duke zbuluar dhe shpjeguar sheriatin.pdf

8/10/2019 Duke Zbuluar dhe Shpjeguar Sheriatin.pdf

1/14

1

(c) Copyright www.lidhjahoxhallareve.com

Duke Zbuluar dhe Shpjeguar Sheriatin

Hyrje

Termi sheriat sot sht br mjaft i njohur, si pr muslimant ashtu edhe pr

jomuslimant, pr shkak t prmendjes s shpesht q i bhet n media dhe lajme.Por, far kuptimi ka n fakt termisheriat ?

N gjuhn arabe fjalasheriat do t thot: rruga e qart ose rruga q t shpie drejt ujit. N kuptimin islam kjo fjal prdoret pr t treguar fen q ka ligjsuar Zoti prnjerzimin. Kuptimi gjuhsor i fjals sheriat pasqyrohet edhe n kuptimin e tijterminologjik: ashtu si sht i domosdoshm uji pr jetn biologjike njerzore, ashtuedhe qartsia dhe pastrtia e Sheriatit sht uji jetsor i shpirtrave dhe i mendjevenjerzore.

Sheriati gjykon t gjitha aspektet e jets s nj individi musliman. Ligjet e Sheriatitnxirren nga nj grup burimesh, q prfshijn Kuranin fisnik, Hadithin (fjalt, vepratdhe miratimet e Profetit) dhe pas tyre, gjykimet q japin dijetart musliman,nprmjet ixhmait (konsensusit), kijasit (analogjis), urfit (tradits) dhe maslahas (interesit).

Shum njerz, n mes tyre edhe disa musliman, e kan keqkuptuar Sheriatin, ata nshum raste Sheriatin e lidhin me prerjen e gjymtyrve, vrasjen me gur, rrahjen mekamxhik si dhe ndshkime t tjera. Ndrkoh n perndim ka njerz q e shohinSheriatin si nj kod idesh t vjetra sociale, t cilat iu imponohen njerzve q jetojn n

vendet ky sundon Sheriati dhe t cilave u ka ikur koha dhe jan t padrejta.Pavarsisht ktyre opinioneve, shumica e muslimanve e shohin Sheriatin krejtndryshe. Ata e kan par Sheriatin gjat gjith trashgimis islame si dika q kashrbyer pr edukimin e racs njerzore. Sheriati n vshtrimin e tyre nuk sht dika primitive, por dika e shenjt. Sheriati pr shoqrit me probleme sociale shihet silirues i njeriut n mnyr q ai t kuptoj dhe t njoh mundsit e fshehura q mbart.

Shtegu i drejt

Allahu i Lartsuar thot: Ne pr secilin nga ju kemi sjell nj ligj (sheriat) dhe njrrug t qart (minhaxh). Sikur t donte Allahu, do tju kishte br nj popull t
http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.lidhjahoxhallareve.com/


2/14


3/14

3

Thelbi i veprimeve bazohet te qllimi dhe sinqeriteti, ashtu si udhzon Profeti islamkur thoshte: Punt lidhen me qllimet dhe do njeriu do t i takoj ajo q kishte siqllim. (Buhariu & Muslimi)

Jeta nn hijen e Sheriatit islam

Sheriati prfshin do aspekt t jets s njeriut. Indeksi udhzues i Sheriatit zakonishtndahet n katr kode t cilat jan:

a) Kodi q lidhet me adhurimet individuale (el-ibadat). b) Kodi q lidhet me shkmbimet ndrnjerzore (el-muamelat).c) Kodi q lidhet me martesn dhe divorcin (en-nikah).d) Kodi q lidhet me ndshkimet penale (el-hudud).

Parimet madhore t Sheriatit

Zoti i drgoi Profett dhe zbriti tek ta Librat hyjnor pr njerzimin, pr tu sqaruaratyre rrugn drejt lumturis s ksaj bote dhe shptimit n botn tjetr. Ky kuptim irndsishm shpaloset qart n lutjen e besimtarve q Allahu e prmend n Kurankur thot:Zoti yn, na jep t mira n kt bot, na jep t mira n botn tjetr dhe naruaj nga dnimi i Zjarrit (t Xhehenemit) ( Kurani 2: 201)

Dijetart musliman shpjegojn se, objektivi i Sheriatit sht t ndihmoj nmirqenien e njerzimit n kt bot dhe n tjetrn. Ky objektiv dallohet qart si nKuran ashtu edhe n msimet e Profetit (paqja e Zotit qoft mbi t).

Nisur nga ajo q thon dijetart e Sheriatit islam, mund t themi se, q t prmbushetmirqenia e njerzve sht e nevojshme q jeta e tyre t mbshtet tek:

a) Domosdoshmrit b) Nevojat dhec) Plotsimet (prmirsimet)

Domosdoshmrit

Domosdoshmrit jan nevojat tek t cilat bazohet jeta e njeriut n kt bot si dhe besimi i tij fetar. Mos marrja e tyre n konsiderat e on njeriun drejt rrnimit t paprballueshm n kt jet ose ndshkimit n botn tjetr.

Sipas parimeve islame domosdoshmrit njerzore jan pes:

a) Ruajtja e Fes b) Ruajtja e ekzistencs njerzorec) Ruajtja e arsyesd) Ruajtja e pasardhsvee) Ruajtja e pasuris


4/14

4

T gjitha kto pika prfshijn kujdesin ndaj individit dhe shoqris dhe i shrbejn atijn jetn e ksaj bote dhe at t bots tjetr.

Sheriati i mbron kto domosdoshmri me an t dy rrugve:

S pari, duke dhn garanci pr njohjen dhe ekzistencn e tyre dheS dyti, duke u kujdesur pr ruajtjen e tyre.

Sheriati kt gj e prmbush si m posht:

- Mbron praktikn fetare. Allahu i Madhrishm ua ka br obligim njerzve besimin n T dhe adhurimin e Tij. Pikrisht pr t garantuar ruajtjen e ksajgjje jan vendosur dispozitat q kan lidhje me respektimin e msimeve fetaredhe transmetimin e tyre.

- Mbron qenien njerzore. Allahu pr kt ka ligjruar martesn, ka urdhruarmbrojtjen e jets dhe shndetit, pr t prmbushur kt ka Ai ndaluar do gjq e dmton jetn e njeriut, si dhe ka prcaktuar ndshkime pr cenimin ektyre ndalesave.

- Mbron arsyen dhe mendjen njerzore , t ciln Allahu dshiron pr njerzit qata ta ngren sa m lart, me an t mendimit dhe njohjes. Ai ka ndaluar far edmton at dhe e dobson, si p.sh. prdorimin e pijeve alkoolike dhe drogave.Ai gjithashtu ka caktuar ndshkime parandaluese, q njerzit t largohen prejtyre. Kjo, sepse arsyeja dhe mendja e shndosh sht baza e prgjegjsismorale, q Allahu i ka dhuruar birit t njeriut.

- Mbron pasardhsit. Martesa sht ligjruar pr t mbrojtur vazhdimsin eracs njerzore; do kontakt seksual q del jasht kufijve t martess sht indaluar. Jan vendosur rregulla edukuese, pr t garantuar pasardhsit dheruajtur vazhdimsin e racs njerzore.

- Mbron pasurin. Allahu e ka urdhruar muslimanin t kujdeset ekonomikisht pr veten dhe familjen e tij, duke e mbrojtur pasurin e tij dhe duke e shtuarat. Ka vendosur kode q rregullojn tregtin dhe shkmbimet tregtare n mesnjerzve, pikrisht pr t garantuar nj marrdhnie t drejt, pr t prmbushurdrejtsin financiare dhe pr t parandaluar padrejtsin dhe mosmarrveshjet.

Nevojat dhe plotsimet

Nevojat dhe plotsimet jan gjra pr t cilat njerzit prpiqen ti sigurojn, pr tgarantuar nj jet m t mir edhe pse ato nuk hyjn tek sendet e domosdoshme.Fryma e Sheriatit karshi gjrave q kan t bjn me nevojat e njerzve dhe rehatin etyre lexohet qart edhen disa ajete t Kuranit: dhe nuk ju ka vn asnj barr nfen tuaj ( Kurani 22:78) Allahu nuk dshiron tju krijoj ndonj vshtirsi, pordshiron tju pastroj dhe ti plotsoj dhuntit e Tij ndaj jush... ( Kurani 5:6)

Kshtu q, do gj q shrben pr t siguruar lumturin e njerzimit, brenda kornizavet udhzimit hyjnor, konsiderohet e lejuar sipas Sheriatit.


5/14


6/14

6

plotsohet nprmjet adhurimit e pruljes ndaj Zotit dhe marrjes s shprblimit prfundimtar n botn tjetr.

Ajo q nuk vihet n dyshim sht fakti se, Kurani sht fjala e Zotit, dhe kt e provonstili i tij i paarritshm dhe elokuenca q ai mbart. Por, para s gjithash dispozitatudhrrfyese dhe ligjet me t cilat ai ka ardhur, t cilat mbartin lumturin e ksaj botedhe t bots tjetr. Allahu i Lartsuar thot: Juve ju erdhi i Drguari Yn, i cili jushpjegon gjra nga ato q i keni fshehur ju prej Librave (Teuratit dhe Ungjillit) dhe jufal shum. Juve ju erdhi prej Allahut drit (i Drguari) dhe Libr i qart (Kurani), met cilin Allahu i drejton ata q ndjekin plqimin e Tij, n rrugn e shptimit, i nxjerrnga errsira n drit me lejen dhe vullnetin e Vet dhe i shpie n rrugn e drejt.(Kurani 5: 15-16)

Tradita Profetike Suneti)Kurani v n dukje rolin e Profetit (paqja e Zotit qoft mbi t)kur thot: Ndrsa ty (oMuhamed) t zbritm Prkujtesn (Kuranin), me qllim q tu shpjegosh njerzve atq u sht shpallur dhe q ata t mendojn. (En -Nahl: 44) Shpjegimi vjen nprmjetasaj q ka folur, br dhe miratuar Profeti (paqja e Zotit qoft mbi t).Allahu e ka br obligim ndjekjen e udhzimeve profetike, shtje kjo mjaft e qart nfjalt e Tij: O besimtar! Bindjuni Allahut, bindjuni t Drguarit. (En -Nisa: 59)Edhe vet Profeti (paqja e Zotit qoft mbi t) ka folur rreth ksaj shtje duke thn:Kam ln mes jush dy gjra, q nse kapeni pas tyre nuk do t humbisni kurr paslargimit tim: Librin e Allahut dhe Sunetin tim. (el-Xhamiu es-Sagir)

Burimet dytsore

Ekzistojn edhe disa burime t tjera, t rna dakord mes dijetarve, t cilat si burime jan deduktuar nga vet Sheriati, dhe kto jan:Ixhmai (konsensusi i dijetarve),Kijasi (analogjia) dheel -Meslaha (interesi, dobia).

Konsensusi el-Ixhma)Ixhmai prkufizohet si konsensus, n nj koh t caktuar, i t gjith dijetarvemusliman, t nivelit t ixhtihadit, rreth nj dispozite t caktuar. Nse ixhmai sht imundur, me unifikimin e t gjith dijetarve rreth nj dispozite, ather ai kufizohet brenda shtjeve t qarta q jan n pajtim me Kuranin dhe Sunetin. Ixhmai q tquhet i till duhet t prmbushet sipas prkufizimit q prmendm dhe n momentinq ai prmbushet konsiderohet si argument i prer. Profeti (paqja e Zotit qoft mbi t)ka thn: Umeti (ndjeksit) im nuk unifikohet pr dika q t shpie n humbje. (et-Tirmidhi)


7/14

7

Analogjia el-Kijas)

Kijasi sht nj procedur efikase n deduktimin e dispozitave, q kan t bjn meshtjet e reja. P.sh. drogat e ndryshme jan konsideruar si t ndaluara nprmjetkijasit, ku pr analogji sht marr ndalimi i prdorimit t pijeve dehse, si prmenden n Kuran. Dispozita n kt rast mbshtet te pasoja e ngjashme, q vjen sirrjedhoj e dozs intoksikuese q mbartin t dy elementt e krahasuar.Kijasi dhe procedurat e tij t larmishme, prdoren pr ti mundsuar gjykatsit tkuptoj arsyet dhe shkaqet kryesore t dispozitave t Kuranit dhe Sunetit. Gjithashtundihmon n trajtimin e situatave njerzore q ndryshojn vazhdimisht dhe mundson pr vnien n praktik t dispozitave t reja m t prshtatshme.

Interesi el-Meslaha)

Dijetart e Islamit besojn se Sheriati ka ardhur pr t prmbushur interesat e njeriutdhe pr ta ruajtur at nga dmet. Ajo q provohet katriprisht se sht e dobishme pr muslimant, si pr fen ashtu edhe pr jetn e ksaj bote, ajo konsiderohet pjes e prligjur nga Sheriati; po kshtu ajo q provohet se sht e dmshme si pr fen ashtuedhe pr jetn e ksaj bot, konsiderohet e ndaluar.

Cili sht burimi i besueshm i Sheriatit n ditt e sotme?

Jan burimet t cilat u cituan m lart. Ve ksaj sht e rndsishme q gjykatsit tken njohuri t thella akademike rreth ligjeve dhe rregullave t s Drejts Islame(Fikhul Islam). Kjo disiplin islame sht dmtuar pjesrisht gjat periudhskolonialiste, koh kur edhe u mbylln shkollat islame q lvronin Sheriatin, shto ktuedhe humbjen e madhe n fushn e njohjes dhe prvojs, defekte kto q aktualisht pondreqen me ngadal. Nj problem evident n disa vende islame sht fakti se, gjykats t pavarur marrinlehtsisht vendime pr ndshkime penale apo zbatim t tyre pa pasur njohuri t plota pr prapavijn e Sheriatit dhe frymn q qndron pas ligjeve dhe ndshkimeve tndryshme penale.

Fryma e Sheriatit

Sheriati si synim t tij ka vnien n zbatim t urdhresave t Zotit n tok. Pyetja qlind ktu sht se, si mund ta njohim n mnyr t sigurt kt gj? Dhe prgjigja shtse, kjo njohje mund t arrihet nprmjet studimit t Kuranit, Sunetit, librave t prijsve imam t Islamit si dhe duke zgjedhur njerz si p.sh. gjykats- me dhunti tlarta, inteligjent, q karakterizohen nga largpamsia, mshira dhe kan personalitet tspikatur.


8/14


9/14

9

Kjo sepse duhet q akti seksual trupor q kryhet mes dy vetave, t shikohet i qart ngakatr dshmitar okular t drejtprdrejt; ky kusht e kufizon kt penalitet, sepse ttilla akte seksuale zakonisht nuk kryhen n syt e njerzve t tjer.

Dnimi me vdekje

Ligji i Sheriatit njeh si dnim edhe ndshkimin kapital pr vrassit. Por, n t njjtnkoh ai sht m i but sesa ligji perndimor (n disa shtete) n nj drejtim. Pasdhnies s vendimit nga ana e gjykats, i lejohet familjarve t viktims t kthejnmbrapsht urdhrin e ekzekutimit dhe t tregohen fals dhe mshirues me vrassin. NIslam gjithmon i jepet prparsi faljes dhe nxitet ajo inkurajohet, si niveli m i lart imshirs edhe pse sht e drejt e njeriut t krkoj ekzekutimin e vrassit, pr shkak t jets q ai ka marr. N realitet, rastet e dnimeve me vdekje n shumicn e vendeveislame, jan m t pakta sesa p.sh. n SHBA.A sht Sheriati unik pr t gjitha vendet?

Parimet e Sheriatit jan t njjta, pr t gjitha vendet q e zbatojn at, por pavarsishtksaj, gjykatsit duhet t marrin n konsiderat zakonet, traditat dhe situatat endryshme shoqrore ku zbatohet Sheriati.

T drejtat e individit prball nevojave t shoqris

Si norm baz n Islam qndron parimi se, nevojat e shoqris kan prparsi ndajindividit, me kusht q t ekzistoj mundsia e prhershme q padrejtsit e doindividi t paraqiten para gjykatsve t drejt e t pa korruptuar. Sistemi gjyqsorislam q hert e njeh praktikn e ankess s do njeriu, sado i rndomt t jet ai, ndajdikujt tjetr sado e lart t jet pozita e tij n shtet. Islami reflekton nj ndjeshmri tfort pr drejtsin dhe kujdesin ndaj njerzve t dobt dhe atyre q u bhet padrejtsi.

A punon Sheriati pr lehtsimin e jets s muslimanve apo e vshtirson at?

Padyshim q Sheriati vepron pr lehtsimin e jets s atyre q prpiqen t bjn nj jet t ndershme, q e knaq Zotin dhe atyre q kan marrdhnie dashamirse dhe paqsore me fqinjt. Por, n t njjtn koh Sheriati ia vshtirson jetn nj njeriuegoist, kryene, t vrazhd, shfrytzues, mashtrues etj. Sheriati nuk tregon dhembshurindaj ktyre njerzve, vetm nse jan t smur mendor, t cilt natyrisht do ttrajtohen si njerz me paprgjegjsi fetare dhe ligjore, ngjashm me ata q nuk kanmbushur moshn madhore t prgjegjsis.

Prse Sheriati shihet si sinonim i ashprsis dhe i mungess s mshirs?

Dy jan shkaqet e ksaj prshtypje: njra sht mosnjohja e realitetit t ligjit tSheriatit dhe e dyta ashprsia e disa prej sundimtarve musliman, q jan shfaqur nkoh t ndryshme. P.sh. mes nesh qarkullojn q prej nj shekulli tregime prsundimtar tiran dhe njerz q ohen me forc, t lidhur, pr tiu prer duart .


10/14

10

Ndrkoh mediat kapen pas disa rasteve sporadike, duke shfrytzuar shtje tcaktuara dhe prqendrojn rreth tyre gjith vmendjen e publikut, duke nxjerr her pas her n mnyr ciklike lajme, q jua shesin mjeteve t informacionit publik.

Ndoshta rasti i gruas nigeriane, q rrezikoi t ekzekutohej me gur pr shkak timoralitetit e konfirmon kt q prmendm. Ka mundsi q ajo t jet krcnuar mevdekje nga banort e zemruar t fshatit, por pasi ajo u izolua dhe u gjykua sipasligjeve t Sheriatit iu dha mundsia t shpjegohej dhe doli nse sht e sakt- se ajoishte prdhunuar, kshtu q n nj situat t till sigurisht q ajo nuk ka mundur tdnohet me dnim kapital.

Sheriati nxit q femra edhe mashkulli t trajtohen me drejtsi. Natyra dhe shpirti iSheriatit ka si objektiv t tijin ta trajtoj gruan me frymn e prkujdesjes dhe mbrojtjesdhe u krkon me forc burrave q grave dhe vajzave t familjes t mos u lihen prsipr pun t rnda dhe t mundimshme.

Sheriati dhe Veshja

Para do gjje na duhet t themi se Sheriati nuk krkon nga gruaja q ajo t vishet me pere (mbulesa e fytyrs). N realitet t gjitha veshjet e grave muslimane npr botdallojn mes tyre dhe jan nga m t larmishmet. Perja sht pjes e kulturs sveshjes n disa vende t bots dhe konsiderohet si veshje normale. N vende t tjera t bots veshjet ndryshojn s teprmi, por i prmbahen rregullit se, veshja e grave duhett tregoj droje dhe modesti. N realitet fjalahixhab do t thot n kuptimin m tthjesht t saje mbuluar. 4

Ka gra muslimane t cilat ndjejn se e kan detyr t mbulojn do gj,5 q nga kokaderi tek kmbt, deri edhe duart. Kto gra zgjedhin t mbulojn edhe fytyrn, porshumica e grave muslimane nuk e mbulojn fytyrn me pere dhe nuk e bjn ktgj, sepse kjo sht dika q vet gruaja e zgjedh. Nse burrat prpiqen ti imponojngrave nj lloj t caktuar veshjeje, kjo nuk lejohet. Gruaja nuk ka pse t privohet medhun q t vesh far dshiron, ajo mund t vesh far t doj me kusht q rrobat esaj t jen mbuluese dhe t gjera.

Sheriati dhe ushqimi

Pr sa i prket ushqimit ai ndahet nharam (i ndaluar) dhehallall (i lejuar). Pijetalkoolike p.sh. jan t ndaluara prgjithmon, por ndrkoh t gjitha frutat dhe perimet, drithrat si dhe ushqimi q vjen nga deti jan hallall. Pr sa i prket mishitedhe ai sht hallall, me kusht q therja e tij t bhet n mnyr sa m t but duke

4 Sipas shumics s dijetarve islam dhe shkollave juridike q ata prfaqsojn, gruaja muslimane sht eobliguar t mbuloj t gjith trupin e saj, me prjashtim t fytyrs dhe pllmbve t duarve. (shn.prkth)5 N fakt kjo ndjenj buron edhe nga fakti q nj pjes e dijetarve islam, n dallim me shumicn, jan tmendimit se nj mbulim i till sht obligim. Por ndrkoh t gjith dijetart islam jan unanim n mendimin sekur nj femr muslimane mbrrin moshn e pubertetit ajo duhet t mbuloj t gjith trupin e saj, me prjashtimt fytyrs, shuplakave dhe sipas disave edhe shputat e kmbve, pjes kto pr t cilat nuk ka konsensus n mestyre. (shn.prkth)


11/14

11

prdorur mjete t mprehta si dhe t lihet q gjaku t dal lirshm dhe therja tshoqrohet me lutjen prkatse q thuhet n kt rast.6

Muslimanve nuk u lejohet t konsumojn asnj ushqim q u sht kushtuar idhujve, por lejohet konsumimi i ushqimit (mishrave) q vijn nga ithtart e Librit (hebrenjtdhe t krishtert). Muslimanve gjithashtu nuk u lejohet t konsumojn asnj produktt mishit t derrit si dhe mish t kafshve t cilat nuk u ka rrjedhur gjaku nprmjettherjes. Shumica e muslimanve nuk konsumojn produkte q kan n prmbajtjen etyre yndyr kafshsh si p.sh. biskotat-, n rast se kjo yndyr ose xhelatin vjen ngaderri apo nga ndonj kafsh tjetr, e cila nuk sht therur n mnyr t lejuar. Nse kamusliman q kan konsumuar ushqim t ndaluar, pa e ditur kt gj (p.sh. kasapifalsifikon certifikatn e mishit, si t ishte hallall) ata nuk jan fajtor pr kt veprim, por gjykohen sipas qllimit t tyre.

N rastet e nevojs s domosdoshme, muslimani mund t konsumoj do gj q i jepetmundsia, pr t shptuar jetn e tij.

Si prcaktohen ndshkimet specifike dhe kush sht ai q vendos sipas Sheriatitzbatimin e tyre?

Dnimet specifike jepen nga pushteti gjyqsor. Shum prej gjykatsve kan msuardhe jan trajnuar n botn islame, duke marr trajnime si brenda dhe jasht.

Pyetje-prgjigje lidhur me Sheriatin

Pyetja e par: far forme ka qeveria q zbaton Sheriatin?Sheriati sht ligji i Islamit dhe do t thot fjal pr fjal: rruga npr t ciln rrjedhuji. Sheriati prmban pes deg kryesore:

1. Etikn (sjellja, morali, edukata)2. Adhurimin (adhurimet rituale: falja, agjrimi, dhnia e lmoshs...etj)3. Doktrinn (besimet, dogmn)4. Kodin civil (aktmarrveshjet, transaksionet)5. Kodin penal (dnimet)

T gjitha kto deg s bashku formojn bazamentin e nj shoqrie q mbshtet tedrejtsia, larmia dhe barazia ndrmjet pjestarve t ksaj shoqrie. Ve ksaj duhetditur se, Sheriati nuk ua imponon veten jomuslimanve. Profeti (paqja e Zotit qoftmbi t) ka sqaruar se Sheriati aplikohet n vendet islame.

As Kurani fisnik dhe as Tradita Profetike nuk prkufizojn ndonj nj form tcaktuar t qeverisjes. Prve faktit q krkohet, q forma e zgjedhur nga njerzit t

bazohet n punn e saj te drejtsia ose tek drejtsia absolute. Allahu i Lartsuarthot n Kuranin fisnik: N t vrtet, Allahu urdhron drejtsin, mirsin dhe

6 Detyrim sht t thuhet Bismilah (me Emrin e Allahut), dhe Allahu Ekber e plqyeshme. (shn. prkth)


12/14

12

ndihmn pr t afrmit, si dhe ndalon imoralitetin, veprat e shmtuara dhe dhunn.(Kurani 16:91)

Pyetja e dyt: a krkojn muslimant q Sheriati t gjykoj edhe shtetet joislame?

Natyrisht q jo. Profeti (paqja e Zotit qoft mbi t) edhe pse ishte sundimtari real iMedins, shkroi marrveshjen e Medins q sanksiononte se muslimant do tgjykoheshin n baz t Sheriatit ndrsa hebrenjt sipas ligjit t Toras. Sheriati nukaplikohet ndaj individve jomusliman, sepse vet Sheriati e ndalon detyrimin n fe.

N Kuran thuhet qart: Ska detyrim n fe ( Kurani 2:256) Ve ksaj Sheriati iobligon muslimant t jen t sinqert n marrdhnie me shtetin ku ata jetojn.

Pyetja e tret: Nse muslimant nuk krkojn t aplikojn Sheriatin n shtetetjoislame, prse ather sht vn mas ndalese pr t n disa shtete?

S pari, duhet t dihet se Sheriati sht nj ligj q rregullon marrdhniet n mesmuslimanit dhe Zotit t tij, ndaj shtetet demokratike nuk kan pse t vendosin ligje q pengojn ushtrimin e lir t fes.

S dyti, nse ndalohet aplikimi i Sheriatit ather muslimant nuk do t ken mundsiq n shtetet joislame t martohen, trashgohen, ln testamente, apo t divorcohensipas udhzimeve islame. Nse vendosen ligje t tilla kufizuese edhe ndajkomuniteteve t tjera fetare, ather prifti nuk do t mund t kryej dot ceremonimartesore, as rabini nuk mund t bj dot synet nj fmij hebre mashkull, sepse tgjitha kto rregulla jan ligje fetare, t krishtera dhe judaike.

N sistemin e sotm gjyqsor, hebrenjt amerikan i rregullojn shtjet e tyre civilenprmjet gjykatave judaike t njohura siBeth Din (shtpia e gjykimit). 7 Muslimant thjesht duan t shijojn t drejtn e tyre q u japin marrveshjet pr tdrejtat e njeriut.

Pyetja e katrt: far thot Sheriati pr fet e tjera?

Ligji i Sheriatit e njeh lirin e fes dhe t ndrgjegjes. Pr shembull Kurani prmendse muslimant kan detyrim, ndr t tjera, edhe mbrojtjen n vendet e tyre t

hebrenjve dhe t krishterve dhe besimtarve t feve t tjera, t kishave, sinagogavedhe faltoreve t tyre, nga sulmet. (shih Kurani 22:40). Prve ksaj, Sheriati si kriter tvetin q t konsiderohesh musliman ka edhe kushtin se duhet t besosh n vrtetsine Profetve t mparshm, mes tyre Isain (Jezusin), Musain (Moisiun), Ibrahimin(Abrahamin) dhe t mos dmtosh ndjeksit e tyre. Kur Profeti Muhamed (paqja e Zotitqoft mbi t) u b sundimtar i Gadishullit Arabik nuk i ndaloi jomuslimant, tkrishtert dhe ifutt, q jetonin n gadishull t kryenin adhurimet e tyre n paqe dhe pa t shqetsuar.

7 Nj institucion i till gjendet edhe n Mbretrin e Bashkuar, n Afrikn e Jugut dhe n disa vende t tjera.(shn. prkth)


13/14

13

Pyetja e gjasht: far mund t thuhet pr vendet q persekutojn njerzit dhe qpretendojn se zbatojn Sheriatin?

Kto vende nuk njohin doktrinn themelore t drejtsis, t rrnjosur n ligjin eSheriatit. N vend t ksaj ata e prdorin Sheriatin si justifikim pr t marr pushtetindhe lejuar ekstremizmin fetar. P.sh. shumica e shteteve islame n bot jan aleat tSHBA, ndr t tjera edhe pr faktin se ky shtet u siguron qytetarve t tij lirin e fes,cilsi kjo e dukshme e ligjit t Sheriatit. Ato shtete q persekutojn njerzit n emr tSheriatit, pr t justifikuar pretendimet e tyre, u ngjajn pronarve t skllevrve tdikurshm n Evrop dhe Amerik, t cilt pretendonin se e drejta e tyre pr tskllavruar njerzit ishte sanksionuar n Ungjill.

Pr sa i prket ajetevet dhuns q citohen nga Kurani , nga ana e ekstremistve apokritikve jomusliman, nj interpretim i sakt ligjor do t neveritej nga t tilla nxjerrjeq i bhet tekstit nga konteksti, dhe q nuk marrin parasysh kuptimin gjithprfshirst ligjit. sht pr t ardhur keq q t dyja palt, si ekstremistt ashtu dhe kritikt jomusliman,refuzojn ti prmbah en ktij parimi baz. Si prfundim mund t themise, ligji i Sheriatit udhzon mbarvajtjen e marrdhnieve ndrmjet muslimanit dheZotit, ndrmjet tij dhe njerzve, si bn t njjtn gj edhe Dhiata e Vjetr dhe ajo eRe, tek udhzon marrdhniet e hebrenjve dhe t krishterve me Zotin.

Islami dhe sistemi gjyqsor

Qllon q dikush ti shoh me sy dnime t tilla, si prerja e dors s vjedhsit apoekzekutimi i nj vrassi. N realitet pamje t tilla jan t frikshme, dhe kur ato bhenn vende t hapura publike padyshim q ln gjurm t thella n zemrn dhe mendjene shoqris, pr vet faktin se shoqria do t shoh me syt e saj sesa keq vuankrimineli. Kshtu q sht m se e pritshme q nj njeri q n t ardhmen do t guxojt tentoj t kryej nj krim t till do t duhet ta mendoj at dy her. Madje edhe ata qnuk e kan par dika t till nga brezat e ardhshm, kur ta dgjojn dika t till do tuduhet ta mendojn disa her para se t kryejn at krim.

N realitet t tilla ndshkime absolutisht q jan t rralla, sepse vet natyra e ashpr etyre l si pasoj kufizimin e krimit. Prve ksaj sht e vshtir t pritet dora e

vjedhsit, nse paraqiten fakte t pamjaftueshme pr krimin. Pr rrjedhoj sistemigjyqsor islam garanton q t mos ndodhin ndshkime t gabuara.

Ndshkimet e ashpra nuk jan metoda e vetme e ndalimit t krimit, sepse Islami itrajton problemet nga t gjitha aspektet. Sistemi ekonomik u siguron nevojatindividve dhe u pret kshtu rrugn vjedhjeve; sistemi edukativ i kujton shoqris sedo t japin llogari para Krijuesit, ka bn t ulet motivimi pr t vjedhur dhe kshtume radh... Nisur nga kjo themi se, t gjitha strukturat e shoqris punojn n harmonidhe plotsojn njra-tjetrn.

Imagjino nj shoqri q shijon ndjenjn e siguris. Nuk ka nevoj t kufizosh vetennga dalja natn n rrug nga frika se mos t sulmon kush. Nuk ka nevoj t shtosh


14/14

14

sigurin e objekteve, nga frika se dikush mund t t hyj n shtpi. Kto nuk jan nj panoram imagjinare, ky sht realiteti dhe gjendja n shum vende islame prejshekujsh t tr.

Mund t shtojm gjithashtu faktin se, Islami me sistemin e tij gjyqsor nxit virtytet elarta n shoqri, si sht fisnikria. N Islam nse dikush akuzon dik tjetr primoralitet dhe nuk ka prova pr ta provuar kt gj, kjo konsiderohet krim dhendshkohet si i till, ndrkoh q n kohn e sotme t tilla akuza bhen objekt dhe burim fitimi pr gazetat e ndryshme.

Sheriati dhe politika e jashtme

Islami ka kndvshtrimin e tij unik rreth politiks s jashtme. Kalifi ose Prijsi(udhheqsi i shtetit islam) n marrdhnie me shtetet e tjera nuk shikon vetmsigurimin e interesit kombtar, por prkundrazi interesi kryesor sht lirimi injerzve dhe bashkpunimi me ta, pr t prmbushur interesat e prbashkta,nprmjet respektimit t marrveshjeve dhe pakteve ndrkombtare.

Konkluzioni

Shteti islam e ka detyrim t mbshtes t drejtn dhe ti kundrvihet t padrejts.Shteti sht prgjegjs pr mirqenien e t gjith qytetarve t tij, musliman qofshinose jo. Ai duhet tu siguroj atyre nevojat baz t jets. Shteti i siguron qytetarit lirinq ai t prparoj dhe t prmirsoj mundsit e tij. Shteti islam e ka detyr tgarantoj nj shprndarje t drejt t prfitimeve q i vijn atij nga burimet endryshme.

Sot nuk ka ndonj shtet islam ideal, por ka disa modele. Po bhen prpjekjesistematike q n mjaft shtete muslimane t ndrtohen sisteme islame adekuate. N to punohet pr t vendosur ligjin e Zotit. Lusim Zotin ti mbshtes shtetet islame pr t prmbushur misionin e drejtsis dhe t paqes, pr mbar botn.

Shnim:

Ky materiali sht pjes e projektit: Knowlege Exhange Program (www.kep.org.sa ), iniciuarnga Ministria shtjeve Islame n Mbretrin e Arabis Saudite. Materiali u prkthye dhe u

publikua nga Lidhja e Hoxhallarve t Shqipris. Tiran, 2014.

(c) Copyright www.lidhjahoxhallareve.com
http://www.kep.org.sa/http://www.kep.org.sa/http://www.kep.org.sa/http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.lidhjahoxhallareve.com/http://www.kep.org.sa/

duke zbuluar dhe shpjeguar sheriatin.pdf

Documents