Edukacja prozdrowotna dzieci i młodzieży

Europejski Kodeks Walki z Rakiem Program wojewódzki

Urszula Blicharz - dyrektor tarnowskiej Delegatury Kuratorium Oświaty

w Krakowie

Edukacja zdrowotna

Podstawa programowa

kształcenia ogólnego

Program wychowawczy

i szkolny program profilaktyki

Europejski Kodeks Walki z Rakiem uwzględniający

współpracę z różnymi podmiotami

Podstawa programowa wychowania

przedszkolnego:

Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole

podstawowej:

1) dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego

żywienia;

2) dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się

leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne;

3) jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miarę swoich możliwości,

jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo;

4) uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie

przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.

Szkoła podstawowa, gimnazjum,

szkoła ponadgimnazjalna

• wychowanie fizyczne

1) wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia i że można im zapobiegać poprzez:

szczepienia ochronne, właściwe odżywianie się, aktywność fizyczną, przestrzeganie

higieny; właściwie zachowuje się w sytuacji choroby;

2) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych

(np. środków czystości, środków ochrony roślin);

• przyroda

zna podstawowe zasady racjonalnego odżywiania się; rozumie konieczność

kontrolowania stanu zdrowia i stosuje się do zaleceń stomatologa i lekarza;

• gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna

Ważnym zadaniem szkoły na III i IV etapie edukacyjnym jest także edukacja zdrowotna,

której celem jest rozwijanie u uczniów postawy dbałości o zdrowie własne i innych ludzi

oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu.

Założenia

MAŁOPOLSKIEGO PROGRAMU EDUKACJI ZDROWOTNEJ

I. EDUKACJA SZKOLNA

1). Realizacja treści podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego

w szkole podstawowej, gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej w zakresie edukacji zdrowotnej;

2). Opracowanie i wdrażanie programów wychowawczych i profilaktyki pod kątem działań

prozdrowotnych;

II. REALIZACJA PROGRAMU UPOWSZECHNIANIA ZALECEŃ EUROPEJSKIEGO KODEKSU

WALKI Z RAKIEM Projekt realizowany jest od 3 lat we współpracy z Wojewódzkim Szpitalem

im. Św. Łukasza w Tarnowie. W roku 2012 został wyróżniony przez Ministerstwo Edukacji

i Ministerstwo Zdrowia, jako najlepszy projekt edukacji zdrowotnej i został polecony do

realizacji przez inne Kuratoria oświaty w Polsce.

III. PROMOCJA ZDROWEGO ODŻYWIANIA

IV. KSZTAŁTOWANIE WŁAŚCIWYCH POSTAW SPOŁECZNYCH W ZAKRESIE

TRANSPLANTOLOGII

V. PRZECIWDZIAŁANIE PRZEMOCY W RODZINIE

VI. ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE W KONTEKŚCIE ZDROWIA PSYCHICZNEGO UCZNIA

VII. REALIZACJA KRAJOWEGO PROGRAMU ZAPOBIEGANIA ZAKAŻENIOM HIV

I ZWALCZANIA AIDS W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM

VIII. ZDROWIE

Współpraca z różnymi podmiotami w realizacji zadań

1. Wojewódzki Szpital im. Św. Łukasza w Tarnowie

2. Wydział Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego

3. Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie

4. Komendą Wojewódzką Policji

5. Uniwersytet Rolniczy w Krakowie - Wydział Technologii Żywności

6. Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna dla Dzieci

z Niepowodzeniami Edukacyjnymi i nauczycieli

7. Fundacja FALOCHRON i Fundacja na Rzecz Bezpieczeństwa i Współpracy

w Szkole

8. Miejskie Centrum Profilaktyki i Uzależnień

9. Szpital Uniwersytecki w Krakowie Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży

10. Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w Krakowie; Oddział Kliniczny

Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii

11. Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie

12. Szpital Chorób Płuc w Jaroszowcu

13. Fundacja Banku Ochrony Środowiska i Fundacja „Szkoła na widelcu”

Dlaczego w szkołach należy realizować zalecenia

Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem?

O wystąpieniu

80 – 90 % nowotworów przesądzają:

Styl życia

nawyki żywieniowe

miejsce życia

i pracy

zachowania zdrowotne

zachowania społeczno-kulturowe

Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem

- Nie pal; Jeśli palisz, rzuć! Jeśli jeszcze nie rzuciłeś, nie pal przy

niepalących.

- Wystrzegaj się otyłości.

- Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia

fizyczne.

- Spożywaj więcej warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji

dziennie.

- Nigdy nie upijaj się! Jeśli pijesz alkohol – piwo, wino lub napoje

wysokoprocentowe – ogranicz jego spożycie: mężczyźni do dwóch

porcji dziennie, kobiety do jednej porcji dziennie.

- Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne.

- Przestrzegaj ściśle przepisów dotyczących ochrony przed

narażeniem na znane substancje rakotwórcze.

Małopolski projekt promocji zaleceń

Europejskiego Kodeksu walki z Rakiem „Szkoła Promująca Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem”

Celem projektu jest budowanie świadomości onkologicznej

i poprawa jakości życia ludności poprzez: stwarzanie

warunków oraz kształtowanie motywacji, wiedzy

i umiejętności w zakresie wpływu zdrowego stylu życia na

zapobieganie chorobom nowotworowym;

Projekt adresowany jest do dyrektorów szkół, nauczycieli jak

również do dzieci i młodzieży szkół województwa małopolskiego,

a za ich pośrednictwem do społeczności lokalnych.

Projekt realizowany jest przez:

Wojewódzki Szpital im. Św. Łukasza w Tarnowie, Tarnowski

Ośrodek Onkologiczny,

Kuratorium Oświaty w Krakowie, Delegatura w Tarnowie

Realizację projektu wspierają: Samorządowe Centrum

Edukacji w Tarnowie, szkoły, Uniwersytet Rolniczy

w Krakowie, Wojewódzka Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna

Okres realizacji projektu i zasięg terytorialny :

Październik – grudzień 2010 roku - subregion tarnowski;

Maj - grudzień 2011 - województwo małopolskie;

Maj – grudzień 2012 - województwo małopolskie

i podkarpackie

Styczeń 2013 – czerwiec 2014 – województwo

małopolskie

Maj 2013 – grudzień 2013 – konsultacja ogólnopolska

Realizacja projektu:

1. Akcje informacyjne:

a) upowszechnianie na stronie internetowej Kuratorium Oświaty oraz

w prasie i w mediach lokalnych informacji na temat Europejskiego

Kodeksu Walki z Rakiem do grudnia 2013r. – ukazało się 29

wzmianek o działaniach podejmowanych przez szkoły

b) przekazanie szkołom materiałów edukacyjnych otrzymanych z MZ: • Europejski Kodeks Walki z Rakiem pod redakcją prof. dr hab. n. med. Witolda

Zatońskiego – 1 720 szt.

• Kodeks Zdrowego Życia. Szarlota Paweł, - 25 000 szt.

• Kodeks Zdrowego Życia. Michał Lebioda, - 23 100 szt.

• „Europejski kodeks walki z rakiem” – wersja skrócona – 10 000 szt.

• Płytka CD „Europejski kodeks walki z rakiem” – 8.000 szt.

cd. Realizacja projektu:

2. Konferencje dla dyrektorów szkół i nauczycieli (Łącznie od października 2010r do listopada 2013r przeszkolono 3598

dyrektorów i nauczycieli)

3. sesje edukacyjne dla młodzieży (w których uczestniczyło 2826

uczniów)

4. Szkolenia dla liderów województwa małopolskiego

i podkarpackiego podczas których przeszkolono 320 liderów i 10

koordynatorów.

5. Liderzy prowadzili szkolenia w swoich środowiskach. Łącznie

przeszkolono dotychczas – 13 275 nauczycieli, co daje 30% nauczycieli

województwa małopolskiego, (średnio 6 nauczycieli na szkołę). Szkolenia

nauczycieli z województwa podkarpackiego – 7456 nauczycieli co daje 17%

nauczycieli Liczby te potwierdzają trafność i skuteczność podejmowanych działań w ramach promocji

zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Współpraca ze szkołami, urzędami

Miasta i Gminy, wyższą uczelnią pozwala na dotarcie do szerokiego odbiorcy a tym

samym budowanie świadomości onkologicznej społeczeństwa.

cd. Realizacja projektu:

6. Ankieta dla młodzieży na temat znajomości zasad

europejskiego kodeksu walki z rakiem. Wyniki potwierdziły

duże zainteresowanie oraz dobrą świadomość uczniów szkół

ponadgimnazjalnych i gimnazjów w zakresie znajomości zasad zdrowego

trybu życia.

7. Monitoring realizacji podstawy programowej

w zakresie edukacji zdrowotnej na lekcjach

wychowania fizycznego w gimnazjum. Kuratorium Oświaty

w Krakowie, przeprowadziło badanie ankietowe. Opracowany raport

i wnioski posłużyły szkołom do modyfikowania programów pod kątem

zwiększenia aktywności fizycznej młodzieży gimnazjalnej.

Wydawnictwa:

Dużą pomocą w realizacji projektu są materiały merytoryczne wypracowane

na okoliczność konferencji i sesji. Uczestnicy tych sesji i konferencji

otrzymują bezpłatnie materiały, do których należą:

• Płytka CD „Uzasadnienie zaleceń „Europejskiego Kodeksu Walki

z Rakiem” prof. dr hab. n. med. Leszek Kołodziejski,

• Płytka CD „Profilaktyka wybranych nowotworów złośliwych.”

Dr n. med. Beata Piórecka ; „Dieta a profilaktyka nowotworowa”.

• Płytka CD „Czerniaki i znamiona 2012. Wojna biologiczna?”

prof. dr hab. n. med. Leszek Kołodziejski,

• Płytka CD „Zwiększenie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży”

Dr Monika Łabuzek

• Płyta CD „ Żywienie a ryzyko chorób nowotworowych”

prof. dr hab. inż. Teresa Leszczyńska

• Ulotki informacyjne – 10.500 szt.

• Broszura pt. „Walka z rakiem” – wskazówki praktyczne

Sukcesem realizacji projektu są działania organizowane

w szkołach województwa małopolskiego

Dzieci i młodzież szkolna pod opieką nauczycieli,

przeszkolonych w ramach realizacji projektu uczestniczą

w swoich środowiskach lokalnych w licznych

przedsięwzięciach zapobiegających rozpowszechnianiu

niewłaściwych zachowań zdrowotnych w szkole, rodzinie

i środowisku.

Szkoły województwa małopolskiego uczestniczą w realizacji

programów ogólnopolskich oraz tworzą własne projekty

upowszechniające zdrowy tryb życia.

Na podkreślenie zasługują akcje dotyczące:

• szkodliwości dymu tytoniowego i alkoholu, m.in. "Światowy Dzień

bez Tytoniu”, „Światowy Dzień Rzucenia Palenia”,

• Ogólnopolska Akcja "5 razy dziennie warzywa i owoce

• Ogólnopolska Akcja "Chodzę, biegam - więc jestem" (aktywność

fizyczna

• Akcje edukacyjne dot. czynników ryzyka i wczesnych objawów

nowotworów złośliwych skóry, szczególnie czerniaka złośliwe

Szkoły realizują zalecenia „Europejskiego kodeksu walki

z rakiem” poprzez:

• Organizację wystaw, happeningów, prelekcji dla

uczniów i rodziców, rozdawnictwo ulotek promujących

kodeks zdrowego życia.

• Organizowanie różnorodnych form promujących

aktywność fizyczną, turnieje, zawody, wycieczki

rowerowe itp…;

• Popularyzacja zdrowej diety, akcje edukacyjne

promujące zdrową i bezpieczną żywność,

• Walka z otyłością, jako czynnikiem sprzyjającym

zachorowaniom na nowotwory, zmniejszenie ilości soli

w codziennej diecie;

Nie pal

„Światowy dzień rzucania palenia”

Wystrzegaj się otyłości

Akcja mierzenia i ważenia

Bądź codziennie aktywny ruchowo

„SZKOŁA W RUCHU” - Jesienny Marsz Integracyjny Nordic Walking dla

szkół miasta Tarnowa.

Spożywaj więcej warzyw i owoców

Marchewkowe wtorki

Jabłko od Mikołaja

Nigdy nie upijaj się!

„ALKOHOLOWI MÓWIĘ NIE!!!”

Przestrzegaj ściśle przepisów dotyczących

ochrony przed narażeniem na znane

substancje rakotwórcze

Uczniowie klasy IV Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego

w Zespole Szkół Ekonomiczno-Ogrodniczych pod opieką nauczycielki

Jolanty Kuboń, zajęli II miejsce w konkursie na logo

i hasło Programu „Mądre żywienie, zdrowe pokolenie”.

Należy zaznaczyć, iż do konkursu zgłosiło się 400 szkół z całej Polski.

Za zajęcie II miejsca szkoła otrzyma nagrodę w wysokości 2000 zł

oraz nagrody indywidualne dla klasy.

Organizatorem Programu i samego konkursu było

Polskie Towarzystwo Dietetyki.

Ciekawą formą popularyzacji zaleceń Europejskiego

Kodeksu Walki z Rakiem okazał się konkurs o tytuł

„Szkoły Promującej Zalecenia Europejskiego Kodeksu

walki z Rakiem”.

Szkoły opisywały swoje działania. Najciekawsze

prezentacje popularyzowano na stronie internetowej

www.kuratorium.krakow.pl - jako przykłady dobrych praktyk.

Wnioski:

1. Tworzenie sieci szkół promujących zalecenia

Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem; na dzień

dzisiejszy w sieci szkół znajduje się 720 szkół.

2. Poszerzenie listy liderów promocji zaleceń EKWzR.

3. Tworzenie stałych grup wsparcia szkół w zakresie

promocji zdrowego życia we współpracy

z Samorządem lokalnym, Sanepidem, placówkami

doskonalenia nauczycieli.