Gəncə Dövlət UniversitetiPsixoloq
Zahid TağıyevVə
Psixoloq Aysel Qasımlının
...
Müasir yeniyetmə və gənclərinsosial-psixoloji problemləri
Planlar:1. Yeniyetməlik və gənclik hansı yaş
dövrlərini əhatə edir2. Yeniyetmələrin ailədəki mövqeyi
3. Yeniyetməlikdə fizioloji dəyişikliyin psixoloji təsiri
4. Referent qrupların təsiri5. Virtual aləmin təsiri
6. Yeniyetmələrlə mübahisədə necə davranmalı
Yeniyetməlik hansı yaş dövrlərini əhatə edir
Qızlar
• 9-14
Oğlanlar
• 10-15
Yeni
yetm
ələrin
ailəd
əki m
övqe
yi
• Ailə yeniyetməni başa duşməkdə cətinlik cəkirsə,
yeniyetmə ətrafındakıların onu başa duşmədiyini duşunur.
Valideynbu dovrdə uşağını nə qədər
tanıyarsa və bu mərhələnin xususiyyətlərini nə
qədər dərindən bilərsə, valideyn – yeniyetmə munasibətləri bir o
qədərmulayim olar.
oz huquq və vəzifələrinin daim sıxışdırıldığını hiss edən
yeniyetmə yaşlıların qadağa, gostəriş və tələblərini yerinə yetirməmək
ucun muxtəlif yollar axtarır, hiyləgərlik edir və yalan danışır, bir sozlə, oz
hərəkətlərinə haqq qazandırmağa calışır. Əvvəllər yaşlıların təzyiqinə veriləncavab kimi qiymətləndirilən bu cur xoşagəlməz davranış xususiyyətləri
get gedə mohkəmlənir və uşağın xarakter ‐əlamətinə cevrilir. Uşaq yaşlının
ədalətsizliyinə dozə bilmir, oz daxili aləminə qapanır, ozunu tənha hiss
edir. Yeniyetmənin fikrincə, valideynlər başqasını başa duşmək iqtidarına
malik deyillər. Məhz buna gorə də yeniyetmə onların hər cur rəy, tələb və
sozlərini mahiyyətinə varmadan dərhal rədd edir. Əlbəttə, valideynlər ucun
bundan dəhşətli hec nə yoxdur. Onlar yeniyetmənin rəftar və davranışlarınıidarə etməkdə tamamilə aciz qalırlar.
Yeniyetmələr ozlərinin bu cur hərəkətlərini belə etiraf edirlər:
“Yaşlılarmənimlə balaca uşaqla olduğu kimi rəftar edirlər. Mən onlarla
razılaşabilmirəm. Məni hər dəqiqə
izləyir, addımbaşı irad tuturlar: “bunu eləmə”
“ona dəymə”, “ora getmə”, “kiminlə gedirsən?”, “nə zaman
gedirsən?”,“niyə gec gəldin?” və s.
Yeniyetməlikdə fizioloji dəyişikliyin psixoloji təsiri
• Boyun uzanması• Çəkinin artması• Qoltuq altı və genetal
bölgədə tüklənmə• Dəridə yağlanma• Sızanaqlar• Tər ifrazatının artması• Əzələlərin inkişafı
Qız və oğlanlarda
ordaq dəyişikliklər
• Qadın törəmə orqanlarının inkişafı
• Yumurtalığın əmələ gəlməsi
• Menustrasiya• Sinə
bölgəsinin qabarması
Qızlarda
• Kişi törəmə orqanlarını inkişafı
• Spermanın əmələ gəlməsi
• Səs qalınlaşması• Bığ və saqqal çıxması
Oğıanlarda
Referent qruplar
Virtual aləm