J A A R G A N G 8 N U M M E R 1 2 0 1 3 E E N U I T G A V E V A N S T I C H T I N G L E Z E N

2013: JAAR VAN HET VOORLEZEN ••• VOORLEZEN UIT JE HOOFD ••• 3 BN’ERS

OVER HUN VOORLEESFAVORIETEN ••• VOORLEZEN VOOR ALLE LEEFTIJDEN

••• KEES VAN KOOTEN OVER HET BOEKENWEEKGESCHENK ••• HERINNERINGEN

AAN DE VOORLEESMEES ••• PROFESSIONEEL VOORLEZEN: HET LUISTERBOEK

••• POËZIE OP SCHOOL ••• EEN KIJKJE IN HET ATELIER VAN ANNET SCHAAP

VOORLEESSPECIAL

14 maart Dag van de Literatuur, dagvandeliteratuur.nl

19 maart Lezen Centraal: voorlezen vanzelfsprekend.

Feestelijk congres over voorlezen, lezencentraal.nl

14 t/m 23 maart Week van het christelijke boek,

bcbplein.nl en leesenluister.nl

14 maart Publieksprijs voor het christelijke boek,

leesenluister.nl en bcbplein.nl

Medio maart Bekendmaking Prentenboek van het

Jaar, denationalevoorleesdagen.nl

Maart t/m apri Vier de lente met Kikker!,

kikkertiendaagse.nl

17 april Dioraphte Jongerenliteratuurprijs, djp.nl,

jongerenliteratuurprijs.org

16 t/m 24 maart Boekenweek, thema: ‘Gouden Tijden,

Zwarte Bladzijden’. boekenweek.nl

20 maart Boekenweek live!, literaire talkshow voor

scholieren, boekenweek.nl

20 maart Sluiting campagne de Weddenschap,

deweddenschap.nl

20 maart Wereld Vertel Dag, verteldag.nl

23 maart StArt Award, poem-express.com

28 maart Nationale Onderwijsprijs 2011-2013,

onderwijsprijs.nl

13 april Leesvertelwedstrijd voor dove kinderen,

fodok.nl

17 april Dag van de Jonge Jury, uitreiking Prijs van

de Jonge Jury, dejongejury.nl

20 april Uitreiking Mr. J.C. Bloem-Poëzieprijs,

jcbloemstichting.nl

22 t/m 28 april Week van het Luisterboek,

weekvanhetluisterboek.nl

25 april Uitreiking Gouden Ganzenveer,

goudenganzenveer.nl

6 mei Uitreiking Libris Literatuurprijs.nl

22 mei Slotmanifestatie VERS, versgedicht.nl

15 t/m 26 mei Annie M.G. Schmidt-week,

anniemgschmidt.nl

28 mei Landelijke finale Pabo Voorleeswedstrijd,

voorleeswedstrijdpabo.nl

28 mei Finale Read2Me!, www.cubiss.nl

29 mei Landelijke finale De Nationale Voorleeswed-

strijd, denationalevoorleeswedstrijd.nl

30 mei Uitreiking Gouden Strop, degoudenstrop.nl

Begin juni Bekendmaking Zilveren Griffels, 1 oktober

prijsuitreiking Gouden Griffels, cpnb.nl

Juni Nominaties Gouden en Zilveren Penselen en

Gulden Palet, cpnb.nl

Juni Maand van het Spannende Boek,

maandvanhetspannendeboek.nl

Juni Slotdag Er was eens, verhalenwedstrijd voor

jongeren, erwaseens.nu

Juni Finale Write Now!, writenow.nu

Medio juni C.Buddingh’-prijs voor nieuwe Neder-

landstalige poëzie, poetry.nl

19 juni Finale Nederlandse Kinderjury, cpnb.nl

A G E N D A

Waar en wanneer?

Stadsschouwburg Amsterdam

Dinsdag 19 maart 2013

Voor wie?

Leraren, van po t/m hbo, medewerkers in de kinderopvang, beleidsmakers, bibliotheek -

medewerkers en iedereen die voorlezen een warm hart toedraagt.

• Paula Fikkert, Research director of the Centre for Language Studies, Radboud Universiteit,

vertelt over het brein van baby’s.

• Maarten Asscher, directeur van de Athenaeum Boekhandel en schrijver, neemt u mee op

een historische reis langs verschillende culturen en verkent wat lezen en niet-lezen in

verschillende tijden hebben betekend.

Deelsessies

Renate Dorrestein – Evolutionair gezien is een luisterboek eigenlijk veel logischer dan een lees-

boek. Horen kon de mens altijd al, schrijven nog maar kort.

Tjitske Jansen – Poëzie is een voorleesvriendelijk genre. Dichteres Tjitske Jansen benadert poëzie

het liefst als een partituur; een tekst die pas af is als hij wordt ‘uitgevoerd’.

Nicolien de Pater – Leesbevorderaar en trainer Open Boek Nicolien de Pater neemt u samen met een

deskundige leescoördinator van een basisschool mee op een avontuurlijke tocht door Voorleesland.

Verder meet & greets met: Bibi Dumon Tak, Anne-Gine Goemans, Ted van Lieshout, Bart Moeyaert,

Marije Tolman, Edward van de Vendel, Simone van der Vlugt, Jacques Vriens, Bette Westera en

Maartje Wortel.

Dagvoorzitter: Dolf Jansen

Tot 15 maart kunt u zich aanmelden via lezencentraal.nl

LEZEN CENTRAAL

Voorlezen vanzelfsprekendE EN F E ES T E L I J K CONGRES OVER VOORLEZEN

I N H O U D

Voorlezen uit je hoofd

Boeken op toneel

Gerda Havertong – Voorleesfavorieten

Met woorden in slaap gesust

Lezen en verder lezen

‘Mijn vader heeft zich nooit zo fijn gevoeld als in het leger’

Kees van Kooten over zijn Boekenweekgeschenk

Blikveld 0–6

‘Het is hier altijd kerstkransje’

Voorlezen aan ouderen

Blikveld 6–12

Hoed af voor de voorleesmees en -juf

Schrijversherinneringen

Prikkels

Luisteren voor je lijst

Op bezoek bij luisterboekenuitgeverij Rubinstein

Blikveld 12–15

Poëzie op school

Terugblik Poëzieweek

Blikveld 15–18

Job Cohen – Voorleesfavorieten

Wakker schieten bij bn’ers en seksscènes

Voorlezen in het voortgezet onderwijs

‘Als je hier niet om huilt...’

Sieger Sloot over lezen

Heftige emoties en slordige kinderen

Een kijkje in het atelier van Annet Schaap

Wendell Jaspers – Voorleesfavorieten

‘Voorlezen? Getver.’

Read2Me!

Voorleeskalender

4

6

7

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

29

30

32

34

35

36

Reda c t i o nee l

Boeken lezen en erover praten – laten

zien dát je leest en wát je leest – is cool.

En wat je voorleest, vanzelfsprekend ook.

Bij deze Voorleesspecial van Lezen ont-

vangt u een themanummer van De Gids,

Nederlands oudste literaire tijdschrift.

Naar aanleiding van het 25-jarig jubileum van Stichting Lezen

en het Jaar van het Voorlezen heeft de redactie van De Gids

het gebied tussen lezen en niet-lezen verkend. Het levert veel

op. Van de historie (en toekomst) van de orale cultuur tot de

geneugten van het diepgaande, immersieve lezen.

Op deze plaats is vaak opgeroepen lezen te bevorderen;

een levendige leescultuur vergt immers permanent onderhoud

en stimulering. Tegelijkertijd is het zo dat lezen en voorlezen

veel voorkomende tijdverdrijven zijn en dat trendwatchers den-

ken dat lezen nog aan populariteit zal winnen. De tekenen zijn

er. Recent onderzoek onder kinderen van zeven tot vijftien jaar

(binnenkort te vinden op leesmonitor.nu) laat zien dat zij nog

steeds graag lezen. In grote steden zochten twintigers elkaar

in 2012 meer dan ooit op tijdens literaire avonden. Ook in het

openbaar vervoer is lezen onverminderd populair (en léés dat

Boekenweekgeschenk straks als je er gratis mee mag reizen!).

Mensen lezen hun email op laptop of iPad, een dagblad (gratis

of betaald) van papier of op hun mobiel. En velen, van jong tot

oud, lezen een boek – op de e-reader, ja, maar vaker nog fysiek.

Mooie klassiekers, hippe cultromans, bestsellers, informatieve

boeken.

Dat is volledig in overeenstemming met het beeld van de ‘visual

library featuring the Reading-Riders of the nyc Subways’, een

beeldschoon fotoproject dat lezende reizigers in de New Yorkse

metro vastlegt. Op de site undergroundnewyorkpubliclibrary.com

is een bijzondere collectie foto’s te zien van mensen die gecon-

centreerd hun boek lezen, en – gecategoriseerd naar titel of

auteur – met andere lezers worden samengebracht.

In New York weten ze altijd eerder wat de mode wordt: lezen!

Doe mee en geniet: lees, lees voor en laat lezen!

Gerlien van Dalen,

Directeur Stichting Lezen

Lezen. Kwartaaltijdschrift voor leesbevordering en literatuureducatie is een uitgave van Stichting Lezen. Professionals en studenten op het gebied van leesbevordering en literatuureducatie ontvangen Lezen gratis door zich aan te melden via www.lezen.nlRedactieadres: Stichting Lezen, Nieuwe Prinsengracht 89, 1018 VR Amsterdam. T 020-6230566 | E-mail redactie: redactielezen@lezen.nl Voor vragen over gratis toezending en adreswijzigingen: info@lezen.nl | Hoofdredacteur: Gerlien van Dalen | Eindredactie: Joukje Akveld Redactie: Joukje Akveld, Daan Beeke, Eva Gerrits, Annemarie Terhell, Desirée van der Zander | Medewerkers aan dit nummer: Jacqueline Ancona, Jochem Jurgens, Jørgen Koopmanschap, Bas Maliepaard, Victor Schiferli, Jowi Schmitz, Elsbeth TijssenVormgeving: Ramona Dales, Lijn 1, Haarlem | Uitgever: Stichting LezenDruk: Zalsman BV | Coverbeeld: © Annet Schaap© Copyright maart 2013 Stichting Lezen. Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd door middel van enige methode of vorm dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN 1570-9698. De inhoud van Lezen is auteursrechtelijk beschermd. Eventuele rechthebbenden die wij niet hebben kunnen achterhalen, verzoeken wij contact op te nemen met de uitgever.

FO

TOKEES

RUTTEN

De projecten die recentelijk mogelijk zijn gemaakt met inhoudelijke

en/of financiële steun van Stichting Lezen, zijn met aangegeven.

0–6 jaar

6–12 jaar

12–15 jaar

15–18 jaar

algemeen

L egenda

facebook.com/stichtinglezen

@stichtinglezen

Ze maken verteltheater voor kinderen of volwassenen,

staan in hun eentje op de speelvloer en hebben

allebei een plankje boeken in hun geheugen gestampt.

René Groothof en Porgy Franssen over

voorlezen uit je hoofd.

DOOR JOUKJE AKVELD

Voorlezenuit je hoofd

René G roo t ho f

Met drie dochters waren er zeeën van tijd om voorleeservaring

op te doen. ‘Verstop jullie maar, dan komt de reuzenkrokodil

straks naar boven.’ Gillend renden ze de trap op. Alles haalde

hij uit de kast om hun maar te boeien: de sprookjesachtige

geschiedenis over prinses Mijnewel en tuinmansjongen Jouwe-

niet, de jungleverhalen van Tarzan – die laatste verzon hij

gewoon zelf: ‘Heb ik jullie al verteld over Sheba de zwarte

panter…’ Hingen ze weer huiverend aan zijn lippen. Zijn

vrouw was bezig door te breken in het theater, hij ontdekte

het spelend vertellen – thuis. Stemmetjes, wijd open gesper-

de ogen, grote gebaren. Had hij van zijn vader geleerd, die

vroeger verhalen verzon bij plaatjes uit de toverlantaarn.

Bloedspannend vond hij het, met knikkende knieën ging hij

naar bed. Nu was hij zelf een vertellende vader en hij wist:

zolang het maar niet saai wordt, want kritisch waren ze, zijn

toeschouwende dochters. Toen ze wat groter werden, verruilde

hij de huiskamer voor het theater. Deed hij opnieuw De reuzen-

krokodil van Roald Dahl, nu begeleid door een live orkest.

Taal en muziek laten samenvallen als in een soort dans, dat

was zijn vorm, merkte hij. De verhalen koos hij samen met de

regisseur. Hij intuïtief, de ander rationeler, maar ze zochten

hetzelfde: als er maar een bite in zat, als hij ze maar kon ver-

tellen aan zijn publiek van negenjarigen. Dat de dood er vaak

in voorkwam, dat de kinderen over wie ze gingen met een

sprongetje volwassen moesten worden, was toeval. Meneer

Ibrahim en de bloemen van de koran van Eric Emmanuel-

Schmitt, De tuinen van de herinnering van Quint Michel, Ik

ben niet bang van Niccoló Ammaniti – hij vond het gewoon

mooie verhalen, bovendien pasten ze goed binnen het bestek

van een voorstelling. Nu speelt hij, begeleid door een cellist

en een pianiste, het leven van de kunstenaar Salvador Dalí.

Geen boek maar een theatertekst van Don Duyns. Ook weer

over de dood, zo gaat dat blijkbaar bij hem. De kleine Dalí

moet het verdriet om een eerder gestorven broertje doen

vergeten. Dat heette ook Salvador. Zag hij als jochie een

grafzerk met zijn eigen naam erop. Dan wil je wel piekeren

over je identiteit: ‘Als Salvador Dalí onder die steen ligt, wie

ben ik dan?’ Iemand die moest leven voor twee, besloot hij.

Iemand die zichzelf en zijn dode broertje onvergetelijk moest

maken door een fenomeen te worden. ‘Zo mal als een mandje

brood met oogjes, zo lijp als een neushoorn in nylonkousen.’

In zijn eentje doet hij alle figuren. Ze stuk voor stuk een eigen

stem geven zonder dat er grootse verkleedpartijen aan te

pas komen, dat is de kunst. En die speciale theatersfeer

creëren: ‘Kom maar luisteren, ik ga je een verhaal vertellen,

een spannend verhaal, maar ik laat je niet vallen, bij mij ben

je veilig.’

Dalí, of hoe word ik beroemd? van BEER Muziektheater, regie

Aike Dirkzwager (9+) is t/m 25-5 te zien in het theater, ook te

boeken als schoolvoorstelling.

Zie voor de speellijst stipproducties.nl

4 • L E Z E N • B O E K E N O P T O N E E L

FO

TOST

EPHAN

VAN

HES

TEREN

B O E K E N O P T O N E E L • L E Z E N • 5

snel vergeet. Dat je weet: als ik die fladderbeweging met mijn

handen maak, hoort daar het woord ‘grillig’ bij. Vandaar dat

’s avonds repeteren in bed nooit lukt; dan mist hij dat loopje,

dat ene gebaar. Het is belangrijk de pijnplekken in een tekst

te benoemen, vindt hij. Veel collega’s stappen er te gemak-

kelijk overheen, terwijl: je moet exact zeggen wat er staat,

dat ben je de auteur verschuldigd. En toch, hij kan een claus

twintig keer repeteren, een uur later is hij alles vergeten. Die

vertwijfeling: waarom weet ik het niet meer?! Maar het uur

daarna gaat het iets beter. En vijf uur later gaat het zelfs best

goed. Als hij de tekst na een aantal maanden weer oppakt

voor een nieuwe ronde voorstellingen gaat het makkelijker.

Alsof de informatie toch ergens op de harde schijf is blijven

staan. Alleen heeft die schijf hem nodig om geactiveerd te

worden. Gelukkig bevat Novecento een prettig soort logica,

je kunt het verhaal denkend spelen. Op een gegeven moment

wordt het als ‘Altijd is Kortjakje ziek’, dan blijft het hangen in

je hoofd.

Daarom besloot hij op een gegeven moment dat hij zijn reper-

toire wel wat kon uitbreiden: sindsdien speelt hij nog een

ander boek van Barrico: Zijde. Nee, op de eerste bladzijde

stond niet dat het een tekst voor een acteur was. Maar dat is

een ander verhaal. •••

Voor nieuwe uitvoeringen van Novecento en Zijde zie

porgyfranssen.nl

Po rgy F ra n s s en

Hij sloeg Novecento van Alessandro Barrico open en daar

stond het: dit is een tekst voor een acteur. Klopt, dacht hij na

het lezen van het verhaal over de vondeling die opgroeit op

een schip en nooit een voet aan wal zet. En ook: wat een

prachtige metafoor voor het leven. De jongen uit het verhaal

heeft de beperkingen van het bestaan op het schip nodig om

gelukkig te worden. Daar kan hij zich ontwikkelen tot een

groot jazzpianist. Aan wal gaan durft hij niet, de enormiteit

van de buitenwereld boezemt hem angst in. Hij herkende iets

in dat jongetje. Als kind voelde hij zich soms als een vis in

een aquarium; hij beschouwde de wereld om zich heen, maar

maakte er geen deel van uit. Wat heerlijk dat deze schrijver

zei: doe waar je goed in bent en verlang niet meer. En hij wist:

hier ga ik een theatermonoloog van maken. Sindsdien speelde

hij Novecento. In theaterzalen, op de camping in de Dordogne,

voor een verliefd stel op een Frans strand, in zijn Amsterdam-

se woning aan het IJ met uitzicht op de flikkerende lichtjes

van de Houthavens. De tekst omvat 112 boekpagina’s met

veel alliteratie en uitwijdingen. Hoe leer je zoiets uit je hoofd?

Hij heeft een slecht geheugen, weet ’s avonds niet meer wat

hij ’s ochtends heeft gedaan, maar blijkbaar zit er ergens een

plek waar tekst wordt opgeslagen. Zelf is hij er ook door ge-

fascineerd. Hoe komt het dat je het op een gegeven moment

wéét? Het werkt op verschillende niveaus, vermoedt hij. Het

klankgeheugen functioneert anders dan dat van de spieren

in zijn mond. Motoriek kan helpen, zeker bij woorden die hij

Gerda Havertong Actrice, zangeres, theatermaker, ambassadeur van het Jaar van het Voorlezen

Favoriete voorleesboek Nandi’s verrassing van Eileen Browne

Waarom? ‘Het verhaal biedt allerlei mogelijkheden om met kinderen in gesprek te gaan.’

Leest het liefst voor aan ‘Peuters en kleuters. Die zijn volop bezig met hun taalontwikkeling en reageren

bijzonder plezierig op het verhaal.’

Als vaste bewoner van Sesamstraat geldt Gerda Havertong al jaren als Nationale Voorleesdiva. ‘Ik houd

van voorlezen, dat deed ik al toen ik nog in het onderwijs werkte. Ik ben niet van de stemmetjes, maar ik

weet hoe je nuances in klankkleur aanbrengt om sfeer een aandacht vast te houden.’ [ja]

6 • L E Z E N • V O O R L E E S F A V O R I E T E N

L E Z E N E N V E R D E R L E Z E N • L E Z E N • 7

De protagonist uit Pikkuhenki

(Toon Tellegen & Marit Törnqvist

(ill.), Querido, 8+) is een piep-

klein heksje dat de gedachten

binnenvliegt van dieren en men-

sen. Een sublieme combinatie

van taal, dromerige tekeningen

en ijzersterke muziek van Klaas

ten Holt, die even zoet en

opzwepend is als het verhaal.

De cd is verkrijgbaar via

pikkuhenki.nl

In Olek schoot een beer (Querido,

10+) bewerkte Bart Moeyaert

het Russische sprookje De vuur-

vogel tot een poëtisch verhaal

over een jager die een vleugel-

lamme vogel redt. Wie zich laat

meevoeren door Moeyaerts’ be-

zwerende stem en de glasheldere

muziek van de Vlaamse compo-

nist Wim Henderickx beleeft een

onvergetelijk muzikaal avontuur.

Bloedspannend is het gevecht

met de Minotaurus, hartver-

scheurend de liefdesgeschiede-

nis van Theseus en Ariadne. In

Vliegen naar de hemel (Michael

de Cock & Gerda Dendooven

(ill.), Davidsfonds, 10+) wiegt de

Vlaamse tongval van de schrijver

je begeleid door muziek van het

Brussels Jazz Orchestra in slaap.

De Cock blies het verhaal van

Icarus nieuw leven in en laat zijn

woorden zingen en dansen.

Alice in Wonderland (Lewis Caroll

& Sir John Tenniel (ill.), Van Goor,

10+) is een klassieker die zich

het best hardop laat lezen in de

vertaling van Nicolaas Matsier.

Alice rolt in een konijnenhol en

raakt verstrikt in een avontuur

dat almaar vreemder wordt. Ze

groeit en krimpt, schrijft denk-

beeldige briefjes aan haar Wele-

delgeboren Rechtervoet en be-

leeft plezierige nonsens. Ook als

luisterboekeditie met de stem

van Jeroen Kramer (Karakter).

VOORLEZEN VOOR ALLE LEEFTIJDEN – Je kunt voorlezen

aan peuters, kleuters, brugklassers, bejaarden, delinquen-

ten of gehandicapten, maar natuurlijk ook gewoon aan

elkaar. Bij voorkeur ’s avonds in bed, om ontspannen en

liefdevol in slaap gewiegd te worden. Ben je alleen? Er is

altijd wel een schrijver met een betoverende stem die een

handje wil helpen.

DOOR ANNEMARIE TERHELL

Misschien wisten zij alles, de dierenverhalenbijbel van

Toon Tellegen over dat merkwaardige bos waar van elke

diersoort precies één exemplaar woont, is een ideaal

voorleesboek voor volwassenen. De verhalen hebben

een fijne cadans, een plezierige lengte (kort) en er zijn er

genoeg voor elke dag van het jaar (als je de andere dieren-

boeken meerekent). Toon Tellegen lezen is je verliezen in

een andere wereld. De tijd staat er stil, de sfeer is geheim-

zinnig, de toon is sober, de regie strak; alles draait om

taal. Woorden rollen van tongen, drijven weg op de wind,

nestelen zich in gedachten. De mier, de olifant, de eek-

hoorn, de bladluis, de boomklever, de brilslang, de bruin-

vis en de buffel schrijven elkaar brieven en vieren einde-

loos feest met taart. Tussen de bedrijven door wordt er

veel gemijmerd en gepeinsd – om een onbestemd gevoel,

een gedachte, een frustratie of een zonsopgang, die er

ondersteboven zo heel anders uitziet. En over woorden.

Want wat zou nou erger zijn: vereenzamen, vergaan, ver-

kommeren, vermorsen, verslonzen of vervallen?

De eekhoorn telt beukennoten, de mier twijfelt tussen

weggaan of terugkomen, de mot vreet zich vol met honing

en de olifant klautert in de boom. Het is even bizar als

geruststellend. De wereld kan vergaan, maar je kunt on-

bekommerd in slaap vallen in de zekerheid dat de olifant

straks voor de honderdste keer uit de boom zal kukelen.

Welterusten. •••

Misschien wisten zij alles. 313 verhalen over de eekhoorn

en de andere dieren, Toon Tellegen. Querido, € 19,95

(9+). Bij uitgeverij Rubinstein zijn verschillende luister-

boeken verkrijgbaar van de dierenverhalen van Toon

Tellegen. Ook heel mooi: het literaire concert Dierenver-

halen van Toon Tellegen & Het Wisselend Toonkwintet

met akoestische improvisaties van Corrie van Binsbergen.

Met woorden in slaap gesust

FO

TOEL

SBET

HTI

JSSE

N

‘Mijn vader heeft zich nooit zofijn gevoeld als in het leger’

KEES VAN KOOTEN OVER ZIJN BOEKENWEEKGESCHENK DE VERREKIJKER ‒Toen

Kees van Kooten bij het opruimen het fotoalbum tegenkwam dat zijn vader van de

oorlogsjaren had bijgehouden, kwam er een verrassing uit tevoorschijn. Het was

een brief van het leger, waaruit bleek dat sergeant Van Kooten een verrekijker zou

hebben gevorderd. Zou dat het ding zijn dat al zijn hele leven elke verhuizing mee-

reisde, vroeg de schrijver zich af. Het was de aanleiding om met het album in de hand

het verleden in te duiken.

DOOR VICTOR SCHIFERLI

Kees van Kooten laat zijn oude verrekijker zien, een mooi koperen ding met leer bekleed.

Had hij meteen besloten dat dit het onderwerp moest zijn toen hij de uitnodiging van

de cpnb kreeg? ‘Ik wilde graag dat het zou aansluiten bij het thema van de boekenweek,

het familiealbum. Zonder nostalgisch te gaan doen: dit is een verdwenen fenomeen,

zo’n album met familiefoto’s. Een kunstwerk. Ik zie mijn vader nog zitten aan tafel, foto’s

inplakken, bijschriften maken. Maar ik heb nooit veel in die albums gekeken vroeger.’

Was het niet interessant voor de latere generatie?

‘Moest ik dan tegen mijn kinderen zeggen: kijk jongens, dit was opa in de oorlog? Ik

had daar nooit zo’n zin in. En dat kwam ook door de verhouding tussen mijn vader en

moeder. Zij was pacifistisch; mijn vader begon altijd weer over die oorlog. En ik koos

puur voor mijn moeder. Die kant van mijn vader, dat strijdbare, dat heb ik nooit begrepen.’

Toch had hij kennelijk wel een grote behoefte om te delen.

‘Hij zou het helemaal fantastisch hebben gevonden dat zijn boek straks in het museum

ligt, bij het instituut voor oorlogsdocumentatie. Maar ik denk dat ik een fotokopie

maak voor mijn kinderen, of als ik ooit weer trek krijg in een scheutje mobilisatie.’

Het is een merkwaardige brief over de verrekijker.

‘Het vorderen speelde een grote rol in de tijd van de mobilisatie. Er werd in die tijd

heel wat afgevorderd. Toen ik jong was hoorde je op verjaardagen altijd verhalen over

de oorlog en dan er werd vaak gesproken over vorderen. Een magisch begrip.’

Was je vader niet bevreesd wat hem te wachten stond met de strijd tegen de Duitsers?

‘Ik denk dat hij die angst wegstreepte tegen de trots die hij had, en de oprechte vader-

landsliefde. Dat was er nog, hè. We wisten letterlijk van de prins nog geen kwaad.

Maar het sijpelt wel door, in korte notities waarin hij zich afvraagt of hij zijn gezin straks

terug zal zien. Een verzuchting als: “Het schijnt zo wel te moeten.” Mijn moeder was

zwanger van mij toen hij dat schreef. Dat is een veelzeggende ontboezeming.’

Tegelijk was er een grote kameraadschap onder de soldaten.

‘Hij heeft zich eigenlijk nooit zo lekker gevoeld als toen. Samen zitten in een legertent.

Liedjes zingen, naar pin-ups in een tijdschrift kijken. Het was de meest intense periode

in zijn leven. En na de oorlog ging het gewoon door, dan kwamen elk jaar op Moeder-

dag zijn tien dienstvrienden bij ons op bezoek. En mijn moeder maar koffie zetten.’

Waarom op Moederdag?

‘Ze hadden tegen elkaar gezegd: we doen het op Moederdag, dan zijn we allemaal

vrij. Onbegrijpelijk lomp, eigenlijk. Het herdenken is lang bepaald geweest door dit

soort mannen. Veel verhalen waren verzonnen of aangedikt. Misschien dat ik daarom

ook zo precies wilde uitzoeken hoe het zat met de verrekijker. Ik wilde het niet mooier

maken dan het was. Mijn vaders album kan eindelijk naar het museum.’ •••

De verrekijker is een autobiografische novelle

over het oorlogsverleden van de vader van

Kees van Kooten, die enkele weken voor het

uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een

verrekijker leende. Zeventig jaar later gaat

de schrijver op speurtocht. Dat levert hilari-

sche fictieve versies op van wat gebeurd zou

kunnen zijn, tot herinneringen aan onder meer

zijn eigen diensttijd (‘Ik wilde elke week wel

een paar keer dood’).

Tijdens de Boekenweek (16-24 maart)

ontvangt u De verrekijker gratis bij

besteding van tenminste € 12,50 aan

boeken.

I N T E R V I E W • L E Z E N • 9

FO

TOKEK

EKEU

KEL

AAR

N i e uwe o o g s t

• In Olivia en de Sprookjesprinsessen (Ian Falconer, Rubinstein, 4+) is het eigen-

wijze kleutervarken Olivia depressief en heeft ze een boek lang nodig om te be-

denken welk toekomstperspectief beter is dan een carrière als prinses (want dat

is zó afgezaagd).

• Benny Bop boert van het bier en Alex en Xandra dansen de foxtrot in Mexico.

In Het leukste ABC van de wereld (Lannoo, 4+) gaat Tom Schamp in fantasievolle

tekeningen uitbundig los op het alfabet.

• Met uit de kast komen kun je niet jong genoeg beginnen. In Joep! (Gottmer, 4+)

voert Mark Haayema het stotterende homoseksuele schaap Joep op, dat iets be-

langrijks heeft te vertellen ‒ maar niemand laat hem uitspreken. Met tekeningen

van Wouter Tulp en een hoorspel met stemmen van Paul Haenen, Joep Onderde-

linden, Plien & Bianca en Carry Tefsen.

• Dronken kinderen, kom daar maar eens om in een zelfleesboek. In Waar was

Hans? van Ienne Biemans met illustraties van Ceceli Josephus Jitta (Gottmer, 6+)

is Hans voor het eerst alleen thuis en drinkt hij een fles mierzoete oranje limonade

uit het keukenkastje. Zijn benen worden van elastiek en hij belandt in een be-

vreemdend avontuur. [at]

Ma r i t T ö r n q v i s t j u b i l e e r t

2013 wordt het jaar van Marit Törnqvist, die haar 25-jarig jubileum als illustrator

viert. Törnqvist volgde de opleiding tot illustrator aan de Rietveld Academie en

debuteerde op haar drieëntwintigste met illustraties bij een boek van Astrid

Lindgren. Later werd Törnqvist ook uitgenodigd om de inrichting van het Astrid

Lindgren-huis Junibacken in Stockholm te ontwerpen, waar scènes uit Lindgrens

werk zijn nagebouwd. Daarnaast verwierf ze faam met illustratiewerk voor ande-

ren en met haar eigen prentenboeken. Klein verhaal over liefde, waarvoor ze zelf

de tekst schreef, werd bekroond met een Zilveren Griffel. Tien jaar later, in 2006,

won ze het Gouden Penseel voor de sfeervolle illustraties bij Pikkuhenki van

Toon Tellegen. Haar meest succesvolle titel is Jij bent de liefste met gedichten

van Hans en Monique Hagen, waarvan meer dan 250.000 exemplaren werden

verkocht. Aan het begin van dit jubileumjaar verscheen bij uitgeverij Querido

Groter dan een droom, een modern sprookje van Jef Aerts, waarbij Törnqvist de

tekeningen maakte in de voor haar zo karakteristieke dromerige sfeer. [at]

marittornqvist.nl

Vo o r l e e s t h e a t e r

Het kleine theater van Rébecca is een magnifiek kijkboek met honderden uitge-

sneden personages dat zich laat bekijken als een poppenkastvoorstelling. De

Franse illustratrice Dautremer voert een bonte stoet personages uit haar oeuvre

op, die stuk voor stuk zijn losgesneden uit ragfijn papier en aanvoelen als kant.

Laat je de pagina’s door je vingers glippen dan ontstaat er een steeds verande-

rend doorkijkje. De voorlezer kan zelf het script verzinnen. Een adembenemend

mooi boek dat je meeneemt langs de mysterieuze wereld uit Een reus van een

vriend, Ik val op jou!, Elvis, Het grote boek van vergeten prinsessen, Het geheime

dagboek van Klein Duimpje en Alice in Wonderland plus een flink aantal titels

die niet in het Nederlands zijn verschenen. De echte fan kan er een zoekspelle-

tje van maken: achter op elke figuur staat een nummertje dat verwijst naar een

lijst van personages achter in het boek. Wie de Maartse Haas, de Hartenkonin-

gin of de mama van Duimpje er niet gelijk uitpikt, kan dus smokkelen. [at]

Het kleine theater van Rébecca, Rébecca Dautremer. Davidsfonds, € 29,95 (4+)

1 0 • L E Z E N • B L I K V E L D 0 – 6

Sp ro o k j e s d o o r J a c q u e s V r i e n s

Wie zich tijdens het Jaar van het Voorlezen eens wil laten verwennen door een rasver-

teller kan terecht bij Jacques Vriens. De populaire kinderboekenschrijver is dit seizoen

op het toneel te vinden met verschillende vertelvoorstellingen. In De Twaalf Broers en

de Kikkerkoning (5+) passeren zijn sprookjesbewerkingen uit Grootmoeders grote oren…

de revue. Vriens handhaaft daarin alle klassieke sprookjeselementen, maar zorgt voor een

lichtvoetige eigentijdse ondertoon. De muziek bij deze voorstelling werd geschreven

door Ernst Jansz. Na het succes van Moeders knie maakte Vriens samen met pianist

Jan Gouw opnieuw een productie voor volwassenen. In De rijke bramenplukkers en

andere sprookjes van Godfried Bomans verwerkte hij Bomans’ geestige cultuur sprookjes

tot intiem theater. Bomans, die in 1971 overleed, was in de jaren zestig een van de po-

pulairste Nederlandse schrijvers, maar wordt weinig meer gelezen. Onterecht, meent

Vriens: door hun filosofische inslag en maatschappijkritische ondertoon hebben zijn

sprookjes ook nu nog zeggingskracht. Inmiddels is bekend dat Erik of het klein insec-

tenboek dit jaar centraal staat bij Nederland Leest. [at]

De voorstellingen kunnen worden geboekt via boekentheater.nl

Bo e k e n p a uw

Op zaterdag 6 april worden in Oostende de Boekenpauw en de Boekenpluimen uitge-

reikt voor de mooiste geïllustreerde Vlaamse kinderboeken van het afgelopen jaar. Dit

jaar nomineerde de jury voor het eerst titels in verschillende categorieën: prenten-

boek, geïllustreerd kinder- en jeugdboek en strip. Aangezien er in de laatste catego-

rie slechts één aanmelding was, is die categorie komen te vervallen. Nu nomineerde

de jury de volgende drie prentenboeken: Het leukste ABC ter wereld van Tom Schamp,

De steltenloper van Mattias De Leeuw en Mijn allermooiste speelgoed van Pieter Gau-

desaboos. In de categorie geïllustreerde boeken maken de volgende titels kans op

een prijs: Mijn oma is van peperkoek van Evelien De Vlieger met tekeningen van Sa-

bien Clement, Wie klopt daar? van Bart Moeyaert en Gerda Dendooven (illustraties) en

De zeepridder van Kristien In-’t-Ven met opnieuw tekeningen van Mattias De Leeuw.

Aan de prijzen is een geldbedrag verbonden: de winnaar van de Boekenpauw ontvangt

€ 10.000,-, de winnaars van de Boekenpluim krijgen elk € 1000,-. [ja]

boek.be

B L I K V E L D 0 – 6 • L E Z E N • 1 1

Rond om A nn i e

Van woensdag 15 tot en met zondag 26 mei wordt schrijfster Annie M.G.

Schmidt weer uitgebreid herdacht. Dit jaar zullen de festiviteiten in het

teken staan van Jip en Janneke. Uitgeverij Querido verzorgt een grote

mailing naar het basisonderwijs in Nederland en België om zo alle kinderen

uit de onderbouw en groep 3 aan de slag te laten gaan met het kleuter-

duo. Er verschijnt een uitklaphuis van Jip en Janneke, een themaboekje

met buitenspeelverhalen en een speciale editie van het grote Jip en Jan-

neke voorleesboek met daarin een poster met anti-verveeltips.

Op woensdag 22 mei 2013 vindt in de Lokhorstkerk in Leiden de veer-

tiende en tevens de laatste Annie M.G. Schmidtlezing plaats. De lezing

wordt jaarlijks georganiseerd in het kader van de Annie M.G. Schmidt-

leerstoel voor kinderen en jeugdliteratuur, die prof. dr. Helma van Lierop-

Debrauwer sinds 1998 bekleedt en die dit najaar zal worden opgeheven.

Met de lezing van Ted van Lieshout wordt een traditie afgesloten. [at]

Aanmelden voor de lezing kan via ibby-nederland@planet.nl

Tap i j t j e

Elke twee weken leest Angelique van der Pol, bijgestaan

door activiteitenbegeleidster Sylvia Berghouwer, voor aan

licht dementerende ouderen in het Amsterdamse Woonzorg-

centrum Nieuw Vredenburgh. Er ligt een gezellig Perzisch

tapijtje op tafel, aan de muur hangt een staartklok: sinds ze

drie jaar geleden begon heeft Berghouwer de ruimte steeds

huiselijker gemaakt.

Angelique: ‘Ze herkennen dat tapijtje ook vaak van vroeger,

uit hun eigen huis. Soms iedere keer weer.’

Toen ze begon wilde Angelique nog weleens met lange ver-

halen aankomen. Maar korter en direct bleek beter te werken.

Dus werd het concept aangepast en nu is er altijd een helder

thema, zijn er een paar teksten, en wordt daar tussendoor

vooral veel gepraat. Of eigenlijk heet dat ‘reminisceren’ in

woonzorgcentrum-termen: het voorlezen roept herinneringen

op en die kunnen de ouderen onderling delen.

‘Het is hier altijd kerstkransje’‘Vroeger waren er alleen maar strenge winters,’ zegt mevrouw

Terpstra, één van de zeven ouderen die bij vrijwilligster

Angelique van der Pol is aangeschoven voor de tweeweke-

lijkse voorleessessie. Het thema van vandaag is winter en

daar kunnen ze wel wat mee. Niet letterlijk – ze komen met

dit gure januariweer nauwelijks buiten, te koud, te glad, te

gevaarlijk – maar vroeger, tóen had je nog eens winters.

DOOR JOWI SCHMITZ

V O O R L E Z E N A A N O U D E R E N • L E Z E N • 1 3

Na t p ak

Mevrouw Lubbers herinnert zich bijvoorbeeld het natte pak

dat ze een keer haalde omdat ze met haar prikslee van de

Kinkerbrug naar beneden roetsjte en niet op tijd kon stoppen.

Meneer Simons heeft nog nooit op een schaats gestaan, maar

sneeuwballen gooien kon hij wel. En de koek en zopie tent

wist hij ook te vinden. ‘Daar hadden ze ook jenever, de man-

nen die dat dronken gingen pootje over.’

Mevrouw Wijbrands vertelt van de Apollohal waar ze iedere

zaterdagavond met haar vriendinnen zwierde, tot ze een baan

in een theater kreeg en iedere avond moest werken. ‘De eerste

werkdag dacht ik nog: ik schei ermee uit, dit houd ik nooit

vol. Maar veertig jaar later werkte ik er nog.’

Het was ook altijd spannend om te zien of de IJsclub op na-

tuurijs weer open was, zegt mevrouw Terpstra. ‘Je wist dat je

er naartoe kon als er zo’n bruin bordje “IJsclub open” in de

tram hing.’

Ande r s

‘Ik hou heel erg van verhalen,’ zegt Angelique, daar begon

het eigenlijk. Ze kwam in Nieuw Vredenburgh terecht omdat

haar moeder er werkte en ze vrijwilligerswerk wilde doen tijdens

haar opleiding Pedagogische Hulpverlening. Daarvoor had ze

er al een studie Communicatie en Geschiedenis opzitten, dus

in feite bracht samen praten, herinneringen aan vroeger op-

halen én met ouderen werken al haar interesses samen.

Het is anders, stelt ze, voorlezen aan ouderen. ‘Bij kinderen

moet je veel aan het woord zijn, veel uitleggen en veel leiden.

Bij ouderen is het eigenlijk precies andersom. Je bent een

beginpunt, maar daarna nemen zij het over.’

Boe renwe t e r i n g

De Boerenwetering, zegt mevrouw Lubbers, dat was toch

wel de beste plek. En dan de banenveger. Die gaf je een paar

centen voor het vegen van het ijs. ‘Liet hij je anders struike-

len?’ wil Sylvia Berghouwer weten. Dat weet het leesgroepje

even niet. Maar als je die centen op zak had en je kwam een

snoepkraam én een banenveger tegen, dan was je keuze snel

gemaakt. Liever met een zoete mond plat op het ijs, dan je

geld naar de ijsveger.

Het gesprek gaat verder over kranten onder je kleren om je

tegen de wind te beschermen, over snert – en wie dat wel en

niet lustte. Mevrouw Wijbrands: ‘Heerlijk hoor, met een stuk-

kie worst.’

En t hou s i a s t

Het duurde even voor de ouderen aan hun vrijwilligster gewend

waren, maar nu is het een enthousiast en trouw groepje. Eigen-

lijk vreemd dat voorlezen aan ouderen niet populairder is,

vindt Angelique. De combinatie van verhalen en herinnerin-

gen werkt zo goed. ‘We doen geen literaire hoogstandjes,

het is meer tekst als middel. Maar dan wel een middel dat

werkt.’

Angelique heeft in de loop der jaren steeds meer boeken

over de geschiedenis van Amsterdam verzameld en er zijn

ook een paar websites waarop mensen zelf hun herinneringen

aan vroeger schrijven. ‘Als ik die teksten voorlees dan merk

je, hoe verschillend de achtergronden van de bewoners ook

zijn, dat het feit dat ze eenzelfde tijd hebben gedeeld ervoor

zorgt dat ze ook veel herinneringen delen.’

Moeilijke onderwerpen zoals de oorlog of andere rampspoed

bespreekt Angelique liever niet. ‘Soms komt de oorlog natuur-

lijk wel ter sprake en dan merk je dat er heel veel emotie

achter kan zitten. Daar gaan we zo licht mogelijk mee om: ik

ben niet gekwalificeerd om bijstand te verlenen mocht het te

zwaar worden. Bovendien moet dit een fijn clubje zijn, geen

therapiegroep.’

Win t e r

‘Wij hadden vroeger gewoon veel méér winter.’ Mevrouw

Terpstra zegt het nog maar eens. 'En het was armoe, die win-

ters, maar wel gezellige armoe.’

Mevrouw Lubbers zit nog met haar hoofd in de polder. Ze

vertelt over de stok die ze hadden waar wel acht mensen aan

pasten. ‘Met zijn allen aan die stok schaatsten we dan naar

Monnickendam.’

Het valt op dat niet iedereen even spraakzaam is. Angelique

had er al voor gewaarschuwd, het is toch anders als er opeens

een journalist en een fotograaf meeluisteren. Bovendien: ‘Ik

hou gewoon niet van winter,’ zegt mevrouw Hoeve. Maar dat

wil niet zeggen dat ze het voorlezen niet leuk vindt. Anderen

knikken instemmend. Voorlezen is prettig, de bijeenkomsten

met Angelique en Sylvia zijn prettig. Er is koffie, er wordt ge-

lezen en door de verhalen weten ze soms opeens weer hoe

het voelde, toen. Hoe blij je kon zijn dat je vrij was en dat je

weer het ijs op kon.

Korte stilte.

‘Voorlezen?’ zegt mevrouw Terpstra dan, met iets van verba-

zing. ‘Het is gewoon gezellig klessebessen. Een kerstkransje

met een verhaal erbij. Het is hier altijd kerstkransje. Of het

nou winter is of niet.’ •••

De namen van de ouderen in dit artikel zijn uit privacy over -

wegingen gefingeerd.

FOTO

JØRGEN

KOOPM

ANSC

HAP

3 0 j a a r s c h r i j v e r

Op 19 april is het dertig jaar geleden dat Koos Meinderts debuteerde als kinderboe-

kenschrijver met Mooi meegenomen, een boek dat ontstond uit twee verhalen die hij

had gepubliceerd in De Blauw Geruite Kiel ‒ de legendarische kinderboekenpagina

van Vrij Nederland. Inmiddels heeft Meinderts ruim vijftig titels op zijn naam staan,

waarvan een deel is vertaald. In 2003 ontving hij een Vlag & Wimpel van de Griffeljury

voor Keizer en de verhalenvader en in 2009 een Zilveren Griffel voor De ballade van

de dood. Op zijn weblog haalt Meinderts onder het kopje ‘Schrijfblok’ herinneringen

op aan zijn schrijverscarrière. Dat levert een leuk stukje literatuurgeschiedenis op. Zo

vertelt hij hoe hij zijn Utrechtse voormalige kraakpand verliet om bij zijn moeder in

Loosduinen te werken aan zijn ‘oerboek’ Mooi meegenomen en hoe in hetzelfde jaar

de satirische roman voor volwassenen Tejo. De lotgevallen van een geëmancipeerde

man zorgde voor een bescheiden opstootje na een optreden van medeauteur Harrie

Jekkers bij Sonja Barend. Uitgeverij Lemniscaat brengt in september een geïllustreerde

brochure uit over de jubilerende schrijver. [at]

koosmeinderts.nl

N i e uwe K i n d e r d i r e c t e u r

Het Kinderboekenmuseum in Den Haag krijgt een nieuw staflid: vanaf dit jaar wordt de

Voorleeskampioen automatisch Kinderdirecteur van het Kinderboekenmuseum. Tijdens

de finale van De Nationale Voorleeswedstrijd op woensdag 29 mei zal bekend worden

wie deze eer te beurt valt. De Kinderdirecteur is ambassadeur van het museum en wordt

betrokken bij openingen en evenementen. Sinds het vernieuwde Kinderboekenmuseum

in 2010 haar deuren opende, werd de functie vervuld door Laura van der Eijk (2002) uit

Haarlem. Zij aanvaardde haar ambt bij de opening van de permanente tentoonstelling

Papiria, assisteerde Prinses Laurentien bij de opening van de tentoonstelling Kikker,

was aanwezig bij de opening van de wisselexpositie Thé Tjong-Khing. Van strip tot

sprookje, en kreeg een rol in een campagnefilmpje. De Kinderdirecteur heeft niet alleen

een ceremoniële rol, maar ziet er ook op toe dat het museum genoeg te bieden heeft

voor kinderen. Daartoe vergadert de Kinderdirecteur regelmatig met de volwassen

directeur en medewerkers van het museum en draagt hij of zij tips aan. [at]

kinderboekenmuseum.nl

1 4 • L E Z E N • B L I K V E L D 6 – 1 2

L e z e n v o o r d e K i n d e r j u r y

De Nederlandse Kinderjury is weer van start gegaan en blijft in bedrijf tot en met

17 mei. Nog ruim twee maanden lang kunnen basisscholieren stemmen op hun

favoriete boeken uit 2012. Wat laat je ze lezen?

• In Mr Stink (David Walliams & Quentin Blake (ill.), Clavis, 9+) sluit Chloe, een

klein twaalfjarig dikkerdje, vriendschap met een zwerver, die weliswaar een weer-

zinwekkende walm om zich heen heeft hangen, maar boeiende verhalen kan ver-

tellen.

• Het hanengevecht (Hans Hagen & Philip Hopman (ill.), Querido, 9+) biedt een kijkje in het leven van

Pio, een Filippijnse jongen met een gokverslaafde vader, die op een dag een klein haantje vindt en vast-

besloten is om het dier op te leiden tot vechthaan om zo aan de armoede te ontsnappen.

• In Mijn geweldige tovertante (Dolf Verroen & Thé Tjong-Khing (ill.), Leopold, 9+) is het gissen waar de

werkelijkheid ophoudt en fantasie begint. De tovertante van Albert Cornelis tovert in het zwembad een

inktvis tevoorschijn, in de klas een monsterlijke spin. [at]

kinderjury.nl

He t g r o t e R i j k smu s e um v o o r l e e s b o e k

Het grote Rijksmuseum voorleesboek is een uniek initiatief van het Rijksmuseum,

waarvoor 26 schrijvers een verhaal bedachten bij een schilderij uit het Rijksmu-

seum. Sjoerd Kuyper laat Robin kennismaken met het meisje van De Nachtwacht

en Arend van Dam kroop in de huid van de corpulente Gerard Andriesz Bicker, die

zich zwetend moet laten portretteren door schilder Bartolomeus van der Helst

(1640), maar intussen dringend naar het toilet moet. Bibi Dumon Tak liet zich in-

spireren door De bedreigde zwaan van Jan Asselijn (1640) en vertelt hoe de boer-

derijhond Krul in de ban raakt van de goddelijke witte zwaan en zijn stek verlaat

om te gaan waken over een nest eieren. Andere bijdragen komen van onder ande-

ren Imme Dros, Thijs Goverde, Hans Hagen, Sylvia Vanden Heede, Marjolijn Hof,

Joke van Leeuwen, Ted van Lieshout, Francine Oomen, Jan Paul Schutten en Ed-

ward van de Vendel. Charlotte Dematons maakte voor het omslag een gedetail-

leerd vooraanzicht van het Rijksmuseum. [at]

Het grote Rijksmuseum voorleesboek, diverse auteurs. Rubinstein, € 19,95 (8+)

B L I K V E L D 6 – 1 2 • L E Z E N • 1 5

Oz , w a t e r a a n v o o r a f g i n g

Op 14 maart gaat Oz: The Great and Powerful in première, een nieuwe Disney -

productie waaraan een lange geschiedenis voorafging. Al in de jaren dertig

van de vorige eeuw aasde Walt Disney op de filmrechten van Frank L. Baums

The Wonderful Wizard of Oz. Die rechten bleken toen al te zijn vergeven aan

Metro-Goldwyn-Mayer, die in 1939 de vermaarde Technicolor-film met Judy

Garland op het boek baseerde. Later, in 1954, verwierf Disney de rechten van

de overige dertien Oz-boeken en maakte daar een televisieserie van, die ma-

tig succesvol was. Dit voorjaar probeert de filmgigant alsnog succes te boe-

ken met het fantasieland. Het verhaal van de film gaat vooraf aan het eerste

boek en vertelt hoe Oscar Diggs, een circusgoochelaar, vanuit Kansas naar

het magische land Oz wordt geslingerd. Daar ontmoet hij de heksen van al-

le windstreken en ontpopt hij zich tijdens een spannend avontuur tot de

grote tovenaar van Oz. Disney hoopt met Oz: The Great and Powerful het

succes van Tim Burtons Alice in Wonderland te evenaren. [at]

Av o n t u r e n v e r z i n n e n

Kleine avonturen is een kaartspel voor regenachtige of zonnige verveeldagen, be-

doeld voor grote en kleine mensen. Het mooi verzorgde doosje bevat 44 activitei-

tenkaarten, waarmee kinderen worden uitgedaagd om samen met een volwassene

een avontuur te beleven; als beloning, als extraatje of gewoon als plezierig en kwa-

litatief hoogwaardig tijdverdrijf. Het avontuur begint met het voorlezen van de kaart

en eindigt met het zoeken naar een zelfgemaakte schatkist, het maken van een

droomtekening, een thuisdisco, een avontuur op het strand, het bouwen van een

colaboot of het ophangen van waslijnpost. De opdrachten zijn eenvoudig maar uit-

dagend; ze prikkelen de fantasie en zetten aan tot het verzinnen van verhalen, tot

vertellen, knutselen, verslag leggen of eropuit trekken. Als bonus voor het goed ten

einde brengen van een klein avontuur kun je de voorleeskaart inzetten: vandaag

gaat papa, mama of oma extra lang voorlezen uit je lievelingsboek op jullie speciale

voorleesplekje. Een simpel recept voor een succesvolle afsluiting. [at]

Kleine avonturen. Spel voor ouder en kind, Inge Schilders. Het Kleine Avontuur,

€12,95 (5+) hetkleineavontuur.nl

Hoed af voor de voorleesmees en -jufarmen over elkaar” en dan bracht de onderwijsgigant ons

naar verre oorden als de Stille Zuidzee, waar schipbreukelin-

gen aan gebroken masten in het water dreven en we de drie-

hoek van een haai boven de waterspiegel zagen aankomen.

Meester Top wist dat je bij de nadering van een haai doodstil

in het water moest blijven liggen, omdat zo’n beest alleen

een levende prooi aanviel. Hij vertelde het alsof hij zelf in de

Stille Zuidzee had rondgedobberd. Als hij voorlas bleven onze

armen niet over elkaar. Hij kon zo spannend vertellen dat wij

het echt beleefden. Omdat ik op een schip geboren ben, ging

ik pas met acht jaar naar school. Dat was een school voor

schipperskinderen, waar men de gekke gedachte had dat die

kinderen de achterstand moesten inhalen door na vier uur

nog een derde schooltijd voor ze te bedenken, tot kwart voor

zes. In die derde schooltijd gebeurde natuurlijk niet zoveel

meer. Dus kwamen de voorleesmomenten vaak in die tijd en

dan was het in de wintermaanden al sfeerverhogend donker.’

Ve r ha l e n b re i e n

Bevlogen juffen en meesters genoeg, herinnert Marjolijn Hof

zich (1956 – Een kleine kans, Moeder nummer nul), die ook

Je weet het niet van te voren als je een school voor je kind

kiest. De mensen zijn vergeten bij wet vast te leggen dat

ieder kind recht heeft op z’n eigen juf Gosk, een docent die

geweldig kan voorlezen en belang hecht aan mooie verhalen.

Zo’n voorleesjuf of -meester kan het beginnetje betekenen

van een nieuw schrijverschap. Drie kinderboekenauteurs

blikken terug.

DOOR JOUKJE AKVELD

‘Ja, je hebt het goed aangevoeld,’ antwoordt Harm de Jonge

(1940 – Josja Pruis, Vuurbom) op de vraag of soms een juf of

meester met bijzondere voorleeskwaliteiten de kiem van zijn

schrijverschap heeft gezaaid. ‘Aan de basis van mijn bestaan

stond een wonderlijke meester. Hij heette in werkelijkheid

Popko Top, maar treedt in boeken als Tijgers huilen niet vaak

op als meester Toptak (met wat eigenschappen van een an-

dere meester: meester Tak). Het was een wonderbaarlijke

man, met alleen als slechte eigenschap de gewoonte om het

voorlezen en vertellen te gebruiken als beloning voor hard

werken. Pas als we een opdracht in hoog tempo hadden uit-

gevoerd beloonde hij ons met het bevel “Schriften in het vak,

Wilhelminaschool Groningen, circa 1950. In het midden: meester Tak.

Vlakbij hem, in de trui met horizontale strepen, Harm de Jonge.

‘Vandaag wil ik de hele dag in de klas blijven, want juf Goskleest Sjakie en de chocoladefabriek voor, en ik geniet ervan alsjuf Gosk voorleest. Ze heeft een zwakke fluisterstem, zodat allekinderen zich naar voren moeten buigen en muisstil moeten zijnom haar te kunnen verstaan.’uit: Herinneringen van een denkbeeldig vriendje, Matthew Dicks (Moon)

1 6 • L E Z E N • S C H R I J V E R S H E R I N N E R I N G E N

Sint Petrusschool Den Haag, circa 1963.

Koos Meinderts zit vooraan (bril en stekeltjes).

thuis veel werd voorgelezen. ‘Ik ben opgegroeid in een zee

van boeken. Daardoor is er niet één bepaalde voorleeserva-

ring die alles kleurt, maar er zijn wel twee schoolvoorlees-

herinneringen die ik nog altijd kan oproepen. De eerste heeft

te maken met een specifiek boek. In de laatste klas van de

lagere school werd De ongelooflijke reis van Sheila Burnford

voorgelezen en ik was totaal in de ban van dat verhaal. Mis-

schien wel voor het eerst was ik me bewust van het perspec-

tief, van de manier van vertellen. Dat besef maakte het extra

spannend. De tweede herinnering hangt samen met de situa-

tie. Tijdens de handwerkles las de juf verhalen en sprookjes

voor. De bedoeling was dat het handwerken met voorlezen

was, maar voor mij was het voorlezen met handwerken. Ik had

geen talent voor al dat gepriegel (kinderen leren breien met

katoen is misdadig!) De juf las voor en werd telkens onder-

broken, omdat er een kind geholpen moest worden met een

gevallen steek of een ander handwerkprobleem. Ik hield

vooral van een verhaal van Rudyard Kipling: Hoe de olifant

aan zijn slurf kwam.’

Voo r l e e s s t em

Het is een wonderlijk gebeuren dat alleen de stem van een

voorlezer een vreemde wereld voor je kan openen, vindt

Harm de Jonge. In de jaren dat hij als docent op een pabo

werkte, heeft hij zich er vaak over verbaasd. ‘Hoe modern onze

onderwijswereld ook wordt, welke apparatuur van beamers

of digitale borden de klassen ook binnenkomen, de eenvou-

dige kracht van de stem van de meester of juf is nog altijd de

beste uitrusting van een onderwijzer. Zo’n stem kan je in je

bank laten huiveren, lachen, huilen. Wij zaten vroeger echt te

huilen toen meester Top Peerke en zijn kameraden voorlas.

Zo’n leerkracht brengt je op een doodgewone wintermiddag

naar het verste hoekje van de wereld. In de jaren dat ik voor

de klas stond, hadden we practica “voorlezen” en “vertellen”

om elke leerkracht zo’n stem te bezorgen.

Meester Top, hij begon het voorlezen altijd zittend op het

schrijfdeel van de voorste bank. Maar hij was nog geen drie

regels ver of hij sloop met het boek in de hand al rond door

de klas. Dat was misschien niet zoals het moest – hij misken-

de de behaaglijke rust waarmee je rond de voorlezer samen-

schurkt – maar het greep ons wel bij de keel.

Zelf lees ik nog altijd voor, thuis en op scholen, indachtig

mensen als Maarten ’t Hart die tijdens het koken zijn vrouw

alle boeken van Vestdijk voorlas, en Vestdijk zelf die zijn

vrouw ter kennismaking voorlas uit zijn eigen werk.’

Hu i l e n

Voor Koos Meinderts (1953 – Lucas in de sneeuw, De man in

de wolken) is het de meester van de vijfde klas van de Rooms-

katholieke jongensschool Sint Petrus in Loosduinen aan wie

hij de beste herinneringen bewaart. ‘Een eeuwig fijne mees-

ter, een Theo Thijssen die ook nog eens prachtig kon voor -

lezen uit De scheepsjongens van Bontekoe en Alleen op de

wereld. Ik was tot tranen toe bewogen: dat je dát met voor -

lezen kon veroorzaken. Ik ben meteen zelf ook gaan voorlezen

aan mijn broertjes Aad en Wim, zielige boeken om ze aan het

huilen te krijgen. Eerdere juffen en meesters lazen alleen

voor tijdens een verloren uurtje op de vrijdagmiddag, maar

de meester van de vijfde klas deed het elke dag, bij hem was

het echt een activiteit. Hij deed het zo mooi en met zoveel

overgave dat hij het zelf ook belangrijk gevonden moet heb-

ben. Op de lagere school was ik niet de makkelijkste, ik had

regelmatig bonje met de leerkrachten, maar niet met deze

meester; tijdens het voorlezen werd er nooit geklierd en ook

ik was doodstil. M’n zes en zeven jaar jongere broertjes las

ik thuis voor uit Jan en zijn ballon van To Hölscher, een boek-

je uit de serie “Voor kleine vriendjes van Onze-Lieve-Heer”,

waarin Jan een briefje voor God aan een ballon knoopt en hem

vraagt of hij zijn zieke vader beter wil maken. Mijn broertje

Aad, die nu directeur van het Letterkundig Museum is, was

snel in tranen, maar bij Wim moest ik alles uit de kast trekken.

Met vette accenten, stiltes en door zelf te gaan zitten slikken

– ja, zo’n etter was ik wel – kreeg ik hem uiteindelijk aan het

huilen.’ •••

Van bovenstaande auteurs verschenen onlangs, of verschijnen

later dit jaar (De Jonge) de volgende boeken:

Jonas en de visjes van Kees Poon, Harm de Jonge & Martijn

van der Linden (ill.). Hoogland & Van Klaveren, € 14,95 (8+)

De regels van drie, Marjolijn Hof. Querido, € 13,95 (10+)

Bij ons in het circus, Koos Meinderts & Annette Fienieg (ill.).

Lemniscaat, € 11,95 (2+)

S C H R I J V E R S H E R I N N E R I N G E N • L E Z E N • 1 7

FO

TOM

ARJO

LIJ

NHOF

De opa van Marjolijn Hof las altijd voor uit de Artis-brochure.

1 8 • L E Z E N • P R I K K E L S

SCHRIJVERS OVER HUN FAVORIETEN VAN VROEGER

Benny Lindelauf

‘Op een Belgische camping maakte mijn vader alle geluiden uit een Tarzan-strip. Niet alleen

de oerkreet van Tarzan (AHOEAOEAAAAAA!), maar ook de zwierende lianen (WHOOSJ!) en de

doodskreet van een door gorilla’s belaagde inboorling (AARGH!). Hij deed dat met zoveel be-

zieling dat de keurige camping daarna heerlijk woest en angstaanjagend exotisch aanvoelde.’

Anna Woltz

‘Ook toen mijn moeder al lang niet meer elke avond voorlas, las ze iedere zomervakantie een

boek voor uit de Kleine Huis-serie van Laura Ingalls Wilder. Mijn favoriet! Ook maakte ik

“hardbrood” uit mijn Kleine Huis-kookboek. Deze droge crackers bleven volgens het boek

maanden goed, maar ik at ze altijd meteen op!’

Gideon Samson

‘Ik zal een jaar of acht zijn geweest toen mijn moeder op een Franse camping voorlas uit

Alleen op de wereld van Hector Malot. Toen al die lieve dieren een voor een stierven, kroop

ik diep weg in mijn slaapzak om het intense verdriet te verbergen. Tevergeefs.’

Anke Kranendonk

‘Mijn juf kon bloedstollend spannend voorlezen uit Snuf de Hond van Piet Prins. Thuis las

mijn moeder voor uit de Kinderbijbel, één keer per vier dagen mocht ik bij haar op schoot,

de andere dagen mijn zus en broers. O, wat kon zij mooi voorlezen!’

Tosca Menten

‘De versjes van Annie M.G. Schmidt vond ik leuk om te horen. Die leerde ik uit mijn hoofd en

weet ik nu nog: “Toen vader ’s morgens wakker werd, toen riep hij: Wel verdraaid, kijk nou

eens wat er is gebeurd, de trap is weggewaaid!” Mijn kinderen kunnen die versjes inmiddels

ook dromen!’

Jowi Schmitz

‘De roep van de ganzenleidster Akka van Kebnekajse uit Nils Holgersson van Selma Lagerlöf

heb ik jaren gekoesterd. Zo zorgzaam, zo... groep die bij elkaar hoort.’

Het Jaar van het Voorlezen zet groots in. In 2013 is het de bedoeling dat iedereen voorleest,

dat het regelmatig gebeurt en bij voorkeur overal. Alleen zo kan iedereen ervaren hoe leuk én

waardevol voorlezen is. Maar welk boek pak je? Wat werkt? Een rondje langs de velden.

DOOR JACQUELINE ANCONA

FO

TOM

ARCELLA

VAN

SCHIJ

NDEL

Ik lees voor, jij leest voor,

samen lezen we voor

FO

TOJO

EY

BUDDENBERG

FO

TOW

ILCO

VAN

DIJ

EN

WAT KIEZEN KINDEREN?

Kinderen zijn trouw aan hun lievelingsschrijvers. Al tien jaar bezetten Jacques

Vriens, Carry Slee en Francine Oomen de top 3 in de lijst met meest voorgelezen

schrijvers tijdens de schoolronden van De Nationale Voorleeswedstrijd. Op enige

afstand volgt ook al tien jaar Roald Dahl. In de titeltop-5 van dit jaar rukken de

populaire graphic novels op, verhalen met veel ruimte voor cartoons.

De meest voorgelezen kinderboeken tijdens de schoolronden 2012/2013:

Achtste-groepers huilen niet Jacques Vriens 142 x

Hoe overleef ik de brugklas? Francine Oomen 47 x

Het leven van een loser Jeff Kinney 39 x

Dagboek van een muts Rachel Renée Russell 39 x

Razend Carry Slee 38 x

De landelijke finale van De Nationale Voorleeswedstrijd is op 29 mei in het

Utrechtse Muziekcentrum Vredenburg. VOORLEZEN IN DE KLAS

Toen schrijver Edward van de Vendel nog een

meester was, las hij graag voor. Vooral aan

De gebroeders Leeuwenhart van Astrid Lind-

gren heeft hij mooie herinneringen. ‘Gezamen-

lijke stilte, gezamenlijk avontuur, we waren

allemaal in hetzelfde lokaal, maar tegelijker-

tijd waren we allemaal in Nangijala. Ook ik.’

Eva Riem van de Amsterdamse basisschool

De Rivieren herkent dat samen zijn. ‘Het klinkt

raar, maar kinderen smullen van zielige boe-

ken. Het met z’n allen meeleven met een per-

sonage zorgt voor verbroedering in de klas.

Ze willen dan voor elkaar door het vuur gaan.

Voorlezen werkt ook goed bij de introductie

van moeilijke onderwerpen zoals de Tweede

Wereldoorlog. Wat vertel je, wat vertel je niet?

Ik merk dat boeken die dit onderwerp abstra-

heren minder geliefd zijn. Kinderen willen de

waarheid horen, het precieze hoe en waarom.

Dat helpt hen te begrijpen wat angst en leed

is.’ Bij het voorlezen komt haar studie Theater-

wetenschappen goed van pas. ‘Inleving is

alles. Je moet het durven als leraar, maar als

je het goed doet, heb je er in één klap tien

nieuwe leesliefhebbers bij.’

Eva’s voorlees-successen

• Het boeboek

Imme Dros (3+)

• Bert & Bart redden de wereld

Tjibbe Veldkamp (7+)

• Kinderen van Amsterdam

(en Kinderen van Nederland)

Jan Paul Schutten (9+)

• Oorlog zonder vader

Martine Letterie (11+)

NOG EEN KEER!

‘Die ken ik, die heb ik, die heeft school...’ Het is een geliefd spelletje van

kleine klanten in De Kinderboekwinkel 2 bij het Amsterdamse Spui: aanwijzen

wat je al kent. En vooral, al het andere afwijzen. ‘Nee, niet die, die ken ik niet.’

Jacqueline Ancona (van die Kinderboekwinkel én dit artikel) maakte een lijst-

je voor voorlezers die naar vers voorleesvoer snakken.

• Bij Uil thuis en Alle verhalen van Kikker en Pad – Arnold Lobel (3+)

• Kolletje – Pieter Feller (4+)

• De reuzenkrokodil – Roald Dahl (5+)

• Tipper, Tijgerbaby en de Tarantroelaheks – Kathleen Vael (5+)

• Krik ben ik – Hanna Kraan (6+)

Tip: Probeer eens een tekstloos boek waarmee je iedere keer een nieuw ver-

haal kunt ‘voorlezen’ zoals Waar is de taart? van Thé Tjong-Khing, de seizoenen-

serie van Rotraut Susanne Berner of het bijna tekstloze Vrolijk van Mies van

Hout uit de Prentenboek Top Tien van De Nationale Voorleesdagen van dit

jaar én winnaar van de Kinderboekwinkelprijs 2012.

P R I K K E L S • L E Z E N • 1 9

FO

TOFRANCIE

NJO

NGE

POERIN

K

Luisteren voor je lijstheengaan, Jelle zal wel zien...’ grijpt Van Duyn in. ‘Als je nu

gaat zingen, dan hadden we dat de vorige keren ook moeten

doen, anders is het niet consequent.’ Bij een beschrijving van

de eerste televisietoestellen in de huiskamer moet Cohen iets

kwijt. ‘Ik zie het nog zó voor me,’ gebaart hij achter het glas:

‘dat kastje met dat klepje bij ons thuis. En dan dat toestel

met twee van die sprieten eruit.’ Zijn handen vormen een vier-

kant in de lucht, laten zien hoe het tv-kastje open en dicht

kon. Tijd voor lunch, besluit Van Duyn. Cohen kruipt nog na-

genietend achter zijn microfoon vandaan. ‘Geert heeft zo’n

geweldig oog voor wat er gebeurt. Hij is zo’n goeie observa-

tor. Al die details, het loopt als een trein. Het is een heerlijk

boek om voor te lezen.’

B romme r i g

Aan voorbereiding doet Cohen niet, aan vooruitlezen ook

niet. Een enkele keer corrigeert hij, begint hij opnieuw en ver-

andert hij de intonatie. ‘Je hebt goeie en slechte voorlezers,’

zegt Van Duyn. ‘Een goeie voorlezer maakt mijn werk ook

saaier, ik hoef niet steeds in te grijpen.’ De stem van Cohen

noemt hij ‘lekker brommerig’. Bij Cohen zelf is generatiege-

noot Jan Meng favoriet. ‘Volgende week lezen we allebei voor

in het Theo Thijssen Museum, we konden zelf een favoriet

kinderboek uitkiezen. Komen we allebei aanzetten met Fulco

de Minstreel!’ Ook Dieuwertje Blok wordt genoemd als plezie-

rige stem. Onlosmakelijk verbonden met het Sinterklaasjour-

naal, helemaal één met die opgetogen en ondeugende sfeer

van kinderlijke verwachting.

JOB COHEN LEEST GEERT MAK – Het luisterboek zit nog

steeds in de lift. Uitgeverij Rubinstein is met een fondslijst

van zo’n zeshonderd titels marktleider op het gebied van

luisterboeken, en ziet toekomstmogelijkheden, ondanks de

stagnerende boekenmarkt. Cruciaal is de kwaliteit. ‘Een stem

moet ruimte laten voor eigen gevoel, voor interpretatie.’

DOOR ANNEMARIE TERHELL

Uitgeverij Rubinstein huist in een sfeervol ingericht industrieel

pand op het Amsterdamse Prinseneiland. De opnamestudio

bevindt zich in een onaanzienlijk hoekje van het enorme ge-

bouw en oogt als een hobbyproject: de muren zijn afgetimmerd

met planken, bekleed met tapijt, naden afgedicht met schuim.

Achter een dubbel raam zit Job Cohen met een koptelefoon

op en leest De eeuw van mijn vader van Geert Mak. Geluids-

technicus Stefan van Duyn leest mee op papier, maakt aante-

keningen, en werpt af en toe een blik op het scherm. Tientallen

minuten lang klinkt Cohens zware bas en laat het scherm

gelijkmatige histogrammetjes zien.

Cu l t u u rop t im i sme

De eerste man op de maan, de opkomst van emancipatie,

flatneurosen en kampeerartikelen passeren de revue. Cohen

geniet zichtbaar van het blakend cultuuroptimisme waarmee

Mak de jaren zestig beschrijft. ‘Zal ik grrril zeggen of grill, op

z’n Engels,’ vraagt hij. Maakt niet uit, vindt Van Duyn. Maar

als Cohen plotseling uitgelaten begint te zingen: ‘Waar we

Dieuwertje Blok

Geen hoo r s pe l

Rubinstein laat bij voorkeur de auteur zelf voorlezen en kiest

anders voor een professionele acteur. ‘Een goeie voorlezer

moet je meenemen in het verhaal, zoals je zelf voorgelezen

wilt worden,’ vindt uitgever Dik Broekman. In zijn lichte en

ruime kantoor, omringd door boeken, somt hij zijn parade-

paardjes op: Jan Meng, Jan Donkers, Job Cohen. Die beginlet-

ter J is toeval, maar er is zeker een overeenkomst. Hun stem-

men stralen rust uit, vertrouwdheid. ‘Een stem moet ruimte

laten voor eigen gevoel, voor interpretatie. Je moet erbij in

slaap kunnen vallen.’ Een hoorspel nadoen, is uit den boze.

Stemmen invullen met een eigen kleur, dat kan weer wel. Het

verschil is soms subtiel, maar topvoorlezer Jan Meng weet de

balans feilloos te bewaren. Zelf noemt Meng over de telefoon

vooral de rust essentieel bij het lezen. ‘In één minuut kun je

al magie creëren. Stiltes zijn het allerbelangrijkst, daarmee

voer je de spanning op en trek je ze het verhaal in.’ Zelf het

boek eerst lezen is aan te raden, maar lukt hem ook niet al-

tijd. ‘Tja, dan kom je er soms na tien regels achter dat dat

stukje met een Zeeuws accent had gemoeten.’

Ac t ue l e t i t e l s

Jaarlijks geeft Rubinstein zestig à zeventig nieuwe luisterboe-

ken uit. Soms wordt daarvoor uitgeweken naar andere stu-

dio’s in de buurt, maar voor het leeuwendeel gebeuren de op-

names in huis. Broekman: ‘Normaal gesproken nemen we een

boek van 224 pagina’s in 2 à 3 dagen op – maar dan moet je

wel een geroutineerde voorlezer hebben. Daarna is nog twee

keer die tijd nodig voor het monteren en masteren.’ Pal naast

de studioruimte is een klein theaterzaaltje waar met regel-

maat de pers wordt uitgenodigd voor live-opnames van luis-

terboeken of voor presentaties van nieuwe titels. Ondanks de

stagnerende boekenmarkt maakt het luisterboek nog steeds

een bescheiden groei door. Het aandeel in literatuur voor vol-

wassenen en kinderboeken is in de fondslijst van Rubinstein

ongeveer gelijk. Broekman: ‘De markt voor volwassenen richt

zich meer op actuele titels. Nieuwe literaire werken proberen

we zo snel mogelijk op te nemen, zodat boek en luisterboek

tegelijk verschijnen. In het kinder- en jeugdboek doen vooral

L U I S T E R B O E K E N • L E Z E N • 2 1

eversellers zoals Harry Potter en Roald Dahl het goed. Luis-

terboeken voor kinderen worden niet op de hype gekocht.’

Mark t v e rg ro t i n g

Het lijkt een fraudegevoelig medium, maar Rubinstein onder-

vindt weinig last van illegale verspreiding en peer-to-peer uit-

wisseling op internet, beweert Broekman. ‘Als we iets signa-

leren, reageren we altijd snel, met juridische stappen. Maar

het is een verschijnsel, geen verstoring van de markt.’ Die

markt is wel in beweging. De geluidsdrager, nu nog de cd, zal

in de toekomst veranderen. ‘We staan aan de vooravond van

de digitalisering. Audiofiles zijn vrij gemakkelijk te digitalise-

ren, en zullen anders geconsumeerd gaan worden.’ Het

schept mogelijkheden: het verhuren van gesproken teksten

op abonnementsbasis bijvoorbeeld, laagdrempelig gebruik

op scholen. Broekman: ‘Het betekent een marktvergroting

waarschijnlijk, al loopt Nederland daarin bepaald niet voorop.

In Amerika en Duitsland is het aandeel van audioboeken veel

groter. In Engeland wordt literatuur zelfs via de radio beschik-

baar gemaakt. Hier heerst nog dat laatste restje calvinistisch

denken: dat je boeken moet lézen. Dat is achterhaald: kennis -

nemen van literatuur kan op alle mogelijke manieren, het

luisteren naar een audiofile is daar één van. Ik zie nog steeds

mogelijkheden voor middelbare scholieren: luister naar je

leeslijst.’ •••

Met dank aan Jacqueline Ancona

LUISTERBOEKEN VOOR 12+

Boy, Roald Dahl, voorgelezen door Jan Meng.

De Hongerspelen, Suzanne Collins, voorgelezen door

Lineke Rijxman.

De Melkweg, Bart Moeyaert, voorgelezen door de schrijver.

Het leven van een Loser, Jeff Kinney, voorgelezen door

Job Schuring.

In de ban van de ring – De reisgenoten, J.R.R. Tolkien,

voorgelezen door Jan Meng.

Project M, Milan Hofmans, voorgelezen door Barry Atsma.

Torenhoog en mijlen breed (hoorspel), Tonke Dragt, gespeeld

door Hans Kuyper, Luc van de Lagemaat en Paul van der Lek.

Jan Donkers Jan Meng

Bo e k e nwe e k v o o r t i e n e r s

Wie tieners over ons bewogen verleden wil laten lezen (het thema van de Boekenweek),

kan terecht bij de volgende titels.

• Met zijn imposante tweeluik Negen open armen en De hemel van Heivisj (Querido) is

Benny Lindelauf de chroniqueur van het Limburgse platteland tijdens de eerste helft van

de twintigste eeuw. Een onweerstaanbare familiegeschiedenis in de traditie van Gabriel

García Márquez.

• Nog altijd geldt Thea Beckman (1923-2004) als de grand old lady van het historische

jeugdboek. Hasse Simonsdochter (Lemniscaat) was haar eigen favoriet. Over de vijftiende-

eeuwse volksheld Jan van Schaffelaar die van de toren sprong en wat daaraan vooraf ging.

Vervoerend én leerzaam.

• In Allemaal willen we de hemel (Querido) toont Els Beerten dat er in de Tweede Wereld-

oorlog geen strakke scheidslijn liep tussen de goeden en de slechten, maar er vooral grijs-

tinten bestonden. Een epische vertelling over opgroeien in oorlogstijd.

• Nog altijd het bekendste jeugdboek over de watersnoodramp: Oosterschelde windkracht 10

(Lemniscaat) van Jan Terlouw. Over die rampzalige nacht in 1953 waarin de dijken braken

en over de discussie twintig jaar later of de Oosterschelde moest worden afgesloten. [ja]

2 2 • L E Z E N • B L I K V E L D 1 2 – 1 5

Vo o r l e e s b u u rman

Toen Niels een kleuter was, had hij een buurman die hem voorlas uit Homerus. ‘Ik begreep

niet wat hij voorlas, eerst omdat ik te klein was en later omdat ik hem niet kon verstaan. De

verhalen waren in een vreemde taal. Dat hinderde helemaal niet, ik was eraan gewend. Ik

dacht dat voorlezen altijd zo ging.’ De reizen van de slimme man (1988) was het eerste boek

waarin Imme Dros haar bewondering voor de Griekse klassieken etaleerde. Door de voor-

leesverhalen van zijn buurman raakt Niels’ leven verweven met dat van de ‘slimme man’

Odysseus. Voor Niels zijn ze aanleiding om naar het gymnasium te gaan en Grieks te leren;

eens zal hij dat oude boek zelf kunnen lezen en begrijpen. De reizen van de slimme man is

niet meer leverbaar, wat jammer is in het Jaar van het Voorlezen: het is een prachtig verhaal

over de kracht van voorlezen en hoe de stem van een voorlezer je kan betoveren, zelfs zon-

der de woorden te verstaan. Zeer geschikt om voor te lezen in de onderbouw van het voort-

gezet onderwijs. [ja]

De reizen van de slimme man, Imme Dros. Querido, antiquarisch verkrijgbaar via

boekwinkeltjes.nl (12+)

B i j z o n d e r d e b u u t

Theatermaker en scenarioschrijver Marcel Roijaards debuteerde eind vorig jaar met de

puntgave jeugdroman Rebel met vleugels – het verhaal van Icarus. Aan het woord is een

vriendenclubje van Icarus dat alles van dichtbij meemaakte: Icarus’ vrolijk-tegendraadse

kinderjaren, zijn grote liefde voor Ariadne en zijn strijd met de Minotaurus in het labyrint.

Verteld in vijf bedrijven in smeuïge, aardse taal klutst Roijaards verschillende Griekse

mythen door elkaar en ontpopt zich tot een waardig opvolger van klassiekerbewerker

Imme Dros.

Zelf las Roijaards als kind graag voor en deed hij mee aan voorleeswedstrijden. ‘Ik mocht

mijn lagere school vertegenwoordigen en herinner me dat ik als enige jongen tussen alle-

maal meisjes in de finale kwam. Ik verloor natuurlijk van hen en was zwaar onder de indruk.

Door deze meisjes wilde ik zelf voorgelezen worden! Mijn eigen boek heb ik aan mijn zoon

voorgelezen. Tijdens het schrijven al, hoofdstuk na hoofdstuk. Hij was mijn eerste publiek

en trok aan mijn mouw als ik te lang treuzelde met een volgend hoofdstuk. Het was een

onmisbaar ritueel in het ontstaan van mijn verhaal.’ [ja]

Rebel met vleugels – het verhaal van Icarus, Marcel Roijaards. Querido, € 14,95 (12+)

B L I K V E L D 1 2 – 1 5 • L E Z E N • 2 3

Bo e k e nwe e k l i v e !

Boekenweek live! is een landelijk leesbevorderingsevenement voor middelbare scholie-

ren van de cpnb, Stichting Lezen en de Openbare Bibliotheek Amsterdam (oba). Aan-

sluitend bij het thema van de Boekenweek ‘Gouden Tijden, Zwarte bladzijden’ verdiepen

klassen zich in De gelukvinder van Edward van de Vendel en Anoush Elman, het eerste

deel in de succesvolle slash-reeks van uitgeverij Querido, waarin Van de Vendel de vlucht

van Anoush en zijn familie vanuit Afghanistan naar Nederland beschrijft. Op woensdag

20 maart vindt er één groot landelijk gesprek plaats tussen leerlingen uit minimaal

twaalf klassen, Edward van de Vendel en Anoush Elman en presentator Arjen Lubach.

Het hart van deze literaire show klopt in de oba van waaruit de uitzending live wordt ge-

streamed over internet. In enkele bibliotheken in het land zijn skypeverbindingen met

de studio in de oba, zodat de daar aanwezige leerlingen kunnen deelnemen aan het ge-

sprek. Lubach spreekt met de schrijvers en met vertegenwoordigers van de klassen die in

de studio in Amsterdam worden uitgenodigd, en leidt de inbreng van de leerlingen die

vanuit de andere locaties willen reageren. Na succesvolle eerdere edities met Arthur Japin

en Philip Huff is dit de derde editie van Boekenweek live!. [ja]

S l a s h - a c t i e

Een goed moment om de (school)bibliotheek aan te vullen: uitgeverij Querido ver-

laagde alle titels in de veelgeprezen Slash-reeks tijdelijk in prijs naar € 10,-. De se-

rie, een initiatief van Edward van de Vendel, koppelt jongeren met een bewogen le-

vensverhaal aan bekende jeugdboekenschrijvers die hun geschiedenis optekenen

in gefictionaliseerde vorm. Van de Vendel beet zelf de spits af met De gelukvinder

over de vlucht van een Afghaanse jongen met zijn familie naar Nederland. Daarna

volgden boeken over onder meer een meisje dat opgroeit in pleeggezinnen en kin-

dertehuizen (Voor jou 10 anderen, Mirjam Oldenhave), een jongen die in de be-

ruchtste gevangenis van het Caraïbisch gebied belandt (Latino King, Bibi Dumon

Tak) en een jongen die zich gevangen voelt in het verkeerde lichaam (Meisje van

Mars, Anna Woltz). Van de Vendels pleidooi voor meer werkelijkheid in de jeugd-

literatuur heeft geresulteerd in een serie die opvalt door de eerlijke getuigenissen

van jongeren en de stilistisch sterke verhalen. [ja]

Tot 30 april kosten alle titels in de Slash-reeks € 10,- per deel.

Z a p p Ma t t h e ü s

Toen Simon van der Geest een jaar of acht was, nam hij Een huis met zeven kamers

van Joke van Leeuwen mee naar school. ‘Juf Iete ging het voorlezen voor de hele klas.

Ze bouwde er een heel project omheen met liedjes, versjes, rebussen, tekeningen en

een voorstelling. Wat mijn liefde voor verhalen nog meer aanwakkerde, waren de ver-

halen die mensen uit hun hoofd vertelden. De indianenverhalen van mijn vader bij-

voorbeeld. En dat ik mijn broertje zelf voorlas. Wij deelden een kamer en elke avond

ging ik iets eerder naar bed om hem te kunnen voorlezen, het liefst uit dikke boeken

zoals Jim Knoop en Lucas de machinist van Michael Ende.’ Inmiddels heeft Van der

Geest drie kinderboeken geschreven, één Gouden Griffel gewonnen en schrijft hij tek-

sten voor theater. Op eerste Paasdag, zondag 31 maart, wordt in de Duif in Amsterdam

de Mattheüs Passion van Bach uitgevoerd in een verkorte versie van een uur: Zapp

Mattheüs, geschreven door Van der Geest. Een verhaal over Jezus en zijn vrienden,

verraad en voetballen tot het donker wordt. Uitgevoerd met de originele muziek en

zang. [ja]

simonvandergeest.nl, amsterdamsbachconsort.nl

FO

TOROB

VIS

SER

SNS REAAL FONDS DICHTERSTOURNEE ‒ Tijdens de

Poëzieweek trakteerden Stichting Lezen en het sns reaal

Fonds middelbare scholieren op een dichtersoptreden.

Presentatrice Neske Beks en dichters Tjitske Jansen en Erik

Bindervoet waren te gast op het Cosmicus College in de

Rotterdamse wijk Kralingen voor een levendige ontmoeting

met leerlingen uit havo-3.

DOOR ANNEMARIE TERHELL

In de theaterzaal van het Cosmicus College hebben zich ruim

vijftig leerlingen verzameld. Het is rumoerig. ‘Houden jullie van

gedichten?’ opent de Vlaamse Neske Beks vol enthousiasme.

Een mopperig ‘nee’ stijgt op. De toon is gezet. Poëzie op

school is geen alledaagse routine. Voor de dichters betekent

het niet alleen voordragen en in discussie gaan, maar vooral

ook: orde houden en voortdurend aftasten op welke golf-

lengte de zaal zit. Tjitske Jansen begint met haar eigen werk

en vertelt over Kalle met de Haak, een gedicht dat ze vroeg in

de ochtend schreef ‒ een leuke overeenkomst, zo ’s morgens

tijdens het tweede lesuur, zegt ze monter. Het komt niet echt

aan. ‘Ach, misschien is dit toch niet wat je aan een veertien-

of vijftienjarige moet voordragen,’ concludeert ze dan. Uit

haar stapel papieren tovert ze een ander gedicht te voorschijn,

over een kleuter die in bad poept. ‘Ik keek naar de drol die in

de richting van mijn broer dreef.’ Verbaasd gegiechel, maar

achterin zit een groepje stoorzenders, dat reageert met ge-

klier. Er valt een tas ‒ hard en expres. ‘Oh, je tas is gevallen!’

Poëzie op school zegt Jansen meelevend. ‘Zielig.’ Ook daarvoor heeft ze een

gedicht paraat, van Toon Tellegen dit keer. ‘Arme ik arme arme

ik o arme ik o armere steeds maar armere en armere ik arme-

lijke ik...’ Er wordt gierend gelachen. De jongen in kwestie

kijkt stuurs, maar de spanning is even gebroken.

Mob i e l e s how

De Dichterstournee is een mobiele show, gefinancierd door

het sns reaal Fonds. In een blauw Volkswagenbusje reizen

dichters Ellen Deckwitz, Tjitske Jansen, Erik Bindervoet, Tsead

Bruinja en Ted van Lieshout en presentatoren Neske Beks en

André Accord in wisselende samenstelling kriskras door Neder-

land. Scholen konden zich aanmelden voor een optreden met

een uitgebreide motivatie, er was geen restrictie in leerjaar

of niveau. Tien scholen zijn geselecteerd, van Emmen tot

Hoensbroek. Overal verloopt het optreden compleet anders,

vertelt coördinator Jessica de Jaeger. Het Rotterdamse publiek

van deze ochtend is eerlijk, maar nogal weerbarstig. De crew

blijft opgewekt en reageert scherp. De beurt is nu aan Erik

Bindervoet, die voorleest uit zijn bundel absurdistische ver-

zen Tijdelijk zelfportret met hoofd en plaatsbepaling, oranje.

Vers 1 tot en met 14 oogsten ongeloof en gelach. ‘Is dát een

gedicht!’ roept Karima verbaasd uit.

E rw ten soep

Jansen neemt het stokje weer over en vertelt over klank -

gedichten en onzinsonnetten. Daarna wil ze ‘Erwtensoep’ van

Erik Bindervoet

T E R U G B L I K P O Ë Z I E W E E K • L E Z E N • 2 5

Ingmar Heytze voordragen. Jansen: ‘Erwtensoep, kennen jullie

dat? Jeweetwel: schaatsen, kou, en dan eet je daarna een

bordje erwtensoep, met rode wangen? Heel Nederlands.’ De

leerlingen reageren met geroezemoes. ‘Dat mogen wij niet

eten, hoor. Dat is niet halal!’ roept iemand. Jansen doet een

snelle inventarisatie. ‘Wie is er hier Turks? Steek je hand maar

omhoog.’ Driekwart van de vingers gaat de lucht in. De overige

leerlingen hebben overwegend een Marokkaanse achtergrond,

plus een handjevol andere nationaliteiten. Jansen gaat verder

met het oer-Hollandse gedicht over een moeder die haar ge-

heime erwtensoeprecept prijsgeeft aan de Amerikaanse zus-

ter van een vage kennis. ‘In de lente kregen we een kaart: we

really enjoy your erwtensoep, we nemen elke dag een stukje

bij de koffie.’ Het is even stil. Jansen: ‘Snap je? De soep was

zo dik dat ze er plakjes van sneden.’ Als het kwartje valt, krijgt

Zeynep, in het midden van de zaal, een lachstuip. ‘Haha, die

is echt goed!’

E t o s - t egoedbon

Bij het vragenrondje durft Selim, na aanmoediging van zijn

docent, de vraag te stellen die hij in de les heeft voorbereid:

‘Horen jullie ook bij een bepaalde literaire stroming?’ Binder-

voet: ‘Ik ben Ugly-dichter, kijk het staat ook hier op mijn shirt.

Dat zijn heel simpele gedichten waarin je jezelf op een ge-

dachte betrapt.’ Jansen: ‘Ik ben een stroming in mijn eentje.

Sommige mensen vinden dat alleen bepaalde woorden in

een gedicht thuishoren, maar ik vind dat je elk woord mag

opschrijven. Ook Etos-tegoedbon, bijvoorbeeld.’ Feyza op rij

drie begint enthousiast te knikken: ‘Je mag je dus lekker uit-

leven als je een gedicht schrijft!’

Het voorste deel van de zaal raakt steeds meer in de ban van

de dichters, Neske Beks doet verwoede pogingen om ook het

achterste deel, dat de concentratie verliest, erbij te houden.

’Kom op, jongens. Wie wil er zelf iets voordragen voor de

microfoon.’ Op een van de laatste rijen ontstaat commotie.

Mert blijkt een tekst bij zich te hebben, een rap van Appa,

die hij eerder heeft gebruikt in de les Nederlands. Luid ge-

stamp en gejoel van zijn klasgenoten, maar hij wil hem beslist

niet hardop voorlezen. Zijn vrienden ook niet. Het blaadje

verhuist naar voren. De dichters zijn nieuwsgierig en lezen

de tekst om beurten. Woorden als racisme, ongelijkheid en

eer komen langs. ‘Nou, dat is een heftige tekst,’ concludeert

Bindervoet. De jongens knikken. Beks: ‘Je ziet: Veel dichters

hebben heftige dingen mee gemaakt.’ Bindervoet: ‘Weet je

wat ik denk? Poëzie verlost ons van de gevoelens die het ge-

dicht oproept.’ Jansen: ‘Ja, dat is waar. Maar deze tekst was

nogal algemeen. Ik vind: Je moet je gevoelens aan de kant

zetten om ergens goed naar te kunnen kijken.’

Shake spea re

Na afloop vragen meisjes om handtekeningen. Habibe is

gegrepen. ‘Ik vond het een erg leuke bijeenkomst. Bijzonder

dat deze mensen dat voor ons organiseren. De gedichten zijn

heel inspirerend. En fijn, die gezelligheid.’ Ook Feyza zat op

het puntje van haar stoel: ‘Ik ben gewend aan Turkse gedich-

ten, daarin rijmt altijd alles. Dat gevoel dat je je mag uitleven

in een gedicht is helemaal nieuw voor mij!’ Karima knikt: ‘Ik

schrijf zelf ook gedichten, vaak in het Arabisch, soms in het

Nederlands. Bij het luisteren vandaag ontdekte ik dat het soms

mooier is als het níet rijmt.’ Bindervoet knikt tevreden. Het

was erg de moeite waard, deze sessie. ‘Als er bij de verzoek-

nummers wordt geroepen om een gedicht van Shakepeare,

dan kan het toch niet meer stuk?’ •••

De eerste Poëzieweek, die plaatsvond van 31 januari tot en

met 6 februari, werd voorafgegaan door de uitreiking van de

VSB Poëzieprijs aan Ester Naomi Perquin. Op Gedichtendag

volgden de officiële opening en de uitreiking van de Herman

de Coninckprijzen, het afscheid van Ramsey Nasr als Dichter

des Vaderlands, en de installatie van Anne Vegter, de nieuwe

DdV. De festiviteiten werden afgesloten met het Gedichtenbal

in de Stadsschouwburg Amsterdam. Op www.poezieweek.nl

zijn nog steeds lessuggesties te downloaden.

FO

TO’S

JØRGEN

KOOPM

ANSCHAP

Tjitske Jansen

He t s t e n e n b r u i d s b e d o p t o n e e l

‘Romans als Het stenen bruidsbed zijn tegenwoordig zeldzaam. Zo duister, zo gekun-

steld, zo betoverend schrijft niemand meer,’ schreef Arnold Heumakers in NRC Han-

delsblad. Nu brengt Het Nationale Toneel de oorlogsroman van Harry Mulisch (1927-

2010) uit 1959 in het theater. In zijn boek beschrijft Mulisch de reis van de Amerikaan-

se gevechtspilootpiloot Norman Corinth die elf jaar na de oorlog terugkeert naar de

oude Duitse cultuurstad Dresden, die hij hielp vernietigen. Het verhaal, opgezet als

een Griekse tragedie en doorsneden met Homerische zangen, belicht het geallieerde

bombardement in al zijn wreedheden. Mulisch was daarmee een van de eersten die

het taboe op het beschrijven van het Duitse oorlogsleed doorbrak: het is de overwin-

naar die bepaalt wie na afloop de oorlogsmisdadiger is en wie de held. Regisseur

Johan Doesburg, die eerder een succesvol theater maakte van Arnon Grunbergs Tirza,

castte Jeroen Spitzenberger als Norman Corinth. Verder onder meer met Tamar van

den Dop, Jaap Spijkers, Stefan de Walle en Antoinette Jelgersma. [ja]

Van 28-5 t/m 15-6 in de Koninklijke Schouwburg Den Haag, tournee vanaf september.

nationaletoneel.nl

Bo e k e nwe e kn i e uw s

Met het thema ‘Gouden Tijden, Zwarte bladzijden’ draait de 78e Boekenweek (16 t/m 24

maart) om de zon- en schaduwzijde van het verleden van de lage landen. In een aantal op-

zichten is De Boekenweek dit jaar vernieuwd. De oorspronkelijk tiendaagse week, begin-

nend op woensdag, start dit jaar in de nacht van vrijdag op zaterdag 16 maart met een spe-

ciale nachtverkoop in alle provincies. Op zondag 24 maart eindigt het boekenfestijn met een

groot feest in Tilburg. Voor de twaalfde keer biedt NS de treinreizigers de mogelijkheid gra-

tis te reizen op vertoon van het Boekenweekgeschenk, dit keer op de laatste zondag van de

Boekenweek. Dat geschenk, De verrekijker, geschreven door Kees van Kooten (zie ook p. 8-9),

ontvangt u gratis bij besteding van tenminste € 12,50 aan boeken. Het Boekenweekessay, te

koop voor € 2,50, is dit jaar geschreven door Nelleke Noordervliet. In De leeuw en zijn hemd

gaat zij op reportage door het verleden; door achterbuurten en herenhuizen tot aan schil-

dersateliers en dichtersstulpjes. Stichting Lezen verzorgt als altijd lessuggesties voor het

voortgezet onderwijs. [ja]

boekenweek.nl/school

2 6 • L E Z E N • B L I K V E L D 1 5 – 1 8

2 0 1 3 : C o u p e r u s - j a a r

Op 10 juni 2013 is het 150 jaar geleden dat Louis Couperus (1863-1923) werd

geboren. ‘De vliegende Hagenaar’ noemde de dandyachtige schrijver zichzelf

soms, die beroemd werd met boeken als Eline Vere en De stille kracht. De stad

achter de duinen vormt het decor van veel van zijn boeken en de literaire wan-

delingen die je in zijn voetsporen kunt maken, onder leiding van een deskun-

dige gids, vinden dan ook plaats in Den Haag. Je komt langs de huizen waar hij

gewoond heeft en passeert de belangrijkste plekken uit zijn werk. Het Letter-

kundig Museum, dat Couperus’ nalatenschap beheert, organiseert een aantal

speciale activiteiten, onder meer tijdens het Haagse Couperus Festival in het

weekend van 8 en 9 juni. Op die zondag wordt een literaire rout-app over de

schrijver gelanceerd. Tegelijkertijd vindt in het Kinderboekenmuseum een

speciale middag plaats, gepresenteerd door Arend van Dam, die werkt aan

een Couperus-verhaal voor kinderen. Verder zijn er lezingen, symposia en ver-

schijnen er diverse bijzondere uitgaven, waaronder Couperus culinairmet favo-

riete recepten van de schrijver. [ja]

Kijk voor een overzicht van de activiteiten op louiscouperus.nl

FO

TOCOLLECTIE

LETTERKUNDIG

MUSEUM

FO

TOCARLI

HERM

ÈS

(UNIT

CM

A)

B L I K V E L D 1 5 – 1 8 • L E Z E N • 2 7

J a n n a h L o o n t j e n s

‘De letters die ik als kind stuk voor stuk kon herkennen en natekenen, hielden voor mij nog

altijd een formule verborgen die ze tot woorden en zinnen zou omtoveren. Ik wist dat er

een sleutel bestond waarmee ik de letters klank en betekenis kon geven, waarmee ik een

deur zou openen tot verhalen en avonturen. Maar hoe? Ik vulde mijn dagen met het beden-

ken van verhalen en versjes en vroeg mijn moeder ze voor me op te schrijven. Ik dicteerde

enkele zinnen en zij las ze daarna voor. Het was wonderlijk om in haar stem, met het vast-

beraden ritme van iemand die voorleest, mijn eigen bedenksels terug te horen. Dit was

magie.’

Literatuurwetenschapster, filosofe en schrijfster Jannah Loontjens reflecteert in Mijn leven

is mooier dan literatuur – een kleine filosofie van het schrijverschap vanuit persoonlijk per-

spectief op lezen en schrijven. Aan de hand van herinneringen, boekfragmenten en films

onderzoekt Loontjens hoe schrijvers gepresenteerd worden in literatuur, talkshows, kran-

ten en toeristengidsen. Een filosofische zoektocht naar de zin van het schrijven in deze

tijd. Vorige maand verscheen ook Loontjens nieuwe dichtbundel: Dat ben jij toch. [ja]

Mijn leven is mooier dan literatuur, Jannah Loontjens. Ambo, € 19,95. Verschijnt eind maart.

De v r e emd e sme t t e n

Na de tournee van Geletterde Mensen van de onlangs afgezwaaide Dichter des Vader-

lands Ramsey Nasr en zanger-gitarist Mauro Pawlowski (onder meer van dEUS) in

2009, was de vraag naar een reprise groot. ‘Ramsey Nasr en Mauro Pawlowski verzet-

ten de bakens van de literaire avond: dit is geen voorlezen, hier bedrijft men literair-

muzikaal theater,’ schreef de pers. En: ‘Alles in deze voorstelling lukt (…) Nasr en

Pawlowski vergasten ons op een show die stijf staat van de gekte in het eerste deel,

en tintelt van kwetsbaarheid in het tweede’. Vier jaar later staan de twee opnieuw sa-

men op het toneel. Niet met een reprise, maar met een nieuwe voorstelling over het

vaderland, een rekbaar begrip voor de Nederlands-Palestijnse Nasr en de Pools-Itali-

aanse Pawlowski. In De vreemde smetten zullen vaderlandse gedichten klinken, poly-

fone gezangen, liederen van Schubert, slechte grappen, irritante onzin en veel te lange

gitaarsolo’s. De voorstelling reist tot en met 21 april langs theaters in Nederland en

Vlaanderen. [ja]

begeerte.be

D J P

De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs (djp) is een prijs voor boeken met een hoge lite-

raire kwaliteit die aansluiten op de belevingswereld van jongeren. Wat leeftijd betreft

sluit de prijs aan op de Gouden Lijst, die boeken bekroont voor lezers van twaalf tot en

met vijftien jaar. 27 maart maakt de jury van de djp, onder voorzitterschap van Anne-

marie Terhell, een shortlist bekend van tien titels. Naast vakjuryprijzen voor het beste

oorspronkelijk Nederlandstalige boek en het beste vertaalde boek, kunnen ook lezers

tussen de vijftien en dertig hun stem uitbrengen op hun favoriete titel. Dat kan een van

de boeken op de shortlist zijn, maar mag ook een andere titel zijn die in 2012 is ver-

schenen. De stemperiode loopt van 27 maart tot 16 april; wie stemt maakt kans op een

prijs, zie de website. Op 17 april (onder voorbehoud) worden de juryprijzen en de pu-

blieksprijs, elk € 15.000,- groot, uitgereikt. De djp wordt georganiseerd door Stichting

cpnb in samenwerking met Stichting Lezen. cjp treedt op als mediapartner. De prijs wordt

mede mogelijk gemaakt door Stichting Dioraphte. [ja]

djp.nl

FO

TOGREETJE

VAN

BRUGGENHOUT

FO

TOCHRIS

VAN

HOUTS

Job Cohen Voormalig burgemeester van Amsterdam, politiek leider van de PvdA, fractievoorzitter,

Tweede Kamer-lid

Favoriete voorleesboek Op weg naar de hemel (Kiss Kiss) van Roald Dahl

Waarom? ‘Het zijn van die verhalen waar op ’t end zo’n onverwachte twist in zit. Of niet onverwacht,

dan voel je hem aankomen en denk je: o nee toch…’

Leest het liefst voor aan ‘Mijn vrouw. Door haar ziekte kan ze zelf niet meer lezen.’

Job Cohen sprak verschillende luisterboeken in van Willem Elsschot, Nescio, Multatuli en Geert Mak.

‘Ik krijg regelmatig te horen dat mensen verrukkelijk met me inslapen.’ [ja]

2 8 • L E Z E N • V O O R L E E S F A V O R I E T E N

In het lokaal van Bernadette van Hoorn (54), docente Neder-

lands aan het Vitus College in Bussum, staan minstens vijf-

honderd boeken. Elke les leest ze haar leerlingen voor.

DOOR BAS MALIEPAARD

‘Toen ik op de middelbare school zat,

las mijn docent Nederlands Mannekino

van Sybren Polet voor. De jongens

achter in de klas begonnen dan te

kaarten, maar ik vond het heerlijk

om naar te luisteren. Misschien

ben ik daarom zelf ook gaan voor-

lezen, toen ik 25 jaar geleden

docent werd. Het is een fijne

manier om de les te beginnen,

een rustmoment waarin

je meteen de aandacht van de

klas vangt. In de onderbouw lees ik boeken in-

tegraal voor. Van middeleeuwse verhalen als Karel ende

Elegast tot moderne romans als Rode

sneeuw in december van Simone van der

Vlugt. Vanaf de vierde klas begin ik de

les met een pakkend fragment uit een

roman. De meeste leerlingen zijn be-

nieuwd waar ik mee kom. Ik kies vaak

fragmenten uit nieuwe boeken om de

klas wegwijs te maken in het over-

weldigende aanbod. Het is voor veel

kinderen lastig om boeken uit te

kiezen voor hun lijst. Ze overleggen wel-

eens met hun ouders, maar die raden dan titels uit hun eigen

schooltijd aan. Dan komen ze met Turks fruit van Wolkers.

Prima, maar er zijn sindsdien wel

meer goede boeken verschenen.

Voordat ik begin met voorlezen,

schrijf ik de titel op het bord, laat

ik het boek zien en vertel ik kort

iets over de auteur. Vooral als

het om jonge schrijvers als

Arjen Lubach of Matthijs Kleyn

gaat, vinden leerlingen dat

leuk. Daarna lees ik vijf

minuten voor. Ik probeer een span-

nend of grappig stukje met een cliff-

hanger te kiezen, zodat ze graag

willen weten hoe het verder gaat.

“Aah, mevrouw, waarom stopt u

nou? Het werd net zo spannend!”

zeggen ze dan. In een boekje

houd ik bij welke titels scoren

en welke ze saai vinden. Dan

kan ik daar later weer uit put-

ten. Ik heb trouwens niet de illusie dat alle leerlingen

heel intensief luisteren. Sommigen vinden het ook gewoon

lekker om even niets te doen, op hun tafel te hangen en naar

buiten te staren. Toch zetten leerlingen opvallend vaak boe-

ken waaruit ik heb voorgelezen op hun lijst.

De wet van Spengler bijvoorbeeld, van Jaap

Scholten dat de excentrieke geschiedenis van

een textielfamilie beschrijft. Eerlijk gezegd

dacht ik dat de thematiek te ver van hen af

zou staan, maar het is veel gelezen. Grip

van Stephan Enter deed het ook goed:

tien leerlingen hebben het op hun lijst

gezet. Boeken over liefde, oorlog en

actuele thema’s slaan meestal wel aan.

VSV van Leon

de Winter vonden ze fan-

tastisch, omdat er bekende men-

sen als Theo van Gogh, Bram

Moszkowicz en Eva Jinek in

voorkomen. Expliciete seks -

scènes trekken natuurlijk ook

de aandacht. Die lees ik

gewoon voor, daar heb ik

totaal geen moeite mee.

Jongens die anders met

hun hoofd op tafel liggen, worden dan

opeens wakker! Voor mij is voorlezen dé manier om

mijn leerlingen aan het lezen te krijgen. Ik zou niet weten

hoe ik het anders zou kunnen aanpakken. In onze literatuur-

methode Laagland staan wel fragmenten uit boeken, maar

die vinden leerlingen over het algemeen supersaai. Als ik

voorlees, prikkelt dat veel meer.’ •••

V O O R L E Z E N I N H E T V O O R T G E Z E T O N D E R W I J S • L E Z E N • 2 9

Wakker schieten bij BN’ersen seksscènes

FO

TOELSBETH

TIJ

SSEN

Sieger Sloot (1977) is acteur. Hij speelde in voorstellingen

van Mugmetdegoudentand en in Maria Goos’ toneelstukken

De hulp en Cloaca. Daarnaast was hij op televisie te zien in

de serie Vuurzee, het comedyprogramma Wat als…? en in

Nieuw Dier, een komisch programma waarvoor hij ook tek-

sten schreef. Vanaf 21 mei speelt Sieger Sloot de reprise

van Superkapitalisten, een intelligente, humoristische voor-

stelling gebaseerd op het gedachtegoed van de Amerikaanse

filosofe en romanschrijfster Ayn Rand.

DOOR JOUKJE AKVELD

Wha t i s t h e Wha t

‘Oh man, dat is een fantastisch boek. Je begint het te lezen

en kunt het niet meer wegleggen. Ik heb meer boeken van

Dave Eggers gelezen en ik vind eigenlijk bijna alles van hem

goed, maar dit vind ik zijn allerbeste. Wat Eggers hier doet is

een verhaal vertellen dat enigszins is gedramatiseerd, maar

wel werkelijk is gebeurd. Hij beschrijft de geschiedenis van

een jongen in Soedan, die door soldaten uit zijn dorp wordt

gedreven. Zijn ouders zijn vermoord, ’s nachts slaapt hij met

andere lost boys in het open veld waar ze worden aangeval-

len door leeuwen. De hoeveelheid ellende en horror die deze

jongen moet verduren, daar krijg je rillingen van. Ik heb niet

vaak dat ik zit te janken bij een boek, maar als je hier niet om

huilt, ben je waarschijnlijk dood vanbinnen.’

De t u i n en v an Do r r

‘Ik ben heel jong begonnen met lezen, al op de kleuterschool.

Volgens mijn moeder heb ik het mezelf geleerd, maar dat kan

ik me eigenlijk niet voorstellen. Ik weet wel dat ik als vier-,

vijfjarige ontzettend was geïnteresseerd in letters. We woon-

den in Hoogvliet en thuis waren veel boeken. Tot mijn elfde,

twaalfde jaar zat ik altijd te lezen. De Thule-trilogie van Thea

Beckman en een serie die Harlekijntje heette over een poppen-

kastpop die tot leven kwam. Op m’n zestiende heb ik het nog

eens herlezen en toen had ik een heel weirde ervaring: ik

herinnerde me nog hoe ik het verhaal voor me zag toen ik

klein was, maar op dat moment had ik een totaal andere

visualisatie van wat ik las. Ik wist dat ik het boek vroeger

‘Als je hier niet om huilt, ben jewaarschijnlijk dood vanbinnen’

had stuk gelezen, maar ik herkende het niet meer.

En De tuinen van Dorr natuurlijk, dat is misschien wel mijn

allerliefste lievelingsboek ooit. Met mijn vriendinnetje heb ik

het tijdens de vakantie geluisterd als luisterboek. Och, wat is

dat mooi.’

E r ne s t v an d e r Kwa s t

‘Ernest van der Kwast zat een paar klassen onder mij op het

Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam. Ik speelde toneel, hij

schreef daar weleens wat voor, zo kenden we elkaar. Jaren

later deed Ernest mee aan Write Now!, een schrijfwedstrijd

van Passionate. Hij had het idee dat je als Marokkaan meer

kans maakte en daarom stuurde hij twee verhalen in: één

onder zijn eigen naam en één als Yusef El Halal. Over zijn

eigen verhaal kreeg hij te horen dat het te veel op Arnon Grun-

berg leek, het stilistisch zeer verwante verhaal van Yusef

werd geprezen om z’n originaliteit. Ernest heeft dat pseudo-

niem een paar jaar aangehouden. Hij vroeg een Marokkaanse

medestudent economie namens hem op te treden. Dan las

die jongen een tekst van Ernest voor en deelden ze het geld.

Het leidde tot absurde situaties waarbij die jongen tijdens

het voorlezen oprecht in de lach schoot – wat nogal raar is

voor iemand die geacht wordt de tekst zelf te hebben geschre-

ven. Als Yusef kreeg Ernest een column in de Vlaamse krant

De Standaard, maar daar roken ze onraad. Ze stuurden hem

een mail dat ze vermoedden dat Yusef El Halal een pseudo-

niem was en dat ze niet wilden dat er een blanke lpf-er ach-

ter zat. Ik was inmiddels acteur en Ernest vroeg mij of ik de

krant wilde bellen met een Marokkaans accent om hun achter-

docht weg te nemen. Ik vond het wel een goede grap en be-

sloot hem te helpen. Het probleem is dat je als acteur soms

ongewild meegaat in het accent van een ander. Toen ik die

Belgische redacteur aan de telefoon kreeg, ging ik automa-

tisch Vlaams praten, vervolgens schakelde ik over op een

Marokkaans accent en ondertussen dacht ik: mijn god, hoe

red ik me hieruit.’

S t and - i n

‘Ernest voelt zich als schrijver verwant aan Grunberg en zijn

thematiek: het verliezen van je identiteit. Grunberg heeft

daar een overtreffende trap van uitgevoerd door Marek van

der Jagt in het leven te roepen. Ernest wilde een stap verder

gaan en een boek schrijven over een man die als stand-in van

schrijvers optreedt, waarvan de mensen zouden denken dat

het door Grunberg was geschreven. Stand-in zou het gaan

heten en hij vroeg mij of ik als stand-in van hem op wilde

treden. Daarmee wilde hij ook aan de kaak stellen dat je als

schrijvende acteur veel meer aandacht in de media krijgt dan

als gewone auteur. Los van het feit dat Ernest een goede schrij-

ver is, heeft hij ook een goede neus voor publiciteit. Hij dacht

dat er een enorme hype zou ontstaan op het moment dat het

uitkwam. Dat gebeurde uiteindelijk een paar maanden nadat

Stand-in verscheen. Ik had in de tussentijd interviews gegeven,

optredens gedaan en was naar het Boekenbal geweest, waar

ik bijna door de mand viel omdat ik niet wist wie Gerbrand

Bakker was. Van te voren had ik gedacht dat het moeilijkste

zou zijn om het verhaal vol te houden in de media. Maar wat

ik uiteindelijk als loodzwaar heb ervaren, is dat ik zo lang

moest liegen tegen mijn vrienden en familie. Die waren zo

trots en blij, ze voelden zich later enorm in hun vertrouwen

beschaamd, dat heeft me bijna vriendschappen gekost. Het

idiote is dat wat in het boek stond ook werkelijk gebeurde:

de stand-in kreeg meer aandacht dan de schrijver. Ernest’s

bekentenis kreeg in nrc een klein stukje, terwijl ik met een

groot interview plus foto werd afgedrukt.’

The Foun t a i n head

‘Ik las The Fountainhead van Ayn Rand op aanraden van Eva

Marie de Waal. We zouden samen een voorstelling maken en

waren op zoek naar een onderwerp. The Fountainhead is een

ideeënroman, een pleidooi voor egocentrisme bij de schep-

pende mens. Er zit een heroïek in die Rand had geleerd als

scenarioschrijfster in Hollywood en verder staat het stijf van

de plotwendingen, het boek leest als een uitgerekte soap.

Als je goed wilt zijn, schrijft Rand, moet je egoïstisch zijn, dan

mag je niet twijfelen. Vooral dat laatste vind ik krankzinnig.

Met Rands ideeën over zelfredzaamheid is niets mis, maar

de consequenties die ze eraan verbindt – daar verliest ze me.

De dubbelheid van Rands persoon bleek echter prachtig

materiaal voor een voorstelling. Superkapitalisten gaat over

economie en filosofie gekoppeld aan onze eigen crisis. Het is

intellectueel toneel, maar ook humoristisch. Ik ben een groot

voorstander van het maken van toegankelijk theater, maar

het is niet erg als het publiek wat moeite moet doen.’ •••

S I E G E R S L O O T O V E R L E Z E N • L E Z E N • 3 1

FO

TOJO

CHEM

JURGENS

H E T V A K • L E Z E N • 3 3

EEN KIJKJE IN HET ATELIER VAN ANNET SCHAAP – Ze werd vooral bekend door

de Hoe overleef ik?-serie, maar Annet Schaap heeft meer in haar mars dan kriebelige

pubers. Dit voorjaar verscheen Lampkapje & de wolf, een humoristisch sprookje van

Jacques Vriens dat ze aankleedde met kleurige collages. ‘Het liefst teken ik kinderen

met veel binnenwereld.’

DOOR ANNEMARIE TERHELL

Annet Schaap woont en werkt in Utrecht-West in een oude stadswoning met de rom-

melige zorgeloosheid die zo herkenbaar is van haar tekeningen. Haar atelier deelt ze

met haar vijfjarige zoon Jonas, ten minste: de helft van de tijd. Het gezin reist regel-

matig af naar Canada, het geboorteland van haar partner, om rond te trekken in een

camper op zoek naar woeste ledigheid en een plek om verliefd op te worden. ‘Dat is

nog niet gebeurd, maar de kans is groot dat we op een dag toch de oversteek maken.

We wonen hier in Utrecht voor het gemak, maar alles is hier van mij: het huis, de

vrienden, de taal. In Canada is het gezin meer in evenwicht.’ Ook tijdens het reizen

gaat het illustratiewerk door, op een klein bureautje. ‘Knippen en plakken gaat daar

wel lastiger, je kunt niks laten liggen.’

Oude l i e f d e

Heftige emoties en slordige kinderen met veel binnenwereld ‒ die tekent Schaap het

liefst. Zoals Kaatje, die donkere krullenkop uit Villa Fien en Henni uit de Steenstraat-

serie van Elisabeth Honey. ‘Sinds de Steenstraat heb ik een switch gemaakt, zijn mijn

tekeningen losser geworden. Ik moest daarin tekenen alsof de hoofdpersoon dat in

haar eigen dagboek had gedaan en ben er anders door gaan werken: niet alles hoeft

meer te kloppen.’ Ook met Janneke Schotveld werkt ze graag samen. ‘Zij is nog niet

zo gearriveerd en heeft een enthousiasme dat nog heel fris is.’ Voor Superjuffie keek

Schaap met een half oog naar Batman, een oude liefde. ‘Dat heb ik altijd een leuk

karakter gevonden, met zijn geheime nachtelijke identiteit.’

L i e f d e s v e rd r i e t

De overleefboeken van Francine Oomen vormen sinds vijftien jaar een rode draad in

haar carrière. Al in de jaren negentig, tijdens een borrel van uitgeverij Unieboek, werd

de samenwerking beklonken. ‘Francine en ik raakten aan de praat, we hadden allebei

liefdesverdriet. Ze zei: “Ik ga een overleefboek schrijven, wil jij het illustreren?”’

De doorbraak van de serie kwam zo rond de millenniumwisseling met Hoe overleef ik

het jaar 2000?. Het heeft haar veel werk opgeleverd. En, sinds het tijdschrift er is, ook

behoorlijk veel techniek. ‘Francine roept altijd dat alles helderder moet, met meer

kleur. Ik heb het inkleuren op de computer goed onder de knie gekregen.’

Ove r l e e f s t r i p

De stripversie van Hoe overleef ik de brugklas?, waarin Schaap het boek bewerkte

tot geestige full colourstrips, kwam nadat de serie was afgesloten. Daardoor was het

net te laat om nog op het commerciële succes mee te liften. Ze werkte er een half jaar

aan. Het project wakkerde de wens aan naar werk dat meer eigen is, niet alleen zelf

getekend maar ook zelf geschreven. ‘Vroeger dacht ik dat mijn eigen verhalen zouden

komen met het moederschap. Dat romantische idee ‒ samen met Jonas tekenen en

verhalen schrijven. Het is er nog niet van gekomen.’ •••

Omslagillustratie van Superjuffie

Annet Schaap (Ochten, 1965) studeerde aan

de kunstacademies van Kampen en Den Haag

en volgde daarnaast een opleiding aan de

schrijversvakschool. Ze schreef teksten voor

theater en debuteerde in 1988 als kinderboek-

illustratrice. Sindsdien heeft Annet Schaap

een vrij constante productie van zo’n tien kin-

derboeken per jaar. Ze werkt samen met ver-

schillende auteurs, onder wie Jacques Vriens,

Elisabeth Honey, Janneke Schotveld, Hillary

McKay en Mieke van Hooft. Het bekendst zijn

haar zwierige, realistische tekeningen bij de

Hoe overleef ik?-serie van Francine Oomen,

die zich sinds 1998 heeft uitgebreid tot vijf-

tien delen, een musical, een film en een tv-

serie, diverse taalgidsjes en andere non-fictie -

boeken, een tijdschrift en merchandising.

Recent verscheen Lampkapje & de wolf, een

prentenboek dat ze maakte met Jacques Vriens.

uit: Lampkapje & de wolf

HEFTIGE EMOTIES EN SLORDIGE KINDEREN

FO

TOELSBETH

TIJ

SSEN

Wendell Jaspers Actrice

Favoriete voorleesboek Negen verhalen (Nine stories) van J.D. Salinger

Waarom? ‘Salinger schrijft zo eerlijk over zijn openlijke teleurstelling in het leven dat je er ook weer

hoop in vindt.’

Leest het liefst voor aan ‘Vrienden uit het theatervak. Salingers masculiene, best wel cynische en mee -

dogenloze humor is aan hen goed besteed.’

Toen Wendell Jaspers onlangs in New York was, herlas ze Salingers The Catcher in the Rye. ‘Bijzonder om

Holden Caulfields dwaaltocht door New York dáár te lezen. Thuis las een vriend me voor uit Nine Stories.

Ik heb het boek direct de volgende dag gekocht.’ [ja]

‘Ik moet een beetje op een eilandje zitten.’ Carolien Krikhaar,

Consulent voortgezet onderwijs bij de Bibliotheek Utrecht, schuift

haar stoel los van de kring. ‘Dan kunnen ze me beter zien.’

Nog een kwartier voordat brugklas 1b van het Leidsche Rijn

College in Utrecht de bibliotheek gaat binnenstromen, de

voorbereidingen zijn in volle gang. Er worden formulieren op

clipboarden geklikt met daarop vragen over de verstaanbaar-

heid van de voorlezer, de intonatie, de uitleg bij het verhaal:

overal is aan gedacht.

DOOR JOWI SCHMITZ

Weg

Straks krijgen achtentwintig jongeren de module ‘Hoe lees je

goed voor’. Het is de aftrap van de landelijke voorleeswed-

strijd Read2Me!, waarbij de jongeren zelf gaan voorlezen en

uiteindelijk in een landelijke finale de beste voorlezer wordt

gekozen. De leerlingen hebben er al een module opzitten

waarin ze de bibliotheek hebben ontdekt en hebben geleerd

hoe ze een leuk boek kunnen vinden. ‘Ze weten al een beetje

de weg,’ aldus Krikhaar.

Maar voorlezen is een vak apart. Het kan bovendien een heikel

onderwerp zijn in de brugklas, waar alles draait om stoerheid

en erbij horen. Dat is ook te zien en te horen als de pubers

eenmaal zitten. ‘Voorlezen? Getver,’ wordt ergens gemompeld.

‘Werden jullie vroeger weleens voorgelezen?’ vraagt Krikhaar.

Nou, dat willen ze nog wel toegeven. Krikhaar vraagt expres

niet of ze nu nog worden voorgelezen. Dat zou té oncool zijn.

Een drietal jongens moet nu al hard om alles giechelen.

Tre i n

Dan komen de instructies. Drie keer moeten de jongeren aan

de hand van de vragen op het clipboard observeren hoe de

voorlezer het doet. De grap zit hem in de eerste keer: Krikhaar

heeft haar instructies nog niet gegeven of ze grijpt een boek

R E A D 2 M E ! • L E Z E N • 3 5

FO

TOJØ

RGEN

KOOPM

ANSCHAP

FO

TOELSBETH

TIJ

SSEN

‘Voorlezen? Getver.’en begint daar mompelend uit voor te lezen. ‘Is ze al begon-

nen?’ vraagt een meisje verschrikt.

Na drie zinnen kijkt Krikhaar op en vraagt of er nog iemand

te laat was vanmorgen. Het gesprek gaat even over treinen,

dan duikt ze haar boek weer in, nog steeds onverstaanbaar.

De jongeren kijken eerst wat ongelovig, tot het ze begint te

dagen. Is ze verstaanbaar? ‘Nee’ kruisen ze aan. Is er contact

met het publiek? Alleen als ze níet over het boek praat. Bij de

evaluatie zijn de brugklassers unaniem: zo moet het dus niet.

S t i l

Krikhaar gaat het nog eens proberen. Dit keer blijft ze staan,

geeft een duidelijke uitleg over het boek dat ze gaat lezen en

steekt van wal. De klas is stil.

Voorlezen lijkt zo simpel maar er is veel te winnen, stelt Krik-

haar als ze uitgelezen is. Toen zij deze tweede ronde voorlas,

heeft iedereen toen goed geluisterd?

‘Ja’ zegt een jongen.

‘Hoe kwam dat?’ vraagt Krikhaar.

‘Omdat u goed voorlas.’

‘Dat is het wel in een nutshell, denk ik.’

H i t k ran t

De jongeren mogen het zelf gaan proberen. Ze kiezen een

boek en gaan per twee aan elkaar voorlezen. Het gaat even

goed, maar na een minuut of vijf wordt er ook rondgelopen,

worden er snel wat boeken geleend, leest het trio luidruchtige

jongens hardop voor uit de Hitkrant.

Zolang het geluidsvolume niet al te erg omhoog gaat laat Krik-

haar ze begaan. ‘Het gaat erom dat ze het hier naar hun zin

hebben. Lezen uit de Hitkrant is ook lezen. En als ze elkaar ook

nog boeken gaan aanraden, is het helemaal mooi.’ •••

read2mevoorleeswedstrijd.nl/bibliotheekutrecht.nl, lezen.nl

De kinderen op de foto zijn niet de kinderen uit het artikel.

BoekStart-voorstelling Betty Sluyzer. Spelen, zingen en bewegen met je baby en peuter.

Voor BoekStart komt Betty Sluyzer, schrijfster van meer dan honderd kinderboeken, naar de

bibliotheek in Hazerzwoude-Dorp waar ze een voorstelling geeft voor baby’s en peuters en hun

ouders en begeleiders (ook elders in het land).

Lezen met je baby. Lezen met je baby is goed voor de ontwikkeling van je kind. Tijdens deze

workshop voor ouder én kind geven medewerkers van de bibliotheek Alkmaar tips en informatie

over hoe je dit kunt doen (ook elders in het land).

Prentenboek van het Jaar 2014. Half maart wordt het Prentenboek van het Jaar 2014 bekendgemaakt

plus de Prentenboek Top Tien voor De Nationale Voorleesdagen 2014.

Lezen Centraal: voorlezen vanzelfsprekend. Een congres over voorlezen voor leraren, medewerkers in

de kinderopvang, beleidsmakers, bibliotheekmedewerkers en iedereen die voorlezen een warm hart

toedraagt. Het congres vindt plaats in de Stadsschouwburg Amsterdam en wordt geleid door Dolf

Jansen. Aanmelden kan via lezencentraal.nl

De Nationale Leesvertelwedstrijd. Finale van landelijk voorleeswedstrijd voor dove kinderen in

Theater de Flint in Amersfoort. De opening wordt verricht door Hakim.

Week van het Luisterboek. Zeven dagen waarin het luisterboek centraal staat. 25 maart 2013 wordt

de shortlist bekendgemaakt van de Luisterboek Award, de prijs voor de beste voorlezer van een

luisterboek. Vanaf die dag kan het publiek online stemmen op zijn favoriete luisterboek. Het Luister-

geschenk wordt geschreven door Leo Blokhuis. U krijgt het cadeau bij aankoop van minimaal € 9,95

aan (luister)boeken.

Read2Me!. Landelijke finale van voorleeswedstrijd voor brugklassers in muziekcentrum Vredenburg

Leidsche Rijn in Utrecht.

Voorleeswedstrijd pabo’s. Landelijke finale van voorleesproject voor pabo-studenten, waarin de

winnaars uit de regionale voorronden het tegen elkaar opnemen.

De Nationale Voorleeswedstrijd. Landelijke finale van voorleesproject voor leerlingen in het basis-

onderwijs, waarin de voorleeskampioenen van de provincies het tegen elkaar opnemen in Vreden-

burg Leidsche Rijn in Utrecht.

Voorstelling Kleine Ezel leest voor. In de bibliotheek van Heerhugowaard leest een acteur van

Theater Terra voor, sámen met de pop Kleine Ezel (gebaseerd op de prentenboeken van Rindert

Kromhout en Annemarie van Haeringen).

Dit is een kleine greep uit de activiteiten die tijdens het Jaar van het Voorlezen worden

georganiseerd. Op jaarvanhetvoorlezen.nl vindt u het complete overzicht.

KALENDER JAAR VAN HET

VOORLEZEN12 maart

13 maart

medio maart

19 maart

10 april

22–28 april

28 mei

28 mei

29 mei

9 november