Druk nr 2249 Warszawa, 6 marca 2014 r.

SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VII kadencja

Marszałek Senatu

Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia

2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na

50 posiedzeniu w dniu 6 marca 2014 r. uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu

projektu ustawy

- o zmianie ustawy o zmianie ustawy -

Kodeks postępowania karnego oraz

niektórych innych ustaw wraz z projektem tej

ustawy.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Piotra

Zientarskiego do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.

(-) Jan Wyrowiński

Wicemarszałek Senatu

U C H WA Ł A

S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

z dnia 6 marca 2014 r.

w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy

– Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia

1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie ustawy

o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

Jednocześnie upoważnia senatora Piotra Zientarskiego do reprezentowania Senatu

w pracach nad projektem.

MARSZAŁEK SENATU

W/Z

Jan Wyrowiński

Wicemarszałek Senatu

projekt

U S T AWA

z dnia

o zmianie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego

oraz niektórych innych ustaw

Art. 1. W ustawie z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania

karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1247) w art. 1:

1) pkt 52 otrzymuje brzmienie:

„52) po art. 168 dodaje się art. 168a i art. 168b w brzmieniu:

„Art. 168a. Niedopuszczalne jest przeprowadzenie i wykorzystanie

dowodu uzyskanego do celów postępowania karnego za pomocą czynu

zabronionego, o którym mowa w art. 1 § 1 Kodeksu karnego.

Art. 168b. Gdy uzyskanie przez stronę dowodu napotyka znaczne

trudności lub nie jest możliwe, sąd działając na wniosek tej strony, może

się zwrócić o wydanie przedmiotu, dokumentu lub udzielenie

informacji.”;”;

2) w pkt 144 lit. b otrzymuje brzmienie:

„b) dodaje się § 3 w brzmieniu:

„§ 3. W wypadku złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku

wyłącznie co do rozstrzygnięcia co do kary lub środka karnego albo

o uzasadnienie wyroku wydanego w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387

sąd może ograniczyć zakres uzasadnienia do wyjaśnienia podstawy

prawnej tego wyroku oraz rozstrzygnięcia co do kary lub środka

karnego.”;”.

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

U Z A S A D N I E N I E

Niniejszy projekt ustawy zawiera propozycję nowelizacji ustawy z dnia 27 września

2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

(Dz. U. poz. 1247).

Potrzeba zmiany ustawy zmieniającej wynika z konieczności wyeliminowania dwóch

dostrzeżonych braków funkcjonalnych powyższej nowelizacji, których usunięcie w trakcie

procesu legislacyjnego nie było możliwe ze względów formalnych.

Pierwsza zmiana polega na dodaniu nowej jednostki redakcyjnej (art. 168b kpk),

przepisu który wprowadza uprawnienie dla stron do zwrócenia się do sądu z wnioskiem

o zobowiązanie innej strony lub innego podmiotu do wydania materiału mogącego stanowić

dowód w sprawie. Sąd nie będzie związany wnioskiem strony i będzie mógł po dokonaniu

oceny przydatności dowodu w danym postępowaniu karnym i stwierdzeniu zasadności

wniosku strony podjąć odpowiednią czynność procesową.

Przepis ten jest logiczną konsekwencją poszerzenia zasady kontradyktoryjności

w postępowaniu karnym oraz ograniczenia inicjatywy dowodowej sądu.

Uzyskanie dowodu przez osobę fizyczną (oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego)

może być utrudnione w stosunku do prokuratora, który dysponuje uprawnieniami władczymi.

Wprawdzie podejrzany i pokrzywdzony mogą zgłaszać do prokuratora wnioski

o przeprowadzenie dowodu w postępowaniu przygotowawczym, ale uprawnienie to

w praktyce dezaktywuje się w postępowaniu sądowym.

Przepis obejmuje zarówno te sytuacje, w których uzyskanie przez stronę dowodu

napotykać będzie znaczne trudności jak i te, w których samodzielne uzyskanie dowodu

będzie w ogóle niemożliwe. Przykładem takiej sytuacji może być np. potrzeba uzyskania

informacji chronionej tajemnicą bankową lub informacji pozostającej w dyspozycji organów

władzy publicznej albo organów samorządów gospodarczych lub zawodowych, nie

mieszczącej się w pojęciu "informacji publicznej" w rozumieniu ustawy z dnia 6 września

2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

Zasada równości broni wynikająca między innymi z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw

Człowieka wymaga aby strona inna niż oskarżyciel publiczny również miała możliwość

faktyczną uzyskania dowodu na poparcie swojej tezy dowodowej.

– 2 –

Druga zmiana polega natomiast na dodaniu w art. 424 § 3 kpk, dodatkowej możliwości

sporządzenia uzasadnienia wyroku ograniczonego jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej

tego wyroku, rozstrzygnięcia co do kary lub środka karnego.

Zastąpienie dotychczasowego pojęcia „wymiar kary” pojęciem „rozstrzygnięcie co do

kary” pozwoli na objęcie nowym przepisem również tych wyroków, w których sąd

zastosował instytucję odstąpienia od wymierzenia kary.

Uprawnienie to pozwoli zmniejszyć obciążenie pracą sądu, a jednocześnie nie

spowoduje zmniejszenia gwarancji procesowych stron. Prowadzić będzie do przyspieszenia

postępowania międzyinstancyjnego oraz może służyć podniesieniu jakości sporządzanych

uzasadnień, które odnosić się będą jedynie do niektórych kwestii, a to pozwoli sądowi na

skoncentrowanie się na wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku oraz zagadnieniach

wskazanych we wniosku strony.

Projektowane zmiany pozostają ze względu na treść i cel w bezpośrednim związku

z przepisami ustawy nowelizującej kpk z dnia 27 września 2013 r. i są konieczne dla

usunięcia ewentualnych problemów funkcjonalnych związanych ze stosowaniem przepisów

objętych tą nowelizacją.

Jednocześnie niecelowe jest wprowadzanie zmiany bezpośrednio w ustawie

nowelizowanej tj. Kodeksie postępowania karnego, z późniejszym terminem jej wejścia

w życie, gdyż powodowałoby to niepotrzebną kolejną zmianę Kodeksu w krótkim odstępie

czasu.

W trakcie prac nad projektem wystąpiono o opinię do:

1) Ministra Sprawiedliwości;

2) Prokuratora Generalnego;

3) Sądu Najwyższego;

4) Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;

5) Krajowej Rady Sądownictwa;

6) Krajowej Rady Prokuratury;

7) Krajowej Rady Radców Prawnych;

8) Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka;

9) Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia;

10) Stowarzyszenia Sędziów Themis;

11) Stowarzyszenia Prokuratorów RP;

– 3 –

12) Naczelnej Rady Adwokackiej

Swoje opinie przedstawili:

1) Minister Sprawiedliwości ocenił projekt ustawy pozytywnie (w tekście projektu

uwzględniono uwagę dotyczącą rezygnacji z obligatoryjności związania sądu wnioskiem

strony);

2) Prokurator Generalny wskazał na celowość wprowadzenia projektowanych zmian

(z zawartych w opinii uwag uwzględniono dwie: jedną dotyczącą dodania prawa

wnioskowania do sądu o uzyskanie dowodu, gdy jego uzyskanie przez stronę jest

niemożliwe oraz drugą w postaci wprowadzenia pojęcia „rozstrzygnięcia co do kary”

w miejsce „wymiaru kary”);

3) Sąd Najwyższy odniósł się krytycznie do nowelizowania ustawy w okresie vacatio legis.

W opinii zwrócono uwagę na konieczność zapisania w części końcowej przepisu

art. 424 § 3 k.p.k. odpowiednio do treści wniosku o sporządzenie uzasadnienia

obowiązek odrębnego uzasadnienia wymiaru kary i środka karnego, tę uwagę

zaaprobowano. W trakcie prac legislacyjnych uwzględniono również uwagę dotyczącą

zniesienia obligatoryjności związania sądu wnioskiem o podjęcie czynności procesowej;

4) Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa (dwie uwagi o charakterze techniczno-

legislacyjnym nie zostały uwzględnione);

5) Krajowa Rada Sądownictwa (uwaga dotycząca terminu wejścia w życie ustawy nie

została uwzględniona);

6) Krajowa Rada Prokuratury (nie zgłoszono uwag);

7) Krajowa Rada Radców Prawnych (nie zgłoszono uwag);

8) Helsińska Fundacja Praw Człowieka odniosła się do projektu ustawy pozytywnie

(nie zostały uwzględnione uwagi dotyczące braku zdefiniowania podmiotów od których

można będzie żądać wydania przedmiotu, dokumentu lub informacji, podobnie jak

krytyczne uwagi związane z nowelizowaniem ustawy w okresie vacatio legis).

Projektowana ustawa nie wywołuje skutków dla budżetu państwa ani budżetów

jednostek samorządu terytorialnego.

Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

fflliD.ln SEJM RZ ECZYPOS POLITEJ POLSKIEJ

BAS-WAPEiM-561114

BIURO ANALIZ SĘJMOWYCH KANCELARII SĘJMU

Warszawa, 20 marca 2014 r.

Pani EwaKopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania

karnego oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: senator Benedykt Zientarski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku- Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

l. Przedmiot projektu ustawy Przedstawiony senacki projekt ustawy przewiduje zmianę art. l pkt 52 i

144 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247).

Proponowana zmiana dotyczy dodania art. 168b oraz zmiany art. 144 w ustawie z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r.- Kodeks postępowania kamego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zmianami). Projekt zmierza do wprowadzenia uprawnienia dla stron do zwrócenia się do sądu z wnioskiem o zażądanie wydania przedmiotu, dokumentu lub udzielenia informacji. Ponadto projekt przewiduje wprowadzenie możliwości sporządzenia uzasadnienia wyroku ograniczonego jedynie co do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, rozstrzygnięcia co do kary lub środka karnego.

Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane

prawem Unii Europejskiej.

u!. Za!Ąórna 3, 00-441 Warszawa o te!. (22) 621 09 71, 694 17 27, faks (22) 694 18 65 • www.bas.sejm.gov.p

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej

Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii zawartych w przepisach opiniowanego projektu.

4. Konkluzja Przedmiot projektu 'ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy -

Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw nie jest objęty prawem UE.

defKancelarii Sejmu

Leff:cza~

2

ffi1iilin SEJM R Z ECZYPOS POLITEJ POLSKIEJ

BAS-WAPEiM-562/14

BIURO ANALIZ SEJMOWYCH KANCELARII SEJMU

Warszawa, 20 marca 2014 r.

Pani EwaKopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna w sprawie stwierdzenia- w trybie art. 95a ust. 3 regulaminu Sejmu- czy senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców: senator Benedykt Zientarski) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Przedstawiony senacki projekt ustawy przewiduje zmianę art. l pkt 52 i 144 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247).

Proponowana zmiana dotyczy dodania art. 168b oraz zmiany art. 144 w ustawie z dnia z dnia 6 czerwca 1997 r.- Kodeks postępowania kamego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zmianami). Projekt zmierza do wprowadzenia uprawnienia dla stron do zwrócenia się do sądu z wnioskiem o zażądanie wydania przedmiotu, dokumentu lub udzielenia informacji. Ponadto projekt przewiduje wprowadzenie możliwości sporządzenia uzasadnienia wyroku ograniczonego jedynie co do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku, rozstrzygnięcia co do kary lub środka karnego.

Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem UE. Projekt nie zawiera przepisów mających na celu wykonanie prawa UE.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Szef Kancelarii Sejmu

ciec~~t

ul. Zagórna 3, 00-441 Warszawa • tel. (22) 621 09 71, 694 17 27, faks (22) 694 18 65 • www.bas.sejm.gov.p

SZEF KANCELARII SENATU

Ewa Polkowska

s1e-o~ott- 6/~u Warszawa, dnia 1-marca 2014 r.

Szanowny Pan

Lech Czapla

S!:.KRETARlf.\T SZEFA KS

L.dz ........

Data wpty~~~·:::::.~:t"oi"'zoi4'" ••• , .............. 41.

Szef Kancelarii Sejmu

W związku z przesłani:ZSejmu,!:· przez S~::~u uchwały z dnia 6 marca 2014 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy

o zmianie ustawy - Kodeks postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw (wraz

z projektem tej ustawy), pragnę przekazać Panu Ministrowi stanowiska podmiotów

zewnętrznych przesłane do Senatu w toku postępowania zmierzającego do wypracowania

przedmiotowego projektu ustawy.

Stanowiska w sprawie projektu ustawy przedstawiły następujące podmioty:

l) Krajowa Rada Radców Prawnych,

2) Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa,

3) Krajowa Rada Prokuratury,

4) Prokurator Generalny,

5) Krajowa Rada Sądownictwa,

6) Sąd Najwyższy,

7) Minister Sprawiedliwości,

8) Helsińska Fundacja Praw Człowieka .

.2. o/fi!h~' r/1~

L>s~~L

ul. Wiejska 6, 00-902 Warszawa, teł. 22 694-94-10, fax 22 694-92-24, e-mail secretary.general@senat.gov.pl

~~ ~ §J ~·?

VHAJO~\'A :;f\[_>: R/i.DCOt'i DRJi.F/t.~'r'CH

L.d.z./34 /OBSiL/2014

H

OOc540 Warsżawa, Aleje Ujazdowskie 41 lok. 2 tel./fax: 022 622 05 88,622 84 28;33 • e-mail: kiiP@klrp.pl• NIP: 526-10-43-011

Warszawa, dnia 2 stycznia 2014 r.

Szanowny Pan Piotr Ziental'$ki Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu RP

~~a~~j ~~~ l>~~~~J W nawiązaniu do wskazanego przy piśmieBPS/KU-0341532112/13

z 18.12.2013 r. projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karilego oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 532), uprzejmie zawiadamiam, że Ośtodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej RadyRadców Prawnych niezgłasza uwag d<> tego projektu.

:L ' r..OO.l,C...~....Ą ~

PROKURATORIA GENERALNA SKARBU PAŃSTWA Główny Urząd Prokuratorii Generalnej Skarbu Pańsn·va

---·-··-·······-----·- ---------------------------c--------· ul. Hoża 76/78 , 00-682 Warszawa teł.: (+48) 022 392-31-17; fax: (+48) 022 39~31-20

W\'liw.prokuratoria.gov.pl e-mail: kancclłlria@pwkuratori~t,gov;p\

KR-51-736/13/KBU Warszawa, 2014.01.f/

:!~.J /14

/'""'

~ ~-

Pan Piotr ZIENTARSKI Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

12-< ~-4~; W odpowiedzi n~ pismo z dnia 18.12.201.3 r., znak: BPS/KU-034/532/6/13, dotyczące

zaopiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy· o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (drUk .senacki nr 532), uprzejmie informuje, iż Prokuratoi:ia Generalna Skarbu Państwa do p.rzedłoźo!lego projektu zgłasza następujące uwagi:

1. Proponuje się zamieścić projektowany art. l68b w nowym pkt 52a zmienianej us~wy, gdyż nie wprowadza się zmiany art. 168a, a ponadto ze względ'!l nl!. brak związku . .ze sobą tych przepisów.

2. W uzasadnieniu projektu proponuje się dodać infotmację wskazującą nll. zaistnienie przypadku. o którym mowa § 91 ust. 2 Zasad lechfliki prcTJJIOdtiwJ::(!h który stapowi Wyjątek od ~ćnera.iriego zakazu nowelizowa:rtia przepisów ztnieniających inną ustawę.

Otrzymuja:

1) adresat - 1 egz., 2) a/a - 1 egz.

~ ~· ·~tf~Y~~~-;....--.___., ,/;:

,/ /;;/

/;/ /·./'

~~·/

/ / /

f •

/ l/ l/

/~/---~-~ /~/ Piotr R . ----...../ ,.'?... o..!.~f,·,;·:' ..

/"

l " f

WICEPRZEWODNICZĄCY

KRAJOWEJ RADY PROKURATURY

KRP 001/841/13

dot. BPS/KU-034/532/9/13

Warszawa, dnia;{( stycznia 2014 r.

Pan

Piotr Zientarski

Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej

Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

-~?~~~~

W związku z przesłanym do Krajowej Rady Prokuratury projektem ustawy

o zmianie ustawy -Kodeks postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw (druk senacki

nr 532), uprzejmie informuję, iż Krajowa Rada Prokuratury nie wnosi uwag do projektu.

2 <:: \

r~~

'bi~~- ~OC

Sławomir Posmy

• RZECZPOSPOLITA POLSKA

PROKURATOR GENERALNY

PG VII G 025-417/13

Warszawa, dnia i...J . .:J ~ .,

Pan

Piotr Zientarski

Pr.tew()dniczący

2014 r.

Komisji Ustawodawczej Senatu

~/~/~~·-r W nawiązaniu do pisma z dnia 18 grudnia 2013 r.,, nr BPS/KU~OJ4/532/8lll,

dotyczącego projektu ustawy o uniimie uvawy o z.mlilitle ustawy - Kodeks

postępowania karnego otilz iliekMrych ittnyck ustaw (dnik senacki itr 5 .. 12),

przekazanego Prokuratorowi Generalnemu do W):•rażenia opinii na podstawie

art. 79a ust 1 uchwcily Senatu RzeczypósjJolitej P'olskiej ż dnia 2l fiśtopoda I 9.90 r,

- Regulamin Senatu (M.P. z 2010 r. Nr 39, poz. 542~ z późó. zm.)~ uprzejmie

przedsta\\>iam, co następuje.

Rozwiążania objęte przekat.an)'in projekteln nowelil:~ji ustawy z dnia

27 września 2013 r. o zmianie u$/awy- Kodeks pos1ępdwaniakarnego oraz niektórych

innych ustaw (Dz. U. poz. 1247) odnosZą się do dwóch zagadnien, ócenianych przez

projektodawców w uzasadnieni:u projektt1 jakQ ., braki .funkcjoni(lne poll.~ej

nouiefizacji; których usunięcie w trakcie procesu legislacypieg6 nie bytO motlil·ve·

ze lVzględOw formalnych".

Pienvsze z nich dotyczy braku wśród znowelizowanych przepisów.

kompleksowo modyflkujących procedurę karną w celu zasadniczego pQgłębienia

kontradyktoryjności jurysdykcyjnego etapu procesu karnego; unonnowania

gwarantującego stronie możliwość "vystąpienia do sądu z \\'llioskiem

o vwTócenie się przez sąd do właściwego podmiotu o udostępnienie dowodu, którego

uzyskanie przez stronę napotyka znaczne trudności.

Realizacji tego celu ma służyĆ projektowany art. l68b Kodeksu postępowania

karnego. którego kształt przesądza równocześnie o tym, iż w wypadku zaistnienia

określonej w jego treści przesłanki i złożenia przez stronę wspomnianego \Vniosku sąd

będzie zobowiązan:r Z\\'rócić się do dysponenta przedmiotu, dokumentu lub informacji.

mających stanowić dowód w sprawiet o ich wydanie lub udzielenie,

Dla oceny funkcjonalności proponowanego roZ\:viązania niezbędne jest

dostrzeżenie fakt\1! iż przewidziana przez art. 167 § l k.p.k. w znmvelizowanym

powołaną ustawą z dnia 27 września 2013 r. brzmieniu możliwość dopuszc7.enia

i przeprowadzenia przez sąd dowodu z urzędu potencjalnie mogłaby znajdować

zastosowanie również do przypadkówt w któo/ch przeprowadzenie dowodu przez

stronę nie będzie możliwe albo będzie istotnie utrudnione z powodu braku dostępności

dla niej dowodu. znajdującego się w dyspozycji innego podmiotu.

Bez wątpienia jednak wprowadzenie proponowanego przepisujako rozwiązania

dedykowanego dla tej szczególnej sytuacji~ i przesądzającego o koniecznośCi podjęcia

przez sąd działań zmierzających do uzyskania dowodll. w ,wypadku zaistnienia

określonej w projektowanym przepisie przestankit Jest celowe; Słuey ono

zagwarantowaniu ręalnego wymiaru przewidzianej przez znowelizowany art; 161

§ 1 k.p.k. ~ady powieri:enia stronom procest) dyspozycyjności w zakresie

przeprowadzania dowodów~ a tym samym zaparantowaniu zasady ,~ówności broni''

stron postępowania, poprzez wyeliminowanie potencjalnej faktycznej bariery

ograniczającej możliwość ud9wodnienia pr.zez stronę okoliczności istotnych dla

rozstrzygnięcia sprawy w płaszczyźnie merytorycznej.

\V "vypadku projektowanego art 168b k.p.k wątpliwości wzbudza jednak

sposób sformułowania przesłanki wanmk:ującej możliwość \<Vystąpienia przez stronę do

sądu o podjęcie działań prowad7.ących do uzyskania dowodu. Jak bowiem można

przypuszczać. potrzeba taka występować będzie nie tylko wówczas; gdy uzyskanie

przez stronę dowodu napotykać będzie ,,znaczne tru.dności'\ co należy odpeytywać

jako sytuację, gdy jest to możliwe~ choć połączone z nadmiernymi nakładami albo

2

nazbyt czasochłonne. ale również w sytuacjach~ w któcych samodzielne uzyskanie

przez stronę określonego dowodu będzie po prostu niemotliwe.

Przykładami taki.ch sytuacji może być potrZeba uzyskania informacji chronionej

tajemnicą bankową, wymagająeych wystąpienia do banku o udzielenie takiej

informacji w trybie art. 105 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe {Dz. U.

z 20 l2 r. poz. 1376. z pózn. zm.) lub infom1acji pozostającej w dyspozycji organów

władzy publiczn~j albo organów samorządów gosp'Odarczych lub zawodowych.

\V wypadku której skierowany przez indywidualną osobę wńiosek o jeJ od ostępnienie

spotkał się z odmową wspartą argumentem, iż inforrrułcja fu nie mieści się w .zakresie

pojęcia ~.informacji publicznej" w rozumieniu USttlliry z dnia 6 września 2001 r.

o dostępie do infonnacjipli.blicznej(Dz. U z 2001 r. Nr 112, poz. 1198, zp&.ln. zm.). Z tych przyczyn w projektowanym przepisie przeSłanka wystąpienia

z wnioskiem, o którym w nim mo"va, powinna zostać ókresltma sfortnułowanieni

., gdy uzyskanie przez tilronę dowodzi napotyka znaczne trudności albo· nie fest

możliwe", co jednoznacznie odzwierciedlając obie po!enqiaJne sytuacje wykliiczy

potrzebę posługiwania się wykhidnlą rozszerzającą opartą na wnioskowaniu

a minori ad maius, która musiałaby znaJdawac zastosowanie w niektórych

przypadkach w razie, uchwalenia przepisu w brzmieniu objęt}•m przedstawiónyńl

do zaopiniowania projektem~

Drugie rozwiązanie sprowadza się do uzupełnienia treści, przepisu art. 424

§ 3 k.p.k., dodanego do tego artykułu powołaną usiawq :z dnia 27 września 2013 r., który przewiduje mozliwooć ograniezertra ptzez sąd tizasadniemia wyroku w~danego

w trybie art. 343, art~ 343a łub art. 387 k.p.k. do wyjaśnienia podstawy prawnej tego

wyroku oraz wymiaru kary. Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem mozłiwość

takiego ograniczenia zakresu uzasadnienia dotyczyć miałaby równiez W)1padku

złożenia wniosku "o uzasadnienie wyroku wyłącznie co do, u.'ymiaru kary lub śtodka

l. •• !{Ornego ·.

Idea wprowadzenia rozwiązania ograniczającego w płaszezyznie przedmiotowej

zakres obowiązku sądu dotyczącego sporządzenia pisemriego uzasadnienia wyroku

zasługuje na poparcie. Podkreślić należy fak4 iż ograniczenie tego obo\'-t•iązku

3

w płaszczyźnie podmiotowej funkcjonuje na gruncie procedury karnej w sposób

niewzbudzający zastrzeżeń już od dnia l lipca 2003 r., w oparciu o przepis art. 423

§ la k.p.k., dodany ustawą z dnia 10 stycznia 2001 r. o zmianie ustawy- Kodeks

postępowania karnego, wtawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania

karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o ochronie informacji niejawnych

(Dz. U. Nr 17, poz. 155).

Zawężenie obowiązku odnoszącego się do wymaganego zakresu piseninego

uzasadnienia wyroku z uwagi na określone stanowisko strony lub ewentualnie innego

podmiotu uprawnionego do złoźenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia

st:anmvi rozwiązanie racjonahlie dopełniające zasadę skargowości, uzależniającą

- co do zasady - zakres podejmowanych przez organ procesowy czynności

od stanowiska stron z~viązanego z realizacją ich interesu procesowego.

Równocześnie ograniczając wymagany zakres pisemne~o uzasadnienia wyroku

w sprawach~ w których ograniczenie takie na podstawie projektowanego przepisu

będzię możliwe. roZ\~tiązanie to prowadzić będzie zarówno do przyspieszenia

postępowania na etapie międzyinstancyjnym;jak i potencjalnego podwyższenia jakości

uzasadnień w części ograniczonej do wyrażonego we wniosku strony zakresie~ z uwagi

na mo:Hiwość poświęeenill w takiej sytuacji,. przez sporządzając~o uzasadnienie

sędziego. większej ilości czasu na 'V)ljaśnienie prawnej podstawy wyroku

oraz zawartych w nim rozstrzygnięć meryto~cznycht ~ więę na ~gadnienia_

ogniskujące w takich wypadkach uwagę wnioskocł~wcy~

NiezaleZr1ie od powyźszej oceny o charakterze ogólnym zasygnalizowania

"'')'tnaga fakt; iż proponowany ~posób legislacyj11ego urzeczywistnienia

przyświecającego projektodawcom zamierzenia nasuwa wąlpliwosci.

Piernrsza z nich dQtyczy posłużenia si~ przez projektodawców sformułowaniem

roz.różniającym pojęcie .. wymiar kary H od pojęcia ~~wymiar środka karnego".

Prowadzi to do zaistnienia niespójności ze sfonnufowaniem zastosowanyn1 w treści

tego przepisu infine, któcy przyznaje sądowi mątliwąść ograniczenia zakresu wyroku

do,. wyjaśnienia podstawy prawnej tego wyroku: oraz wymiaru kary", nie wspominając

o ,:wymiarze 'środka karnego''. W pełni uzasadniony jest przy tym pogląd, iż P<łięcie,

4

., wymiar kary", jakim ustawodawca posłużył się w tre.ści znajdującego się w okresie

vacatio legis przepisu, ma charakter zgeneralizowany i obejmuje całość rozstrzygnięcia

w przedmiocie materialnoprawnych penalnych skutków przypisanego bczprawiat

nie odnosi się natomiast wyłącznie do orzeczenia o karach, w rozumieniu jakie temu

pojęciu nadąje Rozdział IV Kodeksu karnego, {)kreślający katalog kar orzekanych

za przestępst\va.

Pojęcie ~~wymiar kary'\ ''l)'stępujące ':ve wprowadzonym ustawą z dnia 27

września 2013 r. przepisie art. 424 § 3 k.p.k.; powinno być rozumiane

jako nawiązujące do treści art~ 447 k;p.k. w znowelizowanym brzmieniu. który

rozrożniając apelację ,.co do winy'' oraz "co do kwy' wskazuje w § 2, podobnie

jak w dotychczasowym brzmieniu tego przepisu. iż apelację co do kary uważa się

za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych.

Tym samym uzasadniony jest pogląd, iż pojęcia występujące w prqjektowanym

przepisie, "'Ystępujące na jego wstępie - w częśCi określąją_c~j treść wniosku oraz

w części końcowej ~ dotyczącej możliwości ognmiczenia uzasadnienia ~-yroku.

powinny być tozsame, gdyż rozbieżność w cym zakresię może pro-w-adzić do zaistnienia

wątpliwości w trakcie przyszłego stosowania tego unonnowania.

\\'ątpliwoś'ci te w szczególnośęi mogą spro'\\radzać się do pytania, czy złożenie

wniosku o uzasadnienie' wyroku wyłączt1ie co do wym.iaru środka kamego pociągać

bęqzie za sobą moiliwośĆ aż tak dal~o idącęgo ograni~eJ:!ia przez. sąd zakresu

uzasadnienia \V)'roku. czy też będzie skutkować koniecznością uzasadnienia wyroku

co najmniej w zakresie odnoszącym się - oprócz W)jaśnienla podstawy prawnej

wyroku- do całości rozstrzygnięcia o karze.

Literalna wykładnia projektowaneg() przepisu skłania ku drugi~i możliwości,

jednak nietrudno wyobrazić sobie IOOżliwość wysunięcia argumenta~ji prowadzącej

do odmiennego 'W'tliosku, a odwołującej się do założenia racjonalności ustawodawcy~

zgodnie z którą dokonane w treści projektowanego przepi:.su in principia rozróżnienie

wniosku odnoszącego się wyłącznie do wymiaru kary oraz wniosku dotyczącegQ

wyłącmie wymiaru środka karnego musi wywierać wpływ na wykładnię końcowej

części przepisu, okreŚlającej przyznane &ą,clowi uprawnicnie do ograniczenia zakresu

5

uzasadnienia wyroku. .Zgodnie z tą argumentacją, skoro ustawodawca rozróżnił dwa

możliwe zakresy wniosku, uczynił to w celu adekwatnego do ich treści wyznaczenia

przysługującego sądowi uprawnienia do ograniczenia uzasadriienia wyroku.

które powinno odpowiadać treści zgłoszonego wniosku.

Powyi:cj przedstawione wątpliwości powodują, iż pr.ledStawióna formuła

projektowanego art. 424 § 3 k.p.k. nie pazwata jednomacmie odczytać zamierzeń,

jakie przyświecały w tym zakresie projekfodawcóm. Jeteli bowiem objęte riinri byłoby

wyznaczenie granic dopuszczalnego ograniczenia zakresu uzasadnienia VvYroku tresclą

zgłoszonego wniosku~ a wjęc doprowadzenie do syt.u'acji, w której wniosek

o uzasadl1ienie wyroku wyłącznie co do 'vymiaru środka. karnego pociągalby za sobą

koniecznośĆ sporządzenia uzasadnienia \V)'iącznie'W tym zakresie~ dla osiągnięcia tego

celu niezbędne byłoby unormowanie s~1uacji odnoszących się do \vniosków

o ograniczonej treści oraz do wyroków wydawanych w tzw. trybach konsensualnych,

w dwóch odrębnych ~ednostkach redakcyjnych, które w śpos6h odmienny,

lecz jednoznaczny, wskazywałyby dopuszczalne w takich. sytUacjacn z.aki-esy

ograniczeń uzasadnienia wyroku;

Bardziej funkcjonalne rozwiązanie sianoviiloby postufenie się·

w projektowanym przepisie pojęciem ., rozstrzygnięcie o karze''1 zamiast pojęciem

,. \1:vmiar kary". .Prowadziłoby to do podnoszącej spójność kodeksowych regulacji

zgodności tych określeń. z określeniami występującymi w art. 44 7 k:p.k. (zarówno

w dotychczasowym~ jak i znoweH7.owanym ustawq z dnia 27 września 2013 r.

brzmieniu), formułującym ustawowe domniemania odnoszące się do zakresu .

zaskarżenia '"'Yroku.

Pos-łużenie się pojęciem 11 rozstrzygnięcte o karze)' miałoby równiez ten

korzystny skutek. iż obejmowałoby nie mieszc7.ące się w fornmle proponowanego

w projekcie przepisu \\')TOki zapadłe w sprawach; w których sąd zastosował instytucję

odstąpienia od wymierzenia kary. Instytucja ta, stanowiąc postać szczególnego

rozstrzygnięcia w przedmiocie penalnych skutków przypisanego sprawelf przestępstwa,

mieści się w pojęciu ,,rozstrzygnięcia o karze", natomia..4)t bez wątpienia do wypadków

6

jej z.astosowania nie mobla odnosić pojęcia "Wymiar kary'\ skoro odstąpienie

od \\'ymierzenia kary stanowi rezygnację z ukarania sprawcy przestępstwa.

Dostrzeżenia W).lmaga fakt, iz choć proponowane w przed.<rtawionym projekCie

rozwiązanie stanowi krok w kierunku racjonalnego, dopełhiającego zasadę

skargowości. dostosowania zakresu aktywności sądu dotyczącego obowiązku

pisemnego uzasadnienia wyroku do sygnalizowanego przez stronę zakresu

ewentualnego zaskarżenia v.·yr<>k~ to jednak nie realizttie ono tego załóżenia "t sposób

w pełni konsekwentny. Celowe bowiem wydaje się wprowadzenie możliwości.

nieprzewidzianej w projektowanym przepisie, zgłoszenia: \VhiOsku odnoszącego się

wyłącznie do ro7strzygnięcia w przedmiocie powódZtwa cywilnego ora.z ograniczenia.

w takim wypadku zakresu uzasadnienia wyroku w1iącznie do tego zagadnienia ..

Przedstawiona formula przepisu skutkuje. tym~ iz wnioskodawca zainteresmvany

ewentualnym zaskar~eniem wyroku VtoJiłącznie w odniesieniu do rozstrzygnięcia

o powództwie cywilnym zmuszony będzie składac zwykł)', nieogranicZ<my zakresmvo

wniosek. zmuszając tym satn)·ln sąd do sporządzenia uzasadnienia wyroku w pełn:Ytń . .

zakresie.

Złożenie przez niego \\11iosku o sporządzenie uzasadilicńia \vyroku wyłączt1ie

co do wymiaru kary będzie bowiem rodzić. ryzyko riieoójęcła treścią riiasadnienia

"''Yroku rozstrzygnięcia w przedmińcie powództwa cywilnego. które, będąc

rozstrzygnięciem o charakterze merytóryeznym nie ma charakteru decyzji

w przedmiocie skutków penalnych przestępstwa, a :tym samym nie mieści się w pojęciu

., wymiar kary 11•

Posłużenie się w prQjcktowanym przepisie nazbyt wąskim· :maczeniowo

pojęciem .. wymiar kary'' rodzi przy tym zagrożenie nazbyt daleko idącego

osrraniczenia uzasadnienia wyroku w niektórych sytuacjach, uniemożłh.viąjącego ~ . .

podmiotowi składającemu 'Wniosek o ograniczonym zakresie albo składającemu . ..

wniosek o uzasadnienie. ·wyroku wydanego w trybie. konsensualnym~ uzyskanie

\vyjaśnicnia motywów leżących u podstaw zawartego w wyroku, a wzbudzającego jego

zainteresowanie, rozstrzygnięcia.

7

Przykładem może byĆ przypadek, w którym wnioskodawca składając. wniosek

o uzasadnienie W)'TQku wydanego w trybie konsensualnym zainteresowany jest

w rzeczywistości wyłącznie zakwestionowaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie

kosztów procesu. Decyzja w tym przedmiocie bez wątpienia nie mieści się w zakresie

pojęcia ., w;nniar kary", stano,viąc "inne rozstrzygnięcie zawarte w '110''roku",

w rozumieniu art, 424 § 2 k.p.k. Równocześnie jednak sąd~ który może nie być

świadomy tego, iż rozstrzygnięcie \'\! przedntiocie kosztów procesu budzi jakiekolwiek

wątpliwości. nie ma obowiązku w takim 'VJ!padku sporządzać uzasadnienia. w zakresie

tego rozstrzygnięcia~ gdyż ma obm\':ią.zek wyłącznie wyjaśnić prawną podstawę

"'}Toku oraz wymiar kary.

\V toku dalszych prac legislacyjnych celowe' jest dokonanie modyfikacji

przeds.tawiouego rozwiązania dotyczącego możliwości ograniczenia zakresu . .

sporządzanego przez s9d uzasadnienia wyroku wydanego w trybie konsensualnym oraz

w sytuacji zgłoszenia wniosku o ograniczonym zakresie, opartej na rozważeniu

powyżej przedstawionych uwag.

Andrzej Seretnet

8

jl' f

PRZEWODNICZĄCY KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA

Nr WOK-020-161/13

Dot.: BPS/KU-0341532/2/13

Warszawa, l1stycznia 2013 r.

Pan Piotr ZIENTARSKI

Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej Senatu

/f4ttUJMf[- (]JW,.[ \l~Ue~Ąt'~/ W załączeniu, uprzejmie przesyłam opinię Krajowej Rady Sądownictwa z dnia

17 grudnia 2013 r. w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy- Kodeks

postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw (drok senackinr 532).

7 pdHL4ile~ ttJ;)WL.

SSN Antoni Górski

ODPJS OPINIA

KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA

z dnia 17 stycznia2014 r.

w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania

karnego oraz niektórych innych ustaw.

Krajowa Rada Sądownictwa1po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy '

-Kodeks postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw {druk senacki 532) wnosi

uwagi tylko w zakresie dotyczącym wejścia w życie proponowanych zmian, albowiem

projekt dotyczy przepisów, które wejdą w żyCie l lipca 2015 r.

Biuro Krajowej Rady Sądownictwa ZA ZGODr~OSć Z ORYGINAŁEM

DYREKTOR Wydziału OrgapYacyjnego i Kadr

· Biura KrajowcjJRildt Sądownictwa

l

Warszawa~ dnia Z & stycznia 2014 r.

PIE.RWSZV PREZeS SĄI)U NAJWYŻSZEGO

RZECZVPOSPOUTEJ·PoLSKIEJ

BSA 11..021·464/13

Pan Piotr tlENTARSKI Przewodniczący KomisJI Ustaw~d•wczeJ w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej

W odpowiedzi na pismo z dnia 18 grudnia 2013 r., BPS/KU~0~4/532/3i13

uprzejmie przesyłam iJwagi Sącfu Najwyższego do prOjektu ustawy o zmian/s

ust.wy o zmianie ustawy -"/(odeks posr,powania karnego oraz nielctórych

innych llstaw(diuksenackl nr532).

z wyrazami szacunku

SĄD NAJWYższy BIURO STUOłÓW; ANALIZ Pl. Kraslńskłch 1,/416, DG-951 Warszawa

Warszawa, dnia ag stycznia 2014 r.

BSA fi - 021 - 464/13

Opinia do projektu ustJwy

o zmianie ustawy o zmlanfe ustawy - Kodeks postępowanfa karnego oraz

niektórych innych ustaW (druk senacki nr 532)

L Przedłoż:ony do zaopiniowania projekt Wprowadza zmiany w ustawie z dnia

27 września 2013 r; o zmianie ustaWy' .... ,Kodeks postępowania katriego oraz

niektórych Innych ustaw (Dz. U~ z 2013 r., poz, 1247) i dotyczy dwóch kw~stii

szczegółowych.

Po pierwsze, proponuje się: dodanie n<;>wej j$df'lostld redakcyjnej (art. 16ą b

k.p;k.), która wprowadza uprawnienie strony do zwr6cenia się do sądu z wnioskiem

o zobowiązanie inneJ strony lub lnhego podmiotb do wydania materiąłu mogącego

stanowić doW,ód w sprawie.

Po drugie, w art 424 § 3 k.p.k. prżewjduje się mozliwość sporządzenia

uzasadnienia wyroku w zakresie ograniczonym do postawy prawnej rozstrzygnięcia

oraz wymiaru kary, w przypadku złożenia wniosku o uzasadnienie jedynie w tym

zakresie, albo wniosku o uzasadnienie wyroku w trybie art. 34.3, art. 343 a lub art.

387 k.p.k.

Zap'roponowane rozwiązania normatywne zQstały zrędagowane poprawnie

i n re nasuwają zastrzeżeń pod wzgiędem legislacyjno ·- technfc:znym. Pewne.

l

wątpliwoścł mate jednak budzić sarna potf'2:eba ich wprowadzenia, jak równiez

systemowa spójność z uchwalonymi już zmianami procedury karnej.

11. Niezależnie od uwag szezegółowYch należy przede wszystkim zwrócić

uwagę, że przedmiotowy projekt odnosi się. do t.~stawy, ~tóra aktualnie znajduje się w okresie vacatio legis, co w efekcie stanowi naweiizację nowelizacji.

WpraWdzie taki zabieg legislacyjny nie jest niedop'-'szczalny, niemnieJ

powinien on być ograniczony do sytuacji wyjątkowych, ewidentnych błędów lu.b

sprzeczności ustawy nowelizowanej. Tymczasem ustawa z dnia· 27 września 2013 r.

stanowi obszerną, kompleksową i spójną zmianę przepisów procedury karnej,

poprzedzoną szerokimi konsultacjami ze środowiskiem naukowcóW l praktyków.

Można zatem argumentować, że gdyby Intencją twórców wspomnianej nowelizacji

było przemodelowanie koncepcji dotyczącej.inlcjatywy dowodowej we wspomnianym

na wstępie kierunku, to dokonaliby tego wprost w ustawie.

Ul. Jest rz&p'zą zro~um~ te Uzy$kat1ię nfę,kt(lrych dOWodÓW leźy ppza

możliwościami strony proceso\VeJ~ zwłasz'Ci.a biernej, lecz istniejące w tym zakresie

rozwią?:anJa przyjęte w ustawie z dnia: 27 wrzęśnia 2013 r. W rliczym nie ograni~ją

jej inicjatywy dowodowej. W świetle uchwalonyQh zmian znaczenie dla oceny

możliwości przeprowadzenia dowodu przez stronę moze mieć zwłaszcza

posiedzenie organizacyjne, YJYZI1aczoąe w trybie art. 349 k:p.k. W je_go toku

przewodniCzący; biorąc pod uwagę stanowiska w przedmiocie planowania

l organizacji rozpraWy głównej p~stavvlot,e. przez strot1y; pątnomo~ników

i obrońców.. rozstrzyga w przedmiocie wnłoskó~ dowodowYCh i kolejnoŚci ich

przeprowadzenia, przebiegu i organiZacji rozprawy głównej oraz wYZnacza jej

terminy, a także podejmuje inne niezb·ędne ro~trzygniępią (art_. 349 §. 7 k.p.~.).

Sąd moze talae każdorazowo przerwać rozprawę celu. przygotowania przez

strony wniosków dowodOwyCh łll~ sprowadzenia dowodt.r (art 401 § 1 k.p.k.).

Stosowny wniosek dowodowy strQna 1110Ze' zresztą złożyć także na etapie

postępowania przygotowawczego {art. 167 § 2 :k;p,k;). ZłOzenie wniosku, o jakim

mowa w art. 168 b k.p.k, jest zatem dopuszczalne t(lkże bez konieczności

regulowania tej kwestii przepisem szczególnym.

IV. Ocena zasadności ptąponow~neg() rozwiązania wymaga również

zwrócenia uwagi na użycie w treści art 168. b k.p.:k, bardzo ocenhego r nieostrego

wyrażenia normatywnego w postaci ..znacznych truct.ności'' w uzyskahfu dowodu

przez stronę procesową. T~ka formuła z jednej strony powoduje konieczność

2

wykazania przez stronę istotnych przeszkódw uzyskaniu dowodu, z drugiej wymaga

od sądu oceny tej przesłanki, C9 w konsekwencji moze budzić rozbie.tnośti

w praktyce.

Z treści art. 1'68 b k.p,k. wynika ponadtc> wzglęc1na obligatoryjność podjęCia

czynności przez sąd. Powstaje w związku z tym wątpliwość, co do dopuszczalności

stosowania do takiego wniosku przesłanek z art. 170 § 1 k.p.k. Zaproponowana

redakcja wydaje się przesądzać, że sąd jest ZWiązany katdym wnioskiem strony,

jeżeli tylko pozyskanie dowodu napotyka znaczne trudności i to bez względu na to,

czy zachodzą okoliczności wsk.azanę w art. 170 § 1 k.p.k. Jakkolwiek takie

rozumowanie nalatałoby zapewnę odrzucić z uwagi ną ogólny charakter dyspozycji

art 170 § 1 k. p. k., wskazuje to na nio.tliWe rozbietności rnterpretacyjnę;

W świetle powyższego wydaje się, te twierdzenie przez Projektodawców, iż

projektowane zmiany są konieCzne dla uśunięcia ewentualnych problemów

funkcjonalnych związanyCh ze stosowaniem przepisów objętych nowelizacją z dnia

27 września 2013 r. (~. 2 uzasadnienia), wymaga pewnego przewartościowania

i ponownego, przemyślenia. Mozna przy tym zakładać, ze po wejściu w zycie,

wspomnianej nowelizacji podział na dowody t które strona może pozysł<ać

samodzielnie i tet o które- z I.JWagi na ich osiągalność .... będzie wnioskować,

każdorazowo ul<ształtuje $ię samoistnie w okoliczńościach konkretnej sprawv. Wymagać to będzie od strony dokonania o~ny, czy jest w ste1nię pozyę~ać d.OYłQd we własnym zakresie, czy tet konieczne jest składanie wn'iosku, który podlega

zweryfik()WaOhJ przez pryzmat e~rt. 170 § 1 lq>.~~ Taka koncepcja pełnieJ odpowiada

istocie kontradyktor-Yjno$ci i Wyrriusza na stronie procesowej nie tylko pożądaną

aktywność dowodową; ale tówniez skłania do piZygotowania odpowiednio

uzasadnionych wni9sków dowodowych.

v. Druga z- propozycji wydaje się mniej kontrowersyjna, niemnieJ skoro uproszczenie qza~adnienia ma dotyczyć sytuacji,. gdy złQ.tono wniosek

o uzasadnienie wyroku wyłącznie co do wymiaru kary lub środka karnego; to zakres

części motywacyjnej wyroko powinien być ograniczony do tych dwóch kwestii.

Tymczasem w projektowanym art, 424 § 3 k.p.k. mowa jestjedynie o wymiarze kary,

nie wspomniano. natomias.t o wymiarze,środka karnego ..

Vl. Nre do końca jest. . ·jasne czym kierowali s.ię Proj~ktodawcy wyznaczając ' . .

dzień wejścia w :Zycie ustawy na 1 lipca 2014 r., skoro żasadnicza część ustawy

z dnia 27 września 2013 r. -w tym w :e::akresie nowelizowanym niniejszym projektem

3

'SU~M02!UOJlpUASZ

gaJsoz A.UUJMOd eJ AU!UJJEU. ·J s~o~ eod!J .~ we1up z SJ:J~ M !ZpoLjoM -

• MINISTER S PRAWIEOLIWOŚCI

DPK l 023-72/14~

c.~~(}

Warszawa, dnia A4. OZ, W ALt r.

Pan Piotr Zientarski

Przewodniczący

Komisji Ustawodawczej

Senatu

Rzeczypospolitej Polskiej

~ ~../~/ W związku z pismem z dnia 18 grudnia 2013 r. (BPS/KU-034/532/1/13), w

sprawie zaopiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy- Kodeks postępowania

kamego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 532), uprzejmie przedstawiam

co następuje.

Ustawą z dnia z dnia 27 września 2014 r. o zmianie ustawy- Kodeks

postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Oz. U. z 2013 r, poz. 1247)

dokonano kompleksowej nowelizacji przepisów regulujących prowadzenie

postępowań karnych. Osią reformy było wprowadzenie rozwiązania z art. 167 k.p.k.,

który reguluje zasady przeprowadzania dowodów przed sądem, wskazując, że w

postępowaniu przed sądem W$Zczętym z inicjatywy strony dowody są

przeprowadzane co do zasady przez strony, po przednim dopuszczeniu ich przez

sąd. Tylko w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami,

sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. Zgodnie z przedstawionym

projektem senackim zachodzi konieczność dodania nowej jednostki redakcyjnej w

postaci art. 168b k.p.k., dającej uprawnienia dla stron do wystąpienia do sądu z

wnioskiem wydanie przedmiotu, dokumentu lub udzielenie informacji, w przypadku

gdyby uzyskanie dowodu przez stronę napotykało znaczne trudności.

( l

2

Inicjatywę senacką mającą na celu realizowanie zasady równości broni

w procesie karnym, należy ocenić jako cenną, w kontekście dyskusji co do zakresu

i kształtu uprawnień sądu i stron w procesie dowodzenia, w postępowaniu przed

sądem. Projekt senacki zwraca bowiem uwagę na sytuację i pozycje stron, w szczególności niekorzystających z fachowej pomocy prawnej, w postaci

ustanowionego obrońcy lub pełnomocnika, czy to z wyboru, czy też z urzędu.

Doceniając ten aspekt inicjatywy zawartej w druki nr 532, należy jednak zwrócić

uwagę, że pomimo wzmocnienia zasady kontradyktoryjności i oddania inicjatywy

dowodowej w ręce stron, ustawodawca nie odebrał jednakowoż sądowi uprawnień

do zarządzenia przeprowadzenia pewnychi określonych dowodów na etapie

postępowania sądowego. Proponowany kształt regulacji wprowadzałby natomiast

sytuację. w której niezależnie od tego, czy sąd uważa przeprowadzenie danego

dowodu za uzasadnione, czy też nie, praktycznie po złożeniu wniosku przez stronę,

będzie jednak zobligowany do przeprowadzenia takiej czynności (na co wskazuje

określenie ,,zwraca się o") np. do wydania postanowienia o wydaniu rzeczy i zlecenia

wykonania takiej czynności. Wydaje się jednak, że sąd winien mieć możliwość oceny

zasadności wniosku_ złożonego przez stronę nie tylko na tej podstawie, że uzyskanie

dowodu napotyka na znaczne trudności, lecz także po kątem przydatności dowodu w

konkretnym procesie karnym, a także w kontekście ingerencji w prawa i wolności

innych osób przez swoją czynność procesową, np. wyjęcia rzeczy spod posiadania.

Wydaje się zatem, że jeżeli utrzymany zostanie pogląd o potrzebie

wprowadzenia tej regulacji, rozważyć można rezygnację z obligatoryjnej zasady

związania sądu wnioskiem strony, sąd powinien bowiem mieć prawo do oceny

zasadności wniosku dowodowego dokonanego przez stronę.

W zakresie zmiany wprowadzonej w pkt 2 projektu, naJeży wypowiedzieć się

aprobująco, bowiem wydaje się, że istotnie ograniczenie zakresu uzasadnienia w

przypadkach zaskarżenia orzeczenia co do wymiaru kary może przyczynić się do

podniesienia efektywności postępowań karnych i skrócić ich czas trwania. Należy

jedynie zastanowić się, czy zakres uzasadnienia w takich wypadkach nie powinien

być ograniczony wyłącznie do wymiaru kary, czy te:ż nie powinien odnosić się też do

orzeczenia innych środków, przewidzianych w Kodeksie karnym, bowiem nale:ży

3

zauważyć, że w trybie konsensualnym przewidzianym w art. 335 k.p.k. można

uzgodnić również z oskarżonym także warunkowe umorzenie postępowania karnego.

Nadmieniam również, że wejście w życie ustawy nie rodzi skutków finansowych.

y_.ł;>o ~iD .,.._.k,.._ U z upoważnienia

M!NISTRA SPRAWiEDLIWOŚCI

s

lHJ~ n&:.L;::)H'I.;:')f\1"\ r-UI'IUA\.i.JA ł""KAVV '-.;LŁUWIEK

HELSINKI FOUNDATION for HUMAN RJGHTS

RADA FUNDACJI

Halina Bortnowska-Oąbrowska Marek Antorli Nowicki

Jerzy Ciem11iewsk1

Janusz Grzelak

Michał Nawrocki

Teresa Rorril.lr

Stefan Starczewski

Mirostaw Wyrzykowski

ZARZĄD FUNDACJI

Prezes: Danuta Przywara

Wiceprezes;

Sekr&tarz;

Skarbnik:

Adam Bodnar

Maciej Nowicki

Elżbieta Czyź

C.lfonek Za~U~dU; Janina A. Kłosowska

Warszawa, dnia 17 lutego 2014 r.

5.16. .... /2014/MI>LfMSz

Szanowny Pan Senator dr Piotr Zientarski Przewodniczący Komisji Ustawodawczej Senatu RP ul. Wiejska 6 00-902 Warszawa

Opinia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do senackiego projektu ustawy() zmianie ustawy o zmianie ustawy- Kodeks postępowania karnego

oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 532)

\N\dce Sz(W)av~ ~WA\e ~V7V-u~·oz~uj , W odpowiedzi na Palla pismo z dnia 18 grudnia 2013 r. (sygn. BPS/KU-034/532/7113)

zawierające prośbę o sporządzenie opiniJ dotyC?..ąc~j senackiego projektu ustawy o zmianie usta\\-y o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 532), przedstawiam poniżej opinię Helsińskiej Ftmdacji Praw Człowieka w tym przedmiocie. Jednocześnie przeprasi:am za przekroczenie sugerowanego terminu sporządzenia opinii.

Odnosząc się do merytorycznych rozwiązań przedstawionego projektu, to Helsińska fundacja Praw Człowieka opiniuje je co do zasady pozytywnie. Na aprobatę zaslugttie w szczególności rozwiązanie przyjęte w projektowanym art. 168b k.p.k., które niweluje niekorzystne skutki kontradyktoryjności postępowania karnego dla jego stron (w szczególności zaś oskarżonego) i pozwala na zachowanie zasady równości broni w tym postępowaniu. Projektodawca co do z.asady trafnie zidentyfikował problem. który może pojawić się w postępowaniu karnym na etapie sądowym. polegający na niemożliwości samodzielnego uzyskania dowodu przez stronę.

W ocenie Fundacji wątpliwości interpretac.Y..ine budzi jednak treść normatywna dodawanego przepisu, który ma uzyskać brzmienie ,,Gdy uzyskanie prŁez stronę dowodu napotyka znaczne trudności, sąd działając na wniosek tej strony, zwraca się o vvydanie przedmiotu, dokumentu lub udzielenie informacji.". Językowa, jak i systemowa wykładnia powyższego przepisu nie pozwala u2'Jlać m.in., które podmioty będą odpowiedzialne \\-ydać

00-018 Warszawa. ul. Zgoóa 11.: teL: (48 22) 556-44-40, taJe (48 22) 556·44-50; e-mail: 11fhr@hfht.org.pl. www.hfhr.pl

NIP: 525·1.2-6.1·255. konto: PKQ BP SA l 0/Centrlirn 58 1020 1013 0000 0502 0002 9165, swift: BPKOPLPW

na żądanie sądu przedmioty, dokumenty lub udzielió informacji, jakie będą skutki nie zastosowania się przez nie do zarządzenia sądu, czy sąd będzie dysponował w tym zakresie środkami przymusu itd.

Warto nadmienić, że regulacja podobna do projektowanej znąjduje się obecnie w procedurze cywilnej. Zgodnie z art. 248 § 1 k.p.c., .,każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posictdą.niu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy. chyba że dokument zawiera informacje niejawne". Oprócz wyłączenia związanego z niejawnością informacji zawartych w dokumencie, Kodeks postępowania cywilnego przewid~je szereg innych ograniczeń związanych z ochroną interesów osób posiadających dokumenty stanowiące dowody faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Od obowiązku wydania tego rodzaju dokumentów ,.może uchylić się ten, kto co do okoliczności objętych treścią dokumentu mógłby jako świadek odmówić zeznania albo kto posiada dokument w imieniu osoby trzeciej. która mogłaby z takich samych przyczyn sprzeciwić się przedstawieniu dokumentu'' (art. 248 § 2 zd. pierwsze k.p.c.). Podobnych regulacji brak jest w otoczeniu normatywnym projektowanego art. 168b k.p.k. Z tych względów w naszej ocenie wprowadzenie powyższej zmiany należy poprzedzić konsultacjami z Komisją Kodyfikacx.iną Prawa Karnego. co pozwoliłoby na wypracowanie spójnego systemowo i kompfemego rozwiązania w tym zakresie. Przepis w treści zaproponowanej przez przedłożenie senackie, mimo że jest krokiem we właściwym kierunku, to jednak budzi wiele wątpliwości.

Zastrzeżeń nie budzi proponowana zmiana art 424 § 3 k.p.k., ze względu na fakt. że to w dyspozycji składąjącego wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku pozostawiono decyzję o jego zakresie ~· czy wnioskuje o wszechstronne uzasadnienie wyroku, czy też 0 uzasadnienie wyłącznie co do v;ymiaru kary lub środka karnego. Takie rozwiązanie w ocenie Fundacji nie narusza uprawnień procesowych stron postępowania karnego, a z drugiej strony jest uzasadnione biorąc pod uwagę ekonomię wymiaru sprawiedliwości.

Natomiast istotne wątpliwości budzi legislacyjno-proceduralny aspekt opiniowanego pr~jektu. który zakłada nowelizację uchwalonej i. ogłoszonej ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy -Kodeks postępowania kamego .oraz niek,tórych innych ustaw. Innymi słowy, opiniowany projekt dokonuje zmian w ustawie b.ędąc~j w okresie vacatio legis, która jeszcze nie weszła w życie. Taka praktyka budzi zastrzeżenia z punktu widzenia prawidłowych technik legislacyjnych. Stosowńie do treści § 91 ust I .,Za.sad techniki prawodawczej"1

, generalną zasadą jest, że .~nie nowelizuje się przepisów zmieQiających inną ustawę". Od tej zasady istnieje jeden wyjątek. którego dopuszczalność zależy od łącznego spełnienia dwóch przesłanek2 • Po pierwsze, nowelizacja ta musi wejść w życie w okresie vacatio legis przepisów zmieniających, a więc najpóźniej w dniu wejścia w życie ustawy zmienianej (§ 91 ust. 3 "Ząsad techniki prawodawczej"). Po drugie, nowelizacja przepisów zmieniających musi być konieczna dla wyeliminowania rażącego błędu w przepisach zmieniających ogłoszonej ustawy(§ 91 ust. 2 "Zasad techniki prawodawczej"). Biorąc pod uwagę wyżej wskazane unormowania, można mieć wątpliwości. czy zakres zmian zaproponowanych w opiniowanym senackim projekcie ustawy spełnia przesłankę konieczności wyeliminowania rażącego błędu w przepisach usta\\)' z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania kamego oraz niektórych innych ustaw. Zaprezentowane w projekcie zmiany trudno uznać za środek napraw-y jakiegoś rażącego błędu popełnionego przy nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z 27 września 2013 r.

Należy także zaznaczyć, że opiniowany projekt z nieznanych przyczyn powiela postanowienia ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ust<iwy- Kodeks postępowania

1 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej", Dz. U. z 2002 r. Nr l 00, poz. 908. · Zob. G. Wierczyriski. Redagowanie i ogłaszanie akl6wnarmatywnych. Komemart, LEX 2014.

2

karnego oraz niektórych innych ustaw w 7...akresie dodania art. 168a k. p. k. Wyż~j przywołany przepis o identycznym brzmieniu (,,Niedopuszczalne jest przeprowadzenie i "vykorzystanie dowodu uzyskanego do celów postępowania karnego za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. l § l Kodeksu karnego.") znajduje się w uchwal<>n~j i oczekującej na wejście w życie nowelizacji Kodeksu postępowania karnego.

W imieniu Zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka,

\ 2 \.v'-t\ .. '{ ~'l~ lj

,/yc ~::'' 'io, '~ .:.-:-- \ \ f'"\ \ ·;;. :; \\\\.!.) .-;,: ':3 \ 'P\ \ "\'." ,., ... \\1\'~ -;,·. \' \ \ \ '\. u \_ - -

<:0 ·o;,,

.. lr'Y",l(~.:~ ·~::~

S<o~ 1

3