milyar dolara yükseltiyoruz. Nisan-Ağustos döneminde bir önceki seneye göre 5 milyar dolara ulaşan turizm gelirlerindeki kaybın, yılın tamamında 8-9 milyar dolara ulaşması ihtimali oldukça yükseldi.

• 2016 yılının ardından cari açıktaki artış eğilimi 2017 yılında da devam edebilecek. OVP’de 2016 yıl sonu cari açığı 31.3, 2017 yılı cari açığı ise 32milyar dolar olarak beklenmekte. Bununla birlikte, tüketim eğilimine verilen desteklerin sonuçları, küresel talebin zayıf kalmayı sürdürmesi ve petrol faturasındaki azalış eğiliminin bir miktar tersine dönmesiyle cari açığın 2017 yılı sonunda 40-42 milyar dolar düzeyine çıkmasının mümkün olduğunu düşünüyoruz. Bu durumda, cari açığın GSYH’ya oranı 2016 yıl sonunda %4.8’de kalırken, 2017 sonundaysa %5.3’e doğru yükselebilecek.

7

-3.6-4.5

-6.0 -5.8 -5.4

-2.0

-6.2

-9.7

-6.2

-7.9

-5.5-4.4 -4.5

-10.0

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

*

-39-25

0

4

-2

-9

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

01.01.2015 01.01.2016

Cari Denge - Altın & enerji hariçNet Altın İthalatı Net Enerji İthalatı

Ağustos 2015 Ağustos 2016

milyar dolar41.1 milyar dolar

31.0 milyar USD


332%

147%175%

0%50%

100%150%200%250%300%350%

Oca

.08

Tem

.08

Oca

.09

Tem

.09

Oca

.10

Tem

.10

Oca

.11

Tem

.11

Oca

.12

Tem

.12

Oca

.13

Tem

.13

Oca

.14

Tem

.14

Oca

.15

Tem

.15

Oca

.16

Tem

.16

Banka Borç Çevrim OranıReel Sektör Borç Çevrim Oranı

CARİ AÇIK FİNANSMANI

SERMAYE HAREKETLERİ – 12 ay küm.

UZUN VADELİ KREDİ ÇEVRİM ORANI

• 2016 yılının ilk sekiz ayında finansman kaynakları krediler ve doğrudan yatırımlardan portföy yatırımları ve bankaların mevduat hesaplarındaki değişime yöneldiği görülüyor. Ocak-Ağustos döneminde verilen 23.5 milyar dolarlık cari açığın 5.4 milyar doları net hata ve noksan kalemiyle finanse edilirken, doğrudan yatırımlarda oldukça sert bir gerileme görülmekte. 2015 yılı aynı döneminde 9.4 milyar dolarlık doğrudan yatırım yerine bu yılın aynı döneminde 3.9 milyar dolarlık doğrudan yatırım finansmanı sağlanabildi. Bunun tersine olarak 2015 yılının ilk sekiz ayında 8.6 milyar dolarlık sermaye çıkışı oluşturan portföy yatırımları yerine bu yıl 10.1 milyar dolarlık sermaye girişi gerçekleşti. Burada özellikle kamu borçlanma senetlerine yönelik yatırımlardaki artış belirleyici oldu. Krediler yoluyla finansman 10 milyar dolardan 7 milyar dolara inse de, bankaların mevduat ve efektif hesaplarındaki değişimle ek bir 5.1 milyar dolarlık finansman sağlanmış oldu.

• Yılın kalan kısmındaysa portföy yatırımlarında aynı güç olmayacak ve sınırlı çıkışların gelmesi mümkün olabilecek. Bu nedenle, cari açık finansmanında temelde krediler ön planda olmaya devam edecek.

• 2017 yılı için cari denge için yaklaşık 40-42 milyar dolarlık bir açık bekliyoruz. FED’in Aralık ayındaki faiz artırımı ardından faiz artırım eğiliminin oldukça yavaşlayacağına dair öngörümüzle birlikte finansman tarafında belirgin bir sorun yaşanmasını beklemiyoruz. Diğer yandan, bankacılık ve reel eksim üzerinde dış borçlanma maliyetlerinin artması kaçınılmaz olacaktır.

8

Ağu.

16Ağ

u.16

6

-18

3

14

-40

-20

0

20

40

60

Ara.

04Ey

l.05

Haz

.06

Mar

.07

Ara.

07Ey

l.08

Haz

.09

Mar

.10

Ara.

10Ey

l.11

Haz

.12

Mar

.13

Ara.

13Ey

l.14

Haz

.15

Mar

.16

Doğrudan YatırımPortföy Yatırımı

milyar USD


8.3%

37%

33%31%

00%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

2001

2004

2007

2008

Q3

2009

Q2

2010

Q1

2010

Q4

2011

Q3

2012

Q2

2013

Q1

2013

Q4

2014

Q3

2015

Q2

2016

Q1

2018

Net Kamu Borcu / GSYH

Brüt Kamu Borcu / GSYH

AB Tanımlı Kamu Borcu / GSYH

BORÇLULUK GÖSTERGELERİ

KAMU BORÇ GÖSTERGELERİ (% GSYH) TÜRKİYE NET BORÇ STOĞU (% GSYH)

• Türkiye brüt dış borç stoğu 21014 ve 2015 yılında nispeten daha yatay bir seyir görülürken, 2016 yılı başından itibaren yeniden yükselmeye başladı. 2015 yılı son çeyreğinde özel kesim kısa vadeli borçlarındaki gerilemeye paralel düşüşün ardından ilk çeyrekte 13 milyar dolar, ilk yarıdaysa 23.7 milyar dolarlık dış borç artışı gerçekleşti. Artışın kısa vadeli borçlanmalar özelinde oldukça sınırlı kaldığı görülürken, yıl başından bu yana kamu uzun vadeli borcu 6.3 milyar dolar, özel sektör dış borçluluğu ise12.5 milyar dolar artış gösterdi. Toplam özel sektör dış borcu yıl başından itibaren 15.7 milyar dolar artarken, borçtaki artışın 4 milyar doları bankacılık sektörüne 11.6 milyar doları ise reel kesime ait bulunuyor. Özel sektörün yurtdışı borçlanmalarındagörülen bu ivmelenme FED’in faiz artırımı sürecine geçiş öncesindeki ılımlı piyasa ortamından yararlanmak için özel sektörün oldukça uygun bulduğu bir ortamda gerçekleşti.

• Kamu net borç stoğunun GSYH’ya oranı %7.2’ye doğru gerilese de, Türkiye’nin genel net dış borç stoğunun GSYH’ya oranıysa özel sektör dış borçlanmasıyla %36.4’e doğru yükseldi. Reel kesimin dış borçluluğundaki artışla net açık pozisyonu da 2015 sonuna göre 202 milyar dolar kadar artarak 210.5 milyar dolara yükseldi. Özel kesim 2017 yılında 44.5 milyar dolar uzun vadeli, 18.1 milyar dolara yakın da bir kısa vadeli finansal dış kredi geri ödemesi gerçekleştirecek.

9

30%

32%35%

36%

20%22%24%26%28%30%32%34%36%38%

2008

Ç1

2008

Ç3

2009

Ç1

2009

Ç3

2010

Ç1

2010

Ç3

2011

Ç1

2011

Ç3

2012

Ç1

2012

Ç3

2013

Ç1

2013

Ç3

2014

Ç1

2014

Ç3

2015

Ç1

2015

Ç3

2016

Ç1

TR Net Dış Borç / GSYH %


HAZİNE FİNANSMAN PROGRAMI - 2017

HAZİNE FİNANSMAN PROGRAMI - 2017 • 2017 yılında bütçe açığında beklenen artışa bağlı olarak Hazine’nin yurtdışı borçlanma gereksinimi 2017 yılı için yükselecek. 2005 yılından bu yana %80-85 düzeylerinde kalan iç borç çevrim oranının 2016 yılında %90’lara 2017 yılındaysa %98’e doğru yükselmesi bekleniyor.

• İç borçlanma tarafında artış beklenirken, dış borçlanmadaysa daha dengeli bir seyir görülmekte.

• 2017 yılında 2,5 ve 10 yıllık sabit kuponlu tahviller «gösterge tahvil» olarak ihraç edilmeye devam edecek. 5 yıl vadeli sabit kuponlu tahvil ihracı her ay yapılacak.

• TL cinsinden kira sertifikaları Şubat, Haziran, Ağustos ve Ekim aylarında ihraç edilecek.

• Borç vadesinin uzatılması için bu yönde borçlanma tercihleri öne çıkacak.

• Hazine’nin nispeten yüksek borçlanma tercihinde olması, bankacılık sektöründe varlık alımlarına dair arayışta bir güçlü bir alternatif olarak değerlendirilebilecek. Bu nedenle, Hazine ihalelerinin talebi güçlü olacaktır. Diğer yandan, yurtdışı talep ise küresel risk algısındaki dalgalanmalara bağlı olarak hareket edecektir. FED’in faiz artırımı tercihlerin zayıf olmasını beklediğimiz için küresel talebin de nispeten güçlü olmasını beklenebilir. Buna karşın, maliyet koşullarında yıl içindeki gelişmelere bağlı dalgalanmaların olması kaçınılmaz olacaktır.

10


milyar TL 2016 2017TOPLAM BORÇ SERVİSİ 125.5 133.1Anapara 76.5 80.5Faiz 49.0 52.7

İç Borç Servisi 99.2 98.1Anapara 61.9 58.4Faiz 37.4 39.7

Dış Borç Servisi 26.3 35.0Anapara 14.6 22.1Faiz 11.7 12.9

FİNANSMAN 125.5 133.1

Borçl. Dışı Kayn. 19.0 16.0Toplam Borçlnama 106.6 117.2Dış Borçlanma 16.1 21.0İç Borçlanma 90.5 96.2

İç Borç Çevrim Oranı 91.2% 98.1%Dış Borç Çevrim Oranı 61.2% 60.0%

BORÇ GÖSTERGELERİ

milyar dolar milyar TL

DIŞ BORÇ STOĞU - KAMU - ÖZEL ÖZEL SEKTÖR DIŞ BORÇ DAĞILIMI

TÜRKİYE DIŞ BORÇ GERİ ÖDEMELERİ - aylık KAMU AYLIK İÇ BORÇ GERİ ÖDEMELERİ

11

*Ticari Krediler Hariç

123

299

0

50

100

150

200

250

30020

08 Ç

120

08 Ç

320

09 Ç

120

09 Ç

320

10 Ç

120

10 Ç

320

11 Ç

120

11 Ç

320

12 Ç

120

12 Ç

320

13 Ç

120

13 Ç

320

14 Ç

120

14 Ç

320

15 Ç

120

15 Ç

320

16 Ç

1

KAMU ÖZEL

milyar dolar160

132

60

80

100

120

140

160

180

2008

Ç1

2009

Ç1

2010

Ç1

2011

Ç1

2012

Ç1

2013

Ç1

2014

Ç1

2015

Ç1

2016

Ç1

ÖZEL FİNANSÖZEL REEL KESİM

milyar dolar

5.7 5.74.0

2.6 2.73.9 3.0

7.2

3.4 2.8 2.2

1.1 1.32.8

1.5 0.8

2.31.4

1.3

1.71.4

0.9

0.4 0.4 0.4

0.5 2.1

0.6

0.6

0.5

0.4 2.7

0.5

0.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0

10.0

Eki.1

6

Kas.

16

Ara.

16

Oca

.17

Şub.

17

Mar

.17

Nis

.17

May

.17

Haz

.17

Tem

.17

Ağu.

17

KamuFinansal OlmayanFinansal

*Ticari Krediler

3.8

13.2

2.1

10.85.3

11.3

4.5

17.3

2.05.5 5.2

0

5

10

15

Kas.

16

Ara.

16

Oca

.17

Şub.

17

Mar

.17

Nis

.17

May

.17

Haz

.17

Tem

.17

Ağu.

17

Eyl.1

7

Toplam


1.8

5.5

3.6

1.32.0

1.2 1.3 1.21.6

2.0 1.6 1.3

3.5

0.00.8

1.91.4

2.01.6 1.5

0.80.4 0.7

1.1

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Bütçe Açığı / GSYH

Faiz Dışı Denge / GSYH

BÜTÇE DENGESİ

BÜTÇE DENGESİ (12 ay küm.)

BÜTÇE DENGESİ (% GSYH)

• 2016 yılı ortasından itibaren bütçe gelirlerindeki artış hızının bir miktar güç kaybettiği görülürken, bütçe harcamalarında Ağustos ve Eylül aylarında yükseliş eğilimi belirginleşti. Böylece yılın ilk üç çeyreği geride kalırken, bütçe harcamaları önceki yılın aynı dönemine göre %13.3, faiz dışı harcamalar ise %16.6’lık artış gösterdi. Diğer yandan, bütçe gelirleri toplamda %14.2’lik artış gösterirken, vergi gelirleri ancak %10.3’lük artış gösterdi. Tek seferlik gelirler ve kamu kurumu karlarından transferler bütçenin beklentimizden ılımlı bir performans göstermesine neden oldu. İlk dokuz ayda bütçe dengesi önceki seneye göre %10.6’lık daralma gösterirken, faiz dışı dengeyse %5.3’lük düşüş gösterdi.

• Bununla birlikte, Orta Vadeli Planda, vergi dışı gelirlerdeki %10’luk azalmaya bağlı olarak 2017 yılında daha büyük bir açık seviyesine çıkılması öngörülüyor. 2016 yılını 34.6 milyar TL’den (%1.6 GSYH) bitirmesi beklenen bütçe açığının, 2017 yılında 46.9 milyar TL’ye (%1.9 GSYH) çıkması bekleniyor.

• 2016 yılı büyüme beklentimiz, 2016 yılının bir miktar üzerinde olmakla birlikte, vergi gelirlerindeki artışın %10’dan %14’e çıkması bir miktar iyimser kalmakta. Faiz hariç harcamalardaki artışın %17’den %11’e inmesiyse, OVP’deyatırımlarda görülecek artış eğilimiyle bir miktar tezat oluşturmakta. Bu gelişmelerle büyümeye kamu tarafından gelecek desteğin bütçe göstergelerinde kendini aynı güçte göstermediğini düşünüyoruz.

• 2017 yılında bütçe harcamalarındaki kontrolün belirleyici olmasını bekliyoruz. Bütçe vergi gelirlerinin beklentiyi karşılamaması durumunda, bütçe hedeflerine ulaşmak ve büyümeye destek vermek arasında bir seçim yapılması gerekebilir.

12

%

-21.2

28.7

-60

-40

-20

0

20

40

60

Oca

.09

Tem

.09

Oca

.10

Tem

.10

Oca

.11

Tem

.11

Oca

.12

Tem

.12

Oca

.13

Tem

.13

Oca

.14

Tem

.14

Oca

.15

Tem

.15

Oca

.16

Tem

.16

Bütçe Açığı 12 aylıkFaiz Dışı Denge 12 aylık

milyar TL

OVP 2017 Hedef: 10.6 mia TL

OVP 2017 Hedef: -46.9 mia TL

Eyl.1

6


ENFLASYON

ENFLASYON GÖSTERGELERİ (yıllık) ENFLASYON – SEKTÖR BAZINDA (yıllık)

• Ekim ayında TÜFE piyasa beklentilerinin sınırlı ölçüde gerisinde kalarak %1.44 olarak gerçekleşti. TÜFE'nin Ekim ayı gerçekleşmesinde temel etken gıda fiyatlarındaki %1.76'lık ve giyim sektöründeki %10.43'lük sezonsal fiyat artışları oldu. Fiyat artışlarının genelde ürün bazlı sektörlerde olduğu görülürken, hizmet sektörlerindeki yıllık TÜFE gerçekleşmesinin gerilediği görülüyor. Bu anlamda, çekirdek TÜFE’deki gerileme eğilimi de beklentiler doğrultusunda güçlü oldu. 2015 yılı Ekim ayındaki baz etkileri çekirdek TÜFE’deki gerileme de etkiliydi. Çekirdek TÜFE göstergesi aylık %1.6'lik gerçekleşmeyle yıllık bazda %7.70'lik düzeyinden %7.04'e geriledi. Çekirdek TÜFE'deki gerileme eğilimi bundan sonraki aylarda daha sınırlı kalsa da devam ederek %6.0-6.5'lere doğru gerileyebilecek. ÜFE'deyse aylık %0.84'lük gerçekleşmeyle beklentilere paralel bir seyir görüldü. Böylece yıllık ÜFE %1.78'den %2.84'e çıkış görüldü. İmalat sanayi fiyatları aylık %0.93'lük artış gösterirken, rafine petrol ürünlerindeki %9.8'lik artış ÜFE'deki yükseliş eğiliminin de temel kaynağı oldu.

• 2016 yılını %7.5 düzeyden tamamlamasını beklediğimiz TÜFE’nin 2017 yılı başlarında baz etkileriyle %7’nin altına inmesi mümkün olabilecek. Sonrasında ise özellikle Şubat ve Mart aylarında gündeme gelecek baz etkileriyle TÜFE yeniden %8’lere doğru yükselebilecek. Temmuz ayında yine baz etkileriyle gerileme gösterecek TÜFE’nin 2017 yılın devamında kademeli yükselişle yıl sonunda %7.3’e çıkmasını bekliyoruz.

13


7.16 2.84 7.04

02468

10121416

Oca

.11

Tem

.11

Oca

.12

Tem

.12

Oca

.13

Tem

.13

Oca

.14

Tem

.14

Oca

.15

Tem

.15

Oca

.16

Tem

.16

TÜFE ÜFE I%

Eki.1

6

7.25.2 22.6

6.15.56.3

9.48.2

2.82.4

9.68.39.3

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0

GenelGıda

Alkol ve TütünGiyimKonut

Ev eşyasıSağlık

UlaştırmaHaberleşmeEğl. - kültür

EğitimLokanta- otel

Çeş. Mal-Hizm.

Eki.16

%

6.8

9.6

6.6 7.16

7.57.3

6.06.57.07.58.08.59.09.5

10.0

Oca

.15

Mar

.15

May

.15

Tem

.15

Eyl.1

5

Kas.

15

Oca

.16

Mar

.16

May

.16

Tem

.16

Eyl.1

6

Kas.

16

Oca

.17

Mar

.17

May

.17

Tem

.17

Eyl.1

7

Kas.

17

TÜFE

ENFLASYON

ENFLASYON VE BEKLENTİLER (TCMB Beklenti Anketi)

ENFLASYON – 2015 ABANK TAHMİNLERİ

• Gıda fiyatlarında uzun dönem ortalaması olan %8.5-9.0 düzeyi altındaki seyir Ekim ayında %5.2 ile devam etti. Meteoroloji tahminlerine göre Kasım-Ocak döneminde sıcaklıklar mevsim normalleri üzerinde kalmaya devam edecek. Bu nedenle, gıda fiyatlarında kısa süreli dalgalanmalar dışında kalıcı bir yükseliş beklemiyoruz. 2017’ye geçerken TÜFE üzerindeki temel yukarı yönlü risk faktörü kur etkileri olmakta. İç talep tarafında da güçlü artış beklemediğimiz için çekirdek TÜFE’de %6.0-6.5 bandına gerileme mümkün olabilecek ve manşet TÜFE’de de yükseliş olanaklarını sınırlayacaktır. Kur özelindeyse küresel risk algısındaki dalgalanmaların belirleyici olmasını ve ancak Aralık ortasındaki FED toplantısı ardından daha rahat bir nefes alınabileceğini düşünüyoruz.

14

ABankTahmin

Ara.

17


7.167.61

7.01

5.5

6.5

7.5

8.5

9.5

10.5

Oca

.13

May

.13

Eyl.1

3

Oca

.14

May

.14

Eyl.1

4

Oca

.15

May

.15

Eyl.1

5

Oca

.16

May

.16

Eyl.1

6

TÜFE 12 aylık Beklenti 24 Aylık Beklenti

TCMB PARA POLİTİKASI

TCMB POLİTİKA FAİZLERİ – BANKALAR ARASI REPO FAİZİ

• TCMB son enflasyon raporunda 2016 yıl sonu enflasyon beklentisini %7.5’de korurken, 2017 yılı beklentisini de %6.0’dan %6.5’e yükseltti. TCMB’nin TÜFE beklentilerinde bozulma sınırlı kalırken, faiz cephesindeyse sadeleşme sürecinin sonlarına gelindiği vurgusu desteklendi. TCMB, Mart ayından %10.75 düzeyinden düşürmeye başladığı faiz koridoru üst bandını son olarak %8.25’e indirmişti. Son PPK toplantısındaysa, kurlardaki dalgalanmaların artışını sebep göstererek, bu indirim döngüsünü durdurdu. Yılın kalanında, özellikle çekirdek TÜFE düşük kalsa da, Brexit ve FED’in faiz artırımı gibi küresel riskler bulunuyor ve piyasalarda dalgalanmalar yüksek kalabilecek. Bu nedenle, TCMB’nin de yılın kalanında faiz indirimlerini sürdürmesi ihtimalini düşük buluyoruz. Bu durumda faiz koridoru %7.25-8.25 bandında korunacaktır. TCMB, ekonomik faaliyete destek vermek amacıyla likidite koşullarını bir miktar daha gevşek tutma tercihi içine girebilir. Bu dönemde TCMB’nin likidite politikası daha belirleyici olabilecek.

15

1211.25

10.7510.5

9.58.75 8.258

7.5 7.25

108.25 7.75 7.5

2

4

6

8

10

12

14

Oca

.13

Mar

.13

May

.13

Tem

.13

Eyl.1

3

Kas.

13

Oca

.14

Mar

.14

May

.14

Tem

.14

Eyl.1

4

Kas.

14

Oca

.15

Mar

.15

May

.15

Tem

.15

Eyl.1

5

Kas.

15

Oca

.16

Mar

.16

May

.16

Tem

.16

Eyl.1

6

Bankalararası Repo Faizi TCMB Borç Verme TCMB Borçlanma TCMB Repo Faizi%


Eki.1

6

TCMB PARA POLİTİKASI

REEL EFEKTİF KUR ENDEKSİ

TCMB REZERVLERİ

• TCMB’nin faiz indirimlerinde duraksaması yönündeki beklentimizi uzun süredir korumaktaydık. Buna karşın, TCMB beklentimiz ötesinde büyüme destekleyici bir tavırla faiz indirimlerine devam etmişti. Bu anlamda, son toplantısı bazında TCMB’nin tavrında belirgin bir değişim görmekteyiz. TCMB’nin değişen yönetim kadrosu, bu anlamda TCMB’nin kredibilitesini artırması yönünde güçlü adımlar atıyor. Diğer yandan, zorunlu karşılık oranlarını düşürmesi ve ROM katsayılarında yapılan son düzenlemeler TCMB’nin faiz dışı enstrümanlarla ekonomiye destek vermeye devam ettiğine işaret ediyor. 2016 yılının kalanında ve 2017 başlarında da bu yöndeki tercihlerin gündemde kalması beklenebilir. Özellikle yurtdışı risklerin artması ve bankacılık sektöründeki YP kaynak ihtiyacının karşılanması için TCMB’nin ROM katsayılarındaki indirimleri gündemde tutmayı sürdüreceğini düşünüyoruz.

• TCMB, faiz koridorunun üst bandındaki 250 baz puanlık indirime karşın ortalama fonlama maliyetini 125 baz puan kadar düşürdü. TCMB’nin dönemsel olarak dalgalanmalar olsa da, TL likidite politikasında daha temkinli bir tavır olduğunu görüyoruz. Bu tavır bir miktar daha gevşeyebilir.

• Ekim ayı sonlarında TCMB’nin brüt rezervleri 2015 sonuna göre 9.1 milyar dolar, net rezerviyse 4.4 milyar dolar kadar artış gösterdi. İhracat reeskont kredilerinin desteğiyle TCMB’nin rezervlerinde kademeli güçlenme görülse de, artış hızının nispeten zayıf kaldığını düşünüyoruz. Bankacılık sektörü kısa vadeli dış borç ödemeleri, TCMB’de tutulan döviz kaynaklarıyla rahatlıkla karşılanabiliyor. Bu nedenle, aslında bankacılık için risk faktörleri daha sınırlı kalabilecek.

99.7

9095

100105110115120125130

Oca

.03

Oca

.04

Oca

.05

Oca

.06

Oca

.07

Oca

.08

Oca

.09

Oca

.10

Oca

.11

Oca

.12

Oca

.13

Oca

.14

Oca

.15

Oca

.16

TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru

Eyl.1

6

114

94

101

134

111

114120

33

25

30

35

40

45

50

708090

100110120130140

Oca

.12

Haz.

12

Kas.

12

Nis.

13

Eyl.1

3

Şub.

14

Tem

.14

Ara.

14

May

.15

Eki.1

5

Mar

.16

Ağu.

16

Döviz Rezervi Brüt RezervNet Rezerv


KASIM AYI TAKVİMİ

17

5 Kasım S&P Türkiye Kredi Notu Değerlendirmesi

5 Kasım ABD - Tarım Dışı İstihdam Değişimi

8 Kasım ABD – Seçimleri

9 Kasım Polonya – Merkez Bankası Kararı

14 Kasım TR Hazine İhalesi – 11/07/18 - 11/02/26

15 Kasım TR Hazine İhalesi – 22/09/21 - 20/04/22

22 Kasım TR Hazine İhalesi – 22/11/17 - 21/11/18(KS)

23 Kasım FED Toplantı Tutanakları

24 Kasım Türkiye - Merkez Bankası Kararı

24 Kasım G. Afrika - Merkez Bankası Kararı

30 Kasım Brezilya - Merkez Bankası Kararı

02 Aralık Moody’s Türkiye Kredi Notu Değerlendirmesi

02 Aralık ABD - Tarım Dışı İstihdam Değişimi


ABANK HAZİNE

Zeki Aydemir Hazine Grup Müdürü +90 212 315 70 25Medine Bayav Alım Satım Bölüm Müdürü +90 212 315 70 14Ahmet Tugay Hazine Pazarlama Müdürü +90 212 315 70 12Serdar Şenol Ekonomist +90 212 315 70 15

YASAL UYARI

Bu bültende yer alan bilgi ve yorumlar, kamuya açık, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan derlenmiştir. Bununla beraber, gerek bu bültendeki gerekse bu bültende kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden olduğu gibi bu yayındaki bilgi ve yorumların kullanılması sonucunda yatırımcıların uğrayabilecekleri doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kar yoksunluğundan, maddi ve manevi zararlardan ve üçüncü kişilerin uğrayabileceği zararlardan dolayı Alternatifbank A.Ş., iştirakleri ve bunların her türlü çalışanı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz ve bu tüzel veya gerçek kişilere karşı her ne nam altında olursa olsun alacak ve tazmin talebinde bulunulamaz. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. İşbu bülten üzerinde Alternatifbank A.Ş. telif hakkı olup, Alternatifbank A.Ş.’nin yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Alternatifbank A.Ş.’nin tüm hakları saklıdır.

18


ekonomİk gÖrÜnÜm | kasim 2016

Documents