dr.mümtaz Özkan zirai mücadele merkez araştırma enstitüsü ankara

Dr.Mümtaz ÖZKANZirai Mücadele Merkez Araştırma

EnstitüsüANKARA

Kışlamış Ergin Mücadelesi

20/03/2014Tekirdağ

2

Sunu Akışı

1-Kışlamış Ergin Mücadelesinde mevcut durumun tesbiti

2-Kışlamış Ergin Mücadelesinde ilişkin olarak bugüne kadar yaşanan gelişmeler

3-Kışlamış Ergin Mücadelesinin bilimsel açıdan irdelenmesi

3

1-Kışlamış Ergin Mücadelesinde mevcut durumun tesbiti

4

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (1)• Süne mücadelesinde talimat dışı olarak uygulanan en önemli mücadele

şekli ‘’Kışlamış Ergin mücadelesi’’dir. • Talimat dışı bu uygulama; Trakya bölgesinde Tekirdağ,Edirne,Kırklareli ve

İstanbul illerinde ;Güney ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerimizde ise Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Adıyaman ve Gaziantep illerinde, son yıllarda herhangi bir mücadele eşiği dikkate alınmaksızın yaygın olarak yapılmaktadır.

• KE mücadelesi uygulamaları *Doğrudan insektisit kullanımıyla yapılan KE mücadelesi *insektisit+fungusit(özellikle pas ilaçları) *yabancıot ilacı+insektisit • şeklinde de yapılabilmektedir.• Önemli Not:Bu uygulama şekillerinde özellikle karışım ilaçlama

şekillerinde ilaçların birbirileriyle karışabilir özelliklere sahip olup olmadığı, ilaçların birbiriyle etkileşime girip girmeyeceği ve fitotoksite durumları gibi parametreler kesinlikle dikkate alınmamaktadır

5

2-Kışlamış Ergin Mücadelesinde ilişkin olarak bugüne kadar yaşanan gelişmeler

6

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (2)• Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsünde 1963-1973 yılları

arasında yürütülen’’Güneydoğu Anadolu bölgesinde Süne(Eurygaster integriceps)’nin Biyolojisi,Ekolojisi ve Epidemiyolojisi ile daha uygun kimyevi mücadele yöntemlerinin araştırılması’’ isimli proje çalışması sonucunda kışlamış erginlere karşı teknik talimatta yer alan koşullar yerine getirilmek şartıyla Fenthion 50 EC etkili maddesini içeren preperatların 180 ml/da dozda,Fenthion % 3 toz etkili maddesini içeren preperatların ise 3 kg/da dozda kullanılabileceği ortaya konulmuştur

• Yine Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsünde yürütülen’’Güneydoğu Anadolu bölgesinde hububat’da zararlı Süne(E. integriceps) haşeresi ile yabancı otlara karşı kombine mücadele imkanlarının araştırılması’’ isimli proje çalışması sonucunda;KE mücadelesi+Yabancı ot mücadelesi’ nin birlikte yapılabilmesinin bazı ekstrem yıllarda yabancı ot mücadelesinin son zamanlarında yapılabileceği belirlenmiştir.

7

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (3)

• 1988 yılında Tekirdağ’da yapılan ‘’Süne simpozyumunda’’Uzm.A.Ulvi KILIÇ’ın sunduğu ‘’Türkiye’de Süne Mücadelesinin esasları’’ isimli bildiride Kışlamış Ergin Mücadelesine ilişkin olarak şu ifadeler yer almaktadır:

• ‘’Kıymetlendirme sürveyleri sonucunda süne yoğunluğu m²’de 3 ve daha fazla olduğu yerlerde kimyasal mücadele önerilmektedir.Ancak mücadele dişilerin yumurtlama dönemine girmeden önce yaklaşık 1 hafta içinde bitirilmesi gerektiğinden en yüksek yoğunluk gösteren yerlerde ve çok dar alanlarda yapılabilmektedir.

• Olumsuz hava koşulları nedeniyle ilaçlamalar üreticiler tarafından yer aletleriyle yapıldığı ve aynı sahalarda nimf döneminde yeniden ilaçlama gerekebileceği için KE mücadelesi yaygınlaştırılamamıştır.Nitekim bugüne kadar ülkemizde KE mücadelesi pek çok yıl yapılmamış ve kullanılacak ilaçlar üzerinde durulmamıştır.Halen sadece Fenthion 50 EC etkili maddesini içeren ilaçlar önerilmektedir.’’

8

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (4)• Trakya’da 1988 yılında Süne Teknik Koordinatörü olarak görev yapan

Uzm.A.Ulvi KILIÇ’ın hazırladığı ‘’1988 yılında Trakya’da yapılacak süne mücadelesi için bakanlıkça görevlendirilen koordinatör ve İl araştırma sorumluların mahallinde yaptıkları çalışmalar ‘’hakkındaki raporunda Kışlamış Ergin Mücadelesine ilişkin olarak şu tesbitler yer almaktadır:

• A) Kışlamış Ergin Mücadelesi: Lebaycid 50 EC(Fenthion 50 EC) isimli ilaç ile m²’de 5 ve daha KE yoğunluğu bulunan yerlerde populasyonu kırmak amacıyla kimyasal mücadele yapılmasını ve 5-6 gün içinde bitirilmesi il Md.’lüklerine talimat olarak verildi.Aynı alanlar sürekli kontrol edilerek nimf mücadelesi proğramına alındı.

• B) Kışlamış Erginlere karşı Tatbikat denemesi: Fenthion etkili madde içeren Lebaycid 50 EC formülasyonlu ilacın,Süne KE’lerine karşı yer aletleriyle yüksek konsantrasyonda bir başka ifadeyle atomizörlerle kullanılmasının fitoksite açısından sakıncalı olduğu ortaya konuldu.

• C) Trakya bölgesinde Süne KE mücadelesi ile hububatda yabancı ot mücadelesinin birleştirilmesi :1988 yılında yapılan çalışma sonucunda hububatda KE mücadelesi ile Yabancıot mücadelesinin birlikte yani kombine yapılmasının mümkün olmadığı anlaşıldı

9


• Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünde 17.11.1993 tarihinde bakanlığımızda yapılan ‘’Edirne-Çanakkale-Kırklareli-Tekirdağ illeri Süne hazırlık toplantısı’’ yapılmış ve 1994 yılına dönük olarak uygulanması düşünülen Kışlamış Ergin Mücadelesine ilişkin aşağıdaki karar alınmıştır:

• ‘’Tekirdağ ili hububat alanlarında kışlamış ergin süne mücadelesinin; populasyonun en az % 70’nin ovaya göçünün bir haftada tamamlanması kaydıyla m²’de 3 ve üzerinde yoğunluğun olduğu yerlerde teknik talimat esaslarına uyulması ve il müdürlüğü denetiminde yer aletleriyle yapılması,mücadele masrafları Tekirdağ il Özel idaresi ve çiftçiler tarafından karşılanması şartıyla yapılmasına’’

• Önemli Not:Tekirdağ ilinde 1994 yılında inişler 16 Mart tarihinde başlamış ve 13 Nisan tarihinde tamamlanmıştır.İnişler 28 gün sürmüştür.Toplantıda alınan karar o yıl Tekirdağ’da gerçekleşmemiştir.Buna rağmen bazı köylerde KE mücadelesi yaptırılmış tır .Sonuçta dişi bireyler yumurta bıraktığından tekrar nimf mücadelesi yapılması durumunda kalınılmıştır.

10


• 1995 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü bünyesindeki Zirai Mücadele araştırma enstitülerinde hububat zararlıları konusunda görevli araştırıcıların katılımıyla oluşturulan komisyon o gün için yürürlükte olan Hububat Zararlıları Teknik Talimatı(1984)’nı redakte etmiş ve Süne’de Kışlamış Ergin mücadelesini talimatdan çıkarmıştır.

• Bu komisyonun çalışmaları sonucunda 1995 yılında basılan ‘’Zirai Mücadele Teknik Talimatları –Cilt-1’deki hububat zararlıları’’ bölümünde KE mücadelesi talimatda yer almamıştır.

• Yine 2008 yılında basılan ve günümüzde halen kullanılmakta olan ‘’Zirai Mücadele Teknik Talimatı –Cilt-1’de Tahıl Zararlıları’’ bölümünde de KE mücadelesi talimatda yer almamaktadır.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (7)• Kışlamış Ergin mücadelesinin sistematik süne mücadelesinde yer alıp almayacağı konusunda geçmiş yıllarda değişik platformlarda tartışmalar açılmıştır.12-15 Mart 1996 yılında Ankara Zirai Mücadele Merkez araştırma Enstitüsünde Bakanlık yetkilileri,Süne konusunda çalışan araştırmacılar ve bazı illerin Bitki koruma şube müdürlerinin katılımı ile gerçekleştirilen ve ülkemizde uygulanan süne mücadelesinin ve süne ilgili araştırmaların stratejilerinin belirlendiği ‘’Süne Toplantısında’’ bu konu bir gündem maddesi olarak yer almış ve konu ayrıntılı bir biçimde tartışılmıştır.

• Bu toplantıda yapılan tartışmaların ışığı altında Süne mücadelesinde bir yöntem olarak ‘’Kışlamış Ergin Mücadelesinin uygulanmaması’’ kararı alınmıştır.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (8)• 2004 yılında gerçekleştirilen’’Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Süne(Eurygaster integriceps)’nin KE’lerine karşı kimyasal mücadele olanakları’’ adlı proje dışı çalışmada bazı ilaçlar KE’lere karşı denenmiş ve sonuçta Lambda –Chyalothrin etkili madde içeren preperat 75 ml/da dozda etkili olduğu belirtilmiştir.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (9)• Lambda-cyhalothrin etkili maddesi kontak ve mide etkili bir insektisit olup ;repellent etkiye de sahiptir.

• Ayrıca ani etkiye ve uzun süreli rezidüel etkiye sahip olduğu da belirtilmekte ve WHO sınıflandırılmasına gore 2.gurup zehirli sınıfına girmektedir.

• Lambda-cyhalothrin etkili maddesinin SC (Mikrokapsül süspansiyon) formülasyonunun son ilaçlama ile hasat arasında bırakılması gereken sure K K G M ‘’Bitki Koruma Ürünleri 2002’’ kitabında

• Pamuk ,Bağ, Fındık için 7gün,• Patates ,Elma,Pancar,Domates, Antep Fıstığı,Zeytin için 3 gün;• Lahanada 2 gün;• Mısır ve Buğdayda ise 14 gün

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (10)• Ayrıca süneler açısından uzun sure etki gösteren bir ilacın ;doğal düşman kompleksi üzerindeki etkisinin de yıkıcı olacağı bilinen bir gerçektir.• Bir aktif maddenin formülasyonununda değişiklik yapılarak çevre ve insane sağlığı açısından kazanımlar sağlamak elbette istenilen bir olaydır.Ama bu durum o aktif maddenin zehirlilik ile ilgili özelliklerini ortadan kaldırmaz ve diğer formulasyonlar gibi hedef alınan zararlı ve o ekosistemde bulunan tüm faydalı canlılar açısından istenilen yada istenilmeyen olumsuz etkileri de mutlak suretle gösterir .

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (11)• Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünün Süne konusunda gerçekleştirdiği ve tüm tarafların (Bakanlık Yetkilileri,Üniversite ,Araştırma Enstitüleri,İl Müdürlükleri,Ziraat Odaları,Çiftçiler gibi) katıldığı bir dizi toplantıda da KE mücadelesi konusu tüm yönleriyle tartışılmış ve konuya ilişkin olarak herhangi bir strateji değişikliğine gidilmemiştir.

3-Kışlamış Ergin Mücadelesinin bilimsel açıdan irdelenmesi

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (12)• Bu mücadele yöntemi yeni teknik talimatlarımızda(1995 ve 2008 basım)

yer almamaktadır. Eski Teknik Talimatımızda(1984 basım) ise belirli koşullar oluştuğunda yapılması gerektiği belirtilen Kışlamış Ergin Mücadelesi için mutlaka şu kriterlerin ortaya çıkması gerekmektedir:

1- Kışlaktan ovaya göç süresi 12-13 günü geçmemelidir. (ilk 7-8 günde ise % 70 iniş oluşmalı).

2- Kışlaktan ovaya inişle birlikte yapılacak kaba sürveylerde m²’de ort. 2 ve daha fazla kışlamış ergin yoğunluğu belirlenen tarlalarda ;yapılacak kıymetlendirme sürvey sonucunda m²’de ort 3 ve daha fazla kışlamış ergin yoğunluğu belirlenen tarlalar kimyasal mücadele proğramına alınır.

3- Dişilerin yeterince yumurta bırakmamış olması gerekmektedir.

4- Erginlerin tamamının kışlaktan tarlalara göç etmesi;sonuçta inişlerin tamamlanması gereklidir.


• Eğer 1 nolu sunuda belirtilen şartlar gerçekleşmeden yapılacak KE mücadelesi sonucunda mutlaka yeniden Nimf mücadelesi gerekebilir.

• Kışlamış Ergin mücadelesi salgın yıllarında pop.kırmak amacıyla düşünülmüş bir yöntemdir.Bu alanlarda mutlaka ilave bir mücadele olarak nimf mücadelesi uygulamak gerekmektedir.Çünkü Sunu 1’deki şartlar gerçekleşse bile ilk inen bireyler yumurta bırakmış olmaktadır.Süne mücadelesinde kullanılan ilaçların ovisit etkisi olmadığından;yumurtalar açılmakta ve sonuçta nimflere etkisi olmamaktadır.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (14)• 1-‘’Kışlaktan ovaya göç peryodu 12-13 günü geçmemelidir’’ kriterinin irdelenmesi:

• Süne mücadelesinin sistematik olarak uygulandığı tüm bölgelerde bu durum genelde gerçekleşmemektedir.Tüm bölgelerde iklim koşullarının çok ekstrem geçtiği yıllar hariç kışlaktan ovaya göç seyri yaklaşık olarak 20-30 gün sürmektedir.

TRAKYA IŞIKLAR KIŞLAĞI (Tekirdağ-Edirne-Kırklareli-İstanbul-Çanakkale illeri hububat ekiliş alanları için potansiyel tehlike arz eden Süne kışlağı)

Kışlaktan Ovaya Göç Seyri:Yıllar İniş tarihleri Süre

(gün)Yıllar İniş tarihleri Süre

(gün)1990 13 Mart-05Nisan 22 2002 06 Mart- 09 Nisan 43

1991 22 Mart-22 Nisan 31 2003 04 Nisan- 01 Mayıs 27

1992 21 Mart-20 Nisan 30 2004 21 Mart-14 Nisan 25

1993 25 Mart- 19 Nisan 26 2005 09 Nisan-15 Nisan 7

1994 16 Mart-13 Nisan 28 2006 04 Nisan- 13 Nisan 10

1995 20 Mart-20 Nisan 32 2007 19 Mart- 13 Nisan 26

1996 03Nisan-28 Nisan 26 2008 16 Mart- 16 Nisan 31

1997 21 Nisan-02 Mayıs 12 2009 24 Mart- 16 Nisan 24

1998 09 Mart-16 Nisan 38 2010 19 Mart- 13 Nisan 26

1999 07 Nisan-21 Nisan 15 2011 22 Mart- 30 Nisan 40

2000 27 Mart- 17 Nisan 21 2012 20 Mart-13 Nisan 25

2001 16 Mart- 09 Nisan 24 2013 15 Mart-11 Nisan 28

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi (15)2-‘’Kışlaktan ovaya inişle birlikte yapılacak kaba sürveylerde m²’de ort. 2 ve daha fazla kışlamış ergin belirlenen tarlalarda yapılacak kıymetlendirme sürvey sonucunda m²’de ort 3 ve daha fazla kışlamış ergin belirlenen tarlalar kimyasal mücadele proğramına alınır’’kriterinin irdelenmesi;

• Türkiye Genelinde 50 Milyon dekar hububat ekilişinde süne kıymetlendirme sürvey çalışmaları gerçekleştirilmektedir.Bu alanın 30 milyon dekarlık bölümü potansiyel tehlike altındadır.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Tekirdağ-1

Yıllar 0.00-0.79 KE/m²

(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)

3.00 KE/m² ve yukarısı

(da)

0.8KE/m² ve üzeriToplam

Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

1988 - 1.926.4781989 - -1990 34.013 - 34.013 -1991 2.027.011 140.492 - 140.492 -1992 1.790.180 309.820 - 309.820 297.2251993 - 2.428.9661994 22.750 1.980.260 519.735 2.500.000 2.708.5001995 1.300.000 856.460 2.440 858.900 1.011.6661996 1.507.000 - 1.507.000 1.507.000

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Tekirdağ -2


(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

1997 1.138.000 - 1.138.000 1.474.6981998 147.210 2.243.460 - 2.243.460 2.293.9001999 81.460 2.301.000 - 2.301.000 1.379.6202000 1.625.000 617.075 - 617.075 63.6002001 1.304.235 1.071.415 3.000 1.074.415 377.2372002 101.920 1.855.460 336.420 2.191.880 2.108.0002003 2.316.000 - 2.316.000 2.217.0002004 621.810 1.787.310 - 1.787.310 578.4002005 91.410 - 91.410 13.670

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Tekirdağ -3Yıllar 0.00-0.79

KE/m²(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

2006 1.976.804 157.116 2.000 159.116 637.5332007 855.565 1.122.307 700 1.123.007 967.8002008 1.140.713 931.760 4.100 935.860 880.1972009 808.510 1.243.885 - 1.243.885 1.410.9452010 1.195.041 822.432 - 822.432 1.497.9832011 1.310.780 689.120 - 689.120 715.6802012 1.346.042 600.772 - 600.772 1.335.2962013 1.039.872 836.323 - 826.323 1.423.7252014

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Edirne-1Yıllar 0.00-0.79

KE/m²(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

1988 66.208 1.964.845 882.399

1989 1.422.133 104.708 - 104.708 -

1990 1.730.560 12.000 - 12.000 -1991 1.948.000 500 - 500 -1992 1.391.000 444.650 - 444.650 590.109

1993 356.000 1.296.950 253.950 1.550.900 2.023.345

1994 - 2.351.900 1.613.000

1995 603.800 1.406.540 13.500 1.420.040 554.000

1996 1.057.600 298.732

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Edirne-2Yıllar 0.00-0.79

KE/m²(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

1997 1.093.250 1.066.250 - 1.066.250 -

1998 829.100 1.173.600 - 1.173.600 1.009.000

1999 72.200 1.652.300 52.800 1.705.100 574.6662000 977.300 1.035.750 - 1.035.750 43.000

2001 1.279.800 716.250 6.000 722.250 238.6662002 933.850 1.000.350 - 1.000.350 733.200

2003 352.550 1.276.808 348.772 1.625.580 1.305.0002004 480.020 1.546.650 - 1.546.650 -

2005 800.550 - 800.550 -

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Edirne-3


(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

2006 1.302.950 445.400 - 445.400 464.000

2007 865.400 849.150 - 849.150 538.467

2008 855.850 847.850 33.500 881.350 758.333

2009 247.100 1.471.304 66.250 1.537.854 1.325.504

2010 1.043.153 744.100 34.000 778.100 414.200

2011 921.485 760.700 18.200 760.700 414.200

2012 852.156 740.700 - 740.700 203.100

2013 714.710 936.120 34.000 936.120 964.000

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi Kırklareli-1Yıllar 0.00-0.79

KE/m²(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

1988 1.398.408 105.103 - 105.103 828.798

1989 513.468 921.724 - 921.724 -

1990 59.335 1.314.578 - 1.314.578 -

1991 1.700.560 6.350 - 6.350 -

1992 1.405.725 65.084 - 65.084 41.100

1993 466.745 1.104.568 - 1.104.568 392.333

1994 1.350.703 293.710 - 293.710 543.000

1995 1.385.254 222.600 - 222.600 162.666

1996 1.371.230 256.200 - 256.200 168.000


KE/m²(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

1997 844.800 737.091 - 737.091 551.800

1998 859.980 762.420 - 762.420 704.000

1999 260.780 1.084.300 7.600 1.091.900 486.000

2000 1.217.810 355.150 - 355.100 -

2001 1.276.050 355.200 - 355.200 -

2002 693.090 683.250 24.500 707.750 386.000

2003 342.350 1.211.000 - 1.211.000 961.750

2004 336.315 1.209.900 12.300 1.222.200 86.666

2005 1.357.500 164.500 - 164.500 -


KE/m²(da)

0.80-2.99 KE/m²

(da)


(da)


Alan(da)

Kimyasal mücadele

yapılan alan(da)

2006 1.289.450 108.400 - 108.400 -

2007 908.504 556.200 - 556.200 24.000

2008 707.057 759.151 - 759.151 306.200

2009 786.652 626.674 - 626.674 198.340

2010 1.031.517 285.350 - 285.350 94.006

2011 1.178.580 156.000 - 156.000 86.123

2012 1.005.585 263.720 - 263.720 260.350

2013 947.660 347.600 - 347.600 381.322

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi(16)

• Son yıllarda 7-19 Milyon dekarlık hububat ekilişinde mücadele gerçekleşmektedir.Mücadele gerçekleştirilen bu alanlardaki m²’de 3 ve daha fazla kışlamış ergin bulunan alan miktarı bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte epidemi yılları hariç 100.000-150.000 dekar civarındadır

• Bu durumda eşik olarak m²’de 3 ve daha fazla kışlamış ergin dikkate alındığında;

• Bu alanlarda kimyasal mücadele (+)• Diğer %98-99 hububat ekilişi (?)• Kıymetlendirme+Yumurta parazit+Nimf sürveyleri Süzgeç

• Potansiyel tehlike 30 Milyon dekar alan Koruyucu İlaçlama(+-?)


• KORUYUCU İLAÇLAMA(+-?)• Süzgeç görevi gören sürveyler beklenilmeksizin ilaçlama yapılarak(eşik

kavramına uyulacakmı? Uyulmayacakmı?)

• İlaçlama sonucunda 30 gün • (+-?) tarla kontrol altında tutulacak iddia(+)

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi(18)• Kışlamış erginlerin ovaya inişi ile birlikte , doğada faaliyetlerini aktif bir şekilde sürdüren sünenin en önemli doğal düşmanları olan yumurta parazitoidlerinin erginleri bu dönemde yapılacak kimyasal uygulamalardan olumsuz yönde etkileneceklerdir. Çünkü bu dönemde hareketli olan ve uçuşan parazitoid erginleri kimyasallara karşı son derece duyarlıdır.• Bununla ilgili olarak 1994 yılında Tekirdağ ilimizin merkezinde gerçekleştirilen kışlamış ergin mücadelesi sonucunda o yıl ve izleyen yıllardaki parazitlenme oranlarındaki dramatik düşüşler en güzel örneklerden biridir

34

Trakya bölgesi illeri Parazitlenme oranları(%)

Yıllar Tekirdağ Edirne Kırklareli İstanbul Önemli not

1989 69.10 91.70 84.80

1993 41.60 55.00 58.87

1994 42.60 74.05 72.65

1995 52.10 69.55 84.28

1996 43.56 67.70 75.55

1997 32.55 56.40 54.71

1998 30.92 55.34 58.26

1999 51.45 77.89 77.20

2000 58.55 75.30 73.80

2001 33.11 55.70 72.90

2002 13.72 56.63 58.70 14.02

2003 24.22 67.34 62.30 17.09

35

Trakya bölgesi illeri Kimyasal mücadele yapılan alanlar(da)

Yıllar Tekirdağ Edirne Kırklareli İstanbul

1989-1990-1991 - - - -

1992 297.225 590.109 41.000 -

1993 2.428.996 2.083.345 392.333 104.665

1994 2.708.833 1.613.000 543.000 200.558

1995 1.011.666 553.999 162.666 2.295

1996 1.507.000 298.372 168.000 73.643

1997 1.474.698 - 551.800 240.628

1998 2.293.900 1.009.000 704.000 175.062

1999 1.379.690 574.666 486.000 180.236

2000 63.600 43.000 - 107.765

2001 377.237 238.666 - 206.283

2002 2.108.000 733.700 386.666 345.000

2003 2.217.000 1.035.000 961.750 393.333

36

Trakya bölgesi illeri Parazitlenme oranları(%)

Yıllar Tekirdağ Edirne Kırklareli İstanbul Önemli not

2004 55.25 82.00 77.30 28.24

2005 65.17 75.00 79.90 49.47

2006 31.64 52.00 54.50 14.20

2007 35.60 63.00 70.30 13.97

2008 44.20 49.00 68.80 25.00

2009 39.80 58.50 76.20 25.80

2010 18.30 77.33 77.80 21.27

2011 36.20 61.83 62.20 22.70

2012 31.93 67.41 68.10 12.30

2013 25.10 37.00 64.10 15.30

37

Trakya bölgesi illeri Kimyasal mücadele yapılan alanlar(da)

Yıllar Tekirdağ Edirne Kırklareli İstanbul

2004 578.400 - 86.666 382.634

2005 18.670 - - 5.000

2006 637.530 464.000 - 232.217

2007 967.800 548.725 24.000 347.600

2008 880.197 758.337 306.000 355.200

2009 1.410.945 1.325.504 198.340 394.150

2010 1.497.983 414.200 94.006 339.400

2011 715.680 137.950 86.123 357.300

2012 1.335.296 203.100 132.389 356.700

2013 1.423.725 964.000 381.322 335.900

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi(19)• Ayrıca yurt dışında (Özellikle Rusya,Romanya,Bulgaristan) bu konuda yapılmış pek çok araştırma vardır.

• 1993 yılında Suriyede ICARDA ‘da gerçekleştirilen’’Sunn pest and their control in the near east ‘’ adlı bilimsel toplantıda ;Rosca ve ark. ‘nın sunduğu tebliğde Romanyada bu konu ile ilgili yapılan çalışmalar bunlardan birisidir

• .Romanyada yapılan araştırmalarda • Kışlamış ergin mücadelesi uygulaması yapılan tarlalarda parazitlenme oranları %0.0 ile % 13.0 (ort. % 8.3)arasında değişirken, • Kışlamış ergin mücadelesi uygulaması yapılmayan tarlalarda ise parazitlenme oranları %72.2 ile % 95.2 (ort. %86.9) arasında bulunmuştur.

Kışlamış Ergin(KE) MücadelesiBölge(İl/İlçe) m²’de Yumurta

sayısıParazitlenme oranları(%)

KE Mücadelesi yapılıp yapılmadığı

Braila/İnsratei 25.8 89.10 KE Kim. Müc.(-)Calarasi/Galbinasi 22.4 85.30 KE Kim. Müc.(-)Doji/Radovanu 58.4 95.20 KE Kim. Müc.(-)Galati/Fintinesti 21.0 80.00 KE Kim. Müc.(-)Constanta / Valeni 11.2 8.40 KE Kim. Müc.(+)Constanta/ Negureni 10.6 3.50 KE Kim. Müc.(+)Constanta / Baneasa 15.8 13.00 KE Kim. Müc.(+)Teleorman /Slobozia 4.2 0.00 KE Kim. Müc.(+)Teleorman/Orbeasca 12.6 12.50 KE Kim. Müc.(+)Calarasi/Valea 8.5 12.00 KE Kim. Müc.(+)Calarasi/Sohatu 14.2 9.10 KE Kim. Müc.(+)

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi(20)• Ülkemizde uygulanan sistematik süne mücadelesinde de yumurta parazitoidlerini korumak amacıyla da; süne yumurta parazitoidlerinin 1. dölünün çoğunluğunun süne yumurtaları içinde olduğu dönemde(bu dönemde süne 2 dönem nimflerinin genel nimf pop. Içindeki payı % 40) nimf mücadelesi uygulanmaktadır.

• Bu dönemde uygulanan kimyasal mücadelenin süne yumurtası içerisinde bulunan parazitoidlere olan olumsuz etkilerini süne yumurtalarının kabuk kısmı önlemektedir.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi(21)• Geçmiş yıllarda önerilen ama hiç resmi olarak uygulama şansı olmayan kışlamış ergin mücadelesi salgın yıllarında populasyonu kırmak amacıyla düşünülmüş bir yöntemdir.• Bu alanlarda mutlak suretle 2. bir mücadele olarak nimf mücadelesi uygulamak gerekmektedir. Çünkü yukarıdaki şartaların gerçekleşmesini bekleme durumunda ilk inen bireyler ,yumurta bırakmış olmaktadır.Kışlamış Ergin mücadelesinde kullanılan ilaçların ovisit etkisi olmadığından yumurtadan çıkacak nimflere etkisi de söz konusu değildir.

• Bu konu ile ilgili yurtdışında (Bulgaristan) yapılan bir çalışmadan örnek verebiliriz.

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi

Plevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %16.8 Emgi

Plevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %0.60 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %20.2 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %3.80 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %18.8 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %0.40 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %1.20 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %1.80 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %2.80 EmgiPlevne KE Kim Müc (+) Nimf Müc(+) %2.60 Emgi

Tolbukin KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %21.0 EmgiVarna KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %12.0 EmgiVraça KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %11-35 EmgiVraça KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %16-20 EmgiVraça KE Kim Müc (+) Nimf Müc(-) %21.0 Emgi

Kışlamış Ergin(KE) Mücadelesi(22)• Bulgaristan’da KE mücadelesi en son 1966 yılında uygulanmış

• KE Mücadelesi uygulaması( + ) % 6.7 EMGİ

• KE Mücadelesi(+) ve Nimf Mücadelesi (+) %0.4;0.1;0.2 Emgi

1.2 parazitoid /m² KE Müc( +) 0.0 parazitoid / m²


• Rusya • Kamenokova• Krasnador 1966-1968• KE Mücadelesi • Rostov 1969-1970

• Sonuç:• Parazitlenme oranı %42,90 ‘dan % 8,60 ya inmiş

• KE mücadelesi yapılan yerlerde; ilaveten Nimf mücadelesi ( +) yapılma zorunluluğu ortaya çıkmıştır.

• Araştırıcı ;Konukçu sayısı ve parazitoidlerin kışlama koşullarına bağlı olarak Hym. Yumurta Parazitoidlerinin, sünenin 2. dönem nimflerin pop. Payı % 40 olduğunda yapılacak tek bir ilaçlama uygulamasıyla korunduğunu bildirmektedir

Süne –Kimyasal Mücadele(da)(2003-2007)

Bölgeler 2003 2004 2005 2006 2007GüneydoğuAnadolu

8.857.652 8.534.792 7.726.694 6.978.497 7.871.761

GüneyAnadolu

813.459 519.258 488.442 537.800 616.196

Trakya 4.877.083 1.049.700 18.670 1.333.750 1.877.867

Marmara 333.148 143.523 0.000 0.000 997.022

Ege 1.844.569 1.166.499 68.334 580.000 900.000

Orta Anadolu

2.372.930 2.627.141 348.311 107.016 2.025.633

Türkiye 18.828.931 14.040.913 8.650.521 9.537.063 13.399.867

Proğram 16.113.000 18.082.000 18.868.000 16.093.000 15.968.000

Süne –Kimyasal Mücadele(da) (2008-2013)

(2008-2012)Bölgeler 2008 2009 2010 2011 2012 2013G.DoğuAnadolu

4.173.452 3.969.957 4.509.861 3.339.255 4.154.375 2.684.090

GüneyAnadolu

434.830 505.089 352.056 347.990 369.342 292.400

Trakya 2.299.930 3.328.939 2.345.589 1.297.053 2.027.485 3.104.947

Marmara 241.768 309.708 111.095 181.550 1.117.806 594.257

Ege 1.404.130 1.199.260 300.319 457.500 14.500 333.050

Orta Anadolu

3.560.067 3.061.957 3.259.592 1.329.194 2.671.533 2.016.834

Türkiye 12.114.177 12.374.910 10.878.512 6.952.542 10.355.041 9.025.578

Proğram 16.537.500 19.062.000 19.346.500 20.652.250 25.010.895 22.011.790

YILLAR Türkiye geneli Süne Mücadele

Proğram(da)

Türkiye geneli Süne Mücadelesi yapılan

alan(da)

Orta Anadolu Böl. Süne Mücadelesi yapılan

alan(da)2003 16.113.000 18.828.931 2.372.9302004 18.082.000 14.040.913 2.627.1412005 18.868.000 8.650.521 348.3112006 16.093.000 9.537.063 107.0162007 15.968.000 13.339.867 2.025.6632008 16.537.000 12.114.177 3.560.0672009 19.062.000 12.374.910 3.061.9572010 19.346.500 10.878.512 3.259.5922011 20.602.250 6.952.542 1.329.1942012 25.010.895* 10.355.041 2.671.5332013 22.011.790 9.025.578 2.016.834

*Eskişehir ili sehven 3.000.000 da olarak proğrama girmiş,300.000 da olması gerekir.Düzeltilmiş proğram 22.310.895 da

48

Enstitümüzde Hububat Zaralıları biriminde uzun yıllar birlikte görev yaptığım ve 12.07.2013 tarihinde de kaybettiğimiz mesai arkadaşım Merhum Atilla GÖKDOĞAN’ı bir kez daha rahmetle anarak sözlerime son vermek istiyorum

dr.mümtaz Özkan zirai mücadele merkez araştırma enstitüsü ankara

Documents