NOWE ŻYCIE DWORU

PROGRAM OBCHODÓW

PierwszaWojna.info

Opracowanie tekstów i koncepcja wystawy: Joanna Nowostawska-Gyalókay, Monika i Barbara Lorenz

Projekt graficzny: Andrzej Karlik

Organizator: Gospodarz:

Rodzina Lorenzów z Michałowic

Współpraca:

Wystawa powstała w ramach XVI Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego. Wielki wybuch 1914–1918

Patroni medialni:

Michałowicki dwór to romantyczna budowla wzniesiona w latach 1892–1897 dla przybyłej tu z Mazowsza rodziny Dąbrowskich przez krakowskiego architekta Teodora Talowskiego. Nieopodal miejsca, w którym usytuowana jest dziś budowla, przed rokiem 1897 stał drewniany dom należący wcześniej do rodziny Kołłątajów, od których Dąbrowscy nabyli majątek. Choć dziś miejsce to cieszy niezwykłą, nieco tajemniczą urodą, niewiele brakowało, aby dwór podzielił los wielu innych zabytków i stał się  ruiną. W 1979 roku, kiedy w budynku gospodarowały Gminna Spółdzielnia i Bank Spółdzielczy w Słomnikach, w dworze wybuchł pożar. Strawiony ogniem , pozbawiony stropów, z powybijanymi oknami, niszczał zalewany przez deszcz. Wydawało się, że los tego miejsca jest przesądzony. Jednak zdarzyło się inaczej. Dwór, wciąż pełen uroku, spodobał się rodzinie Lorenzów. Nie bez trudu zakupili go w 1985 roku i od tego czasu dwór, wraz z ciągłymi remontami, stał się lejtmotywem ich życia. 

Na zdjęciu: dwór Dąbrowskich, lata 20.–30. XX wieku

Pocztówka ze zbiorów Pawła Nosala

W 1788 roku Hugo Kołłątaj otrzymał majątek michałowicki z nadania króla Stanisława  Augusta Poniatowskiego. Po czterech latach dzierżawa została mu odebrana przez targowiczan i dopiero w 1810 roku odzyskał utracone dobra. Następnie majątek przechodził kolejno w ręce bratanicy Hugona – Marianny Krasickiej, Dionizego Kołłątaja, Zofi  i Marii z Kołłątajów Sołtykowej i jej córki Emilii Wielogłowskiej. Po przedwczesnej śmierci żony w wieku 22 lat, Konstanty Wielogłowski sprzedał Michałowice Dąbrowskim.  

Na zdjęciach:  Emil Sołtyk,  Zofi a Sołtykowa z córką Emilią oraz  Emilia z mężem Konstantym Wielogłowskim Rycina z podobizną Dionizego Kołłątaja 

Fotografi e z archiwum rodzinnego Krystyny Skawińskiej. Rycina z podobizną Dionizego znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

Fotografi a z archiwum rodzinnego Jana MajewskiegoTadeusz Żądło Dąbrowski Maria z Rostworowskich Dąbrowska1829–1903 1842–1927

Teresa z Dąbrowskich Majewska

1867–1911

+

Jadwiga Majewska 1881–1964

Nałęcz Radwan

Stefan(o. Klemens)

1869–1953

Stanisław

1870–?

(s. Maria Klemensa)

1872–1953

Helena(s. Małgorzata)

Maria Izabela

1880–1948

(s. Symplicja)

Zofia

1878–1964

Tadeusz

1873–1961

1908–1940 Katyń

Jerzy1910–2000

Maria 1911–1912

Tadzio 1918–1990

Stanisław

Zofi a Konstancja z Krynickich Majewska

Maria Izabela Dąbrowska – matka Małgorzata

Helena Dąbrowska – siostra Maria Klemensa

Stefan Dąbrowski – ojciec Klemens

Zofi a Dąbrowska – siostra Symplicja 

Tadeusz Dąbrowski Jadwiga Dąbrowska

Stanisław DąbrowskiJan Majewski Maria Dąbrowska 

Życie we dworze w latach 30. XX wieku 

Na zdjęciach:  Tadeusz i Jadwiga Dąbrowscy z Jankiem Majewskim, wnukiem Teresy z Dąbrowskich Majewskiej  zdjęcie rodzinne na tle dworu 

Fotografi e z archiwum rodzinnego Jana Majewskiego

Rodzina Dąbrowskich chętnie angażowała się w życie wsi.

Na zdjęciu: uroczyste dożynki w pobliskiej Masłomiącej w 1939 roku, rodzina widoczna na dalszym planie w cieniu drzew  

Fotografi a ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

5 sierpnia Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Rosji. Jednocześnie austriackie władze zgodziły się na wkroczenie polskich jednostek strzeleckich do Królestwa. I kompania na rozkaz komendanta Józefa Piłsudskiego, pod dowództwem por. Tadeusza Kasprzyckiego 6 sierpnia wyruszyła z krakowskich Oleandrów w stronę granicy austriacko-rosyjskiej. Wieś Michałowice, stanowiąca komorę celną, stała się miejscem spektakularnego niszczenia słupów granicznych państw zaborczych przez strzelców. Właściciel tutejszego dworu, Tadeusz Dąbrowski, podjął dowództwo kompanii obiadem i kilkugodzinną gościną.

Na zdjęciu: 11 listopada 1936 roku w miejscu tych wydarzeń odsłonięto pamiątkowy obelisk. Fotografi ę wykonano tuż po uroczystości odsłonięcia pomnika.

Fotografi a ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego 

W 1912 roku na krakowskich Błoniach otwarto „Wystawę Architektury i Wnętrz w Otoczeniu Ogrodowem”. Jednym z jej elementów było postawienie letniego teatru ogródkowego noszącego nazwę „Oleandry”, prawdopodobnie od kwiatów zasadzonych na terenach wystawowych. W lipcu 1914 roku Józef Piłsudski utworzył tu wakacyjną szkołę strzelecką, a 3 sierpnia I Kompanię Kadrową. 12 sierpnia strzelcy dotarli do Kielc i zajęli miasto. W listopadzie powtórnie odbyli podobny przemarsz, staczając potyczki tym razem i w Michałowicach. Te pierwsze zakończone sukcesem przemarsze szybko stały się elementem mitu legionowego. Już w 1924 roku dla upamiętnienia tamtych wydarzeń zaczęto organizować Marsze Szlakiem I Kompanii Kadrowej ze startem i metą, piesze i zmotoryzowane. Odbywały się rokrocznie aż do 1939 roku. Po wojnie pierwszy przemarsz zorganizowano w 1981 roku. Marsze te odbywają się do dziś.

Na zdjęciach:  żołnierze w Oleandrach  przemarsz Kadrówki, 1933 rok  uczestniczki marszu na mecie w 1927 roku: Maja Augucewicz, Nusia Nowacka, Oleńka Tarnowska, Tusia Wesołowska

Fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

Fotografi e z archiwum rodziny Lorenzów

Dwór i opis jego stanu po pożarze, lata 1979–1985

1947

1979

1985

1987

1990

1991

1993

2003

2007 2013

2013

nacjonalizacja majątku Dąbrowskich

pożar dworu, niezabezpieczony zabytek niszczeje i stopniowo popada 

w ruinę

zakup zrujnowanego obiektu przez rodzinę Lorenzów, odbudowa 

dworu własnymi siłami, praca Marii i Stanisława Lorenzów z synem 

Jackiem, później także z żoną Jacka, Moniką, oraz dziećmi – Barbarą 

i Aleksandrem

prace przy odbudowie

wykonanie stolarki okiennej i drzwiowej

prowizoryczny domek, w którym zamieszkiwali właściciele dworu;rozpoczęcie remontu wnętrz

krycie dachu dachówką ceramiczną

po remoncie rodzina Lorenzów w dworze

uhonorowanie Stanisława i Jacka Lorenzów nagrodą Prezydenta 

Miasta Krakowa Honoris Gratia za zasługi pro publico bono

powstaje praca dyplomowa Barbary Lorenz dotycząca planów modernizacji dworu 

w przyszłości

Fotografi e z archiwum rodziny Lorenzów