dƏrƏlƏyƏz mahalinin kameral tƏsvİrİ (1831-ci və 1842-ci … · yada uzunluq vahidi olaraq...

DƏRƏLƏYƏZ MAHALININKAMERAL TƏSVİRİ

(1831-ci və 1842-ci illər)

«Elm və təhsil»Bakı – 2017

TƏRCÜMƏ EDƏN, ÇAPA HAZIRLAYANVƏ ÖN SÖZÜN MÜƏLLİFİ

Nazir Əhmədli

Elmi redaktoru: t.ü.e.d., professor Z. Şahverdiyev

Elmi məsləhətçilər: t.ü.e.d., prof. Z. Həsənəliyev t.ü.f.d. C.Bəhramov

Rəyçi: Güntəkin Nəcəfli,AMEA A.Bakıxanov adına

Tarix İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, t.ü.f.d., Azərbaycan Respublikası Dövlət mükafatı laureatı

Kitaba daxil edilən Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz ma ha lında 1831-ci və 1842-ci illərdə çar məmurları Zolotnitski və Zaporojski tərəfindən tərtib olunmuş kameral təsvir lərdə əhalinin adbaad siyahısı, yaşı, milli tərkibi, sayı ilə ya na şı, mahalın təbii ehtiyatları, heyvanat aləmi, bitki örtüyü, çayları, dağları, iqlimi, yolları, əhalinin məşğuliy yəti və s. ətraflı şəkildə təsvir olunmuşdur.

ISBN 978-9952-8176«Elm və təhsil», 2017

3


ÖN SÖZ

Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz mahalı

Qərbi Azərbaycanın ən böyük mahallarından biri olan Dərələyəz şərqdə Zəngəzur, qərbdə Vedi-basar, şimalda Göyçə, cənubda Naxçıvan xan-

lığının Məva zixatun mahalları ilə həmsərhəd idi. Mahalın şərqdən qərbə uzunluğu 50 verst, şimaldan cənuba isə eni 40 verst, sahəsi təxminən 2 min kv. verst idi (keçmiş Rusi-yada uzunluq vahidi olaraq işlədilən 1 kv. verstin 1,13 kv. km olduğunu nəzərə alsaq, bu rəqəm 2.260 kv.km edir).

Tanınmış alim İ.Bayramov “Dərələyəz” toponimi-nin “dərə” sözündən və “Alagöz” toponimindən yaran-dığını irəli sürsə də (İ.Bayramov. Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri Bakı, 2000, s.131), bu fikirlə razılaşmaq çətindir. Çünki Dərələyəzdə “Alagöz” adlı to-ponim yoxdur, Qərbi Azərbaycanın başqa bir ərazisində, Dərələyəzdən uzaqda yerləşən Alagöz adlı dağ var və ermə-nilər onu “Araqats” eləmişdilər. “Dərələyəz” toponiminin “dərə” və “ələyəz” sözlərinin birləşməsindən yarandığını daha düzgün hesab etməliyik, üstəlik, Dərələyəz mahalında “Ələyəz” adlı kənd də var idi. “Dərələyəz” toponiminin bu kəndin adından yarandığını da qəbul etmək mümkün deyil. Dərələyəzdə ələyəz adlı geniş yayılmış bir bitki vardı ki, buranın sakinləri ondan ərzaq məhsulu kimi istifadə edir-dilər. Qadınlar onu yazdan yığıb tədarük edir və qışa hazır-layır, bütün qışı ondan müxtəlif xörəklər hazırlayırdılar. Bu bitki xüsusən keçmiş dövrlərdə yerli sakinlərin məişətində

4

Dərələyəz mahalının kameral təsviri ciddi yer tutmuşdur. Ona görə də “Dərələyəz” toponiminin “ələyəz bitkisinin bol olduğu dərə” anlamını verdiyini dü-şünmək ən məntiqə uyğun fikir sayıl malıdır.

(Dərələyəz və ümumiyyətlə, Qərbi Azərbaycan tarixi-nin, etnoqrafiyasının öyrənilməsində əvəzsiz tədqiqatların müəllifi olan mənşəcə fransız olan rus alimi İ.Şopen (1798-1870) yer adlarının yaranması ənənəsindən yazarkən, düz-gün olaraq qeyd edir ki, ərazini əksər hallarda suyundan istifadə edilən çayın adına “basar” sözü artırmaqla adlan-dırıblar, məsələn, Vediba sar, Zəngibasar, Qarnibasar, Kar-pibasar və s. Bu ənənəni Dərələyəz mahalına aid etsəydik, oranı eyni uğurla “Arpa basar” da adlandıra bilərdik, çünki bu mahal Şərqı Arpaçayın sağ və sol sahillərində yerləş-mişdir. Başqa cür desək, Arpa çayı bütün Dərələyəz ma-halından keçərək, Şərur mahalında Araz çayına tökülür və Dərələyəz mahalında suvarma üçün istifadə edilən əsas su mənbəyidir).

Ermənilər bu əraziləri “Vayotdzor” adlandırırlar, bu sözü “vay” sözünə “dərə” mənasını verən “dzor” artır-maqla dü zəlt mişlər, yəni “Vay dərəsi”. Bu adın yaranması-nı belə izah edirlər.

Tarixi qaynaqlara görə, karvan yollarının üstündə yer-ləşən və orta əsrlər üçün böyük rəqəm hesab olunan 10 min nəfər əhalisi olan Moz şəhəri 735-ci ildə zəlzələ nəticəsində dağılıb, burada o qədər əhali ölüb ki, sağ qalanların ahnalə-si, vay-şivəni ərşə bülənd olub. O vaxtdan da bu dərənin adı “Vay dərəsi” kimi yaddaşlara yazılıb. (Moz şəhərinin xa-rabalıqları Məlikşah kəndi ilə Söylan qəsəbəsinin arasında, Arpaçayın sağ sahilində yerləşirdi, İrəvana gedən magistral yol buradan keçirdi).

Erməni salnaməçiləri yazır ki, Sünik yepiskopu təyin

5


olunan Stepanos adlı bir nəfər cəmi bir il bu vəzifədə işlə-dikdən sonra Moz yaxınlarında bir fahişə qadın tərəfindən öldürülüb, onun cəsədi Arkaz (yəqin ki, Ərgəz) sarayına gətirilib və Tanaat monastrında basdırılıb. Guya bu hadi-sədən bir qədər keçmiş Nuh (Noy) adlı bir keşiş yuxuda görür ki, sinəsi qanlı Stepanos Rəbbin qarşısında durub onun qisa sının alınmasını tələb edir. Və bundan sonra ora-larda 40 gün zəlzələ olur, daş üstündə daş qalmır və 10 min adam ölür, həmin yerin adı da bu hadisələrlə bağlı olaraq Vay dərəsi qalır.

Baş vermiş səlzələni yepiskop Stepanosun ölümü ilə əlaqələndirmək cəhdi sonradan uydurulma və dini təbliğat xarakterli olmaqdan başqa(erməni salnaməçilərinin belə cəhdlərini müasir tarixçilər də qeyd edir), burada daha iki şey diqqəti cəlb edir: hələ lap qədimdən ermənilərdə qə-dim peşənin çiçək lənməsi və yepiskopun onların müştərisi olma sı, onlarla oturub-durması. Bu cür adamdan ötrü isə Allahın 10 min günahsız insanı məhv etməsi heç ağlabatan görün mür, əgər məhv edibsə, onda onun hansı ədalətindən da nış maq olar? Əlbəttə bu suallar ritorik, yəni cavabı əv-vəldən bəlli olan suallardır. Baş vermiş zəlzələnin, vulka-nın yepiskop Stepanosla heç bir əlaqəsi yoxdur və təbiət hadisə sindən başqa bir şey deyil.

Dərələyəzin siyasi tarixinə gəlincə, buranın Göyçə və Zəngəzur mahalları ilə birlikdə ilk orta əsrlərdə Azərbay-can Albaniyasının Sünik vilayətini təşkil etdiyi haqqındakı müla hizələri doğru qəbul etmək məcburiyyətindəyik. Bu ərazinin Ərəb xilafəti dövründən başlayan tarixi də az-çox məlumdur. Dərələyəz mahalının da qonşu ərazilər kimi əv-vəlcə xilafətin, sonra səlcuqların, monqolların, Qaraqoyun-luların, Ağqoyun luların, Səfəvilərin, 1747-1828-ci illərdə

6

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Naxçıvan xanlığının, 1828-ci ildən isə Rusiyaya İmperiya-sının tərkibində olduğu da məlumdur. 1588-ci və 1724-cü illərdə bu ərazi qısamüddətli də olsa, osmanlılar tərəfindən işğal edilmiş, amma 1603-cü ildə I Şah Abbas, 1735-ci ildə isə Nadir şah (1735-ci ildə Nadir hələ şah deyildi, II Təh-masibin sərkərdəsi olaraq Təhmasibqulu xan adlanırdı, 1736-cı ildə özünü şah elan edəndən sonra əvvəlki Nadir adını özünə qaytarıb Nadir şah olaraq 1747-ci ildə sui-qəsd nəticəsində öldürülənə qədər dövləti idarə etdi) tərəfindən osmanlılardan geri alınmışdır.

Dərələyəzin adına inzibati-ərazi vahidi kimi ilk dəfə Şərəf xan Bidlisinin “Şərəfnamə” əsərində rast gəlirik.

Şərəf xan yazır ki, Şah I Təhmasib(1524-1576) Xoy və Sökmənabad şəhərlərinin, eləcə də onların ətraf əraziləri-nin idarəçiliyini dümbülü tayfasına vermişdi və onların hakimliyi atadan oğula keçirdi. Bu imtiyaz Şah Təhmasi-bin oğlu Məhəmməd Xudabəndənin (1578-1587) dövründə də davam etmişdir. Dümbülü tayfasının əmiri Hacı bəyin vəfatından sonra Məhəmməd Xudabəndə onun oğlu Əli bəyi bu vəzi fəyə təyin edir, Süleyman-Saray mahalını və Abanay maha lının yarısını da onun idarəsinə verir. Müəl-lif yazır: “O, (Əli bəy-N.Ə.) həmin vilayətin əmiri olaraq Şərurda bir neçə il yoxsulluq içində yaşadı. Çünki həmin vilayət qarmaqarışıq lıqlar nəticəsində süquta uğramış və boşalmışdı, heç bir gəlir vermirdi. Naxçıvana tabe olan Şərur və Dərə-yi Əlkisin vergilərindən müəyyən məbləğ alırdı və burada, Şərurda da öldü” (Ş.Bidlisi, “Şərəfnamə”, I c., M, 1967, səh 362). Qeyd edək ki, 1728-ci il tarixli “İrəvan əyalətinin icmal dəftə ri”ndə Sədərək nahiyəsində dümbülü əşirətinin Xatunkəhriz, Molla Xəlil, İsaxan, Dərə-bəy, Yaqutxan, Söyüdlü, Hacı İslam, Bəy, Öküzbatır kənd-

7


lərində yaşadığı qeydə alınmışdır (“Naxçı van sanca ğının müfəssəl dəftəri”. Bakı, 2001, s.361-362).

Erməni alimi A.D.Papazyan bu sözü “Dərə-ye Ələqis” kimi verir (А.Д.Папазян. «Аграрные отношения в Восточной Армении в XVI-XVII веках». Ереван, 1972, с.50).

“Şərəfnamə”nin orijinalında (əsər fars dilində qələmə alınmışdır) bu söz “Dərə-ye Əlkis” kimi oxunur (Sche-ref-nameh pur Scheref, prince de Bidlis. Sv.Petersburqe. 1860, P.I, p.315 (fars dilində). Əsəri Sankt-Peterburq İm-perator Akademiyasının üzvü V.Velyaminov-Zernov çapa hazırla mışdır).

İrəvan əyalətinin 1590-cı ilə aid müfəssəl dəftərini tə-dqiq etmiş tarixçi alim H.Məmmədov-Qaramanlıya görə, XVI əsrin sonlarında Dərələyəz inzibati-ərazi vahidi kimi mövcud olma mışdır (“Naxçıvan sancağının müfəssəl dəftəri”. Bakı, 2001, səh.287). 1590-cı ilə aid müfəssəl dəftərdə İrəvan əyalətinə daxil olan 27 nahiyə arasında Dərələyəz doğrudan da yoxdur, halbuki onunla qonşu olan nahiyələrin hamısının adı çəkilir. Həmin nahiyələr bunlar-dır: İrəvan, Kerpi, Gərni, Vedi(sənəddə Vadi kimi verilmiş-dir), Aralıq, Talin, Armavir, Aylik(?), Abaran, Şərəbxana, Ağcaqala, Naxçıvan, Məvazeyi Xatun, Mülkü Arslanlı, Qa-rabağ, Dərəşam, Dərəşahbuz, Bazarçayı, Şərur, Zar-zebil, Əlincə, Sis yan, Ordubad, Azadcıran, Şorlut və Dərənürgüt (H.Karagöz. 1590 tahririne göre Nahçıvan kazası. Is-parta,2001. Səh.17).

Həmin təhrir dəftərinin hazırlanmasından cəmi 6 il sonra, 1596-1599-cu illərdə qələmə alınmış “Şərəfnamə”-də adının çəkilməsinə baxmayaraq, 1590-cı ilə aid “İrə-van əyaləti niun müfəssəl dəftəri”ndə Dərələyəzin olma-

8

Dərələyəz mahalının kameral təsviri ması düşünməyə əsas verir ki, Şərəfxan Bidlisinin yazdığı kimi, qarmaqarışıqlar nəticəsində buralar tamam boşalmış və adam yaşamadığından, qeydə düşməmiş, yaxud da son-radan Dərələyəz nahiyəsinə daxil edilən kəndlər başqa bir nahiyənin, ola bilsin ki, Bazar çayı nahiyəsinin tərkibin də olmuşdur. H.Məmmədov (Qara manlı) Dərələyəzin 1590-cı ildə Bazarçay nahiyəsində siyahıya alınmış 3 kəndinin adı-nı çəkir: Kələdək, Yengicə və Moz. Məlumat üçün deyək ki, sovet hakimiyyəti dövründə Bazarçayı Sisyan rayonu-nun tərkibində, Dərələyəzin yaxın lığında yer ləşən kənd idi.

İstər 1727-ci ilə aid olan “Naxçıvan sancağının müfəs-səl dəftəri”i, istərsə də 1728-ci ilə aid olan “İrəvan əyalətinin icmal dəftəri”nə görə Dərələyəz mahalı Naxçıvan sancağı-nın həm ərazi, həm də məskunlaşmış yaşayış məntəqələri-nin sayına görə ən böyük mahalı idi. 1727-ci ildə bura da 99 kənd və 5 məzrəə qeydə alınmış və bu kəndlərin 68-də yaşayış var idi.

O vaxt belə bir praktika vardı-ərazini ələ keçirən hökm-dar oraları özü məskunlaşdırır, oranı düşmən ordusuna tərk etmək məcburiyyətində qalanda isə əhalini də özü ilə köçü-rüb apa rırdı, bu isə həmin adamlar üçün böyük faciə olmaq-dan başqa, ərazilərin də boşalmasına səbəb olurdu. Belə kütləvi köçürül mələr Şah I Abbasın hakimiyyəti illərində öz kulminasiyasına çatmışdı.

1727-ci ilə aid “Naxçıvan sancağının müfəssəl dəftə-ri”ndə də bu cür hadisənin izlərinə rast gəlmək mümkün-dür, məsələn, Dərələyəz mahalının Sallı kəndini təsvir edən Osmanlı məmuru yazmışdır ki, “kəndin əhalisi qızılbaş (səfəvi tərəfdarı-N.Ə.) olduğu üçün qaçıb getmişdir”. Deməli, adları vergi siya hısına (müfəssəl dəftərə) düşən-lər osmanlı tərəfdarı sayıl malıdır ki, Nadir xan İrəvan va

9


Naxçıvan əyalətlərini osman lılardan geri aldıqdan sonra (1735) bu ərazilər uzun müddət boş qalmışdır.

Dərələyəz Şərqi və Qərbi Dərələyəz olmaqla iki his-sədən ibarət idi, Qərbi Dərələyəzə Şərqi Arpaçayın aşağı axarı ətrafında yerləşən və hazırda Naxçıvan Muxtar Res-publikasının Şərur rayonuna daxil olan Yaycı, Axura, Yuxa-rı və Aşağı Danzik, Havuş, Həmzə Əli Dizə, Dostəlibəy Dizə, Cağazur və başqa kəndlər, eləcə də hazırda Ermənis-tan Respublikasında qalan Xaçik, Aynazur və bəzi kəndlər da xil idi və buranın əhalisi Xaçik və Aynazur kəndləri is-tisna olmaqla müsəl manların şiə məzhəbinə mənsub olan türklər idi.(Qərbi Dərə ləyəz Dərələyəz dağ silsiləsinin cə-nub ətəklərində yerləşir). Şərqi Dərələyəzin sakinləri isə əsasən Qaraçor türkmənləri idi.

Milli mənsubiyyəti bəzən mübahisə obyekti olan qa-raçorlular haqqında elmi fikirlərə müraciət etmək məcbu-riyyətindəyik. Bu səbəbdən də “qaraçorlu” sözünün mənşə yini, qaraçorluların yaşayış arealını və etnik mənşə-yini də araş dırmağa ehtiyac yaranır.

Araşdırılan mənbələrə görə (Vikipediya):1.“Çorlu”, “qaraçorlu” türk sözü olmaqla, onlar türk-

monqol mənşəli Kerait tayfalarının törəmələridir.2. “Çor” sözü yer adı kimi, habelə türk hökmdarların-

da titul kimi işlənirmiş (Заур Гасанов. Чарские скифи. Нью-Йорк. 2002 г. Стр. 199,220,225,250).

3.”Çor” Dərbənd şəhərinin Alban tarixindəki keçmiş adı dır (Lev Qumilyov. “Qədim türklər”. Bakı. 1993. S.230).

4. “Çor”, “çur” qədim türk sözüdür, mənası “igid”, “qəh rəman” deməkdir. “Çor” kəngər-peçeneqlərin bir tay fasının adıdır, Ağstafa çay vadisinin yuxarı hissəsində (indiki Ermənistan ərazisi) yaşamışlar (Q.Qeybullayev.

10

Dərələyəz mahalının kameral təsviri “Qədim türklər və Ermənistan”. Bakı, 1982, səh.105).

5.XVI əsrdə qızılbaşların zülqədər tay fasının Şəmsəd-dinli tirəsi Çor mahalında məskunlaşmışdı (Yenə orada, səh.114).

6.”Çor” müəyyən bir elin adıdır və Çorlu toponim-lərində indiyədək qalmışdır. Altayda yaşayan tayfa lardan biri indi də Çor adlanır. Azərbaycanda Çoryurd (Yardımlı rayonu) və Qəbələ rayonunda Çorlu yer adları vardır. (B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. “Gürcüstanda türkmənşəli toponimlərin izahlı lüğəti”. Bakı. 2002. S.29, 106, 108, 290).

7.Türkiyədə Çorum sancağı nahiyəsi...Köçəri həyat tərzi keçirən türklərə yörüklər deyilirdi. Çorlu yörükləri... (Faruk Sümər. Oğuzlar. Bakı. 1992. Səh.20, 308-364).

Bütün bunları yekunlaşdıraraq belə nəticəyə gələ bilə-rik ki, Qaraqoyunlu, Qarapapaq, Qaraçöplü, Qaraçanlı, Qa-ramanlı, Qarabayramlı, Qaracallı və s. kmi, Qaraçorlular da türk tayfasıdır.

Türkiyədə yaşamış Azərbaycan mənşəli məşhur profes sor Əhməd Cəfəroğlu da qaraçorluları İran türk-lərindən olan bir el hesab edib. Türkiyənin başqa bir məş-hur tarix professoru Yusif Halacoğlu da qaraçorluları XVI əsrdə Ərzurumda məskunlaşan türkmən ellərindən biri kimi təqdim edir (Ankara Universiteti ədəbiyat fakültə-sinin araşdırma dərgisi. Özəl sayı, 1979, səh.207).

Qədim yazılı qaynaqlara görə, Göytürk dövlətini ya-radan iki tayfa xüsusi qılınc hazırlayırdı. Hər tayfa da isteh-sal etdiyi qılınca öz adını vermişdi. Tayfalardan birinin adı “Bilgətəkin”, digəri isə “Qaraçori” idi. Hər iki tayfa tərə-findən düzəltdikləri qılıncın üstündə onların öz nişanı xüsu-si şəkildə həkk olunurdu. O zaman Göytürk imperiyasının

11


sərhədləri Azərbay canı da əhatə edirdi. 1926-cı ildə Mara-ğa şəhərində doğulan Qaraçorlu Bulud Səhəndin nəsli də Göytürkləri yaradan həmin Qaraçori tayfasına gedib çıxır.

Türkiyə ərazisində, Şərqi Anadoluda olduğu kimi, qara-çorlular İranda da geniş yayılmışlar. Onlar Şərqi Azərbay-can, Ərdəbil və Qərbi Azərbaycan vilayətlərində yaşayırlar. Qaraçorlular hazırda Xorasan əyalətinin Bojnurd, Şir van və Quçau ilçələrində də kompakt şəkildə yaşayırlar. Tarixi mən-bələrə görə, onları buraya I Şah Abbas köçürmüşdür.

Müəmmər Aksoy adlı bir türk alimi “Diyari-Karaçor (Çaybağı)” adlı məqaləsində yazır: “Qaraçor. Keçmiş zaman lardan Elazığın Palu ilçəsinə tabe olan təxminən 16 kənddən birinin adıdır. İndi isə Elazığın Kovancılar ilçəsinə tabe olan kəndlərdən birinin adıdır. Qaraçor kəlməsinin çox mənası vardır. Ancaq mən “dik halay”, ya da “dərin yara” məna larından başqa bir şey bilmirəm”.

Başqa bir yerdə (sozlukbu.com saytı) “qaraçor” kəl-məsini “daha çox türkmən oymaqları arasında rast gə-linən bir kukla oyunu növü” adlandırmışlar.

Tunceli (Dərsim) vilayətinin Pərtək ilçəsində 51 kənd var. Onun Pınarlar nahiyəsində Paşavənk/Qaraçor kəndi vardır. Əhalisi türk və zaza göstərilib. Zazaların türk olma-dıqlarını nəzərə alsaq, kənddəki qaraçorluları türk saymaq olar.

Bəkir Əli Dəmirəl və Süleyman Yapıcının təqdim et-dikləri “1841-yılında yapılan ilk Osmanlı nüfus sayımı. Palu nüfus dəftəri” adlı sənəddə başqa bir adı da Çakçur olan Qa raçor nahiyəsində 79 kəndin olduğu bildirilir.

Bir qədər əvvəl qeyd etdiyimiz kimi, qaraçorlula-rın ən çox yaşadıqları ərazi İrandır. İranın şimal-şərqində, Xorasan əyaləti, eləcə də Nişapur bölgəsi qaraçorluların

12

Dərələyəz mahalının kameral təsviri kompakt yaşadıqları yerdir. Onları buraya 1600-cü ildə I Şah Abbasın köçürdüyü söylənilir, görünür, həmin bölgəni möhkəmlətmək üçün döyüş qabiliyyətini yüksək qiymət-ləndirdiyi qaraçorluları buraya yerləşdirib.

1727-ci ilə aid olan və tarix elmləri namizədi H.Məm-mədov (Qararamanlı) tərəfindən 2000-ci ildə çapa hazırla-naraq nəşr edilən “Gəncə-Qarabağ əyalətinin müfəssəl dəftəri”ndə (bu sənəd də osmanlı arxivlərində saxlanılır) qaraçorlular haqqında qiymətli məlumat vardır:

“Qaraçorlu camaatı. Bu camaatın təxminən 400 evi (xanə) olmuşdur. Əcəm (Səfəvi) dövründə itaətsizliyindən dolayı xəzinəyə vergi ödəmirdi. Vergilər öz kəndxuda-ları tə rəfindən mənimsənilmişdir. Rəayanın malını qarət etmələ rindən dolayı yaşadıqları Kestasf və Zarıs adlı iki nahiyəni xaraba qoymuş və boşluğa çevirmiş, bir qisim ermənini həm xoşluqla, həm də məcburi şəkildə özlərinin rəayası etmişdir. Zarıs, Keştasf, Məğavuz və Həkəri tərəf-lərdə əkinçiliklə məşğul olur, lakin üşr və bəhrəni vermir-lər. Üzərlərinə əsgər göndərilsə də, sığıncaq yaxınlığında yaşadıqlarına görə sığın caqlara çəkilib gizlənir və indiyə qədər onlar üzərində qələbə çalmaq əsgərlərə müyəssər ol-mamışdır. Bu vəziyyət indi də belədir”. (səh. 471).

Yuxarıdakı səbəbdən-dövlətə vergi ödəmədiklərinə görə, təəssüf ki, 1727-ci ildə Qarabağda yaşayan qaraçorlu-ların hansı tayfalarının mövcud olduğunun və həmin adam-ların adlarını bəzi istisnalarla bilmirik. Müfəssəl dəftərlərə vergi verən adamların adları yazılırdı.

Həmin sənəddə Həkəri nahiyəsindən bəhs edilərkən, yenə də qaraçorluların haqqında məlumatlara rast gəlinir:

“Həkəri nahiyəsində çəltik, ipək, buğda, arpa, darı, üzüm, başqa dənli bitkilər əkilib becərilir. Axar çayları çox

13


olduğu üçün bura abadlıq işlərinə uyğun yerdir. Lakin Qa-raçorlu və Sığınaqlıların istilası nəticəsində bu nahiyə-nin əhalisi ətraf yerlərə dağılmışdır. Allahın köməyi ilə adları çəkilən əşkiyaların araqarışdırması ləğv olunandan sonra nahiyənin əhalisi bir yerə yığılar və buralar getdikcə abadlaşar” (səh.488).

Həmin sənəddən əldə etdiyimiz ən diqqət çəkən fakt isə qaraçorluların erməniləri özlərinin rəiyyətinə çevirməsi fak tı sayılmalıdır.

Tarixçi A.Çələbizadənin yazdığına görə, 1727-ci ilin avqustunda osmanlıların işğalı altında olan Təbrizin sərəs-gəri Qarabağın Dizaq və Vərəndə nahiyələrinə Qaraçorlu tayfala rına və Muğan düzündəki şahsevənlərə qarşı 15 min nəfərlik süvari qoşun göndərmişdi .

İş o yerə çatmışdı ki, Osmanlı komandanlığı qaraçorlu tayfası ilə ayrıca saziş bağlamağa məcbur olmuşdu və bu sazişə görə qaraçorlular o şərtlə osmanlılara tabe olmağa razı olmuşdular ki, toplanan verginin yarısı Gəncə xəzinə-sinə daxil olacaq, qalan yarısı isə qaraçorluların sərənca-mında qalacaqdı.

Qaraçorlu eli Nadir şah Əfşarın hakimiyyətinə qə-dər ya rım müstəqil həyat tərzi sürmüş, Nadir şah Qarabağı osman lılardan geri almaq üçün gələndə yerli tayfaları öz qoşu nuna dəvət edərkən, qaraçorlular həvəslə onun təklifini qəbul etmiş lər. Nadir şahın qoşununda vəzifə alan Qa-raçorlu elinin başçısı Rüstəm bəy Osmanlı Sədrəzəmi Abdulla paşanı döyüşdə öldürmüşdür. “Qarabağnamə” müəllifi olan tarixçi Mir Mehdi Xəzani bu barədə belə ya-zır:

“Şul vaxtda ki, Nadir şah Gəncə və Tiflis və İrə-van və Naxçıvan və Şirvanat vilayətlərini osmanlı sul-

14

Dərələyəz mahalının kameral təsviri

tanının qoşunlarının təsəllütlərindən çıxardıb Abdulla paşa Köprülü oğlu vəziri-əzəmi-Rum yüz min qoşun və çox top və tədarükat ilə sultani-Rum tərəfindən məmur olub gəlmişdi ki, Nadir şah ilə cəng edə. Nadir şah Gən-cə mühasirəsinə məşğul ikən Abdulla paşanın şul əzim əsagirləri ilə İrəvana gəlməyini eşidib, Gəncə üstə qoşun qoyub, özü əlli min qoşun ilə Abdulla paşaya müqabil gedib Naxçıvan və İrəvanın Arpa çayında davaları vaqe olub, Rum qoşu nunu basıb və Abdulla paşa vəziri-əzə-mi Rüstəm bəy Qara çorlu öldürüb başını Nadir şah hüzuruna gətirmişdi”. (“Qarabağnamələr”, 2-ci kitab, Bakı, “Şərq-Qərb”, 2006, səh. 123-124).

Nadir şahın ordusunda Məhəmməd xan, Məhəmmədr-za xan və Nəcəf Sultan adlı Qaraçorlu əmirləri vardı. Nəcəf Sultan Dərbəndin hakimi olmuşdu.

Qaraçorlular Nadir Şahın sui-qəsd nəticəsində öldürül-məsindən sonra Qarabağ xanlığını ayrıca dövlət kimi elan edən Pənahəli xana əvvəlcə tabe olmaqdan imtina edib əv-vəlki kimi itaətsizlik vəziyyətində yaşamağa cəhd etsələr də, Pənahəli xan onların üzərinə qoşun göndərib ita ətə məc-bur etmiş, lakin qaraçorluların Qarabağdan köçü başlamış, onların bir qismi Qaradağ mahalına, bir qismi isə Dərələyəz mahalına köçmüşdür. Pənahəli xan Qarabağda qalıb şaşa-yan Qaraçorlu elinə Həmzə Sultan Hacısamlını başçı təyin etmişdir. Həmzə Sultan həm elin minbaşısı, həm də maha-lın naibi olmuşdur.

Qaradağa köçən Qaraçorlu eli kiçikli, gorussəng, bəstamlı, qorçulu, şənbələr, kiçilanlı, bayramqanlı, şıxəlili, əmələ və kolanlı oymaqlarına bölünürdü. Qaradağda ya-şayan qaraçor luların başçısı Məhəmmədrza bəy idi. Onun

15


ölümündən sonra yerinə oğlu Şir xan keçdi. Şir xanı da oğlu Bədr xan əvəz etdi. Bədr xan Rusiya-İran müharibəsi za-manı Gəncə yaxın lığında aldığı yaradan öldü. Qəbri Əhər şəhərində Şeyx Şihabəddinin məqbərəsinin yanındadır.

Bədr xandan sonra Qaradağ qaraçorlularına onun oğlu Bəşir xan başçılıq edir, lakin o da çox yaşamır. 1834-cü ildə Herat döyüşlərində əfqanlar tərəfindən öldürülərək başı nizəyə taxıldı. Bu döyüşdə Bədr xanın başqa bir oğlu Şeyxəli xan da öldürülmüşdür.

Qaradağ qaraçorlularının başçılarından biri də Hacı Rza xan Şir xan oğlu idi. Onun oğlu Cəfərqulu xan Herat döyüş lərində böyük şücaət göstərdiyinə görə Məhəmməd şah Qacar tərəfindən mükafatlandırılmışdır. Cəfərqulu xan Qacar ordusu n da yüksək bir ünvan-əmir tümən rütbəsi al-mışdı. Bu məşhur qaraçorlu sonralar qacarların siyasi həya-tında mühüm rol oynamışdır (Ə.Çingizoğlu, F.Baxşəliyev. Qara bağın el və obaları. Bakı, 2007, səh.170).

1848-ci ildə Məhəmməd şah Qacar Məhəmmədiyyə qəsrin də vəfat edərkən, vəliəhd Nəsrəddin Mirzənin Təbriz-də oldu ğun dan istifadə edən şahzadələr, əvvəlcə buradakı şah xəzinə sini, onun köməyi ilə hakimiyyəti ələ keçirməyə cəhd etsələr də, Nəsrəddin Mirzənin anası Məhdi Ulyanın köməyinə gələn Cəfərqulu xan yüz əlli suvari döyüşçü ilə onların bu cəhdinin qarşısını almış və şah xanədanına sə-daqətinin sübut etmişdir.

İbrahim xanın hakimiyyətinin son dövrlərindəki döyüş-lərdə qaraçorlulara onun oğlu polkovnik Xanlar ağa ko-mandanlıq edirdi.

Azərbaycan Dövlət Tarix Arxivində saxlanan (F.24, siyahı 1, saxlama vahidi 142) 1823-cü ilə aid “Qarabağ əyalətinin ka me ral təsviri” adlı sənəddə Qarabağda hə-

16

Dərələyəz mahalının kameral təsviri min dövrdə mövcud olan Qaraçorlu mahalı haqqında da məlu mat vardır. Bu sənədə görə 7 kənddən ibarət olan Qa-raçor mahalında qaraçorluların şeylanlı, gəloxçu, təhməzli, şadmanlı, yurdaxlı tayfalarının yaşadığı qeyd olunur (cəmi 538 ailə).

Bu qaraçorlular Qarabağda qalıb yaşamağa davam edən-lər idi. Haqqında söhbət gedən Qaraçor mahalı təxminən indiki Laçın rayonunun ərazisində yerləşirdi. Dərələyəzli qaraçorlular kimi, onlar da 1988-ci ilin məlum hadisələrin-dən sonra yer-yurdlarından didərgin düşüb başqa yerlərdə məskunlaşmışlar.

Bu kitaba Dərələyəz mahalı ilə bağlı iki kameral siya-hı daxil edilmişdir. Onlardan birincisi 1831-ci ilə aid olan və Ermənistan Milli Arxivində saxlanan (F.90, siy.1, sax. vah. 102) sənəddir. Onun müəllifi rus alimi İ.Şopen sayı-lır, onun köməkçisi olan məmur V.Zolotnitski tərəfindən rusca tərtib edilmişdir.

Özünün yazdığına görə, Türkmənçay müqaviləsindən (1828) sonra onu yanına dəvət edən işğalçı rus qoşunlarının komandanı general Paskeviç İ.Şopendən xahiş edir ki, Ru-siya impe riyasına yenicə birləşdirilən keçmiş Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarının, sonradan onların yerində yaradılmış Erməni vilayətinin ərazisində tədqiqat aparsın, əhalinin et-noqrafiyasını, sosial-iqtisadi vəziyyətini müfəssəl şəkildə araşdırsın və ətraflı raport təqdim etsin. Şopen onun təklifini qəbul etmiş və Erməni vilayətini qarış-qarış gəzmiş, əhali-nin kameral, yəni adbaad siyahısını tərtib etmiş və topladığı materiallar üzərində uzun müddət araşdırma aparmışdır. Bu araşdırmaların nəticəsi olaraq «И.Шопен. Исторический памятник состояние Армянской области в эпоху ее присоединение к Российской империи. Спб. 1852»

17


(“Erməni vilayətinin Rusiya İmperiyasına birləşdirildi-yi dövrdəki vəziyyətinə aid tarixi abidə”) əsəri meydana çıxmışdır.

Göründüyü kimi, çar Rusiyasında işğal etdiyi əraziləri uğurla idarə etmək və bir daha itirməmək üçün bu cür fun-damental işlər görülürdü. Əsərin girişində müəllifin verdi-yi izahatdan belə məlum olur ki, İ.Şopen bu işi 1829-cu ilin aprel ayında başlamış, 1832-ci ilin may ayında başa çatdırmış, onun irihəcmli və qiymətli əsəri 1852-ci ildə Sankt-Peter burqda işıq üzü görmüşdür. Bu əsər bizə də çox qiymətli məlumatlar verir, belə ki, burada başqa ərazilərlə yanaşı, Dərələyəz mahalı da kəndbəkənd araşdırılmış, hər kənddə yaşayanlar adbaad göstərilmişdir. Həmin kitabı-na yazdığı ön sözdə İ.Şopen sanki peyğəmbərcəsinə deyir: “Erməni vilayətinin Rusiya İmperiyasına birləşdirildiyi dövrün və ziyyətini təsvir edən bu kitab bir sıra inven-tarları özündə cəmləşdirib. Bu kitabın köməyi ilə gələ-cəkdə daim müqayisə edib deyəcəklər-nəyimiz var imiş, indi nəyimiz var. Qoy bu vilayətin sakinləri bu kitabı əl-lərində tutduqları vaxt daim öz keçmişlərini yaşadıqları dövrlə müqayisə etsinlər.” (İ.Şopen. Erməni vilayətinin Rusiya İmperiyasına birləşdirildiyi dövrdəki vəziyyə-tinə aid tarixi abidə. S.Pb. 1852. səh.VI).

Erməni vilayətinin istər keçmiş İrəvan xanlığında, istərsə də Dərələyəz mahalında 1831-ci ildən sonra baş verənləri isə oranın köklü müsəlman əhalisi üçün faciədən başqa cür qiymətləndirmək mümkün deyil. Kameral siya-hıya görə, 1831-ci ildə Dərələyəz mahalında 1001 müsəl-man, yalnız 58 yerli erməni ailəsi yaşayırdı, İranın Salmas, Maku və Xoy vilayət lərindən 507, Türkiyədən isə 8 erməni ailəsi buraya köçü rülmüşdü və hətta bu köçür mədən sonra

18

Dərələyəz mahalının kameral təsviri da mahalın əhalisinin 66 %-ini müsəlmanlar, 34 %-ni er-mənilər təşkil edirdi, indi isə orada bir nəfər də müsəlman, azərbaycanlı yoxdur.

Bu faciələrin yalnız və yalnız bir səbəbi var: 1747-ci ildə Nadir şahın öldürülməsindən sonra meydana çıxan cırtdan “dövlətlər”-Azərbaycan xanlıqları mərkəzi İran dövlətinə tabe olmaqdan boyun qaçırdıqları halda, Rusiya imperiyasına satıl maq üçün sanki növbəyə durmuşdular, bu qüsurlu praktika isə Qarabağ xanı, sonradan rus mayoru Lisaneviç tərəfindən 17 nəfər ailə üzvləri ilə öz çadırında gülləbaran edilən İbrahim xandan başlamışdı. Naxçıvan xanları da, Quba, Şəki xanları da, başqa xanlar da satqın-lıqda ondan geri qalma dılar və nəticədə indiki durum ya-randı-çar Rusiyası İrandan və Türkiyədən köçürüb gətirdiyi erməniləri bu yerlərin sahibinə çevirib azərbaycanlıları ta-mamilə sıxışdırıb çıxartdı. Qeyd etmək lazımdır ki, işğalı asanlaşdırmaq üçün Rusiya dövləti bu xanlara yağlı vədlər verir, onların mərkəzi İran Qacarlar dövlətinə qarşı separat-çılıq meyllərini şirnikləndirirdi.

Naxçıvan xanı Kəlbəli xan və onun oğlu Ehsan xan bu hadisələrdə rusların xeyrinə xüsusi canfəşanlıq göstərmiş-lər. Halbuki, nə qədər böyük tarixi səhv etdiklərini kaş görə bilsələrdi...

Hələ XVI əsrdə zəngin Naxçıvan diyarı qızılbaş tayfa-larından ustaclıların bir qolu olan kəngərlilərə irsi olaraq ülka kimi verilmişdi. Yəni ərazinin bütün hərbi və mülkü haki miyyəti onlarda idi, buradan əldə olunan bütün gəlir onlara çatır və bunun əvəzində müharibə vaxtı 799 döyüş-çü çıxarmalı idilər (Təzkirət-ül mulük, London, 1943, səh.103). Dərələyəz mahalının da daxil olduğu Naxçıvan tüməni XVII əsrə qədər Təbriz bəylərbəyliyinə, XVII əsrin

19


əvvəllərindən isə Çuxur Səd bəylərbəyliyinə daxil idi(Səfə-vi dövləti 13 vilayətdən ibarət idi). “Naxçıvan tüməni” ifadəsi çox gümün ki, Hülakülərin zamanından qalmışdı və Səfəvilər dövründə də davam edirdi. Monqol-tatarlarda “tümən” 10 min əsgərə deyilirdi, tümən statusu verilən vi-layət orduya 10 min döyüşçü çıxarmalı idi, görünür, Hüla-külərin zamanında Naxçıvanın fiziki imkanları güçlü olub. “Təzkirətül müluk”a görə, Naxçıvan tüməninin illik gəliri 3.461 tümən 4.346 dinar idi və müharibəyə 799 döyüşçü çıxartmalı idi(1 tümən 10.000 dinara bərabər idi). (Tadhi-rat al-Mulük. A manuel at Safarid administration by V.Minorsky, London 1943, p.161).

I Şah Abbasın zamanında kəngərli tayfasının başçısı və Naxçıvanın hakimi Maqsud bəy Kəngərli-ustaclı idi. İsgəndər bəy Münşinin 1628-ci ildə verdiyi Səfəvi əmir-lərinin siyahısına görə Maqsud bəy kəngərli təkcə Naxçı-van kəngərlilərinin deyil, bütün kəngərlilərin başçısı idi. Məsələ burasındadır ki, türkmənlərdən gələn təhlükənin qarşısını almaq üçün I Şah İsmayıl xeyli sayda kəngərlini köçürüb Xorasanda yerləş dirmişdi ki, Maqsud Sultan Kən-gərli onların da başçısı sayılırdı (yeri gəlmişkən, I Şah Ab-basın zamanında həmin əraziyə xeyli sayda qaraçorlular da köçürül müş dür).

XVIII əsrin II yarısından başlayaraq, Naxçıvan kəngər-lilərinin başçıları xan titulu daşımağa başladılar, onlar Azər-baycanın ən güclü xanlarından sayılırdılar (И.П.Петру-шевский. Очерки по истории фаодальных от-ношений в Азербайджане и Армении в XVI-в начале XIХ вв. Л., 1949,стр.69).

Məlum olduğu kimi, Rusiya imperiyası XVIII əsrin sonlarında çoxdan göz dikdiyi Qafqazı burada yaşayan er-

20

Dərələyəz mahalının kameral təsviri mənilərin təhriki və dəstəyi ilə işğal etmək üçün ciddi ad-dımlar atmağa başladı. Qarabağ xanı İbrahim xan da, Nax-çıvan xanı Kəlbəli xan da rusların təbliğatına uyub onlara meyl edənlərin ilk sıralarında idilər. Ona görə də ruslar çəkilib gedəndən sonra Ağa Məhəmməd şah Qacar Kəlbə-li xanın gözlərinə mil çəkdirmişdi. Bir müddət Tehranda, sonra İrəvanda nəzarət altında saxlanan Kəlbəli xanı Fətəli şah Qacar yenidən Naxçıvana qaytarıb idarəetməni ona ver-di, o isə Naxçıvanı ruslara təslim etmək üçün əvvəlki fəa-liyyətini davam etdirməyə başladı. Çar hökuməti Gülüstan müqavilə sindən(1813) sonra yaranmış gərginliyi azaltmaq, həm də gələcək işğalçı müharibələrində casusluq və ərazi-nin topoqrafiq coğrafiyasını öyrənmək məqsədilə general Yermolovun başçılığı ilə 1816-ci ildə İrana böyük bir dip-lomatik missiya göndərmişdi. Kəlbəli xan onun pişvazına çıxmış(12 may 1816-cı il), onu sarayına dəvət edərək qəbul düzəltmiş və kon fidensial söhbətdə rusların bu əraziləri iş-ğal etmək fikri olarsa, onların tərəfində olacağı haqqında vəd vermiş di (F.Əli yev,M.Əliyev. Naxçıvan xanlığı. Bakı, 2007, səh.98-100). Amma 1823-cü ildə öldüyündən, çirkin niyyətinin həyata keçdiyini görmək ona müyəssər olmadı. Əvəzində oğlu Ehsan xan onun bu satqınlığını gerçəkləşdir-mək üçün ciddi fəaliy yətlər, “xidmətlər” göstərdi.

Gəncliyində Şah ordusunda xidmət edən Ehsan bəy 1821-1823-cü illər İran-Türkiyə müharibəsində fərqləndi-yinə görə ona xan titulu verilmişdi.

1826-1828-ci illər ikinci Rusiya-İran müharibəsində rus komandanlığı ilə gizli əlaqəyə girərək onlara casusluq etmiş, möhkəm Abbasabad qalasını (fransız mühəndislərin layihəsi ilə tikilən və İran şahzadəsi, Rusiyaya qarşı vuru-şan İran döyüş çülərinin komandanı Abbas Mirzənin şərə-

21


finə adlandırılan bu qala çox möhkəm idi) komandanı oldu-ğu kəngərli batalyonu ilə qaladakı qarnizona qarşı çıxaraq ruslara döyüşsüz təslim etdi(yenə orada, səh.108).

Naxçıvan alındıqdan sonra ruslar ona polkovnik rütbəsi verdilər(daha doğrusu, İran ordusundakı rütbəsini saxladı-lar), xandan daha aşağı olan naib titulu ilə Naxçıvan əyalə-tinin idarəsini ona həvalə etdilər (məlum olduğu kimi, I Ni-kolayın fərmanı ilə Türkmənçay müqaviləsindən (10 fevral 1828-ci il) dərhal sonra Naxçıvan və İrəvan xanlıqları ləğv edilərək, həmin 2 xanlığın ərazisinində “Erməni vila yəti” yara dılmışdı).

Dərələyəz mahalının 1831-ci ildə tərtib edilən “Kame-ral siyahı”sına yazdığı izahat yazısında rus məmuru V.Zo-lotnitski Naxçıvan naibi Ehsan xanın ciddi saxtakarlıqla-rından, baş qalarının torpaqlarını qanunsuz ələ keçirməsin-dən, başqa sözlə, cinayətlərindən bəhs edirdi (Dərələyəz mahalının kameral təsviri. Erm.Milli Arxivi, F.90, siy.1, sax.vah.102, səh.511).

Dərələyəz mahalında vaxtilə boş olmuş və sonradan məs kun laşdırılmış kəndləri rus idarəçiləri xəzinəyə aid etmişlər, çünki bu torpaqları Qacar İran dövlətindən ilhaq etdiklərinə görə, mülkiyyət hüququnu da Rusiya xəzinə-sinə aid edirdilər. Amma rus işğalından qabaq mülkədarlara məxsus olan tor paqlarda mülkiyyət hüququna əməl etməli olduqlarına görə, bu vəziyyətlə barışmır, demaqoqcasına iddia irəli sürürdülər ki, guya İran dövlətində mülkədar tor-paqları olmayıb və haqqında söhbət gedən torpaq sahibləri buraları saxta sənədlərlə öz adlarına keçiriblər. Hətta iş o yerə gəlib çıxmışdı ki, Rusiya qarşısında əvəzsiz xidmətləri olan Ehsan xanı da günah landırırdılar ki, o nəinki bu cür halların qarşısını almamış, özü də Naxçıvanın ən məhsuldar

22

Dərələyəz mahalının kameral təsviri və yaxşı torpaqlarını zəbt etdiyinə görə, başqa mülkədarlar səsini çıxartmasın deyə, onların qa nun suz əməllərinə göz yummuşdur.

Beləliklə, Qarabağ xanı Mehdiqulu xan kimi, Ehsan xanı da alçaldıb iddiasız hala gətirmiş olurdular. Buradan aydın olur ki, hansı satqınlığı edir-etsinlər, ruslar yer-li Azərbaycan feo dal larına ikrah hissi bəsləmiş, onları xırda muzdla özlərinə nökərçilik etməyə vadar etmişlər. Əgər etiraz etməyə cəsarət etsəydilər, tamam müflisləşdi-riləcəkdilər.

Bu isə tarixdə yeni icad edilmiş bir şey deyildi. Satqın-lara biçilən rol bundan artıq ola bilməzdi.

1839-cu ildə Qafqazdakı rus qoşunlarının koman-danı Y.Qolovinin təzyiqi ilə Ehsan xan Naxçıvanın Naibi vəzifə sindən imtina etməli olur, amma bu da onu göz-ləyən sonun cu zərbə deyildi, cəmi 1 il sonra, 1840-cı ildə ona təklif olunan müəyyən miqdarda pulun müqabilin-də özünün və gələcək varislərinin adından bütün mülk-lərindən, torpaq larından imtina etməli olur və 1846-cı ildə, başqa bir satqın xandan-Mehdiqulu xandan 1 il sonra ölür.

Dərələyəz mahalının 1842-ci ilə aid Kameral təsvirində ma raq lı bir fakt var: 35 ailənin yaşadığı Ağkəndin idarə-sinin 17 fevral 1845-ci ildən general-mayor Ehsan xana verildiyi yazı lır. Bir zamanlar Naxçıvan şəhərini və 5 ma-halı əhatə edən Nax çı van xanlığının idarəçisi və xanı olan bir şəxsə çar höku mə tinin bu cür “lütfkarlığını” yəqin ki, tarixin istehzası adlan dırmlıyıq...

Tarixin ona verdiyi ən böyük cəza isə hazırda onun soyu nun 1957-ci ildə doğulmuş Corc və onun 1993-cü ildə doğulan oğlu Vladimir Pyerlə davam etməsidir. Corcun ata-

23


sı 1924-cü ildə doğulan və 1997-ci ildə ölən Nikita Georgi-yeviç Ehsan xanın nəvəsi Hüseyn xanın oğludur.

Bir zamanlar kəngərlilərin xanına irsən verilən Nax-çıvan diyarının onların satqınlığı nəticəsində rus işğalına məruz qalması, yəni onların ciddi-cəhdi nəticəsində özlə-rini öz mülk lərindən necə məhrum etmələri, başqa sözlə, üstündə otur duqları budağı kəsmələri tarixin ən qəribə və ibrətamiz hadisələrindən sayılmalıdır...

I Nikolayın Erməni Vilayətinin yaradılması haqqındakı fərmanının mürəkkəbi qurumamış, yəni 1828-ci ilin mart ayında erməni zabiti Lazarevin rəhbərliyi ilə İranın Salmas, Xoy və Maku vilayətlərindən ermənilərin keçmiş Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarının ərazisinə, o cümlədən Dərələyəz mahalına köçürülməsi başlayır.

Bu kataba daxıl edilən, hazırda Ermənistan Milli Arxi-vində saxlanan birinci sənəd (F.90, siy.1, sax. vah. 102) belə adlanır: “Камеральное описание Даралагезского магала Нахичеванской провинции (часть VI) Армянской области 1831 г.» (“Erməni vilayətinin Nax-çıvan əyalətinə daxil olan Dərələyəz mahalının kameral təsviri (VI hissə). 1831-ci il”.)

1833-cü ildə Sankt-Peterburqda nəşr olunan «Статисти-ческие данные Нахичеванской провинции» (“Naxçı-van əyalətinin statistik təsviri. Sankt-Peterburq, 1833”) kitabın dan qaraçorluların Dərələyəzə köçməsinin tarixini öyrənə bilərik.

Məlum olur ki, qaraçorluları Dərələyəzə haqqında danı şılan kitabın yazıldığı tarixdən təxminən 20 il qabaq Nəbi bəy adlı bir adam gətirib. Müəllif (Vasili Qriqor-yev) qeyd edir ki, qaraçorlu icmasının başçısı Nəbi bəylə Qarabağ xanı Mehdi qulu xan arasında ədavət yarandığına

24

Dərələyəz mahalının kameral təsviri görə, İran şahzadəsi Abbas Mirzə Nəbi bəyin və Qaraçorlu-ların uzun müddət boş olan Dərələyəzdə yerləşdirilməsini münasib görmüş, buradakı 6 kəndin-Keşişkənd, Ortakənd, Başkənd, Qurdqulaq, Qoytul və Hors kəndlərinin gəlirini icma başçısı Nəbi bəyə təxsis etmişdir (səh. 80).

Qeyd etmək lazımdır ki, Dərələyəzdə yerləşdirilən qara çorlulara İran dövləti böyük güzəştlər vermiş, onla-rı başpulu, evpulu, ev heyvanlarına görə alınan və digər vergilərdən azad etmişdi. Qaraçorluların yerləşdiyi Şərqi Dərələyəzin əhalisi hər il Dərələyəz xanına bəxşiş kimi müəyyən miqdar qoyun və yağ verirdi. Keçmiş Gürcüstan şahzadəsi Aleksandra 100 qoyun və 50 batman yağ, Kərim xana 300 qoyun və 100 batman yağ, Dərələyəzin iltizamçısı İrəvan Sərdarına 500 qoyun və 100 batman yağ ödəyirdilər.

Qərbi Dərələyəz əhalisi isə İran hakimiyyətinin vaxtın-da olduğu kimi ildə 2.000 tümən (8.000 rubl) pul və 42,5 Naxçıvan xalvarı taxıl ödəyirdilər. Məlumat üçün deyək ki, İrəvan xanlığında işlədilən xalvar 30 puda (1 pud 16.38 kq-a bərabərdir), Naxçıvan xanlığında isə 25 puda bərabər idi (F.A.Brokhauzen və İ.A.Yefron. “Ensiklopedik Lü-ğət”).

Göründüyü kimi, Abbas Mirzənin Dərələyəzə köçən qaraçorlulara verdiyi imtiyazı Rusiya dövləti də saxlamışdı.

Dərələyəzlilərdən başqa, Erməni vilayətinin (keçmiş İrəvan və Naxçıvan xanlıqları) qalan əhalisi vergiləri belə ödəyirdi:

Baş pulu. 15 yaşına çatmış bütün kişi cinsindən olan-lardan ildə 1 rubl 20 qəpik (gümüş pulla) “başpulu” deyilən vergi alı nırdı. Qadınlardan və 15 yaşdan aşağı uşaqlara görə alınmırdı.

Ev pulu. Hər ailədən 2 rubl.

25


Mal pulu:-camış 1 rubl-madyan at 1 rubl-ulaq -1 rubl 20 qəpik-yük atı – 2 rubl. Minik atı vergidən azad idi.Qoyun pulu.-hər qoyundan və keçidən 20 qəpik və s.Taxıl vergisi. Dövlət kəndliləri biçdikləri taxılın 35 fa-

izini xəzinəyə ödəməli idi, 65 faizi özlərinə qalırdı. Mülkə-dar torpaqlarında da taxılın 65 faizi onu əkib-biçənə çatırdı, 15 faizi mülkədara, 20 faizi xəzinəyə ödənməli idi. Natu-ral şəkildə ödənilən taxılın üçdə ikisi buğda, üçdə biri arpa ilə ödənməli idi. Pul şəklində alınan vergilər il ərzində 3 dəfəyə, taxıl isə biçindən sonra bütöv şəkildə ödənirdi. Ver-gi topla yanlar əldə edilən taxılı ölçməyincə, kəndlinin on-dan istifa də etmək hüququ yox idi.

1 işlək dəyirmana görə 8 rubl vergi alınırdı(Naxçıvan əyalətinin statistik təsviri.S.Pb, 1833, səh.109 ).

O vaxt bir qoyunun 2-3 rubla satıldığını nəzərə alsaq, Şərqi Dərələyəz əhalisinin-qaraçorluların nə qədər imtiyaza sahib olduğunu təsəvvür etmək çətin deyil.

Əhalidən alınan vergilərin dəyəri haqqında oxucuda təsəvvür yaratmaq üçün həmin dövrdə mövcud olmuş qiy-mətlərin bəzilərini yazmaq maraqlı ola bilər:

Keyfiyyətindən asılı olaraq 1 xalvar (təxminən 0,5 ton) buğda 6-12 rubla, arpa 3,5-7 rubla, darı 3-6 rubla satılırdı.

Kəlin qiyməti 20-40 rubl, sağmal camışınkı 15-25 rubl, cins öküz 10-20 rubl, sağmal inək 6-12 rubl, at 15-40 rubl, ulaq 4-6 rubl idi.

Qoyunun qiyməti 2-3 rubl, keçininki onun yarısı qədər, quzunun qiyməti 75 qəpikdən 1 rubl 50 qəpiyə qədər idi.

26

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 1 batman yunun qiyməti 0,6-1,2 rubl, 1 batman pendi-

rin qiyməti isə 30-40 qəpik idi.Mənbənin 660 qaraçorlu ailəsinin başçısı olduğu bil-

dirilən Nəbi bəy Fətəli xan oğlu 1831-ci ilin kameral siya-hısında Dərələyəz mahalının Ərgəz kəndində syahıya alınıb:

“№62.ƏRGƏZ KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası1.Nəbi bəy Fətəli xan oğlu 60 yaşında (qaraçorlu

tayfa sının başçısı); arvadı Nənəxanım 50 y; iki oğlu var: Həsənqulu 20 y; (onun arvadı Xırda 15 y); Heydərqulu 15 y (Dərələyəzin Terp kəndinə köçüb); (onun arvadı Gülnisə 15 y; oğlu Usub 1 y); iki qızı var: Ummunisə 10 y; Ayna 5 y;

(Dərələyəzin Arınc kəndinə köçüblər).2. Abbasqulu bəy Nəbi bəy oğlu 25 y; arvadı Mələk 18

y; 2 oğlu var: Şirxan 3 y; Bəşir 1 y; 2 qızı var: Xeyrənisə 5 y; Tuti 2 y.

(4 il əvvəl İrana qaşıblar). Qeydin tarixi yoxdur.Həmin vaxt Nəbi bəyin başqa bir oğlu Dərələyəzin

Arınc kəndində yaşayırdı:“№66.ARINC KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası1.Nəcəfqulu Sultan Nəbi bəy oğlu (poruçik, 3-cü dərə-

cəli Müqəddəs Anna ordeni kavaleri) 30 y; arvadı Pərixa-nım 25 y; iki oğlu var: Fətəli 6 y; Qiyas 5 y; qızı Balaxanım 3 y; qardaşı Məmmədhənifə 17 y;

(İrana qaçıblar)”. (Dərələyəz mahalının Kameral təsviri. 1831-ci il).

İran şahzadəsi tərəfindən Dərələyəzə yerləşdirilən, 1826-1828-ci illər ikinci rus-İran müharibəsində çox gü-man ki, rusların tərəfində İrana qarşı vuruşaraq Müqəddəs

27


Anna ordeni kavaleri, poruçik hərbi rütbəsi alan Nəcəfqulu Sultan Nəbi bəy oğlu da, onun qardaşı Abbasqulu bəy də başları daşdan daşa dəyəndən sonra yenidən İrana pənah aparmalı olublar.

Nəbi bəyin mənsub olduğu təhməzli tayfası Dərələyəz-dəki qaraçorluların ən böyük və çoxsaylı tayfası idi. Ərgəz, Aşağı Canı, Arınc, Martiros və Sallı kəndlərində 79 təh-məzli ailəsi yaşayırdı(yenə orada).

Kulakanlılar (Qabaqlı, Haxılı, Cağatay, Tezxarab, Söylan, Terp, Gabud, Gomur və Cul kəndlərində) 70 ailə, həsənanlılar (Qozluca, Axta, Göyərçin, Mərədüz qışlağı, Herher, Köçbək və Çaykənd kəndlərində) 62 ailə, əliyanlı-lar (Ağkənd, Ağdərə, Şahgəldi Qışlağı, Qaravənk və Her-her kəndlərində) 62 ailə, bozlu tayfası (Por, Terp, Qara-lar, Gümüşxana və Tarp kənd lərində) 48 ailə, hacısamlılar (Obana, Xorvadıx, Ələyəz, Qovuşuq, Güneyvənk və Her-her kəndlərində) 46 ailə idi(yenə orada).

Qaraçorluların Dərələyəzə köçməsinin səbəbkarı oldu-ğuna görə, Mehdiqulu xan haqqında qısa da olsa məlumat vermək yerinə düşərdi.

1806-cı il iyunun 14-də rus mayoru Lisaneviç 300 nəfərlik əsgərlə İbrahimxəlil xanı ailəliklə, böyük oğlanla-rı və nökər-naibi ilə gülləbaran etdikdən sonra onun oğlu Mehdiqulu xanı Qarabağın xanı etdilər. “Qarabağnamə” müəllifi Mirzə Adı gö zəl bəyin yazdığına görə, Mehdiqulu xan atasının qatili Lisaneviçlə çiyin-çiyinə İrana qarşı dö-yüşürdü... Yazırlar ki, İbrahim xanın qisasının alınmama-sından incik düşən adlı-sanlı Qarabağ bəyləri İrana getdilər. Cavanşir elinin Sarıcalı oyma ğının Behbudalılar tayfası iki tirəyə bölündü, bir tirə İrana mühacirət etdi.

Mehdiqulu xanın qardaşı oğlu Cəfərqulu ağa da hər

28

Dərələyəz mahalının kameral təsviri yerdə əmisinin şərəfsizliyini tənqid edirdi.

İran hökmdarı Fətəli şah da Qarabağın rusların əlinə keçməsi ilə barışmayıb oğlu Abbas Mirzənin başçılığı ilə hərbi əməliyyatları 1806-cı ildə yenidən bərpa etdi. Meh-diqulu xan rus generalı P.F.Nebolsinlə birlikdə iranlılara qarşı müharibəyə girdi. Və üzərindəki töhməti yumşaltmaq üçün generaldan xahiş etdi ki, atasının qatili Lisaneviçi Qa-rabağdan başqa yerə göndərsin, general onun xahişini ye-rinə yetirdi.

1811-ci ildə Abbas Mirzə yenidən hərbi əməliyyatları bərpa edib müəyyən uğurlar qazandı və fürsətdən istifadə edib Qarabağ ellərinin bir çoxunu İrana, Qaradağ vilayə-tinə köçürdü (Ə.Çingizoğlu, F.Baxşəliyev. Qarabağın el və obaları. Bakı, “Şuşa”, 2007, səh. 55).

Hesab edə bilərik ki, Nəbi bəy Fətəli xan oğlu da qara-çorluları məhz bu tarixdə Abbas Mirzənin razılığı ilə Qara-bağdan Dərələyəzə gətirmişdir.

Satqın Mehdiqulu xanın sonrakı aqibəti də ibrətamiz-dir.

“1813-cü ildə ruslarla iranlılar arasında barış imzalandı. Mehdiqulu xan asudə nəfəs alıb arxayınlıqla idarə işlərinə başlamaq istədikdə ruslar yenidən ona imkan vermədilər. Hər cür siyasətlə onun idarəsini məhdudlaşdırmağa çalış-dılar. Mehdiqulu xan dözdü, dözdü, sonda bu işi qaçmaqla çözdü.

Mehdiqulu xan 1822-ci il noyabrın 21-də İrana qaç-dı. Qa ra bağda xanlıq ləğv edildi. Yerinə rus hərbi-inzibati komen dantlıq idarəsi yaradıldı” (yenə orada).

Mehdiqulu xan bu dəfə Abbas Mirzəni Qarabağı alma-ğa təhrik edib 1826-cı ildə yenidən müharibəni başlatsa da, heç bir nəticə alınmadıqdan sonra növbəti dəfə mövqeyi-

29


ni dəyişib 1827-ci ildə yenidən Qarabağa qayıdır, bu dəfə miskin bir şəkildə ruslara yalvarıb, bir neçə il əlləşib-vu-ruşduqdan sonra bir para kəndlərini, obalarını, torpaqlarını geri qaytara bilir və ömrünü qalan hissəsini sakit yaşamaq istəyir.

Satqınlığına görə general-mayor rütbəsi ilə mükafat-landırılan Qarabağın sonuncu xanı Mehdiqulu xan Sarıca-lı-Cavanşir 1845-ci ildə Ağcabədidə ov edərkən atdan yıxı-lıb öldü.

Məlumat üçün deyim ki, Xurşid banu Natəvan onun qı-zıdır...

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, qaraçorluların 1811-ci ildə Dərələyəz mahalına gəlməsindən xeyli qabaq da bura-da türklər yaşayırdılar. Həmin əhali 1727-ci ilə aid “Naxçı-van sancağının müfəssəl dəftəri”ndə təsvir edilmişdir.

Bu kitaba daxil edilən ikinci sənəd Azərbaycanın Mərkəzi Tarix Arxivində saxlanılır və 1842-ci ilə aiddir. O, «Каме ральное описание Даралагезского участка» - “Dərələyəz nahiyəsinin kameral təsviri” (F.25, siyahı 2, saxlama vahidi 6) adlanır. Burada Dərələyəzin bütün kəndlərində yaşayan azərbaycanlılar da, ermənilər də adba-ad göstərilmiş, kimin hə min kəndə neçə il qabaq və haradan gəldiyi də qeyd edilmişdir. Bu tip sənədlər rus məmurları tərəfindən vaxtaşırı olaraq tərtib olunur, dəqiqləşdirmələr aparılırdı. Məlumat üçün deyim ki, sonrakı kameral siya-hılar 1852-ci, 1859-cu, 1873-cü və 1886-cı illərdə tərtib edilmişdir. Həmin tarixlərdə Dərələyəzə aid olan sənədlərin hamısı Ermənistsn Milli Arxivində saxlanılır.

“Naxçıvan əyalətinin ststistik təsviri”(S.Pb.,1833) kitabının müəllifi V.Qriqoryevə görə, Abbas Mirzə də hər 6 ildən bir numeys adlandırılan məmurunu göndərərək bu tip

30

Dərələyəz mahalının kameral təsviri sənədlər tərtib etdirir, onun əsasında vergi toplayıb mərkəzi hökumətə göndərmək üçün bir surətini də Naxçıvan xanına göndərirdi(adı çəkilən əsəri, səh.61).

İ.Şopen qeyd edir ki İran Türkmənçay müqaviləsi ilə Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarını Rusiyaya güzəştə getmək-lə, təzminat olaraq 20 milyon gümüş rubl ödəməyi və həmin ərazilərə aid olan bütün vergi və maliyyə sənədlərini də 6 ay müddətində rus idarəçilərinə verməyi öhdəsinə götürdü.

1842-ci ilə aid olan sənədi Dərələyəz 10-cu dərəcəli nahiyyə iclasçısı Zaporojski rusca tərtib etmişdir.

1842-ci ildə keçmiş Dərələyəz mahalı Naxçıvan qə-zasının tərkibində nahiyə idi. Keşişkənd kəndi nahiyə mərkəzi idi, keçmiş mahalların, 1842-ci ildəki nahiyələ-rin ali vəzifəli şəxsi mirbölük idi. Qəza mərkəzi isə xanlıq dövründə olduğu kimi Naxçıvan şəhəri idi. Maraqlıdır ki, bu kameral siyahıda bir çox məlumatlarla yanaşı, haqqın-da söhbət gedən yaşayış məntəqəsindən qəza mərkəzinə və nahiyə mərkəzinə qədər olan məsafə, yoların vəziyyə-ti, əhalinin məşğuluyyəti, əkin sahələri nin miqdarı, hansı bitkilərin əkildiyi, kənddə olan sənətkarlar, mal-qara və s. haqqında da lazımi məlumatlar vardır.

1849-cu ildə mərkəzi Şərurda yerləşən Baş Nora-şen kəndi olmaqla Şərur-Dərələyəz qəzası yaradılmış və Dərələyəz nahiyəsi Naxçıvan qəzasından çıxarılmışdır. 1920-ci ildə emənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğınlar nəticəsində qəzanın bir hissəsi Baş Noraşen də daxil olmaqla Naxçıvan MSSR-in tərkibində qalmış, qalan hissənin adı dəyişdirilərək Dərələyəz nahiyəsi edilmiş və Ermənistanın tərkibinə qatılmış, Keşişkənd kəndi qəzanın mərkəzi olmuşdur. 1930-cu ildə qəza ləğv edilmiş və onun ərazisi Keşişkənd rayonunun tərkibinə daxil edilmişdir.

31


Sonda kitabda rast gəlinən bəzi terminlərin izahını verməyi zəruri sayırıq.

Xalvar-həm çəki, həm də ərazi vahidi kimi işlədilirdi. İ.Şopenə görə, Naxçıvanda çəki vahidi kimi istifadə olunan xalvar 25 puda, Erməni vilayətinin başqa ərazilərində isə 30 puda bərabər idi (1 pud isə 16,38 kq-a bərabər idi).

“Naxçıvan əyalətinin statistik təsviri” kitabının müəlli-fi V.Qriqoryevə görə, Naxçıvan xalvarı 20 puda, İrəvanda işlədilər xalvar 30 puda bərabər idi.

Ərazi vahidi kimi işlədilən xalvar 1 xalvar toxumun sə-pildiyi ərazi nəzərdə tutulurdu və yayğın rəqəm idi.

Ərazi vahidi kimi işlədilən xalvarın miqdarı da İ.Şo-penə görə 5 desyatin, V.Qriqoryevə görə 1,5 desyatindir.

1 desyatin ərazi 1,09 ha-ya bərabərdir.Verst-1,0668 km-ə bərabərdir.Batman. Naxçıvanda işlədilən batman da Erməni Vi-

layətinin başqa yerlərində işlədilən batmandan fərqli və daha ağır idi. Burada 1 batman 32 fut(1 fut 409,5 q-dır), yəni 13,1 kq, başqa yerlərdə isə müxtəlif idi, məsələn, 1 Təbriz batmanı 3 kq, Kazanda işlədilən batman 4,1 kq(10 funt), Rusiyanın bəzi yerlərində 0,5 pud, yəni 8 kq idi.

İrəvan xanlığında işlədilən 1 xalvar 100 batmana bə-rabər olduğunu, 1 xalvarın həm də 30 puda, 1 pudun isə 16,38 kq-a bərabər olduğunu nəzərə alsaq, 1 batman (30x16,38:100) 4,91 kq-a bərabər idi.

İrəvan mahalında taçkir və ya səmər deyilən çəki vahi dindən də istifadə edilirdi. 1 xalvar 10 səmərə və ya 10 taçkirə, yəni 50 kq-a yaxın idi. “Səmər” sözünün tərcüməsi-nin “palan” olduğunu nəzərə alsaq, 1 səmər və ya taçkirin 1 ulaq yükü ağırlıq olduğunu qəbul etmək olar(bəzən bu sözü “somar” kimi də yazırlar).

32

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Tiyul –türk və tatar dillərində “bağışlanmış” demək-

dir. İran hakimiyyətinin vaxtında kəndlilər məhsulun 1/5-

ni, yəni 20 faizini xəzinəyə ödəyirdilər, bunun yarısı maaş kimi məmurlara verilirdi.

İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarında məhsulun qalan 10 faizi bir çox hallarda mükafat kimi başqa şəxslərə veri-lirdi və bu da tiyul adlanırdı (F.Brokhauz və İ.Yefronun Ensiklope dik lüğəti).

“Tiyul” sözü ilk dəfə XV əsr yazılı mənbələrində rast gəlinir (Əbdər-Rəzzaq Səmərqəndi).

Müəllif kitabın elmi redaktoruna, elmi məsləhtçilərinə, rəyçiyə və t.ü.e.d.T.Nəcəfliyə təşəkkürünü bildirir.

33


Naxçıvan əyalətiDərələyəz mahalının

Kameral təsviri. 1831-ci il

DƏRƏLƏYƏZ MAHALI

№1. AXURA KƏNDİTatarlar

1.Kəndxuda Məhərrəm Hüseyn oğlu 25 y; arvadı Fat-manisə 15 y; oğlu Əhmədxan 1 y; 5 qardaşı var: Allahverdi (kordur) 30 y; (onun arvadı Gülnisə 15 y); Korçi (qozbel) 27 y; (onun arvadı Mələk 16 y); Abdal 20 y; Məmmədtağı 2 y; Mirzəli 1 y; analığı Məhbub 30 y.

2.Allahverdi Dərgah oğlu 50 y; arvadı Xanımağa 35 y; 3 oğlu var: Xalıqverdi 15 y; Tahirverdi 7 y; Dərgah 4 y.

3. Piri Allahverdi oğlu 25 y; arvadı Nənəxanım 15 y.4.Saleh Yəhya oğlu 50 y(ölüb); arvadı Zülfü 45; 2 oğlu

var: İbrahim 25 y; (onun arvadı Hürünisə 17 y; qızı Şərəba-nu 3 y); İsmayıl 4 y; qızı Qızxanım 16 y.

5.Məmmədrəhim Allahverdi oğlu 35 y; arvadı Səkinə 23 y; 2 oğlu var: Allahverdi 8 y; Əlverdi 1 y; qızı Yetər 3 y; əmisi oğlu Xudaverən Sübhanverdi oğlu 10 y.

6.Cəfər Molla Məsim oğlu 50 y; arvadı Zeynəb 20 y;

34

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 2 oğlu var: Məsim 20 y; onun arvadı Qızxanım 15 y); oğlu Xanməmməd 7 y; qızı Pəri 9 y.

7.Əhməd Babaxan oğlu 60 y (ölüb); arvadı Xeyrənisə 20 y; 5 oğlu var: Babaxan 20 y; (onun arvadı Fatma 15 y; oğlu Əli 1 y); Məhəmməd 15 y; Xudakərim 8 y; İsmayıl 5 y; Orucəli 4 y; qızı Şahnisə 3 y.

8.Məsuməli Ovçu oğlu 50 y; arvadı Zeynəb 50 y; 3 oğ-lu var: Həsənalı 20 y; (arvadı Cahan 15 y); Əliqulu 12 y; Abdulla 10 y; qızı Mələk 4 y.

9. Rəcəbəli Babaxan oğlu 40 y(ölüb); arvadı Səkinə 30 y; qızı Fatma 1 y.

10. Baba Mustafa oğlu 35 y; arvadı Mədinə 25 y; 3 oğlu var: İbrahim 7 y; Hüseyn 5 y; Fəzləli 2 y.

11.Tanrıqulu Cəfər oğlu 40 y; arvadı Xədicəbanu 28 y; 3 oğlu var: Əliqulu 14 y; Cəfər 10 y; Bayramqulu 6 y; 2 qızı var: Yaxşı 5 y; Hürü 2 y.

12. Allahverdi Rəhim oğlu 55 y(ölüb); arvadı Xeyrə-nisə 40 y; 4 oğlu var: Rəhim 30 y; (arvadı Fatma 15 y); Əli-hüseyn 20 y; Məmmədbağır 12 y; Məhəmməd 9 y(ölüb); 2 qızı var: Mələknisə 8 y; Pərinisə 2 y.

13. Usta Məhəmməd Rəhim oğlu 50 y(bərbər; ölüb); arvadı Cahanbanu 30 y; 2 oğlu var: Fətəli 15 y(ölüb); Əli 10 y; qızı Nənəxanım 3 y.

14. Şərif Mehdixan oğlu 40 y; arvadı Şahzeynəb 30 y; 2 oğlu var: Usubalı 15 y (arvadı Sənəm 14 y); Mehdi 13 y; qızı Zeynəb 1 y.

15.Səhləli Məhəmməd oğlu 40 y; arvadı Pəri 35 y; oğlu Bayraməli 16 y; qızı Xədicəxanım 4 y.

16.Zeynalabdin Kərbəlayi Dərgah oğlu 40 y; arvadı Ummugülsüm 35 y; 2 oğlu var: Ağaverdi 15 y(ölüb); (onun arvadı Həliməxanım 15 y); Haxverdi 9 y.

35


17.Əli Mustafa oğlu 40 y(ölüb); arvadı Şərəbanu 35 y; 3 oğlu var: Novruz 20 y; Atakişi 15 y; İsmayıl 4 y; 2 qızı var: Səkinə 10 y; Hürü 8 y.

18. Hüseynalı Şərif oğlu 30 y; arvadı Nərgiz 17 y; 2 qızı var: Hürü 5 y; Nurcahan 3 y.

19. Süleyman İsmayıl oğlu 15 y; anası Hürübanu 30 y.20. Həzrətqulu Mustafa oğlu 25 y; bacısı Sadat 15 y;

anası Xatun 40 y.21.Məmməd Əbülqasım oğlu 60 y(ölüb); arvadı Hürü

20 y; qızı Zöhrəbanu1 y.22. Məmmədalı Mirzəli oğlu 26 y; arvadı Hürü 20 y;

oğlu Nəsir 8 y; qızı Şərəbanu 2 y; qardaşı Qurban 28 y; oğlu Əsəd 10 y; qızı Qızxanım 7 y.

(İrəvan qəzasının Uşar kəndinə köçüblər).23. Vəli Osman oğlunun dul qalmış arvadı Sənəm 50 y;

qızı Fatmanisə 17 y (kordur).Əhalisi tatar olan Axura kəndində 23 ailə, 70 kişi, 56

qadın, cəmi 126 adam yaşayır.Bu kənd Xok mahalının Tənənəm kəndindən şimal-

da, Hacı Qədim və Kölgəli dağlarının arasındakı düzən-likdə yerləşir. Ətrafındakı torpaqlar 20 verstdir. Bunun 20 xalvar dan çoxu əkinə yararlı suvarılan torpaqdır. Arpaça-ya tökülən Axura çayının suyundan istifadə edirlər. Əkin sahələrinin və bağların ətrafından ot biçirlər, bundan başqa, az miqdarda yonca da əkilir. Kəndi əhatə edən dağlar sıx çəmənli örüşlərdir.

Buğda, arpa, darı, pambıq və tərəvəz əkilir.13 günlük əkin sahəsi olan 15 meyvə bağı var və 5 xal-

vara yaxın meyvə verir.Kənddə 4 kəl, 71 öküz, 61 inək, 35 buzov, 97 qoyun,

212 keçi, 11 at, 16 ulaq var.

36

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Hərəsi 15 batman taxıl üyüdən 2 işlək və 1 yararsız də-

yirman var.Kənddə 1 dəllək var.Əhalinin dediyinə görə, bu kəndin torpaqları Hüseynəli

Sultan Dostəli Sultan oğluna məxsusdur.Vergilər: Əhalinin dediyinə və əvvəlki kameral siya

hıya görə, bu kəndin vergiləri Yaycı, Həmzə Əli Dizə, Yuxarı və Aşağı Danzik, Xaçik, Arpa və Aynazur kəndləri ilə birlik də ödənilir. Bütün bu kəndlər hər il 42,5 xalvar taxıl verir lər. Başqa kəndlərin taxıl əkinləri az olduğuna görə taxılla vergi ödəmirlər. Bütün mahalın pulla ödədiyi illik vergi 2 min tüməndir.

№2. DOSTƏLİBƏY DİZƏ KƏNDİTatarlar

1.Dostəli bəy Rəhim Sultan oğlu 50 yaş.; arvadı Şərə-banu 40 y; 3 oğlu var: Fətəli bəy 25 y.; onun arvadı Hədiyyə 20 y; oğlu Əli 5 y; Lütvəli 10 y; Kəlbəli 5 y;

Dərələyəzin Yaycı kəndinə köçüblər.2.Abdulla Səfəralı oğlu 40 y; arvadı Şərəbanu 40 y;

oğlu Lütfulla 8 y; qızı Qızxanım 12 y.3.Pirməmməd Molla Xudu oğlu 60 y; arvadı Xədicə 50

y; oğlu Sadıq 6 y.Bu kənd Axura kəndinin yaxınlığında yerləşir, torpaq-

ları da ümumidir. Buğda və pambıq əkirlər.Kənddə 6 öküz, 3 inək, 3 buzov, 1 at, 1 ulaq var.Gündə 15 batman dən üyüdən 1 dəyirman var. Əhalinin

məşğuliyyəti və vergisi Axura kəndindəki kimidir.Əhalisi tatar olan Dostəlibəy Dizə kəndində 3 ailə, 9

kişi, 5 qadın, cəmi 14 adam yaşayır.

37


№3. HƏMZƏ ƏLİ DİZƏ KƏNDİTatarlar

1. Kəndxuda Şeyxhüseyn Şeyxhüseyn oğlu 55 y.; arvadı Şərəbanu 50 y; 2 oğlu var: Adıgözəl 20 y (kordur); Orucəli 15 y; 2 qızı var: Gülzar 10 y; Şərəbanu 8 y.

2. İsgəndər İbrahim oğlu 50 y; arvadı Bəyim 50 y; 2 oğlu var: İbrahim 10 y; Bayraməli 6 y; 2 qızı var: Mənzər 5 y; Səkinə 3 y.

3. Əli Şahverdi oğu 40 y; arvadı Salatın 30 y; 2 qızı var: Xatun 15 y; Zeynəbbəyim 7 y.

4. Abbas Bayram oğlu 40 y(ölüb); arv. Gözəl 30 y; 2 oğlu var: Kazım 15 y(ölüb); onun arvadı Qızxanım 25 y; Mirzəli 7 y; qızı Nənəxanım 6 y.

5. Əlimurad Məmməd oğlu 25 y;arvadı Nisəbəyim 15 y; qardaşı Əsgər 10 y.

6. Əlimirzə İbrahim oğlu 80 y(ölüb); arvadı Şahzadə 60 y; qızı Gülpəri 10 y.

7. Qurbanəli Məmməd oğlu 45 y; arvadı Fəhmixan 30 y; oğlu Əhməd 2 y; 2 qızı var: Həliməxanım 14 y; Nərgiz 9 y.

8. Hüseyn Şərif oğlu 30 y; arvadı Nisə 20 y; oğlu Vəli 4 y; qızı Ummuşərəf 1 y.

9. Ələsgər Mustafa oğlu 18 y; qardaşı Bayram 10 y; anası Zöhrəbanu 40 y.

10. Orucəli Baba oğlu 15 y; arvadı Zeynəb 15 y; qarda-şı Allahvedi 10 y; anası Güldanə 60 y.

11. Mehdi Yadigar oğlu 40 y; arvadı Mərziyəbanu 35 y; 2 qızı var: Zeynəbxatun 10 y; Banu 5 y.

12. Mehdi İmamqulu oğlu 40 y; arvadı Zeynəb 20 y; oğlu Qulu 8 y; qardaşı Əliqulu 20 y; anası Mələk 60 y.

13. Abbasqulu Hüseyn oğlu 20 (ölüb) y; arvadı Mənzər

38

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 15 y; qardaşı Əli 5 y.

14. Allahverdi Əli oğlu 30 y; arvadı Zöhrəbanu 25 y; oğlu Əli 7 y; qardaşı Bayramqulu 25 y(ölüb); onun arvadı Pərinisə 15 y;

15. İsmayıl Səfi oğlu 30 y; arvadı Xanı 20 y; oğlu Qafar 2 y; bacısı Səkinə 10 y.

16. Hüseynalı Bayram oğlu 30 y(ölüb); arvadı Sadat 20 y; oğlu Məmmədkazım 8 y(ölüb).

17. Əli Məhəmməd oğlu 50 y(ölüb); arvadı Şərəbanu 30 y; 2 oğlu var: Səfər 10 y(ölüb); Məhəmməd 7 y; 2 qızı var: Xatun 15 y; Tükəzban 3 y.

18. Qasım Kazım oğlu 3 y(ölüb); anası Nazpəri 20 y.19. Həzrətqulu Zaman oğlu 15 y; bacısı Ənbər 8 y; ana-

sı Pəri 35 y. Bu ailə Şərur rayonuna köçüb, amma hansı kəndə

haraya getdikləri məlum deyil.Kənd Axura çayının Arpaçaya töküldüyü düzənlikdə

yerləşir. Ətrafında ona məxsus torpaqlar 14 verstdir, onun 10,5 versti yararlıdır. Suvarma üçün Axura çayından çəkil-miş arxlardan istifadə olunur.

Arpa çayın sahilləri əkinə yararlı deyil və bol otlu örüş-dür.

Buğda, arpa və pambıq əkilir.Kənddə 1 kəl, 39 öküz, 35 inək, 19 buzov, 12 at var.Sakinlərin dediyinə görə bu mülk Hüseyn Əli Sultana

və Yaycı kəndində yaşayan digər mülkədarlara məxsusdur. Vergi Axura kəndində olduğu kimidir.

39


№4. YAYCI KƏNDİTatarlar

1.İcma başçısı Hüseynəli Sultan Əlidost Sultan oğlu 45 y(ölüb); 6 arvadı var: Nənəxanım 40 y; Mahpəri 35 y; Hüs-nü 28 y; Pəri 30 y; Yetərxan 28 y; Səkinə 15 y; 4 oğlu var: Həsənalı 20 y; (onun arvadı Səkinə 20 y; oğlu Əhməd 1 y; qızı Fatma 2 y); Fəzləli 12 y; Abbasqulu 3 y; Lüt vəli 7 y; 3 qızı var: Bəylm 15 y; Zeynəb 10 y; Hüsnücahan 7 y.

2.Kəndxuda Şəkər Qurbanəli oğlu 40 y; arvadı Mələk 20 y; oğlu Məmmədbağır 3 y(ölüb); qızı Pəri 20 y.

3. Kərbəlayi Hüseyn Şahhüseyn oğlu 60 y(ölüb); arva-dı Ənbər 30 y; oğlu Ələkbər 9 y.

4. Əli Usub oğlu 30 y(ölüb); arvadı Əzizxan 25 y; oğlu Qurban 7 y; qızı Xanımcan 5 y.

5. Məhəmməd Usub oğlu 60 y(ölüb); oğlu İmamqulu 9 y; qızı Mədinə 9 y.

6. İbrahim Veyisqulu oğlu 50 y(ölüb); arvadı Nazlıxan 35 y; 2 oğlu var: Səfər 15 y; Qafar 10 y.

7. Murad Ocaqqulu oğlu 30 y; arvadı Xeyrənisə 20 y; qızı Nərgiz 1 y; anası Mahpəri 100 y (rəqəm şübhə doğu-rur-N.Ə.).

8. Bayram Bayramxan oğlu 45 y; arvadı Şahpəri 30 y; qızı Pəri 5 y; qardaşı İsmayıl 20 y; anası Fatma 65 y.

9.Əlihüsüyn Əli oğlu 40 y; arvadı Gülsənəm 30 y; oğlu Hüseynalı 8 y; qızı Xeyrənisə 7 y.

10. Məsim Məhəmməd oğlu 60 y(ölüb);arvadı Fatma 40 y; oğlu Məhəmməd 20 y; (onun arvadı Səkinə 15 y).

11.Qulaməli Burcuxan oğlu 40 y (ölüb); arvadı Xanda-ğa 30 y; 3 oğlu var: Burcuxan 15 y; Fətəli 5 y; Zeynalabdin 4 y; 2 qızı var: Xədicə 3 y; Səkinə 2 y.

12. Qurbanəli Məmmədcəfər oğlu 20 y; arvadı Mələk

40

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 15 y; qızı Yetərxan 1 y.

13. Əbdülhüseyn Müseyibxan oğlu 30 y; arvadı Səkinə 20 y; oğlu Zeynalabdin 4 y.

14. Xanəli Nəcəfalı oğlu 35 y; arvadı Tükəzban 16 y; oğlu Ələkbər 3 y(ölüb); qızı Zöhrə 1 y.

15. Məmmədhüseyn Əli oğlu 60 y(ölüb); arvadı Pəri-zad 40 y; oğlu Allahverən 10 y; nəvəsi Şirməmməd Əhməd oğlu 4 y.

16. Yusifəli Alməmməd oğlu 40 y; arvadı Zöhrəbanu 20 y; 2 oğlu var: Alməmməd 8 y; Zaman 3 y.

17. Amanəli Həsən oğlu 50 y(ölüb); arvadı Pəri 30 y; oğlu İsgəndər 10 y.

18. Şeyxvəli Eyvaz oğlu 50 y; arvadı Şərəbanu 35 y; oğlu Molla Sadıq 20 y; (onun arvadı Ləfzixan 15 y);

19. Hüseynəli Qasım oğlu 15 y(axsaq; ölüb); arvadı Nazlıxan 40 y.

20. Bayraməli Həsən oğlu 30 y; arvadı Fatma 20 y; qızı Tükəzban 5 y; qardaşı Zeynalxan 20 y.

21. Abdulla Mehdixan oğlu 70 y; arvadı Peykər 40 y.22. Əbdülhəsən Məmmədəli oğlu 60 y(ölüb); 2 oğlu

var: Məmmədəli 19 y; (onun arvadı Səkinə 16 y); Məhər-rəm 12 y.

23. Piri Məmmədəli oğlu 35 y; arvadı Hürüzad 35 ; oğlu Məmmədhüseyn 19 y; (arvadı Ləfzixan 15 y; oğlu Bayram 4 y);

24. İmamverdi Müseyibxan oğlunun dul qalmış arvadı Nabat 40 y.

25.Məmmədsaleh Həsən oğlunun dul qalmış arvadı Sə-kinə 30 y; qızı Pəri 12 y.

26. Muradəli Həsən oğlu 30 y; arvadı Qızlarxan 20 y; 2 oğlu var: Mürşüdəli 7 y; Qurbanəli 2 y; qızı Fatma 1 y.

41


27. Görgü (?) Nadirməmməd oğlu 25 y(ölüb); arvadı Şahnisə 15 y; qardaşı Əli 15 y(ölüb).

28. Məsiməli Haxverdi oğlu 25 y; oğlu Sadıq 6 y; qızı Səkinə 2 y.

29. Məmmədtağı Məhəmməd oğlu 40 y; oğlu Məmməd 12 y.

30. Zeynalabdin Orduxan oğlu 20 y(ölüb); arvadı Xa-nım 14 y.

31. Cəfər Sadıq oğlu 40 y; arvadı Şərəbanu 30 y; 2 oğlu var: Səfər 15 y; (onun arvadı Xeyrənisə 14 y); İbrahim 8 y.

32. Qasım Məşədi Məmmədhəsən oğlu 15 y; anası Pəri 40 y.

33. Zeynal bəy Fəhrad bəy oğlu 45 y; 2 arvadı var: Fat-manisə 35 y; Şahsənəm 25 y; 3 oğlu var: Məhəmməd 15 y; Ələsgər 7 y; Ələkbər 1 y; qızı Fatma 10 y;

Dərələyəz mahalının Axura kəndinə köçüblər.34. Məmmədxan Rza oğlu 30 y; arvadı Hürü 16 y(toxu-

cu); qızı Xədicə 1 y.35. Nadirxan İsaxan oğlu 53 y; arvadı Şahpəri 30 y; qızı

Zeynəb 12 y.Şərur nahiyəsinin Aşağı Noraşen kəndinə köçüblər.36. İmaməli Sultanəli oğlu 53 y(ölüb); arvadı Səfiyə-

banu 15 y.37. Zaman Hüseynxan oğlu 15 y; bacısı Xeyrənisə 10 y.38. Kəndxuda Kəlbəli Əli oğlu 40 y(ölüb); arvadı Gül-

sənəm 30 y; qızı Şirin 2 y; atası Əlihümbət Əli oğlu 80 y(ö-lüb).

39. Hacı Əli Mövlamverdi oğlu 35 y(ölüb); arvadı Zöh-rə 20 y; oğlu Kəlbəli 3 y; qardaşı Şirəli 25 y; (onun arvadı Gülnabat 15 y); anası Zöhrə 50 y.

40. Fətəli Bünyadəli oğlu 60 y; arvadı Fatma 30 y; oğlu

42

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Zeynalabdin 15 y.

41. Kazım Məhərrəm oğlu 40 y; arvadı Xədicə 30 y.42. Əlihümbət Kəlbihüseyn oğlu 45 y; arvadı Səkinə 25

y; oğlu Kəlbihüseyn 12 y; qızı Zöhrəbanu 8 y.43. Qasıməli Bayraməli oğlu 60 y; arvadı Xədicəbanu

30 y; oğlu Rəcəb 10 y; qızı Nazlıxan 3 y.44. Xudamverdi Qsaım oğlu 50 y; arvadı Fatma 30 y;

qızı Xeyrənisə 15 y.45. Vəli Hüseyn oğlu 10 y; bacısı Mələk 8 y.46. Səidəli Əli oğlu 50 y; arvadı Zöhrəbanu 30 y; oğlu

Vəli 10 y; qızı Nərgiz 8 y.47.Lütfəli Fəzləli oğlu 30 y; arvadı Şərəbanu 20 y; qızı

Səkinə 6 y.48.Həsənəli Səfər oğlu 6 y; bacısı Şərəbanu 1 y; nənəsi

Yasəmən 60 y.49.İsmayıl Əli oğlu 38 y; 2 qızı var: Səkinə 7 y; Mələk 3 y;Dərələyəzin Cağazur kəndinə köçüblər.50. Kərbəlayi İmaməli Qasım oğlu 40 y; arvadı Tükəz-

ban 30 y; oğlu Nəsrulla 10 y.51.İmamverdi Allahverdi oğlu 30 y; arvadı Zöhrə 20 y;

oğlu Allahverdi 5 y; anası Səlbi 45 y.52. Kərim Rəhim oğlu 55 y(ölüb); 2 arvadı var: Canxa-

tun 30 y; Səkinə 40 y; 2 qızı var: Pəri 5 y; Mələk 3 y; qar-daşı oğlu Cəfər Zaman oğlu 20 y.

53. Kərbəlayi Hüseynəli Orucəli oğlu 45 y(ölüb); arva-dı Şahnabat 40 y; oğlu Orucəli 7 y; qızı Qızyetər 9 y; anası Tomağa (?) 60 y.

54. Hacı Məmməd Orucməmməd oğlu 30 y; arvadı Xə-dicə 20 y; oğlu Məmməd 5 y; qızı Xeyrənisə 6 y.

55. Hüseyn Əli oğlu 52 y(ölüb); arvadı Şamağa 40 y; 2 oğlu var: Əhməd 25 y; Mirzəli 5 y; qızı Zeynəb 8 y.

43


56. Kəndxuda İxlas Pirəli oğlu 35 y; arvadı Gülü 25 y; oğlu Ağəli 10 y; qızı Xeyrənisə 9 y.

57. Hüseynəli Hətəm oğlu 40 y; arvadı Zeynəbbəyim 25 y; oğlu Həsənəli 12 y; 2 qızı var: Xanxanım 8 y; Xeyrə-nisə 3 y.

58. Məmmədkərim Qeybətalı oğlu 30 y(ölüb); arvadı Güləmbər 20 y; qızı Zeynəb 3 y; qardaşı Ağarza 15 y; anası Səfiyyəbanu 70 y.

59. Vəli Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Qızyetər 20 y; qızı Xədicə 3 y; qardaşı Allahqulu 15 y; anası Ləbixan 50 y.

60. İbrahim Baba oğlu 60 y(ölüb); arvadı Xeyrənisə 30 y; oğlu Ələkbər 15 y.

61. Qasım Hacı Məmməd oğlu 6 y; anası Mələk 30 y.62. Əlipənah Abdi oğlu 80 y(ölüb); qardaşı Əlizaman

30 y(ölüb); (onun arvadı Şərəf 25 y).63. İmamqulu Xəlifəqulu oğlu 50 y; arvadı Zöhrəbanu

20 y; oğlu İsmayıl 7 y.64. Şəkərəli İsgəndər oğlu 8 y.65. Molla Əhməd Abdulla oğlu 60 y(ölüb); arvadı

Qızxanım 40 y; 2 oğlu var: Əli 20 y; Məmməd 15 y; qızı Xədicə 8 y.

66. Zeynal Zeynalabdin oğlu 30 y(ölüb); arvadı Şərə-banu 20 y; qızı Zeynəb 3 y.

67. Axund Molla Mustafa Mürşüdqulu oğlu 35 y; ar-vadı Fatmanisə 18 y; oğlu Məmmədsadıq 2 y; 2 qardaı var: Molla Abbas 25 y; Ələkbər 14 y; anası Fatma 50 y.

68. Darbaz Kərbəlayi Pirəli oğlu 30 y; arvadı Hürü 20 y; oğlu Qasım 4 y.

69.Nəcəb Kərbəlayi Pirəli oğlu 30 y; arvadı Mehri 18 y; oğlu Həsən 4 y(ölüb); anası Hürüxan 60 y.

70. Molla Eylas Kərbəlayi Pirəli oğlu 40 y(ölüb); arva-

44

Dərələyəz mahalının kameral təsviri dı Şərəbanu 25 y; 2 qızı var: Bədirnisə 4 y; Saray 2 y.

71. Sərdar Süleyman oğlu 30 y; arvadı Ağasultan 25 y; qızı Fatmanisə 5 y.

72. Məhəmməd Lütfəli oğlu 5 y; bacısı Balqız 2 y; ana-sı Anai (?) 30 y.

73. Məmmədbağır Həsən oğlunun dul qalmış arvadı Əzizxan 60 y(ölüb); qızı Müşgü 15 y.

74. Mərdəli Atı(?) oğlu 30 y; arvadı Düzxatun 25 y; oğlu Məmməd 3 y.

75. Mehdi Hətəm oğlu 30 y(ölüb); arvadı Səkinə 17 y.76. Kəndxuda Alməmməd Pirməmməd oğlu 40 y; arva-

dı Raziyyə 35 y; oğlu Şahməmməd 7 y; qızı Qızxanım 3 y.77. İsgəndər Vəli oğlu 40 y(ölüb); arvadı Mələknisə 25

y; oğlu Qələndər 8 y; qızı Pəri 3 y.78. Qulaməli Eyvazəli oğlu 60 y(ölüb); arvadı Pəri 40

y.79. Dünyamalı Cəfər oğlu 40 y; arvadı Zeynəb 30 y;

oğlu Hüseynalı 12 y; qızı Bədircahan 4 y.80. Müslüm Kərbəlayi İsmixan oğlu 40 y; arvadı Gül-

paşa 25 y; oğlu İsmixan 9 y; 2 qızı var: Ummunisə 5 y; Ummugülsüm 2 y.

81.Durduxan Əlixan oğlu 30 y; arvadı Gülyetər 25 y; oğlu Xudaverdi 2 y; qızı Fatmanisə 6 y; anası Səfiyyəbanu 60 y.

82.Məmmədrəsul Haxverdi oğlu 25 y(ölüb); arvadı Şərəbanu 15 y; qardaşı Kazım 15 y; anası Səfigülü 60 y.

83. Kərbəlayı Abutalıb Əli oğlu 60 y(ölüb); 2 arvadı var: Zöhrə 50 y; Rəbiyyə 35 y.

84. Tahirqulu Davud oğlu 20 y; qardaşı Həzrətqulu 8 y; anası Zeynəbbanu 35 y.

85. Vəli Fəhrad oğlu 60 y(ölüb); arvadı Fəxrinisə 25 y.

45


86. Məmmədrəhim Məmmədtağı oğlu 30 y; arvadı Zöhrə 15 y; oğlu Məmmədtağı 2 y.

87. Kazımxan Əlixan oğlu 30 y(ölüb); arvadı Hürüza-man 20 y; oğlu Məmmədnağı 15 y; qızı Səkinə 1 y.

Haraya köçdükləri bilinmir.88. Hüseynəli Qəmbər oğlu 25 y; arvadı Səkinə 15 y;

bacısı Mələk 9 y; anası Şərəbanu 55 y.89. İmamqulu Əhməd oğlu 45 y; arvadı Nazlıxan 35 y;

oğlu Allahverdi 2 y.90. Sevdimalı Allahqulu oğlu 35 y; arvadı Zeynəb 20 y;

oğlu Sadıq 6 y; qızı Zöhrə 2 y.91. Əliməmməd Əli oğlu 25 y; qardşı Tağı 22 y.92. Orucqulu İmamqulu oğlu 40 y(ölüb); arvadı Gülü

25 y; oğlu İmamqulu 6 y; qızı Xeyrənisə 2 y.93. Rəcəbəli Novruz oğlu 40 y; arvadı Gülüstan 30 y;

oğlu Talıb 8 y; qızlığı Səkinə 8 y.94. Aşiqəli Məhəmməd oğlu 25 y; arvadı Fatma 15 y.95. Həzrətqulu Sübhan oğlu 35 y; oğlu Əliqulu 6 y; qızı

Mührixan 2 y.96. Qədiməli Haxverdi oğlu 30 y; arvadı Hürü 20 y;

qızı Səkinə 3 y.97. Molla Mirzəxan Kərbəlayi Eyvaz oğlu 60 y; arvadı

Xırda 40 y; 2 oğlu var: Eyvazəli 35 y; (onun arvadı Süsən-bər 25 y); Cəfər 15 y.

98.Maqsud Haxverdi oğlu 30 y; arvadı Xədicə 15 y.99. Eylasxan Bayraməli oğlu 50 y; arvadı Ləbixan 40

y; oğlu Abbas 15 y.100. Bayramqulu Hüseynalı oğlu 55 y(ölüb); arvadı

Hürü 40 y; oğlu Rüstəməli 25 y; qızı Səkinə 2 y.101. Hüseynəli Novruz oğlu 30 y; arvadı Nazlıxan 25

y; qardaşı Əli 15 y.

46

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 102. Muradhasil Pirməmməd oğlu 30 y; arvadı Fatma

20 y; oğlu Ələkbər 2 y.103. Məhəmməd Pirməmməd oğlu 40 y; arvadı Fatma-

nisə 30 y; 2 oğlu var: Əhməd 4 y; Əhmədalı 2 y.104. Məhəmməd Qulu oğlu 45 y; arvadı Gülsənəm 18

y; oğlu Səfər 5 y; qızı Mələk 3 y; anası Fatma 70 y.105. Oruc Əli oğlu 50 y; arvadı Səkinə 20 y; qızı Fat-

manisə 7 y.106. Mürsəl İsmayıl oğlu 20 y; arvadı Sona 15 y.107. Məmmədrza Bağır oğlu 35 y; arvadı Şahsənəm 25

y; oğlu Bağır 8 y; qızı Şərəbanu 4 y; qardaşı Əsgər 20 y.Dərələyəzin Cağazur kəndinə köçüblər.108. Hüseynalı Əzizəli oğlu 20 y; anası Qızyetər 50 y.109.Kərbəlayi Məmmədhüseyn Səfərqulu oğlu 50 y(ö-

lüb); 2 arvadı var: Hənifə 30 y(kor); Ummu 25 y; oğlu İs-mayıl 1 y.

110. Əlverdi Məmmədhəsən oğlu 40 y; arvadı Səkinə 35 y; qızı Pəri 3 y.

111. Kəlbihüseyn Səfərqulu oğlu 40 y; arvadı Səkinə 30 y; qızı 3 y.

112. Qurban Qulu oğlu 50 y; oğlu Əliqasım 30 y; (onun arvadı Mina 20 y; qızı Səkinə 3 y);

113.Müslüm Ənnağı oğlu 40 y(ölüb); arvadı Ağanisə 20 y; 2 oğlu var: Hüseyn 15 y; Sadıq 5 y.

114. Mustafa Əlinağı oğlu 30 y; arvadı Səkinə 20 y; qızı Mələk 2 y; qardaşı Məmmədsəfi 12 y.

115. Almurad Əlinağı oğlu 20 y; arvadı Xeyrənisə 15 y.Dərələyəzin Cağazur kəndinə köçüblər.116. Ələkbər Rzaqulu oğlu 25 y; qardaşı Məmmədba-

ğır 15 y(ölüb); anası Salibanu 40 y.117. Pirməmməd Pirməmməd oğlu 30 y; arvadı Mələk

47


25 y; anası Pəri 60 y.118. Kəndxuda Abutalib Həşim oğlu 60 y; arvadı Mən-

zər 40 y; oğlu Həşim 25 y; qızı Pəri 8 y.119. Şahgəldi Həşim oğlu 30 y(ölüb).120. Kərbəlayi Şərif Muradhasil oğlu 56 y; arvadı Xey-

rənisə 40 y; qardaşı Hacı Şərif 54 y; (onun arvadı Tükəzban 35 y); anası Zöhrəbanu 90 y.

121. Əli İsmayıl oğlu 40 y.122. Ağababa Süleyman oğlu 25 y; arvadı Xalisa 15 y;

anası Xədicəbanu 50 y.123. Abdalxan Abbasəli oğlu 60 y; arvadı Mələk 40 y;

oğlu Abbas 20 y.124. Hüseyn İmamqulu oğlu 35 y; arvadı Fəslibahar 20

y; 2 oğlu var: Əliqulu 6 y; Mehdiqulu 1 y; qızı Zeynəb 8 y.125. Qulu Xəlil oğlu 40 y(ölüb); arvadı Qızxanım 30 y;

oğlu İbrahimxəlil 5 y.126. Ağacan Səfi oğlu 45 y; arvadı Şahnabat 28 y; oğlu

Babaxan 12 y; qızı Fatma 7 y.127. Ağakişi Qədim oğlu 50 y(ölüb); arvadı Canxatun

30 y; oğlu Həsənalı 7 y; qızı Fatma 4 y.128. İsgəndər Alxanbəy oğlu 30 y; arvadı Xeyrənisə 25

y; qardaşı Kamandar 20 y.129. Əhməd Kərim oğlu 70 y(ölüb); oğlu Sərdar 25

y(ölüb).130. Sadıq İshaq oğlu 25 y; anası Sultani 40 y.131. Ağabala Məlikməmməd oğlu 25 y(ölüb); qardaşı

Həsən 15 y.132. Sərxoş Kərim bəy oğlu 50 y(ölüb); arvadı Hüs-

nüşərəf 30 y; oğlu Həsənalı 12 y; qızı Bədirnisə 2 y.133. Hacıbaba Cəfər oğlu 60 y (kor; ölüb); 2 oğlu var:

Pirməmməd 30 y(ölüb; onun arvadı Səkinə 20 y; qızı Qız-

48

Dərələyəz mahalının kameral təsviri yetər 3 y); Fəzlulla 15 y.

134. Cəfər Məmmədhəsən oğlu 25 y; arvadı Mələk 25 y.135. İbrahim Əlixan oğlunun dul qalmış arvadı Gül-

çöhrə 60 y; qızı Şamağa 20 y.136. Usubalı Fəzləli oğlu 40 y; arvadı Arzuxan 30 y;

qızı Gülnabat 5 y.137. Əli Fəzləli oğlu 30 y(ölüb); arvadı Süsənbər 15 y.138. Əlmərdan Şahhüseyn oğlu 40 y(ölüb); arvadı Ley-

lixan 30 y; oğlu Buludxan 7 y; qızı Yetər 4 y.139. Şahhüseyn Qulamhüseyn oğlu 20 y(ölüb); arvadı

Pərizad 15 y; anası Səfiyyə 50 y.140. Əlihüseyn Kəlbihüseyn oğlu 40 y(ölüb); arvadı

Bəyim 25 y; oğlu Allahverdi 9 y; qızı Şərəbanu 8 y.141. Süleyman İsmayıl oğlu 20 y; arvadı Xədicəbanu

16 y.142. Zeynalxan Hacı Mirzə oğlu 30 y; arvadı Gülüstan

20 y; qızı Mələk 3 y.Naxçıvan nahiyəsinə köçüblər.143. Kəndxuda Kərbəlayi Kazım xan İsmayıl oğlu 54

y(ölüb); 3 arvadı var: Ləbixan 55 y; Şəkərnisə 36 y; Canı 25 y; 2 oğlu var: İbrahim 13 y; Eyvazxan 5 y(ölüb); qızı Zeynəb 4 y.

144. Həsənalı Əsgər oğlu 32 y; arvadı Fatma 20 y; oğlu Ələkbər 4 y; qardaşı Məmmədalı 20 y; bacısı Ummugül-süm 25 y(lal-kar); anası Xırda 50 y.

145. Abdulhəsən Nadir Sultan oğlu 75 y(ölüb); arvadı Səlbi 45 y; oğlu Tağı 12 y.

146. Əli Həsən oğlu 55 y; arvadı Mehri 30 y; qızı Nisə 15 y.

147. Mustafa Əmir Sultan oğlu 80 y(ölüb); arvadı Zöh-rəbanu 50 y.

49


148. İsmayılxan Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Tellixan 25 y; qızı Şərəf 3 y; qardaşı Bayramqulu 20 y(ölüb); anası Şah-sənəm 40 y.

149. İbrahim Dostu oğlu 30 y(ölüb); arvadı Fatma 20 y; oğlu Dostu 1 y; qardaşı Əsgər 10 y; anası Arzuxan 50 y.

150. İsmayıl Süleyman oğlu 35 y; arvadı Şərəbanu 22 y; qızı Gülnabat 2 y; anası Ummugülsüm 60 y.

151. Dəmirxan İbrahim oğlu 69 y(ölüb); arvadı Güngü-lağa 50 y; 2 oğlu var: İsmayıl 20 y;(onun arvadı Mələk 16 y); Həsənalı 18 y; (onun arvadı Hürüzad 17 y).

152. İbrahim Rəhmanqulu oğlu 55 y; arvadı Hürüzad 35 y; qızı Şərəbanu 3 y; qardaşı Hüseynalı 20 y; anası Vəs-mi 70 y.

Dərələyəz mahalının Havuş kəndinə köçüblər.153. Didəban Kərbəlayi Əhməd oğlu 60 y; arvadı

Gülənbər 30 y; 2 oğlu var: Həmzə 20 y; Cəfər 15 y.154. Ağakişi Mustafa oğlu 40 y(ölüb); arvadı Şərəf 30

y; oğlu Alməmməd 15 y.155. Məşədi Rzaqulu Qaraca oğlu 45 y; arvadı Mərcan

35 y; oğlu Məmməd 20 y; qızı Zeynəb 3 y.156. Məmmədrza Falat (?) oğlu 55 y; arvadı Zöhrə 47

y; 2 oğlu var: Məmməd 14 y; (onun arvadı Xədicə 15 y); Əli 6 y.

157. Kəlbəli Mirzəxan oğlu 40 y; arvadı Zeynəb 26 y; oğlu Allahverdi 9 y; qardaşı Dursunəli 20 y; (onun arvadı Müşkənbər 17 y);

158. Əlimərdan Sultanmurad oğlu 60 y(ölüb); 2 oğlu var: Sultanmurad 27 y; (arvadı Zöhrə 18 y); Hüseyn 14 y.

159.Cəfər Bürhan oğlu 25 y; arvadı Xalisə 18 y; qızı Şərəbanu 2 y; anası Fatma 50 y.

160. İsmayıl Qasımxan oğlu 45 y(ölüb); arvadı Gül-

50

Dərələyəz mahalının kameral təsviri sənəm 35 y.

161. Fəzləli Qasımxan oğlu 27 y; arvadı Cahanbanu 25 y; qızı Hürünisə 1 y.

162. Ələsgər Qasımxan oğlu 20 y; arvadı Fatma 15 y; qardaşı Musaxan 15 y(ölüb); anası Ağasultan 40 y.

163. Əlverdi Məmmədhəsən oğlu 41 y; arvadı Səfiyyə 30 y; oğlu Məmməd 3 y.

164. Məmmədkərim Məmmədvəli oğlu 25 y; arvadı Xədicəbanu 15 y(bir ayağı yoxdur); qardaşı Məmmədrəhim 15 y.

165. Şirməmməd Nurməmməd oğlu 25 y(ölüb); arvadı Banu 17 y; oğlu Abbas 4 y; qardaşı Saleh 20 y; (onun arvadı Xanımağa 15 y);

166. Allahbaxış Kərbəlayi Nəcəfalı oğlu 30 y; arvadı Zöhrəbanu 25 y.

167. Nadirməmməd Oruc oğlu 60 y(ölüb); arvadı Zey-nəb 40 y; 3 oğlu var: Yarqulu 20 y(ölüb); Qasım 18 y; Mus-tafa 8 y; qayınanası Telli 60 y.

168. Usub Nurməmməd oğlu 40 y(ölüb); arvadı Hürü-naz 35 y; oğlu Məhəmməd 4 y.

169. Əli Mirməli oğlu 25 y; arvadı Şərəbanu 15 y.170. Kəlbirza Qurban oğlu 40 y; arvadı Səkinə 30 y;

oğlu Ələkbər 6 y; qızı Xeyrənisə 1 y.171. Kərim Qurban oğlu 30 y; arvadı Zeynəb 20 y; qızı

Nisə 2 y; anası Sultani 60 y.172. Pirkətanqulu Hətəm oğlunun dul qalmış arvadı

Nurcahan 30 y; qızı Xeyrənisə 5 y.173. Məmmədəmin Sadıq oğlu 25 y; arvadı Pəri 20 y;

qızı Hürüzad 30 y; qardaşı Hüseyn 20 y.174. Yaqub Murtuza oğlu 30 y; arvadı Ummugülsüm

25 y.

51


175. Firdovsi İbrahim oğlu 60 y; arvadı Bədirnisə 40 y; oğlu Məmmədtağı 25 y; (onun arvadı Zeynəb 20 y).

176. Məhəmməd Qəmbəralı oğlu 45 y; arvadı Xanım-can 30 y; oğlu Dursunəli 15 y; anası Sənəmbanu 60 y.

177. Budaq Abdıxan oğlu 25 y(ölüb); arvadı Fatma 20 y; oğlu Vəlixan 3 y; qızı Ummugülsüm 2 y; anası Xublar 60 y.

178. Pirmurad Ağamurad oğlu 50 y; arvadı Xədicəbanu 30 y; oğlu Mirzəli 15 y; qızı Pəricahan 10 y.

179. Vəlimurad Ağamurad oğlu 35 y; arvadı Yetər 25 y; oğlu Məmmədrəhim 3 y.

180. Əlirza Vəli oğlu 65 y; arvadı Xeyrənisə 40 y; oğlu Tağı 25 y; (onun arvadı Bədirnisə 20 y).

181. Nəcəf Vəli oğlu 60 y(ölüb); arvadı Xədicə 30 y; oğlu Murtuzaqulu 4 y; qızı Nərgiz 6 y.

182. Əliqulu Seyidrza oğlu 45 y; arvadı Xanımcan 25 y; oğlu Məmmədkərim 1 y.

183. Məmmədvəli Sahilxan oğlu 30 y; arvadı Pəri 22 y.184. Zeynalzbdin Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Xeyrənisə

40 y; oğlu Hüseyn 15 y; qızı Mələk 6 y.185. Məmmədcəfər Mehdi oğlu 8 y(qolu şikəstdir);

anası Tükəzban 50 y.186. Novruz Məmmədqulu oğlu 8 y; qardaşı Qasım 4

y; anası Qızxanım 40 y.187. Sadıq Kazım oğlu 5 y(ölüb); bacısı Xeyrənisə 6 y.188. Qəhrəman Məhəmməd oğlunun dul qalmış arvadı

Güləndam 60 y(ölüb).189. İmaməli Qədimxan oğlu 5 y; qardaşı Məmmədəli

2 y; anası Nazlıxan 30 y.190. Əsgər Şahrza oğlu 5 y; bacısı Zeynəb 4 y.191. Molla Nəsir Cəfər oğlu 25 y; arvadı Zeynəb 25 y.

52

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Dərələyəzin Həmzə Əli Dizə kəndinə köçüblər.192. Mhəmməd Pirəli oğlu 15 y; bacısı Mələk 2 y; ana-

sı Səfiyyə 50 y.193. Ruşan Allahverdi oğlunun dul qalmış arvadı Səlbi

70 y.194. Məmmədqulu Əmin oğlunun qızı Zöhrəbanu 9 y;

bacısı Fatma 4 y.195. Kəndxuda İsgəndər İsmayıl oğlu 45 y; 2 arvadı

var: Xeyrənisə 40 y; Mehribanu 30 y; oğlu İsmayıl 6 y; qızı Zeynəb 3 y.

196. Zaman Şahsuvar oğlu 30 y; arvadı Fatma 25 y; 2 qızı var: Xədicə 7 y; Arzuxan 3 y.

197. Ağaməmməd Xocaməmməd oğlu 60 y(ölüb); ar-vadı Tərlan 40 y; qızı Bəyixan 15 y.

198. İbrahimxan Zeynal oğlu 52 y; arvadı Adilə 40 y; oğlu Zeynal 10 y; qızı Ağanisə 8 y; anası Leyli 70 y.

199. Fətəli İmamqulu oğlu 60 y; arvadı Sənəm 25 y; oğlu Hüseyn 21.

200. Cəlil Səfi oğlu 45 y; arvadı Zöhrəbanu 35 y; 2 qızı var: Gülsənəm 8 y; Şahsənəm 1 y.

201. Səfimirzə Kəlbi oğlu 44 (ölüb); arvadı Gülnabat 25 y; oğlu Kəlbi 12 y; qızı Güləmbər 5 y.

202.Hacı Məhəmməd Ağamirzə oğlu 40 y; arvadı Türfənisə 15 y.

203. Mansır Rza oğlu 35 y; arvadı Xanzadə 25 y; 2 qızı var: Zeynəb 5 y; Pərizad 2 y; qardaşı Təhməz 25 y; anası Mələk 60 y.

204. Heydər Məmmədalı oğlu 36 y; arvadı Səkinə 32 y; qızı Xədicə 5 y.

Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.205. Hüseyn Kərbəlayi Ələsgər oğlu 15 y(bərbər); ana-

53


sı Sənəm 50 y.206.Şirməmməd Məmmədxan oğlu 35 y; arvadı

Nənəqız 25 y; oğlu Məmmədxan 8 y.Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.207. Qasım Vələdxan oğlu 25 y; arvadı Zöhrəbanu 15

y; qardaşı Kərim 20 y.208. Əli Vəli oğlu 25 y; qardaşı Həsənalı 18 y(ölüb);

anası Hürü 40 y.209. Tağı Qulu oğlu 20 y; anası Mahimənzər 40 y.Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.210. Abdulla Şahəli oğlu 30 y; arvadı Ummugülsüm 20

y; qızı Mələk 3 y.Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.211. Mustafa Bünyad oğlu 30 y(ölüb); arvadı Şərəf 15

y; qardaşı Məmmədhüseyn 14 y.212. Malik Məmmədəli oğlu 45 y; arvadı Zeynəb 30 y.213. Xanmirzə Zeynal oğlu 40 y(ölüb); arvadı Şahzadə

25 y; oğlu Usub 7 y(ölüb); qızı Nabat 5 y.214. Məmmədrəsul Zeynal oğlu 40 y; arvadı Fatma 30

y; qızı Pəri 1 y.Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.215. Əmiraslan Səfi oğlu 30 y; arvadı Pərimənzər 25 y;

qızı Mələk 1 y; anası Çeşixanım (?) 50 y.216. Əzim Kəlbihüseyn oğlu 40 y(ölüb); arvadı Hürü-

cahan 30 y; oğlu Kəlbihüseyn 2 y; qızı Zöhrə 6 y.217. Rüstəməli Zeynal oğlu 45 y; arvadı Pərixan 30 y;

oğlu Əhməd 4 y; qızı Nərgiz 10 y.Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.218. Sədrəli Bağı oğlu 50 y; 2 arvadı var: Müşkənbər

40 y; Zöhrə 40 y; oğlu Tağı 7 (ölüb); qızı Şərəbanu 7 y; anası Pəri 80 y.

54

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 219. İbrahim Bünyadəli oğlu 30 y; arvadı Nisə 25 y;

qızı Nazlı 3 y.220. Şahvəli Sultanməmməd oğlunun dul qalmış arvadı

Şərəbanu 50 y(kor); qızı Şahzadə 17 y.221. Məmmədrəhim Abdulhəsən oğlu 15 y; anası Zey-

nəb 50 y.222. Məmmədhüseyn Bayram oğlu 15 y; arvadı Səkinə

15 y.Dərələyəzin Havuş kəndinə köçüblər.223. Molla Məhəmməd Mustafa oğlu 25 y(ölüb); arva-

dı Fatma 20 y; qızı Xədicə 2 y.224. Kəndxuda Kərbəlayi Əlimurad Qafar oğlu 30 y;

arvadı Gözəl 25 y; oğlu Məmmədhüseyn 7 y; qızı Pəri 3 y.225.Əlihümbət Əbdülrəhman oğlu 30 y; arvadı Fatma-

nisə 20 y.226. Məhəmməd Zaman oğlu 25 y; arvadı Səkinə 20 y.227. Hüseynəli Əlipənah oğlu 7 y; anası Zöhrəbanu 30 y.228. Kəlbəli Fəzləli oğlu 60 y; oğlu Kəlbəli 30 y(toxu-

cu); (onun arvadı Pəri 20 y; qızı Fatma 15 y.Qarnibasar nahiyəsinin Buzavan kəndinə köçüblər.229. Talıbxan Fəzləli oğlu 25 y; arvadı Arzuxan 25 y;

qızı Nənəxanım 2 y.Qarnibasar nahiyəsinin Buzavan kəndinə köçüblər.230. Nəsrulla Süleyman oğlu 25 y; arvadı Mədinə 15 y.Şərurun Abbas qışlağı kəndinə köçüblər.231.Molla Allahverdi Kərbəlayi Ağamirzə oğlu 25 y;

arvadı Gülü 20 y; qızı Hürünisə 2 y.232.Süleyman Vəliqulu oğlunun dul qalmış arvadı Hü-

rüxan 40 y.233. Hacı Məhəmməd Tağı bəy oğlu 45 y(ölüb); arvadı

Şərifə 35 y; 2 oğlu var: Əlicəfər 10 y(kor); Hüseynalı 8 y;

55


qızı Səkinə 9 y.234. Molla Fətulla Abdulla oğlu 40 y; arvadı Zeynə-

bxatun 25 y; oğlu Əhməd 3 y(ölüb).235. Novruz Haxverdi oğlu 3 y; anası Şahzadə 30 y.236. Mamo Həsən oğlu 20 y; arvadı Zeynəb 15 y.237. İbrahim Sultan Rəhim Sultan oğlu 50 y; 2 arvadı

var: Mehricahan 35 y; Ləbixan 40 y; 4 oğlu var: Məmmə-dalı 20 y; (onun arvadı Nənəxanım 15 y; oğlu Hüseynqulu 3 y); İsmayıl 14 y; Abbas 9 y(ölüb); Sadıq 5 y.

238. Bayramqulu Sultan Abbasəli Sultan oğlu 30 y; ar-vadı Pəricahan 25 y; 2 oğlu var: Abdulla 3 y; İbrahim 1 y; 2 qızı var: Mələknisə 9 y; Şərəfnisə 8 y; 8 qardaşı var: Məm-mədrəhim bəy 25 y; (2 arvadı var: Səkinə 20 y; Səkinə 22 y); Həzrətqulu bəy 28 y; (onun arvadı Qızxanım 18 y; oğlu Ələsgər 3 y; qızı Bəyimcan 1 y); Məmmədkərim bəy 22 y; (arvadı Xırda 18 y); Mehdiqulu bəy 15 y; İmamqulu 14 y; Nəcəfqulu 12 y; Əliqulu 8 y; Məmmədbağır 3 y; 2 analığı var: Mələk 35 y; Gözəl 32 y.

239. Şirəli Sultan Qasım Sultan oğlu 30 y; 2 arvadı var: Zeynəb 25 y; Zöhrə 20 y; 2 oğlu var: Abdulla 10 y; Zeyna-labdin 4 y; 2 qızı var: Ummugülsüm 4 y; Fatma 1 y; qardaşı Mirzəli bəy 22 y; (onun arvadı Şirin 15 y); nökəri Kərbəla-yi İbrahim Vəli oğlu 35 y; (onun arvadı Zeynəb 22 y; qızı Nərgiz 5 y).

Şərur nahiyəsinin Ağəhməd kəndinə köçüblər.240. İbrahim bəy Naim bəy oğlu 50 y(ölüb); 3 arvadı

var: Şərəbanu 60 y; Leyli 50 y; Zöhrə 70 y(rəqəm şabhə doğurur.-N.Ə.); oğlu İsmayıl 17 y.

241. Rzaqulu bəy Cəfərqulu bəy oğlu 38 y; 2 arvadı var: Şərəbanu 22 y; Yasəmən 30 y; oğlu Nəcəfqulu 8 y; 3 qızı var: Səkinə 16 y; Fatma 6 y; Gülsənəm 2 y.

56

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 242. Ələsgər bəy Usub bəy oğlu 22 y; arvadı Hürü nisə

15 y; qardaşı Kazım bəy 20 y; bacısı Xeyrənisə 14 y; anası Şamağa 50 y.

243. Səməd bəy Məmmədhüseyn bəy oğlu 40 y; arvadı Fatma 35 y; 2 oğlu var: Ağarza 10 y; Şıxəli 7 y; 2 qızı var: Azad 14 y; Xeyrənisə 4 y.

244. Qədir bəy Məmmədhüseyn bəy oğlu 45 y(ölüb); arvadı Şahnisə 40 y; 2 oğlu var: Nəsrulla 9 y; Əsədulla 5 y.

245. Ağa bəy Məmmədhüseyn bəy oğlu 25 y; arvadı Pəri 18 y; qızı Şərəfnisə 1 y.

246. Hüseyn bəy Məmmədhüseyn bəy oğlu 20 y; 2 qar-daşı var: Həsən 15 y; Əbdülrəhim 8 y.

Əhalisi tatar (türk) olan Yaycı kəndində 246 ailə, 448 kişi, 449 qadın, cəmi 897 nəfər yaşayır.

Əhalisinin sayına və zənginliyinə görə mahalda ən üs-tün olan bu kənd Arpaçayın 3 verstliyində, dağların Arpaça-ya baxan sinəsində yerləşir. Onun bütün ərazisi 40 verstdir, bağların ərazisindən başqa, 40 xalvar suvarılan, 20 xalvar dəmyə əkinə yararlı torpaqları var. Sakinlər Arpaçayın və 2 bulağın suyundan istifadə edirlər. Dərələr, əkin yerlərinin və bağların kənarları otlu biçənəklər, yaxındakı dağlar isə bol otlu otlaqlardır.

Buğda, arpa, darı, çəltik, pambıq və tərəvəz əkirlər. Bağçılıq çox inkişaf etmişdir. Buradakı 144 üzüm bağı 122 günlük əkin sahəsini tutur və 45 xalvar üzüm verir. Meyvə bağlarının sayı 7, ərazisi 4 günlük əkin sahəsinə bərabər ol-maqla, 14 xalvar müxtəlif meyvələr, 68 min qoz verir. 130 arı ailəsi bəsləyirlər.

3 toxucunun və 1 bərbərin olduğu kənddə gündə 1 xalvar taxıl üyüdən 1 işlək və 4 yararsız dəyirman, 1 bo-yaqxana var. Bu boyaqxana ildə 40 tümən gəlir verir miş,

57


indi isə 2 digər boyaqxana ilə birlikdə ildə 50 tümənə ilti-zama verilib.

Kənddə 3 kəl, 371 öküz, 144 inək, 55 buzov, 775 qo-yun, 801 keçi, 54 at, 209 ulaq və 1 qatır saxlayırlar.

Torpaq sakinlərə məxsusdur, vergilər Axura kəndinə aid məlumatlarda təsvir edilib.

№5. CAĞAZUR KƏNDİTatarlar

1.Kəndxuda Cəfər Kərbəlayi İsmixan oğlu 55 y; arva dı Şərəbanu 40 y; 2 oğlu var: Əbülqasım 15 y; Məmməd qasım 5 y;

2.Qasım Əlinağı oğlu 45 y; arvadı Səkinə 15 y.3.İsmayıl Əli oğlu 50 y; arvadı Mələk 30 y; oğlu Ab-

basəli 15 y(lal-kar); qızı Şahnabat 8 y;4. Məhəmməd Əli oğlu 30 y; arvadı Həcər 20 y.5.Səbzəli Əli oğlu 30 y; arvadı Xədicə 25 y; 2 oğlu var:

Mirzəli 7 y; Novruzəli 3 y. Dərələyəzin Yaycı kəndinə köçüblər.Əvvəlki kəndin 3 verstliyində yerləşir. Ətrafında 11

verstə yaxın torpağı var, onun 4 xalvarı dəmyə, 5 xalvarı suvarılan yararlı torpaqdır.Bulaq və çay suyundan istifadə edirlər.

Əkin sahələrinin kənarlarından və dərələrdən ot biçir-lər. Buğda və arpa əkirlər.

Kənddə 6 öküz, 4 inək, 5 buzov, 30 qoyun, 51 keçi, 1 at, 1 ulaq var.

2 yararsız və gündə 10 batman dən üyüdən 1 işlək də-yirman var.

Sakinlərin dediyinə görə, mülkün yarısı İbrahim bə yə, qalan yarısı isə kənd əhalisinə məxsusdur.

58

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Əhalisi tatar olan Cağazur kəndində 5 ailə, 10 kişi, 6

qa dın, cəmi 16 nəfər yaşayır.

№6.XAÇİK KƏNDİTatarlar

1.Tahir Allahverdi oğlu 50 y.Cəlali kürdləri1.Darbaz Şavo oğlu 25 y; 2 qardaşı var: Ömər 20 y; Əli

10 y. Bu ailə Dərələyəz nahiyəsinin Dostəlibəy Dizə kən-

dinə köçüb.2.Avdo Xamuş oğlu 60 y; arvadı Əsmər 50 y; oğlu Os-

man 10 y; 2 qızı var: Məmi 15 y; Xanı 11 y. Haraya getdikləri bilinmir.Kənddə 15 yerli, İrandan gəlmə 4 erməni ailəsi yaşayır.

№7.AMAĞU KƏNDİ Tatarlar

1.Kəndxuda Məşədi Murtuzaqulu Həsən oğlu 50 y (ölüb); arvadı Hürü 30 y; oğlu Müslüm 15 y; qızı Nazlıxan 7 y.

2.Eyvazəli Cəfər oğlu 50 y; 2 oğlu var: Məmmədəli 20 y; onun arvadı Şərəbanu 18 y; Rzaqulu 12 y.

3.İmamverdi Əli oğlu 50 y; arvadı Gülbəyi 30 y; 2 qızı var: Şərəbanu 9 y; Xədicəbanu 3 y.

4.Kəlbəli Zaman oğlu 40 y; arvadı Gülü 25 y; 2 qızı var: Arzuxan 6 y; Səkinə 3 y.

5.Həmdəm Əli oğlu 35 y; arvadı Ummugülsüm 25 y; oğlu Bayram 10 y; qızı Mələk 9 y.

6.Kəlbi Hüseyn Zaman oğlu 30 y; arvadı Zöhrə 20 y;

59


oğlu Zaman 5 y; qızı Xədicə 2 y.7.Əbülhəsən Abbasəli oğlu 20 y; arvadı Bahar 15 y;

qardaşı Zeynalabdin 15 y. Ailə Dərələyəzin Yaycı kəndinə köçüb.8.Əlicəfər Məmmədcəfər oğlu 15 y; anası Səkinə 40 y.9.Əliqulu Kərbəlayi Süleyman oğlu 16 y; anası Xanxa-

nım 60 y.Bu kənd Xaçikdən Arpa kəndinə gedən yolun sağın da,

dərədə yerləşir. 20 verst torpağı var, onun 5 xalvarı su va-rı lan, 30 xalvarı dəmyədir. Bulaqların suyundan istifadə edirlər.

Yaxınlığında alçaq boylu meşə var. Əsasən yanacaq kimi, bəzən də tikinti materialı kimi istifadə edirlər. Dərə-lərin otu biçilir.

Buğda və arpa əkirlər.Kənddə 31 öküz, 17 inək, 9 buzov, 141 qoyun, 104

keçi, 4 at, 1 ulaq var.2 yararsız, gündə 10 batman dən üyüdən 1 işlək dəyir-

man, 2 yararsız bəzirxana var, daşları salamatdır.Sakinlərin dediyinə görə, kənd Məlik Ohan Ter-Asatur-

yana məxsusdur.Kəndin yaxınlığında Qızılvənk adlı az zədəli monastr,

kəndin özündə isə ambar kimi istifadə edilən kilsə var.

№8. ARPA KƏNDİ

Kənddə 14 yerli, Türkiyədən köçürülən 4 erməni ailəsi yaşayır.

60


№9. YUXARI DANZİK KƏNDİTatarlar

1.Kəndxuda Məhəmməd İsmayıl oğlu 45 y; arvadı Nənəxanım 30 y; oğlu Hacıməmməd 10 y; 2 qızı var: Fatma 8 y; Zeynəbbəyim 4 y.

2.Xələf Əlican oğlu 50 y; arvadı Zöhrə 30 y; oğlu Həsə-nalı 25 y; onun arvadı Nənəxanım 15 y; qızı Xeyranisə 8 y.

3. Əli Məmmədqulu oğlu 35 y; arvadı Zöhrə 25 y; oğlu Əliyar 10 y; qızı Zöhrə 9 y.

4.Molla Əlimurad Molla Zülfüqar oğlu 60 y; arvadı Sə-kinə 35 y; oğlu Məhəmməd Hüseyn oğlu 1 y; 2 qızı var: Salahnisə 10 y; Züleyxa 3 y.

5. Kərbəlayi Kərim Doluxan oğlu 60 y; arvadı Səkinə 30 y; oğlu İbrahim 30 y; (arvadı Şərəf 28 y; 2 qızı var: Zü-leyxa 10 y; Tükəzban 6 y).

6.İbrahim Molla Zülfüqar oğlu 45 y; arvadı Zeynəb 45 y; oğlu Həsən 12 y; 2 qızı var: Fatma 10 y; Pəri 8 y.

7.Kazım Kəlbi oğlu 15 y; qardaşı Zeynalabdin 7 y; ba-cısı Pərizad 12 y; anası Xədicəbəyim 60 y.

8. Ələsgər Nəbi oğlu 20 y(solaxay); arvadı Səkinə 15 y.9. Kazım Qurban oğlu 30 y; arvadı Zeynəb 20 y; oğlu

Hüseyn 1 y.10. Məmmədrəhim Həşim oğlu 25 y; 2 qardaşı var:

Həzrətqulu 15 y; Vəliqulu 5 y; anası Xədicəbəyim 60 y.11. Hüseynəli İsaxan oğlu 35 y; arvadı Sona 25 y; oğlu

Nağı 10 y; qızı Şərəbanu 4 y.12. Fəzləli Mirzəli oğlu 32 y; arvadı Pəri 25 y; 2 qızı

var: Ummu 8 y; Səkinə 5 y.13. Məmmədxan Mehdixan oğlu 30 y; arvadı Yetər 25

y; qızı Zöhrə 1 y.

61


14. Gülzəli Mirzəli oğlu 30 y; arvadı Gözəl 20 y.15. Qurban Novruzəli oğlu 60 y(ölüb); arvadı Fat-

manisə 40 y; oğlu Nəzrulla 20 y; qızı Hürünisə 10 y.16.Məhəmməd Məmmədbağır oğlu 40 y; arvadı Mələk

30 y; oğlu Məmmədbağır 8 y; 2 qızı var: Şərəf 7 y; Səkinə 1 y; qardaşı Səfər 20 y; onun arvadı Qızyetər 15 y; anası Mahsənəm 60 y.

17. Novruz Mərdan oğlunun dul qalmış arvadı Hüs-nüşərif 60 y; qızı Səkinə 7 y.

18. Abbasəli Qəmbər oğlu 40 y; arvadı Səkinəbanu 30 y; qızı Fatma 1 y.

19. Hüseynxan Məhəmməd oğlu 50 y; arvadı Səkinə 20 y; oğlu Həsən 30 y; (onun arvadı Xeyrənisə 20 y; qızı Zeynəb 8 y),

20. Zeynalabdin Cəfər oğlu 30 y(ölüb); arvadı Zöhrə 25 y;2 qardaşı var: Hüseyn 20 y; (onun arvadı Nərgiz 15 y); Mehdi 18 y(kor); anası Şərəbanu 60 y.

Dərələyəzin Çivə kəndinə köçüblər.21. Həsənalı Məmmədhüseyn oğlu 20 y; qardaşı Məm-

mədəli 7 y; 2 bacısı var: Səkinə 10 y; Xeyrənisə 4 y; anası Tükəzban 40 y.

22. Allahqulu Əliyar oğlu 25 y; arvadı Fatmanisə 15 y; bacısı Xeyrənisə 7 y; anası Mahpəri 50 y.

23. Kərbəlayi Fətəli Sultanqulu oğlu 50 y; arvadı Pəri 40 y; oğlu Rzaqulu 12 y; qızı Zeynəb 7; kürəkəni Abdulla Kərbəlayi Saleh oğlu (bərbər) 30 y; (onun arvadı Xədicə 15 y).

24. Əlizaman Səfi oğlu 50 y; arvadı Zeynəb 30 y; oğ lu Hüseyn 15 y; 2 qızı var: Bəyixan 7 y; Qızxanım 4 y.

25. Əlihüseyn Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Zöhrə 25 y; oğlu Məmmədbağır 3 y(ölüb).

62

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Dərələyəzin Çivə kəndinə köçüblər.26. Musa Məhəmməd oğlu 50 y; arvadı Nisə 40 y; oğlu

Mustafa 20 y.27. Məmmədalı Abbasəli oğlu 50 y; arvadı Səfiyə banu

40 y; 3 oğlu var: Müslüməli 20 y; (onun arvadı Qızbəsti 15 y); Nəcəf 15 y; Məmmədrza 10 y; qızı Bacıxanım 1 y.

28. İbrahimxəlil Köçəri oğlu 30 y; arvadı Şərəbanu 20 y; oğlu Rəhim 12 y; qızı Fatma 8 y.

29. Orduxan Məmmədrəfi oğlu 60 y; arvadı Səkinə 40 y; oğlu Əliməmməd 25 y; qızı Fatma 12 y.

30. Məhəmməd Məmmədhüseyn oğlu 25 y.Əhalisi tatar olan Yuxarı Danzik kəndində 30 ailə, 57

kişi, 69 qadın, cəmi 126 nəfər yaşayır.Bu kənd Arpaçayın sol sahilində yerləşir, çayın hər

iki sahilində 21 verst ərazisi var, bunun 6 versti Arpaçayın suyu ilə suvarılan əkinə yararlı torpaqlardır.

Yayda 1.000 bağ ot biçilir, bundan başqa, örüş yerləri də var.

Sakinlər xeyli buğda, çəltik, pambıq, tərəvəz əkirlər. Bir bərbər var.

Kənddə 5 kəl, 67 öküz, 36 inək, 21 buzov, 6 qoyun, 42 keçi, 6 at, 4 ulaq var.

Gündə 10 batman taxıl üyüdən 1 işlək dəyirman var. Sakinlərin dediyinə görə, mülk Şirəli Sultan Qasım Sultan oğluna məxsusdur. Vergilər Axura kəndindəki kimidir.

№10. AŞAĞI DANZİK KƏNDİ.Tatarlar

1.Kəndxuada Məmmədhəsən Tahirverdi oğlu 60 y; ar-vadı Sənəmbar 40 y; oğlu Mirzəli 14 y.

2.Həsən Rəsul oğlu 30 y; arvadı Fatma 28 y; qızı Zöh-rəbanu 1 y. (Çivə kəndinə köçüblər).

63


3.Lətif Rəsul oğlu 15 y; qardaşı Sadıq 7 y; anası Zey-nəb 30 y.

4. Kərbəlayi Kərim Haxverdi oğlu 60 y; arvadı Mələk 45 y; 3 oğlu var: Haxverdi 30 y; (onun arvadı Gülsənəm 15 y; oğlu İsmayıl 1 y.); Hüseynxan 25 y; (onun arvadı Salatın 15 y.); Əli 15 y.

5. Kərbəlayi Məhəmməd Haxverdi oğlu 50 y; onun ar-vadı Xanpəri 40 y; oğlu Məmmədbağır 25 y;(onun arvadı Salatın 15 y.); 2 qızı var: Şərəbanu 12 y; Fəxrinisə 6 y.

6.Hüseynalı Qasım oğlu 5 y; bacısı Şərəf 2 y.7.Yaqub İsmayıl oğlu 25 y; arvadı Səlbixan 15 y.Əhalisi tatar olan Aşağı Danzik kəndində 7 ailə, 14 kişi,

13 qadın, cəmi 27 nəfər yaşayır.Kənd Arpa çayın sağ sahilində, Yuxarı Danzik kəndin-

dən 3 verst aşağıda yerləşir. Torpaqları bu kəndlə ümumi-dir. Arpa çayın suyundan istifadə edirlər. Buğda, arpa və tərəvəz əkirlər.

Kənddə 6 kəl, 24 öküz, 13 inək, 5 buzov, 7 at var. Kən-din mənsubiyyəti və vergilər Yuxarı Danzikdə olduğu ki-mi dir.

№11. ÇİVƏ KƏNDİTatarlar

1.Kəndxuda Məmmədhüseyn İmamqulu oğlu 40 y; ar-vadı Zöhrə 30 y; oğlu Ələkbər 5 y; qızı Fatmanisə 4 y.

2.İmamqulu Mərdan oğlu 55 y(ölüb); arvadı Durbibi 35 y;

3.Məcnun Mərdan oğlu 80 (ölüb); arvadı Zöhrə 40 y; oğlu Məhəmməd 25 y.(ölüb). 2 qızı var: Hürü 17 y; Şərə-banu 12 y.

4. Hümbətalı Mövlamverdi oğlu 37 y; arvadı Səkinə 37 y; oğlu Şıxəli 17 y; qızı Zeynəb 2 y.

64

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5.Hüseyn Məhəmməd oğlu 50 y.(ölüb). Arvadı Xədicə

40 y; oğlu Həsən 15 y. (ölüb); qızı Səkinə 6 y.6. İmamqulu Əlihətəm oğlu 40 y; arvadı Fatma 25 y;

oğlu Həsən 7 y.7. Sadıq Məhəmməd oğlu 35 y (ölüb); arvadı Səkinə 20

y; qızı Zeynəb 5 y.8. Şahgəldi Qasım oğlu 25 y (ölüb).9.Məmmədrza Hüseyn oğlu 40 y(ölüb); arvadı Xədi-

cəbanu 30 y; oğlu Rza 10 y. (Qarabağa köçüblər, hansı kən-də getdikləri məlum deyil).

4 yerli, Türkiyədən gəlmə 2 erməni ailəsinin siyahısı.Kənd Rusiya hökumətinin vaxtında, sağ tərəfdən Arpa

çayına tökülən Yelpin çayının sahilində salınıb. Aşağı Dan-zik kəndinin 6 verstliyindədir. Bu kəndin ərazisi Girə Gən-zək deyilən yerlə birlikdə 14 verstdir, 100 xalvar əkinə ya-rarlı yeri var, ancaq onun onda biri suvarılır. Əkin yerlərinin və kəndin kənarları otluq və biçənəkdir.

Buğda, arpa, darı, pambıq, bostan bitkiləri əkilir.Müsəlmanların 15 öküzü, 11 inəyi, 4 buzovu, 17 ke-

çisi var. 3 baxımsız qalmış və gündə 15 batman taxıl üyüdən 1

işlək dəyirman var.Torpaqlar Hüseynəli Sultana məxsusdur.

№12. HEŞİN KƏNDİQaraçorlular

1.Kəndxuda Məhəmməd Hüseyn oğlu 50 y; arvadı Gülü 40 y; 2 oğlu var: Məmmədyar 20 y.(onun arvadı Hürü 15 y); Orucəli 3 y(ölüb); qızı Şərəbanu 6 y. (Qeyd: ailə Dərələyəzin Por kəndinə köçüb).

2. Nəbi Zaman oğlu 20 y; qardaşı Abbas 10 y(ölüb); bacısı Mələk 5 y; anası Yetər 35 y.

65


Bu ailə Dərələyəzin Por kəndinə köçüb.3. Məmmədalı Kərbəlayi Rəfi oğlu 50 y(ölüb); anası

Nabat 30 y; oğlu İbrahim 12.4. Musa Məmmədcəfər oğlu 25 y; arvadı Zeynəb 19; 2

oğlu var: Aslan 8 y; Cəfər 5 y. Bu ailə Şərur nahiyəsinin Zeyvə Düdəngə kəndinə

köçüb.5. İsmayıl Hüseynalı oğlu 30 y(ölüb); arvadı Nənə xa-

nım 20 y; oğlu Əli 5 y(ölüb); qızı Bibixanım 2 y(ölüb). 6. Kərbəlayi Vəliməmməd Məmmədalı oğlu 70 y; arva-

dı Sevgili 30 y; 2 oğlu var: Məhəmməd 17 y (ölüb). Qəhrə-man 8 y(ölüb); qızı Mələk 5 y.

7. İman Hüseyn oğlu 60 y; arvadı Tavar 40 y; 2 oğlu var: Hüseyn 20 y; (onun arvadı Şahpəri 15 y); Məhərrəm 19 y(ölüb).

5, 6 və 7 nömrəli ailələr Dərələyəzin Hors kəndinə köçüblər.

8. Məmmədhüseyn Məhəmməd oğlu 40 y; arvadı Hürü 30 y; oğlu Məmmədsadıq 12 y(ölüb); 2 qızı var: Zeynəb 15; Şərəbanu 6 y.

Ailə Dərələyəzin Hors kəndinə köçüb.9.Kazım Kərbəlayi Rəfi oğlu 60 y(ölüb); arvadı Mələk

40 y; 2 oğlu var:hüseynəli 25; (onun arvadı Ummu 15); Həsənalı 8; qızı Nənəxanım 5 y.

Ailə İrana köçüb.10. Hətəm Əlibxan oğlu 50 y; arvadı Gülüstan 35 y;

oğlu Məhərrəm 20 y; qızı Nərgiz 15.11. Əliməmməd Məmmədalı oğlu 50 y; arvadı Pəri 19

y; oğlu Məmmədalı 18 y. (onun arvadı Gülüstan 15 y); qızı Tükəzban 4 y.

10, 11 və 12 nömrəli ailələrin Hors kəndinə köçdüyü

66

Dərələyəz mahalının kameral təsviri deyilsə də, Horsu yoxlayan zaman onları müəyyən et-mək mümkün olmadı. Haraya getdikləri bilinmir.

12. Məmmədhüseyn Araxlı oğlu 40 y(ölüb); arvadı Yetər 30 y; 4 oğlu var: Süleyman 15 y; Abbasəli 10 y; Həzi 8 y(ölüb); Baxşəli 5 y(ölüb); qızı (adı yoxdur) 1 y; qardaşı Həsən 25 y.

13. Atası bilinməyən Urmiyalı Abdulla 40 y; arvadı Bi-bixanım 50 y.

14. Atası bilinməyən Əhmədin dul qalmış arvadı Pəri-zad 50 y.

Əhalisi qaraçorlu olan Heşin kəndində 14 ailə, 34 kişi, 28 qadın, cəmi 62 adam yaşayır.

(Kənd əhalisinin qaraçorluların hansı tayfasına mənsub olduğu göstərilməyib.-N.Ə.)

Bu kənd əvvəlki kənddən 6 verst şimal-qərbdə yerləşir, torpağı 10 verstdir. Onun 15 xalvarı əkinə yararlı dəmyə torpaqdır. Bulaq suyundan istifadə edirlər. Örüşləri kifayət qədərdir, amma az miqdarda ot biçirlər.

Buğda, arpa, tütün və bostan bitkiləri əkirlər.55 öküz, 43 inək, 24 buzov, 304 qoyun, 177 keçi, 14 at,

1 ulaq var. Bir baxımsız dəyirman var. Kənd dövlətə məxsusdur,

lakin Hüseynəli Sultan onu 3 il əvvəl mənimsəyib.

№ 13. YELPİN KƏNDİİrandan köçürülən 18 erməni ailəsi yaşayır.

67


№14. ÇANAXÇI KƏNDİTatarlar

1.Kərbəlayi Süleyman Kərbəlayi Allahverdi oğlu 60 y; arvadı Şahpəri 50 y; 4 oğlu var: Abbas 25 y. (onun arvadı Xanı 18 y; oğlu Hüseyn 3 y.); Əsgər 15 y; Əkbər 13 y; Sa-dıq 7 y; 2 qızı var: Hürüxan 12 y; Fatma 9 y.

Ailə İrəvan qəzasına köçüb.2. Həsəngəncalı Hüseyn oğlu 20 y; 3 qardaşı var: Sə fər

14; Abdulla 10 y; Əli 8 y; 2 bacısı var: Pəri 9 y; Zöhrəbanu 7 y; anası Səkinə 50 y.

3. Xudaverdi Məmmədvəli oğlu 80 y; arvadı Şərə banu 60 y; 2 oğlu var: Tağı 25 y. (onun arvadı Pəri 15 y); Zül-füqar 15 y; qızı Zeynəb 13 y.

Zilan kürdləri :1.Xudo Hüsü oğlu 60 y; arvadı Qəvri 50 y; 3 oğlu var:

Darbaz 30 y; Həsso 25 y; Musso 20 y; 2 qızı var: Zeyno 10 y; Əminə 6 y.

İrandan köçürülən 24 erməni ailəsinin siyahısı.Bu kənd Rusiya hökumətinin vaxtında məskunlaşmış

və Yelpin kəndindən 10 verst qərbdə yerləşir. Ətrafındakı 14 verst torpaqların çoxu demək olar ki, əkinə yararlıdır. 14 xalvarı suvarılan, qalanı dəmyədir. Çanaxçı çayının suyun-dan istifadə edirlər. 1 xalvar biçənəyi var, ildə 2 min bağ ot biçilir.

Buğda, arpa, darı, kətan, noxud, mərcimək, paxla, so-ğan, tütün, çətənə və tərəvəz əkilir.

Müsəlmanların 3 kəli, 18 öküzü, 29 inəyi, 14 buzovu, 360 qoyunu, 30 keçisi, 19 atı var.

3 baxımsız qalmış və hər biri gündə 1 xalvar dən üyü-dən 2 işlək dəyirman var.

68

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №15. QAŞQA KƏNDİ

(Bu kənd İrəvan qəzasına verilib).Tatarlar

1.Məmmədhəsən Baba oğlu 50 y; arvadı Sona 50 y; 2 oğlu var: Hüseyn 25 y.(onun arvadı Bənövşə 20 y; 2 oğlu var: Həsənalı 2 y; Hüseynalı 1 y;) Orucəli 5 y; qızı Zeynəb 8 y.

İrandan köçürülən 10 erməni ailəsinin siyahısı.Bu kənd də Rusiya hökumətinin vaxtında məskunlaşdı-

rılıb. Əvvəlki kəndin yaxınlığında yerləşir. Ərazisi 7 verstə yaxındır, demək olar ki, hamısı əkinə yararlıdır. 10 xalva-rı suvarılan, qalanı dəmyədir. 4 bulağın suyundan istifadə edirlər. Biçə nəkləri az olsa da, örüşləri kifayət qədərdir.

Buğda, arpa, kətan, noxud, mərcimək, soğan, kətan və tərəvəz əkilir.

Müsəlmanların 4 öküzü, 5 inəyi, 3 buzovu var (siyahı tam deyil).

№16. KEŞİŞVİRAN KƏNDİİrandan köçürülmüş 9 erməni ailəsi yaşayır.

№ 17. QOYTUL KƏNDİİrandan köçürülmüş 36 erməni ailəsi yaşayır.

№18. AYNAZUR KƏNDİ18 yerli, İrandan köçürülmüş 6, Türkiyədən gəlmiş 1

erməni ailəsi yaşayır.

№19. QOZLUCA KƏNDİKürdlərin Zilan-cəlali miqirqanlı tayfası

1.Yüzbaşı Abdul oğlu 40 y; arvadı Zeynəb 35 y; 5 oğlu

69


var: Məho 17 y; Makso 11 y; Heydo 8 y; Raşo 4 y, Həsən 4 y (əkizlər); 2 qızı var: Xatun 12 y; Mədinə 9 y.

Ailə Dərələyəzin Çivə kəndinə köçüb.2.Təhmuraz Abdalov 30 y; arvadı Gözəl 25 y; oğlu

Mahmud 7 y; qızı Zeynəb 3 y.3.Hüseynxan Məmmədalı oğlu 60 y; arvadı Zeynəb 45

y; 5 oğlu var: Zeynalabdin 30 y(ölüb); (onun arvadı Şərə-banu 20 y); Hüseynqulu 25 y; Qasım 15 y; Məhərrəm 11 y; Ələsgər 8 y(ölüb).

Ailə Qarabağa köçüb. Hansı kəndə getdikləri mə-lum deyil.

Qaraçorluların həsənanlı tayfası :4.Kəndxuda Həsən Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Yaxşıxa-

nım 28 y; 3 oğlu var: İsmayıl 10; Hüseyn 7 y; Cəfər 5 y; 2 qızı var: Səlbi 4 y; Xatun 1 y.

Ailə Qarabağa köçüb.5.Cəfər Şamo oğlu 20 y; arvadı Gülüstan 18 y; oğlu

Səfər 2 y.6.Mustafa Hüseyn oğlu 25 y; arvadı Nənəxanım 18 y; 2

qızı var: Güllü 4 y; Qızxanım 1 y.7.Hüseyn Abbas oğlu 45 y; arvadı Sənəm 30 y; 3 oğlu

var: Nəcəf 10 y; Məmmədalı 6 y; Tahirverdi 1 y; 2 qızı var: Mələk 4 y; Tükəzban 3 y.

8.Həsən Şahin oğlu 35 y; arvadı Nənəpəri 25 y; 2 oğlu var: Abbas 10 y; Şahbaz 3 y; qızı Sənəm 2 y.

9.Şahnəzər Cəfər oğlu 40 y; arvadı Xəzəl 40 y; oğlu Qafar 15 y.(onun arvadı Fatma 14 y.)

10.Hüseyn Məhərrəm oğlu 25 y; arvadı Şahpəri 25 y; oğlu Allahqulu 4 y; qızı Xəzəl 1 y.

11.İsgəndər Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Xanım 22 y; 2 oğlu var: Məmmədbağır 7 y; Əbdülkərim 3 y; qızı Bahar 4 y.

70

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Qozluca kəndində 11 ailə, 35 kişi, 25 qadın, cəmi 60

adam yaşayır.Bu kənd Aynazur kəndindən 6 verst çimalda, dağlar-

da yerləşir. Ərazisi 14 verstdir, ondan 2 xalvarı suvarılan-dır, xeyli dəmyə ərazi var. Aşıq bulağın suyundan istifadə edirlər. Dərələrdən ot biçirlər. Buğda, arpa, darı və tərəvəz əkirlər.

Kənddə 113 öküz, 95 inək, 42 buzov, 966 qoyun 506 keçi, 31 at var.

Kənd xəzinəyə məxsusdur, 1 yararsız dəyirman və xris-tian monastrının xarabalıqları var.

№20.QIZILQIŞLAQ KƏNDİPüsyanlı tayfası

1.Kəndxuda Molla Nəcəf Şərif oğlu 25 y; atası Şərif Nəbi oğlu 80 y; anası Gözəl 60 y.

2.Vəli Əlifxan oğlu 40 y; oğlu Xıdır 15 y; 3 qqızı var: Pəri 12 y; Salatın 7 y; Mahpəri 5 y; qardaşı Məmməd 30 y.(onun arvadı Sona 18 y; qızı Bəxşi 1 y).

3.Həsən Hüseynqulu oğlu 20 y; bacısı Nazlı 8 y; anası Pəri 50 y.

Ailə Qarabağa köçüb.4.İbrahim Məhəmməd oğlu 30 y; arvadı Amanyetər 25

y; oğlu Niftalı 3 y; 2 qızı var: Xeyrənisə 9 y; Gülnisə 1 y.5.Allahqulu Alı oğlu 45 y; arvadı Xanpəri 30 y; 2 oğlu

var: Ələsgər 12 y; Ələkbər 7 y; qızı Şahpəri 6 y. Ailə Qarabağa köçüb.6. Köçəri Alı oğlu 30 y; arvadı Telli 30 y; 2 oğlu var:

Vəliməmməd 15 y; Adıgözəl 2 y(ölüb). Qızı Gülpəri 5 y.Ailə Qarabağa köçüblər.7. Novruz Allahverdi oğlu 80 y; arvadı Ballı 80 y; 3

71


oğlu var: Allahverdi 30 y. (onun arvadı Qızyetər 20 y; 2 oğlu var: Əsədulla 6 y; Fərəculla 2 y; qızı Mahpəri 5 y;) Abdulla 10 y; Hüseyn 7 y.

8. Hüseyn Vəli oğlu 25 y; arvadı Sona 20 y; qızı Mələk 1 y; qardaşı Bayram 15 y; anası Zeynəb 40 y.

9. Qasım Musaqulu oğlu 60 y; arvadı Şahnigar 40 y; 3 oğlu var: Məmməd 16 y; Qurbanəli 8 y; Mahmud 5 y; 2 qızı var: Zeynəb 6 y; Pərizad 4 y.

10. Sadıq Qasım oğlu 30 y; arvadı Gülü 20 y; oğlu Hü-seynalı 1; qızı Şahzadə 3 y.

11. Allahverdi Nəbi oğlu 60 y; arvadı Şahpəri 40 y; 2 oğlu var: Baba 15 y; Baxşəli 7 y; 2 qızı var: Əsmər 12 y; Nənəxanım 8 y.

12. Talıbxan Vəli oğlu 40 y; arvadı Nazlı 30 y; 2 oğlu var: Hüseyn 8 y; Zeynalabdin 4 y; qızı Səkinə 10 y.

12, 13, 14 və 15 nömrəli ailələr Qarabağın Püsyan kəndinə köçüb.

13. Albəy Gülməmməd oğlu 70 y; arvadı Pəri 40 y; oğlu Yəhya 8 y; qızı Səkinə 12 y.

14. Gülməmməd Məhərrəm oğlu 20 y; arvadı Səkinə 18 y; oğlu Məmmədalı 3 y.

15. Abbas Şıxməmməd oğlu 40 y; arvadı Mehriban 28 y; oğlu Məmməd 8 y; 5 qızı var: Fatma 12 y; Zeynəb 7 y; Şərəbanu 5 y; Hürü 3 y; Xeyrənisə 1 y.

16. Şahhüseyn Hüseyn oğlu 40 y; arvadı Pəri 30 y; oğlu Abbasəli 3 y.

17. Məmmədqulu Hüseyn oğlu 60 y; arvadı Zeynəb 20 y.

Ailə Qarabağın Püsyan kəndinə köçüb.Əhalisi püsyanlı tayfasından olan Qızılqışlaq kəndində

17 ailə, 43 kişi, 42 qadın, cəmi 85 nəfər yaşayır.

72

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Kənd Arpaçayın sahilində, Qoytul çayının bu çaya tö-

küldüya yerdən 3 verst aşağıda yerləşir. Ərazisi 10 verstdir, onun 6 xalvarı əkinə yararlı suvarılan torpaqdır. 3 xalvar biçənəyi var, 10 min bağ ot biçilir.

Arpaçayın sahillərində kiçik meşələr var.Buğda, arpa, darı, çəltik, tütün, bağ və bostan bit ki ləri

əkilir.Kənddə 72 öküz, 71 inək, 39 buzov, 67 qoyun, 76 keçi,

16 at, 3 ulaq var.Bu kənd İran dövlətinin vaxtında xəzinəyə məxsus

olub, sonradan Sərkisin mülkiyyətinə keçib.

№21.AĞXAÇ KƏNDİTatarlar

1.Kəndxuda Diləkhasil Məhəmməd oğlu 60 y; arvadı Sona 60 y; 2 oğlu var: Səfəralı 30 y(onun arvadı Fatma 15 y); İmamverdi 20 y(onun arvadı Səkinə 30 y; oğlu Məhəm-məd 1 y).

2.Məmmədəli Kərbəlayi Maqsud oğlu 65 y; 4 oğlu var: Əli 30 y.(onun arvadı Pəri 25 y; oğlu Allahverən 4 y; qızı Gülpəri 3 y.) Hüseyn 15 y; Sadıq 13 y; Abuş 10 y.

3.Hüseyn Tarverdi oğlu 30 y; arvadı Qızyetər 25 y; 3 oğlu var: Novruzəli 8 y; Orucəli 4 y; Mirzəli 2 y; 2 qızı var: Şərəf 5 y; Əsmər 1 y;

Bu ailə Dərələyəzin Qurdqulaq kəndinə köçüb.4. İsmayıl Əlihəsən oğlu 30 y; arvadı Mahpəri 25 y; 2

oğlu var: İbrahim 10 y; Həsən 5 y; qızı Fəxrinisə 3 y; Bu ailə Naxçıvan nahiyəsinin Sələsüz kəndinə kö-

çüb.5. Allahverdi Allahverdi oğlu 35 y; arvadı Xədicə 20 y;

oğlu Hüseynqulu 1 y.

73


6. Orucməmməd Kərbəlayi Kərim oğlu 30 y; arvadı Pə-ri 20 y; oğlu Kərim 3 y; qızı Qızyetər 1 y; 2 qardaşı var: Sa leh 20 y; Novruz 15 y; bacısı İdirnisə 10 y.

Əhalisi tatar olan Ağxaç kəndində 6 ailə, 23 kişi, 14 qa-dın, cəmi 37 adam yaşayır.

Kənd Məvazixatun çayının sahilində yerləşir. Torpaqla-rı 11 verstdir, onun yarısı əkinə yararlıdır, hamısı dəmyədir. Məvazixatun çayının suyu və 1 bulaqdan istifadə edirlər. Biçənəklər kifayət qədərdir, amma cəmi 500 bağ ot biçilir. Buğda, arpa və noxud əkirlər.

Kənddə 21 öküz, 15 inək, 12 buzov, 184 qoyun, 103 ke çi, 6 at var.

Sakinlərin dediyinə görə, kənd Şeyxəli Sultana məx-susdur.

№22. QABAQLI KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası

1.Kəndxuda Alı Hüseyn oğlu 50 y; arvadı Gözəl 40 y; oğlu Tahirverdi 12 y; qızı Gülü 10 y.

2.İmamqulu Həsən oğlu 15 y; qardaşı İsmayıl 7 y; 2 bacısı var: Mərcan 10 y; Mehriban 8 y.

3.Mirzalı Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Səkinə 20 y; oğlu Bünyadəli 3 y; qızı Mələk 5 y.

4.Baba Bayraməli oğlu 30 y; arvadı Qızbəsti 20 y; 2 qızı var: Şərəbanu 7 y; Qızyetər 5 y.

5.Şahverdi Alı oğlu 25 y; arvadı Gülpəri 18 y; oğlu Al-lahverdi 2 y; qızı Gözəl 1 y.

6.Hüseyn Məhəmməd oğlu 25 y; arvadı Hürünisə 22 y; oğlu Hüseynalı 1 y.

7.Məmmədalı Hüseyn oğlu 40 y; arvadı Cahan 25 y; oğlu Hüseyn 10 y; 2 qızı var: Nənəxanım 6 y; Qızxanım 3 y.

74

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 8.Oruc Hüseyn oğlu 50 y; arvadı Qızxanım 40 y; 2 oğlu

var: İbrahim 20 y(ölüb); Kərim 9 y; qızı Səlbi 6 y.Əhalisi kulakanlı olan Qabaqlı kəndində 8 ailə, 16 kişi,

17 qadın, cəmi 33 adam yaşayır.Kənd dağlıq yerdə yerləşir, ərazisi 14 verstdir. Yarısı

əkinə yararlı olan ərazinin 4 xalvarı suvarılan, qalanı dəm-yədir. Bulaq suyundan istifadə edirlər, dağlar sıx çəmənlik-lərlə örtülmüşdür. Buğda və arpa əkirlər.

Xəzinəyə məxsus olan kənddə 43 öküz, 66 inək, 33 bu-zov, 305 qoyun, 143 keçi, 16 at var.

№23. ZEYTƏ KƏNDİQaraçorluların şadmanlı tayfası

1.Kəndxuda Səfər Əli oğlu 35 y; arvadı Pərinisə 25 y; 2 oğlu var: Gülmalı 10 y; Həsənalı 7 y; qızı Səkinə 6 y.

2.Əziz Köçəri oğlu 30 y; arvadı Bahar 20 y; oğlu Bəy-lər 5 y; anası Bahar 50 y.

3. İbrahim Qəhrəman oğlu 60 y; arvadı Zeynəb 60 y; oğlu Hüseyn 2 y;

4.Cəfər Alı oğlu 20 y; arvadı Gülənbər 15 y;Ailə Qurdqulaq kəndinə köçüb.5. İman Əziz oğlu 45 y; arvadı Şərəbanu 40 y; 2 oğlu

var: Şahgəldi 10 y; Məmməd 6 y; qızı Pəri 5 y. Bu ailə Qarabağın Tağlı kəndinə köçüb.6. Səfəralı Molla Məmmədyar oğlu 40 y; arvadı Pəri-

zad 15 y.7. Məmməd Allahverdi oğlu 50 y; arvadı Xumar 40 y; 3

oğlu var: Ağayar 20 y; Allahverdi 10 y; Ağakişi 8 y.Bu ailə Dərələyəzin Qurdqulaq kəndinə köçüb.8. Xudaqulu Kazım oğlu 30 y; arvadı Xanı 30 y; 2 oğlu

var: Məmmədalı 13 y; Xanməmməd 7 y.

75


Bu ailə Dərələyəzin Qurdqulaq kəndinə köçüb.9. Xıdır Molla Məmmədyar oğlu 20 y; arvadı Xəzəl 15

y; oğlu Məhərrəm 2 y; anası Salvar(Səlvər?) 60 y.10. Novruz İmamverdi oğlu 40 y; arvadı Fatmanisə 30

y; 2 oğlu var: Bayram 10 y; Cəfərqulu 8 y.11. Molla Mirzə Kəlbəli oğlu 50 y; arvadı Ummu 25 y;

2 oğlu var: Kəlbəli 12; Şıxəli 3 y.Ailə Naxçıvan qəzasının Cəhri kəndinə köçüb.12. Məşədi Əliqulu İmamverdi oğlu 50 y; arvadı Naz-

lı xan 50 y; 2 oğlu var: Allahverdi 10 y; Həzrətqulu 8 y; qızı Zöhrə 9 y.

13. Usub Mirzalı oğlu 60 y; arvadı Gülüstan 40 y; oğ lu Mirzalı 7 y.

Ailə Dərələyəzin Qurbankəsən kəndinə köçüb.14.Ocaqqulu İmamverdi oğlu 30 y; arvadı Şahxanım

30 y; qızı Səkinə 5 y.15. Nəcəfalı Allahverdi oğlu 30 y; arvadı Cahanbanu

30 y; qızı Xeyrənisə 1 y.16.Məmməd Şahhüseyn oğlu 25 y; arvadı Zeynəb 15 y.Ailə Dərələyəzin Qurdqulaq kəndinə köçüb.17. Fətəli Bayram oğlu 50 y(kor;ölüb); arvadı Fəxrica-

han 40 y; oğlu Cəfər 20 y; qızı Zeynəb 15 y.Ailə Dərələyəzin Herher kəndinə köçüb.18. Əmirxan Səfi oğlu 20 y; arvadı Nisə 15 y; qardaşı

İmam qulu 7 y; bacısı Zeynəb 5 y; anası Fatma 50 y.Ailə Dərələyəzin Cağatay kəndinə köçüb. Əhalisi qaraçorluların şadmanlı tayfasına mənsub

olan Zeytə kəndində 18 ailə, 40 kişi, 27 qadın, cəmi 67 adam yaşayır.

Bu kənd Qabaqlı kəndindən 6 verst şimalda yerləşir. 21 verst torpağı var, hamısı yararlı dəmyə torpaqdır, cəmi

76

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 0,5 xalvarı suvarılandır. 4 bulağın suyundan istifadə edirlər: İsti bulaq, Kor bulaq, Dalay bulaq və Kəhriz bulağı.

Örüş və biçənəkləri kifayət qədərdir. Xəzinəyə məxsus olan bu kənddə 72 öküz, 77 inək,

35 buzov, 330 qoyun, 190 keçi, 14 at var. Kənddə bir baxımsız xristian kilsəsi var.

№24. ZİQRİK KƏNDİ(BAŞQA ADI QURDQULAQDIR)

Qaraçorluların şadmanlı tayfası1.Kəndxuda Pənahəli Hümbətalı oğlu 30 y; arvadı Zey-

nəb 25 y; 2 oğlu var: Həzrətqulu 6 y; Məmmədqulu 3 y; qardaşı Mehdiqulu 25 y.( onun arvadı Mələk 20 y); anası Pəri 60 y; atası Hümbətalı Əlihümbət oğlu 70 y.

Bu ailə Qarabağa köçüb.2.Alməmməd Gülməmməd oğlu 20 y; arvadı Zeynəb

20 y; oğlu Gülməmməd 6 y; qızı Gülsənəm 3 y.3.Allahverdi Haxverdi oğlu 25 y; arvadı Fatma 20 y;

oğlu Baxşəli 3 y; qardaşı İbrahim 16 y; anası Sənəm 50 y.4. Bünyadəli Əlihümbət oğlu 40 y (ölüb); arvadı

Nənəxanım 30 y; 3 oğlu var: Rəcəb 15 y; Əşrəf 10 y; Məm-mədşəfi 6 y; qızı Mina 5 y.

5.Məhərrəm bəy Məmməd oğlu 15 y(ölüb); qardaşı Mehralı 13 y; anası Tükəzban 40 y.

6.Alı Məmmədalı oğlu 25 y; arvadı Səkinə 20 y; 2 qar-daşı v r: Ələsgər 18 y; Hüseynalı 8 y; anası Pəricahan 40 y.

7. Məmmədrza İsmayıl oğlu 30 y; arvadı Şahpəri 20 y; oğlu Adıgözəl 3 y;

Ailə Qarabağa köçüb.8.Məmmədyar Kazım oğlu 30 y; arvadı Xanım 25 y; 2

oğlu var: Hümbətalı 9 y; İsmayıl 7 y.

77


9. Hüseynqulu Hümbətalı oğlu 25 y; arvadı Amanyetər 20 y; oğlu Mikayıl 1 y.(Sallı kəndinə köçüblər).

10. Hüseyn Qasım oğlu 9 y; anası Nazpəri 30 y.Şadmanlı tayfasının yaşadığı Qurdqulaq kəndində 10

ailə, 27 kişi, 16 qadın, cəmi 43 adam yaşayır.Kənd Qurdqulaq çayının sahilində, 5 bulağa yaxın, əv-

vəlki kənddən 4 verst qərbdə yerləşir. 20 verst torpaqları var, 3 xalvarı suvarılan, qalanı dəmyədir. Otlu biçənəkləri və örüşləri var. Buğda və arpa əkilir.

Kənddə 51 öküz, 66 inək, 30 buzov, 350 qoyun, 90 keçi, 13 at və 2 ulaq, 2 baxımsız qalmış dəyirman, 1 baxım-sız qalmış bəzirxana var, daşları salamatdır.

Kənd xəzinəyə məxsusdur.

№25. QİNİŞİK KƏNDİ.Zilan kürdlərinin cəlali tayfası

1.Maqsud Abdo oğlu 40 y; arvadı Fatma 40 y; qızı Xə-dicə 15 y.

İrəvan qəzasının Şərur nahiyəsinə köçüblər.6 yerli erməni ailəsinin siyahısı.

№26. YENGİCƏ KƏNDİ.İrandan köçürülmüş 6 erməni ailəsinin siyahısı.

№27. ƏYƏR KƏNDİQaraçorluların şadmanlı tayfası

1.Kəndxuda Mirzə Kazım oğlu 40 y; arvadı Xeyranisə 35 y; 3 oğlu var: Məmmədxan 18 y4 Məmmədrza 9 y; Ka-zım 5 y; qızı mehri 3 y;

Ailə Qurdqulaq kəndinə köçüb.2.Əlimədət Hüseyn oğlu 30 y; arvadı Gülnisə 25 y;oğlu

Atakişi 8 y; qızı Bənövşə 1 y; anası Xanxanım 60 y.

78

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Ailə Qarabağa köçüb.3.Ələsgər Hüseyn oğlu 40 y; arvadı Mahpəri 30 y; 3

oğlu var: Əliməmməd 10 y; Ələsgər 8 y; İsmayıl 1 y; qızı Xeyranisə 4 y;

Qarabağa köçüblər.4.İmamverdi Kazım oğlu 20 y; arvadı Səkinə 15 y.Qurdqulaq kəndinə köçüblər.5.Həsən Tahirverdi oğlu 40 y; arvadı Zeynəb 30 y; 2

oğlu var: Tahirverdi 9 y; Həsənalı 2 y. Naxçıvan nahiyəsinin Tirkeş kəndinə köçüblər.6.Həsən Raşo oğlu 40 y; arvadı Şərəbanu 30 y; 3 oğlu

var: Kərim 7 y; Mustafa 3 y; Məhəmməd 1 y; 2 qızı var: Fatma 12 y; Həcər 4 y;

Ailə Naxçıvan nahiyəsinə köçüb.İrandan köşürülən 36 erməni ailəsinin siyahısı.Kənd Qozlu Dərəçayın Arpaçaya töküldüyü yerdə yer-

ləşir.Ərazisi 30 verstdir, 8 versti əkinə yararlıdır. Onun 20 xalvarı suvarılan, qalanı dəmyədir. Arpa çayın və Qozlu Dərəçayın suyundan istifadə edirlər. 4 xalvar biçənəyi var, ildə 3 min bağ ot biçilir. Geniş otlaqları var.

Buğda, arpa, kətan, paxla, noxud, mərcimək, darı, so-ğan, kələm, çətənə, gənəgərçək və tərəvəz bitkiləri əkilir.

Müsəlmanların 16 öküzü, 20 inəyi, 15 buzovu, 200 qo-yu nu, 37 keçisi, 7 atı var.

7 dəyirmandan 2-si işləyir, gündə hərəsi 1 xalvar taxıl üyüdür.

Kənd xəzinəyə məxsusdur.

№28. MƏLİKŞAH KƏNDİQaraçorluların Şeylanlı tayfası

1.Allahverdi Novruz oğlu 60 y;arvadı Pərizad 60 y;

79


iki oğlu var: Novruz 30 y(onun arvadı Nənəxanım 20 y; Novruzun iki qızı: Qızyetər 5 y; Şahsənəm 1 y); Süleyman 20 y; qızı Pəri -10 y.

Ailə Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüb.2.Şahhüseyn Novruz oğlu 30 y; arvadı Xanpəri 25 y;

oğlu Oruc 12 y. üç qızı var: Xanım 13 y; Ağapəri 11 y; Qız bəsti 3 y.

Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüblər.3. İmamverdi Novruz oğlu 35 y; Arvadı Səlbi 30 y;

Oğlu Hüseynəli 15 y; onun arvadı Xanpəri 15 y. Dərələyəzin Bülbülölən kəndinə köçüblər.Kənddə cəmi 3 müsəlman ailəsi, 7 kişi, 11 qadın ol-

maqla 18 nəfər yaşayır.İrandan köçürülən 42 erməni ailəsinin siyahısı.50 xalvar suvarılan, 2 xalvar dəmyə yer var. 3 min bağ

ot biçilir. Buğda, arpa, kətan, çətənə, mərci, bostan bit ki ləri, soğan və kələm əkilir.

№29. KEŞİŞKƏND(Dərələyəz nahiyəsinin mərkəzi).

İrandan köçürülən 56, Türkiyədən köçürülən 1 er-məni ailəsi yaşayır.

№30. ORTA KƏNDİrandan köçürülən 25 erməni ailəsi yaşayır.

№31.BAŞ KƏNDİrandan köçürülən 16 erməni ailəsi.

80

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №32. HORS KƏNDİ

Qaraçorlular (hansı tayfaya mənsub olduqları göstəril-məyib. –N.Ə.)

1.Həsən Allahverdi oğlu 25 y; arvadı Şahpəri 20 y; 2 oğlu var: Xudamədət 8 y; Hüseynalı 7 y; 4 qızı var: Şərəf-nisə 13 y; Mazı 9 y; Yetər 6 y; Çiçək 3 y.

İndiki sakinlərin dediyinə görə, 1, 2 və 3 nömrəli ailələrin haraya köçdükləri məlum deyil.

2.Hümbət Zeynal oğlu 30 y; arvadı Fatma 20 y; 2 oğlu var: Kərim 9 y; Qəhrəman 5 y; 2 qızı var: Zeynəb 7 y; Nazlı 3 y.

3.Hüseyn Məmmədalı oğlu 50 y; arvadı Bayram xa tun 45 y; 5 oğlu var: İsmayıl 21 y; Seyfəli 18 y; Şeyxəli 15 y; Al lahverdi 12 y; Xudaverdi 9 y; 3 qızı var: Reyhan 7 y; Səl-binaz 1 y; Gülü 1 y (əkizlər); bacısı oğlu İmamqulu Ağa-mirzə oğlu 7 y; anası Yetər 80 y.

İrandan köçürülən 31 erməni ailəsinin siyahısı.Hors kəndi əvvəlki kənddən şimalda, Səlim bulağının

Qoytul çayına töküldüyü yerdə yerləşir. Ərazisi 28 verstdir, yarısı əkinə yararlıdır. 30 xalvarı suvarılandır. Kəndi əhatə edən dağlar sıx meşə ilə örtülüb. Onun çoxu inşaat üçün yararlı olan düz oduncaqlı ağaclardır. Biçənək və örüşləri bol otludur.

Buğda, arpa, darı, kətan, çətənə, paxla, mərcimək, tü-tün və tərəvəz əkilir.

Müsəlmanların 9 öküzü, 5 inəyi, 3 buzovu, 40 qoyu nu, 21 keçisi, 1 atı var.

Hərəsi 20 batman taxıl üyüdən 4 işlək, 1 yararsız dəyir-man, 1 yararsız bəzirxana var.

81


№33. TƏRƏTÜN KƏNDİİrandan köçürülmüş 10 erməni ailəsi yaşayır.

№34.KƏLƏKÜLÜ (KƏLƏKLİ?) KƏNDİİrandan köçürülmüş 21 erməni ailəsi yaşayır.

№ 35. AĞKƏND KƏNDİQaraçorluların əliyanlı tayfası

1.Hüseyxan Əli Yüzbaşı oğlu 35 y; arvadı Bəyim 25 y; 3 oğlu var: Alı 7 y; Abbasqulu 4 y; Təhmasqulu 2 y; qardaşı Novruz 15 y.

(Bu ailə İrəvan qəzasının Şahablı kəndinə köçüb).2. Abdulla Həsən oğlu 80 y(ölüb); arvadı Gözəl 55

y; 2 oğlu var: Kəndxuda İbrahim 40 y(ölüb; onun arvadı Şahsənəm 30 y; 3 oğlu var: İsmayıl 10 y; Məhəmməd 8 y(ölüb); Əhməd 4 y; 2 qızı var: Gülsənəm 3 y; Mələk 1y); Məmmədalı 20 y; (onun arvadı Nənəxanım 20 y; 2 oğlu var: Əli 3 y; Alı 1 y).

3.Kəndxuda Məmmədalı Mirzə oğlu 50 y(ölüb); arvadı Əslixan 30 y; 2 oğlu var: Abbasəli 8 y; Hüseynalı 2 y(ölüb); 2 qızı var: Səlbixan 10 y; Şərəbanu 4 y.

4. Allahaman Sadıq oğlu 20 y; arvadı Gülbahar 18 y; qızı Gülsənəm 3 y; 3 qardaşı var: Məşədi 15 y; Hüseynalı 8 y; Həsən 3 y; bacısı Səlbixan 4 y; anası Əskixan 60 y.

Bu ailə İrəvan qəzasının Şahablı kəndinə köçüb.5. Fətəli Haxverdi oğlu 100 y(ölüb); arvadı Pəri 40 y;

2 oğlu var: Məmmədbağır 25 y; (onun arvadı Şərəbanu 20 y; qızı Səlbixan 3 y); Ələkbər 10 y.

6. Hüseynalı Pənah oğlu 30 y(keçəçi); arvadı Çeşmixan 20 y; oğlu Ələsgər 5 y; 2 qızı var: Şərəbanu 7 y; Hürü 4 y.

82

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Bu ailə İrəvan qəzasının Şahablı kəndinə köçüb.7.Novruz Süleyman oğlu 100 y(ölüb); arvadı Şahsənəm

30 y; 4 oğlu var: Adıgözəl 30 y(ölüb); (onun arvadı Qızyetər 20 y; oğlu Baba 2 y(ölüb); qızı Qızxanım 1 y); Məmməd 25 y(ölüb); (onun arvadı Telli 14 y); Cahangül 15 y(hara qaç-dığı məlum deyil); Qaragöz Teymuraz 10 y(ölüb).

8. Qələndər Həsən oğlu 60 y(ölüb); arvadı Müşkünaz 45 y; 4 oğlu var: Əsədulla 30 y; (onun arvadı Xanım 15 y); Məm mədhəsən 29 y; Cəfər 20 y; Eylas 18 y; (arvadı Yetər 20 y; oğlu Abbasəli 1 y);

9. Ədna Hacı oğlu 60 y; arvadı Fatma 30 y; 4 oğlu var: Qasım 15 y; Hüseyn 12 y; İbrahim 6 y; Hüseynalı 4 y(ölüb); 2 qızı var: Zeynəb 5 y; Şərəbanu 3 y; anası Məryəm 80 y.

10.Məmmədalı Hətəm oğlu 30 y(ölüb); arvadı Şərə-banu 20 y; qızı Fatmanisə 3 ; qardaşı Məmmədhüseyn 15 y(ölüb); anası Fatma 50 y.

11. Hüseyn Həsən oğlu 50 y; arvadı Şahxanım 40 y; 5 oğlu var: Abbasəli 20 y; Həsənalı 7 y; Hüseynalı 3 y; Zey-nalabdin 2 y; Kazım 1 y; qızı Fatma 4 y.

Bu ailə İrəvan qəzasının Şahablı kəndinə köçüb.12. Baba Hüseyn oğlu 60 y; arvadı Xanım 30 y; 3 oğlu

var: Hüseyn 7 y; Eylas 4 y; Sadıq 2 y; qızı Şərəbanu 3 y; 2 qar daşı var: Rəhim 25 y; Cəfər 10 y; anası Yetər 75 y.

Bu ailə İrəvan qəzasının Şahablı kəndinə köçüb.13. Hüseyn Veyis oğlu 30 y(ölüb); arvadı Səidnisə 20

y; oğlu İsmayıl 4 y(ölüb).14. Xəlil Abdulla oğlu 25 y; arvadı Gülü 25 y; 2 oğlu

var: Hüseyn 7 y; Həsən 3 y; qızı Gülüstan 2 y.15. Təhmuraz Həsən oğlu 35 y; arvadı Zeynəb 35 y; 2

oğlu var: Alı 20 y(onun arvadı Hürü 15 y); Hüseyn 10 y.16. İman Veyis oğlu 50 y; 2 oğlu var: Həsən 25 y; (onun

83


arvadı Fatma 18 y; qızı Sadat 3 y); Ələsgər 5 y(ölüb); 2 qızı var: Nazlı 7 y; Zeynəb 3 y.

17. Abul İsmayıl oğlu 50 y(ölüb); arvadı Sənəm 40 y; qızı Qızbəsti 8 y.

18. Ağa Abdulla oğlu 30 y; arvadı Səlbixan 22 y; oğlu Xudayar 7 y; 2 qızı var: Nazlı 8 y; Nanı 6 y.

19. Qasım İsmayıl oğlu 20 y; arvadı Nənə 20 y; oğlu Nəbi 5 y.

Haraya köçdükləri məlum deyil.20. Əli Hacı oğlu 25 y(ölüb); arvadı Nisə 18 y; qızı

Xeyrənisə 2 y.21. Yaqub Ədna oğlu 20 y; arvadı Şərəbanu 15 y; oğlu

Ədna 1 y(ölüb); 2 qardaşı var: Vəli 15 (ölüb); Bayram 10 y; anası Sona 40 y.

Haraya köçdükləri məlum deyil.22. Novruz İsmayıl oğlu 18 y; 2 qardaşı var: Eyvaz 7

y (ölüb); Nəbi 3 y; 2 bacısı var; Zeynəb 2 y; Pəri 1 y; anası Xanpəri 35 .

23. Rüstəm Mustafa oğlu 20 y; qardaşı Həsənalı 5 y; anası Xatun 50 y.

24. Məmmədalı Məmmədxan oğlu 20 y; bacısı Pərizad 15 y; anası Şahxanım 30 y(?).

İrəvan qəzasının Şahablı kəndinə köçüblər.25. Salman Hacı oğlu 40 y; arvadı Zeynəb 20 y; 2 oğlu

var: Məmməd 6 y; Süleyman 4 y(ölüb); qızı Səkinə 5 y.26. Abaz Canbaz oğlu 50 y; arvadı Səkinə 30 y; 3 oğlu

var: Alı 16 y; Almurad 15 y; Nəbi 7 y(ölüb); qızı Zeynəb 8 y.27. Şahgəldi Yolçu oğlu 40 y(ölüb); arvadı Gülpəri 30

y; 3 qızı var: Səlbi 15 y; Pəri 10 y; Hürü 8 y.28. Allahverdi Fətəli oğlu 30 y; arvadı Mələk 30 y; 2

oğlu var: Məmməd 9 y; Mahmud 7 y; qızı Səkinə 6 y.

84

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 29. Şahhüseyn Xudaverdi oğlu 50 y(ölüb); arvadı Səlbi

40 y; 2 oğlu var: Allahyar 12 y; Abdulla 5 y; 2 qızı var: Sa-dat 8 y; Şərəbanu 4 y.

30. Allahverdi Pirverdi oğlu 50 y(ölüb); oğlu Həsən 15 y; qızı Nurcahan 14 y;

Haraya getdikləri məlum deyil.31. Əlmərdan Otarif (?) oğlu 60 y(ölüb); arvadı Pəri

40 y; 3 oğlu var: Məmməd 20 y; (onun arvadı Sona 18 y; oğlu Allahverdi 3 y(ölüb); qızı Balqız 1 y); Qəmbəralı 15 y; Abbasəli 8 y.

Haraya köçdükləri məlum deyil.32.İsmayıl Alı oğlu 30 y(ölüb); arvadı Səkinə 30 y; 2

qızı var: Xeyrənisə 3 y; Fatma 1 y.33.Həsən Məmməd oğlu 30 y; arvadı Mələk 20 y; oğlu

Hüseynalı 3 y; 2 qızı var: Qızyetər 5 y; Hürü 2 y.Haraya köçdükləri məlum deyil.34.Məmmədxan Məmməd oğlu 70 y(ölüb); arvadı

Xəzəl 30 y; oğlu Məmməd 5 y; 3 qızı var: Gülü 9; Telli 7 y; Qızbəsti 2 y; qardaşı Usub 30 y.

35.Abaz Hüseeyn oğlu 15 y; 2 qardaşı var: Eylas 9 y; Bayraməli 5 y; anası Hürüxan 30 y.

Qarabağa köçüblər.36.Əli İsmayıl oğlu 15 y; qardaşı Davud 10 y(ölüb);

bacısı Gülüstan 7 y; anası Pəri 35 y.Haraya köçdükləri məlum deyil.37. Şahbudaq Hətəm oğlu 30 y(ölüb); arvadı Xəyal 30

y; oğlu Hüseyn 3 y(ölüb); 2 qızı var: Xanım 4 y; Sona 2 y.38. Seyid Kamal Seyid Hacı oğlu 60 y(ölüb); arvadı

Fatma 40 y; 3 oğlu var: Seyid İsmayıl 15 y; Seyid Əli 5 y(ölüb); Seyid Məmməd 4 y.

85


(Haraya köçdükləri məlum deyil).39. Molla Kəlbihüseyn İmamverdi oğlu 60 y; arvadı

Yetər 60 y; 2 oğlu var: Baba 10 y; Haxqulu 8 y.Əhalisi əliyanlı tayfasına mənsub olan Ağkənddə 39

ailə, 124 kişi, 98 qadın, cəmi 222 adam yaşayır.Səlim çayın yaxınlığında yerləşən bu kəndin ərazisi 11

verstdir. 30 xalvar suvarılan, 5 xalvar dəmyə əkinəyararlı torpağı var. Arxlarla Səlim çayının suyundan istifadə edir-lər. İldə 12 min bağ ot biçilir, örüş yerləri də var.

Buğda və az miqdarda darı əkilir.Kənddə 137 öküz, 134 inək, 61 buzov, 490 qoyun, 276

keçi, 28 at var.Bu kəndin torpaqları İran dövlətinin vaxtında dövlətə

məxsus olub. İndi isə aydın deyil ki, hansı səbəbə görə Hü-seyn Sultan bu mülkə yiyələnib.

Kənddə 1 keçəçi, 2 yararsız dəyirman, 1 yararsız bə-zirxana var.

№36. AĞDƏRƏ KƏNDİQaraçorluların əliyanlı tayfası

1.Kəndxuda Talıb Alı oğlu 30 y; arvadı Şahzeynəb 25 y; 4 oğlu var: Alı 8 y; Məhərrəm 4 y; Şıxəli 3 y; Əliqulu 1 y; 2 qızı var: Şahpəri 7 y; Ağasultan 6 y.

2. İbrahim Bayram oğlu 20 y; arvadı Xatun 15 y; oğlu Abbasəli 1 y; 3 qardaşı oğlu var: Bayram Zülfüqar oğlu 7 y; Zeynalabdin 5 y; Nəbi 4 y; qardaşı qızı Mələk 3.

36 №-li Ağdərə kəndinin əhalisi 5 il bundan əvvəl müxtəlif yerlərə dağılışıblar.

3. İsmayıl Bayram oğlu 25 y; arvadı Şahpəri 18 y; oğ lu Abdulla 3 y; bacısı Pəri (kor) 20 y; anası Ləbixan 50 y.

4. Həsən Yolçu oğlu 50 y; arvadı Yetər 40 y; 3 oğlu var:

86

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Eylas 15 y; Yarməmməd 10 y; Hüseyn 4 y; 2 qızı var: Xa nı 8 y; Gövhər 5 y.

5. Eylas Qələndər oğlu 90 y; arvadı Gülü 30 y. Oğlu Murad 20 y(onun arvadı Şərəbanu 15 y; qızı Nərgiz 1 y);

6. Hüseyn Məhəmməd oğlu 35 y; arvadı Gözəl 20 y; oğlu Təhmuraz 3 y.

7. Allahverdi Məhəmməd oğlu 40 y; arvadı Xanpəri 40 y; 3 oğlu var: Əliverdi 7 y; Sübhanverdi 5 y; İmamverdi 3 y; 2 qızı var: Şahpəri 4 y; Xeyrənisə 1 y.

8.Salman Məhəmməd oğlu 40 y; arvadı Əslixan 30 y; 3 oğlu var: Məmmədvəli 10 y; Mehdi 8 y; Həsənalı 5 y; 3 qızı var: Yetər 7 y; Səlbixan 6 y; Qızxanın 4 y.

9. Məhərrəm Babaxan oğlu 30 y; arvadı Zeynəb 20 y; 2 oğlu var: Səfər 7 y; Həsənalı 4 y.

10. Babaxan Həsən oğlu 80 y; arvadı Banu 30 y; 2 oğlu var: Sadıq 5 y; Məmmədqasım 3 y.

11. Məhəmməd Babaxan oğlu 32 y; arvadı Pəri 20 y; qızı Şahpəri 3 y.

12. Seyid Həsən Seyid Xudaverdi oğlu 40 y; arvadı Mahpəri 30 y; 3 oğlu var: Seyid Abbas 18 y. (onun arvadı Səkinə 15 y; oğlu İbrahimxəlil 1 y); Seyid Nəcəfalı 12 y; Seyid Xudaverdi 7 y; qızı Xanpəri 5 y.

13. Seyid Hətəm Seyid Şah nəzər oğlu 30 y; arvadı Hürü 20 y; 2 oğlu var: Seyid Zaman 6 y; Seyid Şahnəzər 3 y; 2 qızı var: Mələk 7 y; Xeyrənisə 2 y; 2 qardaşı var: Seyid Məmməd (kordur) 15 y; Seyid Həşim 14 y; anası Xanım 50 y.

Qaraçorluların əliyanlı tayfasının yaşadığı Ağdərə kəndində 13 ailə, 45 kişi, 33 qadın, cəmi 78 adam var.

Sallı çayının yaxınlığında yerləşən bu kəndin 4 verstə yaxın ərazisi var. Onun 8 xalvarı əkinə yararlı suvarılan tor-paqdır. Çay və bulaq suyundan istifadə edirlər.

87


Sakinlər 4 min bağ ot biçir, buğda əkirlər.Kənddə 1 kəl, 24 öküz, 14 inək, 12 buzov, 121 qoyun,

99 keçi, 9 at var.Torpaqların mənsubiyyəti Ağkənddə olduğu kimidir.

(İran dövlətinin vaxtında xəzinəyə məxsus olub, indisə nə üçünsə Hüseyn Sultanın mülkiyyətinə keçib).

№ 37. RƏSUL QIŞLAĞI KƏNDİKəngərlilərin əliyanlı tayfası

1.Zeynalabdin Sultan Həsən oğlu 40 y(ölüb); Prapor-şik, 3-cü dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni kavaleri; arva-dı Yasəmən 28 y; qızı Nabat 14 y; qardaşı oğlu Mustafa ağa Qocabəy oğlu 25 y; (ailəsi ilə birlikdə İrana qaçıb); Nökəri Oruc Rəhim oğlu 80 y;(onun arvadı Tomağa 60 y; 2 oğlu var: Əli 25 y; Əsgər 17 y; qardaşı oğlu Ələkbər Hü-seyn oğlu 12 y; nəvəsi Məmi Rüstəm oğlu 12 y); xidmətçi Asiya 12 y.

2. Məmmədtağı Murad oğlu 60 y; oğlu Məmmədalı 25 y (onun arvadı Səkinə 15 y).

Ailə Qarabağa köçüb, hansı kəndə getdikləri bilin-mir.

3. Kərim Rəhim oğlu 30 y; arvadı Qızxanım 26 y; qızı Səkinə 12 y.

Gürcüstan-İmeretiya quberniyasının Yelizavetpol qəzasına köçüblər.

4.Həsən Kamil oğlu 40 y; arvadı Şahpəri 30 y; 2 oğlu var: Həzrətqulu 10 y; Məmmədqulu 7 y.

İrəvan qəzasına köçüblər, hansı kəndə getdikləri məlum deyil.

5. Bayram Davud oğlunun dul qalmış arvadı Sevgili 25 y; qızı Sənəm 7 y.

88

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Kəngərlilərin əliyanlı tayfasının yaşadığı Rəsul qışlağı

kəndində 5 ailə, 13 kişi, 10 qadın, cəmi 23 adam var.Bu kənd Ağdərə kəndinin yaxınlığında yerləşir. 7 verstə

yaxın torpağı var, onun 5 xalvarı suvarılan, 1 xalvarı dəm-yədir. Səlim çayından çəkilmiş 21 verst uzunluğunda olan kanalın suyundan istifadə edirlər. Əkin sahələrinin kənar-larından ot biçirlər, dərələrdə otlaqlar var.

Buğda, arpa, darı əkilir. Kənddə 10 kəl, 14 öküz, 11 inək, 6 buzov, 24 qoyun, 29

keçi, 3 at, 1 qatır var.Kənd xəzinəyə məxsusdur.

№ 38.ŞAHGƏLDİ QIŞLAĞI KƏNDİQaraçorluların əliyanlı tayfası

1.Pənah Hüseyn oğlu 90 y; arvadı Şahpəri 45 y; 3 oğlu var: Nəbi 30 y(arvadı Mələk 20 y; qızı Nazpəri 3 y); Hətəm 20 y; Xudaverdi 12 y.

2.Bayram Pənah oğlu 40 y; arvadı Zöhrəbanu 30 y; 2 qızı var: Hürü 6 y; Pəri 3 y.

3. Bayram Şahhüseyn oğlu 50 y; arvadı Xanpəri 50 y; oğlu İbrahim 30 y(arvadı Pəri 20 y; 2 qızı var: Şərəfnisə 4 y; Gülnisə 1 y).

4.Haxverdi Məcnun oğlu 40 y; arvadı Şahxanım 50 y; 2 oğlu var: Rüstəm 3 y; İmamqulu 1 y; 2 qızı var: Zöhrə 10 y; Zeynəb 7 y.

5. Şəfi Şahgəldi oğlu 40 y; arvadı Xanxanım 30 y; oğlu Bayram 5 y; 2 qızı var: Gülpəri 3 y; Qızbəsti 2 y.

Milli kürd tayfası6. Mərdan Şahverdi oğlu 30 y; arvadı Fatma 20 y; oğlu

Allahverən 1 y; qızı Pəri 2 y.7.Hüseynalı Şahverdi oğlu 20 y; arvadı Nazpəri 15 y;

89


qardaşı Cəfər 15 y; anası Fatma 45 y.Kəndin bütün əhalisi naməlum yerlərə köçüb.Rəsul qışlağı kəndində 7 ailə, 16 kişi, 20 qadın, cəmi

36 adam var.Bu kənd Sallı kəndinin yaxınlığında, Səlim çayın sa-

hillərində yerləşir. 5 verstə yaxın ərazisi var, onun 3 xalvarı su varılan, 2 xalvarı dəmyə olan əkinə yararlı torpaqlardır. Səlim çayının suyundan istifadə edirlər.

Dərələrdə yararlı otlaqlar var. Darı əkilir.Kənddə 22 öküz, 26 inək, 6 buzov, 75 qoyun, 106 keçi,

5 at var.Gündə 1 xalvar dən üyüdən 1 işlək və 1 yararsız dəyir-

man var.Kənd xəzinəyə məxsusdur.

№39. SALLI KƏNDİBərgüşad tayfası

1.KəndxudaXudayarMahmudoğlu25y;arvadıSənəm26y;2qızıvar:Səkinə6y;Qızbəsti3y;qardaşıoğluMah-mudMəhəmmədoğlu12y(ölüb);anasıAğasultan50y.

2. Bəyməmməd Gülməmməd oğlu 15 y; qardaşı Və-liməmməd7y(ölüb);bacısıHürüzad12y;anasıNənəqız35y.

3.HaxverdiAbdullaoğlu50y;arvadıHürü40y;oğluTalıb20y;(onunarvadıSəlbi15y).

4.MəhəmmədMəhərrəmoğlu18y(ölüb);2bacısıvar:Nənəxanım14y;Pəri4y;anasıBacıqız40y.

5.ŞükürHaxverdi oğlu25y; arvadıHürü20y; qızıFatma4y; qardaşıAllahverdi 7 y; anasıHənifə 40y.

6.MəmmədalıMəmmədalıoğlu40y;arvadıNənəxa-nım40y;oğluŞaban18y;3qızıvar:Bacıqız10y;Yetər9y;Amanyetər5y.

90

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Qarabağa köçüblər.7.MahmudAlıoğlu30y;arvadıReyhan30y;2oğlu

var:Qurbanəli8y;Mehralı1y(ölüb);2qızıvar:Mələk9y;Hürü5y.

8.KöçəliHüseynalıoğlu30y;arvadıGülşah20y;oğluHüseynalı1y;qardaşıHəzrətqulu7y;anasıFəxrinisə60y.

9.TəhmirazMəhəmmədoğlu30y;arvadıHürüzad15y.10.HəsənZeynalabdinoğlu30y; arvadıSona30y;

qızıFatma4y;anasıYetər70y.11.BayraməliSəhləlioğlu30y;arvadıQızyetər25y;

oğluNəcəf5y;2qızıvar:Şahxanım7y;Allahyetər4y;anasıArzuxan70y.

12.HəsənNəzəralıoğlu30y;arvadıSəlbinaz25y;2qızıvar:Hürü7y;Pəri1y.

13.OrucNəzəralıoğlu40y;arvadıMələk35y;oğluMəmmədhüseyn 20 y.

14.MollaİsmayılƏlioğlu40y;arvadıZöhrəbanu20y;oğluMirzalı5y;2qızıvar:Səfiyəbanu3y;Cahanbanu1y.

Püsyanlı kürdlərin babalı tayfası:15.MəmmədalıSarıxanoğlu50y(ölüb);arvadıFatma

40y;oğluCəfərqulu20y(ölüb);(onunarvadıSəkinə15y;oğluBayramqulu1y;ölüb).

16.MustafaMəmmədalıoğlu30y;arvadıGözəl22y;oğluHəsənqulu10y;qızıƏminə9y.

Qarabağın Püsyan kəndinə köçüblər.Qaraçorluların təhməzli tayfası17.PənahMəmmədhüseynoğlu40y;arvadıXanxanım

60y;oğluQulu15y;qızıAğaxanım9y.Qarabağın Püsyan kəndinə köçüblər.Sallıkəndində17ailə,33kişi,44qadın,cəmi77adam

yaşayır.

91


BukəndSəlimçayın yaxınlığında yerləşir.Ərazisi 14verstdir,onun20xalvarıəkinəyararlısuvarılantorpaqdır.Çayvəbulaqlarınsuyundanistifadəedirlər.Azmiqdarotbiçirlər, lakinətrafdağlarəlverişliotlaqlardır.

Buğda,arpavədarıəkirlər.Kənddə75öküz,73 inək,45buzov,522qoyun,253

keçi,26at,11ulaqvar.Kəndxəzinəyəməxsusdur.

№ 40. OBANA KƏNDİQaraçorluların hacısamlı tayfası

1.KəndxudaQılıcAllahverdioğlu50y;arvadıSənəm40y;2oğluvar:Məmmədalı20y;Bayram7y;2qızıvar:Leyli15y;Sədəf3y.

2.MirzəHüseynoğlu50y;arvadıYetər35y;2oğluvar:Rəhim20y;Hüseyn7y;2qızıvar:Gülümağa10y;Xanımağa6y.

3.EylasŞahgörənoğlu30y; arvadıŞahsənəm25y;oğluMəmməd7y;2qızıvar:Bəyi9y;Xanpəri3y.

4.Abbas Edilxan oğlu 25 y; arvadı Pəri 20 y; oğluEdilxan 5 y.

5.MəcnunAllahverdioğlu40y;arvadıŞahpəri30y;2oğluvar:Allahverdi15y;Məhərrəm7y;qızıXanxanım6y.

ƏhalisiqaraçorlularınhacısamlıtayfasındanolanOba-nakəndində5ailə,13kişi,12qadın,cəmi25adamyaşayır.

Bu kəndin əhalisinin haraya köçdüyü məlum deyil. Qonşu Qızılqışlaq və Qoytul kəndlərinin əhalisi 5 il bun-dan qabaq məskunlaşıb.

KəndAynazurkəndininyaxınlığındadır,qışlaqolmaqlaörüşyerikimiistifadəolunan20versttorpağıvar,əkinləriyoxdur.

92

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Xəzinəyəməxsusolanbukənddə22öküz,27inək,26

buzov,3atvar.

№41. ARDARAS KƏNDİ.Püsyanlı tayfası

1.Kəndxuda Məhəmməd Beydulla oğlu 60 y; arvadıŞahxanım30y;2oğluvar:Canməmməd7y;Şahməmməd5y;qardaşıXanməmməd50y(ölüb;onunarvadıSəkinə20y).

2.NovruzBeydullaoğlu70y(ölüb);arvadıSevgili40y;3oğluvar:beydulla20y(ölüb).(onunarvadıTükəzban15y;oğluƏsədulla1y);Nəbi19y;(onunarvadıQəvri20y;qızıZeynəb2y);Hüseynalı7y.

3.OcaqquluBeydullaoğlu55y;arvadıXeyrənisə30y;2oğluvar:Bayraməli15y;Gülmalı9y.

4.CəfərMəhəmmədoğlu 20y; arvadıPərizad15y;anası Şahsənəm 40 y.

5.MəmmədquluBeydullaoğlu45y; arvadıŞərəbanu40y;2oğluvar:Həsən15(ölüb).Qurbanəli7y.

6.MəhəmmədMirzəoğlu20y;arvadıXeyrənisə15y;qardaşıMəhərrəm7y;anasıHürüxan40y.

Dərələyəz mahalının Qaravənk kəndinə köçüblər.Əvvəlkikəndinyaxınlığındadır.Ərazisi7verstəyaxın-

dır,14xalvarəkinəyararlıdəmyətorpağıvar.Bulaqsuyun-danistifadəolunur,2minbağotbiçilir.

Azmiqdardabuğdavəarpaəkilir.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə14öküz,14inək,11

buzov,97qoyun,51keçi,6atvar.

93


№42. ƏLİ QIŞLAĞI KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası

1.KəndxudaNamazQasımoğlu50y;arvadıZülheyda40y;4oğluvar:Səfəralı25y(arvadıMehricahan25y;2oğluvar:Qasım2y;Danıbəy1y);Allahverdi20y;Kazım16y;Cəfər12y;qızıXırda7y.

Dərələyəz mahalının Aşağı Canı kəndinə köçüblər.2.Abbasİmamverdioğlu30y;arvadıCahan18y;2

oğluvar:Nəcəfqulu5y;Dəryaqulu4y;qızıŞahxanım2y.Dərələyəz mahalının Zeytə kəndinə köçüblər.3.BalaAlbəyoğlu30y;2oğluvar:Təhmuraz15y;

Əmirxan12y;qızıSəkinə8y.Qarabağa köçüblər.QaraçorlularıntəhməzlitayfasınınyaşadığıƏliqışlağı

kəndində3ailə,13kişi,6qadın,cəmi19adamvar.Qoytulçayınınsahilindəyerləşənbukəndinərazisi1

verstdir,onun3xalvarıəkinəyararlıdır.Əkinlərinətrafındaazmiqdarbiçənəklərvar.

Buğda,arpa,darı,soğanvətərəvəzəkirlər.9öküz,11inək,7buzov,131qoyun,19keçi,4atvar.

Kəndxəzinəyəməxsusdur.

№43.HƏSƏN KƏNDİ.İrandanköçürülmüş17erməniailəsiyaşayır.

№44.ƏRDƏPİN KƏNDİ.İrandanköçürülmüş38erməniailəsiyaşayır.

№45.ƏLİXAN PƏYƏSİ KƏNDİQaraçorluların əlixanlı tayfası

1.KəndxudaAydınXudooğlu50y;arvadıSənəm26y;oğluHəsənalı12y;qızıBədirnisə9y.

94

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 2.MəhərrəmXudooğlu25;arvadıQızxanım22y;oğlu

Əmrah7y;qızıSəkinə8y.3.KərimXudooğlu26y;arvadıLeyli20y;oğluGül-

məmməd4y.4.ƏliƏzizoğlu25y;arvadıSəlbi22y;oğluZülfüqar

5y;qızıHürü8y.5.AllahverdiƏziz oğlu 24y; arvadıSona18y; qızı

Mehriban 3 y.ƏlixanlıtayfasınınyaşadığıƏlixanpəyəsikəndində5

ailə,9kişi,9qadın,cəmi18adamyaşayır.Gömüşbulaq çayının yaxınlığında yerləşir. 7 verstə

yaxınərazisivarvəotlaqkimiistifadəolunur.Əhaliəkinçi-likləməşğul olmur.

Kənddə13öküz,11inək,10buzov,5atvar.

№ 46. HORVADIX KƏNDİQaraçorluların hacısamlı tayfası

1.KəndxudaXıdırHüseynoğlu40y;3arvadıvar:Şərəbanu30y;Pəri20y;Yaxşı15y;oğluAllahverən10y;qızıNazlı4y.

2.CəfərHüseynoğlu30y;arvadıXeyrənisə20y;qızıŞərəbanu4y.

3.HüseynƏsgəroğlu50y;arvadıSaliyə20y;2qardaşıqızıvar:Zöhrə4y;Qızbəsti2y.

Qarabağ qəzasının Yeni Uğurlubəyli kəndinə kö-çüblər.

4.OsmanHacıoğlu30y;arvadıBəyaz40y;oğluHus-so10y;qızıMədinə5y;qardaşıNəbi20y;(onunarvadıAyişə15y);

Dərələyəzin Qozluca kəndinə köçüblər.5.MirzəEliyasoğlu20y;oğluOruc3y;anasıFatma40y;

95


Qarabağın hansı kəndinə getdikləri məlum deyil.6.MəhəmmədEliyasoğlu15y;arvadıSona15y.Qarabağa köçüblər.7.AlməmmədMəmmədxanoğlu30y; arvadıXanxa-

nım20y;oğluİsgəndər10y;qızıŞahsənəm15y.8.MəhərrəmNağıoğlu40y(ölüb);arvadıXanzadə40

y;oğluHəsən10y;qızıPəri13y.Qarabağ qəzasının Uğurlubəyli kəndinə köçüblər.9.KələşMahmud oğlu 15 y; bacısı Sofi 10 y; anası

Həcər 30 y.Dərələyəzin Qozluca kəndinə köçüblər.Əhalisi hacısamlı olan Xorvadıx kəndində 9 ailə, 15

kişi. 20 qadın, cəmi 35 adamyaşayır.BukəndGümüşbulağınyaxınlığındayerləşir.11verst

ərazisivar,onun3xalvarısuvarılan,qalanıdəmyədir.İldə2minbağotbiçilir.

Buğdavəarpaəkirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə3yararsızdəyirman,

biryararsızbəzirxana,35öküz,41inək,16buzov,142qo-yun,93keçi,8at,3ulaqvar.

№ 47. ƏLƏYƏZ KƏNDİQaraçorluların tərtərli tayfası

1.Kəndxuda Məhərrəm Allahverdi oğlu 50 y; arvadıQızxanım40y;3oğluvar:İsmayıl15y;Qasım8y;Əmrah5y;2qızıvar:Gülxanım4y;Bəxşi1y;qardaşıqızıSəkinə7y.

Ailə Qarabağ qəzasına köçüb.2.KərimXudaverdioğlu30y;arvadıLeyli25y;2oğlu

var:Şahməmməd8y;Gülməmməd2y;qızıGünəş5y.Qarabağa köçüblər.3.ƏliƏzizoğlu30y;arvadıSəlbi28y;2oğluvar:Şad-

man12y;Əmirqulu4y;2qızıvar:Hürü6y;Xanpəri1y.

96

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Hacısamlı tayfası1.Şahverdi Məmmədcəfər oğlu 45 y; 2 arvadı var:

Ağapəri 35y;Yetər 30y; 7oğluvar:Şübhanverdi 20y;İmamverdi18y;Abbasqulu15y;Nəbi6y;İmamqulu5y;Bayraməli2y;Hümbətalı1y;3qızıvar:Pəri5y;Nazpəri3y;Xanpəri2y.

1yerli,İrandangəlmiş11erməniailəsininsiyahısı.Ələyəz kəndi Dərələyəz mahalının ən şimal qurtara

cağında,Ələyəzçayınınüstündəyerləşir.Onaməxsusolantorpaqlar35verstəyaxındır.Onun30xalvarıəkinəyararlısuvarılantorpaqdır.Kənddənşimalauzanandərələrbaxımsızqalmışboşkəndlərinmeyvəbağlarıilədoludur.600dənçoxqozağacıvar.Kəndincənubşərqində15verstuzanıbgedəndüzgövdəlimeşəörtüyüvar.

Sakinlər az ot biçir, ammaotlu biçənəklər və örüşlərboldur.

Buğda,arpa,darı,kətan,çətənə,paxla,mərcimək,pam-bıq,tütün,çuğundur,vəkələməkirlər.

Müsəlmanların19öküzü,32inəyi,21buzovu,60qo-yunu,20keçisi,5atıvar.

Gündə2xalvardənüyüdən1işləkdəyirman,15yarar-sızdəyirmanvar.

№ 48. GÜNEYVƏNK KƏNDİQaraçorluların hacısamlı tayfası

1.KəndxudaƏləsgərMəhəmmədoğlu18y;arvadıFat-ma14y;qardaşıAbdulla20y;(onunarvadıNənəxanım19y;2oğluvar:İsmayıl5y;Mustafa3y);qızıSəkinə1y;anasıNazlı50y.

2.ƏsədullaMəhəmmədoğlu30y(dülgər);arvadıPəri30y;oğluAlmədət7y;3qızıvar:Zeynəb15y;Gövhər6y;Mələk5y.

97


3.QasımƏbülhəsən oğlu 50 y; arvadıYetər 40 y; 3oğluvar:Tağı18y(arvadıNərgiz25y;2oğluvar:Ələsgər4y;Əli2y;qızıŞərəfnisə3y);Hüseyn8y;Həsən5y;2qızıvar:Zeynəb12y;Nisə6y.

İrəvan qəzasının Qarabağlar kəndinə köçüblər.4.MəmmədəminXəliloğlu40y;arvadıSona26y;2

oğluvar:Xəlil12y;Muradəli8y;2qızıvar:Yetər16y;Pəri13y.

5.MəmmədhəsənRüstəmoğlu30y;2arvadıvar:Fat-ma20y;Şahxanım19y;qardaşıMikayıl28y;anasıŞah-bəyi60y.

Qarabağa köçüblər.6.OrucMəmmədoğlu30y;arvadıMahpəri20y;qızı

Xeyrənisə6y.7.ŞanovRüstəmoğlu40y;arvadıHürü30y;3oğlu

var:Məmmədhüseyn15y;Rüstəm12y;Qurbanəli6y;3qızıvar:Çiçək12y;Şahbəyi5y;Yaxşı3y.

Qarabağa köçüblər.8.ƏlihüseynMəmmədhüseynoğlu30y;arvadıNənəxa-

nım20y;oğluAllahverdi3eynəb5y.Qarabağa köçüblər.9.TarverdiXəlil oğlu 30y; arvadıMələk16y; anası

Gülpəri 50 y.İrəvan qəzasının harasına köçdükləri məlum deyil.10.RəsulŞahverdioğlu25y(kor);arvadıZeynəb20y;

2oğluvar:Ələkbər5y;Məmmədtağı3y.İrəvan qəzasının harasına köçdükləri məlum deyil.ƏhalisihacısamlıolanGüneyvənkkəndində10ailə,28

kişi,30qadın,cəmi58nəfəryaşayır.Bukənd əvvəlki kənddən şərqdə,Ələyəz çayınınkə-

narındayerləşir.Burada5xalvarsuvarılantorpaqvar.Bu

98

Dərələyəz mahalının kameral təsviri kənddənyuxarıda“Gülüdüz” adlananböyükçölyerləşir.Burada500xalvardanartıqəkinəyararlı suvarılan torpaqvar,lakintaxılzəmiləriçoxazdır.

Gülüdüzdəgenişbiçənəklərvəotlaqlarvar.Buğdavəarpaəkilir.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə63öküz,78inək,33

buzov,176qoyun,141keçi,9at,2baxımsızdəyirman,1baxımsızbəzirxana,1dülgər,çöldaşındantikilmişbirmo-nastrvar.

№49.QOVUŞUQ KƏNDİQaraçorluların hacısamlı tayfası

1.KəndxudaHəsənİsmayıloğlu55y;3arvadıvar:Ba-har40y;Yaxşı30y;Qızxanım20y;

Dərələyəz mahalının Həsən kəndinə köçüblər.2.NəcəfalıHəsənoğlu25y;arvadıHürüzad18y.Dərələyəz mahalının Həsən kəndinə köçüblər.3.QurbanəliHəsənoğlu22y.Dərələyəz mahalının Həsən kəndinə köçüblər.4.Novruzİsmayıloğlu50y;arvadıHürü40y;6oğlu

var:Məhərrəm25y;(onunarvadıSayalı20y;oğluMəhər-rəm2y);Məmmədalı18y;Abbasəli15y;Səfəralı10y;Gülmalı10y(əkizdirlər);Namazalı7y;2qızıvar:Yetər8y;Ağapəri4y.

Dərələyəz mahalının Həsən kəndinə köçüblər.5.SeyidAllahverdiSeyidNəbioğlu50y;arvadıHürü-

zad45y;5oğluvar:SeyidNəbi25y;SeyidMəmməd15y;SeyidAbdulla12y;SeyidBayram6y;SeyidHəsənalı4y.

Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.6.İbrahimAlıoğlu15y;qardaşıHəsənalı3y;3bacısıvar:

Gülpəri12y;Şahpəri8y;Mahpəri6y;anasıŞərəbanu35y.

99


Haraya getdikləri məlum deyil.7.QurbanəliSəlimoğlu15y;bacısıZeynişərəf9y;Dərələyəzin Qozluca kəndinə köçüblər.8.AlıMəmmədxanoğlu40y(ölüb);arvadıHürü50y;4

oğluvar:Bayram25y;(arvadıGülyetər15y(Qarabağın Tərtər kəndinə köçüblər));Hüseyn14y;Allahverdi8y;Tahirverdi7y;2qızıvar:Xəzəl6y;Pərixan5y.

Dərələyəzin Ostı kəndinə köçüblər.9.TahirverdiAllahverdioğlu50y;arvadıAğasultan50

y;oğluAllahverdi24y(arvadıMahpəri15y).Qarabağ qəzasının Ağdərə kəndinə köçüblər.10.BayramTahirverdioğlu25y;arvadıPərizad25y;

oğluAbbas2y;4qızıvar:Hürüzad10y;Səkinə8y;Şərəf6y;Gövhər3y.

11.NovruzAlıoğlu50y;arvadıSona40y;3oğluvar:Məhərrəm20y(onunarvadıMahpəri15y);Vəli10y;Alı5y.

Qarabağ qəzasının Zanus kəndinə köçüblər.12.TalıbxanMəcnunoğlu30y;arvadıAmanyetər35y;

3oğluvar:Hüseyn12y;Albəy8y;Məcnun5y;3qızıvar:Xanım18y;Gülyetər7y;Çiçək6y.

Dərələyəzin Ostı kəndinə köçüblər.13.ƏmirquluŞahbəndəoğlu30y;arvadıAğapəri20

y;qızıYetər1y.Qarabağa köçüblər.14.VəliMəmmədxanoğlu50y;arvadıAllahyetər40

y;2oğluvar:Məhəmməd15y;Məhərrəm8y;3qızıvar:Reyhan15y;Gülnisə7y;Pəri3y.

Qarabağa köçüblər.15.AlıHəsənalıoğlu20y;4qardaşıvar:Vəli15;Məm-

mədalı10y;Abbasəli5y;Tahirverdi3y;anasıMələk50y.

100

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Qarabağa köçüblər.16.HümbətMəhəmmədoğlu20y;arvadıSəkinə15y;

qızıBalaxanım1y.17.NəbiHüseyn oğlu 20 y; arvadıCahan 15 y; oğlu

Hüseynalı 1 y.18.NəbiAğaxanoğlu50y;3oğluvar:Səfəralı20y;

Allahverən10y;Həsənalı5y;qızıGözəl15y.Qarabağa köçüblər.Qaraçorlularınhacısamlı tayfasınınyaşadığıQovuşuq

kəndində18ailə,53kişi,43qadın,cəmi96adamvar.Qovuşuq kəndi geniş Gülüdüz düzənliyində, Ələyəz

çayının yaxınlığında yerləşir. Torpaqları əvvəlki kəndləümumidir.

Buğdavəarpaəkilir.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə71öküz,111inək,52

buzov,306qoyun,322keçi,25at,2ulaqvar.

№50. QARAVƏNK KƏNDİTatarlar. Şıxanlı tayfası

1.KəndxudaSeyidŞahhüseynSeyidQurbanoğlu60y;arvadı Pəri 50 y; 3 oğlu var: SeyidMəmmədbağır 15 y;SeyidŞirin8y;SeyidCəfər6y;3qızıvar:Əslihan14y;Nərgiz5y;Fatma4y.

Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.2.Seyid İsmayıl SeyidMəmmədalı oğlu 50 y; arvadı

Səkinə50y;oğluSeyidMəmmədalı10y;qızıNisə2y.Dərələyəzin Herher kəndinə köçüblər.3.SeyidHəsənSeyidAğahüseynoğlu60(ölüb);arvadı

Zeynəb40y;2oğluvar:SeyidHüseyn12y;SeyidMəhəm-məd5y;3qızıvar:Şahsənəm15y;Nənəqız10y;Fatma4y.

101


Qarabağın Kol kəndinə köçüblər.4.SeyidEylasSeyidAbbasoğlu30y;arvadıXanxa-

nım25y;4oğluvar:SeyidƏləsgər10y;SeyidAbbas8y;SeyidMirhəsən6y;SeyidSəfi4y;2qızıvar:Yetər3y;Fatma2y.

Dərələyəzin Cağatay kəndinə köçüblər.5.SeyidƏləkbərSeyidAbbasoğlu32y;arvadıPərinisə

25y;2oğluvar:SeyidRza8y;SeyidCəfər4y;qardaşıSeyidİbrahim15y;bacısıPəri20y.

Qarabağın Kol kəndinə köçüblər.6.Seyid Hüseynxan Seyid Məmmədxan oğlu 30 y

(ölüb);arvadıŞərəfnisə50y;2oğluvar:SeyidHəsənxan15y;SeyidŞahverdi12y;qızıSəlbi8y.

Qarabağın Kol kəndinə köçüblər.7.Seyid İbrahimSeyidMəmmədxanoğlu30y(ölüb);

arvadıMahpəri28y;2oğluvar:SeyidHəsən15y;SeyidƏli3y.

8.SeyidHüseynəliSeyidHəsənoğlu40y;arvadıHürü30y;2oğluvar:SeyidHəsən4y;Seyidİbrahim2y;qızıXanxanım7y;qardaşıSeyidİsmayıl15y.

Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.9.SeyidBayramSeyidHəsənoğlu20y;arvadıSultan

18y;oğluSeyidAbbas5y;qızıMələk4y.Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.10.Seyid Məhəmməd SeyidAğasi oğlu 50 y; arvadı

Bənövşə30y; 2 oğluvar:SeyidƏliməmməd6y;SeyidHəsənəli 3 y; qızıNənəpəri 10 y.

Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.11.SeyidAğaSeyidMəhəmmədoğlu15y(ölüb);2qar-

daşıvar:SeyidƏhməd8y;SeyidHümbət5y;2bacısıvar:Şahxanım10y;Qızxanım6y;anasıYetər40y.

102

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.Qaraçorluların əliyanlı tayfası1.AğahüseynEylasoğlu40y;arvadıZeynəb30y;2

oğluvar:Eylas15y;(onunarvadıAmanyetər20y);Şahbaz10y;qızıPəri9y.

Dərələyəzin Ayısəsi kəndinə köçüblər.2.ŞahverdiBalıoğlu50y;arvadıHürüxan30y;3oğlu

var:Musa10y;İsa6y;Allahverdi3y.Haraya köçdükləri məlum deyil.3.ÇıraqHüseynoğlu60y;2oğluvar:Hüseyn20y;

(onunarvadıŞərəbanu20y;qızlığıXeyrənisə3y);Şahhü-seyn15y;qızıYetər18y

Qaravənkkəndində14ailə,46kişi,34qadın,cəmi80nəfəryaşayır.

BukəndƏləyəzkəndindəncənubda,dağlıqyerdəyer-ləşir.Ərazisi14verstdir,onun2xalvarısuvarılan,4xalvarıdəmyəəkinəyararlı torpaqlardır.Bulaqsuyundan istifadəolunur,ammakifayətetmir.

Dərələrdənotbiçirlər.Buğda,arpavətərəvəzəkirlər.Dövlətəməxsusolanbukənddə65öküz,43inək,29


№ 51. CAĞATAY KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası

1.KəndxudaMəşədiİsaxanƏlmərdanoğlu60y;arva-dıFatma60y;2oğluvar:Edilxan20y;Babaxan10y;qızıŞahpəri15y.

2.ŞərifƏlmərdanoğlu40y;arvadıŞahpəri40y;2oğluvar:Məmməd20y;Abbasəli7y;3qızıvar:Mələk15y;Ammani10y;Tutu8y;

103


3.NəbiCəfəroğlu50y;arvadıSənəm30y;2oğluvar:Rüstəm12y;Edilxan4y;

Ailə Qarabağa köçüb. 4.ŞahməmmədPənahoğlu50y;arvadıNazlı45y;2

oğluvar:Xanməmməd20y;Həsən7y; qızı Hürüxan15y.

Qarabağ nahiyəsinə köçüblər. 5.NəbiNadiroğlu40y;arvadıHürü30y;oğluNadir

12y;qızıGülpəri15y.Əvvəlki ailə ilə birgə gediblər.6.NəbiTəhnəzəroğlu30y;arvadıZeynəb25y;2oğlu

var:Şahgəldi5y;Şahverdi3y.Qarabağa köçüblər.Cağataykəndində6ailə,17kişivə13qadınolmaqla

cəmi30nəfəryaşayır.Kənd Arpaçay sahilində,dağlıq yerdədir. Ərazisi 7

verstdir.4xalvarıdəmyədir,2xalvarsuvarılanyerivar.İldəminbağotbiçilir.Buğda,darıvəbostanbitkiləribecərilir.

Kənddə 33 öküz, 22 inək, 17 buzov, 550 qoyun, 70keçi, 17 at var.

Kənddövlətəməxsusdur.

№52. ERTIŞ KƏNDİMilli tayfası

1.KəndxudaHüseynbəyOsmanağaoğlu80y;arvadıBanu50y;3oğluvar:Nəcəfqulu15y;Rzaqulu8y;Ab-dulla6y.

2.QədimNovruzoğlu30y;2 arvadıvar:Şahpəri 25y;Nabat15y;anasıNənəxanım50y;əmisioğluİsmayılHüseynqulu oğlu 10 y.

104

Dərələyəz mahalının kameral təsviri İrəvan qəzasının Qıraxlı kəndinə köçüblər.

3.CəfərbəyOsmanağaoğlu60y;2oğluvar:Əmir-həsən30y;(onunarvadıSəlbixan20y;oğluMəmmədkə-rim3y;qızıFatma5y).Məmmədhəsən27y;(onunarvadıSona30y;oğluMəmmədtağı1y(ölüb);qızıTükəzban8y;oğulluğuAbdullaAbbasoğlu4y).

İrəvan qəzasına köçüblər.4.MəhəmmədOsmanağaoğlu50y(ölüb);2oğluvar:

Alı30y(ölüb).(onunarvadıTükəzban20y;qızıSəkinə2y);Hüseynalı29y;(onunarvadıLəbixan20y;2oğluvar:İsfəndiyar4y;Bəxtiyar2y(ölüb)).

5.AlıOcaqquluoğlu50y;qavadıQızey30y;4oğluvar:Məmmədrza16y;Vəli8y;Musa6y;Niftalı2y(ölüb);qızıBəyi9y.

6.QəmbərAllahquluoğlu60y;arvadıPəri30y;3oğluvar:Bayraməli15y;Abbasəli8y;Bünyadəli6y(ölüb);3qızıvar:Gülpəri10y;Xanpəri4y;Gülnisə2y;qardaşıoğluMəmmədhəsənHüseynoğlu30y.

İrəvan qəzasına köçüblər.7.ƏləsgərƏləsgəroğlu15y;3ögeyqardaşıvar:İsgən-

dərQələndəroğlu8y;Hüseynalı7y;Abdulla5y(ölüb);anasıYetər30y.

8.NəcəfNəbioğlu20y;qardaşıQasım8y;2bacısıvar:Hürü6y;Şərəbanu5y;anasıTükəzban35y.

9.BayraməliHəsənoğlu25y;2qardaşıvar:Qurbanəli15y;Məmmədəli12y.

10.AğaHüseynbəyoğlu30y;oğluMehdi2y.Tatarlar1.MəmmədsalehVəli oğlu 60y; oğluAbbasəli 20y;

(onunarvadıAğanisə20y;qızıGünəş1y);2qardaşıoğluvar:ƏləkbərKazımoğlu15y;Cəfərqulu8y.

105


İrana köçüblər.2.MəhəmmədYusifoğlu30y;arvadıPəri25y;oğlu

Əli10y.3.RəsulVəlioğlu60y(ölüb);qızıŞərəbanu7y.Ertışkəndində13ailə,45kişi,25qadın,cəmi70nəfər

yaşayır.Arpaçayınsahilində,dağlarınarasındayerləşənbukən

dinərazisi20verstdir,onun8xalvarısuvarılan,100xalvarıdəmyəəkinəyararlı torpaqlardır.Arpaçayınsuyundanvəbulaqlardan istifadə edirlər.Dərələrdən ot biçirlər, xüsusibiçənəkyoxdur.

Buğda,arpa,çəltik,tütün,tərəvəzəkirlər.Kənddə41öküz,50 inək,30buzov,158qoyun,288

keçi,9at,1ulaq,gündə10batmantaxılüyüdən1işləkvə1yararsızdəyirmanvar.

Əvəllərbukənddövlətəməxsusolub,indiHüseynƏliSultanbumülkəyiyələnib.

Kənddən yuxarıda, dağların üstündə baxımsız qalmışŞeyxƏlixanqalasıyerləşir.

№ 53. AXTA KƏNDİ

Qaraçorluların həsənanlı tayfası.1.YüzbaşıAllahverdiHətəmoğlu35yaş;arvadıQız-

yetər30y;2oğluvar:Hətəm10y;Əsəd4y;qızıNənəpəri6y;3qardaşıvar:İmamverdi20y(ölüb);Alı15y;Bayram10y;anasıPəri50y.

2.HüseynHəsənoğlu50y;arvadıŞahpəri40y;2oğluvar:Murtuza15y;Behbudalı4y;2qızıvar:Gülpəri8y;Mahnigar6y.

6 il əvvəl Qarabağ qəzasına köçüblər.3.VəliHəsənoğlu55y.ArvadıSultan30y.3oğluvar:

106

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Albəy15;Mustafa6y;Abbas1y.(ölüb).2qızıvar:Nənəqız8y;Şahpəri5y.

4.MəmmədhəsənQasımoğlu35y.ArvadıXanxanım30y.5.ƏlirzaÇıraqoğlu50y.ArvadıQızyetər60y.4oğlu

var:Çıraq20y.(ölüb);Əlpəna15y;Məmməd8y.(ölüb);Alı5y;

6.Hətəmİmamverdioğlu50y.ArvadıYetər40y.2oğluvar:İmamverdi15y;Şahverdi12y(ölüb);qızıZeynəb7y.

7.HüseynNəbioğlu50y.;arvadıAğapəri35y;3oğluvar:Xudaverdi20y.(ölüb);Şahhüseyn17y(ölüb);İmam-verdi12y(ölüb);QızıSalvar10y.;

8.NəbiHüseynoğlu22y.;arvadıNənəxanım18y;oğluAlı2y.;

9.Rüstəm İmamverdi oğlu30y.; arvadıTükəzban22y.;3oğluvar:Hüseynalı7y.;Həsənalı6y.;Məmmədalı4y.

Bu ailə 6 il əvvəl Qarabağ qəzasının Zar kəndinə kö-çüb.

10.Fətəliİmamverdioğlu30y.;arvadıPərizad25y.OğluSübhanverdi8y.;qızıMahpəri1y.11.Allahverdiİmamverdioğlu60y;arvadıGülsənəm

35y.4oğluvar:Şahqulu18y;Allahqulu14y;Xudaverdi10y;Məhərrəm3y;2qızıvar:Nənəpəri6y;Xatun4y.

12.HəsənŞıxəlioğlu50y;arvadıHürünisə40y;oğluŞıxəli10y;2qızıvar:Allahyetər9y;Şahpəri7y.

13.HüseynHəsənoğlu25y;arvadıXədicə20y.2oğluvar:Nəcəfalı6y;Qəmbər4y;2qızıvar:Fatma5y.;Gülpə-ri1y.

14.HəsənNəbioğlu30y;arvadıHürü25y;qızıYetər3y.QardaşıŞahhüseyn15y;bacısıŞahpəri8y;anasıGülü60y.

15.UsubHüseynoğlu25y;arvadıMahpəri20y;oğluƏhməd4y;qızıBahar1y;anasıGülümağa50y.

107


16.MənsiməliQasımoğlu30y;arvadıGərəknaz25y;oğluHüseynalı10y;2qızıvar:Allahyetər12y;Mələk5y.

17.ŞahbazNovruzoğlu20y;arvadıPərixan20y;oğluAğakişi4y;qardaşıŞano15y;onunarvadıŞahsənəm14y;anasıZeynəb50y.

18.ƏhmədQaraxanoğlu20y;arvadıAğapəri20y;oğluSüleyman1y.

19.SəfiSəfioğlu30y;arvadıXanımağa20y;oğluƏlipəna5y.

Dərələyəzin Çaykənd kəndinə köçüblər.20.TəhmurazRəsuloğlu35y;arvadıHənifə25y;2

oğluvar:Rəsul7y;Hüseyn3y.10;11;12;13;14;15;16;17;18; və 20 nömrəli ailələr 7

il qabaq Qarabağ qəzasına köçüblər. Hansı kəndə get-dikləri məlum deyil.

21.TarverdiVəlioğlu50y.(ölüb);arvadıFatma40y;ikioğluvar:Məlikəjdər20y;Həsən3y;ikiqızıvar:Hürü10y;Qızxanım2y.

22.HüseynŞahverdioğlu30y;arvadıMahpəri20y;oğluAbbas1y.

23.Hüseynİmanoğlu40y;arvadıXatun35y;üçoğluvar:Allahverdi20y;İsmayıl14y;Süleyman4y.dördqızıvar:Məsumağa12y;Fatma6y;Şərəbanu5y;Şahpəri3y.

Milli tayfası1.ŞahgəldiBayramoğlu40y;arvadıŞərəbanu40y;3oğluvar:Behbudalı15y;Abbasəli12y;İsmayıl6y

(ölüb);QızıMələk4y;anasıQızyetər60y.2.HüseynAlıoğlu30y;arvadıZeynəb20y.3.TomaAbdullaoğlu30y;arvadıPəri25y;oğluŞah-

hüseyn4y.

108

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 4.Alırzaİmanoğlu30y;arvadıSona20y;qızıŞah

sənəm2y;anasıŞahsənəm50y.2, 3 və 4 nömrəli ailələr 1836-cı ildə Qarabağ qəza-

sına köçüblər. 5.RəsulXudaverdioğlu60y;arvadıZuzik35y;dörd

oğluvar:Şahverdi18y;Meqey16y;Nəbi5y;Maxso3y;qızıGözəl2y.

Bu ailə İrəvan qəzasına köçüb. Hansı kəndə getdiyi bilinmir.

Tatarlar (Yeni müsəlmanlar):1.HacıMəmmədƏli oğlu55y; arvadıMələknisə 42

y;qızıDostuxanım2y;ikiqardaşıvar:İsmayıl42y;onunarvadıZeynəb35y;İsmayılın2oğluvar:Novruzəli16y;Nəcəfalı6y;qızıFatma3y;Məmmədbağır38y;arvadıXeyranisa20y;qızıŞahsənəm2y;əmisioğluMəmməd-cəfərHüseynxanoğlu35y;arvadıSəkinə25y;oğluƏsəd7y;qızıZeynəb4y;

Bu ailə 8 il qabaq Naxçıvan qəzasının Qaraboya kəndinə köçüb.

2.AğaməmmədHeydəroğlu32y;arvadıŞahzeynəb25y;oğluAbbas2y;

3qızıvar:Mələk7y;Zöhrə4y;Şərəbanu1y;3.ƏhmədKərbəlayiAbbasoğlu50y;arvadıGözəlağa

50y;oğluZeynalabdin6y;qızıPərinisə5y;4.MollaHəsənƏbdülqasımoğlu40y;arvadıPərizad

30y;oğluMəmməd8y;qızıXanpəri2y;5.AllahverdiMehralıoğlu50y;arvadıXanımağa40y;

oğluXudaverdi3y;2qızıvar:Şahzadə10y;Ummugülsüm5y.

6.HəsənAllahverdioğlu30y;arvadıSəkinə20y;oğluMehralı6y;qızıŞahpəri1y;

109


2; 3; 4; 5 və 6 nömrəli ailələr 8 il qabaq Naxçıvan qəzasının Qaraboya kəndinə köçüblər.

Axtakəndində34ailə, 100kişi və87qadınolmaqla187 nəfər yaşayır.

BukəndKöçbəkçayınınsahilindəyerləşir,ərazisi21verstdir,2verstsuvarılanvə25xalvardəmyəyerivar.Çaysuyundanistifadəedirlər.

Palıdvəcırmeyvəağaclarındanibarətolan20xalvarmeşəsi var.

İldə10minbağotbiçilir.Buğdavəarpaəkilir.Kənddə14kəl,223öküz,225inək,86buzov,1122qo-

yun,311keçi,35atvar.Kəndinbiruçuqvəgündə1,5xalvardənüyüdən1işlək

dəyirmanı,biruçuqbəzirxanasıvar.Kənddövlətəməxsusdur.

№ 54. TEZXARAB KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası

1.KəndxudaRüstəmİmamverdioğlu50y;arvadıMeh-ribanu30y;2oğluvar:Bəxtiyar14;İmamverdi10y;qızıXatun8y.

2.BabaxanAllahverdioğlu40y;arvadıGülpəri30y;oğluRzaqulu2y;2qızıvar:Xanpəri10y;Gülüstan8y.

3.İsaxanAllahvedioğlu20y;arvadıXassə15y.4.MəhərrəmAllahverdioğlu15y;2bacısıvar:Mehri-

cahan9y;Pəricahan6y;anasıSənəm60y.5.MəmmədalıKöçərioğlu50y;arvadıŞahsənəm40

y;2oğluvar:Hüseynalı20y;Fətəli17y;2qızıvar:Yaxşı12y;Nənəxanım9y.

Kulakanlıların yaşadığıTezxarab kəndində 5 ailə, 10kişi,12qadın,cəmi22adamvar.

110

Dərələyəz mahalının kameral təsviri BukəndArpaçayayaxın,dağlıqyerdəyerləşir,torpaq-

ları14verstəyaxındır,lakinəkinəyararlı1xalvarsuvarılanvə 2 xalvar dəmyə yeri var.Arpaçayın suyundan istifadəedirlər.1,5xalvarbiçənəkdənildə2minbağotbiçirlər.

Buğda,arpavədarıəkilir.Kənddə 39 öküz, 35 inək, 17 buzov, 208 qoyun, 75

keçi, 12 at var.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə1yararsızdəyirman

var.

№ 55.AZADƏK KƏNDİİrandan kğçürülmüş 33 erməni ailəsi yaşayır

№56. POR KƏNDİ04Qaraçorluların bozlu tayfası

1.KəndxudaAbbasəliPənahoğlu60y;arvadıŞahxanım35y;ikioğluvar:Aləmşah19y;Şükür14y;qızıPəri20y.

2.Həsən Şahbaz oğlu 30 y; arvadıMələk 20 y; oğluOcaqqulu 4 y; 2 qızı var:Xanxanım8 y;Mahpəri 5 y.

3.Cəfər Əlpəna oğlu 50 y; arvadı Sənəm 50 y; oğluƏsədulla 7 y; qızı Zeynəb 9 y.

1, 2 və 3 nömrəli ailələr Dərələyəzin Qaralar kən-dinə köçüb).

4.İmamverdiXudaverdioğlu40y;arvadıSevgili25y;oğluRəhim8y.

Hara getdikləri məlum deyil.5.SəfiEliyasoğlu20y(ölüb).Əhalisi boğlu tayfasınamənsub olan Por kəndində 5

ailə,10kişi,8qadın,cəmi18adamyaşayır.Bukənddağlıqyerdədir.Torpaqları11verstəyaxındır,

ancaqonun1xalvarısuvarılan,8xalvarıəkinəyararlısu-

111


varılantorpaqdır.Bulaqsuyundanistifadəedirlər.200bağotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Kəndd43öküz,40inək,15buzov,202qoyun,53keçi,

9at,2ulaqvar.Kəndxəzinəyəməxsusdur.

№57. PAŞALI KƏNDİKənddəİrandanköçürülmüş18erməniailəsiyaşayır.

№58.QARALAR KƏNDİQaraçorluların bozlu tayfası

1.KəndxudaŞahsuvarEdilxanoğlu30y;bacısıMahpəri15y;anasıŞahpəri45y.

2.XudakərimMurtuzaoğlu25y;qardaşıEliyas15y;anasıGülü40y.

3.QələndərQəmbəralıoğlu50y;arvadıTükəzban40y;2oğluvar:Məmmədhəsən15y;Əhməd3y;qızıŞahza-də18y.

4.FətəliQəmbəroğlu40y;arvadıPəri27y;2oğluvar:Məhərrəm7y;Niftalı 3y;qızıŞahpəri15y;qayınanasıMahpəri50y.

5.SübhanverdiAllahverdi oğlu 40 y; arvadıHürüxan40y;oğluXudaverdi15y;qızıGülpəri12y.

6.HüseynHəsənoğlu18y; bacısıGülpəri 7 y; anasıŞahsənəm 40 y.

7.AbbasQəmbəroğlu30y;arvadıMələk30y;oğluMəmməd3y;anasıŞahpəri80y.

8.NəcəfCəfəroğlu30y;arvadıPəri25y;2oğluvar:Cəfər3y;Babaxan2y.

112

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 9.Məhəmmədİmamverdioğlu40y;arvadıLeyli30y;

oğluAğaverdi1y.10.SübhanverdiŞahverdioğlu25y;arvadıŞahpəri25

y;qızıŞahsənəm3y.11.TahirverdiŞahverdioğlu26y;arvadıQızyetər20y;

qızıGülsənəm3y;bacısıGülpəri15y;anasıŞahpəri40y.12.MollaƏlverdiAllahverdioğlu30y;arvadıBalaxa-

nım25y;oğluXudaverdi1y.13.QələndərHətəmoğlu50y;arvadıMahpəri25y;

oğluBayram15y.ƏhalisibozlutayfasınamənsubolanQaralarkəndində

13ailə,25kişi,24qadın,cəmi49adamyaşayır.Bu kənddəki 13 ailənin hamısı 3 il qabaq Qarabağın

Min kəndinə köçüb.Paşalıkəndininyaxınlığındayerləşir.Ərazisi14verst-

dir,onun5xalvarıəkinəyararlıdəmyətorpaqdır.Bulaqsu-yundanistifadəedirlər,dərələrdənotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə82öküz,91inək,25


№ 59. GÖYƏRÇİN KƏNDİ.Qaraçorluların həsənanlı tayfası

1.KəndxudaAllahverənİsmayıloğlu30y;arvadıZey-nəb 30 y; 2 oğlu var:Təhməz 7 y; Cəfərqulu 4 y(ölüb);qardaşıAbdulla15y.

2.İmamverdiVəlioğlu45y;arvadıŞahsənəm40y;2oğluvar:Vəli20y;Hüseynalı15y;qızıXırda17y.

Haraya getdikləri məlum deyil.3.Həsənİsmayıloğlu28y;arvadıMahpəri14y.4.ŞahgəldiHüseynoğlu60y(ölüb);arvadıCahan40y;

oğluHəsən25y(ölüb).

113


5.Şahbazİsmayıloğlu40y;arvadıTümən30y;2oğluvar:Hüseyn10y;Abbas5y;qızıMehribanu12y;

Haraya getdikləri bilinmir.Əhalisi həsənanlı olan Göyərçin kəndində 5 ailə, 13

kişi, 7 qadın, cəmi 20 adam yaşayır.Bukəndin torpaqları4verstdir,Arpaçayınsuyundan

istifadəedirlər. İldə1000bağotbiçirlər.KəndinsakinləriMərətüzkəndinintorpaqlarındataxıl

əkirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə33öküz,31inək,14


№60. SÖYLAN KƏNDİKulakanlı tayfası

1.KəndxudaHüseynCəfəroğlu 30y;arvadıŞahpəri25y;oğluƏləsgər10y;2qız:Güləndam8y;Səkinə3y;anasıMələk50y.

2.ŞahhüseynCəfəroğlu30y;arvadıQızyetər22y;oğluXudaverdi5y;2qızıvar:Sasun8y;Mələk4y.

3.ElyasDavudoğlu40y;arvadıZeynəb30y;qızıMələk6y.

4.SüleymanNəbioğlu40y;arvadıŞərəbanu40y;2oğluvar:Vəli15y;Bayraməli6y.QızıƏsli4y.

Qarabağın Min kəndinə köçüblər.5.NəcəfNəcəfoğlu40y;arvadıSədəf20y;oğluKə-

rim3y;qzıŞahpəri1y.Dərələyəzin Cul kəndinə köçüblər.6.Novruzəlicamaloğlu 25y;arvadıQızyetər18y;

oğluNəcəfalı 1y.Qarabağın Qazançı kəndinə köçüblər.7.LazımHüseynoğlu 15y. QardaşıMəmməd 3y;

anasıMahpəri 60y.

114

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 8.MəmmədalıCamaloğlu18y;anasıZeynəb40y. 6 №-li ailə ilə birgə köçüblər.9.NəcəfHüseynoğlu30y;arvadıGözəl30y;oğluQa-

sım8y;üçqızıvar:Fatma13y;Tükəzban10y;Mahpəri3y.Dərələyəzin Dəmirçi kəndinə köçüblər.10.AllahverdiMəmmədxanoğlu50y;arvadıMahpəri

40y;ikioğluvar:Məmmədxan20y.İsmayıl8y.11.HəsənNəbi oğlu 30 y; arvadı Şahpəri 30 y; iki

oğluvar:Heydərqulu9y;Behbudalı5y.(Siyahıyaalma-dan sonra ölüb).

12.AllahverdiHüseynoğlu8y;qardaşıİmamverdi6y;anasıGülümağa40y.

6 il qabaq Qarabağın Min kəndinə köçüblər. 13.BayramHüseynoğlu40y;arvadıHürü26y;oğlu

Hüseyn9y; ikiqızıvar:Pəri12y;Nənəpəri1y.Dərələyəzin Göyərçin kəndinə köçüblər.14.İmamMərdanoğlu50y;arvadıXədicə35y;iki

oğluvar:Şahverdi20y(onunarvadıZöhrə15y);Tahir-verdi16y.

7 il qabaq Qarabağın Oxçir kəndinə köçüblər.Söylankəndində14ailəvar,30kişivə28qadınolmaq-

lacəmi58nəfəryaşayır.BukəndArpaçayınsahilindəyerləşir,onaməxsustor-

paqlar21verstəçatır,suvarılanərazi1xalvardır.SuvarmaüçünArpaçaydanistifadəolunur.Arpaçayınsahiliboyu4verstmeşəvar.3minbağotbiçilir.Buğda,arpa,darıəkilir.KəndinəhalisiGomurkəndininərazisindəəkinedir.

Heyvandarlıq:104öküz,107inək,35buzov,410qo-yun,120keçi,18atvar.

1 yararsız dəyirman var. Söylanla Haxılı kəndlərininarasında2uçuqkarvansaravar,kəndinözüvəhəminkar-

115


vansaralardövlətəməxsusdur.Arpaçayınüstündəəvvəllərkörpüolub, indiuçmuşvəziyyətdədir.

№61.MƏRƏTÜZ QIŞLAĞI KƏNDİQaraçorluların həsənanlı tayfası

1.Kəndxuda Allahverdi Vəli oğlu 35 y; arvadı Şah-sənəm30y;3qızıvar:Bədircahan7y;Fatma4y;Pəri2y.

2.SəfiVəlioğlu40y;arvadıZeynəb30y;5oğluvar:Məmmədvəli15y;Hüseynalı12y;Usub10y;Məmməd8y;Nəbi6y;2qızıvar:Bəyi4y;Nazlı2y.

3.NovruzXudaverdioğlu20y;2qardaşıvar:Şərif15y;Qələndər12y;bacısıXuban10y;anasıFatma40y.

4.XələfMirzəoğlu40y;arvadıŞahpəri30y;4oğluvar:Mirzə15y;Rza13y;İsa8y;Musa4y;qızıSənəm5y;

5.Tahirverdiİmamquluoğlu30y;arvadıŞahnisə30y;qızıBalaqız4y.

6.AllahverdiŞahhüseynoğlu4y.Bu əhalinin haraya getdiyi bilinmir.Bukəndhündürbiryerdəyerləşir,torpaqları14verst-

dir,onun6xalvarı suvarılan,8xalvarıdəmyəolanəkinəyararlı torpaqlardır.Bulaq suyundan istifadə edirlər.

2xalvarsahəsiolanbiçənəklərdənildə 4minbağotbiçilir.

Buğdavəarpaəkirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddə34öküz,28inək,15


№62.ƏRGƏZ KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası

1.NəbibəyFətəlixanoğlu60y(Qaraçorlu tayfasının rəhbəri); arvadıNənəxanım50y;2oğluvar:Həsənqulu

116

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 20y;(onunarvadıXırda15y);Heydərqulu15y(Dərələyə-zin Terp kəndinə köçüb);(onunarvadıGülnisə15y;oğluUsub1y);2qızıvar:Ummunisə10y;Ayna5y;

Dərələyəzin Arınc kəndinə köçüblər.2.AbbasqulubəyNəbibəyoğlu25y;arvadıMələk18

y;2oğluvar:Şirxan3y;Bəşir1y;2qızıvar:Xeyrənisə5y;Tuti2y.

4 il əvvəl İrana qaçıblar.3.HüseynbəyAllahverdioğlu60y;arvadıSənəm60

y;oğluMəmmədsadıq27y.4.KəndxudaAlməmmədAlıoğlu40y;arvadıXanxa-

nım40y;4oğluvar:Əlihüseyn20y;(onunarvadıMehri-cahan20y);Həsənalı15y;Qəmbəralı10y;Alı3y;2qızıvar:Mahpəri8y;Zeynəb6y;Ağapəri70y.

5.ƏləsgərMəhəmmədoğlu30y;arvadıSəmənağa30y;3oğluvar:Əhməd8y;Zeynal5y;Həsən3y.

6.MuradxanƏhmədoğlu30y;arvadıMəryəm30y;2oğluvar:Almurad5y;Əhməd2y;qızıSayad8y.

7. İsmayılHaxverdioğlu35y;arvadıHüsnü35y;4oğluvar:Murad15y;Cəfər8y;əkizlər:Nuru5y;İmamqu-lu5y(ölüb);2qızıvar:Səkinə10y;Amanyetər7y;anasıŞahpəri100y.

8.ŞirəliMirzəcanoğlu50y;arvadıFəxri30y;3oğluvar:Həsənxan15y;Hüseyn8y;Həsənalı6y;2qızıvar:Gülxanım12y;Hürü8y.

Dərələyəzin Qaravənk kəndinə köçüblər.9.Əlmərdanİmamverdioğlu40y;arvadıHürü30y;3

qızıvar:Salatın8y;Xatun6y;Mələk3y;qardaşıMəmmə-dqulu20y;(onunarvadıGülümağa20y);anasıŞamama80y.

10.BabaVəlioğlu20y; arvadıGülxanım15y;qızıGünəş1y.

117


11.GülməmmədAllahverdioğlu40y;arvadıXədicə-banu25y;oğluİmamverdi6y;qızıBədirnisə8y.

Dərələyəzin Kotanlı kəndinə köçüblər.12.İmaməliİbrahimoğlu40y;arvadıBəyi30y;oğlu

Dünyamalı15y;qızıGülxanım12y.13.HüseynalıMaqsudalıoğlu30y;arvadıMələk30

y;3oğluvar:Həsənalı15y;Şıxəli10y;Baxşəli5y;qızıSəkinə9y.

14.Nəzərİbrahimoğlu40y;arvadıNigar30y;oğluDadaş5y;2qızıvar:Səkinə8y;Yaman4y.

15. Məşədi Qurbanəli Maqsud oğlu 40 y; arvadıNənəxatun25y;3oğluvar:Məhəmməd10y;Paşa6y;Əsəd 4 y; 2 qızı var: Fəxri 3 y;Yaxşı 1 y.

16.HəzrətquluAllahverdioğlu20y;arvadıZeynəb15y;qardaşıAllahqulu15y;anasıŞahumağa50y.

Dərələyəzin Qaravənk kəndinə köçüblər.17.Mirzəməmmədİmamverdioğlu40y;arvadıŞahuma-

ğa30y;2oğluvar:Həsən5y;Hüseyn3y;qızıPərinisə10y.18.ZöhrabEyvazoğlu20y;arvadıMeyxanım15y.Haraya köçdükləri məlum deyil.19. ŞahbazMəmməd oğlu 30 y; arvadı Saliyə 30 y;

oğluƏləkbər8y; 2qızıvar:Bahar10y;Fatma6y.Dərələyəzin Kotanlı kəndinə köçüblər.20.MəşədiNəcəfalıMehralıoğlu50y;arvadıXatun

50y;3oğluvar:Səfəralı30y;(onunarvadıZeynəb20y);Kəlbəli20y;Mehralı15y.

Dərələyəzin Qaravənk kəndinə köçüblər.21.YusifFəhradoğlu30y;anasıGüzəlağa50y.22.FəzləliMehrəlioğlu40y;arvadıŞahniyaz35y;3

oğluvar:Nəzəralı20y;Teymur15y;Əmir10y;2qızıvar:Şərəf5y;Nisə1y.

118

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Dərələyəzin Qaravənk kəndinə köçüblər.23.CəfərxanVəlioğlu20y;arvadıŞahxanım18y;qızı

Mürasa3y.24.BədəlPiricanoğlu40y;arvadıGülpəri23y;2oğlu

var:Əlverdi7y;Allahverdi5y;qızıFatma2y.Qarabağa köçüblər.25.AllahverdiPiricanoğlu60y(ölüb);2oğluvar:Allah-

yar30y;(onunarvadıHürüxan25y;2oğluvar:Yarməm-məd6y;Gülməmməd3y;qızıPəri5y);Məmmədyar20y.

Dərələyəzin Kotanlı kəndinə köçüblər.26.KərimAllahverdioğlu50y;arvadıZöhrə40y;2

oğluvar:Allahverdi20y;(arvadıŞahnisə15y;oğluHəsən2y);Eyvaz10y.

Naxçıvan nahiyəsinin Qarababa kəndinə köçüblər.27.AlıHüseynoğlu60y;arvadıKiçikxanım50y;oğlu

MollaHüseyn20y.Qarabağa köçüblər.28.ƏhmədVəlioğlu40y;arvadıAmanyetər30y;oğlu

Cabbar10y;2qızıvar:Nigaf8y;Pəri5y.Püsyanlı tayfası:1.MəmmədHətəmoğlu40y;arvadıHürüzad25y;2

oğluvar:Abutalib8y;Qəhrəman2y.1,2,3,4 və 5 nömrəli ailələr Qarabağa köçüblər. Han-

sı kəndə getdikləri bilinmir. 2.MəmmədhüseynHümbətalıoğlu40y;arvadıZeynəb

40y;3oğluvar:Hümbət15y;Şahbaz19y;Şərbətəli5y;qızıŞərəfnisə8y.

3.OcaqquluHüseynoğlu30y;arvadıŞahpəri30y;2oğluvar:İmamqulu12y;Süleyman8y;qızıGülpəri6y;anasıMahpəri60y.

4.ŞahverdiMustafaoğlu70y;arvadıHafizə30y.

119


5.AllahyarMəmmədyaroğlu40y;arvadıHürü35y;2oğluvar:Məmmədalı20y;Əhmədalı10y;qızıMələk5y.

Milli tayfası:1.Məhəmmədİbrahimoğlu30y;arvadıŞahzadə25y;

oğluCəfər10y;2qızıvar:Bacıxanım5y;Nənəxanım3y.Kəngərlilərin yurdçu tayfası:1.HəsənHüseynoğlu30y;arvadıƏslixan20y;2oğlu

var:Əhməd5y;Məmmədalı2y.2.ƏyyubMəhəmmədoğlu25y;bacısıSəlbixan10y;

anasıUmmu40y.Ərgəz kəndinin bu 3 ailəsi haqqında məlumat yoxdur.Şadılı tayfası:1.AğarzaMirzəoğlu40y;arvadıXədicə30y;3oğluvar:

Gülməmməd15y;Məhərrəm12y;Alo8y;qızıŞirin10y.Qarabağlı tayfası:1.ŞahgəldiMəmmədhüseynoğlu30y.Qarabağa köçüb.Ərgəzkəndindəmüxtəliftayfalaramənsubolan38ailə,

109kişi,84qadın,cəmi193adamyaşayır.Ərazisi21verstolanƏrgəzkəndidağlıqyerdəyerləşir.

20xalvarəkinəyararlısuvarılan torpaqğıvar,dəmyətorpaqlarıçoxolsada,onun10xalvarındataxıləkirlər.Bulaq-larınsuyundanistifadəedirlər.

Dərələrdəgenişotlaqlarvar.Buğdavəarpaəkirlər.Dövlətəməxsusolanbukənddə2yararsızdəyirman,99

öküz,97inək,78buzov,749qoyun,222keçi,70atvə8ulaqvar.

120

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №63. BÜLBÜLÖLƏN KƏNDİQaraçorluların gəlohçu tayfası

1.KəndxudaBaxşəliCahanoğlu30y;arvadıXədicə20y;oğluBabaxan4y;qızıPərizad2y;atasıCavadBabaxanoğlu70y;arvadıHürü60y.

2.AğaBabaxanoğlu40y;arvadıZeynəb30y;2oğluvar:Fəzləli10y;Həsənalı2y;qızıCahan3y;qardaşıBaba30y;(onunarvadıXeyrənisə15y);anasıZeynəb100y.

3.TarverdiSəfiquluoğlu70y;2oğluvar:Əli20y;(onunarvadıXeyrənisə20y;qızıMələk2y);Vəli15y.

Qarabağ qəzasının Malıbəyli kəndinə köçüblər. 4.MehralıXıdıroğlu40y;arvadıYaxşı20y;2oğlu

var:Niftalı4y;Mirzə1y;2qardaşıvar:Dünyamalı10y;Məmməd9y.

Qarabağ qəzasının Muradlı kəndinə köçüblər. 5.CəfərMuradoğlu50y;arvadıBədirnisə40y;3oğlu

var:Oruc20y;İsgəndər12y;Bayram6y.6.NəcəfAlməmmədoğlu40y;arvadıQızxanım30y;

3oğluvar:Nəcəfqulu12y;Abbasqulu7y;Hüseynqulu5y;qızıSəkinə5y(əkizdirlər).

7.KəlbihüseynMəhəmməd oğlu 60 y; arvadıXanxa-nım50y;2oğluvar:Bəyalı20y(onunarvadıZeynəb15y);Bayramələ8y;qızıŞərəf3y.

8.RüstəmAllahverdioğlu70y(ölüb);arvadıSəlvər50y;3oğluvar:Qulu30y;(onunarvadıXədicə29y;2oğluvar:Məmmədbağır6y;Cəfər2y);Bayram8y;Hüseyn7y.

9.ŞahbazMəhəmmədoğlu40y;arvadıXanım50y;4oğluvar:Həsən15y;İsmayıl8y;İmamqulu4y;Zeynalabdin3y.

10.AlıTarverdioğlu35y;arvadıGüknisə32y;oğluTarverdi15y;qızıŞərəfnisə10y.

121


11.SadıqBabaoğlu15y;anasıYetər50y.12.MəhəmmədHaxverdioğlu50y;arvadıŞahnisə40

y;2oğluvar:Cəfərqulu15y;İmamqulu8y.Bülbülölənkəndində12ailə,43kişi,24qadın,cəmi

67 adamyaşayır.Buqışlaqdağlarınarasındayerləşir,əhalisiəkinçiliklə

məşğulolmur.Dövlətəməxsusdur.Sakinlərin81öküzü,49inəyi,41

buzovu,620qoyunu,91keçisivə22atıvar.

№64. AŞAĞI CANI KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası

1.KəndxudaMəmmədalıbəyFəzləliSultanoğlu40y(ölüb);arvadıFatma35y;2oğluvar:Fəzləli20y;Həsənalı10y;qızıMəstan8y.

2.OcaqquluQurbanoğlu30y(ölüb);arvadıZöhrə30y;2qızıvar:Mehrixanım6y;Səlbinaz3y.

3.MəmmədhüseynVəlioğlu50y(ölüb);arvadıGərək-məz35y;2qızıvar:Sultanağa20y;Qızyetər7y.

4.CahangirTəhməzoğlu35y;arvadıTükəzban25y;2qızıvar:Azad7y;Günəş5y;qardaşıHüseynqulu25y;(onunarvadıŞəkərbanu25y).

5.CəfərquluTəhməzoğlu30y;arvadıNənəqız20y;qardaşıHaxverdi7y;bacısıSeyran3y;analığıFəxricahan25y.

Haraya getdikləri bilinmir.6.DinməmmədOvanesoğlu50y(ölüb);arvadıAman-

yetər30y;3oğluvar:Xıdır8y;İmamqulu6y;Abdulla2y.Qarabağın harasına getdikləri məlum deyil.7.AllahyarƏliyaroğlu50y(ölüb);arvadıXanı30y;

qızıGülpəri10y.

122

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 8.Məmmədİbrahimoğlu30y;arvadıXanım15y;2

qardaşıvar:Cəfərqulu10y;Kərim6y.Türkiyədən gələn9.Məhəmmədİbrahimoğlu50y;arvadıMehri40y;

oğluƏhməd12y;qızıFatma2y.Tatarlar:1.İbrahimƏlioğlu40y;arvadıSənəm40y;2qızıvar:

Şahxanım7y;Şərəbanu3y.AşağıCanıkəndində10ailə,21kişi,24qadın,cəmi45

nəfəryaşayır.Canıçayınınsahilindəyerləşənbukəndinəraziləri14

verstdən artıqdır, 6 xalvar əkinə yararlı suvarılan torpağıvar.Dəmyə ərazisi çox olsa da,meşəlik yer olduğundan,yalnız6xalvarıəkinyeridir.Canıçayınınsuyundanistifadəedirlər.

Buradadüzoduncaqlıxeylimeşəlik,meşələrdəbolotlubiçənəklərvəörüşyerlərivar,ildə1.000bağotbiçilir,buğ-davəarpaəkilir.

Buradakı çoxlumeyvə ağacları baxımsız qaldığındancırlaşıb.

3kəl,22öküz,20inək,16buzov,55qoyun,36keçi,18 at saxlayırlar.

Dövlətəməxsusolankənddə2yararsızdəyirmanvar.

№65. HER-HER KƏNDİ.Qaraçorluların fərruxqanlı tayfası

1.KəndxudaRəhimŞahbəndəoğlu50y;arvadıSənəm40y;3oğluvar:Şahbəndə25y;(onunarvadıMələk15y);Abbas22y;Sübhan12y;2qızıvar:Qızxanım9y;Bacıxa-nım7y.

123


Haraya getdikləri bilinmir.2.XudaverdiQəmbəroğlu45y;arvadıYetər40y;2

oğluvar:Səfəralı20y;(onunarvadıZeynəb15y);Heydə-ralı17y;2qızıvar:Fatma12y;Nənəqız9y;qardaşıoğluGülümalıƏlmərdanoğlu8y.

Qarabağın hansı kəndinə getdikləri məlum deyil.3. Bünyadəli Qəmbər oğlu 20 y; arvadı Oğlangərək

15y;2qardaşıvar:Bayraməli12y;Həsənalı8y;bacısıQızxxanım 7 y; anası Şahsənəm 40 y.

4.MərdanAlıoğlu60y;arvadıGülüstan50y;3oğluvar:Alı20y;(onunarvadıXanzadə15y);Eylas10y;Bay-ram7y;qızıNənəxanım14y.

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.5.XələfHəsənoğlu30y;2arvadıvar:Hürü20y;Leyli

20y;2qızıvar:Sənəm4y;Bəyi3y.Qarabağ qəzasına köçüblər.6.HüseynSübhanoğlu25y;arvadıPəri20y;qızıYax-

şı1y;qardaşıNəbi15y;anasıSənəm60y.Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.7.KərimHüseynoğlu60y;arvadıŞahxanım50y;3

oğluvar:İman25y;(arvadıSənəm18y;oğluEylas1y);Abbas15y;Oruc12y.

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.8.MəmmədAlıoğlu70y;arvadıSənəm50y;2oğlu

var:Dünyamalı30y;(arvadıMahpəri16y;oğluAğaməm-məd2y);Bayraməli25y; (onunarvadıXanı15y;oğluHəsən1y).

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.9.XanımalıMəmmədoğlu20y;arvadıTükəzban20y;

3oğluvar:Səfəralı6y;Əhməd3y(ölüb);Abbas2y;qızıGülü1y.

124

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 10.MustafaQazaxəlioğlu50y;2arvadıvar:Qızxanım

30y;Yetər20y.11.NəbiKetioğlu30y;arvadıXədicə30y;2oğluvar:

Oruc15y;Mehdi6y;2qızıvar:Şərəbanu5y;Zeynəb3y.12.BayramHəsənoğlu50y;arvadıŞahzadə30y;2

oğluvar:İmamverdi15y;Abbas5y;2qızıvar:Şahsənəm4y;Gülpəri3y.

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.13.MəhərrəmHəsənoğlu30y;arvadıAğapəri20y;

oğluRəhim4y;qızıMələk2y.Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.14.AllahverdiMəşədiKərimoğlu30y;arvadıLeyli15y;

qızıŞahsənəm4y;qardaşıXudaverdi15y;anasıPeykər60y.15.VəliMəmmədoğlu30y;arvadıZöhrə30y;2oğlu

var:Məmməd15y(ölüb);Hümbət10y;qızıAmanyetər4y;anasıTərlan60y.

16.XudaverdiHəsənoğlu30y;arvadıZeynəb20y;oğluNəbi1y.

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.17.ŞanoNəzəralıoğlu30y(ölüb);arvadıMələk30y.18.MəşədiAllahverdi Məhəmməd oğlu 40 y; arvadı

Sənəm30y;2oğluvar:Məmmədalı12y;Nəcəf5y;2qızıvar:Mələk6y;Gülü4y.

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.19.İmamverdiMəhəmmədoğlu30y;arvadıBənövşə25

y;oğluHüseynalı7y;2qızıvar:Qızyetər6y;Şərəbanu4y.20. Tarverdi İbrahim oğlu 30 y(ölüb); arvadı Ördək

25y;oğluHaxverdi7y(ölüb);2qızıvar:Şahsənəm6y;Qızxanım 1 y.

21.AlıVəlioğlu50y;arvadıPərizad40y;oğluSalman20y.

125


22.HüseynOrucoğlu50y;oğluAlmurad15y.Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.23.SüleymanVəlioğlu20y;qardaşıPirmurad15y;

anasıSultan40y.24.HüseynCəfəroğlu30y;arvadıTərlan30y;2oğlu

var:Oruc5y;Abbas2y.Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.25.Həsən Cəfər oğlu 20 y;arvadı Gülpəri 20 y; oğlu

Cəfər 5 y; qızıNənəxanım3 y.26.AdıgözəlKeytioğlu40y;arvadıAğapəri20y;oğlu

Həsənalı7y.Əliyanlı tayfası1.QəhrəmanAğasıoğlu30y;arvadıMələk15y;qarda-

şıHüseyn15y;anasıSona50y.2.MirzəCəfəroğlu20y;anasıMahnigar70y.Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.3.TalıbMollaHüseynoğlu26y;qardaşıHanı15y;2

bacısıvar:Nərgiz10y;Azad5y;anasıZöhrə50y.Qaraçorluların əliyanlı tayfası1.MansurCəfəroğlu30y;arvadıMəryəm30y;qızı

Şahsənəm3 y.Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.2.NovruzHeydər oğlu 4 y; arvadı Fatma 35 y; oğlu

Ədna20y;2qızıvar:Səkinə15y;Zeynəb7y.İrəvan qəzasının hansı kəndinə köçdükləri bilinmir.Püsyanlı tayfası1.ƏliyarHüseynoğlu15y;anasıPəri60y.Zilanlı tayfası1.KələşXudooğlu50y;arvadıHaney30y;oğluŞah-

hüseyn6y;qızıFatma10y.İrana qaçıblar.

126

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 2.XudaverdiOsmanoğlu60y;arvadıSosi25y;2qızı

var:Balqız10y;Səlbi5y.İrana qaçıblar.3.HüseynRəsuloğlu30y;arvadıZüleyxa25y;oğlu

Həsən11y;2qızıvar:Əsmər7y;Nərgiz3y.İrana qaçıblar.Qaraçorluların həsənanlı tayfası1.MollaBayramHəsənoğlu98y;(rəqəm şübhə do-

ğurur-N.Ə.)arvadıCahan30y;3oğluvar:Mustafa25y;(onunarvadıBənövşə30y;oğluEylas4y);Məmmədhəsən20y;(onunarvadıSənəm15y);Oruc4y.

Qarabağ qəzasının Kəlbəcər nahiyəsinə köçüblər.Hacısamlı tayfası1.MollaƏliHacıXəliloğlu55y;2oğluvar:Şahgəldi

22y;Mehdiqulu17y.Qarabağa köçüblər.2.XıdırHüseynoğlu30y;arvadıPəri28y;oğluHəsən

9y;qızıSədəf14y.Dərələyəzin Qnişik kəndinə köçüblər.3.QafarƏdnaoğlu40y;arvadıZöhrə30y;qızıŞah-

səəm4.Qarabağa köçüblər.Şadılı tayfası1.İsmayılMəmmədhüseynoğlu90y;oğluƏməd35y;

(onunarvadıZeynəb30y);Qarabağa köçüblər.2.MirzəMəmmədhüseynoğlu40y;arvadıCahan25

y;qızıSəkinə6y.Qarabağa köçüblər.3.MəhərrəmMəmmədhüseynoğlu50y(ölüb);arvadı

Pəri30y;oğluİbrahim15y(ölüb);qızıNurcahan7y.

127


Kəngərlilər (yurdçu tayfası)1.EylasDanıxquluoğlu60y(ölüb);arvadıŞərəbanu50y;

oğluQulu25y;(onunarvadıFatma15y;oğluMustafa3y).2.TağıDanıxquluoğlu20y;arvadıCahan25y;oğlu

Kərim4y;qızıXanxanım3y.3.OrucəliEyvazoğlu20y;arvadıReyhan15y.4.NurməmmədƏlioğlu40y;arvadıPəri30y;oğlu

Bayram15y;qızıŞahnisə14y.Yelizavetpol qəzasının hansısa kəndinə köçüblər.5.MəmmədƏlioğlu30y;arvadıNənəqız30y.Yelizavetpol qəzasının hansısa kəndinə köçüblər.6.KərbəlayiBayramƏliquluoğlu60y;arvadıQəmzə-

banu30y;oğluŞahverdi6y(ölüb);qızıSəkinə8y.Herher kəndində müxtəlif tayfalara mənsub olan 48

ailə, 110 kişi, 103 qadın, cəmi 213 nəfər yaşayır.BukəndTağ çayının sahilində, dağlıq yerdə yerləşir,

boşqalmışKotanlıvəKövgəzkəndləriiləbirlikdə35verstərazisivar,onun10xalvarıəkinəyararlısuvarılantorpaq-dır,20xalvarıdəmyədir.Tağçayıvə4bulağınsuyundanistifadəedirlər.Buradakifayətqədərmeşə,ocümlədəndüzoduncaqlıağaclarvar.

Meşəninarasındakifayətqədərbiçənəkvəörüşlərvar,ildə5minbağotbiçirlər.

Baxımsızqalmışbağlarvəmeyvəağaclarıgöstərirki,buradanəvaxtsabağçılıqçoxinkişafedibmiş.

Dövlətəməxsusolanbukənddəhərəsigündə1xalvartaxılüyüdən2işləkvə2yararsızdəyirman,156öküz,179inək,91buzov,787qoyun,171keçi,87at,1ulaqvar.

Bukənddənəvaxtsa200ailəyaşayıb.

128

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №66.ARINC KƏNDİ

Qaraçorluların təhməzli tayfası1.NəcəfquluSultanNəbibəyoğlu(poruçik,3cüdərə

cəliMüqəddəsAnnaordenikavaleri)30y;arvadıPərixa-nım25y;2oğluvar:Fətəli6y;Qiyas5y;qızıBalaxanım3y;qardaşıMəmmədhənifə17y;

İrana qaçıblar.2.KəndxudaMəşədiHaxverdiTahiroğlu50y;arvadı

Hürü30y;2oğluvar:Allahverdi30y;(onunarvadıQız-yetər20y;oğluTarverdi4y;qızıMahpəri2y);Hüseyn6y;3qızıvar:Mələk10y;Pəri4y;Bahar1y.

Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüblər.3.SüleymanTarverdi oğlu 30 y; arvadıXədicə 20 y;

oğluŞahgəldi 5 y; qızıQızxanım3y; 3 qardaşı var:Al-lahyar20y;(onunarvadıXeyrənisə15y);İsmixan19y;İsmayıl15y;anasıZərif60y.

Canı kəndinə köçüblər.4.ŞahverdiDanzıxanoğlu50y;arvadıNazlı30y;3

oğluvar:Ələsgər8y;Ələkbər7y;Cəfər6y;3qızıvar:Züleyxa5y;Şəkər3y;Səkinə2y.

Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüblər.5.AllahquluSəfioğlu30y;arvadıXassə25y;4oğlu

var:Cəfərqulu8y;Hüseynqulu6y;Nəcəfqulu4y;Həzrətqulu1y;qardaşıXəlil(kar)28y;2qardaşıoğluvar:SəfiCamaloğlu5y;Zeynalabdin4y.

Qarabağın Kəlbəcər kəndinə köçüblər.6.MəmmədalıDanzixanoğlu60y;3oğluvar:Eyvaz

18y;Ağayar15y;Almurad6y;qızıNənəxanım9y.Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüblər.7. Rəhim Şahməmməd oğlu 40 y; arvadı Güləmbər

25y;oğluZeynalabdin(axsaq)4y;3qızıvar:Hüsnü7y;Gülxanım5y;Şahxanım1y.

129


Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüblər.8.BəhramSalmanoğlu30y; arvadıTükəzban20y;

oğluİsmayıl4y;3qızıvar:Hənifə5y;Mələk3y;Telli1y.Dərələyəzin Mozq kəndinə köçüblər.9.AllahverənMirzəxanoğlu40y(ölüb);arvadıŞah

sənəm25y;2oğluvar:Adıgözəl12y;Ağamalı5y;2qızıvar:Yaxşı3y;Nənəş1y.

Dərələyəzin Ərgəz kəndinə köçüblər.10.Səfərİbrahimoğlu50y;arvadıGülsənəm45y;4

oğluvar:Mehralı30y;(onunarvadıFatma25y;oğluİs-mayıl4y);Məmmədalı22y;(arvadıBəxşi19y;2qızıvar:Bacıxanım4y;Xeyrənisə2y);Mirzəli18y;Niftəli15y;qızıŞahxanım9y.

Dərələyəzin Kotanlı kəndinə köçüblər.11.MirzalıMehralıoğlu40y;arvadıNazxanım(ax

saq)30y;2oğluvar:İmamqulu12y;Cəfərqulu5y;2qızıvar:Fatma6y;Nənəpəri3y.

Dərələyəzin Əyər kəndinə köçüblər.12.PiriGülməmmədoğlu40y;arvadıSəfiyyə30y;

oğluİbrahim6y.Dərələyəzin Sallı kəndinə köçüblər.13.Nəbi Nəbialı oğlu 35 y; arvadı Səlbi 20 y; oğlu

Rüstəm 4 y; qızı Balaxanım 3 y.Qarabağa köçüblər.14.AllahverdiNəbialıoğlu40y;arvadıNənəqız35y;

3qızıvar:Şahxanım15y;Xırda5y;Xeyrənisə3y.Qarabağa köçüblər.15.HaxverdiVəlioğlu70y;arvadıGülnisə60y;oğlu

Məmmədhənifə18y.Qarabağa köçüblər.16.İbrahimSəfioğlu40y;arvadıQızyetər39y;3oğlu

130

Dərələyəz mahalının kameral təsviri var:Məmmədqasım20y;Mirzə15y;Hüseynxan10y;qızıAmanyetər5y.

17.BayramAllahverdioğlu30y;arvadıŞahxanım20y.Dərələyəzin Kotanlı kəndinə köçüblər.18.RəhimbəyMəmmədSultanoğlu60y;arvadıFəxri

40y;3oğluvar:Nəsir20y;Fərəculla15y;Şıxəli10y.19.İsmayılMəmmədoğlu40y;arvadıPəri30y;oğlu

Hümbət5y;2qızıvar:Qızbəsti7y;Amanyetər4y;Qarabağa köçüblər.20.BayramAllahverdioğlu60y;arvadıPəri40y;2

oğluvar:İsmayıl20y;(onunarvadıNisə20y;oğluƏhməd6y;qızıHürü7y);Həsən18y.

Dərələyəzin Kotanlı kəndinə köçüblər.21.KərimMəmmədoğlu30y;arvadıMehri25y;qızı

Gülpəri5y;Haraya getdikləri məlum deyil.22.ƏhmədMəmmədoğlu30y;arvadıPəri20y;oğlu

Qiyas2y;qızıBalaxanım4y.Haraya getdikləri məlum deyil.23.VəliKöçərioğlu90y(ölüb);oğluŞahgəldi20y(ö-

lüb);(onunarvadıGöymixan16y;qızıXırda1y.24.Köçəriİmanoğlu30y;arvadıPərixan20y;oğlu

Allahverdi2y(ölüb);qızıNənəqız4y;2qardaşıvar:Tar-verdi20y(ölüb);Xudaverdi18y(ölüb);anasıZöhrə50y.

25.MirbağırMircəfəroğlunundulqalmışarvadıŞaha-ğa40y;qızıXeyrənisə15y.

26.AxundCəfərMollaMəmmədyaroğlu40y;2arvadıvar:Nazlı39y;Nənəxanım30y;2oğluvar:Abdulhüseyn15y;Həsən3y;qızıFatma5y.

27. RzaquluƏsəd oğlu 20 y; arvadıTükəzban 15 y;anası 50 y.

131


Qarabağa köçüblər.28.AllahverdiMəşədiKazımoğlu30y;arvadıNənəqız

25y;2oğluvar:Həsənqulu10y;Qılıc9y;2qızıvar:Ba-laqız7y;Yaxşı5y.

Qarabağa köçüblər.29.AllahverdiBabaoğlu30y;arvadıBədirnisə18y;

oğluRüstəm3y.Qarabağa köçüblər.Qaraçorluların püsyanlı tayfası1.VəliməmmədHümbətoğlu50y;arvadıZöhrə40y;2

oğluvar:Nurməmməd19y;(onunarvadıŞərəbanu14y);Allahverən(qolsuz)7y;2qızıvar:Gülpəri12y;Mələk4y.

2.ŞahhüseynEyvazoğlu100y(ölüb);(bu rəqəm şü-bhə doğurur-N.Ə.)arvadıGözəl60y;oğluHüseyn30y;(onunarvadıXanpəri20y;oğluAğaməmməd5y).

Qarabağa köçüblər.3.HüseynxanƏmirxanoğlu60y;arvadıYetər100y;

(rəqəm şübhə doğurur-N.Ə.)oğluƏhmədxan30y;(onunarvadıZeynəb15y).

Qarabağa köçüblər.Arınc kəndində 32 ailə, 93 kişi, 84 qadın, cəmi 177

adam yaşayır.BukəndKotançayınınArpaçayatöküldüyüdağlıqbir

ərazidəyerləşir.Ərazisi28verstdir, onun8xalvarı əkinəyararlısuvarılantorpaqlardır.Çayvəbulaqsuyundanisti-fadəedilir.

Örüşyerləriçoxdur,ildə3minbağotbiçilir.Buğdavəarpaəkilir.Buradaəkinyerləriazolduğun

dan,kəndinəhalisiHerherkəndininərazisində taxıləkir.Dövlətəməxsusolanbukənddəgündə2,5xalvardən

üyüdən2dəyirman,90öküz,115inək,68buzov,929qo-yun,234keçi,58atvə2ulaqvar.

132

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №67. DAŞKƏND

Qaraçorluların xələcli tayfası1.KəndxudaMəmmədrzaSüleymanoğlu50y;arvadı

Mələk35y;2oğluvar:Vəliməmməd20y;Əlipənah15y;3qızıvar:Nənəxanım10y;Şərəbanu5y;Nənə2y.

Bu kəndin əhalisi 4 il qabaq naməlum yerlərə dağı-lışıblar.

2.QuluAtakişioğlu50y;arvadıGülüstan30y;2oğluvar:Şahgəldi15y;Şahverdi10y;qızıLeyli8y.

3.Mirzəİmamverdioğlu25y;arvadıGülü15y;qızıBədircahan3y;anasıHənifə50y;

4.BayramXıdıroğlu40y;arvadıYetər30y;oğluEylas11y;2qızıvar:Sona15y;Qızyetər10y.

5.AtakişiMəmmədoğlu25y;qardaşıMehdi20y;ba-cısıGülpəri15y;anasıHürü50y.

6.AğakişiRazooğlu30y;arvadıAllahyetər30y;2qızıvar:Yaxşı15y;Günəş8y.

7.Ağaxan İbrahimoğlu 40 y; arvadıXədicə 30 y; 2oğluvar:Hüseynxan15y;Babaxan10y;2qızıvar:Zey-nəb7y;Yaxşı5y.

8.ŞahbazEylasoğlu30y;arvadıTükəzban20y;qızıSənəm5y.

9.MəhəmmədXıdıroğlu30y;arvadıPəri25y;oğluŞahbaz8y;qızıMehricahan5y.

10.AlməmmədMəmmədrzaoğlu25y;arvadıGülüs-tan15y.

11.Kazımİsmayıloğlu40y;arvadıXədicə30y;oğluƏlmərdan10y;qızıPəri3y.

12.SüleymanRazooğlu42y;arvadıNarınc30y;oğluAlı5y;2qızıvar:Mahpəri6y;Şahpəri4y.

13.MəhəmmədRazooğlu40y;arvadıSevgili30y;oğluAğaverdi6y;2qızıvar:Çiçək15y;Fatma7y.

133


14.MuradağaMirzəoğlu3y;2bacısıvar:Nənəxanım9y;Yaxşı6y;analığıCahan40y.

Kənddə14ailə,26kişi,36qadın,cəmi62nəfəryaşayır.Arpaçayınsahilindəyerləşənbukəndin7verstərazisi

var,onunancaq2xalvarıəkinəyararlıdəmyətorpaqlardır.Kəndsakinləribaşqakəndlərinərazisindətaxıləkirlər.

İldə3minbağotbiçilir,buğdavəarpaəkilir.Dövlətəməxsusolankənddə40öküz,54inək,34bu-

zov,118qoyun,61keçi,18at,biryararsızdəyirmanvar.

№68. KÖÇBƏK KƏNDİQaraçorluların həsənanlı tayfası

1.Kəndxuda Rəfi Səfi oğlu 30 y;arvadı Fatma 20 y;oğluAlmədət 3 y;qızı Fəğri 1 y;qardaşıMehdi20 y.

2.HəsənŞahverdioğlu40y;arvadıReyhan40y;oğluAbbas20y.

3.ŞahnəzərSəfioğlu 35y;arvadıHürizad 22y;oğluBayram7y;2qıızıvar:Fatma5y;Xədicə3y.

4.EylasHəsənoğlu25y;arvadıBəyimağa20y.5.ŞahverdiŞahverdioğlu40y;arvadıMahpəri30y;2

oğluvar:Haxverdi7y;Nəcəfalı3y;qızıYetər1y.6.MəmmədMirzəoğlu40y;arvadıQızxanım30y;oğ-

luŞahgəldi5y;2qızıvar:Yetər10y;Nənəpəri1y.Bu kəndin əhalisinin nə vaxt və haraya getdiyi mə-

lum deyil.Kənddə6ailə,13kişi,12qadın,cəmi25nəfəryaşayır.Bukəndeyniadlıçayınsahilindəyerləşir.Ərazisi14

verstdir,10verstsuvarılır,30xalvardəmyədir.Çayvəbu-laq suyundan istifadə olunur. Biçənəklər 5 xalvar əraziniəhatəedir,ildə5minbağotbiçilir.Kəndinyaxınlığındaazmiqdardapalıdmeşəsivar.

134

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Buğdavəarpaəkilir.Kənddə 51 öküz, 36 inək, 12 buzov, 168 qoyun, 93

keçi, 12 at var.Biruçuqvəgündə1xalvardənüyüdən1işləkdəyir-

manvar.1uçuqbəzirxanavar,daşısalamatdır.Kənddövlətəməxsusdur.

№69.GÜMÜŞXANA KƏNDİQaraçorluların bozlu tayfası

1.KəndxudaCahanşahCahanşahoğlu30y;2arvadıvar:Pəri30y;Şahsənəm20y;oğluBəylər6y;qızıFatma2y.

Dərələyəzin Xələcli kəndinə köçüblər.2.XanəliŞeyxioğlu50y(ölüb);arvadıHürü50y;2oğlu

var:Hüseyn25y;(onunarvadıZeynəb20y;oğluMəhərrəm5y);Məhəmməd20y;(onunarvadıMahnigar15y);

3.AllahverdiBünyadəlioğlu25y;arvadıQızxanım20y;oğluƏhməd5y;qızıBahar4y.

4.ZamanMirzəlioğlu30y;arvadıGülpəri20y;qızıXırda3y;anasıSənəm50y.

5.HətəmNəbioğlu30y;arvadıNənəxanım40y;oğluEdilxan5y;qızıMələk6y.

6.AlıCəfəroğlu30y;arvadıSultan30y;2oğluvar:Vəli10y;Xudaverdi3y.

7.HəsənCəfəroğlu35y;arvadıQızxanım30y;oğluCəfər15y;qızıMahpəri10y.

4, 5 və 7 nömrəli ailələr Qarabağ nahiyəsinin Min kəndinə köçüblər.

8.FətəliBünyadəlioğlu12y;bacısıMahpəri10y;ana-sıGülpəri30y.

Qarabağ nahiyəsinə köçüblər.ƏhalisibozlutayfasınamənsubolanGümüşxanakən-

dində8ailə,17kişi,18qadın,cəmi35adamyaşayır.

135


BukəndArpaçayatökülənÇümüşxanaçayınınüzərin-dəyerləşir.Ərazisi21verstdir,onun4xalvarıəkinəyararlısuvarılantirpaqdır,birqədərdəmyəərazidəvar.İldə2minbağotbiçilir.Buğda,arpavədarıəkilir.

Dövlətəməxsusbukənddə3yararsızdəyirman,39öküz,44inək,18buzov,390qoyun,109keçi,10at,2ulaqvar.

Kəndin4verstliyində2kifayətqədərdərinquyuvar-dırki,buradagümüşemaledilib,kənddəözadınıburadangötürüb.

№70. TARP KƏNDİ.Qaraçorluların bozlu tayfası

1.Kəndxuda Allahverdi Haxverdi oğlu 40 y; arvadıQızyetər40y;2oğluvar:Eyvaz12y;Məmməd2y;2qızıvar:Mahnigar14y;Yaxşı5y.

2.XudaverdiHaxverdioğlu35y;arvadıBənövşə30y;oğluXıdır12y;2qızıvar:Mehri13y;Şahnisə2y.

3.HaxverdiAllahverdioğlu60y(ölüb);oğluİmamver-di30y;(onunarvadıPəri20y;2oğluvar:Şahverdi6y;Babaverdi3y;qızıBənövşə1y).

4.SübhanverdiHaxverdioğlu20y;arvadıGülpəri16y;oğluAğaverdi2y.

6 il qabaq Dərələyəzin Xələcli kəndinə köçüblər.5.QasımKamaloğlu40y;arvadıGülpəri30y;oğlu

Həsən7y;qızıCahan12.5, 6 və 7 nömrəli ailələr Dərələyəzin Arınc kəndinə

köçüblər.6.NəbiKamaloğlu30y;arvadıMələk22y;oğluİsma-

yıl6y;2qızıvar:Sona8y;Hürüxan1y;anasıKotan50y.7.QəmbərVəlioğlu30y;arvadıŞahsultan24y;2oğlu

var:Əlmərdan8y;Məmməd4y;Mehribanu10y.

136

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 8.HüseynAllahyaroğlu60y;arvadıFatma60y;3oğlu

var:Edilxan30y;(onunarvadıXanım20y;oğluİsaxan5y;qızıPəri4y);Alxan15y;Allahyar10y.

5 il qabaq Xələcli kəndinə köçüblər.9.TahirverdiCamaloğlu30y;arvadıQızyetər28y;

oğluCamal2y;2qızıvar:Sənəm12y;Leyli5y.10.TeymurazCamaloğlu25y;arvadıQızxanım15y;

anasıSənəm50y.11. İsgəndərŞahverdioğlu50y(ölüb);arvadıXədicə

30y;2oğluvar:Məmmədalı15y:Şahverdi5y;2qızıvar:Sənəm7y;Şahsənəm1y.

1 il əvvəl Dərələyəzin Aşağı Danzik kəndinə köçüblər.12.CəfərQələndəroğlu25y;bacısıÇiçək10y;anası

Mahpəri40y.13.OrucUsuboğlu25y;arvadıFatma15y.14.KərimYaquboğlu50y;arvadıXanpəri40y;2oğlu

var:Fətəli9y;Əhməd2y;2qızıvar:Pəri15y;Səkinə12y;anasıSalatın70y;qardaşıoğluYaqubFətəlioğlu20y.

13,14 və 15 nömrəli ailələr 6 il əvvəl Qarabağın Tarxanlı kəndinə köçüblər.

15. İbrahimCəfər oğlu 25 y; arvadı Pəri 30 y; oğluCəfər 2 y.

16.XudaverdiHaxverdi oğlu30y; arvadıHənifə 20y;oğluAllahverdi4y;2qardaşıvar:Tağı20y;Nağı15y;anasıXanpəri50y.

17.Məmmədyusif Haxverdi oğlu 10 y (ölüb); bacısıCahan 5 y; anası Şahxanım 40 y.

18.KazımMurtuzaoğlu30y(ölüb);arvadıReyhan25y;oğluMurtuza8y;qızıZeynəb5y.

19.HüseynŞahnəzəroğlu40y;arvadıÇiçək30y;2oğluvar:Əlipəna15y;Şahnəzər7y;qızıXanpəri10y.

137


Hüseyn təkbaşına Qarabağın Kəlbəcər kəndinə gedib.20.ŞükürNurullaoğlu60y;arvadıSənəm30y;oğlu

Məmmədalı10y(ölüb).21.HəsənAlıoğlu40y(ölüb);qızıŞahpəri12y.Tarpkəndində21ailə,50kişi,46qadın,96nəfərya-

şayır.Bu kənd Köçbək çayınınArpaçaya töküldüyü yerdə

yerləşir.21verstərazisinin10xalvarıəkinəyararlısuvarı-lantorpaqlardır,dəmyəyeriçoxdur.Çaysuyundanistifadəedirlər.

Biçənəkləri 1 xalvar, örüş yerləri çoxdur. İldə 6minbağ ot biçilir.

Dövlətəməxsusolanbukənddə2yararsızdəyirman,155öküz,129inək,55buzov,642qoyun,271keçi,32at,4ulaqvar.

№71. TERP KƏNDİ

Qaraçorluların fərruxqanlı tayfası1.KəndxudaKərimMəcnunoğlu55y;arvadıXanxa

nım50y;3oğluvar:Babaxan30y;(onunarvadıQızlar-bəyi30y;oğluMəmmədalı1y;2qızıvar:Pəricahan5y;Hürücahan3y);Cəfər20y;(onunarvadıSəkinə20y;qızıSəlbicahan 1 y);Xudaverdi 10 y; 2 qızı var:Yetər 12 y;Xədicə9y.

2.VəliHəsənoğlu50y;arvadıYetər30y;3oğluvar:Alıxan6y;İsaxan4y;Şahhüseyn1y;qızıGülpəri10y.

3.MehdiŞahverdioğlu15y;arvadıGilə10y;anasıGərəkməz 40 y.

4. Alı Həsən oğlu 48 y; arvadı Xanpəri 40 y; oğluİmamverdi5y;2qızıvar:Qızxanım10y;Balaxanım5y.

5.BehbudalıƏlmərdanoğlu40y;arvadıXanı35y;2oğluvar:Məmməd20y;Əhməd8y;qızıXanpəri5y.

138

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5, 6, 7 və 8 nömrəli ailələr Qarabağın Kəlbəcər kən-

dinə köçüblər.6.ƏhmədMəcnunoğlu25y;arvadıGözəl20y;2qar-

daşıvar:Eylas15y;Nəbi10y;Abbas5y;2bacısıvar:Sənəm18y;Nənəxanım15y;anasıPəri40y.

7.HəsənVəlioğlu20y;arvadıNənəxanım15y;oğluHüseyn3y;2qardaşıvar:Edilxan15y;İsmayıl10y.

8.Nəcəf İsgəndəroğlu30y;qardaşıŞahhüseyn6y;bacısıNənəpəri3y; anasıŞahpəri50y.

Kulakanlı tayfası1.MəmmədHəşimoğlu60y;arvadıGülsənəm60y;

oğluMəmmədqulu30y;(onunarvadıAmanyetər18y;qızıMərcan1y);qızıZeynəb20y.

Dərələyəzin Qabaqlı kəndinə köçüblər.2.HətəmNəcəfoğlu50y;arvadıNazlı25y;oğluƏsədul-

la10y;3qızıvar:Qızyetər9y;Gülsənəm7y;Şahpəri4y.Dərələyəzin Xələcli kəndinə köçüblər.3.TahirverdiHüseynoğlu18y;qardaşıŞahverdi12y;

bacısıSəkinə3y;anasıHürü35y.Haraya getdikləri məlum deyil.Bozlu tayfası1.ŞahhüseynAllahyaroğlu55y;arvadıGülü50y;3

oğluvar:Qaraxan20y;Həsən10y;Oruc3y;2qızıvar:Mələk9y;Fatma6y.

Dərələyəzin Xələcli kəndinə köçüblər.Kəngərlilərin yurdçu tayfası1.ƏsədYolçuoğlu30y(ölüb);arvadıXeyrənisə30y;

oğluQərib10y;qızıFəxri5y;anasıQızxanım60y.Haraya getdikləri məlum deyil.2.MuradƏlihümbətoğlu50y;arvadıXeyrənisə50y;

3oğluvar:Əlihümbət20y;Həsən15y;Əhməd4y;qızıHüsnücahan6y.

139


Naxçıvan qəzasına köçüblər.3.OcaqquluAğakişioğlu40y;arvadıUmmu40y;2

oğluvar:Məmmədalı10y;Hümbətalı5y;qızıZeynəb15.Naxçıvanın Cəhri kəndinə köçüblər.4.MəmmədalıƏkbəroğlu60y;arvadıBənövşə60y;

oğluSarıxan15y.Dərələyəzin Qızıl qışlaq kəndinə köçüblər.5.ƏliƏbdülhüseynoğlu50y;arvadıXədicə50y;2

oğluvar:Bağır10y;Kəlbəli5y;qızıTelli4y.Qarabağın hansı kəndinə köçdüyü məlum deyil.Terpkəndində17ailə,50kişi,46qadın,cəmi96nəfər

yaşayır.Arpaçayın sahilində,dağlıqyerdəyerləşənbukəndin

ərazisi21verstdir,onun20xalvarıəkinəyararlısuvarılan,60xalvarıdəmyədir.Arpaçayınvə2bulağınsuyundanis-tifadəedirlər.

Buğdavəarpaəkilir,ildə4minbağotbiçilir.Dövlətəməxsusolanbukənddəhərəsigündə1xalvar

taxıl üyüdən2 dəyirman, 1 yararsız dəyirman, 1 yararsızbəzirxana,22öküz,85inək,40buzov,559qoyun,119keçi,19atvar.

Bukənddən7verstaralıdaəvvəlləremalolunanqur-ğuşunfilizivar.

№72.ÇAYKƏNDQaraçorluların həsənanlı tayfası

1.KəndxudaBəylərBayramoğlu28y;arvadıOğlangərək22y;oğluAbutalib1y;2qızıvar:Bacıxanım8y;Qızyetər4y;2qardaşıvar:İsmayıl12y;Bayram8y;anasıQızxanım50y.

2.CahangirBayramoğlu25y;arvadıMehri20y;qızıAbihəyat2y.

140

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 3.MəhəmmədCəfəroğlu45y;arvadıAğapəri40y;2

oğluvar:Cəfər8y;Əhməd6y;2qızıvar:Mahpəri18y;Fatma17.

Qarabağın hansı kəndinə köçdükləri məlum deyil.4.Qasımİsmayıloğlu40y;arvadıKətan30y;3oğlu

var:Mustafa15y(ölüb);Kazım8y;Şahverdi5y;2qızıvar:Xanxanım17y;Leyli6y.

5.PənahəliVəlioğlu30y;arvadıQızyetər40y;oğluXudaverdi7y;qızıMələk5y.

5, 6, 9, 10 və 11 nömrəli ailələr Qarabağın Zar kən-dinə köçüblər.

6.MəmmədalıAlı oğlu62y; arvadıŞahxanım50y;oğluAlı20y.

7.BağırCəfəroğlu40y;arvadıNərgiz30y;oğluQəm-bər1y;3qızıvar:Şahpəri12y;Pəri8;Yetər5y.

8.ŞərəfCəfəroğlu30y;arvadıSultan20y;oğluMusa6y;qızıXədicə3y.

9.ŞahverdiNəbioğlu60y;arvadıSənəm40y;2oğluvar:Kərim20y;Eylas15y;qızıGülü17y.

10.VəliməmmədNağıoğlu40y;arvadıŞahpəri35y;3oğluvar:Abbasəli18y;Məmmədtağı15y;Nəcəf10y;qızıAğapəri5y.

11.NəbiNovruzoğlu50y;arvadıŞahsənəm50y;2qızıvar:Pərizad5y;Nənəpəri4y.

12.Gülməmməd İmamqulu oğlu 18 y; qardaşı Hey-dərqulu 6 y; bacısı Xanpəri 5 y; anası Şahzeynəb 40 y.

Tatarların əliyanlı tayfası1.HəsənxanHəsəncanoğlu50y;5oğluvar:Rüstəm30

y(onunarvadıGülü30y;2qızıvar:Şahxanım4y;Cahan1y);Zal20y;Qulu18y;Abdulla14y;Tahirqulu12y.

2.MəmmədhüseynMehdixan oğlu 40 y; arvadı Şah-

141


sənəm30y;2oğluvar:Hüseyn10y;Mehdixan7y;qızıXanı6y;qardaşıHəsən15y.

Sultanlı tayfası1.Edilxan İman oğlu 30 y; arvadıZeynəb 30 y; oğlu

Novruzəli 5 y.Qarabağın harasına köçdükləri məlum deyil.Arpaçayınsahilindəyerləşənbukəndin7verstərazisi

var.Onun2xalvarıəkinəyararlısuvarılantorpaqdır.3minbağotbiçirlər.

Buğdavə arpa əkirlər.Burada əkinəyararlı torpaqlarçatışmadığından,bukəndinəhalisiMartiroskəndininəra-zisində taxıl əkirlər.

Dövlətəməxsusolanbukənddə1baxımsızdəyirman,104öküz,92inək,36buzov,549qoyun,240keçi,20atvar.

№73. CUL KƏNDİ.Qaraçorluların kulakanlı tayfası

1.KəndxudaƏlmərdanMəmmədalı oğlu 30 y; arvadıMehriban25y;oğluBehbudalı12y(ölüb);IkiqızıBalaxa-nım8y;Nənəxanım5y;qardaşıFəzliƏli15y(ölüb).

2.AğaməmmədMəmmədalıoğlu40y(siyahıyaalmadansonraölüb);arvadıGözəl30y;ikioğluvar:Abbas8y;Şahbaz5y;üqızıvar:Ağabəyim14y;Ağapəri12y;Nənəqız4y.

3.HəşimKərbəlayiXudaverdioğlu25y;ikiarvadıvar:Şahpəri25y;Leylixan28y;oğluXudaverdi3y;üçqızıvar:Həcər4y;Gülpəri1y; Pərixan1y.

4.MəhərrəmAlbəyoğlu40y.ikiarvadıvar:Xanpəri30y;Pərixan25y;ikioğluvar:Alı8y;Allahverdi6;ikiqızıvar:Xatun4y;Cahan2y.

5.TahverdiXudaverdioğlu50y;arvadıAğapəri40y;oğluTarverdi8y; qızıXırda7y.

142

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 6.OcaqquluMəmmədoğlu 30y;arvadıYaxşı 25y;

oğluMəhərrəm6;ikiqızıvar:Xanxanım10y;Mərcan5y.7.AllahverdiMəmmədalıoğlu25y;arvadıAğapəri20

y;oğluHaxverdi5y(ölüb);qızıXeyransa3y.8.KorçiƏlioğlu40y;arvadıPəri35y;ikioğluvar:

Hüseyn12y;Həsən8y.9.MustafaMustafaoğlu30y;arvadıSultan25y;oğlu

Şadman1y;ikiqızıvar:Bəysultan8y;Mulxusa5y.10.SüleymanXələfoğlu20y;arvadıŞaysənəm16y;

oğluMəmməd2y;anasıLeyla50y.11.ŞahgəldiHəsənoğlu30y;arvadıQızxanım25y;

oğluHəsən6y;qızıFatma1y.12.BayramHəsənoğlu40y;arvadıŞahpəri30y;iki

oğluvar:Məmmədalı10y;Behbudalı6;qızıMahpəri1y.13.HəsənalıRzaoğlu100y(ölüb);oğluHacı25y;onun

arvadıQızyetər20y;qızıNənəxanım3y.Çıraqlı kəndinə köçüblər.14.HüseynalıMəmmədalıoğlu20y;arvadıMələk15y.15.NəcəfXudaverdioğlu60y;arvadıAğapəri25y;iki

oğluvar:Həsənalı8y;Abbasəli6y;ikiqızıvar:Xanpəri12y;Xanımsultan4y.

16.VəliHüseynoğlu50y;arvadıPəri25y;ikioğluvar:Hüseynqulu8y;Eyvaz5y.

17.XudaverdiMəmədalıoğlu25y;arvadıQızxanım20y;qızıGülnisə5y.

18.MəşədiMəmmədMusaoğlu40y;arvadıFatma30y;oğlanlarıHümbət15y;Musa8y;qızıHüsnü6y.

19.ƏliHəsənoğlunundulqalmışarvadıXanı50y.20.HəsənAbasoğlu50y;arvadıYetər40y;ikioğlu

var:Allahverdi20y;İmamverdi12y.QızıGülpəri8y.

143


Püsyanlı tayfası1.AlməmmədƏlmərdanoğlu30y;arvadıŞahbəyi25y;

ikioğluvar:Məhərrəm10y;Səfəralı5y;qızıCahan4y.2.İsmayılHəsənoğlu30y;arvadıNazxanım20y;qızı

Qızbəsti1y.Sultanlı tayfası

1.GülməmmədHəzrətquluoğlu 25y; anasıMahpəri50y.

2.MurtuzaquluMəmmədquluoğlu80y;arvadıFatma50y; ikioğluvar:Hüseyn15y;Hüseynqulu7y;üçqızıvar:Yetər12y;Amanyetər8y;Gülxanım5y.

Tatarlar. Sisyanlı tayfası1.Molla Allahqulu Molla Hüseyn oğlu 50 y; arvadı

Zeynəb40y;ikioğluvar:Cəfər12y;Davud8y.2qızıvar:Mələk7y;Nənəxanım4y.

Bu ailə Naxçıvan qəzasının Püsyan kəndindən gəlib.

Culkəndində25ailə,56kişi,61qadınolmaqlacəmi117 nəfər yaşayır.

KəndArpaçaya tökülənCulçayınınsahilindəsalınıb,ətrafındakı torpaqlar 28 verstdir, 10 xalvar suvarılan, 20xalvardəmyəəkinyerivar.8verstlikhündürağaclarıolanmüşəliyi var. 10minbağot biçilir.Arpavəbuğda əkilir.Kənddə217öküz,184inək,92buzov,968qoyun,125keçi,54atvar.

4dəyirmandan1iişləkvəziyyətdədir.Gündə1xalvardən üyüdür. 2 yararsız bəzirxana var, daşları salamatdır.Kənd xəzinəyə məxsusdur. Cul çayının üstündə daşdanmöhkəmkörpütikilib.Bukənddəəvvəllər200həyətolub.

144

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 74. GOMUR KƏNDİ

Qraçorluların kulakanlı tayfası1.KəndxudaİsgəndərQəmbəroğlu40y;arvadıMahpə-

ri40y;dördoğluvar:Xudadat15y;Qəmbər8y(ölab); Pirmurad5y.

2.ƏlipənaQəmbəroğlu50y.ArvadıMələk35y;üçoğluvar:Novruz15y;Əlmərdan7y;Abbas4y;ikiqızıvar:Hürü12y;Qızyetər8y.

3.QələndərƏlpənaoğlu20y; arvadıPəri 16y; qızıMəsuməbanu 2 y.

4.HacoOsmanoğlu40y;ikioğluvar:Təhmuraz15y;İsmayıl8;qızıGülüstan14y.

5. İsgəndərQəmbər oğlu 40 y; arvadıQızxanım 35y;ikioğluvar:Qəmbər21y;Kərim3y;üçqızıvar:Gül-sənəm12y;Şıxsənəm11y(kordur);Yaxşı4y.

Bu ailənin Qarabağ qəzasının Kəlbəcər kəndindən gəlib.

Gomurkəndindəcəmi5ailə,16kişivə11qadınol-maqla 27 nəfər yaşayır.

Kənddə282qoyun,78keçi,10atvar.2yararsızdə-yirman,1yararsızbəzirxanavar.Kənddövlətəməxsusdur.

№ 75. GABUD KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası

1.KəndxudaŞahbəndəRuşanoğlu30y;arvadıAmmani20y;oğluAlı5y;qardaşıXudabəndə15y;anasıSona50y.

2.BünyadəliMəmmədrzaoğlu50y;arvadıQızxanım40y;oğluEylas15y;qızıŞahsənəm7y.

Bu ailə Dərələyəz mahalının Daşaltı kəndinə köçüb.3.ŞahbazMəmmədrzaoğlui60y;arvadıXanxanım40

y;Ikioğluvar:Nəcəf15y;Məmmədalı7y;qızıNənəxa-

145


nım8y.Bu ailə Dərələyəz mahalının Daşaltı kəndinə köçüb.4.MustafaHaxverdioğlu50y;arvadıXatun40y;üç

oğluvar.Qədim25y;QədiminarvadıFatma15y;Haxver-di10y;Kərim6y;qızıNənəpəri3y.

Bu ailənin Söylan kəndinə köçüb.5.HəzrətquluRuşanoğlu40y;arvadıSona15y.6.MəmmədBayramoğlu40y; arvadıMahpəri 35y;

Ikioğluvar:Bayram15y;Əhməd6y;qızıNənəpəri8y.7.SəfəralıMəmmədrzaoğlu40y;arvadıYetər20y:

oğluQafar3y.Dərələyəz nahiyəsinin Daşaltı kəndinə köçüblər.8.AbbasəliAbbasoğlu20y;qardaşıHəsənalı15y;Ba-

cısıAğapəri10y;anasıŞahpəri50y.(Məmur qeydində bu ailənin Qarabağ qəzasına

köçdüyü, amma onun hansı kəndinə getdiyinin məlum olmadığı bildirilir. 1842-ci ilin Kameral siyahısında Da-şaltı kəndində qeydə alınıblar.-N.Ə.)

Kənddə 8 ailə, 20 kişi və 15 qadın olmaqla cəmi 35nəfər var.

BukəndArpaçayyaxınlığındadağlıqyerdir,10versttorpağıvar,ancaq0,5xalvarsuvarılanvə5xalvardəmyəyerivar.İçməküçünsağlambulaqlarıvar.İldə3minbağotbiçilir.Biryararsız,birsağlamdəyirman,biryararsızbə-zirxanavar,daşısalamatdır.Kənddə76öküz,57inək,26buzov,156qoyun,76keçivə19atvar.

Kəndxəzinəyəməxsusdur.

146

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 76.HAXILI KƏNDİ

Qaraçorluların kulakanlı tayfası1.ŞahhüseynƏlmərdanoğlu40y;arvadıNənəpəri35y;

2oğluvar:Fətəli20y.(onunarvadıNurcahan15y.);Hümbət6y;3qızıvar:Sədəf12y;Xırda8y;Allahyetər5y.

2.ŞahverdiMəşədiİsaxanoğlu30y;arvadıMinaxanım20y;qızıBala4y.

Bu ailə Dərələyəzin Tezxarab kəndinə köçüb.Kənddə2ailə,4kişi,7qadın,cəmi11adamyaşayır.Bu kənd Arpaçayın yaxınlığında yerləşir, ərazisi 7

verstəyaxındır.Əkinəyararlı2xalvarsuvarılan,4xalvardəmyətorpağıvar.Arpaçayınsuyundanvəbulaqlardanis-tifadə edirlər.

Buğdavəarpaəkirlər,ildə200bağotbiçilir.Xəzinəyəməxsusolankənddə12öküz,7 inək,5bu-

zov,140qoyun,25keçi,7atvar.Kəndinyaxınlığındaçöldaşlarındantikilmişazzədəli

karvansaravar.

№77.QAYALI KƏNDİQaraçorluların külükçə tayfası

1.KəndxudaHüseynKərbəlayiİsmixanoğlu40y;ar-vadıXanxanım30y;2oğluvar:İsmixan7y;Ələkbər4y;2qızıvar:Nənəxanım15y;Yasəmən10y.

Qarabağa köçüblər.2.HüseynalıAlı oğlu50y; arvadıŞahsultan40y; 3

oğlu var:Mehralı 20 y; Fətəli 15 y(ölüb);Məmmədalı 8y(ölüb);2qızıvar:Zeynəb10y;Bəxşi5y.

3.Mirzəİsmayıloğlu25y;anasıŞahsənəm50y.Qarabağa köçüblər.4.MəmmədbağırKərbəlayi İsmixanoğlu30y;arvadı

Mələk15y.

147


5.Zeynalabdinİsmayıloğlu50y;arvadıQızxanım20;ikioğluvar:Hüseyn15y;Məhəmməd2y;qızıZöhrə10y.

İrəvan qəzasının harasına köçdükləri məlum deyil.6.AbdalxanKərbəlayiİsmixanoğlu20y;bacısıZöhrə

10y;anasıSona60y.7.MəmmədxanMəhəmmədoğlu50y;arvadıPərica-

han30y;ikioğluvar:Allahverdi20y;Hümbətalı10yikiqızıvar:Telli8y;Bacıxanım5y.

8.MehdiKərbəlayiİsmixan35y;arvadıAbihəyat30y;oğluAbbas12y;ikiqızıvar:Nabat5y;Xədicə3y.

9.MəmmədMollaXudaverdioğlu25y;arvadıQızxa-nım19y;oğluBaxşəli1y;qızıBacıxanım5y.

Qarabağın köçüblər.KüləkçətayfasınınyaşadığıQayalıkəndində9ailə,20

kişi,20qadın,cəmi40adamvar.Arpaçayın yaxınlığında yerləşən bu kəndin ərazisi 7

verstdir,onun1xalvarıəkinəyararlısuvarılantorpaqlardır.Arpaçayınsuyundanistifadəedirlər.Buğdavəarpaəkilir.

Əkinəyararlıtorpaqlarkifayətetmədiyindən,bukən-dinəhalisiQaralarkəndindətaxıləkir.

69öküz,55inək,20buzov,323qoyun,106keçi,12at,7ulaqolankənddə2yararsızvəgündə2xalvar taxılüyüdən 1 işlək dəyirmanvar.

Kənddövlətəməxsusdur.

№78. MARTİROS KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası

1.KəndxudaMəşədiİsmayılMəhəmmədoğlu40y;ar-vadıMələk30y;oğluAdıgözəl13y.

Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.2.AğayarMəhəmmədoğlu60y;arvadıSona40y;oğlu

148

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Usub4y;4qızıvar:Zeynəb14y;Nabat9y;Gülsənəm6y;Yasəmən2.

Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.3.MəşədiCahangirNəcəfoğlu40y;arvadıFatma25

y;oğluMəmməd10y;anasıGüley60y.Qarabağa köçüblər.4.ƏmirgünəNəcəfoğlu60y; arvadıŞahnisə35y; 2

oğluvar:Cəfərqulu10y(4ilqabaqSibirəsürgünedilib);Hüseyn6y.

Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.5.Cahan Pənah oğlu 40 y; arvadıGülpəri 30 y; oğlu

Şahgəldi10y;2qızıvar:Nənəqız9y;Sona7y.Qarabağa köçüblər.6.XələfƏmirgünəoğlu30y;arvadıŞahpəri16y;oğlu

Nağı1y;qardaşıSəfər20y.Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.7.RəhimMəhəmmədoğlu30y;arvadıŞahxanım25y;

2qızıvar:Ağaxanım10y;Nənəxanım6.Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.8.İbrahimYolçuoğlu60y;arvadıŞahbəyi40y;oğlu

Dəmirxan15y;qızıNənəxanım10y.Qarabağın Maqauz kəndinə köçüblər.9.HüseynCəfəroğlu60y;arvadıXassə45y;3oğlu

var:Məmmədrza30y;(onunarvadıSəkinə20y;oğluBə-yalı3y;qızıAna6y);Eyvazəli20y;Cavad10y.

Qarabağın Maqauz kəndinə köçüblər.10.BayramAlıoğlu50y;arvadıQızxanım30y;2oğlu

var:Gülümalı7y;Ağa3y;qızıAğasultan10y.Qarabağın Maqauz kəndinə köçüblər.11.AllahquluFətəlioğlu30y;arvadıSənəm30y;oğlu

Tahirqulu5y;3qızıvar:Səlbi15y;Bədir10y;Gözəl3y.

149


Qarabağa köçüblər.12.ŞahnəzərŞahbazoğlu40y;arvadıHüsnücahan30

y;oğluHüseyn15y;2qızıvar:Mehri12y;Gülsənəm8y;qardaşıCəfərqulu30y;(onunarvadıŞərəbanu20y).

Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.13.MəhərrəmMirzəoğlu20y;qardaşıFəzləli15y;

anasıNazpəri50y.Haraya getdikləri bilinmir.Püsyanlı tayfası1.GülməmmədAllahverdi oğlu 60 y; arvadıHürüzad

45y;oğluHacalı30y;(onunarvadıGülü20y;oğluMus-tafa4y).

Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.2.ŞıxəliGülməmmədoğlu40y;arvadıHürüzad30y;

qızıSəkinə10y.Dərələyəzin Terp kəndinə köçüblər.3.ŞahbəndəKöçəri oğlu60y; arvadıPəri 40y; oğlu

Şahməmməd 15 y.Naxçıvan nahiyəsinin Cəhri kəndinə köçüblər.4.MəmmədquluXudaverdioğlu60y;arvadıŞahzadə

50y;3oğluvar:Həsən30y(arvadıBəyi20y;oğluSadıq5y;qızıZöhrə3y);Zeynal20y;Hüseyn15y.

Haraya getdikləri bilinmir.Milli tayfası1.HəsənHüseynoğlu60y;arvadıHəzi40y;2oğlu

var:Hüseyn15y;Abbas10y;3qızıvar:Qızyetər12y;Əminə5y;Şərəbanu2y.

Dərələyəzin Ses kəndinə köçüblər.2.SeyidƏliSeyidHəsənoğlu50y;arvadıFatmanisə

30y;oğluSeyidAbdulla10y;2qızıvar:Şərəbanu7y;Şərəfnisə4y.

150

Dərələyəz mahalının kameral təsviri İrandan köçürülən 40 erməni ailəsinin siyahısı.BukəndMartirosçayınınkənarında,dağlıqyerdəyer-

ləşir.Ərazisi28verstdir,onun20xalvarıəkinəyararlısu-varılan torpaq,50xalvarı dəmyədir.Çayınvə16bulağınsuyundan istifadə edilir. Kəndin yaxınlığındakı dərələrdəalçaqboylumeşələrvar.8xalvarbiçənəklərdənildə12minbağotbiçilir.

Buğda,arpa,kətan,çətənə,tərəvəzəkilir.Dövlətəməxsusolanbukənddəgündə2,5xalvartaxıl

üyüdən2işləkdəyirman,2yararsızbəzirxana,müsəlman-ların106öküzü,88inəyi,33buzovu,405qoyunu,201ke-çisi,19atı,7ulağıvar.

Kəndin yaxınlığında qayanın içində oyulan, hazırdayaxşıvəziyyətdəolanxristiankilsəsidiqqətəlayiqdir.Bu-rada1monastrvəbaxımsızqalmışbaşqabirkilsədəvar.

151


DƏRƏLƏYƏZ MAHALININBAXIMSIZ QALAN BOŞ KƏNDLƏRİ

1.KƏLLƏTAĞ KƏNDİ. 18 verst torpaqları olan bukəndYaycıvəXaçikkəndlərininyaxınlığındayerləşir,bu-laqları var.Yerli əhalinin dediyinə görə, buralar İbrahimSultana,Hüseynəli Sultana vəBayramqulu Sultanaməx-susdur.

2.HAVUŞ KƏNDİ.Qnişikkəndininyaxınlığındayerləşir.8versttorpağıvaəbulaqlarıvar.Yerlisakinlərinde-diyinəgörə,buranınmülkədarıİbrahimSultan,HüseynəliSultanvəBayramquluSultandır.

3.TAMAŞALIQ KƏNDİ.Oğbinkəndininyaxınlığın-da yerləşir. Bulaqları olan 20 verst ərazisi var.Torpaqlaryuxarıdakı 3 sultanaməxsusdur.

4.BƏYDƏRƏ KƏNDİ. Xaçik kəndinin yaxınlığındayerləşir.Bulaqlarıolan4verstərazisivar.Yerlisakinlərindediyinəgörə,torpaqlarİbrahimSultana,HüseynəliSulta-navəBayramquluSultanaməxsusdur.

5.MƏRƏTÜZ QIŞLAĞI KƏNDİ. Yaycı və Axurakəndlərininyaxınlığındayerləşir.Bulaqlarıolan7verstəra-zisivar.Əhalinindediyinəgörə,torpaqlarHüseynəliSulta-naməxsusdur.

6.PƏNAHQALASI KƏNDİ.Axura kəndinin yaxınlığındayerləşir.Bulaqlarıolan8verstərazisivar.Əhalinindediyinəgörə,torpaqlarHüseynxanaməxsusdur.

7.VARTAPUL KƏNDİ.Qurdqulaq,OğbinvəAzadəkkəndlərinin yaxınlığında yerləşir. Bulaqları olan 18 verstərazisivar.Xəzinəyəməxsusdur.

152

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 8. MOZROV KƏNDİ. 9. GƏNZƏK KƏNDİ.Qurd

qulaqvəQnişikkəndlərininyaxınlığındayerləşirlər.Bulaq-larıolanvəxəzinəyəməxsus20verstərazilərivar.

10.AŞAĞI CANI, 11.YUXARI CANI, 12.QARA-QALA KƏNDLƏRİ Ələyəz kəndinin yaxınlığında,13.VƏNK KƏNDİ Ələyəz kəndindən yuxarıda yerləşir.Canı vəƏləyəz çaylarının ətrafında xəzinəyəməxsus 40verst torpaqları var. Buradakı 3 xristian kilsəsindən 2siyaxşı vəziyyətdədir.

14.AYISƏSİ KƏNDİ və 15.QALASER KƏNDİHorvadıxkəndininyaxınlığındayerləşirlər.Xəzinəyəməxsus,bulaqlarıolan28versttorpaqlarıvar.

16.QOŞAVƏNK KƏNDİ. Horvadıx kəndinin yaxınlığında yerləşən, xəzinəyəməxsus, bulaqları olan 7 verstərazisivar.Yarıuçuqvəziyyətdə2xristianmonastrıvar.

17.ÇOMALI KƏNDİ.Yuxarıda qeyd olunan kəndinyaxınlığındayerləşir.Xəzinəyəməxsus,bulaqlarıolan14verstəyaxınərazisivar.

18.VARTANES KƏNDİ. Çanaxçı kəndinin yaxınlığındayerləşir.Xəzinəyəməxsus,bulaqlarıolan18verstəyaxınərazisivar.Yarıuçuqvəziyyətdəxristiankilsəsivar.

19.CƏFƏRLİ KƏNDİ və 20.KÖMÜRLÜ KƏNDİ Yelpinkəndininyaxınlığındayerləşirlər.Xəzinəyəməxsus,bulaqlarıolan,20verstəyaxıntorpaqlarıvar.

21.BAĞÇACIQ KƏNDİ. Çivə və Qozluca kəndlə-rininyaxınlığındayerləşir.Bulaqlarıolan18verst ərazisivar.Əhalinindediyinəgörə,buranınmülkədarıHüseynəliSultandır.

22.RUQİRT KƏNDİ. Əvvəlki kəndin yaxınlığındayerləşir.Xəzinəyəməxsusdur,bulaqlarıolan7verstəyaxıntorpaqları var.

153


23.GÖRGƏBAĞ KƏNDİ və 24.QULUBAĞ KƏN-Dİ.TərətünvəAğkəndinyaxınlığındayerləşirlər.Xəzinəyəməxsus,bulaqsularıolan10verstəyaxıntorpaqlarıvar.

25.QORTUN KƏNDİ.ÇanaxçıvəYelpinkəndlərininyaxınlığındayerləşir.Bulaqsularıolan14verstəyaxıntor-pağıvar.Əhalinindediyinəgörə,torpaqlarİbrahimSultana,HüseynəliSultanavəBayramquluSultanaməxsusdur.

26.MUĞANCIQ KƏNDİ.Ərdəpin vəKələkli kəndlərininyaxınlığındayerləşir.Bulaqlarıolan14verstəyaxınərazisivar.Əhalinindediyinəgörə torpaqlarDostəlibəyəməxsusdur.

27.REYTƏ KƏNDİ. Zeytə bə Qabaqlı kəndlərininyaxınlığındayerləşir.Xəzinəyəməxsusdur.Bulaqlarıolan7verstəyaxınərazisivar.

28.ÇIRAQOĞLU KƏNDİ. Köçbək kəndinin yaxınlığında yerləşir. Xəzinəyə məxsusdur. Ərazisi 20 verstəyaxındır.SuvarmaüçünKöçbəkçayındanvəburadakıbu-laqlardan istifadə edilə bilər.

29.QNDEVAZ, 30.QUŞÇU, 31.BİLƏK KƏNDLƏ-Rİ.Qarabağınsərhəddinəyaxınlıqdayerləşirlər,50verstəyaxın torpaqlarıvar.Arpaçayınsuyundanvəbulaqlardanistifadəediləbilər.Buradakifayətqədərmeşəörtüyümöv-cuddur.Yarıuçuqxristianmonastrıvəuçuqvəziyyətdəolan3 xristian kilsəsi də var.(Buradakı turş sulfat tərkibli mineral su mahalın haqqındakı izahat yazısında təsvir edilmişdir).

32.PAŞADÜZ KƏNDİ. Söylan və Məlişkə kəndlə-rinin yaxınlığında yerləşir. Xəzinəyə məxsus, bulaqlarıolan 28 verstə yaxın torpaqları var. (Kəndin başaqa adı DAYLAQ LIDIR-N.Ə.)

154

Dərələyəz mahalının kameral təsviri QEYD: Yerli əhali bəzi boş kəndlərin mülkədarla

ra məxsus olduğunu desələr də, topladığım məlumatlara görə bu kəndlər xəzinəyə məxsusdur. Çünki İran dövlətinin vaxtında Dərələyəz mahalında mülkədar torpaqları olmayıb.

Quberniya katibi Vladimir Zolotnitski.

155


DƏRƏLƏYƏZ MAHALININƏHALİSİ. 1831-ci il.

ƏHALİMüsəlmanlar1001ailə,2.411kişi,2.172qadın,cəmi4.583nəfərYerli ermənilər58ailə,141kişi,147qadın,cəmi288nəfərİrandan köçürülən ermənilər507ailə,1.453kişi,1.293qadın,cəmi2.746nəfər.Türkiyədən köçürülən ermənilər8ailə,17kişi,10qadın,cəmi27nəfər.Bütün Dərələyəzin əhalisi1.574ailə,4.075kişi,3661qadın,cəmi7736nəfər.

156


DƏRƏLƏYƏZ MAHALI ÜZRƏKAMERAL SİYAHIYA ÜMUMİ İZAHAT

Mahalın yerləşdiyi yer və ərazisiDərələyəzmahalıNaxçıvanqəzasınınşimalhissəsində

yerləşməklə, şimalda İrəvan və Qarabağ qəzaları, şərqdəQarabağqəzası, cənubdaXok,MəvazixatunvəNaxçıvanmahalları (Məvazixatun mahalına Cəhri və ətrafındakı kəndlər aid idi-N.Ə.),qərbdəİrəvanqəzasıiləhəmsərhəd-dir.Dərələyəzmahalınınşimaldancənubaənuzunməsafə-si,MartiroskəndindənSəliminkarvansarayınaqədər təx-minən40verst,şərqdənqərbəuzunluğu,yəniGümüşxanakəndindənÇanaxçıkəndinəqədərolanməsafə50verstdir.Beləliklə,mahalınümumiərazisitəxminən2minkv.versttəşkiledir.

MeşələriMahalda çoxlumeşə var, aralarındadüz oduncaqlılar

daçoxdur.Bütündərələrvəçaysahillərimeşə iləörtülsədə,təəssüfki,onuquruyollaNaxçıvanadaşımaqüçünyolyoxdur.

Biçənək və örüş yerləriBiçənəkvəotlaqlarDərələyəzmahalınınənböyükhis

səsinitutur.Qarabağqəzasınınəhalisidəhərilyaydabura-ya20mindənartıqqoyunyaylağagətirirlər.

ÇaylarıŞimalşərqdən başlayıb cənubqərb istiqamətində bü-

tünDərələyəzmahalından axanArpa çayıMəmmədRzaDizəsikəndindənaşağıdaİrəvanqəzasınadaxilolur,bura-daŞərurmahalınıqidalandırıbƏrəbYengicəvəQarahəsən-likəndləriarasındaAraza tökülür.AxarıboyuArpaçayı-

157


nabirçoxçaylardatökülürki,başlıcasıbunlardır:a)SağsahildənƏləyəzvəDoraniçaylarınındaqarışdığıKotanlıçayıvəQoytulçayı;b)SoltərəfdənKöçbəkçayı,Martirosçayı,ƏyərçayıvəHəmzəƏliDizəsiçayı.

GöllərMartiroskəndininşimalşərqindəyerlibulaqlarıntop-

landığıikibalacagölvar.Martirosçayımənbəyinibugöl-lərdəngötürür.

Mineral sularıBiləkkəndininyaxınlığında,Arpaçayınsuvardığıgö

zəl vadidə, Sarıyer deyilən yerdə bir neçə bulaq birləşibQırxbulaqirmağını(xırda çayını-N.Ə)əmələgətirir.Arpaçayına tökülən yerdə isti və turş suyu olan bulaqlar var,temperaturu25dərəcədənyükskdir.BuradaŞahAbbasza-manınaaidediləndaşvannavar.Hazırdavannanıntavanıtökülüb.Baxmayaraqki, bulaqların suyu indiyəqədər dətədqiq olunmayıb, yerli camaatın dəfələrlə apardığı təcrübələrsübutedirki,busubirçoxxəstəliklərimüalicəedir.CəhridənvəGümüşxanadankeçərəkNaxçıvanşəhərindənQarabağagedənkarvanyoluiləburayagəlməkəlverişlidir.

Əyərkəndinin4verstliyindədəmirqarışığıolanmine-ralturşsuvar.

DağlarıDərələyəz dağları Qarabağ dağlarına qovuşaraq tam

lıq təşkil edir.Bu dağların baş silsiləsi şimalşərqdən cə-nubqərbə doğru uzanaraqYaycı kəndindən aşağıdaArpaçayınsahillərindəbitir.BaşqabirdağsilsiləsiQarabağsər-həddi ilə cənubşərqdəbaşlayıbNaxçıvanmahalınadaxilolur. Üçüncü dağ silsiləsi şimaldan cənuba doğruMəva-zixatun mahalına qədər uzanır. Beləliklə, dağlar bütünDərələyəzmahalınıəhatəedir, axar sulara istiqamətverir

158

Dərələyəz mahalının kameral təsviri vədərələr əmələgətirir.Mahalınkəndlərininçoxuhəmindərələrdə yerləşir.

İqlimiMahalıbütünistiqamətlərdəkəsəndağlaronuniqlimini

yayda da sərin edir.YalnızQoytul çayınArpa çayına tö-küldüyüyerinqərbindəvəKeşişkənd,ƏyərvəHəmzəƏliDizəkəndlərinin ətrafında iqlim istidir.Lakinbütündağ-lar və sıx çəmənlər buranı sərinləşdirməklə heyvandarlıqüçünçoxəlverişliedir.Bəzizirvələrdəbütünyayqarqalır,bəzənhəttatəzəqardayağır.Birdəfəiyulayınınsonlarındaköçərilərinyanınagetdiyimvaxtxeyliqalınlıqdaqaryağdı.Buranınqışıvilayətinbaşqamahallarındandahamülayimkeçir, çünki dağlarmahalı bütün qış boyu şimaldan əsənsərtküləklərdənqoruyur.

Məşğuliyyəta)Taxılçılıq: buğda, arpa, darı, paxla, noxud, mərci,

tütün, kətan, çətənə, gənəgərçək, bostan bitkiləri, tərəvəzbecərilir.Mahalınqərbhissəsindəböyükçəltikvəpambıqsahələri var.

b) Bağçılıq: Dərələyəz mahalında 122 günlük əkinsahəsiolan144üzümbağıvar,45xalvarüzümverir (18 ton-N.Ə). 17 günlük əkin sahəsi olan 22meyvə bağı 19xalvarmüxtəlifmeyvəvə68minqozverir.Bundanbaşqabir çox yerlərdə cırmeyvə bağları var.

Heyvanat aləmiHeyvandarlıqCədvəl1.

türklərdə Yerliermənilərdə

Gəlməermənilərdə

Cəmi

Kəl 50 32 307 389

159


Öküz 3.721 146 1.343 5.210

Inək 3.437 109 961 4.507

Buzov 1.699 76 601 2.376

Qoyun 17.438 335 2.187 19.960

Keçi 7.496 403 2.010 9.909

At 997 72 400 1.469

Eşşək 288 10 114 412

Qatır 2 0 0 2

Cəmi 35.128 1.183 7.923 44.234

b).Vəhşi heyvanlarMeşəli dərələrdə qarışqayeyən ayılar növündən olan

xeyliayıyaşayırvəyerliəhaliyəheçbirziyanvermir.Mahalınşimalqərbhissəsindəxeylivəhşidonuz(qaban)yaşayırvəbəzihallardaəkinsahələrinəböyükziyanverirlər.

c). Arıçılıq. Mahalda153arıailəsivar.Faydalı qazıntılarGümüşxanakəndininyaxınlığındaqurğuşunfilizivar,

əvvəlləremalolunub.Yerliadamlarındediyinəgörə,bura-dagümüşfilizidəvar.

Aynazurkəndininyaxınlığındatərkibindəsilisiumolandaşlarvarvəəhaliondantüfəngüçünçaxmaqdaşıdüzəldir.

MüəssisələriCəmi182dəyirmanvar,52iişlək,130uyararsızvə-

ziyyətdədir.bəzirxanavar,2iişlək,2iyararsızvəziyyətdədir.2boyaqxana,2uçuqkarvansaravar.

160


Cədvəl 2. Xüsusi sənətlərTürklərdə Ermənilərdə Cəmi

Tacir 0 1 1

Çərçi 0 3 3

Səyyarsatıcı 0 1 1

Boyaqçı 0 5 5

Toxucu 3 303 306

Dərzi 0 3 3

Keçəçi 0 20 20

Bərbər 3 0 3

Çilingər 0 3 3

Dülgər 0 23 23

Dəmirçi 0 10 10

Dəyirmançı 0 4 4

Serebryak 0 11 11

Pinəçi 0 1 1

Ay a q q a b ıt i k ə n

0 4 4

xarrat 1 0 1

Tənəkəçi 0 1 1

Nalbənd 0 1 1

musiqiçi 0 4 4

161


Dövlət (xəzinə) əmlakıİranhökumətininsondövrlərindəDərələyəzmahalıbü-

tünkəndləriiləbirlikdəqaçaqgürcüşahzadəsiAleksandra(İsgəndərə-N.Ə.)tiulkimiverilmişdi.Oisəmahalınbütüngəlirindənistifadəedərəkyanındakısultanlaragöstərdiklərixidmətinəvəzindəbəzikəndləringəlirindəncüzipayver-mişdir.Buradarusidarəçiliyininqurulduğubirinciildəbirçoxkəndlərsultanlarınəlindəqalmışvəonlarhəmingəlirlərdən əvvəlki kimi istifadə etmişlər.Nəticədə DərələyəzmahalınındigərsakinlərivəpolkovnikEhsanxanınyaxınadamlarıgörəndəkionlarzəbtetdikləridövləttorpaqların-danarxayınlıqlaistifadəedirlər,hərəkətəkeçibhəminyollaonlardaərazilərzəbtetmişlər.Bundan100vədahaçoxiləvvəlDərələyəzdə yaşamış adamların adına olanmöhür-ləri basaraq saxta sənədlər düzəltmişlər.Asan yollamülkəldəetməkfürsətiniheçvaxtəldənqaçırmayanermənilərbuyollahəminkəndləriələkeçirənlərdənhəminkəndləricüziqiymətləsatınalmışlar.Beləliklə,Dərələyəzmahalın-damülkədarlarəmələgəlmişdir.NaxçıvannaibipolkovnikEhsanxanbunugörəgörənəinkimaneolmamış,həttabeləhallarınbirqismindənözxeyriüçünyararlanmış,bəzihal-larda isəNaxçıvanqəzasınınbaşqayerlərindəənməhsul-darsuvarılantorpaqlarıələkeçirtməsiniaçıbağartmasınlardeyəonlaragözyummuşdur.

VergilərİranhökumətininvaxtındapulşəklindəDərələyəzma

halından2mintümənvergialınırdı.Axura,Yaycı,HəmzəƏliDizə,AşağıvəYuxarıDanzik,Xaçik,ArpavəAynazurkəndləri42,25xalvar(17 ton-N.Ə.)taxılverirdi.Həminver-giindikiəkinlərləmüqayisədəcüziolub.Lakinçoxgümanki,DərələyəzmahalışahzadəAleksandraəlavəpuldaverib.

162

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Arpa çayın sahilindəki indiki çəltik və pambıq tarlaları

(Qoytul kəndindən başlayaraq ondan aşağıdakı Həmzə ƏliDizəsinəqədərərazi)əvvəlkindən3dəfəartıqvergiverəbilər.

YollarDərələyəzmahalındakıəsaskarvanyoluolanNaxçıvan

danQarabağagedənyolMəvazixatunmahalındankeçərəküzüyuxarı istiqamətdə dağılmış Quşibilək kəndinə qədərgedir. Digər yol Məvazixatun mahalından sola dönərəkKeşişkəndə, sonra Səlim karvansarayından keçərəkGöy-çəmahalınagedir,oradanDilicandərəsinədönür.Bundanbaşqa,müxtəlifkəndyollarıbumahalımüxtəlifistiqamət-lərdəkəsir.Lakinqışvaxtlarındabuyollarınəksəriyyətike-çilməzolur.

Qədim abidələrMahalqədimabidələrinxarabalıqlarıilədoludur,amma

salamatqalanlarNaxçıvanqəzasınınbaşqayerlərinəgörədahaçoxdur.SalamatqalanbinalardandiqqətçəkənlərçöldaşındanörtüyüdəolanSəliminkarvansarayı,Ələyəzkən-di yaxınlığındakı 2monastr,Martiros yaxınlığında bütövqayadaoyulmuşkilsə,ƏrdəpinvəƏləyəzkəndləriarasındabirneçəəsrbundanəvvəlyüksəktəpəüzərindətikilmişvəkifayətqədərsalamatolanqaladır.

Faydalı təkliflər1.Dərələyəzmahalınınqərbhissəsiİrandanköçürülən

ermənilərlə,şərqhissəsiisəQarabağdangələnmüsəlmanlarlaməskunlaşdırılıb.Bu iki xalq heç cür yanaşı yaşayabilmir,çünkiteztezheyvanvəatoğurluğuolur.OnagörədəmahalınortahissəsivəbolsulugözəlGülüdüzdüzənliyiboşqalıb.Hazırda ermənilərvəmüsəlmanların içərisindəxüsusi seçilmiş başçılar var, lakin birbaşa rəhbərlik yox-dur.ÇünkiDərələyəzinhazırkıMirbölüyü,polkovnikEh-

163


sanxanınqardaşıMehdiağayalnızMirbölükadınıdaşıyır.Onagörədəçoxyaxşıolardıki,Dərələyəzmahalındarusməmurlardan ayrıca pristav olsun. Çünki Naxçıvan polisidarəsininuzaqlığıvənəqliyyatçətinliyi(xüsusənqışvaxtı)buradaasayişinqorunmasınaciddinəzarətetməyəkifayətetmir.Əgərehtimaledilənməmuryaşayışyerikimiistimi-neralsuyunolduğumassiviseçsə,nəinkiətrafdakıxarabakəndlər, eləcədəgenişGülüdüzdüzənliyi əhali ilədolar.Həmdəhər ilmineral suyagələnlər olar.Hazırda isə busutamamistifadəsizqalmışdır,çünkiətrafdakı40verstlikərazidədeməkolarki,heçkimyaşamır.

2.Naxçıvan qəzasının cənub hissəsimeşə örtüyündəntamamiləməhrumdurvəonunçatışmamasıNaxçıvanşəhərindəciddişəkildəhissolunur.Halbuki,Dərələyəzmahalındakı bol meşələr istifadəsiz qalmışdır. Ona görə də,daşqınlar vaxtıArpa çayın suyunun ən çoxaldığı zamanmeşə materiallarının bu çayla axıdılmasını sınamaq çoxfaydalıolar.MeşəninbololduğuHorskəndindəonutədarükedibQoytulkəndindənbaşlayaraqArpaçayı iləüzüaşağıaxıdıbArazçayı iləAbbasabadqalasınaaparmaqolar.

Quberniya katibi Vladimir Zolotnitski. 1831-ci il.

164


Naxçıvan qəzası Dərələyəz mahalınınKameral təsviri.

1842-ci il.

I Hissə

Xəzinə torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri

Naxçıvan qəzasının Dərələyəz nahiyəsi

№1(№13).YELPİN KƏNDİ. (Mötərizədəki rəqəm həmin yaşayış məntəqəsinin 1831-ci ildə V.Zolotnitski tərəfindən tərtib edilmiş kameral siyahıdakı nömrəsini göstərir-N.Ə.).

Salmasdanköçürülən23erməniailəsininsiyahısı.Oturaqhəyat tərzi sürürlər. 63Naxçıvanxalvarı əkin

var,100Naxçıvanxalvarıbuğda,80Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Qəzamərkəzinə88,nahiyəmərkəzinə21verstdir.Ərazisi20verstdir,onun18valvarısuvarılan,45xalva-

rıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Əhalisiəkinçilikvətoxu-culuqlaməşğuldur,dolanışıqlarıyaxşıdır.Torpağıgilliqa-ratorpaqdır.Horsmeşəsindənistifadəedirlər,Yelpinçayınvə2bulağınsuyundanistifadəedirlər,ildə10minbağotbiçirlər.

Buğda,arpa,darı,kətan,noxud,mərci,tərəvəzəkirlər.Kənddə18toxucu,1xarratvə4keçəçi,23at,123iri-

buynuzlu,72xırdabuynuzluheyvanvar.

165


№2 (№19). QOZLUCA KƏNDİCalanlı, miqir-qanlı tayfası

1.HəsənxanMəmmədalıoğlu70yaşında;oğlanlarıHü-seynqulu35y;(onunoğluİmamverdi3y);Məhərrəm22y.

Yaddan çıxan tatarlar2.AbdullaKəlbioğlu40y;oğluMirzə10y;qardaşı

Əsəd25y;3.KəndxudaDiniMəhəmmədoğlu39y;oğluFərəc5

y;Bu ailə 1857-ci ildə Ağkilsə kəndinə köçmüş və yeni-dən geri qayıtmışdır.

4.OsmanMollaHəsənoğlu50y;oğlanları:İso22y;Abdu15y.

5.QəmbərNağıoğlu25y;oğluNiftalı5y;Bu ailə də 1857-ci ildə Ağkilsə kəndinə köçmüş və

yenidən qayıtmışdır.6.GülməmmədMəlikməmmədoğlu33y;oğluFər-

zalı15y;7.MəmmədyarMirzəoğlu50y;oğluMirzə15y;8.QurbanəliSelimoğlu30y;qardaşıSali20y;9.DarbazXudooğlu25y;oğluNabo3y;10.AdıgözəlTanooğlu30y(kordur);İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla oturaq

həyat tərzi sürürlər.Kəndin5Naxçıvanxalvarıəkinivar,ildə6Naxçıvanxalvarıbuğda,4Naxçıvanxalvarıarpabi-çirlər.Kəndxəzinəyəmənsubdur.Qəzamərkəzinə(Naxçı-van şəhəri)qədərolanməsafə80,nahiyəmərkəzinə(Ke-şişkənd kəndi)18verstdir.

Əkinçilikləməşğulolurlar,dərələrdəörüşyerləriçox-dur.Dolanışıqortababdır.Torpaqlarıdaşlıvəgillidir,meşəsiyoxdur.Ərazisi14verstdir,onun2xalvarıəkinəyararlı

166

Dərələyəz mahalının kameral təsviri suvarılantorpaqdır,dəmyəəkinyeriçoxdur.Aşıqbulağınınsuyundanistifadəedirlər.

Buğda,arpavədarıəkirlər.Kənddə1işləkvəbiryararsızdəyirmanvar.

Kənddə10at,55iribuynuzlu,78xırdabuynuzluhey-vanvar.

İmzalar:KəndxudaDiniMəlikməmmədoğlu;ƏsədKəlbioğlu;QurbanəliMəhəmmədoğlu.

№3 (№21). AĞXAÇ KƏNDİ.Tatarlar (kəngərli):

1.KəndxudaSəfəralıDiləkhasiloğlu42y;qardaşıİmam-verdi32y;onunoğlanlarıMəhəmməd3y;Orucəli1y;

2.MəmmədalıKərbəlayiMaqsudoğlu76y;oğlanlarıAlı42y(onunoğluAllahverən15y);Hüseyn26y;Sadır24y;Abuş22y;onunoğluKubuş1y.

3.AllahverdiAllahverdioğlu47y;oğluHüseynqulu13y;

4.OrucməmmədKərbəlayiKərimoğlu42y;oğlanlarıKərim15y;İbrahim9y;Saleh32y;onunoğluHüsey-nqulu6y;

Dərələyəzin Oğbin kəndindən 8 il əvvəl gələnlər:5.Muradəliİsmayılxanoğlu50y;oğluQəmbəralı30y;6.OcaqquluAğakişioğlu40y;oğluMəmmədalı25y;Yaddan çıxan:7.İsmayılAllahverdioğlu25y;İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla oturaq

həyattərzisürürlər.5Naxçıvanxalvarıəkinyerivar,4Nax-çıvanxalvarıbuğda,7Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə56,nahiyəmərkəzinə28verstdir.

167


Əkinçilikləməşğulolurlar,güzəranortababdır.Torpağıdaşlıqaratorpaqdır.Özmeşəsiyoxdur,Cul

meşəsindənistifadəedirlər.11versttorpağıvar,onun2,5xalvarıəkinəyararlıdır

vəhamısıdəmyədir.Məvazixatunçayındanvə1bulağınsuyundanistifadə

edirlər.Dağlardakifayətqədərbiçənəklərvar.Buğda,arpavənoxudəkirlər.Kənddəbaxımsızqalmış

3bəzirxanavar.Sakinlərəməxsus4at,30iribuynuzlu,100xırdabuy-

nuzluheyvanvar.İmzalar:KəndxudaSəfəralıDiləkhasiloğlu(möhür);

MəmmədalıKərbəlayiMaqsudoğlu.

№4(№22). QABAQLI KƏNDİ.Qaraçorluların kulakanlı tayfası.

1.KəndxudaAlıHüseynoğlu60y;oğluDəryaqulu10y;2.Tarverdi25y;3.İmamquluHəsənoğlu28y;qardaşıAbbbasqulu10y;4.MirzalıHüseynoğlu45y;oğlanlarıFətəli10y;Cu-

lamqulam7y;Qafar4y;5.BabaBayramoğlu40y;(siyahıyaalmadan sonra

ölüb).6.ŞahverdiAlıoğlu35y;oğlanlarıXudaverdi10y;

Allahverdi8y;7.MəmmədalıHüseynoğlu50y;oğlanlarıHüseyn20

y;Nəbi8y;Fərzalı5y;8.OrucHüseynoğlu60y;oğlanlarıKərim20y;Rə

him10y;9.İbrahimOrucoğlu30y;

168

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 2 il qabaq Qarabağ nahiyəsindən gələn10.MəmmədquluMəhəmmədoğlu32y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyattərzisürürlər.4Naxçıvanxalvarıəkinvar,7Naxçıvanxalvarıbuğ-

da,3Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə56,

nahiyəmərkəzinə15verstdir.Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.Güzəranları

yaxşıdır.Dərələrdəyerləşəntorpaqlarıdaşlıvəgillidir.Meşəsi

yoxdur,14verstməsafədəyerləşənCulmeşəsindənisti-fadəedirlər.Dağlıqyerdir,10versttorpağıvar,4xalvarısuvarılan,qalanıəkinəyararlıdəmyətorpaqlardır.Bulaqsuyundanistifadəedirlər.Dağlardaortababbiçənəklərivar.Buğda,arpa,darıvəyoncaəkirlər.

Kənddə12at,77iribuynuzlu,130xırdabuynuzlumalqaravar.

İmzalar: Kulakanlı tayfasının icma başçısı ƏlmərdanMəmmədalıoğlu(möhür);ƏliHüseynoğlu;OrucHüseynoğlu;

№5 (№23). ZEYTƏ KƏNDЭQaraзorlularэn юadmanlэ tayfasэ.1.Hüseynİbrahimoğlu30y;oğluƏsgər4y;2.SəfəralıMollaMəmmədyaroğlu50y;3.Novruzİmamverdioğlu50y;oğlanlarıBayram25y;

Cəfərqulu17y;Əliqulu10y;İsmayıl7y;4.MəşədiƏliquluİmamverdioğlu60y;oğlanlarıHəz-

rətqulu25y;Zeynalabdin10y;Abbasqulu7y;5.Ocaqquluİmamverdioğlu40y;oğlanlarıTarıqulu8

y;Xudamədət6;Əlimədət3y;

169


Yaddan çıxanlar:6.Məmmədhüseynİbrahimoğlu32y. Xaricə qaçdığına görə Palata jurnalının 5 sentyabr

1845-ci il tarixli vəziyyətinə görə siyahıdan çıxarılmışdır.7.Abbasİmamverdioğlu50y;oğlanlarıNəcəfqulu17

y;Dəryaqulu14y;Həsən8y;Hüseynqulu5y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyattərzisürürlər.25Naxçıvanxalvarıəkinvar,5Nax-çıvanxalvarıbuğda,6Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.


Əkinçiliklə məşğul olurlar, başqa torpaqları yoxdur.Dolanışıqlarıortababdır.Dərələrdəyerləşəntorpaqlarıdaş-lıvəgillidir.

Özmeşəsiyoxdur,35verstməsafədəyerləşənCulmeşəsindənistifadəedirlər.

21 verst torpağı var, hamısı əkinəyararlıdır, onun 0,5xalvarısuvarılan,qalanıdəmyətorpaqlardır.İstibulaq,Korbulaq, Daloy bulaq və Kəhriz bulağın suyundan istifadəedirlər.

Biçənəkvəörüşlərikifayətqədərdir.Buğda,arpavədarıəkirlər.Kənddə1baxımsızdəyirmanvə1baxımsızbəzirxanavar.Kənddə3at,42iribuynuzlu,46xırdabuynuzluvar.İmzalar:İcmabaşçısıBaxşəlibəyCavadoğlu;Nov-

ruzİmamverdioğlu;

170


№6(№24). ZİQRİK KƏNDİ. (BAŞQA ADI QURDQULAQDIR)

Şadmanlı tayfası.1.AlməmmədGülməmmədoğlu35y;oğluGülməm

məd15;2.AllahverdiHaxverdioğlu35y;oğlanları:Baxşəli12

y;Haxverdi8y;Şahəli5y;qardaşıİbrahim25y;3.Rəcəb Bünyad oğlu 30 y; qardaşları: Əşrəf 25 y;

Məmmədşəfi 20 y; Adıgözəl 15 y;4.Mehralı bəy Məhəmməd oğlu 25 y; oğlu Bəymə

həmməd 3 y;5.AlməmmədAlıoğlu35y;oğluMəmmədalı5y;qar

daşıƏləkbər25y;6.HüseynalıMəmmədalıoğlu25y;oğluHəsənalı3y;7.MövlamverdiQasımoğlu40y;oğlanları:Hümbətalı

20y;İsmayıl16y;Dünyamalı7y;Adıgözəl2y;8.HüseynQasımoğlu20y;5 il əvvəl Zeytə kəndindən gələnlər:1.CəfərAlıoğlu25y;oğluXudayar4y;2.MəhəmmədAllahverdioğlu50y;oğlanları:Baba20

y;Mehralı15y;3.AğayarMəhəmmədoğlu33y;qardaşıAğakişi15y;4.XudaquluKazımoğlu45y;oğlanları:Məmmədalı

20y;Xanməmməd15y;7 il əvvəl Əyər kəndindən gələnlər:5.KəndxudaMirzəKazımoğlu50y;oğlanları:Məm-

mədxan30;onunoğluCəfər5y;Mamirza25y;Kazım20y;Qəhrəman15y;

6.İmamverdiKazımoğlu40y;oğlanları:Rüstəm10y;Bəyalı5y;Xanəli1y;

171


7 il əvvəl Hors kəndindən gələn7.HəsənAllahverdioğlu55y;oğlanları:Xudamədət15

y;Hüseynalı8y;5 il əvvəl Herher kəndindən gələn8.MəmmədŞahhüseynoğlu35y;oğlanları:Sadıq10

y;Hüseyn5;Abdul3y;3 il əvvəl Ağxaç kəndindən gələn9.HüseynTahirverdioğlu50y;oğlanları:Novruzəli

15y;Mirzalı8y;Abbas5y;Buailə1859cuildənAğxaçkəndinəaidedilib.Yaddan çıxanlar:1.NəbiMəmmədalıoğlu25y;2.HümbətŞahhüseynoğlu25y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyattərzisürürlər.4Naxçıvanxalvarıəkinyerivar.5Naxçıvanxalvarıbuğda,4Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Naxçıvanşəhərinə65,Keşişkəndkəndinə20verstdir.Heç bir məşğuliyyətləri yoxdur. Əkin torpaqlarından

başqaayrıtorpaqlarıyoxdur.Ortababyaşayırlar.Torpaqlarıgillidir,böyükdaşlarvar.Özmeşəsiyoxdur,40verstlikmə-safədəyerləşənHerhermeşəsindənistifadəedirlər.

Biçənəkvəörüşləribolotludur.2baxımsızdəyirmanvə1baxımsızbəzirxanavar.BukəndQurdqulaqçayınınsahilindəyerləşir,burada5

bulaqdavar.Ətrafında20verstərazisivar,onun3xalvarısuvarılanəkinəyararlıtorpaqlardır.Qalanıdəmyədir.Buğdavəarpaəkirlər.

Kənddə8at,114iribuynuzlu,276xırdabuynuzluvar.İmzalar:KəndxudaMirzəKazımoğlu;Alməmməd

Alıoğlu;İbrahimHaxverdioğlu;

172

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №7 (№26).YENGİCƏ KƏNDİ

SalmasdanvəMakudanköçürülən14erməniailəsi.Oturaqhəyatkeçirirlər,25Naxçıvanxalvarıəkinyeri



Əhaliəkinçilikləməşğuldur,kasıbyaşayırlar.Torpağıgilliqaratorpaqdır.ÖzmeşəsiyoxdurvəHerhermeşəsindənistifadəedirlər.

20versttorpağıvar,onunyarısıəkinəyararlıdəmyətorpaqlardır,1xalvarısuvarılandır,bulaqsuyundanistifa-dəedirlər.İldə1000bağotbişirlər.

Buğda,arpa,noxudvəkartofəkirlər.Kənddə6toxucuvar.(Kameral siyahının 30-41-cı səhifələri itib. Məlikşah

və başqa bir kənd buraya aiddir. 42-ci səhifədən siyahı davam edir və 9 №-li kənddə 49 köçürülmə erməni ailə-sinin yaşadığı məlum olur. Görünür, bu Məlikşah kəndi-dir. Mötərizə içərisindəki sıra nömrələri öz ardıcıllığını saxladığına görə (№26, 27, 28), 8 №-li kənd 27-yə, 9 №-li kənd də 28-ə uyğun gələcəkdir.V.Zolotnitskinin siyahı-sında həmin rəqəmlərlə sıralanmış kəndlərə baxaq. Bu-rada 27 №-li kənd Əyər, №28 –li kənd isə Məlikşahdır).

№9 (№28). MƏLİKŞAH KƏNDİ Buradaİrandanköçürülmüş49erməniailəsiyaşayır.Qəzamərkəzinə70,nahiyəmərkəzinə7verstdir.4üzümbağıvar,şərabdüzəltmirlər.Əhaliəkinçilikvətoxuculuqlaməşğuldur.Kənddə5

dəyirman,6arıxanada130arıailəsivar.Dolanışıqlarıyax-

173


şıdır.Torpağıdaşlıvəgilliolsada,əkinçiliyəyararlıdır.Özmeşəsiyoxdur,20verstməsafədəyerləşənHerhermeşə-sindənistifadəedirlər.

26versttorpağıvar,onun50xalvarısuvarılan,6xalva-rıdəmyəəkinəyararlıtorpaqlardır.Suvarmaüçünbulaqlar-danarxlarçəkilib.

3xalvarbiçənəyivar,ildə3minbağotbiçirlər.Buğda, arpa, kətan, çəltik, kartof, mərcimək, soğan,

kələm və başqa tərəvəz bitkiləri əkirlər.Kənddə7toxucu,5gümüşustası,2boyaqçı,2xarrat

və3keçəçivar.Həsənanlı tayfası.Buraya 3 il qabaq Qarabağ nahiyəsinin Mirik kən-

din dən 3 müsəlman ailəsi gəlib:1.NəsirməmmədVəlioğlu30y;oğluBabo9y;qardaş-

ları:Ələkbər15y;Şahverdi12y;2.AğaməmmədŞahverdioğlu40y;oğlanları:Caman

15y;Məjlum6y;3.İsgəndərŞahverdioğlu32y;oğlanları:Abbas10y;

Səfəralı5y;Kənddə37at,281iribuynuzlu,274xırdabuynuzlu

heyvanvar).

№10 (№29). KEŞİŞKƏNDİNAHİYƏ MƏRKƏZİDİR

Salmasdanköçürülmüş50erməniailəsi.Oturaqhəyatsürürlər.50naxçıvanxalvarıəkinyeri


Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə83verstdir.

174

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Əkinçilikləməşğulolurlar,2dəyirman,2arıxanada20

arıvar,dolanışıqortababdır.Bəzi yerlərdə daşlı olsa da, torpağı əkinçiliyə yararlı

qaratorpaqdır.ÖzmeşəsiolmadığınagörəHerhermeşəsin-dənistifadəedirlər.

16versttorpağıvar,onunyarısıəkinəyararlıdır,7verstsuvarılan,qalanıdəmyədir.ArpaçayınvəQoytulçayın,bun-danbaşqa3bulağınsuyundanistifadəedirlər.

Biçənəkləriazolsada,örüşyeriçoxdur.Buğda, arpa, darı, paxlalı bitkilər, noxud.Mərcimək,

çətənə və tərəvəz əkirlər.Kənddə10toxucu,10keçəçi,1çilingər,2dəmirçi,1

xarrat var.

№11(№30) ORTAKƏNDSalmasdangələn27erməniailəsininsiyahısı.

Oturaqhəyat tərzi sürürlər. 40Naxçıvanxalvarı əkinvar, 175 Naxçıvan xalvarı buğda, 225 Naxçıvan xalvarıarpaəkirlər.33Naxçıvanbatmanıtütünəldəedilib.Kənddə2üzümbağıvar,ammaşərabdüzəltmirlər.


Əkinçiliklə məşğul olurlar. Kənddə 2 dəyirman, 1arıxanada 19 arı ailəsi var.

Torpağı qaratopaq olmaqla əkinçiliyə yararlıdır, özmeşəsiolmadığınagörə,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.

Torpağı7verstdir,onun40xalvarıəkinəyararlısuvarılan,4xalvarıdəmyədir.BulaqsuyundanvəBaşkənddənaxanbalacaçayınsuyundanistifadəedirlər.

Biçənəkləriazdır,cəmi650bağotbiçirlər.

175


Buğda,arpa,darı,kartov,kətan,çətənə,paxlalıbitkilər,noxud,mərcimək,soğan,kələmvətərəvəzəkirlər.

Kənddə12toxucu,1xarrat,1bənnavar.

№12(№31). BAŞKƏND14 erməni ailəsinin siyahısı


Əkinçilikləməşğulolurlar.Kənddə2dəyirman,3arıxanada70arıailəsivar.Dolanışıqlarıyaxşıdır.Tortağıdaş-lıgilliolsada,əkinçiliyəyararlıdır.Özmeşəsiolmadığınagörə,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.14versttorpağıvar,onun30xalvarısuvarılan,5xalvarıisədəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Dağdakıbulaqdançəkilmişsudanistifa-dəedirlər.

Buradakıbiçənəklərazdırvəcəmi1080bağotbiçirlər,ancaqsakinlərbundanbaşqayoncadaəkirvə2000bağyoncabiçirlər.

Kənddə9toxucu,2gümüşustası,1pinəçivar.

№13(№32). HORS KƏNDİHeşin kəndindən 4 il qabaq gələn ailələr Qaraçorluların sultanlı tayfası.1.MəhəmmədHüseynalıoğlu63y;oğluMəmmədyar32y;2.NəbiZamanoğlu34y;oğluBayram2y;qardaşı9y;3.KərbəlayiVəliməmmədMəmmədalıoğlu83y;nəvə

siNovruzəli6y;4.İmanHüseynoğlu72y;oğluHüseyn32y;5.MəmmədhüseynMəmmədoğlu50y;Oğlanları:Bağır4y;Məmmədrza8y;6.HətəmAlıbxanoğlu62y;oğluMəhərrəm32y;

176

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 7.HəsənAraxlıoğlu37y;qardaşıoğlanları:Süleyman

26y;Abbasəli22y;2 il qabaq Qarabağ qəzasından gələnlər:9.İmamverdiNəbioğlu51y;oğlanları:Alı15y;Hü-

seyn4y;10.MəmmədsadıqHüseynoğlu27y;11.TarverdiMirzəquluoğlu29y;oğlanları:Əhməd5

y;Alı3y;12.KəndxudaAllahverdiGüləlioğlu50y;oğlanları:

Hüseyn8y;Abbas5y;13.Hüseynİmanoğlu52y;oğluQurbanəli2y;14.AğaməmmədƏhmədoğlu32y;15.XudaverdiVəlioğlu30y;oğluİsgəndər2y;16.KərbəlayiFətəliHüseynalıoğlu50y;oğluHəsənalı15y;17.XudaquluUsuboğlu27y;qardaşıQurbanəli12y;18.AlıƏlverdi oğlu 60 y; oğluXudayar 15 y; yetim

Məhərrəm Şahverdi oğlu 12 y;İslamdinininşiəməzhnəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyattərzisürürlər.30Naxçıvanxalvarıəkinvar,ildə200Naxçıvanxalvarıbuğda,160Naxçıvanxalvaıarpabiçirlər.


Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğuldurlar.2arıxanada30arıailəsivar.Dolanışıqlarıortababdır.Torpağıdaşlıdır.

10Naxçıvanxalvarımeşəsivar.Torpaqları28verstdir,onuntəxminənyarısı30xalvarayaxınıəkinəyararlısuva-rılantorpaqdır.

Bolotlubiçənəklərivəörüşlərivar.Buğda,arpa,darı,kətan,çətənə,paxlalıbitkilərvə

tərəvəzəkirlər.Kənddə20toxucu,4keçəçi,1xarrat,1dəyirmanus-

177


tası,1çilingər,həmçinin14at,105iribuynuzlu,89xırdabuynuzluheyvanvar.

İmzalar:KəndxudaAllahverdiGülalıoğlu;KərbəlayiBay-raməliHüseynalıoğlu;MəşədiMəmmədHüseynalıoğlu;

№14(№33) TƏRƏTÜN KƏNDİXoydanköçürülmüş15erməniailəsininsiyahısı.

Oturaqhəyattərzisürürlər.7Naxçıvanxalvarıəkinyerivar,25Naxçıvanxalvarıbuğda,30Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.


Əhaliəkinçilikvətoxuculuqlaməşğuldur.Dolanışıqla-rıyaxşıdır.1baxımsızdəyirman,4batmankolmeşəsivar.

BukəndHorskəndindənyuxarıda,SəlimçayınatökülənTərətünçayınınyaxınlığındayrləşir.Kənddə14toxu-cu,2boyaqçı,1dərzivar.

№15 (№34). QIRAQLI KƏNDİXoydanköçürülmüş24erməniailəsininsiyahısı.

Oturaqhəyattərzisürürlər.15Naxçıvanxalvarıəkinvar,120Naxçıvanxalvarıbuğda,70Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.


Əhalisiəkinçilikvəpambıqparçatoxumaqlaməşğuldur.1dəyirmanvə4arıxanada29arıailəsivar.Dolanışıq-larıortababdır.

Şimalzolağındakıqayalıqlarda1xalvarkolmeşəsivar.60verstəyaxınərazisivar,onun15xalvarıəkinəyarar-

lısuvarılantorpaqdır.Dərələrbiçənəklərləzəngindir.

178

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Buğdavəarpaəkirlər.Kənddə18toxucuvə2dərzivar.

№16(№37). RƏSUL QIŞLAĞI KƏNDİƏliyanlı tayfasıYaddan çıxan1.ƏliOrucoğlu40y;oğluƏsgər1y;qardaşıMəmi20y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsudurlar.5Naxçıvan

xalvarıəkinyerivar,heçnəəkmirlər.Torpaqlarıdaşlıoldu-ğunavəsərtşimaliqliminəgörəəkinçiliyəyararsızdır.

Xəzinəyə məxsusdur, qəza mərkəzinə 82, nahiyəmərkəzinə 18 verstdir.

Kənddə1at,6iribuynuzlu,10xırdabuynuzluheyvanvar.

Imza:KəndxudaMəmmədalıAbdullaoğlu.

№17(№38). ŞAHGƏLDİ QIŞLAĞIMilli tayfası:1.HüseynalıŞahverdioğlu34y;oğluHəsənalı6y;

qardaşıSəfər27y;4 il qabaq Heşin kəndindən gələn2.ƏhmədRəsuloğlu40y;oğluTarverdi15y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar.2Naxçıvanxalvarıəkinvar,6Naxçıvanxalvarıbuğda,

7Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə73,

nahiyəmərkəzinə12verstdir.Əhaliheyvandarlıqvəxalçaçılıqlaməşğuldur.Kənddə1dəyirmanvar,dolanışıqyaxşı-dır.Torpağıdaşlıgillidir.Özmeşəsiyoxdur,Horsmeşəsin-dənistifadəedirlər.

5versttorpağıvar,onun3xalvarısuvarılan,2xalvarı

179


dəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Səlimçayınsuyundanistifa-dəedirlər.

Dərələrdəyaxşıörüşlərvar.Buğda,arpavədarıəkirlər.Imzalar:hacısamlıtayfasınınicmabaşçısıNəcəfalı

Həsənoğlu(möhür);HüseynalıŞahverdioğlu;

№18 (№39). SALLI KƏNDİBərgüşad tayfası:1.XudaquluMahmudoğlu48y;2.BəyməhəmmədGülməmmədoğlu27y;3.HaxverdiAbdullaoğlu62y;oğluTalıb32y;4.ŞükürHaxverdioğlu36y;oğluMəhəmməd7;qarda-

şıAllahverdi19y;5.MəmmədalıMəmmədalıoğlu52y.6.MahmudAlıoğlu45y;oğluQurbanəli20y;7.KöçəliHüseynalıoğlu41y;qardaşıHəzrətqulu19y;8.BayraməliSəfalıoğlu42y;oğluNəcəf17y;9.MollaİsmayılAlıoğlu52y;oğluHəsənalı7y;Şadmanlı tayfası:5 il qabaq Qurdqulaq kəndindən gələn1.HüseynquluHümbətalıoğlu30y;oğluMəhəmməd4y;3 il əvvəl İrəvan qəzasının Çağan kəndindən gələn2.AlməmmədMustafaoğlu20y;2 il qabaq Qarabağ qəzasının Darabas kəndindən

gələn3.MəmmədhüseynRəsuloğlu30y;3 il əvvəl Ətyeməz kəndindən gələn 4.XıdırHüseynoğlu25y;oğluHüseyn5y;2 il qabaq Naxçıvan qəzasının Xalxal kəndindən

gələn

180

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5.KazımHüseynalıoğlu22y;3 il əvvəl Keçili kəndindən gələn5.KəndxudaNəbiKərbəlayiFətəlioğlu40y;oğluAb-

basqulu4y;Yaddan çıxanlar:1.MahmudXudayaroğlu26y;2.MustafaMəhəmmədoğlu25y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar.14Naxçı-

vanxalvarıəkinvar,18Naxçıvanxalvarıbuğda,23Nax-çıvanxalvarıarpaəkirlər.


Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.Dolanışıqlarıyaxşıdır.

Torpağı daşlıgillidir. Öz meşəsi olmadığına görə, 5verstməsafədəyerləşənHorsmeşəsindən istifadəedirlər.

14verst torpağıvar,onun20xalvarıəkinəyararlıdır.Çayvəbulaq suyundan istifadə edirlər.

Biçənəkləriazilsada,ətrafdağlaryaxşıörüşyeridir.Buğda,arpavədarıəkirlər.Kənddə16at,120iribuynuzlu,257xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar: Xanasanlı tayfasını icma başçısı Əlihüseyn

MəşədiAlməmmədoğlu(möhür);kəndxudaNəbiKərbə-layiFətəlioğlu;BayraməliSəfalıoğlu;

№19(№41). ARDARAS(ƏRDALAS) KƏNDİİslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla oturaq

həyat sürürlər.8Naxçıvanxalvarıəkinyerivar,10Naxçıvanxalvarı

buğda,22Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

181


Xəzinəyə məxsus olan bu kənddən qəza mərkəzinə100, nahiyə mərkəzinə 21 verstdir.

Əkinçilik,xalçaçılıqvəpambıqparçatoxumaqlaməşğulolurlar.

Dolanışıqları yaxşıdır.Torpağı gillidir, şimal zolağındakı dərələrdə yerləşən torpaqları yararlıdır. Öz meşəsiyoxdur, Hors meşəsindən istifadə edirlər.

7versttorpağıvar,onun8xalvarıəkinəyararlıdəmyətorpaqlardır,bulaqsuyundanistifadəedirlər.

2minbağayaxınotbiçir, azmiqdrdabuğdavəarpaəkirlər.

Püsyanlı tayfası1.MəmmədBeydulla oğlu 72 y; oğlanları: Canməm-

məd19y;Şahməmməd17y;2.NaboNovruzoğlu31y;oğlanları:Hüseynalı15y;

Cəfərqulu3y;qardaşıoğluƏsədulla12y;3.OcaqquluBeydullaoğlu66;oğlanları:Bayraməli26

y;Gülmalı19y;4.CəfərMəmmədoğlu35y;5.MəmmədquluBeydullaoğlu60y;oğluQurbanəli

19y;6iləvvəlİrəvanqəzasınınKərəmsalıkəndindəngələn1.VəliBabooğlu60y;oğluQulu28y;onunoğlu

Alqulu4y;2 il əvvəl Muğanlıdan gələn2.ŞahverdiHüseynalıoğlu45y;oğluOruc10y;Kənddə10at,63iribuynuzlu,73xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar:KəndxudaNəbiMəşədiNovruzoğlu;

OcaqquluBeydullaoğlu;

182

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №20(№43). HƏSƏNKƏND

Salmasdangələn11erməniailəsininsiyahısı.Oturaq həyat sürürlər. 20 Naxçıvan xalvarı əkin var,

130 Naxçıvan xalvarı buğda, 110 Naxçıvan xalvarı arpabiçirlər.


Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğuldurlar.Kasıbyaşayırlar,kənddə1dəyirmanvar.

Arpaçaydanyuxarıdakıdərələrdəyerləşəntorpaqlarıdaşlıdır.

Tikintiyəyaramayan6batmanmeşəsivar.14versttorpağıvar,onun20xalvarısuvarılan,2xal-

vardəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Yaxınlıqdakıdağlardan5minbağotbiçirlər.Buğda,arpa,darı,bağvəbostanbitkiləriəkilir.Kənddə3toxucuvə2keçəçivar.3 il qabaq Dərələyəzin Qovuşuq kəndindən gələnlər:Qaraçorluların hacısamlı tayfası:1.KəndxudaNəcəfalıHəsənoğlu30y;oğlanları:Ab-

bas5y;Məhəmməd1y;atasıHəsən90y;2.QurbanəliHəsənoğlu33y;oğluHüseynqulu2y;3.Novruzİsmayıloğlu63;oğlanları:Məhərrəm36y;

onun oğluMehralı 14 y;Dandalı 2 y;Məmmədalı 28 y;onunoğluHəsənqulu2y;Səfəralı22y;Gülmalı22y;Na-mazalı19y;

4.AbbasəliNovruzoğlu27y;oğluCəfərqulu2y;5.HəsənalıAlıoğlu15(yetim);Yaddan çıxanlar:1.Məhəmmədİbrahimoğlu50y;oğlanları:Əhməd

20y;Rüstəm18y;Hümbət14y;Səfəralı7y;

183


2.HümbətalıMehbalıoğlu25y;qardaşları:Məmməda-lı24y;Dulumalı16y;Hüseynalı12y;Bayram7y;

3.SəfəralıBünyadoğlu6y(ölüb);Novruzəli2y;4.TarıquluMəmmədalıoğlu30y;Kənddə6at,87iribuynuzlu,132xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar: Hacısamlı tayfasının icma başçısı Nəcəfalı

Həsən oğlu (möhür);Məmmədalı Novruz oğlu.

№21 (№44). ƏRDƏPİN KƏNDİXoydanköçürülən16erməniailəsininsiyahısı.10Naxçıvanxalvarıəkinivar,50Naxçıvanxalvarı

buğda,45Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Kəndxəzinəyəməxsusdur.Qəzamərkəzinə72,nahiyəmərkəzinə11verstdir.

Əkinçilikləməşğulolurlar.1dəyirmanvar.Kasıbya-şayırlar..

Özmeşəsiyoxdur,Horsmeşəsindənistifadəedirlər.Torpaqları21verstdir,onun10xalvarıəkinəyararlı

suvarılantorpaqdır.Gümüşbulaqçayınınsuyundanistifadəedirlər.

İldə2minbağotbiçirlər.Buğda,arpa,darı,paxlalıbitkilərvətərəvəzəkirlər.

Kənddə2xarrat,1dəyirmanustası,6keçəçi,3mu-siqiçi,27toxucu,2boyaqçı,5at,32iribuynuzluvə29xırdabuynuzluheyvanvar.

№22 (№45). ƏLİXAN PƏYƏSİ1.AydınXudaoğlu62y;oğluHəsənalı25y;2.AllahverdiƏzizoğlu38y;oğluƏlixan6y;Yaddan çıxan

184

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 1.SəfəralıAydınoğlu30y;oğlanları:Hüseynalı15y;

Qurbanəli3y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyatsürürlər.3Naxçıvanxalvarıəkinvar.7versttorpağıvar,örüşkimiistifadəedirlər,əkinçilikləməşğulolmurlar

Dövlətəməxsusuolankənddə1at,6iribuynuzlu,10xırdabuynuzluheyvanvar.

İmza:AydınXudooğlu.

№23 (№46). HORVADIX KƏNDİQaraçorluların hacısamlı tayfası1.XıdırHüseynoğlu50y;oğluAllahverən20y;onun

oğluXudamədət1y;Haxverdi3y;2.AlməmmədMəmmədxanoğlu50y;oğlanları:İs-

gəndər20y;onunoğluZeynalabdi1y;Ələsgər15y;3.CəfərHüseynoğlu36y;oğluAllahyar8y;6 il əvvəl Qarabağ qəzasından gələn4.HümbətMəmmədoğlu35y;oğlanları:Məmməd5

y;Məmmədqulu3y;qardaşıAğarza20y;Yaddan çıxanlar:1.Eyvazİsmayıloğlu60y;oğlanları:Məmməd15y;

Mehdi10y;Məmmədbağır6y;Bəxtiyar4y;2.XudayarXıdıroğlu15y;3.ƏləsgərAlməmmədoğlu15y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyatsürürlər.40Naxçıvanxalvarıəkinivar,5Naxçıvanxalvarıbuğda,30Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Kəndxəzinəyəməxsusdur,qəzamərkəzinə103,na-hiyəmərkəzinə28verstdir.

Əkinçilikvəheyvandarlıqlaməşğulolurlar.1arıxanavə18arıailəsivar.Əhalinindolanışığıyaxşıdır.

185


Torpağıdaşlıgillidir,ammatəpələrinüstündəkidüzənlikyerlərqaratorpaqolmaqlaəkinəyararlıdır.

Meşəsiyoxdur,Ələyəzkəndininmeşəsindənistifadəedirlər.

18versttorpağıvar,onun5xalvarısuvarılan,qalanıdəmyəəkinəyararlıtorpaqlardır.

İldə2.500bağotbiçirlər.Buğdavəarpaəkirlər.Kənd-də3baxımsızdəyirmanvar.


İmzalar:HacısamlıtayfasınınicmabaşçısıNəcəfalıHəsənoğlu(möhür);XıdırHüseynoğlu.

№24 (№47). ƏLƏYƏZ KƏNDİQaraçorluların hacısamlı tayfası.1.ŞahverdiMəmmədcəfəroğlu57y;oğlanları:İmam-

verdi27y;Nəbi18y;İmamqulu16y;Bayraməli14y;Hümbətalı12y;

2.SübhanverdiŞahverdioğlu32y;oğluMəmməd6y;qardaşıAbbasqulu25y;

7 il əvvəl Moz kəndindən gələn lər:1.AllahverənMəşədiHüseynoğlu50y;oğlanları:

Məmmədhəsən19y;Abdulla10y;Əsəd8y;2.Allahquluİmanoğlu40y;oğlanlarıMəmmədqulu7

y;Məmmədalı5y;qardaşıCəfərqulu22y;3.XudaverdiMəmmədcəfəroğlu50y;oğlanları:Al-

lahverdi30y;onunoğluXudaqulu5y;Bayram16y;4.İsmayılHüseynoğlu30y;oğlanları:Hüseyn4y;

Həsən1y;5.CəfərquluNovruzoğlu40y;oğluNəcəfqulu8y;

qardaşıMəmmədcəfər20y(ağıldankəm);

186

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 6.TarverdiMəşədiHüseynoğlu30y;oğluHüseyn

qulu4y;7.XuduSəfəroğlu29y;qardaşıŞiro16y;atasıSəfər62y;8.MollaMirzəhüseynmollaMəmmədalıoğlu45y;

oğlanları:Əhməd10y;Bayramqulu8y;yetimİsmayılŞanooğlu5y;

İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçərihəyatsürürlər.

30Naxçıvanxalvarıəkinvar,100Naxçıvanxalvarıbuğda,170Naxçıvanxalvarıarpa,5Naxçıvanxalvarıçəl-tikbiçir,3Naxçıvanxalvarıpambıqyığırlar.

Xəzinəyəməxsusuolanbukənddənqəzamərkəzinə96,nahiyəmərkəzinə21verstdir.

Əkinçilik,heyvandarlıqvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.6dəyirmandan2iişləkvəziyyətdədir.5arıxanada160arıailəsivar.Dolanışıqyaxşıdır.

10baxımsızqalmışbağ,dərələrdəçoxluqozağacları,tikintiyəyararlı15verstmeşəsivar.35versttorpağıvar,onun30xalvarıəkinəyararlısuvaılantorpaqdır.

Sakinlərazmiqdardaotbiçsələrdə,bolotlubiçənək-lərivəörüşyerləriçoxdur.

Buğda,arpa,darı,kətan,çətənə,paxlalıbitkilər,mər-cimək,pambıq,tütün,çuğundur,kələməkirlər.

Kənddə3baxımsızbəzirxana,3nəfərgümüşustası,5toxucu,kiçikticarətləməşğulolan1çərçivar.

Kəndin3verstqərbində,ucadağınbaşındatikilmişvədivarları və qapısı yaxşı vəziyyətdə olan qədim qala var.Ələyəzkəndininşimalındaazacıqzədələnmiş2monastrvar.


İmzalar: Hacısamlı tayfasının icma başçısı Nəcəfalı

187


Həsən oğlu (möhür); Kərbəlayi TarverdiMəşədi Hüseynoğlu (möhür); Kərbəlayi Cəfərqulu Novruz oğlu;

№25 (№48). GÜNEYVƏNK KƏNDİHacısamlı tayfası.1.ƏsədullaMəmmədoğlu40y;oğlanları:Almədət15

y;Süleyman2y;Yaddan çıxanlar:1.ƏləsgərMəmmədoğlu30y;oğlanları:Məmməd10

y;Əhməd8y;Səmənd6y;2.OrucMəmmədoğlu30;oğlanları:Hacıməmməd6

y;Xanmurad1y;3.Məmmədİmanxəliloğlu50y;oğluXəlil22y;Mu-

radəli15y;4.AbdullaMəmmədoğlu32y;oğlanları:İsmayıl10y;

Mustafa6y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyatsürürlər.6Naxçıvanxalvarıəkinvar,7Naxçıvanxalvarıbuğ-

da,8Naxçıvanxalvarıarpaəkirlər.Kəndxəzinəyəməxsusdur,qəzamərkəzinə100,na-

hiyəmərkəzinə25verstdir.Əkinçilikləməşğul olurlar, 5 xalvar əkinə yararlı su-

varılantorpağıvar,bukənddənşərqədoğruuzanıbgedənGülüdüzadlanangenişçölvar.Burada500xalvardanartıqəkinəyararlısuvarılan torpaqolsada,əhalionunkiçikbirqismindən istifadəedir.əsasənbuğdaəkirlər.

Gülüdüzdəgenişbiçənəklərvəörüşlərvar.Buğdavəarpaəkirlər,1yararsızbəzirxanavar.Kənddə1keçəçivə1toxucuvar.

188

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Kənddə4at,18iribuynuzlu,50xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar:HacısamlıtayfasınınicmabaşçısıNəcəfalı

Həsənoğlu(möhür);ƏsədullaMəmmədoğlu;

№26 (№49).QOVUŞUQ KƏNDİ1 il qabaq Qarabağ qəzasının Altıkovşed kəndin-

dən gələn hacısamlılar1.ŞaboZülfüqaroğlu70y;Zülfüqar26y;2.KərimAğakişioğlu24y;3.NəzərKişioğlu30y;oğlanları:Fətulla8y;Abdulla5y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyatsürürlər.2Naxçıvanxalvarıəkinvar,14axçıvanxalvarıbuğda,

16Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Əkinçilikləməşğulolurlar.Qovuşuq kəndi Ələyəz çayının üstündə yerləşməklə,

torpaqlarıhəminkəndləümumidir.Buğdavəarpaəkirlər,biçənəkləri də əvvəlki kənddəolduğukimidir.


İmzalar:HacısamlıtayfasınınicmabaşçısıNəcəfalıHəsənoğlu(möhür);ZülfüqarŞabooğlu;

№27 (№50). QARAVƏNG KƏNDİ7 il qabaq Herher kəndindən gələnlər.Qaraçorluların təhməzli tayfası.1.ŞirəliMirzəcanoğlu62y;oğlanları:Həsənxan27y;

Hüseyn20y;Həsənalı18y;2.HəzrətquluAllahverdi oğlu 32 y; qardaşları:Allah

qulu27y;Məmiş10y;

189


3.MəşədiNəcəfalıMehralıoğlu62y;oğlanları:Səfə-ralı42y;Mehralı27y;

4.KəlbəliMəşədiNəcəfoğlu32y;5.FəzliƏliMehralıoğlu52y;oğlanları:Nəzəralı32

y;Teymur27y;Əmir22y;3 il qabaq Qarabağ qəzasından gələnlər: Hanızaqlı tayfası.1.SəfəralıMirzəcanoğlu40y;oğlanları:Nəzəralı16

y;Gəncimalı12y;Oruc3y;2.XanməmmədHaxverdioğlu45y;oğluCəfərqulu20y;Yaddan çıxanlar:1.QuluQasımoğlu60y;oğlanları:Həsənxan20y;

Hüseynxan17y;2.MollaAbbasəliMəşədiNəcəfalıoğlu25y;İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla köçəri

həyat sürürlər.10Naxçıvanxalvarıəkinvar,35Naxçıvanxalvarıbuğ-

da,70Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Xəzinəyə məxsusdur, qəza mərkəzinə 70, nahiyə

mərkəzinə 9 verstdir.Əkinçilikvəxalçaçılıqvətoxuculuqlaməşğulolurlar.2arıxanada25arıaiəsivar.Əhalinindolanışığıyaxşıdır.Torpağıdaşlıgilli,bəziyerlərdəqarqtorpaqdır.Özmeşəsiyoxdur,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.14versttorpağıvar,onun2xalvarısuvarılan,4xalvar

dəmyətorpağıvar.Dərələrdənotbiçirlər.Buğda,arpa,darıvətərəvəzəkirlər.BuradaazzədəliQaravənkadlıqədimmonastrvəuçuq

kilsəvar.Kənddə12at,87iribuynuzlu,146xırdabuynuzluhey

vanvar.

190

Dərələyəz mahalının kameral təsviri İmzalar: Xanasanlı tayfasının icma başçısı Hüseyn

MəşədiAlməmmədoğlu(möhür);MollaAbbasəliMəşədiNəcəfalı oğlu; HəzrətquluAllahverdi oğlu;

№28 (№51). CAĞATAY KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası1.KəndxudaMəşədiİsaxanƏlmərdanoğlu70y;oğlanları:

Edilxan30y;onunoğluRüstəm5y;qardaşıBabaxan22y;2.ŞərifƏlmərdan oğlu 52 y;Məhəmməd 32 y; onun

oğluMehdiqulu6y;qardaşları:Abbas17y;Ağalar7y;Əh-məd6y;

3.ƏmirxanSəfəroğlu32y;qardaşıİmamqulu19y;İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla köçəri

həyat sürürlər.2Naxçıvanxalvarıəkinvar,20Naxçıvanxalvarıbuğ-

da,4Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Kəndxəzinəyəməxsusdur,qəzamərkəzinə68,nahiyə

mərkəzinə14verstdir.Heyvandarlıq və xalçaçılıqlaməşğul olurlar, 1 dəyir

man var.KəndArpaçayınaşağısında,qayanınüstündəyerləşir,

torpağıdaşlıvəgillidir,özmeşəsiyoxdur,20verstmə-safədəyerləşənHerhermeşəsindənistifadəedirlər.

7versttorpağıvar,onun4xalvarısuvarılan,2xalvarıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Təpəlikyerlərdəkiəkinlərisuvarmaqüçünsuçatmır.

İldə1.000bağotbiçir,buğdavətərəvəzəkirlər.Kənddə5at,37iribuynuzlu,140xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmabaşçısıƏlmərdan

Məmmədalıoğlu(möhür);KəndxudaMəşədiİsaxanƏl-mərdanoğlu;

191


№29(№52).ERTIŞ KƏNDİMilli tayfası.1.KəndxudaHüseynbəyOsmanağaoğlu90y;oğlu

Abbasqulu16y;2.CəfərbəyOsmanoğlu70y;oğluMəhəmmədOsman

oğlu.35y;3.HüseynAlməmmədoğlu40y;oğlanları:İsgəndər

14y;Qəhrəman1y;4.AlıOcaqquluoğlu60y;oğlanları:Məmmədrza26

y;Vəli18y;Musso16y;5.QəmbərAllahquluoğlu70y;oğlanları:Abbasəli18

y;Bayraməli25y;6.ƏləsgərQələndəroğlu25y; ögeyqardaşı İsgəndər

Qələndəroğlu18y;Hüseynqulu17y;7.NəcəfNəbioğlu30y;qardaşıQasım16y;8.BayrəməliHəsənoğlu35y;qardaşlarıQurbanəli25

y;Məmmədalı22y;oğlanları:Həsən7y;Hüseyn3y;9.KəndxudaAğaHüseynbəyoğlu40y;oğlanları:Meh

di12y;Paşa4y;Tatarlar10.MəmmədsalehVəlioğlu70y;oğluAbbasəli30y;

onunoğluMəmmədbağır5y;11.MəhəmmədYusifoğlu40y;oğluAlı20y;Yaddan çıxanlar1.ƏmiraslanCəfərbəyoğlu40y;oğlanları:Məmmə-

dkərim6y;Məmmədbağır3y;2.NəcəfalıFətəlioğlu25y;qardaşıKəlbəli15y;3.SeyidQəmbərSeyidHüseynoğlu16y;4.ŞahhüseynQələndəroğlu30y;oğluQələndər3y;5.MəmmədalıKərbəlayiFətəlioğlu50y;oğlanları:

Rüstəm15y;Məhəmməd1y;

192

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 6.ƏlverdiŞahverdioğlu60y;7.BayraməliHəsənoğlu25y;İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçəri

həyatsürürlər.8Naxçıvanxalvarıəkinvar,60Naxçıvanxalvarıbuğ

da, 45 Naxçıvan xalvarı arpa, 8 Naxçıvan xalvarı çəltikbiçirlər.

Kəndxəzinəyəməxsusdur,qəzamərkəzinə84,nahiyəmərkəzinə5verstdir.

Əkinçilikləməşğulolurlar.Arpaçayın üstündə yerləşən kənddə 1 dəyirman var.

Torpağı daşlı qaratorpaqdır. əkinə yararlıdır. Əhalinindolanışığı ortababdır.

Herhermeşəsindənistifadəedirlər.20versttorpağıvar,onun8xalvarısuvarılan,100xal

varıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır,Arpaçayınsuyundanvəbulaqlardanistifadəedirlər.

Dərlərdənotbiçirlər,xüsusibiçənəkləryoxdur.Buğda,arpa,çəltikvətərəvəzbitkiləriəkirlər.Kəndinyaxınlığındakıqayalarınüstündəbaxımsızqal-

mışŞıxəli xan qalasıadlıbirqalavar.Kənddə9at,68iribuynuzlu,84xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar:KəndxudaAğaHüseynbəyoğlu(möhür);

MəmmədUsuboğlu;HüseynalıMəmmədoğlu;

№30 (№53). AXTA KƏNDİQaraçorluların həsənanlı tayfası.1.KəndxudayüzbaşıAllahverdiHətəmoğlu45y;oğ

lanları:Hətəm22y;Əsəd10y;qardaşları:Alı30y;Bay-ram22y;

2.VəliHəsənoğlu65y;oğlanları:Albəy28y;Mustafa13y;

193


3.MəmmədhəsənQasımoğlu45y;4.Hətəmİmamverdioğlu65y;oğluİmamverdi30y;

onunoğluPənalı5y;5.HüseynNəbioğlu60y;oğlanlarıİbrahim10y;Ab-

bas8y;6.NəbiHüseynoğlu32y;oğlanları:Alı8y;Şahhüseyn

2y;7.MəmmədquluTarverdioğlu20y;qardaşıHəsən15

y;8.HəsənŞahverdioğlu52y;oğluAbbas20y;9.ƏlirzaÇaraxoğlu65y;oğlanları:Alpəna25y;Alı

15y;Yaddan çıxanlar:1.İlyasHüseynoğlu32y;oğluMəmməd4y;2.MəmmədquluTarverdioğlu27y;1 il qabaq Qarabağ qəzasından gələnlər:1.HüseynŞixooğlu65y;2.ŞahverdiŞahverdioğlu50y;oğlanları:Haxverdi13

y;Nəcəfalı7y;3.LətifMəhəmmədoğlu45y;oğluBayraməli8y;4.SəfəralıLətifoğlu24y;5.ŞahgəldiBayramoğlu50y;oğlanları:Behbudalı25

y;Abbasəli22y;6.LətifCəfəralıoğlu60y;oğluAlı20y;İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla köçəri

həyat sürürlər.27Naxçıvanxalvarıəkinyerivar,120Naxçıvanxalva-

rıbuğda,136Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə70,

nahiyəmərkəzinə20verstdir.Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.

194

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 3dəyirmandan1iişləyir,1arıxanada10arıailəsivar,

sakinlərindolanışığıyaxşıdır.Axtaçayın üstündə yerləşən torpaqları gillidir. 6 bat-

mankolmeşəsivar,tikintiüçün7verstməsafədəyerləşənCulmeşəsindən istifadə edirlər.

21versttorpağıvar,onun2xalvarısuvarılan,25xal-varıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Çayınsuyundanistifadəedirlər.

İldə10minbağotbiçirlər.Buğdavəarpaəkirlər.1yararsızbəzirxanavar.Kənddə10at,105iribuynuzlu,177xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar: İcma başçısı Bəylər Bayram oğlu(möhür);

KəndxudaAllahverdi Hətəm oğlu; Hüseyn Nəbi oğlu;

№31(№54).TEZXARAB KƏNDİKulakanlılarİslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurla,köçərihəyat

sürürlər.4 xalvar əkin var, 30 Naxçıvan xalvarı buğda, 20

Naxçıvanxalvarı arpabiçilir.Qəzamərkəsinə60, nahiyəmərkəzinə qədər 14 verst məsafə var.

Əhali taxılçılıqla məşğul olur, 1 işlək dəyirman var.Dolanışıq ortababdlr. Çay kənarındakı torpağın vəziyyətiəlverişlidir. Özmeşəsi yoxdur, 20 verstməsafədəki Her-her kəndinin meşəsindən istifadə olunur. Kəndin ümumitorpağı14verstdir,ancaqonun4xalvarısuvarılan,8xal-varıdəmyəəkinəyayarlıdır.Arpaçayınsuyundanistifadəedirlər.Biçənəkləri2xalvardırvəildə4minbağotbiçilir.Buğda,arpavədarıəkilir.

1.Rüstəmİmamverdioğlu60y;oğlanları:Bəxtiyar25

195


y;İmamverdi17y;Məmməd10y;Xudaverdi7y;Süb-hanverdi5y;

2.BabaxanƏlverdioğlu45y;oğlanları:Həsənqulu10y;Nəcəfqulu7y;

3.İsaxanAllahverdioğlu32y;oğluAbdulrəhim1y;4.MəhərrəmAllahverdioğlu30y;Kömürlü kəndindən gələnlər:1.BabaxanAllahverdioğlu50y;oğlanları:Xudaqulu5

y;Rzaqulu10y;Hüseynqulu3y;2.MəmmədXocaoğlu25y;3.MəmmədquluMəmmədoğlu30y;oğluCəfərqulu4y;Cağataydan gələn4.ŞahverdiMəşədiİsaxanoğlu40y;qardaşıBabaxan25y;Kənddə7at,67iribuynuzlu,31xırdabuynuzluhey-

vanvar.İmzalar:Kulakanlı tayfasınınicmabaşçısıƏlmərdan

Məmmədalıoğlu(möhür);İsaxanAllahverdioğlu;Rüstəmİmamverdioğlu;

№32(№55). AZADƏK KƏNDSalmasdanköçürülmüş37erməniailəsininsiyahısı.

50 Naxçıvan xalvarı əkin var, 175 Naxçıvan xalvarıbuğda, 350 Naxçıvan xalvarı arpa biçirlər.

Kəndxəzinəyəməxsusdur,qəzamərkəzinə85,nahiyəmərkəzinə22verstdir.

Əkinçilikvəpambıqparça toxumaqlaməşğulolurlar,dolanışıqyaxşıdır,2dəyirmanvar,7arıxanada40arıailəsi,2bəzirxanavar.

Özmeşəsiyoxdur,Culvəİstisumeşələrindənistifadəedirlər.

21versttorpağıvar,onun25xalvarıəkinəyararlısuva

196

Dərələyəz mahalının kameral təsviri rılan torpaqdır. Dəmyə çoxdur. Bulaq suyundan istifadəedirlər,əkinsahələrini suvarmaqüçünsuçatışmır.

İldə10minbağotbiçirlər,buğda,arpa,kətan,tərəvəzəkirlər.

2işləkbəzirxanavar,gündə2batmanyağçıxarırlar,1baxımsızqalmışbəzirxanadavar.

Kənddə4gümüşustası,10toxucu,1pinəçi,1xarrat,1dəmirçivar.

№33(№56). POR KƏNDİ25Naxçıvan xalvarı əkin var, 200Naxçıvan xalvarı

buğda, 130 Naxçıvan xalvarı arpa biçirlər.Kəndxəzinəyəməxsusdur,qəzamərkəzinə80,nahiyə

mərkəzinə24verstdir.Əkinçilikləməşğul olurlar, 4 arıxana və 48 arı ailəsi

var. Dolanışıqları yaxşıdır.Meşəsi yoxdur, Cul və Herher meşələrindən istifadə

edirlər.11versttorpağıvar,onun8xalvarısuvarılan,13xal-

varıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır,bulaqsuyundanistifadəedirlər.İldə1500bağotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Kənddə7gümüşustası,1dəmirçi,1dülgərvə1bənna

var.Müxtəlifyerlərdənköçürülmüş24erməniailəsininsi-

yahısı.2 il əvvəl Türkiyədən gələnlər.Həsənanlı tayfası.1.XudoMirzooğlu35y;oğluAmo13y.2.HüseynQatooğlu22y.3.Meqoİsmayıloğlu56y;oğluİsmayıl10y.

197


№34(№57). PAŞALI KƏNDİSalmasdan köçürülmüş 14, başqa yerlərdən gəlmiş 9

erməni ailəsinin siyahısı.26 Naxçıvan xalvarı əkin var, 120 Naxçıvan xalvarı

buğda, 190 Naxçıvan xalvarı arpa biçirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə42,

nahiyəmərkəzinə28verstdir.Əkinçilikləməşğulolurlar.4arıxanada50arıailəsi,2

dəyirman,1bəzirxanavar.Dolanışıqyaxşıdır.Torpağıgilli,bəziyerlərdədaşlıdır.Özmeşəsiyoxdur,

18verstməsafədəyerləşənTarpkəndininmeşəsindənisti-fadəedirlər.

25versttorpağıvar,onun5xalvarısuvarılan,20xal-varıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Çayvəbulaqsuyundanistifadə edirlər.

2xalvarbiçənəklərivar,ildə4minbağotbiçirlər.Buğda, arpa, kətan, paxlalı bitkilər, soğan, çətənə və

tərəvəz əkirlər.Kənddə8toxucu,1dəmirçi,1xarratvar.

№35(№58). QARALAR KƏNDİQaraçorluların bozlu tayfası. 8 il qabaq Dərələyəin Por kəndindən gəliblər.1.AbbasəliPənahoğlu70y;oğlanları:Aləmşah28y;

Şükür26y.2 il qabaq Qarabağın Ağdərə kəndindən gələnlər:2.EyvazMirzəoğlu20y;onunoğluXudaverdi1y.3. HəsənŞahbazoğlu35y;oğluOcaqqulu16y.4.MəmmədquluƏlipənaoğlu55y;oğlanları:Bünya-

dəli20y;Məmmədalı15y.

198

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5.CəfərƏlipənaoğlu62y;onunoğluƏsədulla15y.6.QaraxanAbdullaoğlu65y;oğlanları:Hüseynxan15

y;Dorduxan10y.7.MirzəƏlipənaoğlu50y;oğluHüseynalı27y.Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri

həyat sürürlər.7Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə24Naxçıvanxalvarı

buğda,48Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Kənd dövlətə məxsusdur. Qəza mərkəzinə qədər 56,

nahiyə mərkəzinə 20 verst məsafədə yerləşir.Taxıləkibbiçirlər.Dolanışıqortababdır.Torpağıdaşlı

vəgillidir.13verstməsafədəkiHerhermeşəsindənistifadəedirlər.Ətraf torpaqları 14 verstdir, onun 5 xalvarı əkinəyararlıdəmyətorpaqdır.Bulaqsuyundanistifadəedilir.

Dərələrdəbiçənəklərvar.Sakinlərə məxsus 5 at, 57 iribuynuzlu, 79 xırdabuy

nuzlu heyvan var.İmzalar:BozlutayfasınınicmarəhbəriCahanşahCa-

hanşahoğlu(möhür);AbbasəliPənahoğlu.

№36(№59).GÖYƏRÇİN KƏNDİQaraçorluların həsənanlı tayfası.

1.KəndxudaAllahverən İsmayıloğlu40y;oğluTəhməz15y.

2.Abdullaİsmayıloğlu35y;oğlanları:Məmmədqulu10y;Xudaqulu7y.

3.Həsənİsmayıloğlu30y;qardaşıŞahbazİsmayıloğlu50y;onunoğlanları:Abbas12y;Rəhim4y.

Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçərihəyat sürürlər.

50Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə50Naxçıvanxalvarıbuğda,80Naxçıvanxalvarıarpabiçilir.

199


Əkinçilikvəxalçatoxumaqlaməşğulolurlar.Arpaçaydanyuxarıda,dərədəyerləşir.Vəziyyətiottababdır.Torpa-ğıdaşkəsəklidir,ammataxılçılıqüçünəlverişlidir.Herhermeşəsindənistifadəedirlər.

Ərazisi4verstəyaxındır,Arpaçayın suyu iləkifayətlənirlər.

İldə1.000bağotbiçirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə56,

nahiyəmərkəzinə15verstdir.Bukəndinsakinləribaşqakəndlərinərazisindədətaxıl

əkirlər.Sakinlərin2atı,35iribuynuzlu,47xırdabuynuzluhey

vanıvar.İmzalar:İcmarəhbəriBəylərBayramoğlu(möhür);

Allahverənİsmayıloğlu.

№37(№60). SÖYLAN KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası.1.HüseynCəfəroğlu42y;onunoğluAlı18y.2.ŞahhüseynCəfəroğlu42y;onunoğlanları:Xuda

verdi13y;Musa8y;İsa3y.3.SüleymanNəbioğlu50y;oğlanları:Vəli23y;Bay

raməli15y;Alı10y.4.LazımHüseynoğlu50y;oğlanları:Qəhrəman10y;

Salman8y;Abdulla5y;qardaşıMəmməd28y.5.ƏlverdiMəmmədxanoğlu60y;oğluİsmayıl20y.6.MəmmədxanAllahverdioğlu30y;oğlanları:Qafar

7y;Cəfər3y.7.HəsənNəbioğlu45y;oğlanları:Heydərqulu25y;

Əmirqulu8y.

200

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Yaddan çıxanlar:8.ƏlipənaQəmbəroğlu60y;oğlanları:Novruz7y;

Xıdır9y;Qələndər30y.9.MustafaHaxverdioğlu60y;oğlanları:Haxverdi25

y;Kərim15y.Kəndin əhalisimüsəlmanların şiəməzhəbinəmənsub

olmaqlaköçəri həyat sürürlər. 100Naxçıvanxalvarı əkinvar.İldə200Naxçıvanxalvarıbuğda,300Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Xəzinəyə məxsusu olan bu kənddən qəza mərkəzinə60, nahiyə mərkəzinə 14 verstdir.

Əkinçilikləməşğulolurlar,dolanışıqortababdır.Arpaçayınüstündəkitorpaqlarıəkinəyararlıdır.Özmeşəsiyoxdur,20verstməsafədəyerləşənHerhermeşəsindənistifadəedirlər.

21versttorpağıvar,onun3xalvarısuvarılandır.Arpaçayınsuyundanistifadəedirlər.

İldə 5 min bağ ot biçirlər. Buğda, arpa, darı əkirlər.BukəndinsakinləriGomurkəndinintorpaqlarındadaəkinedirlər.

Kənddə1yararsızdəyirman,SöylanvəHaxılıkəndləriarasındadövlətəməxsus2yararsızkarvansaravar.

Qeyd: burada Arpaçayın üzərində körpü olub, am-ma çoxdan uşub dağılıb.

İmzalar: KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdanMəmmədalı oğlu(möhür); Süleyman Nəbi oğlu; HüseynCəfər oğlu.

№38(№62). ƏRGƏZ KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası1.HüseynbəyAllahverdioğlu72y;oğluMəmmədsa-

dıq29y;onunoğluMəmmədbağır3y.

201


2.AlməmmədAlıoğlu52y;oğlanları:KəndxudaAlhüseyn32y;onunoğluRüstəm4y;MollaQəmbəralı22y;Əlibaba15y.

3.HəsənalıMəmmədalıoğlu27y;oğluHüseynalı1y.4.ƏləsgərMəhəmməd oğlu 42 y; oğlanları: Məhəm-

məd20y;Zeynal17y.Həsən15y.5.MuradxanƏhmədoğlu42y;oğlanları:Almurad17

y;Əhməd14y.6.İsmayılHaxverdioğlu47y;oğlanları:Murad27y;

Cəfər20y;Nuru17y.7.Əlmərdanİmamverdioğlu52y;oğluAlı2y;qardaşı

Məmmədqulu32y.8.İmaməliİbrahimoğlu52y;oğlanları:Dünyamalı27

y;İbrahim11y;Ağaməmməd9y.9.HüseynalıMəmmədalıoğlu42y;oğlanları:Həsənalı

27y;Şahəli22y;Baxşəli17y.10.Nəzərİbrahimoğlu52y;oğluDadaş17y.11. Məşədi Qurbanəli Maqsud oğlu 52 y; oğlanları:

Məmməd22 y; Paşa 18 y;Əsəd 16 y.12. Mirzəməmməd İmamverdi oğlu 50 y; oğlanları:

Həsən 17 y;Hüseyn 15 y.13.YusifFərhadoğlu42y;oğluFərhad6y.14.CəfərxanVəlioğlu32y;oğlanları:Vəli6y;Alı4y.15.ƏhmədVəlioğlu52y;oğluCabbar22y.Şadılı tayfası:1.AğarzaMirzəoğlu52y;oğlanları:Gülməmməd27

y;Məhərrəm24y;Alo20y.Yaddan çıxanlar:1.Gülməmmədİmamverdioğlu42y;oğlanları:İmam

verdi15y;Rəsul7y.2.TanrıquluMirzəməmmədoğlu25y;

202

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 3.İbrahimNəzəroğlu30y.4.Həziİmamverdioğlu31y.5.BədəlZamanoğlu.3 il qabaq Qarabağ qəzasının Bərgüşad mahalından

gələn püsyanlı tayfası:1.İbrahimTarverdioğlu53y;oğluAlməmməd20y.İrəvan qəzasının Püsyan kəndindən gələn2.AbılAlo oğlu 30 y (siyahıyaalmadan sonra ölüb);

oğlu Şahhüseyn 5 y.Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri


buğda,120Naxçıvanxalvarıarpabiçilir.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə74,

nahiyəmərkəzinə12verstdir.Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.1arıxanavə

25arı ailəasivar.Sakinlərindolanışığıyaxşıdır.Torpağıdaşlıgillidir,ammaəkinəyararlıdır.Özmeşə-

siyoxdur, tikintiüçünHerhermeşəsindənistifadəedirlər.Dərələrdəgenişbiçənəklərvəörüşlərvar.

Buğdavəarpaəkirlər.2yararsızdəyirman,Vəsrəaidbaxımsızqalmış1mo-

nastrvar.Kənddə25at,154iribuynuzlu,180xırdabuynuzluhey

vanvar.İmzalar:XanazanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlihüseyn

MəşədiAlməmmədoğlu;MəşədiQurbanəliMəstalıoğlu;İmaməliİbrahimoğlu.

203


№39(№63). BÜLBÜLÖLƏN KƏNDİQaraçorluların cavadlı tayfası

1.KəndxudaBaxşəliCavadoğlu41y;oğlanları:Babaxan14y;Ələkbər3y;atasıCavadBabaxanoğlu82y.

2.KəlbihüseynMəhəmmədoğlu70y;oğlanları:Bəyalı30y;Bayraməli19y.

3.QuluRüstəmoğlu42y;oğlanları:Məmmədbağır17y;Cəfər12y;Bayram20y;Hüseyn19y.

4.ŞahbazMəhəmmədoğlu52y;oğlanları:Həsən26y;İsmayıl20y;İmamqulu16y;Zeynalabdin14y.

5.AlıTarverdioğlu46y;oğluTarverdi26y.6.SadıqBabaoğlu26y;oğluƏsəd3y.7.MəhəmmədHaxverdioğlu62y;oğlanları:Cəfərqu-

lu26y;İmamqulu20y.Yaddan çıxan1.SübhanverdiƏlioğlu20y.Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri



nahiyəmərkəzinə14verstdir.Azmiqdardaəkinçilikvəheyvandarlıqlaməşğulolur

lar,sakinləriçoxkasıbyaşayır.Torpağıdaşlıvəgillidir,dərələrdənhəttaatlakeçmək

dəçətindir.Özmeşəsiolmadığınagörə,tikintiüçünHerhermeşəsindənistifadəedirlər.

Kənddə5at,39iribuynuzlu,57xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar:KəndxudaBaxşəliCavadoğlu;Kəlbihüseyn

Məhəmmədoğlu.

204


№40(№64). AŞAĞI CANI KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası

1.FəzləlibəyFəzləliSultanoğlu32y;qardaşıHəsənalı22y.2.NəcəfquluQurbanoğlu27y;oğluƏlmurad6y;qar-

daşları:İmamqulu12y;Qulu10y.3.CahangirbəyTəhməzoğlu46y;oğlanları:Allahver-

di6y;Məhəmməd4y;Adıgözəl2y;qardaşıHüseynqulu36y;oğluHüseyn1y.

4.KəndxudaCəfərqulubəyTəhməzoğlu42y;oğlanları:Mustafa6y;Mehdi4y;qardaşları:Albəy12y;Paşa8y.

1 il qabaq Qarabağın Sultankənd kəndindən gələn lər:1.İmanVəlioğlu57y;oğluRüstəm6y.2.MəmmədHaxverdioğlu28y;oğluPaşa1y;qohu-

muHəziBayramoğlu30y.3.İsmayılƏlverdioğlu40y;oğluİbrahim1y;qardaşı

İsmixan30y;oğluAbbas2y.4.SüleymanAllahverdioğlu40y;oğlanları:Şahgəldi

8y;Həsənqulu4y.5.MirzəXudaverdioğlu29y;oğluBaxşəli1y;qardaşı

İrza15y;atasıXudaverdi60y.6.ƏlipənaMəhəmmədoğlu43y;oğluİsmayıl3y.7.AllahyarƏlverdioğlu40y;Məhəmməd2y;yetim

qalmış İsmayılMəhəmmədoğlu1y.8.HüseynalıKurçooğlu60y;oğlanları:Həsənalı38

y;onunoğluMustafa6y;Eylas4y;Novruzəli10y;Adı-gözəl25y;

3 il əvvəl Qarabağ qəzasının Bayandur kəndindən gələn

1.MəmmədalıArzumanoğlu35y;oğlanları:Talış3y;Haxverdi2y.

205


1 il əvvəl Əliqışlağı kəndindən gələn 1.MəşədiNamazQasımoğlu62y;oğlanları:Səfəralı37

y;onunoğlanları:Qasım14y;Danibəy12y;İsmayıl4y.2.AllahverdiNamaz oğlu 42 y; oğlanları:Nəbi 6 y;

Vəli 4 y; qardaşları:Kazım25y;Cəfər 24y.Yaddan çıxan3.MəmmədvəliFəzləlibəyoğlu28y.Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri

həyatsürürlər.6Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə30Naxçı-vanxalvarıbuğda,40Naxçıvanxalvarı arpabiçirlər.

Xəzinəyə məxsus olan bu kənddən qəza mərkəzinə112, nahiyə mərkəzinə 32 verstdir.

Xalçaçılıq,toxuculuqvəazmiqdardaəkinçilikləməşğul olurlar. Dolanışıq ortababdır. Dərələrdə yerləşən tor-paqlarıdaşlıdır.Qayalarınarasında6xalvarayaxın tikin-tiyəyararlımeşəsivar.Dəmyətorpaqlarıçoxolsada,daş-lıkəsəkliolduğunagörəyalnız6xalvarıəkilir.Canıçayınsuyundan istifadəedirlər.

Meşədəxeylibiçənəklərivəörüşyerlərivar,ildə2.000bağotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Buradaxeylimeyvəağaclarıvar,ammauzunmüddət

baxımsız qaldığına görə, cırlaşıblar.Kənddə2yararsızdəyirman,10at,79iribuynuzlu,112

xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar:KəndxudaCəfərqulubəyTəhməzoğlu;İsma

yılƏlverdioğlu;SüleymanTanrıvermişoğlu.

206

Dərələyəz mahalının kameral təsviri №41(№65).HERHER KƏNDİ

Qaraçorluların fərruxqanlı tayfası1.RəhimŞahbəndəoğlu62y;oğlanları:Ağa10y;Mir

zə3y.2.ŞahbəndəKərbəlayiRəhimoğlu37y;oğluHəsən5y.3.AbbasKərbəlayiRəhimoğlu34y;oğlanları:Məhəm

məd5y;Əhməd3y.4.XudaverdiQəmbəroğlu52y.5.SəfəralıXudaverdioğlu32y.6.HeydəralıXudaverdioğlu29y;oğluNəcəf1y.7.BünyadəliQəmbəroğlu32y;oğluHüseyn3y.8.BayraməliQəmbəroğlu24y;oğluHəsən2y;qar-

daşıHəsənalı19y.9.MərdanƏlioğlu72y;oğlanları:Eliyas22y;Bayram

19y;Hüseynalı12y.10.XanılməliMəhəmmədoğlu32y;oğlanları:Səfəralı

18y;Abbas14y.11. Mustafa Qazaxəli oğlu 62 y (siyahıyaalmadan

sonra ölüb).12.NəbiKetioğlu42y;oğlanları:Oruc26y;Mehdi17

y;Hüseynqulu5y.13. Allahverdi Məşədi Kərim oğlu 42 y; oğlanları:

Məmmədhəsən 6 y; Ocaqqulu 3 y.14.XudaverdiMəşədiKərimoğlu27y;oğluBəxtiyar5y.15.VəliMəmmədoğlu42y;oğlanları:Hümbət22y;

Eylas10y.16. İmamverdiMəhəmmədoğlu42y; oğlanları:Hü

seynalı19y;Şirin10y.17.Babaverdi Tarverdi oğlu 5 y (anasının himayə

sindədir).18.AlıVəlioğlu62y;oğluƏhməd15y.

207


19.SalmanəliVəlioğlu32y;oğlanları:Məhəmməd4y;Pənahəli1y.

20.SüleymanVəlioğlu32y;oğluMəhəmməd4y.21.PirmuradVəlioğlu27y.22.HəsənCəfəroğlu33y;oğlanları:Cəfər17y;Əh-

məd1y.23.AdıgözəlKeytanoğlu52y;oğlanları:Həsənalı19

y;Şahhüseyn5y.Əliyanlı tayfası:1.SeyidQəhrımanAğasioğlu42y;oğluSüleyman6y;

qardaşıHüseyn27y.2.TalıbMollaHüseynoğlu28y;qardaşları:Qəni26

y;Mustafa12y;Talıb11y.Püsyanlı tayfası:1.ƏliyarHüseynoğlu27y;oğluHüseyn6y.Kəngərlilərin yurçu tayfası:1.QuluEyvazoğlu37y;oğlanları:Mustafa15y;Bay-

raməli5y.2.TağıEyvazoğlu32y;oğluKərim16y.3.OrucəliEyvazoğlu32y;oğluİbrahim2y.4.KərbəlayiBayramƏliquluoğlu72y.Qaraçorlu tayfası.3 il əvvəl Qarabağın Xəlfəli kəndindən gələnlər:1.SeyidMəmmədAğasioğlu50y;oğlanları:Alməm

məd16y;Həsənalı9y;Nəbi5y.2.SeyidMusaXassooğlu25y;3.ƏlverdiEyvazoğlu40y;oğluMəmmədqasım5y.Fərruxqanlı tayfası.1 il əvvəl Qarabağın Kəlbəcər kəndindən gələnlər:1.BayraməliMəşədiMəhəmmədoğlu30y;oğlu

Həsən8y.

208

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 2.KəndxudaİsmayılMəşədiPaşooğlu38y;oğluAb-

dulla2y.3.DünyamalıMəşədiMəhəmmədoğlu33y;oğlanla-

rı:Ağaməmməd10y;Hüseyn5y.4.AloKərbəlayiOrucoğlu30y;oğluKeyti10y;qar-

daşıBayram21y.Kəngərli tayfası.1 il əvvəl Naxçıvan nahiyəsinin Cəhri kəndindən

gələnlər:1.ƏlirzaAbbasəlioğlu38y(siyahıyaalmadansonra

ölüb).2.MövlaquluƏlhüseynoğlu53y;oğlanları:Nəcəf25

y;Fərzalı21y.3.TalıbMövlaquluoğlu30y;oğluƏlhüseyn10y.4.QəribKərbəlayiBayramoğlu37y;oğluƏliqulu10y.Hacısamlı tayfası1iləvvəlQarabağqəzasınınŞavlıkəndindəngələnlər:1.HüseynquluAlooğlu28y;oğluAbbas7y.2.XıdırHüseynoğlu50y;oğluMəhəmməd10y.Şadmanlı tayfası.3 il əvvəl Dərələyəzin Qurdqulaq kəndindən gələn1.AbbasəliFətəlioğlu29y;oğluHəsənalı5y.Zeylanlı tayfası:1 il əvvəl İrəvan qəzasından gələn1.HəsənHüseynoğlu30y.Şadalı tayfası:6 il əvvəl İrəvan qəzasının Vedi kəndindən gələn1.NəcəfSafooğlu30y;oğlanları:Cəfər2y;Abbas1

y;qardaşları:Həsən12y;Hüseyn6y.Xələcli tayfası:1 il əvvəl Qarabağın Mağauz kəndindən gələn

209


1.ŞahhüseynBayraməlioğlu50y;oğlanları:Əhməd6y;Hüseynqulu4y;qardaşıoğluİmamverdi10y.

Meyqedir tayfası.1 il əvvəl Qarabağın Cicimli kəndindən gələnlər: 1.SeyidPirquluSeyidMəmmədoğlu35y;oğlanları:

SeyidQurbanəli9y;SeyidHüseyn6y.2.ƏhmədBəhdaioğlu23y.Yaddan çıxanlar: 1.HüseynMəhərrəmoğlu28y;oğluAllahverdi3y.Yurdçu tayfası1.MəhərrəmKərbəlayioğlu30y;qardaşıXudaverdi10y.Fərruxqanlı tayfası1.SeyidBabaxanBayramoğlu65y;oğlanları:Seyid

Əmirxan12y;Məhəmməd6y;Mirabdulla2y.Müsəlmanlarınşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihəyat

sürürlər.35Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə230Naxçıvanxal-varıbuğda,260Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.


Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğuldurlar,kənddə3dəyirman,20arıxanada200arıailəsivar,dolanışıqlarıyaxşıdır.TorpağıDərələyəznahiyəsində ənyaxşı əkinəyararlı gilliqaratorpaqdır.

Tikintiyəyararlı70xalvarayaxınmeşəsivar.Naxçıvanvə İrəvanqəzasınınsakinləribumeşədən tikintimaterialıkimiistifadəedirlər,əgərvaxtındatədbirgörülməsə,onunkökünütamamiləkəsəcəklər.

60versttorpağıvar,onun35xalvarısuvarılan,135xal-vardanartıqdəmyəəkinəyararlı torpaqdır.Herherçayınınvə4bulağınsuyundanistifadəedirlər.

Meşəarasındaçoxlubiçənəklərvəörüşyerlərivar,sa-

210

Dərələyəz mahalının kameral təsviri kinlərildə7minbağotbiçir.

Buradabaxımsızqalmışçoxluüzümbağlarıvəmeyvəağaclarıvar,buonugöstərirki,nəvaxtsabağçılıqburadaçiçəklənmişvəziyyətdəolub.

Kənddə2baxımsızbəzirxana,42at,373iribuynuzlu,1.739xırdabuynuzluheyvanvar.

İmzalar: KəndxudaKərimMəjlum oğlu(möhür); İs-mayıl Məşədi Raşo oğlu; Kərbəlayi Xudaverdi Qəmbəroğlu; Xanıməli Məşədi Məmməd oğlu.

№42(№66). ARINC KƏNDİQaraçorluların təhməzli tayfası.1.SultanMəmmədhənifəNəbibəyoğlu29y.2.RəhimbəyMəhəmmədSultanoğlu72y;oğlanları:Nə-

sir32y;(onunoğluQasım6y);Fərəculla27y;Şahəli22y.3.Köçəriİmamoğlu42y;oğluŞahverdi1y.4.AxundCəfərMollaMəmmədyaroğlu52y;oğlan

ları:Əbsülhüseyn27y;Həsən15y;Abış10y.1 il əvvəl Qarabağ qəzasından gələnlər: 1.HəsənKazımoğlu8y(anasınınhimayəsindədir).Cəbrayıllı tayfası. 1 il əvvəl gəliblər:1.İsmayılBayramoğlu40y;oğluƏhməd10y;qardaşı

Həsən20y.Qarabağ qəzasının Qaraqoyunlu kəndindən 1 il əv-

vəl gələnlər.Bozlu tayfası1.ŞahbazƏlləzoğlu35y;oğluAbbas3y.2.NəbiKamooğlu46y;oğluİsmayıl4y.3.QəmbərVəlioğlu48y;oğlanları:Əlmərdan21y;

Məmməd7y.

211


4. Mirzə İbrahim oğlu 37 y; oğlu Əli 1 y; qardaşıƏbülqasım 15 y.

Yaddan çıxanlar:1.NəbibəyFətəlixanoğlu72y;oğluŞirinSultan35y

(onunoğlanları:İmamqulu7y;Məmmədqulu4y);qardaşıHəsənqulubəy30y(onunoğluXanar4y).

2.TəhməzVəlioğlu42y;oğluAğabəy7y.Müsəlmandinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçəri

həyatsürürlər.8Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə40Naxçıvanxalvarı


nahiyəmərkəzinə25verstdir.Əkinçilik, heyvandarlıq, xalçaçılıq və pambıq parça

toxumaqla məşğul olurlar. Dolanışıq ortababdır.Torpağıdaşkəsəkliolduğunagörə,əkinçiliyəazyarar-

lıdır.Meşəsiyoxdur,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.28 verst torpağı var, onun 8 xalvarı suvarılan əkinə

yararlı torpaqdır. Çay və bulaq suyundan istifadə edirlər.İldə3minbağotbiçirlər,örüşyerləriisəçoxdur.Buğdavəarpaəkilir.Torpağıazolduğunagörə,bukən-

dinsakinləriHerherkəndindədətaxıləkirlər.1baxımsızvəgündə2,5xalvardənüyüdən1işləkdə-

yirmanvar.İmzalar:BozlutayfasınınicmarəhbəriCahanşahCa

hanşahoğlu;TəhməzVəlioğlu;ŞahbazƏlləzoğlu.

212


№43(№70). TARP KƏNDİ(Əvvəli yoxdur)

...4.İmamverdiHaxverdioğlu45y;oğlanları:Şahverdi

15y;Babaverdi10y;Alı6y.5.TahirverdiCamaloğlu40y;oğlanları:Camal12y;

Abdulla8y.6.TəhmurazCamanoğlu40y;oğlanları:Allahverən7

y;İbrahim4y.7.Məmmədalıİsgəndəroğlu32y;oğlanları:İsgəndər

5y;Hüseynalı2y.8.CəfərQələndəroğlu35y;oğlanları:Qələndər6y;

Abbasəli2y.9.XudaverdiHaxverdioğlu45y;oğlanları:Allahverdi

15y;Rüstəm5y.10.TağıHaxverdioğlu33y;qardaşıNağı30y;onun

oğluHaxverdi1y.11.MurtuzaKazımoğlu20y;qardaşıMustafa8y.12ƏlipənaHüseynoğlu30y;oğluAlı1y.13.ŞükrullaNurullaoğlu80y;oğlanları:Hüseynqulu

20y;Rəhim10y;Zülfüqar8y.Cul kəndindən gələnlər:1.MəmmədalıKöçəri oğlu60y;oğlanları:Hüseynalı

30y;Fətəli25y;Məmmədalı10y.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə70,

nahiyəmərkəzinə28verstdir.Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğuldurlar, 2yararsızdə-

yirman var.Torpağıdaşlıvəgillidir,5batmantikintiyəyaramayan

meşəsivar.

213


21verst torpağıvar,onun10xalvarısuvarılanəkinəyararlıtorpaqdır,dəmyəyeriçoxdur.Çaysuyundanistifadəedirlər.1xalvardanartıqbiçənəklərivar,6minbağayaxınotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.İmzalar:BozlutayfasınınicmarəhbəriCahanşahCa

hanşahoğlu;KəndxudaAllahverdiHaxverdioğlu;Xuda-verdiHaxverdioğlu.

№44(№71). TERP KƏNDİ

(Sənəddə bu kəndə aid səhifələr itib)

№45(№?).(Sənədin adını müəyyən edə bilmədi-yimiz bu kəndə aid hissəsi itib).

№46(№72). ÇAYKƏND KƏNDİ

Qaraçorluların həsənanlı tayfası.Əvvəli itib....4.ŞərifCəfəroğlu44y;oğlanları:Musa14y;Mirzə

5y.5.Gülməmmədİmamquluoğlu30y;oğluAllahverdi5

y;qardaşlarıHeydərqulu25y;Haxverdi10y.Yaddan çıxan1.MəjlumBayramoğlu38y.Azmiqdardataxıləkilir,xalçatoxuyurlar.1dəyirman

var.Vəziyyətortababdır.Torpağıdaşlıvəgillidir.Tikintiyəyararlı6batmanmüşəsivar.


Xalçaçılıqvəazmiqdardaəkinşilikləməşğulolurlar.1

214

Dərələyəz mahalının kameral təsviri dəyirmanvar,dolanışıqortababdır.

Xırdatikintiyəyarayan6batmanmeşəsivar.Arpaçayınyaxınlığındayerləşəntorpaqlarıdaşlıvəgillidir.

Torpaqları7verstəyaxındır,onun2xalvarıəkinəyarar-lısuvarılantorpaqdır.

İldə3minbağotbiçilir.Buğdavəarpaəkilir.Əkinəyararlı torpaqları az olduğyunagörə.Bukəndin sakinləribaşqa qonşu kəndlərin torpaqlarında da taxıl əkirlər.

Kənddə6at,75iribuynuzlu,77xırdabuynuzluhey-van var

İmzalar: İcma rəhbəri Bəylər Bayram oğlu(möhür);Kərbəlayi Şərif Cəfər oğlu.

№47(№73). CUL KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası.1.KəndxudaƏlmərdanMəmmədalıoğlu50y;oğlan

ları:Oruc8y;Qəhrəman4y.2.HəşimKərbəlayiXudaverdioğlu35y;oğlanları:Xu-

daverdi13y;Hüseynqulu6y.3.MəhərrəmAlbəyoğlu55y;oğlanları:Alı18y;Al

lahverdi14y.4.AllahverdiMəmmədalıoğlu35y;oğluAbbasəli10

y.5.KerçiAlıoğlu60y;oğlanları:Hüseyn20y;Həsən

17y;Alı8y.6.MustafaMustafaoğlu50y;oğluMehdi10y.7.NəcəfXudaverdioğlu65y;oğlanları:Hüseynalı25

y;Abbasəli20y;Xudaverdi15y.8.XudaverdiMəmmədalıoğlu35y(siyahıyaalmadan

sonraölüb).Şərurdan yeni köçüb gələnlər:

215


1.MollaMəmmədalıMəmmədalıoğlu40y;oğlanları:Rəhim10y;Kərim6y.

Yaddan çıxanlar:1.İsmayılXələfoğlu40y;oğluAbdulla6y.2.MəşədiMəmmədMusaoğlu50y;oğlanları:Məhəm

məd20y;Nəbi15y.İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihə-

yat tərzi sürürlər. 10 xalvar əkin yeri var. İldə 90Naxçı-vanxalvarıbuğda,60Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Əhalitaxılçılıq və xalçaçılıqla məşğuldur. Kənddə 2 arıxanada20arıailəsi,2dəyirman,31at,115ibuynuzluvə126xır-dabuynuzlumalqaravar.Dolanışıqqənaətbəxşdir.8versttikintiyəyararsızmeşəsivar.28versttorpağıvar,onun10xalvarısuvarılan,20xaalvarıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.1xalvarbiçənəkvar,ildə6minbağotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Culçayıüzərindəmöhkəmdaşkörpüvar.


İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdanMəmmədalı oğlu(möhür); Məşədi Məmməd Musa oğlu;NəcəfKərbəlayiXudaverdi oğlu.

№48(№74). GOMUR KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası.1.İsgəndərQəmbəroğlu55y;oğlanları:Ocaqqulu10

y;Pirmurad15y;Sultanmurad13y.2.Xudadatİsgəndəroğlu30y.3.QələndərƏlipənaoğlu32y;oğluƏlipəna5y.4.HacoOsmanoğlu55y;oğlanları:Təhmurad28y;

İsmayıl20y.

216

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5.NovruzƏlipənaoğlu28y;oğluAğaverdi2y.1 il əvvəl Qarabağın Püsyan kəndindən gələnlər:1.HacıAlıGülməmmədoğlu45y;oğlanları:Şükrulla

4y;Əsədulla1y.2.İrzaquluBalıoğlu55y;oğlanları:İbrahim7y;Al-

lahverən3y.8 il əvvəl İrandan gələnlər:1.SeyidƏli SeyidHəsən oğlu 50 y; oğlanları: Seyid

Abdulla15y;SeyidRza7y;SeyidHəsən4y.Yaddan çıxanlar:1.Məmmədİsgəndəroğlu30y;oğluŞükür4y.2.EylasHacooğlu20y.Kəndinəhalisimüsəlmandinininşiəməzhəbinəmən

subdur, köçəri həyat sürürlər. 2 xalvar əkin var. İldə 10Naxçıvanxalvarıbuğda,14Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Heyvandarlıq və az miqdarda əkinçiliklə məşğul olurlar,dolanışıqyaxşıdır.Torpağıdaşlıolsada,dərələrdəyararlıörüş var.

Tikintiüçün14verstaralıdaolanCulmeşəsindənisti-fadəedirlər.

14versttorpağıvar,onun2xalvarısuvarılan,20xalva-rıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Çayvə2bulağınsuyundanistifadə edirlər. İldə 1.000 bağ ot biçirlər.Buğda və arpaəkirlər.


Kənddə2yararsızdəyirman,2yararsızbəzirxana,aza-cıq zədələnmiş bir kilsə, 7 at, 164 iribuynuzlu, 89 xırdabuynuzluheyvanvar.

İmza: Kulakanlı tayfasının icma başçısı ƏlmərdanMəmmədalı oğlu (möhür).

217


№49(№75). GABUD KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası.1.KəndxudaŞahbəndəRuşanoğlu42y;oğlanları:Alı

12y;Vəli8y;qardaşıXudabəndə27y.2.HəzrətquluRuşanoğlu53y.Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri

həyatsürürlər.50Naxçıvanxalvarıəkinyerivar.İldə100Naxçıvanxalvarıbuğda,50Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.1 işlək və 1 yararsız dəyirman, 1 yararsız bəzirxana var.Əkinçilikləməşğuldurlar.Dolanışıqortababdır.Torpaqlarıqaratorpaqdır,dərələrdəiridaşlarolduğunagörə,atlagəz-məkrahatdeyil.15verstməsafədəyerləşənCulmeşəsindənistifadəedirlər.Ərazisi10verstəyaxındır,amma0,5verstsuvarılan,5xalvardəmyəəkinəyararlıtorpağıvar.İçməküçünbulaqlardanistifadəedilir,sağlamsudur.Biçənəkləri1xalvarərazinitutur.İldə3minbağotbiçirlər.Buğdavəarpaəkilir.

Kəndxəzinəyəməxsusdur.QəzamərkəziolanNaxçı-van şəhərinəqədərolanməsafə50verst,nahiyəmərkəzinə(Keşişkənd) qədər32verstdir.

Sakinlərin 2 atı, 35 iribuynuzlu, 51 xırdabuynuzlumalqarası var.

İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdanMəmmədalıoğlu(möhür);ŞahbəndəRuşanoğlu.

№50(№76).HAXILI KƏNDİQaraçorluların kulakanlı tayfası.1.ŞahhüseynƏlmərdanoğlu52y;oğluHümbət16y.2.FətəliŞahhüseynoğlu32y;oğlanları:Qasım2y;

Hümbət 6 y.Müsəlmandinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçəri

218

Dərələyəz mahalının kameral təsviri həyatsürürlər.2Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə17Naxçı-vanxalvarıbuğda,8naxçıvanxalvarıarpabişirlər.

Xalçaçılıq və azmiqdarda əkinçilikləməşğul olurlar,dolanışıqortababdır.Torpağıgillivəolduqcadaşlıdır.Özmeşəsiyoxdur,24verstməsafədəyerləşənCulmeşəsindənistifadə edirlər.

7versttorpağıvar,onun2xalvarısuvarılan,4xalvarıdəmyə əkinəyararlı torpaqdır.

Buğdavəarpaəkirlər,ildə200bağotbiçirlər.Kəndin yaxınlığında qaba daşdan tikilmiş və tavanı

azacıqzədələnmişqədimkarvansaravar.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə64verst,nahiyəmərkə-zinə12verstdir.

İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdanMəmmədalıoğlu(möhür);ŞahhüseynƏlmərdanoğlu.

№51(№77).QAYALI KƏNDİQaraçorluların külükçə tayfası.1.HüseynalıAlıoğlu60y;oğluSəfəralı10y.2.MehralıHüseynalıoğlu35y;oğluKərbəlayi2y.3.Məmmədbağır Kərbəlayi İsmixan oğlu 40 y; oğlu

Həsənqulu 4 y.4.AbdalxanKərbəlayiİsmixanoğlu35y.5.MəmmədxanMəhəmmədoğlu60y;oğlanları:Allah

verdi30y;Hümbətalı23y.6.MehdiKərbəlayiİsmixanoğlu48y;oğluAbbas26y.Yaddan çıxan1.Cəfər İsmixan oğlu 35 y(siyahıyaalmadan sonra

ölüb).Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri

həyat sürürlər.

219


2Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə15Naxçıvanxalvarıbuğda,5Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar,kənddə1dəyir-man,3arıxanada20arıailəsivar,dolanışıqlarıortababdır.

Arpaçayın üstündə yerləşən dərələrdəki torpaqlarıdaşrəsəklidir, özmeşəsi yoxdur, 5 verst uzaqda yerləşənÇaykənd meşəsindən istifadə edirlər.

7versttorpağıvar,onun1xalvarısuvarılanəkinəyarar-lıtorpaqdır,Arpaçayınsuyundanistifadəedirlər.

Buğda və arpa əkirlər. Əkinəyararlı torpağı az oldu-ğunagörə,bukəndinəhalisibaşqakəndlərinərazisindədəəkin edirlər.


Kənddə3at,58iribuynuzlu,89xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar: İcma rəhbəri Bəylər Bayram oğlu; Mehdi

Kərbəlayi İsmixan oğlu.

№52(№78). MARTİROS KƏNDİSalmasdanköçürülən33,Naxçıvanqəzasındangələn1

erməniailəsininsiyahısı.25 Naxşıvan xalvarı əkin var, 200 Naxçıvan xalvarı

buğda, 150 Naxçıvan xalvarı arpa biçirlər.Qəzamərkəzinə56,nahiyəmərkəzinə28verstdir.Əkinçilikləməşğulolurlar,kənddə3dəyirman,3arıxa-

nada23arıailəsivar,dolanışıqlarıyaxşıdır.Torpaqlarıdağlıqyerdəolsada,əkinçiliyəolduqcaya-

rarlıdır.ÖzmeşəsiolmadığınagörəHerhermeşəsindənis-tifadəedirlər.

28versttorpağıvar,onun20xalvarısuvarılan,50xal-varıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.Suvarmaüçünçayvə16

220

Dərələyəz mahalının kameral təsviri bulağınsuyundanistifadəedirlər.8xalvarbiçənəklərivar,ildə12minbağotbiçirlər.

Buğda,arpa,kətan,çətənəvətərəvəzbitkiləriəkirlər.5baxımsız,3işləkdəyirman,2baxımsızbəzirxanavar.Kənddə12toxucu,1xarrat,5gümüşustası,2dəyirman

ustası,1dəmirçi,1musiqiçi,1konoval,34at,284iribuy-nuzlu,321xırdabuynuzluheyvanvar.

Bu kəndin yaxınlığında bütöv qayanın içində oyulubdüzəldilmişvəyaxşıvəziyyətdəolanbirkilsəxüsusiləma-raqdoğurur.

YENİ MƏSKUNLAŞDIRILAN KƏNDLƏR

№1.RIND KƏNDİ1 il əvvəl Aynazur kəndindən gələn 7 erməni ailəsi.(Palatajurnalının10mart1845ci ilməlumatınagörə

buailələrdən3üDərələyəznahiyəsininƏyərkəndinəkö-çürülmüşdür).

Tatarlar:1 il əvvəl İrəvan qəzasının Qarenis kəndindən gələn-

lər:1.YaqubağaSavalanoğlu60y.oğlanları:İsmayıl40y

(onunoğluSadıx10y);Şahməmməd35y;Savalan15y.15Naxçıvanxalvarıəkinvar,ildə6Naxçıvanxalvarı

buğda,10Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Əhalitaxılçılıqlaməşğuldur,dolanışıqortababdır.Hors

meşəsindən istifadə edirlər.Qəzamərkəzi olanNaxçıvanşəhərinəqədərolanməsafə98verst,nahiyəmərkəziolanKeşişkəndəqədər14verstdir.

Sakinlərin 11 atı, 66 iribuynuzlu, 65 xırdabuynuzlumalqarası var.

221


№2. ÇIRAQLI KƏNDİ1 il əvvəl Qarabağ qəzasından gələn qaraçorluların

kulakanlı tatfası.1.ŞahverdiXudaverdioğlu60y;oğluTarverdi20y.2.HacıHəsənoğlu37y;oğluXanani3y.Müsəlmanlarıniəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihə-

yatsürürlər.30Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə50Naxçıvanxalvarıbuğda,100Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər,torpaqla-rıqaratorpaqdır.

Özmeşəsiyoxdur.3verstaralıdayerləşənCulmeşə-sindən istifadə edirlər.



İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdanMəmmədalıoğlu(möhür);ŞahverdiXudaverdioğlu.

№3. DƏMİRÇİLƏR KƏNDİ2 il əvvəl Qarabağ qəzasından gələn kulakanlılar.1.SəfiŞahhüseynoğlu35y;oğlanları:Şahbəndə6y;

Xudabəndə5y;6aylıqəkizlər:MəmmədvəAlı.2.Hüseynİmanoğlu50y;oğlanları:Əlverdi25y;İs

mayıl15y.3.NəcəfHüseynoğlu30y;oğlanları:Kazım15y;Qa

sım10y.Müsəlmandinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçəri

həyatsürürlər.14xalvarəkinvar.İldə30Naxçıvanxalvarıbuğda,60Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilikləməşğulolurlar,dolanııqortababdır.Torpağıqaratorpaqdır.

222

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Tikintiyə yararlı olmayan 2 batman meşəsi var, tikinti

üçün5verstaralıdayerləşənCulmeşəsindənistifadəedirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə72,

nahiyəmərkəzinə33verstdir.Kəndsakinlərinin3atıvə22başiribuynuzlumalqa-

rasıvar.İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdan

Məmmədalıoğlu(möhür);SəfiŞahhüseynoğlu.

№4.QURBANKƏSƏN KƏNDİ7 il əvvəl Dərələyəz nahiyəsinun Zeytə kəndindən

gələn qaraçorluların şadmanlı tayfası1.ƏzizKöçərioğlu50y;oğlanları:Bəylər7y;Rüstəm

5y;Həsən3y.Qarabağ qəzasından gələnlər2.YadigarAlı oğlu30y; oğluAlı 2y; qardaşıMəm

mədyar 20 y.3.İmamverdiƏzizoğlu60y;oğlanları:Həsənqulu20

y;Babo15y.4.NəcəfalıAllahverdioğlu35y.5.UsubMirzalıoğlu60y;oğlanları:Mirzalı15y;Fəz

ləli10y.1 il əvvəl Qarabağın Babalı kəndindən gələnlər:6.Səfixanİsmayıloğlu30y;qardaşları:Məmmədyar

25y;Qaraxan8y.Yaddan çıxanlar:1.HüseynquluAllahquluoğlu30y;qardaşıCəfərqulu

25y;onunoğluHeydərqulu1y.2.ƏliyarKazımoğlu32y;oğluHəsənqulu1y;qardaşı

Bayram27y.3.SəfərAlıoğlu50y;oğlanları:Gülmalı23y(onunoğlu

İqbitalı2y);Həsən20y;Nəbi15y;Aymalı10y;Alı5y.

223


4.CəfərƏlioğlu27y.Müsəlmanların şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri


buğda,10Naxçıvanxalvarıarpabiçilir.Əkinçilikləməşğuldurlar,örüşyerləriyoxdur,kasıbya-

şayırlar.Torpağıgillidir,iridaşlarvar.Meşəsiyoxdur,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.


Kənddə4at,42iribuynuzlu,69xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar: KəndxudaMirzəKazım oğlu;ƏzizKöçəri

oğlu.

№5. KOTANLI KƏNDİ1841-ci ildə Əyər kəndindən gələn qaraçorluların

təhməzli tayfası.1.BabaVəlioğlu35y.2.MəmmədyarAllahverənoğlu40y;qardaşıHümbət

yar20y.3.AllahyarAllahverənoğlu50y;oğlanları:Məmməda-

lı30y;Əhmədalı20y.Yaddan çıxanlar. Ərgəz kəndindən gəliblər.1.Məhəmməd Vəli oğlu 25 y(siyahıyaalmadan sonra

ölüb).2.HəsənAllahverdioğlu45y;oğluƏləkbər12y.3.AllahverdiMirzəxanoğlu50y;oğlanları:Haxverdi

18y;Tarverdi14y.4.VəliMuradxanoğlu25y;qardaşıHəsənxan13y.5.MehralıMəşədiSəfəroğlu40y;oğluİsmayıl10y.6.MəmmədalıMəşədiSəfəroğlu30y;oğlanları:Mah

mud4y;MirzəAlıoğlu20y;oğluƏsəd4y.

224

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 7.BayramAllahverdioğlu45y;oğluEyvaz14y.8.AbbasSüleymanoğlu25y;qardaşları:Babo15y;

Kərim9y.9.AllahyarŞahhüseynoğlu35y;qardaşıMəmməd40

y;onunoğluƏhməd8y.10.AlıHüseynoğlu20y;qardaşıMamo15y.İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihə-

yat tərzi sürürlər. 11Naxçıvan xalvarı əkin var. İldə 100Naxçıvanxalvarıbuğda,32Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Torpağıdaşlıvəgilliolsada,taxıləkməyəyararlıdır.

Əkinçilik,xalçaçılıqvətoxuculuqlqməşğulolurlar.Dolanışıqları ortababdır. Öz meşəsi olmadığına görə

Herher meşəsindən istifadə edirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə74,

nahiyəmərkəzinə23verstdir.Kənddə2keçəçi,3toxucu,1musiqiçi,15at,49iribuy

nuzlu,77xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar:XanazanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlihüseyn

Məşədi Alməmməd oğlu(möhür); Mehralı Məşədi Səfəroğlu;BabaVəlioğlu.

№6. MOZQ KƏNDİ (əvvəlki siyahıda yaddan çıxıb)

Xanazaqlı tayfası.1.AğayarMəhəmmədoğlu32y;qardaşıAlmurad20y.2.ŞahverdiDansaqoğlu55y;oğlanları:Ələsgər30y;

Abış10y;Cəfər15y.3.KəndxudaMəşədiTarverdiTahiroğlu60y.4.AllahverdiMəşədiHaxverdioğlu20y;oğluTar-

verdi4y.5.İbrahimŞıxməmmədoğlu37y;oğluZeynalabdin7

y(axsaqdır).

225


6.ŞahhüseynNovruzoğlu60y.7.SüleymanAllahverdioğlu25y;oğluOruc7y.8. Bayram Saman oğlu 30 y; oğlanları: İsmayıl 5 y;

Mehdi 2 y.5 il əvvəl Sallı kəndindən gələn 9.TəhmurazMəhəmmədoğlu52y(siyahıyaalmadan

sonraölüb);oğluAlı7y.Uryadnik Təhmuraz Müqəddəs Georgi Ordeni ka-

valeridir.Kəndinəhalisiislamdinininşiəməzhəbinəmənsubdur,

köçərihəyattərzisürürlər.5Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə30Naxçıvanxalvarıbuğda,30Naxçıvanxalvarıarpabi-çirlər.


Əkinçilik və xalçaçılıqla məşğul olurlar. Torpağı ta-mamdaşlıqdır,yoxsulyaşayırlar.Özmeşəsiyoxdur,tikintiüçün28verstaralıdayerləşənHerhermeşəsindənistifadəedirlər.

Vaxtilə burada Arpaçayın üstündə daş körpü olub,amma sonralar zəlzələ nəticəsində uçub dağılıb.


İmzalar:XanazaqlıtayfasınınicmarəhbəriAllahverdiHaxverdioğlu(möhür);KəndxudaMəşədiHaxverdiTahiroğlu.

№7. DAŞALTI KƏNDİ4 il əvvəl Qarabağ qəzasından gəlmiş qaraçorlula-

rın kulakanlı tayfası.1.MəmmədBayramoğlu50y;oğlanları:Bayram26y;

Bəşər25y;Əhməd18y;Edilxan7y.

226

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 2.BünyadəliMəmmədrzaoğlu60y;oğluEyvaz10y.3.EylasBünyadəlioğlu30y;oğluMəmmədrza2y.4. Şahbaz Məmmədrza oğlu 70 y; oğlanları: Məm

mədalı 15 y; Behbudalı 8 y.5.NəcəfŞahbazoğlu30y;oğluMehdi1y.6.XudabəndəRuşanoğlu30y;7.SəfəralıMəmmədrzaoğlu50y;oğlanları:Qafar15

y;Cəfər5y.8.HəsənalıAbbasoğlu28y.İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihə-

yat sürürlər.Kəndin2xalvar əkinivar. İldə20Naxçıvanxalvarıbuğda,4Naxçıvanxalvarıarpabiçilir.

Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.Arpaçayınüstündə,dərədəyerləşənbukəndintorpağıgillivədaşlıdır.Dolanışıqortababdır.Herhermeşəsindənistifadəedirlər.


İmzalar:KulakanlıtayfasınınicmarəhbəriƏlmərdanMəmmədalı oğlu (möhür); Bünyadəli Məmmədrza oğlu;SəfəralıMəmmədrza oğlu.

№8.KEYNALI KƏNDİ3 il əvvəl Naxçıvan nahiyəsinin Bəyliva kəndindən

gəliblər.Əliyanlı tayfası.1.KəndxudaQəhrəmanMirzə oğlu 35 y; oğluEyvaz

10y.2.Hüseynİsmayıloğlu50y;oğluÇibo15y;3.ƏlverdiNovruzoğlu6y(anasınınhimayəsindədir).4.Əlirzaİmanoğlu40y;oğlanları:İmamverdi6y;Al-

lahverdi3y.

227


İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,oturaqhə-yattərzisürürlər.

5Naxçıvanxalvarı əkinvar. İldə2Naxçıvanxalvarıbuğda, 4Naxçıvan xalvarı arpa biçirlər.


Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.Dolanışıqlarıortababdır.Torpağı daşlı və gillidir,meşəsi yoxdur,Horsmeşəsindən istifadə edirlər.

Kənddə3at,23iribuynuzlu,15xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar:KəndxudaQəhrəmanMirzəoğlu;Hüseynİs-

mayıloğlu.

№9. ALMALI KƏNDİ(Yenicə məskunlaşdırılıb).

Püsyanlı tayfası. 2 il əvvəl Qarabağın Püsyan kən-dindən gəliblər.

1.KəndxudaNəbiNadir oğlu 50 y; oğluNadir 30 y;onun oğluMəmmədvəli 1 y.

2.XıdırNadiroğlu40y;oğluİmamqulu3y.3.ŞahməmmədŞıxməmmədoğlu40y;oğluXanməm

məd15y.4.SeyidHəsənSeyidTəmrazoğlu40y;oğlanları:İs-

mayıl7y;Təmraz5y.4 il əvvəl Naxçıvan nahiyəsinin Bəyliva kəndindən

gələnlər:5.HüseynalıŞərifoğlu36y;oğlanları:Ələsgər10y;

Ələkbər5y;Abbasəli2y.6.AbdulhüseynŞərifoğlu28y.7.PirməmmədŞıxməmmədoğlu46y;oğlanları:Dül-

məmməd20y;Hacı10y.İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,oturaqhə-

228

Dərələyəz mahalının kameral təsviri yat tərzi keçirirlər. 8 Naxçıvan xalvarı əkin var. İldə 50Naxçıvanxalvarıbuğda,40Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilik,xalçaçılıqvəadyaltoxumaqlaməşğulolur-lar,yoxsulyaşayırlar.

Torpağıdaşlıdır,meşəsiyoxdur,Herhermeşəsindənis-tifadəedirlər.



İmzalar: Kəndxuda Nəbi Nadir oğlu; ŞahməmmədŞıxməmməd oğlu.

№10.KÖMÜRLÜ KƏNDİİncəli tayfası. İrəvan qəzasının Ələkli kəndindən

gəliblər.1.MehralıMəmmədalıoğlu70y;oğlanları:Rəcəb35

y;Məmmədalı28y(onunoğluSüleyman7y);Əhmədalı16y.

2.BayramMəmmədalıoğlu50y;oğluQədimqulu20y.

3.QurbanMəmmədalıoğlu35y;oğlanları:Ələsgər16y;Ələkbər14y.

4.MəhəmmədMustafaoğlu48y;oğlanları:İsgəndər20y;Musa13y.

5.AbdullaNəbioğlu32y;qardaşıAlı15y.6.CəfərVəlicanoğlu22y;oğluVəlican2y;qardaşı

Qafar16y.7.Orucİsmayıloğlu35y;oğlanları:Mustafa13y;İs

mayıl7y.1 il əvvəl İrəvan qəzasının Cəfərli kəndindən gələn lər:

229


8.İmamquluAlməmmədoğlu30y;oğluNəbi1y;qar-daşları:Məmi30y;İmaməli27y.

İslamdinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihə-yat tərzi keçirirlər. 6 Naxçıvan xalvarı əkin var. İldə 40Naxçıvanxalvarıbuğda,25Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.Dolanışıqlarıortababdır.Torpağıgillidir,meşəsiyoxdur,Horsmeşəsin-dənistifadəedirlər.


İmzalar: KəndxudaMehralı Məmmədalı oğlu; Orucİsmayıl oğlu;CəfərVəlican oğlu.

№11.XƏLƏCLİ KƏNDİBozlu tayfası. Gümüşxana kəndindən gəliblər.1.KəndxudaCahanşahbəyCahanşahoğlu50y;oğlan-

ları:Bəylər15y;Ağabəy4y.Tarp kəndindən gələnlər:2.SübhanverdiHaxverdioğlu40y;oğlanları:Ağaverdi

8y;Haxverdi5y.3.HüseynAllahyaroğlu70y;oğlanları:Əlixan25y;

Allahyar20y.4.EdilxanHüseynoğlu45y;oğlanları: İsaxan15y;

Həmzə6y.Terp kəndindən gələnlər:5.QaraxanŞahhüseynoğlu40y;oğlanları:İsaxan10

y;Alı5y.6.HəsənŞahhüseynoğlu20y;qardaşıOruc15y.7.HətəmNəcəf oğlu 60 y; oğlanları:Əsədulla 20 y;

Rüstəm 12 y.Şiəməzhəbinəmənsubdurlar,köçərihəyattərzisürür-

230

Dərələyəz mahalının kameral təsviri lər.200Naxçıvanbatmanıəkinvar.İldə120Naxçıvanxal-varıbuğda,200Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar.Uqodiyayox-dur. Dolanışıqları ortababdır. Torpaqları daşlıdır, meşəsiyoxdur, 10verst aralıdayerləşənHerhermeşəsindən isti-fadə edirlər.



İmzalar:KəndxudaCahanşahbəyCahanşahoğlu(möhür);HüseynAllahyaroğlu.

№12. MƏMƏDRZA QIŞLAĞI KƏNDİ(Yenicə məskunlaşdırılıb).

Bozlu tayfası.Qarabağ qəzasının Xalanlı kəndindən gəliblər1.Məmmədrza Süleyman oğlu 55 y; oğlanları:Məm

mədhəsən20y;Ağaməmməd15y.2.VəliməmmədMəmmədrzaoğlu30y;oğluMəmmə

dalı8y.3.VəliMəmmədrzaoğlu25y;oğluAlı1y.4.AğakişiRzaoğlu35y;oğluİsmayıl14y.5.ƏlmərdanKazımoğlu32y;qardaşıVəli20y.Şiə məzhəbinə mənsubdurlar, köçəri həyat tərzi sü

rürlər.4xalvarəkinyerivar.İldə20Naxçıvanxalvarıbuğda,

28Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.Əkinçilik və xalçaçılıqla məğul olurlar, dolanışıqları

yaxşıdır.Torpaqlarıdsşlıvəgillidir,tikintiyəyaramayan4batmanmeşəsivar,tikintiüçün10verstlikdəyerləşənHer-hermeşəsindənistifadəedirlər.

231



İmzalar:BozlutayfasınınicmarəhbəriCahanşahCahanşahoğlu(möhür);MəmmədrzaSüleymanoğlu.

№13.OSTI KƏNDİHacı samlı tayfası. 8 il əvvəl Qovuşuq kəndindən gəliblər.1.HüseynAlıoğlu28y;oğluMəmmədxan1y.2.TarverdiAlıoğlu24y;qardaşıAllahverdi21y(onun

oğluİbad1y).3.TalıbxanMəcnunoğlu42y;oğlanları:Albəy19y;

Məcnun17y.3 il əvvəl Qarabağın Pəri qışlağı kəndindən gələnlər:4.NəbiMəhəmmədoğlu30y;oğlanları:Məmməd8y;

Hümbət6y;Həsən3y.5.HüseynMəhəmmədoğlu28y;qardaşıƏhməd26y.6.XudaverdiAbbasoğlu40y;oğlanları:Alı20y;Ey-

laz10y;Mehralı4y.Şiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçərihəyattərzisü-

rürlər.6Naxçıvanxalvarıəkinvar.İldə30Naxçıvanxalva-rıbuğda,38Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilik, xalçaçılıq və toxuculuqla məşğul olurlar.Dolanışıqları ortababdır, torpaqları daşlıdır. 3 Naxçıvanbatmanıkolmeəsivar, tikintiüçünHorsmeşəsindən isti-fadə edirlər.

8versttorpağıvar,onun6xalvarısuvarılan,5xalvarıdəmyə əkinəyararlı torpaqdır.


Kənddə4atvə46iribuynuzlumalqaravar.

232

Dərələyəz mahalının kameral təsviri İmzalar:Hacısamlı tayfasının icmarəhbəriNəcəfalı

Həsənoğlu(möhür);HüseynAlıoğlu.

№14. ARDICLIQ KƏNDİ(Yenicə məskunlaşdırılıb)

5 il əvvəl Qarabağ qəzasından gəliblər. Qaraçorluların bozlu tayfası.1.AtakişiMəhəmmədoğlu40y;oğluHəsənqulu5y.2.MehdiMəhəmmədoğlu20y.3.QasımMəhəmmədoğlu30y.4.ŞahverdiQuluoğlu40y;qardaşıAğaverdi15y.5.MuradAğamirzəoğlu4y(yetimdir).Şiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçərihəyattərzisü-

rürlər.7Naxçıvanxalvarəkinvar.İldə40Naxçıvanxalvarıbuğda,41Naxçıvanxalvarıarpabiçirlər.

Əkinçilikləməşğulolurlar.Buğda və arpa əkirlər, torpağı daşlı qaratorpaqdır,

meşəsi yoxdur, Cul meşəsindən istifadə edirlər.Xəzinəyəməxsusolanbukənddənqəzamərkəzinə93,

nahiyəmərkəzinə36verstdir.Kənddə2at,23iribuynuzlu,60xırdabuynuzluheyvanvar.İmzalar:BozlutayfasınınicmarəhbəriCahanşahCa-

hanşahoğlu(möhür);AtakişiMəmmədoğlu.

№15.AYISƏSİ KƏNDİ7 il əvvəl Dərələyəz nahiyəsinin Qaravəng kəndin-

dən gəliblər. Şaxanlı tayfası. Özlərini seyid adlandırırlar, amma 6 nömrəli evin sa-

kinlərindən başqa qalanlarının heç bir sənədi yoxdur.1.SeyidHəsənSeyidİbrahimoğlu27y;qardaşıSeyid

Əli14y.

233


2.SeyidHüseynəliSeyidHəsənoğlu52y;oğlanları:SeyidHəsən16y;Seyidİbrahim14y;qardaşıSeyidİsma-yıl26y.

3.SeyidBayramSeyidİmanoğlu32y;oğlanları:Se-yidAbbas15y;SeyidNovruz14y.

4.SeyidMəhəmmədSeyidAğasioğlu60y;oğlanları:Se-yidƏliməmməd17y;SeyidHəsənəli15y;SeyidNəbi7y.

5.SeyidƏhmədSeyidMəhəmmədoğlu20y;qardaşla-rıSeyidHümbət16y;SeyidMəhəmməd7y.

6.SeyidŞahhüseynSeyidQurbanoğlu70y;oğlanları:SeyidMəmmədbağır26y;SeyidŞirin19y;SeyidCəfər17y.

Yaddan çıxanlar:1.SeyidAllahverdiSeyidNəbioğlu90y;oğlanları:Se

yidNəbi38y;SeyidMəhəmməd33y (onunoğluSeyidAlı5y);SeyidAbdulla16y;SeyidBayram14y;SeyidHəsənəli8y.

2.SeyidƏləsgərSeyidİlyasoğlu20y;qardaşları:Se-yidAbbas15y;SeyidHəsən10y.

Qaraçorluların əliyanlı tayfası:1.AğahüseynEylas oğlu 52 y; oğlanları: Eylas 27 y;

Şahbaz 22 y.2. Çıraq Hüseyn oğlu 72 y; oğlanları: Hüseyn 32 y;

Şahhüseyn 27 y.Şiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçərihəyattərzike-

çirirlər. 173Naxçıvanxalvarı əkin var. İldə 35Naxçıvanxalvarıbuğda,50Naxçıvanxalvarı arpabiçirlər.

Əkinçiliklə,ənçoxda islamdinininqaydalarınagörəkönüllüverilənnəziryığmaqlaməşğulolurlar.Seyidolduqlarına görə onu əkinbiçinlə məşğul olmurlar. Dolanışıq-larıyaxşıdır.Torpağıqaratorpaqdırvə taxılçılıqüçünçoxəlverişlidir.Tikintiyəyararlı8xalvarmeşəsivar.

234

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Xəzinəyə məxsus olan bu kənddən qəza mərkəzinə

125, nahiyə mərkəzinə 40 verstdir.Kənddə12at,140iribuynuzlu,35xırdabuynuzluhey

vanvar.İmzalar:KəndxudaCəfərqulubəyTəhməzoğlu;Se-

yidHüseynalıSeyidHəsənoğlu;AğahüseynEylasoğlu.

YADDAN ÇIXAN QIŞLAQLAR63 № ilə Bülbülölən kəndinə aid edilir, adı yoxdur.

I Qışlaq.Qaraçorluların cavadlı tayfası.1.KərbəlayiQulaməliAlməmmədoğlu50y;oğlanları:

Məmmədqulu15y;Niftalı10y.2.FətəliHaxverdi60y;oğlanları:Qulu30y;Səfərəli

15y(axsaq).3.SadıqBabooğlu25y;oğluƏsəd3y.4.İsmayılBabooğlu28y(siyahıyalmadansonraölüb).5.İsmayılTarverdioğlu40y;oğluMehdi5y.6.MehralıTarverdioğlu28y;oğlu8y.Şiədininəmənsubolmaqlaköçərihəyattərzisürürlər.

8Naxçıvanxalvarıəkinvar.Qayalarınarasındakıdardərələrdəyerləşən1,2və3

nömrəliqışlaqlarınəkinəyararlıtorpaqlarıolmadığınagörəəkinçilikləməşğul olmurlar.Dolanışıqları ortababdır.

Ənçoxçalçaçılıqvəpopon,pambıqparçatoxumaqlaməşğulolurlar.5toxucuvə1boyaqçıvar.

Buqışlaqlarahəttayayvaxtıgedişgəlişçoxçətindir,qış vaxtı isə ümumiyyətləgedişgəliş olmur.

Xəzinəyəməxsusolanbuqışlaqlardanqəzamərkəzinə93,nahiyəmərkəzinə17verstdir.

Bu qışlaqda 5 at, 26 iribuynuzlu, 47 xırdabuynuzluheyvan var.

235


İmzalar:KəndxudaBaxşəlibəyCavadoğlu;Kərbəla-yiQulaməliAlməmmədoğlu.

II QışlaqQaraçorluların cavadlı tayfası.1.QuluRüstəmoğlu40y;oğlanları:Məmmədbağır15

y;Cəfər6y.2.AlıRüstəmoğlu30y;oğlanları:Abdulla7y;Əhməd

3y.3.HüseynRüstəmoğlu30y;qardaşları:Bayram26y;

Məmmədhüseyn8y;Məmmədalı5y.4.HəsənŞahgəldioğlu50y;oğluHüseyn15y.Şiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçərihəyatsürürlər.(İzahat yazısı I Qışlaqda verilib).Bu qışlaqda 4 at, 22 iribuynuzlu, 43 xırdabuynuzlu

heyvan var.İmzalar: Kəndxuda Baxşəli bəy Cavad oğlu; Qulu

Rüstəm oğlu.

III QışlaqQaraçorluların cavadlı tayfası.1.AllahverdiTarverdioğlu35y;oğlanları:Rüstəm15

y;İsgəndər8y.2.KəlbhüseynMəhəmmədoğlu50y;oğlanları:Bəyalı

25y;Bayramalı15y.Şiəməzhəbinəmənsubolmaqlaköçərihəyatsürürlər.(İzahat yazısı I qışlaqda verilib).Bu qışlaqda 1 at. 10 iribuynuzlu, 20 xırdabuynuzlu

heyvan var.İmzalar: Kəndxuda Baxşəli bəy Cavad oğlu;Allah

verdi Tarverdi oğlu.10-cu dərəcəli Dərələyəz nahiyə iclasçısı Zaporojski.

236


DƏRƏLƏYƏZ NAHİYƏSİNİNBAXIMSIZ QALMIŞ BOŞ KƏNDLƏRİ

1.KƏLLƏTAĞ.18verstəyaxıntorpağıolanbukəndYaycıvəXaçikkəndlərininyaxınlığındayerləşir,bulaqlarınsuyundanistifadəedirlər.Sakinlərindediyinəgörə,butor-paqlarİbrahimSultana,HüseynalıSultanavəBayramquluSultanaməxsusdur, lakin kameral siyahıları yoxlayarkən,məlumolduki,butorpaqlarİranhökumətininvaxtındahə-minşəxslərtərəfindənqanunsuzolaraqmənimsənilib.

2.TAMAŞALIQ KƏNDİ.Oğbinkəndininyaxınlığındayerləşir,20verstəyaxıntorpağıvarvədövlətəməxsusdur.

3. BƏYDƏRƏ.Xaçikkəndininyaxınlığındayerləşir,4verstəyaxıntorpağıvar,bulaqsuyundanistifadəedirlər,kənddövlətəməxsusdur.Sakinlərindediyinəgörə,buəraziəvvəl İbrahimSultana,HüseynalıSultanavəBayramquluSultanaməxsusolub.

4. MƏRƏTÜZ QIŞLAĞI.YaycıvəAxurakəndlərininyaxınlığında yerləşir. 7 verstə yaxın torpağı var, bulaqla-rınsuyundanistifadəolunur.Sakinlərindediyinəgörə,butorpaqlarHəsənalıSultanaməxsusdur,ammaonlarhəmdədeyirlərki,Sultanbutorpaqlarıqanunsuzmənimsəyib.

5. PƏNAH QALASI. Axura kəndinin yaxınlığındayerləşir, torpaqları8verstəyaxındır, bulaqların suyundanistifadəedirlər.SakinlərindediyinəgörəbutorpaqlarHü-seynxanaməxsusdur.Ammaodaburalarıqanunsuzzəbtedib,həttaheçbirsənədidəyoxdur.

6.VARTAPUL.Qurdqulaq),Oğbin,Azadəkkəndlərininyaxınlığındayerləşir,18verstəyaxınərazisivar,bulaqsuyundanistifadəedirlər.

7.MOZROV, 8.GƏNZƏK. Qurdqulaq və Qnişikkəndlərininyaxınlığındayerləşirlər,20verstəyaxıntorpaq-

237


ları var, dövlətəməxsusdur, bulaqların suyundan istifadəedirlər.

9.AŞAĞI CANI, 10.YUXARI CANI 11. QARAQA-LA, 12.VƏNK. Bu kəndlər Canı və Ələyəz çaylarınınyaxınlığındayerləşirlər,dövlətəməxsusdurlarvə40verstəyaxın ərazini tutur.

13.AYISƏSİ. 14. QALASER.Xorvadıxkəndininyaxınlığındayerləşirlər,28verstəyaxınərazini tuturlar,xə-zinəyəməxsusdurvəbulaqsuyundanistifadəedirlər.

15.QOŞAVƏNK.Xorvadıxkəndininyaxınlığındayerləşir,7verstəyaxınərazisivar,dövlətəməxsusdur,bulaqsuyundan istifadəedirlər.

16.ÇOMALI.Yuxarıdaadıçəkilənkəndinyaxınlığın-dayerləşir,14verstəyaxınərazisivar,dövlətəməxsusdur,bulaqsuyundanistifadəedirlər.

17.VARTANES.Çanaxçıkəndininyaxınlığındayerləşir,18verstəyaxınərazisivar,dövlətəməxsusdurvəbulaqsuyundanistifadəedirlər.

18.BAĞÇACIQ.ÇivəvəQozlucakəndlərininyaxınlığında yerləşir. 18 verstə yaxın torpağı var, bulaqlarınsuyundan istifadə edirlər. Sakinlərin dediyinə görə, bura-nınmülkədarıHüseynalıSultanbuyaxınlardaguyaburanışuşalıtacirSarkisTarumovasatıb.Halbukiİrandövlətininvaxtındabukənddövlətəməxsusolubvəbuyaxınlardaqa-nunsuzolaraqmülkədar torpağınaçevrilib.

19.RUQİRT. Əvvəlki kəndin yaxınlığında yerləşir,ərazisi 7 verstə yaxındır, dövlətə məxsusdur, bulaqlarınsuyundan istifadə edirlər.

20.KORQABAQ. 21.QULUBAĞ. TərətünvəAğkən-din yaxınlığında yerləşirlər. Əraziləri 10 verstə yaxındır,dövlətəməxsusdur,bulaqlarınsuyundan istifadəedilir.

238

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 22.QORTUN. Çanaxçı vəYelpin kəndlərinin yaxın

lığındayerləşir.Ərazisi14verstəyaxındır,bulaqsuyundanistifadəedilir.Sakinlərindediyinəgörəbutorpaqlarlapqə-dimdən xəzinəyəməxsus olub, sonradan İbrahim Sultan,HüseynalıSultanvəBayramquluSultanonayiyələniblər.

23.MUĞANCIQ. Ərdəpin və Kələkülü kəndlərininyaxınlığındayerləşir,14verstəyaxıntorpağıvar,bulaqsu-yundanistifadəedilir.SakinlərindediyinəgörəbutorpaqlarDostəlibəyəməxsusdur.Əvvəllərdövlətəməxsusolub.

24.ÇIRAQOĞLU KƏNDİ.Köçbəkkəndininyaxınlığında yerləşir. 20 verstə yaxın torpaqları var,dövlətəməxsusdur,Köçbəkçayının suyundanvəbulaqlardan is-tifadə edilir.

25.REYTƏ.ZeytəvəQabaqlıkəndlərininyaxınlığın-dayerləşir.7verstəyaxıntorpağıvar,dövlətəməxsusdur,bulaqlarınsuyundan istifadəolunur.

26.QNDEVAZ, 27.QUŞÇU, 28. BİLƏK. Bu kənd-lərQarabağsərhəddininyaxınlığındayerləşir.Əraziləri50verstəyaxındır,Arpaçayınvəbulaqlarınsuyundanistifadəolunur.Buradamineralturşsularvarvəmahalınhaqqında-kıümumiizahatyazısındatəsvirolunub.Bütünbutorpaq-lardövlətəməxsusdur.

29.PAŞADÜZ.SöylanvəMəlikşahkəndlərininyaxınlığındayerləşir.28verstəyaxıntorpağıvar,dövlətəməxsusdur.Taxılçılıqüçünəlverişlidəmyətorpaqlardır.

30.HORADİZ. Digin kəndinin yaxınlığında yerləir.100Naxçıvanxalvarınayaxıntorpağıvar,onun30xalvarısuvarılantorpaqdır,qalanıisətaxılçılığaəlverilidəmyətor-paqlardır,dövlətəməxsusdur.

31.AĞDƏRƏ.Sallıçayınyaxınlığındayerləir,4verstəyaxıntorpağıvar,onun8xalvarıçayvəbulaqsuyuiləsu-varılanəkinəyararlıtorpaqdır.Kənddövlətəməxsusdur.

239


32.OBANA. Qoytul vəAynazur kəndlərinin yaxınlığında yerləışir, 16 verstə yaxın torpağı var. Qızılqışlaqkəndindənburayayaşamaqüçün21ailəgəlibvəbubarədərəhbərliyə məlumat verilib. Kənd dövlətə məxsusdur.

33.ƏLİ QIŞLAĞI.Qoytul çayının sahilindəyerləşir,2verstəyaxın torpağıvar,onun3xalvarıəkinəyararlıdır.Dövlətə məxsusdur.

34.KÖÇBƏK. Eyni adlı çayın sahilində, yerləşir, 14verstəyaxıntorpağıvar.Onun10xalvarısuvarılan,30xal-varıisəəkinəyararlıdəmyətorpaqlardır.Arpaçayınvəbu-laqlarınsuyundanistifadəolunur,kənddövlətəməxsusdur.

35.AŞAĞI İTQIRAN.Buzqovkəndininyaxınlığındayerləşir.Dövlətəməxsusdur, 15Naxçıvanxalvarı torpağıvar, onun 3 xalvarı suvarılan, qalanı əkinə yararlı dəmyətorpaqlardır.

36.GƏRMƏÇATAQ. Sultanbəy kəndinin yaxınlığın-dayerləşir,ərazisi7xalvarayaxındır,onun3xalvarısuva-rılan,qalanıdəmyədir.Dövləttorpaqlarıdır.

37.CANIKƏND. Aşağı Canı kəndinin yaxınlığındayerləşir,10xalvarayaxındəmyətorpaqlarıvar,kənddöv-lətə məxsusdur.

38.NAMAZƏLİ QIŞLAĞI.Qoytulkəndininyaxınlığındayerləşir,4verstəyaxındövlətəməxsusdəmyətorpağıvar.

QEYD: Bir çox boş kənlərin sakinlərin bu torpaqların mülkədarlara məxsus olduğunu desələr də, mən kameral siyahıları yoxlayarkən, məlum oldu ki, İran hökumətinin vaxtında Dərələyəz nahiyəsində mülkə dar torpaqları olmayıb. (Zaporojski).

240


II hissə

Mülkədar torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri. 1842-ci il.

№ 1 (71). AXURA KƏNDİTatarlar.İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub olmaqla oturaq

həyattərzikeçirirlər.BumülkədartorpaqlarıYaycıkəndi-ninsakinləriHəsənalıSultan,HüseynalıSultanvəİbrahimSultanRəhimSultanoğluna,BayramquluSultanAbbasəliSultanoğluna,ŞirəliSultanQasımSultanoğluna,UsubbəyRəhimSultanoğlunaməxsusdur.

Qəza mərkəzinə 45, nahiyə mərkəzinə 35 verst mə-safədəyerləşir.Qəzamərkəzinəgedənyolrahatdır,nahiyəmərkəzinə gedənyol isə narahat yoldur.

Əhali taxılçılıqla məşğuldur, kənddə 2 dəyirman, 2arıxanada68 arı ailəsi var, əhalinindolanışığı ortababdır.Torpaqlarıqaratorpaqdır,bəziyerlərdədaşlıgillidir.Meşə-si yoxdur, tikintimaterialı kimiHorsmeşəsindən istifadəedirlər.23xalvarsuvarılanəkinyerivar,biçənəkləriəhali-ninsayınagörəkifayətedir,örüşyerləriçoxdur.

Buğda,arpa,darı,pambıq,bostanbitkiləriəkirlər.25meyvəbağıvar.

Sakinlərəməxsus9camış,83öküz,52 inək,180qo-yun,324keçi,15atvə7ulaqvar.

1.Məhərrəm Hüseynxan oğlu 35 y; oğlanları: Əhmədxan9y;Hüseynxan5y;Həsənxan3y;qardaşıKorçi37y (onunoğluSadıq7y);

241


2.AllahverdiHüseynxanoğlu37y;oğluMəmmədhüseyn3y;

3.AbbasHüseynxanoğlu27y;oğluSüleyman1y.4.MəmmədtağıHüseynxanoğlu10y;qardaşıMirzəli7y.5.AllahverdiDəryaoğlu60y;oğlanları:Tahirverdi15

y;Dərya10y.6.XalıqverdiAllahverdioğlu20y;oğluİmaverdi5y.7.PiriAllahverdioğlu32y;oğluAbbas4y.8.İbrahimMəşədiSalehoğlu35y;oğlanları:İsmayıl

12y;Məmmədbağır2y.9.MəmmədrəhimAllahverdioğlu40y;oğluAllah-

verdi18y;Əlverdi9y.10.MəşədiCəfərMəşədiMəsimoğlu55y;oğluXan

məmməd12y.11.MəsimMəşədiCəfəroğlu30y.12.BabaxanƏhmədoğlu35y;oğlanları:Əli7y;Məm

mədəli3y;Əhməd1y;qardaşları:Orucəli15y;Xudakə-rim5y.

13.MəhəmmədƏhmədoğlu20y;qardaşıİsmayıl12y.14.MəsiməliOvçuoğlu60y;oğluHəsənəli35y;onun

oğlanları:Alməmməd4y;Novruz2y.15.ƏliquluMəsiməlioğlu30y.16.AbdullaMəsiməlioğlu25y;yetimƏləsgərRəcəb

əlioğlu5y.17. Baba Mustafa oğlu 50 y; oğlanları: İbrahim 25

y;Hüseyn18y;Fəzləli11y;Əhməd7y;Haxverdi5y;Əlimədət 2 y.

18.TarquluCəfəroğlu47y;oğlanları:Əliqulu25y;Cəfər20y;Bayramqulu14y.

19.RəhimAllahverdioğlu37y;oğlanları:Məmməd5y;Allahverdi3y.

242

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 20.ƏlihüseynAllahverdioğlu25y;qardaşıMəmməd

bağır15y.21.ƏliUstaMəhəmmədoğlu20y.22.AllahverdiUstaMəhəmmədoğlu6y(anasınınhi-

mayəsindədir).23. ŞərifMehdixan oğlu 50 y; oğlanları: Usubəli 25

y(onunoğlanları:Məmmədəli2y;Əsəd7y;Mustafa3y);Mehdi20y.

24.KəndxudaSağlıəliMəmmədsalehoğlu50y;oğluBayraməliKəndxudaSağlıəlioğlu25y.

25.ZeynalabdinKərbəlayiDəryaoğlu57y;oğlanları:Haxverdi20y;Mövlamverdi7y.

26. Novruz Əli oğlu 30 y; oğlanları: Hüseynəli 3 y;Niftəli 1 y.

27.AtakişiƏlioğlu18y;qardaşları:Məmmədbağır7y;Nəcəf4y.

28.HüseynəliŞərəfoğlu37y;oğlanları:Novruzəli6y;Qulaməli3y.

29.Süleymanİsmayıloğlu25y;oğluBayramqulu6y.Yeni gələnlər:1 il əvvəl İrəvan qəzası Şərur mahalının Yuxarı Da-

şarx kəndindən gələn1.HəsənalıQasımoğlu50y.6 il əvvəl Dərələyəz mahalının Yaycı kəndindən gələn2.ZeynalbəyFərhadbəyoğlu55y;oğlanları:Məhəm

məd22y;Ələsgər18y;Ələkbər8y.Yaddan çıxanlar:1.AbbasMəşədiSalehoğlu20y;oğluXudayar1y.2.AdıgözəlMəmmədəlioğlu25y.3.MollaMirzəMuradxanoğlu50y;oğluMollaAbbas

25y(onunoğluNəcəf4y).

243


4.MəmmədbağırZamanoğlu20y;qardaşıHəsən12y.5.FətəliTağıoğlu35y.İmzalar: Kəndxuda Kərbəlayi Tarqulu Cəfər oğlu;

Məhərrəm Hüseynxan oğlu; Allahverdi Kərbəlayi Dəryaoğlu;HüseynəliŞərifoğlu;MollaAbbasMollaMirzəoğlu.

№ 2. (72). DOSTƏLİBƏY DİZƏ KƏNDİTatarlar.Əhalisi şiəolmaqlaköşərihəyat sürürlər.Qəzamərkə-

zinə50,nahiyəmərkəzinəqədər40verstməsafəvar.Qəzamərkəzinəgedənyolrahat,nahiyəmərkəzinəgedənyoləlve-rişsizdir.Naxçıvanvəİrəvanşəhərlərinəgedənyolabaddır.

Sakinlərəməxsus4öküz,7inək,3atvar.Meşəsiyoxdur,Horsmeşəsindənistifadəedirlər.

Axurakəndi ilə birlikdə taxılçılıqlaməşğul olurlar. 1dəyirman var, torpağın vəziyyətiAxura kəndində olduğukimidir.

1.MəmmədsadıqPirməmmədoğlu13y.Dərələyəz mahalının Yaycı kəndindən gələn2.MəmmədbağırMirzəməmmədoğlu30y;onunoğlu

Süleyman3y.3 il əvvəl Axura kəndindən gələn3.XudaverənSübhanverdioğlu20y(buailəHəmzəli-

bəyDizəkəndinəaidedilib).1 il əvvəl İrandan gələn kürdlər:4.XudoAlı oğlu 40 y; oğlanları:Aco 3 y;Azo 2 y;

qardaşı Kalo 20 y.5.MirzəTamooğlu25y;qardaşıAmo15y.6.OsmanAbdooğlu30y;oğluŞexo2y.7.AloDarbooğlu22y.oğluOsman5y.İmzalar:KəndxudaSağlıəliMəmmədsalehoğlu;Məm

mədbağırMirzəməmmədoğlu.

244

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 3(73). HƏMZƏLİBƏY DİZƏSİ KƏNDİ

TatarlarƏhalisi şiəolmaqla,oturaqhəyat tərzi sürürlər.Kənd

Yaycı kəndindən olan Həsənalı Sultan, İbrahim Sultan,BayramquluSultan,DostəlibəyvəŞirəliSultanaməxsus-dur. Torpaqları sakinlərə kifayət etmir.

Qəzaşəhərinə54,nahiyəmərkəzinə45verstməsafədəyerləşir.Qəzamərkəzinəgedənyolyaxşıdır,ammanahiyəmərkəzinəgedənyolpisdir.Naxçıvanvəİrəvanşəhərlərinəgedənyolrahatdır.

Taxıldanbaşqaheçnəəkilmir.Əhalikasıbyaşayır.Tor-pağıdaşlıgillidir,meşəsiyoxdur.LazımgələndəHorsvəƏləyəzkəndlərindəntikintiüçünağacgətirirlər.

Biçənəkləriçoxvəotludur.Buğda,arpa,çəltikvəpambıqəkirlər.Sakinlərəməxsusu3camış,27öküz,38inək,14atvar.1.ŞıxhüseynŞıxhüseynoğlu60y;oğlanları:Adıgözəl

27y;Orucəli20y.2. İsgəndər İbrahim oğlu 57 (siyahıya almadan sonra

ölüb);oğlanları:Bayraməli20y;Novruzəli7y;İmamqulu4y.3.İbrahimİsgəndəroğlu25y;qardaşıBayraməli14y.4.ƏliŞıxverdioğlu47y.5.MirzəliAbbasoğlu25y;oğluƏli2y.6.ƏlimuradMəhəmmədoğlu32y;oğluOruc4y.7.ƏsgərMəhəmmədoğlu20y.8.QurbanəliMəhəmmədoğlu55y;oğlanları:Əhməd

10y;İsmayıl5y.9.HüseynŞərəfoğlu35y;oğluVəli13y.10.ƏləsgərMustafaoğlu25y;qardaşları:Bayram17

y;Qasım6y.11.OrucəliBabaoğlu30y;oğluSüleyman2y.

245


12.AllahverdiƏlibabaoğlu25y.13.Mehdiİmamquluoğlu50y;oğluQulu18y.14.Əliquluİmamquluoğlu27y;oğluMəhərrəm1y.15.ƏliHüseynoğlu25y;oğluHüseyn1y.16.AllahverdiƏlioğlu40y;oğlanları:Əli15y;Hüsey

nəli5y;Məmmədqulu3y.17.İsmayılSəfioğlu40y;oğluQafar10y.18.MəhəmmədƏlioğlu20y.5 il əvvəl Dərələyəzin Axura kəndindən gələnlər:1.NəsirMəşədiCəfəroğlu30y;oğluMahmud4y.1 il əvvəl İrəvan qəzasının Qarnibasar nahiyəsinin

Ay rım lı kəndindən gələn2.BağırQulamhüseynoğlu30y;oğlanları:Zeynalab-

din10y;Ələkbər5y.5 il əvvəl Dərələyəzin Danzik kəndindən gələn3.AbdullaKərbəlayiSalehoğlu30y;oğluSaleh2y.1 il əvvəl Dərələyəzin Qnişik kəndindən gələn kürdlər:4.ŞaxoMaxsooğlu30y;oğlanları:Hüseyn5y;Əli2

y;Üzeyir3y;Mahmud7y.Yaddan çıxanlar:1.AbbasƏlioğlu25y;oğluŞirəli4y.2.VəliquluƏlioğlu30y;oğluƏli4y.3.HüseynəliƏliquluoğlu55y;oğlanları:İsmayıl25

y;Əliqulu15y.4.MirzəMəhəmmədoğlu40y.5.MəmmədvəliƏliquluoğlu50y;oğlanları:Əli15y;

Vəli6y;Bayraməli2y.6.QulaməliBayramoğlu35y(siyahıyaalmadansonra

ölüb);oğluMəhəmməd2y.7.SadıxƏliquluoğlu35y;oğlanları:Hüseyn9y;Ka-

zım2y.

246

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 8.XudaverdiSübhanverdioğlu20y.İmzalar:KəndxudaƏliŞahverdioğlu;Mirzəməmməd

Məhəmmədoğlu;AllahverdiƏlioğlu;HüseynÇıraqoğlu.

№ 4(74). YAYCI KƏNDİƏhalisimüsəlmanlarınşiəmənsubolmaqlaoturaqhə-

yattərzisürürlər.Sakinlərindediyinəgörə,torpaqlarsakinlərməxsusdur,

lakinheçbirmülkiyyət sənədləri yoxdur.Sakinlərdövləttorpaqlarına köçməkdən imtina edib guya onlaraməxsusolanbu torpaqlardaqalmaqistədiklərinibildirdilər.

Qəzamərkəzinə82,nahiyəmərkəzinə35verstdir.Nax-çıvanavəİrəvanagedən,eləcədədigəryollarırahatdır.

Əkinçilikləməşğulolurlar.Əhalisininsayınavəzənginliyinə görə bu kənd mahalın ən yaxşı kəndidir. Əhaliyəmənsubolanbütün torpaqlar48verstdir,onun80xalvarıəkinçiliyəyararlıdır.Bağlarıntutduğuərazilərdənbaşqa,38xalvardəmyətorpağıvar.Arpaçayınvə2bulağınsuyundanistifadəedirlər.Dərələrdə,əkinyerlərininvəbağlarınətra-fındabolotlubiçənəklərvar.

Buğda, arpa, darı, çəltik, pambıq və tərəvəz əkirlər.Bağçılıqçiçəklənmişvəziyyətdədir.Burada200üzümbağıvar,ümumən160günlükəkinsahəsinituturvəildə85xal-varməhsulverir.Meyvəbağı17dir.Bubağlar9əkingünüsahənituturvə24xalvarməhsulverir,bundanbaşqaildə168minədədqozyığılır.

Sakinlərəməxsus230 arı ailəsi, 13 camış, 250öküz,200inək,55buzov,650qoyun,801keçi,70at,209ulaqvar. 5 dəyirmandan gündə 1 xalvar dən üyüdən 1i işləkvəziyyətdədir.

247


Kənddə20toxucu,2bərbər,1boyaqxanavar.İldə40tüməngəlirverənhəminboyaqxananıhazırdaheçkimilti-zamagötürməyib.

Tatarlar:1.HəsənalıSultanHüseynalıSultanoğlu32y;oğlanla-

rı:Əhməd12y;Əli6y;Vəli2y;Mehdi2y.2.Fərzalı bəyHüseynalıSultanoğlu25y; oğlanları:

Hüseyn 4 y; Fərəculla 1 y; qardaşları:Lütvəli 20 y;Ab-basqulu 12 y.

3.ŞəkərQurbanəlioğlu50y;oğluQasım3y.4.ƏləkbərKərbəlayiHüseynoğlu18y.5.QurbanAlıoğlu30y.6.İmamquluMəhəmmədoğlu20y.7.Səfərİbrahimoğlu25y.8.Qafarİbrahimoğlu26y.9.MuradOcaqquluoğlu40y.10.BəhramBayramxanoğlu50y;oğluƏləkbər5y.11.İsmayılBəhramoğlu35y.12.ƏlihüseynƏlioğlu50y;oğlanları:Hüseynalı15y;

Məmməd10y.13.MəhəmmədMəsimoğlu30y;oğluHəsən2y.14.BürcüxanQulaməlioğlu30y;qardaşıFətəli14y.15.Qurbanəli Məmmədcəfər oğlu 28 y; oğlu Məm

mədhüseyn 5 y.16.KəndxudaAbdulhüseynoğlu47y;oğluZeynalab-

din11y.17.XanəliNəcəfalıoğlu40y;oğluNəcəfalı6y.18.AllahverənMəmmədhüseynoğlu20y(ölüb).19.UsubalıAlməmmədoğlu50y;oğlanları:Sultanmu

rad8y;Zaman4y.20.MollaSadıqSeyfəlioğlu30y.

248

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 21.BayraməliHüseynoğlu35y.22.MəmmədəliAbdulhəsənoğlu35y.23.MəhərrəmAbdulhəşimoğlu20y;oğluƏliqulu2y.24.ZeynalxanPənahoğlu30y.25.PiriMəmmədəlioğlu50y;oğlanları:Bayram18y;

Məmmədhüseyn25y.26.MuradƏlihəsənoğlu50y;oğluMəmmədəli12y;27.MəsiməliHaxverdioğlu50y;oğlu(adı yazılma-

yıb) 15 y.28.QasımMəşədiMəmmədhəsənoğlu30y;oğluAb-

dul1y.29.İbrahimKərbəlayiCəfəroğlu25y.30.SəfərKərbəlayiCəfəroğlu30y;oğluHəsən4y.31.MəmmədtağıMəhəmmədoğlu50y;oğluMəhəm

məd20y.32.MəmmədxanRzaoğlu37y.33.İmaməliSultanəlioğlu(ohəmdəİmaməliKəlbəli

oğludur)60y(kor).34.ZamanHüseynxanoğlu30y;oğluMəmməd2y.35.MəmmədsadıqRəcəbəlioğlu2y(anasınınhimayə

sindədir).36.ŞirəliMövlamverdioğlu42y;oğlanları:Ələkbər2

y;Əbdülqasım4y.37.FətəliBünyadəli oğlu60y; oğluZeynalabdin20

y(onunoğluƏliqulu3y).38.KazımMəhərrəmoğlu50y.39.Əlihümbət Kəlbihüseyn oğlu 50 y; oğlu Kəlbihü-

seyn20y.40.QasıməliBayraməlioğlu60y;oğluRəcəb15y.41.SeyidƏlioğlu50y;oğlanları:Vəli14y;Əli4y.42.VəliHüseynoğlu20y;oğluFərzalı2y.

249


43.XudaverdiHəsənoğlu60y(kor).44.LütvəliFərzəlioğlu30y;oğluMəmmədhənifə5y.45.HəsənalıSəfəroğlu13y.46.KərbəlayiİmaməliQasımoğlu50y;oğluNəsrulla17y.47.İmamverdiAllahverdioğlu38y;oğlanları:Allah

verdi14y;Əhməd10yBu ailə 1857-ci ildə Çivə kəndinə köçüb.48.OrucəliKərbəlayiHüseynəlioğlu20y;qardaşıQu-

laməli6y.49.HacıMəhəmmədOrucməmmədoğlu45y;oğlan

ları:Məhəmməd12y;Əli5y.50.ƏhmədHüseynoğlu42y;oğluHüseyn5y.51.MirzalıHüseynoğlu15y.52.İxlaspirəliƏlioğlu55y;oğluAğəli17y.53.HəsənalıHətəmoğlu50y;oğluHüseynalı25y(o-

nunoğluZeynalabdin4y).54.AğarzaHeybətəlioğlu35y.55.VəliHüseynoğlu38y;oğluHüseyn4y.56.AllahquluHüseynoğlu23y.57.Ələkbərİbrahimoğlu25y.58.QasımHacıməmmədoğlu13y.59.İmamquluXəlifəquluoğlu57y;oğlanları:İsmayıl

15y;Mahmud7y.60.Şakirəliİsgəndəroğlu16y.61.MəhəmmədMollaƏhmədoğlu25y.62.ƏliMollaƏhmədoğlu27y.63.AxundMustafaMürşüdquluoğlu45y;oğluMəm-

mədsadıq12y.64.MollaAbbasMürşüdquluoğlu35y;oğluƏləsgər5y.65.ƏləkbərMürşüdquluoğlu25y.66.DarbazKərbəlayiPirəlioğlu45y;oğlanları:Şah-

baz15y;Qasım11y.

250

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 67.NəcəfKərbəlayiPirəlioğlu36y.68.SərdarSüleymanoğlu37y.69.MəhəmmədLütvəlioğlu22y;1857-ci ildə Çivə kəndinə köçüblər.70.MərdəliƏtioğlu50y;oğluMəhəmməd12y.71.MəşədiAlməmmədPirməmmədoğlu47y;oğlan

ları:Şirməmməd12y;Şıxməmməd6y.72.Qələndərİsgəndəroğlu20y1858-ci ildə Çivə kəndinə köçüb.73.MüslümKərbəlayiİsaxanoğlu60y;oğluİsmixan17y.74.DurduxanƏlixanoğlu40y;oğluXudaverdi10y.75.KazımHaxverdioğlu30y;oğluNəcəfalı2y.76.TahirquluDavudoğlu28y;oğluƏləkbər4y;qar-

daşıHəzrətqulu15y.77.MəmmədrəhimMəmmədtağıoğlu40y;oğlanları:

Məmmədtağı10y;Məmmədmaqe1y.78.HüseynalıQəmbəroğlu35y.79.İmamquluƏhmədquluoğlu50y;oğluAllahverdi

10y.80.SevdimalıAllahquluoğlu42y;oğlanları:Sadıx15

y;Kərim9y.81.AlməmmədƏlioğlu35y;oğluƏli3y.82.TağıƏlioğlu30y;oğluSadıx2y.83.İmamquluOrucquluoğlu20y.84.RəcəbalıNovruzoğlu47y;oğlanları:Talıb15y;

Məhərrəm8y.85. Aşıq Alı Mahmud oğlu 35 y.86.HəzrətquluSiyabxanoğlu45y;oğlanları:Əliqulu

15y;Pirkətanqulu8y.87.QədiməliHaxverdioğlu40y.88.CəfərMollaMirzəxanoğlu36y(kor).

251


89.EyvazalıMollaMirzəxanoğlu42y.90.MaqsudHaxverdioğlu45y;oğluHaxverdi1y.91.İlyasBayraməlioğlu60y;oğlanları:Abbas25y;

Alməmməd20y.92.RüstəməliBayramquluoğlu35y;oğlanları:Bay-

ramqulu3y;Əliqulu4y.93.HüseynalıNovruzoğlu35y;oğluKərim9y;qar

daşıFərzalı52y(ağıldankəm).94.ƏliNovruzoğlu25y.95.MuradhasilPirməmmədoğlu37y;oğluƏləkbər9y.96.MəhəmmədPirməmmədoğlu47y;oğlanları:Əh-

məd15y;Əhmədalı9y.97.MahmudQuluoğlu50y;oğluSəfər24y.98.Mürsəlİsmayıloğlu30y.99.HüseynalıƏzizəlioğlu27y.100.İsmayılKərbəlayiMəmmədhüseynoğlu10y.101.ƏlverdiMəmmədhəsənoğlu46y;oğluMəmmə-

dhəsən5y.102.KəlbihüseynSəfərquluoğlu55y.103.MəmmədhüseynMəsimoğlu25y;qardaşıSadıx15y.104.MustafaƏlinağıoğlu40y;qardaşıMəmmədsəfi20y.105.ƏləkbərRzaquluoğlu35y.106.PirməmmədPirməmmədoğlu37y.107.AbutalıbHəşimoğlu65y;oğluHəşim30y.108.KərbəlayiŞərifMuradhəsənoğlu60y(ölüb).109.Əliİsmayıloğlu55y(ölüb).110.AğababaSüleymanoğlu32y.111.AbdinxanAbbasəlioğlu60y;oğluAbbas27y.112.Hüseynİmamquluoğlu40y;oğlanları:Əliqulu20

y;Mehdiqulu10y.113.AğacanSəfioğlu55y;oğluBabaxan25y.

252

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 114.QələndərƏlixanoğlu30y;oğluMəhəmməd1y.115.Sədiİsaqoğlu33y.116.HəsənalıSərxanoğlu27y;oğluMəhəmməd3y.117.FəzlullaHacıbabaoğlu30y;oğluPirməmməd5y.118.CəfərMəmmədhüseynoğlu33y;oğluƏsgərxan3y.119.UsubalıFərzalıoğlu47y.120.AllahverənAlhüseynoğlu15y.121.Süleymanİsmayıloğlu27y.122.HüseynalıAğakişioğlu15y.123.İbrahimKərbəlayiKazımxanoğlu20y.124.HəsənalıƏsgəroğlu45y;oğluƏləkbər12y.125.MəmmədalıƏləsgəroğlu35y.126.TağıƏbdülhəsənoğlu25y.127.KərbəlayiƏliHüseynoğlu65y;oğluMəmməd10y.128.İsmayılXanhüseynoğlu30y;oğluMəhəmməd4y.129.Dostuİbrahimoğlu9y(anasınınhimayəsindədir).130.İsmayılSüleymanoğlu45y;oğluSüleyman6y.131.İsmayılTalıbxanoğlu30y;oğluƏli7y.132.HəsənalıTemirxanoğlu27y.133.DidəbanKərbəlayiƏhmədoğlu65y;oğluCəfər25y.134.HəmzəDidəbanoğlu30y.135.ƏliməmmədAğakişi oğlu 25 y; qardaşıMəhəm

məd6y.136.MəşədiRzaquluKaracıoğlu52y;oğluMəhəm-

məd10y.137.MəmmədrzaFəsadoğlu60y;oğluƏli15y.138.MəhəmmədMəmmədrzaoğlu25y;oğluKazım3y.139.KərbəlayiTağıMəmmədrzaoğlu60y;oğluƏl

verdi19y.140.MuradəliMərdanoğlu40y;oğluƏli1y.141.HüseynƏlmərdanoğlu25y.

253


142.CəfərBürhanoğlu35y.143.FəzləliHəsənxanoğlu40y;oğluZeynalabdin6y.144.ƏləsgərQasımxanoğlu35y.145.ƏlverdiMəmmədhəsən oğlu 45 y; oğluMəhəm-

məd12y.146.MəmmədrəhimMəmmədvəlioğlu23y.147.SalıNurməmmədoğlu35y.oğlanları:Abbas12

y;Əli2y.148.AllahbaxışKərbəlayiNəcəfoğlu40y;oğluMə

həmməd5y.149.QasımNadirməmmədoğlu30y;oğluMəhəmməd

7y;qardaşıMustafa16y.150.MəhəmmədUsuboğlu(anasınınhimayəsində-

dir)12y.151.ƏliMirməlioğlu33y.152.KəlbrzaQurbanoğlu50y;oğlanları:Ələkbər15

y;Əliqulu7y.153.KərimQurbanoğlu37y;oğluMəmməd7y.154.Pirkətanqulu Hətəm oğlu 40 y; oğlanları: Məm

mədkazım6 y;Məmmədhənifə 3 y;Məhərrəm1 y.155.MəmmədimanSadıxoğlu35y.156.YaqubMustafaoğlu45y.157.Fətəliİbrahimoğlu67y.158.MəmmədtağıFətəlioğlu33y.159.HüseynSədioğlu30y.160.MəhəmmədQəmbəroğlu50y.161.PirməmmədAğamuradoğlu50y.162.MirzalıPirmuradoğlu25y;oğluHəsənalı2y.163.VəlimuradAğamuradoğlu45y;oğlanları:Məm

mədrəhim12y;Ağamurad5y.164.AlırzaVəlioğlu73y;oğluTağı32y.

254

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 165.MurtuzaquluNəcəfoğlu13y.166.ƏliquluSeyidRzaoğlu50y;oğluMəmmədqulu8y.167.MəmmədvəliSailxanoğlu40y;oğluƏli4y.168.ZeynalabdinHüseynalıoğlu40y;oğluHüseyn20y.169.İmaməli Qədimxan oğlu 20 y; qardaşı Məm

mədalı 12 y.170.QasımMəmmədquluoğlu20y.171.ƏsgərŞahrzaoğlu25y;qardaşıQurban7y.172.MəşədiZeynalŞahsuvaroğlu40y.173.HüseynalıHacıƏhmədoğlu50y;oğlanları:Pir-

məmməd25y;Ələkbər10y.174.Fətəliİmamquluoğlu67y;oğluHüseyn28y.175.Calı(?)Səfioğlu50y;oğluMahmudcəfər7y.176.KəlbiSəfiMirzəoğlu30y;oğluHüseyn1y.177.HacıMəmmədağaMirzəoğlu45y.178.MansırRzaoğlu40y;oğluRza1y.179.TəhməzRzaoğlu33y;oğluMahmud1y.180.HüseynKərbəlayiAllahyaroğlu25y;oğluMah-

mud7y.181.QasımVələdxanoğlu35y;oğluMəhəmməd5y.182.KərimVələdxanoğlu30y.183.ƏliVəlioğlu35y.184.MəmmədhüseynBünyadoğlu27y.185.MəlikMəmmədalıoğlu40y;oğluKərim7y.186.MəmmədbağırƏzim oğlu 7 y (anasının himayə

sindədir);qardaşıƏzim2y.187.ƏmiraslanSəfəroğlu35y;oğluAbbas7y.188.MollaAllahverdiKərbəlayiAğamirzəoğlu30y;

oğlanları:Məhəmməd7y;Əli5y.189.İbrahimBünyadəlioğlu50y.190.KərbəlayiAlmuradQafar oğlu 60 y; oğluMəm

mədhüseyn 15 y.

255


191.ƏlihümbətƏbdülrəhmanoğlu42y.192.MəhəmmədZamanoğlu32y.193.HüseynalıƏlipənaoğlu20y.194.ƏlicəfərHacıMəhəmmədoğlu30y(kor);qardaşı

Hüseynalı16y.195.AxundMollaFətullaAbdullaoğlu47y;oğlanları:

Məhəmməd7y;Əhməd4y.196.NovruzHaxverdioğlu23y.197.MamoHüseynoğlu30y;oğluQasım3y.Sultanlar:198.İbrahimSultanRəhimSultanoğlu57y;oğluSa-

dıq20y.199.MəmmədalıİbrahimSultanoğlu30y;oğlanları:

Hüseyn12y;Mehdi4y.200.İsmayılİbrahimquluoğlu25y;oğluMəhəmməd7y.201.BayramquluSultanAbbasəliSultanoğlu45y;oğ-

lanları:Abbasqulu10y;İbrahim8y;Təmo6y;Əli3y.202.MəmmədrəhimbəyAbbasəliSultanoğlu40y.203.HəzrətqulubəyAbbasquluSultanoğlu45y;oğlu

Ələsgər12y.204.MəmmədkərimbəyAbbasquluSultanoğlu35y;

oğlanları:Məhəmməd7y;Əli2y.205.MehdiqulubəyAbbasquluSultanoğlu25y.206.İmamqulubəyAbbasquluSultanoğlu22y.207.NəcəfqulubəyAbbasquluSultanoğlu20y;qar-

daşları:Əliqulu20y;Məmmədbağır12y.208.ŞirəliSultanQasımSultanoğlu45y;oğlanları:

Abdulla25y;Zeynalabdin14y.209.MirzəlibəyQasımSultanoğlu35y.210.İsmayılbəyİbrahimbəyoğlu26y.211.RzaqulubəyCəfərqulubəyoğlu47y;oğlanları:

Nəcəfqulu18y;Hüseynalı7y.

256

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 212.ƏləkbərbəyUsubbəyoğlu30y;oğluMahmud7y.213.KazımbəyUsubbəyoğlu27y.214.SəmədbəyMəmmədhüseynbəyoğlu50y;oğlan-

ları:Ağarza25y;Şıxəli18y.215.NəsrullaQadirbəyoğlu20y;qardaşıƏsədulla14y.216.AğabəyMəmmədhüseynbəyoğlu35y;oğlanları:

Məmmədhüseyn7y;Məhəmməd2y.217.HəsənMəmmədhüseynbəyoğlu25y;qardaşıAb-

dulrəhim20y.218.AbdullaMehdixanoğlu77y(ölüb).219.MuradəliHəsənoğlu37y;oğlanları:Muradəli14

y;Qulaməli9y.220.CəfərSadıxoğlu47y;oğlanları:Səfər22y;İbra

him15y.221.CəfərZamanoğlu27y.222.İbrahimxəlilQulu oğlu 13y(anasının himayəsin

dədir).223.Poladxan Əlmərdan oğlu 14 y(anasının himayə

sindədir).224.MəmmədkərimMəmmədvəli oğlu 32 y; qardaşı

Məmmədrəhim 22 y.225.VəliXanbudaqoğlu10y.226.NovruzMəmmədquluoğlu25y;qardaşıQasım14y. Zolotnitskinin kameral siyahısında (Dərələyəz ma-

halının 1831-ci ilə aid kameral siyahısı nəzərdə tutulur - N.Ə.) yaddan çıxanlar:

1.NağıNəcəfalıoğlu45y;oğluƏkbər9y.2.HəsənƏminoğlu30y;oğluƏli1y.3.MehdiquluQasımoğlu18y.4.Hüseynquluİmamverdioğlu20y;oğluİmamverdi2y.5.TağıNadirməmmədoğlu25y.

257


6.MəşədiMəmmədhəsənŞahhüseynoğlu60y.7.ŞahməmmədFətəlioğlu25y.8.NəcəfQasıməlioğlu14y.9.BünyadəliOrucməmmədoğlu30y.10.Şıxəliİxlasoğlu25y.11.İbrahimHətəmoğlu20y.12.Babaİbrahimoğlu45y.13.Ələsgərİbrahimoğlu25y.Bu ailə 1858-ci ildə Dərələyəzin Çivə kən di nə köçüb.14.MahirHaxverdioğlu45y;oğluXudaverdi4y.15.QədiməliHaxverdioğlu35y.16.Məhəmmədİmamquluoğlu20y.17.Abbasİsmayıloğlu20y.Bu ailə 1858-ci ildə Dərələyəzin Çivə kəndinə köçüb.18.QulaməliƏlverdioğlu15y.19.SəfərquluÇələbiHüseynoğlu17y.20.SadıxRzaquluoğlu25y.21.ƏbdülhüseynMahmudoğlu18y.22.HüseyinabidTalıboğlu16y.23.Mukhalı(?)KərbəlayiŞərifoğlu35y.24.HüseynxanAğacanoğlu15y.25.ZeynalabdinSərxoşoğlu15y.26.MəmmədalıMərdanoğlu18y.27.XanməmmədHacıbabaoğlu25y.28.ZeynalabdinAğakişioğlu25y.29.QulaməliKərbəlayiKazımxanoğlu25y;qardaşı

Kazıməli13y.30.RzaMustafaoğlu30y;oğluKazım3y.31.MəmmədnağıAbdulhəsənoğlu32y.32.ZeynalxanTemirxanoğlu15y.33.HəzrətquluMəmmədrzaquluoğlu20y.

258

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 34.BayramKərbəlayiUcaxalıoğlu25y.35.ŞərifNadirməmmədoğlu22y.36. Qulu Əlverdi oğlu 30 y; oğlanları: Hüseyn 7 y;

Bayram 2 y.37.MəhəmmədSeyidRzaoğlu30y.38.SüleymanNəcəfoğlu25y.39.KazımPirəlioğlu20y;oğluƏli2y.40.ZeynalabdinSəfərmirzəoğlu17y.41.MuradxanQasımoğlu12y.42.ƏləsgərBünyadoğlu25y.43.SadıxMəmmədyaroğlu18y.44.MəmmədhənifəSədralıoğlu25y.45.BaqeSədrəlioğlu20y.46.NehrəmXanmirzəoğlu30y.47.MəmmədhənifəKərbəlayiAlmuradoğlu20y.48.KərbəlayiHəsənAbdullaoğlu30y.49.RüstəmHəsənoğlu20y.50.MirzəhüseynMirzəoğlu60y;oğlanları:Hüseyn

20y;Hüseynalı12y.51.ZeynalabdinFətəlioğlu30y;oğluƏliqulu2y.52.MəhəmmədRəşidoğlu25y(ölüb).53.ƏsədXalıqverdioğlu26y.54.NovruzəliXalıqverdioğlu20y;qardaşıDəvriş15y.55.ƏliƏliquluoğlu25y.56.TağıZeynalabdinoğlu20y.57.NağıZeynalabdinoğlu20y.58.MirzəliƏlipənaoğlu32y.59.İsmayılƏlioğlu46y;oğlanları:Fərzalı8y;İmir

zalı5y.60.Şirməmməd Əhməd oğlu (anasının himayəsin-

dədir)12y.

259


61.HüseynalıMəmmədquluoğlu15y.62.HəsənMəmmədvəlioğlu27y.Bu ailə 1858-ci ildə Dərələyəzin Çivə kəndinə köçüb.63.AlhüseynSultanhüseynoğlu30y.64.HəsənRüstəmoğlu(anasınınhimayəsindədir)15y.65.QafarMəmişoğlu30y.66. ZəbalıAlı oğlu 50 y; oğlanları: Novruzəli 10 y;

Məmmədalı 15 y.67.BaratPoladoğlu60y(ölüb).68.HüseynalıSultanquluoğlu25y.69.ƏliMəmmədoğlu32y.70.PiriOcaqquluoğlu25y.71.FətullaFətullaoğlu20y.72.CəfərMəhəmmədoğlu25y.Yeni gələnlər:1.DostəlibəyRəhimSultanoğlu57y;oğluKəlbəli15y.2.FətəlibəyDostəlibəyoğlu35y;oğluƏli12y.3.LütfəliDostəlibəyoğlu27y.4.ƏbülhəsənAbbasəlioğlu30y4oğluİsmayıl1y.5.AtaKəlbixanoğlu45y;oğluHüseyn9y.6.AbdulhüseynKəlbixanoğlu35y;7.HüseynHacıƏbdürrəhimoğlu(anasınınhimayəsin

dədir)2y.8.KərbəlayiƏliquluKərbəlayi Süleyman oğlu 30 y;

oğlu:Qasım5y;qardaşıMəmmədqulu15y.İmzalar: Kəndxuda Bayramqulu Sultan Abbasqulu

Sultan oğlu;MəmmədrəhimbəyAbbasəliSultanoğlu;İsgəndərİsmayıloğlu;MəşədiAlməmmədPirməmmədoğlu;İxlasKərbəlayiPirəlioğlu;

260

Dərələyəz mahalının kameral təsviri QasıməliBayraməlioğlu;Ələkbərİrzaquluoğlu;HüseynalıXocaməmmədoğlu;QuluHətəmoğlu;MəşədiHüseynalıQəmbəroğlu.

№ 5(№ 5). CAĞAZUR KƏNDİTatarlar.Əhalisiislamdinininşiəməzhəbinəmənsubdur,oturaq

həyattərzisürürlər.Sakinlərindediyinəgörə, torpağınbirhissəsi İbrahim

bəyNaibbəyoğlunaməxsusdurvəməhsulunotuzdadördhissəsionaçatır.Qəzamərkəzinə58,nahiyyəmərkəzinə39verstdir.Hərikisinəgedənkarvanyoluyaxşıvəziyyət-dədir.Naxçıvanavəİrəvanagedənyoldarahatdır.

BukəndYaycıkəndinin3verstliyindəyerləşir,ərazi-si 11verstə yaxındır.Onun6xalvarı suvarılan, 8 xalvarıdəmyəəkinəyararlıtorpaqlardır.Arpatbulağınınsuyundanistifadəedirlər.Əkinyerlərininətrafındanvədərələrdənotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Kənddə2yararsızvəgündə7batmantaxılüyüdən1işləkdəyirman,16öküz,24inək,38qoyun,18keçi,4at2ulaqvar.

1.KəndxudaCəfərKərbəlayiİsmixanoğlu63y;oğlanları:Məmmədhəsən12y;Məmmədbağır7y.

2. Əbdülqasım kəndxuda Cəfər oğlu 25 y; oğlanları:Allahverdi 5y;Məmməd2y.

3.QasımƏlinağıoğlu50y;oğluƏləkbər1y.4.İsmayılƏlioğlu30y;oğlanları:Camal7y;Kamal5y.5.Abbasəliİsmayıloğlu23y;oğluƏli1y.6 il əvvəl Yaycı kəndindən gələnlər:

261


1.ƏlimuradƏlinağıoğlu25y;oğluƏhməd7y.2.SadıqKərbəlayiCəfəroğlu25y;oğluƏsgər1y.3.MəmmədrzaBağıroğlu40y;oğluBağır15y.İmzalar:KəndxudaƏlihüseynMəşədiCəfəroğlu;İs-

mayılƏlioğlu.

№ 6(№ 6). XAÇİK KƏNDİ30erməniailəsininsiyahısı.BukəndYaycıkəndininsakinləriHəsənalıSultanHü

seynalıSultanoğluna, İbrahimSultana,UsubbəyRəhimSultanoğluna,BayramquluSultanAbbasəliSultanoğluna,ŞirəliSultanQasımSultanoğlunaməxsusdurvəməhsulun30dan6hissəsionlaraçatır.

Kəndsakinlərixəzinətorpaqlarınaköçməkhaqqındakıdəvətiqəbuletmədilər.

Qəzamərkəzinə56verst,nahiyəiclasçısına25verstdir.Buyollaryayvaxtıbabatolsada,qışvaxtıçətinkeçiləndir.

Əkinçilikvəpambıqparça toxumaqlaməşğulolurlar,2arıxanavə30arıailəsivar,Dolanışıqlarıortababdır.Tor-paqlarıdaşlıgilliolsada,taxılçılıqüçünəlverişlidir.

Meşəsi yoxdur, Herher və Hors meşəsindən istifadəedirlər. Bol otlu biçənəkləri var.

Buğda,arpa,polba,kətanvəmərciməkəkirlər.20verst torpağıvar,onun30xalvarısuvarılanəkinə

yararlıtorpaqdır,10bulağınsuyundanistifadəedirlər,ammayenəazlıqedir.

Kənddəgündə10batmandənüyüdən1işlək.2yararsızdəyirman,2tacir,14toxucu,6dərzi,13keçəçi,4boyaqçı,4çilingər.1xarratvar.

1 il əvvəl İrandan gələn cəlali kürdlər:1.DiloAlooğlu38y;oğlanları:Məho15y;Aso10y.2.HəssoDarbazoğlu60y;oğluAlo20y.

262

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 7(№ 7). AMAĞU KƏNDİ

Əhalisişiəolmaqlaoturaqhəyattərzisürürlər.Kəndin mülkədarı, Naxçıvan sakini Karo Bünyadov

məhsulun 30da 4 hissəsini alır.Qəza mərkəzinə 70, nahiyyə iclasçısına 28 verstdir,

yollarıəlverişsizdir.Naxçıvanvəİrəvanşəhərlərinəgedənyolunda28versti pisvəziyyətdədir.

Əhaliəkinçilikləməşğulolur,kənddə2arıxana,30arıailəsi,2ludilşikvar.Əhalinindolanışığıortababdır.Torpaq-larıdaşlıvəgilliolmaqlatəpələrdəyerləşir,əkinəyararlıdır.Meşəsiyoxdur,Horsmeşəsindənistifadəedirlər.

20verstəyaxın torpağıvar,onun5xalvarı suvarılan,30xalvarıdəmyəəkinəyararlıtorpaqlardır.Bulaqsuyundanistifadəedirlər,dərələrdənotbiçirlər.

Buğdavəarpaəkirlər.Kənddə2baxımsızvəgündə10batmandənüyüdən1

işləkdəyirman,2baxımsızbəzirxana,31öküz,27inək,9buzov,80qoyun,90keçi,8atvar.

Bu kəndin yaxınlığında yerləşən Qızılvənk monastrıyaxşı vəziyyətdədir. Hazırda anbar kimi istifadə edilir.

Tatarlar:1.MüslümMəmmədmurtuzaoğlu25y;2.EyvazəliCəfər oğlu60y; oğlanları:Rzaqulu24y;

Həsənalı 8 y.3.MəmmədəliEyvazəlioğlu30y;oğlanları:HacıAlı3

y;Nəcəfalı2y;Abbasqulu1y.4. Kəlbəli Zaman oğlu 50 y (siyahıyaalmadan sonra

ölüb); oğlanları:Əli 4 y;Nəcəfqulu 3 y.5.HəmdəmƏlioğlu45y;oğlanları:Bayram20y;Sa-

dıq6y;Cəfər5y.6.KəlbihüseynZamanoğlu40y;oğlanları:Zaman15

y;Qəhrəman3y;Rüstəm2y.

263


7.ZeynalabdinAbbasəlioğlu25y.8.ƏlicəfərMəmmədcəfəroğlu25y.9. ƏliquluKərbəlayi Süleyman oğlu 26 y; oğlanları:

Qulu6y;Qasım3y.3 il əvvəl İrandan gələnlər:1.UstaƏliƏləsgəroğlu20y.5 il əvvəl Dərələyəzin Yaycı kəndindən gələnlər: 2.DünyaƏlicəfəroğlu20y;oğluAbbas6y.Yaddan çıxanlar:1.ƏlihümbətOcaqquluoğlu30y;oğluSadıq2y.2.MehdiquluMəşədiMurtuzaoğlu30y (siyahıyaal-

madansonraölüb);oğluQulu3y.3.CəfərMəmmədquluoğlu25y;oğluMəmmədqulu4y.4.KəndxudaƏliİmamverdioğlu25y.5.ZeynalabdinMəmmədoğlu40y;oğluƏləsgər6y.6.İsmayılHəmdəmalıoğlu25y;oğlanları:Nağı4y;

Tağı3y.İmzalar: Kəndxuda Əli İmamverdi oğlu; Kərbəlayi

Kəlbiəli Zaman oğlu; Eyvazəli Cəfər oğlu.

№ 8(№ 8). ARPA KƏNDİ16erməniailəsininsiyahısı.Sakinlərin dediyinə görə, bu kənd Yaycı sakinləri

Həsənalı Sultan Hüseynalı Sultan oğluna və onun qar-daşlarınaməxsusdurvəməhsulun30dan4hissəsibəhrəkimi onlara çatır.

Qəzamərkəzinə77,nahiyəmərkəzinə15verstdir.Kar-vanyollarıyararlıvəziyyətdədir,Naxçıvanvəİrəvanşəhərlərinəgedənyollarınbəzihissələri çətinkeçiləndir.KəndArpaçayınsahilindəyerləşir.

264

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Əkinçilikləməşğulolur,buğda,arpa,pambıq,çəltikvə

tərəvəzəkirlər.6toxucuvar.

№ 9(№ 9).YUXARI DANZİK KƏNDİƏhalisi şiə olmaqla oturaq həyat tərzi sürürlər.Kənd

Yaycıkəndinin sakinləriHəsənalıSultanQasıməliSultanoğluna məxsusdur. Əhalisi dövlət torpaqlarına köçməyəmaraq göstərmədi.

Qəzamərkəzinə70,nahiyəmərkəzinə21verstdir,yol-larırahatdır,Naxçıvanavəİrəvanagedənyollarəlverişlidir.

ƏhalisiəkinçilikləməşğulolanbukəndArpaçayınınsolsahilindəyerləşir,ərazisi18verstdir,çayınhərikitərə-findəəkinəyararlı6versttorpağıvar.Arpaçayınsuyundanistifadəedirlər.

Əhalininsayınagörəbiçənəkləribəsedir,örüşyerləridəkifayətqədərdir.Əhalixeylimiqdardabuğda,arpa,çəl-tik,pambıqvəbaşqabitkilərəkir.Bubitkilərburadayaxşıəmələgəlir.

Kənddəgündə10batmandənüyüdən1işləkdəyirman,3camış,17öküz,30inək,20buzov,76qoyun,42keçi,10at,9ulaqvar.

Əhalinindolanışığıortababdır,kəndintorpağıdaşlıvəgillidir,kənddə2bərbərvar.

Tatalar:1.KəndxudaMəhəmmədİsmayıloğlu50y;oğlanları:

Hacıməmməd20y;Abo7y.2. Molla Əlimurad Molla Zülfüqar oğlu 67 y; oğlu

Məmmədhüseyn 8 y.3.İbrahimMollaZülfüqaroğlu50y;oğluHəsən20y.4.KazımKəlbioğlu25y;qardaşıZeynalabdin15y.5.ƏləsgərNəbioğlu25y.

265


6.KazımQurbanoğlu37y;oğluHüseyn9y.7.Hüseynəli İsaxan oğlu 40 y; oğlanları:Nağı 17 y;

Novruzəli 5 y.8.FəzləliMirzəlioğlu40y;oğluNəcəfqulu7y.9.MəmmədxanMehdixanoğlu40y;oğluİsmayıl7y.10.GülalıMirzalıoğlu37y.11.NəsrullaQurbanoğlu25y.12.MəhəmmədMəmmədbağır oğlu 45 y; oğluMəm

mədbağır15y.13.SəfərMəmmədbağıroğlu45y;oğlanları:Mustafa

7y;Cəfərqulu5y.14.HəsənHüseynxanoğlu35y;qardaşıOrucqulu4y.15.MehdiCəfəroğlu27y(kor).16.HəsənMəmmədhüseynoğlu 30 y; qardaşıMəm-

mədalı15y.17.AllahquluAllahyaroğlu30y;oğluQulu7y.18.RzaquluKərbəlayiFətəlioğlu20y;qardaşıAbbas7y.19.HüseynalıZamanoğlu20y;qardaşıSəfi6y.20.MusaMəhəmmədoğlu60y;oğlanları:Mustafa25

y;Məmmədqulu7y.21.İbrahimxəlilKöçərioğlu40y;oğlanları:Rəhim20

y;Kərim7y.6 il əvvəl İrəvan qəzası Şərur nahiyəsinin Muğancıq

kəndindən gələnlər:1.HəsənxanBabaoğlu ; oğluƏləkbər 1 y;Abdulxan

Abbasoğlu15y.Ordan gələn yaddan çıxan1.MəmmədtağıMəmmədtağıoğlu30y.İmzalar:KəndxudaMəmmədİsmayıloğlu;LətifRə-

suloğlu;İbrahimZülfüqaroğlu.

266

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 10(№ 10).AŞAĞI DANZİK KƏNDİ

Əhalisişiədir.Oturaqhəyattərzisürürlər.KəndYaycısakiniHəsənalıSultanaməxsusdur,məhsu

lun30dan4payıonaçatır.Əhaliyəgörətorpaqbəsedir,dövləttorpaqlarınaköç

məkdən imtinaetdilər.Qəzamərkəzinə65,nahiyəmərkəzinə26verstməsafə

var.Yollarırahatdır.Naxçıvanvəİrəvanşəhərlərinəgedənyollarıəlverişlidir.

Əkinçiliklə məşğul olurlar, buğda, arpa və pambıqəkirlər.

Əhalininməşğuluyyətivəvergilər,torpaqğınvəziyyə-tiYuxarıDanzikkəndindəolduğukimidir.Meşəsiyoxdur,Horsmeşəsindənistifadəedirlər.

Kənddəsakinlərəməxsus12öküz,8inək,8buzovvə2atvat.

Tatarlar:1.MirzalıMəmmədhəsənoğlu20y (siyahıyaalmadan

sonra ölüb).2.LətifRəsuloğlu25y.3.ƏliKəlbikərimoğlu25y;oğluVəli6y.4.MəmmədbağırKərbəlayiMəmmədoğlu35y;oğlu

Məmməd7y.5.KərbəlayiKərimHaxverdioğlu67y;oğluMəmməd

qulu7y.6.KərbəlayiKərəmHaxverdioğlu70y;oğluHaxverdi

40y(onunoğluİsmayıl7y);7.HüseynxanKərbəlayiKərimoğlu30y;oğluAb

dulla7y.8.ƏliKərbəlayiKərimoğlu25y;oğluVəli6y.

267


Yaddan çıxan:1.NəsirRəsuloğlu35y.İmzalar:KəndxudaLətifRəsuloğlu;KərbəlayiKərim

Rəsuloğlu.

№ 11(№ 11). ÇİVƏ KƏNDİƏhalisişiəolmaqlaoturaqhəyattərzisürürlər.KəndNaxçıvansakiniHəsənalıSultanaməxsusdur,ta

xılın30dan4hissəsionaçatır.25ailədən6sıdövləttorpaqlarıolanQozlucakəndinə

köçməyərazılıqverdi.Qəzamərkəzinə78,nahiyəmərkəzinə12verstdir,kar

vanyollarırahatdır.Naxçıvanvəİrəvanşəhərlərinəgedənyollarəlverişlidir.

Əkinçilikləməşğulolurlar,kasıbdolanırlar.Torpaqlarıdaşlıgillidir,ammataxılçılığayararlıdır.

Meşəsiyoxdur,Horsmeşəsindənistifadəedirlər.Tor-paqları14verstdir,onun100xalvarıəkinəyararlıdır,amma10 xalvarına su çatır. Əkin yerlərinin ətrafında və kəndəyaxınyerlərdəxeylibiçənəklərvar.

Buğda,arpa,darı,pambıq,bağvəbostanbitkiləriəkirlər.Kənddə3yararsızvəgündə15batmandənüyüdən1

işləkdəyirman,20öküz,27inək,87qoyun,48keçivar,atyoxdur.

Tatarlar:1.Məmmədhüseyn İmamqulu oğlu 50 y; oğlanları:

Ələkbər 15 y; Məmməd 8 y.1857-ci ildə Ağkilsə kəndinə aid ediliblər.2.MəmmədalıMacalıoğlu35y;oğluAbbasqulu6y.3.HümbətalıMövlamverdioğlu47y;oğlanları:Şıxəli

26y;Pirəli8y.

268

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 4.İmamquluƏlihətəmoğlu52y;oğlanları:Həsən19

y;Hüseyn5y.3erməniailəsininsiyahısı.1 il əvvəl Yuxarı Danzik kəndindən gələnlər:1.ƏlihüseynHüseynoğlu45y;oğluTağı8y.2.HüseynCəfəroğlu30y.3.HəsənRəsuloğlu42y;oğluHəsənalı5y.3 il əvvəl Qozluca kəndindən gələnlər: kürdlərin Zilan canalı-mıqır qanlı tayfası.4.YüzbaşıAbdaloğlu52y;oğlanları:Məho27y;Maq

so22y;Heydo20y;RaşovəHəsən14y(əkizdirlər).7 il əvvəl Qarabağın Kəlbəcər kəndindən gələnlər:5.Cəfərİmamoğlu40y;oğlanları:Rəhim8y;İsmayıl

4y;İbrahim2y.1857-ci ildə Ağkilsə kəndinə aid edi liblər.6.MehdiHəsənalı Sultan oğlu 2 y (anasının himayə

sindədir).7.FərzalıBünyadoğlu45y.Yaddan çıxan tatarlar:1.VəliməmmədƏliquluoğlu28y;oğlanları:Hüseynalı

3y;Həsənalı1y.1857-ci ildən Ağkilsə kəndinə aid ediliblər.2.HüseynMəmioğlu30y;oğluMəmməd2y;qardaşı

Ağaməd9y;Şahməmməd5y.3.HüseynMəmmədhüseynoğlu25y;qardaşları:Məm-

məd10y;Qurban7y.4.ZalHəsənxanoğlu30y;oğluƏli2y.5.QasımhəsənQasımoğlu8y(ölüb).6.ƏlverdiMacumoğlu16y;qardaşıTarverdi5y.7.Kəndxuda Rüstəm Həsənxan oğlu 40 y; oğlu Ça-

harqulu 5 y; qardaşı Tarverdi 20 y.

269


İmzalar:KəndxudaRüstəmHəsənxanoğlu;ƏlihüseynHüseynoğlu;HüseynMəmioğlu.

№ 12(№ 12). HEŞİN KƏNDİƏhalisi şiə olmaqla oturaq həyat tərzi sürürlər.Kənd

YaycısakiniHəsənalıSultanaməxsusdur,məhsulun30dan4hissəsionaçatır.

Qəzamərkəzinə72,nahiyəmərkəzinə23verstdir,yollarıqənaətbəxşdir.

Əkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğulolurlar,dolanışıqortababdır. Torpağı gillidir, xırda daşlar var. Meşəsi yoxdur,Horsmeşəsindənistifadəedirlər.10versttorpağıvar,onun15xalvarıəkinəyararlıdəmyətorpaqdır.Buğda,arpa,tütün,bağvəbostanbitkiləriəkirlər.

Kənddə1yararsızdəyirman,60öküz,33inək,28buzov,100qoyun,107keçi,14at,1ulaqvar.

Qaraçorlular:1.İbrahimKərbəlayiRəfioğlu24y;qardaıƏləsgər20y.4 il əvvəl İrəvan qəzasının Basarkeçər kəndindən

gələnlər:2.ŞahməmmədMəhəmmədoğlu 50 y; oğlanları:Hü

seyn8y;Həsən6y.3.KəndxudaCəfərCəbrayıloğlu52y;oğlanları:Ağa-

lar10y;Nəcəf3y.Uryadnik, Müqəddəs Georgi Ordeni kavaleri4.ƏliYüzbaşıAbbas oğlu 58 y; oğluAbbasəli 25 y

(onun oğlu İsmayıl 1 y).5.SavadıolmayanSeyidMirqasımMirsüleymanoğlu

30y;oğluMirsüleyman7y.6.MollaCəfərMəhəmmədoğlu25y;atasıMəhəmməd

50y.

270

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 7. Qurbanəli Həsən oğlu 25 y; oğlanları: Nəcəf 8 y;

Ağaməmməd 4 y.8.MəmmədalıƏlioğlu27y;oğluMəmmədxan3y.9.HəzrətquluƏlverdioğlu50y;oğlanları:İmamverdi

8y;Sadıq4y.10.ŞahgəldıAlıYüzbaşıoğlu24y;oğluHəsən2y.11.QulamAlıoğlu29y;oğluNəcəfalı7y.12. Məşədi Ələsgər Xudaverdi oğlu 40 y; oğlanları:

Muradəli5y;Əli2y.13.HəsənXudaverdioğlu32y;oğluŞirəli2y;qaynı

HəsənQələndəroğlu35y(siyahıyaalmadansonraölüb).14.ƏləkbərVəliməmmədoğlu40y;oğlanları:Əli10

y;Vəli5y.15.ƏliməmmədFərzəlıoğlu60y;oğluİsmayıl8y.İmzalar: KəndxudaCəfərCəbrayıloğlu;Məmmədİb-

rahimoğlu;ŞahməmmədMəmmədoğlu.

№ 13(№ 13). QOYTUL KƏNDİSalmasdanköçürülmüş31,6 iləvvəlNaxçıvanqəza

sınınDizəkəndindəngəlmiş2erməniailəsininsiyahısı.YaycısakiniHəsənalıSultanaməxsusdurvəməhsulun

30dan 4 hissəsi ona çatır. Sakinlər xəzinə torpaqlarındayaşamaq təklifini qəbul etmədilər.

Qəzamərkəzinə88,nahiyəmərkəzinə2verstdir.Na-hiyə iclasçısınahətta arabayoluda rahatdır,qəzamərkə-zinəisəortababyolvar.İrəvanşəhərinəgedənyoldaəlve-rişlidir.

Əhalitaxılçılıqlaməşğulolur,dolanışıqortababdır.Arpaçayınüstündəyerləşənbutorpaqlarnahiyəninən

yaxşıtorpaqlarıolmaqlaəlatorpaqlardır.Özmeşəsiyoxdur.Horsmeşəsindənistifadəedirlər.

271


21verst torpağıvar,onun40xalvarısuvarılanəkinəyararlıtorpaqdır,Qoytulçayınınsuyundanistifadəedirlər.İldə2minbağotbiçirlər.

Buğda,arpa,pambıq,darı,kətan,çətənə,noxud,mərcimək,paxlavəbaşqatərəvəzbitkiləriəkirlər.Kənddəgün-də1xalvardənüyüdən1işləkvə1yararsızdəyirman,20toxucu,2keçəçi,2dəmirçi,100öküz,102inək,134qoyunvəkeçi,18atvar.

№ 14(№ ?). AYNAZUR KƏNDİ14erməniailəsininsiyahısı.

(Sənədin bu kəndə aid olan səhifələri itib)

№ 15(№ 20). QIZILQIŞLAĞI KƏNDİƏhalisi şiə olmaqla köçəri həyat tərzi sürürlər. Kənd

QarabağsakiniSarkisTarumovaməxsusdur.Sakinlərdöv-ləttorpaqlarınaköçməkistəmədi.Qəzamərkəzinə70,na-hiyəmərkəzinə5verstdir.

Əkinçilikləməşğuldurlar,eləcədəxalçavəadyaltoxu-yurlar.

Arpaçay yaxınlığında olan torpaqları yaxıdır, meşəsiyoxdur,60verstməsafədəyerləşənHerhermeşəsindənis-tifadəedirlər.10verst torpağıvar,10xalvarıəkinəyararlısuvarılan torpaqdır.

3xalvarbiçənəklərivar,ildə10minbağotbiçirlər.Buğda,arpa,darı,çəltik,tütün,bağvəbostanbitkiləri

əkirlər.İrandövlətininvaxtındaburalardövlətəməxsusolub,

sonraqarabağlıtacirSarkisTarumovunmülkiyyətinəkeçib.Kənd sakinlərinin50öküzü,40 inəyi, 39buzovu,89

qoyunu,76keçisi,9atıvar.

272

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Püsyanlı tayfası:1.KəndxudaMollaNəcəfŞərifoğlu37y;oğluMəhəm

məd3y;atasıŞərifNəbioğlu92y.2.VəliƏmirxanoğlu50y(siyahıyaalmadansonraölüb);3.MəhəmmədƏmirxanoğlu42y;oğluƏli8y.4.İbrahimMəhəmmədoğlu42y;oğluNiftalı10y.5.NovruzAllahverdioğlu90y;oğlanları:Allahverdi

40y;Abdulla20y.6.MəhəmmədQasımoğlu26y;oğluDünyamalı2y;

qardaşıQurbanəli22y.7.SadımQasımoğlu40y;oğlanları:Hüseynalı13y;

İmaməli1y;Nəcəfalı5y.8.ŞıxhüseynHüseynoğlu50y;oğlanları:Abbasəli13

y;Məmmədalı8y.6 il əvvəl Qarabağ qəzasından gələnlər:1.MəhərrəmŞükürəlioğlu50y;oğluƏliverən10y.2.QuluŞükürəlioğlu60y;oğluİsmayıl20y.3.AllahquluSəhərxanoğlu50y;oğluŞahqulu12y.4.MəmmədalıHüseynoğlu25y;oğluHəsən3y.5. Xudaverdi Hüseyn oğlu 30 y(siyahıyaalmadan

sonra ölüb).6.İmamverdiHüseynoğlu40y;oğluNəcəfqulu6aylıq.7.QurbanQuluoğlu30y;oğluMəmmədcəfər8y.8.KərimƏdnaoğlu30y.9.MəmmədbağırTarverdioğlu45y;oğlanları:Hüseyn

4y;Məhəmməd2y.İrəvan qəzası Şərur nahiyəsinin Qarxun kəndindən

gələn10.SarxanMəhəmmədoğlu25y;oğluMəhəmməd1y.Həmin nahiyənin Aralıq kəndindən gələnlər:11.AbdullaSalahoğlu22y.

273


Vayxır kəndindən gələn12.CəfərOrucoğlu35y;oğluSadıq5y;yetimSəfəralı

Əsədoğlu3y.Yaddan çıxan1.ƏlipənaYarməmməd oğlu 30 y; atasıYarməmməd

Eyvazoğlu60y.İmzalar:KəndxudaMollaNəcəfŞərifoğlu;QuluŞü

kürəlioğlu;ŞahhüseynHüseynoğlu.

№ 16(№ 25). KNİŞİK KƏNDİ11yerlierməniailəsininailəsi.KəndNaxçıvansakiniKaroBünyatovaməxsusdurvə

məhsulun30dan6hissəsionaçatır.Kəndsakinlərixəzinətorpaqlarınaköçməkistəmədilər.

Qəzamərkəzinə76,nahiyəmərkəzinə14verstdir.Qəzamərkəzinəgedənyolçətinkeçiləndir,nahiyəmərkəzinəge-dənyolondandaçətindir.

Sakinlərtaxılçılıqvəarıçılıqlaməşğulolurlar,2arıxanada25arıailəsivar.

Torpaqtaxılçılığayararlıdır.Özmeşəsiolmadığınagörə,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.

21versttorpağıvar,onun14verstiyararlıdır.Onun2xalvarısuvarılanəkinəyararlıtorpaqdır.4bulağınsuyundanistifadəedirlər.

İldə1.000bağotbiçirbuğda,arpa,kətan,paxla,noxudvətütünəkirlər.

Bir çox sakinlərin dediyinə görə, İran hökumətininvaxtında kənd əvvəlcə xəzinəyə, sonradan Şükürəli xanaməxsusolub,oisəkəndiSərkis,BünyadvəEyvazadlıer-mənilərə satıb.

274

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 17(№ 35). AĞKƏND

Əhalisişiəolmaqlaköçərihəyattərzisürürlər.KəndEhsanxanaməxsusdur,məhsulun30dan4his-

səsionaçatır.Sakinlərdövləttorpaqlarınaköçməktəklifinirəddetdilər.

Qəzamərkəzinə 100, nahiyəmərkəzinə 28 verstdir,yollarıpisvəziyyətdədir,yollarınçətinliyinəgörətaxılları-nıheçyerdəsatabilmirlər.

Əhali əkinçilik, xalçaçılıq və toxuculuqlaməşğuldur,kənddə1arıxana,40arıailəsivar,kasıbyaşayırlar.Torpa-ğıdaşlıqaratorpaqdır,tikintiyəyaramayan8xalvarmeşəsivar.14versttorpağıvar,onun30xalvarısuvarılan,5xal-varı dəmyə olmaqla əkinəyararlı torpaqdır. Səlim çaydançəkilənarxlardansuvarmaüçünistifadəedirlər.İldə12minbağotbiçirlər.Örüşləriçoxdur,buğda,arpavədarıəkirlər.

Kəndsakinlərinəməxsusu80öküz,65inək,40buzov.100qoyun,135keçi,12atvar.

Kənddə2keçəçivar.İranhökumətininvaxtındatorpaqdövlətəməxsusolub,

sonraMəmmədalıSultanonayiyələnib,indiisəEhsanxanmülkünsahibidirvəməhsulun30dan4hissəsionaçatır.

Bu kəndin idarəsi 17 fevral 1845-ci ildən gene-ral-mayor Ehsan xana verilmişdir.

Qaraçorluların əliyanlı tayfası:1.KəndxudaMəmmədalıAbdullaoğlu35y;oğlanları:Alı

15y;Vəli7y;qardaşıoğlanları:İsmayıl22y;Əhməd17y.2.AbbasəliMəmmədalıoğlu20y.3.MəmmədbağırFətəlioğlu37y;oğluİlyas1y.4.ƏləkbərFətəlioğlu23y.5.ƏsədullaQələndəroğlu42y;oğluQulu7y.6.EylasQələndəroğlu30y;oğluAbbasəli4y.

275


7.ƏdnaHacıoğlu72y;oğlanları:Kazım26y;Hüseyn24y;İbrahim18y.

8. XəlilAbdulla oğlu 37 y; oğlanları: Hüseyn 19 y;Həsən 15 y

9.TəmrazHəsənoğlu48y;oğlanları:Alı30y;Hü-seyn15y.

10.İmamVəlioğlu62y;oğluHəsən35y.11.AğaAbdullaoğlu42y;oğluXudayar19y.12.HüseynalıAlıoğlu3y(anasınınhimayəsindədir).13.YaqubƏdnaoğlu32y;oğluOruc1y.14.Novruzİsmayıloğlu30y;qardaşıNəbi15y.15.RüstəmMustafaoğlu32y;qardaşıHəsənalı17y.16.SalmanHacıoğlu52y;oğluMəmməd17y.17.AbascanAbbasoğlu63y;oğlanları:Alə27y;Al-

murad25y.18.AllahverdiFətəlioğlu43y;oğlanları:Məmməd20

y;Mahmud18y.19.AllahyarŞahhüseynoğlu26y;qardaşıAbdulla16y.20.MəmmədalıMərdanoğlu32y;oğluAllahverdi3y;

qardaşıQəmbəralı22y.21.MəhəmmədMəmmədxanoğlu18y;əmisiUsub42y.22.SeyidİsmayılSeyidCəlaloğlu27y.23.MollaKəlbihüseynİsmayılverdioğlu72y;oğlan

ları:Baba22y;Şahqulu10y.4 il əvvəl İrəvan qəzasının Basarkeçər kəndindən

gələnlər:24.ÇıraqHüseynoğlu53y;oğluHüseyn30y.25.HüseynYolçuoğlu50y.26.TalıbAlıoğlu60y;oğlanları:Alı22y;Məhər-

rəm15y.27.Muradİlyasoğlu30y;oğluMəmmədhəsən10y.

276

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 28.SeyidAbbasSeyidHüseynoğlu40y;qardaşıSeyid

Xudaverdi10y.29.HüseynMəhəmmədoğlu50y;oğluTəmraz3y.30.QasımMəhəmmədoğlu50y;oğluAlməmməd29y.31.HüseynxanMəmmədxanoğlu50y;oğlanları:Hü-

seynxan15y;qardaşıŞahverdi16y.32.AlıOsmanoğlu50y;oğluAbdulla12y.33.MəhərrəmBabaxanoğlu40y;oğlanları:Qurbanəli

5y;Həsənalı1y.Yaddan çıxanlar:34. HüseynVəli oğlu 55 y; oğlanları: Hüseyn 25 y;

Nəbi 23 y;Məmmədhüseyn 20 y; İsmayıl 15 y.35.AloOrucoğlu40y;oğluƏsgər1y.Rəsulqışlağı kəndindən gələnlər.İmzalar: Kəndxuda Məmmədalı Abdulla oğlu (mö-

hür); Ədna Hacı oğlu; Əsədulla Qələndər oğlu.

№ 18(№ 4). İTQIRAN KƏNDİƏhalisi şiə məzhəbinə mənsub olmaqla köçəri həyat

tərzi sürürlər.KəndŞıxəlixanaməxsusdur,məhsulun30dan2his

səsionaçatır.Dövləttorpaqlarındayaşamaqistəmədilər.Qəzamərkəzinə40,nahiyəmərkəzinə38verstdir.Qəza

mərkəzinəgedənyolrahatdır,nahiyəmərkəzinəgedənyolisəyayvaxtırahatdır,qışdaisəəlverişsizdir.

Əhaliəkinçilikvəxalçaçılıqlaməşğuldur,dolanışıqlarıortababdır.Torpağı daşlıkəsəkli və dərətəpəlidir,meşəsiyoxdur,Culmeşəsindənistifadəedirlər.

Torpağı14verstdir,onun20xalvarısuvarılan,40xalvarıdəmyəəkinəyararlıtorpaqdır.

277


Bulaqlarınsuyundanistifadəedirlər.Dağlardaörüşvəbiçənəkləri çoxdur.

Buğdavəarpaəkirlər.Kənddə 2 yararsız və 1 işlək dəyirman, 25 öküz, 23

inək, 21 buzov, 100 qoyun, 116 keçi və 12 at var.MənsubiyyətivəvergilərGərməçataqkəndindəoldu-

ğukimidir.Əliyanlı tayfası: 1.MəmmədzamanZamanoğlu32y;qardaşları:Əliza

man22y;Əlverdi20y;Şükür17y.2.SeyidMəhəmmədSeyidŞahhüseynoğlu42y;oğlu

SeyidXudaverdi22y(kəngərlidir).3.EylasNəbioğlu52y;oğluMəhərrəm13y.4.MəmmədbağırRəsuloğlu32y;Kəngərli tayfası:5.KəndxudaHəsənRəsuloğlu65y;oğlanları:Səfəralı

26y;Qurbanəli22y.Əliyanlı tayfası:EyvazMəhəmmədoğlu(kəngərlidir)52y;oğlanları:

İsgəndər26y;Qələndər20y.8 il əvvəl Naxçıvan nahiyəsindən gələnlər:Hacolu tayfası:7. Allahverdi Məmmədhüseyn oğlu 50 y; oğlanları:

Məmmədrəhim 16 y; Məmmədkərim 10 y.8.ƏhmədŞahnəzəroğlu32y;oğluHədid3y.İmza:Kəndxuda Ağahəsən Rəsul oğlu; Məmmədhü-

seynHəsən oğlu.

№ 19(№ 5). DİGİN KƏNDİKənd Şıxəli xana məxsusdur, məhsulun 30dan 6

hissəsi ona çatır. Sakinlər xəzinə torpaqlarına köçməkistəmədilər.

278

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Qəzamərkəzinə42,nahiyəmərkəzinə30verstdir.Əsas

yolyaxşıvəziyyətdədir.Sakinlərtaxılçılıqvəarıçılıqlaməşğulolur.2arıxanada

27arıailəsivar,dolanışıqlarıortababdır.Torpağıgilliolsada, əkinçiliyə yararlıdır. 2 batman kolmeşəsi var, tikintiüçünCulmeşəsindənistifadəedirlər.

14versttorpağıvar,onun20xalvarıəkinəyararlısuva-rılan,30xalvarıdəmyətorpaqdır.OğbinçayınınvəBalıqçayınsuyundanistifadəedirlər.

Buğda,arpa,darıvətərəvəzəkirlər,bolotlubiçənəklərivəotlaqlarıvar.

Kənddə20toxucu,2xarrat,4camış,48öküz,59inək,45buzov,111qoyun,139keçi,16atvə8ulaqvar.

Salmasdanköçürülən21erməniailəsininsiyahısı.1 il əvvəl Türkiyədən gələn kürdlər:1.MusaAlooğlu32y.2.UsoHüseynoğlu60y;oğluİbrahim22y.

№ 20(№ 6). BUZQOV KƏNDİƏhalisi şiə məzhəbinə mənsub olmaqla köçəri hə-

yat tərzi sürürlər.KəndŞıxəlixanaməxsusdur,məhsulun30dan 6 hissəsi ona çatır.Dövlət torpaqlarında yaşamaqistəmədilər.

Qəzamərkəzinə36,nahiyəmərkəzinə37verstdir,yollarırahatdır.

Əkinçiliklə məşğuldurlar, kənddə 1 arıxana və 7 arıailəsivar,kasıbyaşayırlar.Torpağıdaşlıkəsəklidir,meşəsiyoxdur, Culmeşəsindən istifadə edirlər.

Torpağı10verstdir.Onun4xalvarısuvarılan,10xalvarı dəmyə əkinəyararlı torpaqdır. İtqıran çayının vəOğbinçayınınsuyundanistifadəedirlər.Biçənəkləriçoxazdır.

279


SakinlərindediyinəgörəmülkHüseynalıSultanaməxsusdur,oburanıŞahbazağavəAbbasquluSultandanalıb.

VergilərGərməçataqkəndindəolduğukimidir.Hökumə tin qərarı ilə kəndin idarəçiliyi 10 dekabr

1845-ci ildən Həsənalı Sultana verilmişdir.Kənddəsakinlərəməxsus10öküz,14inək,12buzov,

60qoyun,48keçi,3atvar.Kəngərlilərin yurdçu tayfası:1.Məmmədbağırİsmayıloğlu18y.2.TağıNağıoğlu47y;oğlanları:Səfəralı19y;Məm

mədalı13y.3.İbrahimEylasoğlu32y;oğluEylas5y;qardaşıoğlu

Həsən7y.4.KəndxudaKazımAlıoğlu52y;oğluZeynalabdin19y.5.EylasVəlioğlu32y;oğluHüseyn4y;qardaşıAb

bas27y.6.SəfəralıAllahverdioğlu30y.1 il əvvəl Türkiyədən gələn kürdlərin zilanlı tayfası-

na mənsub olan7.AvdoNəbioğlu60y;oğluNəbi22y.Hökumət Senatının qərarı ilə bu kənd 10 dekabr

1846-cı ildən Həsənalı Sultanın mülkiyyətinə verilmişdir.İmzalar:KəndxudaKazımAlıoğlu;TağıNağıoğlu.

№ 21(№ 8). OĞBİN KƏNDİƏhali şiə məzhəbinə mənsub olmaqla köçəri həyat

tərzisürür.KəndŞıxəlixanaməxsusdur,məsulun30dan6hissəsionaçatır.Sakinlərdövlət torpaqlarınaköçməkistəmədilər.

Qəzamərkəzinə30verst,nahiyəiclasçısına28verstdir.Qəzamərkəzinəgedənyolrahatdır,nahiyəiclasçısınage-dənyolisəəlverişlideyil.

280

Dərələyəz mahalının kameral təsviri Əhaliəkinçilikləməşğuldur,örüşüvəmeşəsiyoxdur,

Culmeşəsindənistifadəedirlər.Torpağı13verstdir,onun4xalvarıəkinəyararlıdır,2xalvarısuvarılandır.

Buğda,arpa,darıvəkətanəkirlər.MənsubiyyətivəvergilərGərməçataqkəndindəolduğu

kimidir.Sakinlərəməxsus8öküz,6inək,4buzov,50qoyun,41

keçivə1atvar.Tatarlar:1.AğaməmmədQəhrəmanoğlu38y;oğlanları:Qurba

nəli20y;Qəhrəman7y.2.ƏliməmmədQəhrəmanoğlu32y;oğlanları:Həsən

8y;Qasım3y.3.AbdullaTəhməzoğlu22y;atasıTəhməzŞahnəzər

oğlu45y.İmza:ƏliməmmədQəhrəmanoğlu.

№ 22(№ 9).SULTANBƏY KƏNDİSalmasdanköçürülmüş35,NaxçıvannahiyəsininArınc

kəndindəngələn1,Badamlıdangələn1,İrəvanqəzasındangələn1,Türkiyədəngələn3erməniailəsininsiyahısı.

KəndŞıxəlixanaməxsusdurvəməhsulun30dan4his-səsionaçatır.

Qəzamərkəzinə30,nahiyəmərkəzinə45verstdir.Qəzamərkəzinəgedənyolrahatdır,nahiyəiclasçısınagedənyolisəyayvaxtırahat,qışdaisəçətinkeçilənyoldur.

Kənd sakinləri taxılçılıq və toxuculuqla məğul olur,dolanışıqlarıyaxşıdır.Kəndd1dəyirmanvar.Torpağıgilliolsadaəkinçiliyəyararlıdır.Özmeşəsiyoxdur,CulvəHer-hermeşələrindən istifadəedirlər.

40versttorpağıvar,onun30xalvarısuvarılan,70xal

281


varı dəmyə əkinəyararlı torpaqdır. Sultanbəy çayının su-yundanvə5bulaqdanistifadəedirlər.

İldə8minbağotbiçirlər,biçənəklərivəotlaqlarıki-fayət qədərdir.

Buğda,arpa,kətanvətərəvəzəkirlər.Kənddə30toxucu,6keçəçi,3xarratvar.Mənsubiyyəti və vergilər Gərməçataq kəndindəki ki-

midir.

№ 23(93)LİZBİRT KƏNDİ(Təzə salınıb)

Əhalisimüsəlmanlarınşiəməzhəbinəmənsubolmaq-laköçərihəyattərzisürürlər.KəndŞixəlixanaməxsusdur,məhsulin30dan2,5hissəsionaçatır.Qəzamərkəzinə54,nahiyəmərkəzinə26verstdir.

Sakinlərdövləttorpaqlarınaköçməkistəmədilər.Əkinçilikləməşğuldurlar,örüşüvəmeşəsiyoxdur,Cul

meşəsindənistifadəedirlər.6xalvarəkinəyararlıtorpağıvar,onun5xalvarıdəm-

yədir.Buğdavəarpaəkirlər,700bağotbiçirlər.Kənddə7öküz,9inək,7buzov,36qoyun,29keçivə

2atvar.Əliyanlı tayfası:1.İmamquluMusaoğlu47y(kəngərli).Yaddan çıxanlar1.MəmmədquluMusaoğlu35y;oğluBəylər3y(kən-

gərli).2.İlyasHüseynoğlu40y(kəngərli).İmza:İmamquluMusaoğlu(möhür).

282

Dərələyəz mahalının kameral təsviri № 24. SES KƏNDİ

(Yeni məskunlaşdırılıb)Kənd polkovnik Şıxəli xanaməxsusdur vəməhsulun

30dan3hissəsionaçatır.Qəzamərkəzinə42,nahiyəmərkəzinə32verstdir.Yol

larıyaydarahat,qışdaçətingediləryolldur.Naxçıvanşəhə-rinəgedənyolrahatdır.

Taxılçılıqvəarıçılıqlaməşğulolurlar.1arıxanada10arıailəsivar,kasıbyaşayırlar.

Torpağıdaşlıvəgillidir,meşəsiyoxdur,Herhermeşəsindənistifadəedirlər.

Paşalıkəndindəngələn5,Martiroskəndindəngələn1,Keşişkənddəngələn2erməniailəsininsiyahısı.

1 il əvvəl Naxçıvan nahiyəsinin Sus kəndindən gələn zilanlı tayfasına mənsub olan

1.İsmayılMəhəmmədoğlu40y.

№ 25. HAVUŞ KƏNDİKəndin əhalisi 7 il əvvəl Dərələyəz nahiyəsinin Yaycı

kəndindən gəlib.Əhalisi şiə olmaqla oturaq həyat tərzi sürürlər.Kənd

HavuşsakinləriİsgəndərİsmayıloğlunavəƏləkbərİbra-himxanoğlunaməxsusdur.Məhsulun30dan4hissəsion-laraçatır.Dövləttorpaqlarınaköçməyərazılıqvermədilər.

Qəzamərkəzinə60,nahiyəmərkəzinə30verstməsafəvar,yollarıçətindir.İrəvanvəNaxçıvanşəhərlərinəgedənyollardayaxşıdeyil.

Dağyüksəkliklərindəəkinçilikləməşğulolurlar.2arıxanada15arıailəsivar,əhaliningüzəranıortababdır, tor-pağıdaşlıvəgillidir,meşəsiyoxdur,Culmeşəsindənistifa-dəedirlər.Ərazisi18verstdir,onun7verstiəlverişlidir,11verstidəmyədir,otluçəmənliklərivar.

283


Buğda,arpa,darıvənoxudəkirlər.Sakinlərəməxsus43öküz,20inək,70qoyun,68keçi,

6atvar.Tatarlar:1.İbrahimRəhmanquluoğlu35y;oğlanları:Hüseyn

qulu6y;qardaşıHüseynalı30y.2.Kəndxudaİsgəndərİsmayıloğlu55y;oğluİsmayıl

17y.3.HeydərMəmmədalıoğlu45y;oğluMəmmədalı8y.4.RüstəmalıZeynaloğlu60y;oğlanları:Məmməd17

y;Əhməd14y.5. Pirəli Ələkbər oğlu 45 y; oğlanları: Ələkbər 8 y;

Məmməd 5 y.6.Abdulla Şahəli oğlu 50 y (siyahıyaalmadan sonra

ölüb); oğluAllahverdi 12 y.7.Ələkbərİbrahimxanoğlu20y;oğluİbrahimxan4y;

qardaşıZeynal14y.8.MəmmədrəsulZeynaloğlu50y;oğluƏləsgər8y.9.Həsənalıİbrahimoğlu37y;oğlanları:Mirzalı6y;

İsmayıl4y.10.ZeynalHacıMirzəoğlu(şikəst)30y(siyahıyaalma

dansonraölüb).11.TağıQuluoğlu30y;qardaşları:Həsən17y;Hü

seyn13y.12.HüseynBayramoğlu25y;qardaşıNağı20y(onun

oğluƏli3y).İmzalar:Kəndxudaİsgəndərİsmayıloğlu;Rüstəmalı

Zeynaloğlu;İbrahimRəhmanoğlu.DƏRƏLƏYƏZ MAHALI 10-CU DƏRƏCƏLİ NA

HİYƏ İCLASÇISI ZAPOROJSKİ.

284


Ə L A V Ə L Ə R

1852-ci il.(Erm.Milli Arxivi, F.93, siy.1, sax.vah.101)

GABUD KƏNDİ1.KəndxudaŞahbəndəRuşanoğlu52yaşında;oğlan

ları:Alı22y;Vəli18y;Nəbi3y(ailədə2qadınvar).2.XudabəndəRuşanoğlu37y;oğlanları:Qasım5y;

Qəhrəman3y(3qadın).3.HəzrətquluRuşannoğlu50y(1qadın).Yeni gələnlər:1.AbbasəliAbbas oğlu 30 y; oğlanları:Abbas 12y;

Camal 6y;Kamal3y(2qadın)2.GülmalıAbbasoğlu20y;oğluNəcəfalı5y(2qadın).3.EdilxanMəmmədoğlu27y.1849-cu ildə Dərələyəz nahiyəsinin Daşaltı kəndin-

dən gəlib.4.BabaxanAllsahverdioğlu40yoğlanları:Rzaqulu

15y.Xudaqulu10y.Hüseynqulu5y(2qadın).Bu ailə 1849-cu ildə Dərələyəz nahiyəsinin Tezxarab

kəndindən gəlib.5.HəsənalıAbbas oğlu 30 yoğlanlarıAbdulla 10 y;

Bayraməli 4 y(1 qadın).Bu ailə 1848-ci ildə Daşaltı kəndindən gəlib.6.MəmmədBayramoğlu40yoğlanları:1.Bayram20

y;onunoğluRüstəm5y;2.Əhməd18y;onunoğluMusa1yaş.Novruz2y;4.Bəylər12y.

Bu ailə 1848-ci ildə Dərələyəz nahiyəsinin Daşaltı kən din dən gəlib.

285


7.BayramMəmmədoğlu35yaş(2qadın). 8.ƏhmədMəmmədoğlu30y(1kişi,3qadın).

DAŞALTI KƏNDİDövlət torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri.1.2.BünyadəliMəmmədrzaoğlu70y;oğluEyvaz20

y.(ölüb);İsmayıl15y(3qadın).2.3.EylasBünyadəlioğlu40y;oğluMəmmədrza12

y(5qadın).3.4.ŞahbazMəmmədrzaoğlu75y(ölüb);oğluBehbud

alı28y(2qadın).4.4.MəmmədalıŞahbazoğlu 32y;oğluŞirin 1y(3

qadın).5.5.NəcəfŞahbazoğlu40y;oğluMehdi15y(3qadın).6.7.SəfəralıMəmmədrzaoğlu60y;oğlanları:Cəfər

17y;Məhərrəm6y;Qafar30y;onunoğluŞahqulu3y(6qadın).

Yeni gələnlər7.FətəliŞahquluoğlu30y(2qadın).8.HüseynalıŞahbazoğlu28y(1qadın).9.FərzalıŞahbazoğlu20y(1qadın).Cəmi19kişivə26qadınvar,danışıqdilitatardilidir.

DAYLAQLI KƏNDİ1.Rüstəmİmamverdioğlu70y;oğlanları:Məmməd

20y;Xudaverdi17y;Sübhanverdi15y(4qadın).2.BəxtiyarRüstəmoğlu35y;qardaşıİmamverdi27

y(3qadın).3.NovruzAllahverdioğlu50y;oğlanları:Cəfərqulu

10y;Təhməzqulu4y(4qadın).4.İsaxanAllahverdioğlu42y;oğluAbdulrəhim15y

(3qadın).

286

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5.MəhərrəmAllahverdioğlu40y;oğluAllahverdi15

y;Abbas10y(2qadın).6.MəmmədhəsənAllahverdioğlu35y;oğlanları:Qur

banəli4;Baxşəli2y(4qadın).7.FətəliMəmmədalıoğlu35y;oğluHəsənqulu6y(1

qadın).

GOMUR KƏNDİ1.Ocaqquluİsgəndəroğlu20y;oğluİsgəndər2y;qar-

daşlarıSultanmurad23y;Pirmurad25y(1qadın).2.Xudadatİsgəndəroğlu40y(1qadın).3.3.QələndərƏlpənaoğlu42y(ölüb);oğluƏlipəna15

y(5qadın).4.4.HacoOsmanoğlu65y(ölüb);oğluTəmraz38y;

onunoğlanlarıMəmməd12y;Əhməd8y(4qadın).5.5.NovruzƏlipənaoğlu38y;oğlanları:Allahverdi

12y;Tarverdi6y;Xudaverdi2y(4qadın).6.1.SeyidƏliSeyidHəsənoğlu60y;oğlanları:Se-

yidRza17y;SeyidHəsən14y;SeyidAbdulla25y;onunoğluSeyidAba1y(6qadın).

7.1.HacıAlıGülməmmədoğlu55y;oğlanları:Şükrul-la15y;Əsədulla12y(2qadın).

8.2.AllahverənRzaquluoğlu14y.(1qadın).Çox kasıb və yetimdir, harada olduğu bilinmir.9.1.Məmmədİsgəndəroğlu40y;oğluŞükür14y(1

qadın).10.2.EylasHacooğlu30y(ölüb);oğluİbrahim5y(2

qadın).11.ƏlipənaQəmbəroğlu70y.(ölüb);oğlanları:1.Xıdır

25y;onunoğluTəhməz5y;2.Əlmərdan18y(3qadın).Bu ailə 1844-cü ildə Dərələyəzin Söylan kən din dən

gə lib.

287


12.MəmmədalıKöçərioğlu70y;oğlanları:Hüseynalı35y;Hümbətalı20y(3qadın).

Bu ailə 1849-cu ildə Dərələyəzin Tarp kəndindən gəlib.

Gomurkəndindəcəmi35kişivə33qadınyaşayır.

SÖYLAN KƏNDİBu kəndin əhalisinin hamısı 1859-cu ildə Gomur

kəndinə köçüb.1.1.HüseynCəfəroğlu52y.oğluƏləkbər20y;(ölüb);

(3qadın).2.2.ŞahhüseynCəfəroğlu52y(ölüb);oğlanları:Xuda

verdi;Musa18y;İsa13y(6qadın).3.3.SüleymanNəbioğlu60y(ölüb);oğlanları:1.Vəli

33y;onunoğluİbrahim2y(ölüb);2.Bayram25y;3.Alı27y;onunoğluMəmməd7y(5qadın).

4.4.LazımHüseynoğlu60y;oğlanları:Qəhrəman25y;Salman18y;Abdulla15y(4qadın).

5.4.İsmayılLazımoğlu30y(ölüb);(2qadın).6.5. İsmayılAllahverdioğlu 35y;oğluUsub 4y(3

qadın).7.6.MəmmədxanAllahverdioğlu40y;oğluMəhəm

məd4y(2qadın).8.7.HəsənNəbioğlu50y;oğlanları:1.Heydərqulu

35y;onunoğluİsmayıl6y;2.Əmirqulu18y;3.Behbu-dalı20y(4qadın).

9.10.ƏləsgərHüseynoğlu37y(2qadın).10.RəhimMustafaoğlu22y(ölüb);oğluKamal3y.

(1qadın).11.Qəmbərİsgəndəroğlu20y(ölüb);(2qadın).Söylankəndindəcəmi30kişi,34qadınyaşayır.

288

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 1859-CU İL.(Erm.Milli Arxivi, F.93, siy.1. sax.vah.136)

GABUD KƏNDİXəzinə torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri1.1.ŞahbəndəRuşanoğlu60y;oğlanları:1.Vəli25

y;2.Nəbi16(4qadın).2.1.AlıŞahbəndəoğlu30y(2qadın).3.2.XudabəndəRuşanoğlu49y;oğlanları:1.Qasım

13y;2.Qəhrəman11y;3.İbrahim6y(5qadın).4.3.MəşədiHəzrətquluRuşanoğlu55y(qadınyoxdur).5.9.MəmmədBayramoğlu48y;oğlanları:1.Əhməd

24y;2.Novruz10y.ƏhmədinoğluMusa9y(4qadın).6.6.EdilxanMəmmədoğlu30y(2qadın).7.BəylərMəmmədoğlu18y(1qadın)8.8.HəsənalıAbbasoğlu38y;OğluAbdulla10y;qar

daşıBayraməli12y(2qadın).9.5.GülmalıAbbasoğlu28y;oğluNəcəf13y.10.4.AbbasəliAbbasoğlu38y;oğlanları:1.Abbas20

y;2.Camal14y;3.Kamal4y.11.BabaxanAllahverdioğlu48y;oğlanları:1.Rzaqulu

25y;2.Xudaqulu20y;3.Hüseynqulu18y.12.9.BayramMəmmədoğlu40y.oğluRüstəm13y.Gabudkəndi14tüstü,32kişivə27qadındanibarətdir.

DAŞALTI KƏNDİDövlət torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri.1.7.FətəliŞahquluoğlu45y;oğlanları:Şahqulu18y;

Səfiqulu10y;Novruz4y(2qadın).Bu ailə 1873-cü ildən Naxçıvan qəzasının yeni yara-

nan Dərəkənd kəndinə aid edilib.

289


2.5.NəcəfŞaybazoğlu47y;oğlanları:Mehdi25y;Əhməd2y(4qadın).

3.6.SəfəralıMəmmədrzaoğlu65y;oğlanları:Cəfər25y;Məhərrəm14y(3qadın).

4.6.QafarSəfəralıoğlu37y;oğluŞahqulu11y(2qadın).

Bu ailə 1873-cü ildən Naxçıvan qəzasının yeni yara-nan Dərəkənd kəndinə aid edilib.

5.3.BehbudalıŞahbazoğlu35y;qardaşıHəsənalı18y(1qadın).

6.1.BünyadəliMəmmədrzaoğlu78y; nəvəsiBünyadəli15y(1qadın).

7.2.EylasBünyadəlioğlu43y;oğlanları:Məmmədrza25y;Ağalar8y;Mahmud17y;Dəryaqulu15y(3qadın).


8.1.İsmayılBünyadəlioğlu28y(1qadın).9.9.FərzalıŞahbazoğlu38y.QardaşıAllahverdi12y

(1qadın).Bu ailəAllahverdidən başqa 1873-cü ildən Nax-

çıvan qə za sı nın yeni yaranan Dərəkənd kəndinə aid edilib.

10.4.MəmmədalıŞahbazoğlu32y;oğluŞirin9y(1qadın).


Kameralsiyahıtərtibediləndənsonradaxiledildi:1.FərzalıŞahbazoğlu35y;oğlanları:Sadıq15y;Kə-

rim9y;Oruc7y;Hüseyn2y.Bu ailə 1873-cü ildən Naxçıvan qəzasının yeni yara-

nan Dərəkənd kəndinə aid edilib. Kənddə10tüstü,cəmi24kişivə19qadınvar.

290


GOMUR KƏNDİXəzinə torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri.1.5.NovruzƏlipənaoğlu45y;oğlanları:1)Allahverdi20

y;2)Tarverdi14y;3)Xudaverdi10y(ailədə4qadınvar).2.—AbbasƏlipənaoğlu25y(əvvəlkisiyahıdayaddan

çıxıb.Ailədə1qadınvar).3.3.Əlipəna Qələndər oğlu 23 y; qardaşı Qasım 12

y(əvvəlki siyahıda yaddan çıxıb. Ailədə 4 qadın var).4.9.Məmməd İsgəndər oğlu 40 y; oğlu Şükür 20 y.

(ailədə 2 qadın var).5.2.Xudadatİsgəndəroğlu48y(ailədə6qadınvar).6.1. Ocaqqulu İsgəndər oğlu 35 y; oğlu İsgəndər 10

y(ailədə 3 qadın var).7.4.TəmrazHacooğlu45y;oğlanları:1)Məmməd20

y;2)Əhməd15y(ailədə8qadınvar).8.7.HacıAlıGülməmmədoğlu69y;oğlanları:1)Şükür

25y;2)Əsəd20y(ailədə4qadınvar).9.11.XıdırƏlipənaoğlu35y;oğlanları:1)şahbaz20y;

2)Təhməz13y(ailədə3qadınvar).10.11.ƏlmərdanƏlipənaoğlu31y(ailədə2qadınvar).11.6.SeyidƏliSeyidHəsənoğlu68y;oğlanları:1)Se

yidRza25y;2)SeyidHəsən22y;3)SeyidAbdulla33y;AbdullanınoğluSeyidAba8y(ailədə8qadınvar).

12.10.İbrahimEylasoğlu13y(ailədə1qadınvar).13.12.MəmmədalıKöçərioğlu78y;oğlanları:1)Hü

seynalı43y;2)Hümbətalı28y(ailədə3qadınvar).1859-cu ildə Söylan kəndindən gələnlər:14.XudaverdiŞahhüseynoğlu35y;oğluBabaverdi5y;

qardaşları:1)İsa25y;2)Allahverdi18y(ailədə3qadınvar).15.MusaŞahhüseynoğlu28y(ailədə1qadınvar).

291


16.HüseynCəfəroğlu60y(ailədə1qadınvar).17.LazımHüseynoğlu60y;oğlanları:1)Həsən30y;

2)Abdulla25y;3)Əhməd20y(ailədə5qadınvar).18.QəhrəmanLazımoğlu 33 y; qardaşı Salman 26 y

(ailədə 3 qadın var).19.ƏləsgərHüseynoğlu42y;oğlanları:1)Məmməd15

y;2)Əhməd5y(ailədə2qadınvar).20.VəliSüleymanoğlu45y;qardaşları:1)Bayraməli35

y;2)Nəbi18y(ailədə4qadınvar).21.HəsənNəbioğlu58y;oğlanları:1)Əmirqulu30y;

2)Behbudalı20y(ailədə2qadınvar).22.Məmmədxan Allahverdi oğlu 40 y; oğlanları: 1)

Məmməd 14 y; 2)Cabbar 10 y(ailədə 2 qadın var).23.İsmayılAllahverdioğlu35y;oğlanları:1)Usub12

y;2)İbrahim7y(ailədə2qadınvar).24.KamalRəhimoğlu11y(ailədə5qadınvar).25.HeydərquluHəsənoğlu40y;oğluİsayıl14y(ailədə

4qadınvar).26.ƏliSüleymanoğlu40y;oğluMəmməd10y(ailədə

2qadınvar).Gomurkəndində26tüstüvar,64kişi,84qadın,cəmi

148adamyaşayır.

DAYLAQLI KƏNDİ 1.3.NovruzAllahverdioğlu55y;oğlanları:Cəfərqulu

18y;Təhməz14y;Camal12y;Kamal8y;2.4.İsaxanAllahverdioğlu48y;oğlanları:Abdulla24

y;Kərim8y;3.5.MəhərrəmAllahverdioğlu52y;oğlanları:Abbas

18y;Kərim10y;4.5.AllahverdiMəhərrəmoğlu25y;

292

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 5.4. MəmmədhəsənAllahverdi oğlu 45 y; oğlanları:

Qurban 12 y;Baxşəli 10 y;6.1.Rüstəm İmamverdi oğlu 80 y;Oğlanları: Sumbat

22y;Xudaverdi18y;Əhməd15y;7.1.MəmmədRüstəmoğlu30y;8.2.BəxtiyarRüstəmoğlu40y;oğlanları:İmamqulu10

y;Mərdan8y;9.2.İmamverdiRüstəmoğlu35y.

ZEYTƏ (ÇAPA-ÇOMAQ) KƏNDİXəzinə torpaqlarında yaşayan dövlət kəndliləri.1.4.ZeynalabdinMəşədiƏliquluoğlu35y;oğlanları:

1)İsaxan10y;2)Musa7y;3)Mustafa2y;qardaşıoğlan-ları:1)Əliqulu18y;2)Nəbi6y;3)Vəli4y;4)Qafar2y(a-ilədə7qadınvar).

2.4.AbdullaMəşədiƏliquluoğlu25y(ailədə1qadınvar).3.3.CəfərquluNovruzoğlu36y;oğlanları:1)Şahbən

də4y;2)Kərim1y;qardaşları:1)İsmayıl25y;2)hey-dərqulu20y;3)Təhməzqulu12y(ailədə7qadınvar).

4.3.ƏmirquluNovruzoğlu30y;oğlanları:1)Xudabən-də5y;2)Abdulla4y(ailədə2qadınvar).

5.7.Abbasİmamverdioğlu75y;oğlanları:1)Dəsən28y;4)Əzim22y(ailədə5qadınvar).

6.7.MəhəmmədAbbasoğlu25y;qardaşıoğlanları:1)Həşim5y;2)Əsəd7y;3)Nəsir1y(ailədə2qadınvar).

7.—XıdırHüseynoğlu60y;oğluŞahhüseyn30y;onunoğlanları:1)Pirverdi3y;2)Abbas1y(ailədə5qadınvar).

Bu ailə 1854-cü ildə Dərələyəz mahalının Herher kəndindən gəlib.

8.5.TanrıquluOcaqquluoğlu30y;oğluXudaverdi3y;qardaşları:1)Xudamədət25y;2)Əliməmməd15y(ailədə5qadınvar).

293


9.6.İbrahimMəmmədhəsən oğlu 12 y(ailədə 2 qadınvar).

10.—OrucAydınoğlu50y;oğluBaba18y;(ailədə2qadınvar).

Bu ailə 1856-cı ildə Şərur nahiyəsindən gəlib.11.11.ƏmirxanSəfəroğlu55y;oğlanları:1)Cəbrayıl

25y; 2)Şükür 15y; 3)Baxşəli 5 y; 4)Kərim3y(ailədə4qadın var).

12.10.AlıSəfəroğlu40y;oğlanları:1)Fərzəli15y;2)Mirzalı 9 y; 3)Qurban 2 y; 4)Bayram1 y(ailədə 1 qadınvar).

13.8.SeyidNovruzəli Camal oğlu 50 y; oğlanları: 1)Nəcəfalı25y;2)Camal20y;3)Cabbar15y;4)Ələkbər9y;5)İbrahim6y;6)HacıSam7y(ailədə6qadınvar).

14.—SeyidMəmmədalıCamaloğlu40y;oğlanları:1)Salman 15 y; 2)Qəhrəman 4 y; 3)Süleyman 5 y(ailədə 2qadınvar).

15.8.SəfəralıCamaloğlu32y;oğlanları:1)Həsənalı9y;2)Lütvəli7y;3)hüseynalı12y(ailədə3qadınvar).

16.12.Həsənquluİmamquluoğlu26y(ailədə1qadınvar).ZeytəÇapaÇomaqkəndində16tüstüvar,66kişi,55

qadın,cəmi121nəfəryaşayır.Busiyahınıntərtibedilməsindənsonraəlavəedildi:1.MəmmədhəsənƏli oğlu 52 y; oğlanları:Məhərrəm

25y;Baba22y;Pirverdi23y;Haxverdi12y. Bu ailə 1867-ci ildə İrəvan qəzasından buraya gəlib.

1873-cü il. (Erm.Milli Arxivi, F.93, siy.1, sax. vah.172).

294

Dərələyəz mahalının kameral təsviri GABUD KƏNDİ

Dövlət torpaqlarnda yaşayan vergi mükəlləfiyətli kənd əhalisi.

1.ŞahbəndəRuşanoğlu74y;oğlanlarıNəbi30y;Həsən8y;Həzrətqulu5y(6qadın).

2.VəliŞahbəndəoğlu39y;oğlanlarıQardaşxan5y;Allahverdi2y(2qadın).

3.AlıŞahbəndəoğlu44y;oğluKazım4y(4qadın).4.XudabəndəRuşanoğlu54y;oğlanları:Qasım25y;

Rəhim18y;Məmməd14y;Ruşan12y;Əhməd10y;Cəlil6y(4qadın).

5.İbrahimXudabəndəoğlu24y(3qadın).6.ƏhmədMəmmədoğlu38y;oğlanları:İsa25y;Mu

sa 23y;Mustafa 14y;Tarverdi 8y;Allahverdi 5y(4qadın).

7.NovruzMəmmədoğlu24y;qardaşıSəfəralı14y.8.EdilxanMəmmədoğlu44y;oğlanları:Babaverdi12

y;Məmməd9y;Musa6y;Sadıq3y(2qadın).9.BəylərMəmmədoğlu32y(4qadın).10.AbdullaHəsənalıoğlu24y;qardaşıBayraməli23

y;onunoğluAğamalı1y(2qadın).11.NəcəfalıGülmalıoğlu27y;qardaşlarıAbbas14y;

Məmmədalı12y.12.AbbasəliAbbasoğlu102y;oğlanlarıAbbas34y;

Cabbar14y;AbbasınoğluCavad3yaş(2qadın).13.CamalAbbasəlioğlu28y;oğlanları:İmamqulu5

y;Qurbanəli1y.14.KamalAbbasəlioğlu25y(2qadın).15.RzaquluBabaxanoğlu39y.Oğlanları:Tanrıqulu5

y;Bayraməli1y;qardaşları:Hüseynqulu32y;Həsənqu-lu14y;Hüseynqulununoğlanları:Qasıməli3y;İsa2y(4qadın).

295


16.BayramMəmmədoğlu54y;oğlanlarıRüstəm27y;Cahangir14y.(5qadın).

17.XudaquluBabaxanoğlu 34y;oğlanları:Babaxan11y;Əlixan(vəyaAlıxan)1y(2qadın).

Kənd17tüstüdənibarətdir,burada62kişivə53qadın,cəmi115adamyaşayır.

DƏRƏKƏND KƏNDİDövləttorpaqlarındayaşayanvəvergimükəlləfiyyətli

kəndcamaatı1.(1).FətəliŞahquluoğlu59yaşında;oğlanları:1.Səfi

qulu24y;2.Novruz18y;3.Xıdır;4.Abbas12;Novruzunoğluİbad6aylıq(6qadın).

2.(1).ŞahquluFətəlioğlu32yaş(2qadın).3.(4).QafarSəfəralıoğlu51y;oğlanları:1.Qurban4y;

Səfəralı1y;Ağamalı6aylıq(4qadın).4.(7).Məmmədrzaİlyas(Eylas olmalıdır)oğlu39y;

qardaşları:Ağalar22y;Mahmud14y;Dəryaqulu12y;Oruc7y(3qadın).

5.FərzalıŞahbazoğlu52y;oğlanları:Sadıq9y;Oruc7y;qardaşıAllahverdi36y(5qadın).

6.(10).MəmmədalıŞahbazoğlu46y;oğlanları:1.Şirin23y;2.Şahbaz14yaş.3.Təhməz3yaş.(3qadın).

7.HüseynalıŞahbazoğlu35y; oğlanları:1.Məmməd16y;2.Nəbi12y;3.Bəxtiyar10y;4.İsa7y;5.Qasım2yaş.(3qadın).

8.(Əvvəlki siyahıda yoxdur) SübhanRüstəmoğlu26yaş(2qadın).

XəzinətorpaqlarındayaşayanDərəkəndəhalisi8tüstü-dən,31kişivə28qadındanibarətdir.Məhəmmədidinininşiəməzhəbinəmənsubdurlar,etnikmənsubiyyətləritatardır.

Naxçıvanqəzasınınrəisivəzivəsiniicraedən(imza).

296

Dərələyəz mahalının kameral təsviri DAŞALTI KƏNDİ

1.2.MehdiNəcəfoğlu39yaş.Qardaşları1.Əhməd16y2.Abbas9yaş.(ailədə5qadınvar).

2.5.BehbudŞahabbasoğlu49y;oğlanları1.Həsən14y.2.Hüseyn8y.(ailədə4qadınvar).

3.5.Həsənalı Şahabbas oğlu 32 y;oğlanları 1.Qurban10y.2.Məmmdqulu7y;qardaşıHümbətalı20y.(ailədə2qadınvar).

4.6.BünyadəliEyvazoğlu29y;qardaşıAğamalı16y;(ailədə3qadınvar).

5.8.İsmayılBünyadəlioğlu42yaş;oğluNəbi5y.(3qadın).

6.3.SəfəralıMəmmədrzaoğlu79y.Daşaltıkəndicəmi6 tüstüdənibarətdir.15kişivə17

qadın yaşayır, hamısı tatardır.

DAYLAQLI KƏNDİ 1.4.AllahverdiMəhərrəmoğlu39y(4qadın).2.3.AbbasMəhərrəmoğlu32y;qardaşları:Kərim24y;

Mahmud13y(5qadın).3.5.MəmmədhəsənKərbəlayiAllahverdioğlu59y;oğlanları:Qurban26y;Baxşəli24;OnunoğluSalman

3y;(5qadın).4.2.Abdullaİsaxanoğlu38y;oğluXalıqverdi1y;qar-

daşları:Kərim24y;Ələsgər9y;(2qadın).5.1.NovruzAllahverdioğlu69y;oğlanları:1.Cəfərqulu

32y(onunoğluAbbas3y);2.Camal26y;3.Kamal22y;4.İsmayıl13y;5.Cabbar11y;6.8.BəxtiyarRüstəmoğlu54y;oğlanları:1.İmamqulu

24y;2.Mərdan22y;3.İsgəndər13y;4.Bayram10y;7.9. İmamverdiRüstəm oğlu 49 y;oğlanları:1.Ağayar

12y;2.Rüstəm10y;3.Şahverdi7y;

297


8.6.ƏhmədRüstəmoğlu29y;oğlanları:Ağaməmməd6y;2.Alməmməd4y;QardaşıXudayar27y;Onunoğlanları:1.Qəhrəman5y;2.Şadman3y;3.Babaverdi2y;(4qadın).

9.7.MəmmədRüstəmoğlu44y;oğlanları:1.Cəbrayıl13y;2.Mikayıl13y;3.Səfaralı10y;4.Ağamalı7y;5.Dün-yamalı5y;6.Xanımalı2y;(3qadın).

10.FətəliMəmmədalıoğlu70y;oğlanları:Həsənqulu30y;(onunoğlanları:Musa9y;İsa5y);2.Rəhim20y;3.Cavad15y;

11.1.TəhməzNovruzoğlu29y;oğluPaşa4aylıq.

1886-cı il.(Erm.Milli Arxivi. F.93, siy.1, sax.vah.222).

DƏRƏKƏND KƏNDİ1.(1).FətəliŞahquluoğlu72yaşında;oğlanlarıNovruz

31y;Abbas25y;nəvələri:Novruzunoğlanları:İbad14y;Cavad7y;AbbasınoğluQara3y(3qadın).

2.(2).ŞahquluFətəlioğlu45y;oğlanları:Məmməd7y;Xudaverdi5y;Allahverdi3y;(1qadın).

3.(3).QurbanQafaroğlu17y;qardaşlarıSəfəralı14y;Ağamalı13y(2qadın).

4.(4).Ağalar Eylas oğlu 35 y; oğluMəmmədrza 6 y;qardaşları:Mahmud27y;Dəryaqulu25y;Oruc20y;(4qadın).

5.(5).AllahverdiŞahbazoğlu49y.(Hərikigözükordur);oğluXalıqverdi9y.

6.6).MəmmədalıŞahbazoğlu59y;oğlanları:Şahbaz27y;Təhməz16y(3qadın).

7.(7).HüseynalıŞahbazoğlu48y;oğlanları:Nəbi25y;İsa20y;Qasım15y;Kazım6y(2qadın).

8.(8).Subhan Rüstəm oğlu 39 y; oğlu Şükür 6 aprel

298

Dərələyəz mahalının kameral təsviri 1855ci ildə doğulb, 11 yaşı var.

9.(1).SəfiquluFətəlioğlu37y;oğluHüseynqulu4y;qardaşıXıdır27y;Xıdırınoğlanları:Həsənalı3y;Baxşəli7y(3qadın).

DAŞALTI KƏNDİ1.1.ƏhmədNəcəfoğlu29y;qardaşıAbbas22y.2.2.Behbudalı Şahbaz oğlu (kordur) 62 y; oğlanları :

1.Həsən 27y;2.Hüseyn21y(5qadın).3.3.HəsənalıŞahbazoğlu55y;oğlanları:1.Qurban23

y;2.Məmmədqulu20y;3.İmamqulu10y;4.Dəryaqulu6y;qardaşıHümbətalı33y(4qadın).

4.4.AğamalıEyvazoğlu29y;oğluEyvaz9y(8qadın).5.5.Nəbiİsmayıloğlu18y.(1qadınvar).Əslini imzaladılar: Seçilmiş nümayəndələr 1.Abbas

Nəcəf oğlu; 2.Ağamalı Eyvaz oğlu.

DAYLAQLI KƏNDİ1.1.AllahverdiMəhərrəmoğlu45y;oğlanları:1.Məhər

rəm14;2.Məhəmməd12;3.Sadıq10y;(3qadın).2.2.AbbasMəhərrəmoğlu45y;qardaşları:Kərim37

y;Mahmud26y;Kəriminoğlanları:Şükür11y;Həsən8y;Əli1y.(8qadın).

3.3. Məmmədhəsən Allahverdi oğlu 72 y;oğlanları:Qurban39y;Baxşəli37y;Qurbanınoğlu:Süleyman8y;Baxşəlinin oğlu Salman 16 y;

4.4.Abdullaİsaxanoğlu51y;oğlanları:Xalıqverdi14y;İsaxan12y;Alxan4y;Bəhman2y;Qardaşları:Kərim37y;Ələsgər22y;Kəriminoğlanları:Qəhrəman9y;Müzəffər4y;Ələkbər2y.Ələsgərinoğlanları:Həsən4y;Hüseyn2y.(11qadın).

5.5.CəfərquluNovruzoğlu45y;oğlanları:Abbas16y;

299


Xanlar2y;Qardaşları:Camal39y;Kamal35y;İsmayıl26y;Camalınoğlu:Əmiraslan2y;Kamalınoğlanları:Bəylər12y;Novruz2y;İsmayılınoğlanları:Nəcəfqulu5y;İmran5y;(13qadın).

6.6.İmamquluBəxtiyaroğlu37y;oğlanları:Bəxtiyar6y;Abdulla3y;Qardaşları:Mərdan35y;İsfəndiyar30y;Bayram 28 y;Mərdanın oğluXəlil 7 y; İsfəndiyarın oğluHaxverdi8y;Bayramınoğlanları:Xalıqverdi4y;Allahver-di3y;(12qadın).

7.7.İmamverdiRüstəmoğlu62y;oğlanları:Ağayar25y;Rüstəm23y;Haxverdi20y;Ağayarınoğlanları:Məhəmməd8y;Əşrəf6y;RüstəminoğluMustafa5y;(6qadın)

8.8.ƏhmədRüstəmoğlu42y;oğlanları:Ağaməmməd19y;Alməmməd17y;Şahgəldi8y;QardaşıXudayar40y;Xudayarınoğlanları:Qəhrəman18y;Şadman16y;Babaverdi15y;Süleyman3y;(10qadın).

9.9.MəmmədRüstəmoğlu57y;oğlanları:Cəbrayıl26y;Mikayıl16y;Səfəralı23y;Ağamalı20y;Dünyamalı18y;Xanımalı12y;CəbrayılınoğluAlı5y;SəfəralınınoğluXudaverdi7y;AğamalınınoğluLütvəli1y;(11qadın).

10.10.FətəliMəmmədalıoğlu83y;oğlanları:Həsənqulu43y;Rəhim33y;Cavad28y;Həsənqulununoğlan-ları:Musa22y;İsa18y;Adıgözəl2y;Cavadınoğlanları:Mühdi10y;İbad2y;(12qadın);

11.11.TəhməzNovruzoğlu42y;Oğlanları:Həmzə9y;Ağalar6y;(3qadın);

(Qeyd: 5 və 11 nömrəli ailələrdən başqa qalan ailələr 1887-ci ilin əvvəlindən Şərur-Dərələyəz nahiyəsi-nin Leyli qaçan kəndinə aid ediliblər (görünür, bu ailələr bu tarixdən qabaq oraya gediblər, yalnız 1887-ci ilin əvvəlin dən Leyli qa çana aid ediliblər-N.Ə.))

Kənddə88kişi,97qadınvar.

300


KİTABIN İÇİNDƏKİLƏR

Önsöz.QərbiAzərbaycanınDərələyəzmahalı...NaxçıvanəyalətiDərələyəzmahalınınKameraltəsviri.

1831ciil..................................Dərələyəzmahalınınbaxımsızqalmışboşkəndləri......Dərələyəzmahalınınəhalisi.1831ciil.............Dərələyəzmahalıüzrəkameraltəsvirəümumiizahat..NaxçıvanqəzasıDərələyəzmahalınınKameraltəsviri.

1842ciil........................IHissə.Xəzinətorpaqlarındayaşayandövlətkəndliləri.Dərələyəznahiyəsininbaxımsızqalmışboşkəndləri....IIHissə.Mülkədartorpaqlarındayaşayandövlətkənd-

liləri..........................Əlavələr................................................................

301


302


303


304


305


306


307


308


309


310


311


312


313


dƏrƏlƏyƏz mahalinin kameral tƏsvİrİ (1831-ci və 1842-ci … · yada uzunluq vahidi olaraq...

Documents