editoriali nË pritje tË shpËrblimit · nga penxheret dhe oxhaku, kur nuk hyn dot nga dera, e...

1ALBISLAM | 1 Tetor 2008 | 2 Sheval 1429

EDITORIALI

NË PRITJE TË SHPËRBLIMITJeta e çdonjërit prej nesh është në shpenzim të vazhdueshëm. Koha ecën dhe nuk

ndalet, as kur rrimë, as kur lëvizim. Pjesë e gjithë kësaj është edhe muaji i bekuari Ramazanit, prej të cilit u përshëndetëm disa ditë më parë. Njerëzit e mirë kohën

pas Ramazanit deri në Ramazanin tjetër e ndanin në dysh, në gjysmën e saj e lusninAllahun t’ua pranojë aktivitetet e Ramazanit që kaloi, ndërsa në pjesën tjetër të vitite lusnin që t’ua mundësojë që ta presin tjetrin.

Është interesant se ky muaj kaloi për të gjithë njësoj, si për ata që e agjëruan, egjallëruan me namaz e aktivitete, si për ata që e privuan veten përgjithmonë ngamirësitë e këtij muaji. Madje, jo vetëm që kaloi, por ata që nuk u lodhën në këtëmuaj me asgjë dhe e kanë kaluar më mirë janë agjëruesit dhe falësit. Ata kurrë nukkanë qenë më të ngopur, as më të pushuar, e as më të kënaqur. Kënaqësia ështëmadje emëruesi, që i ka përcjellë prore ata më të zellshmit në Ramazan e vetëm ataia ditën vlerën Ramazanit, e patën mundësinë që ta shijojnë me të vërtetë këtëmuaj.

Dalëngadalë erdhi dita e gëzimit, dita e Bajramit, atë ditë në të cilën muslimanëte uruan gjithandej njëri-tjetrin, duke u lutur që të jenë të pranuar, të falur dhefitimtarë. Gëzimi i kësaj dite vërehet tek çdonjëri. Aktivistët gëzohen, sepse i kanëkurorëzuar me sukses të gjitha aktivitetet dhe adhurimet gjatë muajit të mëshirës.Një dozë gëzimi e kanë edhe ata që ndoshta nuk kanë qenë të zellshëm sa duhet, pore dinë se kanë të bëjnë me Zotin, që është shumë Mëshirues dhe që për pak punë tëbërë shpërblen shumë.

Nëse ndonjërit sot i vjen keq, që nuk e ka agjëruar Ramazanin, le ta shfrytëzojëkeqardhjen dhe brejtjen e ndërgjegjes, si derë për t’iu afruar Allahut me lutje që nëtë ardhmen të mos e privojë lutësin nga mundësia për të agjëruar, për t’u falur, përtë dhënë sadaka etj...

Vërtetë është shumë mirë kur të vjen keq.në emër të redaksisë

Ekrem Avdiu

2

PËRMBAJTJA

REDAKSIAOmer BERISHA – kryeredaktor

Anëtarë të redaksisë:Ahmed KALAJA, Bekir HALIMI, Agim BEKIRI, Driton LEKAJ, Ali SHABANI, Ismail BARDHOSHI,

Talha KURTISHI, Bledar HAXHIU, Sedat SHABANI, Agron TERZIQI, Lulzim SUSURI, Genc PLUMBI, Zeki ÇERKEZI, Enver AZIZI, Bashkim BAJRAMI, Bilal TEQJA.

Bashkëpunëtorë: Ekrem AVDIU dhe ENIS RAMARoald HYSA – redaktor gjuhësor Halil BERISHA – redaktor teknik

Dorlir KRAJA (ENSARTDESIGN Studio) - ballina Sedat RAMADANI - shpërndarje dhe marketing

Boton: AlbIslam

Adresa: rr: 110 nr: 5 | Çarshia e vjetër | Shkup 1000email: [email protected]

sms: +389 75 436 718 | fax&tel: +389 2 3230 827Revista është e regjistruar pranë Agjencisë për

Informata të Maqedonisë nr. 02-124/2ISSN: 1409-6250

Tirazhi: 2000

ABONIMI NJË VJEÇARPër Maqedoni: 600 den, Jashtë vendit: 20 euro

(në çmim janë të përfshira edhe harxhimet postare)e-mail: [email protected]

ALBISLAM DOOELXhirollogaria: 300000002770453

Komercijalna Banka A. D. – Skopje Numri tatimor: 4030008038784

Abonimet me euro mund t'i bëni online nëpërmjet shërbimitPAYPAL. Të dhënat mund t'i gjeni në www.albislam.com

AKTUALEKlanizimi 3-4Ballkani “fuçi baruti” dhe realiteti i ri iBallkanit perëndimor 5-6BFI nuk e kalon pragun dot 7-8

KËNDI IMTë ngelim në Ramazan edhe pas Ramazanit 9-11Filozofia islame nuk ekziston 11-15Kultura moderne e ofendimit 16-19Ti je pengesë për fitoren e muslimanëve 20-21

AKIDESqarimi i shirkut nga dijetarët e mëdhenj hanefij 22-24

FIKH“O të rinj, martohuni” 25-29

AVANCIMI PERSONALAftësia (mjeshtëria, zotësia) 30-32

FAMILJADetyrimet e gruas ndaj burrit 33-35

Pesë veçori për ta shtuar bukurinë e vërtetë 36-39Si të jesh bamirës ndaj prindërve... 40-41

TEFSIRKomenti dhe vlera e Ajetul Kursisë 42-45

HADITHAgjërimi i ditëve të shevalit 46-48

LIBRIPrezantim i librit “Furnizimi për ahiret” 49-50

BOTA ISLAMEAzerbaixhan 51

FETVA DHE KONSULTIMERregulla dhe dispozita rreth gjashtë ditëve të muajit Sheval 52-55

HISTORIHistoria e Palestinës së vjetër dhe banorët e saj 56-60


AKTUALE

SHKRUAN: JUSTINIAN TOPULLI

Tipari i klanizimit të shoqërisë shqiptareështë një dukuri e vjetër dhe e trashëguarprej shekujsh, aq sa mendon se ai u rrjedh

këtyre njerëzve nëpër damarë si gjaku!Ndoshta shqiptari e ka të vështirë të jetojë patë?!

Janë një sërë faktorësh historikë,kulturorë dhe gjeografikë, që e kanëfavorizuar mbijetesën e kësaj forme, shpeshherë negative për ne shqiptarët. Terreni ithyer dhe malor mbi të cilin shtrihet atdheuynë i ka kushtëzuar deri diku shqiptarët tëjetojnë veçmas dhe për rrjedhim t’i japin jetëformës klanore, ky kushtëzim vjen dhe bëhetedhe më i fortë kur kujton faktin që për t’umbijetuar armiqësive të jashtme dhegjakmarrjeve të brendshme shqiptarëtjetonin të veçuar dhe larg e në vende sa më tëmbrojtura. Fakti që në historinë e shqiptarëve

nuk ndeshim ndonjë traditë të qëndrueshmetë ekzistencës së shtetit, mbretërive, porpërkundrazi të principatave, vilajeteve,bajrakëve dhe çifligjeve, tregon përekzistencën e fortë të klanit, i cili evështirësonte krijimin dhe konsolidimin e njështeti parimesh dhe ligjesh.

Një tjetër faktor, që ka ndikuar në ruajtjene mentalitetit klanor edhe mbas gati njëshekulli të lindjes së një shteti të pavarurshqiptar, është dominimi i jetës fshatarekarshi asaj qytetare. Pavarësisht shtimit tëqyteteve në vendin tonë, ku të paktë ishin ataqytete që mund të thuhej se kishin tiparet enjë qyteti të vërtetë, jeta dhe mendësiafshatare ishin mbizotëruese në pjesën më tëmadhe të vendit. Regjimi komunist qëpropagandonte se fshatin do ta bënte siqyteti, në fakt, në shumë raste bëri tëkundërtën. Sjellja në qytet dhe ngritja nëposte drejtuese e shumë fshatarëve të bindurdhe shërbëtorë të regjimit, pa marrë parasysh

Fakti që në historinë eshqiptarëve nukndeshim ndonjë traditëtë qëndrueshme tëekzistencës së shtetit,mbretërive, porpërkundrazi tëprincipatave, vilajeteve,bajrakëve dhe çifligjeve,tregon për ekzistencëne fortë të klanit

KLANIZIMI

4

AKTUALE

shkollimin apo ngritjen intelektuale dheprofesionale të tyre, nuk bëri gjë tjetër vetëmse e fshatarizoi një pjesë të qytetit pa eqytetarizuar fshatarin pushtetar, që tashmëme vendim nga lart ishte bërë udhërrëfyes iqytetarit! Bashkë me këtë fshatarizim tëqytetit u ruajt dhe u thellua fryma klanore,pikërisht edhe atje ku në fakt nuk duhet tëekzistojë fryma e klanit: në institucione dheinstanca drejtuese.

Që të jetoje mirë dhe të ngriheshe lart nëshoqërinë shqiptare duhet të kishe miq dhe tënjohur, që të siguroje shkollë dhe punësim tërehatshëm, nuk ishte e rëndësishme tërridhje nga ndonjë familje e fisme, sesa të vijenga një ambient me baza të forta miqësish,nuk kishte rëndësi nëse ishe nxënës i dhjetësapo profesionist i përkushtuar, mjafton tëkishe disa baballarë, xhaxhallarë e dajallarë tëfortë dhe ti do të ishe dikush...

Të lindësh dhe të jetosh në fshat nuk ështëkrim dhe as një “caktim fatkeq i Zotit”, por tëmbartësh mendësi klanore dhe t’i bësh punëtfshatçe është e papranueshme edhe nëse kelindur dhe je rritur në qytet.

Klanizimi është mendësia ku përkulenparimet, ngjyrosen ligjet dhe deformohetmorali, ku kredibiliteti rritet nëpërmjetmiqësive dhe shoqërimit me të fortët, kuvlerësohesh sesa i shkathët je për tëkomunikuar dhe lidhur me krerët, paçka semund të kesh edhe dy klasë shkollë. Klanifunksionon me emra ndërsa parimet jo, klanivendos se kë do të vëmë dhe kë do të heqim,ndërsa parimet thonë se më shumë se emratka rëndësi morali, klani tenton të hyjë edhenga penxheret dhe oxhaku, kur nuk hyn dotnga dera, e ndërsa parimi kërkon të hyjëvetëm nga dyert për këdo që e meriton, klaniështë përjashtues dhe e shikon çdo njerijashtë tij si kundërshtar ndërsa parimi jo,klani punon me aleanca klanore, ndërsaparimi përplaset ballë për ballë, për klanin karëndësi sa njeh dhe sa mund t’ua hedhësh, të

tjerat janë ëndrra. Klani vuan ngakompleksitetet e etiketimeve të pjesëmarrjesdhe shoqërimit me individët jashtë klanorë,klani ndikohet nga thashethemet, hamendjetdhe nuk beson në naivitet dhe sinqeritet...Klani sheh tek anëtarët e tij vetëm anëtpozitive, ndërsa tek ata jashtë tij më sëshumti vetëm anët negative. Klani nuk ështëpër bashkëpunime të hapura me këdo, nësefrikësohet se uji shkon në mulli të tjetërkujt...klani më së shumti vepron nën hije dhe nukrrezikon të dalë në dritë... klani nuk pranon tëdiskutojë, të rrahë mendimet e të përplasetme alternativa, me argumente dhekundërargumente, po i pëlqen më tepërguaska e vet...

Klani del fitimtar ndërsa idealistëtparimorë humbasin...!

Klani është gjithmonë një mburojë epreferuar, por që edhe të mban peng tëdobësive të tua, ndërsa “budallenjtë idealistë”ngelen me ballin lart, por me barkun thatëama...! Kjo është Shqipëria, ku elitë bëhet aiqë e ka klanin më të fortë dhe ka më shumëushtarë...! Në shoqërinë shqiptare edhe ata qëduan të punojnë për mirë dhe për parime janëtë detyruar me hir ose me pahir të punojnëfshatçe, të krijojnë dhe ngrenë klane, sepsendryshe nga të gjithë do të cilësoheshin sijorealistë dhe idealistë. Që kjo është e vërtetës’ka pikë dyshimi, por edhe të kërkosh tëvendosësh të mirën me metoda klanore je idënuar të akuzohesh si joparimor, si njeri qëbën kompromis me të keqen, paçka se tisynon ta luftosh atë...!

KLANI dhe gjithë pasojat e këqija që aimbart është një arsye e madhe e përçarjestonë...

“... e mos u bëni si ata, që i bëjnë Atij ortaktjetër (në adhurim), si ata, që fenë e tyre ekanë përçarë dhe janë ndarë në klane, e kuçdo klan është i kënaqur me atë që ka.”(Rum: 31-32)


AKTUALE

SHKRUAN: ROALD A. HYSA

Termi Ballkan i përdorur nga gjeografëtnga fundi i shek. XIX shumë shpejt nëpërdorim mori formë përkeqësuese.

Politika ndërkombëtare e Fuqive të Mëdhatë kohës e përdori këtë term gjeografik përtë treguar një rajon me probleme nacionaledhe vetë ky term u përdor nga politikanët evendeve ballkanase dhe në ligjërimin e tyrenacionalist tashmë në formën e tij tëpërkeqësuar. Është e mirënjohur për tëgjithë fraza ““Ballkani fuçi baruti”, por nga tëdhënat historike tashmë del se nuk ishteBallkani me nacionalizmat e veta primitive“një fuçi baruti”, por ishin vetë Fuqitë eMëdha ndër to kryesisht edhe Rusia, që dota përdorte Ballkanin dhe kombe të veçantanë Ballkan si “fuçi baruti” gati në plasje përtë bërë presion. Kështu Rusia bëri presionndërkombëtar sa mundi që Kosova të mos earrinte pavarësinë e saj, duke vazhduar mepragmatizëm politikën e saj në Ballkan dheduke përdorur edhe shtete të veçanta simjete presioni. Tashmë ajo çka na habitështë deklarata e ambasadorit rus në Tiranëpërpara gazetarëve, duke e cilësuar rastin eKosovës si unik dhe të veçantë pa ia kërkuar

BALLKANI “FUÇI BARUTI”DHE REALITETI I RI IBALLKANIT PERËNDIMORPolitika e vjetër ruse e “fuçisë baruti”, nuk është gjë tjetër veçse të mbjelli huti e të sjelli përçarje. Ligjërimipolitik nacionalist tashmë ka ndryshuar në një realitet të ri të orientuar nga Perëndimi dhe globalizimi.

6

AKTUALE

njeri këtë deklaratë. Në pamje të parë duketsikur ka ndonjë mospërputhje ndërmjetqendrës dhe degës së saj të Tiranës, por potë shihet hollë-hollë deklaratat eambasadorit rus i vijnë për shtat tashmëpolitikës ruse, e cila do të mbjelli huti, që nënjë farë mënyre të gjejë e më pas të marrëmbështetje qoftë edhe prej shqiptarëve përnjohjen formale ndërkombëtare tëAbkhazisë dhe të Osetisë.

Një nga presionet e vazhdueshme nëkëtë drejtim, pra, përpara se të fillontekonflikti gjeorgjian i diplomacisë ruse kaqenë edhe ky përdorimi i rastit të pavarësisësë Kosovës si një precedent ndërkombëtar.Kështu, tashmë diplomacia ruse po kërkonta shfrytëzojë maksimalisht shpalljenpavarësisë së Kosovës si precedentndërkombëtar, por ndërkaq edhe për tëtërhequr vëmendjen nga problemi i vërtetë,ai i konfliktit ushtarak dhe ndërhyrjes meforcë në Gjeorgji për ta riorientuar këtëvend drejt politikës satelite të Moskës dhepo përdorin kështu politikën e shashkavetymuese në Ballkan. Kjo lloj politikerezulton të jetë e dështuar kundrejt Tiranësdhe shumë prej vendeve ballkanike përshkak të orientimeve diplomatike drejtPerëndimit dhe organizmave kryesore të tij,Bashkimit Evropian dhe NATO-s.

Përfshirja e vendeve të BallkanitPerëndimor në proceset integrueseevropiane tashmë ka shërbyer si një politikëpreventivuese ndaj këtyre problemeve qëMoska kërkon t’i rihapë në Ballkan mepolitikat e saj pragmatike e të vjetra, të cilatnuk mund ta rikthejnë Ballkanin, apo mëmirë të themi Ballkanin Perëndimor në një“fuçi baruti”. Pas mandatimit 2 herësh sipresident i Rusisë, Putini tashmëkryeministër i saj e ndjen veten të fortë përt’iu rikthyer lojës së “të fortëve”, pikërishttë asaj loje, të cilën e udhëhoqënparaardhësit e tij, atë të Luftës së Ftohtë.

Ishte pikërisht kjo Luftë, e cila do ta nxirrtehumbëse Rusinë dhe do ta nxistePerëndimin dhe SHBA-të të merrnin masat etyre parandaluese për ta kufizuar Rusinëdhe për t’ia hequr zonat e saj të influencës.Proceset integruese të vendeve të bllokutlindor në NATO dhe BE i shërbyenPerëndimit që të krijojnë një farë kordonisanitar, ku në këto vende u futën edheGjeorgjia e ndonjë vend tjetërtradicionalisht nën ndikimin e fuqishëm tëRusisë. Rusët e kanë ndjerë këtë gjë prejkohësh, por me sa duket tashti e ndjenëveten të fuqishëm për të çelur një luftë, ecila është një përpjekje e fuqishme për tëthyer kordonin sanitar perëndimor.Përpjekjet diplomatike nuk është se dhanëfrytet e duhura me gjithë justifikimet rusepër të krijuar një rrjet marrëveshjeshdiplomatike mbrojtëse me efekte edhe tëkarakterit ushtarak, siç qe’ marrëveshja evendeve të Detit Kaspik, ku në të u përfshiedhe Irani, përveç ish-republikavesovjetike. Nafta ruse për të cilën Evropa kaaq shumë nevojë rezultoi si një mjet i dobëtpresioni dhe në ditët në vijim do të shohimse si do të mbyllet konflikti gjeorgjian.

...Rusët e kanë ndjerë këtë gjëprej kohësh, por me sa dukettashti e ndjenë veten tëfuqishëm për të çelur njëluftë, e cila është një përpjek-je e fuqishme për të thyer kor-donin sanitar perëndimor...

“

“


AKTUALE

SHKRUAN: SEDAT SHABANI

Edhe ky Ramazan i gjeti muslimanët eMaqedonisë dhe institucionin e vetëm tëtyre në gaflet. Kaluan edhe këto zgjedhje

dhe pjesë e qeverisë u bë partia, e cila pati njëkonflikt direkt me këtë institucion ose mevetë kreun e saj, duke shkëmbyer akuza dhedeklarata të ndryshme ku BDI-ja akuzonteBFI-në për servilizëm ndaj njërës parti, einstitucioni kthente përgjigjen se gjoja PDSH-ja paska qenë e vetmja që qenka kujdesur përtë mirën e saj. Por falë Zotit, ditëve tëRamazanit shpërtheu e keqja edhe në atësubjekt politik siç edhe pritej, pasi “zullumikëputet kur të trashet” thotë populli.

Si shkojnë ditët e Ramazanit shtohetpesimizmi dhe humbet shpresa se ka mundësitë ndërrohet diçka në BFI, ajo që i ndodhiditëve të Ramazanit patronëve te dikurshëmte BFI-së nuk ka mundësi t’i ndodhë edhe vetëBFI-së, sepse BFI-ja ka zhdukur çdo qelizë qëka në të, duke ngulfatur kështu pa masë ekandar çdo iniciativë brenda saj, sikurse

pamë serialin e fundit ““myftiu i Shkupitkundër Reisit”.

Pesimizmi shtohet edhe më, kur kihetparasysh se partia shqiptare në pushtet nukka mundësi të bëjë, as keq e as mire për këtëinstitucion, ata me sa duket në këtë rast janë“as hairi i turkut e as sherri i kaurit”, jo se nukdëshirojnë ose nuk kanë vullnet, por thjeshtnuk kanë ide e as aftësi të ndikojnë nëpërmirësimin e saj. Falë Zotit nuk janë siparaardhësit e tyre, të cilët me nijet nuk epërmirësonin këtë institucion pasi kishinleverdi bandash, por shkuan deri aty sa edhee kthyen procesin dekada mbrapa. Ajo qëbënë ata është sikur në Kosovë të kthesh nëskenë politike Rahman Morinën ose FadilHoxhën, apo në Bashkësinë Islame të BosnjësHaxhiabdiçin e në Kosovë Jetishin?!...

Kjo për fat të keq ka ndodhur vetëm nëMaqedoni dhe është fenomen, i cili kërkonshqyrtime të veçanta.

Çdo bashkësi islame, simotra të kësajsonës në ish-republikat e dikurshme tëJugosllavisë, sikurse Bosnja, Mali i Zi, Kosovapo edhe Serbia e kanë kaluar fazën e

BFI NUK E KALONPRAGUN DOTPër t’u kapërcyer ky prag dhe për ta kaluar fazën etranzicionit, këtij institucioni nuk i ka mbetur për fattë keq përveç dy opsioneve, ku dallimi ndërmjetnjërit dhe tjetrit është mu si dita me natën, ose qiellime tokën

8

AKTUALE

tranzicionit në mënyrë të natyrshme dhe paturbulenca të zëshme apo tronditje. Ato sotfunksionojnë në të mirë të besimtarëve të vet,imamët dhe nëpunësit e tyre paguhen shumëmë mirë se tanët, edhe pse zotërojnë shumëmë pak mundësi financiare sesa ne... madjendihmojnë edhe shtetin e tyre në arritjen epërparimeve të kërkuara në integrimet eparapara, ku ndërtojnë me suksesinstitucionet e veta, begatojnë jetën fetaredhe e institucionalizojnë atë, e me këtështojnë bereqetin, duke prodhuar harmonipër shoqëritë e tyre. Ndërsa te ne, lëre që nuku kalua pragu, këtu kam parasysh nëdështimin e një brezi të tërë, mendoj përgjeneratën e profesorëve të mi Bahri ef. Aliu,hfz. Ismail Bardhit, Muhamed ef. Aruçit e psejo edhe Sabahudin ef. Mahmuti, por rrota ukthye mbrapa pa fije turpi, tamam si në filmate vampirëve.

Për t’u kapërcyer ky prag dhe për ta kaluarfazën e tranzicionit, këtij institucioni nuk i kambetur për fat të keq përveç dy opsioneve, kudallimi ndërmjet njërit dhe tjetrit është mu sidita me natën, ose qielli me tokën:

I Pari: pas të gjitha këtyre peripecive,zënkave e kacafytjeve në çdo ndërrimqeverish apo zgjedhjesh parlamentare, kyinstitucion ka nevojë për konsensus nëvetveten e tij, por më me rendësi ështëmarrëveshja dhe vullneti i mirë ndërmjetfaktorit politik dhe organizatave joqeveritareqë kontribuojnë në afirmimin e vleravefetare. Po pati mundësi që në këtë proces tëfuten edhe partitë e turqve, boshnjakëve,torbeshëve dhe romëve dhe të gjithë sëbashku ta ndiejnë këtë institucion si të vetindo të ishte shumë më mirë. Mjaft më uzhvlerësua BFI-ja derisa erdhi në atë masë,saqë u bë leckë në duart e mendjelehtëve dhenjerëzve të papërgjegjshëm. Në këtë mënyrëunë mendoj se ajo do të stabilizohet padhembje dhe turbulenca njëherë epërgjithmonë, anija e vetme e muslimanëve

të këtushëm, e me këtë do të marrë fundspiralja e së keqes, e cila përsëritet mendërrimin e qeverive dhe partive në pushtet.

Ky opsion është më i miri dhe më ishëndoshi.

I Dyti: është opsion zori, të bëhetregjistrimi i një subjekti të ri, i cili do tëartikulojë kërkesat dhe interesat emuslimanëve të Maqedonisë, ku do tëmerrnin pjesë teologët, të cilët nuk pajtohenme politikën totalitare të kreut të BFI-së, sidhe nuk e gjejnë veten aty, meqë dyert u janëmbyllur dhe që mendojnë të punojnë mendërgjegje të pastër, gjë për të cilën edhe janëshkolluar në universitete të ndryshme, që tëjapin gjithashtu edhe kontributin e tyre përshoqërinë. Njëkohësisht do të luanin kështurolin e opozitës dhe me konstruktivitetin etyre do ta detyrojnë BFI-në që t’i hapë dyert esaj dhe një ditë prej ditëve të bashkohen nënnjë emër dhe për të mirën e të gjithëve. Këtëiniciativë duhet ta mbështesë edhe faktoripolitik, së bashku me atë të BashkësisëNdërkombëtare.

Kështu do të shmangeshin tensionet epanevojshme edhe për vetë shtetin në këtoçaste të ndjeshme.

Besoj se deri tek opsioni i dytë nuk do tëvijë puna dhe e lus Allahun në këto ditë tëbekuara të Ramazanit t’i zbutë zemrat ebesimtarëve, të largojë zilinë nga ata, t’ibegatojë me dashuri dhe rahmet për njeri-tjetrin e posaçërisht thirrësat e tyre,hoxhallarët.

Amin.

...Mjaft më u zhvlerësua BFI-jaderisa erdhi në atë masë, saqëu bë leckë në duart e mend-jelehtëve dhe njerëzve tëpapërgjegjshëm...

“ “


KËNDI IM

SHKRUAN: TALHA KURTISHI

“Me të vërtetë, atyre që thonë: “Zoti ynëështë Allahu”, e pastaj vazhdojnë të vendosurnë rrugën e drejtë, do t’u zbresin engjëjt (paravdekjes) e do t’u thonë: “Mos u frikësoni dhemos u pikëlloni! Dhe gëzojuni Xhenetit që juështë premtuar. Ne jemi mbrojtësit tuaj nëjetën e kësaj bote dhe në botën tjetër. Atje dotë keni çfarë t’ju dëshirojë zemra dhe çfarë tëkërkoni.” (El Fussilet, 30-31)

I Dërguari i Allahut, salallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Allahu i Lartësuar do mëshumë veprën e vazhdueshme ndonëse ështëe vogël”. (Muttefekun alejhi)

Një prej vendimeve themelore tëbesimtarit është vendosmëria në mbajtjendhe ruajtjen e parimeve të jetës, të cilat i kapranuar. Besnikërinë e tij ndaj tyre ai edëshmon çdo ditë, deri në fund të jetës së tij.

E tillë duhet të jetë edhe gjendja jonë pasRamazanit. Por realiteti është diçkakrejtësisht e kundërt. Përjetimet e Ramazanittë kaluar, adhurimet e ndërthurura meshpresën në mëshirën e Allahut dhe me frikëprej dënimit të Tij të dhimbshëm dita ditëszbehen në mjegullinë e dëshirave dhenevojave tona të kësaj bote.

Ramazani ishte muaji i mirësisë sëpërgjithshme. Pas tij mbetet dilema epërshkruar mjaft bukur në fjalët e një dijetari,i cili thotë: Këtë muaj të bekuar e pritëmsyçelur, me zemër të hapur, me gëzim, haredhe shpresë. Pas ndarjes me Ramazaninzemrat tona mbushen me frikë, turp,keqardhje dhe pikëllim, sepse nuk e dimë saishim të sinqertë në të. Sa u përmbushënpretendimet që shprehëm duke thënë se do tabëj këtë... do ta bëj atë...

Duhet ta dimë dhe të bindemi se detyrimettona islame nuk ndërpriten me fundin e

TË NGELIM NË RAMAZANEDHE PAS RAMAZANITPas ndarjes me Ramazanin zemrat tona mbushen me frikë, turp, keqardhje dhe pikëllim, sepse nuk e dimë sa ishimtë sinqertë në të. Sa u përmbushën pretendimet që shprehëm duke thënë se do ta bëj këtë... do ta bëj atë...

10

KËNDI IM

Ramazanit, siç e ka kuptuar praktikishtshumica e myslimanëve. E thënë thjeshtë:Jeta si musliman nuk zgjat vetëm një muaj.Islami jetohet të tërë jetën me vendosmëri nëadhurime dhe në largimin nga gjërat endaluara. Ramazani në asnjë mënyrë nukështë shpagim për vitin e kaluar në pakujdesindaj parimeve dhe postulateve të fesë,pakujdesi kjo e cila fatkeqësisht është bërërutinë për shumicën dërmuese të njerëzve.Ramazani është një formë e komunikimitintensiv mes robit dhe Krijuesit të tij,komunikim ky i cili duhet të vazhdojë deri nëditën në të cilën do të na vizitojë meleku ivdekjes.

Për ta vazhduar lidhjen tonë meRamazanin edhe pas tij, i Dërguari na porositt’i agjërojmë gjashtë ditët e muajit Shevval.“Kush e agjëron muajin e Ramazanit e pastaje pason me agjërimin e gjashtë ditëve tëmuajit Shevval është sikur e ka agjëruar tëtërë vitin”.

Përqendrimi dhe vazhdimësia në tëjetuarin me Islamit duhet të shihen në sjelljentonë të përditshme. Sjellja jonë duhet tavërtetojë pohimin tonë se në çdo situatë do tëzbatojmë urdhrat e Allahut.

Nëse në Ramazan i kemi realizuar cilësitëe besimtarëve të vërtetë, duke agjëruar, dukeu falur dhe duke luftuar me ëndjet e shpirtit,atëherë duhet të jemi mirënjohës dhefalënderues ndaj Allahut. Vendosmëria nëpunët e mira duhet të jetë stolia jonë edhe pasRamazanit. Një dijetar i madh është pyeturpër kerametin më të madh (nderim ngaAllahu, mrekulli) dhe ky është përgjigjur:Përqendrimi në rrugën e drejtë ështëpikërisht kerameti më i madh. Shembull më imirë i kësaj vendosmërie është i Dërguari iAllahut që i përballoi të gjitha frikësimet,torturat, joshjet dhe mbeti përsëri iangazhuar plotësisht në misionin e tij, që t’uakumtojë njerëzve të vërtetën, ashtu siç iakishte shpallur Zoti i gjithësisë. Allahu,

subhanehu te’ala thotë: “Mos u bëni si ajogruaja që e shprish dhe e bën fije-fije atë që eka tjerrë fort...”, (En Nahl, 92) i këtillë ështëhalli i atyre që pas Ramazanit u kthehenmëkateve, duke e lënë pas dore nënshtrimindhe përuljen ndaj Allahut të Lartësuar. Pasishijuan mirësitë e Islamit, ëmbëlsinë eadhurimeve dhe afërsinë e Allahut, ata ukthyen mbrapa dhe preferuan humnerën emëkateve dhe rrezikun e hidhërimit hyjnor.Allahu është zoti i muslimanëve edhe nëmuajt e tjerë të vitit. Vazhdimësia në vepra tëmira është shenjë e pranimit të veprave tëmira. Edhe frika për mospranimin e vepravetë mira është shenjë e bindjes së shëndoshë.Të parët tanë të mirë, gjashtë muaj pasRamazanit bënin dua që Allahu t’ua pranojëveprat e tyre. Fedale b. Ubejdi thotë: Ta dija seAllahu ma ka pranuar një vepër të vogël sakokrra e sinapit do të ishte më e dashur përmua se dynjaja dhe çfarë ka në të. A nuk e kedëgjuar fjalën e të Lartësuarit, që thotë:“Allahu pranon vetëm prej të devotshmit.”(El Maide, 27). Maliku, i biri i Dinarit, Allahu emëshiroftë ka thënë: Frika se një vepër nukdo të pranohet është më e madhe se vetëvepra. AbdulAziz Ebu Davudi thotë: I takovatë angazhuar me vepra të mira e pastaj ikaplonte brenga a do të pranohen...

Ja disa mjete të dobishme përvazhdimësinë në vepra të mira pasRamazanit:

1. E para dhe para së gjithash, lutja që idrejtohet Allahut për udhëzim dhe për

...Allahu është zoti i musli-manëve edhe në muajt e tjerëtë vitit. Vazhdimësia në vepratë mira është shenjë e pra-nimit të veprave të mira...

“ “


KËNDI IM

përqendrim në rrugën e drejtë. Allahu ilavdëron ata që i drejtohen Atij me këtëlutje: “O Zoti ynë! Mos lejo që zemrattona të shmangen (nga e vërteta), pasina ke udhëzuar në rrugën e drejtë, dhejepna mëshirë prej Teje; vërtet, Ti jeDhurues i Madh!” (Ali Imran, 8)

2. Shoqërimi me besimtarë dheprania më e shpeshtë në ato vende kumadhërohet dhe me lavdërimepërmendet Allahu.

3. Njohja me biografitë e ttë parëvetanë të mirë, duke lexuar libra dhe dukedëgjuar ligjërata mbi jetën e tyre.

4. Dëgjimi i ligjëratave fetare,hutbeve dhe vazeve që ngjallinemocione dhe i motivojnë besimtarët.

5. Përpikëri në kryerjen e ibadetevetë detyruara në krye me pesë namazetgjatë ditës dhe të natës.

6. Përpikëria në kryerjen eadhurimeve vullnetare.

7. Mësimi i Kuranit përmendsh dheleximi i tij me meditim rreth kuptimeveqë ngërthen

8. Përmendja e Allahut. Gjuha jote letë jetë vazhdimisht e lagët ngapërmendja e Allahut.

9. Largimi nga prishësit e zemrës(shoqëria e keqe, ushqimi i ndaluar,ushqimi i tepruar etj.) dhe të gjithaformat e mëkateve

Dhe në fund të porosis të nxitosh mependimin, me pendimin e sinqertë përtë kaluarën, i vendosur që asnjëherë tëmos i kthehemi rrugës së mëkatimitdhe arrogancës.

Sa njerëz të këqij janë ata që enjohin Zotin e tyre vetëm në Ramazan.

Allahu është udhëzues në rrugën edrejtë.

FILOZOFIAISLAME NUKEKZISTON

PROF. AMIR BULIQ

Suksesin që kanë arritur gjeneratat e paramuslimane në të gjitha segmentet e jetës,kanë tërhequr të gjithë analistët e

paanshëm të historisë në tejkalimin e çdosuksesi të civilizimeve dhe të kulturave deriatëherë të njohura. Brenda disa dekadave fisetanalfabete arabe, të cilët luftonin dhegrindeshin mes vetes u bashkuan nën flamurinislam, duke hapur kështu rrugën e të Dërguarittë fundit të Allahut dhe duke zgjeruar dritën evërtetë të fjalës së Allahut, deri në vendet më tëlargëta të botës të njohura për atë kohë. Çdo

Aliu radijallahu anhu, thoshte: “Flitini njerëzve me atë që ekuptojnë! A mos dëshironi që ata ta mohojnë Allahun dhetë Dërguarin e Tij?” (Buhariu, nr. 127). Nëse ky parim vlen për shpalljen nga Allahu iMadhërishëm, atëherë çfarë mund të thuhet për filozofinë,e cila është produkt i mendjes së kufizuar të njeriut dhe ecila në postulatet dhe parimet themelore të Fesë Islametek njerëzit krijon huti dhe shumë dyshime.

12

KËNDI IM

musliman ndien kënaqësi kur dëgjon përkëto kohë të krenarisë dhe të lavdisë,lulëzimit dhe aftësisë, kur muslimanëtmerreshin si shembull për moral, shkencë,ekonomi dhe çdo lloj tjetër begatie. Ndërsagjendja e tanishme është krejtësishtndryshe dhe e shikuar në mënyrë tëpërgjithshme muslimanët janë mjaftmbrapa nga konfesionet dhe popujt e tjerë,para së gjithash nga hebrenjtë dhe tëkrishterët, të cilët deri para disa shekujvetërhiqeshin e mahniteshin pas botësislame, si një burim i shkencës dhe iditurisë.

Përkthimet e filozofisë greke dhe fillimi i dekadencës muslimane

Gati të gjithë dijetarët islamë, tëhershëm dhe të mëvonshëm, që janë marrëme studimin e shkaqeve të dekadencës dheamullisë së muslimanëve, në mesin eshkaqeve të rëndësishme konsiderojnëedhe përkthimet e librave filozofike nëgjuhën arabe, si dhe përkujdesjen përruajtjen e tyre. Edhe pse muslimanët meliteraturën dhe mësimet filozofike kanëpasur kontakte qysh gjatë shekullit të parëtë hixhrit, meqë kanë pushtuar territore tëndryshme, ajo tek ata nuk kishte lënëkurrfarë ndikimi negativ mu për shkak tëbesimit të plotë të tyre në Kuranin dheSunetin, të cilat u mjaftonin plotësishtatyre. Megjithatë me kalimin e kohës upërkthyen në gjuhën arabe shumë veprafilozofike prej Aristotelit, Platonit,Pitagorës dhe paraardhësve të tjerë tëkësaj fushe, të cilat lexoheshin dhestudioheshin me ëndje nga një pjesë edijetarëve muslimanë, që më vonë do tëbëhen të njohur si filozofë muslimanë, përshembull, FFarabiu (viti 339 H), IIbën Sina(428 H), IIbën Ruzhdi (595 H) dhe të tjerë.Sujutiu pohon se personi i parë, i cili u


KËNDI IM

angazhua në përkthimin e libravefilozofike në gjuhën arabe është Jahja b.Halid el-Bermekiu (vitin 190 H), që ishtenjëri nga vezirët e mëdhenj në shtetin eAbasive gjatë kohës së sundimit të Haruner-Reshidit, me të cilin për një kohë tëgjatë ishte shumë i afërt. Shpjegohet seJahja ishte mirëinformuar për librat efilozofisë greke, që i kishte sundimtaribizantin i asaj kohe dhe që i kishte fshehure i ruante në oda sekrete, dhe nuk lejonteqë të mësoheshin për shkak frikës se përçdo rast mund të kishin ndikim negativ tekmësimet e të krishterëve. Pas refuzimevetë shumta, me ndërmjetësimin e dhuratavetë cilat ia dërgonte, mbreti i Bizantit pranoiqë t’ia dërgojë librat e përmendur Jahja b.Halidit, ku ky i fundit më pas mblodhiapologjetë dhe filozofë të ndryshëm, që tëmësojnë dhe të diskutojnë për to. Sujuti tëcilin e përmendëm më parë, në Savmul-Mentiki fq. 7 dhe 8 thotë: “Ka shumë pakprej atyre që u dhanë pas studimeve tëkëtyre librave e që arritën të mbrohen ngaherezia”. Përkthimi i këtyre librave filloinë kohën e Harun er-Reshidit, ndërsaekspansionin e vet dhe lulëzimin e plotë epërjetuan gjatë kohës së djalit të tij Abdullab. Harunit, i njohur si Memuni. Ngjashëmme tregimet e mëparshme historianët

shënojnë se Memuni bënte përpjekje tëmëdha për të arritur deri tek librat efilozofëve grekë, ndërsa pjesën më tëmadhe të tyre i siguroi prej sundimtarit tëBizantit. Ata që punonin me përkthimin ekëtyre librave shpërbleheshin bollshëm,kurse individë të shquar për çdo gram tëmaterialit të përkthyer shpërbleheshin mepo të njëjtën sasi ari. Si shkak për njëinteresim aq të madh për këtë llojliterature ishte një ëndërr, që kishte parënë të cilën i ishte paraqitur një njeri shumëi pashëm me një qëndrim fisnik, i ulur nënjë fron, i cili ishte prezantuar si Aristoteli,ndërsa Memuni e kishte pyetur: “Çfarëkonsiderohet e mirë?”, kurse ai ishtepërgjigjur: “Ajo gjë që mendja e konsideronse është e mirë...” (Ujunul-enba, fq. 171.)

Ndikim i fuqishëm i qëndrimeve filozofike në mësimet e mu’tezelive

E shikuar globalisht është me të vërtetëpër të ardhur keq, që kjo dije muslimanëvejo që nuk u ka sjellë kurrfarë dobiepraktike, sikur të ndërlidhej me këtë dhebotën tjetër, por ishte njëri nga shkaqet mëtë rëndësishme nga largimi i rrugës sëgjeneratave të para, e që padyshimshkaktoi edhe ndasi ndërmjetmuslimanëve, ndasi këto që i shohim edhesot. Njohësit e mirë të filozofisë greke melehtësi vërejnë masën dhe fuqinë endikimit të saj në mësimet e shumë sektevetë devijuara islame, si fjala vjen mutezilitë,xhehmijtë e të tjerët, të cilët shumë shpeshmendimet dhe gabimet e veta i shtonin apoedhe i plotësonin e i projektonin sipasmendimeve të filozofëve të përmendur.Ebu Hasan el-Eshariu, Allahu e mëshiroftë,që në fillimet e veta ishte i orientuar ngamutezelitë, pohon se qëndrimet për Qeniene Allahut, mutezilitë i kanë marrë prejfilozofëve, porse kishin frikë që ta thonë

...Ata që punonin me përk-thimin e këtyre librave shpër-bleheshin bollshëm, kurseindividë të shquar për çdogram të materialit të përkthy-er shpërbleheshin me po tënjëjtën sasi ari...

“

“

14

KËNDI IM

atë haptazi, pastaj pjesërisht apo edheplotësisht i kanë mohuar emrat dhe cilësitëe Allahut, e në këtë mënyrë ata ipropagandonin qëndrimet filozofike.(Mekkalatul-islamijjin, f.q. 483)

“Përse të thjeshtëzohen gjërat kur bën të komplikohen”

Metoda e të Dërguarit të Allahut,salallahu alejhi ue selem, në përhapjen efesë së Allahut dhe të dërgimit të porosivetë Tij ishte e qartë dhe e padyshimtë,kështu që lirisht mund të themi se ishteedhe shumë e thjeshtë. Muhamedi,salallahu alejhi ue selem, si i dërguari ifundit i Allahut iu dërgua gjithë njerëzimit,siç na njofton i Madhërishmi: “OO njerëz,unë për të gjithë ju jam Profet i Allahut...”(El-A’raf, 158). Meqë iu dërgua të gjithënjerëzimit, ndërmjet të cilëve ka të atillë,që janë shumë inteligjentë, mesatarë dhenjerëz me aftësi të kufizuara, Muhamedisalallahu alejhi ue selem, fliste me njëgjuhë plotësisht të kuptueshme, që ishtelarg nga çfarëdo komplikimi apongatërrimi, duke u sjellë shembuj të qartëme të cilët përfitonte zemrat e njerëzve.Ndërsa me filozofët është krejtësishtndryshe, tek ata pothuajse nuk vlen parimi:“Përse të jetë e thjeshtëzuar, kur mund tëbëhet e komplikuar”, kështu qëmaksimalisht mundohen që çdo qëndrimapo koncept të mundshëm ta vështirësojnëapo ta komplikojnë, ndërkaq kur është emundur që ato në mënyrë shumë tëthjeshtë të shpjegohen. Kështu përshembull le të shohim se në çfarë mënyreIbën Sina e sqaron çështjen e ekzistencësdhe pranimit të Allahut: “Ibën Sina përargumentimin e ekzistencës së Allahut ipërmbahet rrugës, e cila dallohet prej asajtë sheriatit, duke pranuar dëshmi të tjeranga ato që ka sjellë Kurani... Argumenti i

Ibën Sinës mbështetet në konceptet e sëdomosdoshmes dhe kkontingjentit. Esenca eDomosdoshme është: ekzistenca, e cilanëse paramendohet në jo-esencën e sajbëhet e pamundur. Kurse esenca ekontingjentit është ajo, kur supozohet nëjo-esencën e saj bëhet e mundur, sepseEsenca e Domosdoshme si e tillë është edomosdoshme, esenca e mundshme ështëajo që nuk është e domosdoshme, ajo që kakarakter të bërit e mundshme dhe epamundshme. Esenca e Domosdoshmërisëmund të jetë nga vetvetja e domosdoshmedhe e domosdoshme nga të tjerat. Esenca eDomosdoshmërisë vetvetiu është ajo sëcilës është absurde t’i supozohet jo-esenca...” (Takvimi i viti 1984, faqe, 175-176, nga autori dr. Ahmed Fuad el-Ehvani,në përkthim të rahmetli Njazi Shukriqit).Ta paramendojmë një imam, i cili gjatëkohës së namazit të xhumasë ngjitet nëminber dhe fillon t’i flasë njerëzve përekzistencën dhe përsosmërinë e Allahut,sipas mënyrës që e përmendëm. Jemishumë të sigurt se askush nga xhemati ipranishëm, jo që nuk do të kuptonte asgjë,por ndoshta edhe atë që deri atëherë edinte do t’i ndërlikohej, dhe do të mbeste ihutuar e i befasuar.

Në një nga parimet madhështore tëIslamit thuhet që duhet t’i drejtoheminjerëzve me zotësinë e të folurit, të cilëndëgjuesit arrijnë ta kuptojnë, madje edheatëherë kur atyre u flitet për ajetet eKuranit apo citohen Hadithet, burimi i tëcilëve është shpallja, sepse në tëkundërtën, për shkak të pamundësisë përtë kuptuar atë që flisni, njerëzit do tëhutohen madje ndoshta edhe do tamohonin Allahun dhe të Dërguarin e tij.Për këtë shkak Aliu radijallahu anhu,thoshte: “Flitini njerëzve me atë që ekuptojnë! A mos dëshironi që ata tamohojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij?”


KËNDI IM

(Buhariu, nr. 127). Nëse ky parim vlen për shpalljen nga

Allahu i Madhërishëm, atëherë çfarë mundtë thuhet për filozofinë, e cila ështëprodukt i mendjes së kufizuar të njeriutdhe e cila në postulatet dhe parimetthemelore të Fesë Islame tek njerëzit krijonhuti dhe shumë dyshime.

Dijetarët e mëdhenj e braktisën drejtimin filozofik

Prandaj për këtë shkak themi se ështëgabim të flasim për ekzistencën e“filozofisë islame”, sepse mësimetburimore islame nuk kanë të bëjnë asgjëme filozofinë, ama tamam asgjë, por mëparë duhet të thuhet se disa individë aponjë grup myslimanësh gjatë historisë janëmarrë me këtë lloj tematike. Një numër imadh i atyre, që notuan nëpër ujërat ediskutimeve të pakuptimta filozofike, dukeu munduar të japin shpjegime përekzistencën dhe origjinën e saj, për atometdhe ngjarjet e paparashikuara, të pezulluar(as në tokë, as në qiell Sh. V.) nëpër sferat emetafizikës së paarritshme, në fund ekuptuan madhësinë e mashtrimeve, tëcilëve u kishin kushtuar vite të tëra të jetëssë tyre. Librat e historisë dhe biografisë sëdijetarëve islamë janë të mbushura plot medeklaratat e atyre, që i kanë lënë mësimetfilozofike dhe i janë kthyer Kuranit dheSunetit. Imam Raziu, Allahu e mëshiroftë,na tregon: “I studioja qëndrimet eapologjetëve dhe metodat e filozofëve dhekam vërejtur se ata as nuk e shërojnë tësëmurin dhe as të eturit nuk ia shuajnëetjen, dhe se orientimi më i mirë ështëorientimi i Kuranit...” Gjithashtu, nëvargjet e tij të mirënjohura në mes tëtjerash thotë: “Nga hulumtimet tonajetësore asgjë nuk përfituam, përveçmbledhjes së fjalëve të kota.”

Ibën Ebil-Iz el-Hanefiu, Allahu e

mëshiroftë, në komentin e tij në Thëniet eTahaviut për besimin, përmend një numërtë madh dijetarësh, siç janë Gazaliu,Amidiu, Shehristaniu, Xhuvejni e të tjerë,të cilët janë larguar nga drejtimetfilozofike, duke iu kthyer mësimeveburimore të Islamit. (Të shikohet vepra ecituar, faqe 243-248, Tahkik Arnauti dheTurki).

Është për të ardhur keq, kur edhe sot nëmesin e muslimanëve hasim në një plejadëtë tërë personalitetesh të arsimuar nëshkallë akademike, të ashtuquajturFilozofë Islamë, të cilët literaturëntradicionale islame, siç janë për shembullkoleksionet e haditheve dhe komentimet etyre i konsiderojnë të tejkaluara dhe tëpavlefshme, ndërkaq që me plot gojënflasin për rrjedhat e historisë së FilozofëveIslamë, nga mësimet e të cilëve kanë hequrdorë shumë prej atyre në qëndrimet e tëcilëve këta njerëz thërrasin. E përfundojmëme fjalët e Sejid Kutubit, me të cilinpajtohemi plotësisht për këtë çështje, qëthotë: “Jam i vetëdijshëm që fjalët e mia nërastin më të mirë do të shihen me çudi ngaana e shumë prej atyre, të cilët merren metë ashtuquajturën Filozofi Islame, si dheprej atyre, të cilët në përgjithësi merrenme filozofi, por unë pohoj dhe jamplotësisht i sigurt, që ky perceptim përIslamin nuk do të çlirohet nga deformimete shëmtuara dhe të shtrembëruara,përveçse nëse neve nga Islami, nuk ibraktisim plotësisht të gjitha ato që quhenfilozofi dhe apologjeti islame, si dhe tëgjitha ato që janë produkt i diskutimeve tëndryshme të fraksioneve islame gjatëperiudhave të ndryshme kohore dhe pastajt’i kthehemi Kuranit Fisnik...” (Të shikohet:Hasaisut-tessavuril-islamijj, faqe, 10-11).

Përshtati: Shevki Sh. Voca

16

KËNDI IM

SELMAN B. FEHD ELAUDE

Disa njerëz janë vazhdimisht të vrazhdëdhe të bezdisshëm. Ata flasin fjalë tëvrazhda që nuk shfaqin ndonjë forcë

argumentimi ose ndonjë dëshmi, por janë tëmbushura plot me ofendime dhe sharje. I

Dërguari i Zotit, paqja qoftë me të, thotë:“Ata që mallkojnë shumë në Ditën eGjykimit nuk mund të jenë ndërmjetës dhedëshmitarë.” (Sahihu Muslimit). Gjithashtui Dërguari i Zotit, bekimet qofshin për të,vazhdon dhe thotë: “Besimtari nuk mund tëjetë ofendues, mallkues, sharës dhedegradues”. (Tirmidhiu, hasen).

KULTURA MODERNE E OFENDIMITFatkeqësisht fjalimi sensibël, i balancuar dhe i mençur nuk shihet shpesh me shumë vëmendje. Në anën tjetër,ofenduesi elektronik inkurajohet nga kujdesi dhe vëmendja, që ai gjen nga të tjerët, nga të dy palët, si nga ataqë e përkrahin atë ashtu edhe nga ata që e kritikojnë atë. Ai madje mund të mashtrojë veten aq shumë, sa tëmendojë që ai është duke e bërë historinë!


KËNDI IM

Kushdo që e do të Dërguarin e Zotit dhedëshiron që në Ditën e Gjykimit të jetë sëbashku në shoqëri të tij, duhet të ndjekëkëto shembuj të mirë. Kjo nënkupton se aiduhet ta ruajë gjuhën e tij nga të shprehuritdiçka tjetër përpos asaj që është e mirë.Këshilla e të Dërguarit të Zotit, paqja qoftëmbi të, ishte që: “…kushdo që e besonAllahun dhe Ditën e Gjykimit ose të flasëmirë, ose le të heshtë”. (Buhariu dheMuslimi). Allahu pastë mëshirë përpersonin, i cili ose flet diçka të mirë dhefiton një shpërblim, ose rri i qetë dhembetet i sigurt (ruhet). Nuk ka asgjë të keqeme ata njerëz që shfaqin divergjenca osedebatojnë me njëri-tjetrin veçanërisht nëkëto kohë të paqarta dhe të trazuara.Sidoqoftë mënyra për t’u marrë memospajtimet duhet bërë me argumente tëqarta dhe fjalë të buta. Tonaliteti idiskutimit të personit duhet të tregojëdëlirësi të qëllimeve të tij, forcë të intelektitdhe bujari të karakterit. Është e qartë përkëdo, se bota islame u kaplua nga kriza tëshumta. Është njësoj sikur një anijelëkundet në një stuhi dhe njerëzit në bordfrikësohen se po mbyten. Zërat e tyre tëgjithë përzihen së bashku. Disa zëra janë tëmëshirshëm dhe të shqetësuar, disa janë tëqetë, të tjerët janë të zemëruar dhe tëshqetësuar. Atëherë është ky zëri që nxjerrjashtë mallkimet dhe ofendimet majtas edjathtas dhe ky zë gjithmonë e kursen vetene vet. Por, si mundet që ky zë ta mallkojëveten?

A nuk është zëri i atij, i cili dëshiron tërregullojë çështjet e secilit kur atadorëzohen, ia kthejnë shpinën, iudorëzohen dobësisë dhe shesin fenë e tyrepër përfitime të kësaj bote? Jo … me tëvërtetë personi më i keq i mundshëm ështëai që sheh vetëm të mirën në veten e tij dhetë keqen e të ligën e sheh tek gjithkushtjetër. Vëllezërit dhe motrat tona janë pjesë

e jona dhe ne duhet t’i vlerësojmë dhe t’irespektojmë ata me të njëjtin respekt siç enderojmë ne veten tonë.

Allahu në Kuranin Fisnik thotë: “E përsekur e dëgjuan atë (shpifje) besimtarët tëmos mendonin të mirën si për vete dhe tëthoshin: ‘kjo është shpifje e qartë’”. (Nur12).

Allahu gjithashtu thotë: “O ju që besuat,nuk bën të tallet një popull me një populltjetër, meqë të përqeshurit mund të jenë mëtë mirë nga ata të cilët përqeshin dikë tjetër,e as gratë me gratë e tjera, sepse mund tëndodhë që gratë e tjera të jenë më të mira seato që përqeshin (duke nënçmuar njëri-tjetrin) dhe mos etiketoni njëri-tjetrin mellagape. Pas besimit është keq të përhapetllagapi i keq. E ata që nuk pendohen janëmizorë.” (Huxhurat 11).

Interneti na ka pajisur me një mënyrë tëre të fyerjes dhe shpifjes ndaj njëri-tjetrit –atë të ofendimit elektronik. Tani njerëzitmund t’i shpërndajnë ofendimet dhe sharjete tyre lirshëm pa ndonjë përgjegjësi, por psejo edhe duke publikuar emrin e vet. Këta qëangazhohen me këtë sjellje e dëshmojnëhaptazi mëkatin e tyre dhe me të vërtetë qëi Dërguari i Zotit, paqja qoftë me të, kathënë: “I gjithë umeti im do të jenë të falur,me përjashtim të atyre që i publikojnëmëkatet e tyre”. (Buhariu dhe Muslimi).

Interneti gjithashtu na jep mundësinë qëpersoni të jetë anonim, të fshihet pas njëemri të pavërtetë dhe kjo e lejon shpifësint’i përshkojë të gjitha ndalesat. Fatkeqësishtfjalimi sensibël, i balancuar dhe i mençurnuk shihet shpesh me shumë vëmendje. Nëanën tjetër, ofenduesi elektronikinkurajohet nga kujdesi dhe vëmendja, që aigjen nga të tjerët, nga të dy palët, si nga ataqë e përkrahin atë ashtu edhe nga ata që ekritikojnë atë. Ai madje mund të mashtrojëveten aq shumë, sa të mendojë që ai ështëduke e bërë historinë!

18

KËNDI IM

Një mundësi tjetër e re për t’i përhapurofendimet dhe sharjet është nga telefonatcelularë, me dërgimin e tekst-porosive(sms). Me mesazhe anonime, formulimet mëofensive dhe më të paturpshme mund tëvalëviten nëpër botë. Ky abuzim i medieselektronike është i paskrupullt dhe pamoral. Ata që shfaqin sjellje të tilla enxjerrin veten e tyre si njerëz pa vlera,njerëz të cilët kontrollohen nga pasionet etyre më të ulëta dhe nga zemërimi ishkujdesur, dhe që janë të motivuar ngazemërimi mendjengushtë.

Ata që mendojnë se janë duke përkrahurtë vërtetën ose duke mbrojtur besimin, dukeu sjellë në këtë mënyrë janë duke umashtruar shumë. Kjo teknologji kasiguruar një mënyrë për të ofenduar dikë –dhe për ta bërë personin e lënduar tëpaguajë për atë.

Një shok i imi kohët e fundit mori njëtekst-porosi nga dikush, që kërkonte nga aiqë ta thërrasë urgjentisht. Ishte një thirrjendërkombëtare. Shoku im e thirri atënumër dhe harxhoi mbi një orë në telefonduke dëgjuar personin tjetër duke eofenduar dhe duke e sharë këtë. Kur matregoi këtë ngjarje shoku im, unë qesha dhei thashë: ‘Ai të ofendoi ty dhe ti i pagove njëtarifë atij’.

Muslimanët, të cilët duan të mbahen nërrugën e drejtë në këtë kulturë tëofendimeve duhet të ndjekin këto elementesi vijojnë:

1. Ne duhet të mos ia vëmë veshinsjelljeve të tilla dhe atyre që i shfaqin këtosjellje. Kjo është pikërisht çka na thotëKurani të bëjmë:

“… mmerre të lehtën, urdhëro për mirëdhe largohu prej injorantëve.” (Araf 199).

“Dhe kur e dëgjojnë ndonjë llomotitjemarrëzie i kthejnë shpinën dhe thonë: ‘Nekemi veprat tona e ju tuajat, qofshi largnesh, ne nuk na duhen injorantët’!” (Kasas

55).“Është e sigurt se kanë shpëtuar

besimtarët; ata që janë të përulur dhe tëkujdesshëm gjatë faljes së namazit dhe ataqë i shmangen të kotës.” (Muminun 1-3).

Një nga karakteristikat e të Dërguarit tëZotit, bekimet qofshin për të, ishte se sjelljae injorantëve të tjerë vetëm se e bëri atë tësillej më me butësi.

2. Ne mund t’iu përgjigjemi me diçka mëtë mirë. Kjo nënkupton se ne mundemi t’ilutemi Allahut për personin tjetër dhe tëkërkojmë nga Allahu që ta falë atë. Ne mundtë themi diçka më të mirë dhe t’ia kthejmëfjalën e keqe me një të mirë. Ky trajtimgjithashtu rekomandohet shpesh nëKuranin Fisnik: “Ti të keqen ktheje me më tëmirën. Ne e dimë më së miri atë që shpifinata.” (Muminun 96); “…njerëzve u thoni fjalëtë mira…” (Bekare 83); “Atyre u jepetshpërblim i dyfishtë për arsye se bënë durimdhe ata të keqen e largojnë me të mirën, enga ajo që Ne i furnizuam, ata japin.” (Kasas54).

3. Ne duhet të vetëpërmbahemi dhe tëjemi të qetë. Jeta është një rrugë e gjatë, dheneve na duhet pushim dhe qetësi.

Allahu thotë: “Ai është që në zemrat ebesimtarëve dhuroi qetësinë…” (Fet’h 4),ndërsa lidhur me të Dërguarin e Zotit, paqjadhe bekimi qofshin për të, Allahu në Kuranthotë: “Pastaj Allahu zbriti qetësinë e vet nëtë dërguarin e Tij dhe në besimtarë…”(Teube 26).

...Me të vërtetë personi më ikeq i mundshëm është ai qësheh vetëm të mirën në vetene tij dhe të keqen e të ligën esheh tek gjithkush tjetër...

“ “


KËNDI IM

Allahu i thotë të Dërguarit të Tij, paqjaqoftë mbi të: “Pra, të jesh i durueshëm!Durimi yt është vetëm me ndihmën eAllahut. Ti mos u pikëllo për ata, as mos ubrengos për dredhitë që bëjnë ata!” (Nahël127).

Jetoje jetën me kënaqësi e gjakftohtësi(qetësi). Kryejini punët tuaja qetësisht, megjakftohtësi, me durim dhe me një fytyrë tëhareshme - qoftë ajo tregti, industri, punëislame, menaxhment ose çkado qoftë tjetër,që Allahu ju ka caktuar për ju në këtë botë.Mos ia vini veshin atyre zërave që synojnët’ju ulin dhe nënçmojnë.

4. Nuk duhet ta humbim kohën duke upërgjigjur dhe duke përgënjeshtruar atë qëthonë ata. Lërja ato të tjerëve. Jo gjithçka qëne themi është doemos korrekte dhe jogjithçka që të tjerët flasin është gabim. Neduhet ta përmbajmë veten nga ofendimetdhe sharjet.

Dikush më pyeti një herë: “Pse nukshkruani një replikë kështu dhe kështu,meqë folën keq për ty në gazetë?” Unë iaktheva: “Kam gjëra të caktuara për të bërëdhe zgjedh të mos merrem me atë. Por posupozojmë se po e replikoj atë. Pastaj ai dotë shkruajë një replikë tjetër kësaj times. Aduhet atëherë t’i braktis të gjitha përpjekjete mia produktive dhe t’i përkushtohem njëbeteje fjalësh?

Ose a duhet të ndaloj dhe t’i duket vetjaoponentit tim se ka fituar? Pastaj fillova tëmendoj për këto debate që u zemëruanmidis individëve 30 ose 40 vite më herët- papërmendur ato që ndodhën shekuj më parë.Cili ishte efekti përfundimtar i tyre? Çfarëarritën ata? A nuk do të ishte më mirë përmua t’i shpenzoj përpjekjet e mia tëkufizuara në diçka më të fortë, më tëqëndrueshme dhe më me vlerë?

5. Ne nuk duhet asnjëherë që t’i lëmëarmiqtë tanë dhe panjerëzitë e të tjerëve tëna nxisin në mohimin e së vërtetës, duke

folur pavërtetësi ose duke ngulmuar në njëgabim.

Ne duhet t’i bëjmë një vetë-vlerësim dhevetë-korrigjim veseve tona.

Njerëzit shpesh kritikojnë kuptimin edukshëm se çfarë po thoni pa i vlerësuar tëgjitha aspektet e saj.

6. Ne duhet të kujtojmë se i kemi bërëmale mëkatet tona. Ne kemi shikuar pamjetë ndaluara. Ne kemi thënë diçka që nukduhet ta themi. Ne kemi qenë mospërfillësnë detyrat tona. Allahu me Mirësinë e Tijndaj nesh zgjodhi për ne vuajtjet më të lehtatë kësaj bote për të shlyer nga ne mëkatettona, ose për ta lartësuar statusin tonë, përtë na ngritur drejt lartësive që ne asnjëherënuk kishim mundur t’i arrinim ato vetëmme veprat tona të mira.

Allahu cakton për ne ata që mendojnë tëjenë kundërshtarët tanë, por në realitet atajanë ndihmësit tanë, përmes të cilëve nearrijmë mëshirën e Allahut. Kjo nuknënkupton se shpërblimi jonë vjen në kurriztë tyre. Allahu është shumë bujar.Kundërshtari jonë mund të fitojë mëshirëne Allahut për sinqeritetin dhe nderin e tij -madje edhe pse ai mund të jetë gabim -gjersa ne jemi shpërblyer për durimin tonë.Ne nuk duhet të shohim avancimin(përparimin) tonë në kurriz të të tjerëve.

Ne duhet ta lusim vazhdimisht Allahunpër falje, kushdo që vepron kështu, do tëgjejë se Allahu do t’i dhurojë atij qetësi,ndihmë dhe lehtësim për çdo shqetësim dhedo ta nxjerrë nga çdo vështirësi, dhe Ai do t’ijapë për nevojat e tij nga ajo që njeriu kurrënuk mund ta imagjinojë. Vërtetë, Allahuështë me ata të cilët bëjnë durim.

Përshtati nga anglishtja: Fitim NUHIU

20

KËNDI IM

ABDULKERIM AL-KATEB

I ulur në vetmi, i brengosur me lajmet qëvijnë nga muslimanët dhe fatkeqësitë që po iundodhin atyre, dëgjova një zë nga brendameje që më thoshte: Ti je njëri nga fajtorët. Tije arsyeja pse ne nuk e arrijmë fitoren. Ti jefaktori kryesor për atë me të cilën popërballen muslimanët sot.

Unë iu përgjigja: Unë? Si ka mundësi? Unëjam vetëm një rob i dobët i Allahut, një rob qënuk ka forcë në duart e tij. Nëse unë e provojt’i urdhëroj njerëzit, ata kurrë nuk do të medëgjojnë, madje edhe nëse e provoj t’ikëshilloj, ata nuk do ta marrin parasyshkëshillën time.

Me shpejtësi ky zë ma ktheu duke mëndërprerë: Janë mëkatet e tua, që e kanërraskapitur melekun, që është në anën tëndetë majtë. Ai është mërzitur duke shkruarmëkatet në librin tënd. Dita dhe nata joteështë në betejën e mosbindjes ndaj Allahut.Është largimi yt nga veprat e mira dheveprimi i mëkateve.

Unë: Çfarë kam bërë që më fajëson përgjithë këtë mua e të më thuash, se unë jampengesë për fitoren e muslimanëve?

Brendia ime: Rob i Allahut, për emër tëAllahut, nëse filloj t’i numëroj çfarë ke bërë dotë më marrë shumë kohë. Por me lejo të tëpyes: A e fal namazin e sabahut me xhemat?

Unë: Po, ndonjëherë, por më shpeshmungoj.

Brendia ime: E sheh! Këtu është problemi,

ti kundërshton vetveten. Si pretendon semund të shkosh në xhihad, kur ti dështon nëxhihadin me nefsin tënd, kur dihet se xhihadime veten tënde nuk të kushton me jetë apome para? Të kushton vetëm disa minuta përtë falur dy rekat namaz, që janë detyruar ngaAllahu. Si mund të thërrasësh për xhihad, kurti nuk e praktikon faljen e pesë kohëve tënamazit? Kur ti nuk mund të falësh namazetsunete? Kur nuk lexon së paku disa ajete ngaKurani për çdo ditë? Kur ke harruar përdhikrin e mëngjesit dhe të mbrëmjes? Kurnuk mund ta ndalosh veten nga shikimi i asajqë Allahu e ka ndaluar? Kur nuk je i sjellshëmme prindërit e tu? Kur nuk mban lidhje tëmira me të afërmit tuaj?

Si mund të thërrasësh për zbatimin esheriatit në vendin tënd, kur ti nuk e zbatonatë në veten dhe familjen tënde? Ti nuk e kefrikë Allahun në sjelljet me familjen tënde, tinuk i ndihmon ata në pasimin e besimit tëvërtetë, ti nuk brengosesh për furnizimin etyre me paratë që vijnë nga fitim hallall. Dheduke vepruar kështu bëhesh nga ata njerëzpër të cilët Allahu ka thënë: ““Dhe ju e donibollëkun (pasurinë e shumtë) me një dashuritë tepruar. Pra, ju keni gënjyer, mashtruardhe thyer premtimin, tani meritoni dënimnga Allahu.”

Unë: (e ndërpreva) Dhe çfarë ka të bëjë kjome fitoren? A mundet që një musliman tëpengojë fitoren e tërë umetit?

Brendia ime: Posi!!! Natyrisht, kështu si tijanë qindra milionë – me përjashtim të atyreqë i ka mëshiruar Allahu, subhanehu ue teala,

TI JE PENGESË PËRFITOREN E MUSLIMANËVE


KËNDI IM

po ata janë me qindra milionë që kanëmendime të njëjta si ti. Ata nuk brengosenpër t’iu bindur Allahut. Ata nuk i frikësohenAllahut dhe e kërkojnë fitoren me arsyen, seka muslimanë të tjerë që janë besimtarë më tëmirë. Por e vërteta e dhimbshme është se atatë gjithë janë po aq të këqij – përveç atyre mbitë cilët Allahu ka lëshuar mëshirë. A nuk e di,o rob i Allahut, se kur shokët e Pejgamberit,salallahu alejhi ue selam, kërkuan fitoren dhenuk e arritën atë, ata e kuptuan se ndërmjetushtrisë së tyre ishte dikush që kishte bërënjë punë të keqe.

E si do të jetë puna me umetin, që ështëzhytur në të gjitha llojet e mëkateve, të voglae të mëdha. A nuk e sheh çfarë po i ndodhumetit nga lindja e deri në perëndim?

I prekur thellësisht, me lot në sy, për atëqë asnjëherë nuk e kisha marrë me mend qëunë, njeriu që e do Allahun dhe Profetin e Tij,që e do Islamin dhe të gjithë muslimanëtmund të jem një nga arsyet e dështimit tëmusli manëve. Që unë mund të jem pjesë -marrës në lumin e gjakut të muslimanëve tëpafajshëm në shumë vende islame.

Gjithnjë ka qenë e lehtë për mua të fajësojnjë udhëheqës, princ, ministër ose dikëpërgjegjës në shtet, por asnjëherë nuk kammenduar fillimisht për gabimet e mia dheasnjëherë nuk kam menduar çfarë ka thënëAllahu: “...Me të vërtetë, Allahu nuk e ndry sh -on gjendjen e një populli, derisa ata të ndry -sh ojnë ç’kanë në vetvete...” (Kurani 13: 11)

Ashtu që unë i thashë vetes: Falënderimi i

takon Allahut që më dha këtë shpirtvetëqortues. Pastaj e pyeta: Çfarë mëkëshillon të bëj?

Brendia ime: Fillo me veten tënde. Kryejrregullisht faljen e pesë kohëve të namazevetë detyrueshme, paguaj zekatin, agjëroRamazanin, kryej haxhillëkun, urdhëro për tëmirë dhe ndalo nga e keqja, bëhu i sjellshëmme prindërit, përpiqu të jesh afër Allahutduke falur namaze sunete. Shfrytëzo çdomundësi për të qenë afër Allahut, duke mos ianashkaluar veprat si të parëndësishme.Kujtoje se një buzëqeshje në fytyrën tëndeështë sadaka. Mos kërko nga njerëzit të bëjnëasgjë, të cilën ti vetë nuk e praktikon. Mosfillo të thërrasësh për zbatimin e sheriatitpërveç nëse je shembull për të mirë nëzbatimin e sheriatit në shtëpinë, në punëntënde dhe kudo. Mos kërko nga udhëheqësit,që të shpallin xhihad, kur ti ke dështuar nëxhihadin me veten tënde. Mos iu shmangpërgjegjësisë duke fajësuar të tjerët. Ndryshonë fillim veten, pastaj të tjerët do të tëpasojnë. Bëhu shembull i mirë kudo që tëshkosh. Nëse e shpenzon kohën duke fajësuartë tjerët të lutem ndalu – faleminderit shumë-Allahu të shpërbleftë- por është bërë aqshumë kritikë tashmë. Gjithmonë fillo dukendryshuar vetveten. Pas kësaj lute Allahunsinqerisht për të dhënë fitoren dhe për tëndihmuar të gjithë myslimanët, që janëpasues të sunetit. Në këtë mënyrë ti do të jeshndërmjet atyre që Allahu i ka përmendur nëKuran: “O besimtarë, nëse ju ndihmoni fenë eAllahut, Ai ju ndihmon juve dhe ua forconkëmbët.” (Kurani Fisnik 47: 7).

E drejtoj fytyrën time nga Allahu, duke elutur për falje dhe duke i fshirë lotët them: OAllah: Jam penduar. Unë jam kthyer tek Ti,lejo të hapet për mua një faqe e re, një jetë ere, të cilën do ta filloj me dy rekate namaz nëmes të natës, duke t’u lutur që të më bekoshgjithmonë me namazin e natës.

Përktheu nga anglishtja: Bujar GJIKOKAJ

...Mos fillo të thërrasësh përzbatimin e sheriatit përveç nëseje shembull për të mirë në zba-timin e sheriatit në shtëpinë, nëpunën tënde dhe kudo...

“ “

22

AKIDE

SHKRUAN: BLEDAR HAXHIU

Falënderimet më të larta i takojnë Allahut,paqja dhe bekimi i Tij qofshin mbi vulëne profetëve dhe zotërinë e njerëzimit,

Muhamedin, mbi familjen e tij të nderuar,shokët e tij besnikë dhe mbi të gjithë ata qëndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit.

Shumë njerëz mendojnë se dijetarëthanefij nuk i kanë kushtuar vëmendjeçështjes së Teuhidit dhe besimit, por nërealitet kush shfleton librat e tyre gjenpërpjekje të panumërta në lidhje mesqarimet e bëra nga ata për umetin islam.Pjesët që do të sjellim më poshtë evërtetojnë shumë mirë një fakt të tillë.

Përkufizimi i shirkut tek dijetarët hanefij:

Imam Abdulkadir Dehleui, Allahu emëshiroftë, ka thënë: “Shirk është të besoshse dikush përveç Allahut meriton ndonjëprej cilësive të Tij, si p.sh. të thotë: Filani diçdo gjë; apo se filani ka në dorë të mirën dhetë keqen; apo t’i kushtojë ndonjë vepëradhurimi dikujt tjetër në vend të Allahut,sikurse të bjerë në sexhde apo ta lusë përnevojat”.

Ndërsa iimam Muhamed Ismail Dehleui,Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Shirk nukështë vetëm fakti që njeriu të barazojë dikëme Allahun pa asnjë lloj ndryshimi!Përkundrazi, realiteti i shirkut është që

dikush të vijë me vepra dhe gjëra, të cilatAllahu i ka veçuar vetëm për Të dhe të cilati ka bërë simbole të adhurimit të Tij, e t’iadedikojë dikujt, sikurse t’i bjerë në sexhdedikujt, të presë kurban me emrin e tij, apo tëbetohet në të, t’i kërkojë ndihmë atij kurështë në vështirësi, apo të mendojë se aiështë i pranishëm dhe se vepron në gjithësi.Të gjitha këto janë shirk dhe ai që i kryenkonsiderohet mushrik (Idhujtar)”.

Llojet e shirkut tek dijetarët hanefij

Siç do ta shohim më poshtë, dijetarëthanefij në librat e tyre kanë përmendur disalloje shirku që gjendeshin në shoqëritëmuslimane të asaj kohe, normalisht nuk ikanë përmendur të gjitha, porse ajo që naintereson neve, është fakti se këta dijetarëjanë përpjekur realisht për zbardhjen e njëfakti të tillë; shirku i cili është gjynahu më imadh që është bërë në tokë.

Tehaneui ka përmendur disa llojeshirku, ku thotë: “Shirku është në disaforma, prej tyre:

Shirku në adhurim, Allahu thotë: “Çdopopulli Ne i çuam një të dërguar (që uthoshte): “Adhuroni Allahun dhe shmangniidhujt!” (Nahël, 36)

Shirku në bindje, në emërtim, Allahuthotë: “Mos hani asnjë mish që nuk ështëtherur me emrin e Allahut, sepse kjo ështëgjynah!” (En’am, 121).

Shirku në dije, Allahu thotë: “Vetëm Ai e

SQARIMI I SHIRKUT NGADIJETARËT E MËDHENJ HANEFIJShirku me të gjitha format e tij nuk është gjë tjetër vetëm se bela për njeriun dhe poshtërim për të, sepse aikështu i nënshtrohet dhe i përulet krijesave, të cilat nuk zotërojnë dobinë e as dëmin e tyre.


AKIDE

di të padukshmen dhe nuk ia zbulon atëaskujt”. (Xhin, 26).

Si dhe shirku në fuqi, Allahu thotë: “Nëtë vërtetë, ata që ju i adhuroni në vend tëAllahut, nuk kanë pushtet t’ju furnizojnë”.(Ankebut, 17).

Ndërsa Muhamed Ismaili ka përmendurnjë numër të konsiderueshëm veprash, tëcilat janë shirk dhe prej tyre janë: SShirku ilutjes së eulijave dhe kërkimi i mbrojtjesprej tyre. SShirku i zotimit dhe prerjes sëkurbanit për eulijatë. SShirku në emërtim,duke ia atribuuar fëmijët eulijave, pra, se atajanë dhuratë nga ata e jo nga Allahu, kështuqë i emërtojnë me emrat e tyre. Shirk ështëedhe bbetimi për dikë tjetër në vend tëAllahut; llidhja e fijeve (nuskave), të cilatkanë emra të eulijave në duart apo këmbët efëmijëve (duke besuar se një gjë e tillë do t’iruajë nga mësyshi etj).

Rrugët që të çojnë në shirk prej të cilave kanë tërhequr vërejtjen dijetarët hanefij

Dijetarët hanefij si të gjithë dijetarët emedhhebeve të tjera kanë deklaruar hapur

ndalimin e kryerjes së veprave, të cilat janërrugë për shirkun, si lyerja e varreve dhengritja e tyre si ndërtesa, marrja e tyre sifaltore, ndriçimi i tyre, lutja e Allahut në to,marrja e tyre si vend festash, si dhendërmarrja e udhëtimeve për të shkuar tekato. MMuhamed Alaudin elHaskefiu ka thënë:“Dije se zotimet dhe premtimet që bëjnëshumica e njerëzve të thjeshtë për tëvdekurit, çuarja e qirinjve, parave apo tëtjera si këto nëpër varret e tëashtuquajturve njerëz të mirë që të afrohentek ata, është vepër e paligjshme dhe endaluar sipas mendimit unanim të gjithëdijetarëve.

Ndërsa IImam Ibën Abidini dukekomentuar fjalët e mësipërme ka thënë:Thënia e imamit “që të afrohen tek ata”sikurse të thotë tek varri (apo t’i drejtohettë vdekurve): Nëse ma kthen të humburin,apo nëse ma shëron të sëmurin, do të jappër ty kaq flori, argjend, lek, ushqim, qirinj,etj. Pra, ky është një zotim dhe zotimi ështëadhurim, që nuk duhet t’i atribuohetkrijesës, porse Allahut, sepse krijesa nukzotëron gjë.

24

AKIDE

Imam Alusiu gjatë komentimit të ajetitkuranor: “Vetëm Allahut i takon adhurimi ivërtetë. Sa për ata që marrin mbrojtës tëtjerë, përveç Tij, duke thënë: “O njerëz,është sjellë një shembull, prandaj dëgjojeniatë: ‘Idhujt që ju i adhuroni në vend tëAllahut, nuk mund të krijojnë as edhe njëmizë, edhe nëse bashkohen të gjithë përkëtë. E, nëse miza u merr atyre diçka, atanuk do të mund t’ia marrin. I dobët ështëpërgjëruesi (adhuruesi), por edhe ai të cilit ipërgjërohen (idhulli)’.” (Haxh, 73), ka thënë:Nuk ka dyshim se pretendimet e atyre qëlusin dhe u drejtojnë hallet dhe shqetësimete tyre, të ashtuquajturit njerëz të mirë janënjësoj me pretendimet e idhujtarëve, të cilëtthoshin: “Ne u lutemi atyre vetëm që të naafrojnë tek Allahu”. (Zumer, 3).

Ndërsa në një vend tjetër ka thënë: “Kamparë njerëz që lejojnë atë që bëjnëinjorantët në varret e të ashtuquajturvenjerëz të mirë, si: ngritjen e tyre, ndriçimine tyre, faljen e namazit në to, bërjen etavafit (rrotullimin rreth varrit),grumbullimin tek ato në kohë të veçanta etj.Të gjitha këto janë kundërshtim i Allahutdhe të Dërguarit të Tij, si dhe janë bidate, tëcilat nuk i ka urdhëruar Allahu. Do të tëmjaftonte për të kuptuar të vërtetën rrethkëtyre fenomeneve po të shikoje se sivepruan shokët e Profetit me to dhe si usollën me varrin e Profetit. Krahasoji ata dje,e krahasoji njerëzit sot! Allahu të udhëzoftë

tek e drejta”. Imam Ismail Ed-Dehleui ka thënë: “Dije

se shirku është përhapur shumë teknjerëzit, ndërsa Teuhidi është bërë si diçka ehuaj. Shumica e njerëzve sot nuk e njohindomethënien e shirkut, ata pretendojnë sebesojnë, ndërkohë që janë të njollosur dhetë përlyer me shirk. Është me të vërtetë erëndësishme që njerëzit përpara çdo gjëje tënjohin shirkun dhe Teuhidin dhe gjykimin etyre në Kuran dhe Hadith”.

Lexues i nderuar, këto ishin disashkëndija të shkëputura nga libra tëdijetarëve hanefij, të cilët janë përpjekurpër t’u sqaruar njerëzve çështjen më tëmadhe për të cilën Allahu ka zbritur Librat,ka dërguar profetët dhe ka krijuar Xhenetine Zjarrin, kanë folur në to për Teuhidin dheshirkun, në mënyrë që njerëzit t’i njohin etë jenë të kujdesshëm që të mos bien nëgjërat, të cilat i kryenin injorantët përparaardhjes së Islamit.

Në përfundim të këtij shkrimi mund tëpërmendim rezultatet më të rëndësishme:

1- Dijetarët Hanefi kanë bërë përpjekjeqë meriton falënderim dhe mirënjohje nëlidhje me sqarimin e shirkut dhe llojeve eformave të tij, si dhe për kritikën që i kanëbërë shpikësve në fe dhe adhuruesve tëvarreve.

2- Shumica e muslimanëve sot për fattë keq nuk e njohin realitetin e Teuhiditndaj dhe kanë rënë në shirk duke mos ekuptuar as ata vetë.

3- Shirku me të gjitha format e tij nukështë gjë tjetër vetëm se bela për njeriundhe poshtërim për të, sepse ai kështu inënshtrohet dhe i përulet krijesave, të cilatnuk zotërojnë dobinë e as dëmin e tyre.

Si përfundim, e lusim Allahun të na ruajënga shirku dhe format e tij e të na bëjë prejatyre që adhurojnë vetëm Allahun e që tëtillë të jemi deri në vdekje.

...Pra, ky është një zotim dhezotimi është adhurim, që nukduhet t’i atribuohet krijesës,porse Allahut, sepse krijesanuk zotëron gjë...

“ “


FIKH

SHKRUAN: OMER BERISHA

Martesa nga shumë njerëz përçmohet,megjithëse është një nga ndodhitë mëtë mira për njeriun. Pse vallë të

ndodhë kjo? Shumë të mençur janëmunduar t’i japin përgjigje kësaj çështje,ndërsa përgjigjja më e mirë që kammundur të kuptoj është se ata që flasinashtu janë ata që i janë rebeluarnatyrshmërisë me të cilën na ka krijuarAllahu. Ai rebelim i çoi ata të japinmendimin ndryshe, të thonë se martesa ishton detyrat dhe asgjë tjetër, martesa tëburgos dhe të mbyt... vetëm e vetëm tëformojnë një shoqëri që nuk i njeh vlerat efamiljes dhe shoqërisë njerëzore. Porrealiteti i shumicës së këtyre njerëzve nadëshmon gabimin e tyre, sepse shumë prejtyre tanimë kanë zgjedhur për shok të jetësvetminë, sepse “s’ka grua (burrë) për të”,të tjerë kanë zgjedhur shishen, i tretindonjë këlysh... por – Zoti na ruajt – kaedhe të atillë, të cilët e shfrytëzuan “lirinë”seksuale dhe tani treten dhe krimben dukepritur vdekjen dita ditës, sepse vetëm atëditë do të lirohen nga “burgu” famëkeqndërkombëtar i “AIDS”.

Ky botëkuptim për martesën është irrezikshëm dhe për muslimanët është ipapranueshëm. Përkundrazi Islami e nxitmartesën dhe inkurajon formimin efamiljes. Muhamedi, paqja dhe lavdërimi iAllahut qoftë mbi të, ka thënë: “O të rinj,kush ka mundësi të martohet le tëmartohet, sepse kështu e ruan më mirësyrin dhe e mbron organin e tij. E kush nukmundet të martohet, le të agjërojë, sepse

“O TË RINJ, MARTOHUNI”Jeta është e paqartë, shpirti është i vetëm dhe njeriu është axhami përderisa nuk martohet.

agjërimi është mburojë për të”.1 Ky hadithnjëherazi na tregon edhe vlerën endershmërisë së besimtarit, të cilën duhet taruajë, ose me martesë, ose me agjërim, sepsenjeriu pa ndershmëri, nuk di të respektojë eas të ndihmojë, e lëre më të dashurojë. Dikushnga besimtarët e hershëm pati dëshirën tëmbetet i pamartuar, me qëllim që të tërëjetën t’ia kushtojnë adhurimit ndaj Allahut.Por i Dërguari i Allahut, paqja dhe lavdërimiqoftë mbi të, i ndaloi nga murgjëria dhe iurdhëroi të martohen, duke ju thënë:“Martoni ato gra që lindin dhe dashurojnë,sepse në Ditën e Kiametit do të krenohem menumrin e madh të umetit tim”.2

A është martesa detyrim (farz)

Dispozita për martesën ndryshonvarësisht nga gjendja e njeriut:

Është farz për atë njeri, i cili ka mundësi tëmartohet, ka epsh dhe ka frikë se do të bjerënë zina (lidhje jashtëmartesore). Për këtënjeri është farz martesa, sepse mbrojtja ngaharami dhe të qenit i ndershëm janë gjëra tëpandara nga besimtari. A nëse nuk kamundësi materiale të martohet, por ka epsh,atëherë le ta ndihmojë ndershmërinë e tij meagjërim dhe le të lexojë fjalën e Allahut tëLartësuar: “...dhe le të jenë të ndershëm ataqë nuk kanë mundësi të martohen derisaAllahu t’u japë pasuri”. (Nur 33). Këtu kemi siqëllim atë që nuk zotëron as kushtetminimale, përndryshe nëse ka një vendbanimmodest dhe është i aftë për punë, këtij i themifjalën e të Dërguarit, salallahu alejhi ue selem:“Tre njerëz Allahu i mori për detyrë t’undihmojë... – ku përmendi – ...dhe ai qëmartohet për të ruajtur ndershmërinë”.

Është mustehab (e pëlqyer) për atë njeri, icili ka mundësi të martohet dhe ka epsh, por

është i sigurt në vetvete nga rënia në haram.Është e pëlqyer që ky njeri të martohet dheduhet ta dijë se martesa për të është më emirë sesa të bëjë ibadete vullnetare dhegjithashtu nuk duhet të harrojë se murgjëriaështë rreptësisht e ndaluar.

Është haram (e ndaluar) për atë njeri, i cilinuk ka mundësi të bëjë mbikëqyrjen e tëshoqes, ose nuk ka mundësi të ketëmarrëdhënie intime me të. E njëjta gjë vlenedhe për atë grua që nuk mundet t’i plotësojëkërkesat e bashkëshortit.

Është mekruh (e urryer) për atë njeri, i cilinuk ka mundësi të bëjë mbikëqyrjen e tëshoqes, ose nuk ka mundësi të ketëmarrëdhënie intime me të, mirëpo këtë ebëjnë me pajtim dhe informim paraprak. Pra,ka mundësi ndonjë grua që është e pasur,merr përsipër harxhimet shtëpiake dhepajtohet me paaftësinë e burrit për jetëintime. Kjo martesë është e urryer, për shkakse ata të dy preokupohen me detyra dheangazhime, prej të cilave nuk do ketë asnjëfryt, madje do t’i privojë edhe nga adhurimidhe punët e mira.

Është mubah (e lejuar) për atë njeri, i cilis’ka asnjë pengesë të martohet, por as që etërheq martesa.

Para fejesës

“Martesën me një grua e bëjnë katër gjëra:pasuria, soji, bukuria dhe feja. Merre atë qëështë me fe, të lumshin duart”.3 Le të jetë ky

26

FIKH

...Njeriu pa ndershmëri, nuk ditë respektojë e as të ndihmo-jë, e lëre më të dashurojë....“ “

1 Buhariu nr. 1905; Muslimi nr. 1400 2 Ahmedi 3/158 3 Buhariu nr. 5090


FIKH

hadith parimi jonë, kur jemi duke kërkuarnjeriun me të cilin duam të ndajmë jetën sëbashku. Shumë gjëra me të cilat ndeshetfamilja, nuk i zgjidh dot pasuria, as soji e asbukuria. Prandaj kërko dhe lute Allahun të tamundësojë gjetjen e asaj/atij, që i ështëpërkushtuar respektimit të Allahut.

Nëse këtë e gjen, atëherë është mirë(sunet) që ta shikosh atë, sepse Resulullahu,salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Nësendonjëri nga ju dëshiron ta fejojë një grua dheka mundësi të shohi nga ajo diçka që do tatërhiqte për martesë, le ta bëjë pra”.4

Kushtet që lejojnë shikimin e një femre janë:

1. Të bëhet në prani të dikujt, një të treti,pra, të mos jenë vetëm ata të dy.

2. Të mos bëhet me epsh, e nëse e shikonme epsh ai ka bërë haram, sepse qëllimi i këtijshikimi është ta njohë pamjen e saj, e jo t’ikënaqë sytë.

3. Të besojë në një përgjigje pozitive ngaajo dhe prindi i saj.

4. Të shikojë ato pjesë që i shfaq ajozakonisht para anëtarëve të familjes së saj,sikurse fytyra, qafa, duart dhe të ngjashme.

5. Të jetë serioz dhe i vendosur ta bëjë këtëfejesë, por ama, nëse bredh nga një shtëpi nënjë tjetër për të shikuar gra, kjo nuk është elejuar.

6. Kjo vlen për gratë. Kur të dali para tij,nuk guxon të dali e zbuluar, e zbukuruar dhee parfumuar, sepse nuk është ky qëllimi, pra,ta tërheqësh dhe ta hutosh atë mezbukurimet dhe parfumet e tua.5

Nëse i pëlqen dhe djaloshi e zyrtarizonkërkesën e tij deri te prindi i vajzës, atëherëvajzës dhe prindit (përgjegjësit) të saj i

përkujtojmë hadithin: “Nëse ju vjen (për t’jukërkuar) ndonjëri me moral dhe përkushtimndaj fesë, gjëra të cilat ju pëlqejnë, atëherëmartojeni, përndryshe, do të bëhet fitne nëtokë dhe çrregullime të gjera”.6

Rregullat e vënies së kurorës

Që kurora (nikahu) të jetë i vlefshëmduhen plotësuar këto rregulla:

1. Ata që do të martohen duhet të jenëpajtuar me njëri-tjetrin e kurrsesi të detyruar.Këtë na e mëson i Dërguari, paqja dhelavdërimi qoftë mbi të: “E veja martohetvetëm nëse ajo kërkon, kurse beqarjamartohet vetëm nëse ajo lejon”.7

2. Nëse gruaja pajtohet, gjithashtu duhettë pajtohet patjetër edhe prindi i saj,përndryshe kurorëzimi mbetet i pavlefshëm.

3. Prania e dëshmitarëve. Pra, në çastin qëprindi i vajzës (përgjegjësi) apo i autorizuaringa ai, ia drejtojnë oofertën djalit apo dikujt tëautorizuar nga ai (me këtë përmbajtje p.sh. Ado ta martojë Abdullahu i biri i Muhamedit,Ajshen të bijën e Bujarit?), dhe ai ppranon (mekëto fjalë p.sh. Po, do ta martojë; Po, pranoj),duhet të jenë të pranishëm së paku dydëshmitarë të drejtë muslimanë dhe të rritur.Prania e këtyre dëshmitarëve është edomosdoshme, përkundrazi kurorëzimimbetet i pavlefshëm. Argument për këtëkusht dhe kushtin para këtij është hadithi:“Nuk ka kurorëzim të vlefshëm pa u pajtuarpërgjegjësi dhe pa qenë të pranishëm dydëshmitarë të drejtë”.8

4. Mehri ose dhurata e kurorëzimit. Ajoështë një pasuri që burri detyrohet t’ia japëgruas për shkak të kurorëzimit me të. Mehriështë detyrim që duhet plotësuar dhe jo

4 Sahihul Xhamië nr. 506 – hasen. 5 Këto kushte i ka përmendur dijetari Muhamed b. Uthejmin në librin “Sherhul Mumtië” 12/22 6 Sahih Ibën Maxhe nr. 1614 – hasen. 7 Sahih Ibën Maxhe nr. 1537 8 Sahihul Xhamië nr. 7557

28

FIKH

anashkaluar. Allahu i Lartësuar thotë: “...dhejepuni me gjithë zemër grave tuaja dhuratëne kurorëzimit”. (Nisa 4). Sasia e mehrit nukështë e kufizuar, por parapëlqehet të mos jetëndonjë shumë e madhe, që do t’iavështirësonte burrit pagesën. Pagesa e mehritmund të bëhet menjëherë pas kontratës sëkurorëzimit, ose të vonohet deri në një afat tëcaktuar. Kur ta bëjë bashkëshorti këtë pagesë,mehri mbetet pronë e gruas dhe të drejtën eshfrytëzimit të asaj pasurie nuk e ka askushtjetër pos saj, as babai e as burri i saj.

Pas plotësimit të këtyre rregullave themi seata të dy janë burrë e grua, të cilët së shpejti dotë bëjnë dasmën dhe kështu do të shpallinmartesën e tyre.

Disa çështje me rëndësi

- Pas kurorëzimit dhe para dasmës çfarë ulejohet atyre të dyve?

Nëse një burrë dhe grua i plotësojnë këtokushte që përmendëm deri tani, atakonsiderohen bashkëshort dhe bashkëshorte.Mes tyre është e lejuar gjithçka: shikimi,vetmia, ledhatimi dhe marrëdhëniet intime9,sepse Allahu subhanehu ue teala, ka thënë:“...dhe ata që i ruajnë organet e tyre përveçndaj bashkëshortëve/eve të tyre”.Bashkëshortësia mes tyre është e vërtetuar qënga kurorëzimi i tyre, prandaj nëse njëri prejbashkëshortëve vdes pas kurorëzimit, e drejtae trashëgimisë i pohohet tjetrit edhe pse endenuk e kishin bërë dasmën.

Tek ne, këtu kam si qëllim Ballkanin nëpërgjithësi, besimtarët e kanë zakon të bëjnëdallim midis shpalljes së kurorëzimit dheshpalljes së dasmës dhe vetëm pas kësaj tëdytës iu lejohen marrëdhëniet intime. Këtëdallim e kanë bërë jo pse ka ndonjë argument,por me qëllim që të mbetet një hapësirëkohore derisa burri të përgatisë shtëpinë e tij

dhe gruaja çejzin e saj. Pra, tanimë tek ne

njohim fejesë (kurorëzimi) dhe martesë(dasma). Përderisa është kështu, themi se atanuk duhet të kenë marrëdhënie intime, përshkak të problematikave që mund të lindin,sikurse shtatzënia, akuzat ndaj femrës – sepsejo të gjithë e njohin se është gruaja e këtijpersoni.

- Nëse një çift bashkëshortor jomuslimanëbëhen muslimanë

Ibën Kudame ka thënë: “Kurorëzimet ejobesimtarëve janë të vlefshme dhe nëse atapranojnë Islamin, kurorëzimet e tyre nukpërsëriten... nuk ka nevojë të shikohet sesi ekanë bërë kurorëzimin, a i kanë plotësuarkushtet ose jo... për këtë nuk ka asnjëdivergjencë në mes myslimanëve. IbënAbdulBeri ka thënë: Dijetarët pajtohen njëzëripër rastin nëse një çift e pranojnë njëheraziIslamin, se kurorëzimi i tyre është i vlefshëm,përveç nëse janë familje nga gjaku ose gjiri...”.

- Regjistrimi i kurorëzimit zyrtarishtPër të qenë një martesë e vlefshme duhen

plotësuar ato që përmendëm më lart: pajtimi ibashkëshortëve, leja e përgjegjësit të gruas,prania e dy dëshmitarëve dhe dhënia e mehrit.Pas plotësimit të këtyre, kurora e tyre quhet evlefshme. Ndërsa regjistrimi zyrtar bëhet përshkak të shfrytëzimit të disa të drejtavezyrtare. Pra, nëse merren vesh që kurorëzimitë mbetet vetëm ashtu si thamë ndërsa regjis -tri min do ta bëjnë më vonë, kjo nuk prishasgjë. Por të bëhet regjistrimi sa më parë ështëmë mirë, sepse nuk i dihet situatave, ku doe -mos duhet të kesh certifikatën e kurorëzimit.

- “Kurorëzimi formal”Me kurorëzim formal kam si qëllim ato

kurorëzime, që në realitet nuk janëkurorëzime, por janë vetëm certifikatë, bojëmbi letër. Kurorëzohen në letër, por në realitetata s’janë burrë e grua, nuk jetojnë bashkë,madje ndoshta edhe nuk njihen. Këto ndodhinzakonisht për përfitime materiale, për tëregjistruar ndonjë firmë, për të fituar ndonjë

9 El Fetaval xhamiah lil mer’etil muslime 2/540


FIKH

dokument, për t’i mundësuar një gruajeudhëtimin në ato shtete që nuk lejojnë hyrjene tyre pa shoqërues familjar (mahrem), ose përndonjë shkak tjetër.

Kjo gjë është tallje me ligjet fetare dhe nuklejohet të bëhet e as t’i ndihmohet atij që ebën.10 E njëjta gjë vlen edhe për “shkur or ëzim -in formal”, i cili gjithashtu bëhet për shkaqe tëngj ashme. Njoh personalisht njerëz që kanëbërë shkurorëzimin formal, me qëllim që tëshfrytëzojnë ndihmën sociale nga shteti dhelehtësimet shëndetësore. Këta i përkujtojmë:Kurora e një familje është më e shtrenjtë, sesakëto përfitime materiale. Ndërsa Resulullahu,sal allahu alejhi ue selem, ka thënë: “Si ështëpu na me disa njerëz që luajnë me ligjet eAllahut dhe tallen me ajetet e Tij: të shk u ro rë -zova, të ktheva, të shkurorëzova, të ktheva”.11

- Martesa pa pëlqimin e përgjegjësit të gruasNëse një burrë dhe një grua kanë pasur

lidhje jashtëmartesore dhe pastaj janë pen duardhe janë martuar pa pëlqimin e për gjegjësit tëgruas, ndërsa përgjegjësi tanimë nuk ka asgjëkundër kësaj martese, madje ka edhe raportetë mira me dhëndrin, themi se ata të dy duhetta përsërisin kurorëzimin, në atë formë sikursee treguam më lart.

- Nëse babai refuzon dikë që ajo e doBesimtari dhe besimtarja fillimisht duhet të

kenë kujdes nga nëpërkëmbja e ligjeve tëAllahut, të mos shikojnë burra/gra të huaja,të mos rrinë së bashku burra e gra, të moslidhin kontakte në mënyrë të palejuar... Pornëse ndodh që një vajzë e sheh një djalë dheme shikim të parë dashurohet me atë, pastajai djalë vjen te përgjegjësi i kësaj për takërkuar këtë vajzë, por përgjegjësi refuzon, airefuzim duhet respektuar. Lejohet që kjovajzë të kërkojë metoda të ndryshme për tabindur përgjegjësin e saj, por nëse sërish nukpajtohet, ajo nuk ka të drejtë të martohet palejen e tij.

Por dashuria? Shumica e njerëzve mepërvojë thonë se dashuria është ajo që lindpas martesës, pasi të kalojë një kohë më e gja -të. Ndërsa këto “dashuri” që paraqiten para setë bashkëjetojnë, ato nuk janë më shumë sesapëlqim dhe mahnitje me pamjen e tij/asaj.

Sidoqoftë nëse për një vajzë kjo quhetfatkeqësi, i themi: Mos u mërzit, nuk ështëfatkeqësi e madhe, sepse fatkeqësia më emadhe është fatkeqësia në Fe, Allahu na ruajttë gjithëve. Besimtari e di se kjo botë ështëvend i sprovave dhe çdoherë që i përjetonsprovat faqebardhë, ai shpreson në shpër bli -met e panumërta nga Allahu i Madhëruar.Kur vdiq Ebu Seleme, bashkëshorti i UmuSele mes, ajo u mërzit shumë, ndërsa i Dërg -uari, salallahu alejhi ue selem, i mësoi asajkëtë lutje: “O Zot më jep shpërblime nga kjofatke qësi (që më goditi) dhe ma zëvendëso mediçka më të mirë”; ajo e bëri këtë lutje dhetha: Si mund të ketë më të mirë se Ebu Sele -me?! Por pas pak kohe në derën e saj trokitiMuhamedi, salallahu alejhi ue selem, dhe ekërkoi për grua, dhe ajo pranoi. Kështu Allahuiu përgjigj lutjes së saj të sinqertë dhe këtë iasugjerojmë çdo besimtari dhe besimtareje, qëe ka goditur ndonjë fatkeqësi.

————Literatura e konsultuar:1. Muhamed b. Ismail esSan’ani, “Subulus

selam el musile ila bulugil meram”2. Abdullah Alu Bessam, “Teudihul Ahkam min

bulugil meram”3. Sejjid Sabik, “Fikhus sunne”4. Muhamed b. Uthejmin, “Sherhul Mumtië ala

Zadil Musteknië”5. “el-Fetava el-Xhamia lil mer’etil muslime”6. Ibën Tejmije “Mexhmuatul Fetava”7. Muhamed Salih Munexhid, “Islami, pyetje

dhe përgjigje” (www.islamqa.net) 8. Grup autorësh, “Shpjegim i shkurtër i

legjislaturës Islame”

10 Islami, pyetje dhe përgjigje – Muhamed Salih el-Munexhid. (www.islamqa.net) 11 Igathetul Lehfan, Ibën Kajjimi – hasen.

30

AVANCIMI PERSONAL

SHKRUAN: AGRON TERZIQI

Motori i anijes u prish, kapedani u përpoqme të gjitha mundësitë e tij që tarregullojë, pastaj thirri ekspertët dhe

mjeshtrit më të mëdhenj të rregullimit tëmotorëve, që kishte në anije, mirëpo të gjithapërpjekjet përfunduan me dështim. Pas disaditësh orvatje kapedani ishte duke diskutuarme ndihmësit e tij rreth këtij problemi,papritmas i afrohet një person dhe i thotë:“Më vjen keq për shqetësimin, por e shoh seanija është e prishur që prej 10 ditësh, ngakureshtja e pyeta njërin nga punëtorët dhemë tha se është prishur motori i anijes, dhe seka nevojë për t’u rregulluar... a ka ende nevojëqë ta rregullojë dikush?” Pa hezituarkapedani i tha po, përse pyet? Personi iaktheu: “Me lejen e Zotit kam mundësi tarregulloj.” Habia u shfaq në fytyrën ekapedanit për arsye se tek ai person nukdukej asnjë shenjë që do të tregonte se ështëndonjë ekspert anijesh. Kapedani e shoqëroiatë deri tek vendi i motorit dhe e la aty,ndërsa vetë u largua pak që të vështrojë seçfarë po bën. Personi nxori një çekiç të vogëldhe filloi ta qëllojë motorin me goditje të

lehta në të gjitha pjesët e tij, ai i shikonte dhei prekte të gjitha pjesët kryesore të motorit,në fund e goditi atë në një vend të caktuardhe shtrëngoi një bulon, i cili kishte lëvizurnga vendi i tij. Për çudi motori filloi të punojë,ndërsa kapedani i befasuar i gëzuar tej mase epyeti: “Si arrite ta rregullosh?” Personi dukebuzëqeshur ia ktheu: “Aftësia”. Ai i dhakapedanit një letër në të cilën shkruante 1000dollarë. Kapedani e mori letrën dhe kur eshikoi shifrën e pyeti: “Njëmijë dollarëkundrejt një pune dhjetë minutëshe që bëre...të lutem ma sqaro pak këtë? Personi i tha mekënaqësi: “Një dollar kundrejt goditjes që ibëra motorit, ndërsa 999 dollarë për atë se

AFTËSIA(MJESHTËRIA,ZOTËSIA)Shumica e njerëzve harxhojnë shumë para përushqim, për pije dhe për lukse të tjera, si për cigare,makina të shtrenjta dhe rroba ekstravagante, e nukshpenzojnë asgjë për mendjen e tyre.


AVANCIMI PERSONAL

unë ia qëllova saktësisht vendit që duhejgoditur në motor!!” Nga kjo mësojmë se simjeshtëria e këtij personi i mundësoi atij që tëfitojë 1000 dollarë për dhjetë minuta.

Prandaj sa më shumë të të shtohet dituriadhe kjo të bëhet e qartë tek njerëzit, ata mëpas do të pyesin për opinionin tënd rrethproblemeve të tyre, duke pritur prej tejekëshilla për t’i zgjidhur ato.

Të mësuarit është një proces, i cilivazhdon gjatë gjithë jetës dhe përfundonvetëm me vdekjen tonë. Gjithmonë kamundësi që për çdo ditë të mësojmë më tepërpër të bërë një jetë më të rehatshme. Askushprej nesh nuk duhet ta humbasë rastin, nëse ijepet mundësia për të mësuar dhe për tëpërfituar diçka të re dhe të dobishme.

Dija është forcë, varësisht prej sasisë sëditurisë që mund të zotërosh a do të jeshdijetar dhe do të kesh rast kështu që tëbëhesh i suksesshëm dhe i lumtur... me diturirritet shkalla e zgjuarsisë tënde dhe mendjajote hapet për horizonte dhe mundësi të reja.

Unë besoj fuqishëm se ne kemi mundësiqë të mësojmë nga çdokush, prej çdo gjëjedhe në çdo kohë. Secili prej nesh që ka kryershkollën fillore dhe atë të mesme, pasi i kapërfunduar ato ka menduar se ajo dije që kanxënë atje është e mjaftueshme, pastaj kemivazhduar për të mësuar në universitet dhekemi menduar se kjo është shkalla më e lartëe diturisë që mund të arrihet. Mirëpo, në fundsecili prej nesh është bindur se mësimi ështëproces i vazhdueshëm, i cili zgjat gjatë tërëjetës dhe se nuk përfundon sa jemi gjallë.

Ne kemi përfituar nga ligjet e natyrës, sekohëzgjatja e përhershme e një gjendjeje tëmjerueshme është e pamundur, shpresaështë gjithmonë ekzistuese me lindjen ediellit për një të nesërme më të mirë... kemimësuar zellin, durimin dhe angazhimin prejbletës, e cila nuk pushon së punuari, ndërsakëmbënguljen nga milingona, secili prej neshduhet të mbajë me vete një bllok shënimesh,

që t’i shkruajë idetë e reja, të cilat na bëjnëdobi kudo që të jemi.

Sot në kohën tonë më shumë se në çdokohë tjetër në të kaluarën ne zotërojmëmundësitë dhe mjetet, që të arrijmë dituri, tëpërparojmë dhe të shkojmë përpara... ku mëkryesoret janë: ligjëratat shkencore, shkollate natës, universitetet private, kurset endryshme në të gjitha lëmit.

Për të zotëruar ndonjë aftësi duhet taluftojmë unin tonë, t’i rezistojmë qejfeve eepsheve tona dhe të punojmë me seriozitet.Ti ke mundësi që t’i përkushtohesh ndonjëfushe e ta përsosësh atë dhe pastaj të bëheshreferencë dhe udhërrëfyes për të tjerët.Zotërimi i ndonjë profesioni (mjeshtërie)është një vizion, i cili përbëhet nga qëllimi,forca, mundësia dhe distanca kohore. Kyvizion nuk ka kurrfarë vlere nëse nuktrupëzohet në një plan realizues, tëarsyeshëm, të qartë dhe të saktë. Dukezotëruar profesionin në mënyrë të përsosurne arrijmë të zbulojmë rolin që duhet takryejmë në këtë botë.

Ajo çka na jep shpresë është se pa i marrëparasysh se sa negative janë rrethanatjetësore, ambienti jo i përshtatshëm, apotrashëgimia e gjeneve është e keqe, mundësiapër të përparuar dhe për t’u avancuar është eqartë.

Në bazë të një sondazhi të funditmesatarisht shumica prej nesh harxhon nënjë vit diku rreth 400 orë duke drejtuarmakinën. Në vend që të nervozohemi dhe tëna kapi paniku nga kaosi që mbretëron nëtrafik, ne këtë kohë mund ta shfrytëzojmë në

...Unë mendoj se ai person qëdi të lexoj dhe nuk e bën njëgjë të tillë, nuk dallon me atëqë është analfabet...

“ “

32

AVANCIMI PERSONAL

mënyrë produktive. Secili prej nesh mund tëmbajë në makinën e tij CD me ligjërata tëdobishme me qëllim që të shtojmë njohuritë,apo kaseta me lexim Kurani dhe tashfrytëzojmë këtë kohë duke i dëgjuar ato.Unë ju garantoj se nëse ndokush prej jushdëgjon 400 orë Kuran gjatë vitit, kur ështëduke vozitur makinën e tij me lehtësi do tëmësojë përmendesh shumë kaptina tëKuranit.

Më lejoni t’ju bëj një pyetje, a keni dëshirëtë lexoni? Besoj se shumica prej jush do tëpërgjigjeshit, po, natyrisht. Mirëpo, kush prejjush blen një libër e vendos më pas në raftin ebibliotekës së tij familjare dhe nuk e shfletonmë kurrë për ta lexuar?!

Është bërë një studim në Shtetet eBashkuara të Amerikës dhe është raportuarrezultati se adoleshentët i kalojnë diku rreth39 orë në javë duke shikuar televizor, derisatë rriturit për shkak të angazhimeve dikurreth 30 orë në javë. Mirëpo, a thua siqëndron puna me vendet tona ku nuk kemikësi lloj sondazhesh, këtë le ta llogarisë seciliprej jush!

Kjo do të thotë se tek shumica shqetësimikryesor është të ndjekë emisionet televizive,ku më pas ankohen dhe arsyetohen se nukkanë kohë të mjaftueshme për të lexuar dhenuk janë të suksesshëm në jetë. Po tashfrytëzoje këtë kohë për të përsosur ndonjëzanat, mjeshtri apo art, do të ekzistontemundësia që shumë shpejt të bëhesh isuksesshëm, i lumtur dhe i pasur. Për arsye sekudo që të punosh padroni nuk të paguankundrejt kohës tënde, por ta paguan vlerën ekohës tënde, për këtë shkak te disa rroga etyre arrin shumën gjashtë shifrore, por kaedhe të atillë që paguhen me një rrogënjëshifrore.

Shumica e njerëzve harxhojnë shumë parapër ushqim, për pije dhe për lukse të tjera, sipër cigare, makina të shtrenjta dhe rrobaekstravagante, e nuk shpenzojnë asgjë për

mendjen e tyre.Duhet ta dimë se leximi për trurin është

sikurse sporti për trupin. Leximi ndërtonbrenda nesh një personalitet të fortë. Unëmendoj se ai person që di të lexoj dhe nuk ebën një gjë të tillë, nuk dallon me atë që ështëanalfabet. Këshilla ime është, mëso çdo gjë qëlidhet me profesionin tënd që të bëhesh ishkëlqyer për çdo gjë që vepron. Ti duhet tëparaqitesh në ligjërata, të shikosh programearsimore, të dëgjosh kaseta me përmbajtjeshkencore dhe të lexosh shumë, do ta vëreshshumë shpejt se do të të lindin ide të reja dhedo të kesh njohuri të shumta. Mëso, sa të keshmundësi Kuran përmendsh, mëso ndonjëhadith, mëso gjuhë të huaj. Një intelektualduhet që mundësisht brenda muajit t’i lexojëpesë libra dhe t’i dëgjojë 10 ligjërata.

Thotë një urtak: “Qëndrimi para dritës sëfenerëve me libër të hapur përpara, dukendenjur me njerëz të brezave që nuk i ketakuar është kënaqësi që nuk mund tëkrahasohet me asgjë”.

Të propozoj të vendosësh para vetes njëobjektiv, që të bëhesh i shkëlqyer në punënqë kryen. Njerëzit e suksesshëm punojnë dikunga 10 deri në 12 orë në ditë. Ndërsa ti për tëmbijetuar punon më së shumti 8 orë.

Bëje shprehi të zgjohesh gjysmë ore parakohe dhe shfrytëzoje këtë kohë për të shpikurmendime të reja, pastaj shënoje çdo mendimtë ri dhe të dobishëm që të vjen në mend, nëfund bëj një përmbledhje të këtyre ideve dhefillo t’i praktikosh ato ide që të afrojnë merealizimin i ëndrrave të tua.

Çdo ditë bëja vetës këto pyetje: “Cila ështëajo punë e dobishme të cilën mund të bëj sotdhe nuk e bëj?” pastaj, “Cila është ajo vepërqë po ta kryeja në një mënyrë tjetër do tëkishte rezultate më të mira?” pastaj, “Sotçfarë mund të veproj diçka që do ta shtonteimanin tim dhe do ta rrisë nivelin e jetëstime?”


FAMILJA

SHKRUAN: ZEKI ÇERKEZI

Falënderimet dhe lavdërimet i takojnëvetëm Allahut, salat dhe selam mbi atë pastë cilit nuk ka të dërguar tjetër, mbi

familjen e tij të pastër, mbi shokët e tij dhe tëgjithë ata që e pasojnë rrugën e tij deri nëDitën e Gjykimit.

Allahu Fuqiplotë krahas krijimit tënjerëzve ka caktuar ligje dhe rregulla, të cilatjanë në përshtatje për njeriun dhe ipërshtaten aftësive psiko-fizike të tij. Njëpjesë të këtyre ligjeve, ligjet kosmologjike, iimponohen njeriut pa vullnetin e tij, porassesi në dëm të tij, përkundrazi. Kurse njëpjesë tjetër e këtyre ligjeve, urdhëresave endalesave, këshillat dhe udhëzimet e Allahut,njeriut nuk i imponohen. Këto ligje njeriunëse dëshiron i pranon, e nëse jo – i refuzon.Por si pranimi, ashtu edhe refuzimi i këtyreligjeve dhe rregullave, nuk mbesin pa pasoja,qofshin të mira apo të këqija.

Disa prej këtyre ligjeve i trajtojnë edheraportet bashkëshortore. Në këtë numër do tëflasim për detyrimet e gruas ndaj burrit. Këtodetyrime nuk duhet të kuptohen si ngarkesëe tepërt e femrave, ose si cenim i të drejtavetë tyre. Këto janë udhëzime dhe këshilla ngaana e Allahut, që të mbretërojë harmonia emirëfilltë familjare, e cila është edheparakushti elementar për mirëqenien embarë shoqërisë. Përndryshe, nësekundërshtohen këto rregulla, atëherë ndodh

ajo që po ndodh në shumë vende të botës –shkatërrimi i institucionit të familjes.

Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Kështu,gratë e drejta janë të bindura me çiltërsi (ndajAllahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe ruajnënë mungesë të bashkëshortëve të tyre, atë qëAllahu i ka urdhëruar ato të ruajnë(dëlirësinë, ndershmërinë e tyre, pasurinë ebashkëshortëve të tyre e tjerë)”. (përkthimi ikuptimit Kurani 4: 34), pra, gruaja saliha – emirë, e drejtë – është ajo që kujdesetgjithmonë për ato gjëra, për të cilat Allahu eka detyruar. Me fjalë të tjera, ajo ruan

DETYRIMET E GRUASNDAJ BURRITNë këtë numër do të flasim për detyrimet e gruas ndaj burrit. Këto detyrime nuk duhet të kuptohen si ngarkesë etepërt e femrave, ose si cenim i të drejtave të tyre. Këto janë udhëzime dhe këshilla nga ana e Allahut

34

FAMILJA

sekretet e burrit, gjegjësisht i nuk i zbulonsekretet e dhomës së fjetjes, sekretet eshtëpisë. Një grua e tillë është shumë më emirë, se sa një grua, e cila s’është saliha, poedhe qoftë më e bukur.

Do të mundohemi të përmendim këtu disadetyrime të gruas ndaj burrit:

Detyrimi i parë: gruaja besimtare nuk ka tëdrejtë ta refuzojë thirrjen e burrit për nështrat, sepse i Dërguari i Allahut salallahualejhi ue selem, në një hadith të saktë tëpërcjellë nga Buhariu dhe Muslimi, ka thënë:“Nëse burri e thërret gruan e tij në shtrat, eajo e refuzon dhe ai e kalon natën i zemëruarnë te, melaiket do ta mallkojnë atë grua derinë mëngjes”. Në një tjetër transmetim ngaMuslimi në Sahihun e tij, i Dërguari i Allahut,salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “PashaAtë, në dorën e të Cilit është shpirti im, nukndodh që një burrë ta thërrasë gruan e tij nështrat e ajo e refuzon, veçse Ai i cili ështëpërmbi qiejt është i hidhëruar me atë grua,derisa ai (burri) të jetë i kënaqur me gruan etij”. Pra, këto dy hadithe tregojnë qartëpeshën e madhe të kësaj çështje. Ndërsa nëhadithin e parë përmendet se ajo mban mbivete mallkimin e melaikeve, në hadithin edytë ajo kërcënohet me diçka akoma më tërëndë, me zemërimin e Allahut.

Detyrimi i dytë: gruaja besimtare nuk ka tëdrejtë të agjërojë pa lejen e burrit. Kuptohet,këtu bëhet fjalë për agjërim vullnetar. Kjoështë një prej të drejtave të burrit te gruaja etij. Buhariu dhe Muslimi në Sahihat e tyrepërcjellin nga Ebu Hurejre se i Dërguari iAllahut salallahu alejhi ue selem, ka thënë:“Nuk i lejohet gruas të agjërojë në praninë eburrit, përveçse me lejen e tij. Gjithashtu, nuki lejohet gruas ta pranojë dikë të hyjë nështëpi, veçse me lejen e tij”. Nga hadithikuptohet se fjala bëhet për agjërim nëse burrinuk është në rrugë. Por nëse bëhet fjalë përagjërim të detyrueshëm, atëherë nukkërkohet leje. Si për shembull, nëse prej

muajit Shaban kanë mbetur aq ditë sa imjaftojnë asaj për kompensimin e ditëve tëpaagjëruara të Ramazanit, atëherë ajoagjëron pa lejen e burrit. Kuptohet se një çifti devotshëm, as që paramendohet të kenëprobleme të këtij lloji, por këto rregulla po ipërmendim që gjithkush t’i dijë të drejtat dhedetyrimet e veta.

Nga hadithi i përmendur më lart, mësojmëedhe detyrimin e tretë të gruas, e ai detyrimështë që gruaja nuk ka të drejtë ta pranojëdikë në shtëpi pa lejen e burrit, duke u bazuarnë fjalët e të Dërguarit salallahu alejhi ueselem: “...nuk i lejohet gruas ta pranojë dikënë shtëpi pa lejen e burrit”. (Buhariu dheMuslimi). Dhënia e lejes nga ana e burrit ështënë dy forma:

leja e nënkuptuar nga tradita e vendit.Nuk ka nevojë që të kërkohet leje gojarisht. Sipër shembull, dihet se burri nuk e ndalonhyrjen në shtëpi të afërmve të burrit ngagjinia femërore, të afërmve të gruas, tëfqinjës, shoqet e gruas, e të ngjashme. Pra, ilejohet gruas t’i pranojë këto femra në shtëpipa kërkuar leje të veçantë, me përjashtimnëse burri e veçon ndonjërën prej këtyrefemrave, duke thënë: filanen mos e prano nështëpi. Në këtë rast gruaja është e detyruar tarespektojë këtë urdhër të burrit.

Leja gojore e përgjithshme, ku në këtë rastburri i thotë gruas: e ke lejen time të pranoshkë të duash, me përjashtim nëse vëren ndonjë

...“Femra që i fal të pesëkohët e saj, e agjëron muajine saj (Ramazanin), e ruanmoralin e saj dhe e kakënaqësinë e burrit, do tëhyjë në xhenet”...

“

“


FAMILJA

të keqe prej ndonjërës. Nga ky hadith, si dhenga ajete dhe hadithe të tjera, nënkuptohet seburri është zot shtëpie, ai kontrollon mekujdes të veçantë çdo hyrje-dalje në shtëpi. Jose ai sillet si diktator në shtëpi, jo se nuk ibeson gruas, por për shkak se Allahu e kadetyruar, si burrin ashtu edhe gruan, që mostë hyjë në shtëpitë e besimtarëve një person,i cili ua dobëson imanin anëtarëve të familjes.Kushdo që të jetë ai, sado i afërm i gruas, ose iburrit të jetë ai njeri, sepse ka femra, sidomossot, të cilat mundohen të përhapin rebelimndaj urdhrave të Allahut. Këta njerëzfrymëzohen nga shejtani i mallkuar, çkavërtetohet me fjalët e Allahut në Kuran: “Dhekësisoj Ne kemi caktuar për çdo Pejgamberarmiq – shejtanët nga njerëzit dhe xhinët,duke e frymëzuar njëri-tjetrin me fjalë tëstolisura për mashtrim.” (Kurani 6: 112), sidhe në ajetin tjetër: “Përkujto ditën kur Ai itubon ata të gjithë (e u thotë):: “O grumbull ixhinëve, ju mashtruat shumë njerëz! “E nganjerëzit që ishin miq të tyre (të xhinëve)...”(Kurani 6 : 128). Ka edhe shumë ajete të tjera,të cilat vërtetojnë se ky koalicion i shejtanëve,nga gjinia njerëzore dhe nga bota e xhinëvepërpiqen gjithmonë dhe inspirohenreciprokisht, që të përhapin amoralitet dhepunë të liga. Jo rrallë dëgjon fjalë të tilla si:filan grua u thotë të tjerave: pse po falesh?Ose iu thotë: A je mbuluar!? Hiqe shaminë, kjoështë prapambeturi. Pra, besimtari dhebesimtarja nuk duhet të shoqërohen me këtanjerëz, aq më tepër kur burri e ndalon që njëfemër e tillë të hyjë në shtëpinë e tij. Napërcillet se Abdullah b. Mesudi një ditë, kurështë kthyer në shtëpi vëren një hajmali, ecila s’ka qenë aty në çastin kur ka dalë ngashtëpia. Ai e pyet menjëherë gruan se ç’ështëajo hajmali? Ajo i tregon se e ka prurë atë njëgrua fqinje, e cila ka qenë aty për vizitë. IbënMesudi e shkatërron menjëherë atë hajmalidhe ia ndalon gruas që ta pranojë atë fqinje nështëpinë e vet. Nga ky rast i këtij sahabiu të

madh, i cili ka qenë njëkohësisht edhe dijetari madh, ne mësojmë se si duhet të veprojëbesimtari në raste të tilla, i cili ia ndaloibashkëshortes shoqërimin me atë grua.

Detyrimi i katërt: kujdesi i gruas përedukimin e fëmijëve. Këtu nënkuptohetmësimi i fëmijëve për gjërat më elementare tëdetyruara nga Kurani dhe Suneti, varësishtedhe nga mosha e fëmijës. Përveç kësaj gruajaështë përgjegjëse edhe për pastërtinë efëmijëve, veshmbathjes së tyre, si dhe të tërështëpisë. Kujdeset edhe për shëndetin efëmijëve, çka nënkuptohet nga fjalët e tëDërguarit salallahu alejhi ue selem: “...dhegruaja është bareshë në shtëpinë e burrit dhekujdeset për fëmijët. Të gjithë ju jeni barinjdhe secili do të japë llogari për tufën e tij”.(Buhariu dhe Muslimi )

Detyrimi i pestë: gruaja kujdeset përekonominë shtëpiake. Ajo nuk shpenzontepër dhe pa nevojë. Nuk bënë harxhime tëpanevojshme në haje dhe pije, nëveshmbathje dhe në gjëra të tjera shtëpiake.

Këto ishin disa pika, të cilat menduam seështë e nevojshme të përmenden, çka nuk dotë thotë se nuk ka edhe detyrime të tjera. Ajoështë përgjegjëse para Allahut, e pastaj edhepara burrit. Për këto gjëra do të pyetet ngaana e Allahut. Nëse i kryen këto detyrime mebesnikëri dhe me përgjegjësi, padyshim se dota ketë kënaqësinë e burrit, çka është garancise do ta fitojë xhenetin, sepse i Dërguari iAllahut salallahu alejhi ue selem, ka thënë:“Femra që i fal të pesë kohët e saj, e agjëronmuajin e saj (Ramazanin), e ruan moralin e sajdhe e ka kënaqësinë e burrit, do të hyjë nëxhenet”.

E lusim Allahun Fuqiplotë të na i bëjëfamiljet tona të devotshme, ku mbretëronatmosfera islame. Salati dhe selami qofshinmbi të Dërguarin, mbi familjen e tij dheshokët e tij, dhe lutja jonë e fundit është:gjitha falënderimet dhe lavdërimet janë përAllahun, Zotin e të gjithë botëve.

36

FAMILJA

MUS’AB B. ABDULAZIZ EL-MURSHID

Falënderimi i takon Allahut, paqja dhemëshira qofshin mbi prijësin e tëdërguarve Muhamedin.Ti je bukuroshe!! Po bukuroshe... Do të

pyesësh, prej nga e kuptove këtë gjë? Që takuptosh përgjigjen hape zemrën për fjalët emia, përfundoje leximin dhe e lus Allahun qët’i hapi ty dyert e xhenetit e ta shtojëbukurinë...

Mirëpo, oj e bukur, prej cilave bukurosheje ti? A je e bukura, e cila respekton Krijuesinme bukurinë e saj?!... E ruan bukurinë nga çdomëkat, bën durim nga sprovat dhemashtrimet, e falënderon Allahun për këtëdhunti, atëherë Allahu të mundëson të jetoshnjë jetë me gazmend, të cilën ta zëvendësonme xhenete dhe kështjella... Vlera e kësajbukurie do të jetë gëzim i përhershëm e jetë eqetë, ndërsa shpërblimi i ahiretit është edhemë i madh, është mall i shtrenjtë, të cilinAllahu çdo ditë e zbukuron, në të ka atë çfarësyri nuk e ka parë, as veshi s’e ka dëgjuar, e asqë mendja e paramendon, myzhde për atë,Allahu ia bëftë fytyrën e bardhë atë ditë kurdo t’i zbardhen fytyrat disave dhe disave dot’u nxihen. Allahu thotë: “Ndërsa atyre qëfytyrat e tyre u janë zbardhur, ata janë në

mëshirën (xhenetin) ee Allahut dhe aty janëpërgjithmonë.” Ali Imran, 107.

Apo je bukuroshe, e cila ballafaqohet meKrijuesin e saj me mëkate?!! I shfaq mëkatetçdo të afërmi dhe çdo të largëti, je epranishme aty ku Allahu ndalon, mungon atyku Allahu është i kënaqur, si shpërblim përatë bukuri do të ketë një jetë të vështirë nëkëtë botë, ndërsa në ahiret të pret zjarri dheprangat, sa përfundim i keq, sa herë që do tëdigjet ajo lëkurë e bukur ka për t’u ndërruarme një lëkurë tjetër për ta shijuar dënimin eAllahut “Sa herë që u digjen lëkurat e tyre, Neiu ndërrojmë lëkura të tjera që të shijojnëdënimin. Allahu është i plotëfuqishëm, idrejtë.” Nisa, 56.

Përsërite dhe pyete veten, me zë të lartë,prej cilave bukuroshe jam unë? Pasi tadëgjosh përgjigjen prej vetes tënde, më lejomua që të dhuroj disa veçori për ta shtuarbukurinë, i kam përmbledhur për ty nga fjalëte dijetarëve dhe ta dish se nuk të shëndoshinato, por vetëm nëse praktikohen, me bekimine Allahut, e ty të mbetet fitimi, ndërsa muaborxhi.

Veçoria e parë:

PESË VEÇORI PËR TASHTUAR BUKURINË EVËRTETË Oj muslimane, mbulesa të mbron ty nga shikimet

helmuese që burojnë nga zemrat e sëmura dhenjerëzit e poshtër, pra, përmbaju mbulesës. Mos

i vëre thirrjet tendencioze, të cilat e luftojnëmbulesën dhe mundohen ta zhvlerësojnë atë


FAMILJA

Motra ime, mbulesa ia shton besimtaresbukurinë dhe e mbron trupin nga Zjarri, i ciliflakëron, e ruan me lejen e Allahut trupintënd nga shikimet helmuese dhe i jeppërshtypjet e duhura atij që dëshiron rehatishpirtërore. Dijetari Salih El-Feuzan thotë:“Mbulesa do të thotë që gruaja ta mbulojëtrupin e saj nga burrat të cilët nuk janë prejatyre që i ndalohet të martohet (mahrem), siçthotë Allahu: “Të mos zbulojnë stolitë e tyrepërveç atyre që janë të dukshme, le të venëshamitë mbi kraharorin e tyre dhe të mos uatregojnë bukuritë e tyre askujt përveçburrave të vet, babait të vet ose baballarëve tëburrave të vet, djemve të vet ose djemve tëburrave të vet, vëllezërve të vet.” Nur, 31.Argument nga Suneti i të Dërguarit, salAllahualejhi ue selem, për detyrimin e mbulimit tëfytyrës së gruas nga burrat me përjashtim tëatyre që i ka mahrem është hadithi që na epërcjell Ajsha, radijallahu anha, e cila thotë:“Kalonin pranë nesh kalorësit, e ne ishim metë Dërguarin, salAllahu alejhi ue selem, tënisur për në Mekë, nëse ecnin paralel me nenjë prej nesh e hidhte rrobën e saj nga kokambi fytyrë, e kur kalonin ata, ne i zbulonimfytyrat.” E përcjell: Ahmedi, Ebu Davudi dheIbën Maxhe. Dije, oj motër muslimane, seedhe ata që lejuan zbulimin e fytyrës prejdijetarëve, mendimi i të cilëve ka peshën evet, e përcaktuan atë vetëm në rast të sigurisënga fitneja, por fitneja, sidomos në kohën esotme nuk është e sigurt. Sot është pakësuarpërmbajtja fetare tek burrat e tek gratë, upakësua turpi dhe u shtuan thirrësit e fitnes,u ndryshuan gratë me vendosjen e gjëravezbukuruese në fytyrat e tyre, gjë e cila çon nëfitne, kështu që ki kujdes nga kjo oj motërmuslimane dhe mbaje mbulesën mbrojtëseme lejen e Allahut për sprovat. Nuk ka asnjënga dijetarët e hershëm e as ngabashkëkohorët t’ia bëjnë të lejuar këtyregrave provokuese atë gjendje në të cilën kanërënë. Oj muslimane, mbulesa të mbron ty nga

shikimet helmuese që burojnë nga zemrat esëmura dhe njerëzit e poshtër, pra, përmbajumbulesës. Mos i vëre thirrjet tendencioze, tëcilat e luftojnë mbulesën dhe mundohen tazhvlerësojnë atë, këta njerëz të dëshirojnëvetëm të keqen, thotë Allahu i Madhëruar: “Eata që ndjekin dëshirat e epsheve, dëshirojnëqë ju të shmangeni në tërësi (nga rruga edrejtë).” Nisa, 27. Për t’u kompletuar kjoveçori lexoje me vëmendje fjalën e dijetarit tëfamshëm musliman Muhamed b. Salih El-Uthejmin, Allahu e mëshiroftë, për kushtet embulesës në Islam:

-Të jetë mbulesa e mjaftueshme për tambuluar gjithë atë që e ka detyruar Allahuprej trupit, fytyrës dhe duarve.

-Të mos jetë mbulesa e zbukuruar, sikursee mbulon ndokush kokën e saj me shamiprovokuese e të zbukuruar, të stolisur e tëlidhur në atë formë që i tërheq shikimet.

-Të jetë e gjerë e të mos jetë e ngushtë e tëduket trupi.

-Të mos jetë e tejdukshme, por të jetë etrashë.

-Të mos jetë e tymosur me temjan apo eparfumuar.

-Të mos i përngjajë veshjeve tëmosbesimtareve.

-Të mos i përngjajë veshjeve të burrave.-Të mos jetë veshje për famë.

Veçoria e dytë:Kjo veçori është e veçantë për sytë

magjepsës, kush vepron ndryshe kësajveçorie ka rënë në të njëjtin nivel me ato që endërrojnë fizionominë që ua ka krijuarAllahu, i ka ofruar vetes dëbimin dhe largiminnga mëshira e Allahut të Madhëruar.

Dijetari Muhamed b. Uthejmin, Allahu emëshiroftë, thotë: “Dispozita fetare përshkuljen e vetullave është se kjo gjënumërohet prej mëkateve të mëdha, sepsepër këtë vepër është vërtetuar nga i Dërguari,

38

FAMILJA

salAllahu alejhi ue selem, se e ka mallkuar atëfemër që i shkul vetullat dhe atë që i shkulenvetullat, gjë e cila aludon në fetarizmin edobët, dobësimin e mendjes gjithashtu,përndryshe kush do të ishte dobia për t’ishkulur qimet e vetullave e më pas në atëvend vendos një vijë të zezë për ta njollosurfytyrën e saj.

Veçoria e tretë:Motra ime e bukur, na përcjell Buhariu

nga Abdullah b. Mesudi, radijallahu anhu, se iDërguari, salAllahu alejhi ue selem, ka thënë:“Allahu e ka mallkuar atë grua që i lidh(shton) ndonjë gruaje flokë dhe asaj gruaje qëi lidhen (shtohen) flokë, atë që bën tatuazhedhe atë që i bëhet tatuazhi, atë që i shkulëvetullat dhe asaj që i shkulen vetullat dhe atoqë i gdhendin dhëmbët për zbukurim, ato qëndryshojnë fizionominë që ua ka krijuarAllahu.”

Dijetari Salih El-Feuzan në komentin ekëtij hadithi thotë: “I ndalohet besimtares qët’i gdhendë dhëmbët e saj për zbukurim, dukei punuar me limë e të bëjë zbrazëtirandërmjet dhëmbëve, duke dëshiruar tëzbukurohet, por nëse në dhëmbët e saj kadeformim dhe i lind nevoja për përpunim, meqëllim për t’i drejtuar dhe për ta larguardeformimin apo ka karies dhe duhet tërregullohet për ta larguar kariesin nuk prishpunë, kjo ka të bëjë me mjekimin dhelargimin e deformimit, dhe këtë gjë e bën njëmjeke e specializuar.

Gjithashtu ky dijetar në komentimin ehadithit të mëparshëm na thotë: “Gruas indalohet tatuazhi në trupin e saj, sepse iDërguari, salAllahu alejhi ue selem, e kamallkuar atë që bën tatuazhe dhe atë që ibëhet tatuazhi. Tatuazh është ajo që shpohetnë dorë apo në fytyrë me anë të gjilpërëspastaj e mbush atë vend me ngjyrë të zezëdhe ngjyra të tjera, kjo vepër është e ndaluardhe është prej mëkateve të mëdha, sepse i

Dërguari, salAllahu alejhi ue selem, e kamallkuar atë që e vepron këtë gjë, e mallkimibëhet vetëm ndaj mëkateve të mëdha.

Veçoria e katërt:Motra ime, veshja është pasqyrim i

bukurisë tënde, ajo është mënyra që të çon nëxhenet gjerësia e të cilit është sa qiejt e toka,apo në zjarr që fundin e ka të thellë. Ki kujdes,oj motër, dhe medito rreth thënies së tëDërguarit, salAllahu alejhi ue selem, që epërcjell Ebu Hurejra, radijallahu anhu: “Dylloj njerëzish janë nga banorët e zjarrit, unënuk do të arrij t’i shoh: Gra të veshura, porduken si të zhveshura, ecin duke u dredhuar,kokat do t’i kenë si shpinat e ngritura tëdeveve, nuk do të hynë në xhenet e as që dota ndiejnë erën e tij. Burra që do të kenëkamxhikë si bishtat e lopëve dhe me to do t’irrahin njerëzit.” Përcjell Muslimi.

Shejhul Islam Ibën Tejmije në librin e tij“Mexhmu’ul Fetava” (22/144), në komentin ehadithit: “të veshura, por duken si tëzhveshura” thotë: sepse ato veshin rroba, qënuk ua mbulojnë trupin, ajo është e veshurmirëpo në të vërtetë është e zhveshur, si përshembull, ajo që vesh rrobë të tejdukshme, qëia përshkruan trupin e saj, apo rroba, e cilashfaq pjesët e trupit të saj. Veshje e gruasështë ajo që e mbulon trupin dhe gjymtyrët esaj, kur mbulesa është e trashë dhe e gjerë.Përfundon kështu thënia e tij.

...Oj motër, ti tani je nëvendin e punës, e nesër do tëjetë Dita e Llogarisë e nuk dotë ketë punë, pra, a je e për-gatitur për Ditën eLlogarisë?...

“

“


FAMILJA

Allahu të bekoftë oj motër, një copëpëlhure bëhet shkak për hyrjen tënde nëZjarr dhe a është mençuri që për një copëpëlhure ta shesësh vendin tënd në xhenet?.

Veçoria e pestë:Çdo të thotë bukuri?Kush është e bukura?A jam unë e bukur?Pyetje që i lë pa gjumë bukuroshet dhe i

huton mendjet e vajzave. U ngatërruanpeshoret, u çrregulluan faktet për zgjidhjen esaj, mirëpo bukuroshja besimtare, nësegjykon me mendjen e saj atëherë do tëudhëzohet drejt përgjigjes, e do të kuptojë tëvërtetën.

A është bukuroshe ajo që barazon mesbukurisë së trupit dhe bukurisë së moralit,fesë dhe shpirtit të saj? Po, oj motër kjo ështëbukuroshja e vërtetë, sepse bukuria e trupitnë vetvete mund të jetë e mjeruar. Sa e savajza të bukura nuk e dëshirojnë shoqërinëme njerëzit, bile dhe nuk dëshirojnë t’injohin, sepse ata shohin se këto vajza janë tëpavlera me këtë bukuri. Sa raste kemi dëgjuarse shkak i divorceve dhe i shkatërrimit tështëpisë së saj është bukuria, po bukuria. Kyështë realiteti i dhuntive, nëse nuk efalënderojmë Allahun për to, e i bëjmë mëkatAllahut e kështu kjo gjë shndërrohet në mëridhe dënim nga Allahu i Madhëruar.

Shkurtimisht i themi vajzës së bukurbesimtare e të moralshme: përkujdesu përbukurinë e trupit, ngase Allahu është i bukurdhe e do bukurinë, mirëpo mos e lë pas dorebukurinë e shpirtit, të fesë dhe moralit, për tashtuar bukurinë e elegancën e të bëhesh vajzëme të gjitha veçoritë.

Ta dish se bukuria është relative dhe nukmund ta matësh, e as t’i caktosh kufij. Për atëqë është injorant mund të gjykojë ndaj çdovajze në përgjithësi, se është e shëmtuar. Mosharro se bukuria e fizionomisë së jashtmehumbet e mbetet bukuria fetare e morale.

Në fund themi:Oj motër, duhet ta dish se bukuria është në

atë që e ka lejuar Allahu, e mos u brengos. Nëqoftë se ke mangësi në raportet me Allahun,përkushtoju pendimit që tani, “Pendohuni tëgjithë tek Allahu, o besimtarë, në mënyrë qëtë gjeni shpëtim.” Nur, 31.

Përkujto atë ditë kur do të qëndrosh paraSunduesit e Mbizotëruesit “Ditën kur çdonjeri e gjen pranë vetes atë që veproi mirë osekeq, e për atë të keqe që bëri, do të dëshirojëqë në mes tij dhe në mes të asaj të ketë njëdistancë shumë të madhe (e mos ta shohë).Allahu u jep të frikësohen prej dënimit qëvjen prej Tij, megjithëqë Allahu është imëshirshëm ndaj robërve.” Ali Imran, 30.Përkujto kur do të thotë kundërshtuesi emëkatari: “O i mjeri unë që kam lënë mangutrespektimin ndaj Allahut dhe që kam qenëprej atyre që talleshin!” Zumer, 56.

Përkujto si do të jetë gjendja jote kur do tëvijë shkatërruesi i kënaqësive (vdekja),ndërsa ti vazhdon duke i bërë mëkat Allahut,e ta merr shpirtin, e atëherë do të thuash “Ekur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja, ai thotë:“O Zoti im, më kthe, që të bëj vepra të mira eta kompensoj atë që lëshova!” Kurrsesi, kthimnuk ka e kjo është vetëm fjalë që e thotë ai, eata kanë para tyre një perde (distancëperiodike) deri në ditën kur do të ringjallen.”Muminun, 99-100

Oj motër, ti tani je në vendin e punës, enesër do të jetë Dita e Llogarisë e nuk do tëketë punë, pra, a je e përgatitur për Ditën eLlogarisë?

E lus Allahun e Lartësuar të na e pranojëpendimin tonë, na pastro mëkatet, na furnizome dituri të dobishme dhe vepra të sinqerta,Ai është Mbikëqyrës dhe i Plotfuqishëm përçdo gjë, paqja dhe mëshira e Allahu qofshinmbi të Dërguarin tonë Muhamedin.

Përktheu: Shpend ZENELI

40

FAMILJA

1- Folu atyre me kulturë dhe fjalë të miradhe mos u bëj i ashpër me to e as mos uthuaj “of”.

2- Respektoji ata përderisa nuk të shpijnënë mëkat ndaj Allahut, sepse nukrespektohet krijesa kur i bën mëkatKrijuesit.

3- Bëhu i butë me ata dhe mos ua kthefytyrën duke u hidhëruar.

4- Ruaje nderin dhe pasurinë e tyre dhemos merr gjë nga pasuria pa leje.

5- Vepro diçka që i gëzon ata ndonjëherëedhe pa lejen e tyre, duke u blerë diçka apotë ngjashme për dhuratë.

6- Konsultohu me ta për punët tuaja. Enëse detyrohesh ndonjëherë që mos të bieshdakord me ta, atëherë kërko ndjesë prejtyre.

7- Përgjigju ftesës së tyre me buzëqeshjedhe shpejtësi duke u thënë: Urdhëro babaose urdhëro nënë, sepse edhe Ibrahimialejhi selam i thoshte babait të tij: O babaiim!- edhe pse ai ishte jobesimtar.

8- Ndero farefisin dhe shokët e tyre,qofshin të gjallë apo pas vdekjes.

9- Kur nuk pajtohesh me to mospolemizo shumë, por mundohu që t’uasqarosh të vërtetën me kulturë.

10- Mos u bëj kokëfortë e as mos e ngrizërin para tyre. Fol me zë të ulët dhe mekulturë.

11- Ngrihu kur të hyjnë tek ti dhe puthuakokën atyre siç vepronte Fatimeja

radijallahu anha me Resulullahun salallahualejhi ue selem.

12- Ndihmoje nënën në shtëpi dhe mosngurro ta ndihmosh babanë në punë.

13- Mos udhëto pa lejen e tyre, e nësedetyrohesh që të udhëtosh, atëherë kërkondjesë prej tyre.

14- Mos u fut tek ata pa leje, sidomos kurjanë duke fjetur.

15- Nëse e pi duhanin, mos e pi para tyre,por më e mira është që të largohesh ngapirja e duhanit.

16- Mos fillo të marrësh ushqim paratyre në tryezë.

17- Mos i gënje ata, nëse nuk të pëlqenndonjë veprim apo sjellje e tyre mos i fajësoata.

18- Mos i jep përparësi gruas dhefëmijëve para tyre. Kërko pëlqimin e tyre nëçdo punë. Muhamedi salallahu alejhi ueselem, thotë: “Pajtimi i Allahut është tepajtimi i prindërve, kurse zemërimi iAllahut është te zemërimi i prindërve”.

19- Mos u ul më lartë se ata dhe mos ishtri këmbët para tyre nga mendja e madhe.

20- Nëse je me pozitë mos u lavdëro paraprindërve për pozitën që ke.

21- Mos u bëj koprrac ndaj tyre, porshërbeju, sepse ajo do të kthehet nga fëmijëte tu.

22- Shpeshtoi vizitat tek ata, duke iudërguar dhurata.

23- Në radhë të parë ta respektosh nënën

SI TË JESH BAMIRËSNDAJ PRINDËRVE...


FAMILJA

pastaj babanë dhe ta dish se xheneti ështënë respektin e nënës.

24- Nëse nuk i dëgjon dhe i zemëron ata,do ta kesh jetën të vështirë në këtë botë dhenë atë botë dhe do të kthehet njësoj ngafëmijët e tu.

25- Mos kërko shumë prej tyre, kur tëkërkosh dhe ata të japin falënderoji ata, pornëse nuk të japin kërkoju ndjesë.

26- Kur të rritesh dhe ke mundësi tëpunosh për ta fituar rizkun ndihmojebabanë.

27- Ti me të vërtetë ke detyra ndajprindërve, por ke detyra edhe ndaj gruasdhe secilit jepi të drejtën e vet.

28- E nëse vjen ndonjëherë deri tekacarimi mes prindërve dhe gruas, atëherëbëhu i mençur dhe zgjidhe problemin memençuri.

29- Nëse bie në kundërshtim me ta përkurorëzim apo shkurorëzim, atëherë gjyko

me ligjet e sheriatit, se kjo është forma më emirë e gjykimit.

30- Lutja e tyre pranohet qoftë për mirëapo për keq. Ki kujdes që mos të luten ndajteje për keq.

31- Të jesh i kujdesshëm me njerëzit, qëmos t’i shash, sepse edhe ata të shajnë.Muhamedi salallahu alejhi ue selem thotë:“Prej mëkateve të mëdha është që njeriu t’iofendojë prindërit e tij. I thanë: JaResulallah, si mundet që njeriu t’i ofendojëprindërit e vet. Ai tha: I shan babën ndokujte ai të shan babën ty. I shan nënën ndokujte ai ta shan ty”.

32- Vizitoji ata duke qenë të gjallë. E pasvdekjes jep sadaka për ata dhe lutu për taduke thënë: O Zot më fal mua dhe prindërite mi. O Zot, mëshiroji ata sikurse më kanëedukuar mua kur isha fëmijë.

Zgjodhi dhe përktheu: Enver AZIZI

42

TEFSIR

SHKRUAN: BASHKIM BAJRAMI

“ALLAHU LA ILAHE ILA HU. EL-HAJJULKAJJUM. LA TE’HUDHUHU SINETUN UE LANEUM. LEHU MA FIS-SEMAVATI UE MA FIL-ERD. MEN DHELEDHI JESHFEU INDEHU,IL’LA BI IDHINIHI. JAËLEMU MA BEJNEEJDIHIM UE MA HALFEHUM, UE LAJUHITUNE BI SHEJ’IN MIN ILMIHI IL’LA BIMA SHAE. VESIA KURSIJJUHUS-SEMAVATIUEL ERDA, UE LA JEUDUHU HIFDHUHUMAUE HUVEL ALIJJUL ADHIM.”

“Allahu. Askush nuk meriton tëadhurohet përveç Tij. Ai është mbikëqyrës ipërhershëm dhe i përjetshëm (i Gjalli,Vigjiluesi). AAtë nuk e kap as kotja, as gjumi.Gjithçka ka në qiej dhe në tokë është vetëme Tij. Kush mund të ndërmjetësojë tek Ai posme lejen e Tij? Ai e di të tashmen që ështëpranë tyre dhe të ardhmen, nga ajo që Ai ditë tjerët dinë vetëm aq sa Ai ka dëshiruar,Kursija e Tij përfshin qiejt dhe tokën dhekujdesi i Tij ndaj të dyjave nuk i vjen rëndë,Ai është më i larti, më i madhi.”

Ky është Ajetul-Kursij, një ajet që karëndësi shumë të madhe. Në një hadith tësaktë i Dërguari i Allahut, salAllahu alejhi ueselem, për këtë ajet ka thënë se është ajetimë i vlefshëm në librin e Allahut. ImamAhmedi përcjell nga Ubej b. Ka’bi, se iDërguari, salallahu alejhi ue selem, e ka

pyetur atë: “Cili është ajeti më i madh nëlibrin e Allahut?” Ai i tha: Këtë e di më mirëAllahu dhe i Dërguari i Tij. I DërguarisalaAllahu alejhi ue selem e përsëriti këtëdisa herë, pastaj Ubeji i tha: Ajetul-Kursij.Pejgamberi salaAllahu alejhi ue selem i tha“O Ebu Mundhir të uroj ty për dijen tënde.Pasha Atë në dorën e të cilit është shpirti im,ky ajet ka gjuhë dhe dy buzë, që eshenjtërojnë Sunduesin te froni, Arshi.” Epërcjell Muslimi.

Dhe për t’iu përgjigjur kësaj pyetje duhetnjë shikim, meditim dhe studim i thellë iKuranit Famëlartë që përmban mijëra ajete,nëse dëshiron dikush të gjykojë se ky ështëajeti më i madh në librin e Allahut inevojitet të jetë i pranishëm në komentimine të gjitha ajeteve dhe pastaj ka mundësi tëgjykojë, se me të vërtetë ky është ajeti më imadh në Kuranin Fisnik.

Emri më i madh i Allahut është në Ajetul-Kursij

Imam Ahmedi përcjell nga Esma bintiJezid se ka thënë: E kam dëgjuar tëDërguarin e Allahut, salallahu alejhi ueselem, të thotë: Në këto dy ajete: “Askushnuk meriton të adhurohet, përveç Tij. Aiështë mbikëqyrës i përhershëm dhe ipërjetshëm (i Gjalli,Vigjiluesi)…”, dhe

“Elif, Lamë, Mimë. Allahu është Ai i vetmiqë nuk meriton të adhurohet, përveç Tij. Aiështë mbikëqyrës i përhershëm”, gjendetemri më i madh i Allahut. E përcjell

KOMENTI DHE VLERAE AJETUL KURSISË


TEFSIR

Tirmidhiu (hasen-sahih). Ky ajet ka dhjetë fjali. Secila prej tyre ka

një domethënie madhështore. Allahu kathënë (në fillim):

Allahu Fjala Allah, është e veçantë përqenien më të lartë, domethënë emër iveçantë për vetë Allahun, të plotfuqishmin etë madhërishmin. Ky emër s’është izbatueshëm për tjetërkënd veç Allahut,qoftë në kohët e periudhës para-islamike(injorancës), qoftë në kohën e Islamit, sepseAllahu është Rabbul-Alemiin (Zoti i të gjithëbotëve), i Plotfuqishmi e Madhështori.

1-Allahu. La ilahe il’la Hue” është ‘la ilaheil’la Hue/askush nuk meriton të adhurohet,përveç Tij’.

Ilah do të thotë me’luuh, apo ai qëadhurohet nga dashuria dhe respekti. Asgjënuk e meriton këtë cilësi, përveç Allahut,Atij që është i pastër nga çdo e metë. Tëgjithë “zotat” krahas Allahut, të cilëtadhurohen në tokë apo në qiej, si p.sh.

engjëjt, nuk meritojnë të adhurohen. Dikushi quan zota, por nuk e meritojnë të drejtënqë e meriton Allahu, Zoti i botëve. Ai, iLartësuari, ka thënë:

“O njerëz, veçoni Zotin tuaj (Allahun)me adhurim, Atë që ju krijoi juve dhe tëgjithë ata që qenë para jush, që të jeni ngaata që arrijnë devotshmërinë (takua). ËshtëAi që e bëri tokën vend për pushimin tuaj, ebëri qiellin si një kupë, zbriti ujin (shiun)nga qielli dhe nxori fruta si furnizim për ju.Atëherë mos i vendosni ortakë Allahut (nëadhurim) ndërsa e dini (se Ai s’ka ortakë)”.Bekare, 22. Kjo fjali madhështore: la ilaheil’la Hue/Askush nuk meriton të adhurohet,përveç Tij, tregon mohimin e theksuar dheabsolut të një perëndie të vërtetë, përveçAllahut.

2-El-hajjul-kajjum- Ai është mbikëqyrës ipërhershëm dhe i përjetshëm (i Gjalli,Vigjiluesi).

I Gjallë vetvetiu, që nuk vdes asnjëherë

44

TEFSIR

dhe Ai i mirëmban të tjerët. Të gjithakrijesat varen prej Tij, Ai nuk varet prejtyre, asgjë nuk mund të ekzistojë pamirëmbajtjen e Tij, sikurse thotë ILartmadhërishmi: “nga argumentet e Tijështë që me fuqinë e Tij bëri të qëndrojë (pashtylla) qielli e toka”. Gjallëria e Tij është epërsosur dhe asaj nuk i paraprin asgjë, nëkrahasim me krijesat që kanë gjallëri, por qëKrijuesi i ka krijuar nga asgjëja.

3- La te’hudhuhu sinetun ue la neum. Atënuk e kap as kotja, e as gjumi.

Allahu nuk ka thënë «Ai nuk fle», por kathënë «Atë nuk e kap », me qëllim që tëpërfshijë gjumin që kaplon dhe gjumin medëshirë. Nëse do të thoshim ”Nuk fle”, kjodo të nënkuptonte se Ai nuk fle me dëshirë.Mirëpo Allahu i Plotfuqishëm nuk fle as ngakaplimi, as nga dëshira, sepse gjumi ështënjë cilësi e papërsosur, e cila bie ndesh mepërsosmërinë e Vetes dhe me përsosmërinënë raport me të tjerët. Personit që fle i humbshumë nga puna e tij, për shkak të këtijgjumi. Merrni parasysh, për shembull,rastin e një personi që ka shumë njerëz qëpunojnë për të dhe ai fle shumë. Ai s’kamundësi të vejë në hesap apo të menaxhojëbiznesin e çështjet e tjera, që kanë të bëjnëme këtë. Kjo pra, është papërsosmëria nëraport me të tjerët.

Pejgamberi, salaAllahu alejhi ue selam,ka thënë: “Vërtet, Allahu nuk fle dhe nuk iduhet të flejë”, sepse Ai është syçelur dhekontrollues absolut i çdo gjëje dhe se gjumidhe kotja nuk është cilësi e Tij.

4- Lehu ma fis-semavati ue ma fil-erd.Gjithçka ka në qiej dhe në tokë është vetëme Tij.

Me këto fjalë tregohet se të gjithakrijesat janë robërit e Tij, nën pushtetin,nënshtrimin dhe sundimin e Tij. Kur e dinjeriu, se gjithçka ka në qiej dhe tokë është

e Tij, pse kërkon nga dikush tjetër. TekAllahu janë depot e furnizimit të qiejve dhetë tokës dhe krijesa është e dobët, nukzotëron as dëm e as dobi. I Lartmadhërishmithotë: “O ju njerëz ju jeni te varfër tekAllahu, ndërsa Allahu është i pasur dhe ifalënderuar”.

5-Men dheledhi jeshfeu indehu, il’la biidhnihi. Kush mund të ndërmjetësojë tek Aipos me lejen e Tij?

Lejimi i Tij është i përgjithshëm. Madjeedhe Muhamedi, salaAllahu alejhi ue selam,që ka pozitën më të lartë tek Allahu, s’mundtë ndërmjetësojë ndryshe, përveçse me lejeparaprake nga Allahu. Atij, salaAllahu alejhiue selam, do t’i jepet kjo leje, pasi ai të bjerinë sexhde para Allahut e ta lavdërojë Atë melavdërime madhështore, për të cilat Allahudo ta udhëzojë në atë Ditë. Atëherë do t’ithuhet: ““Ngrije kokën. Fol dhe do tëdëgjohesh; ndërmjetëso dhe do të tëpranohet”. Dihet që askush s’ka pozitë më tëlartë tek Allahu, sesa i Dërguari i Allahut,salallahu alejhi ue selam, por ai s’mund tëndërmjetësojë, përveçse me lejen paraprakenga Allahu. Kjo për shkak të përsosmërisë sëautoritetit të Allahut të Madhërishëm. Samë shumë të zbatohet autoriteti i mbretit,aq më shumë nderohet e respektohet ai.

6-Jaëlemu ma bejne ejdihim ue mahalfehum. E di të tashmen që është pranëtyre dhe të ardhmen

E ka përmendur i Lartësuari, diturinë eTij të plotë dhe gjithëpërfshirëse për tëgjitha gjërat e krijesave. E di çka ka para tyredhe pas tyre. E di të fshehtën dhe tëdukshmen dhe nuk i fshihet Atij, as sagrimca e atomit çka ka në qiej e në tokë. Aie di çka ka ndodhur dhe çka do të ndodhë,edhe sikur të ndodhte ndryshe Ai e di se sido të ndodhte.

7- ve la juhitune bi shej-in min ilimihi ila


TEFSIR

bi ma shae. Nga ajo që Ai di, të tjerët dinëvetëm aq sa Ai ka dëshiruar,

Askush nuk mund të dijë diçka nga dija eAllahut, pos asaj që i mësohet nga Allahusubhanehu ue Teala dhe AI e njofton me atëgjë. Ka mundësi që kuptimi i këtyre fjalëvetë jetë: Ata nuk mund të dinë nga vetëdituria dhe specifikat e saj, pos asaj të cilënAllahu subhanehu ue Teala ua kamundësuar të dinë.

8-Vesia kursijjuhus-semauati uel erd.Kursija e Tij përfshin qiejt dhe tokën,

E përmend Taberaniu në tefsirin e tij, kuVekiu përcjell nga Ibën Abasi, që thotëKursija është vendi i pozicionimit tëkëmbëve të Allahut, ndërkaq Arshin askushnuk mund ta vlerësojë sa është.Transmetimi është i saktë sipas kushteve tëBuhariut dhe Muslimit. Madhështia eKursisë shprehet qartë në hadithin në tëcilin Pejgamberi, salallahu alejhi ue selam,ka thënë: “Në krahasim me Kursinë, shtatëqiejt dhe shtatë tokët s’janë gjë veçse si njëunazë e hedhur në një shkretëtirë. I këtillëështë Kursija në krahasim me Arshin(Fronin)“.

9- ve la jeuduhu hifdhuhuma . Dhekujdesi i Tij ndaj të dyjave nuk i vjen rëndë.

Allahun nuk e rëndon dhe nuk e mundonajo që kujdeset dhe i mirëmban qiejt dhetokën si dhe çdo gjë që është në to dhendërmjet tyre. Por kjo është e lehtë dhe ethjeshtë për të, Ai ka në kontroll çdo persondhe veprimtarinë e tij, i ka në mbikëqyrje tëgjitha gjërat, asgjë nuk mund t’i ikë dhe tëfshihet prej Tij.

10-ue huvel alijjul adhim. Ai është më ilarti, më i madhi

Kjo fjali, me të dy kufijtë e përcaktuar tësaj tregon veçanërisht, se vetëm Ai është mëi larti, domethënë se Ai zotëron epërsi

absolute. Kurse për njerëzit është vërtetuarepërsia e kufizuar.

Çdo cilësi me të cilën Allahu e ka cilësuarveten është një cilësi e përsosur dhe në çdoaspekt është e pastër nga çfarëdo lloji tëpapërsosmërie.

Dobitë e Ajetul – Kursijit- Pohimi i njësimit të Allahut në

adhurim.- Emri Allah është njëri ndër emrat e

mëdhenj të Zotit dhe të gjithë emrat e tjerëi referohen emrit Allah.

- Me të drejtë për tu adhuruar ështëvetëm Allahu i Lartësuar.

- Pohimi dhe shënimi i emrit të Allahut“El-Hajj”, i Gjallë e i Përjetshëm.

- Pohimi i emrit të Allahut “El-Kajjum”,Mbajtësi (Mbizotëruesi i gjithçkaje). - Njeriu për çdo çështje duhet t’i kthehetKrijuesit të tij.

- Allahun nuk e kap kotja dhe gjumi, padyshim që këto janë cilësi të mangëta me tëcilat Allahu nuk cilësohet.

- Sundimi i Allahut ështëgjithëpërfshirës, Atij i përket gjithçka që kakrijuar.

- Njerëzit janë të varfër dhe kanë nevojëpër Allahun e Lartësuar.

- Allahu pranon ndërmjetësimin dhe kjondodh vetëm me lejen e Tij.

- Dituria e Allahut ështëgjithëpërfshirëse dhe njeriu mund të dijëvetëm pak, sa ia bën të mundur vetëm Zoti.

- Kursija e Allahut është krijimmadhështor i Tij dhe është më i gjerë seqiejt dhe Toka. - Kujdesi i Allahut për qiejt dhe tokën nukështë i vështirë për Të, Ai është iGjithëfuqishëm.

46

HADITH

SHKRUAN: LULZIM SUSURI

Këtë hadith e shënon Imam Muslimi, nr.2750, 2751, 2752, Ebu Davudi, nr. 2433,Tirmidhiu, nr. 759, Nesaiu, Ibën Maxheh,

nr. 1716. Ahmedi etj. Hadithin në fjalë ekanë përcjellë nga i Dërguari, salallahualejhi ue selem, disa shokë të tij: Ebu EjubEnsariu, Xhabiri, Ebu Hurejre, Theubani,Ibën Abasi etj.

Rreth zinxhirëve të këtij hadithi ka pasurfjalë prej ca dijetarëve, të cilët ikonsideronin si të dobët, por në të vërtetëmendimi më i saktë është se hadithi ipërcjellë nga Ebu Ejub Ensariu është më se isaktë, sepse e transmeton Muslimi dhehadithet e Sahihut të Muslimit janë tëpranuara me konsensus si të sakta. Ndërsa

zinxhirët e tjerë arrijnë gradën e sahihut,duke u bashkuar njëri me tjetrin dhe duke uforcuar mes vete. Sido që të jetë hadithiështë i saktë pa kurrfarë dyshimi.

Komentimi i hadithit:Në këtë hadith Profeti, salallahu alejhi ue

selem, na mëson një rregull dhe traditë të tijmadhështore, e cila nëse praktikohet ka njëshpërblim të madh dhe të pakapshëm nëasnjë kohë tjetër. Ai, salallahu alejhi ueselem, tregon se besimtari pasi ta agjërojëmuajin e madhërishëm të Ramazanit ështëtraditë profetikë ta pasojë atë me agjërimine gjashtë ditëve të muajit Sheval, i cili nëfakt është muaji i dhjetë hënor dhe sipasradhës vjen pas atij të Ramazanit. Pra,hadithi i lartpërmendur nuk ka të bëjë nëmënyrë të drejtpërdrejt me Ramazanin, por

Na përcillet se i Dërguari, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kush e agjëron muajin e Ramazanit, pastaj e pason atë meagjërimin e gjashtë ditëve të muajit Sheval konsiderohet si tëketë agjëruar të tërë kohën.”

AGJËRIMI I DITËVE TË SHEVALIT


HADITH

me muajin që vjen pas tij, Shevalin.Gjithashtu kjo këshillë dhe propozimprofetik na tregon vlerën e këtij agjërimi, qëme të vërtetë është një mirësi hyjnore eAllahut për robërit e Tij, të cilën Zoti ia dhakëtij umeti. Ai tregon se është më mirë që tëpasohet agjërimi i detyruar i Ramazanit megjashtë ditë pas tij, të cilat në fakt nuk janëtë detyruara, por janë propozim dhe traditëprofetike, si rrjedhojë e së cilës arrihet njëshpërblim i madh, e ai është sikur njeriu taagjëronte të tërë jetën e tij.

Agjërimi i këtyre ditëve është mirë tëpasohet menjëherë pas Bajramit, mësaktësisht lejohet që nga dita e dytë e tij,sepse agjërimi i ditëve të para të të dybajrameve është i ndaluar ngaqë janë ditëfestash, të cilat duhet të shoqërohen meushqime dhe pije të mira sipas mundësisë sënjeriut. Mirëpo nëse ndodh të agjërohen nëfund të këtij muaji nuk ka kurrfarëproblemi. Lind pyetja pse është më mirë tëagjërohen sa më afër ramazanit? Kjo përdisa arsye:

- Sepse besimtari për një muaj të tërëështë stërvitur me agjërim dhe do ta këtëmë të lehtë shtimin edhe të gjashtë ditëve tëtjera, e kur vonohet mund edhe t’ivështirësohet.

- Ngaqë ky agjërim konsiderohet siplotësim dhe përmirësim i lëshimeve dhegabimeve të Ramazanit, siç falen namazet

sunete pas farzit, ku prej qëllimeve të tyreështë edhe plotësimi i mangësive të farzit.

- Sepse fjala profetike “Pastaj e pason(pra, ramazanin)”, nënkupton pasimin samë të shpejtë të tij, edhe pse kjo arsye efundit është diskutueshme ndërmjetdijetarëve.

Lejohet agjërimi i këtyre ditëve të ndaranga njëra tjetra, por sipas Imam Neveviutagjërimi i tyre bashkë njëra pas tjetrës ështëmë i arsyeshëm.

Shumica e dijetarëve janë të pajtimit seky agjërim është sunet apo traditë profetikepër të cilën besimtari shpërblehet nëse epason dhe nuk dënohet nëse nuk epraktikon. Mirëpo për habi pati nga ata, tëcilët e kundërshtuan duke e ndaluar njëagjërim të tillë. Shkak për këtë gjë ishtefrika e tyre se një gjë e tillë do tëkonsiderohej bashkëngjitje me Ramazanin edo të kalonte në rrezik duke menduarnjerëzit, sidomos injorantët, se edhe ato ditëjanë pjesë e Ramazanit dhe në këtë mënyrë,sipas tyre, mund të arrijnë deri tek shpikjetnë agjërim, siç patën vepruar popujt paranesh të cilët vazhdonin t’i shtonin agjërimittë tyre ditë tjera derisa Allahu i mallkoi. Disaprej tyre deshën të argumentohen me rastine mosfaljes së sunetit menjëherë pas farzit,por ndarjen e tyre mes vete me dhikër(përmendje të Allahut) dhe tesbih, edhe pseky argument vetëm se e vërteton mendimin,i cili është kundër tyre.

Mirëpo ky mendim, aq më tepër i bazuarvetëm në një argument logjik dhe dyshimpër një mundësi të tillë është jo i saktë.Dijetarët iu kundërpërgjigjën këtij mendimi,duke thënë se një frikë e tillë nuk ekziston,sepse këto ditë në fakt nuk janë të ngjiturame Ramazanin sa të mendojë dikush se janëpjesë e tij, përkundrazi mes tyre ekzistonnjë ndarje e madhe, të cilën e përjeton çdonjeri madje edhe ai që nuk di shumë. Për sai përket rastit të ndarjes së namazit farz me

...Lejohet agjërimi i këtyreditëve të ndara nga njëra tje-tra, por sipas Imam Neveviutagjërimi i tyre bashkë njërapas tjetrës është më iarsyeshëm...

“

“

48

HADITH

atë synet përmes dhikrit dhe tesbihëve,edhe tek agjërimi kemi një ndarës të tillë,madje edhe më të madh se dhikri. Ne kemiditën e bajramit, e cila është dhikër, tesbih,namaz, lutje, hutbe, festë, ushqim dhe pije,si çdo gjë tjetër përmes së cilës bëhet njëndarje më se e madhe mes agjërimit farz(Ramazanit) dhe atij sunet (gjashtë ditët).

Pati të tillë që u argumentuan me faktinse nuk kishin parë në vendin e tyre asnjëdijetar t’i agjëronte ato ditë. Por imamNeveviu i kundërvihet këtij mendimi mefjalën e tij: ““Hadithi i Profetit, salallahualejhi ue selem, është argument edhe nësedisa njerëz nuk e njohin apo nuk e punojnë,qofshin ata edhe mbarë dynjaja” (SherhSahih Muslim, 7/297).

-Lind pyetja: Si ka mundësi agjërimi ikëtyre ditëve të konsiderohet si agjërim injë viti të plotë?

Përgjigja është në fjalën e Allahut që nathotë: ““Kush bën një vepër të mirë do t’idhjetëfishohet shpërblimi i tij” (En’am, 160).Gjithashtu këtë e sqaron edhe transmetimi iIbën Maxhes në të cilin përmendet: “Kush eagjëron ramazanin dhe pas bajramit i shtonedhe gjashtë ditë konsiderohet si agjërim itërë vitit, sepse kush vepron një punë tëmirë do të shpërblehet dhjetëfish për të”.

Pra, në Islam çdo vepër e mirëshpërblehet me së paku sa dhjetë punë tëtilla, e vazhdon të shpërblehet sashtatëqind të tilla, e ndodh të shpërblehetpa kufi.

Por lind pyetja: a thua ky shumim ishpërblimit për punë të mira është mirësi eAllahut vetëm për umetin e Muhamedit,salallahu alejhi ue selem, apo ishte edhe përpopujt e tjerë?

Nuk ka dyshim se kjo mirësi është veçorivetëm e këtij umeti. Por kush ështëfshehtësia e kësaj veçorie dhe mirësie?Duke pasur parasysh se popujve të tjerë

Allahu u dha jetë shumë më të gjatë, se ajoe umetit tonë, ata edhe patën mundësi tëpunojnë shumë punë, të cilat nësekrahasohen në numër me ato të këtij umetijanë shumë më tepër. E duke e ditur seAllahu është i Drejtë me robërit e tij deshiqë këtë umet mos ta lërë mbrapa meshpërblime, por ua shtoi dhjetëfishshpërblimin për çdo vepër të mirë të tyre. Egjitha kjo në mënyrë që t’i arrijnë nëshpërblim besimtarët e popujve tëmëhershëm, të cilët patën mundësi që tëjetonin qindra apo edhe mijëra vite. Këtuështë edhe një mirësi tjetër me të cilën kyumet u veçua, ajo është se Allahu ngadashuria që kishte për ta nuk i la të jetoninshumë në këtë botë e të lodheshin duke umunduar të punojnë shumë, qoftë për këtëapo për botën tjetër, mirëpo ua shumëfishoisevapet e një pune duke mos u lodhur si tëtjerët para nesh, e pastaj i merr tek Vetja eTij që t’i shpërblejë. Iu dha jetë më eshkurtër se çdo popull tjetër, sepse kjobotë, siç thotë edhe i Dërguari, salallahualejhi ue selem, “është burg përbesimtarin”, prandaj Allahu nuk e le shumënë burgun e Tij atë që e do, por e nxjerr nëliri sa më shpejt të jetë e mundur.

-Thamë se agjërimi i Ramazanit dhe igjashtë ditëve të Shevalit konsiderohet siagjërim i tërë vitit, por kjo kurrsesi nukaludon se agjërimi i tërë vitit është iparapëlqyer sipas Islamit. Kjo për vetëfaktin se është vepër e shpikur, të cilënargumentet fetare e kundërshtojnë.

I Dërguari, salallahu alejhi ue selem, nënjë hadith të tij tregon se “agjërimi më imirë është ai i Davudit, alejhi selam, i cilinjë ditë agjëronte e tjetrën jo”. Kur u pyetse a ka më mirë se kjo mënyrë ai u përgjigj:“JO”.

Zoti ua shtoftë veprat e mira të gjithëbesimtarëve dhe i pranoftë ato!

PREZANTIM I LIBRIT:


LIBRI

“FURNIZIMIPËR

AHIRET”

MR. ABDULMEXHID SHEMSUDIN

Falënderimi i takon vetëm Allahut,subhanehu ue teala, Atë e lavdë rojmëdhe vetëm prej Tij ndihmë, udhëzim dhe

falje kërkojmë. Mbështetemi tek Allahu,subhanehu ue teala, nga të këqijat evetvetes dhe të veprave tona. Kë udhëzonAllahu, subhanehu ue teala, s’ka kush qëmund ta lajthisë, e kë lajthit Allahu,subhanehu ue teala, s’ka kush që e udhëzonnë rrugë të drejtë. Dëshmoj se nuk ka Zottjetër që meriton të adhurohet përveçAllahut dhe se Ai nuk ka rival. Po ashtudëshmoj se Muhamedi, është rob dhe idërguari i Tij.

Vepra “Muhtesar Zadul Me’adi” ereformatorit të thirrjes Islame të kohës së

tij, dijetarit Muhamed b. Abdulvehabllogaritet ndër veprat përmbledhëse shumëtë dobishme, siç është edhe rasti me veprate tjera të mësuesit të këtij dijetari. Libri mepak fjalë para qet udhëzimin e Pejgamberit,salAllahu alejhi ue selem, për të gjithasegmentet dhe sferat e jetës së njeriut, si tëasaj fetare ashtu edhe ato të kësaj bote.

Autori ka përmbledhur veprën “ZZadulMe’adi fi Hedji Hajril Ibad” të autorit tëmirënjohur IIbën Kajim el-Xhevzijje, ai i kalarguar pyetjet e fikhut, polemikat,diskutimet, sugjerimet, replikat,përfundimet dhe përparësitë për atë qëargumentet tregojnë. Ai ka përzgjedhur prejkëtij libri vetëm atë që lidhet drejtpërdrejtëme udhëzimin e Pejgamberit, salAllahualejhi ue selem, për këtë Allahu eshpërbleftë.1

1 Marrë nga parathënia e origjinalit të botuar nga shtëpia botuese Dar Ibën Hazëm.

50

LIBRI

Gjatë përpunimit dhe krahasimit tëpërkthimit të tekstit kemi shfrytëzuar katërshembuj të përmbledhjeve të librit nëgjuhën arabe. Disa nga shembujt kanë qenëtë botuar me fusnota e disa edhe meburimin e haditheve. Përveç versionit tëshkurtuar të librit ne kemi shfrytëzuaredhe versionin origjinal të veprës “ZZadulme’ad”, recensimin dhe burimet ehaditheve të së cilës i kanë bërë ShejhAbdulkadër Arnauti dhe Shejh ShuajbArnauti.

Shumicën e shpjegimeve nëpër fusnotae kemi marrë nga librat e përmbledhuradhe të lartpërmendura, e disa i kemimarrë nga vepra origjinale “ZZadul me’ad”mbi të cilën gjithashtu është bërë njërecensimin i përshtatshëm.

I kemi përmendur edhe disa shpjegimenë poshtëshënimet për të cilat kemillogaritur se janë të nevojshme përlexuesit e këtij vendi.

Në përmbledhjen e bërë autori në njëvend e ka përmendur se men di mi më idrejtë është i kundërt me atë që IbënKajim el-Xheuzije e ka llogaritur si tëdrejtë në origjinalin. Kemi menduar seduhet që të paralajmërojmë për këtë gjë.Kemi përmendur mendimet edhe tëdijeta rëve të tjerë në vendet ku IbënKajimi ka përmendur mendime të dobëta,ose nuk i ka përmendur të gjithamendimet. Kjo nuk duhet që të kuptohet sikritikë ose kundërshtim të asaj që kashkruar autori, sepse ai ka përmendur senuk ka dashur që me anë të këtij libri tëshpjegojë mendimet e medhhebeve, porqë të shpjegojë udhëzimin e Pejgamberit,salAllahu alejhi ue selem.

Muhammed b. Abdulvehab

Shejhul Islam Muhammed b.Abdulvehab b. Sulejman el-Vuhejbi et-

Temimi rahimehullah, është lindur nëvitin 1115 sipas hixh re tit në Ujejne, kuedhe është rritur. Njohuritë e para i kamarrë nga babai i tij, i cili ka qenë kadi(gjykatës) në atë qytet. Ka udhëtuar dukekërkuar dituri në Nexhd, Ahsa, Hixhaz dheBasra. Pas kësaj është kthyer në Nexhd,ndërsa Allahu, subhanehu ue teala, ia kahapur gjoksin për të vërtetën me të cilënAllahu, e kishte dërguar Pejgamberin mëtë zgjedhur Muhamedin, salAllahu alejhiue selem. Ai e kishte vërejtur me kohëlargimin e njerëzve nga parimet fetare,sepse ndërmjet tyre kishin marrë hovbidatet (risitë) dhe lajthitjet (dalaleti). Përshkak të gjithë kësaj i thirri ata në Kurandhe Sunet, i ka thirrur dijetarët që tapërmirësojnë besimin te njerëzit, sepse nëtë kishin hyrë shumë të pavërteta dhelajthitje. I ka thirrur pushtetmbajtësit qëta pasojnë Sunetin e Pejgamberit,salAllahu alejhi ue selem, e t’ukundërvihen lajthitjeve dhe humbjeve.Këto veprime e kanë ekspo zuar atë ndajhidhërimit të interesaxhinjve dhe të atyreqë u ka leverdisur ajo gjendje, e për këtëedhe është detyruar që të shpërngulet nëDir’ije (vend afër Rijadit sh.p.). Pasi ështëvendosur atje ka bërë një marrëveshje meudhë he qësin vendas Muhamed b. Saud, icili i është përgjigjur thirrjes së vërtetësdhe ka dalë në mbrojtje të së vërtetës.

Me këtë bashkim Allahu, subhanehu ueteala, i ka shkatërruar kurthet dhemashtrimet e pushtetmbajtësve dhe tëdijetarëve të këqij, të cilët e kanëshfrytëzuar prej kohësh këtë gjendje.Thirrja dhe librat e tij janë përhapur në tëgjitha vendet e afërta dhe të largëta. Ai kandërruar jetë në vitin 1206 sipashixhretit.


BOTA ISLAME

Azerbaixhan - Emri zyrtar: “Republika eAzerbaixhanit”. Kryeqytet: Baku. Popullsia:7.7 milionë. Monedha: Manati. GjuhaZyrtare: Azerbaixhanishtjs. Sipërfaqja:86.600 km2.

Pozita gjeografike: Azerbaixhani është ivendosur në anën perëndimore të DetitKaspik dhe është e para republikësovjetike, e cila deklaroi pavarësinë.Kryeqyteti i saj është Baku, një qytet ivjetër dhe porti më i mirë në Detin Kaspik.

Gjendja politike: Azerbaixhani e kafituar pavarësinë në vitin 1992. PartiaAzerbaixhani i Ri zëvendësoi komunistëtqë ishin në pushtet në vitin 1995 dhe idominoi përsëri zgjedhjet e vitit 2000, tëcilat u kritikuan nga vëzhguesit si meshumë probleme. Kjo parti mbështetpresidentin 70-vjeçar HHajdar Alijev, izgjedhur së pari në vitin 1993 dherizgjedhur në vitin 1998.

Politika e Jashtme: Azerbaixhani ështëanëtar i OKB-së nga viti 1992. Perëndimi,po aq sa Irani dhe Rusia janë të interesuar

për fushat e naftës azere në Detin Kaspik.Marrëdhëniet me Rusinë e presidentitPutin janë përmirësuar. Turqia mehistorinë dhe kulturën e përbashkët shihetsi një aleat natyral. Azerbaixhani iubashkua Këshillit të Evropës në vitin 2001.

Ekonomia: Vendi është shumë i pasurme burime nafte. Të ardhurat për frymëjanë 460$ në vit dhe në bazë të prodhimitkombëtar renditet në vendin e 121 në botë.Infrastruktura është e varfër dhe industriaështë ajo çka ka mbetur nga regjimisovjetik. Fushat e naftës të Detit Kaspikkanë tërhequr vëmendjen ndërkombëtare,si dhe ka sasi të mëdha gazi në det.

Popullata dhe Shoqëria: Mijëra armenë,hebrenj dhe rusë janë larguar për shkak tërritjes së ndjenjës nacionaliste azere.Sistemi shoqëror i gjithi tashmë është nënjë krizë të theksuar. 61% janë Shia-Ithnaasherije, Muslimanë Sunitë 26%, të tjerë13%. 57% e popullsisë jetojnë në qytet dhe43% në fshat, ndërsa dendësia e popullsisëështë 118 vetë/km2.

AZERBAIXHANI

52

FETVA DHE KONSULTIME

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen. Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

PËRGATITI: AGIM BEKIRI

1. Cili është vendimi i sheriatit për agjërimin e gjashtë ditëve të muajit Sheval?

Agjërimi i gjashtë ditëve të muajit Shevalpas agjërimit të Ramazanit është një vepër epëlqyer. Pra, për besimtarin ligjërohetagjërimi i këtyre gjashtë ditëve dhe për këtëfiton shpërblim të madh tek Allahu. Ai që iagjëron këto ditë shpërblehet sikur të kishteagjëruar të tërë vitin, sepse Pejgamberi,salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kushagjëron Ramazanin pastaj i bashkëngjitedhe gjashtë ditë prej Shevalit është sikur tëkishte agjëruar të tërë kohën.” E përcjellMuslimi.

Në disa transmetime të tjera qëndron:“Kush agjëron gjashtë ditë pas FitërBajramit është sikur të ketë agjëruar një vittë plotë.”, “Kush vjen me një (punë) të mirë,ai (në Ditën e Gjykimit) shpërblehetdhjetëfish.” En’am: 160”. Në një transmetimtjetër thuhet: “Allahu të mirën e shpërblendhjetëfish, një muaj me dhjetë dhe agjërimii gjashtë ditëve të Shevalit është plot njëvit.” E përcjell Nesaiu, Ibën Maxheja, hadithiështë sahih.

Muhammed b. Salih El-Munexhid

RREGULLA DHE DISPOZITARRETH GJASHTË DITËVE TËMUAJIT SHEVAL



2. Kur duhet filluar me agjërimin e gjashtë ditëve të Shevalit, a detyrohemi menjëherëpas ditës së parë të Bajramit?

Agjërimin e këtyre ditëve mund tafillojmë menjëherë pas ditës së parë tëBajramit, mirëpo një gjë e tillë nuk ështëdetyrim, sepse mund të fillohet edhe mevonë, dy, tre apo më shumë ditë pas festës.Komisioni i Përhershëm për Fetva i dha këtëpërgjigje pyetjes së mësipërme: “Nukdetyrohemi të fillojmë agjërimin e këtyreditëve menjëherë pas ditës së parë tëBajramit, por lejohet edhe më vonë,varësisht si është më e lehtë për çdobesimtar. Çështja lihet në lirinë e çdonjërit,sepse agjërimi i këtyre ditëve nuk ështëdetyrim por sunet.”

Fetfatë e Komisionit të Përhershëm10/39

A detyrohemi që gjashtë ditët e Shevalitt’i agjërojmë njëpasnjëshëm apo mund të agjërohen të ndara?

Agjërimi i gjashtë ditëve të Shevalitështë sunet i vërtetuar nga Pejgamberi,salallahu alejhi ue selem, dhe lejohet tëagjërohen një pas një, ose të ndara, sepsePejgamberi, salallahu alejhi ue selem, nuk epërcaktoi që këto ditë të agjërohennjëpasnjëshëm apo të ndara. Ai tha: “Kush eagjëron Ramazanin dhe pastaj iabashkëngjit edhe gjashtë ditë prej Shevalitështë sikur të kishte agjëruar të tërëkohën.” E përcjell Muslimi.

Fetava Ibën Baz 15/391

4. A lejohet të agjërojmë gjashtë ditët e Shevalit para kompensimit të ditëve të Ramazanit që na kanë mbetur kaza (për kompensim)?

Dijetarët nuk kanë rënë në ujdi lidhur mëkëtë çështje. E sakta është që një herë nevena duhet t’i kompensojmë ditët eRamazanit, që na kanë mbetur kaza, pastajtë agjërojmë ditët e Shevalit që janë nafile,sepse Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem,ka thënë: “Kush agjëron Ramazanin ppastaj ibashkëngjit gjashtë ditët e Shevalit ështësikur të kishte agjëruar të tërë kohën.” Epërcjell Muslimi.


5. Gruaja që nuk ka agjëruar disa ditë të Ramazanitpër shkak të ciklit mujor, a mund të fillojë me agjërim-in e gjashtë ditëve të Shevalit pas ditës së Bajramit?

Nëse dëshiron të arrijë shpërblimin epërmendur në hadithin “Kush agjëronRamazanin pastaj i bashkëngjit edhe gjashtëditë prej Shevalit është sikur të kishteagjëruar të tërë kohën”, atëherë duhet t’iplotësojë ditët e Ramazanit pastaj tëagjërojë gjashtë ditët e Shevalit.

Nëse e shikojmë çështjen nga aspekti ilejimit atëherë themi se i lejohet asaj tëvonojë kompensimin deri në prag tëRamazanit të ardhshëm.

Muhamed b. Salih El-Munexhid

6. A lejohet që gjatë agjërimit të gjashtë ditëve tëmuajit Sheval të bëjmë nijet edhe kompensimin editëve të Ramazanit që na kanë mbetur kaza, pra, tëbashkojmë nijetet dhe të kryejmë dy ibadete?

Kjo është një çështje e rëndësishme rrethsë cilës shpeshherë parashtrohen pyetje. Nëlidhje me këtë them:

Detyrohemi të dimë se disa vepra janëme vlerë të caktuar në vetvete dhe disa tëtjera janë të përgjithshme. Për shembull:namazi i Duhasë dhe ai i Tehijjetul

54


mesxhidit. Po të thellohemi në hadithet ePejgamberit, salallahu alejhi ue selem,lidhur me këto dy namaze do të vërejmë senamazi i Duhasë ka një status të caktuar dhenjë vlerë të veçantë, kurse namazi iTehijjetul mesxhidit nuk është ashtu, sepseai që hyn në xhami dhe fal farzin paraprakapo sunetin e sabahut, apo namazin eistihares apo e gjen xhematin në namaz dheiu bashkëngjitet atyre, në të gjitha këtoraste ai e ka kryer detyrimin e Tehijjetulmesxhidit dhe nuk ka bërë fare gabim dhenuk detyrohet ta kompensojë namazin eTehijjetul mesxhidit. Së këndejmi, del nëpah urtësia e Ligjdhënësit, i cili e ka ndaluaratë që hyn në xhami të ulet para se të falet,mirëpo nuk e ka urdhëruar me ndonjënamaz të caktuar, porse çfarëdo namazi qëdo të falë do të jetë zbatues i këtij urdhri.Nëse hyn në xhami për namazin e drekësdhe fal dy rekate me nijet të Tehijjetulmesxhidit, nuk llogaritet se i ka falursunetet e Drekës, mirëpo nëse hyn dhe i falsunetet e drekës ai ka zbatuar urdhrin ePejgamberit, salallahu alejhi ue selem, kurna thotë që të mos ulemi para se t’i falim dyrekatë. Po ashtu nuk duhet të kompensojërekatet e Tehijjetul mesxhidit. Në anëntjetër nëse ai fal Tehijetul mesxhidin dhethirret ikameti për të hyrë në farz, ai ka tëdrejtë të kompensojë rekatet e sunetit tëDrekës. Kur njeriu ta kuptojë se cilat veprai ngjajnë “Tehijjetul mesxhidit”; e cilat“namazit të Duhasë” e zgjidh dilemën eparashtruar në këtë pyetje.

Prej punëve që i ngjajnë Tehijjetulmesxhidit është agjërimi i ditës së Hënëdhe të Enjte, për arsye se këto dy ditë nukkanë vlerë të veçantë e të përcaktuar nëvetvete siç janë agjërimi i Ditës së Arafatitdhe Ashurasë për shembull, porse meagjërimin e tyre qëllimi është që në këto dyditë veprat ngrihen tek Allahu e

Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem,dëshironte që të jetë agjërueshëm kurngrihen veprat e tij. Sikur ndonjëri tëagjërojë të Hënën dhe të Enjten me nijetine kompensimit të kazasë, agjërimit tëzotuar, agjërimit shpagues (kefaret), ditët eShevalit apo Ditët e Bardha qëllimi do tëarrihet, pra, veprat e tij do të ngrihen tekAllahu duke qenë agjërueshëm. Për këtëarsye e pëlqejmë për atë që dëshiron tëagjërojë ditët e Shevalit, që këtë gjë ta bëjëtë Hënën dhe të Enjten dhe këtu nuk themise nijetet bashkohen, sepse agjërimi i tëHënës dhe të Enjtes nuk kanë vlerë të vetëntë veçantë e të caktuar, madje as qëmundet të bëhet bashkimi i nijeteve tëveçantë me një të përkufizuar.

Pra, më e sakta është se nuk lejohetbashkimi i nijeteve të dy ibadeteve, kuçdonjëri prej të cilit ka mëvetësi në vlerëne tij, për shembull nuk bashkohen nijetet eagjërimit kaza dhe agjërimit të zotuar, asnijetet e agjërimit kaza dhe gjashtë ditëvetë Shevalit, sepse qëllimi që shprehet nëhadithe është që njeriu të agjërojë 36 ditëapo një muaj e gjashtë ditë, për ndryshenëse bashkon nijetet ai do të agjërojevetëm një muaj. Kjo gjë është nëkundërshtim me qëllimin e hadithit, i ciliështë sqaruar në transmetimin e IbënMaxhes me sened të vërtetë, ku thuhet:“Kush agjëron gjashtë ditë pas FitërBajramit për të llogaritet plot një vit. Kushbën një të mirë atij do t’i shpërblehetdhjetëfish.”

Ihsan b. Muhammed b. Ajish El-Utejbi

7. Fillova të agjëroj gjashtë ditët e Shevalit, mirëpo nuk munda t’i plotësoj për disa shkaqe dhe disa punë të mia. Muaji i Shevalit përfundoi, kurse mua më mbetën dy ditë pa agjëruar, a më lejohet t’i kompensoj këto



ditë apo çfarë të bëj?

Agjërimi i gjashtë ditëve të Shevalitështë një adhurim i pëlqyer e jo idomosdoshëm. Ti e ke fituar shpërblimin editëve që ke agjëruar dhe shpresohet tëmarrësh agjërimin e plotë të gjashtë ditëve,nëse pengesat që nuk të kanë lënë t’iplotësosh ato ditë janë të pranuara mesheriat, meqë Pejgamberi, salallahu alejhiue selem, ka thënë: “Kur njeriu sëmuret apodel në udhëtim, Allahu e shpërblen atëashtu sikur të ketë vepruar kur ka qenë ishëndoshë dhe në vendin e tij.” E përcjellBuhariu. Pra, nuk duhet që t’i kompensoshato ditë që të kanë mbetur, e Allahu e jepsuksesin.


8. Cilat janë dobitë e agjërimit të gjashtë ditëve të Shevalit?

Po përmendim disa dobi të agjërimit tëkëtyre ditëve:

me agjërimin e gjashtë ditëve tëShevalit plotësohet shpërblimi sikur tëishte realizuar agjërimi pandërprerë tëtërë vitin.

agjërimi i Shevalit po edhe i Shabanitjanë si sunetet e rregullta që janë para dhepas namazeve farz. Ky agjërim i plotësonlëshimet dhe gabimet e mundshme, qëbëhen gjatë kryerjes së farzit, sepse farzetdo të kompensohen me nafile ditën eKijametit. Shumica e njerëzve bëjnëgabime dhe lëshime gjatë agjërimit tëdetyrueshëm, prandaj kanë nevojë qëgabimet e tyre t’i përmirësojnë me vepravullnetare.

rrekja për të agjëruar pas Ramazanitështë sinjal për pranimin e agjërimit tëRamazanit, sepse kur Allahu pranon

veprën e ndonjërit e drejton te një vepërtjetër e mirë. Disa dijetarë kanë thënë:shpërblimi i një të mire është e mira qëbëhet pas. Kush bën një të mirë pastaj vijonme një të mirë tjetër, ky është një sinjal përpranimin e veprës së parë, ashtu siçsinjalizon vepra e keqe pas një të miremospranimin e të mirës tek Allahu.

Agjëruesve të Ramazanit shpërblimet etyre u ndahen ditën e Bajramit. Ajo ështëditë e shpërblimeve, prandaj rikthimi meagjërim në ditët e Shevalit konsiderohet sifalënderim për këto begati. Begati më tëmadhe se sa falja e mëkateve nuk ka.Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem, faltenamaz nate derisa i ënjteshin këmbët. Kur ithuhej: E bën këtë e Allahu t’i ka falur tëgjitha gabimet e shkuara dhe ato tëardhme?! Ai përgjigjej: A të mos jem robfalënderues?! Allahu, subhanehu ue teala,robërit e tij i urdhëroi ta falënderojnëbegatinë e agjërimit duke e përmendur Atë,Ai tha: “(Të agjëroni ditët e lëshuara mëvonë) Që të plotësoni numrin, tamadhëroni Allahun për atë se ju udhëzoidhe që të falënderoni.” (Bekare – 185) Prejfalënderimit për dhuntinë e agjërimit tëRamazanit është agjërimi i ditëve tëShevalit më pas. Disa muslimanë tëgjeneratave të para kur falnin namaz natetë nesërmen gdhiheshin agjërues që mekëtë të falënderojnë Allahun për dhuntinëe faljes së namazit të natës. Uehb b. Uirdikur pyetej për shpërblimet e disa ibadetevesiç është Tavafi dhe të tjera thoshte: Mospyetni për shpërblimet e këtyre veprave,por pyetni se si duhet të falënderojmë, kurna mundësohet nga Allahu ta bëjmë atëvepër të mirë.

Hafidh b. Rexheb

56

HISTORI

TARIK SUVEJDAN

Banorët e parëAskush nuk e di saktësisht, kur është

ngritur vendbanimi i parë në tokën ePalestinës dhe as nuk ka argument që tapërkufizojë ndonjë histori, por shenjat dhegjurmët e para tregojnë se banorët e parë qëe kanë banuar Palestinën janë të shekullit tëkatërmbëdhjetë para erës sonë (shek XIVp.e.s.) e ata janë një bashkësi fisesh, qëquheshin Natufij.

Në shek. VIII p.e.s. ka gjurmë që tregojnëpër ekzistencën e një qyteti që sot njihet meemrin: “UUrejha”. Për këtë shkak disahulumtues e konsiderojnë këtë qytetin më tëvjetër në botë.

Kenan-itëtGjurmët e para që dihen, sillen rreth

popullit të quajtur KKenan-it dhe të tjerë qëquhen AAmur-it. Këta dy popuj janë fise qëjanë shpërngulur nga Gadishulli Arabik ngaveriu dhe janë vendosur në Sham, pikërishtnë Palestinë. Kjo gjë është e verifikuar dhe eqartë në lidhje me historinë e Palestinës. Përkëtë janë në konsensus historianët e Orientitdhe ata të Perëndimit. Domethënë zanafilla ehistorisë së arkivuar kthehet te banorët eparë të Palestinës, e ata janë Kenanitët dhe

Amuritët. Për sa u përket çifutëve, ata nukpërmenden gjatë kësaj periudhe historike.Ata përmenden pas shumë shekujsh.

Fiset arabe që kanë emigruar prejGadishullit Arabik në drejtim të veriut kanëqenë të shumta. Këta janë ndarë në tokat eShamit dhe dy lumenjve (Eufrat dhe Tigër)në Irak. Një pjesë e tyre është transferuar nëEgjipt. Prej tyre kanë qenë Kenanitët, të cilëtu vendosën në brigjet e Palestinës. Prej tyrekanë qenë edhe JJebisinët, të cilët u vendosënnë tokat e Kudsit para se të ndërtohej. Popujte tjerë janë ndarë dhe janë vendosur nëpjesën malore dhe janë quajtur FFenikas dheAmurit. Kështu u nda toka e Palestinës nëmes fiseve. Librat e historisë i kanëpërmendur në bazë të gjurmëve dhedëshmive emrat e çdo fisi nga këta dhe sipasshpërndarjes gjeografike në territorin ePalestinës.

Për këtë shkak toka e Palestinës ngadijetarët e historisë quhet Toka e Kenanitëve,si përkatësi e tyre. Kjo është e theksuartekstualisht në librat qiellorë, prej tyreTevrati dhe Inxhili.

Zanafilla e emrit PalestinëZanafilla e emrit Palestinë rrjedh prej

popullit që ka banuar në vendin e quajturBalsat në jug të Palestinës (së sotshme).

Emri “Palestinë” rrjedh edhe nga popujt etjerë, që kanë ardhur nga ishujt e Detit

HISTORIA E PALESTINËS SËVJETËR DHE BANORËT E SAJNe në këtë rrëfim mësojmë dhe marrim vesh kush janë çifutët, si popull i Izraelit, të cilët përmenden nërrëfimin e pejgamberit të tyre Musait, alejhi selam. Në këtë rrëfim ka shembuj dhe mësime për ata qëdëshirojnë të zbulojnë falsifikimet dhe të shohin vërtetësinë në lidhje me ta.


HISTORI

Mesdhe, pikërisht nga ishulli i Kretës. Siçduket popujt e këtyre ishujve i ka kapluaruria apo ndonjë fatkeqësi tjetër, që i ka bërëtë ikin në drejtim të brigjeve të Shamit dheEgjiptit. Atyre u doli në pritë RRamsesi III nëbetejën e njohur të “LLuzinit”, e cila ështëzhvilluar në Egjipt. Ramsesi nuk dëshironteqë ata të vendosen në tokat e Egjiptit. Pasnegociatave vendosën që ata të transferohennë Palestinë. Ramsesi i urdhëroi të vendosennë pjesën jugore të Palestinës, në vendin equajtur Belsat, ndërkaq ata u quajtënbelsetinas. Prej këtij derivati ka ardhur edheemri Palestinë dhe banorët e saj janë njohursi “belsetin”. Kohë pas kohe emri ështëshndërruar derisa ka arritur të thirret meformën e sotshme Palestinë. Këta popuj ubënë kështu fqinjë të Kenanitëve dheBujusinëve, të cilët ishin banorët vendas tëatyre anëve. Që aty ata u përzien dhe kështuu shkrinë me vendasit, që ishin në numër mëtë madh dhe me civilizim më të përparuar.Me kalimin e kohës balsetinët dhe kenanitët

u zhdukën dhe nuk u ka mbetur gjurmë prejtyre, kështu që u kanë humbur edhe gjurmëte tyre historike.

Nga e gjithë kjo që u tha më sipër naqartësohet se në këtë periudhë nuk hasim nëndonjë rast ku të përmenden çifutët e aspopujt e tyre. Atëherë ku kanë qenë në këtëperiudhë? Si kanë hyrë në territoret ePalestinës?!...

Në histori është përmendur se Ibrahimitalejhi selam në Palestinë i kanë lindur dydjem: Is’haku dhe Ismaili. Ata ishin nga tëshpërngulurit dhe jo nga vendasit. Jakubialejhi selam i quajtur IIsrail ishte i biri iIs’hakut alejhi selam. Jusufi alejhi selam ishtenjëri nga bijtë e Jakubit. Në Kuranin Fisnikthuhet se Jusufin e kanë marrë si skllav nëEgjipt e pastaj Allahu i ka dhënë pozitë tëlartë në qeverisje dhe i ka mësuar komentine ëndrrave. Pastaj bëhet ministër iekonomisë të Egjiptit. Duke qenë në këtëpozitë ka kërkuar t’i sjellin babanë e vetJakubin me të gjithë anëtarët e familjes e t’i

58

HISTORI

bashkohen atij në Egjipt. Në Librin Famëlartëthuhet:

“Ju shkoni me këtë këmishën time dhehidhjani atë babait tim në fytyrë, e atij do t’ikthehet shikimi, e pastaj ejani tek unë metërë familjen time”. Jusuf 93

“(e morën familjen dhe shkuan) E kurhynë te Jusufi, ai i afroi nga vetja të dyprindërit e tij dhe tha: “Me dëshirën eAllahut hyni në Egjipt të sigurt!” Jusuf 99

Jakubi alejhi selam i ka marrë të gjithëanëtarët e familjes dhe është vendosur nëEgjipt, e prej aty nuk ka dalë më. Kështu kambaruar emigrimi i tyre nga Palestina.

Emigrimi tjetër i çifutëve në Palestinëështë ai i Musait alejhi selam, kur bërihixhret me popullin e tij Beni Israil ngaEgjipti, që të shpëtojnë nga Faraoni dheushtria e tij. Prej këtu vërejmë se çifutët kanëhyrë në Palestinë si muhaxhirë (emigrantë).E sa u përket banorëve vendas ata kanë qenëKenanitët. Drejtimi i shpërnguljes ka qenëmë shumë nga Egjipti në Palestinë, edhe psePalestina i përkiste Egjiptit administrativisht,politikisht dhe historikisht, që prej kohës kurJakubi alejhi selam e ndërtoi tempullin. Nëkëtë kohë faraonët patën filluar të zgjerohennë territoret më të afërta dhe kështu epushtuan Palestinën e pikërisht territoret qëi pat sunduar Heksosi. E kështu Palestinaështë bërë pjesë e Egjiptit,

Allahu i begatoi Beni Israilët dhe i shpëtoinga faraoni, ndërsa faraonin me ushtrinë dhepasuesit e tij i mbyti në det. Ne në këtërrëfim mësojmë dhe marrim vesh kush janëçifutët, si popull i Izraelit, të cilët përmendennë rrëfimin e pejgamberit të tyre Musait,alejhi selam. Në këtë rrëfim ka shembuj dhemësime për ata që dëshirojnë të zbulojnëfalsifikimet dhe të shohin vërtetësinë nëlidhje me ta.

Musai alejhi selam dhe çifutët (1250 p.e.s)

Musai alejhi selam në EgjiptAllahu i Madhëruar ka thënë: “Përkujtoni

edhe kur ju shpëtuam prej popullit tëfaraonit, që nga ai shijuat dënimin më tëhidhur, duke ua therur bijtë tuaj, e duke ualënë gjallë gratë tuaja. Në këtë torturëpërjetuat një sprovim të madh nga Zoti juaj.”Bekare 49

Paraqitja e Musait në histori është rreth1250 vite p.e.s. Allahu e ndihmoi me muxhize(mrekulli) të hatashme e të shumta.Fillimisht me inspirimin e Nënës së Musaitpër ta hedhur në lum e pastaj të rritet nëpallatin e Faraonit zullumqar, i cili e kishteskllavëruar popullin e Egjiptit. Allahu iMadhëruar na rrëfen në Kuran, se kur Musaiu rrit dhe u bë burrë e vrau pa dashje njëegjiptian. Pastaj largohet prej aty duke ikurprej Faraonit dhe parisë së tij. Allahu ia zbritishpalljen dhe e urdhëroi me kumtim që t’inxjerrë njerëzit nga adhurimi i Faraonit nëadhurimin e Allahut të vetmit. Ai i mori BeniIsrailët nga Egjipti, e Allahu i ka bashkuarlutjes tij mrekulli. Nga ato ishte mrekullia eshkopit që shndërrohej në një gjarpër tëmadh. Një muxhize tjetër ishte ajo kur e fustedorën në kraharor dhe kur e nxirrte bëntedritë. Musai alejhi selam e sfidoi Faraoninpara të gjithëve nga Beni Israilët dhe parisësë tij. Si rezultat i kësaj ishte të besuarit eshumë nga Beni Israilët dhe magjistarët nëatë që kumtonte Musai alejhi selam. Atabesuan në Zotin e Musait dhe Harunit dhe e

...Allahu iu dha atyre njëndëshkim shumë të rreptë dhee ka bërë dënimin e tyre tëvazhdueshëm deri në Ditën eGjykimit...

“ “


HISTORI

mohuan Faraonin me parinë e tij. PastajAllahu i shpalli Musait alejhi selam, seFaraoni do t’u ngrejë kurth dhe ata e lëshuanEgjiptin dhe u nisën në drejtim të Palestinës.Ata u arritën nga Faraoni me ushtrinë e vet,saqë pothuajse i kapi në bregun e detit, nënjërin nga brigjet e Detit të Kuq e mësaktësisht në anën e majtë. Aty Allahu ia hapidetin Musait dhe pasuesve të vet dhe atakaluan në një rrugë të thatë. Pas iu ishin vënëFaraoni me ushtrinë e vet. Pasi Musai mepopullin e vet kaluan në anën tjetër, Allahu embyt Faraonin dhe ushtrinë e tij. KështuAllahu i shpëtoi dhe i begatoi ata duke iudhënë siguri e qetësi pasi kishin kaluar mëparë tortura dhe rronin të frikësuar.

Jehuditë në Palestinë

Musa alejhi selam në SSina’Kur shkoi Musai alejhi selam me popullin

e tij në tokën e Sinait, aty gjetën një popull qëadhuronin idhujt. Populli i Musait i thaMusait alejhi selam, “Na bëj neve idhuj ashtusiç kanë këta zota”. Musai alejhi selam uçudit me kërkesën e tyre dhe i përshkroi atasi injorantë. Si ka mundësi që ky popull i kaparë dhjetë mrekulli madhështore, nga tëcilat e fundit qe’ ndarja e detit e megjithatëkërkojnë të adhurojnë zota të tjerë përposAllahut. Këtu ishte edhe fillimi i çrregullimittë tyre në besim, që njëkohësisht e kanëpasur të ngulitur edhe në shpirtrat e tyre. Kjogjë shkaktoi habi të madhe tek Musai dhevëllai i tij Haruni alejhima selam me këtëpopull. Ai u tha atyre “Beni israilët i kaluampërtej detit, e ata u takuan me një popull qëadhuronte do statuja të tyre, dhe thanë: “OMusa, na e bën edhe neve një zot (statujë) sizotat që i kanë ata (ai popull)”. Ai (Musai) tha:“Ju jeni popull që nuk di”. (Araf 138). Jehuditëkishin përvetësuar kufrin (mosbesimin) dheadhurimin e idhujve qysh para shumëshekujsh, kur kishin kaluar nën shërbimin e

Faraonit në Egjipt.Pastaj Musai alejhi selam izolohet nga

populli i vet dhe del në Malin TTur për tëpranuar shpalljen. Aty ndenji dyzet ditë.Vëllanë e vet Harunin e kishte lënë t’iudhëheqë ata. Kur kthehet i gjen ata dukeadhuruar një viç që e patën bërë prej ari. Kyishte nga mëkatet dhe krimet më të mëdha.Ishte kufër (mohim, mosbesim) që nuk falet.Allahu i ndëshkoi ata në atë mënyrë që tapranojë pendimin e tyre vetëm me kushtinqë të vrasin veten e tyre. Allahu i Madhëruarka thënë në gjuhën e Musait: “Dhe kur Musaii tha popullit të vet: “O populli im, meadhurimin e viçit (në vend të Zotit), ju i bëtëzullum vetvetes, pra, pendohuni paraKrijuesit tuaj dhe vriteni veten. Kjo për juështë më e mira te Krijuesi juaj. E Ai uapranoi pendimin tuaj, Ai është Mëshirues,ndaj e pranon shumë pendimin.” (Bekare 54).Sheriati për ta ka qenë i atillë që pendimi ngashirku dhe kufri të bëhet me vrasjen e vetesdhe vrasja e vetes ka qenë pranim i teubesdhe shpërblim me xhenet. Mirëpo ata edhekëtë gjë e refuzuan. Musai alejhi selam u tha:“Dëgjoni dhe respektoni! Ata thanë: dëgjuamdhe nuk respektojmë”. Pas kësaj u vjenkërcënimi i Allahut dhe u kanoset mendëshkim. U ngrihet mali TTur i tëri mbi kokate tyre. Allahu i Madhëruar ka thënë:“Përkujto kur ngritëm kodrën mbi ta si re, eata menduan se ajo do të bjeri mbi ta. (Ne uthamë): “Merrni këtë që ua dhamë me kujdesdhe përkujtoni ç’keni në të, e të ndaleni ngaajo që është e ndaluar.” (Araf 171), e Musaialejhi selam u tha: “Dëgjoni dhe respektoni! Eata thanë të nënshtruar: Dëgjuam dherespektuam”.

Pastaj Musai alejhi selam zgjodhishtatëdhjetë vetë nga më të mirët e popullittë tij për marrëveshjen që kishte me Allahune Madhëruar te mali Tur për t’u arsyetuar tekAllahu për ato mëkate që bënë. Ata e panë mesytë e tyre edhe mrekullinë e njëmbëdhjetë e

60

HISTORI

ajo ishte ngritja e kodrës apo e malit Tur. Pasidëgjuan se po u flet Allahu, ata thanë: “Dhekur i thatë: “O Musa, ne nuk të besojmë tyderisa ta shohim Allahun haptazi, e atëherëjuve ju rrëmbeu rrufeja (zjarri) dhe ju eshihnit.” (Bekare 55). Allahu i vdes me SSaika(rrufe të hatashme). Musai alejhi selam ithotë Allahut, se ata i ka nga më të mirët dheAllahu i Lartësuar i ringjall për nder të tij.“Pastaj, që të jeni mirënjohës pas vdekjes suajjuve ju ngjallëm.” Bekare 56. Kjo ishtemrekullia e dymbëdhjetë. Kështu mrekullitëe Musait rrjedhën një pas një para popullit tëtij, ndërsa ata vazhdonin ta shtoninkryeneçësinë dhe kufrin.

Musai alejhi selam në PalestinëMusai alejhi selam pasi arriti me popullin

e vet në portat e Palestinës iu tha se Allahu iurdhëron ata të hyjnë në shtëpinë e shenjtë(Bejtul-Makdes), e përgjigjja e tyre ishte: “Atathanë: “O Musa, aty është një popull ifuqishëm, prandaj ne nuk do të hyjmë atykurrë derisa ata të dalin andej, nëse dalin ataandej, ne do të hyjmë”. (Maide 22). Musai dheHaruni alejhi selam i këshilluan që të hyjnëatje, se Allahu do t’i ndihmojë. “Ata thanë: “OMusa, ne kurrë nuk hyjmë atje derisa ata janëaty, shko pra, ti dhe Zoti yt e luftoni, ne porrimë këtu!” (Maide 24).

Këta ishin një popull jobesimtar dheinatçi, që nuk gjinden të tillë në të gjithëpopujt e botës dhe në të gjithë historinë.Allahu iu dha atyre një ndëshkim shumë tërreptë dhe e ka bërë dënimin e tyre tëvazhdueshëm deri në Ditën e Gjykimit. Paskësaj ndodhie, Allahu iu dha gjykimin e Tij:“(Allahu) Tha: “Ajo (tokë) është e ndaluar përta dyzet vjet. Do të sillen nëpër tokë (tëhutuar). Ty mos të të vijë keq për popullin eshfrenuar.” (Maide 26). Ata humbën në atëtokë dyzet vjet dhe nuk dinin se nga ështërruga për të dalë.

Rrëfimi për lopënGjatë periudhës së bredhjes iu ka ngjarë

atyre ndodhia e lopës, për të cilën uurdhëruan ta therin. Ata parashtruan pyetjepas pyetje, këmbëngulës në inatin dhe nëngurrimin e tyre për t’i kryer urdhrat eAllahut, që iu kumtoheshin në gjuhën epejgamberit të tyre. Mezi e therën lopën epastaj Musai alejhi selam e mori një pjesë ngaajo lopë dhe e goditi të vdekurin për të cilinnuk dinin se kush është vrasësi. Allahu eringjalli të vdekurin para syve të tyre, e aitregoi emrin e vrasësit. Kjo ishte mrekullia etrembëdhjetë.

Mirëpo, a ndikoi kjo në zemrat e tyre, a izbuti ato e t’i bëjë të ndjeshme për ibadet dherespekt?! Ndodhi e kundërta e kësaj. Allahu iMadhëruar thotë: “Edhe pas (fakteve tëqarta) zemrat tuaja u bënë pasandej të fortasi guri, e edhe më të forta, sepse ka nga gurëtprej të cilëve gufojnë lumenj, e ka disa prejtyre që çahen dhe prej tyre buron ujë, madjeka prej tyre që nga frika ndaj Zotitrrokullisen tatëpjetë (nga maja e kodrës).Allahu nuk është i pakujdesshëm ndaj asaj qëveproni ju.” (Bekare 74).

Kurani ka folur rreth shumë rrëfimeve tëBeni Israilëve dhe për krimet e tyre. Ata ebënë shprehi gënjeshtrën, tradhtinë dhemashtrimin, saqë u bë pjesë e moralit dhezakoneve të tyre. E tani nuk është për t’uhabitur, që ata të gënjejnë sot sërish dhe tësajojnë të gjitha mashtrimet dhe tradhtitë,gënjeshtrat dhe hipokrizitë për ta bindurbotën, se ata kanë të drejtë të rrinë në tokënpalestineze.

(vazhdon)

Marrë nga libri “Historia e Palestinës”Përshtati Ali Shaban Tanusha

editoriali nË pritje tË shpËrblimit · nga penxheret dhe oxhaku, kur nuk hyn dot nga dera, e...

Documents