ĐẠI HỌC QUỐC GIA HAgrave NỘI
KHOA LUẬT
------amp------
NGUYỄN VINH HƢNG
XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT VỀ
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
LUẬN AacuteN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
HAgrave NỘI - 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HAgrave NỘI
KHOA LUẬT
------amp------
NGUYỄN VINH HƢNG
XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT VỀ
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
Chuyecircn ngagravenh Luật kinh tế
Matilde số 62 38 01 07
LUẬN AacuteN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học 1 PGSTS Ngocirc Huy Cƣơng
2 PGSTS Bugravei Nguyecircn Khaacutenh
HAgrave NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tocirci xin cam đoan Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu khoa học của riecircng tocirci Caacutec kết
quả necircu trong Luận aacuten chưa được cocircng bố trong bất kỳ cocircng trigravenh khoa học khaacutec Caacutec số
liệu viacute dụ vagrave triacutech dẫn trong Luận aacuten đảm bảo tiacutenh chiacutenh xaacutec nghiecircm tuacutec tin cậy vagrave trung
thực Tocirci đatilde hoagraven thagravenh tất cả caacutec mocircn học vagrave đatilde thanh toaacuten tất cả caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
theo quy định của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội
TAacuteC GIẢ LUẬN AacuteN
Nguyễn Vinh Hƣng
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bigravea
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU 1
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei 1
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei 4
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei 4
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu 5
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten 6
6 Kết cấu của luận aacuten 6
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU 7
Kết luận chƣơng 1 31
Chƣơng 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 32
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản 45
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec 46
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống
caacutec higravenh thức cocircng ty ở Việt Nam 53
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản ở Việt Nam hiện nay 60
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 60
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong
hệ thống phaacutep luật Việt Nam hiện nay 64
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam
hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 65
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản 71
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc
khi đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 71
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 đến nay 74
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 77
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật 77
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật 79
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute 81
Kết luận chƣơng 2 82
Chƣơng 3 MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM 84
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản 84
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung 84
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản 86
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản 90
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản 90
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty
hợp vốn đơn giản 91
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản 93
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản 101
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản 108
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản 111
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 115
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty
hợp vốn đơn giản 117
Kết luận chƣơng 3 121
Chƣơng 4 CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
LIEcircN QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 123
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 123
411 Cơ sở chiacutenh trị 123
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh 127
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 133
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản 138
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản 138
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 142
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute 148
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute 150
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn 151
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai 153
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp 155
Kết luận chƣơng 4 155
KẾT LUẬN 157
Danh mục caacutec cocircng trigravenh khoa học của taacutec giả
đatilde cocircng bố liecircn quan đến luận aacuten 160
Tagravei liệu tham khảo 161
Phụ lục 177
1
MỞ ĐẦU
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei
Trải qua hagraveng trăm năm lịch sử higravenh thagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản đến
nay vẫn khocircng ngừng phaacutet triển Theo thời gian cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde vagrave
đang để lại dấu ấn trecircn phạm vi nhiều quốc gia Thực tiễn kinh doanh cho thấy đacircy
lagrave higravenh thức kinh doanh đaacutep ứng đƣợc nhiều đogravei hỏi của thị trƣờng vagrave luocircn gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn
Thời kỳ phong kiến Việt Nam khaacutei niệm ldquococircng tyrdquo lagrave một cụm từ khaacute xa lạ
bởi lẽ ngƣời Việt chỉ quen với caacutec hoạt động nocircng nghiệp Từ khi thực dacircn Phaacutep
xacircm lƣợc (1858) luật về caacutec loại higravenh cocircng ty mới đƣợc Phaacutep đƣa vagraveo Việt Nam
nhằm mục điacutech phục vụ cho quaacute trigravenh khai thaacutec thuộc địa Bắt đầu từ thời kỳ nagravey
dấu vết trƣớc đacircy của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại trong caacutec đạo luật
Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng
mại Việt Nam Cộng hogravea 1972
Từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986) hệ thống phaacutep luật tại Việt Nam đatilde
coacute nhiều thay đổi Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave những
tiacuten hiệu đầu tiecircn baacuteo hiệu cho thời kỳ đổi mới của sự phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh
nghiệp ở Việt Nam Thời gian sau đoacute Luật Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh trecircn
cơ sở thống nhất từ hai đạo luật trecircn Vagrave kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty
hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại vagraveo trong hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp Tuy
nhiecircn nếu căn cứ quy định tại điểm a vagrave điểm c khoản 1 Điều 95 của Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquongoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave
Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm
vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey đang tồn tại một số bất cập Thocircng thƣờng caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave
Việt Nam luocircn cho rằng đối với cocircng ty hợp danh thigrave chỉ tồn tại duy nhất một loại
higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh Cograven cocircng ty hợp danh magrave coacute sự tham gia
của cả loại higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave loại higravenh của
2
cocircng ty hợp vốn đơn giản (cograven đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Noacutei caacutech
khaacutec quy định tại Điều 95 Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh đatilde thừa
nhận sự tồn tại của cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản một caacutech khocircng rotilde ragraveng
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
tiếp tục hoagraven thiện bổ sung thecircm caacutec quy định về cocircng ty hợp danh Mặc dugrave vậy
nếu căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave vẫn chƣa
coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoPhải
coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp
danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Sau đoacute Luật sửa đổi bổ sung Luật Doanh
nghiệp 2005 đƣợc ban hagravenh (hiệu lực từ ngagravey 29 thaacuteng 6 năm 2009) nhƣng sự kết
hợp đan xen theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vẫn giữ nguyecircn Từ đoacute cho thấy chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
mặc dugrave đatilde qua một số lần sửa đổi bổ sung nhƣng vẫn chƣa thật sự hoagraven chỉnh Sự
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde dẫn đến những điều chỉnh của phaacutep luật trở necircn thiếu chặt chẽ vagrave chƣa
đầy đủ đối với cả hai loại higravenh doanh nghiệp trecircn
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia khaacutec luocircn coacute sự
phacircn biệt rotilde ragraveng trong cơ chế điều chỉnh giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản Trecircn thực tế tại nhiều quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến vẫn thƣờng điều
chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty bằng từng đạo luật riecircng Nhờ vậy noacute đatilde goacutep phần
nacircng cao sự chặt chẽ của phaacutep luật vagrave cograven tạo ra mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu
quả cho sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay đất nƣớc đang trong giai đoạn thực hiện caacutec chủ trƣơng của Đại
hội Đảng XI (2011) Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội năm 2011 đến 2020 nhấn
mạnh ldquoTạo mocirci trường cạnh tranh bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế khuyến
khiacutech phaacutet triển caacutec higravenh thức tổ chức sản xuất kinh doanhhellip Hoagraven thiện cơ chế
chiacutenh saacutech để phaacutet triển mạnh kinh tế tư nhacircn trở thagravenh một trong những động lực
của nền kinh tếhelliprdquo [33 tr 6-7] cograven theo Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ƣơng Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của Đảng mục
3
tiecircu trƣớc mắt vagrave lacircu dagravei ldquokhuyến khiacutech phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp với
higravenh thức sở hữu hỗn hợp như cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn nhiều
thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhhelliprdquo [31 tr 30] Ngoagravei ra Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của nhiều diễn đagraven kinh tế lớn trecircn thế giới nhƣ ASEAN APEC
ASEM WTO vagrave coacute thể sắp tới lagrave TPPhellip Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện vẫn đang từng bƣớc sửa đổi để đaacutep ứng với nhu cầu biến động vagrave sự phaacutet
triển của kinh tế - xatilde hội trong giai đoạn mới Vigrave vậy trƣớc yecircu cầu đa dạng hoacutea caacutec
loại higravenh kinh doanh khuyến khiacutech caacutec nguồn lực đầu tƣ vagraveo nền kinh tế thigrave việc bổ
sung thecircm cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
lagrave hết sức cần thiết Trecircn thực tiễn việc xacircy dựng phaacutet triển thecircm nhiều loại higravenh
doanh nghiệp sẽ goacutep phần mở rộng thị trƣờng đồng thời tạo thecircm cơ hội để caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc những higravenh thức doanh nghiệp phugrave hợp nhất với mục
điacutech nhu cầu vagrave khả năng của họ
Lagrave nhagrave thiết kế vagrave định hƣớng thị trƣờng phaacutep luật cần phải phản aacutenh tƣơng
đối đầy đủ caacutec loại higravenh cocircng ty để caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể chọn lựa Phacircn tiacutech caacutec
đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy sẽ lagrave mocirc higravenh cocircng ty rất phugrave
hợp với quy mocirc kinh doanh vừa hoặc nhỏ vagrave cocircng ty cograven khaacute linh động trong việc
gọi vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh cũng nhƣ hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho nhagrave đầu
tƣ Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech truyền thống kinh doanh thƣơng mại cũng nhƣ caacutec điều
kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp
với caacutec điều kiện trecircn
Từ những lyacute do trecircn việc nghiecircn cứu toagraven diện về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một việc lagravem quan trọng cấp baacutech vagrave
rất coacute yacute nghĩa Hiệu quả của việc nghiecircn cứu khocircng những mang lại những giaacute trị lyacute
luận khoa học magrave đoacuteng goacutep của noacute cograven coacute nhiều giaacute trị trecircn thực tiễn Trong quaacute
trigravenh nghiecircn cứu luật aacuten sẽ đƣa ra một mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện vagrave hoagraven cảnh tại Việt Nam hiện nay Đoacute cũng
chiacutenh lagrave lyacute do taacutec giả xin chọn đề tagravei ldquoXacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở Việt Namrdquo lagravem đề tagravei luận aacuten tiến sĩ luật học
4
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei
Khi phacircn tiacutech caacutec yếu tố kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của Việt
Nam coacute thể nhận thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại
đacircy Becircn cạnh đoacute xuất phaacutet từ nhu cầu thực tiễn kinh doanh vagrave từ chủ trƣơng hoagraven
thiện thể chế kinh tế thị trƣờng đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh necircn
cần thiết phải để cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet triển rộng ratildei tại Việt Nam Bởi
vậy việc nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn về cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trong Luật
Doanh nghiệp lagrave rất cần thiết vagrave nhiều yacute nghĩa Hiệu quả thực tiễn mang lại lagrave cung
cấp thecircm một loại higravenh doanh nghiệp khaacute ƣu việt cho caacutec nhagrave đầu tƣ
Với mục điacutech trecircn nhiệm vụ của luận aacuten cụ thể lagrave
(1) Nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn triển khai của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam vagrave ở
một số quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến trecircn thế giới hiện nay Trecircn cơ sở nghiecircn
cứu để từ đoacute xacircy dựng một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave
hợp nhất với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
(2) Từ kết quả nghiecircn cứu luận aacuten so saacutenh tổng hợp phacircn tiacutech vagrave chỉ ra
những điểm hợp lyacute hoặc bất hợp lyacute của caacutec quy định phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp vốn đơn giản
(3) Đề xuất caacutec kiến nghị liecircn quan đến việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật doanh
nghiệp noacutei chung
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei
Lagrave higravenh thức kinh doanh vẫn đang phổ biến ở nhiều quốc gia coacute nền phaacutep
luật tiecircn tiến nhƣ Hoa Kỳ Anh Phaacutep Đức Nhật Bản Trung Quốc Singaporehellip
đều quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven tại Việt Nam hiện nay
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang bị quy định gộp chung với cocircng ty hợp danh từ
Điều 130 đến Điều 140 trong Luật Doanh nghiệp 2005 dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp
danh Caacutech thức vagrave nội dung quy định của chế định cocircng ty hợp danh ở Việt Nam lagrave
5
rất khaacutec so với phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế giới Vigrave vậy việc nghiecircn cứu
phaacutep luật thực định của Việt Nam vagrave phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec lagrave cơ sở
cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luận aacuten tập trung nghiecircn cứu caacutec vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến mục điacutech vagrave
nhiệm vụ của đề tagravei Cụ thể luận aacuten nghiecircn cứu phaacutep luật một số nƣớc trecircn thế giới
vagrave phaacutep luật của Việt Nam để chỉ ra caacutec điểm tồn tại bất cập Vagrave cũng từ cơ sở của
việc nghiecircn cứu luận aacuten đƣa ra mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện ở Việt Nam
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu của đề tagravei
Phương phaacutep luận trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten dựa vagraveo phƣơng phaacutep
luận lagrave pheacutep duy vật biện chứng duy vật lịch sử của chủ nghĩa Maacutec - Lecircnin vagrave tƣ
tƣởng Hồ Chiacute Minh Đồng thời vận dụng caacutec quan điểm tƣ tƣởng chỉ đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam lagravem định hƣớng nghiecircn cứu
Caacutec phương phaacutep nghiecircn cứu đƣợc sử dụng trong luận aacuten gồm
Phương phaacutep so saacutenh phaacutep luật đacircy lagrave phƣơng phaacutep chủ đạo của luận aacuten
Luận aacuten so saacutenh phaacutep luật tại nhiều quốc gia với phaacutep luật của Việt Nam liecircn quan
đến loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ sở so saacutenh tigravem ra những ƣu nhƣợc
điểm sự tiến bộ hay lạc hậuhellip của phaacutep luật hiện hagravenh ở Việt Nam
Phương phaacutep phacircn tiacutech quy phạm vagrave phương phaacutep đaacutenh giaacute thực trạng phaacutep
luật thƣờng xuyecircn đƣợc sử dụng để phacircn tiacutech vagrave đaacutenh giaacute caacutec quy định của phaacutep
luật hiện hagravenh tại Việt Nam về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Từ đoacute luận aacuten
chỉ ra những điểm bất cập hạn chế của những quy định nagravey
Phương phaacutep tổng hợp với quan điểm nhigraven nhận đa chiều luận aacuten kết hợp
trigravenh bagravey tổng hợp từ nhiều nguồn tƣ liệu khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Becircn cạnh đoacute dựa trecircn kết quả nghiecircn cứu của caacutec phƣơng phaacutep khaacutec phƣơng phaacutep
tổng hợp đƣợc luận aacuten vận dụng kết hợp chuacuteng lại với nhau nhằm mục điacutech coacute
đƣợc sự nhận thức về vấn đề nghiecircn cứu một caacutech khoa học hệ thống vagrave đầy đủ
Phương phaacutep phacircn tiacutech lịch sử kết hợp với phương phaacutep xatilde hội học nghiecircn
cứu lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
6
Ngoagravei ra luận aacuten cograven nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu tacircm lyacute kinh doanh truyền thống
thƣơng mại của Việt Nam Trecircn cơ sở đoacute luận aacuten đƣa ra caacutec đaacutenh giaacute nhận định về
sự thiacutech ứng của loại higravenh cocircng ty nagravey với truyền thống thƣơng mại vagrave caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội của Việt Nam
Caacutec phƣơng phaacutep trecircn luocircn kết hợp với nhau hagravei hogravea để cugraveng giải quyết tốt
nhất caacutec vấn đề của đề tagravei luận aacuten
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten
Từ kết quả của quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đoacuteng goacutep thecircm những giaacute trị
về mặt yacute nghĩa khoa học vagrave thực tiễn trong một phạm vi nhất định Những điểm mới
vagrave đoacuteng goacutep của luận aacuten
(1) Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh khoa học nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện về cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
(2) Luận aacuten nghiecircn cứu caacutec vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn trecircn cơ sở đoacute xacircy
dựng mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhờ vậy coacute thể đoacuteng goacutep
thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mang nhiều triển vọng vagraveo trong hệ thống caacutec mocirc higravenh
doanh nghiệp với mục điacutech phục vụ caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
(3) Luận aacuten chỉ ra những hạn chế bất cập của caacutec quy định phaacutep luật hiện
nay liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản Đồng thời luận aacuten đoacuteng goacutep một số
kiến nghị nhằm hoagraven thiện caacutec quy định của phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
6 Kết cấu của luận aacuten
Ngoagravei phần mở đầu phần kết luận chung phụ lục vagrave danh mục tagravei liệu tham
khảo nội dung luận aacuten đƣợc chia lagravem bốn chƣơng chiacutenh với kết cấu
Chƣơng 1 Tổng quan tigravenh higravenh nghiecircn cứu
Chƣơng 2 Những vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave xacircy dựng
chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chƣơng 3 Mocirc higravenh của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam
Chƣơng 4 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng vagrave một số kiến nghị liecircn quan tới việc xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
7
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU
Lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời trecircn thế giới cugraveng với
cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc khaacute nhiều nhagrave nghiecircn cứu ở
khắp nơi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu Tuy nhiecircn do lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc phaacutet
triển từ cocircng ty hợp danh necircn thocircng thƣờng trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu dugrave ở
Việt Nam hay ở nƣớc ngoagravei caacutec taacutec giả chỉ chuacute trọng đến cocircng ty hợp danh cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đƣợc khaacutei quaacutet hoacutea một caacutech khaacute sơ sagravei Noacutei caacutech
khaacutec caacutec nghiecircn cứu noacutei chung chỉ mang tiacutenh chất rời rạc liệt kecirc đến một số khiacutea
cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Thực tế cho thấy vẫn chƣa coacute
một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo dagravenh hết nội dung của noacute chỉ để nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave vậy trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đề cập vagrave
phacircn tiacutech caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nhoacutem nghiecircn cứu về vấn đề ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản tồn tại trong hệ thống phaacutep luật thực định tại
nhiều quốc gia Qua tigravem hiểu về khaacutei niệm của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại nhiều
quốc gia thigrave vẫn thƣờng coacute những neacutet tƣơng đồng
Một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute liệt kecirc đến
ldquokhaacutei niệmrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm
ldquoThe law of partnership in Australia and New Zealandrdquo (tạm dịch Luật về
hợp danh ở Uacutec vagrave New Zealand) của hai taacutec giả Higgins vagrave Fletcher năm 1991 bản
thứ 6 xuất bản từ The law book company limited Saacutech đƣa ra một khaacutei niệm sơ
lƣợc về loại higravenh hợp danh hữu hạn (cocircng ty hợp vốn đơn giản) ở Uacutec vagrave
Newzealand Tuy nhiecircn nghiecircn cứu chỉ dừng mức khaacutei quaacutet về một số điểm cơ bản
của hợp danh hữu hạn Nhiều vấn đề phaacutep lyacute quan trọng khaacutec chƣa đƣợc caacutec taacutec giả
nghiecircn cứu sacircu
Khaacutei niệm hợp danh hữu hạn của Vƣơng quốc Anh đƣợc tigravem thấy trong saacutech
ldquoBusiness Lawrdquo (Luật Kinh tế) bản thứ 8 của caacutec taacutec giả Keith Abbott Norman
8
Pendlebury vagrave Kevin Wardman năm 2007 nhagrave xuất bản South-Western Nghiecircn
cứu cho thấy hợp danh hữu hạn ldquođƣợc ghi nhận vagraveo năm 1907 tại nƣớc Anhhellip Hợp
danh hữu hạn phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn (general partner) vagrave một
thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner) Thagravenh viecircn nhận vốn phải chịu traacutech nhiệm
cho toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ
chịu traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep của họrdquo [119 p 348-349] Về cơ bản
hagravem lƣợng thocircng tin từ saacutech cograven khaacute nhiều hạn chế
ldquoBusiness Law and the Regulation of Businessrdquo (Luật Kinh tế vagrave quy định
của kinh tế) bản thứ 9 nhagrave xuất bản Thomson West của taacutec giả Richard A Man vagrave
Barry S Roberts năm 2008 nghiecircn cứu nhiều vấn đề của luật kinh tế ở Hoa Kỳ
Khaacutei niệm về hợp danh hữu hạn đƣợc caacutec taacutec giả giới thiệu ngắn gọn ldquolagrave hiệp hội
kinh doanh gồm iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip thagravenh viecircn nhận vốn chịu traacutech nhiệm vocirc hạnhellip thagravenh viecircn goacutep vốn chịu
traacutech nhiệm hữu hạnhelliprdquo [135 p 610-611]
Tại Việt Nam số iacutet tagravei liệu nƣớc ngoagravei đƣợc dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey
sơ lƣợc về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Taacutec giả Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) với ldquoNhững vấn đề cơ bản của
luật phaacutep Mỹ - Fundamentals of American lawrdquo Khoa luật - Đại học NewYork
phaacutet hagravenh nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia dịch sang tiếng Việt vagrave
Saacutech ldquoEveryday American Law - Phaacutep luật phổ thocircng Hoa Kỳrdquo do hai dịch
giả Việt Nam lagrave Phan Văn Ba vagrave Phan Xuacircn Thảo biecircn dịch đƣợc nhagrave xuất bản
Tổng hợp thagravenh phố Hồ Chiacute Minh phaacutet hagravenh đầu năm 2012 nội dung của hai cuốn
saacutech trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật Hoa Kỳ hiện đại Vigrave
vậy chuacuteng chỉ đề cập một caacutech rất khaacutei lƣợc về một số vấn đề nhƣ khaacutei niệm đặc
điểmhellip của hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn
Trong một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh của Việt Nam thời kỳ trƣớc
đacircy ldquokhaacutei niệmrdquo cocircng ty hợp vốn đơn giản từng đƣợc giới thiệu tại
ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo của taacutec giả Lecirc Tagravei Triển quyển thứ 2 năm
1959 do Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản vagrave
9
ldquoLuật Thương mại Việt Nam dẫn giảirdquo của nhoacutem taacutec giả Lecirc Tagravei Triển
Nguyễn Vạng Thọ vagrave Nguyễn Tacircn quyển 2 nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten
năm 1973 taacutec phẩm ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo taacutec giả gọi đacircy lagrave ldquococircng ty cấp
vốn đơn giảnrdquo Cograven trong lần xuất bản năm 1973 caacutec taacutec giả thay đổi lại tecircn gọi
ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo trở thagravenh ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Becircn cạnh caacutec trigravenh
bagravey về ldquođịnh nghĩardquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhiều vấn đề phaacutep lyacute khaacutec của
loại higravenh cocircng ty nagravey cũng đƣợc giới thiệu trong cả hai taacutec phẩm nhƣ định nghĩa
tiacutenh chất vai trograve của những ngƣời thụ cấp cũng nhƣ quyền hạn traacutech nhiệm của họ
sự phacircn chia lỗ latildei giữa ngƣời chủ cấp vagrave ngƣời thụ cấphellip Đacircy lagrave caacutec cocircng trigravenh
nghiecircn cứu nền tảng cho caacutec nghiecircn cứu sau nagravey về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Viết trong thời gian gần đacircy một số taacutec phẩm tiecircu biểu coacute trigravenh bagravey khaacute kỹ
về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2009 ldquoKhaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh
nghiệp năm 2005rdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep 062009 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2013 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mại phần chung vagrave
thương nhacircnrdquo nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội liecircn quan đến cocircng ty hợp
vốn đơn giản taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng nghiecircn cứu rất chi tiết caacutec vấn đề khaacutei niệm
caacutec đặc điểm nguồn gốc cơ chế thagravenh viecircn vagrave caacutec đặc điểm của từng loại thagravenh
viecircnhellip Taacutec giả nagravey cho rằng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai
loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau nếu phacircn tiacutech từ khaacutei niệm vagrave một số đặc điểm của
chuacuteng Căn cứ caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đang bị gộp chung để trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty hợp
danh duy nhất Từ sự nhận thức khocircng rotilde ragraveng đatilde lagravem ảnh hƣởng đến sự phaacutet triển
của loại higravenh cocircng ty hợp danh hiện nay
Becircn cạnh đoacute một số luận văn luận aacuten của ngagravenh luật học tại Việt Nam gần
đacircy đatilde đề cập đến ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyễn Thị Thugravey Giang năm 2012 ldquoPhaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp
danhrdquo Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
10
Nguyễn Thị Huế năm 2012 ldquoPhaacutep luật về Cocircng ty hợp danh ở Việt Namrdquo
Luận aacuten Tiến sĩ luật học Học viện khoa học xatilde hội trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu caacutec
cocircng trigravenh khoa học nagravey đều coacute nhắc đến caacutec khaacutei niệm của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại một số quốc gia trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam Đặc
biệt taacutec giả Nguyễn Thị Huế đatilde nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về cocircng ty hợp
danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Trong luận aacuten cũng coacute một phần nghiecircn
cứu trigravenh bagravey khaacutei quaacutet về cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi lẽ giữa hai loại higravenh cocircng
ty nagravey vốn coacute nhiều điểm tƣơng đồng Với mục điacutech hoagraven thiện phaacutep luật về cocircng ty
hợp danh của Việt Nam taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp
danh vagrave coacute sự mở rộng nghiecircn cứu so saacutenh với phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec
Tigravem hiểu về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven coacute thể đƣợc tigravem
thấy trecircn mạng Internet trong một số website forums về phaacutep luật tại nƣớc ngoagravei
Chẳng hạn tại bagravei viết của taacutec giả Jean Murray về ldquolimited partnershiprdquo
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm Nội dung của bagravei
viết trigravenh bagravey caacutec vấn đề phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn trong đoacute bao gồm định
nghĩa một số vấn đề khaacutec của hợp danh hữu hạnhellip Sự hạn chế của bagravei viết thể hiện
khi noacute chỉ dừng ở mức liệt kecirc một số đặc thugrave cơ bản của hợp danh hữu hạn
Website ldquoLaw School Resourcesrdquo với bagravei viết ldquoAgency amp Partnership
Outlinesrdquo (Đại diện vagrave phaacutec thảo về hợp danh) nguồn
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm Bagravei viết giới thiệu về caacutec
loại higravenh tổ chức kinh doanh của Hoa Kỳ Đối với hợp danh hữu hạn bagravei viết trigravenh
bagravey sơ lƣợc về khaacutei niệm của noacute
Website ldquoResidual-rewardsrdquo với bagravei viết ldquoLimited Parthershipsrdquo đƣa ra một
số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến loại higravenh hợp danh hữu hạn nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml Nghiecircn cứu caacutec nội
dung từ trang web nagravey caacutec vấn đề đƣợc trigravenh bagravey khaacutei niệm thuận lợi vagrave khoacute khăn
khi lựa chọn kinh doanh dƣới higravenh thức hợp danh hữu hạnhellip
Website ldquoQuickMBArdquo với bagravei viết về chủ đề ldquolimited partnershiprdquo
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited Nội dung chủ yếu đề cập đến
11
những khiacutea cạnh phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn nhƣ khaacutei niệm caacutec đạo luật điều
chỉnh về hợp danh hữu hạn (năm 1916 sửa đổi caacutec năm 1976 vagrave 1985)
Trecircn trang baacutech khoa toagraven thƣ mở ldquoWikipediardquo đối với caacutec chủ đề về
ldquopartnershiprdquo ldquogeneral partnershiprdquo hay ldquolimited partnershiprdquo đƣờng link
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Partnership đăng
tải vagrave chỉnh sửa ngagravey 872011 luacutec 17 giờ 20 phuacutet Đacircy lagrave dạng tagravei liệu mở necircn việc
nghiecircn cứu nội dung của noacute ngƣời đọc chỉ coacute thể tiếp nhận một số khaacutei niệm về caacutec
loại higravenh hợp danh hay hợp danh hữu hạn tại Hồng Kocircng đƣợc giới thiệu sơ lƣợc
lagravem tƣ liệu tham khảo thecircm
Nhận xeacutet chung sau khi xem xeacutet một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về
cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy lagrave một loại higravenh doanh nghiệp coacute một số neacutet
tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp danh Điểm khaacutec biệt giữa chuacuteng lagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản thƣờng phải coacute thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn tham gia dƣới tƣ caacutech
lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Điều nagravey khaacutec với cocircng ty hợp danh truyền thống khi chỉ tồn
tại duy nhất một kiểu thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh Cacircu hỏi nghiecircn cứu
đƣợc đƣa ra liệu cograven coacute điểm khaacutec biệt nagraveo giữa hai loại cocircng ty nagravey
2 Nhoacutem nghiecircn cứu trecircn cơ sở trigravenh bagravey đa dạng những loại higravenh cocircng ty
ldquovới caacutec đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Cocircng ty hợp danh lagrave loại higravenh cocircng ty xuất hiện lacircu đời nhất trong lịch sử caacutec
higravenh thức cocircng ty Trecircn cơ sở từ cocircng ty hợp danh nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec đatilde
kế thừa caacutec đặc điểm vagrave phaacutet triển thecircm một số neacutet đặc thugrave riecircng Coacute thể noacutei cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một dạng cocircng ty đƣợc phaacutei sinh từ chiacutenh cocircng ty hợp
danh Becircn cạnh đoacute lịch sử caacutec higravenh thức cocircng ty trecircn thế giới vẫn thƣờng ghi nhận
thecircm một vagravei loại higravenh cocircng ty mang một số đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với
hai loại higravenh cocircng ty kể trecircn
Caacutec taacutec phẩm nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute sự giới thiệu khaacute
phong phuacute về nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau bao gồm
Saacutech ldquoLegal environment of business in the information agerdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute của doanh nghiệp trong thời đại thocircng tin) do McGraw-Hill Irwin phaacutet
12
hagravenh năm 2004 của hai taacutec giả David L Baumer vagrave JC Poindexter becircn cạnh việc
trigravenh bagravey về hợp danh (Partnership) vagrave hợp danh hữu hạn (Limited Partnership)
saacutech coacute đề cập đến một loại hợp danh khaacutec lagrave hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
(Limited Liability Partnership - LLP) trong một phạm vi hạn hẹp Tuy nhiecircn saacutech
ldquoCanadian Corporate law Cases Notes amp Materialsrdquo (Luật Doanh nghiệp
Canada caacutec trường hợp chuacute yacute vagrave tagravei liệu) bản thứ 4 Lexis Nexis phaacutet hagravenh tập thể
taacutec giả Bruce Welling Lionel Smith vagrave Leonard I Rotman năm 2010 lại coacute sự
phacircn tiacutech khaacute kỹ lƣỡng về hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) mới xuất hiện tại
Canada vagrave LLP đƣợc coi lagrave ldquomột biến thể từ khuocircn mẫu Ordinary Partnershiprdquo
[144 p 45] ldquoLLP đatilde đƣợc chứng minh lagrave khaacute phổ biến cho caacutec cocircng ty chuyecircn
nghiệp tigravem caacutech lagravem giảm traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn của chuacuteng vigrave những sự sơ
suất nghề nghiệprdquo [144 p 47]
Một loại higravenh hợp danh mới xuất hiện gần đacircy tại Hoa Kỳ đƣợc giới thiệu
trong ldquoBusiness law and the regulatory environmentrdquo (Luật Kinh tế vagrave mocirci trường
phaacutep lyacute) McGraw-Hill Irwin năm 2001 tập thể taacutec giả Jane P Mallor A James
Barness Thomas Bowers Micheal J Phillips vagrave Arlen W Langvardt vagrave
ldquoBusiness law the ethical global and e - commerce environmentrdquo (Luật
Kinh tế đạo đức toagraven cầu vagrave mocirci trường thương mại điện tử) McGraw-Hill Irwin
năm 2007 nhoacutem taacutec giả Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers vagrave
Arlen W Langvardt cả hai taacutec phẩm trigravenh bagravey khaacute nhiều về hợp danh vagrave hợp danh
hữu hạn tại Hoa Kỳ Ngoagravei những nghiecircn cứu khaacute cơ bản taacutec phẩm ldquoBusiness law
and the regulatory environmentrdquo cograven trigravenh bagravey khaacutei lƣợc về một loại higravenh tổ chức
kinh doanh mới xuất hiện gần đacircy nhƣng khaacute gần gũi với hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ lagrave loại higravenh Limited Liability Limited Partnership (LLLP) Tuy vậy saacutech chỉ
dừng ở mức necircu một số điểm tƣơng đồng của loại higravenh LLLP so với hợp danh hữu
hạn chứ chƣa đi sacircu nghiecircn cứu Cograven ldquoBusiness law the ethical global and e -
commerce environmentrdquo cập nhật nhiều vấn đề phaacutep luật kinh tế mới nhất tại Hoa
Kỳ Becircn cạnh caacutec nghiecircn cứu khaacute phổ biến về hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn nhoacutem
taacutec giả đatilde nghiecircn cứu kỹ lƣỡng hơn về loại higravenh LLLP vigrave đacircy vốn đƣợc coi lagrave khaacute
13
gần gũi vagrave gần nhƣ lagrave một ldquobiến thểrdquo của hợp danh hữu hạn Saacutech phacircn tiacutech những
đặc trƣng của cả hai loại higravenh hợp danh cũng nhƣ chỉ ra sự khaacutec biệt giữa chuacuteng
Cograven tại Việt Nam số iacutet taacutec phẩm điển higravenh trigravenh bagravey về sự đa dạng của caacutec
loại higravenh hợp danh nhƣ
Luật Kinh tế Việt Nam năm 2006 của nhoacutem taacutec giả Lecirc Minh Toagraven Nguyễn
Nhƣ Phaacutet Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet
hagravenh Becircn cạnh phần trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn
saacutech cograven giới thiệu thecircm một loại higravenh hợp danh khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech
nhiệm hữu hạn Đối với loại higravenh cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn saacutech giải
thiacutech ldquokhaacutec với cocircng ty hợp danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn
lạm dụng địa vị của migravenh để tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro
thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong
phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng tyhellip loại doanh nghiệp nagravey đặc biệt thiacutech hợp đối với
nghề mang tiacutenh chuyecircn mocircn cao nhƣ kế toaacuten kiểm toaacutenhellip bởi noacute cho pheacutep nhagrave đầu
tƣ linh hoạt trong việc quản lyacute vagrave điều hagravenh đồng thời lại coacute thể giuacutep họ traacutenh đƣợc
traacutech nhiệm vocirc hạn trong một số trƣờng hợprdquo [73 tr 224-225]
Tigravem kiếm trecircn Internet taacutec giả Jean Murray coacute bagravei viết ldquoWhat are the
Different Types of Partnershipsrdquo (Thứ gigrave khaacutec biệt giữa caacutec loại hợp danh)
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm Bagravei viết
giới thiệu một số loại higravenh hợp danh nhƣ hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn Ngoagravei ra
bagravei viết cograven trigravenh bagravey loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) Taacutec giả chỉ rotilde
sự khaacutec biệt của LLP với hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn ldquotrong LLP tất cả caacutec
thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Vigrave vậy taacutec giả của bagravei viết cho rằng ldquoLLP khaacute
gần với loại higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (Limited Liability Company)rdquo
Nhận xeacutet chung caacutec loại higravenh cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty hợp danh nhƣ hợp
danh hữu hạn hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) hay loại higravenh LLLP thƣờng coacute
một số đặc trƣng khaacute gần gũi với loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống Tuy
nhiecircn chuacuteng coacute một số điểm mới hoặc sự khaacutec biệt so với hợp danh truyền thống
nhƣ đa dạng hơn về loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của nhiều loại higravenh thagravenh
14
viecircn khaacutec nhau Caacutec loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn hay LLLP cograven khaacute
mới mẻ hoặc khocircng mấy phổ biến necircn rất iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu Nếu coacute cocircng
trigravenh nghiecircn cứu thigrave thƣờng chỉ lagrave sự liệt kecirc một số neacutet đặc trƣng rất cơ bản của
chuacuteng Tuy vậy việc nghiecircn cứu nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau giuacutep cho luận
aacuten coacute sự đa dạng hơn về caacutech nhigraven nhận đaacutenh giaacute về cocircng ty hợp vốn đơn giản
3 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo hay ldquosự khaacutec biệt
giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với caacutec loại higravenh hợp danh khaacutecrdquo
Phaacutep luật của caacutec nƣớc thƣờng quy định sự tồn tại của một hoặc một số loại
higravenh hợp danh nhƣ hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh traacutech nhiệm hữu
hạnhellip vagrave giữa caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey đều coacute điểm khaacutec biệt Vigrave thế phaacutep luật caacutec
quốc gia đoacute thƣờng phacircn định rạch rogravei higravenh thức phaacutep lyacute của từng loại higravenh hợp
danh để trecircn cơ sở nagravey xacircy dựng những điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp vagrave đầy đủ đối
với chuacuteng Nghiecircn cứu về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của caacutec loại higravenh hợp danh vagrave ldquosự
khaacutec biệt giữa caacutec loại higravenh hợp danhrdquo lagrave một đề tagravei thu huacutet nhiều nhagrave nghiecircn cứu
tại Việt Nam hay thế giới
Một số nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi quốc tế chẳng hạn trong tạp chiacute
ldquoThe Entrepreneur magazine small business advisorrdquo (Tạp chiacute doanh nhacircn tư vấn
doanh nghiệp nhỏ) nhagrave xuất bản John Wiley amp Sons Inc của tập thể nhiều taacutec giả
do Charles Fuller lagrave chủ biecircn năm 1995 đatilde trigravenh bagravey sơ lƣợc về loại higravenh hợp danh
vagrave hợp danh hữu hạn Một phần nghiecircn cứu hạn hẹp đƣợc nhoacutem taacutec giả tigravem hiểu vagrave
phacircn tiacutech về sự khaacutec biệt cơ bản giữa hai loại higravenh hợp danh nagravey
Một số taacutec giả Việt Nam khocircng đồng tigravenh với vấn đề ldquokhocircng taacutech bạch higravenh
thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn ldquoLuật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản
Thống kecirc năm 1999
Nguyễn Mạnh Baacutech ldquoCaacutec cocircng ty thương mạirdquo nhagrave xuất bản Tổng hợp
Đồng Nai năm 2006
Nguyễn Việt Khoa vagrave Từ Thanh Thảo ldquoLuật Kinh tếrdquo nhagrave xuất bản Phƣơng
Đocircng năm 2010 vagrave
15
Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn) năm 2010 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mạirdquo nhagrave
xuất bản giaacuteo dục Việt Nam giữa caacutec taacutec giả trecircn dƣờng nhƣ coacute một quan điểm
khaacute tƣơng đồng khi cho rằng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản chƣa rotilde ragraveng Taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng đƣa ra luận điểm ldquonếu
căn cứ vagraveo tiacutenh chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp
danh theo Luật Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loạihellip đoacute lagrave cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87] Nguyễn Mạnh Baacutech cho rằng
ldquococircng ty hợp danh theo quy định của Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 coacute hai higravenh
thức cocircng ty hợp danh trong đoacute chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [4 tr 68] Nguyễn Việt
Khoa vagrave Từ Thanh Thảo viết ldquoso saacutenh với quan niệm truyền thống về cocircng ty phaacutep
luật Việt Nam đatilde gộp mocirc higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vagraveo chung khaacutei niệm về cocircng ty hợp danhrdquo [55 tr 147] Nghiecircn cứu của
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn về mocirc higravenh cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquoCaacutec nhagrave lagravem luật nƣớc ta gộp luocircn cả hai loại higravenh doanh nghiệp nagravey
thagravenh một loại duy nhất đoacute lagrave cocircng ty hợp danhrdquo [54 tr 197] Ngoagravei higravenh thức
phaacutep lyacute một số vấn đề khaacutec đƣợc đề cập nhƣ thagravenh lập quản lyacute điều hagravenh đời
sống cocircng ty phần vốn goacutep sự giải thểhellip
Cần kể đến số iacutet nghiecircn cứu khaacutec đƣợc đăng trecircn một số tạp chiacute khoa học uy
tiacuten tại Việt Nam với nội dung chiacutenh bagraven luận về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo vagrave một số vấn
đề khaacutec của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Vũ Đặng Hải Yến (2004) ldquoHướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp danh ở Việt Nam hiện nayrdquo tạp chiacute Luật học số 032004
Đồng Ngọc Ba (2005) ldquoMột số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Namrdquo tạp chiacute Luật học số 012005
Bugravei Xuacircn Hải (2008) ldquoPhaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhậprdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008
Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) ldquoĐề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005rdquo tạp chiacute Nghề Luật số 032012
16
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven thiện
phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị trƣờng ở
Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 072014 liecircn quan
đến vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
1999 Vũ Đặng Hải Yến đƣa ra nhận xeacutet với những quy định của Luật Doanh
nghiệp cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại loại thứ nhất chỉ bao gồm
caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (taacutec giả
gọi đacircy lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Taacutec giả Đồng Ngọc Ba coacute quan điểm rotilde ragraveng
hơn về sự khocircng taacutech bạch rạch rogravei giữa higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn coacute thể gacircy ra những khoacute khăn trong việc giải thiacutech vagrave aacutep
dụng phaacutep luật Cograven Bugravei Xuacircn Hải cho rằng ldquoHợp danh thocircng thƣờng lagrave hợp danh
magrave chỉ coacute một loại thagravenh viecircn (partners) tất cả đều chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec
khoản nợ của hợp danh tất cả thagravenh viecircn đều tham gia điều hagravenh kinh doanh Hợp
danh hữu hạn thigrave coacute hai loại thagravenh viecircn (1) caacutec thagravenh viecircn chỉ goacutep vốn để lấy lời vagrave
chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep vagraveo hợp danh nhƣng
khocircng đƣợc tham gia quản lyacute - điều hagravenh (limited partner) vagrave (2) thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave coacute quyền quản lyacute điều hagravenh kinh doanh (general partner)rdquo
[43 tr 40-41] Taacutec giả Đagraveo Lộc Bigravenh trong phần kiến nghị về cocircng ty hợp danh
cũng đƣa ra một số luận điểm chứng minh những bất cập của Luật Doanh nghiệp về
cocircng ty hợp danh trong đoacute higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh hiện nay chƣa
rotilde ragravenghellip Hai bagravei viết của học giả Ngocirc Huy Cƣơng trong giai đoạn goacutep yacute cho dự
thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi hiện nay đều coacute khuynh hƣớng cho rằng cần thiết
phải taacutech cocircng ty hợp vốn đơn giản ra khỏi cocircng ty hợp danh vigrave chuacuteng lagrave caacutec higravenh
thức cocircng ty khaacutec nhau
Toacutem lại caacutec quốc gia khaacutec vẫn thƣờng taacutech bạch loại higravenh hợp danh vagrave hợp
danh hữu hạn thagravenh hai chủ thể kinh doanh khaacutec nhau Từ đoacute coacute thể necircu ra cacircu hỏi
17
nghiecircn cứu việc taacutech bạch khocircng rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute lagravem ảnh hƣởng tới sự tồn tại vagrave phaacutet triển của chuacuteng tại Việt Nam
4 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề liecircn quan đến ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của mọi
loại higravenh cocircng ty noacutei chung vagrave của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng
Cần khẳng định nghiecircn cứu bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
lagrave một vấn đề rất quan trọng Bản chất của cocircng ty chi phối mọi quan hệ sự ảnh
hƣởng taacutec động của noacute đối với caacutec chủ thể khaacutec Nghiecircn cứu bản chất cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho ngƣời đọc nắm bắt những hạt nhacircn cốt lotildei quyết định sự
higravenh thagravenh vagrave tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey rất iacutet
cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới hay tại Việt Nam đề cập một caacutech chi tiết đến
cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy lại cagraveng khoacute khăn hơn khi muốn tigravem hiểu caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu về vấn đề bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn phƣơng diện nghiecircn cứu về vấn đề ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản ngƣời đọc tigravem thấy trong số iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu
Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long năm 2001 ldquoCocircng ty Bản chất
phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quanrdquo
tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2003 ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại
higravenhrdquo Tạp chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2012 Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 11 (295)
2012 đacircy đều lagrave những cocircng trigravenh nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về caacutec vấn đề
liecircn quan đến bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty Ngoagravei phần nghiecircn cứu
chung về bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty trong caacutec bagravei viết nagravey cograven coacute sự nghiecircn cứu
về caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Chẳng hạn bagravei
viết ldquoCocircng ty Bản chất phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn
bản phaacutep luật liecircn quanrdquo caacutec taacutec giả viết ldquoCocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại
thagravenh viecircn khaacutec nhau vagrave khocircng bigravenh đẳng với nhau lagrave ldquothagravenh viecircn xuất tƣrdquo vagrave
ldquothagravenh viecircn thụ tƣrdquo hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị (quản lyacute vagrave sử dụng vốn)helliprdquo
18
[19 tr 37] Bổ sung thecircm cho nghiecircn cứu nagravey taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng trong bagravei
viết ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenhrdquo cho rằng ldquoloại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản nhấn mạnh tới hay kết hợp giữa caacutec yếu tố quan hệ giữa caacutec
thagravenh viecircn vagrave chế độ traacutech nhiệmrdquo [20 tr 1-8] Cograven bagravei viết ldquoPhaacutep luật giải quyết
tranh chấp nội bộ cocircng ty nhận thức thực trạng vagrave cải caacutechrdquo trigravenh bagravey sơ lƣợc về
bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty
5 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế
đại diệnrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoCơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của bất kỳ loại higravenh
doanh nghiệp noacutei chung đều lagrave những mối quan tacircm lagrave đối tƣợng tigravem hiểu của rất
nhiều nhagrave nghiecircn cứu Bởi lẽ một loại higravenh cocircng ty dugrave lớn hay nhỏ dugrave lagrave cocircng ty
đối nhacircn hay cocircng ty đối vốn đều phải coacute một bộ maacutey điều hagravenh hoạt động Về cơ
bản cocircng ty hợp vốn đơn giản gần nhƣ rập khuocircn mọi vấn đề của cocircng ty hợp danh
về tổ chức quản trị hay đại diện Tuy nhiecircn sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn iacutet
nhiều lagravem thay đổi vấn đề tổ chức quản trị hay đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản Nghiecircn cứu caacutec vấn đề nagravey đƣợc nhiều nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt
Nam chuacute yacute vagrave coacute thể tigravem thấy trong một số nghiecircn cứu điển higravenh
Saacutech ldquoThe legal and social environment of businessrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute vagrave
xatilde hội của doanh nghiệp) bản thứ 4 caacutec taacutec giả Douglas Whitman vagrave John William
Gergacz nhagrave xuất bản McGraw-Hill Inc năm 1994 Phần nhỏ trong taacutec phẩm nagravey
trigravenh bagravey về quản lyacute điều hagravenh ldquohợp danh hữu hạn đƣợc quản lyacute điều hagravenh bởi caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn thực hiện caacutec quyền nagravey thigrave sẽ khocircng
cograven cơ chế bảo vệ về mặt traacutech nhiệm hữu hạn đối với tagravei sảnhelliprdquo [145 p 375-376]
Hoặc saacutech ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute vagrave caacutec quy định của doanh nghiệp) bản thứ 10 nhagrave xuất bản McGraw-Hill
Inc năm 1996 của nhoacutem taacutec giả Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd vagrave
Jery W Morehead Trong phần nghiecircn cứu về quản lyacute điều hagravenh của hợp danh hữu
hạn tại Hoa Kỳ ldquomột hợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ngƣời điều
19
hagravenh hoạt động Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute điều
hagravenhhelliprdquo [126 p 234]
ldquoBusiness its legal Ethical and global environmentrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh Đạo đức vagrave toagraven cầu) bản thứ 7 nhagrave xuất bản Thomson West năm
2006 của taacutec giả Marianne M Jennings Phần nghiecircn cứu hợp danh hữu hạn saacutech
trigravenh bagravey những vấn đề mới trecircn cơ sở aacutep dụng caacutec nội dung từ đạo luật sửa đổi
Luật hợp danh hữu hạn của Hoa Kỳ (Revised Uniform Limited Partnership Act
2001) thủ tục higravenh thagravenh quản trị điều hagravenh vấn đề đại diện của caacutec thagravenh viecircnhellip
Cograven nghiecircn cứu vấn đề cơ chế đại diện của hợp danh hữu hạn coacute thể tigravem
thấy trong saacutech ldquoIrwinrsquos Business law concepts analysis perspectivesrdquo (Khaacutei niệm
luật Kinh tế phacircn tiacutech quan điểm của Irwin) do nhoacutem Elliot I Klayman John W
Bagby vagrave Nan S Ellis nhagrave xuất bản Irwin năm 1994 Vấn đề đại diện của hợp danh
hữu hạn sẽ đƣợc tiến hagravenh bởi ldquocaacutec thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền đại diện để thực
hiện caacutec hoạt động kinh doanh của hợp danh noacutei chunghelliprdquo [133 p 811]
Francis Lemeunier với taacutec phẩm ldquoNguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại
Luật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia Hagrave Nội phaacutet hagravenh năm 1993 Hệ
thống phaacutep luật cocircng ty của Phaacutep caacutec higravenh thức cocircng ty đối nhacircn bao gồm cocircng ty
liecircn danh (cocircng ty hợp danh) vagrave cocircng ty goacutep vốn đơn giản (cocircng ty hợp vốn đơn
giản) Những neacutet cơ bản đƣợc trigravenh bagravey liecircn quan đến hai loại higravenh cocircng ty nagravey nhƣ
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty caacutec mối quan hệ giữa caacutec loại thagravenh viecircn vagrave với becircn
ngoagravei caacutec quy định đối với cơ quan điều hagravenh quản trị của cocircng tyhellip
Số iacutet tagravei liệu đƣợc biecircn dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey sơ lƣợc về vấn đề
quản trị điều hagravenh vagrave đại diện đƣợc trigravenh bagravey trong ldquoTigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ
trong điều kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giớirdquo saacutech tham khảo do
nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet hagravenh tập thể taacutec giả vagrave do Phạm Duy Nghĩa
(chủ biecircn) năm 2001 Nghiecircn cứu cho thấy trong cocircng ty hợp danh hữu hạn của
Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty vagrave khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty trong caacutec giao dịch phaacutep lyacuterdquo [64 tr 152]
20
Một số nghiecircn cứu tại Việt Nam nhƣng khaacute rời rạc coacute đề cập đến vấn đề
ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của cocircng ty hợp danh
Chẳng hạn trong taacutec phẩm ldquoBagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005rdquo nhagrave xuất bản
Chiacutenh trị quốc gia sự thật phaacutet hagravenh năm 2008 do Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn) đatilde
trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện hagravenh Đối với loại higravenh cocircng
ty hợp danh taacutec giả nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản cơ cấu tổ chức quản trị điều
hagravenh cơ chế đại diện của cocircng ty nagraveyhellip
ldquoLuật Kinh doanh Việt Namrdquo của Nguyễn Quốc Sỹ vagrave Nguyễn Văn Nocircng
năm 2009 nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hồ Chiacute Minh phần nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp danh đatilde trigravenh bagravey caacutec vấn đề đặc điểm bộ maacutey điều hagravenh Caacutec thagravenh tố của
ldquobộ maacutey điều hagravenhrdquo cocircng ty hợp danh đƣợc phacircn tiacutech gồm ldquoHội đồng thagravenh viecircn
(board of members) gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
(chairman of the board) Giaacutem đốc (director) hoặc Tổng giaacutem đốc (general
director) caacutec chức danh quản lyacute (corporate officers) vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
(corporate controller) do thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng đảm nhiệmrdquo [96 tr 49]
ldquoLuật kinh tếrdquo của caacutec taacutec giả Minh Ngọc vagrave Ngọc Hagrave năm 2011 nhagrave xuất
bản Lao động phaacutet hagravenh về cơ bản saacutech trigravenh bagravey nhiều vấn đề khaacutec nhau của hệ
thống phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay Đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện
hagravenh của Luật Doanh nghiệp 2005 saacutech trigravenh bagravey một caacutech trọn vẹn về caacutec quy
định của phaacutep luật liecircn quan đến cocircng ty hợp danh Những vấn đề phaacutep lyacute đatilde đƣợc
trigravenh bagravey gồm đặc điểm hiện trạng phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
hiện nay bộ maacutey tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave đại diện của cocircng ty hợp danhhellip
Nghiecircn cứu của Lecirc Minh Phiếu năm 2006 ldquoCaacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ
biến ở Phaacuteprdquo tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute caacutec số 4 (35)2006 vagrave số 5 (36)2006 taacutec
giả trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến từ trƣớc đến nay tại
Cộng hogravea Phaacutep Đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bagravei viết đề cập những
vấn đề nguồn gốc higravenh thagravenh caacutec loại higravenh thagravenh viecircn trong cocircng ty vấn đề cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh cơ chế đại diệnhellip
21
Nhận xeacutet chung caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu một số vấn đề
lyacute luận cơ bản về ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của loại
higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn caacutec nghiecircn cứu đoacute
chỉ mang tiacutenh liệt kecirc giải thiacutech lagrave chủ yếu necircn cograven khaacute nhiều hạn chế thiếu soacutet
6 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề về ldquovai trograve quyền hạn vagrave nghĩa vụ của caacutec
loại higravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Nghiecircn cứu vai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cơ bản Vigrave vậy khaacute nhiều cocircng
trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam coacute đề cập đến vấn đề nagravey Trecircn phạm
vi thế giới một số nghiecircn cứu điển higravenh đƣợc tigravem thấy
ldquoLaw and business the regulatory environmentrdquo (Luật vagrave mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh) bản thứ 4 McGraw-Hill Inc năm 1994 của caacutec taacutec giả Lawrence S
Clark Robert J Allberts vagrave Peter D Kinder Trong phần nghiecircn cứu về hợp danh
hữu hạn của Hoa Kỳ saacutech trigravenh bagravey caacutec vấn đề bản chất vai trograve của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn nhƣ sự quản lyacute goacutep vốn vagrave bồi thƣờng hay nghĩa vụ tagravei chiacutenh của những
thagravenh viecircn nagravey vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nhƣ vốn goacutep quyền của thagravenh
viecircn goacutep vốn hay khả năng chuyển nhƣợng số vốn goacutep của họhellip ldquoVề cơ bản thagravenh
viecircn nhận vốn coacute caacutec quyền nghĩa vụ vagrave đồng thời coacute quyền đại diện cho cocircng ty
nhƣ lagrave thagravenh viecircn trong một hợp danh thocircng thƣờngrdquo [125 p 399] cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn ldquovai trograve chiacutenh của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong liecircn doanh lagrave để đoacuteng goacutep
thecircm nguồn tagravei chiacutenhrdquo [125 p 400]
Ngoagravei ra trong ldquoLaw for businessrdquo (Luật dagravenh cho kinh doanh) bản thứ 7
nhagrave xuất bản Irwin McGraw-Hill của tập thể taacutec giả A James Barner Terry
Morehead Dworkin vagrave Eric L Richards năm 2000 cuốn saacutech coacute sự phacircn tiacutech một
số khiacutea cạnh phaacutep lyacute cơ bản của hợp danh hữu hạn vagrave coacute đề cập đến vấn đề ldquoquyền
vagrave nghĩa vụ của caacutec loại thagravenh viecircn trong cocircng tyrdquo Tuy vậy việc nghiecircn cứu chỉ sơ
lƣợc về một số điểm chiacutenh yếu
Tại Việt Nam cuốn ldquoMột số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về
cocircng ty ở Việt Nam hiện nayrdquo của Nguyễn Thị Thu Vacircn nhagrave xuất bản Chiacutenh trị
22
quốc gia năm 1998 lagrave cuốn saacutech đƣợc viết trƣớc thời điểm Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh Với cocircng ty hợp vốn đơn giản những vấn đề caacutec đặc điểm caacutech thức
phacircn biệt từng loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip đƣợc taacutec giả trigravenh bagravey trong phạm vi khaacute hạn hẹp
Ngoagravei ra cuốn ldquoBước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại Mỹrdquo của tập thể taacutec
giả vagrave do nhagrave luật học Đagraveo Triacute Uacutec chủ biecircn Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep
luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội phaacutet hagravenh năm 2002 Theo đoacute cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave một loại cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn Saacutech trigravenh bagravey sơ
lƣợc caacutec vấn đề về nguồn gốc quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn cocircng ty đối nhacircnhellip
Suốt thời gian khaacute dagravei một số giaacuteo trigravenh điển higravenh thuộc chuyecircn ngagravenh luật
kinh tế coacute đề cập đến ldquovai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo tại phần nghiecircn cứu trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh nhƣ
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei
Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội chủ biecircn
Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Phạm Duy Nghĩa năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật thương mại (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Nguyễn Viết Tyacute
năm 2011)
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật kinh tế (Học viện Tagravei chiacutenh chủ biecircn Lecirc Thị Thanh
năm 2010)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Việt Nam (Khoa Luật - Viện Đại học Mở Hagrave Nội chủ
biecircn Nguyễn Nhƣ Phaacutet năm 2011) vagrave
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế (Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn chủ
biecircn Nguyễn Hợp Toagraven năm 2012)
Mặt khaacutec số iacutet taacutec phẩm viết dƣới dạng giaacuteo trigravenh luật kinh tế của một số taacutec
giả khaacutec thƣờng coacute một phần nghiecircn cứu bagraven luận về vấn đề nagravey
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế khoa Kinh tế vagrave Quản trị kinh doanh - Viện Đại học
Mở Hagrave Nội nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2007 (Nguyễn Nhƣ Phaacutet chủ biecircn Đồng
Ngọc Ba)
23
Phaacutep luật về kinh doanh nhagrave xuất bản Bƣu điện năm 2007 (Nguyễn Nhƣ
Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven chủ biecircn Bugravei Nguyecircn Khaacutenh)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2009 (Ngocirc Văn
Tăng Phƣớc)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2011
(Nguyễn Thị Thanh Thủy chủ biecircn) vagrave
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2012 (Bugravei
Anh Thủy chủ biecircn)
Điểm chung của caacutec giaacuteo trigravenh trecircn lagrave trigravenh bagravey phacircn tiacutech căn cứ theo caacutec
quy định của Luật Doanh nghiệp hiện hagravenh Tại phần nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng
ty hợp danh caacutec giaacuteo trigravenh thƣờng phacircn tiacutech vagrave trigravenh bagravey về hai loại higravenh thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Caacutec vấn đề về vai trograve quyền hạn
traacutech nhiệm hay tầm quan trọng của từng loại thagravenh viecircn đều đƣợc đề cập Tuy vậy
do trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau necircn khocircng coacute giaacuteo trigravenh nagraveo nghiecircn
cứu một caacutech chi tiết
7 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo của cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Qua tigravem hiểu cho thấy số iacutet taacutec phẩm điển higravenh nghiecircn cứu vấn đề nagravey đatilde
đƣợc tigravem thấy trong
Văn Thiệu năm 2002 ldquoVigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sốngrdquo tạp
chiacute Phaacutep lyacute số 42002
Đỗ Văn Đại năm 2005 ldquoCần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danhrdquo tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005
Phạm Duy Nghĩa năm 2006 ldquoSự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty Cộng hogravea
liecircn bang Đức vagrave so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Namrdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập
phaacutep số (79) 72006 vagrave
Lecirc Việt Anh năm 2008 ldquoVề tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danhrdquo tạp
chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 caacutec cocircng trigravenh nagravey nghiecircn cứu cocircng ty hợp
danh dƣới một số khiacutea cạnh phaacutep lyacute Taacutec giả Văn Thiệu nghiecircn cứu cocircng ty hợp
24
danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave lyacute giải tại sao cocircng ty nagravey khocircng đƣợc nhiều
nhagrave đầu tƣ Việt Nam ƣa chuộng Taacutec giả đƣa ra một số nguyecircn nhacircn nhƣ việc
khocircng xaacutec định rotilde vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng xaacutec định rotilde phần traacutech nhiệm
của từng thagravenh viecircn hợp danh trong traacutech nhiệm liecircn đới chunghellip Bagravei của taacutec giả
Đỗ Văn Đại viết trong giai đoạn goacutep yacute cho caacutec dự thảo của Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde bagraven luận vagrave goacutep yacute những vấn đề nhƣ thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty
hợp danhhellip Cograven Lecirc Việt Anh chủ yếu bagraven luận vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 Taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề
liecircn quan đến việc quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh lợi iacutech của
thagravenh viecircn hợp danh từ việc phaacutep luật quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp
danhhellip Trong phần nghiecircn cứu về ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty dacircn luật vagrave hợp
danhrdquo của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ngƣời đọc coacute thể nắm bắt thecircm về loại higravenh
cocircng ty dacircn luật tại Đức vốn coacute nhiều neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh Nội
dung bagravei viết cograven cho ngƣời đọc biết cocircng ty hợp danh tại Đức coacute thể tồn tại dƣới
nhiều loại khaacutec nhau trong đoacute ldquobao gồm hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh
cổ phần vagrave caacutec loại cocircng ty nagravey đều đƣợc cocircng nhận coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hạn chế
(tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng đầy đủ) khoảng gần một thế kỷrdquo [68 tr 54-55]
Website của ldquoVCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Namrdquo năm
2013 coacute bagravei ldquoBaacuteo caacuteo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx Mục điacutech
cơ bản của bagravei baacuteo caacuteo lagrave kiến nghị một số vấn đề bất cập của nhiều lĩnh vực phaacutep
luật khaacutec nhau tại Việt Nam Trong phần kiến nghị về Luật Doanh nghiệp 2005 baacuteo
caacuteo đề xuất quan điểm necircn bỏ đi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn tại khoản 2 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Quan điểm nagravey cần phải
đƣợc suy nghĩ vagrave xem xeacutet thật kỹ lƣỡng vigrave noacute cograven coacute nhiều bất cập
Nhận xeacutet chung về vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản một số quốc gia trecircn thế giới gần đacircy đatilde coacute quan niệm
lại về vấn đề cho pheacutep cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đƣợc tƣ
caacutech phaacutep nhacircn bởi lẽ khi đatilde lagrave phaacutep nhacircn thigrave caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey sẽ gặp
25
nhiều thuận lợi hơn khi tham gia kinh doanh hay cạnh tranh với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde tiến bộ hơn Luật Doanh nghiệp
1999 khi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute đƣợc tƣ caacutech phaacutep nhacircn Điều nagravey
cograven phugrave hợp với xu hƣớng hội nhập chung của phaacutep luật thế giới hiện nay
8 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với caacutec loại higravenh cocircng ty đối vốn khi caacutec thagravenh viecircn luocircn đƣợc giới
hạn traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep (tiacutenh chất traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản) thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau về địa vị phaacutep lyacute
vagrave đồng thời với noacute lagrave ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo Thagravenh viecircn nhận
vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute bản chất phaacutep lyacute nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh
của cocircng ty hợp danh nghĩa lagrave thagravenh viecircn nhận vốn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc
hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn họ hƣởng một
đặc thugrave tƣơng đối xa lạ với bản chất của một loại higravenh cocircng ty đối nhacircn truyền
thống Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
chiacutenh Nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc một số taacutec phẩm điển higravenh thể hiện
Trecircn phạm vi thế giới một số nghiecircn cứu tiecircu biểu nhƣ
Tạp chiacute ldquoEntrepreneur magazine small business legal guiderdquo (Tạp chiacute doanh
nhacircn hướng dẫn phaacutep lyacute doanh nghiệp nhỏ) xuất bản John Wiley amp Sons Inc năm
1995 của hai taacutec giả Barbara CS Shea vagrave Jennifer Haupt Liecircn quan đến hợp danh
hữu hạn một số vấn đề nhƣ caacutech thức thagravenh lập traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốnhellip Theo đoacute ldquoCaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ khaacutec của hợp danh nhiều hơn so với số tiền ban đầu họ đatilde đầu tƣrdquo [140 p 40]
Cograven tại Việt Nam sự nghiecircn cứu về ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệmrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tigravem thấy qua taacutec phẩm của caacutec taacutec
giả Friedrich Fubler vagrave Jurgen Simon ldquoMấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng hogravea Liecircn
bang Đứcrdquo do nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute phaacutet hagravenh năm 1992 Trong phần những vấn
đề cơ bản về luật cocircng ty hai giaacuteo sƣ trigravenh bagravey tổng quan một số loại higravenh cocircng ty
26
tại Đức hiện nay Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản sự phaacutec họa một số đặc điểm
phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey cơ chế thay đổi thagravenh viecircn vấn đề traacutech nhiệm
quyền hạn của caacutec loại thagravenh viecircnhellip So với nhiều quốc gia khaacutec phaacutep luật Đức yecircu
cầu khaacute chặt chẽ vấn đề traacutech nhiệm caacute nhacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Vũ Văn Mẫu với taacutec phẩm ldquoDacircn luật khaacutei luậnrdquo Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất
bản năm 1961 thực chất đacircy lagrave một trong những cocircng trigravenh nghiecircn cứu tiecircu biểu về
dacircn luật của thời kỳ trƣớc Tuy nhiecircn ở phần nghiecircn cứu về phaacutep nhacircn taacutec giả coacute
khaacutei quaacutet một số vấn đề sơ lƣợc về loại higravenh hội hợp danh (socieacuteteacute en nom collectif)
hay hội hợp tƣ (socieacuteteacute en commandite) Qua đoacute những ngƣời nghiecircn cứu về sau coacute
thể nắm bắt một số đặc điểm nhƣ đặc điểm của hội hợp tƣ hay traacutech nhiệm của hội
viecircn ldquoTất cả caacutec hội viecircn ở hội hợp danh vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ ở hội hợp tƣ phải
chịu traacutech nhiệm về caacutec moacuten nợ của cocircng ty đối với cả tagravei sản của migravenhrdquo [60 tr
413] Lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu chuyecircn về dacircn luật necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
đƣợc nghiecircn cứu sacircu hơn
9 Nhoacutem nghiecircn cứu tiếp cận dƣới caacutec goacutec độ nhƣ ldquonguồn gốc caacutec vấn đề
về thuế sự keacutem hấp dẫn vagrave caacutec hạn chế của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc caacutec thuận lợi của chuacutengrdquo
Một số vấn đề về nguồn gốc về thuế hay caacutec ƣu điểm vagrave nhƣợc điểm của
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave đối tƣợng nghiecircn cứu thu huacutet sự
quan tacircm của số iacutet nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt Nam
Trecircn phạm vi thế giới coacute thể kể đến caacutec cocircng trigravenh điển higravenh sau
Saacutech ldquoBusiness law with UCC applicationsrdquo (Luật Kinh tế với caacutec aacutep dụng
của UCC) bản thứ 9 nhagrave xuất bản MC Graw-Hill của hai taacutec giả Gordon W
Brown vagrave Paul A Sukys năm 1997 Trong phần một số vấn đề của hợp danh hữu
hạn ldquolagrave sự thuận lợi cho cả thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn Caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn coacute thể tiacutech lũy thecircm vốn magrave khocircng phải thừa nhận bất kỳ một thagravenh
viecircn nhận vốn khaacutec sẽ đƣợc hƣởng quyền quản lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn vẫn duy trigrave
sự kiểm soaacutet trong khi vẫn kiếm thecircm tiền cho cocircng ty Thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute
lợi vigrave trong hợp danh hữu hạn nghĩa lagrave coacute traacutech nhiệm hữu hạnhellip thagravenh viecircn goacutep
27
vốn đƣợc lợi tức đầu tƣ trong khi rủi ro duy nhất chỉ trong số vốn đầu tƣ ban đầurdquo
[123 p 360]
ldquoTổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec
năm 1988 của caacutec taacutec giả Maurice Cozian vagrave Alian Viandier do Viện khoa học
phaacutep lyacute - Bộ tƣ phaacutep dịch vagrave phaacutet hagravenh năm 1990 Những vấn đề cơ bản của loại
higravenh cocircng ty hợp tƣ đơn giản tại Phaacutep đƣợc nghiecircn cứu nhƣ caacutec đặc trƣng caacutec ƣu
điểm vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty nagraveyhellip Cũng từ việc nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep
cho thấy đacircy lagrave quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật về cocircng ty rất đa dạng vagrave noacute gần
nhƣ lagrave khuocircn mẫu aacutep dụng cho nhiều quốc gia khaacutec
Tại Việt Nam số iacutet nghiecircn cứu tiecircu biểu đề cập đến caacutec vấn đề nagravey
ldquoVietnamese business law in transitionrdquo (Phaacutep luật kinh tế Việt Nam trong
quaacute trigravenh chuyển đổi) của Phạm Duy Nghĩa năm 2002 nhagrave xuất bản Thế giới phaacutet
hagravenh Theo đoacute taacutec giả phacircn tiacutech vagrave necircu ra một số hạn chế của loại higravenh cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 1999 Taacutec giả cho rằng caacutec khoacute khăn khi lựa chọn
kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh tại Việt Nam nhƣ caacutec hạn chế về mặt
phaacutep lyacute hạn chế về thuế hay sự khocircng rotilde ragraveng về tƣ caacutech phaacutep lyacutehellip
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo năm 2009 của
Phạm Duy Nghĩa nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
ldquoLuật kinh doanhrdquo năm 2010 của caacutec taacutec giả Lecirc Học Lacircm vagrave Lecirc Ngọc Đức
nhagrave xuất bản Thống kecirc phaacutet hagravenh điểm chung caacutec cuốn saacutech đều trigravenh bagravey bigravenh
luận khaacute rộng nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo phần viết về cocircng ty hợp
danh taacutec giả đi sacircu vagraveo phacircn tiacutech vagrave bigravenh luận nhiều vấn đề khaacutec nhau của cocircng ty
nagravey Trong đoacute taacutec giả đề cập tới ldquosự keacutem hấp dẫn của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty
hợp danhrdquo hiện nayhellip Cograven ldquoLuật kinh doanhrdquo coacute một phần nghiecircn cứu khaacute hệ
thống vagrave chi tiết về loại higravenh cocircng ty hợp danh Cụ thể caacutec taacutec giả bagraven luận những
vấn đề lịch sử higravenh thagravenh vagrave nguồn gốc của cocircng ty hợp danh ở một số quốc gia
trecircn thế giới vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh ở một số nƣớc caacutec ƣu
vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty hợp danhhellip
28
Bagravei viết của Lecirc Thanh Phong năm 2004 ldquoTigravem hiểu về cocircng ty hợp danh
trong phaacutep luật Việt Nam vagrave Cộng hogravea Phaacuteprdquo tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
102004 nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam vagrave caacutec
quy định về cocircng ty hợp danh ở Cộng hogravea Phaacutep Đối với sự phaacutet triển của cocircng ty
hợp danh ở Việt Nam taacutec giả xoay quanh những vấn đề sự manh nha của higravenh thức
cocircng ty hợp danh trƣớc khi đƣợc quy định tại Luật Doanh nghiệp 1999 tiacutenh tất yếu
của việc xuất hiện higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danhhellip Với quy định tại Phaacutep
về cocircng ty hợp danh taacutec giả tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu những vấn đề nguồn gốc đặc
trƣnghellip Cũng trong phần nghiecircn cứu về phaacutep luật của Cộng hogravea Phaacutep bagravei viết trigravenh
bagravey một số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản nguồn gốc caacutec
đặc trƣng cơ cấu thagravenh viecircn chế độ thuế đối với cocircng ty hợp vốn đơn giảnhellip
Trang ldquoThocircng tin phaacutep luật dacircn sựrdquo với bagravei viết của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa
năm 2006 ldquoGiấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo luật chung Luật Doanh
nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật Cocircng ty 2005 của Cộng hogravea
nhacircn dacircn Trung Hoardquo đƣợc tigravem thấy trecircn httpthongtinphapluatdansueduvn
[152] Nội dung bagravei viết bagraven luận về nhiều vấn đề khaacutec nhau của Luật Doanh
nghiệp 2005 dƣới goacutec độ so saacutenh với Luật cocircng ty cũng đƣợc ban hagravenh năm 2005
của Trung Quốc Trong phần nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh taacutec giả cho biết
ldquoNƣớc laacuteng giềng Trung Quốc taacutech bạch hợp danh ra khỏi mocirc higravenh cocircng ty vagrave điều
chỉnh hợp danh theo caacutec nguyecircn tắc của dacircn luật đatilde higravenh thagravenh từ những năm 1986
với những giải thiacutech ngagravey cagraveng chuyecircn nghiệp của togravea aacutenrdquo Vagrave hiện nay ldquonhiều
nƣớc khocircng aacutep dụng thuế thu nhập cocircng ty cho mocirc higravenh hợp danh Nếu chọn hợp
danh nhagrave đầu tƣ coacute thể chỉ chịu thuế thu nhập caacute nhacircn magrave traacutenh bị đaacutenh thuế hai
lần Lợi thế nagravey khocircng hề coacute theo phaacutep luật nƣớc ta cũng nhƣ caacutec cocircng ty hợp
danh lagrave đối tƣợng chịu thuế thu nhập doanh nghiệprdquo Nghiecircn cứu nhiều vấn đề khaacutec
nhau necircn phần nghiecircn cứu về hợp danh chỉ dừng lại trong một phạm vi nhỏ
Baacuteo điện tử ldquoĐại biểu nhacircn dacircnrdquo đăng bagravei viết ldquoKhocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh
cocircng ty hợp danhrdquo của taacutec giả Trang Thu năm 2011 trecircn đƣờng link
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595 Bagravei viết
29
xoay quanh vấn đề vẫn necircn duy trigrave sự tồn tại của cocircng ty hợp danh hiện nay Taacutec giả
căn cứ nhận định của Luật sƣ Nguyễn Hƣng Quang ldquococircng ty hợp danh coacute ƣu điểm
lagrave việc caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa
vụ của cocircng ty goacutep phần tạo dựng đƣợc niềm tin của khaacutech hagraveng cũng nhƣ đối taacutec
kinh doanh Bản chất của cocircng ty hợp danh rất phugrave hợp với nền kinh tế của nƣớc ta
vagrave necircn đƣợc thừa nhậnrdquo
Trang ldquoLuật đầu tƣrdquo đăng bagravei viết ldquoHigravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần
thiết phải quy định cụ thểrdquo của taacutec giả Phạm Thế Vinh năm 2009
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml Taacutec giả cho rằng ldquomột số ngagravenh nghề kinh doanh nhƣ dịch vụ kế toaacuten
vagrave phaacutep lyacute dịch vụ thiết kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh
dịch vụ phaacutep lyacute khocircng cần thiết phải kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danhrdquo
Nghiecircn cứu nội dung bagravei viết ngƣời đọc coacute thể coacute thecircm một caacutech nhigraven nhận khaacutec về
cocircng ty hợp danh
Trang Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam coacute đăng bagravei viết của
Nguyễn Cảnh Nam năm 2014 ldquoMột số vấn đề sửa đổi luật doanh nghiệprdquo
httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-
luat-doanh-nghiep-7359html Theo đoacute taacutec giả bagraven luận một số hạn chế của caacutec
quy định phaacutep luật liecircn quan đến loại higravenh cocircng ty hợp danh Ngoagravei ra taacutec giả cograven
lyacute giải sự vắng boacuteng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp danh hiện nay lagrave
vigrave sự quy định cograven rất nhiều bất cập của Luật Doanh nghiệp 2005
Tuy nhiecircn điểm chung của caacutec bagravei viết trecircn phần nagraveo đatilde chỉ rotilde caacutec hạn chế
của cocircng ty hợp danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh hiện nay Từ đoacute cần thiết
phải coacute sự kế thừa vagrave tiếp tục nghiecircn cứu trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu trƣớc để coacute thể
khắc phục vagrave hoagraven thiện chuacuteng tốt hơn trong thời gian tới
10 Nhận xeacutet chung về caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu của loại higravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản trecircn phạm vi thế giới vagrave tại Việt Nam
Trƣớc hết qua tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu cho thấy caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu
trecircn thƣờng tập trung vagraveo caacutec nhoacutem vấn đề nhƣ caacutec vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp
30
vốn đơn giản phacircn tiacutech hệ thống phaacutep luật thực định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
sự cần thiết cũng nhƣ caacutec ƣu vagrave nhƣợc điểm của loại higravenh cocircng ty nagraveyhellip
Mặt khaacutec caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cũng đatilde đoacuteng goacutep những giaacute trị
nhất định về mặt khoa học vagrave thực tiễn sau
- Nghiecircn cứu vagrave phacircn tiacutech những vấn đề lyacute luận cơ bản của loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
- Trigravenh bagravey thực trạng tồn tại vagrave phaacutet triển của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản trecircn phạm vi một số quốc gia vagrave tại Việt Nam qua caacutec thời kỳ lịch sử
- Đề xuất một số kiến nghị về việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp bởi vigrave một trong những nguyecircn nhacircn lagravem hạn
chế sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave việc phaacutep luật thực định của Việt
Nam hiện nay khocircng quy định chặt chẽ vagrave đầy đủ về loại higravenh cocircng ty nagravey
Becircn cạnh những thagravenh tựu vagrave cố gắng caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cograven
một số hạn chế nhất định
- Nghiecircn cứu một caacutech rời rạc đơn lẻ về caacutec khiacutea cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec những nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn
đơn giản chủ yếu lagrave đề cập đến caacutec vấn đề cơ bản khocircng coacute sự phacircn tiacutech chi tiết đến
từng goacutec cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey
- Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 đến nay nhigraven một caacutech tổng thể caacutec nghiecircn
cứu ở Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh chủ yếu phacircn
tiacutech căn cứ dựa theo phaacutep luật thực định necircn thƣờng khocircng coacute sự mở rộng phạm vi
nghiecircn cứu để tigravem hiểu phaacutep luật quốc tế về caacutec cocircng ty nagravey
- Nghiecircn cứu thiếu tiacutenh hệ thống necircn khocircng coacute sự kế thừa vagrave phaacutet triển từ caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu khaacutec
Toacutem lại từ quaacute trigravenh tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu caacutec nguồn tagravei liệu trecircn taacutec giả
luận aacuten nhận thấy cần coacute yacute thức kế thừa tiếp thu học hỏi kết quả của caacutec cocircng trigravenh
khoa học đoacute vagrave phải tiếp tục hoagraven thiện phaacutet triển chuacuteng hơn nữa trong suốt quaacute
trigravenh hoagraven thagravenh luận aacuten
31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 1 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một dạng cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty
hợp danh necircn caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới chủ yếu nghiecircn cứu về cocircng ty hợp
danh Vigrave vậy trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh vẫn thƣờng chỉ
coacute một phần nghiecircn cứu khaacute khiecircm tốn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn coacute
thể căn cứ caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh để từ đoacute luận ra caacutec đặc trƣng cũng
nhƣ cơ chế tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản gần nhƣ rập khuacircn mẫu từ cocircng ty hợp danh giữa chuacuteng chỉ coacute một
vagravei điểm khaacutec biệt cơ bản vagrave rotilde ragraveng nhất chiacutenh lagrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn cugraveng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản của loại thagravenh viecircn nagravey
Hai lagrave caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận
cơ bản về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave coacute những đoacuteng goacutep bƣớc đầu cho sự nhận
thức khoa học về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam Tuy nhiecircn caacutec tagravei liệu
trecircn chủ yếu lagrave nghiecircn cứu rời rạc từng vấn đề phaacutep lyacute Vigrave vậy cacircu hỏi nghiecircn cứu
vagrave nhiệm vụ đặt ra lagrave cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu mới kế thừa phaacutet triển
vagrave tập hợp những cocircng trigravenh đatilde coacute để chuacuteng trở thagravenh một cocircng trigravenh nghiecircn cứu
đầy đủ vagrave coacute tiacutenh hệ thống về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave một lyacute do khaacutec đogravei hỏi phải nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave khi magrave caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn hay cocircng ty hợp danhhellip đatilde coacute rất nhiều cocircng trigravenh nghiecircn cứu với quy mocirc lớn
tại Việt Nam thigrave dƣờng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản lại khocircng đƣợc nhiều nhagrave
nghiecircn cứu quan tacircm chuacute yacute Điều nagravey đƣợc minh chứng khi suốt một thời gian dagravei
vẫn chƣa coacute một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện vagrave đầy
đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu
một caacutech kỹ lƣỡng toagraven diện vagrave đầy đủ hơn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ
sở nghiecircn cứu luận aacuten coacute thể đƣa ra một mocirc higravenh điều chỉnh phaacutep luật hagravei hogravea vagrave
phugrave hợp nhất với điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam
32
CHƢƠNG 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn
đơn giản
2111 Khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc
quy định trở lại tại Việt Nam Sau đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 tiếp tục hoagraven thiện
vagrave mở rộng thecircm caacutec quy định đối với cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn xen lẫn trong
caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh
nghiệp 2005 dấu hiệu của cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng đatilde manh nha xuất hiện
Phacircn tiacutech khaacutei niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản trong phaacutep luật
của một số quốc gia khaacutec cho thấy sự khaacutec biệt giữa hai loại cocircng ty nagravey rất rotilde ragraveng
Tại Đức khaacutei niệm cocircng ty hợp danh ldquoCocircng ty trong đoacute caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau tiến hagravenh một hoạt động thƣơng mại dƣới một hatildeng chung vagrave cugraveng liecircn đới
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng tyrdquo [41 tr 31]
Cộng hogravea Phaacutep (cocircng ty hợp danh - Socieacuteteacute en nom collectif) ldquolagrave cocircng ty magrave
trong đoacute caacutec thagravenh viecircn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn
đới về caacutec khoản nợ của cocircng tyrdquo [42 tr 7]
Ở Vƣơng quốc Anh Đạo luật Hợp danh năm 1890 (The Partnership Act
1890) định nghĩa một hợp danh lagrave ldquomối quan hệ tồn tại giữa những ngƣời tiến
hagravenh trecircn một doanh nghiệp chung nhằm lợi nhuậnrdquo [119 p 344]
Theo mục 6 Điều 101 Luật Hợp danh thống nhất 1997 của Hoa Kỳ (6
Section 101 UPA) hợp danh lagrave ldquomột hội gồm hai hoặc nhiều ngƣời vagrave với tƣ caacutech
lagrave những đồng sở hữu họ cugraveng nhau kinh doanh để thu lợi nhuậnrdquo
33
Cograven tại Việt Nam thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp danh đƣợc Điều 20 Bộ luật
Thƣơng mại Phaacutep định nghĩa ldquolagrave một hội đoagraven thagravenh lập giữa hai người hay một
số người nhiều hơn để lagravem thương mại dưới một hội danhrdquo Điều 42 Bộ luật
Thƣơng mại Trung phần định nghĩa hội hợp danh ldquolagrave một hội hoạt động dưới một
hội danh trong đoacute tất cả caacutec hội viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vocirc giới
hạn trecircn sản nghiệp của migravenh về cocircng nợ của hộirdquo [111 tr 763] Cograven Điều 171
của Bộ luật Thƣơng mại 1972 ghi nhận ldquohội hợp danh lagrave một hội lập giữa hai hay
nhiều người trong đoacute toagraven thể hội viecircn magrave số iacutet nhất phải lagrave hai người được coi lagrave
thương gia vagrave chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định về mọi traacutei khoản của hội
trecircn tất cả tagravei sản của họrdquo
Hiện nay theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh
nghiệp 2005 ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất hai
thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Với định nghĩa nagravey phải chăng khaacutei niệm cocircng ty hợp
danh của Việt Nam dƣờng nhƣ khaacutec so với phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới
Vấn đề nagravey sẽ tiếp tục đƣợc bagraven luận chi tiết trong phần tiếp theo của luận aacuten
Tuy nhiecircn qua nghiecircn cứu khaacutei niệm về cocircng ty hợp danh của một số quốc
gia trecircn thế giới vagrave ở Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp danh lagrave cocircng ty thuộc loại
higravenh của cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh Caacutec thagravenh viecircn hợp danh liecircn kết dựa trecircn cơ sở thacircn thiết
hay sự tin tƣởng tin cậy lẫn nhau Đồng thời thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh
Trở lại với khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản thực tiễn kinh doanh đatilde
chứng minh cocircng ty hợp vốn đơn giản rất gần gũi với ngƣời Aacute Đocircng bởi bản chất
cocircng ty nagravey thƣờng đề cao mối quan hệ thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn Với caacutec quốc
gia chacircu Acircu hoặc caacutec quốc gia Anh Mỹ - những nơi kinh doanh thực dụng thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute tầm ảnh hƣởng rất lớn Nghiecircn cứu cho thấy ldquolịch sử
higravenh thagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản bắt đầu vagraveo khoảng thế kỷ 13rdquo[72 tr158]
34
Tại Hoa Kỳ Luật về Hợp danh hữu hạn (ULPA) ban hagravenh năm 1916 đatilde đƣợc
sửa đổi bổ sung vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001 Khaacutei niệm về Hợp danh hữu hạn
ldquoHợp danh hữu hạn bao gồm hai hoặc nhiều ngƣời trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn hợp danh vagrave một thagravenh viecircn goacutep vốn Trong khi thagravenh viecircn hợp danh coacute
nghĩa vụ caacute nhacircn khocircng giới hạn nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave giới hạn với
số tiền đầu tƣ của migravenh trong cocircng tyrdquo [155] Một số tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn lagrave caacutec ldquopassive investorrdquo (nhagrave đầu tƣ thụ động) [128 p 69]
Vƣơng quốc Anh yecircu cầu ldquoHợp danh hữu hạn phải bao gồm một hoặc nhiều
ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh ngƣời phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty vagrave một hoặc nhiều ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn ngƣời coacute traacutech nhiệm tại thời điểm tham gia vagraveo hợp danh đoacuteng goacutep vagraveo đoacute
một khoản tiền hoặc tiền vốn hoặc tagravei sảnhellip vagrave khocircng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec
khoản nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty cao hơn số tiền đoacuteng goacuteprdquo [122 p 35]
Điều 2 (Article 2) Luật Doanh nghiệp 2005 của Lagraveo đƣa ra quy định về
cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoLagrave một higravenh thức của doanh nghiệp hợp taacutec trong đoacute
một số caacutec thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp vagrave
đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute traacutech nhiệm đƣợc giới
hạn vagrave đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Luật của Lagraveo cograven yecircu cầu phải luocircn coacute
nhiều hơn một thagravenh viecircn lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo đối với cocircng ty nagravey (Điều 2)
Điều 1077 (Section 1077) Luật Dacircn sự vagrave Thƣơng mại 1992 của Thaacutei Lan
quy định ldquoHợp danh hữu hạn lagrave loại hợp danh trong đoacute coacute
(1) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm đƣợc giới hạn trong số tiền
tƣơng ứng magrave họ coacute thể cam kết goacutep vagraveo hợp danh
(2) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn lagrave những ngƣời cugraveng nhau liecircn kết vagrave chịu
traacutech nhiệm khocircng giới hạn cho tất cả caacutec nghĩa vụ của hợp danhrdquo
Theo Điều 104 Bộ luật Thƣơng mại Nhật Bản 1911 (Article 104 The
Commecial Code of Japan) ldquoMột hợp danh hữu hạn bao gồm caacutec thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Caacutec Điều 109 vagrave
Điều 115 quy định thecircm ldquoCaacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn coacute quyền vagrave
35
nghĩa vụ quản lyacute kinh doanh của hội Thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn khocircng
coacute quyền quản lyacute kinh doanh của hội hoặc đại diện cho hộirdquo
Điều 3 Luật Hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore định nghĩa ldquoMột hợp
danh hữu hạn phải bao gồm
(1) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave
(2) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
Một thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm về toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave
caacutec nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn phaacutet sinh khi anh ta lagrave một thagravenh viecircn hợp danh
trong hợp danh hữu hạn Một thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn ngoagravei khoản tiền anh ta đồng yacute
đoacuteng goacuteprdquo Luật cho pheacutep một caacute nhacircn hoặc một cocircng ty đều coacute thể trở thagravenh một
thagravenh viecircn hợp danh hoặc một thagravenh viecircn goacutep vốn của hợp danh hữu hạn (Điều 3)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Đức ldquovề cơ bản giống cocircng ty hợp danh với
điểm khaacutec căn bản lagrave Chỉ cần iacutet nhất coacute một thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn
(thagravenh viecircn nhận vốn) cograven những thagravenh viecircn khaacutec chịu traacutech nhiệm hữu hạn (thagravenh
viecircn goacutep vốn)rdquo [41 tr 31]
Tại Phaacutep ldquoCocircng ty goacutep vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave loại higravenh thagravenh viecircn giống nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh necircn caacutec quy tắc liecircn quan đến thagravenh viecircn nagravey đƣợc aacutep dụng tƣơng tự
Thagravenh viecircn xuất vốn thagravenh viecircn nagravey khocircng phải đem hết tagravei sản của caacute nhacircn ra để
chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty họ chỉ chịu traacutech nhiệm đến hết giaacute
trị phần vốn goacutep của migravenhrdquo [57 tr 196]
Cograven tại Canada ldquosự khaacutec biệt quan trọng nhất để phacircn biệt giữa hợp danh vagrave
hợp danh hữu hạn liecircn quan đến nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircnhellip Một hợp danh hữu
hạn trecircn thực tế chỉ yecircu cầu một thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn khocircng giới
hạn Thagravenh viecircn nagravey đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh Trong khi coacute thể coacute nhiều
hơn một thagravenh viecircn hợp danh trong hợp danh hữu hạn tối thiểu phải tồn tại lagrave một
Tất cả caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute thể lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những ngƣời coacute nghĩa vụ
đƣợc giới hạn trong số vốn đoacuteng goacutep của họ vagraveo hợp danhrdquo [144 p 47]
36
Uacutec vagrave NewZealand đều quy định ldquoHợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn đƣợc
chia thagravenh hai loại caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave những ngƣời cugraveng coacute quyền vagrave nghĩa
vụ phaacutep lyacute nhƣ lagrave caacutec thagravenh viecircn của một hợp danh thocircng thƣờng vagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn những ngƣời goacutep vốn cho hợp danh vagrave chia sẻ lợi nhuận của noacute đồng thời
khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute noacute cũng khocircng phải chịu bất kỳ traacutech nhiệm về
caacutec nghĩa vụ của noacute magrave vƣợt ra ngoagravei số vốn goacutep của họrdquo [129 p 72]
Khi nghiecircn cứu caacutec định nghĩa đầu tiecircn tại Việt Nam (cuốn Luật Thương mại
toaacutet yếu 1959) ldquoTrong cocircng ty cấp vốn đơn giản coacute hai hạng nhacircn viecircn
(1) - Một lagrave những ngƣời đƣợc cấp vốn hay thụ cấp (commanditeacute) những
ngƣời nagravey coacute tƣ caacutech lagrave ngƣời buocircn baacuten coacute thể chỉ coacute một ngƣời hay nhiều ngƣời
nếu coacute nhiều ngƣời thigrave tigravenh trạng của họ sẽ lagrave tigravenh trạng những hội viecircn một cocircng ty
đồng danh
(2) - Hai lagrave những ngƣời cấp vốn hay lagrave chủ cấp (commanditaire) những
ngƣời nagravey bỏ tiền ra cho hội thagravenh lập vagrave hoạt động khaacutec với hội viecircn họ khocircng coacute
tƣ caacutech lagrave nhagrave buocircn vagrave ngoagravei số tiền đatilde cấp cho hội họ khocircng phải chịu traacutech nhiệm
gigrave nữardquo [109 tr 50] Sau đoacute trong (cuốn Luật Thương mại Việt Nam dẫn giải
1973) đacircy đƣợc gọi lagrave Hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquohội thagravenh lập giữa một hay nhiều
hội viecircn đƣợc gọi lagrave hội viecircn thụ tƣ cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm vagrave một hay
nhiều hội viecircn khaacutec cấp vốn đƣợc gọi lagrave hội viecircn xuất tƣ những ngƣời nagravey chỉ chịu
traacutech nhiệm tới mức phần hugraven của migravenhrdquo [111 tr 800]
Cograven ở miền Nam Việt Nam khi ban hagravenh Bộ luật Thƣơng mại 1972 đatilde quy
định về loại higravenh Hội hợp tƣ đơn thƣờng Theo đoacute ldquoHội hợp tư đơn thường lagrave hội
thagravenh lập để hoạt động về thương mại giữa một hay nhiều hội viecircn được gọi lagrave hội
viecircn thụ tư liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn định về mọi khoản nợ của hội vagrave một
hay nhiều hội viecircn xuất tư chỉ chịu traacutech nhiệm tới phần hugraven của migravenhrdquo (Điều 194)
Qua khaacutei niệm của phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới vagrave một số khaacutei niệm
tại Việt Nam thời kỳ trƣớc coacute thể nhận thấy mặc dugrave phaacutep luật của caacutec quốc gia coacute
thể ghi nhận khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣng đều coacute điểm khaacute tƣơng
đồng Đoacute lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn với chế độ chịu
37
traacutech nhiệm về tagravei sản hoagraven toagraven khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp
vốn đơn giản tƣơng tự nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vigrave bản chất
chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm trong
phạm vi số tagravei sản của họ goacutep tại cocircng ty hay noacutei caacutech khaacutec đacircy chiacutenh lagrave cơ chế
chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Vagrave coacute lẽ đacircy lagrave căn cứ để higravenh thagravenh necircn tecircn
gọi ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo
Trở lại với caacutec quy định đầu tiecircn về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
1999 ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b)
Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave uy tiacuten nghề nghiệp
vagrave phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng
ty c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo (Điều 951) Quy định nagravey rotilde ragraveng đatilde gộp
chung hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để trở
thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Nhận xeacutet quy định của Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh học
giả Đồng Ngọc Ba viết ldquoTừ quan điểm về cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh
nghiệp cho thấy cocircng ty hợp danh ở Việt Nam coacute nội hagravem rộng hơn cocircng ty hợp
danh theo quan niệm phổ biến trecircn thế giới Ở caacutec nƣớc khaacutec cocircng ty hợp danh lagrave
một loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn chỉ coacute một loại thagravenh viecircn duy nhất vagrave caacutec thagravenh
viecircn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của cocircng ty Cocircng ty hợp
danh đƣợc phacircn biệt với loại higravenh cocircng ty đối nhacircn khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản (hay hợp danh hữu hạn) Luật Doanh nghiệp khocircng đƣa ra khaacutei niệm phaacutep lyacute
về cocircng ty hợp danh hữu hạn song nội hagravem của khaacutei niệm cocircng ty hợp danh nhƣ
trecircn đatilde bao hagravem cả loại higravenh cocircng ty nagraveyrdquo [2 tr 13]
Lập luận tƣơng tự Vũ Đặng Hải Yến cho rằng ldquoLuật Doanh nghiệp chia
cocircng ty hợp danh ra lagravem hai loại Loại thứ nhất chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp
danh loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip Hầu nhƣ tất cả caacutec nƣớc coacute
quy định về cocircng ty hợp danh đều phacircn chia rotilde ragraveng hai loại cocircng ty mang bản chất
38
hợp danh lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn Hai loại
cocircng ty về bản chất thigrave tƣơng đối giống nhau những vẫn coacute những đặc điểm phaacutep lyacute
khaacutec biệt đƣợc điều chỉnh bằng những quy định khocircng giống nhaurdquo [118 tr 62]
Hiện nay khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoa)
Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dưới một tecircn chung (thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh
coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty c) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde
goacutep vagraveo cocircng tyrdquo Từ những quy định tại Điều 130 đatilde dẫn đến nhiều tranh luận liecircn
quan đến vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhận định của taacutec giả Lecirc Thị Thanh ldquoCăn cứ vagraveo tiacutenh
chất thagravenh viecircn theo Luật Doanh nghiệp cocircng ty hợp danh bao gồm hai loại cocircng
ty hợp danh coacute tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp
danh coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [99 tr 91] Luận giải của
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquoCocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp bao
gồm cả hai loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn theo phaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới đoacute
lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn đều đƣợc xếp vagraveo loại higravenh cocircng ty đối nhacircn song coacute
nhiều đặc điểm khaacutec nhau về mặt tổ chức quản trịhellip Thực tiễn phaacutep luật của hầu
hết caacutec nƣớc trecircn thế giới đều coacute sự phacircn biệt trong cơ chế điều chỉnh tổ chức hoạt
động của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [76 tr 104]
Học giả Ngocirc Huy Cƣơng viết ldquoTheo phaacutep luật Việt Nam hiện nay cocircng ty
hợp danh bị gắn với một higravenh thức cocircng ty khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để
cugraveng đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danhrdquo Mặt khaacutec do ldquoLuật Doanh nghiệp 2005 khocircng
phacircn biệt rotilde giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn đatilde đƣa ra định
nghĩa chung bất cập cho hai cocircng ty nagravey tại khoản 1 Điều 130rdquo [24 tr 195 214]
Đồng quan điểm taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng khẳng định ldquoNếu căn cứ vagrave tiacutenh
chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp danh theo Luật
39
Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại Loại thứ nhất lagrave những cocircng ty giống
với cocircng ty hợp danh theo phaacutep luật caacutec nƣớc tức lagrave chỉ bao gồm những thagravenh viecircn
hợp danh (chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản của cocircng
ty) Loại thứ hai lagrave những cocircng ty coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
(chịu traacutech nhiệm hữu hạn) Loại cocircng ty nagravey phaacutep luật caacutec nƣớc gọi lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87]
Nhƣ vậy qua caacutec phacircn tiacutech trecircn coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave cả
Luật Doanh nghiệp 2005 đều khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute giữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Vigrave thế Luật Doanh nghiệp đatilde đƣa ra một
định nghĩa chung nhƣng lại rất bất cập macircu thuẫn đối với cả hai loại cocircng ty nagravey
Từ sự khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng hai loại cocircng ty necircn cũng dẫn đến việc khocircng thể
thiết lập quy chế phaacutep lyacute riecircng cho từng loại cocircng ty
Qua caacutec nghiecircn cứu coacute thể ruacutet ra khaacutei niệm về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản
nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty cograven lại caacutec thagravenh viecircn khaacutec lagrave
thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2112 Bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave một thực thể kinh doanh về cơ bản cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute những
bản chất phaacutep lyacute nhƣ mọi loại higravenh cocircng ty khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự
liecircn kết giữa nhiều caacute nhacircn để cugraveng tiến hagravenh caacutec hoạt động thƣơng mại vigrave mục tiecircu
lợi nhuận caacutec thagravenh viecircn đoacuteng goacutep bằng tagravei sản hoặc cocircng sứchellip Becircn cạnh đoacute cocircng
ty hợp vốn đơn giản cograven coacute những bản chất phaacutep lyacute riecircng biệt
Một lagrave cần khẳng định cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đều lagrave
caacutec loại higravenh của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn Bởi lẽ một số yếu tố của cocircng ty đối
nhacircn đatilde ảnh hƣởng lecircn caacutech thức thagravenh lập tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tuy nhiecircn ldquotiacutenh chất đối nhacircnrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng tuyệt đối nhƣ
cocircng ty hợp danh Vigrave becircn cạnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn (Luật Doanh nghiệp của
40
Việt Nam vẫn gọi ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo) cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn - đƣợc hƣởng chế độ chịu
traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Đacircy lagrave sự khaacutec biệt nếu so với chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về tagravei sản của caacutec loại higravenh cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối
nhacircn Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một loại higravenh cocircng ty trung hogravea giữa
cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn khi noacute luocircn chứa đựng caacutec yếu tố của cả hai
loại higravenh cocircng ty nagravey Chứng minh cho luận điểm khoa học nagravey coacute tagravei liệu nghiecircn
cứu viết ldquochấp nhận dung nạp thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu một đặc điểm xa lạ
với tiacutenh chất đối nhacircn truyền thống của cocircng ty hợp danh Noacutei caacutech khaacutec sự xuất
hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn lagravem giảm đi tiacutenh chất đối nhacircnrdquo [71 tr 34-37]
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec
nhau về địa vị phaacutep lyacute Sự khaacutec biệt nagravey thể hiện qua khiacutea cạnh quyền hạn vagrave nghĩa
vụ của từng loại thagravenh viecircn Thagravenh viecircn nhận vốn coacute đầy đủ quyền hạn vagrave nghĩa vụ
nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh Nghĩa lagrave quyền hạn của họ gần nhƣ
khocircng bị hạn chế tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Họ mới chiacutenh lagrave những nhacircn vật
chiacutenh yếu coacute quyền quyết định gần nhƣ mọi vấn đề của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chiều hƣớng ngƣợc lại thagravenh viecircn goacutep vốn gần nhƣ khocircng coacute quyền hạn liecircn quan
đến việc quản lyacute điều hagravenh hay đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ lagrave những nhacircn vật coacute vị triacute thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave bản chất của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven thể hiện bởi sự ragraveng buộc
traacutech nhiệm đến cugraveng của cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Suy cho cugraveng caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thể thống nhất traacutech
nhiệm Điều nagravey xuất phaacutet bởi lyacute do đacircy vẫn lagrave cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn chiacutenh lagrave những ngƣời
luocircn giữ tƣ caacutech bảo latildenh liecircn đới cho mọi hoạt động của cocircng ty Cơ sở của điều
nagravey lagrave khi phaacutet sinh traacutech nhiệm cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ
cograven thagravenh viecircn nhận vốn thigrave luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với cocircng ty
Toacutem lại cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty coacute hai loại higravenh thagravenh viecircn với
tƣ caacutech phaacutep lyacute khaacutec nhau Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng hai
41
yếu tố cơ bản - đoacute lagrave đề cao mối quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn cũng nhƣ chế độ chịu
traacutech nhiệm khaacutec nhau về tagravei sản của từng loại thagravenh viecircn
2113 Đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mỗi thực thể kinh doanh đều coacute những đặc điểm vagrave chiacutenh nhờ vagraveo caacutec đặc
điểm nagravey mới coacute thể xaacutec định ranh giới tồn tại của chuacuteng so với caacutec loại higravenh doanh
nghiệp khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc phacircn biệt với caacutec loại cocircng ty khaacutec
nhờ vagraveo caacutec đặc điểm sau
(i) Caacutec đặc điểm về mặt kinh tế - xatilde hội
Đặc điểm về mặt kinh tế trƣớc hết cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một
higravenh thức liecircn kết đầu tƣ giữa caacutec nhagrave kinh doanh để cugraveng tigravem kiếm lợi nhuận Tuy
vậy noacute khaacutec với loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần khi cocircng ty nagravey coacute thể đƣợc
thagravenh lập magrave khocircng cần quan tacircm đến yếu tố quen biết giữa caacutec thagravenh viecircn Cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute sự đề cao caacutec mối quan hệ chặt chẽ tin tƣởng giữa
caacutec thagravenh viecircn với nhau
Khaacute giống cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chỉ quy tụ
một số lƣợng khaacute iacutet thagravenh viecircn nhƣ anh em đồng nghiệp bạn begrave Mặt khaacutec caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn cograven phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới trecircn tagravei sản của
chiacutenh họ Vigrave vậy yếu tố quan trọng khi trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu từ sự
tin tƣởng quen biết với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec vigrave vốn goacutep chỉ lagrave thứ yếu
Tuy nhiecircn nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave noacute cũng sẽ lagrave một cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten tƣơng tự cocircng ty hợp danh
Sự goacutep mặt của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng những mang lại nguồn tagravei chiacutenh magrave
noacute cograven lagravem cho tiacutenh chất chặt chẽ kheacutep kiacuten của đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản trở necircn rộng mở dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn Khoản 1 Điều
130 Luật Doanh nghiệp 2005 quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute
nhacircn (phaacutep nhacircn khocircng đƣợc quyền trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh) Cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn thigrave coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc phaacutep nhacircn
Phần ldquovốn goacuteprdquo vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
nhiều khi chỉ lagrave uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm trigravenh độ chuyecircn mocircn chứng chỉ
42
hagravenh nghềhellip Noacutei chung thƣờng coacute sự gắn boacute mật thiết giữa tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣng với caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn phần ldquovốn goacuteprdquo của họ thƣờng bắt buộc phải bằng tiền của Noacute
khocircng thể lagrave kinh nghiệm uy tiacuten caacute nhacircnhellip vigrave ldquovai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn chủ
yếu lagrave đem thecircm nguồn tagravei chiacutenh vagraveo cho cocircng tyrdquo [4 tr 83] Nhƣ tại Trung Quốc
Điều 64 Luật Hợp danh (sửa đổi 2006) quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể goacutep
vốn bằng tiền bằng hiện vật hoặc bằng quyền sở hữu triacute tuệ quyền sử dụng đất
hoặc caacutec tagravei sản khaacutec Khocircng coacute thagravenh viecircn goacutep vốn nagraveo coacute thể đoacuteng goacutep vốn bởi
caacutec dịch vụ lao độngrdquo
Đặc điểm về mặt xatilde hội tugravey theo quan niệm của từng quốc gia cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven đƣợc gọi bằng caacutei tecircn nhƣ ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo hay ldquohợp
danh hữu hạnrdquohellip Dƣới goacutec độ xatilde hội cụm từ ldquohợp danhrdquo đƣợc hiểu lagrave sự kết bạn
hay hợp taacutec kinh doanh giữa caacutec caacute nhacircn Trecircn lẽ thocircng thƣờng kết bạn lagrave hagravenh vi
của những ngƣời coacute caacutec mối quan hệ thacircn thiết tin tƣởng lẫn nhau Noacutei caacutech khaacutec
tecircn gọi của hợp danh đatilde phần nagraveo phản aacutenh khaacute rotilde nội hagravem khaacutei niệm đặc trƣng về
mặt xatilde hội của noacute đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute mật thiết giữa caacutec thagravenh viecircn
Để phacircn biệt với một loại higravenh cocircng ty coacute khaacute nhiều đặc điểm giống với cocircng
ty hợp vốn đơn giản chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh Caacutec quốc gia sử dụng tiếng Anh
thƣờng gọi cocircng ty hợp danh dƣới caacutei tecircn general partnership ordinary
partnership hoặc simple partnershiphellip Tuy vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
chỉ đƣợc gọi lagrave limited partnership Cograven ldquongƣời Phaacutep dugraveng caacutec thuật ngữ nhƣ
societas societe en common dite để chỉ caacutec higravenh thức hợp danh Societas lagrave higravenh
thức hợp danh chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven societe en common dite
bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [56 tr 166] Tại Nhật Bản
theo khoản 2 Điều 6 Luật Cocircng ty 2006 Gomei-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh
(general partnership company) vagrave Goushi-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh hữu hạn
(limited partnership company) Trƣớc đacircy theo Điều 43 Bộ luật Thƣơng mại Nhật
Bản 1911 khocircng quan niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn lagrave cocircng
ty magrave coi đacircy chỉ lagrave caacutec hiệp hội kinh doanh (business associations)
43
Hiện nay quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 tecircn gọi của cocircng ty hợp
danh phải đƣợc hợp thagravenh bởi tecircn chung của caacutec thagravenh viecircn hợp danh (Điều
1301a) Cocircng ty hợp danh sẽ hoạt động dƣới một tecircn gọi do caacutec thagravenh viecircn của
cocircng ty đặt ra nhƣng phải đaacutep ứng với caacutec quy định chung về đặt tecircn cocircng ty tại caacutec
Điều 31 32 33 vagrave 34 của Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Điều 10 đến Điều 13 của
Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn hợp
danh rời cocircng ty thigrave tecircn của cocircng ty coacute thể phải thay đổi nếu tecircn của thagravenh viecircn hợp
danh đoacute tạo thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn của cocircng ty Ngay cả khi đatilde chấm dứt
tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đƣợc sử dụng lagravem thagravenh một
phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa kế ngƣời đại diện của
họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử dụng tecircn đoacute (Điều 1386)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại ở Việt Nam vagrave đƣợc gọi dƣới caacutei
tecircn nhƣ ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo hay ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Hiện nay một số
học giả Việt Nam gọi đacircy lagrave loại higravenh ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [74 tr 144]
hoặc ldquococircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 54] Cograven từ điển phaacutep lyacute Anh - Việt cụm
từ ldquolimited partnershiprdquo dịch sang tiếng Việt nghĩa lagrave ldquococircng ty hợp tƣ thƣờngrdquo
khaacutec với ldquogeneral partnershiprdquo lagrave ldquococircng ty hợp danh thƣơng mạirdquo [62 tr 287]
Điểm tƣơng đồng giữa phaacutep luật caacutec quốc gia chiacutenh lagrave khocircng cho pheacutep caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc dugraveng tecircn của họ lagravem thagravenh tecircn hatildeng hoặc một phần tecircn
hatildeng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec tecircn hatildeng chỉ coacute thể lagrave tecircn của
một (hoặc một số) thagravenh viecircn nhận vốn Lyacute giải điều nagravey ldquoHội hợp tƣ khocircng thể
đem tecircn hội viecircn xuất tƣ ghi vagraveo hội danh vigrave sẽ lagravem cho ngƣời đệ tam lầm tƣởng
rằng những ngƣời nagravey cũng lagrave hội viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn địnhrdquo [111 tr 769]
Nhƣ vậy tƣơng tự cocircng ty hợp danh tecircn gọi của cocircng ty hợp vốn đơn giản
cograven thể hiện đặc trƣng về mặt xatilde hội Đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute chặt chẽ giữa
caacutec thagravenh viecircn
(ii) Caacutec đặc điểm về mặt phaacutep lyacute
Đặc điểm về mặt phaacutep lyacute thể hiện dƣới hai goacutec độ Traacutech nhiệm của caacutec loại
thagravenh viecircn đối với cocircng ty vagrave tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
44
Về traacutech nhiệm của caacutec loại thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nghiecircn cứu của taacutec giả Vũ Văn Mẫu ldquotrong hội hợp tƣ coacute hai hạng hội viecircn
caacutec hội viecircn xuất tƣ vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ Hội viecircn xuất tƣ chỉ chịu traacutech nhiệm
đến phần vốn đatilde goacutep vagraveo hội traacutei lại hội viecircn thụ tƣ phải chịu liecircn đới traacutech nhiệm
về caacutec moacuten nợ của hội đối với tất cả sản nghiệp của migravenhrdquo [60 tr 413]
Căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay việc chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cho ngƣời khaacutec
(khocircng phải lagrave thagravenh viecircn) của caacutec thagravenh viecircn hợp danh bị hạn chế Thagravenh viecircn hợp
danh khocircng thể chuyển giao quyền quản lyacute cocircng ty nếu nhƣ khocircng đƣợc sự đồng yacute
của tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại Đồng thời traacutech nhiệm của thagravenh viecircn
hợp danh luocircn lagrave traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới đối với tất cả caacutec khoản nợ của
cocircng ty Nhƣng thagravenh viecircn goacutep vốn nghĩa vụ cơ bản chỉ lagrave phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty (Điều 1301c)
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ xuất hiện khi cocircng ty coacute nhu cầu
huy động vốn hoặc khi cocircng ty hợp danh khocircng coacute đủ số lƣợng thagravenh viecircn nhận vốn
tối thiểu (quy định tại mỗi quốc gia thƣờng khaacutec nhau về số lƣợng tối thiểu thagravenh
viecircn nhận vốn) necircn buộc phải kết nạp thecircm một số thagravenh viecircn goacutep vốn để tiếp tục
tồn tại vagrave đƣơng nhiecircn khi đoacute noacute sẽ bị chuyển thagravenh higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Tuy nhiecircn cho dugrave tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo thagravenh viecircn goacutep vốn cũng khocircng phải lagrave những đối tƣợng chiacutenh của cocircng
ty necircn họ coacute thể thuận tiện chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ
Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản thocircng thƣờng phaacutep luật hay liecircn hệ aacutep
dụng caacutec quy định của cocircng ty hợp danh Vagrave qua tigravem hiểu cho thấy tại một số quốc
gia nhƣ Phaacutep ldquotrừ những cocircng ty coacute điều lệ đặc biệt nhoacutem caacutec cocircng ty traacutech nhiệm
vocirc hạn đăng kyacute vagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn gồm 3 loại Cocircng ty dacircn sự Cocircng ty hợp
danh vagrave Cocircng ty hợp tƣ đơn giản (cocircng ty cấp vốn đơn giản)rdquo [18 tr 163]
Hiện nay nếu căn cứ caacutec quy định tại Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 về điều
kiện trở thagravenh phaacutep nhacircn magrave đối chiếu với cocircng ty hợp danh thigrave thấy rằng traacutech
45
nhiệm tagravei sản của cocircng ty hợp danh luocircn gắn liền với caacutec thagravenh viecircn hợp danh Noacutei
caacutech khaacutec giữa thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh khocircng coacute sự taacutech biệt về
tagravei sản Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với Bộ luật Dacircn sự 2005 Luật Doanh nghiệp 2005 lại
quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Ủng hộ cho quan điểm nagravey
xuất phaacutet từ những lyacute do
(-) Về mặt học thuật ldquokhoacute coacute thể phacircn biệt đƣợc hoagraven toagraven rạch rogravei giữa
hagravenh vi thƣơng mại vagrave hagravenh vi dacircn sự
(-) Về mặt phaacutep luật thực định Bộ luật Dacircn sự 2005 đatilde coacute khuynh hƣớng aacutep
dụng luật nagravey cho cả quan hệ dacircn sự vagrave quan hệ thƣơng mại (Điều 1) Vậy chỉ coacute
thể noacutei caacutec quy định của hai đạo luật nagravey diễn đạt hai quan điểm khaacutec nhau của caacutec
luật gia nghĩa lagrave hệ thống văn bản phaacutep luật hiện nay thiếu nhất quaacuten dugrave rằng hai
đạo luật nagravey đều đƣợc ban hagravenh năm 2005rdquo [47 tr 29] Mặt khaacutec Bộ luật Dacircn sự
lagrave luật chung cograven Luật Doanh nghiệp lagrave luật chuyecircn ngagravenh Vigrave thế việc thừa nhận tƣ
caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh coacute thể coi lagrave một trƣờng hợp ngoại lệ của Bộ
luật Dacircn sự Cograven nếu ldquotheo nguyecircn tắc ƣu tiecircn aacutep dụng luật caacutec quy định của luật
chuyecircn ngagravenh sẽ đƣợc ƣu tiecircn aacutep dụngrdquo [28 tr 53]
Toacutem lại hiện nay phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều quy định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute một hệ thống quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng với noacute nghĩa lagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải coacute khả năng hƣởng quyền vagrave gaacutenh vaacutec nghĩa vụ Vigrave vậy
cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave loại higravenh cocircng ty coacute đầy đủ tƣ caacutech phaacutep nhacircn
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với cocircng ty hợp vốn đơn
giản
ldquoTheo caacutec nhagrave nghiecircn cứu thigrave cocircng ty hợp danh lagrave loại cocircng ty higravenh thagravenh
sớm nhất trecircn thế giớirdquo [78 tr 157] Coacute lẽ vigrave vậy một số loại higravenh cocircng ty đƣợc
higravenh thagravenh về sau thƣờng coacute một số điểm khaacute tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
Về cơ bản ldquococircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn khaacutec với cocircng ty hợp
danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn lạm dụng địa vị của migravenh để
tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech
46
nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng ty
tất nhiecircn caacutec thagravenh viecircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với nghĩa vụ do hagravenh vi
của migravenh gacircy ra vagrave caacutec nghĩa vụ khaacutec khocircng thuộc trƣờng hợp trecircnrdquo [73 tr 224]
Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh
viecircn (cả thagravenh viecircn hợp danh) đều coacute traacutech nhiệm hữu hạn trong một giới hạn nhất
định Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn rất iacutet Thƣờng tại một số
quốc gia theo hệ thống phaacutep luật Common law (Anh Hoa Kỳ Canadahellip) mới quy
định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey
Ngoagravei ra higravenh thức kinh doanh mới nhất tại Hoa Kỳ gần đacircy lagrave loại higravenh
LLLP khaacute giống với hợp danh hữu hạn ldquoMột LLLP lagrave khaacute tƣơng đồng với hợp
danh hữu hạn Caacutech quản lyacute thuế vagrave giải thể cugraveng một caacutech thức nhƣ một hợp danh
hữu hạnrdquo [136 p 851-852] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquoLagrave một biến thể của hợp danh
hữu hạn Một LLLP cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh viecircn của noacute coacute đƣợc tigravenh trạng traacutech
nhiệm hữu hạn bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh ngoại trừ nghĩa vụ của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh thigrave hợp danh hữu hạn vagrave LLLP giống hệt nhaurdquo [137 p 952-953]
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec
Trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ so saacutenh một số điểm khaacutec biệt cơ bản
của caacutec loại cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp 2005 với cocircng ty hợp vốn đơn giản
2131 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp danh
Higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển từ cocircng ty hợp danh một số đặc điểm của cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave sự kế thừa của cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn
đơn giản luocircn coacute sự khaacutec biệt so với cocircng ty hợp danh thể hiện qua caacutec khiacutea cạnh
(1) Đối tượng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh
viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCocircng ty hợp danh lagrave một loại higravenh đặc trƣng
của cocircng ty đối nhacircnrdquo [101 tr 75] Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh thƣờng đƣợc
thagravenh lập trong phạm vi nhỏ nhƣ giữa nhoacutem bạn begrave anh em Lagrave cocircng ty đối nhacircn
necircn tiacutenh chất liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn lagravem cho ldquocaacutec thagravenh viecircn phải thực sự
hiểu biết nhau tin tƣởng nhau sống chết coacute nhaurdquo [107 tr 116] Chiacutenh vigrave điều nagravey
47
đatilde coacute tagravei liệu cho rằng ldquothagravenh viecircn lagrave đặc điểm khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp
danh vagrave caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutecrdquo [102 tr 89] Đacircy lagrave căn cứ cơ bản để higravenh
thagravenh necircn quy định về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh
Quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacute nhacircn Với quy định nagravey caacutec phaacutep nhacircn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh
ldquoLimited partnership lagrave một loại hợp danh trong đoacute coacute cả caacutec general
partners (thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cả limited partners (thagravenh viecircn goacutep vốn) khaacutec
biệt so với general partnership chỉ coacute general partners magrave khocircng coacute limited
partnersrdquo [150] Từ đoacute cho thấy sự khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh đƣợc thể hiện qua sự hiện diện khaacutec nhau của hai loại
thagravenh viecircn Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp
danh cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm cả hai loại thagravenh viecircn thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng coacute thể lagrave tổ
chức hoặc caacutec caacute nhacircn Nhờ vậy đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn
của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh viecircn trong
cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCaacute nhacircn của hội viecircn lagrave một yếu tố hệ trọng trong cocircng
ty đồng danh đoacute lagrave đặc tiacutenh của cocircng ty nagravey chi phối mọi việc điều hagravenh của cocircng
ty từ khi saacuteng lập cho đến khi giải taacutenrdquo [109 tr 47] Do vậy cocircng ty hợp danh lagrave
một dạng cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten Giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn tồn tại sự
quen biết vigrave họ cograven chiacutenh lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới của cocircng ty Về nguyecircn
tắc caacutec chủ nợ coacute quyền yecircu cầu từng thagravenh viecircn hợp danh phải trả nợ thay cho
cocircng ty khi cocircng ty hợp danh khocircng thể tự thanh toaacuten caacutec khoản nợ Phaacutep luật vẫn
luocircn quy định nhiều điều kiện rất chặt chẽ nhằm ragraveng buộc thagravenh viecircn hợp danh với
cocircng ty khocircng cho pheacutep lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thagravenh viecircn hợp danh của
cocircng ty khaacutec khocircng đƣợc thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của
cocircng ty để tƣ lợi khocircng đƣợc chuyển nhƣợng vốn goacutep của migravenh cho ngƣời khaacutec
48
nếu chƣa đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 133 Luật
Doanh nghiệp 2005) Vigrave thế việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh lagrave điều rất khoacute khăn
Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute phần
đơn giản vagrave dễ dagraveng hơn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh (chết rời cocircng ty
mất tiacutech bị hạn chế hoặc mất năng lực hagravenh vi dacircn sựhellip) đều lagrave caacutec lyacute do quan
trọng để cocircng ty hợp danh bị giải thể thigrave trong cocircng ty hợp vốn đơn giản nếu coacute sự
thay đổi về thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave việc khaacute bigravenh thƣờng Bởi vigrave với
vai trograve chỉ lagrave những ngƣời goacutep thecircm tagravei chiacutenh thagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể dễ dagraveng
chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec (kể cả ngƣời ngoagravei cocircng ty)
Coacute thể viện dẫn caacutec quy định tại Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể chuyển
nhƣợng phần goacutep của họ cho bất cứ ai vagrave vagraveo bất cứ luacutec nagraveordquo [125 p 401-402]
(3) Nghĩa vụ đối với phần tagravei sản đoacuteng goacutep của từng loại thagravenh viecircn trong
hai cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh luocircn phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối
với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh Ngay cả trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh
tự ruacutet vốn hoặc bị khai trừ thigrave trong thời hạn hai năm thagravenh viecircn ấy vẫn phải liecircn
đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản cho caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh
trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn (Điều 1385 Luật Doanh nghiệp 2005)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng tagravei sản của thagravenh viecircn goacutep
vốn tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty (vốn goacutep) vagrave tagravei sản ngoagravei xatilde hội (dacircn sự) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep Necircn vigrave thế
nếu thagravenh viecircn goacutep vốn rời khỏi cocircng ty thigrave vẫn khocircng lagravem ảnh hƣởng đến hoạt
động vagrave sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
2132 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thể hiện qua
(1) Đối tượng cơ chế chịu traacutech nhiệm về phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec
loại thagravenh viecircn trong cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản cocircng ty cổ phần
khocircng đề cao sự quen biết hay mối quan hệ giữa caacutec cổ đocircng magrave chỉ cần quan tacircm
tới yếu tố gần nhƣ duy nhất chiacutenh lagrave ldquovốn goacuteprdquo Vigrave vậy điều kiện để coacute thể trở
thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty cổ phần khaacute dễ dagraveng Chỉ cần goacutep vốn vagraveo cocircng ty cổ
49
phần lagrave nhagrave đầu tƣ đều coacute thể trở thagravenh cổ đocircng với cơ chế chịu traacutech nhiệm về mặt
tagravei sản luocircn lagrave traacutech nhiệm hữu hạn trong phần vốn goacutep (cổ phần) của họ
Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave tới cugraveng (vocirc hạn định) Điều đoacute đogravei hỏi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
phải coacute sự tin tƣởng hay quen biết chặt chẽ với nhau Đối tƣợng trở thagravenh thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hạn chế vagrave khoacute khăn hơn so với cổ
đocircng của cocircng ty cổ phần Nhƣng với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ đƣợc xaacutec định chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản necircn đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Sự an toagraven về mặt phaacutep lyacute giữa hai loại higravenh cocircng ty cơ chế ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo lagrave sự an toagraven đối với caacutec cổ đocircng nhƣng noacute lại lagravem giảm sự đảm
bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần đối với khaacutech hagraveng Caacutec cổ đocircng hoagraven toagraven
coacute thể lạm dụng sự giới hạn traacutech nhiệm về tagravei sản của họ để kinh doanh man traacute
thậm chiacute lừa đảo khaacutech hagraveng Theo hƣớng ngƣợc lại ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo tuy
mang đến nhiều gaacutenh nặng rủi ro cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn
đơn giản nhƣng đổi lại noacute đem đến cho cocircng ty nagravey khả năng tạo sự tin tƣởng yecircn
tacircm cho khaacutech hagraveng đacircy lagrave điều magrave cocircng ty cổ phần khocircng coacute
(3) Tổ chức quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản giống cocircng ty
hợp danh necircn noacute coacute phần đơn giản vagrave gọn nhẹ hơn so với cocircng ty cổ phần Tất cả
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hợp lại thagravenh Hội đồng
thagravenh viecircn để cugraveng nhau quản lyacute vagrave điều hagravenh mọi cocircng việc Để thuận tiện phaacutep
luật cho pheacutep từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn nhằm phaacutet huy
tiacutenh tự chủ saacuteng tạo vagrave linh hoạt của họ giuacutep cho cocircng ty hợp vốn đơn giản hoạt
động hiệu quả Ngƣợc lại với quy mocirc lớn bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty cổ
phần coacute sự tham gia của khaacute nhiều cơ quan với caacutec chức năng khaacutec nhau Vigrave vậy dễ
dẫn đến tigravenh trạng phức tạp cồng kềnh đồng thời coacute thể nảy sinh nhiều rủi ro cho
caacutec khaacutech hagraveng vagrave cho cả caacutec cổ đocircng thiểu số
50
(4) Khả năng huy động vốn vagrave quy mocirc giữa hai loại higravenh cocircng ty ldquococircng ty
cổ phần lagrave loại higravenh doanh nghiệp coacute khả năng mở rộng quy mocirc vốn thocircng qua thị
trƣờng chứng khoaacutenrdquo [52 tr 88] Nhƣ vậy việc phaacutet hagravenh cổ phiếu để huy động
vốn lagrave một đặc điểm riecircng của cocircng ty cổ phần Thực tế cocircng ty cổ phần rất thiacutech
hợp đối với những cocircng ty coacute quy mocirc lớn thậm chiacute rất lớn vagrave luocircn coacute nhu cầu huy
động vốn rộng ratildei
Nhigraven chung cocircng ty hợp vốn đơn giản thiacutech hợp hơn với caacutec thƣơng nhacircn coacute
nhu cầu lagravem kinh doanh với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời muốn đảm bảo yếu
tố thacircn quen tin tƣởng Coacute lẽ kiểu caacutech kinh doanh với tƣ duy quản lyacute hạn chế
đƣợc higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ đatilde lagravem cho ngƣời Việt quen thuộc với lối kinh
doanh nhỏ lẻ hơn lagrave tập trung với quy mocirc lớn Cocircng ty hợp vốn đơn giản giống với
cocircng ty hợp danh ở điểm chuacuteng đều khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep phaacutet hagravenh
chứng khoaacuten caacutec loại
2133 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định hai loại higravenh của cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn (Điều 38 đến Điều 62)
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn (Điều 63 đến Điều 76) Hai loại cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn tuy coacute sự khaacutec nhau về số lƣợng thagravenh viecircn quản lyacute điều
hagravenhhellip nhƣng về cơ bản cả hai loại cocircng ty nagravey đều thuộc ldquohọrdquo của loại higravenh cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn necircn chuacuteng coacute khaacute nhiều đặc điểm giống nhau
(1) Cơ chế chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn giữa hai cocircng
ty lagrave cocircng ty kết hợp giữa caacutec yếu tố của cocircng ty đối vốn vagrave cả cocircng ty đối nhacircn
nhƣng coacute lẽ tiacutenh chất ldquođối vốnrdquo của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thể hiện rotilde neacutet
hơn Tecircn của cocircng ty nagravey thể hiện điều đoacute khi cụm từ ldquotraacutech nhiệm hữu hạnrdquo vốn lagrave
đặc trƣng rất cơ bản của loại higravenh cocircng ty đối vốn Tất cả thagravenh viecircn của cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn đều đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Cograven đặc trƣng của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn biểu hiện số lƣợng thagravenh viecircn
khaacute iacutet chuyển nhƣợng phần vốn của thagravenh viecircn bị hạn chế giữa caacutec thagravenh viecircn
51
thƣờng coacute mối quan hệ thacircn thiếthellip Tuy nhiecircn ldquocoacute rất nhiều điểm chung giữa cocircng
ty vocirc danh (cocircng ty cổ phần) vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute lẽ vigrave vậy ngƣời ta
khocircng xếp cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagraveo loại cocircng ty đối nhacircnrdquo [18 tr 132]
Cũng lagrave loại higravenh cocircng ty kết hợp caacutec đặc tiacutenh của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty
đối nhacircn nhƣng rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep
lyacute cao hơn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn bởi lẽ suy cho cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn luocircn lagrave những ngƣời chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mặt tagravei sản Hơn nữa tiacutenh chất
liecircn đới traacutech nhiệm giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave khẳng định khocircng thể tốt hơn
về sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn chuyển nhượng phần vốn goacutep vagrave khả năng
huy động vốn giữa hai cocircng ty giống nhƣ caacutec cocircng ty đối nhacircn thagravenh viecircn của
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave một yếu tố quyết định sự tồn tại của cocircng ty Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định thagravenh viecircn nếu coacute nhu cầu chuyển nhƣợng chỉ đƣợc
chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn trong trƣờng hợp đatilde chagraveo
baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec thagravenh viecircn cograven lại nagravey của
cocircng ty khocircng mua hoặc khocircng mua hết trong thời hạn ba mƣơi ngagravey kể từ ngagravey
chagraveo baacuten (Điều 44) Qua đoacute cho thấy việc thay đổi thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave khaacute khoacute khăn Luật Chứng khoaacuten 2006 cho pheacutep caacutec cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn coacute thể huy động vốn qua higravenh thức phaacutet hagravenh traacutei phiếu khi đaacutep ứng
caacutec điều kiện của luật định (Điều 122) Tuy vậy cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
thƣờng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật chặt chẽ hơn cocircng ty hợp vốn đơn giản
Vai trograve vagrave tầm quan trọng của thagravenh viecircn nhận vốn trong cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave rất lớn Vigrave vậy việc chuyển nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ cơ chế
thay đổi thagravenh viecircn nhận vốn khaacute hạn chế Nếu chỉ xeacutet chế độ chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản thigrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tƣơng đồng với
thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Nhƣng về mặt quyền hạn cũng nhƣ
tầm quan trọng đối với cocircng ty thigrave vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn bị hạn chế hơn so
với thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Đổi lại việc chuyển nhƣợng phần
vốn goacutep cũng nhƣ việc thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ khaacute dễ dagraveng Thocircng thƣờng
52
phaacutep luật khocircng cho cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản huy động vốn
bằng caacutech phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại nhƣng với cơ chế mở về thagravenh viecircn goacutep
vốn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể dễ dagraveng mời caacutec nhagrave đầu tƣ tham gia với số
lƣợng khocircng giới hạn vagraveo cocircng ty Nhờ vậy khả năng linh động trong việc huy
động vốn lagrave lợi thế của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(3) Về phương diện thuế của hai loại higravenh cocircng ty phacircn tiacutech dƣới goacutec độ
thuế cho thấy thuận lợi rất lớn về thuế của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave phaacutep luật của caacutec quốc gia thƣờng quy định ldquocaacutec thagravenh
viecircn của cocircng ty đối nhacircn chỉ phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn do họ coacute tƣ caacutech
thƣơng gia độc lập cograven bản thacircn cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven đối với caacutec loại
higravenh của cocircng ty đối vốn (cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn) phải
chịu hai lần thuế thuế thu nhập caacute nhacircn đaacutenh vagraveo thagravenh viecircn cocircng ty vagrave thuế cocircng
ty đaacutenh vagraveo lợi nhuận chung của cocircng tyrdquo [41 tr 30-31]
2134 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp tư nhacircn
Giữa hai cocircng ty nagravey coacute một số neacutet khaacutec biệt cơ bản sau
(1) Vấn đề tư caacutech phaacutep nhacircn của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản trong số năm loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ coacute
doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Nhƣ vậy chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn rơi vagraveo tigravenh trạng khaacute bất lợi Chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven phải chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp Việc khocircng phải lagrave phaacutep nhacircn
khiến cho doanh nghiệp tƣ nhacircn gặp nhiều hạn chế khi tham gia vagraveo caacutec quan hệ
thƣơng mại nhƣ ldquokhi muốn tham gia vagraveo quỹ thagravenh viecircn của loại higravenh quỹ đầu tƣ
chứng khoaacuten bắt buộc tất cả caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave phaacutep nhacircn Vốn của quỹ
loại higravenh nagravey khocircng phải do cocircng chuacuteng đầu tƣ đoacuteng goacutep magrave do caacutec thagravenh viecircn của
quỹ gồm những tổ chức coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đoacuteng goacuteprdquo [100 tr 272]hellip Cograven đối
với cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde coacute nhiều điểm tiến bộ
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh nhằm mục điacutech cho noacute coacute thể
bigravenh đẳng với caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec khi tham gia kinh doanh Đacircy cũng
53
sẽ lagrave thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave khi coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể chủ động hơn trong việc kinh doanh
(2) Khả năng huy động vốn vagrave mở rộng quy mocirc của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 khocircng cho pheacutep doanh nghiệp
tƣ nhacircn đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại khi cần huy động vốn (Điều 1412)
Mặt khaacutec chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn luocircn phải tự chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh necircn iacutet nhiều đatilde lagravem hạn chế caacutec saacuteng kiến kinh doanh khả năng chấp
nhận đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi rohellip vigrave vậy cagraveng lagravem cho doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị hạn chế trong phạm vi kinh doanh nhỏ lẻ vagrave gặp nhiều khoacute khăn khi cần
huy động vốn hoặc mở rộng quy mocirc
So với doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự tham gia của
nhiều thagravenh viecircn necircn coacute khả năng huy động vốn lớn hơn Nhiều trƣờng hợp cocircng ty
hợp vốn đơn giản đều coacute thể linh động mời gọi caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn tổ chức)
tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn magrave khocircng bị hạn chế về số lƣợng
thagravenh viecircn loại nagravey Cũng chiacutenh nhờ coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn
goacutep phần lagravem cho cocircng ty hợp vốn đơn giản mạnh dạn đầu tƣ vagraveo cả khu vực coacute hệ
số rủi ro hoặc coacute thecircm nhiều saacuteng kiến yacute tƣởng để phaacutet triển vagrave mở rộng quy mocirc
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh
thức cocircng ty ở Việt Nam
Hiện nay hội nhập kinh tế lagrave tragraveo lƣu vagrave lagrave xu hƣớng tất yếu của mỗi quốc
gia trecircn thế giới Hogravea cugraveng dograveng chảy của kinh tế thế giới Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của caacutec tổ chức nhƣ ASEAN APEC ASEM WTOhellip vagrave coacute thể sắp tới
lagrave TPP Mặt khaacutec nền kinh tế thị trƣờng luocircn đogravei hỏi phải sản sinh ra nhiều mocirc higravenh
kinh doanh để đaacutep ứng nhu cầu của thị trƣờng Do đoacute sự ra đời của caacutec mocirc higravenh
cocircng ty kiểu mới vừa lagrave quy luật vagrave cũng lagrave đogravei hỏi khaacutech quan của nền kinh tế thị
trƣờng hiện đại Hơn thế nữa để khai thaacutec vagrave tận dụng hiệu quả mọi nguồn lực của
nền kinh tế thigrave việc xacircy dựng thecircm caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp lagrave rất cần thiết
Nghiecircn cứu cho thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute khaacute nhiều
ƣu điểm vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng
54
mại Việt Nam Vigrave vậy trong phần nagravey luận aacuten sẽ chỉ ra sự cần thiết của cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
2141 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp
danh
Cocircng ty hợp danh gần nhƣ khocircng phaacutet triển tại Việt Nam Số liệu cho thấy
ldquococircng ty hợp danh chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty năm 2010rdquo [phụ
lục 2] Nghiecircn cứu khaacutec cho rằng ldquoMột trong những đặc điểm chiacutenh lagravem cho caacutec
nhagrave đầu tƣ khocircng lựa chọn cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn của
thagravenh viecircn hợp danh Từ trƣớc tới nay nhagrave đầu tƣ Việt Nam đatilde quen đƣợc hƣởng
chế độ traacutech nhiệm hữu hạn khi tham gia đầu tƣ vagraveo higravenh thức cocircng tyhelliprdquo [118 tr
59] Dƣới goacutec độ của kinh tế việc đầu tƣ magrave khocircng thể phacircn taacuten đƣợc rủi ro luocircn lagrave
điều tối kị đối với caacutec nhagrave kinh doanh Cocircng ty hợp danh coacute nhƣợc điểm lagrave quaacute
kheacutep kiacuten Necircn việc chuyển nhƣợng phần vốn của caacutec thagravenh viecircn rất khoacute khăn Thậm
chiacute ngay cả chuyển nhƣợng giữa thagravenh viecircn với nhau cugraveng phải đƣợc sự nhất triacute
của caacutec thagravenh viecircn cograven lại Điều đoacute cagraveng lagravem cho cocircng ty hợp danh gặp khoacute khăn
khi muốn mở rộng quy mocirc hoặc cần huy động thecircm nguồn vốn từ becircn ngoagravei
ldquoSự ra đời của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đaacutep ứng đƣợc yecircu cầu của caacutec
nhagrave kinh doanh một khi họ khocircng muốn vagraveo cocircng ty hợp danh do tiacutenh chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của tất cả caacutec thagravenh viecircnrdquo [27 tr 54] Lợi thế của cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave với cơ chế mở rộng về thagravenh viecircn goacutep vốn necircn caacutec caacute nhacircn hoặc
tổ chức đều coacute thể tham gia vagrave khocircng bị giới hạn về số lƣợng thagravenh viecircn Khaacutec cocircng
ty hợp danh khi tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn lagrave một thể thống nhất
cugraveng với tagravei sản của cocircng ty thigrave với cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản cagraveng
tạo động lực thuacutec đẩy những ngƣời coacute dự định đầu tƣ tham gia cocircng ty hợp vốn đơn
giản với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh
(chết rời cocircng ty) sẽ lagrave nguyecircn nhacircn quan trọng để giải thể cocircng ty hợp danh thigrave với
cocircng ty hợp vốn đơn giản sự dịch chuyển thagravenh viecircn goacutep vốn về cơ bản khocircng lagravem
ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty So với cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn
55
đơn giản thể hiện nhiều ƣu điểm nổi trội hơn vigrave noacute coacute thể linh động trong việc gọi
vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh vagrave hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho caacutec nhagrave đầu tƣ
2142 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Cần khẳng định ldquococircng ty cổ phần lagrave một loại higravenh cocircng ty hội tụ nhiều ƣu
điểm trong nền kinh tế thị trƣờngrdquo [53 tr 37] Becircn cạnh những điểm mạnh cocircng ty
cổ phần cograven tồn tại rất nhiều hạn chế vagrave tiềm ẩn nhiều loại rủi ro Một cocircng ty cổ
phần coacute quy mocirc lớn luocircn coacute nhiều cổ đocircng vagrave quyền hạn của caacutec cổ đocircng thƣờng
khocircng mấy khi đồng nhất Từ đoacute nhiều khi dẫn đến sự macircu thuẫn đối khaacuteng giữa
caacutec nhoacutem cổ đocircng Bởi vigrave caacutec cổ đocircng lớn thƣờng lợi dụng quyền hạn magrave họ coacute để
lấn aacutep chegraven eacutep caacutec cổ đocircng thiểu số Một hạn chế khaacutec chiacutenh lagrave tiacutenh đảm bảo an
toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần khaacute thấp vigrave cổ đocircng chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu
hạn trong phạm vi số cổ phần Việc tham gia đocircng đảo của nhiều cổ đocircng cũng dẫn
đến việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần phức tạp hơn so với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Mặt khaacutec dugrave đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten nhƣng thực tế khocircng nhiều
cocircng ty cổ phần đatilde coacute thể đaacutep ứng đủ caacutec tiecircu chiacute từ phiacutea phaacutep luật
Cocircng ty cổ phần dƣờng nhƣ khocircng thiacutech hợp với caacutec nhagrave đầu tƣ cograven iacutet kinh
nghiệm đồng thời khocircng coacute nhu cầu kinh doanh lớn hoặc thƣờng xuyecircn cần huy
động vốn Khi phacircn tiacutech cho thấy bộ maacutey điều hagravenh quản trị của cocircng ty hợp vốn
đơn giản khaacute tinh gọn nhƣng vẫn đảm bảo an toagraven cao về mặt phaacutep lyacute Điều nagravey
khaacutec so với cocircng ty cổ phần bởi ldquovấn đề quản lyacute cocircng ty cổ phần rất phức tạp vagrave
phải hết sức chặt chẽrdquo [58 tr 186] Lợi thế cho cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven lagrave
việc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn luocircn tạo ra sự linh
hoạt trong việc tổ chức kinh doanh cho cocircng ty Khi phacircn tiacutech chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của thagravenh viecircn nhận vốn noacute sẽ đem đến khả năng tạo sự tin tƣởng
trƣớc khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ Ngoagravei ra tuy chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn lagrave sự rủi
ro gaacutenh nặng đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn nhƣng điều đoacute lại giuacutep cho caacutec
thagravenh viecircn nagravey phải tự giaacutec nacircng cao yacute thức traacutech nhiệm trong mọi hagravenh vi của họ
Mặt khaacutec đối với những thagravenh viecircn lagrave ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm
trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip nếu những ngƣời nagravey tham gia vagraveo cocircng ty cổ phần địa vị
56
vagrave khả năng của họ sẽ iacutet đƣợc đề cao bởi vigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty cổ phần
thƣờng chỉ quan tacircm đến yếu tố vốn goacutep bằng tiền của vagrave chỉ những thagravenh viecircn coacute
nhiều vốn goacutep mới lagrave những ngƣời nắm mọi quyền hagravenh chi phối của cocircng ty cổ
phần Nếu những ngƣời trecircn tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave những thagravenh
viecircn lagrave ngƣời coacute trigravenh độ năng lực mới coacute khả năng tận hƣởng sự cocircng bằng Noacutei
caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản bảo đảm sự hagravei hogravea đối với vốn goacutep bằng triacute
tuệ của caacutec nhagrave đầu tƣ iacutet vốn Cuối cugraveng dƣới goacutec độ thuế lợi thế rất lớn về thuế
của cocircng ty hợp vốn đơn giản đoacute lagrave chỉ caacutec thagravenh viecircn của cocircng ty phải chịu thế thu
nhập caacute nhacircn cograven cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven cocircng ty cổ phần thƣờng phải
chịu cả hai loại thuế một loại cho caacutec cổ đocircng vagrave loại thứ hai cho chiacutenh cocircng ty
Hiện nay khi phacircn tiacutech ldquomocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chƣa thực sự
chiacuten muồi cho sự ra đời của những cocircng ty lớnrdquo [70 tr 47] Baacuteo caacuteo của Tổng cục
Thống kecirc cho thấy ldquocaacutec doanh nghiệp ở Việt Nam phaacutet triển nhanh nhƣng chủ yếu
vẫn lagrave caacutec doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏrdquo [104 mục IV - tr 15] Nếu caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute nhu cầu thagravenh lập cocircng ty với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời mong
muốn giữa họ luocircn coacute mối quan hệ thacircn thiết thigrave cocircng ty cổ phần lại cagraveng khocircng phugrave
hợp Chỉ đến khi phacircn tiacutech kỹ caacutec yếu tố cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lagrave mocirc higravenh
cocircng ty lyacute tƣởng để kinh doanh trong phạm vi vừa hoặc nhỏ vigrave noacute hội tụ đầy đủ
những điều kiện trecircn
2143 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Một hạn chế của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chiacutenh lagrave việc chuyển nhƣợng
phần vốn goacutep của caacutec thagravenh viecircn khaacute khoacute khăn bởi lẽ caacutec thagravenh viecircn thƣờng giữ vai
trograve rất quan trọng dẫn đến việc thagravenh lập cocircng ty Về nguyecircn tắc thagravenh viecircn muốn
chuyển nhƣợng chỉ đƣợc chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn
trong trƣờng hợp đatilde chagraveo baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec
thagravenh viecircn cograven lại khocircng mua hoặc khocircng mua hết Mặt khaacutec đối với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn phaacutep luật thƣờng giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn ldquosố thagravenh viecircn tối đa
của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn ở Cộng hogravea Liecircn bang Nga lagrave khocircng quaacute 50 ngƣời
57
ở Cộng hogravea Nam Phi lagrave khocircng quaacute 30 ngƣời ở Mỹ quy định tugravey theo tiểu bangrdquo
[56 tr 105] Tại Việt Nam cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn chỉ coacute duy
nhất một thagravenh viecircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn vagrave tối đa khocircng đƣợc vƣợt quaacute năm mƣơi thagravenh viecircn (Điều 38 vagrave
Điều 63 Luật Doanh nghiệp 2005) Coacute nhận xeacutet cho rằng ldquođặt ra một số tuyệt đối
(trong trƣờng hợp nagravey lagrave 50) để giới hạn mức tối đa số thagravenh viecircn của cocircng ty
khocircng coacute sức thuyết phục về mặt lyacute thuyếtrdquo [73 tr 246] Bởi lẽ ldquocugraveng với quaacute
trigravenh phaacutet triển quy mocirc kinh doanh của cocircng ty đƣợc mở rộng vagrave đa dạng thecircm do
đoacute nhu cầu về vốn cũng tăng theo Vigrave thế mocirc higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute
thể trở necircn khocircng cograven phugrave hợp cho sự phaacutet triển tiếp theo của cocircng tyrdquo [73 tr 332-
333] Với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute nghĩa
vụ trả nợ trong phạm vi giới hạn số vốn goacutep necircn lại rất dễ gacircy ra rủi ro cho khaacutech
hagraveng vagrave chủ nợ Francis Lemeunier cho rằng ldquođocirci khi caacutec cocircng ty nagravey chỉ lagrave tấm
bigravenh phong để một số thƣơng nhacircn sử dụng để hạn chế rủi ro Vigrave thế caacutec chủ ngacircn
hagraveng vagrave cả ngƣời dacircn thƣờng khi thỏa thuận cho cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vay
mƣợn thƣờng đogravei hỏi sự bảo latildenh của thagravenh viecircn chiacutenh của cocircng tyrdquo [57 tr 247]
Khaacutec với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ bị phaacutep
luật giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn tối thiểu nhƣng thƣờng khocircng bị giới hạn số
lƣợng tối đa thagravenh viecircn Nhờ vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn dễ dagraveng gọi vốn
goacutep từ caacutec nhagrave đầu tƣ bằng caacutech mời họ tham gia với tƣ caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute ƣu thế lagrave coacute thể dễ dagraveng chuyển nhƣợng phần vốn goacutep
Vigrave coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm vocirc hạn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn necircn đem đến cho
cocircng ty khả năng tạo sự yecircn tacircm tin tƣởng trƣớc khaacutech hagraveng Qua đoacute cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng dễ dagraveng đƣợc caacutec ngacircn hagraveng hay caacutec chủ nợ cho vay hoặc
hoatilden nợ So với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagrave thiacutech
hợp hơn vagrave khi cần thiết noacute vẫn coacute thể mở rộng quy mocirc
2144 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp
tư nhacircn
58
Trong nền kinh tế thị trƣờng mocirc higravenh doanh nghiệp một chủ sở hữu dƣờng
nhƣ khocircng thật sự hiệu quả necircn rất iacutet nhagrave đầu tƣ chọn lựa Khi caacutec nhagrave kinh doanh
thƣờng coacute nhu cầu hợp taacutec liecircn kết đồng thời chia sẻ rủi ro thigrave chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị đặt vagraveo tigravenh trạng rất bất lợi Nguyecircn tắc phaacutep định chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn luocircn phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn về caacutec khoản nợ Do sợ
rủi ro necircn chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thƣờng sẽ khocircng đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực rủi ro
cao hoặc khocircng mạnh dạn đầu tƣ để phaacutet triển doanh nghiệp Nếu so với loại higravenh
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn khi chủ sở hữu cocircng ty nagravey luocircn chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep thigrave doanh nghiệp tƣ nhacircn
lại cagraveng tỏ ra keacutem hiệu quả vagrave thiếu an toagraven cho ngƣời chủ của noacute Hơn nữa doanh
nghiệp tƣ nhacircn khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn necircn khả năng cạnh tranh sẽ yếu hơn caacutec
loại cocircng ty coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn khaacutec Toacutem lại doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave higravenh thức
kinh doanh chỉ coacute quy mocirc nhỏ vagrave kheacutep kiacuten necircn khocircng coacute nhiều đoacuteng goacutep cho nền
kinh tế quốc gia
Kể từ Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh chiacutenh thức đƣợc quy định
coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Cũng nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc
đối xử bigravenh đẳng với caacutec doanh nghiệp thuộc caacutec thagravenh phần kinh tế khaacutec Thực tế
kinh doanh cho thấy một doanh nghiệp khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn thƣờng bị hạn
chế vigrave một số lĩnh vực kinh doanh yecircu cầu caacutec tổ chức tham gia bắt buộc phải coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn Mặt khaacutec nhờ cơ chế thu huacutet thagravenh viecircn khaacute dễ dagraveng cocircng ty hợp
vốn đơn giản do coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn necircn coacute thecircm nhiều
nguồn đoacuteng goacutep khaacutec nhau để cocircng ty coacute thể mở rộng quy mocirc vagrave mạnh dạn đầu tƣ
kể cả vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi ro cao Ngƣợc lại để mở rộng phạm vi doanh
nghiệp chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn chỉ coacute thể chuyển đổi sang một loại higravenh doanh
nghiệp coacute nhiều chủ sở hữu khaacutec hoặc lagrave phải baacuten lại toagraven bộ doanh nghiệp cho một
caacute nhacircn khaacutec
Khi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu hệ thống phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế
giới nhƣ Hoa Kỳ Anh Canada Uacutec Đức Phaacutep Hồng Kocircng Trung Quốc Nhật
Bản Thaacutei Lan Lagraveohellip coacute thể thấy rằng đacircy lagrave những quốc gia theo caacutec trƣờng phaacutei
59
phaacutep luật khaacutec nhau nhƣng đều coacute điểm chung lagrave trong cơ chế điều chỉnh của phaacutep
luật caacutec quốc gia nagravey luocircn phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Một số quốc gia ban hagravenh riecircng từng đạo
luật để điều chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty nagravey Vagrave khi khảo saacutet thực tế về tigravenh higravenh
kinh tế xatilde hội tại caacutec quốc gia nagravey cho thấy rằng mặc dugrave caacutec quốc gia vốn mang
nặng truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng nhƣ Hoa Kỳ Anhhellip hay caacutec quốc
gia thƣờng đề cao mối quan hệ quen biết thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn nhƣ Nhật
Bản Trung Quốchellip thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đƣợc caacutec nhagrave đầu tƣ ƣa thiacutech
Bởi lẽ hiện nay phaacutep luật tại caacutec quốc gia đoacute vẫn quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản để nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ kinh doanh
Cograven tại Việt Nam nếu căn cứ lịch sử để chứng minh cho sự cần thiết phải coacute
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể tigravem thấy dấu vết của loại higravenh cocircng ty
nagravey từ rất lacircu Caacutec bộ luật trƣớc đacircy nhƣ Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật
thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam Cộng hogravea 1972 đều đatilde
quy định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Dƣờng nhƣ caacutec nhagrave lagravem luật của thời
kỳ đoacute đatilde nắm bắt sacircu sắc tigravenh higravenh thực tế vagrave thoacutei quan kinh doanh thƣơng mại của
ngƣời Việt necircn đatilde quy định một loại higravenh cocircng ty khaacute thacircn thuộc gần gũi với tacircm lyacute
kinh doanh của giới thƣơng nhacircn
Mặt khaacutec hiện nay Việt Nam vẫn đang từng bƣớc xacircy dựng nền kinh tế thị
trƣờng Dƣới sự phaacutet triển vận động khocircng ngừng của dograveng chảy kinh tế thế giới
thigrave sự đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh lagrave một việc rất cần thiết quan
trọng Bởi lẽ kinh tế với vai trograve lagrave cơ sở hạ tầng luocircn cần thiết phải coacute một higravenh thaacutei
kiến truacutec thƣợng tầng lagrave caacutec cơ sở phaacutep lyacute phugrave hợp để quản lyacute điều hagravenh noacute đi đuacuteng
định hƣớng mục điacutech vagrave khơi nguồn phaacutet triển Việc xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng
ty sẽ tạo điều kiện để khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn thu huacutet sự tham gia của nhiều
nhagrave đầu tƣ tham gia kinh doanh
Sau khi nghiecircn cứu so saacutenh cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh
doanh nghiệp đang tồn tại trong Luật Doanh nghiệp thigrave coacute thể thấy rằng cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave một loại cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave quan trọng hơn đoacute
60
chiacutenh lagrave sự phugrave hợp của loại higravenh cocircng ty nagravey với caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde
hội tacircm lyacute kinh doanh vagrave truyền thống thƣơng mại của caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
Vigrave thế thecircm một lần coacute thể đƣa tới khẳng định sự xuất hiện của cocircng ty hợp
vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh thức cocircng ty tại Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện nay lagrave rất cần thiết bởi vigrave sau khi phacircn tiacutech tổng hợp nhiều yếu tố coacute lẽ
chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn giản mới coacute thể phugrave hợp đaacutep ứng với những đogravei hỏi
trecircn Necircn chăng chuacuteng ta necircn taacutech bạch rotilde ragraveng vagrave xacircy dựng cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh một loại higravenh cocircng ty riecircng biệt cugraveng nằm trong Luật Doanh nghiệp với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec Hơn nữa quy định bổ sung cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hệ thống caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp cograven thể hiện tiacutenh liecircn tục của quaacute trigravenh phaacutet
triển vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave mở rộng quyền tự do kinh doanh ở
Việt Nam Mặt khaacutec noacute cograven tạo điều kiện cho caacutec nhagrave đầu tƣ lựa chọn đƣợc loại
higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với nhu cầu vagrave mong muốn của họ
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam hiện nay
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại nhiều quốc gia cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thực thể kinh
doanh taacutech biệt rotilde ragraveng với cocircng ty hợp danh vagrave mỗi loại cocircng ty đều đƣợc điều
chỉnh bằng caacutec đạo luật riecircng Cograven ở Việt Nam hai cocircng ty nagravey luocircn bị gộp với
nhau tạo thagravenh duy nhất một loại higravenh cocircng ty hợp danh
Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave hai đạo luật đầu
tiecircn về caacutec loại higravenh cocircng ty thời kỳ đổi mới chƣa quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản hay cocircng ty hợp danh Vagrave phải kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới bắt đầu đƣợc quy định trở lại Tuy nhiecircn đacircy lại lagrave một loại
higravenh cocircng ty đatilde gacircy ra rất nhiều yacute kiến tranh luận Sau đoacute ldquocoacute rất nhiều quan điểm
cho rằng những ngƣời lagravem luật đatilde thiết kế chƣa thagravenh cocircng mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh cograven quaacute nhiều điều chƣa rotilde ragraveng vagrave macircu thuẫn do vậy mocirc higravenh nagravey chƣa
đƣợc giới kinh doanh ở Việt Nam hƣởng ứngrdquo [72 tr 179]
61
Với những quy định tại Điều 95 của Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp
danh coacute sự tồn tại của cả hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn Nhƣ đatilde trigravenh bagravey [phần 211] phaacutep luật của hầu hết caacutec quốc gia coacute quy
định về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cho rằng cocircng ty hợp
danh truyền thống chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh Cograven loại higravenh
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ tồn tại trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec cocircng
ty hợp danh sẽ khocircng coacute loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Coacute thể do nhận
thức của caacutec nhagrave lagravem luật khi đoacute cograven nhiều hạn chế necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
đatilde vocirc tigravenh bị gaacuten vagraveo cocircng ty hợp danh để cugraveng trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty
Bổ sung vagrave hoagraven thiện từ Luật Doanh nghiệp 1999 caacutec quy định về cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 ngagravey cagraveng gia tăng về mặt số lƣợng vagrave
chất lƣợng để nhằm điều chỉnh loại higravenh cocircng ty nagravey chặt chẽ vagrave đầy đủ hơn Với
quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh đƣợc ghi
nhận nhƣ sau ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnhelliprdquo [phụ lục 4]
Một điểm khaacutec biệt so với Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp
2005 đatilde coacute sự thay đổi quan trọng khi chiacutenh thức quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn (Điều 1302) Tuy nhiecircn điểm khocircng rotilde ragraveng khi phacircn định higravenh
thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn tiếp tục bị rập
khuocircn từ Luật Doanh nghiệp 1999 Cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
2005 bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
Hơn 11 năm kiecircn trigrave đagravem phaacuten ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde
chiacutenh thức đƣợc kết nạp vagraveo Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO) Trƣớc những cơ
hội thaacutech thức từ việc hội nhập quốc tế vagrave nhận thấy cần khắc phục những khuyết
điểm của Luật Doanh nghiệp 2005 Quốc hội đatilde ban hagravenh luật sửa đổi bổ sung Luật
Doanh nghiệp 2005 Becircn cạnh caacutec tiến bộ đạt đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde
đƣợc sửa đổi 2009) lại vẫn tiếp tục giữ nguyecircn caacutec quy định về cocircng ty hợp danh
62
của Luật Doanh nghiệp 2005 Nhƣ vậy chỉ trong khoảng 10 năm (từ năm 1999 đến
2009) Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đatilde ba lần sửa đổi bổ sung vagrave ban hagravenh
mới Nhƣng đối với cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luật vẫn khocircng
taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của hai cocircng ty nagravey Cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang tồn tại vagrave cugraveng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật
dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp danh Từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng hai loại cocircng ty
necircn sự điều chỉnh của phaacutep luật trở thagravenh khocircng đầy đủ vagrave chặt chẽ về chuacuteng
Tuy nhiecircn căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
2005 về cơ bản với tƣ caacutech lagrave chủ thể của caacutec quan hệ phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ coacute những quyền vagrave nghĩa vụ đƣợc phaacutep luật quy định nhƣ sau
Một lagrave về quyền đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể đăng kyacute kinh doanh với cơ
quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền vagrave noacute sẽ đƣợc cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh
doanh khi hội đủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nhƣ ngagravenh nghề kinh doanh khocircng
thuộc những lĩnh vực cấm kinh doanh ngagravenh nghề kinh doanh thuộc lĩnh vực kinh
doanh coacute điều kiện thigrave tugravey theo yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn cocircng ty phải coacute thecircm chứng
chỉ hagravenh nghề hay cocircng ty cần coacute đủ caacutec điều kiện tiecircu chuẩn nhất định tecircn của
cocircng ty đặt đuacuteng theo yecircu cầu của phaacutep luật nộp lệ phiacute đăng kyacute kinh doanh đầy đủ
hồ sơ đăng kyacute đầy đủ hợp lệhellip (Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2005) Trƣờng hợp
cần phải coacute giấy pheacutep kinh doanh (hay giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh)
lagrave văn bản cho pheacutep thực hiện hoạt động kinh doanh những ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện do caacutec cơ quan coacute thẩm quyền cấp cho ngƣời kinh doanh khi họ đaacutep
ứng đủ caacutec điều kiện kinh doanh thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chờ cho đến khi
đƣợc cấp giấy pheacutep nagravey mới đƣợc tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh
Hai lagrave về caacutec quy định liecircn quan đến vấn đề cơ cấu tổ chức quản lyacute điều
hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty mang bản chất của
loại higravenh cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng quy định khaacute lỏng
lẻo về cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản Aacutep dụng caacutec quy định từ cocircng
ty hợp danh phaacutep luật quy định cơ quan quản lyacute bắt buộc của cocircng ty hợp vốn đơn
63
giản lagrave Hội đồng thagravenh viecircn Đacircy lagrave nơi tập trung toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn vagrave lagrave nơi
quyết định mọi vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những vấn đề cograven
lại liecircn quan đến tổ chức vagrave điều hagravenh cocircng ty sẽ do caacutec thagravenh viecircn tự do thỏa thuận
với nhau Tuy nhiecircn cần phải nhấn mạnh trong cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
quyền hạn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave khaacutec nhau rotilde ragraveng Caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn đảm nhiệm vai trograve quản lyacute điều hagravenh vagrave quyết định mọi vấn đề
quan trọng của cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ chỉ đƣợc quyền tham gia
một caacutech hạn chế trong việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Ngoagravei ra chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn đƣơng nhiecircn họ mới coacute quyền đại diện cho
cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep đại diện cocircng ty tham gia
caacutec giao dịch với becircn ngoagravei
Ba lagrave về việc chấm dứt sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản căn cứ caacutec
quy định của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 nếu cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute iacutet hơn hai thagravenh viecircn nhận vốn (thagravenh viecircn hợp danh) coacute thể do caacutec
nguyecircn nhacircn nhƣ chết rời khỏi cocircng ty mất năng lực hagravenh vi dacircn sự mất tiacutechhellip
trong thời hạn saacuteu thaacuteng thigrave cocircng ty sẽ bắt buộc phải giải thể (Điều 1571) Nếu
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ đến hạn theo yecircu cầu
của caacutec chủ nợ thigrave cocircng ty cũng coacute thể bị Togravea aacuten mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 3]
Ngoagravei ra căn cứ caacutec quy định chung về quyền hạn cho tất cả caacutec loại higravenh
cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute caacutec quyền sau
ldquoQuyền chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của cocircng ty Quyền chủ động
lựa chọn ngagravenh nghềhellip Quyền tự do lựa chọn higravenh thứchellip huy động vagrave sử dụng
vốn Quyền tigravem kiếmhellip khaacutech hagravengrdquo (Điều 8) [phụ lục 4]
Quyền luocircn gắn liền với nghĩa vụ cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tuacircn
thủ những nghĩa vụ sau
ldquoKinh doanh đuacuteng ngagravenh nghề đăng kyacute bảo đảm điều kiện kinh doanhhellip
lập caacutec sổ saacutech kế toaacuten hoacutea đơn baacuteo caacuteo tagravei chiacutenhhelliprdquo (Điều 9) [phụ lục 4]
64
Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ quy định ở mức độ nguyecircn tắc chung về caacutec
quyền vagrave nghĩa vụ của doanh nghiệp Trong từng lĩnh vực kinh doanh đầu tƣ lao
động đất đai mocirci trƣờng chứng khoaacutenhellip sẽ coacute những quy định cụ thể hơn về
quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh doanh nghiệp Vigrave thế coacute thể căn cứ vagraveo caacutec quy
định trecircn khi cocircng ty hợp vốn đơn giản kinh doanh những lĩnh vực nagravey
Hiện nay Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đang tiếp tục trong quaacute trigravenh sửa
đổi bổ sung necircn rất nhiều yacute kiến đoacuteng goacutep vẫn đang đƣợc tập hợp để nhằm mục
điacutech hoagraven thiện đạo luật quan trọng nagravey Khi nghiecircn cứu những dự thảo Luật Doanh
nghiệp mới nhất (dự thảo lần thứ 3 của Luật Doanh nghiệp trecircn diễn đagraven của VCCI
ngagravey 0732014) thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản vẫn khocircng hề coacute sự thay đổi Tại chƣơng V về cocircng ty hợp danh [161] khoản
1 Điều 152 của dự thảo lần 3 vẫn giữ nguyecircn higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu nhigraven nhận rộng hơn thigrave dự thảo VCCI vẫn
tiếp tục duy trigrave tinh thần 11 Điều luật (từ Điều 152 đến Điều 162 dự thảo) của Luật
Doanh nghiệp hiện hagravenh Cograven nếu căn cứ ldquoChƣơng VI Cocircng ty hợp danhrdquo tại Tờ
trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 1042014 của Chiacutenh phủ thigrave
ldquochƣơng nagravey coacute 11 Điều từ Điều 178 đến 188 Chƣơng nagravey cơ bản khocircng coacute thay
đổi so với Luật Doanh nghiệp 2005rdquo [17 tr 15] Ngoagravei ra một số vấn đề bất cập
khaacutec về cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 [162] cũng đatilde đƣợc chỉ ra
vagrave mong muốn trong lần sửa đổi Luật Doanh nghiệp nagravey sẽ khắc phục sửa chữa
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep
luật Việt Nam hiện nay
Thời kỳ đầu mới xuất hiện tại Việt Nam cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc ghi
nhận trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam-aacuten Bắc kigrave năm 1931 cocircng ty hợp vốn
đơn giản đƣợc gọi lagrave (hội hợp tƣ) cugraveng với cocircng ty hợp danh (hội hợp danh - hội
đồng lợi) cugraveng nằm trong quy định tại (hội ngƣời)rdquo [107 tr 114]
Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 tuy luocircn bị gộp cugraveng với cocircng ty hợp danh
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đatilde coacute một thời gian tồn tại mặc dugrave khocircng chiacutenh thức
đƣợc necircu tecircn nhƣ caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec Từ Điều 95 đến Điều 98 của
65
Luật Doanh nghiệp 1999 chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh bao gồm luocircn
cocircng ty hợp vốn đơn giản cugraveng tồn tại vagrave chịu sự điều chỉnh chung của phaacutep luật
Tuy vậy caacutec quy định của chế định cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999
mới dừng ở mức độ khaacutei quaacutet chung
Nhận thức đƣợc sự sơ sagravei của chế định cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp 1999 vagrave coacute lẽ đacircy chiacutenh lagrave một chế định phaacutep luật quan trọng necircn Luật
Doanh nghiệp 2005 tiếp tục mở rộng caacutec quy định về cocircng ty hợp danh (từ Điều
130 đến Điều 140) Một số vấn đề của chế định cocircng ty hợp danh nhƣ thagravenh lập tổ
chức quản trị đại diệnhellip đatilde đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ hơn
Coacute tagravei liệu nhận xeacutet ldquoTừ 4 Điều khaacute sơ sagravei của đạo luật cũ phần quy định về cocircng
ty hợp danh đatilde đƣợc mở rộng thagravenh 11 Điều trong Luật Doanh nghiệp 2005 hy
vọng cung cấp cho giới thƣơng nhacircn thecircm mocirc higravenh để lựa chọn cho phugrave hợp với yacute
tƣởng kinh doanh của họrdquo [69 tr 54] Nhƣ vậy so với trƣớc cocircng ty hợp danh
ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey do chƣa coacute sự
taacutech bạch với cocircng ty hợp danh necircn chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vẫn chƣa đƣợc xacircy dựng một caacutech riecircng biệt nhƣ caacutec chế định của cocircng ty cổ phần
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) hay doanh nghiệp tƣ nhacircn Vigrave vậy chế định
phaacutep luật của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 bao gồm cả hai higravenh
thức cocircng ty cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Sau đoacute Luật Doanh
nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung 2009) vẫn tiếp tục duy trigrave nhƣ cũ
Toacutem lại trải qua thời gian vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm dẫu
rằng vẫn chƣa thật sự đầy đủ chặt chẽ về chuacuteng Trong tƣơng tai cần xaacutec định chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế định quan trọng nằm trong
hệ thống phaacutep luật về caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh của Việt Nam Chế
định cocircng ty hợp vốn đơn giản độc lập với caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam hiện nay về
cocircng ty hợp vốn đơn giản
66
Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc ghi nhận một caacutech chiacutenh thức trong
Luật Doanh nghiệp nhƣng cũng đatilde trải qua một giai đoạn phaacutet triển nhất định tại
Việt Nam dugrave rằng luocircn nuacutep dƣới higravenh boacuteng của cocircng ty hợp danh Vigrave vậy caacutec bất
cập của phaacutep luật hiện nay về cocircng ty hợp danh cũng chiacutenh lagrave caacutec quy định bất cập
của cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoSố liệu của Cục Quản lyacute đăng kyacute kinh doanh năm 2010 khocircng coacute cocircng ty
hợp danh nagraveo thagravenh lậprdquo [158] Một số liệu thống kecirc so saacutenh với Hoa Kỳ ldquonếu tiacutenh
đến trƣớc năm 2008 caacutec cocircng ty hợp danh chỉ chiếm khoảng 05 (năm phần ngagraven)
tổng số caacutec cocircng ty của Việt Nam trong khi đoacute ở Mỹ năm 1999 coacute tới 1 7 triệu
cocircng ty hợp danh so với 4 6 triệu cocircng ty caacutec loạirdquo [43 tr 42] Trong một số liệu
chi tiết khaacutec đến năm 2006 Hoa Kỳ coacute đến 1339000 cocircng ty hợp danh (tỉ lệ
534) cograven caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec nhƣ lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chỉ
coacute 719000 (tỉ lệ 287) trecircn tổng số 25008000 cocircng ty [Phụ lục 1] Mặc dugrave cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn luocircn lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc nhiều ngƣời ƣa thiacutech
nhƣng ngay tại thị trƣờng tƣ bản nhƣ Hoa Kỳ vẫn coacute thể thấy số lƣợng cocircng ty hợp
danh năm 2006 gần gấp đocirci so với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Cograven tại Phaacutep
ldquococircng ty hợp danh vẫn hiện diện với một số lƣợng đaacuteng kể trong nền kinh tế Phaacutep
(thống kecirc coacute khoảng 20000 cocircng ty vagraveo năm 1985 30000 cocircng ty vagraveo năm 1994
trung bigravenh mỗi năm thagravenh lập mới 500 cocircng ty)rdquo [71 tr 36-37] Qua đoacute cagraveng coacute thể
đƣa tới nhận định gần nhƣ cocircng ty hợp danh khocircng phaacutet triển mấy tại Việt Nam
ldquoKinh nghiệm quốc tế cho thấy cocircng ty hợp danh lagrave một trong những loại
higravenh tổ chức kinh doanh đặc trƣng của nền kinh tế thị trƣờng đatilde xuất hiện vagrave phaacutet
triển trƣớc cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty cổ phần Cocircng ty hợp danh đatilde
đang tồn tại vagrave hoạt động ở hầu khắp caacutec nƣớc trecircn thế giớirdquo [73 tr 310-311] Thực
tế hiện nay tại nhiều quốc gia trecircn thế giới cocircng ty hợp danh vẫn luocircn đƣợc tầng
lớp thƣơng nhacircn tại caacutec quốc gia nagravey ƣa chuộng Tuy nhiecircn cần phải noacutei đến phaacutep
luật của caacutec quốc gia đoacute luocircn quy định rất chặt chẽ vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp danh
cũng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy coacute thể ldquovề mặt phaacutep lyacute cograven tồn tại rất
67
nhiều bất cập trong chế định cocircng ty hợp danhrdquo [71 tr 37] lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản
dẫn đến tigravenh trạng keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
Một lagrave khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 higravenh thức phaacutep lyacute
của cocircng ty hợp danh hiện nay cograven đang gộp cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thực tế đatilde coacute nhận xeacutet ldquoviệc xaacutec định higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh
trong Luật Doanh nghiệp 2005 lagrave chƣa thật sự rotilde ragraveng chƣa coacute sự taacutech bạch hai
higravenh thức hợp danh lagrave hợp danh thƣờng vagrave hợp danh hữu hạn sự taacutech bạch giữa
hai higravenh thức hợp danh coacute ảnh hƣởng tới bản chất của caacutec quan hệ đầu tƣ trong
cocircng ty hợp danhrdquo [5 tr 24] Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định
của phaacutep luật tại caacutec quốc gia khaacutec thocircng thƣờng phaacutep luật đều xaacutec định cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau necircn chuacuteng
phải đƣợc điều chỉnh bằng từng đạo luật riecircng biệt Traacutei ngƣợc với nhiều nƣớc Luật
Doanh nghiệp của Việt Nam lại gộp cả hai loại higravenh cocircng ty thagravenh một loại cocircng ty
hợp danh duy nhất Điều đoacute dẫn đến sự nhận thức thiếu chiacutenh xaacutec về bản chất của
hai loại cocircng ty vagrave phaacutep luật cũng khocircng thể quy định đầy đủ chặt chẽ về cả hai
cocircng ty nagravey Higravenh thức khocircng rotilde ragraveng cograven dẫn đến sự nhầm lẫn hoặc rất dễ dẫn đến
những tranh chấp trong đoacute một bất cập rất lớn phaacutet sinh từ việc quy định khocircng rotilde
ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave ldquongƣời coacute quan hệ lagravem ăn với
cocircng ty sẽ phải tigravem hiểu xem cocircng ty hợp danh nagraveo caacutec thagravenh viecircn đều chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave cocircng ty hợp danh nagraveo coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Nếu trong cocircng ty tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave khaacutech
hagraveng coacute thể giao dịch với bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo vagrave coacute thể đogravei bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo
trả toagraven bộ khoản nợ Nếu cocircng ty lại coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
thigrave khaacutech hagraveng phải biết rotildehellip để giao dịch vagrave đogravei nợ nếu coacuterdquo [54 tr 197]
Hai lagrave về phƣơng diện chịu thuế của cocircng ty hợp danh hiện nay luật Thuế
thu nhập doanh nghiệp 2009 tiếp tục quy định cocircng ty hợp danh lagrave đối tƣợng chịu
thuế doanh nghiệp nhƣ caacutec loại cocircng ty khaacutec Becircn cạnh thuế đaacutenh vagraveo doanh
nghiệp luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 vẫn quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave
68
đối tƣợng phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn Tuy nhiecircn tại một số nƣớc nhƣ Đức
Phaacutep thƣờng khocircng quy định bản thacircn cocircng ty hợp danh phải nộp thuế thu nhập
doanh nghiệp Chỉ caacutec thagravenh viecircn phải đoacuteng thuế tƣơng ứng với phần lợi nhuận của
họ Cụ thể Luật thuế cocircng ty của Anh quy định ldquothuế thu nhập cocircng ty aacutep dụng đối
với caacutec chủ thể coacute hoạt động sản xuất kinh doanh vagrave loại trừ những đối tƣợng
khocircng nộp thuế nagravey bao gồm cocircng ty vagrave thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhrdquo [146] Cograven
Hoa Kỳ ldquomột hợp danh bao gồm cả hợp danh hữu hạnhellip thƣờng khocircng đƣợc coi
nhƣ một cocircng ty do đoacute loại trừ từ thuế thu nhập doanh nghiệprdquo [138 p 235-236]
Bởi lẽ theo GS Morrison ở Hoa Kỳ ldquodoanh nghiệp hợp danh khocircng phải lagrave một
chủ thể thuếhellip trong đoacute lỗ latildei của thực thể nagravey đƣợc chuyển xuyecircn qua noacute vagrave chỉ
tiacutenh thuế cho chủ sở hữurdquo [61 tr 969] Vigrave vậy quy định tiacutenh thuế cho cả cocircng ty
hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh của Việt Nam đatilde iacutet nhiều lagravem giảm khả năng
cạnh tranh của cocircng ty hợp danh
Ba lagrave từ vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản dẫn đến những khoacute khăn trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty
của caacutec cocircng ty nagravey tinh thần chung của nhiều quốc gia thƣờng quy định cocircng ty
hợp vốn đơn giản chỉ cần iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave một thagravenh viecircn goacutep
vốn Cograven theo quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp
danh bắt buộc phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thể coacute thecircm caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn Qua đoacute coacute vẻ vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute nhiều yacute
nghĩa bởi lẽ khi một thagravenh viecircn hợp danh đột ngột rời cocircng ty (chết mất tiacutechhellip) thigrave
căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 157 trong thời hạn 06 thaacuteng nếu
khocircng coacute thecircm một thagravenh viecircn hợp danh nữa thigrave cocircng ty hợp danh sẽ bắt buộc phải
giải thể magrave mặc dugrave coacute thể cocircng ty vẫn cograven coacute một (hoặc một số) caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu nhƣ Luật Doanh nghiệp coacute quy định taacutech bạch rotilde ragraveng loại higravenh cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave việc giải quyết vấn đề trecircn sẽ hết sức đơn
giản Khi đoacute cocircng ty hợp danh vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại với duy nhất một thagravenh
viecircn hợp danh cộng với một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần lagravem thủ tục chuyển đổi
higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Cần lƣu yacute khaacutec
69
với Việt Nam Bộ luật Thƣơng mại của Nhật Bản luocircn dự tiacutenh trƣớc caacutec khả năng
ldquoVới sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn một cocircng ty hợp danh coacute thể trở thagravenh một
cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc bằng caacutech chuyển một thagravenh viecircn cụ thể thagravenh một
thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn hoặc bằng caacutech tiếp nhận một thagravenh viecircn mới
coacute traacutech nhiệm hữu hạn (Điều 113) Trong trƣờng hợp caacutec thagravenh viecircn của một cocircng
ty hợp danh xin ruacutet magrave cocircng ty chỉ cograven lại một thagravenh viecircn nếu muốn duy trigrave hoạt
động phải kết nạp thecircm thagravenh viecircn mới vagrave nếu thagravenh viecircn mới chỉ lagrave thagravenh viecircn coacute
traacutech nhiệm hữu hạn thigrave cocircng ty phải chuyển đổi higravenh thức thagravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giảnhellip (caacutec Điều 94 95 vagrave 113)rdquo [24 tr 283] Nhƣ vậy việc taacutech bạch rotilde ragraveng
hai loại higravenh hợp danh cograven lagravem cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty giữa chuacuteng
trở necircn dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn
Bốn lagrave về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh
của Việt Nam đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở tiếp thu từ caacutec quốc gia khaacutec Tuy nhiecircn
nếu phacircn tiacutech sẽ tigravem ra nhiều nhƣợc điểm hạn chế trong mocirc higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey magrave điển higravenh trong đoacute chiacutenh lagrave tiacutenh bất ổn của phaacutep luật noacutei chung hay cograven bởi
sự giới hạn caacutec thagravenh viecircn hợp danh chỉ lagrave caacutec caacute nhacircn noacutei riecircng Coacute lẽ caacutec nhagrave lagravem
luật Việt Nam khocircng muốn cho ldquophaacutep nhacircnrdquo đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp
danh bởi vigrave caacutec phaacutep nhacircn thƣờng coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Điều nagravey sẽ phaacute vỡ trật tự chung của tiacutenh chất thagravenh viecircn hợp danh luocircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản Nhƣng khi nghiecircn cứu caacutec higravenh thức tổ chức cocircng ty
ở nƣớc Phaacutep ldquocaacutec phaacutep nhacircn cũng vẫn sử dụng loại cocircng ty đối nhacircn nagravey vagrave nhƣ
vậy lagrave khocircng hiếm trƣờng hợp hai hoặc nhiều cocircng ty cugraveng nhau thagravenh lập một
cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm khocircng hạn định cũng thay đổi tugravey theo việc hội viecircn
lagrave phaacutep nhacircn hay thể nhacircn trƣờng hợp hội viecircn lagrave phaacutep nhacircn thigrave traacutech nhiệm vocirc hạn
nagravey vẫn bị giới hạn bởi traacutech nhiệm hữu hạn của cocircng ty đatilde tham gia vagraveo cocircng việc
lagravem ăn của cocircng ty traacutech nhiệm vocirc hạn nhƣ lagrave một hội viecircn (viacute dụ một cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave hội viecircn của một cocircng ty hợp danh)rdquo [18 tr 165] Tại Hoa Kỳ
ldquothagravenh viecircn hợp danh coacute thể lagrave một cocircng tyrdquo [132 p 853] Cograven tại Việt Nam taacutec
giả Đỗ Văn Đại đatilde từng đề nghị xem xeacutet lại tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn hợp
70
danh vagrave ldquoviệc mở rộng thagravenh viecircn hợp danh lagrave phaacutep nhacircnrdquo [35 tr 52-55] Vigrave thế
quy định cứng nhắc của Luật Doanh nghiệp 2005 hiện nay iacutet nhiều đatilde tạo necircn sự
keacutem hấp dẫn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh
Năm lagrave về vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Luật Doanh
nghiệp 1999 khocircng quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh Sau đoacute Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy
nhiecircn vấn đề coacute necircn quy định hay khocircng necircn quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng
ty hợp danh đatilde dẫn đến nhiều cuộc tranh luận Nếu căn cứ caacutec điều kiện để trở
thagravenh phaacutep nhacircn theo Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 thigrave cocircng ty hợp danh khocircng đủ
điều kiện để trở thagravenh một phaacutep nhacircn Cho đến nay mặc dugrave Luật Doanh nghiệp
2005 quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đƣợc một khoảng thời gian
khaacute dagravei nhƣng vẫn coacute nhiều yacute kiến cho rằng ldquonecircn sửa đổi khoản 2 Điều 130 thagravenh
cocircng ty hợp danh khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo [5 tr 24] Yacute kiến khaacutec nhận xeacutet
ldquococircng ty hợp danh khocircng thể lagrave bdquomột phaacutep nhacircn‟ với lyacute do thagravenh viecircn cocircng ty hợp
danh coacute traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [97 tr 254-255] hoặc ldquoCocircng ty hợp danh chƣa đƣợc
xaacutec định dứt điểm lagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hay khocircng Đacircy lagrave sự mập mờ khoacute hiểu
gacircy ra tranh luận ngay trong giới nghiecircn cứu vagrave sự hoagravei nghi cho caacutec nhagrave đầu tƣrdquo
[105 tr 6] Cograven theo ldquoBaacuteo cagraveo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo của VCCI thigrave necircn
bỏ khoản 2 Điều 130 [160] tức lagrave khocircng cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn Thiết nghĩ việc chứng minh tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh coacute
macircu thuẫn với Bộ luật Dacircn sự luocircn lagrave điều khaacute dễ dagraveng nhƣng điều đoacute cũng khocircng
coacute ảnh hƣởng gigrave về mặt lyacute luận phaacutep lyacute khi chuacuteng ta thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh Bộ luật Dacircn sự luocircn đƣợc xaacutec định lagrave luật chung cograven Luật
Doanh nghiệp chỉ lagrave luật về chuyecircn ngagravenh Necircn Luật Doanh nghiệp quy định cocircng
ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn chỉ lagrave tiacutenh chất đặc thugrave Noacutei caacutech khaacutec đacircy lagrave một
ngoại lệ của Bộ luật Dacircn sự Hơn nữa nhiều quốc gia cũng đatilde thay đổi quan niệm
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn việc hai
đạo luật cugraveng đƣợc ban hagravenh năm 2005 nhƣng lại quy định macircu thuẫn thigrave coacute thể
thấy hệ thống phaacutep luật của nƣớc ta cograven thiếu chặt chẽ nhất quaacuten Vigrave vậy noacute goacutep
71
phần lagravem cho tacircm lyacute caacutec nhagrave đầu tƣ e ngại cocircng ty hợp danh vagrave đoacute coacute thể lagrave nguyecircn
nhacircn dẫn đến sự keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp 1999
Trƣớc khi đƣợc Luật Doanh nghiệp 1999 ghi nhận trở lại cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde trải qua một quaacute trigravenh phaacutet triển vagrave luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn sự phaacutet triển của nền kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam do bị
ảnh hƣởng của chiến tranh vagrave xacircm lƣợc necircn đatilde trải qua hai giai đoạn với hai kiểu
cơ chế kinh tế đặc thugrave lagrave kinh tế chỉ huy (kinh tế tập trung - 1986 về trƣớc) vagrave kinh
tế thị trƣờng (1987 đến nay) Trong từng giai đoạn kinh tế cocircng ty hợp vốn đơn
giản noacutei riecircng cũng nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei chung coacute những neacutet cơ bản
(i) Từ năm 1986 trở về trƣớc (trƣớc Đại hội Đảng lần thứ VI - 121986)
ldquoViệt Nam xƣa nay lagrave một xứ nocircng nghiệphellip một xatilde hội chỉ chuyecircn sản xuất
về nocircng nghiệprdquo [110 tr 3] Suốt thời kỳ phong kiến ldquonền kinh tế Việt Nam keacuteo
dagravei trong tigravenh trạng tự nhiecircn tự cấp tự tuacutec Ở đoacute nocircng nghiệp lagrave nền tảng kinh tế
cocircng thƣơng nghiệp phaacutet triển phụ thuộc vagraveo nocircng nghiệp vagrave lagrave hoạt động kinh tế
phụ trợ cho nocircng nghiệp Tầng lớp cocircng thƣơng chuyecircn nghiệp cograven quaacute iacutet so với
dacircn cƣ cả nƣớcrdquo [39 tr 285] Với ldquohạ tầng cơ sởrdquo lagrave nền kinh tế phụ thuộc quaacute
nhiều vagraveo nocircng nghiệp necircn ldquothƣợng tầng kiến truacutecrdquo của xatilde hội suốt ldquothời kỳ Bắc
thuộc vagrave thời kỳ caacutec triều đại phong kiến caacutec tƣ tƣởng phaacutep luật thống trị ở Việt
Nam lagrave tƣ tƣởng phaacutep luật phong kiến phản aacutenh tồn tại xatilde hội của xatilde hội phong
kiến với nền sản xuất nocircng nghiệp lạc hậu phacircn taacuten manh muacutenrdquo [37 tr 52-53]
Tigravenh trạng đoacute keacuteo dagravei vagrave phải kể từ thời kỳ dƣới sự đocirc hộ của thực dacircn Phaacutep
chiacutenh quyền thực dacircn bắt đầu ban hagravenh một số đạo luật vagrave trong caacutec đạo luật nagravey
ldquoquy định nhiều higravenh thức hugraven vốn lập hội magrave theo ngocircn ngữ ngagravey nay đƣợc hiểu
lagrave caacutec higravenh thức cocircng tyrdquo [65 tr 18] ldquoBộ Luật thƣơng mại (1807) Luật cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn (1925) đƣợc caacutec Togravea aacuten Nam kỳ vagrave togravea aacuten Phaacutep ở caacutec thagravenh
phố thuộc địa aacutep dụng trực tiếp Dacircn Luật Bắc kỳ (1931) vagrave Dacircn luật Trung Kỳ
72
(1936 1938) cũng lần lƣợt dịch caacutec mocirc higravenh cocircng ty theo phaacutep luật của Mẫu quốc
ra tiếng Việt Hội ngƣời hội vốn hội đồng lợi hội nặc danhhellip cũng từ đoacute magrave rardquo
[67 tr 242] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquohội ngƣời lại chia thagravenh hợp danh (cocircng ty
hợp danh) hội hợp tƣ thƣờng (cocircng ty hợp vốn đơn giản) [72 tr 159] Nhƣ vậy
phải đến thời kỳ nagravey cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản mới xuất hiện
Sau năm 1954 đất nƣớc bị chia cắt thagravenh hai miền Nam - Bắc ldquoBắc Việt
Nam bắt đầu xacircy dựng một nền kinh tế tập trung - kế hoạch hoacutea với hai thagravenh phần
kinh tế chủ yếu lagrave quốc doanh vagrave tập thể do đoacute cocircng ty khocircng phaacutet triển necircn khocircng
coacute luật cocircng tyrdquo [72 tr 159] Cograven ở miền Nam ngagravey 20-12-1972 Bộ luật thƣơng
mại 1972 đƣợc ban hagravenh Đaacuteng chuacute yacute Bộ luật nagravey quy định caacutec loại higravenh cocircng ty
thƣơng mại gồm Hội hợp danh hội hợp tƣ đơn thƣờng hội dự phầnhellip Theo đoacute
Hội hợp danh chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh cograven Hội hợp tƣ đơn thƣờng lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản Mặc dugrave đạo luật nagravey khocircng coacute nhiều giaacute trị về mặt thực tiễn nhƣng
noacute mang lại một giaacute trị lịch sử quan trọng Vigrave coacute lẽ đacircy lagrave một bộ luật hiếm hoi của
Việt Nam quy định rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh
Cograven sau khi đất nƣớc thống nhất (1976 - 1985) ngagravey 18-12-1980 Quốc hội
đatilde thocircng qua Hiến phaacutep 1980 trong đoacute ldquokhẳng định mục tiecircu phaacutet triển nền kinh tế
chủ yếu coacute hai thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh tế tập thểhellip Coacute thể noacutei toagraven
bộ nội dung của Hiến phaacutep năm 1980 đatilde thể chế hoacutea sacircu sắc cơ chế kinh tế tập
trung bao cấprdquo [36 tr 90-94] Với tƣ duy quản lyacute kinh tế nhƣ vậy necircn ldquonếu trong
thời kỳ phong kiến doanh nhacircn thƣờng bị miệt thị lagrave ldquobọn con buocircnrdquo thigrave trong thời
kỳ nagravey họ bị hạ thấp phẩm giaacute hơn nữa để bị gọi lagrave ldquobọn con pherdquo thuộc giai cấp tƣ
sản vagrave bị xoacutea bỏhellip xoacutea bỏ tầng lớp thƣơng nhacircn xoacutea bỏ caacutec higravenh thức sở hữu tagravei
sản khaacutec để chỉ thừa nhận coacute hai higravenh thức sở hữu toagraven dacircn vagrave sở hữu tập thểrdquo [56
tr 219] Từ tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung đatilde dẫn đến rất nhiều khoacute khăn cho đời
sống của nhacircn dacircn Những năm đầu vagrave giữa thập kỷ 80 lagrave minh chứng rotilde ragraveng cho
sự khoacute khăn mọi mặt của kinh tế xatilde hội Việt Nam
Toacutem lại nhận xeacutet trong giai đoạn nagravey Việt Nam lagrave một nƣớc trọng về nocircng
nghiệp chứ khocircng chuacute trọng về thƣơng mại Chỉ từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc vagrave
73
tại miền Nam do ảnh hƣởng của Mỹ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
cugraveng với một số cocircng ty khaacutec mới đƣợc du nhập Cograven trecircn thực tiễn caacutec loại higravenh
cocircng ty nagravey chỉ mang giaacute trị lịch sử chứ khocircng coacute đoacuteng goacutep thực tế vigrave sự tồn tại của
chuacuteng rất mong manh Qua nghiecircn cứu thời kỳ nagravey chuacuteng ta coacute thể đặt ra cacircu hỏi
nghiecircn cứu nếu chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng thigrave liệu caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei
chung vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng coacute thể phaacutet triển tại Việt Nam
(ii) Từ 1987 (sau Đại hội Đảng VI) đến trước khi Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh
Nhận thức đƣợc tầm quan trọng phải đổi mới cơ chế quản lyacute kinh tế Đại hội
Đảng VI (121986) ldquođề ra đƣờng lối đổi mới xacircy dựng nền kinh tế hagraveng hoacutea nhiều
thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự điều tiết của nhagrave nƣớc đatilde tạo điều kiện cho
caacutec cocircng ty ra đờirdquo [72 tr 160] Quaacuten triệt tinh thần của Đại hội VI ngagravey 21-12-
1990 Quốc hội đatilde ban hagravenh Luật Cocircng ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn Đacircy lagrave
những cơ sở chiacutenh trị phaacutep lyacute quan trọng khẳng định sự phaacutet triển của khu vực
kinh tế tƣ nhacircn Vagrave cũng kể từ những đạo luật nagravey đatilde đaacutenh dấu việc xoacutea bỏ cơ chế
quản lyacute kinh tế tập trung quan liecircu bao cấp (kinh tế chỉ huy) để chuyển sang nền
kinh tế nhiều thagravenh phần vận hagravenh theo cơ chế thị trƣờng nhƣng luocircn coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc vagrave phaacutet triển theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong caacutec quy định
của Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave Luật Cocircng ty 1990 ba loại higravenh doanh nghiệp
đầu tiecircn xuất hiện lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty
cổ phần Tiếp sau đoacute những chủ thể kinh doanh nhƣ doanh nghiệp Nhagrave nƣớc hợp
taacutec xatildehellip lần lƣợt đƣợc quy định chiacutenh thức bằng từng đạo luật riecircng Tuy nhiecircn
trong tất cả caacutec đạo luật khi đoacute vẫn chƣa coacute quy định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ở một khiacutea cạnh nagraveo đoacute higravenh thức ldquonhoacutem kinh doanhrdquo theo quy định tại
Nghị định 66HĐBT [46] coacute một số đặc điểm khaacute giống với cocircng ty hợp danh Coacute
tagravei liệu cho rằng ldquotuy chƣa coacute một văn bản luật nagraveo quy định về loại higravenh cocircng ty
hợp danh nhƣng thực ra nhoacutem kinh doanh theo quy định tại Nghị định 66HĐBThellip
coacute tất cả những đặc điểm phaacutep lyacute cơ bản nhất của cocircng ty hợp danh đoacute lagrave coacute sự liecircn
kết goacutep vốn của nhiều thagravenh viecircn coacute sự cugraveng kinh doanh cugraveng chia lợi nhuận vagrave
74
cugraveng chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của nhoacutem Nhƣ vậy tuy chƣa đƣợc
Luật Cocircng ty điều chỉnh vagrave tuy cograven chƣa coacute sự định higravenh vững chắc về mặt phaacutep lyacute
nhƣng trong chừng mực nagraveo đoacute địa vị phaacutep lyacute của một cocircng ty hợp danh đatilde đƣợc
quy định trong một văn bản đơn hagravenh đoacute lagrave Nghị định 66HĐBTrdquo [115 tr 148]
Nhằm mục điacutech thuacutec đẩy caacutec giao lƣu dacircn sự vagrave phaacutet triển kinh tế - xatilde hội
Bộ luật Dacircn sự 1995 đƣợc Quốc hội ban hagravenh trong đoacute sự xuất hiện của mocirc higravenh
liecircn kết kinh doanh ldquoTổ hợp taacutecrdquo (từ Điều 120 đến 129) cũng coacute những neacutet tƣơng
đồng với cocircng ty hợp danh Về nguyecircn tắc tổ hợp taacutec đƣợc thagravenh lập trecircn cơ sở hợp
đồng chứng thực của Uỷ ban nhacircn dacircn xatilde với điều kiện coacute từ ba caacute nhacircn trở lecircn
cugraveng đoacuteng goacutep cocircng sức tagravei sản cugraveng chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng hƣởng lợi nhuận
Một số quan điểm cho rằng ldquoở một mức độ nhất định caacutec nguyecircn tắc về tổ chức vagrave
hoạt động giữa cocircng ty hợp danh vagrave tổ hợp taacutec (quy định tại Bộ luật Dacircn sự) coacute
phần giống nhaurdquo [73 tr 314]
Nhận xeacutet chung của thời kỳ nagravey đacircy lagrave thời kỳ khocircng ngừng xacircy dựng phaacutet
triển bổ sung sửa đổi vagrave hoagraven thiện liecircn tục để tigravem ra caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp
thiacutech hợp cho nền kinh tế thị trƣờng non trẻ của Việt Nam Từ đoacute đƣa ra cacircu hỏi
liệu một loại higravenh cocircng ty với nhiều ƣu điểm vagrave đatilde từng xuất hiện tại Việt Nam
trong những thời kỳ trƣớc lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phải đợi đến luacutec nagraveo mới
đƣợc phaacutep luật quan tacircm vagrave quy định sự tồn tại của noacute
Toacutem lại cugraveng với quaacute trigravenh phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
lịch sử của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty hợp danh
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi đƣợc ghi
nhận trong Luật doanh nghiệp 1999 đến nay
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi
nhận trở lại một caacutech chiacutenh thức Tuy nhiecircn ldquođể coacute thể quy định cocircng ty hợp danh
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp luacutec đoacute đatilde coacute rất nhiều yacute kiến tranh catildei xung quanh
loại higravenh cocircng ty nagravey vagrave cograven coacute vẻ rất khoacute khăn trƣớc khi đƣợc Quốc hội thocircng
quardquo [69 tr 20] Dugrave vậy sự xuất hiện của higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danh
cũng đatilde đaacutenh dấu một bƣớc quan trọng trong lịch sử phaacutet triển của phaacutep luật về
75
cocircng ty tại Việt Nam Nhƣng ldquodo cocircng ty hợp danh cograven quaacute mới mẻ vagrave nƣớc ta
chƣa coacute nhiều kinh nghiệm thực tế necircn Quốc hội giao cho Chiacutenh phủ căn cứ vagraveo
quy định của Luật Doanh nghiệp vagrave caacutec quy định phaacutep luật khaacutec coacute liecircn quan quy
định cụ thể về thagravenh lập tổ chức quản lyacute hoạt động của cocircng ty hợp danh Caacutec quy
định về cocircng ty hợp danh chỉ dừng lại ở mức mang tiacutenh nguyecircn tắcrdquo [44 tr 22]
Với những quy định chƣa thực sự rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể
coi lagrave cũng đatilde xuất hiện tại Việt Nam ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong
đoacute Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo (Điều 951a) Bởi lẽ quy định trecircn coacute thể dẫn đến sự phugrave
hợp đối với cả hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng (chỉ coacute một
loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản (coacute hai
loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn)
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde mở rộng hagravenh lang phaacutep lyacute xacircy dựng hệ thống phaacutep luật cocircng ty của Việt Nam
gần gũi hơn với phaacutep luật thế giới Mặc dugrave coacute nhiều yacute kiến tranh luận xung quanh
vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh trƣớc khi ban hagravenh Luật
Doanh nghiệp 2005 nhƣng cuối cugraveng cocircng ty hợp danh vẫn đƣợc phaacutep luật quy định
tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy vậy tƣơng tự Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp thagravenh một loại cocircng ty duy nhất
Cũng trong thời gian nagravey Bộ luật Dacircn sự 2005 đƣợc ban hagravenh vagrave quy định
về chủ thể quan hệ phaacutep luật dacircn sự lagrave ldquoTổ hợp taacutecrdquo mang một số đặc điểm đƣợc
thagravenh lập trecircn cơ sở hợp đồng hợp taacutec từ ba caacute nhacircn trở lecircn phải chịu traacutech nhiệm
bằng tagravei sản của migravenh vagrave nếu tagravei sản khocircng đủ để thực hiện nghĩa vụ thigrave caacutec tổ viecircn
phải chịu traacutech nhiệm cugraveng nhau liecircn đới theo phần tƣơng ứnghellip (từ Điều 111 đến
Điều 120) Nhigraven chung ldquoTổ hợp taacutecrdquo coacute một số dấu hiệu phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng
với caacutec đặc điểm của loại higravenh cocircng ty hợp danh
Ngoagravei ra căn cứ khoản 16 Điều 3 Luật Đầu tƣ 2005 higravenh thức kinh doanh
dƣới dạng hợp đồng hợp taacutec kinh doanh (hợp đồng BBC) lagrave higravenh thức đầu tƣ đƣợc
76
caacutec nhagrave kinh doanh kyacute kết nhằm hợp taacutec kinh doanh phacircn chia lợi nhuận magrave khocircng
thagravenh lập phaacutep nhacircn cũng coacute neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
ldquoHội nhập kinh tế quốc tế đang từng bƣớc đem lại những sự thay đổi về
khuocircn khổ phaacutep luật nội dung hagravei hogravea với caacutec quy tắc vagrave chuẩn mực quốc tếrdquo [9 tr
118] Mặt khaacutec trải qua một số năm vận hagravenh Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde bộc lộ
khaacute nhiều hạn chế necircn cần phải khắc phục Vigrave vậy Quốc hội đatilde sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp 2005 vagraveo năm 2009 Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 (sửa
đổi bổ sung 2009) lại vẫn tiếp tục quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản theo tinh thần của Luật Doanh nghiệp 2005 trƣớc đoacute
Hiện nay dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi đang đƣợc đem ra thảo luận
rộng ratildei nhằm thu huacutet sự quan tacircm yacute kiến đoacuteng goacutep của đocircng đảo quần chuacuteng nhacircn
dacircn Nhƣng trong cả 3 bản dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi gần đacircy nhất của
Quốc hội (lần 1 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 2 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 3 caacutec
Điều từ 176 đến 186) về cocircng ty hợp danh [156] thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn khocircng coacute gigrave khaacutec so với Luật Doanh
nghiệp 2005 Tuy vậy cũng đatilde coacute một số yacute kiến khocircng đồng tigravenh vagrave chỉ rotilde sự khiếm
khuyết trong dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi ldquoBan soạn thảo đatilde gộp cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo lagravem một magrave ở caacutec nƣớc đều coacute sự phacircn
biệtrdquo [25 tr 8-9] Vigrave vậy đatilde coacute quan điểm nhấn mạnh ldquotrƣớc hết cần taacutech cocircng ty
hợp vốn đơn giản ra khỏi chế định cocircng ty hợp danh bởi chuacuteng lagrave caacutec higravenh thức
cocircng ty khaacutec nhaurdquo [26 tr 29]
Thocircng thƣờng caacutec quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật phaacutet triển đều coacute luật
riecircng về caacutec loại higravenh hợp danh nhƣ Anh quốc (Luật Hợp danh 1890 Luật Hợp
danh hữu hạn 1907 Luật Hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn 2000) Hoa Kỳ coacute Luật
Hợp danh thống nhất 1914 (sửa đổi năm 1992 vagrave hoagraven thiện năm 1997) Luật về
hợp danh hữu hạn ban hagravenh 1916 vagrave đatilde sửa đổi vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001
hay Đức (Luật về cocircng ty hợp danh của những ngƣời hagravenh nghề tự do 1994) Qua
đoacute coacute thể thấy Luật Doanh nghiệp của Việt Nam khaacute sơ sagravei quy định chƣa thật sự
rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
77
Toacutem lại kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde cugraveng xuất hiện vagrave tồn tại trong khuocircn khổ một cocircng ty
hợp danh khocircng rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute khi caacutec dấu hiệu cograven bao gồm cả cocircng
ty hợp vốn đơn giản Coacute thể đacircy lagrave một trong caacutec nguyecircn nhacircn lagravem cho cocircng ty hợp
danh keacutem thu huacutet nhagrave đầu tƣ vagrave gần nhƣ khocircng phaacutet triển Vigrave vậy liệu giải phaacutep nagraveo
coacute thể giuacutep cho hai cocircng ty nagravey thoaacutet khỏi sự trigrave trệ vagrave phaacutet triển tại Việt Nam
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng một đạo luật thực chất lagrave tập hợp caacutec quy tắc phaacutep lyacute
đƣợc thiết lập hay đƣợc thừa nhận thagravenh một hệ thống dựa trecircn những nguyecircn tắc
vagrave chiacutenh saacutech cụ thể theo một caacutech thức phacircn loại nhất định để ban hagravenhrdquo [21 tr
302] Vigrave vậy một đạo luật bất kỳ đều đƣợc cấu thagravenh từ rất nhiều thagravenh tố phaacutep lyacute
vagrave giữa chuacuteng luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ với nhau
Trƣớc hết cần khẳng định chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một chế định điều chỉnh về một loại cocircng ty vagrave nằm trong hệ thống caacutec chế định về
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp Vị triacute vai trograve của chế định cocircng
ty hợp vốn đơn giản bigravenh đẳng với caacutec chế định của caacutec loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng
ty cổ phần doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn để coacute thể xacircy dựng thagravenh một chế định nằm trong Luật Doanh
nghiệp chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute
trigravenh xacircy dựng văn bản phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam Caacutec thagravenh tố liecircn quan
trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản
sẽ giống nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec tức lagrave noacute phải bao gồm caacutec thagravenh tố cơ bản
nhất cấu truacutec phaacutep luật nguồn luật vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật
Chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của hệ thống phaacutep luật Coacute nhiều thagravenh tố
coacute liecircn qua chặt chẽ với nhau để tạo ra một chế định phaacutep luật Bản thacircn chế định
phaacutep luật cũng taacutec động ảnh hƣởng đến hệ thống phaacutep luật Vigrave vậy để coacute thể xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trƣớc tiecircn cần tigravem hiểu
những vấn đề liecircn quan tới cấu truacutec của một hệ thống phaacutep luật
78
Về cơ bản ldquohệ thống phaacutep luật lagrave toagraven bộ caacutec quy phạm phaacutep luật trong đoacute
caacutec quy phạm phaacutep luật đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem lớn (gọi lagrave caacutec ngagravenh luật) để
điều chỉnh những lĩnh vực quan hệ xatilde hội cơ bản vagrave mỗi nhoacutem lớn quy phạm phaacutep
luật ấy lại đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem nhỏ (gọi lagrave caacutec chế định phaacutep luật) để điều
tiết caacutec bộ phận cấu thagravenh lĩnh vực quan hệ xatilde hộirdquo [40 tr 207]
Qua đoacute phần nagraveo coacute thể thấy đƣợc vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep luật Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech higravenh thức phaacutep
luật cho thấy đacircy lagrave caacutech thức tạo lập ra caacutec quy phạm phaacutep luật ldquoHigravenh thức becircn
trong (cấu truacutec becircn trong) của phaacutep luật lagrave hệ thống đƣợc tạo thagravenh bởi caacutec ngagravenh
luật mỗi ngagravenh luật gồm caacutec chế định phaacutep luật mỗi chế định phaacutep luật gồm
những quy phạm phaacutep luậtrdquo [40 tr 191] Vagrave nhƣ vậy ldquochế định phaacutep luật lagrave nhoacutem
những quy phạm phaacutep luật điều chỉnh một nhoacutem caacutec quan hệ xatilde hội cugraveng loại coacute
liecircn hệ mật thiết với nhaurdquo [117 tr 316]
Từ những phacircn tiacutech trecircn coacute thể xaacutec định chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ lagrave một hệ thống (một tập hợp) của những quy phạm phaacutep luật coacute tiacutenh
chất vagrave liecircn quan chặt chẽ với nhau để cugraveng tham gia điều chỉnh tất cả những vấn
đề nhƣ việc thagravenh lập tổ chức quản trị điều hagravenh đại diện chấm dứthellip của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Về kết cấu chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một thagravenh tố nằm trong cấu truacutec higravenh thức của phaacutep luật (higravenh thức becircn trong của
phaacutep luật) Vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế
định thuộc phạm vi của ldquongagravenh luật kinh tếrdquo Cụ thể hơn đacircy lagrave chế định thuộc hệ
thống caacutec chế định về caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh Chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đối tƣợng điều chỉnh lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave
noacute bigravenh đẳng với caacutec chế định về caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp
Hệ thống phaacutep luật của Việt Nam vốn đƣợc xacircy dựng trecircn truyền thống
Sovietique law nghiecircn cứu cho thấy ldquoViệt Nam hiện nay coacute khuynh hƣớng rotilde rệt lagrave
xacircy dựng một đạo luật chung cho tất cả caacutec thực thể kinh doanh coacute nghĩa lagrave đạo
luật đoacute bao gồm cả caacutec thực thể kinh doanh thuộc sở hữu tƣ nhacircn vagrave cả caacutec thực thể
kinh doanh thuộc sở hữu nhagrave nƣớc bao gồm cả caacutec caacute nhacircn kinh doanh vagrave cocircng tyrdquo
79
[25 tr 2] Điều nagravey dẫn đến việc Luật Doanh nghiệp của Việt Nam quy định sự tồn
tại của nhiều higravenh thức chủ thể kinh doanh khaacutec nhau nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng
ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cả doanh nghiệp tƣ nhacircn
Trong đoacute coacute yacute kiến cho rằng ldquohigravenh thức doanh nghiệp tƣ nhacircn ở Việt Nam hiện
nay tƣơng đồng với higravenh thức nghiệp chủ đơn lẻ (sole proprietorship simple
proprietorship) ở Hoa Kỳ hay thƣơng nhacircn đơn lẻ (sole trader) ở Anh quốchellip vagrave sự
phacircn biệt giữa caacutei gọi lagrave ldquodoanh nghiệp tƣ nhacircnrdquo với caacutec cocircng ty lagrave cần thiếtrdquo [25
tr 4] Cograven tại một số quốc gia ldquongƣời ta thƣờng taacutech riecircng cocircng ty ra để điều tiết
trong một đạo luật mang tecircn lagrave ldquoLuật Cocircng tyrdquo Thực tiễn trong thời gian gần đacircy
sau cuộc cải caacutech luật tƣ Nhật Bản vagrave Anh quốc (theo hai truyền thống phaacutep luật
khaacutec nhau) đều ban hagravenh Luật Cocircng ty 2006 (Companies Act 2006) magrave khocircng ban
hagravenh caacutei gọi lagrave Luật Doanh nghiệp nhƣ ở Việt Namrdquo [25 tr 4] Qua đacircy caacutec nhagrave
lagravem luật của Việt Nam necircn cacircn nhắc việc xacircy dựng một đạo luật để điều tiết caacutec loại
higravenh chủ thể kinh doanh nhƣ hiện nay hay necircn taacutech bạch từng loại higravenh chủ thể
kinh doanh để xacircy dựng necircn từng đạo luật tƣơng ứng điều chỉnh chuacuteng cho phugrave hợp
với xu thế phaacutet triển của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật
Liecircn quan trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave caacutec loại ldquonguồnrdquo khaacutec nhau của phaacutep luật Theo đoacute ldquonguồnrdquo của phaacutep
luật chiacutenh lagrave caacutec cơ sở căn cứ xuất xứ để phục vụ cho việc xacircy dựng ban hagravenh
vagrave việc giải thiacutech phaacutep luật
Trong hệ thống phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa về cơ bản ldquohigravenh thức becircn ngoagravei
(caacutec nguồn) của phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa bao gồm tập quaacuten phaacutep luật tiền lệ phaacutep
luật vagrave văn bản quy phạm phaacutep luật trong đoacute văn bản quy phạm phaacutep luật lagrave higravenh
thức (nguồn) chủ yếu nhất vagrave quan trọng nhấtrdquo [40 tr 191]
Đối với lĩnh vực kinh tế caacutec tập quaacuten thƣơng mại coacute giaacute trị rất quan trọng
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet từng giải thiacutech rất chi tiết ldquokhi chƣa coacute luật
thƣơng mại (cổ điển) caacutec thƣơng gia đatilde sử dụng những tập quaacuten thoacutei quen thocircng
lệ trong buocircn baacuten - những ldquoquy tắc xử sựrdquo khocircng thể hiện trong văn bản phaacutep luật
80
nhƣng rất coacute yacute nghĩa thực tế trong việc ragraveng buộc caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec
becircn Trong điều kiện ngagravey nay caacutech thức tổ chức vagrave thực hiện caacutec hoạt động kinh
doanh thƣơng mại lagrave hết sức năng độnghellip Vigrave vậy tập quaacuten thƣơng mại coacute vị triacute rất
quan trọng trong việc bổ sung cho caacutec quy phạm phaacutep luật vagrave vigrave đƣợc caacutec thƣơng
gia thừa nhận necircn chuacuteng coacute giaacute trị điều chỉnh hagravenh vi gần nhƣ caacutec quy phạm phaacutep
luậtrdquo [154] Qua đoacute coacute thể thấy việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản khocircng thể bỏ qua loại nguồn rất quan trọng lagrave caacutec ldquotập quaacuten thƣơng mạirdquo
Vigrave thực chất hagravenh vi thƣơng mại lagrave hagravenh vi của caacutec thƣơng nhacircn Cograven cocircng ty chỉ lagrave
một mocirc higravenh phaacutep luật đƣợc caacutec thƣơng nhacircn sử dụng vận hagravenh taacutec động vagraveo đời
sống thƣơng mại Vigrave vậy việc xacircy dựng ra một loại cocircng ty phải bắt nguồn từ nhu
cầu hay từ caacutec thoacutei quen tập quaacuten thƣờng nhật của tầng lớp thƣơng nhacircn
Khaacutec với caacutec quốc gia thuộc hệ thống thocircng luật (Common law) luocircn coi aacuten
lệ lagrave một nguồn của phaacutep luật thigrave caacutec nƣớc Sovietique law noacutei chung vagrave Việt Nam
noacutei riecircng trƣớc đacircy khocircng thừa nhận tiền lệ phaacutep (aacuten lệ) lagrave một nguồn của phaacutep luật
Tuy nhiecircn vấn đề nagravey cần đƣợc xem xeacutet lại vagrave nhất lagrave trong giai đoạn xacircy dựng hệ
thống phaacutep luật Việt Nam phugrave hợp vagrave hội nhập với phaacutep luật quốc tế Trecircn thực tế
việc khai thaacutec vagrave sử dụng aacuten lệ đatilde đƣợc Nghị quyết 48 của Bộ Chiacutenh trị về chiến
lƣợc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010 định
hƣớng đến năm 2020 khẳng định ldquoNghiecircn cứu về khả năng khai thaacutec sử dụng aacuten
lệ tập quaacuten (kể cả tập quaacuten thocircng lệ thƣơng mại quốc tế) vagrave quy tắc của caacutec hiệp
hội nghề nghiệp goacutep phần bổ sung vagrave hoagraven thiện phaacutep luậtrdquo [6] Sau đoacute Nghị
quyết 49 của Bộ Chiacutenh trị về Chiến lƣợc cải caacutech tƣ phaacutep đến năm 2020 cũng đatilde chỉ
ra một trong những nhiệm vụ ldquoTogravea aacuten nhacircn dacircn Tối cao coacute nhiệm vụ tổng kết kinh
nghiệm xeacutet xử hƣớng dẫn aacutep dụng thống nhất phaacutep luật phaacutet triển aacuten lệrdquo [7] Vigrave
vậy aacuten lệ sẽ lagrave một loại nguồn quan trọng để goacutep phần xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Cograven đối với văn bản quy phạm phaacutep luật từ lacircu đacircy luocircn đƣợc coi lagrave loại
nguồn cơ bản vagrave quan trọng nhất của phaacutep luật Việt Nam Thực tế khocircng thể phủ
nhận giaacute trị của văn bản quy phạm phaacutep luật so với caacutec loại nguồn khaacutec bởi văn bản
81
quy phạm phaacutep luật luocircn đƣợc xacircy dựng ban hagravenh theo một trigravenh tự chặt chẽ theo
luật định vagrave mang giaacute trị khoa học cao Hơn nữa văn bản quy phạm phaacutep luật cograven lagrave
tập hợp triacute tuệ của nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute vagrave mọi tầng lớp nhacircn
dacircn Khả năng đaacutep ứng linh hoạt caacutec nhu cầu xatilde hội của văn bản quy phạm phaacutep
luật lagrave rất cao Vigrave vậy văn bản quy phạm phaacutep luật sẽ vẫn lagrave loại nguồn chủ yếu vagrave
quan trọng để xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
Toacutem lại để xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải coacute sự nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu kỹ lƣỡng caacutec loại nguồn phaacutep luật khaacutec nhau Từ
đoacute caacutec nhagrave lagravem luật khai thaacutec kết hợp chuacuteng lại sao cho hagravei hogravea khoa học để mang
lại hiệu quả cao nhất vagrave đồng thời học hỏi thecircm kinh nghiệm từ phaacutep luật nƣớc
ngoagravei lagrave rất cần thiết vigrave noacute bổ sung nhiều điểm tiến bộ magrave chuacuteng ta coacute thể tiếp thu
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute
Về cơ bản ldquokỹ thuật phaacutep lyacute luocircn lagrave cầu nối trung tacircm đƣa caacutec quan điểm
của triết học phaacutep quyền vagrave chiacutenh saacutech phaacutep luật vagraveo cuộc sống thocircng qua việc aacutep
dụng phaacutep luật Nếu khocircng coacute kỹ thuật phaacutep lyacute thigrave khocircng coacute sự phacircn biệt giữa khoa
học phaacutep lyacute với khoa học kinh tế chiacutenh trị họchelliprdquo [25 tr 7] Qua đoacute coacute thể thấy
rằng kỹ thuật phaacutep lyacute nắm một vai trograve hết sức quan trọng trong việc xacircy dựng vagrave
ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật
Đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave kỹ
thuật phaacutep lyacute lagrave một yếu tố coacute taacutec động vagrave ảnh hƣởng rất lớn đối với việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật cocircng ty nagravey Bởi lẽ để chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản sau khi ban hagravenh coacute giaacute trị chất lƣợng hiệu quả thigrave cagraveng cần thiết trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật noacute phải đƣợc xacircy dựng ở một trigravenh độ kỹ thuật
phaacutep lyacute rất cao Tuy nhiecircn khi phacircn tiacutech kỹ thuật phaacutep lyacute lại lagrave một tập hợp của
nhiều vấn đề khaacutec nhau vagrave coacute tiacutenh chất rất phong phuacute phức tạp
ldquoKỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một vấn đề rộng lớn phức tạp trong đoacute coacute ba điểm quan
trọng cần thiết phải chuacute yacute khi xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
+ Kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở những nguyecircn tắc tối ƣu đƣợc vạch ra để aacutep
dụng trong quaacute trigravenh xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
82
+ Trigravenh độ kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở việc xaacutec định chiacutenh xaacutec cơ cấu của
phaacutep luật
+ Caacutech biểu đạt bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec
chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo [98 tr 408-409]
Căn cứ caacutec tiecircu chiacute trecircn việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản cần phải đƣợc tiến hagravenh một caacutech khoa học đuacuteng nguyecircn tắc thẩm
quyền nội dung vagrave trigravenh tự Cụ thể mỗi quy phạm phaacutep luật điều chỉnh về cocircng ty
hợp vốn đơn giản phải coacute kết cấu chặt chẽ hợp lyacute khoa học trigravenh bagravey rotilde ragraveng dễ
hiểu dễ aacutep dụng ngocircn từ sử dụng chiacutenh xaacutechellip Tuy nhiecircn để chế định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể đạt đƣợc hiệu quả cao cần phải coacute sự am hiểu tốt về mặt ngocircn
ngữ văn phong vagrave đƣơng nhiecircn đogravei hỏi phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao về lĩnh
vực khoa học phaacutep lyacute Mặt khaacutec cần lƣu yacute phải coacute sự kết hợp hagravei hogravea giữa truyền
thống phaacutep luật Việt Nam với caacutec yếu tố tiecircn tiến của phaacutep luật quốc tế trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở
Việt Nam cần đƣợc nhigraven nhận một caacutech tổng quaacutet phugrave hợp với caacutec điều kiện tự
nhiecircn chiacutenh trị kinh tế xatilde hội vagrave đồng thời phugrave hợp với truyền thống thƣơng mại
của Việt Nam
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 2 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave lagrave nƣớc coacute truyền thống nocircng nghiệp trong nhiều thời kỳ caacutec hoạt
động thƣơng mại khocircng phaacutet triển tại Việt Nam necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
tồn tại Từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc (1858) cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lần
đầu đƣợc quy định trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam - aacuten Bắc Kỳrdquo năm
1931 Phải đến khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cugraveng với cocircng ty hợp danh
dấu vết của cocircng ty hợp vốn đơn giản mới manh nha xuất hiện Vagrave kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005
(sửa đổi bổ sung năm 2009) higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản vẫn chƣa đƣợc taacutech bạch rotilde ragraveng
83
Hai lagrave phaacutep luật nhiều quốc gia vẫn luocircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
tồn tại hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau Loại thagravenh viecircn thứ nhất lagrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty
Loại thagravenh viecircn thứ hai lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Đacircy lagrave những thagravenh viecircn chỉ phải
chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep tại cocircng ty vagrave họ khocircng coacute
quyền quản lyacute điều hagravenh hay đại diện Phaacutep luật một số nƣớc vẫn thƣờng điều chỉnh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản bằng từng đạo luật riecircng Điều nagravey
đảm bảo sự thống nhất chặt chẽ của quy định phaacutep luật đối với caacutec cocircng ty nagravey
Ba lagrave mặc dugrave coacute nhiều dấu hiệu tƣơng đồng nhƣng cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau Dấu hiệu nhận biết rotilde
ragraveng nhất lagrave qua đặc điểm về thagravenh viecircn của từng cocircng ty cocircng ty hợp danh chỉ coacute
duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản
coacute hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (một thagravenh viecircn trở lecircn) vagrave phải coacute
thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn
Bốn lagrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm
hữu hạn về tagravei sản necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự kết hợp giữa caacutec đặc điểm
của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty đối nhacircn Nếu căn cứ tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave thagravenh viecircn nhận
vốn chiacutenh lagrave loại thagravenh viecircn tiecircu biểu truyền thống chỉ tồn tại trong caacutec cocircng ty đối
nhacircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn lại lagrave loại thagravenh viecircn điển higravenh của caacutec cocircng ty đối
vốn Cho dugrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn thƣờng đƣợc xem lagrave một cocircng ty
thuộc họ của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn
Năm lagrave việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản của thagravenh
viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng linh động hơn so với thagravenh viecircn nhận vốn Vai trograve của
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty
hợp vốn đơn giản Vigrave thế việc tham gia hoặc ruacutet lui của những thagravenh viecircn nagravey
thƣờng khocircng lagravem ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
84
CHƢƠNG 3
MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một thực thể kinh doanh vagrave cũng lagrave một mocirc
higravenh tổ chức khoa học luocircn chứa đựng nhiều thagravenh tố nhƣ caacutec nguyecircn tắc thagravenh
lập quản trị điều hagravenh chấm dứthellip Caacutec thagravenh tố trecircn đều coacute mối liecircn hệ chặt chẽ vagrave
taacutec động qua lại để nhằm mục điacutech duy trigrave đời sống của cocircng ty hợp vốn đơn giản
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyecircn tắc lagrave những khuocircn khổ chuẩn mực bắt buộc để mọi cocircng ty định
hƣớng hoạt động vagrave cograven để phugrave hợp với caacutec quy định phaacutep luật Cocircng ty hợp vốn
đơn giản phải tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng chung cho tất cả caacutec loại higravenh cocircng
ty vagrave bản thacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute những nguyecircn tắc riecircng biệt
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung
(i) Nguyecircn tắc tự do tự nguyện tham gia thagravenh lập vagrave rời khỏi cocircng ty
ldquoQuyền tự do noacutei chung vagrave tự do kinh doanh noacutei riecircng khocircng chỉ lagrave mục tiecircu
của xatilde hội văn minh magrave cograven lagrave động lực thuacutec đẩy xatilde hội phaacutet triển tiến bộ xatilde hội
sự phaacutet triển của nền kinh tế vagrave nacircng cao mức sống của ngƣời dacircnrdquo [95 tr 3] Để
nacircng cao quyền tự do phaacutep luật thƣờng cho pheacutep mọi caacute nhacircn khi coacute đủ caacutec điều
kiện đều coacute quyền tự do kinh doanh Quyền tự do kinh doanh cograven lagrave một quyền hiến
định ldquoNhagrave nƣớc khuyến khiacutech tạo điều kiện để doanh nhacircn caacute nhacircn đầu tƣ sản
xuất kinh doanhhelliprdquo [89 Điều 513]
Nguyecircn tắc tự nguyện thể hiện qua việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
thƣờng đƣợc quyết định bởi yacute thức tự nguyện của mỗi thagravenh viecircn Đacircy cograven lagrave tinh
thần của phaacutep luật dacircn sự ldquocaacutec becircn tham gia hoagraven toagraven tự do tự nguyện vagrave khocircng
becircn nagraveo đƣợc aacutep đặt cấm đoaacuten cƣỡng eacutep hay đe dọa becircn nagraveordquo [80 Điều 4]
Nhƣ vậy việc tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản phải xuất phaacutet trecircn
tinh thần tự do vagrave tự nguyện của từng thagravenh viecircn Khocircng coacute chủ thể nagraveo coacute quyền
aacutep đặt lecircn yacute chiacute của caacutec thagravenh viecircn khi họ tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
85
(ii) Nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch trong hoạt động của cocircng ty
Với cơ chế đại diện chỉ coacute một số iacutet thagravenh viecircn đƣợc lựa chọn mới coacute thể
tham gia quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Nhƣ vậy cần phải coacute cơ chế kiểm tra giaacutem saacutet
những thagravenh viecircn đoacute traacutenh tigravenh trạng họ trục lợi hoặc tiến hagravenh caacutec hagravenh vi vi phạm
phaacutep luật Yecircu cầu của nguyecircn tắc nagravey lagrave mọi hoạt động của cocircng ty cần ghi cheacutep vagrave
baacuteo caacuteo cocircng khai trƣớc caacutec thagravenh viecircn khaacutec khi cần thiết
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản về nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn
giản nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn Chỉ coacute tuacircn thủ nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch thigrave
tất cả caacutec quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn đều sẽ phải ghi vagraveo sổ biecircn bản của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Qua đoacute bảo đảm quyền lợi vagrave tạo dựng niềm tin giữa caacutec
thagravenh viecircn cho dugrave họ khocircng trực tiếp tham gia quản lyacute cocircng ty
(iii) Nguyecircn tắc tuacircn thủ nghiecircm minh phaacutep luật vagrave điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave bản cam kết của tất cả caacutec thagravenh viecircn cocircng ty necircn noacute coacute
giaacute trị buộc tất cả thagravenh viecircn đều phải tocircn trọng vagrave thực hiện đầy đủ Ngoagravei việc
tuacircn thủ Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣơng nhiecircn caacutec thagravenh viecircn cograven phải
nghiecircm chỉnh chấp hagravenh phaacutep luật
(iv) Nguyecircn tắc tự chủ tự chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng chia lợi nhuận
Yecircu cầu của nguyecircn tắc cocircng ty hợp vốn đơn giản phải tự quyết định
phƣơng aacuten kinh doanh higravenh thức vagrave thời điểm huy động vốn sử dụng tagravei sản tự tigravem
kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng tự nhacircn danh kyacute kết vagrave thực hiện hợp đồnghellip Trong
quaacute trigravenh hoạt động cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm
về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh tự quyết định việc phacircn chia lợi nhuận
cho caacutec thagravenh viecircn theo tỷ lệ đoacuteng goacutep sau khi đatilde thực hiện đầy đủ caacutec khoản nghĩa
vụ của cocircng ty đối với phaacutep luật
(v) Nguyecircn tắc nhất triacute trong điều hagravenh vagrave hoạt động cocircng ty
Nguyecircn tắc nhất triacute cograven đƣợc gọi lagrave nguyecircn tắc quyết định theo đa số
Nguyecircn tắc nagravey thể hiện qua việc quyết định caacutec vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp
vốn đơn giản phải đƣợc sự chấp thuận của tất cả caacutec thagravenh viecircn Hiệu quả của
86
nguyecircn tắc nhất triacute lagravem giảm tigravenh trạng đa số phải phục tugraveng thiểu số vagrave lagravem cho
caacutec thagravenh viecircn yacute thức hơn về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của họ tại cocircng ty
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave những nguyecircn tắc ảnh hƣởng trực tiếp đến tổ chức vagrave hoạt động của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Hệ thống caacutec nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
higravenh thagravenh từ chiacutenh bản chất của cocircng ty
3121 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn nhận vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave khocircng bị hạn chế quyền hạn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiểu một caacutech chi tiết ldquohagravenh vi liecircn đớirdquo lagrave ldquokhi một thagravenh viecircn hợp danh
trong quaacute trigravenh thực hiện dịch vụ của cocircng ty magrave gacircy thiệt hại thigrave ngƣời bị thiệt hại
coacute quyền yecircu cầu bất cứ thagravenh viecircn hợp danh nagraveo bồi thƣờng toagraven bộ thiệt hạirdquo
[105 tr 6] Dugrave khocircng thực hiện hagravenh vi gacircy thiệt hại nhƣng thagravenh viecircn nagravey vẫn phải
gaacutenh vaacutec hậu quả từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn khaacutec bởi giữa họ lagrave sự liecircn đới traacutech
nhiệm Giống cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
con nợ chiacutenh lagrave cocircng ty cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn coacute traacutech nhiệm bảo latildenh
liecircn đới Đacircy lagrave đặc trƣng của caacutec cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn
Bản chất của ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo với giải thiacutech của nhagrave nghiecircn cứu
Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquotraacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc hiểu lagrave sự tận cugraveng hay đến cugraveng của
việc trả nợhellip lagrave tiacutenh vocirc hạn (vagrave thậm chiacute vĩnh cửu) của nghĩa vụ trả nợrdquo [76 tr 33]
Cograven học giả Phạm Duy Nghĩa cho rằng ldquothứ traacutech nhiệm tới cugraveng vagrave vocirc hạn định
đoacute đƣợc gọi lagrave traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [69 tr 40]
Traacutech nhiệm ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo chiacutenh lagrave những sợi dacircy gắn kết chặt chẽ
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave giữa họ với nhau bởi cả
yếu tố tacircm lyacute vagrave phaacutep lyacute Qua đoacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải giaacutem saacutet lẫn
nhau vigrave cograven để tự bảo vệ cho chiacutenh họ
Khoản 3 Điều 139 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ về việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave tagravei sản khaacutec của cocircng
87
tyrdquo Về lyacute thuyết ngay từ khi coacute thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia cocircng ty hợp vốn
đơn giản thigrave đatilde phải cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty kể cả những moacuten nợ magrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản đatilde coacute từ trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia Ngay cả khi thagravenh viecircn
nhận vốn ruacutet lui khỏi cocircng ty thigrave phaacutep luật của nhiều quốc gia vagrave trong đoacute coacute cả Việt
Nam vẫn quy định traacutech nhiệm cograven tồn tại baacutem theo họ Khoản 5 Điều 138 quy
định thecircm trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
thigrave vẫn phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn Cograven
phaacutep luật của Đức quy định ldquothagravenh viecircn ra khỏi cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm
trong thời hạn 05 năm tiếp theordquo [41 tr 35] Chỉ sau khi kết thuacutec thời hạn trecircn
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn mới hoagraven toagraven chấm dứt
Do phải gaacutenh chịu traacutech nhiệm nặng nề tại cocircng ty necircn quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn rất lớn Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave
họ coacute toagraven quyền quyết định caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc việc chuyển nhượng phần vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
phải được sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản phụ thuộc rất lớn vagraveo caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn Nguồn tagravei sản đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng
chỉ lagrave caacutec tagravei sản vật chất nhƣ tiền bạc magrave nhiều khi cograven bao gồm những tagravei sản phi
vật chất nhƣ uy tiacuten caacute nhacircn mối quan hệ trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip Những tagravei sản đoacute
thƣờng gắn boacute chặt chẽ với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Vigrave vậy khi coacute
sự dịch chuyển về thagravenh viecircn nhận vốn sẽ dễ dẫn đến việc cocircng ty khocircng thể tiếp
tục tồn tại Do vai trograve quaacute quan trọng đối với cocircng ty necircn dugrave tagravei sản goacutep chỉ lagrave tiền
bạc thigrave việc chuyển nhƣợng cho một thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec hoặc cho ngƣời
ngoagravei cocircng ty cũng rất khoacute khăn Bởi ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
yếu tố tạo necircn sự tin tƣởng hợp taacutec giữa họ Vũ Văn Mẫu từng viết ldquoỞ trong hội
hợp danh hay hội hợp tƣ caacute nhacircn của caacutec hội viecircn đƣợc chuacute trọng đặc biệt caacutec cổ
phần thƣờng khocircng thể đƣợc chuyển nhƣợng cho ngƣời ngoagraveirdquo [60 tr 413]
88
Hiện nay Luật Doanh nghiệp 2005 ngăn cấm caacutec thagravenh viecircn hợp danh khocircng
đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec
nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 1333)
Với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn nhận vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng thể tugravey tiện chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho bất kỳ ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự đồng yacute của
tất cả thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại Thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute nhiều quyền hạn
nhƣng quyền tự định đoạt phần vốn goacutep của họ thigrave luocircn bị phaacutep luật hạn chế
3122 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn goacutep vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong
phạm vi số vốn đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thagravenh viecircn goacutep vốn chịu traacutech nhiệm về tagravei sản giống nhƣ cổ đocircng của cocircng
ty cổ phần hay thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Bản chất của chế độ
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave ldquonghĩa vụ của cổ đocircng hay thagravenh viecircn phải trả caacutec khoản nợ
của cocircng ty đƣợc giới hạn trong số vốn đatilde cam kết goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [69 tr 69]
Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong cocircng
ty hợp vốn đơn giản lagrave traacutei ngƣợc với bản chất chung của mọi loại higravenh cocircng ty đối
nhacircn bởi lẽ khi tham gia vagraveo một cocircng ty thuộc loại higravenh cocircng ty đối nhacircn thigrave mọi
thagravenh viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng đối với caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh của
cocircng ty Lagrave cocircng ty đối nhacircn nhƣng chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới bị aacutep dụng
nguyecircn tắc chịu ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo cograven thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo
Trƣớc đacircy nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc quy định ldquoDugrave
goacutep phần bằng tiền bạc hay bằng hiện vật dugrave goacutep cả một luacutec hay goacutep dần hội viecircn
xuất tƣ cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm tới mức phần hugraven magrave migravenh đatilde cam kết goacutep
cho hội Đoacute lagrave đặc điểm chiacutenh nguyecircn tắc chiacutenh của hội hợp tƣ đơn thƣờng Một
khi đatilde goacutep đủ phần hugraven lagrave ngƣời xuất tƣ hết traacutech nhiệmrdquo [111 tr 807]
Hiện nay thagravenh viecircn goacutep vốn cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn goacutep (Điều 1301c Luật Doanh nghiệp 2005)
Đacircy lagrave nguyecircn tắc chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
89
(ii) Nguyecircn tắc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được tham gia quản lyacute điều hagravenh
cũng như đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
Do traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn giới hạn trong phạm vi số vốn
goacutep necircn họ thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặt khaacutec đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn khaacute dễ dagraveng
vigrave coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn tổ chức Vigrave vậy trecircn nguyecircn tắc khi thagravenh viecircn goacutep vốn
chuyển nhƣợng phần vốn thigrave traacutech nhiệm của họ với cocircng ty cũng sẽ chấm dứt
Lyacute giải việc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh cograven
bởi ldquonếu thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện caacutec hagravenh vi quản lyacute thigrave ngƣời thứ ba
coacute thể lầm tƣởng rằng họ chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn về nợ của cocircng tyrdquo
[4 tr 83] Ngoagravei ra noacute cograven để đảm bảo sự cocircng bằng cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
những ngƣời luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với sự tồn tại của cocircng ty
Tuy nhiecircn trong việc quản lyacute caacutec cocircng việc nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute quyền tham gia thảo luận vagrave biểu quyết về một số
vấn đề nhƣ bổ sung sửa đổi Điều lệ về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip (Điều 1401 Luật Doanh nghiệp 2005) Nhigraven chung quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn rất hạn chế vagrave họ chỉ coacute một số quyền liecircn quan đến việc đảm
bảo quyền lợi của họ tại cocircng ty
Cograven caacutec hoạt động đối ngoại thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng
nhacircn necircn họ khocircng coacute quyền đại diện cho cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Nếu
thagravenh viecircn goacutep vốn tự nhacircn danh cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei thigrave chế độ traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản sẽ mất vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute cũng sẽ phải liecircn đới vagrave
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Luật Đức quy định ldquovề đối ngoại chỉ thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền đại
diện Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn đứng ra thay mặt cocircng ty thigrave sẽ mất quyền chịu traacutech
nhiệm hữu hạnrdquo [41 tr 35] Cograven Hoa Kỳ ldquoThagravenh viecircn nhận vốn coacute toagraven quyền
quản lyacute vagrave điều hagravenh hợp danh hữu hạn nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh của hợp danh
thƣờng Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc thực hiện những quyền liecircn quan đến quyền
hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn ngoagravei ra khocircng coacute quyền quản lyacute cocircng tyrdquo [148]
90
Nhƣ vậy với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những thagravenh viecircn nagravey chỉ coacute một
số quyền hạn nhất định trong phạm vi quản lyacute nội bộ magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền lợi của họ vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn hoagraven toagraven khocircng coacute quyền đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản
Caacutec nội dung cơ bản liecircn quan đến thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản gồm
chủ thể coacute quyền thagravenh lập ngagravenh nghề kinh doanh vagrave thủ tục đăng kyacute kinh doanh
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản
Về cơ bản thagravenh lập cocircng ty lagrave quyền của bất cứ caacute nhacircn khi họ coacute nhu cầu
vagrave đatilde đaacutep ứng đủ caacutec yecircu cầu từ phiacutea phaacutep luật Khoản 4 Điều 3 vagrave Điều 4 của Luật
Đầu tƣ 2005 thừa nhận quyền thực hiện hoạt động đầu tƣ quyền thagravenh lập doanh
nghiệp tham gia goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp của caacutec nhagrave đầu tƣ
Khoản 1 Điều 13 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chi tiết caacutec đối
tƣợng coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp ldquoTổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ
chức caacute nhacircn nước ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp tại Việt
Namrdquo Tuy nhiecircn cũng coacute một số đối tƣợng khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep thagravenh
lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp nhƣ caacuten bộ latildenh đạo sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn
chuyecircn nghiệp hay ngƣời chƣa thagravenh niecircnhellip [phụ lục 4 Điều 132]
Đối tƣợng coacute quyền goacutep vốn vagraveo caacutec loại higravenh cocircng ty quy định tại khoản 3
Điều 13 caacutec tổ chức caacute nhacircn đều coacute quyền goacutep vốn hoặc mua cổ phần vagraveo caacutec loại
higravenh cocircng ty Tuy vậy khoản 4 Điều 13 loại trừ một số trƣờng hợp nhƣ cơ quan
nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ tranghellip [phụ lục 4] Mặt khaacutec theo Điều 19 của
Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức 2003 về những đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo
doanh nghiệp cograven bao gồm ldquoNgười đứng đầu cấp phoacute của người đứng đầu cơ
quan vợ hoặc chồng của những người đoacutehelliprdquo
Đối với cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 ngoagravei việc phải thỏa
matilden caacutec điều kiện trecircn yecircu cầu bắt buộc cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacutec caacute nhacircn (Điều 1301) Noacutei caacutech khaacutec đối tƣợng
91
đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh theo Luật Doanh nghiệp 2005 bắt buộc
phải lagrave caacute nhacircn vagrave phải coacute iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn
Cograven đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc tổ chứcrdquo
[103 tr 202] ldquoMọi caacute nhacircn coacute vốn đều coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep
vốn Ngay cả những ngƣời magrave phaacutep luật khocircng cho thagravenh lập vagrave quản lyacute cocircng ty
khocircng cho thagravenh lập doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave khocircng cho tham gia cocircng ty hợp danh
với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn hợp danh đều coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vigrave khi
goacutep vốn những ngƣời nagravey khocircng trực tiếp thực hiện hoạt động kinh doanh magrave chỉ
hƣởng latildei do vốn mang lại Tổ chức cũng coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốnrdquo [54 tr 199-200]
Căn cứ caacutec quy định hiện nay đối tƣợng tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản coacute thể chia thagravenh hai nhoacutem chủ thể khaacutec nhau Đối với caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn
tổ chức) muốn trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave họ sẽ lagrave caacutec chủ thể chỉ coacute
quyền goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản (khocircng coacute quyền quản trị điều hagravenh
cocircng ty) Cograven caacutec nhagrave đầu tƣ coacute dự định trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn thigrave
họ bắt buộc phải lagrave caacutec caacute nhacircn (iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn) đồng thời họ luocircn coacute cả
quyền thagravenh lập (bao gồm cả quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty) vagrave quyền goacutep vốn
Nhận xeacutet khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam phaacutep luật của nhiều
quốc gia trecircn thế giới (Hoa Kỳ Phaacutep) [phần 223 mục số 4] thƣờng cho pheacutep cả
caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) cũng coacute quyền trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
cũng chỉ cần tối thiểu một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một thagravenh
viecircn goacutep vốn lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute thể đƣợc pheacutep thagravenh lập
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay caacutec ngagravenh nghề đƣợc pheacutep kinh doanh tại Việt Nam chia thagravenh ba
nhoacutem (1) nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh (2) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện vagrave (3) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
(1) Nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
Lagrave caacutec ngagravenh nghề coacute thể gacircy ảnh hƣởng xấu đến an ninh quốc gia an toagraven
xatilde hội ảnh hƣởng đạo đức nhacircn caacutechhellip Khoản 3 Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2005
92
quy định ldquoCấm hoạt động kinh doanh gacircy phương hại đến quốc phograveng an ninh
trật tự an toagraven xatilde hội truyền thống lịch sử văn hoacutea đạo đức thuần phong mỹ tục
Việt Nam vagrave sức khỏe của nhacircn dacircn lagravem hủy hoại tagravei nguyecircn phaacute hủy mocirci trườngrdquo
Căn cứ Điều 7 Nghị định 1022010NĐ-CP về Hƣớng dẫn chi tiết thi hagravenh
một số điều của Luật Doanh nghiệp thigrave một số ngagravenh nghề sẽ bị cấm kinh doanh tại
Việt Nam nhƣ vũ khiacute quacircn dụng ma tuacutey văn hoacutea phản động đaacutenh bạc dƣới mọi
higravenh thứchellip [phụ lục 5]
Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ khocircng đƣợc pheacutep kinh doanh bất kỳ
ngagravenh nghề kinh doanh nagraveo thuộc nhoacutem caacutec ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
(2) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
Một số ngagravenh nghề coacute ảnh hƣởng trực tiếp hoặc giaacuten tiếp đến caacutec vấn đề trật
tự an ninh xatilde hội văn hoacutea giaacuteo dục mocirci trƣờng tagravei nguyecircnhellip phaacutep luật thƣờng đogravei
hỏi caacutec chủ thể tham gia kinh doanh những lĩnh vực trecircn phải đaacutep ứng một số điều
kiện cần thiết Theo giải thiacutech vagrave quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoĐiều kiện
kinh doanh lagrave yecircu cầu magrave doanh nghiệp phải coacute hoặc phải thực hiệnhellip thể hiện
bằng giấy pheacutep kinh doanh chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh
nghềhelliprdquo vagrave ldquodoanh nghiệp chỉ được kinh doanh ngagravenh nghề đoacute khi coacute đủ điều
kiệnrdquo (Điều 72) Cograven khoản 2 Điều 8 Nghị định 1022010NĐ-CP quy định caacutec
điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức nhƣ giấy pheacutep kinh doanh
giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh nghềhellip [phụ lục 5]
Trƣớc đacircy khoản 2 Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP quy định cụ thể một
số ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute chứng chỉ hagravenh nghề ldquoa Kinh doanh dịch vụ
phaacutep lyacute b Kinh doanh dịch vụ khaacutem chữa bệnh vagrave kinh doanh dược phẩm c Kinh
doanh dịch vụ thuacute yacute vagrave thuốc thuacute yhellip Riecircng cocircng ty hợp danh thigrave tại điểm b khoản 3
Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP thigrave tất cả thagravenh viecircn hợp danh đều phải coacute chứng
chỉ hagravenh nghề mới đƣợc pheacutep kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn Về nguyecircn tắc doanh
nghiệp phải lagravem caacutec thủ tục xin pheacutep kinh doanh khi ngagravenh nghề dự định kinh
doanh yecircu cầu coacute giấy pheacutep hay cam kết Nếu đạt caacutec yecircu cầu sẽ đƣợc cấp giấy
pheacutep kinh doanh (giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh khaacutec với giấy chứng
93
nhận đăng kyacute kinh doanh) Chỉ khi coacute giấy pheacutep kinh doanh doanh nghiệp mới coacute
thể tiến hagravenh kinh doanh
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute quyền lựa chọn ngagravenh nghề kinh doanh nhƣng
phải tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nếu kinh doanh caacutec loại ngagravenh nghề coacute điều
kiện trecircn
(3) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
Đacircy lagrave những ngagravenh nghề đƣợc phaacutep luật cho pheacutep kinh doanh Căn cứ
khoản 1 Điều 7 của Luật Doanh nghiệp 2005 về ngagravenh nghề vagrave điều kiện kinh
doanh ldquoDoanh nghiệp thuộc mọi thagravenh phần kinh tế coacute quyền kinh doanh caacutec
ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấmrdquo
Quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 1022010NĐ-CP thigrave caacutec doanh
nghiệp coacute quyền chủ động đăng kyacute kinh doanh vagrave hoạt động kinh doanh khocircng cần
phải xin pheacutep hoặc hỏi yacute kiến cơ quan quản lyacute nếu ngagravenh nghề kinh doanh ldquoKhocircng
thuộc ngagravenh nghề cấm kinh doanh vagrave Khocircng thuộc ngagravenh nghề kinh doanh coacute
điều kiện theo quy định của phaacutep luật chuyecircn ngagravenhrdquo
Về cơ bản cocircng ty hợp danh đƣợc kinh doanh những ngagravenh nghề gigrave thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể kinh doanh caacutec ngagravenh nghề tƣơng tự
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay tại Việt Nam hệ thống đăng kyacute kinh doanh đƣợc phacircn thagravenh hai
cấp lagrave cấp tỉnh vagrave cấp huyện (Điều 6 Nghị định 882006NĐ-CP) Phograveng đăng kyacute
kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ gọi chung lagrave phograveng đăng kyacute kinh doanh
cấp tỉnh Ở cấp huyện việc đăng kyacute kinh doanh giao cho Phograveng tagravei chiacutenh - Kế
hoạch hoặc Phograveng Kinh tế Phograveng đăng kyacute kinh doanh cấp tỉnh cấp giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh cho caacutec cocircng ty vagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven cấp huyện thigrave cấp
giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh cho hộ gia đigravenh vagrave hợp taacutec xatilde
Tigravem hiểu trecircn phạm vi quốc tế việc đăng kyacute kinh doanh của loại higravenh cocircng
ty hợp danh hữu hạn ở một số quốc gia thƣờng đƣợc quy định theo caacutec thủ tục khaacutec
nhau Chẳng hạn phaacutep luật Hoa Kỳ cho rằng ldquosự khaacutec biệt lớn trong việc thiết lập
một hợp danh hữu hạn so với một hợp danh đoacute lagrave phải nộp giấy chứng nhận cho
94
một hợp danh hữu hạn với caacutec thƣ kyacute của Bang Trong khi đoacute một hợp danh thigrave
khocircng cần phải đăng kyacute với Bangrdquo [140 p 40] Tagravei liệu khaacutec cho biết tại Hoa Kỳ
ldquococircng ty hợp danh đƣợc thagravenh lập hết sức dễ dagraveng (coacute thể qua caacutei bắt tay của caacutec
nhagrave đầu tƣ)rdquo [3 tr 143]
Căn cứ mục a Điều 201 (Section 201) Luật Hợp danh hữu hạn (ULPA)
2001 để thagravenh lập một hợp danh hữu hạn một giấy chứng nhận của hợp danh hữu
hạn phải đƣợc gửi đến thƣ kyacute của bang để lƣu hồ sơ Giấy chứng nhận phải necircu rotilde
(1) Tecircn của hợp danh hữu hạn phải thực hiện theo mẫu
(2) Đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của văn phograveng ban đầu tecircn đƣờng phố vagrave
địa chỉ gửi thƣ của caacutec đại diện ban đầu cho quaacute trigravenh dịch vụ
(3) Họ tecircn đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của mỗi thagravenh viecircn nhận vốn
(4) Cho dugrave hợp danh hữu hạn lagrave một LLLP vagrave
(5) Bất kỳ thocircng tin bổ sung cần thiết
Cũng tại Hoa Kỳ ldquoso với hợp danh chi phiacute thagravenh lập hợp danh hữu hạn cograven
đắt hơnrdquo [157] Vagrave ldquonếu hợp danh hữu hạn khocircng nộp giấy chứng nhận phugrave hợp noacute
sẽ bị đối xử nhƣ lagrave một hợp danh thocircng thƣờng Điều nagravey dẫn đến tất cả caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn sẽ nhƣ nhau cugraveng phải chịu traacutech nhiệm caacute
nhacircn trecircn tất cả caacutec khoản nợ của hợp danhrdquo [120 p 454]
Tuy nhiecircn theo quy định của Luật sửa đổi luật Hợp danh hữu hạn (RULPA)
2001 ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng cần phải coacute tecircn trong giấy chứng nhận cũng
khocircng phải tất cả họ đều phải kyacute tecircn vagraveo giấy chứng nhậnrdquo [132 p 852]
Phaacutep luật NewZealand quy định ldquoTrƣớc khi bắt đầu kinh doanh phải coacute
giấy chứng nhận ghi nhận tại cơ quan đăng kyacute thuộc Togravea aacuten gần nhất nơi diễn ra
kinh doanh chủ yếu của hợp danh hữu hạn New Zealand yecircu cầu một bản sao của
chứng nhận đatilde đƣợc cocircng bố một lần trong Cocircng baacuteo vagrave hai lần trecircn một tờ baacuteo xuất
bản tại nơi gần nhấthelliprdquo [129 p 73]
Tại Anh quốc một hợp danh hữu hạn phải đƣợc đăng kyacute với cơ quan đăng
kyacute cocircng ty Phaacutep luật yecircu cầu chi tiết caacutec vấn đề
(1) Bản chất noacutei chung của hợp danh kinh doanh
95
(2) Tecircn của từng thagravenh viecircn nhận vốn (general partner)
(3) Tecircn của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner)
(4) Số lƣợng vốn đoacuteng goacutep của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (vagrave sự đoacuteng goacutep
bằng tiền mặt hoặc dƣới higravenh thức khaacutec)
(5) Địa chỉ trụ sở kinh doanh chiacutenh đề xuất của hợp danh hữu hạn vagrave
(6) Giới hạn (nếu coacute) magrave hợp danh hữu hạn đƣợc gia nhập (bắt đầu từ ngagravey
đăng kyacute) [122 p 36-37]
Phaacutep luật Anh quốc yecircu cầu ldquocho đến trƣớc khi việc đăng kyacute đƣợc thực hiện
xong tất cả caacutec thagravenh viecircn vẫn đƣợc coi lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốnrdquo [119 p 349]
Nhƣ vậy chỉ đến sau khi việc đăng kyacute đatilde hoagraven thagravenh caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn mới
đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh
Cograven tại Đức đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản việc thagravenh lập cũng ldquocần
phải ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại nhƣ cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm hữu hạn của
ngƣời goacutep vốn bắt đầu từ khi ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại Họ phải chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn với caacutec hagravenh vi trƣớc đoacute nếu caacutec chủ nợ khocircng biết việc traacutech nhiệm hữu
hạnrdquo [41 tr 53]
Toacutem lại phaacutep luật của nhiều quốc gia thƣờng yecircu cầu cocircng ty hợp vốn đơn
giản phải đăng kyacute thagravenh lập với cơ quan coacute thẩm quyền Chỉ sau khi đƣợc cấp giấy
chứng nhận thagravenh viecircn goacutep vốn mới đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Việt Nam hiện nay đacircy lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp danh sẽ phải đăng kyacute kinh doanh tại Phograveng đăng
kyacute kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ tại caacutec tỉnh thagravenh phố nơi dự định đặt
trụ sở của cocircng ty Điều 17 của Luật Doanh nghiệp 2005 về hồ sơ đăng kyacute kinh
doanh của cocircng ty hợp danh sẽ gồm một số giấy tờ Giấy đề nghị đăng kyacute kinh
doanh Dự thảo Điều lệ cocircng ty Danh saacutech thagravenh viecircnhellip [phụ lục 4]
Ngoagravei ra cocircng ty hợp danh cograven phải lập danh saacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
mẫu thống nhất vagrave phải coacute caacutec nội dung chủ yếuldquo1 Họ tecircn địa chỉ quốc tịch địa
chỉ thường truacute vagrave caacutec đặc điểm cơ bản khaacutec của thagravenh viecircn cocircng ty hợp danh 2
Phần vốn goacutep giaacute trị vốn goacutep loại tagravei sản số lượng giaacute trị của từng tagravei sản goacutep
96
vốn thời hạn goacutep vốn của từng thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp danh 3 Họ tecircn chữ
kyacute của người đại diện theo phaacutep luật của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danhrdquo (Điều 23 Luật Doanh nghiệp 2005)
Một số loại giấy tờ chứng thực caacute nhacircn coacute thể phải nộp nhƣ Giấy chứng
minh nhacircn dacircn cograven hiệu lực hoặc Hộ chiếu cograven hiệu lực đối với cocircng dacircn Việt Nam
ở trong nƣớchellip (Điều 18 Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh) Quy
định từ Điều 10 đến Điều 13 của Nghị định 882006 NĐ-CP vagrave Điều 31 đến Điều
34 của Luật Doanh nghiệp 2005 về việc đặt tecircn cho doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp
danh khocircng đƣợc sử dụng tecircn trugraveng hoặc dễ gacircy nhầm lẫn với tecircn của doanh nghiệp
khaacutec đatilde đăng kyacute thuộc cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh trong cugraveng tỉnh thagravenh phố trực
thuộc Trung ƣơng
Thời hạn cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh theo quy định lagrave 10 ngagravey
lagravem việc (Điều 152 Luật Doanh nghiệp 2005) Nếu coacute nội dung trong hồ sơ yecircu
cầu đăng kyacute kinh doanh khocircng đầy đủ cơ quan đăng kyacute kinh doanh sẽ gửi thocircng
baacuteo bằng văn bản yecircu cầu chỉnh sửa hoặc bổ sung hồ sơ trong vograveng 10 ngagravey lagravem
việc Sau khi đƣợc cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh trong vograveng 30 ngagravey
cocircng ty hợp danh phải cocircng bố caacutec nội dung đăng kyacute kinh doanh trecircn mạng thocircng
tin doanh nghiệp của cơ quan đăng kyacute kinh doanh hoặc một trong caacutec loại tờ baacuteo
viết hoặc baacuteo điện tử trong ba số liecircn tiếp (Điều 28 Luật Doanh nghiệp 2005)
Ngoagravei ra Thocircng tƣ 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch vagrave đầu tƣ Nghị định
882006NĐ-CP vagrave cả Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngay cả khi đatilde coacute Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh doanh nghiệp vẫn cần phải thực hiện caacutec thủ tục nhƣ
khắc dấu doanh nghiệp đăng kyacute matilde số thuế vagrave mua hoacutea đơn giaacute trị gia tăng đăng
kyacute matilde số hải quan xin giấy pheacutep kinh doanh (ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute giấy
pheacutep)hellip Sau khi hoagraven tất caacutec thủ tục nagravey cocircng ty mới coacute thể tiến hagravenh kinh doanh
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mối quan hệ mang tiacutenh chất nội bộ chủ yếu diễn ra theo hai hƣớng (1) quan
hệ giữa cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn với nhau
97
3311 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec thagravenh viecircn
Khi tham gia thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo một cocircng ty nhagrave đầu tƣ sẽ trở
thagravenh chủ sở hữu hoặc lagrave caacutec đồng chủ sở hữu của cocircng ty đoacute Tugravey thuộc vai trograve tỷ
lệ vốn goacutephellip thagravenh viecircn sẽ coacute caacutec quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng Cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau necircn giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại thagravenh viecircn sẽ phaacutet sinh caacutec mối quan hệ taacutec động lẫn nhau
(i) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn nhận vốn
Quyền hạn vagrave traacutech nhiệm tại cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn luocircn lớn hơn thagravenh viecircn goacutep vốn Thagravenh viecircn nhận vốn giữ vai trograve quyết
định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Về cơ bản trong mối quan hệ giữa
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phaacutet sinh hai nhoacutem quyền
chủ yếu nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Tecircn của nhoacutem quyền nagravey đatilde thể hiện bản chất của noacute Quyền tagravei chiacutenh cho
pheacutep caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc hƣởng một phần lợi nhuận từ kết quả kinh
doanh của cocircng ty Thậm chiacute nếu cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản thagravenh viecircn nhận
vốn vẫn coacute quyền đƣợc nhận phần tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ
phần vốn goacutep của họ sau khi cocircng ty đatilde thanh toaacuten xong caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
Tƣơng xứng với quyền tagravei chiacutenh lagrave caacutec nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn
nhận vốn Nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven căn cứ
caacutec điểm c d đ vagrave e của khoản 2 Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec traacutech
nhiệm về tagravei chiacutenh khaacutec của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau
ldquoc Khocircng được sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tư lợihellip d Hoagraven trả cho cocircng ty số
tiền đatilde nhận vagrave bồi thường thiệt hại gacircy ra đối với cocircng ty trong trường hợp nhacircn
danh cocircng tyhellip đ Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng
tyhellip e Chịu lỗ tương ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [phụ lục 4] Ngoagravei ra sự
ragraveng buộc traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danh cograven bao gồm cả việc thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp
98
tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec vagrave thagravenh viecircn hợp
danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ tại
cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cograven lại (Điều 1331 vagrave 1333 Luật Doanh nghiệp 2005) Mục điacutech của caacutec quy định
trecircn nhằm bảo vệ quyền lợi cho cocircng ty cho caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại vagrave cho
cả caacutec chủ nợ của cocircng ty
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Khaacutec với quyền tagravei chiacutenh quyền phi tagravei chiacutenh khocircng mang lại nguồn lợi tagravei
chiacutenh trực tiếp cho chủ sở hữu của noacute Tuy nhiecircn quyền phi tagravei chiacutenh rất quan trọng
vigrave noacute giuacutep cho caacutec chủ sở hữu đảm bảo caacutec lợi iacutech của họ tại cocircng ty Quyền phi tagravei
chiacutenh thƣờng bao gồm (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin lagrave quyền đƣợc cung cấp đầy đủ kịp thời caacutec thocircng
tin về tigravenh higravenh kinh doanh hay caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản Căn cứ
vagraveo nhoacutem quyền nagravey thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoặc caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh doanh của cocircng ty
kiểm tra tagravei sản sổ saacutech kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất cứ khi nagraveo nếu
xeacutet thấy cần thiết (Điều 1341đ Luật Doanh nghiệp 2005)
(-) Quyền biểu quyết với quyền biểu quyết tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty hợp
vốn đơn giản mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu
biểu quyết khaacutec quy định tại Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản (Điều 1341a Luật
Doanh nghiệp 2005)
(ii) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn goacutep vốn
Thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute vagrave đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy vậy trong mối quan hệ với cocircng ty thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng coacute hai nhoacutem quyền nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền tagravei
chiacutenh nhƣldquob) Được chia lợi nhuận hằng năm tương ứng với tỷ lệ vốn goacutephellip d)
99
Chuyển nhượng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho người khaacutec e) Định đoạt
phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng chohellip g) Được chia một phần
giaacute trị tagravei sản cograven lạihellip khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sảnrdquo (b d e g khoản 1
Điều 140) [phụ lục 4]
Nghĩa vụ về tagravei chiacutenh quan trọng nhất của thagravenh viecircn goacutep vốn đối với cocircng ty
chiacutenh lagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ
tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde cam kết goacuteprdquo (Điều 1402a) Becircn
cạnh đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 cograven yecircu cầu thagravenh viecircn goacutep vốn phải coacute một số
nghĩa vụ về tagravei chiacutenh khaacutec phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết nếu khocircng
goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết thigrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute coacute thể bị khai trừ
khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 1 vagrave 3 Điều 131)
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn thể hiện qua hai loại quyền cơ
bản lagrave (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin đối với thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy lagrave một quyền
hết sức quan trọng Bởi lẽ thocircng thƣờng caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc quyền
tham gia quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn Vigrave vậy caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn rất dễ chịu thiệt hại nếu nhƣ họ khocircng nhận
đƣợc thocircng tin kịp thời về mọi tigravenh higravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty
Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn coacute quyền đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm Họ cũng coacute quyền
yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc caacutec thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy
đủ vagrave trung thực caacutec thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem
xeacutet sổ kế toaacuten sổ biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
Ở Phaacutep ldquongoagravei việc đƣợc thocircng baacuteo về caacutec tagravei liệu kế toaacuten trƣớc ngagravey họp
hội đồng hagraveng năm thagravenh viecircn khocircng phải lagrave ngƣời quản lyacute coacute quyền 2 lần trong
năm đƣợc thocircng baacuteo về caacutec sổ saacutech tagravei liệuhellip Coacute quyền đƣợc xem caacutec tagravei liệu bao
gồm quyền sao cheacutep tagravei liệurdquo [57 tr 203-204] Cograven khoản 3 Điều 166 Bộ luật
100
Thƣơng mại Đức ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn coacute quyền kiểm tra hạn chế Họ coacute thể
yecircu cầu bản sao tổng kết cuối năm vagrave kiểm tra sự chiacutenh xaacutec của noacuterdquo [41 tr 63-64]
(-) Quyền biểu quyết mặc dugrave bị hạn chế tham gia quản lyacute nhƣng caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vẫn coacute thể tiến hagravenh một số hoạt động nhƣ tham gia họp thảo luận vagrave
biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa
đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải
thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền vagrave nghĩa vụ của họ (Điều 1401a Luật Doanh nghiệp 2005)
3312 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn trong cocircng ty với nhau
Vai trograve vagrave địa vị phaacutep lyacute của từng loại thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng giữ vai trograve rất quan trọng
trong cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới nhiều
caacutech thức nhƣ họ coacute thể lagrave những saacuteng lập viecircn tham gia thagravenh lập cocircng ty ngay từ
đầu hoặc coacute thể sau khi cocircng ty đatilde đƣợc thagravenh lập thigrave thagravenh viecircn nhận vốn mới
tham gia Tuy nhiecircn dugrave tham gia dƣới higravenh thức gigrave nhƣng kể từ thời điểm trở thagravenh
thagravenh viecircn nhận vốn giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu phaacutet sinh những mối
quan hệ phaacutep lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn chỉ coacute thể thoaacutet khỏi caacutec traacutech nhiệm phaacutep lyacute
đoacute sau khi ruacutet khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc đến khi họ qua đờihellip
Traacutech nhiệm lớn nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo
cho mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Traacutech nhiệm liecircn đới
cũng chiacutenh lagrave traacutech nhiệm dacircn sự Nếu xảy ra caacutec thiệt hại thigrave đoacute lagrave một thể thống
nhất magrave khocircng coacute sự phacircn biệt hagravenh vi của từng thagravenh viecircn Hậu quả sau đoacute sẽ do
tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng gaacutenh chịu Nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep cho
thấy ldquoHội viecircn cocircng ty hợp danh ở trong tigravenh trạng một ngƣời đồng mắc nợhellip Vigrave
hội viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave traacutech nhiệm liecircn đới Sự liecircn đới cho pheacutep chủ
nợ đogravei một con nợ nagraveo đoacute trong số hội viecircn phải trả hoagraven toagraven moacuten nợ hội viecircn liecircn
đới chịu traacutech nhiệm nguy hiểm hơn một ngƣời bảo latildenh bigravenh thƣờngrdquo [18 tr 184]
Toacutem lại quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể thống nhất
traacutech nhiệm Trong bất kỳ hoagraven cảnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều phải chịu traacutech
101
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn Vigrave vậy giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute mối quan
hệ rất chặt chẽ với nhau từ trƣớc khi tham gia cocircng ty
Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ khocircng phải lagrave những đối tƣợng giữ vai trograve
quyết định tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Nghiecircn cứu về caacutech thức higravenh thagravenh của
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy thocircng thƣờng cocircng ty hợp danh đƣợc
thagravenh lập trƣớc Trong quaacute trigravenh hoạt động coacute thể cocircng ty hợp danh bị khuyết một
vagravei thagravenh viecircn hợp danh (lyacute do chết mất tiacutechhellip) khi khocircng cograven đủ số lƣợng thagravenh
viecircn hợp danh tối thiểu dẫn đến việc cocircng ty hợp danh sẽ bị phaacutep luật chấm dứt tồn
tại Bằng caacutech cho pheacutep những ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn hợp danh đatilde chết trở
thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần chuyển đổi higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Hoặc khi cocircng ty
hợp danh thiếu vốn thigrave noacute cũng coacute thể chuyển sang higravenh thức cocircng ty hợp vốn đơn
giản qua việc kết nạp thecircm caacutec caacute nhacircn hoặc tổ chức dƣới dạng lagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn Trong caacutec trƣờng hợp nagravey vị triacute quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cũ vẫn đƣợc đảm bảo vigrave những thagravenh viecircn goacutep vốn mới tham gia cũng khocircng coacute khả
năng chia sẻ quyền lực của họ Coacute thể caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute mối quan
hệ chặt chẽ từ trƣớc với caacutec thagravenh viecircn hợp danh hoặc ngay giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng khocircng hiểu biết về nhau Mặt khaacutec giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn cũng
khocircng coacute nghĩa vụ liecircn đới traacutech nhiệm vagrave họ cũng khocircng phải chịu traacutech nhiệm liecircn
đới từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Quan hệ với becircn ngoagravei diễn ra theo hai hƣớng (1) quan hệ giữa cocircng ty với
ngƣời thứ ba vagrave (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn của cocircng ty với ngƣời thứ ba
3321 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với người thứ ba
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh caacutec traacutech nhiệm tagravei sản với ngƣời thứ
ba becircn ngoagravei thigrave coacute thể ngƣời thứ ba đoacute sẽ lagrave những chủ nợ của cocircng ty Bản chất lagrave
một cocircng ty đối nhacircn necircn traacutech nhiệm khocircng chỉ liecircn quan giữa cocircng ty với caacutec chủ
nợ magrave noacute cograven ảnh hƣởng trực tiếp đến caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Bởi lẽ ldquocaacutec thagravenh
viecircn thuộc chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc xem nhƣ những ngƣời bảo latildenh liecircn đới
102
cho hoạt động của cocircng ty Họ phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định với caacutec
khoản nợ của cocircng tyrdquo [23 tr 50-51]
Nguyecircn tắc phaacutep định cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech nhiệm
về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh bằng tất cả tagravei sản của cocircng ty Cho dugrave cocircng ty đatilde hết tagravei
sản magrave vẫn chƣa đủ thanh toaacuten hết số nợ thigrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng
nhau liecircn đới để thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản thigrave quyết định tuyecircn bố phaacute sản cũng
khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của thagravenh viecircn nhận vốn đối với chủ nợ
Căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 tagravei sản của cocircng ty hợp
danh lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản cograven gồm cả tagravei sản khocircng trực tiếp dugraveng vagraveo hoạt
động kinh doanh của thagravenh viecircn hợp danh Thực chất ldquoquy định nagravey nhằm ragraveng
buộc traacutech nhiệm củahellip caacutec thagravenh viecircn hợp danh đối với caacutec nghĩa vụ tagravei sản của
doanh nghiệp chƣa đƣợc thanh toaacuten Nội dung phaacutep lyacute nagravey phugrave hợp với tiacutenh chất
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn củahellip thagravenh viecircn hợp danhrdquo [108 tr 424]
Nhƣ vậy trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với ngƣời thứ ba
thigrave caacutec traacutech nhiệm do cocircng ty gacircy ra sẽ do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau gaacutenh
chịu Khi phacircn tiacutech cụ thể traacutech nhiệm của từng thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec lập
vagrave thể hiện qua một số nội dung
(i) Thời điểm phaacutet sinh traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Thời điểm nagravey chỉ xuất hiện khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả
năng để tự thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Nghĩa vụ trả nợ sẽ
thuộc traacutech nhiệm của toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn magrave khocircng loại trừ ai
(ii) Thời điểm chấm dứt traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Theo khoản 5 Điều 138 của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquotrong thời hạn hai
năm kể từ ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danh người đoacute vẫn phải liecircn đới
chịu traacutech nhiệm bằng tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trước ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircnrdquo Vigrave vậy với quy định của phaacutep luật
Việt Nam hiện nay thigrave chỉ sau thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn hợp danh mới chiacutenh thức chấm dứt
103
(iii) Những nghĩa vụ tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave coacute thể xaacutec
định traacutech nhiệm liecircn đới của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với chủ nợ thigrave cocircng ty
chiacutenh lagrave con nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute traacutech nhiệm nhƣ ngƣời bảo
latildenh liecircn đới của cocircng ty Vigrave vậy khi đogravei nợ chủ nợ trƣớc phải đogravei cocircng ty hợp vốn
đơn giản Nếu cocircng ty khocircng cograven khả năng thanh toaacuten thigrave chủ nợ mới coacute quyền yecircu
cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Theo đoacute một số khoản
nợ magrave chủ nợ coacute thể đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện caacutec khoản nợ của
cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty caacutec khoản nợ
của cocircng ty phaacutet sinh trong khi thagravenh viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty vagrave
caacutec khoản nợ của cocircng ty phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn nhận vốn rời khỏi cocircng ty
(1) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde phaacutet sinh trước khi thagravenh
viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty
Ở Đức ldquođối với cả cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh
viecircn mới gia nhập cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty
đatilde phaacutet sinhrdquo [41 tr35]
Cograven phaacutep luật thời trƣớc của Việt Nam ldquonguyecircn tắc lagrave hội viecircn coacute phải chịu
traacutech nhiệm Tuy nhiecircn khi giao dịch với hội trƣớc khi coacute hội viecircn mới gia nhập
ngƣời đệ tam chỉ nhằm vagraveo traacutech nhiệm của caacutec hội viện hiện hữu bởi thế hội viecircn
mới coacute thể giao ƣớc lagrave khocircng chịu traacutech nhiệm về cocircng nợ cũ của hộihellip Điều kiện
lagrave coacute cocircng bố cho caacutec ngƣời đệ tam đƣợc biếtrdquo [111 tr 772]
Quy định tại khoản 3 Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005 đối với cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh mới tham gia thigrave thagravenh viecircn hợp danh mới nagravey
cũng sẽ phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty trừ
phi thagravenh viecircn hợp danh mới coacute thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn hợp danh cũ
Toacutem lại nếu thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản magrave khocircng coacute sự thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về caacutec nghĩa vụ tagravei
chiacutenh phaacutet sinh trƣớc ngagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới gia nhập hoặc khocircng thocircng baacuteo
cho caacutec chủ nợ về traacutech nhiệm tagravei chiacutenh của họ thigrave về nguyecircn tắc thagravenh viecircn nhận
104
vốn mới cũng phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về
caacutec khoản nợ đatilde coacute từ trƣớc của cocircng ty
(2) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh trong khi thagravenh
viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty
Đƣơng nhiecircn khi đang lagravem việc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều sẽ phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh Traacutech nhiệm nagravey
khocircng loại trừ đối với bất cứ thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo Hiện nay theo quy định của
Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoThagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven
bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng tyrdquo (Điều 1301b) vagrave ldquoliecircn đới chịu
traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của cocircng ty khocircng
đủ để trang trải số nợ của cocircng tyrdquo (Điều 1342đ)
(3) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn
nhận vốn rời khỏi cocircng ty
Căn cứ khoản 5 Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005 trong thời hạn hai năm
thagravenh viecircn hợp danh ruacutet lui vẫn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty hợp danh phaacutet sinh trƣớc khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
Ngoagravei ra caacutec vấn đề phaacutet sinh thay đổi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp
danh cograven phải tiến hagravenh theo caacutec quy định tại Điều 28 của Nghị định 882006NĐ-
CP về quy định đăng kyacute thay đổi thagravenh viecircn hợp danh ldquotrường hợp cocircng ty tiếp
nhận thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave trong vograveng
10 ngagravey kể từ ngagravey quyết định thay đổi thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh gửi
thocircng baacuteo đến phograveng đăng kyacute kinh doanh nơi cocircng ty đatilde đăng kyacute kinh doanhrdquo
Toacutem lại traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec
lập từ khi họ trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn cho đến khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn nhận vốn vagrave keacuteo dagravei trong một khoảng thời hạn nhất định Chỉ sau thời hạn
nagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới chiacutenh thức chấm dứt nghĩa vụ đối với cocircng ty hợp
vốn đơn giản
Đối với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Cho
105
dugrave quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với những ngƣời thứ ba coacute phaacutet sinh caacutec
traacutech nhiệm tagravei chiacutenh thuộc về cocircng ty thigrave caacutec chủ nợ cũng khocircng coacute quyền đogravei caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn phải trả nợ vƣợt quaacute số vốn goacutep của họ trong bất kỳ trƣờng hợp
3322 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn với người thứ ba
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng duy nhất đƣợc phaacutep luật quy định cho
tƣ caacutech thƣơng nhacircn Về nguyecircn tắc từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền nhacircn
danh cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn khocircng đƣợc phaacutep luật quy định tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn caacutec họ khocircng thể đại
diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei Noacutei caacutech khaacutec chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những ngƣời lagravem phaacutet sinh caacutec quan hệ với ngƣời
thứ ba becircn ngoagravei
Giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể
thống nhất traacutech nhiệm Theo chuỗi liecircn hệ cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chịu
traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thigrave phải chịu traacutech
nhiệm đến cugraveng với cocircng ty Hagravenh vi đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản của
một thagravenh viecircn nhận vốn khi giao dịch với ngƣời thứ ba sẽ coacute thể phaacutet sinh ra những
traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh cho cocircng ty vagrave cho toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei
sản tạo thagravenh sản nghiệp của cocircng ty magrave cograven lagrave những ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh
địa vị xatilde hội hoặc coacute nhiều mối quan hệhellip Vagrave nhiều khi bạn hagraveng giao dịch với
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ vigrave uy tiacuten hay sự tin tƣởng đối với caacute nhacircn của một
thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo đoacute Vigrave vậy mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thiết lập vagrave noacute sẽ tạo ra traacutech
nhiệm cho cả cocircng ty vagrave toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec Cần lƣu yacute khocircng
phải tất cả caacutec hagravenh vi đại diện của thagravenh viecircn nhận vốn đều mang lại traacutech nhiệm
cho cocircng ty Nếu ldquohoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt
động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng
thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn
cograven lại chấp thuậnrdquo [75 tr 166]
106
Cograven với thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn họ khocircng coacute
quyền đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Traacutei với
quy định nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ tự đaacutenh mất quyền hƣởng chế độ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản Tƣ caacutech phaacutep lyacute của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ mất vagrave sẽ
bị chuyển thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy nếu chỉ giữ vai trograve lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng lagravem phaacutet sinh bất cứ quan hệ với ngƣời thứ ba gacircy
ảnh hƣởng đến cocircng ty cũng nhƣ tới caacutec thagravenh viecircn khaacutec
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Maurice Cozian vagrave Alian Viandier nhận xeacutet ldquoCocircng ty đối nhacircn thƣờng
khocircng coacute cơ cấu tổ chức nặng nề nhƣ cocircng ty đối vốn Những quy định phaacutep luật
mang tiacutenh bắt buộc đối với cocircng ty nagravey rất iacutethellip Hội viecircn hoagraven toagraven coacute quyền tự tạo
ra khuocircn mẫu phugrave hợp với nhu cầu của họrdquo [18 tr 173-174]
Coacute lẽ vigrave vậy necircn cơ cấu tổ chức của caacutec cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tinh gọn Nghiecircn cứu nhiều tagravei liệu cho thấy
cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh
Ở Đức ldquococircng ty hợp vốn đơn giản nguyecircn tắc tổ chức tƣơng tự cocircng ty hợp
danhrdquo [41 tr 35] Cũng tại Phaacutep ngƣời ta khẳng định ldquochế độ cocircng ty hợp vốn đơn
giản dập theo khuocircn mẫu cocircng ty hợp danh chiacutenh luật phaacutep cũng tuyecircn bố rằng
những quy định đối với cocircng ty hợp danh cũng aacutep dụng đối với cocircng ty hợp vốn
đơn giản trừ những quy định riecircng biệthellip chủ yếu liecircn quan đến vai trograve ngƣời hội
viecircn xuất vốnrdquo [18 tr 191]
Caacutec quy định phaacutep luật tại Việt Nam trƣớc đacircy ldquothể lệ quản lyacute cocircng ty hợp
tƣ đơn thƣờng giống nhƣ thể lệ quản lyacute cocircng ty hợp danhrdquo [111 tr 801]
Hiện nay nhigraven vagraveo cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp danh cho thấy Luật
Doanh nghiệp 2005 dagravenh cho cocircng ty hợp danh quyền tự chủ rất lớn trong tổ chức
vagrave quản lyacute điều hagravenh Những nguyecircn tắc phaacutep định về cơ cấu tổ chức magrave Luật
Doanh nghiệp 2005 yecircu cầu chỉ gồm Hội đồng thagravenh viecircn Chủ tịch Hội đồng
107
thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốchellip Caacutec vấn đề cograven lại caacutec thagravenh viecircn hợp
danh đƣợc pheacutep tự do thỏa thuận với nhau
Về Hội đồng thagravenh viecircn Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho pheacutep tất cả
caacutec thagravenh viecircn cugraveng nhau hợp lại tạo thagravenh cơ quan nagravey (Điều 1351) Hội đồng
thagravenh viecircn cũng sẽ lagrave cơ quan coacute thẩm quyền cao nhất vagrave duy nhất của cocircng ty hợp
vốn đơn giản Về nguyecircn tắc Hội đồng thagravenh viecircn lagrave cơ quan quản lyacute chung chịu
traacutech nhiệm về mọi hoạt động của cocircng ty
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn luật quy định Hội đồng thagravenh viecircn sau khi
đƣợc lập ra sẽ bầu một thagravenh viecircn hợp danh để lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
nếu điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec (Điều 1351) Vigrave vậy Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn chỉ coacute thể lagrave một thagravenh viecircn hợp danh vagrave nếu căn cứ điểm b khoản 1
Điều 130 thigrave thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute nhacircn Tuy nhiecircn phaacutep luật của
một số quốc gia nhƣ Phaacutep thƣờng cho pheacutep ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei
cocircng ty ldquochỉ định một hay nhiều ngƣời quản lyacute trong hay ngoagravei số thagravenh viecircnrdquo [57
tr 197] Ngay cả phaacutep luật tại Việt Nam thời trƣớc ldquođối với quản lyacute của hội hợp tƣ
sẽ do caacutec hội viecircn thụ tƣ nắm giữhellip hội quy cũng coacute thể chỉ định một ngƣời đệ tam
khocircng phải lagrave hội viecircn lagravem quản lyacuterdquo [111 tr 802]
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ khoản 1 Điều 135 Giaacutem đốc coacute
thể do Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn kiecircm nhiệm Quyền vagrave nghĩa vụ của Giaacutem đốc
tƣơng tự Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Nếu căn cứ điểm a khoản 4 Điều 137 thigrave
Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) cũng phải lagrave thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp
vốn đơn giản do khocircng phải lagrave đối tƣợng chịu traacutech nhiệm đến cugraveng nhƣ thagravenh viecircn
nhận vốn necircn trecircn lyacute thuyết thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ cần chuyển nhƣợng phần vốn
goacutep của họ lagrave họ đatilde hết traacutech nhiệm với cocircng ty Với vai trograve chỉ lagrave ngƣời đoacuteng goacutep
nguồn tagravei chiacutenh để hƣởng lợi nhuận necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia
vagraveo bộ maacutey quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ coacute thể tham gia biểu quyết caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi bổ sung điều lệ
của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn quan đến quyền
108
vagrave nghĩa vụ của họ với số phiếu do điều lệ cocircng ty quy định (Điều 1401 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Toacutem lại cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của
cocircng ty hợp danh Nhờ tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep lyacute khaacute cao necircn phaacutep luật hầu hết
caacutec quốc gia đều khocircng muốn can thiệp quaacute nhiều vagraveo việc quy định cơ cấu tổ chức
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những quy định phaacutep luật mang tiacutenh chất bắt buộc
đối với cocircng ty nagravey rất iacutet Qua đoacute nacircng cao tiacutenh tự chủ vagrave linh hoạt cho cocircng ty
Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 lại coacute khuynh hƣớng can thiệp khaacute nhiều đến
cơ cấu tổ chức của loại higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Từ cơ cấu tổ chức đơn giản gọn nhẹ của cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn phaacutep
luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng duy trigrave một qui chế tƣơng đối mềm mỏng đối với
việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản nhằm để bảo đảm cho noacute hoạt động một
caacutech linh động hiệu quả Qua đoacute quyền tự quyết vagrave vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đƣợc nacircng cao đồng thời phaacutet huy khả năng saacuteng tạo trong kinh doanh của họ
Nghiecircn cứu caacutec quy định về quản trị điều hagravenh của hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave một nhagrave đầu tƣ thụ động (passive
investor) trong hợp danh khocircng đƣợc tham gia quản trịrdquo [121 p 451]
Luật Cocircng ty hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore quy định thagravenh viecircn
goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản trị trong cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoNếu một
thagravenh viecircn goacutep vốn tham gia vagraveo việc quản trị anh ta sẽ phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ phaacutet sinh trong khi anh ta tham gia quản trị nhƣ thể anh
ta lagrave một thagravenh viecircn nhận vốnrdquo (khoản 2 Điều 6)
Trƣớc đacircy vấn đề quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
ldquoCocircng việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cấp vốn đơn giản bao giờ cũng do hội viecircn
thụ cấp phụ traacutech Ngƣời cấp vốn khocircng đƣợc tham dự vagraveo việc ấyhellip Ngƣời cấp
vốn trong cocircng ty cấp vốn đơn giản khocircng đƣợc quyền điều khiển cocircng tyrdquo [109
tr 51-54] Tƣơng tự Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định ldquoViệc quản lyacute hội hợp tư
đơn thường tuacircn theo những điều khoản ấn định cho hội hợp danh Tuy nhiecircn hội
109
viecircn xuất tư khocircng được lagravem một hagravenh vi quản lyacute nagraveo dẫu lagrave coacute giấy ủy quyền nếu
khocircng họ sẽ bị coi như hội viecircn thụ tư đối với đệ tam nhacircnrdquo (Điều 200)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể chỉ bao gồm một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn
nhận vốn cộng với một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn goacutep vốn Phacircn tiacutech từ số lƣợng
thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể chia cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh hai loại cocircng ty coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn Trƣờng hợp
cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản
lyacute điều hagravenh coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn vagrave đƣơng nhiecircn sẽ đại diện theo phaacutep luật cho
cocircng ty Nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave căn cứ mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống quản trị cocircng ty hợp danh
Với caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh ldquonhigraven
chung bộ maacutey quản trị của cocircng ty hợp danh tƣơng đối đơn giản chỉ bao gồm Hội
đồng thagravenh viecircn - Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc)rdquo [63 tr 234]
Về Hội đồng thagravenh viecircn đacircy lagrave cơ quan coacute thẩm quyền quyết định cao nhất
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thocircng thƣờng Hội đồng thagravenh viecircn khi quyết định
caacutec vấn đề của cocircng ty sẽ dƣới higravenh thức biểu quyết Khi biểu quyết trừ trƣờng hợp
điều lệ cocircng ty quy định khaacutec mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết vagrave
coacute giaacute trị ngang nhau Phiếu biểu quyết của thagravenh viecircn nhận vốn khocircng phụ thuộc
vagraveo mức vốn goacutep của họ Cần lƣu yacute ldquotrong caacutec trƣờng hợp cocircng ty coacute sự tham gia
của cả thagravenh viecircn goacutep vốn Hội đồng thagravenh viecircn phải bao gồm toagraven thể caacutec thagravenh
viecircn kể cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mỗi thagravenh viecircn chỉ coacute một
phiếu bầu vagrave quyết định của Hội đồng đƣợc thocircng qua bởi iacutet nhất 34 số thagravenh viecircn
hợp danh nhất triacute chấp thuậnrdquo [4 tr 83]
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn do cũng lagrave một thagravenh viecircn nhận vốn necircn
Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đƣơng nhiecircn coacute đầy đủ caacutec quyền hạn của một thagravenh
viecircn nhận vốn thocircng thƣờng Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn cograven coacute một số quyền vagrave
nghĩa vụ nhƣ triệu tập vagrave lagravem chủ tọa Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
110
hagraveng ngagravey phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn đại diện
cho cocircng tyhellip (Điều 1361 vagrave Điều 1374)
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec
chức danh nagravey coacute những quyền hạn nhƣ quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
hagraveng ngagravey triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với nhagrave
nƣớc tranh chấp thƣơng mạihellip (Điều 1374) Lagrave một thagravenh viecircn hợp danh necircn
đƣơng nhiecircn Giaacutem đốc cograven coacute caacutec quyền hạn của một thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định necircn tất cả caacutec cocircng
việc quản trị điều hagravenh tại cocircng ty hợp vốn đơn giản đều do caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đảm nhiệm Coacute tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave caacutec thagravenh viecircn quản trị
ldquothagravenh viecircn nhận vốn (hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị) lagrave ngƣời quản lyacute vagrave sử
dụng vốn ngƣời trực tiếp điều hagravenh cocircng tyrdquo [115 tr 34]
Căn cứ Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005 thagravenh viecircn hợp danh cograven coacute
quyền yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn tổ chức cuộc họp Hội đồng thagravenh viecircn
Nếu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập cuộc họp thigrave thagravenh viecircn đoacute coacute
quyền đứng ra triệu tập cuộc họp Cograven căn cứ khoản 2 Điều 137 về nguyecircn tắc
trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng
nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty [phụ lục 4 Điều 137]
Về vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được
tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh nhacircn danh
cocircng tyrdquo (Điều 1402b) Tuy nhiecircn nếu căn cứ Điều 135 vagrave Điều 140 thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền tham gia biểu quyết về caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi
bổ sung điều lệ của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn
quan đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ Việc thagravenh viecircn goacutep vốn bị ngăn cản tham gia
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven bởi caacutec lyacute do
111
(i) Để ngƣời thứ ba giao dịch với cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng bị nhầm
lẫn giữa thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn Quy định nagravey rotilde ragraveng để bảo
vệ quyền lợi của ngƣời thứ ba
(ii) Hạn chế sự thao tuacuteng lạm dụng quyền hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn Quy
định nhằm mục điacutech bảo vệ lợi iacutech cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cho cả cocircng ty
hợp vốn đơn giản Xeacutet cho cugraveng chỉ coacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những
ngƣời phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn đối với tất cả caacutec khoản nợ của cocircng
ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần
vốn goacutep của họ Rotilde ragraveng traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng tƣơng xứng
với quyền hạn Nếu cho pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh thigrave coacute thể lagravem cho thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng thận trọng dẫn đến caacutec tổn thất tagravei sản của cocircng ty vagrave của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn
Caacutec nhận xeacutet ruacutet ra từ quy định về quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn
đơn giản việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản (trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn) tƣơng tự cocircng ty hợp danh Chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
mới coacute quyền quản trị điều hagravenh cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
tham gia quản trị cocircng ty Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Trong
mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc tham gia những vấn đề nội bộ (quan
trọng) magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đại diện lagrave việc một ngƣời (gọi lagrave ngƣời đại diện) nhacircn danh vagrave vigrave lợi iacutech của
ngƣời khaacutec (gọi lagrave ngƣời đƣợc đại diện) xaacutec lập thực hiện giao dịch dacircn sự trong
phạm vi đại diện [80 Điều 1391] Một số higravenh thức đại diện gồm đại diện theo
phaacutep luật (do phaacutep luật quy định hoặc cơ quan coacute thẩm quyền quyết định) vagrave đại
diện theo ủy quyền (đƣợc xaacutec lập theo sự ủy quyền giữa ngƣời đại diện vagrave ngƣời
đƣợc đại diện) [80 Điều 139 140 141 vagrave 142]
Lĩnh vực thƣơng mại cograven coacute higravenh thức đại diện cho thƣơng nhacircn (Điều 141
Luật Thƣơng mại 2005) Đacircy lagrave ldquomột dạng riecircng của quan hệ đại diện theo ủy
112
quyền đƣợc quy định trong Bộ luật Dacircn sự bởi vậy hợp đồng đại diện cho thƣơng
nhacircn lagrave một dạng đặc biệt của hợp đồng ủy quyềnrdquo [108 tr 89-90]
Một cocircng ty luocircn bắt buộc phải coacute ngƣời đại diện theo phaacutep luật trong suốt
quaacute trigravenh hoạt động Việc xaacutec định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của một cocircng ty
cograven để bảo vệ quyền lợi của cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn vagrave cograven để đảm bảo quyền
lợi của ngƣời thứ ba khi phaacutet sinh caacutec quan hệ với cocircng ty
Vigrave vậy cugraveng với việc quy định một loại higravenh cocircng ty phaacutep luật thƣờng chỉ
định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty đoacute Điều nagravey đatilde đƣợc Bộ luật Dacircn sự
2005 quy định rotilde ldquoNgƣời đứng đầu phaacutep nhacircn theo quy định của điều lệ phaacutep nhacircn
hoặc quyết định của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyềnrdquo (Điều 1414) Đối với caacutec
loại higravenh của cocircng ty đối vốn cơ chế đại diện đƣợc phaacutep luật quy định rất cụ thể
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) đối với cocircng ty cổ phần lagrave Chủ tịch
Hội đồng quản trị hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) (Điều 46 vagrave Điều 116 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Cograven đối với caacutec loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật vẫn thƣờng khocircng
quy định rotilde ragraveng cơ chế đại diện của caacutec cocircng ty nagravey Tuy vậy với quy định khaacute
tƣơng đồng của phaacutep luật tại nhiều quốc gia caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Vigrave vậy chỉ caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave đối tƣợng đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điều 115 Bộ Luật Thƣơng mại 1911 Nhật Bản quy định ldquothagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm hữu hạn khocircng coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện cho hợp danh hữu hạnrdquo
Điều 68 Luật Hợp danh (đatilde đƣợc sửa đổi năm 2006) của Trung Quốc ldquomột
thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc thực hiện caacutec cocircng việc của hợp danh cũng khocircng
đƣợc đại diện cho hợp danh hữu hạn với becircn ngoagraveirdquo
Aacuten lệ trƣớc đacircy tại Việt Nam cho rằng ldquosự kiểm soaacutet của ngƣời cấp vốn chỉ
cho pheacutep ngƣời nagravey can thiệp trong nội bộ chỉ coacute thể giao dịch với hội viecircn để bagraven
định cocircng việc hội nhƣng khocircng đƣợc giao dịch với ngƣời đệ tam với tƣ caacutech đại
diện cho hộirdquo [109 tr 55-56] Cograven trong hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquochỉ caacutec hội viecircn
113
thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave họ mới coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện Cograven caacutec
hội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng gia necircn khocircng thể quản lyacute vagrave đại diện cho
hộirdquo [111 tr 801-805] Cograven dƣới quy định tại Điều 195 Bộ Luật Thƣơng mại 1972
ldquoHội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng giardquo Căn cứ Điều 171 của bộ luật nagravey
thigrave chỉ caacutec hội viecircn thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia
Hiện nay quy định tại khoản 1 Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngƣời
quản lyacute của cocircng ty hợp danh lagrave tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave đồng thời caacutec
thagravenh viecircn hợp danh đều coacute quyền đại diện cho cocircng ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật
Hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp danh trong việc thực hiện cocircng việc kinh doanh của
cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với ngƣời thứ ba khi ngƣời nagravey biết về hạn chế đoacute
Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cụ thể caacutec chức danh Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) lagrave những ngƣời coacute quyền đại
diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện với tƣ caacutech lagrave bị đơn
hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại (Điều 1374đ)
Nhận xeacutet về cơ chế đại diện của cocircng ty hợp danh coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh
viecircn hợp danh trực tiếp quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Vigrave vậy bất kỳ thagravenh viecircn hợp
danh nagraveo cũng coacute quyền đại diện cho cocircng ty Ngƣợc lại cocircng ty cũng coacute quyền đại
diện cho caacutec thagravenh viecircn hợp danhrdquo [97 tr 256]
Từ caacutec quy định của cocircng ty hợp danh thigrave đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Noacutei
caacutech khaacutec cơ chế đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cơ chế
nhiều ngƣời đại diện (tập thể cugraveng đại diện) Thẩm quyền đại diện của thagravenh viecircn
nhận vốn coacute thể đƣợc ghi nhận vagraveo Điều lệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nếu Điều
lệ cocircng ty khocircng quy định cụ thể về những hạn chế đối với quyền đại diện của thagravenh
viecircn nhận vốn thigrave ngƣời thứ ba coacute quyền cho rằng tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền thiết lập mọi giao dịch nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn giản Mọi giao
dịch đƣợc thiết lập bởi thagravenh viecircn nhận vốn trong phạm vi caacutec ngagravenh nghề hoạt
động kinh doanh của cocircng ty đều lagravem phaacutet sinh traacutech nhiệm của cocircng ty Nếu thagravenh
viecircn nhận vốn thực hiện hagravenh vi ngoagravei phạm vi caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng
114
kyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave khocircng thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ khi
đƣợc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại chấp thuận
Cograven đối với thagravenh viecircn goacutep vốn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia trong đoacute coacute
cả phaacutep luật Việt Nam đều khocircng quy định cho caacutec thagravenh viecircn nagravey coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn Vigrave vậy thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng thể nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn
giản giao dịch với becircn ngoagravei Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn tự đứng ra kinh doanh nhacircn
danh cho cocircng ty thigrave họ mất quyền hƣởng traacutech nhiệm hữu hạn vagrave tƣ caacutech phaacutep lyacute
của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Việc chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chứa đựng caacutec
yếu tố nhƣ điều kiện nguyecircn nhacircn vagrave caacutec hậu quả cho cocircng ty
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3511 Điều kiện tiến hagravenh giải thể
Điều kiện aacutep dụng chung đối với bất kỳ doanh nghiệp đang hoạt động dƣới
sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoDoanh nghiệp chỉ được giải thể khi
bảo đảm thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutecrdquo (Điều 1572)
Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mang bản chất của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn necircn đối với
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản việc xaacutec định khi nagraveo caacutec cocircng ty
nagravey đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei sản lagrave rất khoacute khăn Một số giả thiết coacute thể
xảy ra nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản aacutep dụng theo thủ tục giải thể doanh nghiệp
(i) Giả thiết một cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc giải thể khi thanh toaacuten hết
caacutec khoản nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei sản khaacutec nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản đủ khả
năng tự thanh toaacuten nợ thigrave sẽ đƣợc aacutep dụng thủ tục giải thể doanh nghiệp Nếu khocircng
đủ khả năng để thanh toaacuten caacutec khoản nợ thigrave theo khoản 2 Điều 157 của Luật Doanh
nghiệp 2005 cocircng ty khocircng đủ điều kiện để đƣợc tiến hagravenh giải thể
(ii) Giả thiết hai cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả năng tự trả caacutec
khoản nợ nhƣng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau đem tagravei sản ra thanh toaacuten nợ
cho cocircng ty nếu tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ
thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đủ điều kiện để tiến hagravenh giải thể
115
(iii) Giả thiết ba tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cả tagravei sản của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vẫn khocircng đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ chủ nợ phải gửi yecircu
cầu đogravei nợ đến Togravea aacuten để mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đến khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng thể thanh
toaacuten đƣợc hết số nợ cocircng ty hợp vốn đơn giản mới bị coi lagrave khocircng cograven khả năng
thanh toaacuten nợ Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn nhờ chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản thagravenh viecircn goacutep vốn đƣơng nhiecircn thoaacutet khỏi caacutec yecircu cầu đogravei nợ từ phiacutea chủ nợ
3512 Điều kiện aacutep dụng thủ tục phaacute sản
Trƣớc đacircy điều kiện mở thủ tục phaacute sản ldquodoanh nghiệp gặp khoacute khăn hoặc
bị thua lỗ trong hoạt động kinh doanh sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei chiacutenh
cần thiết magrave vẫn mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạnrdquo [90 Điều 2]
Hiện nay điều kiện mở thủ tục phaacute sản aacutep dụng đối với tất cả caacutec loại higravenh
doanh nghiệp vagrave caacutec hợp taacutec xatilde ldquodoanh nghiệp hay hợp taacutec xatilde khocircng coacute khả năng
thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave lacircm vagraveo tigravenh
trạng phaacute sảnrdquo [91 Điều 3]
Căn cứ vagraveo phạm vi aacutep dụng của Luật Phaacute sản 2004 cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng sẽ lagrave đối tƣợng chịu sự điều chỉnh của luật nagravey Điều kiện mở thủ tục phaacute
sản sẽ xảy ra trong trƣờng hợp nếu cocircng ty vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng đủ
khả năng để thanh toaacuten caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Noacutei caacutech khaacutec noacute sẽ
đƣợc thi hagravenh một khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đaacutep ứng đƣợc caacutec điều kiện
để coacute thể tiến hagravenh giải thể doanh nghiệp theo những quy định tại khoản 2 Điều
157 của Luật Doanh nghiệp 2005
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3521 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng giải thể
Quy chế phaacutep lyacute về giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty
hợp danh Theo đoacute caacutec điều kiện thủ tục vagrave caacutec hoạt động bị cấm kể từ khi coacute
quyết định giải thể đƣợc quy định cụ thể trong Luật Doanh nghiệp 2005 (caacutec Điều
157 158 vagrave 159)
116
Một số nguyecircn nhacircn dẫn đến việc giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do việc kinh doanh thua lỗ
Lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản dẫn đến sự giải thể của mọi loại higravenh cocircng ty trong
đoacute bao gồm cả cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do yacute muốn từ caacutec thagravenh viecircn
Lagrave những ngƣời chủ của cocircng ty caacutec thagravenh viecircn coacute quyền tự quyết định sự
tồn tại hoặc chấm dứt của noacute Coacute thể dựa trecircn Điều lệ cocircng ty caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau xaacutec định thời hạn tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Một số trƣờng hợp
nhƣ macircu thuẫn giữa caacutec thagravenh viecircn cũng coacute thể lagravem cocircng ty phải giải thể Tuy
nhiecircn căn cứ cocircng ty hợp danh trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định
khaacutec cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc giải thể khi coacute iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh
viecircn hợp danh chấp thuận (Điều 1353 Luật Doanh nghiệp 2005)
(iii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do mục tiecircu nhiệm vụ đatilde đạt được
Ngay từ đầu caacutec thagravenh viecircn coacute thể thỏa thuận caacutec mục tiecircu nhiệm vụ magrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản cần đạt đƣợc Đến khi caacutec mục tiecircu đatilde hoagraven thagravenh thigrave
cocircng ty khocircng cograven lyacute do để tiếp tục hoạt động Coacute những trƣờng hợp mục tiecircu của
cocircng ty bị thay đổi đột ngột lĩnh vực kinh doanh trƣớc đƣợc phaacutep luật cho pheacutep
nhƣng nay lại bị cấm ảnh hƣởng từ caacutec yếu tố kinh tế vĩ mocirc
(iv) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do caacutec thagravenh viecircn khocircng thực hiện
caacutec nội dung của điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave một dạng của hợp đồng thagravenh lập cocircng ty vagrave noacute cograven lagrave bản
cam kết giữa caacutec thagravenh viecircn Khi thagravenh viecircn khocircng thực hiện đầy đủ caacutec quy định
của Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản họ coacute thể phải nhận những chế tagravei từ cocircng ty
nhƣng điều đoacute coacute thể giaacuten tiếp dẫn đến sự giải thể cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(v) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể vigrave những lyacute do liecircn quan đến điều
kiện tồn tại magrave phaacutep luật quy định
Căn cứ quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản trong một giai đoạn chỉ cograven duy nhất một thagravenh
117
viecircn hợp danh thigrave khi đoacute căn cứ điểm c khoản 1 Điều 157 trong vograveng saacuteu thaacuteng
nếu khocircng coacute thecircm thagravenh viecircn hợp danh thigrave phải tiến hagravenh giải thể
3522 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng phaacute sản
Điều 3 Luật Phaacute sản 2004 quy định ldquoDoanh nghiệp hợp taacutec xatilde khocircng coacute
khả năng thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave
lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sảnrdquo Nhƣ vậy caacutec nguyecircn nhacircn cơ bản để Togravea aacuten mở thủ
tục phaacute sản coacute thể do cocircng ty thua lỗ necircn khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ cho
caacutec chủ nợ hoặc khi nhận thấy cocircng ty lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản thigrave caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute quyền nộp đơn yecircu cầu mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 18]
Học giả Bugravei Nguyecircn Khaacutenh cho rằng ldquoNguyecircn nhacircn dẫn đến phaacute sản một
doanh nghiệp rất phong phuacute song đều đi đến hệ quả lagrave đƣa doanh nghiệp lacircm vagraveo
tigravenh trạng mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạn sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei
chiacutenh cần thiếtrdquo [73 tr 541]
Toacutem lại caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến việc mở thủ tục phaacute sản đối với mọi loại
higravenh cocircng ty magrave trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng lagrave nguyecircn nhacircn
do cocircng ty khocircng cograven khả năng trả khoản nợ đến hạn cho chủ nợ khi họ yecircu cầu
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
3531 Hậu quả ảnh hưởng với thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Hậu quả đối với thagravenh viecircn nhận vốn
Lagrave những thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
khi cocircng ty chấm dứt tồn tại bản thacircn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn sẽ phải gaacutenh chịu
những hậu quả rất nặng nề Trong đoacute một số trƣờng hợp coacute thể xảy ra
(1) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể hợp phaacutep Sau khi việc
giải thể kết thuacutec nếu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đatilde thực hiện đầy đủ caacutec nghĩa vụ đối
với cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của họ sẽ chấm dứt Trong trƣờng hợp nagravey phaacutep luật
thƣờng khocircng đƣa ra caacutec hạn chế necircn thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể thagravenh lập ngay
cocircng ty mới
(2) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản bị chấm dứt tồn tại theo thủ tục
phaacute sản Khaacutec với thủ tục giải thể khi tiến hagravenh thủ tục phaacute sản noacute sẽ để lại hậu
118
quả nặng nề cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Với traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn traacutech
nhiệm tagravei sản khocircng chỉ giới hạn trong phạm vi số vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
tại cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave noacute cograven bao gồm cả tagravei sản dacircn sự của họ Khi phacircn
tiacutech về tagravei sản sẽ phải mang ra thực hiện nghĩa vụ coacute tagravei liệu nhận định ldquothagravenh viecircn
hợp danh chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ cocircng ty bằng ba nguồn vốn
vốn goacutep của mỗi thagravenh viecircn hợp danh vagraveo cocircng ty vốn tiacutech lũy của cocircng ty coacute đƣợc
từ hoạt động kinh doanh vagrave tagravei sản riecircng của mỗi thagravenh viecircn hợp danh (tagravei sản riecircng
bao gồm Tagravei sản caacute nhacircn chƣa đƣợc goacutep vốn vagraveo cocircng ty vagrave tagravei sản thu đƣợc từ
việc phacircn chia lợi nhuận của cocircng ty theo tỷ lệ vốn đatilde goacutep)rdquo [96 tr 43-44]
Điều 879 của Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định về sự khaacutenh tận vagrave hiệu
lực khaacutenh tận đối với hội hợp danh nhƣ sau ldquoNếu lagrave một hội hợp danh bị khaacutenh
tận phải niecircm phong khocircng những tại trụ sở của hội magrave cograven cả tại tư gia của mỗi
hội viecircn nữardquo
Hiện nay căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 trong trƣờng hợp
thagravenh viecircn hợp danh coacute tagravei sản thuộc sở hữu chung thigrave phần tagravei sản của thagravenh viecircn
hợp danh đoacute sẽ đƣợc phaacutep luật phacircn chia theo quy định của Bộ luật Dacircn sự hoặc caacutec
quy định khaacutec của phaacutep luật Ngoagravei ra căn cứ vagraveo khoản 2 Điều 94 một số hậu quả
khaacutec nhƣ thagravenh viecircn hợp danh sẽ khocircng đƣợc quyền thagravenh lập hoặc lagravem ngƣời quản
lyacute doanh nghiệp hợp taacutec xatilde trong thời hạn từ một đến ba năm Luật nhấn mạnh quy
định nagravey chỉ khocircng aacutep dụng trong trƣờng hợp doanh nghiệp bị tuyecircn bố phaacute sản vigrave
lyacute do bất khả khaacuteng (Điều 943)
Luật Doanh nghiệp 2005 cũng dự tiacutenh trƣờng hợp sau khi cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh magrave tagravei sản của noacute vẫn cograven thigrave caacutec
thagravenh viecircn hợp danh sẽ đƣợc nhận lại một phần tƣơng ứng với tỷ lệ đoacuteng goacutep của họ
(Điều 1341g)
Cograven Điều 1305 Bộ Dacircn luật 1972 giải quyết theo caacutech ldquoSau khi thanh toaacuten
những tagravei sản cograven lại sẽ được thanh toaacuten viecircn phacircn chia cho caacutec hội viecircn theo hội
quy vagrave lacircm thời theo thể lệ đatilde định trong luật nagravey về việc phacircn chia di sảnrdquo
119
Tuy nhiecircn nếu thagravenh viecircn nhận vốn goacutep vốn dƣới higravenh thức chỉ lagrave uy tiacuten
kinh doanh kinh nghiệm cocircng sứchellip thigrave caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute caacutech thỏa thuận với
nhau rồi chuyển giaacute trị phần goacutep trecircn sang dạng tagravei sản thiacutech hợp
(ii) Hậu quả đối với thagravenh viecircn goacutep vốn
Điều 303 (section 303) Luật Hợp danh hữu hạn 2001 của Hoa Kỳ quy định
ldquoMột nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn dugrave phaacutet sinh trong hợp đồng sai lầm caacute nhacircn
hoặc caacutech khaacutec đều khocircng phải lagrave nghĩa vụ của một thagravenh viecircn goacutep vốn Một thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn trực tiếp hay giaacuten tiếp bằng
caacutech đoacuteng goacutep hoặc caacutech khaacutec cho một nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn chỉ vigrave lyacute do
họ đang lagrave một thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo
Nguyecircn tắc phaacutep định thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn
trong phạm vi số vốn goacutep của họ Ngay cả khi cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản sau
khi đatilde thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ nếu tagravei sản của cocircng ty vẫn cograven thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại tƣơng ứng với tỷ lệ
vốn goacutep của họ (Điều 1401g Luật Doanh nghiệp 2005)
3532 Hậu quả ảnh hưởng với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại thigrave tƣ caacutech chủ thể của cocircng
ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật cũng chấm dứt theo Việc chấm dứt tồn tại cograven coacute thể
mang lại những hậu quả đối với cocircng ty nhƣ sau
(i) Caacutec tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bị mang ra thanh lyacute
Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại bằng thủ tục giải thể doanh
nghiệp thigrave Hội đồng thagravenh viecircn của cocircng ty coacute traacutech nhiệm đứng ra tiến hagravenh thanh
lyacute tagravei sản Cograven nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản bị mở thủ tục phaacute sản thigrave việc thanh lyacute
tagravei sản sẽ do tổ thanh lyacute tagravei sản của Togravea aacuten phụ traacutech Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ
trƣớc hết đƣợc thanh toaacuten nợ trong phạm vi số tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ để thanh toaacuten thigrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ
(ii) Xaacutec định traacutech nhiệm tagravei sản liecircn quan của thagravenh viecircn nhận vốn
120
Traacutech nhiệm nặng nề nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave liecircn đới vagrave chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn cho tất cả caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại Phaacutep caacutech thức đogravei nợ đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau ldquoChủ nợ phải
đogravei cocircng ty trƣớc nhƣng khi khocircng đạt kết quả thigrave họ phải baacutem lấy caacutec hội viecircn Chủ
nợ chỉ cần gửi một tống đạt qua chấp hagravenh viecircn để buộc cocircng ty phải trả nợ nếu
trong taacutem ngagravey khocircng trả họ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircnhellip Hội viecircn đatilde trả cả
moacuten nợ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircn khaacutec vagrave buộc họ phải tham gia vagraveo việc trả
nợ theo phần của họrdquo [18 tr 184]
Căn cứ caacutech thức trecircn caacutec chủ nợ trƣớc tiecircn phải yecircu cầu cocircng ty hợp vốn
đơn giản thanh toaacuten nợ vagrave nếu cograven thiếu chủ nợ mới coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Coacute thể một thagravenh viecircn nhận vốn đứng
ra thay mặt cho tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại thực hiện việc trả toagraven bộ caacutec
khoản nợ Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại sẽ đƣợc giải thoaacutet khỏi traacutech nhiệm đối
với chủ nợ đatilde nhận đƣợc phần thanh toaacuten Tuy nhiecircn thagravenh viecircn nhận vốn đứng ra
trả nợ sẽ coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại phải hoagraven trả phần nghĩa
vụ tagravei sản của họ trong moacuten nợ chung
Liecircn quan đến vấn đề đogravei nợ đối với thagravenh viecircn nhận vốn cần xem xeacutet caacutec
vấn đề quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa
vụ vagrave hậu quả phaacutet sinh
(1) Quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten nợ
thigrave caacutec chủ nợ sẽ coacute quyền đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy điều
kiện để caacutec chủ nợ coacute quyền đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả nợ chiacutenh lagrave khi
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten số nợ cograven lại cho họ
(2) Thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản theo quy định của Bộ luật Dacircn sự 2005 ldquothời hiệu lagrave thời
hạn do phaacutep luật quy định magrave khi kết thuacutec thời hạn đoacute chủ thể đƣợc hƣởng quyền
121
dacircn sự đƣợc miễn trừ nghĩa vụ dacircn sự hoặc mất quyền khởi kiện vụ aacuten dacircn sựhelliprdquo
(Điều 154) Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute quyền
đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong một thời hạn nhất định Nếu căn cứ
tinh thần của Điều 427 Bộ luật Dacircn sự 2005 đối với tranh chấp liecircn quan đến caacutec
hợp đồng dacircn sự chủ nợ coacute quyền yecircu cầu Togravea aacuten buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong thời hạn hai năm kể từ thời điểm quyền vagrave lợi iacutech bị
xacircm phạm
(3) Thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa vụ vagrave hậu quả phaacutet
sinh Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Bộ luật Dacircn sự 2005 đều khocircng quy định thời hạn
bắt buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện nghĩa vụ thanh toaacuten nợ Điều đoacute
dễ dẫn đến tigravenh trạng coacute thể trong một khoản thời gian nếu caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn cố tigravenh khocircng thanh toaacuten nợ thigrave caacutec chủ nợ phải thocircng qua một cơ quan đại diện
lagrave Togravea aacuten để buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả số nợ cograven thiếu Togravea aacuten coacute thể
tiến hagravenh mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản nghĩa vụ về tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đối với chủ nợ vẫn cograven ldquoquyết định tuyecircn bố doanh nghiệp hợp taacutec xatilde bị
phaacute sản khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của chủ doanh nghiệp tư nhacircn thagravenh
viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ chưa được thanh toaacuten trừ
trường hợp caacutec becircn coacute thỏa thuận khaacutec hoặc phaacutep luật coacute quy định khaacutecrdquo (Điều
901 Luật Phaacute sản 2004)
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 3 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave thủ tục thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chặt chẽ hơn cocircng
ty hợp danh Coacute lẽ vigrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn đatilde lagravem cho tiacutenh
an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản iacutet nhiều giảm suacutet Mặt khaacutec cũng
chiacutenh vigrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải
đăng kyacute với cơ quan coacute thẩm quyền (nhƣ ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại ở Đức cơ
quan đăng kyacute kinh doanh ở Anh hellip) để tuyecircn bố caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave
những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei chiacutenh vagrave họ khocircng tham gia vagraveo việc quản lyacute điều hagravenh
122
hoặc đại diện cho cocircng ty Việc cocircng bố thocircng tin về thagravenh viecircn goacutep vốn cograven nhằm
mục điacutech cho caacutec chủ nợ khaacutech hagraveng phacircn biệt rotilde vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave
khaacutec so với thagravenh viecircn nhận vốn tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hai lagrave phaacutep luật một số quốc gia (Hoa Kỳ Anh Canada Đứchellip) quy định
chỉ khi thagravenh viecircn goacutep vốn đăng kyacute với caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thigrave họ mới đƣợc
hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn Nếu khocircng đăng kyacute thagravenh viecircn goacutep vốn
vẫn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn
Ba lagrave từ nghiecircn cứu quy định của phaacutep luật nhiều quốc gia cho thấy cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute gọn nhẹ vigrave noacute chiacutenh lagrave
sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh Đều lagrave caacutec cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn tiacutenh an toagraven phaacutep lyacute khaacute cao đồng thời sự gắn boacute giữa caacutec
thagravenh viecircn luocircn chặt chẽ vigrave thế phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều khocircng muốn can
thiệp nhiều đến cơ cấu tổ chức quản trị của chuacuteng Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với phaacutep
luật nhiều quốc gia khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 của Việt Nam lại quy định khaacute
chi tiết nhiều vấn đề về tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản
Bốn lagrave căn cứ quy định tại Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh
ngƣời quản lyacute bắt buộc vagrave duy nhất của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh
Hơn nữa cocircng ty hợp danh khocircng thể thuecirc ngƣời quản lyacute lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam một số quốc gia nhƣ Cộng hogravea Phaacutep
quy định ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave phaacutep nhacircn vagrave cograven coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Năm lagrave tƣơng tự cocircng ty hợp danh cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản lagrave cơ chế nhiều ngƣời đại diện (tập thể đại diện) Tuy nhiecircn chỉ coacute caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave những ngƣời coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn mới coacute quyền lagravem đại diện
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn khocircng thể lagravem đại diện cho cocircng ty Nếu traacutei lại thagravenh viecircn goacutep
vốn sẽ bị mất đi cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh Tƣ caacutech phaacutep lyacute của
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
123
CHƢƠNG 4
CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ LIEcircN
QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản
411 Cơ sở chiacutenh trị
Trƣớc đacircy với nền tảng kinh tế - xatilde hội keacutem phaacutet triển ngƣời Việt Nam chỉ
quen lagravem ăn manh muacuten nhỏ lẻ lạc hậu vagrave baacutem chặt lấy hoạt động nocircng nghiệp
Qua nhiều thế kỷ từ thời phong kiến đến trƣớc thời Phaacutep thuộc hoạt động thủ cocircng
nghiệp vagrave thƣơng mại cograven khaacute xa lạ với ngƣời Việt Kể từ khi xacircm lƣợc (1858 -
1945) ldquothực dacircn Phaacutep ra sức boacutec lột tagravei nguyecircn nhacircn vật lực của Việt Namhelliprdquo
[149] Đồng thời hệ thống phaacutep luật của Phaacutep cũng đƣợc đƣa vagraveo Việt Nam để
phục vụ cho caacutec hoạt động khai thaacutec thuộc địa vagrave thƣơng mại Chỉ từ thời kỳ nagravey
ngƣời Việt mới biết đến caacutec mocirc higravenh tổ chức kinh doanh kiểu cocircng ty hiện nay
Về chủ trương bắt đầu manh nha ngay sau khi Caacutech mạng Thaacuteng taacutem thagravenh
cocircng năm 1945 ngagravey 09 - 11 - 1946 Quốc hội thocircng qua bản Hiến phaacutep đầu tiecircn
của Nhagrave nƣớc Việt Nam Dacircn chủ cộng hogravea Hiến phaacutep năm 1946 Điểm quan trọng
ldquoHiến phaacutep thừa nhận sự tồn tại của nhiều chế độ sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếrdquo
[36 tr 80] Đacircy coacute lẽ lagrave những chủ trƣơng đầu tiecircn lagrave bƣớc khởi nguồn cho sự
nghiệp phaacutet triển của lĩnh vực kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam
Phải từ Đại hội lần thứ VI của Đảng (15 - 18121986) chủ trƣơng đổi mới
toagraven diện nền kinh tế đất nƣớc mới thật sự bắt đầu Trecircn tinh thần từ Đại hội VI
ldquoHiến phaacutep năm 1992 ra đời lagrave hệ quả của cocircng cuộc đổi mới toagraven diện caacutec chế
định của Hiến phaacutep đatilde coacute sự thay đổi sacircu sắc về ldquochấtrdquo phugrave hợp với yecircu cầu của
nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xatilde hội chủ nghĩardquo [36 tr 96]
Khaacutec với mocirc higravenh kinh tế tập trung chỉ huy kế hoạch kinh tế thị trƣờng luocircn
đề cao nguyecircn tắc tự do kinh tế Điều nagravey coacute nghĩa chuacuteng ta phải phải xoacutea bỏ chế
124
độ độc tocircn của một higravenh thức sở hữu vagrave mặt khaacutec phải khuyến khiacutech phaacutet triển cơ
cấu kinh tế nhiều thagravenh phần với sự bigravenh đẳng của chuacuteng trƣớc phaacutep luật Nhƣ vậy
kinh tế thị trƣờng với vị triacute lagrave ldquohạ tầng cơ sởrdquo đogravei hỏi phải coacute ldquothƣợng tầng kiến
truacutecrdquo - một mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu quả linh động vagrave đảm bảo cho tất cả
caacutec chủ thể sản xuất kinh doanh coacute quyền tự do kinh doanh Cụ thể hoacutea chủ trƣơng
phaacutet triển kinh tế thị trƣờng của Đảng Nhagrave nƣớc đatilde ban hagravenh nhiều bộ luật quan
trọng Luật Cocircng ty (1990) Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn (1990) Luật Doanh nghiệp
(1999 2005 vagrave đƣợc sửa đổi bổ sung 2009)hellip Nhờ đoacute goacutep phần lagravem cho nền kinh
tế trigrave trệ lạc hậu của Việt Nam bắt đầu thay đổi Hagraveng loạt cocircng ty nối tiếp nhau ra
đời goacutep phần thuacutec đẩy sự phaacutet triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trƣờng non trẻ
Trƣớc xu thế toagraven cầu hoacutea hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ vagrave sacircu rộng
chuacuteng ta khocircng thể taacutech biệt khỏi sacircn chơi kinh tế toagraven cầu ldquoMột bƣớc ngoặt trong
tiến trigravenh hội nhập của Việt Nam ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde trở
thagravenh thagravenh viecircn thứ 150 của WTOrdquo [116 tr 78] Việc đatilde cugraveng tham gia ldquosacircn chơirdquo
kinh tế lớn nhất thế giới necircn sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei mua cổ phần goacutep
vốn hoặc thậm chiacute thagravenh lập những cocircng ty 100 vốn của nƣớc ngoagravei ngay tại Việt
Nam Đất nƣớc dần dần mở cửa thị trƣờng để đoacuten nhận những lagraven soacuteng đầu tƣ từ
caacutec nhagrave đầu tƣ những doanh nghiệp nƣớc ngoagravei muốn đến kinh doanh tại Việt
Nam Vagrave vigrave thế Luật Doanh nghiệp ngagravey cagraveng trở thagravenh một cocircng cụ rất quan trọng
để điều chỉnh caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Với tƣ caacutech lagrave ngƣời trực tiếp
thiết kế vagrave quản lyacute ldquosacircn chơirdquo cho caacutec loại higravenh doanh nghiệp nhagrave nƣớc cần thiết
xacircy dựng một hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hoagraven chỉnh vagrave hiệu quả
Baacuteo caacuteo chiacutenh trị tại Đại hội lần thứ XI của Đảng chỉ rotilde ldquoPhaacutet triển caacutec higravenh
thức sở hữu caacutec thagravenh phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệp Tiếp tục thể chế
hoaacute quan điểm của Đảng về phaacutet triển đa dạng caacutec higravenh thức sở hữu caacutec thagravenh
phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệprdquo [31 tr 28-30]
Mặt khaacutec Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai đoạn 2011 - 2020 cũng
đatilde khẳng định chủ trƣơng trƣớc mắt ldquoTạo điều kiện thuận lợi cho caacutec doanh nghiệp
đầu tư phaacutet triển sản xuất kinh doanh vagrave mở rộng thị trườngrdquo [33 tr 19]
125
Nhƣ vậy chuacuteng ta coacute thể ruacutet ra việc đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh kinh doanh
phaacutet triển thecircm nhiều caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave chủ trƣơng quan trọng của
Đảng Nhagrave nƣớc trong giai đoạn trƣớc mắt vagrave cả lacircu dagravei
Toacutem lại ldquotừ một xatilde hội bdquotrọng nocircng ức thƣơng‟ Việt Nam đang chuyển
nhanh sang một xatilde hội bdquotrọng thƣơng‟ khuyến khiacutech vagrave phục vụ thƣơng mạirdquo [66
tr 48] Mặt khaacutec trƣớc bối cảnh phaacutet triển khocircng ngừng của kinh tế quốc tế việc
xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau lagrave rất cần thiết Thocircng thƣờng
mỗi thời kỳ phaacutet triển kinh tế - xatilde hội luocircn đogravei hỏi phải coacute caacutec higravenh thức kinh doanh
mới Rotilde ragraveng coacute thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mới lagrave tăng thecircm cơ hội để nhagrave đầu tƣ
chọn lựa sử dụng vagrave đồng thời cograven để tuacircn thủ caacutec cam kết quốc tế Vigrave vậy cugraveng
với quaacute trigravenh phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh
cocircng ty luocircn lagrave chủ trƣơng nhất quaacuten của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
Về đường lối Đại hội Đảng lần VI (121986) đề ra đƣờng lối xacircy dựng một
nền kinh tế nhiều thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute của nhagrave nƣớc vagrave
theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong đoacute ldquoĐại hội đặc biệt nhấn mạnh phải đổi
mới tƣ duy trƣớc hết lagrave tƣ duy kinh tếrdquo [29 tr 49] Tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung
bao cấp trƣớc đacircy đatilde đƣợc xoacutea bỏ triệt để vagrave thay vagraveo đoacute lagrave tƣ duy quản lyacute kinh tế
thị trƣờng Vagrave chỉ coacute trong nền kinh tế thị trƣờng caacutec loại higravenh doanh nghiệp thuộc
sở hữu tƣ nhacircn mới coacute cơ sở để tồn tại vagrave phaacutet triển
Tại Đại hội VII (61991) vagrave Đại hội VIII (61996) của Đảng đƣờng lối phaacutet
triển nền kinh tế nhiều thagravenh phần vận động theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa tiếp tục đƣợc khẳng định vagrave phaacutet triển
Thời gian nagravey nhiều mocirc higravenh doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời nhƣ cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn Tổ hợp taacutec Hợp taacutec xatildehellip
Đại hội IX (42001) đƣờng lối phaacutet triển nền kinh tế thị trƣờng lagrave mocirc higravenh
kinh tế tổng quaacutet của cả thời kỳ quaacute độ tiếp tục đƣợc củng cố Trƣớc đoacute Luật
Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh vagrave ngoagravei những loại higravenh doanh nghiệp quen
thuộc đạo luật nagravey cograven quy định trở lại loại higravenh cocircng ty hợp danh Từ đoacute nhagrave đầu
tƣ tại Việt Nam đatilde coacute thecircm một sự lựa chọn mới lagrave cocircng ty hợp danh
126
Đƣờng lối phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tiếp tục tại Đại
hội X của Đảng (42006) ldquoThực hiện nhất quaacuten caacutec chiacutenh saacutech tạo mocirci trường
thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh vagrave phaacutet triển mạnh mẽ caacutec loại higravenh
doanh nghiệphelliprdquo [30 tr 39]
Đƣờng lối phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp của Đại hội X khẳng định
ldquoTiếp tục phaacutet triển mạnh caacutec loại higravenh doanh nghiệp của tư nhacircn Tạo điều kiện
thuận lợi cho caacutec loại higravenh kinh tế tư nhacircn đầu tư phaacutet triểnhellip Xoaacute bỏ mọi higravenh
thức phacircn biệt đối xử thực sự bigravenh đẳng tạo thuận lợi để caacutec doanh nghiệp nhất
lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave vừahellip được tiếp cận caacutec nguồn vốnrdquo [30 tr 42]
Kế thừa vagrave phaacutet triển tinh thần từ caacutec Đại hội Đảng trƣớc đoacute Nghị quyết của
Đại hội Đảng XI (012011) khẳng định nhất quaacuten đƣờng lối phaacutet triển kinh tế tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ldquoTiếp tục hoagraven thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xatilde hội chủ nghĩardquo [34 tr 6]
Mặt khaacutec Cƣơng lĩnh xacircy dựng đất nƣớc trong thời kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa
xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) chỉ rotilde nhiệm vụ ldquoPhaacutet triển nền kinh tế thị
trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh thức sở hữu nhiều thagravenh phần
kinh tế higravenh thức tổ chức kinh doanh vagrave higravenh thức phacircn phốirdquo [32 tr 9-10]
Ngoagravei ra hiến phaacutep mới nhất - Hiến phaacutep 2013 cũng khẳng định ldquoNền kinh
tế Việt Nam lagrave nền kinh tế thị trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh
thức sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếhellip caacutec thagravenh phần kinh tế đều lagrave bộ phận cấu
thagravenh quan trọng của nền kinh tế quốc dacircnhelliprdquo (Điều 511 vagrave 512)
Tinh thần của những văn kiện trecircn đatilde khẳng định đƣờng lối nhất quaacuten của
Đảng vagrave Nhagrave nƣớc trong việc xacircy dựng nền kinh tế nhiều thagravenh phần cũng nhƣ phaacutet
triển đa dạng hệ thống mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Sự quan tacircm của Đảng vagrave
Nhagrave nƣớc đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave cần thiết Bởi lẽ sự phaacutet triển của
nền kinh tế đất nƣớc phụ thuộc rất nhiều vagraveo hiệu quả hoạt động của caacutec loại higravenh
doanh nghiệp Vigrave vậy hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam cần thiết
phải đƣợc xacircy dựng một caacutech chặt chẽ khoa học hiện đại vagrave thƣờng xuyecircn coacute sự
điều chỉnh để khắc phục kịp thời những khiếm khuyết Cograven trong tƣơng lai để coacute
127
thể thực hiện đƣờng lối của Đảng Nhagrave nƣớc cần xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh
doanh nghiệp để phục vụ sự nghiệp phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc
Hơn thế nữa việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp cograven goacutep
phần tạo ra sự linh hoạt thuận tiện để caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể lựa chọn vagrave phaacutet
triển yacute tƣởng kinh doanh của họ Mặt khaacutec noacute cograven goacutep phần tăng cƣờng vai trograve
quản lyacute vagrave giaacutem saacutet của phaacutep luật đối với caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh Bởi vậy
việc xacircy dựng thecircm caacutec loại higravenh doanh nghiệp magrave trong đoacute necircn coacute loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải nhận đƣợc nhiều hơn những sự quan tacircm vagrave ủng hộ của
phaacutep luật Sở dĩ nhƣ vậy lagrave vigrave điều nagravey cograven phugrave hợp với đƣờng lối phaacutet triển đa
dạng caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh
Về cơ sở kinh tế Việt Nam xuất phaacutet từ một nền kinh tế với hoạt động nocircng
nghiệp lagrave nền tảng chủ đạo Becircn cạnh đoacute đất nƣớc phải trải qua một thời kỳ phong
kiến hagraveng thế kỷ vagrave cograven bị sự tagraven phaacute nặng nề của nhiều cuộc chiến tranh Sự hạn
chế giao thƣơng cagraveng lagravem cho tƣ duy kinh tế của ngƣời Việt trở necircn bảo thủ lạc
hậu Điều nagravey mang đến hệ quả nền kinh tế đất nƣớc luocircn rơi vagraveo tigravenh trạng trigrave trệ
nghegraveo nagraven Sau năm 1954 đất nƣớc với tƣ duy quản lyacute kinh tế theo hƣớng tập trung
chỉ huy kế hoạch necircn tiếp tục kigravem hatildem sự phaacutet triển của cả hệ thống kinh tế
Trong nền kinh tế tập trung chỉ huy (thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh
tế tập thể lagrave chủ đạo) thigrave thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn khocircng coacute cơ hội để tồn tại
Khaacutec biệt với chuacuteng ta đối với caacutec quốc gia phaacutet triển thigrave nền kinh tế của họ chủ
yếu vận hagravenh theo cơ chế kinh tế thị trƣờng Chiacutenh vigrave vậy do nhận thức đƣợc tầm
quan trọng của kinh tế thị trƣờng necircn Đại hội Đảng lần VI (121986) đatilde chủ trƣơng
xacircy dựng một nền kinh tế hoagraven toagraven khaacutec so với thời kỳ trƣớc Vagrave nhờ coacute tƣ duy
quản lyacute kinh tế đổi mới theo kiểu kinh tế thị trƣờng caacutec thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn
mới coacute cơ hội để phaacutet triển Bởi lẽ kinh tế thị trƣờng luocircn vận hagravenh theo nguyecircn tắc
tự do kinh tế vagrave nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng Nhờ đoacute nền kinh tế bắt đầu gặt
haacutei đƣợc nhiều thagravenh tựu quan trọng Kinh tế tƣ nhacircn phaacutet triển rộng ratildei vagrave đatilde mang
lại những đoacuteng goacutep to lớn cho tổng thể nền kinh tế quốc dacircn Mặt khaacutec kinh tế thị
128
trƣờng rất thiacutech hợp cho caacutec loại higravenh cocircng ty thƣơng mại tƣ nhacircn coacute cơ hội tồn tại
vagrave phaacutet triển Đacircy lagrave một tiền đề rất quan trọng để cho nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec
nhau (trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản) coacute thể triển khai tại Việt Nam
Về cơ sở xatilde hội từ những năm đầu thập niecircn 90 của thế kỷ XX Luật Cocircng
ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 đatilde mang đến cho xatilde hội Việt Nam một sự
đổi thay về ldquochấtrdquo trong tƣ duy lagravem kinh tế vagrave quản lyacute kinh tế Nhiều loại higravenh
doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời cagraveng goacutep phần lagravem phong phuacute sự hiểu biết của
tầng lớp thƣơng nhacircn Việt Nam Noacutei caacutech khaacutec mặc dugrave mới hơn 20 năm tồn tại vagrave
phaacutet triển caacutec nhagrave kinh doanh của Việt Nam iacutet nhiều đatilde coacute những hiểu biết về nhiều
mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau
Tuy vậy thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam nhiều năm qua cho thấy một
thực trạng nhiều ngƣời coacute tiền của nhƣng ngại đổ vagraveo kinh doanh vigrave sợ rủi ro kinh
doanh magrave coacute thể do chiacutenh họ tự gacircy ra (khocircng coacute năng lực kinh doanh năng lực
quản lyacutehellip) Cograven một số ngƣời coacute trigravenh độ năng lực saacuteng tạo nhạy beacuten nhƣng do
thiếu vốn necircn khocircng coacute đủ điều kiện để thagravenh lập một mocirc higravenh kinh doanh phugrave hợp
với điều kiện vagrave hoagraven cảnh của họ Vigrave vậy hiện tƣợng nhiều ngƣời dacircn đổ xocirc đi
mua baacuten vagraveng để về dự trữ lagrave khaacute phổ biến Mặc dugrave nếu theo kinh tế học thigrave khi tiacutech
trữ vagraveng đồng nghĩa lagrave những nguồn vốn đoacute trở thagravenh vốn nhagraven rỗi (vốn khocircng
đƣợc đem vagraveo lƣu thocircng buocircn baacuten để phaacutet triển) vagrave đoacute lagrave một sự latildeng phiacute rất lớn
đối với tổng thể nền kinh tế Thậm chiacute nhiều khi chỉ để đaacutep ứng nguồn ldquocầurdquo về
vagraveng của ngƣời dacircn chiacutenh phủ (ngacircn hagraveng Nhagrave nƣớc) đatilde nhiều lần phải nhập khẩu
hagraveng tấn vagraveng để ldquocungrdquo ra thị trƣờng mỗi khi lecircn cơn sốt nhằm bigravenh ổn thị trƣờng
Về truyền thống kinh doanh cần phải noacutei đến yếu tố tacircm lyacute kinh doanh theo
kiểu ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo ldquochộp giậtrdquo hay ldquothacircn quenrdquohellip vốn dĩ baacutem sacircu trong
tiềm thức của ngƣời Việt Coacute thể lấy viacute dụ nhƣ qua sự tham gia đocircng đảo của nhiều
tầng lớp nhacircn dacircn (caacutec năm 2006 2007 vagrave 2008) vagraveo chứng khoaacuten Thời điểm đoacute
bất kể ngƣời giagrave ngƣời trẻ hay thậm chiacute một vagravei ngƣời kinh doanh nhỏ lẻ ngoagravei chợ
(caacutec tiểu thƣơng) cũng bagraven về ldquocổ caacutenh thanh khoản (thanh tiecircu - tiacutenh lỏng) chốt
mua chốt baacuten lƣớt soacutenghelliprdquo Mặc dugrave những ngƣời đoacute coacute thể hiểu biết rất hạn chế về
129
chứng khoaacuten hay thị trƣờng chứng khoaacuten Hoặc một viacute dụ khaacutec thị trƣờng bất động
sản của Việt Nam trong giai đoạn 2005 đến đầu 2011 diễn biến một caacutech bất
thƣờng vagrave hết sức bất ngờ Do nhu cầu của ngƣời dacircn đột ngột thay đổi (ảnh hƣởng
từ caacutec chiacutenh saacutech quản lyacute kinh tế vĩ mocirc của nhagrave nƣớc khi phaacutet triển quy hoạch ở
một số vugraveng miền) lagraven soacuteng đầu cơ vagrave đầu tƣ phaacutet triển một caacutech mạnh mẽ necircn đatilde
dẫn đến hiện tƣợng gần nhƣ cả nƣớc lại đổ xocirc đi buocircn baacuten bất động sản (chứng
khoaacuten luacutec nagravey lại khocircng phải lagrave kecircnh đầu tƣ hagraveng đầu thu huacutet nhagrave đầu tƣ) Hagraveng
trăm khu đocirc thị mọc lecircn nhƣ nấm vagrave keacuteo theo sự phaacutet triển rầm rộ của hagraveng loạt
cocircng ty kinh doanh mocirci giới đầu tƣ bất động sản Số ngƣời coacute vốn thigrave tigravem caacutech liecircn
kết với nhau (một số nhacircn viecircn văn phograveng cocircng sở hay số iacutet caacutec nhagrave buocircn baacuten gạo
gỗhellip cugraveng goacutep vốn để liecircn kết thagravenh một nhoacutem hộihellip để đầu tƣ bất động sản hograveng
kiếm lời) mặc dugrave trong số những ngƣời đoacute khocircng mấy ngƣời đatilde am hiểu về caacutec tri
thức của ldquokinh tế họcrdquo hay ldquophaacutep luậtrdquo Nhƣng những ngƣời đoacute về cơ bản chỉ thấy
bạn begrave rủ recirc locirci keacuteo vagrave thấy coacute latildei lagrave tham gia vigrave sợ nếu mua khocircng nhanh thigrave hết
Lyacute giải cho tacircm lyacute kinh doanh ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo coacute thể đƣa ra nhiều lyacute
do Trong đoacute phải khẳng định hiểu biết của giới thƣơng nhacircn Việt Nam cograven hạn
hẹp Điều đoacute nhiều lần đƣợc minh chứng khi ở đacircu xuất hiện một nghề kinh doanh
mới coacute vẻ hấp dẫn (viacute dụ kinh doanh dịch vụ game - internet cầm đồ trồng điềuhellip)
thigrave nghề mới đoacute sẽ lan tỏa rất nhanh choacuteng Sở dĩ coacute tigravenh trạng trecircn lagrave vigrave ngƣời Việt
thƣờng ldquothiacutech họcrdquo kiểu kinh nghiệm trực tiếp cầm tay chỉ việc hơn lagrave học vagrave
nghiecircn cứu bagravei bản kỹ lƣỡng trƣớc khi tiến hagravenh kinh doanh Do theo ldquophong tragraveordquo
necircn nhiều khi ldquongƣời lagravem theordquo khocircng nắm vững caacutec yếu tố caacutec quy định của
ngagravenh nghề magrave họ đang kinh doanh Hagravenh động bột phaacutet nagravey dẫn đến việc thất bại
luocircn cầm chắc trong tay cograven thagravenh cocircng của họ đocirci khi nhờ may rủi Qua đoacute cho
thấy sự tin tƣởng vagrave thacircn quen đatilde ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến caacutec quyết định kinh
doanh của ngƣời Việt Vigrave thế nhiều khi ngƣời Việt kinh doanh theo kiểu khaacute mạo
hiểm nhƣng lại luocircn đogravei hỏi sự tin tƣởng từ những ngƣời cugraveng phƣờng cugraveng hội
Thậm chiacute khocircng chỉ coacute caacutec caacute nhacircn mới kinh doanh theo kiểu ldquobầy đagravenrdquo
ldquophong tragraveordquo magrave ngay cả caacutec doanh nghiệp cũng nhiều khi hoạt động theo kiểu
130
ldquotragraveo lƣurdquo ldquohội đồngrdquo Chuyecircn gia kinh tế Alan Phan (tiến sĩ kinh tế học - chuyecircn
gia tƣ vấn kinh tế nhiều năm kinh nghiệm) cho rằng ldquodoanh nghiệp hiện nay đa
phần lagrave bầy đagraven thấy ngƣời ta lagravem sao thigrave migravenh lagravem vậy khocircng biết saacuteng tạohelliprdquo
[153] Nhận định trecircn coacute vẻ hơi khắt khe nhƣng cũng phải thừa nhận trong một goacutec
độ điều đoacute lại khaacute phugrave hợp với thực tế của caacutec doanh nghiệp đang kinh doanh hiện
nay Hệ quả đến khi thị trƣờng trầm lắng (ảnh hƣởng của lạm phaacutet vagrave khủng hoảng
kinh tế toagraven cầu đồng thời khoacute khăn của kinh tế Việt Nam một số năm gần đacircy)
hầu hết lagraven soacuteng đầu tƣ chấm dứt nhiều ngƣời quay trở lại tiacutech trữ vagraveng để bảo tồn
vốn Đồng vốn bị kẹt trong tay ngƣời dacircn necircn khocircng tham gia vagraveo sản xuất lƣu
thocircng Mặc dugrave chiacutenh phủ đatilde tigravem mọi caacutech để ldquokiacutech cungrdquo vagrave ldquokiacutech cầurdquo nền kinh
tế với hệ thống caacutec chiacutenh saacutech tagravei khoacutea tiền tệ đầu tƣhellip cởi mở thocircng thoaacuteng
nhƣng nguồn vốn vẫn nằm đọng trong tay ngƣời dacircn Hệ lụy của noacute taacutec động rất lớn
đến tổng thể nền kinh tế vagrave ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến bộ phận dacircn chuacuteng khaacutec
Tuy nhiecircn qua thời gian suy nghĩ vagrave hiểu biết về kinh doanh thƣơng mại
của ngƣời Việt cũng dần cải thiện tiến bộ Xatilde hội Việt Nam đatilde vagrave đang dần chấp
nhận quen thuộc với nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau vagrave cũng đatilde sẵn sagraveng tiếp
nhận thecircm caacutec mocirc higravenh kinh doanh mới
Trở lại với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện nay thực tiễn kinh doanh đatilde chỉ
ra caacutec loại higravenh doanh nghiệp dƣới sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều
tồn tại khaacute nhiều hạn chế [chƣơng 2 mục 214] Một viacute dụ từ cocircng ty cổ phần lagrave
loại higravenh cocircng ty khaacute đƣợc ƣa chuộng Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mocirc higravenh cocircng ty cổ phần
chỉ thiacutech hợp khi vận hagravenh trecircn quy mocirc kinh doanh lớn thậm chiacute rất lớn Vigrave thế
quy mocirc của cocircng ty cổ phần khocircng phugrave hợp với đại đa số thƣơng nhacircn Việt Nam
Coacute lẽ chỉ coacute caacutec cocircng ty quy mocirc lớn nhƣ (caacutec ngacircn hagraveng thƣơng mại cocircng ty
chứng khoaacuten caacutec tập đoagraven nhagrave nƣớc đang cổ phần hoacuteahellip) mới necircn thagravenh lập dƣới
mocirc higravenh của cocircng ty cổ phần Nghiecircn cứu gần đacircy ldquodoanh nghiệp vừa vagrave nhỏ chiếm
95 tổng số doanh nghiệp ở Việt Nam đƣợc đaacutenh giaacute lagrave lực lƣợng năng động coacute
đoacuteng goacutep nhiều cho tăng trƣởng GDPrdquo [106 tr 42] Trong baacuteo caacuteo đầu quyacute II năm
2014 của ocircng Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phograveng thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam
131
thigrave ldquotrong số hơn 500000 doanh nghiệp đang hoạt động caacutec doanh nghiệp cỡ lớn
chỉ chiếm khoảng 2 vagrave cũng ngần ấy phần trăm caacutec doanh nghiệp cỡ vừa Cograven lại
95-96 lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave siecircu nhỏ Riecircng doanh nghiệp siecircu nhỏ (dƣới 10
lao động) đatilde chiếm tới 66-67 Nếu tiacutenh cả caacutec hộ kinh doanh caacute thể đang hoạt
động trong nền kinh tế thigrave tỷ lệ doanh nghiệp siecircu nhỏ coacute thể chiếm tới 999rdquo
[166] Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng cũng cho biết ldquoNhiều nghiecircn
cứu vagrave thực tế đatilde chỉ ra rằng chiacutenh caacutec Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa lagrave một động lực
quan trọng thuacutec đẩy phaacutet triển vagrave đổi mới kinh tế - xatilde hộihellip Doanh nghiệp nhỏ vagrave
vừa đatilde thực sự định nghĩa lại những thị trƣờng hoagraven toagraven mới khởi đầu lagraven soacuteng
saacuteng tạo - đổi mới khocircng chỉ cho quốc gia magrave cả thế giớirdquo [163] Từ đoacute cagraveng coacute thể
khẳng định vagrave dự baacuteo mocirc higravenh kinh doanh nhỏ vừa vagrave đề cao sự tin cậy giữa caacutec
thagravenh viecircn sẽ coacute thể tồn tại vagrave phaacutet triển hiệu quả mạnh mẽ tại Việt Nam
Học giả Hoagraveng Thế Liecircn từ lacircu đatilde đƣa ra những nhận định về vai trograve vagrave đoacuteng
goacutep của caacutec loại higravenh doanh nghiệp ldquoCaacutec doanh nghiệp coacute vị triacute vai trograve đặc biệt
quan trọng trong nền kinh tế của nƣớc ta Coacute thể noacutei nền kinh tế của chuacuteng ta phaacutet
triển nhƣ thế nagraveo phần lớn phụ thuộc vagraveo sự hoạt động của caacutec doanh nghiệprdquo [58
tr 29] Cũng từ nhận định trecircn ruacutet ra khi coacute một loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp
với caacutec đặc điểm của nền kinh tế - xatilde hội Việt Nam sẽ cagraveng tạo động lực để thƣơng
mại phaacutet triển mạnh mẽ vagrave trecircn cơ sở đoacute noacute sẽ mang lại nhiều đoacuteng goacutep cho tổng
thể nền kinh tế Bởi vigrave theo lẽ thocircng thƣờng sự phaacutet triển của caacutec doanh nghiệp
luocircn gắn liền keacuteo theo sự phaacutet triển kinh tế của một quốc gia vagrave ngƣợc lại
Trong thời gian trƣớc đatilde coacute yacute kiến cho rằng ldquoTrong điều kiện của nƣớc ta
hiện nay việc phaacutep luật ghi nhận loại higravenh cocircng ty đối nhacircn cũng lagrave cần thiết phugrave
hợp với truyền thống của ngƣời Việt Nam lagrave quan hệ họ hagraveng bền chặt Với tƣ
tƣởng ldquomột giọt maacuteu đagraveo hơn ao nƣớc latilderdquo những ngƣời họ hagraveng với nhau họ tin
tƣởng vagraveo nhau hơn Đặc biệt lagrave trong điều kiện coacute iacutet vốn họ chỉ muốn liecircn kết lại
với nhau để kinh doanh chung lấy cocircng ty lagravem latildei lagrave chủ yếu do đoacute rất thiacutech hợp
với loại higravenh cocircng ty đối nhacircnrdquo [54 tr 195]
132
Gần đacircy nghiecircn cứu của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ldquotừ niềm tin thoacutei quen
caacutec thiết chế cho đến khả năng quản lyacutehellip coacute nhiều cơ sở để dự baacuteo mocirc higravenh kinh
doanh chủ yếu của ngƣời Việt Nam trong một tƣơng lai gần vẫn lagrave doanh nghiệp
vừa vagrave nhỏ sức mạnh của họ chủ yếu lagrave niềm tin giữa những ngƣời trong gia đigravenh
dograveng họ bạn begraverdquo [67 tr 338] Điều nagravey cagraveng khẳng định tầm quan trọng vai trograve
của caacutec doanh nghiệp nhỏ hoặc vừa tại Việt Nam vagrave cũng nhƣ triển vọng phaacutet triển
của chuacuteng thời gian tới Vagrave qua đoacute sau khi phacircn tiacutech nhiều yếu tố cagraveng thấy rotilde cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute rất nhiều triển vọng phaacutet triển vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều
kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu khi xem xeacutet sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh
hữu hạn ở một số quốc gia nhƣ Vƣơng quốc Anh trong một khoảng thời gian tƣơng
đối ngắn số lƣợng hợp danh hữu hạn tại đacircy tăng lecircn rất nhanh [phụ lục 3] Năm
2008 đatilde coacute khoảng 15600 hợp danh hữu hạn so với khoảng gần 3000 cocircng ty năm
1997 Với một quốc gia coacute truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng lacircu đời
nhƣng loại higravenh cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp danh hữu hạn vẫn coacute đất tồn tại
vagrave ngagravey cagraveng phaacutet triển mạnh mẽ lagrave điều đaacuteng để chuacuteng ta suy nghĩ
Khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam nếu coacute thể đƣợc lựa chọn thigrave loại higravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ
rất phugrave hợp Bởi lẽ nhƣ đatilde trigravenh bagravey ngƣời Việt thƣờng coacute tacircm lyacute kinh doanh đặt
nặng mối quan hệ quen biết vagrave khocircng muốn lagravem ăn lớn mạo hiểm Hơn nữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản với sự đa dạng về loại higravenh thagravenh viecircn sẽ tạo điều kiện vagrave thu
huacutet nhiều nhagrave đầu tƣ khaacutec nhau tham gia Vigrave lẽ đoacute coacute lẽ chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn
giản mới coacute thể phugrave hợp với những yếu tố trecircn Nếu điều kiện ldquocầnrdquo lagrave caacutec tiền đề
kinh tế xatilde hội hay tacircm lyacute kinh doanh truyền thống thigrave điều kiện ldquođủrdquo chiacutenh lagrave caacutec
chủ trƣơng đƣờng lối chiacutenh saacutech của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc [chƣơng 4 mục 411] Vagrave
khi đatilde hội tụ cả hai điều kiện trecircn thigrave khocircng cograven lyacute do gigrave coacute thể hạn chế sự xuất hiện
của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Toacutem lại qua phacircn tiacutech coacute thể ruacutet ra nhận định việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cần thiết Bởi lẽ nếu coacute thecircm loại higravenh cocircng
133
ty hợp vốn đơn giản thigrave sẽ goacutep phần khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn nhagraven rỗi của dacircn
chuacuteng để nguồn vốn đoacute tham gia vagraveo lƣu thocircng thƣơng mại Đặc biệt trong giai
đoạn hiện tại vagrave lacircu dagravei sự goacutep mặt của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven tạo điều kiện
cho caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với
khả năng của họ
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Xeacutet về mặt kết cấu chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của higravenh thức becircn
trong (cấu truacutec higravenh thức) của phaacutep luật [mục 241] Giữa chế định phaacutep luật vagrave caacutec
bộ phận khaacutec của phaacutep luật nhƣ hệ thống phaacutep luật quốc gia ngagravenh luật quy phạm
phaacutep luậthellip luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ Nhƣ vậy việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vẫn phải nằm trong hoạt động xacircy dựng
văn bản quy phạm phaacutep luật noacutei chung Hay noacutei caacutech khaacutec việc xacircy dựng bất kỳ
một chế định phaacutep luật nagraveo cũng khocircng nằm ngoagravei caacutec nguyecircn tắc chung của hoạt
động xacircy dựng phaacutep luật Theo Điều 3 của Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm
phaacutep luật 2008 những nguyecircn tắc cơ bản của việc xacircy dựng vagrave ban hagravenh một văn
bản quy phạm phaacutep luật ldquo1 Bảo đảm tiacutenh hợp hiến hợp phaacutep vagrave tiacutenh thống nhất
của văn bản quy phạm phaacutep luật trong hệ thống phaacutep luật 2 Tuacircn thủ thẩm quyền
higravenh thức trigravenh tự thủ tục xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật 3 Bảo
đảm tiacutenh cocircng khai trong quaacute trigravenh xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep
luật trừ trường hợp văn bản quy phạm phaacutep luật coacute nội dung thuộc biacute mật nhagrave
nước bảo đảm tiacutenh minh bạch trong caacutec quy định của văn bản quy phạm phaacutep luật
4 Bảo đảm tiacutenh khả thi của văn bản quy phạm phaacutep luật 5 Khocircng lagravem cản trở việc
thực hiện điều ước quốc tế magrave Cộng hogravea xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo
Về cơ bản việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam đƣơng nhiecircn sẽ phải tuacircn thủ triệt để yecircu cầu của caacutec nguyecircn tắc phaacutep
định Mặt khaacutec một số nguyecircn tắc rất quan trọng cần nghiecircn cứu trong quaacute trigravenh
xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
4131 Nguyecircn tắc khoa học
134
Nội dung của nguyecircn tắc nagravey chiacutenh lagrave ldquoyecircu cầu việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật phải đƣợc tiến hagravenh trecircn cơ sở lyacute luận vagrave thực tiễn vững chắc nội dung vagrave
higravenh thức của hệ thống phaacutep luật coacute tiacutenh khoa học cao Muốn vậy Nhagrave nƣớc phải
thƣờng xuyecircn tổ chức tốt việc nghiecircn cứu lyacute luận vagrave thực tiễn nhằm xacircy dựng luận
cứ khoa học cho việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luậthellip thƣờng xuyecircn
cải tiến kỹ thuật xacircy dựng phaacutep luật để kết cấu higravenh thức trong mỗi chế định phaacutep
luật văn bản quy phạm phaacutep luật ngagravey cagraveng chặt chẽ hợp lyacute locircgiacutec hơn ngocircn ngữ
phaacutep lyacute ngagravey cagraveng cocirc đọng ngắn gọn rotilde ragraveng cụ thể vagrave dễ hiểu hơnrdquo [40 tr 215]
Coacute thể noacutei hoạt động xacircy dựng phaacutep luật luocircn lagrave hoạt động mang tiacutenh khoa
học sacircu sắc Bởi lẽ tiacutenh khoa học sẽ đảm bảo cho việc xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật coacute chất lƣợng tốt Thocircng qua những nhận thức phaacuten đoaacuten phacircn
tiacutech về bản chất hiện thực khaacutech quan của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ đƣợc nhagrave
lagravem luật tổng hợp hệ thống lại Từ đoacute xacircy dựng thagravenh những quy định phaacutep luật
chặt chẽ chi tiết locircgiacutec vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản
4132 Nguyecircn tắc dacircn chủ
Trecircn tinh thần của Điều 2 Hiến phaacutep 2013 thigrave mọi cocircng việc noacutei chung của
Nhagrave nƣớc magrave trong đoacute bao hagravem cả hoạt động xacircy dựng phaacutep luật đều cần coacute sự
tham gia kiểm tra vagrave giaacutem saacutet của nhacircn dacircn
Nguyecircn tắc nagravey đogravei hỏi ldquophải thu huacutet mọi tầng lớp nhacircn dacircn vagraveo quaacute trigravenh
xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật tổ chức tốt việc lấy yacute kiến đoacuteng goacutep của
nhacircn dacircn vagraveo dự thảo văn bản quy phạm phaacutep luật quan trọnghelliprdquo [40 tr 214 - 215]
Nhƣ vậy để đảm bảo việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản hiệu quả vagrave đồng thời cograven tuacircn thủ triệt để nguyecircn tắc nagravey thigrave Nhagrave nƣớc phải
khocircng ngừng mở rộng dacircn chủ Mặt khaacutec caacutec cơ quan nhagrave nƣớc phải thực sự chuacute yacute
lắng nghe caacutec yacute kiến xacircy dựng đoacuteng goacutep của nhacircn dacircn vagrave tạo điều kiện cho nhacircn
dacircn cugraveng tham gia Nguyecircn tắc dacircn chủ phải đƣợc quaacuten triệt trong tất cả caacutec khacircu
của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
135
4133 Nguyecircn tắc đảm bảo bigravenh đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh giữa caacutec
thagravenh phần kinh tế vagrave giữa caacutec chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
Kinh tế thị trƣờng lagrave một nền kinh tế hoạt động theo nguyecircn tắc tự do kinh
tế Điều đoacute coacute nghĩa mọi chủ thể kinh doanh đều coacute quyền tự do kinh doanh tự do
saacuteng tạo vagrave tự do tigravem kiếm mở rộng thị trƣờnghellip Nền kinh tế thị trƣờng cograven đogravei hỏi
sự tồn tại của caacutec chủ thể kinh tế dƣới nhiều higravenh thức sở hữu khaacutec nhau Bởi vigrave về
bản chất kinh tế thị trƣờng coacute cấu truacutec đa sở hữu Caacutec chủ thể kinh tế coacute quyền tự
chủ trong việc quyết định ldquosản xuất cho ai sản xuất caacutei gigrave vagrave sản xuất nhƣ thế nagraveordquo
Năm 1776 nhagrave kinh tế học Adam Smith đƣa ra học thuyết ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo
Theo đoacute ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo lagrave ldquonhững quy luật kinh tế khaacutech quanhellip vagrave nền kinh tế
phải phaacutet triển trecircn cơ sở tự do kinh tế tự do mậu dịchhellip Nhagrave nƣớc khocircng can thiệp
vagraveo kinh tếrdquo [56 tr 24-25] Đacircy lagrave một trong những căn cứ khởi nguồn cho sự phaacutet
triển của nền kinh tế thị trƣờng hiện đại (kinh tế thị trƣờng tồn tại dựa trecircn cơ sở
nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng) Tuy nhiecircn thực tế lại cho thấy nhiều khi caacutec
chủ thể kinh tế đatilde vƣợt quaacute xa chuẩn mực tự do kinh tế khi tranh giagravenh thị phần
đồng thời lagravem biến tƣớng nền kinh tế thị trƣờng Mặc dugrave coacute thể lagrave những hagravenh vi
cạnh tranh nhƣng phải nhigraven nhận đoacute lagrave những hagravenh vi cạnh tranh khocircng lagravenh mạnh
vagrave lagravem ảnh hƣởng đến nền kinh tế Thời gian sau đoacute khắc phục caacutec khuyết tật của
kinh tế thị trƣờng John Maynard Keynes khẳng định ldquosự cần thiết coacute sự can thiệp
của Nhagrave nƣớc vagraveo caacutec hoạt động kinh tếrdquo [56 tr 25] Qua đoacute cho thấy kinh tế thị
trƣờng coacute nhiều điểm saacuteng nhƣng cũng mang lại nhiều hệ quả khocircng tốt Ngoagravei ra
vai trograve điều tiết của nhagrave nƣớc lagrave vocirc cugraveng quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng
Vigrave vậy đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam trong thời gian tới cần quaacuten triệt quan điểm khaacutech quan bigravenh
đẳng cạnh tranh một caacutech lagravenh mạnh giữa caacutec loại higravenh doanh nghiệp trong nền
kinh tế thị trƣờng vagrave luocircn cần đặt dƣới sự quản lyacute của nhagrave nƣớc Coacute thể do chịu ảnh
hƣởng của nhiều điều kiện khaacutec nhau necircn mocirci trƣờng kinh doanh của từng địa
phƣơng vugraveng miền hay thậm chiacute trong từng khu vực cũng rất khaacutec nhau Hoặc bản
thacircn caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể coacute nhagrave đầu tƣ hứng thuacute với loại higravenh cocircng ty nagravey
136
nhƣng lại khocircng thiacutech loại higravenh cocircng ty khaacutec vagrave ngƣợc lại Nhƣng đatilde hoạt động
trong nền kinh tế thị trƣờng thigrave về nguyecircn tắc caacutec nhagrave đầu tƣ phải coacute quyền tự do
chọn lựa những loại higravenh doanh nghiệp magrave migravenh mong muốn Vigrave thế đối với nhagrave
lagravem luật necircn nhigraven nhận theo hƣớng chung tổng quaacutet Nghĩa lagrave việc xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ tạo thecircm một loại higravenh cocircng ty vagraveo
trong hệ thống doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam Caacutec nhagrave đầu tƣ nhagrave kinh
doanh sẽ coacute thecircm một lựa chọn trong thực đơn magrave họ coacute thể chọn lựa Coacute thể trong
số caacutec nhagrave đầu tƣ sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ thiacutech thuacute với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản Khi nhigraven nhận theo hƣớng tiacutech cực thigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại Việt Nam Quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp cograven phản aacutenh một nền kinh tế thị trƣờng với đa dạng
caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ
Sau nagravey dƣới sự kiểm soaacutet của nhagrave nƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bigravenh
đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh với caacutec cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp danhhellip nhờ đoacute sẽ goacutep phần đaacutep ứng nhu cầu
của nhagrave đầu tƣ vagrave mang lại nguồn đoacuteng goacutep khocircng nhỏ cho nền kinh tế
4134 Nguyecircn tắc hội nhập quốc tế
Toagraven cầu hoacutea hội nhập quốc tế đatilde vagrave đang diễn ra ngagravey cagraveng socirci động đồng
thời noacute cũng lagravem higravenh thagravenh sự liecircn kết hợp taacutec gắn boacute mật thiết vagrave thậm chiacute phụ
thuộc lẫn nhau giữa caacutec quốc gia Khi tham gia WTO hoặc ASEAN APEC
ASEMhellip buộc phaacutep luật Việt Nam phải coacute sự hogravea đồng cả về nội dung vagrave higravenh thức
với phaacutep luật quốc tế Vigrave vậy việc xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam cũng
nhƣ xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng cograven cần
thiết phải tuacircn theo caacutec nguyecircn tắc của phaacutep luật quốc tế
Nghiecircn cứu caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế của WTO cho thấy đacircy lagrave
ldquonhững nguyecircn tắc của nền tảng của hệ thống thƣơng mại đa phƣơngrdquo Trong đoacute
caacutec nguyecircn tắc nhƣ ldquonguyecircn tắc thƣơng mại magrave khocircng phacircn biệt đối xử (bao gồm
nguyecircn tắc tối huệ quốc bdquoMFN - Most Favoured Nation‟ vagrave nguyecircn tắc đối xử quốc
gia bdquoNT - National Treatment‟) nguyecircn tắc thuacutec đẩy cạnh tranh lagravenh mạnh nguyecircn
137
tắc khuyến khiacutech phaacutet triển vagrave cải caacutech kinh tếhelliprdquo [165] Hiện nay rất nhiều quốc
gia trecircn thế giới tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc nagravey Vigrave vậy trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam cần phải coacute sự
xem xeacutet kỹ lƣỡng caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế trecircn Tuy nhiecircn liecircn quan trực
tiếp đến quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt
Nam coacute lẽ caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế dƣới đacircy mới lagrave caacutec nguyecircn tắc mang
tiacutenh quyết định đến hiệu quả vagrave chất lƣợng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Nguyecircn tắc bigravenh đẳng trong đầu tư
Hiện nay tất cả caacutec loại higravenh doanh nghiệp đều phải hoạt động dƣới sự điều
chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu so với trƣớc đacircy caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc
ngoagravei phải hoạt động theo luật Đầu tƣ nƣớc ngoagravei tại Việt Nam thigrave nay về nguyecircn
tắc họ cũng đƣợc quyền lựa chọn một loại higravenh doanh nghiệp trong hệ thống phaacutep
luật doanh nghiệp của Việt Nam Nhƣ vậy coacute thể nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei đatilde
quen thuộc với cocircng ty hợp danh hữu hạn tại caacutec quốc gia của họ Vigrave thế khi lagravem ăn
tại Việt Nam coacute thể caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei vẫn mong muốn kinh doanh một mocirc
higravenh cocircng ty coacute nhiều điểm giống với loại higravenh chủ thể kinh doanh vốn dĩ rất quen
thuộc vagrave thuận tiện đối với họ Bởi vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản cần phải đảm bảo sự bigravenh đẳng giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec hoặc khocircng phacircn biệt đối xử giữa nhagrave đầu tƣ Việt Nam
với nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei khi họ lựa chọn loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc cugraveng coacute lợi trong hợp taacutec quốc tế
Caacutec mối quan hệ đối ngoại thƣờng đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở nguyecircn tắc
nagravey Hơn nữa noacute cograven coacute vai trograve đảm bảo duy trigrave phaacutet triển caacutec mối quan hệ lacircu dagravei
giữa caacutec nƣớc hoặc giữa caacutec nhagrave đầu tƣ Đacircy lagrave vấn đề quan trọng cần xem xeacutet
trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
(iii) Nguyecircn tắc aacutep dụng phaacutep luật điều ước vagrave thocircng lệ quốc tế magrave Việt
Nam lagrave thagravenh viecircn
Nguyecircn tắc nagravey biểu hiện ldquocaacutec quy định của phaacutep luật đƣợc ban hagravenh phải
phugrave hợp với caacutec điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam đatilde kyacute kết hoặc tham gia với phaacutep
138
luật của caacutec quốc gia coacute quan hệ hợp taacutec với Việt Nam Caacutec quy định hay văn bản
quy phạm phaacutep luật magrave Nhagrave nƣớc ban hagravenh khocircng đƣợc lagravem cản trở việc thực hiện
điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo [38 tr 24-25]
Trong giai đoạn hội nhập quốc tế phaacutep luật của từng quốc gia thƣờng luocircn
coacute mối liecircn hệ hogravea đồng với phaacutep luật của nhiều quốc gia khaacutec Vigrave vậy phaacutep luật
Việt Nam cần thiết phải coacute sự tƣơng đồng hay hagravei hogravea với phaacutep luật quốc tế
4135 Nguyecircn tắc bảo đảm sự hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lượng xatilde hội
trong việc xacircy dựng phaacutep luật
Đảm bảo hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lƣợng caacutec ngagravenh caacutec nhoacutem tập thể
cũng nhƣ của mỗi caacute nhacircnhellip coacute yacute nghĩa rất lớn đối với việc thực hiện phaacutep luật Vigrave
vậy cơ chế xacircy dựng phaacutep luật phải hoạt động khaacutech quan hơn Qua đoacute lagravem giảm
những xung đột về mặt lợi iacutech của caacutec nhoacutem trong xatilde hội Cụ thể ldquoKhi xacircy dựng
phaacutep luật đogravei hỏi phải cacircn nhắc đƣợc caacutec loại lợi iacutech của tất cả những đối tƣợng
đƣợc văn bản phaacutep luật điều chỉnh Do vậy quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật phải đảm
bảo sự hagravei hogravea lợi iacutech caacutec lực lƣợng khaacutec nhau trong xatilde hội (sao cho coacute thể chấp
nhận đƣợc)rdquo [38 tr 23]
Toacutem lại đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam để coacute thể xacircy dựng tốt chế định nagravey cần thiết phải coacute sự tuacircn thủ
chặt chẽ caacutec nguyecircn tắc trecircn
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản từ phaacutep luật một số
quốc gia khaacutec phaacutep luật Việt Nam thời kỳ trƣớc đacircy vagrave caacutec quy định của Luật
Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay luận aacuten đề xuất một mocirc higravenh dự
thảo của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave hợp với caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mocirc higravenh dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điềuhellip Cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute
139
a) Phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại caacutec thagravenh viecircn
khaacutec lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ vagrave caacutec
nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2 Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tư caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey được cấp Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng được phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại
Giải thiacutech
Necircn đặt tecircn lagrave ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo để khỏi bị nhầm lẫn với ldquothagravenh viecircn
hợp danhrdquo của cocircng ty hợp danh
Đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo vagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốnrdquo đều
coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn hoặc caacutec tổ chức
Necircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn
Tinh thần chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten
Điềuhellip Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 131 Luật Doanh nghiệp 2005)
Necircn chăng quy định rotilde thời hạn goacutep vốn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn (viacute dụ khoản 1 Điều 80 quy định về nghĩa vụ của cổ đocircng phổ thocircng
trong cocircng ty cổ phần phải thanh toaacuten đủ số cổ phần cam kết mua trong thời hạn 90
ngagravey) Bởi lẽ nếu nhƣ thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ số vốn cam kết thigrave coacute thể
họ sẽ bị khai trừ khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 3
Điều 131) Cograven thagravenh viecircn hợp danh thigrave chỉ bị coi lagrave gacircy thiệt hại vagrave chỉ phải chịu
traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại (khoản 2 Điều 131) mặc dugrave thagravenh viecircn hợp danh
phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn Nhƣng nếu nhƣ coacute thagravenh viecircn hợp danh cứ cố tigravenh
tracircy ỳ khocircng goacutep thigrave cần phải coacute quy định rotilde ragraveng hơn (theo quy định tại điểm a
khoản 3 Điều 138 thagravenh viecircn hợp danh chỉ bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec
140
trƣờng hợp ldquoKhocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn như đatilde cam kết sau
khi cocircng ty đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hairdquo vagrave một quy định rất chung chung tại điểm d
ldquoKhocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danhrdquo) Mặt khaacutec điểm a
khoản 3 Điều 138 lại coacute vẻ macircu thuẫn với khoản 2 Điều 139 về tiếp nhận thagravenh
viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam
kết goacutep vagraveo cocircng ty trong thời hạn mười lăm ngagravey kể từ ngagravey được chấp thuậnrdquo
Vậy thigrave giữa thagravenh viecircn hợp danh ban đầu (thagravenh viecircn cũ - caacutec saacuteng lập viecircn) với
caacutec thagravenh viecircn hợp danh mới (tham gia sau khi cocircng ty đƣợc thagravenh lập) lại coacute sự
khaacutec nhau về nghĩa vụ goacutep vốn trong khi tƣ caacutech phaacutep lyacute của những ngƣời nagravey luocircn
giống nhau Ngoagravei ra cần quy định rotilde tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn hợp danh lagrave
dạng vật chất (tiền của) hoặc tagravei sản phi vật chất (uy tiacuten cocircng sức kinh nghiệmhellip)
Điềuhellip Tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 133 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn nhận vốn lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec
2 Tất cả thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh
viecircn để thảo luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty
(khoản 2 3 4 vagrave 5 căn cứ quy định tại Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Necircn duy trigrave quy định tất cả caacutec thagravenh viecircn (thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn) đều tham gia vagraveo Hội đồng thagravenh viecircn
Điềuhellip Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005)
141
Điềuhellip Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nếu cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn nhận vốn đoacute coacute quyền
đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của
cocircng ty Cograven nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave tất cả caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đều coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh
doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn nhận vốn trong thực
hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với becircn thứ ba khi
người đoacute được biết về hạn chế đoacute
Caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tham gia vagraveo
điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của cocircng ty
(khoản 2 3 vagrave 4 căn cứ quy định tại Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Quy định tại nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật thời kỳ trƣớc tại Việt Nam chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện theo phaacutep luật
cho cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền quản lyacute điều hagravenh caacutec
cocircng việc hagraveng ngagravey vagrave đại diện theo phaacutep luật cho cocircng ty Cần lƣu yacute nhƣ đatilde phacircn
tiacutech [mục 342] cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tồn tại chỉ với một thagravenh viecircn lagrave
thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một (hoặc một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec
cũng coacute thể cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute nhiều hơn một thagravenh viecircn nhận vốn cộng
với (một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Tuy vậy nguyecircn tắc phaacutep định chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn mới lagrave những ngƣời trực tiếp quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc hagraveng ngagravey
vagrave lagravem đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven về nguyecircn tắc
caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep quản lyacute điều hagravenh cocircng ty vagrave lagravem đại diện
theo phaacutep luật Thực tế tại điểm b khoản 2 Điều 140 quy định về nghĩa vụ của
thagravenh viecircn goacutep vốn ldquoKhocircng được tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh
cocircng việc kinh doanh nhacircn danh cocircng tyrdquo Necircn chăng chuyển quy định tại điểm b
khoản 2 Điều 140 vagraveo trong quy định tại Điều luật về ldquođiều hagravenh kinh doanh của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo thigrave sẽ rotilde ragraveng vagrave khoa học hơn Quyền hạn cụ thể của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ đƣợc phacircn tiacutech tại điều becircn dƣới
142
Điềuhellip Chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005)
Về cơ bản nhƣ đatilde trigravenh bagravey thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn khocircng phải lagrave những
đối tƣợng chịu traacutech nhiệm chiacutenh thức tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Vai trograve của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty để hƣởng lợi
nhuận tỷ lệ với số vốn goacutep Tuy nhiecircn đối với cocircng ty khocircng thể noacutei rằng thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng coacute vai trograve gigrave ngoagravei số vốn goacutep của họ Đồng thời cograven để bảo vệ
quyền lợi cho caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn họ cũng phải coacute quyền tham gia một caacutech
ldquohạn chếrdquo vagraveo việc quản trị điều hagravenh của cocircng ty Quyền tham gia của thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn chỉ necircn giới hạn trong phạm vi ldquoTham gia họp thảo luận vagrave biểu
quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ
sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng
ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave
nghĩa vụ của họhellip (Điều 1401a)rdquo Những vấn đề đại diện hoặc kinh doanh của
cocircng ty sẽ khocircng thuộc phạm vi thẩm quyền của thagravenh viecircn goacutep vốn
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản
Chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một bộ phận của hệ thống
phaacutep luật về caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei riecircng vagrave cograven lagrave một phần của hệ thống phaacutep
luật Việt Nam noacutei chung Vigrave vậy việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
luocircn nằm trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật tại Việt Nam Theo đoacute quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc chủ
trƣơng đƣờng lối vagrave caacutec giai đoạn của hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
Tuy nhiecircn xacircy dựng phaacutep luật lagrave một phạm trugrave rất phức tạp vigrave bao gồm trong
đoacute rất nhiều quaacute trigravenh cocircng đoạn khaacutec nhau Trong phạm vi nghiecircn cứu giới hạn
143
luận aacuten necircu ra một số điểm chiacutenh của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave qua đoacute đƣa ra một số kiến nghị đoacuteng goacutep
Hiện nay caacutech thức chủ yếu đối với việc xacircy dựng phaacutep luật của Nhagrave nƣớc
lagrave tập trung vagraveo ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhagrave nƣớc cũng đatilde ban
hagravenh nhiều đạo luật để quy định chặt chẽ caacutec vấn đề nội dung thủ tục thẩm quyền
của caacutec cơ quan xacircy dựng vagrave ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Ngay cả higravenh
thức tecircn gọi của caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật cũng đƣợc quy định rất chặt chẽ
Trƣớc khi xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đoacute cograven lagrave một quaacute trigravenh
chi tiết của nhiều giai đoạn vagrave luocircn coacute sự tham gia phacircn cocircng traacutech nhiệm của
nhiều cơ quan ban ngagravenh khaacutec nhau Tổng quan quy trigravenh lagravem luật hiện nay nhƣ
sau ldquonhiều chủ thể coacute quyền saacuteng kiến lập phaacutep bao gồm Chủ tịch nƣớc Uỷ ban
Thƣờng vụ Quốc hội Hội đồng Dacircn tộc Chiacutenh phủhellip Đại biểu Quốc hội coacute quyền
trigravenh dự aacuten luật vagrave kiến nghị về dự aacuten luật Tuy vậy quy trigravenh lagravem luật hiện nay đatilde
đƣợc luật hoaacute toagraven bộ vagrave tiến hagravenh theo chƣơng trigravenh kế hoạch Việc xacircy dựng dự
aacuten luật phaacutep lệnh chỉ chiacutenh thức khởi động khi coacute Ban soạn thảo đƣợc Chiacutenh phủ
Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội hay chủ thể khaacutec thagravenh lập căn cứ vagraveo Chƣơng trigravenh
xacircy dựng luật phaacutep lệnh do Quốc hội xem xeacutet quyết định Điều nagravey cũng coacute nghĩa
lagrave khi cần sửa đổi những điều khoản cụ thể của một văn bản nagraveo đoacute thigrave nhất thiết
phải khởi động ngay từ đầu quy trigravenh đề xuất để đƣa vấn đề vagraveo Chƣơng trigravenh rồi
mới thagravenh lập Ban soạn thảo vagrave tổ chức soạn thảo dự aacutenrdquo [59 tr 41]
Nhƣ vậy để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đạt hiệu quả cần tiến hagravenh caacutec giải phaacutep sau
(1) Caacutec giải phaacutep đối với từng giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật 2008 quy định một số giai
đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung Căn cứ theo caacutec quy định nagravey coacute
thể chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc xacircy dựng cugraveng luacutec với nhiều
chế định phaacutep luật về những loại higravenh cocircng ty khaacutec Trong phạm vi nghiecircn cứu
144
luận aacuten chỉ tập trung vagraveo những giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Giai đoạn tiền chuẩn bị dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản lagrave giai đoạn đầu tiecircn của quy trigravenh xacircy dựng luật noacutei chung vagrave xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng Đacircy lagrave giai đoạn coacute
tầm quan trọng rất lớn vigrave noacute coacute liecircn quan vagrave ảnh hƣởng chặt chẽ lecircn caacutec giai đoạn
cograven lại của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại giai đoạn nagravey caacutec nhagrave lagravem luật phải nhận thức nắm bắt đƣợc những nhu
cầu bức thiết của xatilde hội (nhu cầu từ hoạt động kinh doanh) Thực tiễn kinh doanh
nhiều năm qua cho thấy mocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chỉ phugrave hợp với caacutec
cocircng ty coacute quy mocirc nhỏ vagrave giữa những ngƣời kinh doanh vẫn thƣờng đogravei hỏi phải coacute
caacutec mối quan hệ thacircn thiết Khi phacircn tiacutech caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave đacircy chiacutenh lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave khaacute phugrave hợp
gần gũi với tầng lớp thƣơng nhacircn vagrave mocirci trƣờng kinh doanh tại Việt Nam Nhƣ vậy
trecircn cơ sở từ những nhu cầu bức thiết của giới kinh doanh hiện nay đogravei hỏi caacutec cơ
quan Nhagrave nƣớc necircn tiến hagravenh điều tra nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản để
rồi xacircy dựng thagravenh phaacutep luật
(ii) Giai đoạn chuẩn bị dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng dự aacuten luật lagrave khacircu quan trọng nhất trong việc
phaacutep điển hoacutea vagrave mang tiacutenh quyết định đối với nội dung của caacutec đạo luậtrdquo [21 tr
302] Giai đoạn nagravey caacutec tổ chức coacute traacutech nhiệm soạn thảo phải tiến hagravenh caacutec hoạt
động cần thiết để soạn thảo chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy
nhiecircn trƣớc vagrave trong quaacute trigravenh soạn thảo cơ quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo rất cần
lấy yacute kiến đoacuteng goacutep từ caacutec tổ chức caacute nhacircn caacutec nhagrave khoa học chuyecircn gia phaacutep
lyacutehellip Bởi lẽ noacute thể hiện tiacutenh dacircn chủ rộng ratildei vagrave cograven lagrave sự bổ sung quan trọng cần
thiết Vigrave thocircng thƣờng những đối tƣợng tham gia goacutep yacute đều lagrave những ngƣời đatilde coacute
nhiều kinh nghiệm thực tiễn hoặc coacute chuyecircn mocircn hiểu biết cao Cograven với những
nhagrave kinh doanhhellip coacute thể họ sẽ sử dụng mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản để kinh
145
doanh sau đoacute Bởi vậy rất cần thiết tạo cơ hội để cho những chủ thể trecircn coacute thể bagravey
tỏ quan điểm yacute kiến hoặc caacutec kỳ vọng của họ đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản Cơ quan soạn thảo necircn tiến hagravenh tổ chức caacutec buổi hội thảo hay caacutec buổi
thảo luận cocircng khai hoặc coacute thể lấy yacute kiến đoacuteng goacutep bằng higravenh thức văn bản e-
mailhellip vagraveo dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với việc xacircy dựng caacutec chế định phaacutep luật về hocircn nhacircn gia đigravenh thừa
kế lao độnghellip đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave ngoagravei những nguồn tƣ liệu trong nƣớc cơ quan soạn thảo rất cần coacute sự tigravem
hiểu nghiecircn cứu phaacutep luật của nƣớc ngoagravei Bởi vigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute
lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời vagrave tồn tại phổ biến trong hệ thống phaacutep luật của nhiều
quốc gia Hiện nay một số nƣớc coacute hệ thống phaacutep luật cocircng ty tiecircn tiến hiện đại
nhƣ Phaacutep Đức Hoa Kỳ Anhhellip vẫn đang quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Từ lacircu hệ thống phaacutep luật của caacutec quốc gia nagravey đatilde đƣợc coi lagrave khuocircn mẫu
để một số quốc gia khaacutec aacutep dụng vagrave học hỏi theo Cơ quan soạn thảo necircn mời caacutec
chuyecircn gia phaacutep lyacute coacute tiếng ở nƣớc ngoagravei cugraveng tham gia hoặc mời họ goacutep yacute cho dự
thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam Sự đoacuteng
goacutep của những chuyecircn gia phaacutep lyacute nƣớc ngoagravei sẽ giuacutep cho dự thảo chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam trở necircn đầy đủ vagrave hoagraven thiện hơn
(iii) Giai đoạn thẩm tra dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản đối với caacutec dự aacuten xacircy dựng ban hagravenh những văn bản quy phạm phaacutep
luật quan trọng luocircn đogravei hỏi caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thẩm tra dự thảo văn bản
trƣớc khi trigravenh caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh Một số nội dung thẩm tra nhƣ
ldquo1 Phạm vi đối tượng điều chỉnh của văn bản 2 Nội dung của dự thảo văn bản vagrave
những vấn đề coacute yacute kiến khaacutec nhau 3 Sự phugrave hợp của nội dung dự thảo văn bản với
đường lối chủ trương chiacutenh saacutech của Đảng với Hiến phaacutep phaacutep luật vagrave tiacutenh
thống nhất của dự thảo văn bản với hệ thống phaacutep luật 4 Tiacutenh khả thi của caacutec quy
định trong dự thảo văn bảnrdquo [81 Điều 43]
146
Với dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn coacute
sự thẩm tra kỹ lƣỡng trƣớc khi trigravenh dự thảo cho caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban
hagravenh xem xeacutet thocircng qua Coacute nhƣ vậy mới đảm bảo dự thảo chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản thật sự chặt chẽ coacute chất lƣợng cao
(iv) Giai đoạn thảo luận tiếp thu chỉnh lyacute vagrave thocircng qua dự thảo chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh sẽ tiến
hagravenh nghiecircn cứu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc cơ
quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo đệ trigravenh lecircn Trong giai đoạn nagravey caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh hoặc cơ quan soạn thảo vẫn necircn lắng nghe vagrave tiếp thu yacute kiến
đoacuteng goacutep từ caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute cả trong vagrave ngoagravei nƣớc hay từ caacutec nhagrave kinh
doanhhellip để kịp thời bổ sung vagrave hoagraven thiện hơn những quy định của chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Dự thảo chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng
necircn đƣợc cocircng khai trecircn caacutec phƣơng tiện thocircng tin truyền thocircng để lấy thecircm yacute kiến
đoacuteng goacutep của đocircng đảo nhacircn dacircn hay của những ngƣời coacute quan tacircm đến dự thảo
Trong quaacute trigravenh thảo luận tiếp thu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp
vốn đơn giản necircn mời nhiều caacute nhacircn tổ chức coacute caacutec yacute kiến quan điểm khaacutec nhau
tham gia để thảo luận một caacutech thẳng thắn cocircng khai Đồng thời caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh vagrave cơ quan soạn thảo necircn cầu thị tiếp thu caacutec yacute kiến vagrave
nghiecircm tuacutec sửa chữa những thiếu soacutet hạn chế
(v) Giai đoạn cocircng bố vagrave đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực thi hagravenh lagrave giai đoạn cuối cugraveng của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Giai đoạn nagravey thƣờng bao gồm hai cocircng
đoạn cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
vagrave chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hiệu lực
Cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
ldquotraacutech nhiệm sẽ đƣợc giao cho những ngƣời đứng đầu caacutec cơ quan coacute thẩm quyền
ban hagravenh văn bản phaacutep luật nhƣ Chủ tịch Quốc hội Chủ tịch Ủy ban nhacircn dacircnhellip
147
Đối với luật nghị quyết của Quốc hội phaacutep lệnh nghị quyết của Ủy ban thƣờng vụ
Quốc hội thigrave Chủ tịch nƣớc ban hagravenh lệnh để cocircng bốrdquo [38 tr 33]
Chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực ldquođể caacutec quy định của văn bản luật đi vagraveo thực tế vagrave phaacutet huy
đƣợc hiệu quả mong muốn thigrave đogravei hỏi sự phụ thuộc khaacute nhiều vagraveo caacutec văn bản quy
định chi tiết Nhƣ vậy becircn cạnh việc xacircy dựng văn bản phaacutep luật caacutec cơ quan nhagrave
nƣớc coacute thẩm quyền phải xacircy dựng thecircm caacutec văn bản quy định chi tiếtrdquo [38 tr 33]
Toacutem lại để coacute thể đƣợc quy định trong Luật Doanh nghiệp chế định phaacutep
luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng
phaacutep luật necircu trecircn Sự quy định chặt chẽ về trigravenh tự caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagravem giảm thiểu những khiếm khuyết
thiếu soacutet vagrave nacircng cao hiệu quả chất lƣợng sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Caacutec giải phaacutep bảo đảm tiacutenh thống nhất trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hiện hagravenh luocircn tồn tại những
khiếm khuyết truyền thống nhƣ thiếu tiacutenh toagraven diện tiacutenh đồng bộ thống nhấthellip
Những hạn chế đoacute lagravem cho Việt Nam khocircng thể coacute một mocirci trƣờng phaacutep lyacute về
doanh nghiệp an toagraven tin cậy magrave traacutei lại rất dễ phaacutet sinh caacutec macircu thuẫn bất cập dẫn
đến việc caacutec quy định của phaacutep luật về caacutec loại higravenh doanh nghiệp sau khi đƣợc ban
hagravenh đều tỏ ra keacutem hiệu quả thực tế
Để traacutenh tigravenh trạng trecircn trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cần quaacuten triệt tƣ tƣởng đảm bảo tiacutenh tối cao của
Hiến phaacutep Việc lagravem nagravey cograven xuất phaacutet trecircn cơ sở ldquoHiến phaacutep lagrave luật cơ bản của
nước Cộng hoagrave xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất Mọi văn
bản phaacutep luật khaacutec phải phugrave hợp với Hiến phaacuteprdquo (Điều 119 Hiến phaacutep 2013)
Hiến phaacutep lagrave văn bản phaacutep luật coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất bởi vigrave bản thacircn Hiến
phaacutep ghi nhận những nguyecircn tắc đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng Nhagrave nƣớc vagrave của
toagraven thể nhacircn dacircn Hiến phaacutep cograven lagrave cơ sở của tất cả caacutec ngagravenh luật khaacutec Nhƣ vậy
148
việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải dựa trecircn tinh thần
của Hiến phaacutep Qua đoacute mới bảo đảm đƣợc trật tự thống nhất của phaacutep luật vagrave đảm
bảo hiệu quả thực thi của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản traacutenh sự
chồng cheacuteo macircu thuẫn với caacutec văn bản phaacutep luật khaacutec
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
Theo quy định của Hiến phaacutep 2013 thigrave Quốc hội coacute nhiệm vụ vagrave quyền hạn
lagravem Hiến phaacutep vagrave sửa đổi Hiến phaacutep lagravem luật vagrave sửa đổi luật (Điều 70) Nhƣ vậy
Quốc hội lagrave cơ quan duy nhất coacute quyền lagravem luật của Việt Nam Điều nagravey bởi lẽ
Quốc hội lagrave cơ quan quyền lực nhagrave nƣớc cao nhất Vigrave thế để thực hiện nhiệm vụ vagrave
quyền hạn của migravenh Quốc hội coacute thể đảm nhiệm cả những cocircng việc thuộc cocircng
đoạn của Chiacutenh phủ trong quaacute trigravenh xacircy dựng necircn một văn bản quy phạm phaacutep luật
Để coacute thể xacircy dựng tốt những đạo luật quan trọng nhƣ xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đogravei hỏi Quốc hội phải thƣờng xuyecircn nắm
bắt tigravenh higravenh thực tiễn kinh doanh Bởi lẽ thực tiễn kinh doanh lagrave sự vận động phaacutet
triển vagrave biến động khocircng ngừng Nhƣ vậy luocircn cần coacute sự phối hợp của nhiều cơ
quan ban ngagravenh trong việc phacircn tiacutech khảo saacutet mocirci trƣờng kinh doanh để từ đoacute đề
xuất vagrave xacircy dựng caacutec điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mặt khaacutec nhiệm vụ đối với cơ quan hagravenh phaacutep lagrave phải coacute traacutech nhiệm phacircn
tiacutech điều tra caacutec nhu cầu đogravei hỏi của kinh tế xatilde hội Bởi lẽ phaacutep luật vốn dĩ lagrave sản
phẩm phaacutet sinh từ caacutec đogravei hỏi khaacutech quan của kinh tế xatilde hội Trecircn cơ sở phacircn tiacutech
mocirci trƣờng kinh doanh cơ quan hagravenh phaacutep sẽ đề ra những chiacutenh saacutech phugrave hợp về
cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave đacircy sẽ lagrave tiền đề cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ngoagravei ra đối với cơ quan lập phaacutep becircn cạnh nhiệm vụ xacircy dựng chế định
phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn cần coacute những caacutech thức để kiểm tra phacircn
tiacutech đaacutenh giaacute sự phugrave hợp thiacutech ứng giữa những chiacutenh saacutech lập phaacutep của cơ quan
hagravenh phaacutep với nhu cầu bức thiết của giới doanh nhacircn nhagrave đầu tƣ những ngƣời
mong muốn sử dụng cocircng ty hợp vốn đơn giản tham gia kinh doanh sau nagravey
149
Về vấn đề tuacircn thủ ldquokỹ thuật phaacutep lyacuterdquo trong việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể noacutei để việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute kết quả cao cần đặc biệt quan tacircm đến vấn đề tuacircn thủ theo caacutec yecircu cầu
của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute Bởi nhƣ đatilde khẳng định kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một
phạm trugrave rất phức tạp Kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave caacutec yecircu cầu chuẩn mực đogravei hỏi caacutec
nhagrave lập phaacutep phải vận dụng vagrave tuacircn thủ triệt để trong khi xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật Sau nagravey kết quả thực tiễn của phaacutep luật sẽ phụ thuộc rất nhiều vagraveo
việc coacute tuacircn thủ chặt chẽ caacutec yếu tố của kỹ thuật phaacutep lyacute trong giai đoạn xacircy dựng
phaacutep luật hay khocircng
Việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt Nam
trong giai đoạn hiện nay lagrave một vấn đề khoacute khăn Bởi lẽ ngoagravei sự nghiecircn cứu tigravem
hiểu kỹ lƣỡng về mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến trecircn thế giới cograven cần
phải coacute sự phacircn tiacutech tigravem hiểu caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội cũng nhƣ
truyền thống thƣơng mại hay thoacutei quen tacircm lyacute kinh doanh của ngƣời Việt Sau đoacute
để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản hiệu quả thigrave cần
thiết phải coacute sự saacuteng tạo của caacutec nhagrave lagravem luật Hay noacutei caacutech khaacutec ldquotay nghềrdquo của
caacutec nhagrave lagravem luật sẽ quyết định nội dung higravenh thức vagrave đƣơng nhiecircn cả ldquochất lƣợngrdquo
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Caacutec quy định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đầy đủ chặt chẽ coacute tiacutenh khả thi cao hay thấp đều phụ thuộc vagraveo trigravenh độ chuyecircn
mocircn của caacutec nhagrave lagravem luật
Nhƣ vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn
đơn giản caacutec nhagrave lagravem luật cần thiết tuacircn thủ đầy đủ caacutec yếu tố của khiacutea cạnh ldquokỹ
thuật phaacutep lyacuterdquo Bởi vigrave đoacute chiacutenh lagrave caacutec chuẩn mực bao gồm cả về nội dung lẫn higravenh
thức của bất kỳ hoạt động xacircy dựng văn bản quy phạm phaacutep luật
Coacute thể minh chứng qua một viacute dụ đơn giản về tầm quan trọng của kỹ thuật
phaacutep lyacute trong việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhƣ đatilde phacircn tiacutech
một thagravenh tố quan trọng của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave ldquoCaacutech biểu đạt
bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo
150
[98 tr 408-409] Theo tiecircu chuẩn nagravey nếu phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 Luật
Doanh nghiệp 2005 thigrave caacutech hiểu về cocircng ty hợp danh của nhiều ngƣời sẽ khaacutec
nhau Coacute thể viện dẫn nhiều yếu tố khaacutec để chứng minh đacircy khocircng chỉ lagrave cocircng ty
hợp danh magrave noacute cograven coacute nhiều dấu hiệu của cả cocircng ty hợp vốn đơn giản Quy định
khocircng rotilde ragraveng nhƣng theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo vocirc higravenh chung đatilde gắn cocircng ty hợp
danh với cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Vigrave vậy cần taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng ra caacutec điều chỉnh phaacutep luật chặt chẽ đầy đủ về hai loại
cocircng ty nagravey Phacircn định rotilde ragraveng hai loại cocircng ty cograven thể hiện việc tuacircn thủ đầy đủ vagrave
chặt chẽ caacutec yecircu cầu của kỹ thuật phaacutep lyacute trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute
Thiết nghĩ một hệ thống phaacutep luật tiecircn tiến hiện đại vagrave hiệu quả luocircn coacute sự
chặt chẽ trong mọi quy định Coacute thể chỉ vigrave một quy định khocircng rotilde ragraveng nhƣng lại
mang đến những caacutech hiểu sai lệch hoặc thậm chiacute đi ngƣợc với mục điacutech ban đầu lagrave
điều hết sức hạn chế Từ đoacute cho thấy caacutec đạo luật khi ban hagravenh khocircng thể dẫn đến
nhiều caacutech hiểu khaacutec nhau Vigrave vậy trƣớc khi xacircy dựng một đạo luật bất kỳ luocircn cần
coacute sự nghiecircn cứu vagrave điều tra rất kỹ lƣỡng
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định từ caacutec quốc gia khaacutec hiện
nay ldquophaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới chia hợp danh ra lagravem hai hay ba loại rotilde ragraveng
hợp danh (Partnership) hợp danh hữu hạn (Limited Partnership) vagrave hợp danh cổ
phần (Limited Liability Partnership)rdquo [55 tr 147] Khi so saacutenh với Việt Nam thigrave coacute
thể dễ dagraveng nhận thấy cả Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 đều
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn
cocircng ty hợp danh của Việt Nam đatilde pha trộn cả đặc điểm của hai loại higravenh cocircng ty
kể trecircn Coacute thể noacutei cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp hiện nay lagrave một loại
higravenh cocircng ty rất ldquođặc biệtrdquo nếu so saacutenh với higravenh mẫu truyền thống về cocircng ty hợp
danh tại nhiều quốc gia hay của phaacutep luật thời kỳ trƣớc ở Việt Nam
Hơn một lần luận aacuten đatilde trigravenh bagravey vagrave phacircn tiacutech về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản [phần 211] Coacute lẽ iacutet coacute quốc gia nagraveo phaacutep
151
luật lại quy định theo kiểu gộp cả hai loại higravenh cocircng ty đan xen với nhau để tạo
thagravenh một loại cocircng ty Mặc dugrave dấu vết của sự khocircng rotilde ragraveng đatilde bắt đầu kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave cả Luật Doanh nghiệp sửa
đổi bổ sung năm 2009 Ngay cả hiện nay chuacuteng ta đang tiến hagravenh sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp nhƣng trong lần trigravenh bản dự thảo Luật Doanh nghiệp lecircn Quốc
hội gần đacircy nhất (saacuteng 2652014) thigrave mặc dugrave đatilde bổ sung tới 57 Điều luật mới
nhƣng vẫn khocircng hề coacute sự đả động đến sự taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoSo với Luật Doanh nghiệp 2005
dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) cơ bản giữ nguyecircn cấu truacutecrdquo [147]
Vigrave vậy coacute lẽ cần thiết nhanh choacuteng coacute sự nhigraven nhận lại loại higravenh cocircng ty hợp
danh Thực tiễn quy định của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec vagrave từ sự nghiecircn cứu của
rất nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia trong lĩnh vực khoa học phaacutep lyacute của Việt
Nam cũng đatilde chỉ ra vagrave khẳng định rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp luocircn bao gồm cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi vậy thecircm một lần
nữa luận aacuten nhấn mạnh tới vấn đề phải taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của hai
cocircng ty nagravey Chuacuteng ta coacute thể xacircy dựng một chế định phaacutep luật riecircng biệt về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong Luật Doanh nghiệp để phacircn biệt với cocircng ty hợp danh Điều
nagravey sẽ đƣa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản về đuacuteng với higravenh thức
phaacutep lyacute vốn coacute của chuacuteng
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn
Cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm hai loại higravenh thagravenh viecircn khaacutec nhau về tƣ
caacutech phaacutep lyacute cũng nhƣ vai trograve vagrave ảnh hƣởng tại cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định sự tồn tại của cocircng ty Về bản chất thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn mặc dugrave chuacuteng coacute tecircn gọi khaacutec nhau Cograven vai trograve
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nếu căn cứ Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 về đối
tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh thigrave chỉ coacute caacutec
caacute nhacircn (thể nhacircn) mới đƣợc pheacutep trở thagravenh loại thagravenh viecircn nagravey Với quy định nagravey
152
thigrave caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) sẽ khocircng thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh Coacute thể do
nhagrave lagravem luật quan niệm caacutec phaacutep nhacircn luocircn coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về
mặt tagravei sản necircn sẽ traacutei với tiacutenh chất truyền thống chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản
của thagravenh viecircn hợp danh
Trecircn thế giới một số quốc gia vẫn cho caacutec tổ chức cơ quan cocircng tyhellip đƣợc
pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh [phần 223 mục số 4] Cograven ldquotrong thực tế phaacutep
lyacute Cộng hogravea Phaacutep nhất lagrave trong lĩnh vực tiacuten dụng bất động sản hay thƣơng mại
quốc tế phần lớn cocircng ty hợp danh do caacutec thagravenh viecircn lagrave phaacutep nhacircn thagravenh lậprdquo [35
tr 55] Khocircng thể phủ nhận sự tham gia của nhiều loại higravenh đối tƣợng khaacutec nhau (caacute
nhacircn phaacutep nhacircn) coacute thể giuacutep cho cocircng ty hợp danh thuận lợi khi thagravenh lập hoặc
muốn mở rộng quy mocirc Ngay cả đối với caacutec phaacutep nhacircn đang hoạt động noacute cũng coacute
thể sẽ mang lại những thuận lợi nhất định cho chuacuteng Bởi vigrave khi cần thiết caacutec phaacutep
nhacircn vẫn coacute thể liecircn kết với nhau để thagravenh lập ra caacutec cocircng ty đối nhacircn Nhƣ vậy
việc cho pheacutep caacutec phaacutep nhacircn tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh lagrave sự tiến bộ vigrave
noacute mang đến nhiều lợi thế thuận tiện cho caacutec chủ thể kinh doanh nagravey
Để triển khai hiệu quả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
chuacuteng ta cần phải nghiecircn cứu vagrave xem xeacutet kỹ lƣỡng về caacutec chủ thể đƣợc pheacutep tham
gia vagraveo cocircng ty nagravey Từ đoacute necircn quy định theo hƣớng cho pheacutep phaacutep nhacircn cũng
đƣợc tham gia loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản (cocircng ty
hợp danh cũng coacute thể tiếp nhận caacutec phaacutep nhacircn lagravem thagravenh viecircn hợp danh) Cho dugrave
vấn đề về ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn coacute tầm
ảnh hƣởng quan trọng nhƣng khi đatilde tạo ra lợi thế cho họ thigrave bản thacircn caacutec thagravenh viecircn
hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute thể tự điều tiết với caacutec phaacutep nhacircn để hagravei
hogravea lợi iacutech đocirci becircn Nhigraven theo hƣớng tiacutech cực thigrave quy định nagravey rotilde ragraveng sẽ mang lại
thuận lợi cho tất cả caacutec becircn
Về đối tƣợng đƣợc pheacutep tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave vẫn giữ nguyecircn quy định cho pheacutep cả caacutec caacute nhacircn
hoặc phaacutep nhacircn đều đƣợc tham gia Bởi lẽ sự đa dạng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ mang lại thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
153
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai
Từ khi đất nƣớc mở cửa xacircy dựng nền kinh tế thị trƣờng (1986) cho đến nay
đatilde coacute khaacute nhiều loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tổ chức triển khai tại Việt Nam Thực
tiễn kinh doanh cho thấy caacutec doanh nghiệp thuộc khối ngoagravei quốc doanh thƣờng
hoạt động phập phugrave khả năng an toagraven phaacutep lyacute của chuacuteng luocircn khaacute thấp Thời điểm
doanh nghiệp lagravem ăn đƣợc thigrave nguy cơ rủi ro iacutet nhƣng khi doanh nghiệp gặp khoacute
khăn với tƣ tƣởng thấy khoacute thigrave ruacutet khocircng thiếu caacutec doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở
phaacutep lyacute để trục lợi đầu cơ thậm chiacute lừa đảo chạy trốnhellip gacircy nguy hại lớn cho xatilde
hội vagrave ảnh hƣởng nghiecircm trọng đến uy tiacuten của phaacutep luật
Những nhoacutem ngagravenh nghề nhƣ y tế (mở phograveng khaacutem chữa bệnh tƣ nhacircn cửa
hagraveng baacuten thuốc caacutec vật tƣ ngagravenh y tếhellip) dịch vụ phaacutep lyacute (văn phograveng cocircng ty luật
dịch vụ cocircng chứng tƣhellip) nhoacutem tƣ vấn thiết kế (xacircy dựng kiến truacutec thi cocircnghellip)
hay kiểm toaacuten dƣợc phẩm hoacutea chấthellip đều lagrave những ngagravenh nghề coacute tầm quan trọng
vagrave ảnh hƣởng rất lớn đến đời sống xatilde hội Bởi vigrave chuacuteng thƣờng trực tiếp ảnh hƣởng
đến sức khỏe của con ngƣời hay trật tự an ninh của cả xatilde hội vagrave vigrave vậy rất cần đogravei
hỏi cao về trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave traacutech nhiệm phaacutep lyacute của những ngƣời hagravenh nghề
Chỉ cần những ngƣời chủ của caacutec cocircng ty noacutei trecircn thiếu tinh thần traacutech nhiệm hoặc
chủ quan tắc traacutech đều dẫn đến những hậu quả rất xấu magrave khoacute coacute thể sửa chữa
Thiết nghĩ nếu để những ngƣời chủ cocircng ty kinh doanh trong những lĩnh vực coacute
ảnh hƣởng lớn đến xatilde hội đƣợc pheacutep thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty cổ phần
hay cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thigrave đều sẽ mang lại sự chủ quan thiếu tinh thần
traacutech nhiệm bởi vigrave những ngƣời kinh doanh luocircn đƣợc xaacutec định trƣớc họ sẽ chỉ
phải chịu những hậu quả trong phạm vi số vốn goacutep Khi đoacute tiacutenh chất chịu traacutech
nhiệm hữu hạn lại lagrave laacute chắn để bảo vệ cho những ngƣời chủ kinh doanh nhƣng
chiều hƣớng ngƣợc lại noacute mang lại sự an toagraven phaacutep lyacute rất thấp cho cả xatilde hội
Trƣớc đacircy Phaacutep lệnh luật sƣ 2001 đatilde yecircu cầu khi kinh doanh caacutec dịch vụ
phaacutep lyacute thigrave bắt buộc phải kinh doanh dƣới higravenh thức lagrave caacutec văn phograveng luật hoặc phải
thagravenh lập theo mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh (Điều 17) Theo Điều 19 của phaacutep
lệnh nagravey mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh đƣợc tổ chức gần nhƣ theo mocirc higravenh cocircng
154
ty hợp danh tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Gần đacircy ldquodự thảo của Luật
Doanh nghiệp thống nhất coacute đề cập đến bốn ngagravenh nghề đogravei hỏi phải kinh doanh
dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh đoacute lagrave dịch vụ kế toaacuten vagrave kiểm toaacuten dịch vụ thiết
kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh dịch vụ phaacutep lyacutehelliprdquo [159]
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu kinh nghiệm từ caacutec quốc gia khaacutec
ldquoMột số loại dịch vụ (tƣ vấn phaacutep lyacute khaacutem chữa bệnh thiết kế kiến truacutec)hellip coacute ảnh
hƣởng đến sức khỏe tiacutenh mạng ngƣời tiecircu dugraveng ngay khi sử dụng Kinh nghiệm
quốc tế phaacutep luật quy định hai điều kiện cơ bản để kinh doanh caacutec dịch vụ đoacute (i) caacute
nhacircn cung ứng caacutec dịch vụ đoacute phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn tƣơng ứng vagrave (ii) higravenh
thức kinh doanh phải lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc cocircng ty hợp danh Phaacutep luật đogravei
hỏi traacutech nhiệm caacute nhacircn rất cao đối với ngƣời cung ứng caacutec dịch vụ noacutei trecircn buộc
họ phải coacute yacute thức traacutech nhiệm vagrave cả tiacutenh cẩn trọng cao nhất lagrave việc đảm bảo chất
lƣợng dịch vụ qua đoacute bảo vệ lợi iacutech ngƣời tiecircu dugraveng Kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn
đogravei hỏi ngƣời trực tiếp cung ứng phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave do đoacute phải thagravenh
lập cocircng ty hợp danhrdquo [73 tr 311]
Cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể đƣợc lựa chọn để kinh doanh trong tất
cả caacutec ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấm Nhƣng noacute sẽ lagrave loại higravenh doanh nghiệp
đặc biệt phugrave hợp đối với việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề đogravei hỏi coacute sự an toagraven cao
về mặt phaacutep lyacute Coacute thể việc yecircu cầu thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ gacircy necircn những khoacute khăn nhất định cho caacutec nhagrave đầu tƣ nhƣng sẽ mang
lại tinh thần traacutech nhiệm yacute thức về cocircng việc cao hơn cho họ So saacutenh giữa caacutec giaacute
trị đạt đƣợc vagrave hạn chế coacute thể thấy hiệu quả khả năng magrave chuacuteng mang lại luocircn cao
hơn vagrave đaacutep ứng tốt hơn yecircu cầu từ phiacutea xatilde hội
Nhƣ vậy cần quy định những ngagravenh nghề kinh doanh coacute thể gacircy ảnh hƣởng
nhiều đến xatilde hội phải kinh doanh dƣới higravenh thức bắt buộc lagrave cocircng ty hợp danh hoặc
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn necircn khuyến khiacutech thagravenh lập dƣới mocirc higravenh của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi lẽ loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự đa dạng
về loại higravenh thagravenh viecircn Những ngƣời coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao vẫn coacute thể tham
gia dugrave họ khocircng coacute vốn vật chất đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty Cograven với những ngƣời coacute tiền
155
của tagravei sản nhƣng khocircng coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn thigrave họ vẫn coacute thể tham gia dƣới tƣ
caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu cocircng ty phaacutet triển số lƣợng thagravenh viecircn coacute thể
nhiều hơn trong tƣơng lai thigrave cũng khocircng cần chuyển đổi sang higravenh thức cocircng ty
khaacutec Vigrave phaacutep luật khocircng hạn chế số lƣợng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp
Lagrave loại higravenh cocircng ty liecircn quan nhiều nhất đến cocircng ty hợp vốn đơn giản vigrave
vậy sự hoagraven thiện của cocircng ty hợp danh cũng goacutep phần giaacuten tiếp taacutec động đến hiệu
quả triển khai sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ đatilde phacircn tiacutech cocircng ty hợp
danh hiện nay bao gồm hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn Vagrave nhƣ đatilde noacutei với một loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống thigrave sẽ chỉ tồn
tại duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh (thƣờng từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) Tuy
nhiecircn do Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cả loại
higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn necircn vigrave vậy phaacutep luật vẫn điều chỉnh cả hai loại thagravenh viecircn
trong một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Coacute lẽ sau khi đatilde xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một chƣơng riecircng trong Luật
Doanh nghiệp thigrave khocircng thể tiếp tục duy trigrave tigravenh trạng một cocircng ty hợp danh cograven coacute
cả thagravenh viecircn goacutep vốn Vigrave vậy caacutec điều quy định về thagravenh viecircn goacutep vốn (trực tiếp lagrave
Điều 140 giaacuten tiếp lagrave trong caacutec Điều 1301a vagrave c Điều 1313 Điều 1355 Điều
1392) của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 cần
thiết phải đƣợc xoacutea bỏ hoặc chuyển sang caacutec mục tƣơng ứng tại chế định phaacutep luật
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Điều nagravey đảm bảo caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty
hợp danh vagrave chế định phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng trở necircn chặt
chẽ đầy đủ vagrave đồng thời cograven goacutep phần lagravem cho hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp noacutei
chung trở necircn đồng bộ khocircng macircu thuẫn vagrave hiệu quả hơn
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 4 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave kể từ Đại hội VI (1986) đến nay chủ trƣơng đƣờng lối phaacutet triển
nền kinh tế thị trƣờng đƣợc quaacuten triệt trong tƣ duy của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc Đối với
156
nền kinh tế thị trƣờng thigrave vai trograve của kinh tế tƣ nhacircn lagrave đặc biệt quan trọng Bởi lẽ
kinh tế tƣ nhacircn coacute thể phaacutet triển nhanh choacuteng rộng ratildei trong phạm vi khắp mọi nơi
trecircn đất nƣớc Vigrave vậy với vai trograve lagrave nhagrave kiến thiết vagrave quản lyacute thị trƣờng Nhagrave nƣớc
luocircn cần phải quan tacircm xacircy dựng hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh
để phục vụ nhu cầu đầu tƣ
Hai lagrave cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam dƣờng
nhƣ rất thiacutech hợp cho sự phaacutet triển của caacutec cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ đồng
thời đogravei hỏi một sự tin tƣởng khaacute cao giữa caacutec thagravenh viecircn Thực tế những loại higravenh
cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ hiện đang chiếm đến 95 tổng số cocircng ty vagrave đoacuteng
goacutep rất lớn cho nền kinh tế Tuy nhiecircn để khơi thocircng nguồn vốn từ trong tay nhagrave
đầu tƣ nhỏ lẻ cần thiết xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng ty thỏa matilden caacutec yếu tố trecircn
Ba lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc của việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep
luật vagrave đồng thời cần thiết phải coacute sự nghiecircn cứu học hỏi kinh nghiệm phaacutep luật từ
caacutec quốc gia coacute nền kinh tế thị trƣờng phaacutet triển Bởi lẽ những quốc gia coacute nền kinh
tế thị trƣờng phaacutet triển thƣờng lagrave caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến
hiện đại Lịch sử cho thấy hầu hết caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp đều higravenh thagravenh vagrave
xuất hiện rất sớm tại caacutec nƣớc tƣ bản (Đức 1892 cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Phaacutep
1673 hội hợp tƣ đơn thƣờng hay caacutec cocircng ty đối vốn đatilde xuất hiện ở caacutec thagravenh phố
lớn ở Chacircu Acircu vagraveo thế kỷ XVII)
Bốn lagrave hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay đang cograven
nhiều bất cập macircu thuẫn Điều nagravey xuất phải bởi nhiều lyacute do trong đoacute kỹ thuật xacircy
dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đang tồn tại nhiều hạn chế Để việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đạt chất lƣợng vagrave hiệu quả tốt nhất
thiết cần aacutep dụng vagrave tuyệt đối tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của khiacutea cạnh ldquokỹ thuật phaacutep
lyacuterdquo Bởi lẽ kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave yecircu cầu hết sức quan trọng để giuacutep cho caacutec văn bản
quy phạm phaacutep luật sau khi ban hagravenh coacute chất lƣợng vagrave hiệu quả cao
157
KẾT LUẬN
Trecircn cơ sở nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực trạng phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể ruacutet ra một số kết luận cơ bản sau
Một lagrave lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của caacutec loại higravenh cocircng ty ở Việt Nam
cograven khaacute mới mẻ Chỉ từ khi đất nƣớc bắt đầu đổi mới toagraven diện (1986) hệ thống
phaacutep luật về cocircng ty mới đƣợc quan tacircm xacircy dựng Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại Tuy nhiecircn nếu phacircn tiacutech caacutec quy định
về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 thigrave đacircy khocircng chỉ lagrave một mocirc higravenh
cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng magrave cograven coacute những dấu hiệu của cả loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản Sau nagravey cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp
2005 (đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2009) cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp
chung với cocircng ty hợp danh
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng caacutec yếu tố của cả loại higravenh cocircng
ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn Điều đoacute biểu hiện khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản
Ba lagrave phacircn biệt giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
dựa trecircn cơ sở đối tƣợng thagravenh viecircn vagrave tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của
chuacuteng Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại higravenh thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn
hợp danh (coacute từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm tagravei sản liecircn
đới vagrave vocirc hạn Cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau
lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (tƣơng tự thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vagrave phải
coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn) vagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (iacutet nhất một thagravenh viecircn)
Bốn lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay lagrave một việc lagravem quan trọng vagrave mang lại nhiều
giaacute trị cao trecircn thực tiễn bởi lẽ hầu hết caacutec loại higravenh cocircng ty đang vận hagravenh dƣới sự
điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều bộc lộ khaacute nhiều hạn chế Nếu so với
caacutec loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản nổi trội
với nhiều ƣu điểm nhƣ hạn chế caacutec rủi ro vẫn đảm bảo tiacutenh an toagraven cao về mặt
158
phaacutep lyacute linh động trong việc kecircu gọi nguồn vốn goacutep cơ chế thay đổi thagravenh viecircn
goacutep vốn khaacute dễ dagraveng linh hoạt
Năm lagrave từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản cograven dẫn đến những hạn chế trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng
ty Nếu cocircng ty hợp danh trong quaacute trigravenh hoạt động bị thiếu một vagravei thagravenh viecircn hợp
danh (chết mất tiacutech hoặc ruacutet khỏi cocircng tyhellip) thigrave rất coacute khả năng noacute sẽ phải chấm
dứt tồn tại Nếu phaacutep luật quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave cocircng
ty hợp danh luacutec nagravey chỉ cần kết nạp thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave lagravem thủ
tục chuyển đổi higravenh thức cocircng ty từ cocircng ty hợp danh sang thagravenh loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Cơ cấu tổ chức quản trị của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng giống nhau necircn caacutec thagravenh viecircn hợp
danh cũng khocircng bị mất quyền hạn vai trograve ảnh hƣởnghellip ở cocircng ty mới Việc kết
nạp hoặc rời khỏi cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng vagrave đơn giản hơn
thagravenh viecircn hợp danh magrave thƣờng khocircng ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty Nhƣ
vậy việc phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty luocircn thuận tiện
Saacuteu lagrave trong giai đoạn hiện nay việc hoagraven thiện vagrave xacircy dựng thecircm nhiều mocirc
higravenh doanh nghiệp để đaacutep ứng caacutec nhu cầu đogravei hỏi bức thiết từ thị trƣờng lagrave một
việc lagravem quan trọng Đacircy cũng lagrave chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
trong suốt thời gian qua Từ đoacute thể hiện rotilde mục điacutech phaacutet triển kinh tế thu huacutet
nguồn đầu tƣ nƣớc ngoagravei vagrave lagravem cho mocirci trƣờng kinh doanh Việt Nam trong sạch
hoạt động hiệu quả đồng thời goacutep phần bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế
Bảy lagrave khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave tacircm lyacute kinh
doanh của ngƣời Việt Nam thigrave đacircy lagrave mocirci trƣờng lyacute tƣởng để phaacutet triển caacutec loại higravenh
doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏ Higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ vagrave cho đến nay tƣ
duy thƣơng mại của ngƣời Việt vốn dĩ quen thuộc với kiểu caacutech lagravem ăn nhỏ lẻ vagrave
luocircn muốn coacute sự tin tƣởng giuacutep đỡ lẫn nhau giữa những ngƣời cugraveng hội buocircn baacuten
Vigrave vậy nếu coacute những loại higravenh cocircng ty đaacutep ứng vagrave phugrave hợp caacutec yecircu cầu trecircn thigrave
chuacuteng coacute thể phaacutet triển mạnh mẽ tại Việt Nam
159
Taacutem lagrave với một quốc gia vốn coacute tƣ duy truyền thống nocircng nghiệp lacircu đời
nhƣ Việt Nam phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave một việc lagravem khocircng dễ dagraveng
vagrave nhất lagrave lại đogravei hỏi phải coacute hiệu quả nhanh choacuteng Dugrave coacute du nhập bất kỳ loại higravenh
cocircng ty mới vagraveo cũng cần phải coacute thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh thiacutech ứng nhận
thức đầy đủ về loại higravenh cocircng ty mới nagravey Nhƣ vậy đối với cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng đogravei hỏi phải coacute thecircm thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh tigravem hiểu trải
nghiệm Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute khaacute nhiều ƣu điểm vagrave rất gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn tại Việt Nam necircn coacute thể sẽ hứa hẹn một tƣơng lai phaacutet
triển nhanh choacuteng
Chiacuten lagrave để thagravenh lập cocircng ty hợp danh phaacutep luật một số quốc gia thƣờng
khocircng yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn hợp danh phải lagravem thủ tục đăng kyacute kinh doanh (Hoa
Kỳ Thaacutei Lan Canadahellip) bởi do sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty nagravey rất
cao vagrave đồng thời phaacutep luật muốn tăng tiacutenh tự chủ giữa caacutec thagravenh viecircn Nhƣng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave hầu hết caacutec quốc gia đều quy định caacutec thủ tục thagravenh
lập khaacute chặt chẽ vagrave yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn phải đăng kyacute kinh doanh (Hoa Kỳ Đức
Phaacutep Canada Anh Uacutec NewZealandhellip) Trong thủ tục đăng kyacute kinh doanh một
điểm rất quan trọng caacutec thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải cung cấp đầy đủ
thocircng tin với cơ quan đăng kyacute kinh doanh để nhằm mục điacutech thể hiện rotilde vai trograve
nghĩa vụ của những thagravenh viecircn nagravey trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy để
cho caacutec khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ của cocircng ty khocircng nhầm lẫn giữa thagravenh viecircn
goacutep vốn với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Mười lagrave cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty hợp danh Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn nagravey sẽ lagrave ngƣời duy nhất nắm giữ mọi
quyền hạn về quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống với
quản trị cocircng ty hợp danh tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều
hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trong mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn đều khocircng
coacute quyền tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
160
DANH MỤC CAacuteC COcircNG TRIgraveNH KHOA HỌC CỦA TAacuteC GIẢ ĐAtilde
COcircNG BỐ LIEcircN QUAN ĐẾN LUẬN AacuteN
1 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
2 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013 tr 35 - 40
3 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013 tr 28 - 34
161
TAgraveI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1 Lecirc Việt Anh (2008) Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 44 - 47
2 Đồng Ngọc Ba (2005) Một số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Luật học số 012005 tr 12 -18
3 Phan Văn Ba Phan Xuacircn Thảo (2012) Everyday American Law - Phaacutep luật
phổ thocircng Hoa Kỳ Nhagrave xuất bản Tổng hợp Hồ Chiacute Minh tr 142 - 167
4 Nguyễn Mạnh Baacutech (2006) Caacutec cocircng ty thương mại Nhagrave xuất bản Tổng
hợp Đồng Nai
5 Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) Đề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005 Tạp chiacute Nghề Luật Học viện Tƣ phaacutep Số 32012 tr 19 - 26
6 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 48 - NQTW ngagravey 24 - 5 - 2005 Về chiến
lược xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010
định hướng đến năm 2020 Hagrave Nội
7 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 49 - NQTW ngagravey 02 - 06 - 2005 Về
chiến lược cải caacutech tư phaacutep đến năm 2020 Hagrave Nội
8 Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ (2006) Thocircng tư 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch
vagrave đầu tư ngagravey 19102006 Hướng dẫn một số nội dung về hồ sơ trigravenh tự
thủ tục đăng kyacute kinh doanh theo quy định tại Nghị định 882006NĐ-CP
ngagravey 2982006 của Chiacutenh phủ Về đăng kyacute kinh doanh Hagrave Nội
9 Bộ Tƣ phaacutep (2006) Hội nhập kinh tế quốc tế Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
10 Bộ Dacircn luật Việt Nam cộng hogravea năm 1972
11 Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam cộng hogravea 1972
162
12 Chiacutenh Phủ (2000) Nghị định 032000NĐ-CP ngagravey 03022000 Hướng dẫn
thi hagravenh một số điều của Luật doanh nghiệp Hagrave Nội
13 Chiacutenh Phủ (2006) Nghị định 882006NĐ-CP ngagravey 2982006 Về đăng kyacute
kinh doanh Hagrave Nội
14 Chiacutenh Phủ (2007) Nghị định 1392007NĐ-CP ngagravey 592007 Hướng dẫn
chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
15 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 432010NĐ-CP ngagravey 1542010 Về đăng kyacute
doanh nghiệp Hagrave Nội
16 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 Hướng
dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
17 Chiacutenh Phủ (2014) Tờ trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2014 Hagrave Nội
18 Maurice Cozian Alian Viandier (1990) Tổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn
bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec 1988 Viện khoa học phaacutep lyacute-
Bộ tƣ phaacutep
19 Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long (2001) Cocircng ty Bản chất phaacutep
lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quan
Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001 tr 32 - 44
20 Ngocirc Huy Cƣơng (2003) Cocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenh Tạp
chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 tr 1 - 8
21 Ngocirc Huy Cƣơng (2006) Goacutep phần bagraven về cải caacutech phaacutep luật ở Việt Nam
hiện nay saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản tƣ phaacutep
22 Ngocirc Huy Cƣơng (2009) Khaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh nghiệp
năm 2005 Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 11(148) 062009
163
23 Ngocirc Huy Cƣơng (2012) Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số
11(295)2012 tr 48 - 58
24 Ngocirc Huy Cƣơng (2013) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại - phần chung vagrave
thương nhacircn Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học
Quốc gia Hagrave Nội
25 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven
thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị
trƣờng ở Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014
26 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 13 (269)
thaacuteng 072014
27 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập I
28 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập II
29 Đảng cộng sản Việt Nam (2005) Ban chấp hagravenh TW Ban chỉ đạo tổng kết lyacute
luận ldquoBaacuteo caacuteo tổng kết một số vấn đề lyacute luận - thực tiễn qua 20 năm đổi mới
(1986 - 2006)rdquo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
30 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006) Baacuteo caacuteo của Ban chấp hagravenh Trung ương
Đảng khoacutea IX tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ X của Đảng ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2006 về phương hướng nhiệm vụ phaacutet triển kinh tế xatilde hội 5
năm 2006 - 2010 Hagrave Nội
31 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ương Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của
Đảng Hagrave Nội
164
32 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Cương lĩnh xacircy dựng đất nước trong thời
kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) Hagrave Nội
33 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Chiến lược phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai
đoạn 2011 - 2020 Hagrave Nội
34 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Nghị quyết Đại hội đại biểu toagraven quốc lần
thứ XI của Đảng cộng sản Việt Nam Hagrave Nội
35 Đỗ Văn Đại (2005) Cần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005 tr 52 - 55
36 Nguyễn Minh Đoan (chủ biecircn 2010) Quy chế phaacutep lyacute của cocircng dacircn Việt
Nam saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
37 Nguyễn Minh Đoan (2011) Yacute thức phaacutep luật saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất
bản Chiacutenh trị quốc gia
38 Nguyễn Minh Đoan (2011) Xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt
Nam trong bối cảnh xacircy dựng nhagrave nước phaacutep quyền xatilde hội chủ nghĩa Nhagrave
xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
39 Nguyễn Triacute Dĩnh Phạm Thị Quyacute (đồng chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh lịch sử
kinh tế Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dacircn Nhagrave xuất bản Đại học Kinh tế
Quốc dacircn
40 Nguyễn Văn Động (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về Nhagrave nước
vagrave phaacutep luật Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
41 Friedrich Fubler Jurgen Simon (1992) Mấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng
hogravea Liecircn bang Đức Nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute
42 Nguyễn Thị Thugravey Giang (2012) Phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp danh
Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật Đại học Quốc gia Hagrave Nội
43 Bugravei Xuacircn Hải (2008) Phaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhập Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 37 - 43
165
44 Trần Đigravenh Hảo (1999) Về những điểm mới của Luật doanh nghiệp Tạp chiacute
Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 8 (136)1999 tr 17 - 23
45 Nguyễn Thị Huế (2012) Phaacutep luật về cocircng ty hợp danh ở Việt Nam luận aacuten
Tiến sĩ luật học Viện khoa học xatilde hội
46 Hội đồng Bộ trƣởng (1992) Nghị định 66-HĐBT ngagravey 0231992 về caacute nhacircn
vagrave nhoacutem kinh doanh coacute vốn thấp hơn vốn phaacutep định quy định trong nghị định
số 221-HĐBT ngagravey 2371991 Hagrave Nội
47 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
48 Nguyễn Vinh Hƣng (2012) Nguyecircn tắc tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty
hợp vốn đơn giản Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep Số 32012 tr40-42
49 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp vốn đơn giản trong caacutec loại higravenh
cocircng ty so saacutenh vagrave kiến nghị Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep số
12013 tr 62 - 64
50 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013
51 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013
52 Nguyễn Thị Lan Hƣơng (2009) Một số so saacutenh về cocircng ty cổ phần theo Luật
cocircng ty Nhật Bản vagrave Luật doanh nghiệp Việt Nam Tạp chiacute Khoa học Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Luật học 25 (2009) tr 87 - 93
53 Nguyễn Thị Thu Hƣơng (2011) Bagraven thecircm về chế định vốn của cocircng ty cổ
phần Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7(232) 2011 tr 37 - 39
166
54 Nguyễn Thị Khế Bugravei Thị Khuyecircn (1999) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản
Thống kecirc tr 195 - 200
55 Nguyễn Việt Khoa Từ Thanh Thảo (2010) Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
Phƣơng Đocircng tr 145 - 174
56 Lecirc Học Lacircm Lecirc Ngọc Đức (2010) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản thống kecirc
57 Francis Lemeunier (1993) Nguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại Luật
kinh doanh Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
58 Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute (đồng chủ biecircn 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an
nhacircn dacircn
59 Ngocirc Đức Mạnh (2005) Kỹ thuật lập phaacutep một luật sửa nhiều luật Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep Số 5(52) thaacuteng 52005
60 Vũ Văn Mẫu (1961) Dacircn luật khaacutei luận Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản
61 Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) Những vấn đề cơ bản của luật phaacutep Mỹ -
Fundamentals of American law saacutech tham khảo Khoa luật trƣờng Đại học
NewYork Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật
62 Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội (2001) Từ điển phaacutep luật Anh - Việt Legal
dictionary English - Vietnamese
63 Minh Ngọc Ngọc Hagrave (2011) Luật kinh tế Nhagrave xuất bản lao động
64 Phạm Duy Nghĩa (chủ biecircn 2001) Tigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ trong điều
kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giới saacutech tham khảo Nhagrave
xuất bản chiacutenh trị quốc gia
65 Phạm Duy Nghĩa (2002) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại Việt Nam Khoa Luật
- Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
167
66 Phạm Duy Nghĩa (2003) Cơ sở phaacutep luật kinh tế Việt Nam vigrave một nền kinh
tế phaacutet triển bền vững vagrave toagraven cầu hoacutea Saacutech tham khảo Khoa luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
67 Phạm Duy Nghĩa (2004) Chuyecircn khảo Luật Kinh tế Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
68 Phạm Duy Nghĩa (2006) Sự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty CHLB Đức vagrave
so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Nam Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 79
thaacuteng 72006 tr 54 - 57
69 Phạm Duy Nghĩa (2009) Luật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh
luận Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia
Hagrave Nội
70 Phạm Duy Nghĩa (2010) Luật về mua baacuten doanh nghiệp bigravenh luận ngắn từ
goacutec nhigraven quản trị cocircng ty Tạp chiacute nghiecircn cứu lập phaacutep số 10 (171) thaacuteng
52010 tr 46 - 49
71 Lecirc Thanh Phong (2004) Tigravem hiểu về cocircng ty hợp danh trong phaacutep luật Việt
Nam vagrave Cộng hogravea Phaacutep Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 10 (151) năm
2004 tr 34 - 37
72 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Phạm Duy Nghĩa (đồng chủ biecircn 2001) Giaacuteo trigravenh Luật
kinh tế Việt Nam Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản
ĐHQG Hagrave Nội taacutei bản lần thứ 3
73 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Lecirc Minh Toagraven Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang (2006)
Luật Kinh tế Việt Nam Nhagrave xuất bản chiacutenh trị quốc gia
74 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc
75 Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven (đồng chủ biecircn) Bugravei Nguyecircn Khaacutenh
(2007) Phaacutep luật về kinh doanh Nhagrave xuất bản Bƣu điện tập 1
168
76 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Việt Nam Viện
Đại học Mở Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
77 Lecirc Minh Phiếu (2006) Caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến ở Phaacutep Tạp chiacute
khoa học Phaacutep lyacute số 5(36)2006 tr 46 - 55
78 Ngocirc Văn Tăng Phƣớc (2009) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc tr 157 - 172
79 Quốc hội (1995) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
80 Quốc hội (2005) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
81 Quốc hội (2008) Luật Ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Hagrave Nội
82 Quốc hội (1990) Luật Cocircng ty Hagrave Nội
83 Quốc hội (2006) Luật Chứng khoaacuten 2006 (đatilde được sửa đổi bổ sung năm
2010) Hagrave Nội
84 Quốc hội (1990) Luật Doanh nghiệp tư nhacircn Hagrave Nội
85 Quốc hội (1999) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
86 Quốc hội (2005) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
87 Quốc hội (2009) Luật Doanh nghiệp năm 2005 (đatilde được sửa đổi bổ sung
năm 2009) Hagrave Nội
88 Quốc hội (2005) Luật Đầu tư Hagrave Nội
89 Quốc hội (2013) Luật Hiến phaacutep Hagrave Nội
90 Quốc hội (1994) Luật Phaacute sản doanh nghiệp Hagrave Nội
91 Quốc hội (2004) Luật Phaacute sản Hagrave Nội
92 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 (đatilde được sửa đổi bổ
sung năm 2012) Hagrave Nội
93 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Hagrave Nội
169
94 Quốc hội (2005) Luật Thương mại Hagrave Nội
95 Mai Hồng Quỳ (2012) Một số vấn đề về tự do kinh doanh vagrave tự do hợp đồng
ở Việt Nam Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22012 tr 3 - 9
96 Nguyễn Quốc Sỹ Nguyễn Văn Nocircng (2009) Luật Kinh doanh Việt Nam
Nhagrave xuất bản ĐHQG thagravenh phố Hồ Chiacute Minh tr 43 - 50
97 Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn 2008) Bagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005
Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật tr 253 - 280
98 Lecirc Minh Tacircm (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận nhagrave nước vagrave phaacutep luật
Trƣờng đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an nhacircn dacircn
99 Lecirc Thị Thanh (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế Học viện Tagravei
chiacutenh Nhagrave xuất bản Tagravei chiacutenh
100 Phạm Thị Giang Thu (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Luật chứng khoaacuten
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
101 Bugravei Anh Thủy (chủ biecircn 2012) Nguyễn Đăng Phuacute Nguyễn Thị Vacircn
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
102 Nguyễn Thị Thanh Thủy (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh
tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
103 Nguyễn Hợp Toagraven (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế
Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn taacutei bản lần thứ ba Nhagrave xuất bản Đại
học Kinh tế quốc dacircn
104 Tổng cục Thống kecirc (2010) Doanh nghiệp Việt Nam 9 năm đầu thế kỷ
21 Nhagrave xuất bản Thống kecirc Hagrave Nội
105 Văn Thiệu (2002) Vigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sống
Tạp chiacute Phaacutep lyacute số 42002 tr 6 - 7
170
106 Đỗ Thị Kim Tiecircn (2013) Hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật bảo đảm
quyền bigravenh đẳng doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
9 (258) năm 2013 tr 39 - 43
107 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập I
108 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập II
109 Lecirc Tagravei Triển (1959) Luật Thương mại toaacutet yếu Quyển thứ 2 Bộ quốc
gia giaacuteo dục xuất bản
110 Lecirc Tagravei Triển Nguyện Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1972) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển I
111 Lecirc Tagravei Triển Nguyễn Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1973) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển II
112 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2001) Phaacutep lệnh luật sư Hagrave Nội
113 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2003) Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức
Hagrave Nội
114 Đagraveo Triacute Uacutec (chủ biecircn 2002) Bước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại
Mỹ Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội
115 Nguyễn Thị Thu Vacircn (1998) Một số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật về cocircng ty ở Việt Nam hiện nay Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
116 Văn phograveng quốc hội (2007) Việt Nam gia nhập WTO thuận lợi
thaacutech thức vagrave vai trograve của Quốc hội saacutech tham khảo Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
117 Nguyễn Cửu Việt (chủ biecircn 2004) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về nhagrave
nước vagrave phaacutep luật Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại
học Quốc gia Hagrave Nội
171
118 Vũ Đặng Hải Yến (2004) Hướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến
cocircng ty hợp danh ở Việt Nam hiện nay Tạp chiacute Luật học số 32004 tr59-64
TIẾNG ANH
119 Keith Abbott Norman Pendlebury Kevin Wardman (2007) Business
Law 8th
edition South-Western pp 343 - 349
120 A James Barner Terry Morehead Dworkin Eric L Richards (2000)
Law for business seventh edition Irwin McGraw-Hill
121 David L Baumer JC Poindexter (2004) Legal environment of
business in the information age McGraw-Hill Irwin pp 438 - 453
122 Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order 2009
explanatory document Department for business Enterprise amp Regulatory
Reform pp 1 - 43
123 Gordon W Brown Paul A Sukys (1997) Business law with UCC
applications ninth edition MC Graw-Hill
124 China (2006) Partnership Enterprise Law of the People`s Republic of
China (Amended in 2006)
125 Lawrence S Clark Robert J Allberts Peter D Kinder (1994) ldquoLaw
and business the regulatory environmentrdquo fourth edition McGraw-Hill Inc
pp 395 - 407
126 Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd Jery W Morehead
(1996) ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo tenth edition
McGraw-Hill Inc pp 233 - 238
127 England (2000) Limited Liability Partnership Act
172
128 Charles Fuller (editor) (1995) The Entrepreneur magazine small
business advisor John Wiley amp Sons Inc
129 Higgins Fletcher (1991) The Law of Partnership in Australia and
New Zealand sixth edition The law book company limited
130 Japan (1911) The Commecial Code of Japan Yang Yin Hang The
Boston book company 1911 Boston USA
131 Japan (2006) Companies Act
132 Marianne M Jennings (2006) Business its legal Ethical and global
environment seventh edition Thomson West pp 851 - 855
133 Elliot I Klayman John W Bagby Nan S Ellis (1994) Irwinrsquos
Business law concepts analysis perspectives Irwin Sydney Australia pp
796 - 817
134 Lao (2005) The law of Enterprises
135 Richard A Man Barry S Roberts (2008) Business Law and the
Regulation of Business ninth edition Thomson West
136 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Micheal J
Phillips Arlen W Langvardt (2001) Business law and the regulatory
environment concepts and cases eleventh edition McGraw-Hill Irwin pp
841 - 852
137 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Arlen W
Langvardt (2007) Business law the ethical global and e - commerce
environment 13th
edition McGraw-Hill Irwin pp 952 - 962
138 Pham Duy Nghia (2002) Vietnamese business law in transition Nhagrave
xuất bản Thế giới
139 Singapore (2008) Limited Partnerships Act
173
140 Barbara CS Shea Jennifer Haupt (1995) Entrepreneur magazine
small business legal guide John Wiley amp Sons Inc
141 Thailand (1992) The Thailand Civil and Commercial code
142 Usa (1997) The Uniform Partnership Act
143 Usa (2001) Uniform Limited Partnership Act
144 Bruce Welling Lionel Smith Leonard I Rotman (2010) Canadian
Corporate law Cases Notes amp Materials 4th
edition Lexis Nexis pp 1-57
145 Douglas Whitman John William Gergacz (1994) The legal and
social environment of business fourth edition McGraw-Hill pp373-376
TAgraveI LIỆU TIgraveM KIẾM TỪ INTERNET
146 Phan Thị Thagravenh Dƣơng (2003) Một số vấn đề về hoagraven thiện phaacutep luật
thuế thu nhập doanh nghiệp Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22003 truy cập
ngagravey 29112013 luacutec 131 PM nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=221tc2003so1htplttndnampcatid=92ctc20032ampItemid=106
147 Baacuteo Hagrave Nội mới (2014) Bổ sung 57 Điều mới trong dự luật doanh
nghiệp sửa đổi nguồn httphanoimoicomvnTin-tucThuong-hieu-
DN684752bo-sung-57-dieu-moi-trong-du-luat-doanh-nghiep-sua-doi truy
cập ngagravey 2872014 luacutec 224 PM
148 Law School Resources Agency amp Partnership Outlines
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm truy cập ngagravey
3042013 luacutec 813 PM
149 Lƣợc sử Việt Nam toacutem tắt (2013) nguồn
httpwwwlichsuvietnaminfoindexphpoption=com_contentampview=article
ampid=2ampItemid=25 truy cập 27122013 luacutec 102 PM
174
150 Jean Murray (US Business Law Taxes) Limited Partnerships
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm truy cập ngagravey
0292013 luacutec 1150 AM
151 Jean Murray (US Business Law Taxes) What are the Different
Types of Partnerships truy cập ngagravey 01102013 luacutec 1158 AM
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm
152 Phạm Duy Nghĩa (2006) Giấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo
luật chung Luật Doanh nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật
Cocircng ty 2005 của CHND Trung Hoa nguồn
httpthongtinphapluatdansueduvn20090910giE1BAA5c-
mC6A1-nE1BBADa-triE1BB87u-doanh-
nghiE1BB87p-v-mE1BB99t-dE1BAA1o-
luE1BAADt-chung-luE1BAADt-doanh-nghiE1BB87p-
2005-tE1BBAB-mE1BB99t-gc-nhig truy cập ngagravey 0292013
luacutec 316 PM
153 Alan Phan (2012) Muốn khuyến khiacutech đầu tư phải củng cố niềm tin
nguồn httpkinhdoanhvnexpressnettin-tucvi-mots-alan-phan-muon-
khuyen-khich-dau-tu-phai-cung-co-niem-tin-2719761html đăng tải ngagravey
752012 1836 truy cập ngagravey 5122013 luacutec 145 PM
154 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (2001) Luật kinh tế - Mấy kinh nghiệm vagrave bagravei học
từ nước ngoagravei Tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute Số 012001 nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=54tc2001so1lktknampcatid=27ctc20011ampItemid=62 truy cập
ngagravey 28112013 luacutec 1610 PM
155 QuickMBA (2013) Limited Partnership nguồn
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited truy cập ngagravey
2742013 luacutec 640 PM
175
156 Quốc hội - Văn phograveng Quốc hội Dự thảo online Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) nguồn
httpduthaoonlinequochoivnDuThaoListsDT_DUTHAO_LUATView_D
etailaspxItemID=753ampTabIndex=1ampLanID=922 truy cập ngagravey
2772014 luacutec 920 AM
157 Residual-rewards (2013) Limited Partherships nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml truy cập ngagravey
05122013 luacutec 359 PM
158 Trang Thu (2011) Khocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh cocircng ty hợp danh
truy cập ngagravey 3092013 luacutec 1202 PM nguồn
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595
159 Phạm Thế Vinh (2009) Higravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần thiết
phải quy định cụ thể truy cập ngagravey 01102013 luacutec 437 PM
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml
160 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2013) Baacuteo caacuteo
ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005 nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx truy
cập ngagravey 09122013 luacutec 243 PM
161 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2014) Dự thảo
(3) Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) nguồn
httpvibonlinecomvnDuthao1511DU-THAO-3-LUAT-DOANH-
NGHIEP-SUA-DOIaspx truy cập ngagravey 2672014 luacutec 400 PM
162 Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam Một số vấn đề sửa
đổi luật doanh nghiệp nguồn httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-
Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-luat-doanh-nghiep-7359html truy cập
2772014 950 AM
176
163 Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng - Cổng thocircng tin kinh tế
Việt Nam (2010) Phaacutet triển Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa ở Việt Nam truy cập
2332013 luacutec 1910 PM httpwwwvneporgvnvi-vnCac-loai-hinh-
doanh-nghiepPhat-trien-Doanh-nghiep-nho-va-vua-o-Viet-Namhtml
164 Wikipedia (2013) Partnership Hong Kong - Limited Partnership
truy cập ngagravey 3042013 luacutec 132 PM nguồn
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Part
nership
165 WTO - Tổ chức thƣơng mại thế giới (2013) Principles of the trading
system truy cập ngagravey 25122013 luacutec 923AM nguồn
httpwwwwtoorgenglishthewto_ewhatis_etif_efact2_ehtm
166 999 doanh nghiệp Việt Nam lagravehellip siecircu nhỏ (2014) nguồn
httpdantricomvnkinh-doanh999-doanh-nghiep-viet-nam-la-sieu-nho-
868243htm truy cập 2842014 luacutec 417PM
177
PHỤ LỤC 1
Số liệu tổng số cocircng ty tại Hoa Kỳ năm 2006 (nguồn Richard A Man Barry
S Roberts (2008) Business Law and the Regulation of Business ninth edition
Thomson West p 608)
Chuyển đổi thagravenh đơn vị tiacutenh theo tỷ lệ
Sole Proprietorships 17905000
Partnerships 1339000
Limited Liability Companies 719000
Corporations 5045000
Totals 25008000
Sole Proprietorships 7160
Partnerships 535
Limited Liability Companies 287
Corporations 2018
Totals 100
178
PHỤ LỤC 2
Tốc độ phaacutet triển của caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam
giai đoạn 2006 - 2010
Nguồn Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ - Ban soạn thảo dự aacuten Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) Baacuteo caacuteo tổng kết thi hagravenh Luật doanh nghiệp 2005 Hagrave Nội 82013
(ldquoCocircng ty hợp danh tại Việt Nam chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty
năm 2010rdquo tr 10)
179
PHỤ LỤC 3
Số lƣợng cocircng ty hợp danh hữu hạn tại Anh Wales vagrave Scotland
từ năm 1997 đến năm 2008
(Nguồn Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order
2009 explanatory document Department for business
Enterprise amp Regulatory Reform p 3)
Caacutec con số đƣợc cocircng bố mới nhất tại Vƣơng quốc Anh lagrave khoảng 15600
cocircng ty hợp danh hữu hạn Điều đoacute cho thấy rằng đatilde coacute 10142 cocircng ty hợp danh
hữu hạn đăng kyacute tại Anh vagrave xứ Wales vagrave 5447 đăng kyacute tại Scotland Vagrave khoảng 40
cocircng ty hợp danh hữu hạn đatilde đƣợc đăng kyacute ở Bắc Ireland
180
PHỤ LỤC 4
Một số nội dung của Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung
năm 2009) coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 8 Quyền của doanh nghiệp
1 Tự chủ kinh doanh chủ động lựa chọn ngagravenh nghề địa bagraven higravenh thức kinh
doanh đầu tƣ chủ động mở rộng quy mocirc vagrave ngagravenh nghề kinh doanh đƣợc Nhagrave
nƣớc khuyến khiacutech ƣu đatildei vagrave tạo điều kiện thuận lợi tham gia sản xuất cung ứng
sản phẩm dịch vụ cocircng iacutech
2 Lựa chọn higravenh thức phƣơng thức huy động phacircn bổ vagrave sử dụng vốn
3 Chủ động tigravem kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng vagrave kyacute kết hợp đồng
4 Kinh doanh xuất khẩu nhập khẩu
5 Tuyển dụng thuecirc vagrave sử dụng lao động theo yecircu cầu kinh doanh
6 Chủ động ứng dụng khoa học cocircng nghệ hiện đại để nacircng cao hiệu quả kinh
doanh vagrave khả năng cạnh tranh
7 Tự chủ quyết định caacutec cocircng việc kinh doanh vagrave quan hệ nội bộ
8 Chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của doanh nghiệp
9 Từ chối mọi yecircu cầu cung cấp caacutec nguồn lực khocircng đƣợc phaacutep luật quy định
10 Khiếu nại tố caacuteo theo quy định của phaacutep luật về khiếu nại tố caacuteo
11 Trực tiếp hoặc thocircng qua ngƣời đại diện theo uỷ quyền tham gia tố tụng theo
quy định của phaacutep luật
12 Caacutec quyền khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 9 Nghĩa vụ của doanh nghiệp
1 Hoạt động kinh doanh theo đuacuteng ngagravenh nghề đatilde ghi trong Giấy chứng nhận đăng
kyacute kinh doanh bảo đảm điều kiện kinh doanh theo quy định của phaacutep luật khi kinh
doanh ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
181
2 Tổ chức cocircng taacutec kế toaacuten lập vagrave nộp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh trung thực chiacutenh xaacutec
đuacuteng thời hạn theo quy định của phaacutep luật về kế toaacuten
3 Đăng kyacute matilde số thuế kecirc khai thuế nộp thuế vagrave thực hiện caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
khaacutec theo quy định của phaacutep luật
4 Bảo đảm quyền lợi iacutech của ngƣời lao động theo quy định của phaacutep luật về lao
động thực hiện chế độ bảo hiểm xatilde hội bảo hiểm y tế vagrave bảo hiểm khaacutec cho ngƣời
lao động theo quy định của phaacutep luật về bảo hiểm
5 Bảo đảm vagrave chịu traacutech nhiệm về chất lƣợng hagraveng hoaacute dịch vụ theo tiecircu chuẩn đatilde
đăng kyacute hoặc cocircng bố
6 Thực hiện chế độ thống kecirc theo quy định của phaacutep luật về thống kecirc định kỳ baacuteo
caacuteo đầy đủ caacutec thocircng tin về doanh nghiệp tigravenh higravenh tagravei chiacutenh của doanh nghiệp với
cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền theo mẫu quy định khi phaacutet hiện caacutec thocircng tin đatilde
kecirc khai hoặc baacuteo caacuteo thiếu chiacutenh xaacutec chƣa đầy đủ thigrave phải kịp thời sửa đổi bổ sung
caacutec thocircng tin đoacute
7 Tuacircn thủ quy định của phaacutep luật về quốc phograveng an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
bảo vệ tagravei nguyecircn mocirci trƣờng bảo vệ di tiacutech lịch sử văn hoaacute danh lam thắng cảnh
8 Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của phaacutep luật
hellip
Điều 13 Quyền thagravenh lập goacutep vốn mua cổ phần vagrave quản lyacute doanh nghiệp
1 Tổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ chức caacute nhacircn nƣớc ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave
quản lyacute doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng hợp quy
định tại khoản 2 Điều nagravey
2 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp
tại Việt Nam
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc để thagravenh lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị
b) Caacuten bộ cocircng chức theo quy định của phaacutep luật về caacuten bộ cocircng chức
182
c) Sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn chuyecircn nghiệp cocircng nhacircn quốc phograveng trong caacutec
cơ quan đơn vị thuộc Quacircn đội nhacircn dacircn Việt Nam sĩ quan hạ sĩ quan chuyecircn
nghiệp trong caacutec cơ quan đơn vị thuộc Cocircng an nhacircn dacircn Việt Nam
d) Caacuten bộ latildenh đạo quản lyacute nghiệp vụ trong caacutec doanh nghiệp 100 vốn sở hữu
nhagrave nƣớc trừ những ngƣời đƣợc cử lagravem đại diện theo uỷ quyền để quản lyacute phần vốn
goacutep của Nhagrave nƣớc tại doanh nghiệp khaacutec
đ) Ngƣời chƣa thagravenh niecircn ngƣời bị hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc bị mất
năng lực hagravenh vi dacircn sự
e) Ngƣời đang chấp hagravenh higravenh phạt tugrave hoặc đang bị Toagrave aacuten cấm kinh doanh
g) Caacutec trƣờng hợp khaacutec theo quy định của phaacutep luật về phaacute sản
3 Tổ chức caacute nhacircn coacute quyền mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn vagraveo cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng
hợp quy định tại khoản 4 Điều nagravey
4 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn
vagraveo cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp để thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị migravenh
b) Caacutec đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp theo quy định của phaacutep
luật về caacuten bộ cocircng chức
hellip
Điều 17 Hồ sơ đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Giấy đề nghị đăng kyacute kinh doanh theo mẫu thống nhất do cơ quan đăng kyacute kinh
doanh coacute thẩm quyền quy định
2 Dự thảo Điều lệ cocircng ty
3 Danh saacutech thagravenh viecircn bản sao Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc chứng
thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của mỗi thagravenh viecircn
4 Văn bản xaacutec nhận vốn phaacutep định của cơ quan tổ chức coacute thẩm quyền đối với
cocircng ty hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute
vốn phaacutep định
183
5 Chứng chỉ hagravenh nghề của thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacute nhacircn khaacutec đối với cocircng ty
hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute chứng chỉ
hagravenh nghề
hellip
Điều 130 Cocircng ty hợp danh
1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute
a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dƣới một tecircn chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của
migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty
2 Cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey đƣợc cấp Giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp danh khocircng đƣợc phaacutet hagravenh bất kỳ loại chứng khoaacuten nagraveo
Điều 131 Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
1 Thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn nhƣ
đatilde cam kết
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết gacircy thiệt hại
cho cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại cho cocircng ty
3 Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết
thigrave số vốn chƣa goacutep đủ đƣợc coi lagrave khoản nợ của thagravenh viecircn đoacute đối với cocircng ty
trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn coacute liecircn quan coacute thể bị khai trừ khỏi cocircng
ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
4 Tại thời điểm goacutep đủ vốn nhƣ đatilde cam kết thagravenh viecircn đƣợc cấp giấy chứng nhận
phần vốn goacutep Giấy chứng nhận phần vốn goacutep phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh của cocircng ty
b) Số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
184
c) Vốn điều lệ của cocircng ty
d) Tecircn địa chỉ thƣờng truacute quốc tịch số Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc
chứng thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của thagravenh viecircn loại thagravenh viecircn
đ) Giaacute trị phần vốn goacutep vagrave loại tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn
e) Số vagrave ngagravey cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
g) Quyền vagrave nghĩa vụ của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep
h) Họ tecircn chữ kyacute của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep vagrave của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
5 Trƣờng hợp giấy chứng nhận phần vốn goacutep bị mất bị raacutech bị chaacutey hoặc bị tiecircu
huỷ dƣới higravenh thức khaacutec thagravenh viecircn đƣợc cấp lại giấy chứng nhận phần vốn goacutep
Điều 132 Tagravei sản của cocircng ty hợp danh
1 Tagravei sản goacutep vốn của caacutec thagravenh viecircn đatilde đƣợc chuyển quyền sở hữu cho cocircng ty
2 Tagravei sản tạo lập đƣợc mang tecircn cocircng ty
3 Tagravei sản thu đƣợc từ hoạt động kinh doanh do caacutec thagravenh viecircn hợp danh thực hiện
nhacircn danh cocircng ty vagrave từ caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde
đăng kyacute của cocircng ty do caacutec thagravenh viecircn hợp danh nhacircn danh caacute nhacircn thực hiện
4 Caacutec tagravei sản khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 133 Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn
hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec trừ trƣờng hợp đƣợc sự nhất triacute của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh cograven lại
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty đoacute để tƣ
lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ chức caacute nhacircn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn
goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh cograven lại
Điều 134 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec quyền sau đacircy
185
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty mỗi thagravenh viecircn
hợp danh coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu biểu quyết khaacutec quy định tại
Điều lệ cocircng ty
b) Nhacircn danh cocircng ty tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh
doanh đatilde đăng kyacute đagravem phaacuten vagrave kyacute kết hợp đồng thoả thuận hoặc giao ƣớc với
những điều kiện magrave thagravenh viecircn hợp danh đoacute cho lagrave coacute lợi nhất cho cocircng ty
c) Sử dụng con dấu tagravei sản của cocircng ty để hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
kinh doanh đatilde đăng kyacute nếu ứng trƣớc tiền của migravenh để thực hiện cocircng việc kinh
doanh của cocircng ty thigrave coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoagraven trả lại cả số tiền gốc vagrave latildei
theo latildei suất thị trƣờng trecircn số tiền gốc đatilde ứng trƣớc
d) Yecircu cầu cocircng ty bugrave đắp thiệt hại từ hoạt động kinh doanh trong thẩm quyền nếu
thiệt hại đoacute xảy ra khocircng phải do sai soacutet caacute nhacircn của chiacutenh thagravenh viecircn đoacute
đ) Yecircu cầu cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh
doanh của cocircng ty kiểm tra tagravei sản sổ kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất
cứ khi nagraveo nếu xeacutet thấy cần thiết
e) Đƣợc chia lợi nhuận tƣơng ứng với tỷ lệ vốn goacutep hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty
g) Khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại theo
tỷ lệ goacutep vốn vagraveo cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định một tỷ lệ khaacutec
h) Trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave
ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn đƣợc hƣởng phần giaacute trị tagravei sản tại cocircng ty sau khi đatilde
trừ đi phần nợ thuộc traacutech nhiệm của thagravenh viecircn đoacute Ngƣời thừa kế coacute thể trở thagravenh
thagravenh viecircn hợp danh nếu đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
i) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave thực hiện cocircng việc kinh doanh một caacutech trung thực cẩn
trọng vagrave tốt nhất bảo đảm lợi iacutech hợp phaacutep tối đa cho cocircng ty vagrave tất cả thagravenh viecircn
b) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave hoạt động kinh doanh của cocircng ty theo đuacuteng quy định của
phaacutep luật Điều lệ cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn nếu lagravem traacutei quy
186
định tại điểm nagravey gacircy thiệt hại cho cocircng ty thigrave phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng
thiệt hại
c) Khocircng đƣợc sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tƣ lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ
chức caacute nhacircn khaacutec
d) Hoagraven trả cho cocircng ty số tiền tagravei sản đatilde nhận vagrave bồi thƣờng thiệt hại gacircy ra đối
với cocircng ty trong trƣờng hợp nhacircn danh cocircng ty nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec để nhận tiền hoặc tagravei sản khaacutec từ hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
đatilde đăng kyacute của cocircng ty magrave khocircng đem nộp cho cocircng ty
đ) Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của
cocircng ty khocircng đủ để trang trải số nợ của cocircng ty
e) Chịu lỗ tƣơng ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty trong trƣờng hợp cocircng ty kinh doanh bị lỗ
g) Định kỳ hagraveng thaacuteng baacuteo caacuteo trung thực chiacutenh xaacutec bằng văn bản tigravenh higravenh vagrave kết
quả kinh doanh của migravenh với cocircng ty cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả
kinh doanh của migravenh cho thagravenh viecircn coacute yecircu cầu
h) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 135 Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn hợp danh lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định khaacutec
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn để thảo
luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty Thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập
họp phải chuẩn bị nội dung chƣơng trigravenh vagrave tagravei liệu họp
3 Hội đồng thagravenh viecircn coacute quyền quyết định tất cả cocircng việc kinh doanh của cocircng
ty Nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định thigrave quyết định caacutec vấn đề sau đacircy phải đƣợc
iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận
a) Phƣơng hƣớng phaacutet triển cocircng ty
b) Sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty
c) Tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh mới
187
d) Chấp nhận thagravenh viecircn hợp danh ruacutet khỏi cocircng ty hoặc quyết định khai trừ thagravenh viecircn
đ) Quyết định dự aacuten đầu tƣ
e) Quyết định việc vay vagrave huy động vốn dƣới higravenh thức khaacutec cho vay với giaacute trị
bằng hoặc lớn hơn 50 vốn điều lệ của cocircng ty trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy
định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
g) Quyết định mua baacuten tagravei sản coacute giaacute trị bằng hoặc lớn hơn vốn điều lệ của cocircng ty
trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
h) Quyết định thocircng qua baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm tổng số lợi nhuận đƣợc chia
vagrave số lợi nhuận chia cho từng thagravenh viecircn
i) Quyết định giải thể cocircng ty
4 Quyết định về caacutec vấn đề khaacutec khocircng quy định tại khoản 3 Điều nagravey đƣợc thocircng
qua nếu đƣợc iacutet nhất hai phần ba tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận tỷ lệ cụ
thể do Điều lệ cocircng ty quy định
5 Quyền tham gia biểu quyết của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện theo quy định
của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 136 Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
1 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn coacute thể triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn khi xeacutet
thấy cần thiết hoặc theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh Trƣờng hợp Chủ tịch Hội
đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập họp theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh thigrave thagravenh
viecircn đoacute triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
2 Thocircng baacuteo mời họp coacute thể bằng giấy mời điện thoại fax telex hoặc caacutec phƣơng
tiện điện tử khaacutec Thocircng baacuteo mời họp phải necircu rotilde mục điacutech yecircu cầu vagrave nội dung
họp chƣơng trigravenh vagrave địa điểm họp tecircn thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp
Caacutec tagravei liệu thảo luận đƣợc sử dụng để quyết định caacutec vấn đề quy định tại khoản 3
Điều 135 của Luật nagravey phải đƣợc gửi trƣớc đến tất cả thagravenh viecircn thời hạn gửi trƣớc
do Điều lệ cocircng ty quy định
3 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp chủ toạ cuộc
họp Cuộc họp của Hội đồng thagravenh viecircn phải đƣợc ghi vagraveo sổ biecircn bản của cocircng ty
Nội dung biecircn bản phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau đacircy
188
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
nơi đăng kyacute kinh doanh
b) Mục điacutech chƣơng trigravenh vagrave nội dung họp
c) Thời gian địa điểm họp
d) Họ tecircn chủ toạ thagravenh viecircn dự họp
đ) Caacutec yacute kiến của thagravenh viecircn dự họp
e) Caacutec quyết định đƣợc thocircng qua số thagravenh viecircn chấp thuận vagrave nội dung cơ bản của
caacutec quyết định đoacute
g) Họ tecircn chữ kyacute của caacutec thagravenh viecircn dự họp
Điều 137 Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh
hoạt động kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp
danh trong thực hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực
đối với becircn thứ ba khi ngƣời đoacute đƣợc biết về hạn chế đoacute
2 Trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn
cocircng nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
Khi một số hoặc tất cả thagravenh viecircn hợp danh cugraveng thực hiện một số cocircng việc kinh
doanh thigrave quyết định đƣợc thocircng qua theo nguyecircn tắc đa số
Hoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt động kinh doanh
caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng thuộc traacutech nhiệm
của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn cograven lại chấp thuận
3 Cocircng ty coacute thể mở một hoặc một số tagravei khoản tại ngacircn hagraveng Hội đồng thagravenh viecircn
chỉ định thagravenh viecircn đƣợc uỷ quyền gửi vagrave ruacutet tiền từ caacutec tagravei khoản đoacute
4 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốc coacute caacutec nhiệm vụ sau
a) Quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty với tƣ caacutech lagrave
thagravenh viecircn hợp danh
b) Triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc nghị quyết
của của Hội đồng thagravenh viecircn
189
c) Phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh kyacute caacutec
quyết định về quy chế nội quy vagrave caacutec cocircng việc tổ chức nội bộ khaacutec của cocircng ty
d) Tổ chức sắp xếp lƣu giữ đầy đủ vagrave trung thực sổ kế toaacuten hoaacute đơn chứng từ vagrave
caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty theo quy định của phaacutep luật
đ) Đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện cho cocircng ty
với tƣ caacutech lagrave bị đơn hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại
hoặc caacutec tranh chấp khaacutec
e) Caacutec nhiệm vụ khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
Điều 138 Chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
1 Tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Tự nguyện ruacutet vốn khỏi cocircng ty
b) Chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết
c) Bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave mất tiacutech hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc mất năng
lực hagravenh vi dacircn sự
d) Bị khai trừ khỏi cocircng ty
đ) Caacutec trƣờng hợp khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền ruacutet vốn khỏi cocircng ty nếu đƣợc Hội đồng thagravenh
viecircn chấp thuận Trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn muốn ruacutet vốn khỏi cocircng ty phải
thocircng baacuteo bằng văn bản yecircu cầu ruacutet vốn chậm nhất saacuteu thaacuteng trƣớc ngagravey ruacutet vốn
chỉ đƣợc ruacutet vốn vagraveo thời điểm kết thuacutec năm tagravei chiacutenh vagrave baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh của năm
tagravei chiacutenh đoacute đatilde đƣợc thocircng qua
3 Thagravenh viecircn hợp danh bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Khocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn nhƣ đatilde cam kết sau khi cocircng ty
đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hai
b) Vi phạm quy định tại Điều 133 của Luật nagravey
c) Tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh khocircng trung thực khocircng cẩn trọng hoặc coacute hagravenh
vi khocircng thiacutech hợp khaacutec gacircy thiệt hại nghiecircm trọng đến lợi iacutech của cocircng ty vagrave caacutec
thagravenh viecircn khaacutec
d) Khocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
190
4 Trong trƣờng hợp chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn bị hạn chế hoặc bị
mất năng lực hagravenh vi dacircn sự thigrave phần vốn goacutep của thagravenh viecircn đoacute đƣợc hoagraven trả cocircng
bằng vagrave thoả đaacuteng
5 Trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
quy định tại điểm a vagrave điểm d khoản 1 Điều nagravey thigrave ngƣời đoacute vẫn phải liecircn đới chịu
traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
6 Sau khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đatilde đƣợc
sử dụng lagravem thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa
kế ngƣời đại diện theo phaacutep luật của họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử
dụng tecircn đoacute
Điều 139 Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
1 Cocircng ty coacute thể tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới của cocircng ty phải đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
2 Thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam kết goacutep
vagraveo cocircng ty trong thời hạn mƣời lăm ngagravey kể từ ngagravey đƣợc chấp thuận trừ trƣờng
hợp Hội đồng thagravenh viecircn quyết định thời hạn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trừ trƣờng
hợp thagravenh viecircn đoacute vagrave caacutec thagravenh viecircn cograven lại coacute thoả thuận khaacutec
Điều 140 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
1 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền sau đacircy
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi
bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute
liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
b) Đƣợc chia lợi nhuận hằng năm tƣơng ứng tỷ lệ vốn goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty
c) Đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm của cocircng ty coacute quyền yecircu cầu Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy đủ vagrave trung thực caacutec
191
thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem xeacutet sổ kế toaacuten sổ
biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
d) Chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec
đ) Nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh ngƣời khaacutec tiến hagravenh kinh doanh caacutec ngagravenh
nghề đatilde đăng kyacute của cocircng ty
e) Định đoạt phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng cho thế chấp cầm
cố vagrave caacutec higravenh thức khaacutec theo quy định của phaacutep luật vagrave Điều lệ cocircng ty trƣờng hợp
chết hoặc bị Toagrave tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave ngƣời thừa kế thay thế thagravenh viecircn đatilde chết
trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty
g) Đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ vốn
goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản
h) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde cam kết goacutep
b) Khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng đƣợc tiến hagravenh cocircng việc kinh
doanh nhacircn danh cocircng ty
c) Tuacircn thủ Điều lệ nội quy cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
d) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
192
PHỤ LỤC 5
Một số nội dung của Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 về
Hướng dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp
coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 7 Ngagravenh nghề cấm kinh doanh
1 Danh mục ngagravenh nghề cấm kinh doanh gồm
a) Kinh doanh vũ khiacute quacircn dụng trang thiết bị kỹ thuật khiacute tagravei phƣơng tiện chuyecircn
dugraveng quacircn sự cocircng an quacircn trang (bao gồm cả phugrave hiệu cấp hiệu quacircn hiệu của
quacircn đội cocircng an) quacircn dụng cho lực lƣợng vũ trang linh kiện bộ phận phụ tugraveng
vật tƣ vagrave trang thiết bị đặc chủng cocircng nghệ chuyecircn dugraveng chế tạo chuacuteng
b) Kinh doanh chất ma tuacutey caacutec loại
c) Kinh doanh hoacutea chất bảng 1 (theo Cocircng ƣớc quốc tế)
d) Kinh doanh caacutec sản phẩm văn hoacutea phản động đồi trụy mecirc tiacuten dị đoan hoặc coacute
hại tới giaacuteo dục thẩm mỹ nhacircn caacutech
đ) Kinh doanh caacutec loại phaacuteo
e) Kinh doanh caacutec loại đồ chơi trograve chơi nguy hiểm đồ chơi trograve chơi coacute hại tới giaacuteo
dục nhacircn caacutech vagrave sức khoẻ của trẻ em hoặc tới an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
g) Kinh doanh caacutec loại thực vật động vật hoang datilde gồm cả vật sống vagrave caacutec bộ phận
của chuacuteng đatilde đƣợc chế biến thuộc Danh mục điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave
thagravenh viecircn quy định vagrave caacutec loại thực vật động vật quyacute hiếm thuộc danh mục cấm
khai thaacutec sử dụng
h) Kinh doanh mại dacircm tổ chức mại dacircm mua baacuten ngƣời
i) Kinh doanh dịch vụ tổ chức đaacutenh bạc gaacute bạc traacutei pheacutep dƣới mọi higravenh thức
k) Kinh doanh dịch vụ điều tra biacute mật xacircm phạm lợi iacutech của Nhagrave nƣớc quyền vagrave lợi
iacutech hợp phaacutep của tổ chức cocircng dacircn
l) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới kết hocircn coacute yếu tố nƣớc ngoagravei
193
m) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới nhận cha mẹ con nuocirci nuocirci con nuocirci coacute yếu tố
nƣớc ngoagravei
n) Kinh doanh caacutec loại phế liệu nhập khẩu gacircy ocirc nhiễm mocirci trƣờng
o) Kinh doanh caacutec loại sản phẩm hagraveng hoacutea vagrave thiết bị cấm lƣu hagravenh cấm sử dụng
hoặc chƣa đƣợc pheacutep lƣu hagravenh vagravehoặc sử dụng tại Việt Nam
p) Caacutec ngagravenh nghề cấm kinh doanh khaacutec đƣợc quy định tại caacutec luật phaacutep lệnh vagrave
nghị định chuyecircn ngagravenh
2 Việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề quy định tại khoản 1 Điều nagravey trong một số
trƣờng hợp đặc biệt aacutep dụng theo quy định của caacutec luật phaacutep lệnh hoặc nghị định
chuyecircn ngagravenh liecircn quan
Điều 8 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh
1 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh aacutep dụng theo caacutec
quy định của caacutec luật phaacutep lệnh nghị định chuyecircn ngagravenh hoặc quyết định coacute liecircn
quan của Thủ tƣớng Chiacutenh phủ (sau đacircy gọi chung lagrave phaacutep luật chuyecircn ngagravenh)
2 Điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức
a) Giấy pheacutep kinh doanh
b) Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh
c) Chứng chỉ hagravenh nghề
d) Chứng nhận bảo hiểm traacutech nhiệm nghề nghiệp
đ) Xaacutec nhận vốn phaacutep định
e) Chấp thuận khaacutec của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
g) Caacutec yecircu cầu khaacutec magrave doanh nghiệp phải thực hiện hoặc phải coacute mới đƣợc quyền
kinh doanh ngagravenh nghề đoacute magrave khocircng cần xaacutec nhận chấp thuận dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
3 Caacutec quy định về loại ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh
doanh đối với ngagravenh nghề đoacute tại caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật khaacutec ngoagravei caacutec
loại văn bản quy phạm phaacutep luật đatilde necircu tại khoản 1 Điều nagravey đều khocircng coacute hiệu lực
thi hagravenh
hellip
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HAgrave NỘI
KHOA LUẬT
------amp------
NGUYỄN VINH HƢNG
XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT VỀ
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
Chuyecircn ngagravenh Luật kinh tế
Matilde số 62 38 01 07
LUẬN AacuteN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học 1 PGSTS Ngocirc Huy Cƣơng
2 PGSTS Bugravei Nguyecircn Khaacutenh
HAgrave NỘI - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tocirci xin cam đoan Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu khoa học của riecircng tocirci Caacutec kết
quả necircu trong Luận aacuten chưa được cocircng bố trong bất kỳ cocircng trigravenh khoa học khaacutec Caacutec số
liệu viacute dụ vagrave triacutech dẫn trong Luận aacuten đảm bảo tiacutenh chiacutenh xaacutec nghiecircm tuacutec tin cậy vagrave trung
thực Tocirci đatilde hoagraven thagravenh tất cả caacutec mocircn học vagrave đatilde thanh toaacuten tất cả caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
theo quy định của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội
TAacuteC GIẢ LUẬN AacuteN
Nguyễn Vinh Hƣng
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bigravea
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU 1
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei 1
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei 4
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei 4
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu 5
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten 6
6 Kết cấu của luận aacuten 6
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU 7
Kết luận chƣơng 1 31
Chƣơng 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 32
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản 45
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec 46
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống
caacutec higravenh thức cocircng ty ở Việt Nam 53
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản ở Việt Nam hiện nay 60
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 60
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong
hệ thống phaacutep luật Việt Nam hiện nay 64
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam
hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 65
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản 71
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc
khi đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 71
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 đến nay 74
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 77
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật 77
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật 79
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute 81
Kết luận chƣơng 2 82
Chƣơng 3 MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM 84
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản 84
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung 84
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản 86
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản 90
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản 90
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty
hợp vốn đơn giản 91
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản 93
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản 101
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản 108
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản 111
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 115
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty
hợp vốn đơn giản 117
Kết luận chƣơng 3 121
Chƣơng 4 CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
LIEcircN QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 123
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 123
411 Cơ sở chiacutenh trị 123
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh 127
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 133
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản 138
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản 138
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 142
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute 148
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute 150
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn 151
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai 153
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp 155
Kết luận chƣơng 4 155
KẾT LUẬN 157
Danh mục caacutec cocircng trigravenh khoa học của taacutec giả
đatilde cocircng bố liecircn quan đến luận aacuten 160
Tagravei liệu tham khảo 161
Phụ lục 177
1
MỞ ĐẦU
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei
Trải qua hagraveng trăm năm lịch sử higravenh thagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản đến
nay vẫn khocircng ngừng phaacutet triển Theo thời gian cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde vagrave
đang để lại dấu ấn trecircn phạm vi nhiều quốc gia Thực tiễn kinh doanh cho thấy đacircy
lagrave higravenh thức kinh doanh đaacutep ứng đƣợc nhiều đogravei hỏi của thị trƣờng vagrave luocircn gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn
Thời kỳ phong kiến Việt Nam khaacutei niệm ldquococircng tyrdquo lagrave một cụm từ khaacute xa lạ
bởi lẽ ngƣời Việt chỉ quen với caacutec hoạt động nocircng nghiệp Từ khi thực dacircn Phaacutep
xacircm lƣợc (1858) luật về caacutec loại higravenh cocircng ty mới đƣợc Phaacutep đƣa vagraveo Việt Nam
nhằm mục điacutech phục vụ cho quaacute trigravenh khai thaacutec thuộc địa Bắt đầu từ thời kỳ nagravey
dấu vết trƣớc đacircy của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại trong caacutec đạo luật
Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng
mại Việt Nam Cộng hogravea 1972
Từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986) hệ thống phaacutep luật tại Việt Nam đatilde
coacute nhiều thay đổi Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave những
tiacuten hiệu đầu tiecircn baacuteo hiệu cho thời kỳ đổi mới của sự phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh
nghiệp ở Việt Nam Thời gian sau đoacute Luật Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh trecircn
cơ sở thống nhất từ hai đạo luật trecircn Vagrave kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty
hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại vagraveo trong hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp Tuy
nhiecircn nếu căn cứ quy định tại điểm a vagrave điểm c khoản 1 Điều 95 của Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquongoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave
Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm
vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey đang tồn tại một số bất cập Thocircng thƣờng caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave
Việt Nam luocircn cho rằng đối với cocircng ty hợp danh thigrave chỉ tồn tại duy nhất một loại
higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh Cograven cocircng ty hợp danh magrave coacute sự tham gia
của cả loại higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave loại higravenh của
2
cocircng ty hợp vốn đơn giản (cograven đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Noacutei caacutech
khaacutec quy định tại Điều 95 Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh đatilde thừa
nhận sự tồn tại của cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản một caacutech khocircng rotilde ragraveng
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
tiếp tục hoagraven thiện bổ sung thecircm caacutec quy định về cocircng ty hợp danh Mặc dugrave vậy
nếu căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave vẫn chƣa
coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoPhải
coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp
danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Sau đoacute Luật sửa đổi bổ sung Luật Doanh
nghiệp 2005 đƣợc ban hagravenh (hiệu lực từ ngagravey 29 thaacuteng 6 năm 2009) nhƣng sự kết
hợp đan xen theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vẫn giữ nguyecircn Từ đoacute cho thấy chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
mặc dugrave đatilde qua một số lần sửa đổi bổ sung nhƣng vẫn chƣa thật sự hoagraven chỉnh Sự
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde dẫn đến những điều chỉnh của phaacutep luật trở necircn thiếu chặt chẽ vagrave chƣa
đầy đủ đối với cả hai loại higravenh doanh nghiệp trecircn
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia khaacutec luocircn coacute sự
phacircn biệt rotilde ragraveng trong cơ chế điều chỉnh giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản Trecircn thực tế tại nhiều quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến vẫn thƣờng điều
chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty bằng từng đạo luật riecircng Nhờ vậy noacute đatilde goacutep phần
nacircng cao sự chặt chẽ của phaacutep luật vagrave cograven tạo ra mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu
quả cho sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay đất nƣớc đang trong giai đoạn thực hiện caacutec chủ trƣơng của Đại
hội Đảng XI (2011) Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội năm 2011 đến 2020 nhấn
mạnh ldquoTạo mocirci trường cạnh tranh bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế khuyến
khiacutech phaacutet triển caacutec higravenh thức tổ chức sản xuất kinh doanhhellip Hoagraven thiện cơ chế
chiacutenh saacutech để phaacutet triển mạnh kinh tế tư nhacircn trở thagravenh một trong những động lực
của nền kinh tếhelliprdquo [33 tr 6-7] cograven theo Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ƣơng Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của Đảng mục
3
tiecircu trƣớc mắt vagrave lacircu dagravei ldquokhuyến khiacutech phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp với
higravenh thức sở hữu hỗn hợp như cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn nhiều
thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhhelliprdquo [31 tr 30] Ngoagravei ra Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của nhiều diễn đagraven kinh tế lớn trecircn thế giới nhƣ ASEAN APEC
ASEM WTO vagrave coacute thể sắp tới lagrave TPPhellip Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện vẫn đang từng bƣớc sửa đổi để đaacutep ứng với nhu cầu biến động vagrave sự phaacutet
triển của kinh tế - xatilde hội trong giai đoạn mới Vigrave vậy trƣớc yecircu cầu đa dạng hoacutea caacutec
loại higravenh kinh doanh khuyến khiacutech caacutec nguồn lực đầu tƣ vagraveo nền kinh tế thigrave việc bổ
sung thecircm cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
lagrave hết sức cần thiết Trecircn thực tiễn việc xacircy dựng phaacutet triển thecircm nhiều loại higravenh
doanh nghiệp sẽ goacutep phần mở rộng thị trƣờng đồng thời tạo thecircm cơ hội để caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc những higravenh thức doanh nghiệp phugrave hợp nhất với mục
điacutech nhu cầu vagrave khả năng của họ
Lagrave nhagrave thiết kế vagrave định hƣớng thị trƣờng phaacutep luật cần phải phản aacutenh tƣơng
đối đầy đủ caacutec loại higravenh cocircng ty để caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể chọn lựa Phacircn tiacutech caacutec
đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy sẽ lagrave mocirc higravenh cocircng ty rất phugrave
hợp với quy mocirc kinh doanh vừa hoặc nhỏ vagrave cocircng ty cograven khaacute linh động trong việc
gọi vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh cũng nhƣ hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho nhagrave đầu
tƣ Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech truyền thống kinh doanh thƣơng mại cũng nhƣ caacutec điều
kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp
với caacutec điều kiện trecircn
Từ những lyacute do trecircn việc nghiecircn cứu toagraven diện về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một việc lagravem quan trọng cấp baacutech vagrave
rất coacute yacute nghĩa Hiệu quả của việc nghiecircn cứu khocircng những mang lại những giaacute trị lyacute
luận khoa học magrave đoacuteng goacutep của noacute cograven coacute nhiều giaacute trị trecircn thực tiễn Trong quaacute
trigravenh nghiecircn cứu luật aacuten sẽ đƣa ra một mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện vagrave hoagraven cảnh tại Việt Nam hiện nay Đoacute cũng
chiacutenh lagrave lyacute do taacutec giả xin chọn đề tagravei ldquoXacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở Việt Namrdquo lagravem đề tagravei luận aacuten tiến sĩ luật học
4
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei
Khi phacircn tiacutech caacutec yếu tố kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của Việt
Nam coacute thể nhận thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại
đacircy Becircn cạnh đoacute xuất phaacutet từ nhu cầu thực tiễn kinh doanh vagrave từ chủ trƣơng hoagraven
thiện thể chế kinh tế thị trƣờng đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh necircn
cần thiết phải để cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet triển rộng ratildei tại Việt Nam Bởi
vậy việc nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn về cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trong Luật
Doanh nghiệp lagrave rất cần thiết vagrave nhiều yacute nghĩa Hiệu quả thực tiễn mang lại lagrave cung
cấp thecircm một loại higravenh doanh nghiệp khaacute ƣu việt cho caacutec nhagrave đầu tƣ
Với mục điacutech trecircn nhiệm vụ của luận aacuten cụ thể lagrave
(1) Nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn triển khai của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam vagrave ở
một số quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến trecircn thế giới hiện nay Trecircn cơ sở nghiecircn
cứu để từ đoacute xacircy dựng một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave
hợp nhất với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
(2) Từ kết quả nghiecircn cứu luận aacuten so saacutenh tổng hợp phacircn tiacutech vagrave chỉ ra
những điểm hợp lyacute hoặc bất hợp lyacute của caacutec quy định phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp vốn đơn giản
(3) Đề xuất caacutec kiến nghị liecircn quan đến việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật doanh
nghiệp noacutei chung
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei
Lagrave higravenh thức kinh doanh vẫn đang phổ biến ở nhiều quốc gia coacute nền phaacutep
luật tiecircn tiến nhƣ Hoa Kỳ Anh Phaacutep Đức Nhật Bản Trung Quốc Singaporehellip
đều quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven tại Việt Nam hiện nay
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang bị quy định gộp chung với cocircng ty hợp danh từ
Điều 130 đến Điều 140 trong Luật Doanh nghiệp 2005 dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp
danh Caacutech thức vagrave nội dung quy định của chế định cocircng ty hợp danh ở Việt Nam lagrave
5
rất khaacutec so với phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế giới Vigrave vậy việc nghiecircn cứu
phaacutep luật thực định của Việt Nam vagrave phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec lagrave cơ sở
cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luận aacuten tập trung nghiecircn cứu caacutec vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến mục điacutech vagrave
nhiệm vụ của đề tagravei Cụ thể luận aacuten nghiecircn cứu phaacutep luật một số nƣớc trecircn thế giới
vagrave phaacutep luật của Việt Nam để chỉ ra caacutec điểm tồn tại bất cập Vagrave cũng từ cơ sở của
việc nghiecircn cứu luận aacuten đƣa ra mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện ở Việt Nam
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu của đề tagravei
Phương phaacutep luận trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten dựa vagraveo phƣơng phaacutep
luận lagrave pheacutep duy vật biện chứng duy vật lịch sử của chủ nghĩa Maacutec - Lecircnin vagrave tƣ
tƣởng Hồ Chiacute Minh Đồng thời vận dụng caacutec quan điểm tƣ tƣởng chỉ đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam lagravem định hƣớng nghiecircn cứu
Caacutec phương phaacutep nghiecircn cứu đƣợc sử dụng trong luận aacuten gồm
Phương phaacutep so saacutenh phaacutep luật đacircy lagrave phƣơng phaacutep chủ đạo của luận aacuten
Luận aacuten so saacutenh phaacutep luật tại nhiều quốc gia với phaacutep luật của Việt Nam liecircn quan
đến loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ sở so saacutenh tigravem ra những ƣu nhƣợc
điểm sự tiến bộ hay lạc hậuhellip của phaacutep luật hiện hagravenh ở Việt Nam
Phương phaacutep phacircn tiacutech quy phạm vagrave phương phaacutep đaacutenh giaacute thực trạng phaacutep
luật thƣờng xuyecircn đƣợc sử dụng để phacircn tiacutech vagrave đaacutenh giaacute caacutec quy định của phaacutep
luật hiện hagravenh tại Việt Nam về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Từ đoacute luận aacuten
chỉ ra những điểm bất cập hạn chế của những quy định nagravey
Phương phaacutep tổng hợp với quan điểm nhigraven nhận đa chiều luận aacuten kết hợp
trigravenh bagravey tổng hợp từ nhiều nguồn tƣ liệu khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Becircn cạnh đoacute dựa trecircn kết quả nghiecircn cứu của caacutec phƣơng phaacutep khaacutec phƣơng phaacutep
tổng hợp đƣợc luận aacuten vận dụng kết hợp chuacuteng lại với nhau nhằm mục điacutech coacute
đƣợc sự nhận thức về vấn đề nghiecircn cứu một caacutech khoa học hệ thống vagrave đầy đủ
Phương phaacutep phacircn tiacutech lịch sử kết hợp với phương phaacutep xatilde hội học nghiecircn
cứu lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
6
Ngoagravei ra luận aacuten cograven nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu tacircm lyacute kinh doanh truyền thống
thƣơng mại của Việt Nam Trecircn cơ sở đoacute luận aacuten đƣa ra caacutec đaacutenh giaacute nhận định về
sự thiacutech ứng của loại higravenh cocircng ty nagravey với truyền thống thƣơng mại vagrave caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội của Việt Nam
Caacutec phƣơng phaacutep trecircn luocircn kết hợp với nhau hagravei hogravea để cugraveng giải quyết tốt
nhất caacutec vấn đề của đề tagravei luận aacuten
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten
Từ kết quả của quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đoacuteng goacutep thecircm những giaacute trị
về mặt yacute nghĩa khoa học vagrave thực tiễn trong một phạm vi nhất định Những điểm mới
vagrave đoacuteng goacutep của luận aacuten
(1) Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh khoa học nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện về cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
(2) Luận aacuten nghiecircn cứu caacutec vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn trecircn cơ sở đoacute xacircy
dựng mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhờ vậy coacute thể đoacuteng goacutep
thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mang nhiều triển vọng vagraveo trong hệ thống caacutec mocirc higravenh
doanh nghiệp với mục điacutech phục vụ caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
(3) Luận aacuten chỉ ra những hạn chế bất cập của caacutec quy định phaacutep luật hiện
nay liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản Đồng thời luận aacuten đoacuteng goacutep một số
kiến nghị nhằm hoagraven thiện caacutec quy định của phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
6 Kết cấu của luận aacuten
Ngoagravei phần mở đầu phần kết luận chung phụ lục vagrave danh mục tagravei liệu tham
khảo nội dung luận aacuten đƣợc chia lagravem bốn chƣơng chiacutenh với kết cấu
Chƣơng 1 Tổng quan tigravenh higravenh nghiecircn cứu
Chƣơng 2 Những vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave xacircy dựng
chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chƣơng 3 Mocirc higravenh của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam
Chƣơng 4 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng vagrave một số kiến nghị liecircn quan tới việc xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
7
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU
Lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời trecircn thế giới cugraveng với
cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc khaacute nhiều nhagrave nghiecircn cứu ở
khắp nơi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu Tuy nhiecircn do lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc phaacutet
triển từ cocircng ty hợp danh necircn thocircng thƣờng trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu dugrave ở
Việt Nam hay ở nƣớc ngoagravei caacutec taacutec giả chỉ chuacute trọng đến cocircng ty hợp danh cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đƣợc khaacutei quaacutet hoacutea một caacutech khaacute sơ sagravei Noacutei caacutech
khaacutec caacutec nghiecircn cứu noacutei chung chỉ mang tiacutenh chất rời rạc liệt kecirc đến một số khiacutea
cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Thực tế cho thấy vẫn chƣa coacute
một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo dagravenh hết nội dung của noacute chỉ để nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave vậy trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đề cập vagrave
phacircn tiacutech caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nhoacutem nghiecircn cứu về vấn đề ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản tồn tại trong hệ thống phaacutep luật thực định tại
nhiều quốc gia Qua tigravem hiểu về khaacutei niệm của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại nhiều
quốc gia thigrave vẫn thƣờng coacute những neacutet tƣơng đồng
Một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute liệt kecirc đến
ldquokhaacutei niệmrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm
ldquoThe law of partnership in Australia and New Zealandrdquo (tạm dịch Luật về
hợp danh ở Uacutec vagrave New Zealand) của hai taacutec giả Higgins vagrave Fletcher năm 1991 bản
thứ 6 xuất bản từ The law book company limited Saacutech đƣa ra một khaacutei niệm sơ
lƣợc về loại higravenh hợp danh hữu hạn (cocircng ty hợp vốn đơn giản) ở Uacutec vagrave
Newzealand Tuy nhiecircn nghiecircn cứu chỉ dừng mức khaacutei quaacutet về một số điểm cơ bản
của hợp danh hữu hạn Nhiều vấn đề phaacutep lyacute quan trọng khaacutec chƣa đƣợc caacutec taacutec giả
nghiecircn cứu sacircu
Khaacutei niệm hợp danh hữu hạn của Vƣơng quốc Anh đƣợc tigravem thấy trong saacutech
ldquoBusiness Lawrdquo (Luật Kinh tế) bản thứ 8 của caacutec taacutec giả Keith Abbott Norman
8
Pendlebury vagrave Kevin Wardman năm 2007 nhagrave xuất bản South-Western Nghiecircn
cứu cho thấy hợp danh hữu hạn ldquođƣợc ghi nhận vagraveo năm 1907 tại nƣớc Anhhellip Hợp
danh hữu hạn phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn (general partner) vagrave một
thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner) Thagravenh viecircn nhận vốn phải chịu traacutech nhiệm
cho toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ
chịu traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep của họrdquo [119 p 348-349] Về cơ bản
hagravem lƣợng thocircng tin từ saacutech cograven khaacute nhiều hạn chế
ldquoBusiness Law and the Regulation of Businessrdquo (Luật Kinh tế vagrave quy định
của kinh tế) bản thứ 9 nhagrave xuất bản Thomson West của taacutec giả Richard A Man vagrave
Barry S Roberts năm 2008 nghiecircn cứu nhiều vấn đề của luật kinh tế ở Hoa Kỳ
Khaacutei niệm về hợp danh hữu hạn đƣợc caacutec taacutec giả giới thiệu ngắn gọn ldquolagrave hiệp hội
kinh doanh gồm iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip thagravenh viecircn nhận vốn chịu traacutech nhiệm vocirc hạnhellip thagravenh viecircn goacutep vốn chịu
traacutech nhiệm hữu hạnhelliprdquo [135 p 610-611]
Tại Việt Nam số iacutet tagravei liệu nƣớc ngoagravei đƣợc dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey
sơ lƣợc về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Taacutec giả Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) với ldquoNhững vấn đề cơ bản của
luật phaacutep Mỹ - Fundamentals of American lawrdquo Khoa luật - Đại học NewYork
phaacutet hagravenh nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia dịch sang tiếng Việt vagrave
Saacutech ldquoEveryday American Law - Phaacutep luật phổ thocircng Hoa Kỳrdquo do hai dịch
giả Việt Nam lagrave Phan Văn Ba vagrave Phan Xuacircn Thảo biecircn dịch đƣợc nhagrave xuất bản
Tổng hợp thagravenh phố Hồ Chiacute Minh phaacutet hagravenh đầu năm 2012 nội dung của hai cuốn
saacutech trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật Hoa Kỳ hiện đại Vigrave
vậy chuacuteng chỉ đề cập một caacutech rất khaacutei lƣợc về một số vấn đề nhƣ khaacutei niệm đặc
điểmhellip của hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn
Trong một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh của Việt Nam thời kỳ trƣớc
đacircy ldquokhaacutei niệmrdquo cocircng ty hợp vốn đơn giản từng đƣợc giới thiệu tại
ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo của taacutec giả Lecirc Tagravei Triển quyển thứ 2 năm
1959 do Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản vagrave
9
ldquoLuật Thương mại Việt Nam dẫn giảirdquo của nhoacutem taacutec giả Lecirc Tagravei Triển
Nguyễn Vạng Thọ vagrave Nguyễn Tacircn quyển 2 nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten
năm 1973 taacutec phẩm ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo taacutec giả gọi đacircy lagrave ldquococircng ty cấp
vốn đơn giảnrdquo Cograven trong lần xuất bản năm 1973 caacutec taacutec giả thay đổi lại tecircn gọi
ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo trở thagravenh ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Becircn cạnh caacutec trigravenh
bagravey về ldquođịnh nghĩardquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhiều vấn đề phaacutep lyacute khaacutec của
loại higravenh cocircng ty nagravey cũng đƣợc giới thiệu trong cả hai taacutec phẩm nhƣ định nghĩa
tiacutenh chất vai trograve của những ngƣời thụ cấp cũng nhƣ quyền hạn traacutech nhiệm của họ
sự phacircn chia lỗ latildei giữa ngƣời chủ cấp vagrave ngƣời thụ cấphellip Đacircy lagrave caacutec cocircng trigravenh
nghiecircn cứu nền tảng cho caacutec nghiecircn cứu sau nagravey về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Viết trong thời gian gần đacircy một số taacutec phẩm tiecircu biểu coacute trigravenh bagravey khaacute kỹ
về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2009 ldquoKhaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh
nghiệp năm 2005rdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep 062009 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2013 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mại phần chung vagrave
thương nhacircnrdquo nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội liecircn quan đến cocircng ty hợp
vốn đơn giản taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng nghiecircn cứu rất chi tiết caacutec vấn đề khaacutei niệm
caacutec đặc điểm nguồn gốc cơ chế thagravenh viecircn vagrave caacutec đặc điểm của từng loại thagravenh
viecircnhellip Taacutec giả nagravey cho rằng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai
loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau nếu phacircn tiacutech từ khaacutei niệm vagrave một số đặc điểm của
chuacuteng Căn cứ caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đang bị gộp chung để trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty hợp
danh duy nhất Từ sự nhận thức khocircng rotilde ragraveng đatilde lagravem ảnh hƣởng đến sự phaacutet triển
của loại higravenh cocircng ty hợp danh hiện nay
Becircn cạnh đoacute một số luận văn luận aacuten của ngagravenh luật học tại Việt Nam gần
đacircy đatilde đề cập đến ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyễn Thị Thugravey Giang năm 2012 ldquoPhaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp
danhrdquo Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
10
Nguyễn Thị Huế năm 2012 ldquoPhaacutep luật về Cocircng ty hợp danh ở Việt Namrdquo
Luận aacuten Tiến sĩ luật học Học viện khoa học xatilde hội trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu caacutec
cocircng trigravenh khoa học nagravey đều coacute nhắc đến caacutec khaacutei niệm của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại một số quốc gia trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam Đặc
biệt taacutec giả Nguyễn Thị Huế đatilde nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về cocircng ty hợp
danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Trong luận aacuten cũng coacute một phần nghiecircn
cứu trigravenh bagravey khaacutei quaacutet về cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi lẽ giữa hai loại higravenh cocircng
ty nagravey vốn coacute nhiều điểm tƣơng đồng Với mục điacutech hoagraven thiện phaacutep luật về cocircng ty
hợp danh của Việt Nam taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp
danh vagrave coacute sự mở rộng nghiecircn cứu so saacutenh với phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec
Tigravem hiểu về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven coacute thể đƣợc tigravem
thấy trecircn mạng Internet trong một số website forums về phaacutep luật tại nƣớc ngoagravei
Chẳng hạn tại bagravei viết của taacutec giả Jean Murray về ldquolimited partnershiprdquo
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm Nội dung của bagravei
viết trigravenh bagravey caacutec vấn đề phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn trong đoacute bao gồm định
nghĩa một số vấn đề khaacutec của hợp danh hữu hạnhellip Sự hạn chế của bagravei viết thể hiện
khi noacute chỉ dừng ở mức liệt kecirc một số đặc thugrave cơ bản của hợp danh hữu hạn
Website ldquoLaw School Resourcesrdquo với bagravei viết ldquoAgency amp Partnership
Outlinesrdquo (Đại diện vagrave phaacutec thảo về hợp danh) nguồn
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm Bagravei viết giới thiệu về caacutec
loại higravenh tổ chức kinh doanh của Hoa Kỳ Đối với hợp danh hữu hạn bagravei viết trigravenh
bagravey sơ lƣợc về khaacutei niệm của noacute
Website ldquoResidual-rewardsrdquo với bagravei viết ldquoLimited Parthershipsrdquo đƣa ra một
số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến loại higravenh hợp danh hữu hạn nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml Nghiecircn cứu caacutec nội
dung từ trang web nagravey caacutec vấn đề đƣợc trigravenh bagravey khaacutei niệm thuận lợi vagrave khoacute khăn
khi lựa chọn kinh doanh dƣới higravenh thức hợp danh hữu hạnhellip
Website ldquoQuickMBArdquo với bagravei viết về chủ đề ldquolimited partnershiprdquo
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited Nội dung chủ yếu đề cập đến
11
những khiacutea cạnh phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn nhƣ khaacutei niệm caacutec đạo luật điều
chỉnh về hợp danh hữu hạn (năm 1916 sửa đổi caacutec năm 1976 vagrave 1985)
Trecircn trang baacutech khoa toagraven thƣ mở ldquoWikipediardquo đối với caacutec chủ đề về
ldquopartnershiprdquo ldquogeneral partnershiprdquo hay ldquolimited partnershiprdquo đƣờng link
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Partnership đăng
tải vagrave chỉnh sửa ngagravey 872011 luacutec 17 giờ 20 phuacutet Đacircy lagrave dạng tagravei liệu mở necircn việc
nghiecircn cứu nội dung của noacute ngƣời đọc chỉ coacute thể tiếp nhận một số khaacutei niệm về caacutec
loại higravenh hợp danh hay hợp danh hữu hạn tại Hồng Kocircng đƣợc giới thiệu sơ lƣợc
lagravem tƣ liệu tham khảo thecircm
Nhận xeacutet chung sau khi xem xeacutet một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về
cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy lagrave một loại higravenh doanh nghiệp coacute một số neacutet
tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp danh Điểm khaacutec biệt giữa chuacuteng lagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản thƣờng phải coacute thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn tham gia dƣới tƣ caacutech
lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Điều nagravey khaacutec với cocircng ty hợp danh truyền thống khi chỉ tồn
tại duy nhất một kiểu thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh Cacircu hỏi nghiecircn cứu
đƣợc đƣa ra liệu cograven coacute điểm khaacutec biệt nagraveo giữa hai loại cocircng ty nagravey
2 Nhoacutem nghiecircn cứu trecircn cơ sở trigravenh bagravey đa dạng những loại higravenh cocircng ty
ldquovới caacutec đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Cocircng ty hợp danh lagrave loại higravenh cocircng ty xuất hiện lacircu đời nhất trong lịch sử caacutec
higravenh thức cocircng ty Trecircn cơ sở từ cocircng ty hợp danh nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec đatilde
kế thừa caacutec đặc điểm vagrave phaacutet triển thecircm một số neacutet đặc thugrave riecircng Coacute thể noacutei cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một dạng cocircng ty đƣợc phaacutei sinh từ chiacutenh cocircng ty hợp
danh Becircn cạnh đoacute lịch sử caacutec higravenh thức cocircng ty trecircn thế giới vẫn thƣờng ghi nhận
thecircm một vagravei loại higravenh cocircng ty mang một số đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với
hai loại higravenh cocircng ty kể trecircn
Caacutec taacutec phẩm nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute sự giới thiệu khaacute
phong phuacute về nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau bao gồm
Saacutech ldquoLegal environment of business in the information agerdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute của doanh nghiệp trong thời đại thocircng tin) do McGraw-Hill Irwin phaacutet
12
hagravenh năm 2004 của hai taacutec giả David L Baumer vagrave JC Poindexter becircn cạnh việc
trigravenh bagravey về hợp danh (Partnership) vagrave hợp danh hữu hạn (Limited Partnership)
saacutech coacute đề cập đến một loại hợp danh khaacutec lagrave hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
(Limited Liability Partnership - LLP) trong một phạm vi hạn hẹp Tuy nhiecircn saacutech
ldquoCanadian Corporate law Cases Notes amp Materialsrdquo (Luật Doanh nghiệp
Canada caacutec trường hợp chuacute yacute vagrave tagravei liệu) bản thứ 4 Lexis Nexis phaacutet hagravenh tập thể
taacutec giả Bruce Welling Lionel Smith vagrave Leonard I Rotman năm 2010 lại coacute sự
phacircn tiacutech khaacute kỹ lƣỡng về hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) mới xuất hiện tại
Canada vagrave LLP đƣợc coi lagrave ldquomột biến thể từ khuocircn mẫu Ordinary Partnershiprdquo
[144 p 45] ldquoLLP đatilde đƣợc chứng minh lagrave khaacute phổ biến cho caacutec cocircng ty chuyecircn
nghiệp tigravem caacutech lagravem giảm traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn của chuacuteng vigrave những sự sơ
suất nghề nghiệprdquo [144 p 47]
Một loại higravenh hợp danh mới xuất hiện gần đacircy tại Hoa Kỳ đƣợc giới thiệu
trong ldquoBusiness law and the regulatory environmentrdquo (Luật Kinh tế vagrave mocirci trường
phaacutep lyacute) McGraw-Hill Irwin năm 2001 tập thể taacutec giả Jane P Mallor A James
Barness Thomas Bowers Micheal J Phillips vagrave Arlen W Langvardt vagrave
ldquoBusiness law the ethical global and e - commerce environmentrdquo (Luật
Kinh tế đạo đức toagraven cầu vagrave mocirci trường thương mại điện tử) McGraw-Hill Irwin
năm 2007 nhoacutem taacutec giả Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers vagrave
Arlen W Langvardt cả hai taacutec phẩm trigravenh bagravey khaacute nhiều về hợp danh vagrave hợp danh
hữu hạn tại Hoa Kỳ Ngoagravei những nghiecircn cứu khaacute cơ bản taacutec phẩm ldquoBusiness law
and the regulatory environmentrdquo cograven trigravenh bagravey khaacutei lƣợc về một loại higravenh tổ chức
kinh doanh mới xuất hiện gần đacircy nhƣng khaacute gần gũi với hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ lagrave loại higravenh Limited Liability Limited Partnership (LLLP) Tuy vậy saacutech chỉ
dừng ở mức necircu một số điểm tƣơng đồng của loại higravenh LLLP so với hợp danh hữu
hạn chứ chƣa đi sacircu nghiecircn cứu Cograven ldquoBusiness law the ethical global and e -
commerce environmentrdquo cập nhật nhiều vấn đề phaacutep luật kinh tế mới nhất tại Hoa
Kỳ Becircn cạnh caacutec nghiecircn cứu khaacute phổ biến về hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn nhoacutem
taacutec giả đatilde nghiecircn cứu kỹ lƣỡng hơn về loại higravenh LLLP vigrave đacircy vốn đƣợc coi lagrave khaacute
13
gần gũi vagrave gần nhƣ lagrave một ldquobiến thểrdquo của hợp danh hữu hạn Saacutech phacircn tiacutech những
đặc trƣng của cả hai loại higravenh hợp danh cũng nhƣ chỉ ra sự khaacutec biệt giữa chuacuteng
Cograven tại Việt Nam số iacutet taacutec phẩm điển higravenh trigravenh bagravey về sự đa dạng của caacutec
loại higravenh hợp danh nhƣ
Luật Kinh tế Việt Nam năm 2006 của nhoacutem taacutec giả Lecirc Minh Toagraven Nguyễn
Nhƣ Phaacutet Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet
hagravenh Becircn cạnh phần trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn
saacutech cograven giới thiệu thecircm một loại higravenh hợp danh khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech
nhiệm hữu hạn Đối với loại higravenh cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn saacutech giải
thiacutech ldquokhaacutec với cocircng ty hợp danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn
lạm dụng địa vị của migravenh để tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro
thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong
phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng tyhellip loại doanh nghiệp nagravey đặc biệt thiacutech hợp đối với
nghề mang tiacutenh chuyecircn mocircn cao nhƣ kế toaacuten kiểm toaacutenhellip bởi noacute cho pheacutep nhagrave đầu
tƣ linh hoạt trong việc quản lyacute vagrave điều hagravenh đồng thời lại coacute thể giuacutep họ traacutenh đƣợc
traacutech nhiệm vocirc hạn trong một số trƣờng hợprdquo [73 tr 224-225]
Tigravem kiếm trecircn Internet taacutec giả Jean Murray coacute bagravei viết ldquoWhat are the
Different Types of Partnershipsrdquo (Thứ gigrave khaacutec biệt giữa caacutec loại hợp danh)
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm Bagravei viết
giới thiệu một số loại higravenh hợp danh nhƣ hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn Ngoagravei ra
bagravei viết cograven trigravenh bagravey loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) Taacutec giả chỉ rotilde
sự khaacutec biệt của LLP với hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn ldquotrong LLP tất cả caacutec
thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Vigrave vậy taacutec giả của bagravei viết cho rằng ldquoLLP khaacute
gần với loại higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (Limited Liability Company)rdquo
Nhận xeacutet chung caacutec loại higravenh cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty hợp danh nhƣ hợp
danh hữu hạn hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) hay loại higravenh LLLP thƣờng coacute
một số đặc trƣng khaacute gần gũi với loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống Tuy
nhiecircn chuacuteng coacute một số điểm mới hoặc sự khaacutec biệt so với hợp danh truyền thống
nhƣ đa dạng hơn về loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của nhiều loại higravenh thagravenh
14
viecircn khaacutec nhau Caacutec loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn hay LLLP cograven khaacute
mới mẻ hoặc khocircng mấy phổ biến necircn rất iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu Nếu coacute cocircng
trigravenh nghiecircn cứu thigrave thƣờng chỉ lagrave sự liệt kecirc một số neacutet đặc trƣng rất cơ bản của
chuacuteng Tuy vậy việc nghiecircn cứu nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau giuacutep cho luận
aacuten coacute sự đa dạng hơn về caacutech nhigraven nhận đaacutenh giaacute về cocircng ty hợp vốn đơn giản
3 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo hay ldquosự khaacutec biệt
giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với caacutec loại higravenh hợp danh khaacutecrdquo
Phaacutep luật của caacutec nƣớc thƣờng quy định sự tồn tại của một hoặc một số loại
higravenh hợp danh nhƣ hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh traacutech nhiệm hữu
hạnhellip vagrave giữa caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey đều coacute điểm khaacutec biệt Vigrave thế phaacutep luật caacutec
quốc gia đoacute thƣờng phacircn định rạch rogravei higravenh thức phaacutep lyacute của từng loại higravenh hợp
danh để trecircn cơ sở nagravey xacircy dựng những điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp vagrave đầy đủ đối
với chuacuteng Nghiecircn cứu về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của caacutec loại higravenh hợp danh vagrave ldquosự
khaacutec biệt giữa caacutec loại higravenh hợp danhrdquo lagrave một đề tagravei thu huacutet nhiều nhagrave nghiecircn cứu
tại Việt Nam hay thế giới
Một số nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi quốc tế chẳng hạn trong tạp chiacute
ldquoThe Entrepreneur magazine small business advisorrdquo (Tạp chiacute doanh nhacircn tư vấn
doanh nghiệp nhỏ) nhagrave xuất bản John Wiley amp Sons Inc của tập thể nhiều taacutec giả
do Charles Fuller lagrave chủ biecircn năm 1995 đatilde trigravenh bagravey sơ lƣợc về loại higravenh hợp danh
vagrave hợp danh hữu hạn Một phần nghiecircn cứu hạn hẹp đƣợc nhoacutem taacutec giả tigravem hiểu vagrave
phacircn tiacutech về sự khaacutec biệt cơ bản giữa hai loại higravenh hợp danh nagravey
Một số taacutec giả Việt Nam khocircng đồng tigravenh với vấn đề ldquokhocircng taacutech bạch higravenh
thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn ldquoLuật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản
Thống kecirc năm 1999
Nguyễn Mạnh Baacutech ldquoCaacutec cocircng ty thương mạirdquo nhagrave xuất bản Tổng hợp
Đồng Nai năm 2006
Nguyễn Việt Khoa vagrave Từ Thanh Thảo ldquoLuật Kinh tếrdquo nhagrave xuất bản Phƣơng
Đocircng năm 2010 vagrave
15
Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn) năm 2010 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mạirdquo nhagrave
xuất bản giaacuteo dục Việt Nam giữa caacutec taacutec giả trecircn dƣờng nhƣ coacute một quan điểm
khaacute tƣơng đồng khi cho rằng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản chƣa rotilde ragraveng Taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng đƣa ra luận điểm ldquonếu
căn cứ vagraveo tiacutenh chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp
danh theo Luật Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loạihellip đoacute lagrave cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87] Nguyễn Mạnh Baacutech cho rằng
ldquococircng ty hợp danh theo quy định của Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 coacute hai higravenh
thức cocircng ty hợp danh trong đoacute chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [4 tr 68] Nguyễn Việt
Khoa vagrave Từ Thanh Thảo viết ldquoso saacutenh với quan niệm truyền thống về cocircng ty phaacutep
luật Việt Nam đatilde gộp mocirc higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vagraveo chung khaacutei niệm về cocircng ty hợp danhrdquo [55 tr 147] Nghiecircn cứu của
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn về mocirc higravenh cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquoCaacutec nhagrave lagravem luật nƣớc ta gộp luocircn cả hai loại higravenh doanh nghiệp nagravey
thagravenh một loại duy nhất đoacute lagrave cocircng ty hợp danhrdquo [54 tr 197] Ngoagravei higravenh thức
phaacutep lyacute một số vấn đề khaacutec đƣợc đề cập nhƣ thagravenh lập quản lyacute điều hagravenh đời
sống cocircng ty phần vốn goacutep sự giải thểhellip
Cần kể đến số iacutet nghiecircn cứu khaacutec đƣợc đăng trecircn một số tạp chiacute khoa học uy
tiacuten tại Việt Nam với nội dung chiacutenh bagraven luận về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo vagrave một số vấn
đề khaacutec của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Vũ Đặng Hải Yến (2004) ldquoHướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp danh ở Việt Nam hiện nayrdquo tạp chiacute Luật học số 032004
Đồng Ngọc Ba (2005) ldquoMột số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Namrdquo tạp chiacute Luật học số 012005
Bugravei Xuacircn Hải (2008) ldquoPhaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhậprdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008
Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) ldquoĐề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005rdquo tạp chiacute Nghề Luật số 032012
16
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven thiện
phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị trƣờng ở
Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 072014 liecircn quan
đến vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
1999 Vũ Đặng Hải Yến đƣa ra nhận xeacutet với những quy định của Luật Doanh
nghiệp cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại loại thứ nhất chỉ bao gồm
caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (taacutec giả
gọi đacircy lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Taacutec giả Đồng Ngọc Ba coacute quan điểm rotilde ragraveng
hơn về sự khocircng taacutech bạch rạch rogravei giữa higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn coacute thể gacircy ra những khoacute khăn trong việc giải thiacutech vagrave aacutep
dụng phaacutep luật Cograven Bugravei Xuacircn Hải cho rằng ldquoHợp danh thocircng thƣờng lagrave hợp danh
magrave chỉ coacute một loại thagravenh viecircn (partners) tất cả đều chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec
khoản nợ của hợp danh tất cả thagravenh viecircn đều tham gia điều hagravenh kinh doanh Hợp
danh hữu hạn thigrave coacute hai loại thagravenh viecircn (1) caacutec thagravenh viecircn chỉ goacutep vốn để lấy lời vagrave
chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep vagraveo hợp danh nhƣng
khocircng đƣợc tham gia quản lyacute - điều hagravenh (limited partner) vagrave (2) thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave coacute quyền quản lyacute điều hagravenh kinh doanh (general partner)rdquo
[43 tr 40-41] Taacutec giả Đagraveo Lộc Bigravenh trong phần kiến nghị về cocircng ty hợp danh
cũng đƣa ra một số luận điểm chứng minh những bất cập của Luật Doanh nghiệp về
cocircng ty hợp danh trong đoacute higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh hiện nay chƣa
rotilde ragravenghellip Hai bagravei viết của học giả Ngocirc Huy Cƣơng trong giai đoạn goacutep yacute cho dự
thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi hiện nay đều coacute khuynh hƣớng cho rằng cần thiết
phải taacutech cocircng ty hợp vốn đơn giản ra khỏi cocircng ty hợp danh vigrave chuacuteng lagrave caacutec higravenh
thức cocircng ty khaacutec nhau
Toacutem lại caacutec quốc gia khaacutec vẫn thƣờng taacutech bạch loại higravenh hợp danh vagrave hợp
danh hữu hạn thagravenh hai chủ thể kinh doanh khaacutec nhau Từ đoacute coacute thể necircu ra cacircu hỏi
17
nghiecircn cứu việc taacutech bạch khocircng rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute lagravem ảnh hƣởng tới sự tồn tại vagrave phaacutet triển của chuacuteng tại Việt Nam
4 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề liecircn quan đến ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của mọi
loại higravenh cocircng ty noacutei chung vagrave của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng
Cần khẳng định nghiecircn cứu bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
lagrave một vấn đề rất quan trọng Bản chất của cocircng ty chi phối mọi quan hệ sự ảnh
hƣởng taacutec động của noacute đối với caacutec chủ thể khaacutec Nghiecircn cứu bản chất cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho ngƣời đọc nắm bắt những hạt nhacircn cốt lotildei quyết định sự
higravenh thagravenh vagrave tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey rất iacutet
cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới hay tại Việt Nam đề cập một caacutech chi tiết đến
cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy lại cagraveng khoacute khăn hơn khi muốn tigravem hiểu caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu về vấn đề bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn phƣơng diện nghiecircn cứu về vấn đề ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản ngƣời đọc tigravem thấy trong số iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu
Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long năm 2001 ldquoCocircng ty Bản chất
phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quanrdquo
tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2003 ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại
higravenhrdquo Tạp chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2012 Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 11 (295)
2012 đacircy đều lagrave những cocircng trigravenh nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về caacutec vấn đề
liecircn quan đến bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty Ngoagravei phần nghiecircn cứu
chung về bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty trong caacutec bagravei viết nagravey cograven coacute sự nghiecircn cứu
về caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Chẳng hạn bagravei
viết ldquoCocircng ty Bản chất phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn
bản phaacutep luật liecircn quanrdquo caacutec taacutec giả viết ldquoCocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại
thagravenh viecircn khaacutec nhau vagrave khocircng bigravenh đẳng với nhau lagrave ldquothagravenh viecircn xuất tƣrdquo vagrave
ldquothagravenh viecircn thụ tƣrdquo hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị (quản lyacute vagrave sử dụng vốn)helliprdquo
18
[19 tr 37] Bổ sung thecircm cho nghiecircn cứu nagravey taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng trong bagravei
viết ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenhrdquo cho rằng ldquoloại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản nhấn mạnh tới hay kết hợp giữa caacutec yếu tố quan hệ giữa caacutec
thagravenh viecircn vagrave chế độ traacutech nhiệmrdquo [20 tr 1-8] Cograven bagravei viết ldquoPhaacutep luật giải quyết
tranh chấp nội bộ cocircng ty nhận thức thực trạng vagrave cải caacutechrdquo trigravenh bagravey sơ lƣợc về
bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty
5 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế
đại diệnrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoCơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của bất kỳ loại higravenh
doanh nghiệp noacutei chung đều lagrave những mối quan tacircm lagrave đối tƣợng tigravem hiểu của rất
nhiều nhagrave nghiecircn cứu Bởi lẽ một loại higravenh cocircng ty dugrave lớn hay nhỏ dugrave lagrave cocircng ty
đối nhacircn hay cocircng ty đối vốn đều phải coacute một bộ maacutey điều hagravenh hoạt động Về cơ
bản cocircng ty hợp vốn đơn giản gần nhƣ rập khuocircn mọi vấn đề của cocircng ty hợp danh
về tổ chức quản trị hay đại diện Tuy nhiecircn sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn iacutet
nhiều lagravem thay đổi vấn đề tổ chức quản trị hay đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản Nghiecircn cứu caacutec vấn đề nagravey đƣợc nhiều nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt
Nam chuacute yacute vagrave coacute thể tigravem thấy trong một số nghiecircn cứu điển higravenh
Saacutech ldquoThe legal and social environment of businessrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute vagrave
xatilde hội của doanh nghiệp) bản thứ 4 caacutec taacutec giả Douglas Whitman vagrave John William
Gergacz nhagrave xuất bản McGraw-Hill Inc năm 1994 Phần nhỏ trong taacutec phẩm nagravey
trigravenh bagravey về quản lyacute điều hagravenh ldquohợp danh hữu hạn đƣợc quản lyacute điều hagravenh bởi caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn thực hiện caacutec quyền nagravey thigrave sẽ khocircng
cograven cơ chế bảo vệ về mặt traacutech nhiệm hữu hạn đối với tagravei sảnhelliprdquo [145 p 375-376]
Hoặc saacutech ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute vagrave caacutec quy định của doanh nghiệp) bản thứ 10 nhagrave xuất bản McGraw-Hill
Inc năm 1996 của nhoacutem taacutec giả Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd vagrave
Jery W Morehead Trong phần nghiecircn cứu về quản lyacute điều hagravenh của hợp danh hữu
hạn tại Hoa Kỳ ldquomột hợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ngƣời điều
19
hagravenh hoạt động Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute điều
hagravenhhelliprdquo [126 p 234]
ldquoBusiness its legal Ethical and global environmentrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh Đạo đức vagrave toagraven cầu) bản thứ 7 nhagrave xuất bản Thomson West năm
2006 của taacutec giả Marianne M Jennings Phần nghiecircn cứu hợp danh hữu hạn saacutech
trigravenh bagravey những vấn đề mới trecircn cơ sở aacutep dụng caacutec nội dung từ đạo luật sửa đổi
Luật hợp danh hữu hạn của Hoa Kỳ (Revised Uniform Limited Partnership Act
2001) thủ tục higravenh thagravenh quản trị điều hagravenh vấn đề đại diện của caacutec thagravenh viecircnhellip
Cograven nghiecircn cứu vấn đề cơ chế đại diện của hợp danh hữu hạn coacute thể tigravem
thấy trong saacutech ldquoIrwinrsquos Business law concepts analysis perspectivesrdquo (Khaacutei niệm
luật Kinh tế phacircn tiacutech quan điểm của Irwin) do nhoacutem Elliot I Klayman John W
Bagby vagrave Nan S Ellis nhagrave xuất bản Irwin năm 1994 Vấn đề đại diện của hợp danh
hữu hạn sẽ đƣợc tiến hagravenh bởi ldquocaacutec thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền đại diện để thực
hiện caacutec hoạt động kinh doanh của hợp danh noacutei chunghelliprdquo [133 p 811]
Francis Lemeunier với taacutec phẩm ldquoNguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại
Luật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia Hagrave Nội phaacutet hagravenh năm 1993 Hệ
thống phaacutep luật cocircng ty của Phaacutep caacutec higravenh thức cocircng ty đối nhacircn bao gồm cocircng ty
liecircn danh (cocircng ty hợp danh) vagrave cocircng ty goacutep vốn đơn giản (cocircng ty hợp vốn đơn
giản) Những neacutet cơ bản đƣợc trigravenh bagravey liecircn quan đến hai loại higravenh cocircng ty nagravey nhƣ
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty caacutec mối quan hệ giữa caacutec loại thagravenh viecircn vagrave với becircn
ngoagravei caacutec quy định đối với cơ quan điều hagravenh quản trị của cocircng tyhellip
Số iacutet tagravei liệu đƣợc biecircn dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey sơ lƣợc về vấn đề
quản trị điều hagravenh vagrave đại diện đƣợc trigravenh bagravey trong ldquoTigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ
trong điều kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giớirdquo saacutech tham khảo do
nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet hagravenh tập thể taacutec giả vagrave do Phạm Duy Nghĩa
(chủ biecircn) năm 2001 Nghiecircn cứu cho thấy trong cocircng ty hợp danh hữu hạn của
Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty vagrave khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty trong caacutec giao dịch phaacutep lyacuterdquo [64 tr 152]
20
Một số nghiecircn cứu tại Việt Nam nhƣng khaacute rời rạc coacute đề cập đến vấn đề
ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của cocircng ty hợp danh
Chẳng hạn trong taacutec phẩm ldquoBagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005rdquo nhagrave xuất bản
Chiacutenh trị quốc gia sự thật phaacutet hagravenh năm 2008 do Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn) đatilde
trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện hagravenh Đối với loại higravenh cocircng
ty hợp danh taacutec giả nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản cơ cấu tổ chức quản trị điều
hagravenh cơ chế đại diện của cocircng ty nagraveyhellip
ldquoLuật Kinh doanh Việt Namrdquo của Nguyễn Quốc Sỹ vagrave Nguyễn Văn Nocircng
năm 2009 nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hồ Chiacute Minh phần nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp danh đatilde trigravenh bagravey caacutec vấn đề đặc điểm bộ maacutey điều hagravenh Caacutec thagravenh tố của
ldquobộ maacutey điều hagravenhrdquo cocircng ty hợp danh đƣợc phacircn tiacutech gồm ldquoHội đồng thagravenh viecircn
(board of members) gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
(chairman of the board) Giaacutem đốc (director) hoặc Tổng giaacutem đốc (general
director) caacutec chức danh quản lyacute (corporate officers) vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
(corporate controller) do thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng đảm nhiệmrdquo [96 tr 49]
ldquoLuật kinh tếrdquo của caacutec taacutec giả Minh Ngọc vagrave Ngọc Hagrave năm 2011 nhagrave xuất
bản Lao động phaacutet hagravenh về cơ bản saacutech trigravenh bagravey nhiều vấn đề khaacutec nhau của hệ
thống phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay Đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện
hagravenh của Luật Doanh nghiệp 2005 saacutech trigravenh bagravey một caacutech trọn vẹn về caacutec quy
định của phaacutep luật liecircn quan đến cocircng ty hợp danh Những vấn đề phaacutep lyacute đatilde đƣợc
trigravenh bagravey gồm đặc điểm hiện trạng phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
hiện nay bộ maacutey tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave đại diện của cocircng ty hợp danhhellip
Nghiecircn cứu của Lecirc Minh Phiếu năm 2006 ldquoCaacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ
biến ở Phaacuteprdquo tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute caacutec số 4 (35)2006 vagrave số 5 (36)2006 taacutec
giả trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến từ trƣớc đến nay tại
Cộng hogravea Phaacutep Đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bagravei viết đề cập những
vấn đề nguồn gốc higravenh thagravenh caacutec loại higravenh thagravenh viecircn trong cocircng ty vấn đề cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh cơ chế đại diệnhellip
21
Nhận xeacutet chung caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu một số vấn đề
lyacute luận cơ bản về ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của loại
higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn caacutec nghiecircn cứu đoacute
chỉ mang tiacutenh liệt kecirc giải thiacutech lagrave chủ yếu necircn cograven khaacute nhiều hạn chế thiếu soacutet
6 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề về ldquovai trograve quyền hạn vagrave nghĩa vụ của caacutec
loại higravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Nghiecircn cứu vai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cơ bản Vigrave vậy khaacute nhiều cocircng
trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam coacute đề cập đến vấn đề nagravey Trecircn phạm
vi thế giới một số nghiecircn cứu điển higravenh đƣợc tigravem thấy
ldquoLaw and business the regulatory environmentrdquo (Luật vagrave mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh) bản thứ 4 McGraw-Hill Inc năm 1994 của caacutec taacutec giả Lawrence S
Clark Robert J Allberts vagrave Peter D Kinder Trong phần nghiecircn cứu về hợp danh
hữu hạn của Hoa Kỳ saacutech trigravenh bagravey caacutec vấn đề bản chất vai trograve của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn nhƣ sự quản lyacute goacutep vốn vagrave bồi thƣờng hay nghĩa vụ tagravei chiacutenh của những
thagravenh viecircn nagravey vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nhƣ vốn goacutep quyền của thagravenh
viecircn goacutep vốn hay khả năng chuyển nhƣợng số vốn goacutep của họhellip ldquoVề cơ bản thagravenh
viecircn nhận vốn coacute caacutec quyền nghĩa vụ vagrave đồng thời coacute quyền đại diện cho cocircng ty
nhƣ lagrave thagravenh viecircn trong một hợp danh thocircng thƣờngrdquo [125 p 399] cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn ldquovai trograve chiacutenh của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong liecircn doanh lagrave để đoacuteng goacutep
thecircm nguồn tagravei chiacutenhrdquo [125 p 400]
Ngoagravei ra trong ldquoLaw for businessrdquo (Luật dagravenh cho kinh doanh) bản thứ 7
nhagrave xuất bản Irwin McGraw-Hill của tập thể taacutec giả A James Barner Terry
Morehead Dworkin vagrave Eric L Richards năm 2000 cuốn saacutech coacute sự phacircn tiacutech một
số khiacutea cạnh phaacutep lyacute cơ bản của hợp danh hữu hạn vagrave coacute đề cập đến vấn đề ldquoquyền
vagrave nghĩa vụ của caacutec loại thagravenh viecircn trong cocircng tyrdquo Tuy vậy việc nghiecircn cứu chỉ sơ
lƣợc về một số điểm chiacutenh yếu
Tại Việt Nam cuốn ldquoMột số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về
cocircng ty ở Việt Nam hiện nayrdquo của Nguyễn Thị Thu Vacircn nhagrave xuất bản Chiacutenh trị
22
quốc gia năm 1998 lagrave cuốn saacutech đƣợc viết trƣớc thời điểm Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh Với cocircng ty hợp vốn đơn giản những vấn đề caacutec đặc điểm caacutech thức
phacircn biệt từng loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip đƣợc taacutec giả trigravenh bagravey trong phạm vi khaacute hạn hẹp
Ngoagravei ra cuốn ldquoBước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại Mỹrdquo của tập thể taacutec
giả vagrave do nhagrave luật học Đagraveo Triacute Uacutec chủ biecircn Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep
luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội phaacutet hagravenh năm 2002 Theo đoacute cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave một loại cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn Saacutech trigravenh bagravey sơ
lƣợc caacutec vấn đề về nguồn gốc quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn cocircng ty đối nhacircnhellip
Suốt thời gian khaacute dagravei một số giaacuteo trigravenh điển higravenh thuộc chuyecircn ngagravenh luật
kinh tế coacute đề cập đến ldquovai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo tại phần nghiecircn cứu trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh nhƣ
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei
Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội chủ biecircn
Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Phạm Duy Nghĩa năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật thương mại (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Nguyễn Viết Tyacute
năm 2011)
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật kinh tế (Học viện Tagravei chiacutenh chủ biecircn Lecirc Thị Thanh
năm 2010)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Việt Nam (Khoa Luật - Viện Đại học Mở Hagrave Nội chủ
biecircn Nguyễn Nhƣ Phaacutet năm 2011) vagrave
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế (Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn chủ
biecircn Nguyễn Hợp Toagraven năm 2012)
Mặt khaacutec số iacutet taacutec phẩm viết dƣới dạng giaacuteo trigravenh luật kinh tế của một số taacutec
giả khaacutec thƣờng coacute một phần nghiecircn cứu bagraven luận về vấn đề nagravey
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế khoa Kinh tế vagrave Quản trị kinh doanh - Viện Đại học
Mở Hagrave Nội nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2007 (Nguyễn Nhƣ Phaacutet chủ biecircn Đồng
Ngọc Ba)
23
Phaacutep luật về kinh doanh nhagrave xuất bản Bƣu điện năm 2007 (Nguyễn Nhƣ
Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven chủ biecircn Bugravei Nguyecircn Khaacutenh)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2009 (Ngocirc Văn
Tăng Phƣớc)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2011
(Nguyễn Thị Thanh Thủy chủ biecircn) vagrave
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2012 (Bugravei
Anh Thủy chủ biecircn)
Điểm chung của caacutec giaacuteo trigravenh trecircn lagrave trigravenh bagravey phacircn tiacutech căn cứ theo caacutec
quy định của Luật Doanh nghiệp hiện hagravenh Tại phần nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng
ty hợp danh caacutec giaacuteo trigravenh thƣờng phacircn tiacutech vagrave trigravenh bagravey về hai loại higravenh thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Caacutec vấn đề về vai trograve quyền hạn
traacutech nhiệm hay tầm quan trọng của từng loại thagravenh viecircn đều đƣợc đề cập Tuy vậy
do trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau necircn khocircng coacute giaacuteo trigravenh nagraveo nghiecircn
cứu một caacutech chi tiết
7 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo của cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Qua tigravem hiểu cho thấy số iacutet taacutec phẩm điển higravenh nghiecircn cứu vấn đề nagravey đatilde
đƣợc tigravem thấy trong
Văn Thiệu năm 2002 ldquoVigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sốngrdquo tạp
chiacute Phaacutep lyacute số 42002
Đỗ Văn Đại năm 2005 ldquoCần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danhrdquo tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005
Phạm Duy Nghĩa năm 2006 ldquoSự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty Cộng hogravea
liecircn bang Đức vagrave so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Namrdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập
phaacutep số (79) 72006 vagrave
Lecirc Việt Anh năm 2008 ldquoVề tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danhrdquo tạp
chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 caacutec cocircng trigravenh nagravey nghiecircn cứu cocircng ty hợp
danh dƣới một số khiacutea cạnh phaacutep lyacute Taacutec giả Văn Thiệu nghiecircn cứu cocircng ty hợp
24
danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave lyacute giải tại sao cocircng ty nagravey khocircng đƣợc nhiều
nhagrave đầu tƣ Việt Nam ƣa chuộng Taacutec giả đƣa ra một số nguyecircn nhacircn nhƣ việc
khocircng xaacutec định rotilde vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng xaacutec định rotilde phần traacutech nhiệm
của từng thagravenh viecircn hợp danh trong traacutech nhiệm liecircn đới chunghellip Bagravei của taacutec giả
Đỗ Văn Đại viết trong giai đoạn goacutep yacute cho caacutec dự thảo của Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde bagraven luận vagrave goacutep yacute những vấn đề nhƣ thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty
hợp danhhellip Cograven Lecirc Việt Anh chủ yếu bagraven luận vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 Taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề
liecircn quan đến việc quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh lợi iacutech của
thagravenh viecircn hợp danh từ việc phaacutep luật quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp
danhhellip Trong phần nghiecircn cứu về ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty dacircn luật vagrave hợp
danhrdquo của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ngƣời đọc coacute thể nắm bắt thecircm về loại higravenh
cocircng ty dacircn luật tại Đức vốn coacute nhiều neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh Nội
dung bagravei viết cograven cho ngƣời đọc biết cocircng ty hợp danh tại Đức coacute thể tồn tại dƣới
nhiều loại khaacutec nhau trong đoacute ldquobao gồm hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh
cổ phần vagrave caacutec loại cocircng ty nagravey đều đƣợc cocircng nhận coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hạn chế
(tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng đầy đủ) khoảng gần một thế kỷrdquo [68 tr 54-55]
Website của ldquoVCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Namrdquo năm
2013 coacute bagravei ldquoBaacuteo caacuteo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx Mục điacutech
cơ bản của bagravei baacuteo caacuteo lagrave kiến nghị một số vấn đề bất cập của nhiều lĩnh vực phaacutep
luật khaacutec nhau tại Việt Nam Trong phần kiến nghị về Luật Doanh nghiệp 2005 baacuteo
caacuteo đề xuất quan điểm necircn bỏ đi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn tại khoản 2 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Quan điểm nagravey cần phải
đƣợc suy nghĩ vagrave xem xeacutet thật kỹ lƣỡng vigrave noacute cograven coacute nhiều bất cập
Nhận xeacutet chung về vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản một số quốc gia trecircn thế giới gần đacircy đatilde coacute quan niệm
lại về vấn đề cho pheacutep cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đƣợc tƣ
caacutech phaacutep nhacircn bởi lẽ khi đatilde lagrave phaacutep nhacircn thigrave caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey sẽ gặp
25
nhiều thuận lợi hơn khi tham gia kinh doanh hay cạnh tranh với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde tiến bộ hơn Luật Doanh nghiệp
1999 khi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute đƣợc tƣ caacutech phaacutep nhacircn Điều nagravey
cograven phugrave hợp với xu hƣớng hội nhập chung của phaacutep luật thế giới hiện nay
8 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với caacutec loại higravenh cocircng ty đối vốn khi caacutec thagravenh viecircn luocircn đƣợc giới
hạn traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep (tiacutenh chất traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản) thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau về địa vị phaacutep lyacute
vagrave đồng thời với noacute lagrave ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo Thagravenh viecircn nhận
vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute bản chất phaacutep lyacute nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh
của cocircng ty hợp danh nghĩa lagrave thagravenh viecircn nhận vốn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc
hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn họ hƣởng một
đặc thugrave tƣơng đối xa lạ với bản chất của một loại higravenh cocircng ty đối nhacircn truyền
thống Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
chiacutenh Nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc một số taacutec phẩm điển higravenh thể hiện
Trecircn phạm vi thế giới một số nghiecircn cứu tiecircu biểu nhƣ
Tạp chiacute ldquoEntrepreneur magazine small business legal guiderdquo (Tạp chiacute doanh
nhacircn hướng dẫn phaacutep lyacute doanh nghiệp nhỏ) xuất bản John Wiley amp Sons Inc năm
1995 của hai taacutec giả Barbara CS Shea vagrave Jennifer Haupt Liecircn quan đến hợp danh
hữu hạn một số vấn đề nhƣ caacutech thức thagravenh lập traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốnhellip Theo đoacute ldquoCaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ khaacutec của hợp danh nhiều hơn so với số tiền ban đầu họ đatilde đầu tƣrdquo [140 p 40]
Cograven tại Việt Nam sự nghiecircn cứu về ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệmrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tigravem thấy qua taacutec phẩm của caacutec taacutec
giả Friedrich Fubler vagrave Jurgen Simon ldquoMấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng hogravea Liecircn
bang Đứcrdquo do nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute phaacutet hagravenh năm 1992 Trong phần những vấn
đề cơ bản về luật cocircng ty hai giaacuteo sƣ trigravenh bagravey tổng quan một số loại higravenh cocircng ty
26
tại Đức hiện nay Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản sự phaacutec họa một số đặc điểm
phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey cơ chế thay đổi thagravenh viecircn vấn đề traacutech nhiệm
quyền hạn của caacutec loại thagravenh viecircnhellip So với nhiều quốc gia khaacutec phaacutep luật Đức yecircu
cầu khaacute chặt chẽ vấn đề traacutech nhiệm caacute nhacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Vũ Văn Mẫu với taacutec phẩm ldquoDacircn luật khaacutei luậnrdquo Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất
bản năm 1961 thực chất đacircy lagrave một trong những cocircng trigravenh nghiecircn cứu tiecircu biểu về
dacircn luật của thời kỳ trƣớc Tuy nhiecircn ở phần nghiecircn cứu về phaacutep nhacircn taacutec giả coacute
khaacutei quaacutet một số vấn đề sơ lƣợc về loại higravenh hội hợp danh (socieacuteteacute en nom collectif)
hay hội hợp tƣ (socieacuteteacute en commandite) Qua đoacute những ngƣời nghiecircn cứu về sau coacute
thể nắm bắt một số đặc điểm nhƣ đặc điểm của hội hợp tƣ hay traacutech nhiệm của hội
viecircn ldquoTất cả caacutec hội viecircn ở hội hợp danh vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ ở hội hợp tƣ phải
chịu traacutech nhiệm về caacutec moacuten nợ của cocircng ty đối với cả tagravei sản của migravenhrdquo [60 tr
413] Lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu chuyecircn về dacircn luật necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
đƣợc nghiecircn cứu sacircu hơn
9 Nhoacutem nghiecircn cứu tiếp cận dƣới caacutec goacutec độ nhƣ ldquonguồn gốc caacutec vấn đề
về thuế sự keacutem hấp dẫn vagrave caacutec hạn chế của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc caacutec thuận lợi của chuacutengrdquo
Một số vấn đề về nguồn gốc về thuế hay caacutec ƣu điểm vagrave nhƣợc điểm của
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave đối tƣợng nghiecircn cứu thu huacutet sự
quan tacircm của số iacutet nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt Nam
Trecircn phạm vi thế giới coacute thể kể đến caacutec cocircng trigravenh điển higravenh sau
Saacutech ldquoBusiness law with UCC applicationsrdquo (Luật Kinh tế với caacutec aacutep dụng
của UCC) bản thứ 9 nhagrave xuất bản MC Graw-Hill của hai taacutec giả Gordon W
Brown vagrave Paul A Sukys năm 1997 Trong phần một số vấn đề của hợp danh hữu
hạn ldquolagrave sự thuận lợi cho cả thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn Caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn coacute thể tiacutech lũy thecircm vốn magrave khocircng phải thừa nhận bất kỳ một thagravenh
viecircn nhận vốn khaacutec sẽ đƣợc hƣởng quyền quản lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn vẫn duy trigrave
sự kiểm soaacutet trong khi vẫn kiếm thecircm tiền cho cocircng ty Thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute
lợi vigrave trong hợp danh hữu hạn nghĩa lagrave coacute traacutech nhiệm hữu hạnhellip thagravenh viecircn goacutep
27
vốn đƣợc lợi tức đầu tƣ trong khi rủi ro duy nhất chỉ trong số vốn đầu tƣ ban đầurdquo
[123 p 360]
ldquoTổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec
năm 1988 của caacutec taacutec giả Maurice Cozian vagrave Alian Viandier do Viện khoa học
phaacutep lyacute - Bộ tƣ phaacutep dịch vagrave phaacutet hagravenh năm 1990 Những vấn đề cơ bản của loại
higravenh cocircng ty hợp tƣ đơn giản tại Phaacutep đƣợc nghiecircn cứu nhƣ caacutec đặc trƣng caacutec ƣu
điểm vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty nagraveyhellip Cũng từ việc nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep
cho thấy đacircy lagrave quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật về cocircng ty rất đa dạng vagrave noacute gần
nhƣ lagrave khuocircn mẫu aacutep dụng cho nhiều quốc gia khaacutec
Tại Việt Nam số iacutet nghiecircn cứu tiecircu biểu đề cập đến caacutec vấn đề nagravey
ldquoVietnamese business law in transitionrdquo (Phaacutep luật kinh tế Việt Nam trong
quaacute trigravenh chuyển đổi) của Phạm Duy Nghĩa năm 2002 nhagrave xuất bản Thế giới phaacutet
hagravenh Theo đoacute taacutec giả phacircn tiacutech vagrave necircu ra một số hạn chế của loại higravenh cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 1999 Taacutec giả cho rằng caacutec khoacute khăn khi lựa chọn
kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh tại Việt Nam nhƣ caacutec hạn chế về mặt
phaacutep lyacute hạn chế về thuế hay sự khocircng rotilde ragraveng về tƣ caacutech phaacutep lyacutehellip
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo năm 2009 của
Phạm Duy Nghĩa nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
ldquoLuật kinh doanhrdquo năm 2010 của caacutec taacutec giả Lecirc Học Lacircm vagrave Lecirc Ngọc Đức
nhagrave xuất bản Thống kecirc phaacutet hagravenh điểm chung caacutec cuốn saacutech đều trigravenh bagravey bigravenh
luận khaacute rộng nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo phần viết về cocircng ty hợp
danh taacutec giả đi sacircu vagraveo phacircn tiacutech vagrave bigravenh luận nhiều vấn đề khaacutec nhau của cocircng ty
nagravey Trong đoacute taacutec giả đề cập tới ldquosự keacutem hấp dẫn của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty
hợp danhrdquo hiện nayhellip Cograven ldquoLuật kinh doanhrdquo coacute một phần nghiecircn cứu khaacute hệ
thống vagrave chi tiết về loại higravenh cocircng ty hợp danh Cụ thể caacutec taacutec giả bagraven luận những
vấn đề lịch sử higravenh thagravenh vagrave nguồn gốc của cocircng ty hợp danh ở một số quốc gia
trecircn thế giới vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh ở một số nƣớc caacutec ƣu
vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty hợp danhhellip
28
Bagravei viết của Lecirc Thanh Phong năm 2004 ldquoTigravem hiểu về cocircng ty hợp danh
trong phaacutep luật Việt Nam vagrave Cộng hogravea Phaacuteprdquo tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
102004 nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam vagrave caacutec
quy định về cocircng ty hợp danh ở Cộng hogravea Phaacutep Đối với sự phaacutet triển của cocircng ty
hợp danh ở Việt Nam taacutec giả xoay quanh những vấn đề sự manh nha của higravenh thức
cocircng ty hợp danh trƣớc khi đƣợc quy định tại Luật Doanh nghiệp 1999 tiacutenh tất yếu
của việc xuất hiện higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danhhellip Với quy định tại Phaacutep
về cocircng ty hợp danh taacutec giả tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu những vấn đề nguồn gốc đặc
trƣnghellip Cũng trong phần nghiecircn cứu về phaacutep luật của Cộng hogravea Phaacutep bagravei viết trigravenh
bagravey một số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản nguồn gốc caacutec
đặc trƣng cơ cấu thagravenh viecircn chế độ thuế đối với cocircng ty hợp vốn đơn giảnhellip
Trang ldquoThocircng tin phaacutep luật dacircn sựrdquo với bagravei viết của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa
năm 2006 ldquoGiấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo luật chung Luật Doanh
nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật Cocircng ty 2005 của Cộng hogravea
nhacircn dacircn Trung Hoardquo đƣợc tigravem thấy trecircn httpthongtinphapluatdansueduvn
[152] Nội dung bagravei viết bagraven luận về nhiều vấn đề khaacutec nhau của Luật Doanh
nghiệp 2005 dƣới goacutec độ so saacutenh với Luật cocircng ty cũng đƣợc ban hagravenh năm 2005
của Trung Quốc Trong phần nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh taacutec giả cho biết
ldquoNƣớc laacuteng giềng Trung Quốc taacutech bạch hợp danh ra khỏi mocirc higravenh cocircng ty vagrave điều
chỉnh hợp danh theo caacutec nguyecircn tắc của dacircn luật đatilde higravenh thagravenh từ những năm 1986
với những giải thiacutech ngagravey cagraveng chuyecircn nghiệp của togravea aacutenrdquo Vagrave hiện nay ldquonhiều
nƣớc khocircng aacutep dụng thuế thu nhập cocircng ty cho mocirc higravenh hợp danh Nếu chọn hợp
danh nhagrave đầu tƣ coacute thể chỉ chịu thuế thu nhập caacute nhacircn magrave traacutenh bị đaacutenh thuế hai
lần Lợi thế nagravey khocircng hề coacute theo phaacutep luật nƣớc ta cũng nhƣ caacutec cocircng ty hợp
danh lagrave đối tƣợng chịu thuế thu nhập doanh nghiệprdquo Nghiecircn cứu nhiều vấn đề khaacutec
nhau necircn phần nghiecircn cứu về hợp danh chỉ dừng lại trong một phạm vi nhỏ
Baacuteo điện tử ldquoĐại biểu nhacircn dacircnrdquo đăng bagravei viết ldquoKhocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh
cocircng ty hợp danhrdquo của taacutec giả Trang Thu năm 2011 trecircn đƣờng link
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595 Bagravei viết
29
xoay quanh vấn đề vẫn necircn duy trigrave sự tồn tại của cocircng ty hợp danh hiện nay Taacutec giả
căn cứ nhận định của Luật sƣ Nguyễn Hƣng Quang ldquococircng ty hợp danh coacute ƣu điểm
lagrave việc caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa
vụ của cocircng ty goacutep phần tạo dựng đƣợc niềm tin của khaacutech hagraveng cũng nhƣ đối taacutec
kinh doanh Bản chất của cocircng ty hợp danh rất phugrave hợp với nền kinh tế của nƣớc ta
vagrave necircn đƣợc thừa nhậnrdquo
Trang ldquoLuật đầu tƣrdquo đăng bagravei viết ldquoHigravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần
thiết phải quy định cụ thểrdquo của taacutec giả Phạm Thế Vinh năm 2009
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml Taacutec giả cho rằng ldquomột số ngagravenh nghề kinh doanh nhƣ dịch vụ kế toaacuten
vagrave phaacutep lyacute dịch vụ thiết kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh
dịch vụ phaacutep lyacute khocircng cần thiết phải kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danhrdquo
Nghiecircn cứu nội dung bagravei viết ngƣời đọc coacute thể coacute thecircm một caacutech nhigraven nhận khaacutec về
cocircng ty hợp danh
Trang Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam coacute đăng bagravei viết của
Nguyễn Cảnh Nam năm 2014 ldquoMột số vấn đề sửa đổi luật doanh nghiệprdquo
httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-
luat-doanh-nghiep-7359html Theo đoacute taacutec giả bagraven luận một số hạn chế của caacutec
quy định phaacutep luật liecircn quan đến loại higravenh cocircng ty hợp danh Ngoagravei ra taacutec giả cograven
lyacute giải sự vắng boacuteng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp danh hiện nay lagrave
vigrave sự quy định cograven rất nhiều bất cập của Luật Doanh nghiệp 2005
Tuy nhiecircn điểm chung của caacutec bagravei viết trecircn phần nagraveo đatilde chỉ rotilde caacutec hạn chế
của cocircng ty hợp danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh hiện nay Từ đoacute cần thiết
phải coacute sự kế thừa vagrave tiếp tục nghiecircn cứu trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu trƣớc để coacute thể
khắc phục vagrave hoagraven thiện chuacuteng tốt hơn trong thời gian tới
10 Nhận xeacutet chung về caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu của loại higravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản trecircn phạm vi thế giới vagrave tại Việt Nam
Trƣớc hết qua tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu cho thấy caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu
trecircn thƣờng tập trung vagraveo caacutec nhoacutem vấn đề nhƣ caacutec vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp
30
vốn đơn giản phacircn tiacutech hệ thống phaacutep luật thực định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
sự cần thiết cũng nhƣ caacutec ƣu vagrave nhƣợc điểm của loại higravenh cocircng ty nagraveyhellip
Mặt khaacutec caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cũng đatilde đoacuteng goacutep những giaacute trị
nhất định về mặt khoa học vagrave thực tiễn sau
- Nghiecircn cứu vagrave phacircn tiacutech những vấn đề lyacute luận cơ bản của loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
- Trigravenh bagravey thực trạng tồn tại vagrave phaacutet triển của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản trecircn phạm vi một số quốc gia vagrave tại Việt Nam qua caacutec thời kỳ lịch sử
- Đề xuất một số kiến nghị về việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp bởi vigrave một trong những nguyecircn nhacircn lagravem hạn
chế sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave việc phaacutep luật thực định của Việt
Nam hiện nay khocircng quy định chặt chẽ vagrave đầy đủ về loại higravenh cocircng ty nagravey
Becircn cạnh những thagravenh tựu vagrave cố gắng caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cograven
một số hạn chế nhất định
- Nghiecircn cứu một caacutech rời rạc đơn lẻ về caacutec khiacutea cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec những nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn
đơn giản chủ yếu lagrave đề cập đến caacutec vấn đề cơ bản khocircng coacute sự phacircn tiacutech chi tiết đến
từng goacutec cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey
- Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 đến nay nhigraven một caacutech tổng thể caacutec nghiecircn
cứu ở Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh chủ yếu phacircn
tiacutech căn cứ dựa theo phaacutep luật thực định necircn thƣờng khocircng coacute sự mở rộng phạm vi
nghiecircn cứu để tigravem hiểu phaacutep luật quốc tế về caacutec cocircng ty nagravey
- Nghiecircn cứu thiếu tiacutenh hệ thống necircn khocircng coacute sự kế thừa vagrave phaacutet triển từ caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu khaacutec
Toacutem lại từ quaacute trigravenh tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu caacutec nguồn tagravei liệu trecircn taacutec giả
luận aacuten nhận thấy cần coacute yacute thức kế thừa tiếp thu học hỏi kết quả của caacutec cocircng trigravenh
khoa học đoacute vagrave phải tiếp tục hoagraven thiện phaacutet triển chuacuteng hơn nữa trong suốt quaacute
trigravenh hoagraven thagravenh luận aacuten
31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 1 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một dạng cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty
hợp danh necircn caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới chủ yếu nghiecircn cứu về cocircng ty hợp
danh Vigrave vậy trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh vẫn thƣờng chỉ
coacute một phần nghiecircn cứu khaacute khiecircm tốn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn coacute
thể căn cứ caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh để từ đoacute luận ra caacutec đặc trƣng cũng
nhƣ cơ chế tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản gần nhƣ rập khuacircn mẫu từ cocircng ty hợp danh giữa chuacuteng chỉ coacute một
vagravei điểm khaacutec biệt cơ bản vagrave rotilde ragraveng nhất chiacutenh lagrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn cugraveng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản của loại thagravenh viecircn nagravey
Hai lagrave caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận
cơ bản về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave coacute những đoacuteng goacutep bƣớc đầu cho sự nhận
thức khoa học về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam Tuy nhiecircn caacutec tagravei liệu
trecircn chủ yếu lagrave nghiecircn cứu rời rạc từng vấn đề phaacutep lyacute Vigrave vậy cacircu hỏi nghiecircn cứu
vagrave nhiệm vụ đặt ra lagrave cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu mới kế thừa phaacutet triển
vagrave tập hợp những cocircng trigravenh đatilde coacute để chuacuteng trở thagravenh một cocircng trigravenh nghiecircn cứu
đầy đủ vagrave coacute tiacutenh hệ thống về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave một lyacute do khaacutec đogravei hỏi phải nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave khi magrave caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn hay cocircng ty hợp danhhellip đatilde coacute rất nhiều cocircng trigravenh nghiecircn cứu với quy mocirc lớn
tại Việt Nam thigrave dƣờng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản lại khocircng đƣợc nhiều nhagrave
nghiecircn cứu quan tacircm chuacute yacute Điều nagravey đƣợc minh chứng khi suốt một thời gian dagravei
vẫn chƣa coacute một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện vagrave đầy
đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu
một caacutech kỹ lƣỡng toagraven diện vagrave đầy đủ hơn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ
sở nghiecircn cứu luận aacuten coacute thể đƣa ra một mocirc higravenh điều chỉnh phaacutep luật hagravei hogravea vagrave
phugrave hợp nhất với điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam
32
CHƢƠNG 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn
đơn giản
2111 Khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc
quy định trở lại tại Việt Nam Sau đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 tiếp tục hoagraven thiện
vagrave mở rộng thecircm caacutec quy định đối với cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn xen lẫn trong
caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh
nghiệp 2005 dấu hiệu của cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng đatilde manh nha xuất hiện
Phacircn tiacutech khaacutei niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản trong phaacutep luật
của một số quốc gia khaacutec cho thấy sự khaacutec biệt giữa hai loại cocircng ty nagravey rất rotilde ragraveng
Tại Đức khaacutei niệm cocircng ty hợp danh ldquoCocircng ty trong đoacute caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau tiến hagravenh một hoạt động thƣơng mại dƣới một hatildeng chung vagrave cugraveng liecircn đới
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng tyrdquo [41 tr 31]
Cộng hogravea Phaacutep (cocircng ty hợp danh - Socieacuteteacute en nom collectif) ldquolagrave cocircng ty magrave
trong đoacute caacutec thagravenh viecircn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn
đới về caacutec khoản nợ của cocircng tyrdquo [42 tr 7]
Ở Vƣơng quốc Anh Đạo luật Hợp danh năm 1890 (The Partnership Act
1890) định nghĩa một hợp danh lagrave ldquomối quan hệ tồn tại giữa những ngƣời tiến
hagravenh trecircn một doanh nghiệp chung nhằm lợi nhuậnrdquo [119 p 344]
Theo mục 6 Điều 101 Luật Hợp danh thống nhất 1997 của Hoa Kỳ (6
Section 101 UPA) hợp danh lagrave ldquomột hội gồm hai hoặc nhiều ngƣời vagrave với tƣ caacutech
lagrave những đồng sở hữu họ cugraveng nhau kinh doanh để thu lợi nhuậnrdquo
33
Cograven tại Việt Nam thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp danh đƣợc Điều 20 Bộ luật
Thƣơng mại Phaacutep định nghĩa ldquolagrave một hội đoagraven thagravenh lập giữa hai người hay một
số người nhiều hơn để lagravem thương mại dưới một hội danhrdquo Điều 42 Bộ luật
Thƣơng mại Trung phần định nghĩa hội hợp danh ldquolagrave một hội hoạt động dưới một
hội danh trong đoacute tất cả caacutec hội viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vocirc giới
hạn trecircn sản nghiệp của migravenh về cocircng nợ của hộirdquo [111 tr 763] Cograven Điều 171
của Bộ luật Thƣơng mại 1972 ghi nhận ldquohội hợp danh lagrave một hội lập giữa hai hay
nhiều người trong đoacute toagraven thể hội viecircn magrave số iacutet nhất phải lagrave hai người được coi lagrave
thương gia vagrave chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định về mọi traacutei khoản của hội
trecircn tất cả tagravei sản của họrdquo
Hiện nay theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh
nghiệp 2005 ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất hai
thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Với định nghĩa nagravey phải chăng khaacutei niệm cocircng ty hợp
danh của Việt Nam dƣờng nhƣ khaacutec so với phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới
Vấn đề nagravey sẽ tiếp tục đƣợc bagraven luận chi tiết trong phần tiếp theo của luận aacuten
Tuy nhiecircn qua nghiecircn cứu khaacutei niệm về cocircng ty hợp danh của một số quốc
gia trecircn thế giới vagrave ở Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp danh lagrave cocircng ty thuộc loại
higravenh của cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh Caacutec thagravenh viecircn hợp danh liecircn kết dựa trecircn cơ sở thacircn thiết
hay sự tin tƣởng tin cậy lẫn nhau Đồng thời thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh
Trở lại với khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản thực tiễn kinh doanh đatilde
chứng minh cocircng ty hợp vốn đơn giản rất gần gũi với ngƣời Aacute Đocircng bởi bản chất
cocircng ty nagravey thƣờng đề cao mối quan hệ thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn Với caacutec quốc
gia chacircu Acircu hoặc caacutec quốc gia Anh Mỹ - những nơi kinh doanh thực dụng thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute tầm ảnh hƣởng rất lớn Nghiecircn cứu cho thấy ldquolịch sử
higravenh thagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản bắt đầu vagraveo khoảng thế kỷ 13rdquo[72 tr158]
34
Tại Hoa Kỳ Luật về Hợp danh hữu hạn (ULPA) ban hagravenh năm 1916 đatilde đƣợc
sửa đổi bổ sung vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001 Khaacutei niệm về Hợp danh hữu hạn
ldquoHợp danh hữu hạn bao gồm hai hoặc nhiều ngƣời trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn hợp danh vagrave một thagravenh viecircn goacutep vốn Trong khi thagravenh viecircn hợp danh coacute
nghĩa vụ caacute nhacircn khocircng giới hạn nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave giới hạn với
số tiền đầu tƣ của migravenh trong cocircng tyrdquo [155] Một số tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn lagrave caacutec ldquopassive investorrdquo (nhagrave đầu tƣ thụ động) [128 p 69]
Vƣơng quốc Anh yecircu cầu ldquoHợp danh hữu hạn phải bao gồm một hoặc nhiều
ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh ngƣời phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty vagrave một hoặc nhiều ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn ngƣời coacute traacutech nhiệm tại thời điểm tham gia vagraveo hợp danh đoacuteng goacutep vagraveo đoacute
một khoản tiền hoặc tiền vốn hoặc tagravei sảnhellip vagrave khocircng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec
khoản nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty cao hơn số tiền đoacuteng goacuteprdquo [122 p 35]
Điều 2 (Article 2) Luật Doanh nghiệp 2005 của Lagraveo đƣa ra quy định về
cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoLagrave một higravenh thức của doanh nghiệp hợp taacutec trong đoacute
một số caacutec thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp vagrave
đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute traacutech nhiệm đƣợc giới
hạn vagrave đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Luật của Lagraveo cograven yecircu cầu phải luocircn coacute
nhiều hơn một thagravenh viecircn lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo đối với cocircng ty nagravey (Điều 2)
Điều 1077 (Section 1077) Luật Dacircn sự vagrave Thƣơng mại 1992 của Thaacutei Lan
quy định ldquoHợp danh hữu hạn lagrave loại hợp danh trong đoacute coacute
(1) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm đƣợc giới hạn trong số tiền
tƣơng ứng magrave họ coacute thể cam kết goacutep vagraveo hợp danh
(2) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn lagrave những ngƣời cugraveng nhau liecircn kết vagrave chịu
traacutech nhiệm khocircng giới hạn cho tất cả caacutec nghĩa vụ của hợp danhrdquo
Theo Điều 104 Bộ luật Thƣơng mại Nhật Bản 1911 (Article 104 The
Commecial Code of Japan) ldquoMột hợp danh hữu hạn bao gồm caacutec thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Caacutec Điều 109 vagrave
Điều 115 quy định thecircm ldquoCaacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn coacute quyền vagrave
35
nghĩa vụ quản lyacute kinh doanh của hội Thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn khocircng
coacute quyền quản lyacute kinh doanh của hội hoặc đại diện cho hộirdquo
Điều 3 Luật Hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore định nghĩa ldquoMột hợp
danh hữu hạn phải bao gồm
(1) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave
(2) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
Một thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm về toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave
caacutec nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn phaacutet sinh khi anh ta lagrave một thagravenh viecircn hợp danh
trong hợp danh hữu hạn Một thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn ngoagravei khoản tiền anh ta đồng yacute
đoacuteng goacuteprdquo Luật cho pheacutep một caacute nhacircn hoặc một cocircng ty đều coacute thể trở thagravenh một
thagravenh viecircn hợp danh hoặc một thagravenh viecircn goacutep vốn của hợp danh hữu hạn (Điều 3)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Đức ldquovề cơ bản giống cocircng ty hợp danh với
điểm khaacutec căn bản lagrave Chỉ cần iacutet nhất coacute một thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn
(thagravenh viecircn nhận vốn) cograven những thagravenh viecircn khaacutec chịu traacutech nhiệm hữu hạn (thagravenh
viecircn goacutep vốn)rdquo [41 tr 31]
Tại Phaacutep ldquoCocircng ty goacutep vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave loại higravenh thagravenh viecircn giống nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh necircn caacutec quy tắc liecircn quan đến thagravenh viecircn nagravey đƣợc aacutep dụng tƣơng tự
Thagravenh viecircn xuất vốn thagravenh viecircn nagravey khocircng phải đem hết tagravei sản của caacute nhacircn ra để
chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty họ chỉ chịu traacutech nhiệm đến hết giaacute
trị phần vốn goacutep của migravenhrdquo [57 tr 196]
Cograven tại Canada ldquosự khaacutec biệt quan trọng nhất để phacircn biệt giữa hợp danh vagrave
hợp danh hữu hạn liecircn quan đến nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircnhellip Một hợp danh hữu
hạn trecircn thực tế chỉ yecircu cầu một thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn khocircng giới
hạn Thagravenh viecircn nagravey đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh Trong khi coacute thể coacute nhiều
hơn một thagravenh viecircn hợp danh trong hợp danh hữu hạn tối thiểu phải tồn tại lagrave một
Tất cả caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute thể lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những ngƣời coacute nghĩa vụ
đƣợc giới hạn trong số vốn đoacuteng goacutep của họ vagraveo hợp danhrdquo [144 p 47]
36
Uacutec vagrave NewZealand đều quy định ldquoHợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn đƣợc
chia thagravenh hai loại caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave những ngƣời cugraveng coacute quyền vagrave nghĩa
vụ phaacutep lyacute nhƣ lagrave caacutec thagravenh viecircn của một hợp danh thocircng thƣờng vagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn những ngƣời goacutep vốn cho hợp danh vagrave chia sẻ lợi nhuận của noacute đồng thời
khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute noacute cũng khocircng phải chịu bất kỳ traacutech nhiệm về
caacutec nghĩa vụ của noacute magrave vƣợt ra ngoagravei số vốn goacutep của họrdquo [129 p 72]
Khi nghiecircn cứu caacutec định nghĩa đầu tiecircn tại Việt Nam (cuốn Luật Thương mại
toaacutet yếu 1959) ldquoTrong cocircng ty cấp vốn đơn giản coacute hai hạng nhacircn viecircn
(1) - Một lagrave những ngƣời đƣợc cấp vốn hay thụ cấp (commanditeacute) những
ngƣời nagravey coacute tƣ caacutech lagrave ngƣời buocircn baacuten coacute thể chỉ coacute một ngƣời hay nhiều ngƣời
nếu coacute nhiều ngƣời thigrave tigravenh trạng của họ sẽ lagrave tigravenh trạng những hội viecircn một cocircng ty
đồng danh
(2) - Hai lagrave những ngƣời cấp vốn hay lagrave chủ cấp (commanditaire) những
ngƣời nagravey bỏ tiền ra cho hội thagravenh lập vagrave hoạt động khaacutec với hội viecircn họ khocircng coacute
tƣ caacutech lagrave nhagrave buocircn vagrave ngoagravei số tiền đatilde cấp cho hội họ khocircng phải chịu traacutech nhiệm
gigrave nữardquo [109 tr 50] Sau đoacute trong (cuốn Luật Thương mại Việt Nam dẫn giải
1973) đacircy đƣợc gọi lagrave Hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquohội thagravenh lập giữa một hay nhiều
hội viecircn đƣợc gọi lagrave hội viecircn thụ tƣ cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm vagrave một hay
nhiều hội viecircn khaacutec cấp vốn đƣợc gọi lagrave hội viecircn xuất tƣ những ngƣời nagravey chỉ chịu
traacutech nhiệm tới mức phần hugraven của migravenhrdquo [111 tr 800]
Cograven ở miền Nam Việt Nam khi ban hagravenh Bộ luật Thƣơng mại 1972 đatilde quy
định về loại higravenh Hội hợp tƣ đơn thƣờng Theo đoacute ldquoHội hợp tư đơn thường lagrave hội
thagravenh lập để hoạt động về thương mại giữa một hay nhiều hội viecircn được gọi lagrave hội
viecircn thụ tư liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn định về mọi khoản nợ của hội vagrave một
hay nhiều hội viecircn xuất tư chỉ chịu traacutech nhiệm tới phần hugraven của migravenhrdquo (Điều 194)
Qua khaacutei niệm của phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới vagrave một số khaacutei niệm
tại Việt Nam thời kỳ trƣớc coacute thể nhận thấy mặc dugrave phaacutep luật của caacutec quốc gia coacute
thể ghi nhận khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣng đều coacute điểm khaacute tƣơng
đồng Đoacute lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn với chế độ chịu
37
traacutech nhiệm về tagravei sản hoagraven toagraven khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp
vốn đơn giản tƣơng tự nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vigrave bản chất
chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm trong
phạm vi số tagravei sản của họ goacutep tại cocircng ty hay noacutei caacutech khaacutec đacircy chiacutenh lagrave cơ chế
chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Vagrave coacute lẽ đacircy lagrave căn cứ để higravenh thagravenh necircn tecircn
gọi ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo
Trở lại với caacutec quy định đầu tiecircn về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
1999 ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b)
Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave uy tiacuten nghề nghiệp
vagrave phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng
ty c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo (Điều 951) Quy định nagravey rotilde ragraveng đatilde gộp
chung hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để trở
thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Nhận xeacutet quy định của Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh học
giả Đồng Ngọc Ba viết ldquoTừ quan điểm về cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh
nghiệp cho thấy cocircng ty hợp danh ở Việt Nam coacute nội hagravem rộng hơn cocircng ty hợp
danh theo quan niệm phổ biến trecircn thế giới Ở caacutec nƣớc khaacutec cocircng ty hợp danh lagrave
một loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn chỉ coacute một loại thagravenh viecircn duy nhất vagrave caacutec thagravenh
viecircn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của cocircng ty Cocircng ty hợp
danh đƣợc phacircn biệt với loại higravenh cocircng ty đối nhacircn khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản (hay hợp danh hữu hạn) Luật Doanh nghiệp khocircng đƣa ra khaacutei niệm phaacutep lyacute
về cocircng ty hợp danh hữu hạn song nội hagravem của khaacutei niệm cocircng ty hợp danh nhƣ
trecircn đatilde bao hagravem cả loại higravenh cocircng ty nagraveyrdquo [2 tr 13]
Lập luận tƣơng tự Vũ Đặng Hải Yến cho rằng ldquoLuật Doanh nghiệp chia
cocircng ty hợp danh ra lagravem hai loại Loại thứ nhất chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp
danh loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip Hầu nhƣ tất cả caacutec nƣớc coacute
quy định về cocircng ty hợp danh đều phacircn chia rotilde ragraveng hai loại cocircng ty mang bản chất
38
hợp danh lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn Hai loại
cocircng ty về bản chất thigrave tƣơng đối giống nhau những vẫn coacute những đặc điểm phaacutep lyacute
khaacutec biệt đƣợc điều chỉnh bằng những quy định khocircng giống nhaurdquo [118 tr 62]
Hiện nay khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoa)
Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dưới một tecircn chung (thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh
coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty c) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde
goacutep vagraveo cocircng tyrdquo Từ những quy định tại Điều 130 đatilde dẫn đến nhiều tranh luận liecircn
quan đến vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhận định của taacutec giả Lecirc Thị Thanh ldquoCăn cứ vagraveo tiacutenh
chất thagravenh viecircn theo Luật Doanh nghiệp cocircng ty hợp danh bao gồm hai loại cocircng
ty hợp danh coacute tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp
danh coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [99 tr 91] Luận giải của
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquoCocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp bao
gồm cả hai loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn theo phaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới đoacute
lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn đều đƣợc xếp vagraveo loại higravenh cocircng ty đối nhacircn song coacute
nhiều đặc điểm khaacutec nhau về mặt tổ chức quản trịhellip Thực tiễn phaacutep luật của hầu
hết caacutec nƣớc trecircn thế giới đều coacute sự phacircn biệt trong cơ chế điều chỉnh tổ chức hoạt
động của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [76 tr 104]
Học giả Ngocirc Huy Cƣơng viết ldquoTheo phaacutep luật Việt Nam hiện nay cocircng ty
hợp danh bị gắn với một higravenh thức cocircng ty khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để
cugraveng đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danhrdquo Mặt khaacutec do ldquoLuật Doanh nghiệp 2005 khocircng
phacircn biệt rotilde giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn đatilde đƣa ra định
nghĩa chung bất cập cho hai cocircng ty nagravey tại khoản 1 Điều 130rdquo [24 tr 195 214]
Đồng quan điểm taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng khẳng định ldquoNếu căn cứ vagrave tiacutenh
chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp danh theo Luật
39
Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại Loại thứ nhất lagrave những cocircng ty giống
với cocircng ty hợp danh theo phaacutep luật caacutec nƣớc tức lagrave chỉ bao gồm những thagravenh viecircn
hợp danh (chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản của cocircng
ty) Loại thứ hai lagrave những cocircng ty coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
(chịu traacutech nhiệm hữu hạn) Loại cocircng ty nagravey phaacutep luật caacutec nƣớc gọi lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87]
Nhƣ vậy qua caacutec phacircn tiacutech trecircn coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave cả
Luật Doanh nghiệp 2005 đều khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute giữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Vigrave thế Luật Doanh nghiệp đatilde đƣa ra một
định nghĩa chung nhƣng lại rất bất cập macircu thuẫn đối với cả hai loại cocircng ty nagravey
Từ sự khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng hai loại cocircng ty necircn cũng dẫn đến việc khocircng thể
thiết lập quy chế phaacutep lyacute riecircng cho từng loại cocircng ty
Qua caacutec nghiecircn cứu coacute thể ruacutet ra khaacutei niệm về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản
nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty cograven lại caacutec thagravenh viecircn khaacutec lagrave
thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2112 Bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave một thực thể kinh doanh về cơ bản cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute những
bản chất phaacutep lyacute nhƣ mọi loại higravenh cocircng ty khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự
liecircn kết giữa nhiều caacute nhacircn để cugraveng tiến hagravenh caacutec hoạt động thƣơng mại vigrave mục tiecircu
lợi nhuận caacutec thagravenh viecircn đoacuteng goacutep bằng tagravei sản hoặc cocircng sứchellip Becircn cạnh đoacute cocircng
ty hợp vốn đơn giản cograven coacute những bản chất phaacutep lyacute riecircng biệt
Một lagrave cần khẳng định cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đều lagrave
caacutec loại higravenh của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn Bởi lẽ một số yếu tố của cocircng ty đối
nhacircn đatilde ảnh hƣởng lecircn caacutech thức thagravenh lập tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tuy nhiecircn ldquotiacutenh chất đối nhacircnrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng tuyệt đối nhƣ
cocircng ty hợp danh Vigrave becircn cạnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn (Luật Doanh nghiệp của
40
Việt Nam vẫn gọi ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo) cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn - đƣợc hƣởng chế độ chịu
traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Đacircy lagrave sự khaacutec biệt nếu so với chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về tagravei sản của caacutec loại higravenh cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối
nhacircn Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một loại higravenh cocircng ty trung hogravea giữa
cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn khi noacute luocircn chứa đựng caacutec yếu tố của cả hai
loại higravenh cocircng ty nagravey Chứng minh cho luận điểm khoa học nagravey coacute tagravei liệu nghiecircn
cứu viết ldquochấp nhận dung nạp thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu một đặc điểm xa lạ
với tiacutenh chất đối nhacircn truyền thống của cocircng ty hợp danh Noacutei caacutech khaacutec sự xuất
hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn lagravem giảm đi tiacutenh chất đối nhacircnrdquo [71 tr 34-37]
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec
nhau về địa vị phaacutep lyacute Sự khaacutec biệt nagravey thể hiện qua khiacutea cạnh quyền hạn vagrave nghĩa
vụ của từng loại thagravenh viecircn Thagravenh viecircn nhận vốn coacute đầy đủ quyền hạn vagrave nghĩa vụ
nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh Nghĩa lagrave quyền hạn của họ gần nhƣ
khocircng bị hạn chế tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Họ mới chiacutenh lagrave những nhacircn vật
chiacutenh yếu coacute quyền quyết định gần nhƣ mọi vấn đề của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chiều hƣớng ngƣợc lại thagravenh viecircn goacutep vốn gần nhƣ khocircng coacute quyền hạn liecircn quan
đến việc quản lyacute điều hagravenh hay đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ lagrave những nhacircn vật coacute vị triacute thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave bản chất của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven thể hiện bởi sự ragraveng buộc
traacutech nhiệm đến cugraveng của cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Suy cho cugraveng caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thể thống nhất traacutech
nhiệm Điều nagravey xuất phaacutet bởi lyacute do đacircy vẫn lagrave cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn chiacutenh lagrave những ngƣời
luocircn giữ tƣ caacutech bảo latildenh liecircn đới cho mọi hoạt động của cocircng ty Cơ sở của điều
nagravey lagrave khi phaacutet sinh traacutech nhiệm cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ
cograven thagravenh viecircn nhận vốn thigrave luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với cocircng ty
Toacutem lại cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty coacute hai loại higravenh thagravenh viecircn với
tƣ caacutech phaacutep lyacute khaacutec nhau Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng hai
41
yếu tố cơ bản - đoacute lagrave đề cao mối quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn cũng nhƣ chế độ chịu
traacutech nhiệm khaacutec nhau về tagravei sản của từng loại thagravenh viecircn
2113 Đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mỗi thực thể kinh doanh đều coacute những đặc điểm vagrave chiacutenh nhờ vagraveo caacutec đặc
điểm nagravey mới coacute thể xaacutec định ranh giới tồn tại của chuacuteng so với caacutec loại higravenh doanh
nghiệp khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc phacircn biệt với caacutec loại cocircng ty khaacutec
nhờ vagraveo caacutec đặc điểm sau
(i) Caacutec đặc điểm về mặt kinh tế - xatilde hội
Đặc điểm về mặt kinh tế trƣớc hết cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một
higravenh thức liecircn kết đầu tƣ giữa caacutec nhagrave kinh doanh để cugraveng tigravem kiếm lợi nhuận Tuy
vậy noacute khaacutec với loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần khi cocircng ty nagravey coacute thể đƣợc
thagravenh lập magrave khocircng cần quan tacircm đến yếu tố quen biết giữa caacutec thagravenh viecircn Cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute sự đề cao caacutec mối quan hệ chặt chẽ tin tƣởng giữa
caacutec thagravenh viecircn với nhau
Khaacute giống cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chỉ quy tụ
một số lƣợng khaacute iacutet thagravenh viecircn nhƣ anh em đồng nghiệp bạn begrave Mặt khaacutec caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn cograven phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới trecircn tagravei sản của
chiacutenh họ Vigrave vậy yếu tố quan trọng khi trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu từ sự
tin tƣởng quen biết với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec vigrave vốn goacutep chỉ lagrave thứ yếu
Tuy nhiecircn nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave noacute cũng sẽ lagrave một cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten tƣơng tự cocircng ty hợp danh
Sự goacutep mặt của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng những mang lại nguồn tagravei chiacutenh magrave
noacute cograven lagravem cho tiacutenh chất chặt chẽ kheacutep kiacuten của đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản trở necircn rộng mở dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn Khoản 1 Điều
130 Luật Doanh nghiệp 2005 quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute
nhacircn (phaacutep nhacircn khocircng đƣợc quyền trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh) Cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn thigrave coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc phaacutep nhacircn
Phần ldquovốn goacuteprdquo vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
nhiều khi chỉ lagrave uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm trigravenh độ chuyecircn mocircn chứng chỉ
42
hagravenh nghềhellip Noacutei chung thƣờng coacute sự gắn boacute mật thiết giữa tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣng với caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn phần ldquovốn goacuteprdquo của họ thƣờng bắt buộc phải bằng tiền của Noacute
khocircng thể lagrave kinh nghiệm uy tiacuten caacute nhacircnhellip vigrave ldquovai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn chủ
yếu lagrave đem thecircm nguồn tagravei chiacutenh vagraveo cho cocircng tyrdquo [4 tr 83] Nhƣ tại Trung Quốc
Điều 64 Luật Hợp danh (sửa đổi 2006) quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể goacutep
vốn bằng tiền bằng hiện vật hoặc bằng quyền sở hữu triacute tuệ quyền sử dụng đất
hoặc caacutec tagravei sản khaacutec Khocircng coacute thagravenh viecircn goacutep vốn nagraveo coacute thể đoacuteng goacutep vốn bởi
caacutec dịch vụ lao độngrdquo
Đặc điểm về mặt xatilde hội tugravey theo quan niệm của từng quốc gia cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven đƣợc gọi bằng caacutei tecircn nhƣ ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo hay ldquohợp
danh hữu hạnrdquohellip Dƣới goacutec độ xatilde hội cụm từ ldquohợp danhrdquo đƣợc hiểu lagrave sự kết bạn
hay hợp taacutec kinh doanh giữa caacutec caacute nhacircn Trecircn lẽ thocircng thƣờng kết bạn lagrave hagravenh vi
của những ngƣời coacute caacutec mối quan hệ thacircn thiết tin tƣởng lẫn nhau Noacutei caacutech khaacutec
tecircn gọi của hợp danh đatilde phần nagraveo phản aacutenh khaacute rotilde nội hagravem khaacutei niệm đặc trƣng về
mặt xatilde hội của noacute đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute mật thiết giữa caacutec thagravenh viecircn
Để phacircn biệt với một loại higravenh cocircng ty coacute khaacute nhiều đặc điểm giống với cocircng
ty hợp vốn đơn giản chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh Caacutec quốc gia sử dụng tiếng Anh
thƣờng gọi cocircng ty hợp danh dƣới caacutei tecircn general partnership ordinary
partnership hoặc simple partnershiphellip Tuy vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
chỉ đƣợc gọi lagrave limited partnership Cograven ldquongƣời Phaacutep dugraveng caacutec thuật ngữ nhƣ
societas societe en common dite để chỉ caacutec higravenh thức hợp danh Societas lagrave higravenh
thức hợp danh chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven societe en common dite
bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [56 tr 166] Tại Nhật Bản
theo khoản 2 Điều 6 Luật Cocircng ty 2006 Gomei-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh
(general partnership company) vagrave Goushi-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh hữu hạn
(limited partnership company) Trƣớc đacircy theo Điều 43 Bộ luật Thƣơng mại Nhật
Bản 1911 khocircng quan niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn lagrave cocircng
ty magrave coi đacircy chỉ lagrave caacutec hiệp hội kinh doanh (business associations)
43
Hiện nay quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 tecircn gọi của cocircng ty hợp
danh phải đƣợc hợp thagravenh bởi tecircn chung của caacutec thagravenh viecircn hợp danh (Điều
1301a) Cocircng ty hợp danh sẽ hoạt động dƣới một tecircn gọi do caacutec thagravenh viecircn của
cocircng ty đặt ra nhƣng phải đaacutep ứng với caacutec quy định chung về đặt tecircn cocircng ty tại caacutec
Điều 31 32 33 vagrave 34 của Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Điều 10 đến Điều 13 của
Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn hợp
danh rời cocircng ty thigrave tecircn của cocircng ty coacute thể phải thay đổi nếu tecircn của thagravenh viecircn hợp
danh đoacute tạo thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn của cocircng ty Ngay cả khi đatilde chấm dứt
tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đƣợc sử dụng lagravem thagravenh một
phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa kế ngƣời đại diện của
họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử dụng tecircn đoacute (Điều 1386)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại ở Việt Nam vagrave đƣợc gọi dƣới caacutei
tecircn nhƣ ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo hay ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Hiện nay một số
học giả Việt Nam gọi đacircy lagrave loại higravenh ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [74 tr 144]
hoặc ldquococircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 54] Cograven từ điển phaacutep lyacute Anh - Việt cụm
từ ldquolimited partnershiprdquo dịch sang tiếng Việt nghĩa lagrave ldquococircng ty hợp tƣ thƣờngrdquo
khaacutec với ldquogeneral partnershiprdquo lagrave ldquococircng ty hợp danh thƣơng mạirdquo [62 tr 287]
Điểm tƣơng đồng giữa phaacutep luật caacutec quốc gia chiacutenh lagrave khocircng cho pheacutep caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc dugraveng tecircn của họ lagravem thagravenh tecircn hatildeng hoặc một phần tecircn
hatildeng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec tecircn hatildeng chỉ coacute thể lagrave tecircn của
một (hoặc một số) thagravenh viecircn nhận vốn Lyacute giải điều nagravey ldquoHội hợp tƣ khocircng thể
đem tecircn hội viecircn xuất tƣ ghi vagraveo hội danh vigrave sẽ lagravem cho ngƣời đệ tam lầm tƣởng
rằng những ngƣời nagravey cũng lagrave hội viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn địnhrdquo [111 tr 769]
Nhƣ vậy tƣơng tự cocircng ty hợp danh tecircn gọi của cocircng ty hợp vốn đơn giản
cograven thể hiện đặc trƣng về mặt xatilde hội Đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute chặt chẽ giữa
caacutec thagravenh viecircn
(ii) Caacutec đặc điểm về mặt phaacutep lyacute
Đặc điểm về mặt phaacutep lyacute thể hiện dƣới hai goacutec độ Traacutech nhiệm của caacutec loại
thagravenh viecircn đối với cocircng ty vagrave tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
44
Về traacutech nhiệm của caacutec loại thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nghiecircn cứu của taacutec giả Vũ Văn Mẫu ldquotrong hội hợp tƣ coacute hai hạng hội viecircn
caacutec hội viecircn xuất tƣ vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ Hội viecircn xuất tƣ chỉ chịu traacutech nhiệm
đến phần vốn đatilde goacutep vagraveo hội traacutei lại hội viecircn thụ tƣ phải chịu liecircn đới traacutech nhiệm
về caacutec moacuten nợ của hội đối với tất cả sản nghiệp của migravenhrdquo [60 tr 413]
Căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay việc chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cho ngƣời khaacutec
(khocircng phải lagrave thagravenh viecircn) của caacutec thagravenh viecircn hợp danh bị hạn chế Thagravenh viecircn hợp
danh khocircng thể chuyển giao quyền quản lyacute cocircng ty nếu nhƣ khocircng đƣợc sự đồng yacute
của tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại Đồng thời traacutech nhiệm của thagravenh viecircn
hợp danh luocircn lagrave traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới đối với tất cả caacutec khoản nợ của
cocircng ty Nhƣng thagravenh viecircn goacutep vốn nghĩa vụ cơ bản chỉ lagrave phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty (Điều 1301c)
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ xuất hiện khi cocircng ty coacute nhu cầu
huy động vốn hoặc khi cocircng ty hợp danh khocircng coacute đủ số lƣợng thagravenh viecircn nhận vốn
tối thiểu (quy định tại mỗi quốc gia thƣờng khaacutec nhau về số lƣợng tối thiểu thagravenh
viecircn nhận vốn) necircn buộc phải kết nạp thecircm một số thagravenh viecircn goacutep vốn để tiếp tục
tồn tại vagrave đƣơng nhiecircn khi đoacute noacute sẽ bị chuyển thagravenh higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Tuy nhiecircn cho dugrave tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo thagravenh viecircn goacutep vốn cũng khocircng phải lagrave những đối tƣợng chiacutenh của cocircng
ty necircn họ coacute thể thuận tiện chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ
Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản thocircng thƣờng phaacutep luật hay liecircn hệ aacutep
dụng caacutec quy định của cocircng ty hợp danh Vagrave qua tigravem hiểu cho thấy tại một số quốc
gia nhƣ Phaacutep ldquotrừ những cocircng ty coacute điều lệ đặc biệt nhoacutem caacutec cocircng ty traacutech nhiệm
vocirc hạn đăng kyacute vagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn gồm 3 loại Cocircng ty dacircn sự Cocircng ty hợp
danh vagrave Cocircng ty hợp tƣ đơn giản (cocircng ty cấp vốn đơn giản)rdquo [18 tr 163]
Hiện nay nếu căn cứ caacutec quy định tại Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 về điều
kiện trở thagravenh phaacutep nhacircn magrave đối chiếu với cocircng ty hợp danh thigrave thấy rằng traacutech
45
nhiệm tagravei sản của cocircng ty hợp danh luocircn gắn liền với caacutec thagravenh viecircn hợp danh Noacutei
caacutech khaacutec giữa thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh khocircng coacute sự taacutech biệt về
tagravei sản Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với Bộ luật Dacircn sự 2005 Luật Doanh nghiệp 2005 lại
quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Ủng hộ cho quan điểm nagravey
xuất phaacutet từ những lyacute do
(-) Về mặt học thuật ldquokhoacute coacute thể phacircn biệt đƣợc hoagraven toagraven rạch rogravei giữa
hagravenh vi thƣơng mại vagrave hagravenh vi dacircn sự
(-) Về mặt phaacutep luật thực định Bộ luật Dacircn sự 2005 đatilde coacute khuynh hƣớng aacutep
dụng luật nagravey cho cả quan hệ dacircn sự vagrave quan hệ thƣơng mại (Điều 1) Vậy chỉ coacute
thể noacutei caacutec quy định của hai đạo luật nagravey diễn đạt hai quan điểm khaacutec nhau của caacutec
luật gia nghĩa lagrave hệ thống văn bản phaacutep luật hiện nay thiếu nhất quaacuten dugrave rằng hai
đạo luật nagravey đều đƣợc ban hagravenh năm 2005rdquo [47 tr 29] Mặt khaacutec Bộ luật Dacircn sự
lagrave luật chung cograven Luật Doanh nghiệp lagrave luật chuyecircn ngagravenh Vigrave thế việc thừa nhận tƣ
caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh coacute thể coi lagrave một trƣờng hợp ngoại lệ của Bộ
luật Dacircn sự Cograven nếu ldquotheo nguyecircn tắc ƣu tiecircn aacutep dụng luật caacutec quy định của luật
chuyecircn ngagravenh sẽ đƣợc ƣu tiecircn aacutep dụngrdquo [28 tr 53]
Toacutem lại hiện nay phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều quy định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute một hệ thống quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng với noacute nghĩa lagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải coacute khả năng hƣởng quyền vagrave gaacutenh vaacutec nghĩa vụ Vigrave vậy
cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave loại higravenh cocircng ty coacute đầy đủ tƣ caacutech phaacutep nhacircn
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với cocircng ty hợp vốn đơn
giản
ldquoTheo caacutec nhagrave nghiecircn cứu thigrave cocircng ty hợp danh lagrave loại cocircng ty higravenh thagravenh
sớm nhất trecircn thế giớirdquo [78 tr 157] Coacute lẽ vigrave vậy một số loại higravenh cocircng ty đƣợc
higravenh thagravenh về sau thƣờng coacute một số điểm khaacute tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
Về cơ bản ldquococircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn khaacutec với cocircng ty hợp
danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn lạm dụng địa vị của migravenh để
tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech
46
nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng ty
tất nhiecircn caacutec thagravenh viecircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với nghĩa vụ do hagravenh vi
của migravenh gacircy ra vagrave caacutec nghĩa vụ khaacutec khocircng thuộc trƣờng hợp trecircnrdquo [73 tr 224]
Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh
viecircn (cả thagravenh viecircn hợp danh) đều coacute traacutech nhiệm hữu hạn trong một giới hạn nhất
định Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn rất iacutet Thƣờng tại một số
quốc gia theo hệ thống phaacutep luật Common law (Anh Hoa Kỳ Canadahellip) mới quy
định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey
Ngoagravei ra higravenh thức kinh doanh mới nhất tại Hoa Kỳ gần đacircy lagrave loại higravenh
LLLP khaacute giống với hợp danh hữu hạn ldquoMột LLLP lagrave khaacute tƣơng đồng với hợp
danh hữu hạn Caacutech quản lyacute thuế vagrave giải thể cugraveng một caacutech thức nhƣ một hợp danh
hữu hạnrdquo [136 p 851-852] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquoLagrave một biến thể của hợp danh
hữu hạn Một LLLP cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh viecircn của noacute coacute đƣợc tigravenh trạng traacutech
nhiệm hữu hạn bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh ngoại trừ nghĩa vụ của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh thigrave hợp danh hữu hạn vagrave LLLP giống hệt nhaurdquo [137 p 952-953]
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec
Trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ so saacutenh một số điểm khaacutec biệt cơ bản
của caacutec loại cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp 2005 với cocircng ty hợp vốn đơn giản
2131 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp danh
Higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển từ cocircng ty hợp danh một số đặc điểm của cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave sự kế thừa của cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn
đơn giản luocircn coacute sự khaacutec biệt so với cocircng ty hợp danh thể hiện qua caacutec khiacutea cạnh
(1) Đối tượng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh
viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCocircng ty hợp danh lagrave một loại higravenh đặc trƣng
của cocircng ty đối nhacircnrdquo [101 tr 75] Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh thƣờng đƣợc
thagravenh lập trong phạm vi nhỏ nhƣ giữa nhoacutem bạn begrave anh em Lagrave cocircng ty đối nhacircn
necircn tiacutenh chất liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn lagravem cho ldquocaacutec thagravenh viecircn phải thực sự
hiểu biết nhau tin tƣởng nhau sống chết coacute nhaurdquo [107 tr 116] Chiacutenh vigrave điều nagravey
47
đatilde coacute tagravei liệu cho rằng ldquothagravenh viecircn lagrave đặc điểm khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp
danh vagrave caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutecrdquo [102 tr 89] Đacircy lagrave căn cứ cơ bản để higravenh
thagravenh necircn quy định về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh
Quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacute nhacircn Với quy định nagravey caacutec phaacutep nhacircn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh
ldquoLimited partnership lagrave một loại hợp danh trong đoacute coacute cả caacutec general
partners (thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cả limited partners (thagravenh viecircn goacutep vốn) khaacutec
biệt so với general partnership chỉ coacute general partners magrave khocircng coacute limited
partnersrdquo [150] Từ đoacute cho thấy sự khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh đƣợc thể hiện qua sự hiện diện khaacutec nhau của hai loại
thagravenh viecircn Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp
danh cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm cả hai loại thagravenh viecircn thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng coacute thể lagrave tổ
chức hoặc caacutec caacute nhacircn Nhờ vậy đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn
của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh viecircn trong
cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCaacute nhacircn của hội viecircn lagrave một yếu tố hệ trọng trong cocircng
ty đồng danh đoacute lagrave đặc tiacutenh của cocircng ty nagravey chi phối mọi việc điều hagravenh của cocircng
ty từ khi saacuteng lập cho đến khi giải taacutenrdquo [109 tr 47] Do vậy cocircng ty hợp danh lagrave
một dạng cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten Giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn tồn tại sự
quen biết vigrave họ cograven chiacutenh lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới của cocircng ty Về nguyecircn
tắc caacutec chủ nợ coacute quyền yecircu cầu từng thagravenh viecircn hợp danh phải trả nợ thay cho
cocircng ty khi cocircng ty hợp danh khocircng thể tự thanh toaacuten caacutec khoản nợ Phaacutep luật vẫn
luocircn quy định nhiều điều kiện rất chặt chẽ nhằm ragraveng buộc thagravenh viecircn hợp danh với
cocircng ty khocircng cho pheacutep lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thagravenh viecircn hợp danh của
cocircng ty khaacutec khocircng đƣợc thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của
cocircng ty để tƣ lợi khocircng đƣợc chuyển nhƣợng vốn goacutep của migravenh cho ngƣời khaacutec
48
nếu chƣa đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 133 Luật
Doanh nghiệp 2005) Vigrave thế việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh lagrave điều rất khoacute khăn
Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute phần
đơn giản vagrave dễ dagraveng hơn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh (chết rời cocircng ty
mất tiacutech bị hạn chế hoặc mất năng lực hagravenh vi dacircn sựhellip) đều lagrave caacutec lyacute do quan
trọng để cocircng ty hợp danh bị giải thể thigrave trong cocircng ty hợp vốn đơn giản nếu coacute sự
thay đổi về thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave việc khaacute bigravenh thƣờng Bởi vigrave với
vai trograve chỉ lagrave những ngƣời goacutep thecircm tagravei chiacutenh thagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể dễ dagraveng
chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec (kể cả ngƣời ngoagravei cocircng ty)
Coacute thể viện dẫn caacutec quy định tại Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể chuyển
nhƣợng phần goacutep của họ cho bất cứ ai vagrave vagraveo bất cứ luacutec nagraveordquo [125 p 401-402]
(3) Nghĩa vụ đối với phần tagravei sản đoacuteng goacutep của từng loại thagravenh viecircn trong
hai cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh luocircn phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối
với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh Ngay cả trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh
tự ruacutet vốn hoặc bị khai trừ thigrave trong thời hạn hai năm thagravenh viecircn ấy vẫn phải liecircn
đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản cho caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh
trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn (Điều 1385 Luật Doanh nghiệp 2005)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng tagravei sản của thagravenh viecircn goacutep
vốn tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty (vốn goacutep) vagrave tagravei sản ngoagravei xatilde hội (dacircn sự) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep Necircn vigrave thế
nếu thagravenh viecircn goacutep vốn rời khỏi cocircng ty thigrave vẫn khocircng lagravem ảnh hƣởng đến hoạt
động vagrave sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
2132 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thể hiện qua
(1) Đối tượng cơ chế chịu traacutech nhiệm về phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec
loại thagravenh viecircn trong cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản cocircng ty cổ phần
khocircng đề cao sự quen biết hay mối quan hệ giữa caacutec cổ đocircng magrave chỉ cần quan tacircm
tới yếu tố gần nhƣ duy nhất chiacutenh lagrave ldquovốn goacuteprdquo Vigrave vậy điều kiện để coacute thể trở
thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty cổ phần khaacute dễ dagraveng Chỉ cần goacutep vốn vagraveo cocircng ty cổ
49
phần lagrave nhagrave đầu tƣ đều coacute thể trở thagravenh cổ đocircng với cơ chế chịu traacutech nhiệm về mặt
tagravei sản luocircn lagrave traacutech nhiệm hữu hạn trong phần vốn goacutep (cổ phần) của họ
Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave tới cugraveng (vocirc hạn định) Điều đoacute đogravei hỏi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
phải coacute sự tin tƣởng hay quen biết chặt chẽ với nhau Đối tƣợng trở thagravenh thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hạn chế vagrave khoacute khăn hơn so với cổ
đocircng của cocircng ty cổ phần Nhƣng với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ đƣợc xaacutec định chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản necircn đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Sự an toagraven về mặt phaacutep lyacute giữa hai loại higravenh cocircng ty cơ chế ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo lagrave sự an toagraven đối với caacutec cổ đocircng nhƣng noacute lại lagravem giảm sự đảm
bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần đối với khaacutech hagraveng Caacutec cổ đocircng hoagraven toagraven
coacute thể lạm dụng sự giới hạn traacutech nhiệm về tagravei sản của họ để kinh doanh man traacute
thậm chiacute lừa đảo khaacutech hagraveng Theo hƣớng ngƣợc lại ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo tuy
mang đến nhiều gaacutenh nặng rủi ro cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn
đơn giản nhƣng đổi lại noacute đem đến cho cocircng ty nagravey khả năng tạo sự tin tƣởng yecircn
tacircm cho khaacutech hagraveng đacircy lagrave điều magrave cocircng ty cổ phần khocircng coacute
(3) Tổ chức quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản giống cocircng ty
hợp danh necircn noacute coacute phần đơn giản vagrave gọn nhẹ hơn so với cocircng ty cổ phần Tất cả
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hợp lại thagravenh Hội đồng
thagravenh viecircn để cugraveng nhau quản lyacute vagrave điều hagravenh mọi cocircng việc Để thuận tiện phaacutep
luật cho pheacutep từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn nhằm phaacutet huy
tiacutenh tự chủ saacuteng tạo vagrave linh hoạt của họ giuacutep cho cocircng ty hợp vốn đơn giản hoạt
động hiệu quả Ngƣợc lại với quy mocirc lớn bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty cổ
phần coacute sự tham gia của khaacute nhiều cơ quan với caacutec chức năng khaacutec nhau Vigrave vậy dễ
dẫn đến tigravenh trạng phức tạp cồng kềnh đồng thời coacute thể nảy sinh nhiều rủi ro cho
caacutec khaacutech hagraveng vagrave cho cả caacutec cổ đocircng thiểu số
50
(4) Khả năng huy động vốn vagrave quy mocirc giữa hai loại higravenh cocircng ty ldquococircng ty
cổ phần lagrave loại higravenh doanh nghiệp coacute khả năng mở rộng quy mocirc vốn thocircng qua thị
trƣờng chứng khoaacutenrdquo [52 tr 88] Nhƣ vậy việc phaacutet hagravenh cổ phiếu để huy động
vốn lagrave một đặc điểm riecircng của cocircng ty cổ phần Thực tế cocircng ty cổ phần rất thiacutech
hợp đối với những cocircng ty coacute quy mocirc lớn thậm chiacute rất lớn vagrave luocircn coacute nhu cầu huy
động vốn rộng ratildei
Nhigraven chung cocircng ty hợp vốn đơn giản thiacutech hợp hơn với caacutec thƣơng nhacircn coacute
nhu cầu lagravem kinh doanh với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời muốn đảm bảo yếu
tố thacircn quen tin tƣởng Coacute lẽ kiểu caacutech kinh doanh với tƣ duy quản lyacute hạn chế
đƣợc higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ đatilde lagravem cho ngƣời Việt quen thuộc với lối kinh
doanh nhỏ lẻ hơn lagrave tập trung với quy mocirc lớn Cocircng ty hợp vốn đơn giản giống với
cocircng ty hợp danh ở điểm chuacuteng đều khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep phaacutet hagravenh
chứng khoaacuten caacutec loại
2133 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định hai loại higravenh của cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn (Điều 38 đến Điều 62)
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn (Điều 63 đến Điều 76) Hai loại cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn tuy coacute sự khaacutec nhau về số lƣợng thagravenh viecircn quản lyacute điều
hagravenhhellip nhƣng về cơ bản cả hai loại cocircng ty nagravey đều thuộc ldquohọrdquo của loại higravenh cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn necircn chuacuteng coacute khaacute nhiều đặc điểm giống nhau
(1) Cơ chế chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn giữa hai cocircng
ty lagrave cocircng ty kết hợp giữa caacutec yếu tố của cocircng ty đối vốn vagrave cả cocircng ty đối nhacircn
nhƣng coacute lẽ tiacutenh chất ldquođối vốnrdquo của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thể hiện rotilde neacutet
hơn Tecircn của cocircng ty nagravey thể hiện điều đoacute khi cụm từ ldquotraacutech nhiệm hữu hạnrdquo vốn lagrave
đặc trƣng rất cơ bản của loại higravenh cocircng ty đối vốn Tất cả thagravenh viecircn của cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn đều đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Cograven đặc trƣng của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn biểu hiện số lƣợng thagravenh viecircn
khaacute iacutet chuyển nhƣợng phần vốn của thagravenh viecircn bị hạn chế giữa caacutec thagravenh viecircn
51
thƣờng coacute mối quan hệ thacircn thiếthellip Tuy nhiecircn ldquocoacute rất nhiều điểm chung giữa cocircng
ty vocirc danh (cocircng ty cổ phần) vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute lẽ vigrave vậy ngƣời ta
khocircng xếp cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagraveo loại cocircng ty đối nhacircnrdquo [18 tr 132]
Cũng lagrave loại higravenh cocircng ty kết hợp caacutec đặc tiacutenh của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty
đối nhacircn nhƣng rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep
lyacute cao hơn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn bởi lẽ suy cho cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn luocircn lagrave những ngƣời chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mặt tagravei sản Hơn nữa tiacutenh chất
liecircn đới traacutech nhiệm giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave khẳng định khocircng thể tốt hơn
về sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn chuyển nhượng phần vốn goacutep vagrave khả năng
huy động vốn giữa hai cocircng ty giống nhƣ caacutec cocircng ty đối nhacircn thagravenh viecircn của
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave một yếu tố quyết định sự tồn tại của cocircng ty Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định thagravenh viecircn nếu coacute nhu cầu chuyển nhƣợng chỉ đƣợc
chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn trong trƣờng hợp đatilde chagraveo
baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec thagravenh viecircn cograven lại nagravey của
cocircng ty khocircng mua hoặc khocircng mua hết trong thời hạn ba mƣơi ngagravey kể từ ngagravey
chagraveo baacuten (Điều 44) Qua đoacute cho thấy việc thay đổi thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave khaacute khoacute khăn Luật Chứng khoaacuten 2006 cho pheacutep caacutec cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn coacute thể huy động vốn qua higravenh thức phaacutet hagravenh traacutei phiếu khi đaacutep ứng
caacutec điều kiện của luật định (Điều 122) Tuy vậy cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
thƣờng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật chặt chẽ hơn cocircng ty hợp vốn đơn giản
Vai trograve vagrave tầm quan trọng của thagravenh viecircn nhận vốn trong cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave rất lớn Vigrave vậy việc chuyển nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ cơ chế
thay đổi thagravenh viecircn nhận vốn khaacute hạn chế Nếu chỉ xeacutet chế độ chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản thigrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tƣơng đồng với
thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Nhƣng về mặt quyền hạn cũng nhƣ
tầm quan trọng đối với cocircng ty thigrave vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn bị hạn chế hơn so
với thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Đổi lại việc chuyển nhƣợng phần
vốn goacutep cũng nhƣ việc thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ khaacute dễ dagraveng Thocircng thƣờng
52
phaacutep luật khocircng cho cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản huy động vốn
bằng caacutech phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại nhƣng với cơ chế mở về thagravenh viecircn goacutep
vốn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể dễ dagraveng mời caacutec nhagrave đầu tƣ tham gia với số
lƣợng khocircng giới hạn vagraveo cocircng ty Nhờ vậy khả năng linh động trong việc huy
động vốn lagrave lợi thế của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(3) Về phương diện thuế của hai loại higravenh cocircng ty phacircn tiacutech dƣới goacutec độ
thuế cho thấy thuận lợi rất lớn về thuế của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave phaacutep luật của caacutec quốc gia thƣờng quy định ldquocaacutec thagravenh
viecircn của cocircng ty đối nhacircn chỉ phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn do họ coacute tƣ caacutech
thƣơng gia độc lập cograven bản thacircn cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven đối với caacutec loại
higravenh của cocircng ty đối vốn (cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn) phải
chịu hai lần thuế thuế thu nhập caacute nhacircn đaacutenh vagraveo thagravenh viecircn cocircng ty vagrave thuế cocircng
ty đaacutenh vagraveo lợi nhuận chung của cocircng tyrdquo [41 tr 30-31]
2134 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp tư nhacircn
Giữa hai cocircng ty nagravey coacute một số neacutet khaacutec biệt cơ bản sau
(1) Vấn đề tư caacutech phaacutep nhacircn của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản trong số năm loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ coacute
doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Nhƣ vậy chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn rơi vagraveo tigravenh trạng khaacute bất lợi Chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven phải chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp Việc khocircng phải lagrave phaacutep nhacircn
khiến cho doanh nghiệp tƣ nhacircn gặp nhiều hạn chế khi tham gia vagraveo caacutec quan hệ
thƣơng mại nhƣ ldquokhi muốn tham gia vagraveo quỹ thagravenh viecircn của loại higravenh quỹ đầu tƣ
chứng khoaacuten bắt buộc tất cả caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave phaacutep nhacircn Vốn của quỹ
loại higravenh nagravey khocircng phải do cocircng chuacuteng đầu tƣ đoacuteng goacutep magrave do caacutec thagravenh viecircn của
quỹ gồm những tổ chức coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đoacuteng goacuteprdquo [100 tr 272]hellip Cograven đối
với cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde coacute nhiều điểm tiến bộ
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh nhằm mục điacutech cho noacute coacute thể
bigravenh đẳng với caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec khi tham gia kinh doanh Đacircy cũng
53
sẽ lagrave thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave khi coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể chủ động hơn trong việc kinh doanh
(2) Khả năng huy động vốn vagrave mở rộng quy mocirc của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 khocircng cho pheacutep doanh nghiệp
tƣ nhacircn đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại khi cần huy động vốn (Điều 1412)
Mặt khaacutec chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn luocircn phải tự chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh necircn iacutet nhiều đatilde lagravem hạn chế caacutec saacuteng kiến kinh doanh khả năng chấp
nhận đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi rohellip vigrave vậy cagraveng lagravem cho doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị hạn chế trong phạm vi kinh doanh nhỏ lẻ vagrave gặp nhiều khoacute khăn khi cần
huy động vốn hoặc mở rộng quy mocirc
So với doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự tham gia của
nhiều thagravenh viecircn necircn coacute khả năng huy động vốn lớn hơn Nhiều trƣờng hợp cocircng ty
hợp vốn đơn giản đều coacute thể linh động mời gọi caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn tổ chức)
tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn magrave khocircng bị hạn chế về số lƣợng
thagravenh viecircn loại nagravey Cũng chiacutenh nhờ coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn
goacutep phần lagravem cho cocircng ty hợp vốn đơn giản mạnh dạn đầu tƣ vagraveo cả khu vực coacute hệ
số rủi ro hoặc coacute thecircm nhiều saacuteng kiến yacute tƣởng để phaacutet triển vagrave mở rộng quy mocirc
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh
thức cocircng ty ở Việt Nam
Hiện nay hội nhập kinh tế lagrave tragraveo lƣu vagrave lagrave xu hƣớng tất yếu của mỗi quốc
gia trecircn thế giới Hogravea cugraveng dograveng chảy của kinh tế thế giới Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của caacutec tổ chức nhƣ ASEAN APEC ASEM WTOhellip vagrave coacute thể sắp tới
lagrave TPP Mặt khaacutec nền kinh tế thị trƣờng luocircn đogravei hỏi phải sản sinh ra nhiều mocirc higravenh
kinh doanh để đaacutep ứng nhu cầu của thị trƣờng Do đoacute sự ra đời của caacutec mocirc higravenh
cocircng ty kiểu mới vừa lagrave quy luật vagrave cũng lagrave đogravei hỏi khaacutech quan của nền kinh tế thị
trƣờng hiện đại Hơn thế nữa để khai thaacutec vagrave tận dụng hiệu quả mọi nguồn lực của
nền kinh tế thigrave việc xacircy dựng thecircm caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp lagrave rất cần thiết
Nghiecircn cứu cho thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute khaacute nhiều
ƣu điểm vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng
54
mại Việt Nam Vigrave vậy trong phần nagravey luận aacuten sẽ chỉ ra sự cần thiết của cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
2141 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp
danh
Cocircng ty hợp danh gần nhƣ khocircng phaacutet triển tại Việt Nam Số liệu cho thấy
ldquococircng ty hợp danh chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty năm 2010rdquo [phụ
lục 2] Nghiecircn cứu khaacutec cho rằng ldquoMột trong những đặc điểm chiacutenh lagravem cho caacutec
nhagrave đầu tƣ khocircng lựa chọn cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn của
thagravenh viecircn hợp danh Từ trƣớc tới nay nhagrave đầu tƣ Việt Nam đatilde quen đƣợc hƣởng
chế độ traacutech nhiệm hữu hạn khi tham gia đầu tƣ vagraveo higravenh thức cocircng tyhelliprdquo [118 tr
59] Dƣới goacutec độ của kinh tế việc đầu tƣ magrave khocircng thể phacircn taacuten đƣợc rủi ro luocircn lagrave
điều tối kị đối với caacutec nhagrave kinh doanh Cocircng ty hợp danh coacute nhƣợc điểm lagrave quaacute
kheacutep kiacuten Necircn việc chuyển nhƣợng phần vốn của caacutec thagravenh viecircn rất khoacute khăn Thậm
chiacute ngay cả chuyển nhƣợng giữa thagravenh viecircn với nhau cugraveng phải đƣợc sự nhất triacute
của caacutec thagravenh viecircn cograven lại Điều đoacute cagraveng lagravem cho cocircng ty hợp danh gặp khoacute khăn
khi muốn mở rộng quy mocirc hoặc cần huy động thecircm nguồn vốn từ becircn ngoagravei
ldquoSự ra đời của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đaacutep ứng đƣợc yecircu cầu của caacutec
nhagrave kinh doanh một khi họ khocircng muốn vagraveo cocircng ty hợp danh do tiacutenh chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của tất cả caacutec thagravenh viecircnrdquo [27 tr 54] Lợi thế của cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave với cơ chế mở rộng về thagravenh viecircn goacutep vốn necircn caacutec caacute nhacircn hoặc
tổ chức đều coacute thể tham gia vagrave khocircng bị giới hạn về số lƣợng thagravenh viecircn Khaacutec cocircng
ty hợp danh khi tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn lagrave một thể thống nhất
cugraveng với tagravei sản của cocircng ty thigrave với cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản cagraveng
tạo động lực thuacutec đẩy những ngƣời coacute dự định đầu tƣ tham gia cocircng ty hợp vốn đơn
giản với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh
(chết rời cocircng ty) sẽ lagrave nguyecircn nhacircn quan trọng để giải thể cocircng ty hợp danh thigrave với
cocircng ty hợp vốn đơn giản sự dịch chuyển thagravenh viecircn goacutep vốn về cơ bản khocircng lagravem
ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty So với cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn
55
đơn giản thể hiện nhiều ƣu điểm nổi trội hơn vigrave noacute coacute thể linh động trong việc gọi
vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh vagrave hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho caacutec nhagrave đầu tƣ
2142 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Cần khẳng định ldquococircng ty cổ phần lagrave một loại higravenh cocircng ty hội tụ nhiều ƣu
điểm trong nền kinh tế thị trƣờngrdquo [53 tr 37] Becircn cạnh những điểm mạnh cocircng ty
cổ phần cograven tồn tại rất nhiều hạn chế vagrave tiềm ẩn nhiều loại rủi ro Một cocircng ty cổ
phần coacute quy mocirc lớn luocircn coacute nhiều cổ đocircng vagrave quyền hạn của caacutec cổ đocircng thƣờng
khocircng mấy khi đồng nhất Từ đoacute nhiều khi dẫn đến sự macircu thuẫn đối khaacuteng giữa
caacutec nhoacutem cổ đocircng Bởi vigrave caacutec cổ đocircng lớn thƣờng lợi dụng quyền hạn magrave họ coacute để
lấn aacutep chegraven eacutep caacutec cổ đocircng thiểu số Một hạn chế khaacutec chiacutenh lagrave tiacutenh đảm bảo an
toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần khaacute thấp vigrave cổ đocircng chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu
hạn trong phạm vi số cổ phần Việc tham gia đocircng đảo của nhiều cổ đocircng cũng dẫn
đến việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần phức tạp hơn so với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Mặt khaacutec dugrave đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten nhƣng thực tế khocircng nhiều
cocircng ty cổ phần đatilde coacute thể đaacutep ứng đủ caacutec tiecircu chiacute từ phiacutea phaacutep luật
Cocircng ty cổ phần dƣờng nhƣ khocircng thiacutech hợp với caacutec nhagrave đầu tƣ cograven iacutet kinh
nghiệm đồng thời khocircng coacute nhu cầu kinh doanh lớn hoặc thƣờng xuyecircn cần huy
động vốn Khi phacircn tiacutech cho thấy bộ maacutey điều hagravenh quản trị của cocircng ty hợp vốn
đơn giản khaacute tinh gọn nhƣng vẫn đảm bảo an toagraven cao về mặt phaacutep lyacute Điều nagravey
khaacutec so với cocircng ty cổ phần bởi ldquovấn đề quản lyacute cocircng ty cổ phần rất phức tạp vagrave
phải hết sức chặt chẽrdquo [58 tr 186] Lợi thế cho cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven lagrave
việc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn luocircn tạo ra sự linh
hoạt trong việc tổ chức kinh doanh cho cocircng ty Khi phacircn tiacutech chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của thagravenh viecircn nhận vốn noacute sẽ đem đến khả năng tạo sự tin tƣởng
trƣớc khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ Ngoagravei ra tuy chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn lagrave sự rủi
ro gaacutenh nặng đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn nhƣng điều đoacute lại giuacutep cho caacutec
thagravenh viecircn nagravey phải tự giaacutec nacircng cao yacute thức traacutech nhiệm trong mọi hagravenh vi của họ
Mặt khaacutec đối với những thagravenh viecircn lagrave ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm
trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip nếu những ngƣời nagravey tham gia vagraveo cocircng ty cổ phần địa vị
56
vagrave khả năng của họ sẽ iacutet đƣợc đề cao bởi vigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty cổ phần
thƣờng chỉ quan tacircm đến yếu tố vốn goacutep bằng tiền của vagrave chỉ những thagravenh viecircn coacute
nhiều vốn goacutep mới lagrave những ngƣời nắm mọi quyền hagravenh chi phối của cocircng ty cổ
phần Nếu những ngƣời trecircn tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave những thagravenh
viecircn lagrave ngƣời coacute trigravenh độ năng lực mới coacute khả năng tận hƣởng sự cocircng bằng Noacutei
caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản bảo đảm sự hagravei hogravea đối với vốn goacutep bằng triacute
tuệ của caacutec nhagrave đầu tƣ iacutet vốn Cuối cugraveng dƣới goacutec độ thuế lợi thế rất lớn về thuế
của cocircng ty hợp vốn đơn giản đoacute lagrave chỉ caacutec thagravenh viecircn của cocircng ty phải chịu thế thu
nhập caacute nhacircn cograven cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven cocircng ty cổ phần thƣờng phải
chịu cả hai loại thuế một loại cho caacutec cổ đocircng vagrave loại thứ hai cho chiacutenh cocircng ty
Hiện nay khi phacircn tiacutech ldquomocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chƣa thực sự
chiacuten muồi cho sự ra đời của những cocircng ty lớnrdquo [70 tr 47] Baacuteo caacuteo của Tổng cục
Thống kecirc cho thấy ldquocaacutec doanh nghiệp ở Việt Nam phaacutet triển nhanh nhƣng chủ yếu
vẫn lagrave caacutec doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏrdquo [104 mục IV - tr 15] Nếu caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute nhu cầu thagravenh lập cocircng ty với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời mong
muốn giữa họ luocircn coacute mối quan hệ thacircn thiết thigrave cocircng ty cổ phần lại cagraveng khocircng phugrave
hợp Chỉ đến khi phacircn tiacutech kỹ caacutec yếu tố cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lagrave mocirc higravenh
cocircng ty lyacute tƣởng để kinh doanh trong phạm vi vừa hoặc nhỏ vigrave noacute hội tụ đầy đủ
những điều kiện trecircn
2143 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Một hạn chế của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chiacutenh lagrave việc chuyển nhƣợng
phần vốn goacutep của caacutec thagravenh viecircn khaacute khoacute khăn bởi lẽ caacutec thagravenh viecircn thƣờng giữ vai
trograve rất quan trọng dẫn đến việc thagravenh lập cocircng ty Về nguyecircn tắc thagravenh viecircn muốn
chuyển nhƣợng chỉ đƣợc chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn
trong trƣờng hợp đatilde chagraveo baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec
thagravenh viecircn cograven lại khocircng mua hoặc khocircng mua hết Mặt khaacutec đối với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn phaacutep luật thƣờng giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn ldquosố thagravenh viecircn tối đa
của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn ở Cộng hogravea Liecircn bang Nga lagrave khocircng quaacute 50 ngƣời
57
ở Cộng hogravea Nam Phi lagrave khocircng quaacute 30 ngƣời ở Mỹ quy định tugravey theo tiểu bangrdquo
[56 tr 105] Tại Việt Nam cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn chỉ coacute duy
nhất một thagravenh viecircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn vagrave tối đa khocircng đƣợc vƣợt quaacute năm mƣơi thagravenh viecircn (Điều 38 vagrave
Điều 63 Luật Doanh nghiệp 2005) Coacute nhận xeacutet cho rằng ldquođặt ra một số tuyệt đối
(trong trƣờng hợp nagravey lagrave 50) để giới hạn mức tối đa số thagravenh viecircn của cocircng ty
khocircng coacute sức thuyết phục về mặt lyacute thuyếtrdquo [73 tr 246] Bởi lẽ ldquocugraveng với quaacute
trigravenh phaacutet triển quy mocirc kinh doanh của cocircng ty đƣợc mở rộng vagrave đa dạng thecircm do
đoacute nhu cầu về vốn cũng tăng theo Vigrave thế mocirc higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute
thể trở necircn khocircng cograven phugrave hợp cho sự phaacutet triển tiếp theo của cocircng tyrdquo [73 tr 332-
333] Với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute nghĩa
vụ trả nợ trong phạm vi giới hạn số vốn goacutep necircn lại rất dễ gacircy ra rủi ro cho khaacutech
hagraveng vagrave chủ nợ Francis Lemeunier cho rằng ldquođocirci khi caacutec cocircng ty nagravey chỉ lagrave tấm
bigravenh phong để một số thƣơng nhacircn sử dụng để hạn chế rủi ro Vigrave thế caacutec chủ ngacircn
hagraveng vagrave cả ngƣời dacircn thƣờng khi thỏa thuận cho cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vay
mƣợn thƣờng đogravei hỏi sự bảo latildenh của thagravenh viecircn chiacutenh của cocircng tyrdquo [57 tr 247]
Khaacutec với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ bị phaacutep
luật giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn tối thiểu nhƣng thƣờng khocircng bị giới hạn số
lƣợng tối đa thagravenh viecircn Nhờ vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn dễ dagraveng gọi vốn
goacutep từ caacutec nhagrave đầu tƣ bằng caacutech mời họ tham gia với tƣ caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute ƣu thế lagrave coacute thể dễ dagraveng chuyển nhƣợng phần vốn goacutep
Vigrave coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm vocirc hạn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn necircn đem đến cho
cocircng ty khả năng tạo sự yecircn tacircm tin tƣởng trƣớc khaacutech hagraveng Qua đoacute cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng dễ dagraveng đƣợc caacutec ngacircn hagraveng hay caacutec chủ nợ cho vay hoặc
hoatilden nợ So với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagrave thiacutech
hợp hơn vagrave khi cần thiết noacute vẫn coacute thể mở rộng quy mocirc
2144 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp
tư nhacircn
58
Trong nền kinh tế thị trƣờng mocirc higravenh doanh nghiệp một chủ sở hữu dƣờng
nhƣ khocircng thật sự hiệu quả necircn rất iacutet nhagrave đầu tƣ chọn lựa Khi caacutec nhagrave kinh doanh
thƣờng coacute nhu cầu hợp taacutec liecircn kết đồng thời chia sẻ rủi ro thigrave chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị đặt vagraveo tigravenh trạng rất bất lợi Nguyecircn tắc phaacutep định chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn luocircn phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn về caacutec khoản nợ Do sợ
rủi ro necircn chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thƣờng sẽ khocircng đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực rủi ro
cao hoặc khocircng mạnh dạn đầu tƣ để phaacutet triển doanh nghiệp Nếu so với loại higravenh
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn khi chủ sở hữu cocircng ty nagravey luocircn chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep thigrave doanh nghiệp tƣ nhacircn
lại cagraveng tỏ ra keacutem hiệu quả vagrave thiếu an toagraven cho ngƣời chủ của noacute Hơn nữa doanh
nghiệp tƣ nhacircn khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn necircn khả năng cạnh tranh sẽ yếu hơn caacutec
loại cocircng ty coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn khaacutec Toacutem lại doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave higravenh thức
kinh doanh chỉ coacute quy mocirc nhỏ vagrave kheacutep kiacuten necircn khocircng coacute nhiều đoacuteng goacutep cho nền
kinh tế quốc gia
Kể từ Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh chiacutenh thức đƣợc quy định
coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Cũng nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc
đối xử bigravenh đẳng với caacutec doanh nghiệp thuộc caacutec thagravenh phần kinh tế khaacutec Thực tế
kinh doanh cho thấy một doanh nghiệp khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn thƣờng bị hạn
chế vigrave một số lĩnh vực kinh doanh yecircu cầu caacutec tổ chức tham gia bắt buộc phải coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn Mặt khaacutec nhờ cơ chế thu huacutet thagravenh viecircn khaacute dễ dagraveng cocircng ty hợp
vốn đơn giản do coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn necircn coacute thecircm nhiều
nguồn đoacuteng goacutep khaacutec nhau để cocircng ty coacute thể mở rộng quy mocirc vagrave mạnh dạn đầu tƣ
kể cả vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi ro cao Ngƣợc lại để mở rộng phạm vi doanh
nghiệp chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn chỉ coacute thể chuyển đổi sang một loại higravenh doanh
nghiệp coacute nhiều chủ sở hữu khaacutec hoặc lagrave phải baacuten lại toagraven bộ doanh nghiệp cho một
caacute nhacircn khaacutec
Khi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu hệ thống phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế
giới nhƣ Hoa Kỳ Anh Canada Uacutec Đức Phaacutep Hồng Kocircng Trung Quốc Nhật
Bản Thaacutei Lan Lagraveohellip coacute thể thấy rằng đacircy lagrave những quốc gia theo caacutec trƣờng phaacutei
59
phaacutep luật khaacutec nhau nhƣng đều coacute điểm chung lagrave trong cơ chế điều chỉnh của phaacutep
luật caacutec quốc gia nagravey luocircn phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Một số quốc gia ban hagravenh riecircng từng đạo
luật để điều chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty nagravey Vagrave khi khảo saacutet thực tế về tigravenh higravenh
kinh tế xatilde hội tại caacutec quốc gia nagravey cho thấy rằng mặc dugrave caacutec quốc gia vốn mang
nặng truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng nhƣ Hoa Kỳ Anhhellip hay caacutec quốc
gia thƣờng đề cao mối quan hệ quen biết thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn nhƣ Nhật
Bản Trung Quốchellip thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đƣợc caacutec nhagrave đầu tƣ ƣa thiacutech
Bởi lẽ hiện nay phaacutep luật tại caacutec quốc gia đoacute vẫn quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản để nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ kinh doanh
Cograven tại Việt Nam nếu căn cứ lịch sử để chứng minh cho sự cần thiết phải coacute
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể tigravem thấy dấu vết của loại higravenh cocircng ty
nagravey từ rất lacircu Caacutec bộ luật trƣớc đacircy nhƣ Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật
thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam Cộng hogravea 1972 đều đatilde
quy định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Dƣờng nhƣ caacutec nhagrave lagravem luật của thời
kỳ đoacute đatilde nắm bắt sacircu sắc tigravenh higravenh thực tế vagrave thoacutei quan kinh doanh thƣơng mại của
ngƣời Việt necircn đatilde quy định một loại higravenh cocircng ty khaacute thacircn thuộc gần gũi với tacircm lyacute
kinh doanh của giới thƣơng nhacircn
Mặt khaacutec hiện nay Việt Nam vẫn đang từng bƣớc xacircy dựng nền kinh tế thị
trƣờng Dƣới sự phaacutet triển vận động khocircng ngừng của dograveng chảy kinh tế thế giới
thigrave sự đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh lagrave một việc rất cần thiết quan
trọng Bởi lẽ kinh tế với vai trograve lagrave cơ sở hạ tầng luocircn cần thiết phải coacute một higravenh thaacutei
kiến truacutec thƣợng tầng lagrave caacutec cơ sở phaacutep lyacute phugrave hợp để quản lyacute điều hagravenh noacute đi đuacuteng
định hƣớng mục điacutech vagrave khơi nguồn phaacutet triển Việc xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng
ty sẽ tạo điều kiện để khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn thu huacutet sự tham gia của nhiều
nhagrave đầu tƣ tham gia kinh doanh
Sau khi nghiecircn cứu so saacutenh cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh
doanh nghiệp đang tồn tại trong Luật Doanh nghiệp thigrave coacute thể thấy rằng cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave một loại cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave quan trọng hơn đoacute
60
chiacutenh lagrave sự phugrave hợp của loại higravenh cocircng ty nagravey với caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde
hội tacircm lyacute kinh doanh vagrave truyền thống thƣơng mại của caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
Vigrave thế thecircm một lần coacute thể đƣa tới khẳng định sự xuất hiện của cocircng ty hợp
vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh thức cocircng ty tại Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện nay lagrave rất cần thiết bởi vigrave sau khi phacircn tiacutech tổng hợp nhiều yếu tố coacute lẽ
chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn giản mới coacute thể phugrave hợp đaacutep ứng với những đogravei hỏi
trecircn Necircn chăng chuacuteng ta necircn taacutech bạch rotilde ragraveng vagrave xacircy dựng cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh một loại higravenh cocircng ty riecircng biệt cugraveng nằm trong Luật Doanh nghiệp với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec Hơn nữa quy định bổ sung cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hệ thống caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp cograven thể hiện tiacutenh liecircn tục của quaacute trigravenh phaacutet
triển vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave mở rộng quyền tự do kinh doanh ở
Việt Nam Mặt khaacutec noacute cograven tạo điều kiện cho caacutec nhagrave đầu tƣ lựa chọn đƣợc loại
higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với nhu cầu vagrave mong muốn của họ
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam hiện nay
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại nhiều quốc gia cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thực thể kinh
doanh taacutech biệt rotilde ragraveng với cocircng ty hợp danh vagrave mỗi loại cocircng ty đều đƣợc điều
chỉnh bằng caacutec đạo luật riecircng Cograven ở Việt Nam hai cocircng ty nagravey luocircn bị gộp với
nhau tạo thagravenh duy nhất một loại higravenh cocircng ty hợp danh
Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave hai đạo luật đầu
tiecircn về caacutec loại higravenh cocircng ty thời kỳ đổi mới chƣa quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản hay cocircng ty hợp danh Vagrave phải kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới bắt đầu đƣợc quy định trở lại Tuy nhiecircn đacircy lại lagrave một loại
higravenh cocircng ty đatilde gacircy ra rất nhiều yacute kiến tranh luận Sau đoacute ldquocoacute rất nhiều quan điểm
cho rằng những ngƣời lagravem luật đatilde thiết kế chƣa thagravenh cocircng mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh cograven quaacute nhiều điều chƣa rotilde ragraveng vagrave macircu thuẫn do vậy mocirc higravenh nagravey chƣa
đƣợc giới kinh doanh ở Việt Nam hƣởng ứngrdquo [72 tr 179]
61
Với những quy định tại Điều 95 của Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp
danh coacute sự tồn tại của cả hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn Nhƣ đatilde trigravenh bagravey [phần 211] phaacutep luật của hầu hết caacutec quốc gia coacute quy
định về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cho rằng cocircng ty hợp
danh truyền thống chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh Cograven loại higravenh
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ tồn tại trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec cocircng
ty hợp danh sẽ khocircng coacute loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Coacute thể do nhận
thức của caacutec nhagrave lagravem luật khi đoacute cograven nhiều hạn chế necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
đatilde vocirc tigravenh bị gaacuten vagraveo cocircng ty hợp danh để cugraveng trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty
Bổ sung vagrave hoagraven thiện từ Luật Doanh nghiệp 1999 caacutec quy định về cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 ngagravey cagraveng gia tăng về mặt số lƣợng vagrave
chất lƣợng để nhằm điều chỉnh loại higravenh cocircng ty nagravey chặt chẽ vagrave đầy đủ hơn Với
quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh đƣợc ghi
nhận nhƣ sau ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnhelliprdquo [phụ lục 4]
Một điểm khaacutec biệt so với Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp
2005 đatilde coacute sự thay đổi quan trọng khi chiacutenh thức quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn (Điều 1302) Tuy nhiecircn điểm khocircng rotilde ragraveng khi phacircn định higravenh
thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn tiếp tục bị rập
khuocircn từ Luật Doanh nghiệp 1999 Cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
2005 bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
Hơn 11 năm kiecircn trigrave đagravem phaacuten ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde
chiacutenh thức đƣợc kết nạp vagraveo Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO) Trƣớc những cơ
hội thaacutech thức từ việc hội nhập quốc tế vagrave nhận thấy cần khắc phục những khuyết
điểm của Luật Doanh nghiệp 2005 Quốc hội đatilde ban hagravenh luật sửa đổi bổ sung Luật
Doanh nghiệp 2005 Becircn cạnh caacutec tiến bộ đạt đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde
đƣợc sửa đổi 2009) lại vẫn tiếp tục giữ nguyecircn caacutec quy định về cocircng ty hợp danh
62
của Luật Doanh nghiệp 2005 Nhƣ vậy chỉ trong khoảng 10 năm (từ năm 1999 đến
2009) Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đatilde ba lần sửa đổi bổ sung vagrave ban hagravenh
mới Nhƣng đối với cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luật vẫn khocircng
taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của hai cocircng ty nagravey Cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang tồn tại vagrave cugraveng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật
dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp danh Từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng hai loại cocircng ty
necircn sự điều chỉnh của phaacutep luật trở thagravenh khocircng đầy đủ vagrave chặt chẽ về chuacuteng
Tuy nhiecircn căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
2005 về cơ bản với tƣ caacutech lagrave chủ thể của caacutec quan hệ phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ coacute những quyền vagrave nghĩa vụ đƣợc phaacutep luật quy định nhƣ sau
Một lagrave về quyền đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể đăng kyacute kinh doanh với cơ
quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền vagrave noacute sẽ đƣợc cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh
doanh khi hội đủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nhƣ ngagravenh nghề kinh doanh khocircng
thuộc những lĩnh vực cấm kinh doanh ngagravenh nghề kinh doanh thuộc lĩnh vực kinh
doanh coacute điều kiện thigrave tugravey theo yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn cocircng ty phải coacute thecircm chứng
chỉ hagravenh nghề hay cocircng ty cần coacute đủ caacutec điều kiện tiecircu chuẩn nhất định tecircn của
cocircng ty đặt đuacuteng theo yecircu cầu của phaacutep luật nộp lệ phiacute đăng kyacute kinh doanh đầy đủ
hồ sơ đăng kyacute đầy đủ hợp lệhellip (Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2005) Trƣờng hợp
cần phải coacute giấy pheacutep kinh doanh (hay giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh)
lagrave văn bản cho pheacutep thực hiện hoạt động kinh doanh những ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện do caacutec cơ quan coacute thẩm quyền cấp cho ngƣời kinh doanh khi họ đaacutep
ứng đủ caacutec điều kiện kinh doanh thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chờ cho đến khi
đƣợc cấp giấy pheacutep nagravey mới đƣợc tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh
Hai lagrave về caacutec quy định liecircn quan đến vấn đề cơ cấu tổ chức quản lyacute điều
hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty mang bản chất của
loại higravenh cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng quy định khaacute lỏng
lẻo về cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản Aacutep dụng caacutec quy định từ cocircng
ty hợp danh phaacutep luật quy định cơ quan quản lyacute bắt buộc của cocircng ty hợp vốn đơn
63
giản lagrave Hội đồng thagravenh viecircn Đacircy lagrave nơi tập trung toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn vagrave lagrave nơi
quyết định mọi vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những vấn đề cograven
lại liecircn quan đến tổ chức vagrave điều hagravenh cocircng ty sẽ do caacutec thagravenh viecircn tự do thỏa thuận
với nhau Tuy nhiecircn cần phải nhấn mạnh trong cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
quyền hạn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave khaacutec nhau rotilde ragraveng Caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn đảm nhiệm vai trograve quản lyacute điều hagravenh vagrave quyết định mọi vấn đề
quan trọng của cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ chỉ đƣợc quyền tham gia
một caacutech hạn chế trong việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Ngoagravei ra chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn đƣơng nhiecircn họ mới coacute quyền đại diện cho
cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep đại diện cocircng ty tham gia
caacutec giao dịch với becircn ngoagravei
Ba lagrave về việc chấm dứt sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản căn cứ caacutec
quy định của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 nếu cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute iacutet hơn hai thagravenh viecircn nhận vốn (thagravenh viecircn hợp danh) coacute thể do caacutec
nguyecircn nhacircn nhƣ chết rời khỏi cocircng ty mất năng lực hagravenh vi dacircn sự mất tiacutechhellip
trong thời hạn saacuteu thaacuteng thigrave cocircng ty sẽ bắt buộc phải giải thể (Điều 1571) Nếu
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ đến hạn theo yecircu cầu
của caacutec chủ nợ thigrave cocircng ty cũng coacute thể bị Togravea aacuten mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 3]
Ngoagravei ra căn cứ caacutec quy định chung về quyền hạn cho tất cả caacutec loại higravenh
cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute caacutec quyền sau
ldquoQuyền chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của cocircng ty Quyền chủ động
lựa chọn ngagravenh nghềhellip Quyền tự do lựa chọn higravenh thứchellip huy động vagrave sử dụng
vốn Quyền tigravem kiếmhellip khaacutech hagravengrdquo (Điều 8) [phụ lục 4]
Quyền luocircn gắn liền với nghĩa vụ cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tuacircn
thủ những nghĩa vụ sau
ldquoKinh doanh đuacuteng ngagravenh nghề đăng kyacute bảo đảm điều kiện kinh doanhhellip
lập caacutec sổ saacutech kế toaacuten hoacutea đơn baacuteo caacuteo tagravei chiacutenhhelliprdquo (Điều 9) [phụ lục 4]
64
Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ quy định ở mức độ nguyecircn tắc chung về caacutec
quyền vagrave nghĩa vụ của doanh nghiệp Trong từng lĩnh vực kinh doanh đầu tƣ lao
động đất đai mocirci trƣờng chứng khoaacutenhellip sẽ coacute những quy định cụ thể hơn về
quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh doanh nghiệp Vigrave thế coacute thể căn cứ vagraveo caacutec quy
định trecircn khi cocircng ty hợp vốn đơn giản kinh doanh những lĩnh vực nagravey
Hiện nay Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đang tiếp tục trong quaacute trigravenh sửa
đổi bổ sung necircn rất nhiều yacute kiến đoacuteng goacutep vẫn đang đƣợc tập hợp để nhằm mục
điacutech hoagraven thiện đạo luật quan trọng nagravey Khi nghiecircn cứu những dự thảo Luật Doanh
nghiệp mới nhất (dự thảo lần thứ 3 của Luật Doanh nghiệp trecircn diễn đagraven của VCCI
ngagravey 0732014) thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản vẫn khocircng hề coacute sự thay đổi Tại chƣơng V về cocircng ty hợp danh [161] khoản
1 Điều 152 của dự thảo lần 3 vẫn giữ nguyecircn higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu nhigraven nhận rộng hơn thigrave dự thảo VCCI vẫn
tiếp tục duy trigrave tinh thần 11 Điều luật (từ Điều 152 đến Điều 162 dự thảo) của Luật
Doanh nghiệp hiện hagravenh Cograven nếu căn cứ ldquoChƣơng VI Cocircng ty hợp danhrdquo tại Tờ
trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 1042014 của Chiacutenh phủ thigrave
ldquochƣơng nagravey coacute 11 Điều từ Điều 178 đến 188 Chƣơng nagravey cơ bản khocircng coacute thay
đổi so với Luật Doanh nghiệp 2005rdquo [17 tr 15] Ngoagravei ra một số vấn đề bất cập
khaacutec về cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 [162] cũng đatilde đƣợc chỉ ra
vagrave mong muốn trong lần sửa đổi Luật Doanh nghiệp nagravey sẽ khắc phục sửa chữa
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep
luật Việt Nam hiện nay
Thời kỳ đầu mới xuất hiện tại Việt Nam cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc ghi
nhận trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam-aacuten Bắc kigrave năm 1931 cocircng ty hợp vốn
đơn giản đƣợc gọi lagrave (hội hợp tƣ) cugraveng với cocircng ty hợp danh (hội hợp danh - hội
đồng lợi) cugraveng nằm trong quy định tại (hội ngƣời)rdquo [107 tr 114]
Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 tuy luocircn bị gộp cugraveng với cocircng ty hợp danh
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đatilde coacute một thời gian tồn tại mặc dugrave khocircng chiacutenh thức
đƣợc necircu tecircn nhƣ caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec Từ Điều 95 đến Điều 98 của
65
Luật Doanh nghiệp 1999 chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh bao gồm luocircn
cocircng ty hợp vốn đơn giản cugraveng tồn tại vagrave chịu sự điều chỉnh chung của phaacutep luật
Tuy vậy caacutec quy định của chế định cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999
mới dừng ở mức độ khaacutei quaacutet chung
Nhận thức đƣợc sự sơ sagravei của chế định cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp 1999 vagrave coacute lẽ đacircy chiacutenh lagrave một chế định phaacutep luật quan trọng necircn Luật
Doanh nghiệp 2005 tiếp tục mở rộng caacutec quy định về cocircng ty hợp danh (từ Điều
130 đến Điều 140) Một số vấn đề của chế định cocircng ty hợp danh nhƣ thagravenh lập tổ
chức quản trị đại diệnhellip đatilde đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ hơn
Coacute tagravei liệu nhận xeacutet ldquoTừ 4 Điều khaacute sơ sagravei của đạo luật cũ phần quy định về cocircng
ty hợp danh đatilde đƣợc mở rộng thagravenh 11 Điều trong Luật Doanh nghiệp 2005 hy
vọng cung cấp cho giới thƣơng nhacircn thecircm mocirc higravenh để lựa chọn cho phugrave hợp với yacute
tƣởng kinh doanh của họrdquo [69 tr 54] Nhƣ vậy so với trƣớc cocircng ty hợp danh
ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey do chƣa coacute sự
taacutech bạch với cocircng ty hợp danh necircn chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vẫn chƣa đƣợc xacircy dựng một caacutech riecircng biệt nhƣ caacutec chế định của cocircng ty cổ phần
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) hay doanh nghiệp tƣ nhacircn Vigrave vậy chế định
phaacutep luật của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 bao gồm cả hai higravenh
thức cocircng ty cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Sau đoacute Luật Doanh
nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung 2009) vẫn tiếp tục duy trigrave nhƣ cũ
Toacutem lại trải qua thời gian vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm dẫu
rằng vẫn chƣa thật sự đầy đủ chặt chẽ về chuacuteng Trong tƣơng tai cần xaacutec định chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế định quan trọng nằm trong
hệ thống phaacutep luật về caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh của Việt Nam Chế
định cocircng ty hợp vốn đơn giản độc lập với caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam hiện nay về
cocircng ty hợp vốn đơn giản
66
Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc ghi nhận một caacutech chiacutenh thức trong
Luật Doanh nghiệp nhƣng cũng đatilde trải qua một giai đoạn phaacutet triển nhất định tại
Việt Nam dugrave rằng luocircn nuacutep dƣới higravenh boacuteng của cocircng ty hợp danh Vigrave vậy caacutec bất
cập của phaacutep luật hiện nay về cocircng ty hợp danh cũng chiacutenh lagrave caacutec quy định bất cập
của cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoSố liệu của Cục Quản lyacute đăng kyacute kinh doanh năm 2010 khocircng coacute cocircng ty
hợp danh nagraveo thagravenh lậprdquo [158] Một số liệu thống kecirc so saacutenh với Hoa Kỳ ldquonếu tiacutenh
đến trƣớc năm 2008 caacutec cocircng ty hợp danh chỉ chiếm khoảng 05 (năm phần ngagraven)
tổng số caacutec cocircng ty của Việt Nam trong khi đoacute ở Mỹ năm 1999 coacute tới 1 7 triệu
cocircng ty hợp danh so với 4 6 triệu cocircng ty caacutec loạirdquo [43 tr 42] Trong một số liệu
chi tiết khaacutec đến năm 2006 Hoa Kỳ coacute đến 1339000 cocircng ty hợp danh (tỉ lệ
534) cograven caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec nhƣ lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chỉ
coacute 719000 (tỉ lệ 287) trecircn tổng số 25008000 cocircng ty [Phụ lục 1] Mặc dugrave cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn luocircn lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc nhiều ngƣời ƣa thiacutech
nhƣng ngay tại thị trƣờng tƣ bản nhƣ Hoa Kỳ vẫn coacute thể thấy số lƣợng cocircng ty hợp
danh năm 2006 gần gấp đocirci so với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Cograven tại Phaacutep
ldquococircng ty hợp danh vẫn hiện diện với một số lƣợng đaacuteng kể trong nền kinh tế Phaacutep
(thống kecirc coacute khoảng 20000 cocircng ty vagraveo năm 1985 30000 cocircng ty vagraveo năm 1994
trung bigravenh mỗi năm thagravenh lập mới 500 cocircng ty)rdquo [71 tr 36-37] Qua đoacute cagraveng coacute thể
đƣa tới nhận định gần nhƣ cocircng ty hợp danh khocircng phaacutet triển mấy tại Việt Nam
ldquoKinh nghiệm quốc tế cho thấy cocircng ty hợp danh lagrave một trong những loại
higravenh tổ chức kinh doanh đặc trƣng của nền kinh tế thị trƣờng đatilde xuất hiện vagrave phaacutet
triển trƣớc cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty cổ phần Cocircng ty hợp danh đatilde
đang tồn tại vagrave hoạt động ở hầu khắp caacutec nƣớc trecircn thế giớirdquo [73 tr 310-311] Thực
tế hiện nay tại nhiều quốc gia trecircn thế giới cocircng ty hợp danh vẫn luocircn đƣợc tầng
lớp thƣơng nhacircn tại caacutec quốc gia nagravey ƣa chuộng Tuy nhiecircn cần phải noacutei đến phaacutep
luật của caacutec quốc gia đoacute luocircn quy định rất chặt chẽ vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp danh
cũng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy coacute thể ldquovề mặt phaacutep lyacute cograven tồn tại rất
67
nhiều bất cập trong chế định cocircng ty hợp danhrdquo [71 tr 37] lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản
dẫn đến tigravenh trạng keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
Một lagrave khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 higravenh thức phaacutep lyacute
của cocircng ty hợp danh hiện nay cograven đang gộp cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thực tế đatilde coacute nhận xeacutet ldquoviệc xaacutec định higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh
trong Luật Doanh nghiệp 2005 lagrave chƣa thật sự rotilde ragraveng chƣa coacute sự taacutech bạch hai
higravenh thức hợp danh lagrave hợp danh thƣờng vagrave hợp danh hữu hạn sự taacutech bạch giữa
hai higravenh thức hợp danh coacute ảnh hƣởng tới bản chất của caacutec quan hệ đầu tƣ trong
cocircng ty hợp danhrdquo [5 tr 24] Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định
của phaacutep luật tại caacutec quốc gia khaacutec thocircng thƣờng phaacutep luật đều xaacutec định cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau necircn chuacuteng
phải đƣợc điều chỉnh bằng từng đạo luật riecircng biệt Traacutei ngƣợc với nhiều nƣớc Luật
Doanh nghiệp của Việt Nam lại gộp cả hai loại higravenh cocircng ty thagravenh một loại cocircng ty
hợp danh duy nhất Điều đoacute dẫn đến sự nhận thức thiếu chiacutenh xaacutec về bản chất của
hai loại cocircng ty vagrave phaacutep luật cũng khocircng thể quy định đầy đủ chặt chẽ về cả hai
cocircng ty nagravey Higravenh thức khocircng rotilde ragraveng cograven dẫn đến sự nhầm lẫn hoặc rất dễ dẫn đến
những tranh chấp trong đoacute một bất cập rất lớn phaacutet sinh từ việc quy định khocircng rotilde
ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave ldquongƣời coacute quan hệ lagravem ăn với
cocircng ty sẽ phải tigravem hiểu xem cocircng ty hợp danh nagraveo caacutec thagravenh viecircn đều chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave cocircng ty hợp danh nagraveo coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Nếu trong cocircng ty tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave khaacutech
hagraveng coacute thể giao dịch với bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo vagrave coacute thể đogravei bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo
trả toagraven bộ khoản nợ Nếu cocircng ty lại coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
thigrave khaacutech hagraveng phải biết rotildehellip để giao dịch vagrave đogravei nợ nếu coacuterdquo [54 tr 197]
Hai lagrave về phƣơng diện chịu thuế của cocircng ty hợp danh hiện nay luật Thuế
thu nhập doanh nghiệp 2009 tiếp tục quy định cocircng ty hợp danh lagrave đối tƣợng chịu
thuế doanh nghiệp nhƣ caacutec loại cocircng ty khaacutec Becircn cạnh thuế đaacutenh vagraveo doanh
nghiệp luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 vẫn quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave
68
đối tƣợng phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn Tuy nhiecircn tại một số nƣớc nhƣ Đức
Phaacutep thƣờng khocircng quy định bản thacircn cocircng ty hợp danh phải nộp thuế thu nhập
doanh nghiệp Chỉ caacutec thagravenh viecircn phải đoacuteng thuế tƣơng ứng với phần lợi nhuận của
họ Cụ thể Luật thuế cocircng ty của Anh quy định ldquothuế thu nhập cocircng ty aacutep dụng đối
với caacutec chủ thể coacute hoạt động sản xuất kinh doanh vagrave loại trừ những đối tƣợng
khocircng nộp thuế nagravey bao gồm cocircng ty vagrave thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhrdquo [146] Cograven
Hoa Kỳ ldquomột hợp danh bao gồm cả hợp danh hữu hạnhellip thƣờng khocircng đƣợc coi
nhƣ một cocircng ty do đoacute loại trừ từ thuế thu nhập doanh nghiệprdquo [138 p 235-236]
Bởi lẽ theo GS Morrison ở Hoa Kỳ ldquodoanh nghiệp hợp danh khocircng phải lagrave một
chủ thể thuếhellip trong đoacute lỗ latildei của thực thể nagravey đƣợc chuyển xuyecircn qua noacute vagrave chỉ
tiacutenh thuế cho chủ sở hữurdquo [61 tr 969] Vigrave vậy quy định tiacutenh thuế cho cả cocircng ty
hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh của Việt Nam đatilde iacutet nhiều lagravem giảm khả năng
cạnh tranh của cocircng ty hợp danh
Ba lagrave từ vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản dẫn đến những khoacute khăn trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty
của caacutec cocircng ty nagravey tinh thần chung của nhiều quốc gia thƣờng quy định cocircng ty
hợp vốn đơn giản chỉ cần iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave một thagravenh viecircn goacutep
vốn Cograven theo quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp
danh bắt buộc phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thể coacute thecircm caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn Qua đoacute coacute vẻ vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute nhiều yacute
nghĩa bởi lẽ khi một thagravenh viecircn hợp danh đột ngột rời cocircng ty (chết mất tiacutechhellip) thigrave
căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 157 trong thời hạn 06 thaacuteng nếu
khocircng coacute thecircm một thagravenh viecircn hợp danh nữa thigrave cocircng ty hợp danh sẽ bắt buộc phải
giải thể magrave mặc dugrave coacute thể cocircng ty vẫn cograven coacute một (hoặc một số) caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu nhƣ Luật Doanh nghiệp coacute quy định taacutech bạch rotilde ragraveng loại higravenh cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave việc giải quyết vấn đề trecircn sẽ hết sức đơn
giản Khi đoacute cocircng ty hợp danh vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại với duy nhất một thagravenh
viecircn hợp danh cộng với một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần lagravem thủ tục chuyển đổi
higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Cần lƣu yacute khaacutec
69
với Việt Nam Bộ luật Thƣơng mại của Nhật Bản luocircn dự tiacutenh trƣớc caacutec khả năng
ldquoVới sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn một cocircng ty hợp danh coacute thể trở thagravenh một
cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc bằng caacutech chuyển một thagravenh viecircn cụ thể thagravenh một
thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn hoặc bằng caacutech tiếp nhận một thagravenh viecircn mới
coacute traacutech nhiệm hữu hạn (Điều 113) Trong trƣờng hợp caacutec thagravenh viecircn của một cocircng
ty hợp danh xin ruacutet magrave cocircng ty chỉ cograven lại một thagravenh viecircn nếu muốn duy trigrave hoạt
động phải kết nạp thecircm thagravenh viecircn mới vagrave nếu thagravenh viecircn mới chỉ lagrave thagravenh viecircn coacute
traacutech nhiệm hữu hạn thigrave cocircng ty phải chuyển đổi higravenh thức thagravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giảnhellip (caacutec Điều 94 95 vagrave 113)rdquo [24 tr 283] Nhƣ vậy việc taacutech bạch rotilde ragraveng
hai loại higravenh hợp danh cograven lagravem cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty giữa chuacuteng
trở necircn dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn
Bốn lagrave về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh
của Việt Nam đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở tiếp thu từ caacutec quốc gia khaacutec Tuy nhiecircn
nếu phacircn tiacutech sẽ tigravem ra nhiều nhƣợc điểm hạn chế trong mocirc higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey magrave điển higravenh trong đoacute chiacutenh lagrave tiacutenh bất ổn của phaacutep luật noacutei chung hay cograven bởi
sự giới hạn caacutec thagravenh viecircn hợp danh chỉ lagrave caacutec caacute nhacircn noacutei riecircng Coacute lẽ caacutec nhagrave lagravem
luật Việt Nam khocircng muốn cho ldquophaacutep nhacircnrdquo đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp
danh bởi vigrave caacutec phaacutep nhacircn thƣờng coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Điều nagravey sẽ phaacute vỡ trật tự chung của tiacutenh chất thagravenh viecircn hợp danh luocircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản Nhƣng khi nghiecircn cứu caacutec higravenh thức tổ chức cocircng ty
ở nƣớc Phaacutep ldquocaacutec phaacutep nhacircn cũng vẫn sử dụng loại cocircng ty đối nhacircn nagravey vagrave nhƣ
vậy lagrave khocircng hiếm trƣờng hợp hai hoặc nhiều cocircng ty cugraveng nhau thagravenh lập một
cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm khocircng hạn định cũng thay đổi tugravey theo việc hội viecircn
lagrave phaacutep nhacircn hay thể nhacircn trƣờng hợp hội viecircn lagrave phaacutep nhacircn thigrave traacutech nhiệm vocirc hạn
nagravey vẫn bị giới hạn bởi traacutech nhiệm hữu hạn của cocircng ty đatilde tham gia vagraveo cocircng việc
lagravem ăn của cocircng ty traacutech nhiệm vocirc hạn nhƣ lagrave một hội viecircn (viacute dụ một cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave hội viecircn của một cocircng ty hợp danh)rdquo [18 tr 165] Tại Hoa Kỳ
ldquothagravenh viecircn hợp danh coacute thể lagrave một cocircng tyrdquo [132 p 853] Cograven tại Việt Nam taacutec
giả Đỗ Văn Đại đatilde từng đề nghị xem xeacutet lại tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn hợp
70
danh vagrave ldquoviệc mở rộng thagravenh viecircn hợp danh lagrave phaacutep nhacircnrdquo [35 tr 52-55] Vigrave thế
quy định cứng nhắc của Luật Doanh nghiệp 2005 hiện nay iacutet nhiều đatilde tạo necircn sự
keacutem hấp dẫn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh
Năm lagrave về vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Luật Doanh
nghiệp 1999 khocircng quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh Sau đoacute Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy
nhiecircn vấn đề coacute necircn quy định hay khocircng necircn quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng
ty hợp danh đatilde dẫn đến nhiều cuộc tranh luận Nếu căn cứ caacutec điều kiện để trở
thagravenh phaacutep nhacircn theo Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 thigrave cocircng ty hợp danh khocircng đủ
điều kiện để trở thagravenh một phaacutep nhacircn Cho đến nay mặc dugrave Luật Doanh nghiệp
2005 quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đƣợc một khoảng thời gian
khaacute dagravei nhƣng vẫn coacute nhiều yacute kiến cho rằng ldquonecircn sửa đổi khoản 2 Điều 130 thagravenh
cocircng ty hợp danh khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo [5 tr 24] Yacute kiến khaacutec nhận xeacutet
ldquococircng ty hợp danh khocircng thể lagrave bdquomột phaacutep nhacircn‟ với lyacute do thagravenh viecircn cocircng ty hợp
danh coacute traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [97 tr 254-255] hoặc ldquoCocircng ty hợp danh chƣa đƣợc
xaacutec định dứt điểm lagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hay khocircng Đacircy lagrave sự mập mờ khoacute hiểu
gacircy ra tranh luận ngay trong giới nghiecircn cứu vagrave sự hoagravei nghi cho caacutec nhagrave đầu tƣrdquo
[105 tr 6] Cograven theo ldquoBaacuteo cagraveo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo của VCCI thigrave necircn
bỏ khoản 2 Điều 130 [160] tức lagrave khocircng cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn Thiết nghĩ việc chứng minh tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh coacute
macircu thuẫn với Bộ luật Dacircn sự luocircn lagrave điều khaacute dễ dagraveng nhƣng điều đoacute cũng khocircng
coacute ảnh hƣởng gigrave về mặt lyacute luận phaacutep lyacute khi chuacuteng ta thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh Bộ luật Dacircn sự luocircn đƣợc xaacutec định lagrave luật chung cograven Luật
Doanh nghiệp chỉ lagrave luật về chuyecircn ngagravenh Necircn Luật Doanh nghiệp quy định cocircng
ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn chỉ lagrave tiacutenh chất đặc thugrave Noacutei caacutech khaacutec đacircy lagrave một
ngoại lệ của Bộ luật Dacircn sự Hơn nữa nhiều quốc gia cũng đatilde thay đổi quan niệm
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn việc hai
đạo luật cugraveng đƣợc ban hagravenh năm 2005 nhƣng lại quy định macircu thuẫn thigrave coacute thể
thấy hệ thống phaacutep luật của nƣớc ta cograven thiếu chặt chẽ nhất quaacuten Vigrave vậy noacute goacutep
71
phần lagravem cho tacircm lyacute caacutec nhagrave đầu tƣ e ngại cocircng ty hợp danh vagrave đoacute coacute thể lagrave nguyecircn
nhacircn dẫn đến sự keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp 1999
Trƣớc khi đƣợc Luật Doanh nghiệp 1999 ghi nhận trở lại cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde trải qua một quaacute trigravenh phaacutet triển vagrave luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn sự phaacutet triển của nền kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam do bị
ảnh hƣởng của chiến tranh vagrave xacircm lƣợc necircn đatilde trải qua hai giai đoạn với hai kiểu
cơ chế kinh tế đặc thugrave lagrave kinh tế chỉ huy (kinh tế tập trung - 1986 về trƣớc) vagrave kinh
tế thị trƣờng (1987 đến nay) Trong từng giai đoạn kinh tế cocircng ty hợp vốn đơn
giản noacutei riecircng cũng nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei chung coacute những neacutet cơ bản
(i) Từ năm 1986 trở về trƣớc (trƣớc Đại hội Đảng lần thứ VI - 121986)
ldquoViệt Nam xƣa nay lagrave một xứ nocircng nghiệphellip một xatilde hội chỉ chuyecircn sản xuất
về nocircng nghiệprdquo [110 tr 3] Suốt thời kỳ phong kiến ldquonền kinh tế Việt Nam keacuteo
dagravei trong tigravenh trạng tự nhiecircn tự cấp tự tuacutec Ở đoacute nocircng nghiệp lagrave nền tảng kinh tế
cocircng thƣơng nghiệp phaacutet triển phụ thuộc vagraveo nocircng nghiệp vagrave lagrave hoạt động kinh tế
phụ trợ cho nocircng nghiệp Tầng lớp cocircng thƣơng chuyecircn nghiệp cograven quaacute iacutet so với
dacircn cƣ cả nƣớcrdquo [39 tr 285] Với ldquohạ tầng cơ sởrdquo lagrave nền kinh tế phụ thuộc quaacute
nhiều vagraveo nocircng nghiệp necircn ldquothƣợng tầng kiến truacutecrdquo của xatilde hội suốt ldquothời kỳ Bắc
thuộc vagrave thời kỳ caacutec triều đại phong kiến caacutec tƣ tƣởng phaacutep luật thống trị ở Việt
Nam lagrave tƣ tƣởng phaacutep luật phong kiến phản aacutenh tồn tại xatilde hội của xatilde hội phong
kiến với nền sản xuất nocircng nghiệp lạc hậu phacircn taacuten manh muacutenrdquo [37 tr 52-53]
Tigravenh trạng đoacute keacuteo dagravei vagrave phải kể từ thời kỳ dƣới sự đocirc hộ của thực dacircn Phaacutep
chiacutenh quyền thực dacircn bắt đầu ban hagravenh một số đạo luật vagrave trong caacutec đạo luật nagravey
ldquoquy định nhiều higravenh thức hugraven vốn lập hội magrave theo ngocircn ngữ ngagravey nay đƣợc hiểu
lagrave caacutec higravenh thức cocircng tyrdquo [65 tr 18] ldquoBộ Luật thƣơng mại (1807) Luật cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn (1925) đƣợc caacutec Togravea aacuten Nam kỳ vagrave togravea aacuten Phaacutep ở caacutec thagravenh
phố thuộc địa aacutep dụng trực tiếp Dacircn Luật Bắc kỳ (1931) vagrave Dacircn luật Trung Kỳ
72
(1936 1938) cũng lần lƣợt dịch caacutec mocirc higravenh cocircng ty theo phaacutep luật của Mẫu quốc
ra tiếng Việt Hội ngƣời hội vốn hội đồng lợi hội nặc danhhellip cũng từ đoacute magrave rardquo
[67 tr 242] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquohội ngƣời lại chia thagravenh hợp danh (cocircng ty
hợp danh) hội hợp tƣ thƣờng (cocircng ty hợp vốn đơn giản) [72 tr 159] Nhƣ vậy
phải đến thời kỳ nagravey cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản mới xuất hiện
Sau năm 1954 đất nƣớc bị chia cắt thagravenh hai miền Nam - Bắc ldquoBắc Việt
Nam bắt đầu xacircy dựng một nền kinh tế tập trung - kế hoạch hoacutea với hai thagravenh phần
kinh tế chủ yếu lagrave quốc doanh vagrave tập thể do đoacute cocircng ty khocircng phaacutet triển necircn khocircng
coacute luật cocircng tyrdquo [72 tr 159] Cograven ở miền Nam ngagravey 20-12-1972 Bộ luật thƣơng
mại 1972 đƣợc ban hagravenh Đaacuteng chuacute yacute Bộ luật nagravey quy định caacutec loại higravenh cocircng ty
thƣơng mại gồm Hội hợp danh hội hợp tƣ đơn thƣờng hội dự phầnhellip Theo đoacute
Hội hợp danh chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh cograven Hội hợp tƣ đơn thƣờng lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản Mặc dugrave đạo luật nagravey khocircng coacute nhiều giaacute trị về mặt thực tiễn nhƣng
noacute mang lại một giaacute trị lịch sử quan trọng Vigrave coacute lẽ đacircy lagrave một bộ luật hiếm hoi của
Việt Nam quy định rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh
Cograven sau khi đất nƣớc thống nhất (1976 - 1985) ngagravey 18-12-1980 Quốc hội
đatilde thocircng qua Hiến phaacutep 1980 trong đoacute ldquokhẳng định mục tiecircu phaacutet triển nền kinh tế
chủ yếu coacute hai thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh tế tập thểhellip Coacute thể noacutei toagraven
bộ nội dung của Hiến phaacutep năm 1980 đatilde thể chế hoacutea sacircu sắc cơ chế kinh tế tập
trung bao cấprdquo [36 tr 90-94] Với tƣ duy quản lyacute kinh tế nhƣ vậy necircn ldquonếu trong
thời kỳ phong kiến doanh nhacircn thƣờng bị miệt thị lagrave ldquobọn con buocircnrdquo thigrave trong thời
kỳ nagravey họ bị hạ thấp phẩm giaacute hơn nữa để bị gọi lagrave ldquobọn con pherdquo thuộc giai cấp tƣ
sản vagrave bị xoacutea bỏhellip xoacutea bỏ tầng lớp thƣơng nhacircn xoacutea bỏ caacutec higravenh thức sở hữu tagravei
sản khaacutec để chỉ thừa nhận coacute hai higravenh thức sở hữu toagraven dacircn vagrave sở hữu tập thểrdquo [56
tr 219] Từ tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung đatilde dẫn đến rất nhiều khoacute khăn cho đời
sống của nhacircn dacircn Những năm đầu vagrave giữa thập kỷ 80 lagrave minh chứng rotilde ragraveng cho
sự khoacute khăn mọi mặt của kinh tế xatilde hội Việt Nam
Toacutem lại nhận xeacutet trong giai đoạn nagravey Việt Nam lagrave một nƣớc trọng về nocircng
nghiệp chứ khocircng chuacute trọng về thƣơng mại Chỉ từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc vagrave
73
tại miền Nam do ảnh hƣởng của Mỹ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
cugraveng với một số cocircng ty khaacutec mới đƣợc du nhập Cograven trecircn thực tiễn caacutec loại higravenh
cocircng ty nagravey chỉ mang giaacute trị lịch sử chứ khocircng coacute đoacuteng goacutep thực tế vigrave sự tồn tại của
chuacuteng rất mong manh Qua nghiecircn cứu thời kỳ nagravey chuacuteng ta coacute thể đặt ra cacircu hỏi
nghiecircn cứu nếu chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng thigrave liệu caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei
chung vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng coacute thể phaacutet triển tại Việt Nam
(ii) Từ 1987 (sau Đại hội Đảng VI) đến trước khi Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh
Nhận thức đƣợc tầm quan trọng phải đổi mới cơ chế quản lyacute kinh tế Đại hội
Đảng VI (121986) ldquođề ra đƣờng lối đổi mới xacircy dựng nền kinh tế hagraveng hoacutea nhiều
thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự điều tiết của nhagrave nƣớc đatilde tạo điều kiện cho
caacutec cocircng ty ra đờirdquo [72 tr 160] Quaacuten triệt tinh thần của Đại hội VI ngagravey 21-12-
1990 Quốc hội đatilde ban hagravenh Luật Cocircng ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn Đacircy lagrave
những cơ sở chiacutenh trị phaacutep lyacute quan trọng khẳng định sự phaacutet triển của khu vực
kinh tế tƣ nhacircn Vagrave cũng kể từ những đạo luật nagravey đatilde đaacutenh dấu việc xoacutea bỏ cơ chế
quản lyacute kinh tế tập trung quan liecircu bao cấp (kinh tế chỉ huy) để chuyển sang nền
kinh tế nhiều thagravenh phần vận hagravenh theo cơ chế thị trƣờng nhƣng luocircn coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc vagrave phaacutet triển theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong caacutec quy định
của Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave Luật Cocircng ty 1990 ba loại higravenh doanh nghiệp
đầu tiecircn xuất hiện lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty
cổ phần Tiếp sau đoacute những chủ thể kinh doanh nhƣ doanh nghiệp Nhagrave nƣớc hợp
taacutec xatildehellip lần lƣợt đƣợc quy định chiacutenh thức bằng từng đạo luật riecircng Tuy nhiecircn
trong tất cả caacutec đạo luật khi đoacute vẫn chƣa coacute quy định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ở một khiacutea cạnh nagraveo đoacute higravenh thức ldquonhoacutem kinh doanhrdquo theo quy định tại
Nghị định 66HĐBT [46] coacute một số đặc điểm khaacute giống với cocircng ty hợp danh Coacute
tagravei liệu cho rằng ldquotuy chƣa coacute một văn bản luật nagraveo quy định về loại higravenh cocircng ty
hợp danh nhƣng thực ra nhoacutem kinh doanh theo quy định tại Nghị định 66HĐBThellip
coacute tất cả những đặc điểm phaacutep lyacute cơ bản nhất của cocircng ty hợp danh đoacute lagrave coacute sự liecircn
kết goacutep vốn của nhiều thagravenh viecircn coacute sự cugraveng kinh doanh cugraveng chia lợi nhuận vagrave
74
cugraveng chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của nhoacutem Nhƣ vậy tuy chƣa đƣợc
Luật Cocircng ty điều chỉnh vagrave tuy cograven chƣa coacute sự định higravenh vững chắc về mặt phaacutep lyacute
nhƣng trong chừng mực nagraveo đoacute địa vị phaacutep lyacute của một cocircng ty hợp danh đatilde đƣợc
quy định trong một văn bản đơn hagravenh đoacute lagrave Nghị định 66HĐBTrdquo [115 tr 148]
Nhằm mục điacutech thuacutec đẩy caacutec giao lƣu dacircn sự vagrave phaacutet triển kinh tế - xatilde hội
Bộ luật Dacircn sự 1995 đƣợc Quốc hội ban hagravenh trong đoacute sự xuất hiện của mocirc higravenh
liecircn kết kinh doanh ldquoTổ hợp taacutecrdquo (từ Điều 120 đến 129) cũng coacute những neacutet tƣơng
đồng với cocircng ty hợp danh Về nguyecircn tắc tổ hợp taacutec đƣợc thagravenh lập trecircn cơ sở hợp
đồng chứng thực của Uỷ ban nhacircn dacircn xatilde với điều kiện coacute từ ba caacute nhacircn trở lecircn
cugraveng đoacuteng goacutep cocircng sức tagravei sản cugraveng chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng hƣởng lợi nhuận
Một số quan điểm cho rằng ldquoở một mức độ nhất định caacutec nguyecircn tắc về tổ chức vagrave
hoạt động giữa cocircng ty hợp danh vagrave tổ hợp taacutec (quy định tại Bộ luật Dacircn sự) coacute
phần giống nhaurdquo [73 tr 314]
Nhận xeacutet chung của thời kỳ nagravey đacircy lagrave thời kỳ khocircng ngừng xacircy dựng phaacutet
triển bổ sung sửa đổi vagrave hoagraven thiện liecircn tục để tigravem ra caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp
thiacutech hợp cho nền kinh tế thị trƣờng non trẻ của Việt Nam Từ đoacute đƣa ra cacircu hỏi
liệu một loại higravenh cocircng ty với nhiều ƣu điểm vagrave đatilde từng xuất hiện tại Việt Nam
trong những thời kỳ trƣớc lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phải đợi đến luacutec nagraveo mới
đƣợc phaacutep luật quan tacircm vagrave quy định sự tồn tại của noacute
Toacutem lại cugraveng với quaacute trigravenh phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
lịch sử của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty hợp danh
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi đƣợc ghi
nhận trong Luật doanh nghiệp 1999 đến nay
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi
nhận trở lại một caacutech chiacutenh thức Tuy nhiecircn ldquođể coacute thể quy định cocircng ty hợp danh
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp luacutec đoacute đatilde coacute rất nhiều yacute kiến tranh catildei xung quanh
loại higravenh cocircng ty nagravey vagrave cograven coacute vẻ rất khoacute khăn trƣớc khi đƣợc Quốc hội thocircng
quardquo [69 tr 20] Dugrave vậy sự xuất hiện của higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danh
cũng đatilde đaacutenh dấu một bƣớc quan trọng trong lịch sử phaacutet triển của phaacutep luật về
75
cocircng ty tại Việt Nam Nhƣng ldquodo cocircng ty hợp danh cograven quaacute mới mẻ vagrave nƣớc ta
chƣa coacute nhiều kinh nghiệm thực tế necircn Quốc hội giao cho Chiacutenh phủ căn cứ vagraveo
quy định của Luật Doanh nghiệp vagrave caacutec quy định phaacutep luật khaacutec coacute liecircn quan quy
định cụ thể về thagravenh lập tổ chức quản lyacute hoạt động của cocircng ty hợp danh Caacutec quy
định về cocircng ty hợp danh chỉ dừng lại ở mức mang tiacutenh nguyecircn tắcrdquo [44 tr 22]
Với những quy định chƣa thực sự rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể
coi lagrave cũng đatilde xuất hiện tại Việt Nam ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong
đoacute Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo (Điều 951a) Bởi lẽ quy định trecircn coacute thể dẫn đến sự phugrave
hợp đối với cả hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng (chỉ coacute một
loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản (coacute hai
loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn)
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde mở rộng hagravenh lang phaacutep lyacute xacircy dựng hệ thống phaacutep luật cocircng ty của Việt Nam
gần gũi hơn với phaacutep luật thế giới Mặc dugrave coacute nhiều yacute kiến tranh luận xung quanh
vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh trƣớc khi ban hagravenh Luật
Doanh nghiệp 2005 nhƣng cuối cugraveng cocircng ty hợp danh vẫn đƣợc phaacutep luật quy định
tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy vậy tƣơng tự Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp thagravenh một loại cocircng ty duy nhất
Cũng trong thời gian nagravey Bộ luật Dacircn sự 2005 đƣợc ban hagravenh vagrave quy định
về chủ thể quan hệ phaacutep luật dacircn sự lagrave ldquoTổ hợp taacutecrdquo mang một số đặc điểm đƣợc
thagravenh lập trecircn cơ sở hợp đồng hợp taacutec từ ba caacute nhacircn trở lecircn phải chịu traacutech nhiệm
bằng tagravei sản của migravenh vagrave nếu tagravei sản khocircng đủ để thực hiện nghĩa vụ thigrave caacutec tổ viecircn
phải chịu traacutech nhiệm cugraveng nhau liecircn đới theo phần tƣơng ứnghellip (từ Điều 111 đến
Điều 120) Nhigraven chung ldquoTổ hợp taacutecrdquo coacute một số dấu hiệu phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng
với caacutec đặc điểm của loại higravenh cocircng ty hợp danh
Ngoagravei ra căn cứ khoản 16 Điều 3 Luật Đầu tƣ 2005 higravenh thức kinh doanh
dƣới dạng hợp đồng hợp taacutec kinh doanh (hợp đồng BBC) lagrave higravenh thức đầu tƣ đƣợc
76
caacutec nhagrave kinh doanh kyacute kết nhằm hợp taacutec kinh doanh phacircn chia lợi nhuận magrave khocircng
thagravenh lập phaacutep nhacircn cũng coacute neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
ldquoHội nhập kinh tế quốc tế đang từng bƣớc đem lại những sự thay đổi về
khuocircn khổ phaacutep luật nội dung hagravei hogravea với caacutec quy tắc vagrave chuẩn mực quốc tếrdquo [9 tr
118] Mặt khaacutec trải qua một số năm vận hagravenh Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde bộc lộ
khaacute nhiều hạn chế necircn cần phải khắc phục Vigrave vậy Quốc hội đatilde sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp 2005 vagraveo năm 2009 Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 (sửa
đổi bổ sung 2009) lại vẫn tiếp tục quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản theo tinh thần của Luật Doanh nghiệp 2005 trƣớc đoacute
Hiện nay dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi đang đƣợc đem ra thảo luận
rộng ratildei nhằm thu huacutet sự quan tacircm yacute kiến đoacuteng goacutep của đocircng đảo quần chuacuteng nhacircn
dacircn Nhƣng trong cả 3 bản dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi gần đacircy nhất của
Quốc hội (lần 1 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 2 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 3 caacutec
Điều từ 176 đến 186) về cocircng ty hợp danh [156] thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn khocircng coacute gigrave khaacutec so với Luật Doanh
nghiệp 2005 Tuy vậy cũng đatilde coacute một số yacute kiến khocircng đồng tigravenh vagrave chỉ rotilde sự khiếm
khuyết trong dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi ldquoBan soạn thảo đatilde gộp cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo lagravem một magrave ở caacutec nƣớc đều coacute sự phacircn
biệtrdquo [25 tr 8-9] Vigrave vậy đatilde coacute quan điểm nhấn mạnh ldquotrƣớc hết cần taacutech cocircng ty
hợp vốn đơn giản ra khỏi chế định cocircng ty hợp danh bởi chuacuteng lagrave caacutec higravenh thức
cocircng ty khaacutec nhaurdquo [26 tr 29]
Thocircng thƣờng caacutec quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật phaacutet triển đều coacute luật
riecircng về caacutec loại higravenh hợp danh nhƣ Anh quốc (Luật Hợp danh 1890 Luật Hợp
danh hữu hạn 1907 Luật Hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn 2000) Hoa Kỳ coacute Luật
Hợp danh thống nhất 1914 (sửa đổi năm 1992 vagrave hoagraven thiện năm 1997) Luật về
hợp danh hữu hạn ban hagravenh 1916 vagrave đatilde sửa đổi vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001
hay Đức (Luật về cocircng ty hợp danh của những ngƣời hagravenh nghề tự do 1994) Qua
đoacute coacute thể thấy Luật Doanh nghiệp của Việt Nam khaacute sơ sagravei quy định chƣa thật sự
rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
77
Toacutem lại kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde cugraveng xuất hiện vagrave tồn tại trong khuocircn khổ một cocircng ty
hợp danh khocircng rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute khi caacutec dấu hiệu cograven bao gồm cả cocircng
ty hợp vốn đơn giản Coacute thể đacircy lagrave một trong caacutec nguyecircn nhacircn lagravem cho cocircng ty hợp
danh keacutem thu huacutet nhagrave đầu tƣ vagrave gần nhƣ khocircng phaacutet triển Vigrave vậy liệu giải phaacutep nagraveo
coacute thể giuacutep cho hai cocircng ty nagravey thoaacutet khỏi sự trigrave trệ vagrave phaacutet triển tại Việt Nam
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng một đạo luật thực chất lagrave tập hợp caacutec quy tắc phaacutep lyacute
đƣợc thiết lập hay đƣợc thừa nhận thagravenh một hệ thống dựa trecircn những nguyecircn tắc
vagrave chiacutenh saacutech cụ thể theo một caacutech thức phacircn loại nhất định để ban hagravenhrdquo [21 tr
302] Vigrave vậy một đạo luật bất kỳ đều đƣợc cấu thagravenh từ rất nhiều thagravenh tố phaacutep lyacute
vagrave giữa chuacuteng luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ với nhau
Trƣớc hết cần khẳng định chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một chế định điều chỉnh về một loại cocircng ty vagrave nằm trong hệ thống caacutec chế định về
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp Vị triacute vai trograve của chế định cocircng
ty hợp vốn đơn giản bigravenh đẳng với caacutec chế định của caacutec loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng
ty cổ phần doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn để coacute thể xacircy dựng thagravenh một chế định nằm trong Luật Doanh
nghiệp chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute
trigravenh xacircy dựng văn bản phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam Caacutec thagravenh tố liecircn quan
trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản
sẽ giống nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec tức lagrave noacute phải bao gồm caacutec thagravenh tố cơ bản
nhất cấu truacutec phaacutep luật nguồn luật vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật
Chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của hệ thống phaacutep luật Coacute nhiều thagravenh tố
coacute liecircn qua chặt chẽ với nhau để tạo ra một chế định phaacutep luật Bản thacircn chế định
phaacutep luật cũng taacutec động ảnh hƣởng đến hệ thống phaacutep luật Vigrave vậy để coacute thể xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trƣớc tiecircn cần tigravem hiểu
những vấn đề liecircn quan tới cấu truacutec của một hệ thống phaacutep luật
78
Về cơ bản ldquohệ thống phaacutep luật lagrave toagraven bộ caacutec quy phạm phaacutep luật trong đoacute
caacutec quy phạm phaacutep luật đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem lớn (gọi lagrave caacutec ngagravenh luật) để
điều chỉnh những lĩnh vực quan hệ xatilde hội cơ bản vagrave mỗi nhoacutem lớn quy phạm phaacutep
luật ấy lại đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem nhỏ (gọi lagrave caacutec chế định phaacutep luật) để điều
tiết caacutec bộ phận cấu thagravenh lĩnh vực quan hệ xatilde hộirdquo [40 tr 207]
Qua đoacute phần nagraveo coacute thể thấy đƣợc vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep luật Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech higravenh thức phaacutep
luật cho thấy đacircy lagrave caacutech thức tạo lập ra caacutec quy phạm phaacutep luật ldquoHigravenh thức becircn
trong (cấu truacutec becircn trong) của phaacutep luật lagrave hệ thống đƣợc tạo thagravenh bởi caacutec ngagravenh
luật mỗi ngagravenh luật gồm caacutec chế định phaacutep luật mỗi chế định phaacutep luật gồm
những quy phạm phaacutep luậtrdquo [40 tr 191] Vagrave nhƣ vậy ldquochế định phaacutep luật lagrave nhoacutem
những quy phạm phaacutep luật điều chỉnh một nhoacutem caacutec quan hệ xatilde hội cugraveng loại coacute
liecircn hệ mật thiết với nhaurdquo [117 tr 316]
Từ những phacircn tiacutech trecircn coacute thể xaacutec định chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ lagrave một hệ thống (một tập hợp) của những quy phạm phaacutep luật coacute tiacutenh
chất vagrave liecircn quan chặt chẽ với nhau để cugraveng tham gia điều chỉnh tất cả những vấn
đề nhƣ việc thagravenh lập tổ chức quản trị điều hagravenh đại diện chấm dứthellip của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Về kết cấu chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một thagravenh tố nằm trong cấu truacutec higravenh thức của phaacutep luật (higravenh thức becircn trong của
phaacutep luật) Vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế
định thuộc phạm vi của ldquongagravenh luật kinh tếrdquo Cụ thể hơn đacircy lagrave chế định thuộc hệ
thống caacutec chế định về caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh Chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đối tƣợng điều chỉnh lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave
noacute bigravenh đẳng với caacutec chế định về caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp
Hệ thống phaacutep luật của Việt Nam vốn đƣợc xacircy dựng trecircn truyền thống
Sovietique law nghiecircn cứu cho thấy ldquoViệt Nam hiện nay coacute khuynh hƣớng rotilde rệt lagrave
xacircy dựng một đạo luật chung cho tất cả caacutec thực thể kinh doanh coacute nghĩa lagrave đạo
luật đoacute bao gồm cả caacutec thực thể kinh doanh thuộc sở hữu tƣ nhacircn vagrave cả caacutec thực thể
kinh doanh thuộc sở hữu nhagrave nƣớc bao gồm cả caacutec caacute nhacircn kinh doanh vagrave cocircng tyrdquo
79
[25 tr 2] Điều nagravey dẫn đến việc Luật Doanh nghiệp của Việt Nam quy định sự tồn
tại của nhiều higravenh thức chủ thể kinh doanh khaacutec nhau nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng
ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cả doanh nghiệp tƣ nhacircn
Trong đoacute coacute yacute kiến cho rằng ldquohigravenh thức doanh nghiệp tƣ nhacircn ở Việt Nam hiện
nay tƣơng đồng với higravenh thức nghiệp chủ đơn lẻ (sole proprietorship simple
proprietorship) ở Hoa Kỳ hay thƣơng nhacircn đơn lẻ (sole trader) ở Anh quốchellip vagrave sự
phacircn biệt giữa caacutei gọi lagrave ldquodoanh nghiệp tƣ nhacircnrdquo với caacutec cocircng ty lagrave cần thiếtrdquo [25
tr 4] Cograven tại một số quốc gia ldquongƣời ta thƣờng taacutech riecircng cocircng ty ra để điều tiết
trong một đạo luật mang tecircn lagrave ldquoLuật Cocircng tyrdquo Thực tiễn trong thời gian gần đacircy
sau cuộc cải caacutech luật tƣ Nhật Bản vagrave Anh quốc (theo hai truyền thống phaacutep luật
khaacutec nhau) đều ban hagravenh Luật Cocircng ty 2006 (Companies Act 2006) magrave khocircng ban
hagravenh caacutei gọi lagrave Luật Doanh nghiệp nhƣ ở Việt Namrdquo [25 tr 4] Qua đacircy caacutec nhagrave
lagravem luật của Việt Nam necircn cacircn nhắc việc xacircy dựng một đạo luật để điều tiết caacutec loại
higravenh chủ thể kinh doanh nhƣ hiện nay hay necircn taacutech bạch từng loại higravenh chủ thể
kinh doanh để xacircy dựng necircn từng đạo luật tƣơng ứng điều chỉnh chuacuteng cho phugrave hợp
với xu thế phaacutet triển của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật
Liecircn quan trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave caacutec loại ldquonguồnrdquo khaacutec nhau của phaacutep luật Theo đoacute ldquonguồnrdquo của phaacutep
luật chiacutenh lagrave caacutec cơ sở căn cứ xuất xứ để phục vụ cho việc xacircy dựng ban hagravenh
vagrave việc giải thiacutech phaacutep luật
Trong hệ thống phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa về cơ bản ldquohigravenh thức becircn ngoagravei
(caacutec nguồn) của phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa bao gồm tập quaacuten phaacutep luật tiền lệ phaacutep
luật vagrave văn bản quy phạm phaacutep luật trong đoacute văn bản quy phạm phaacutep luật lagrave higravenh
thức (nguồn) chủ yếu nhất vagrave quan trọng nhấtrdquo [40 tr 191]
Đối với lĩnh vực kinh tế caacutec tập quaacuten thƣơng mại coacute giaacute trị rất quan trọng
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet từng giải thiacutech rất chi tiết ldquokhi chƣa coacute luật
thƣơng mại (cổ điển) caacutec thƣơng gia đatilde sử dụng những tập quaacuten thoacutei quen thocircng
lệ trong buocircn baacuten - những ldquoquy tắc xử sựrdquo khocircng thể hiện trong văn bản phaacutep luật
80
nhƣng rất coacute yacute nghĩa thực tế trong việc ragraveng buộc caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec
becircn Trong điều kiện ngagravey nay caacutech thức tổ chức vagrave thực hiện caacutec hoạt động kinh
doanh thƣơng mại lagrave hết sức năng độnghellip Vigrave vậy tập quaacuten thƣơng mại coacute vị triacute rất
quan trọng trong việc bổ sung cho caacutec quy phạm phaacutep luật vagrave vigrave đƣợc caacutec thƣơng
gia thừa nhận necircn chuacuteng coacute giaacute trị điều chỉnh hagravenh vi gần nhƣ caacutec quy phạm phaacutep
luậtrdquo [154] Qua đoacute coacute thể thấy việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản khocircng thể bỏ qua loại nguồn rất quan trọng lagrave caacutec ldquotập quaacuten thƣơng mạirdquo
Vigrave thực chất hagravenh vi thƣơng mại lagrave hagravenh vi của caacutec thƣơng nhacircn Cograven cocircng ty chỉ lagrave
một mocirc higravenh phaacutep luật đƣợc caacutec thƣơng nhacircn sử dụng vận hagravenh taacutec động vagraveo đời
sống thƣơng mại Vigrave vậy việc xacircy dựng ra một loại cocircng ty phải bắt nguồn từ nhu
cầu hay từ caacutec thoacutei quen tập quaacuten thƣờng nhật của tầng lớp thƣơng nhacircn
Khaacutec với caacutec quốc gia thuộc hệ thống thocircng luật (Common law) luocircn coi aacuten
lệ lagrave một nguồn của phaacutep luật thigrave caacutec nƣớc Sovietique law noacutei chung vagrave Việt Nam
noacutei riecircng trƣớc đacircy khocircng thừa nhận tiền lệ phaacutep (aacuten lệ) lagrave một nguồn của phaacutep luật
Tuy nhiecircn vấn đề nagravey cần đƣợc xem xeacutet lại vagrave nhất lagrave trong giai đoạn xacircy dựng hệ
thống phaacutep luật Việt Nam phugrave hợp vagrave hội nhập với phaacutep luật quốc tế Trecircn thực tế
việc khai thaacutec vagrave sử dụng aacuten lệ đatilde đƣợc Nghị quyết 48 của Bộ Chiacutenh trị về chiến
lƣợc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010 định
hƣớng đến năm 2020 khẳng định ldquoNghiecircn cứu về khả năng khai thaacutec sử dụng aacuten
lệ tập quaacuten (kể cả tập quaacuten thocircng lệ thƣơng mại quốc tế) vagrave quy tắc của caacutec hiệp
hội nghề nghiệp goacutep phần bổ sung vagrave hoagraven thiện phaacutep luậtrdquo [6] Sau đoacute Nghị
quyết 49 của Bộ Chiacutenh trị về Chiến lƣợc cải caacutech tƣ phaacutep đến năm 2020 cũng đatilde chỉ
ra một trong những nhiệm vụ ldquoTogravea aacuten nhacircn dacircn Tối cao coacute nhiệm vụ tổng kết kinh
nghiệm xeacutet xử hƣớng dẫn aacutep dụng thống nhất phaacutep luật phaacutet triển aacuten lệrdquo [7] Vigrave
vậy aacuten lệ sẽ lagrave một loại nguồn quan trọng để goacutep phần xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Cograven đối với văn bản quy phạm phaacutep luật từ lacircu đacircy luocircn đƣợc coi lagrave loại
nguồn cơ bản vagrave quan trọng nhất của phaacutep luật Việt Nam Thực tế khocircng thể phủ
nhận giaacute trị của văn bản quy phạm phaacutep luật so với caacutec loại nguồn khaacutec bởi văn bản
81
quy phạm phaacutep luật luocircn đƣợc xacircy dựng ban hagravenh theo một trigravenh tự chặt chẽ theo
luật định vagrave mang giaacute trị khoa học cao Hơn nữa văn bản quy phạm phaacutep luật cograven lagrave
tập hợp triacute tuệ của nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute vagrave mọi tầng lớp nhacircn
dacircn Khả năng đaacutep ứng linh hoạt caacutec nhu cầu xatilde hội của văn bản quy phạm phaacutep
luật lagrave rất cao Vigrave vậy văn bản quy phạm phaacutep luật sẽ vẫn lagrave loại nguồn chủ yếu vagrave
quan trọng để xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
Toacutem lại để xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải coacute sự nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu kỹ lƣỡng caacutec loại nguồn phaacutep luật khaacutec nhau Từ
đoacute caacutec nhagrave lagravem luật khai thaacutec kết hợp chuacuteng lại sao cho hagravei hogravea khoa học để mang
lại hiệu quả cao nhất vagrave đồng thời học hỏi thecircm kinh nghiệm từ phaacutep luật nƣớc
ngoagravei lagrave rất cần thiết vigrave noacute bổ sung nhiều điểm tiến bộ magrave chuacuteng ta coacute thể tiếp thu
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute
Về cơ bản ldquokỹ thuật phaacutep lyacute luocircn lagrave cầu nối trung tacircm đƣa caacutec quan điểm
của triết học phaacutep quyền vagrave chiacutenh saacutech phaacutep luật vagraveo cuộc sống thocircng qua việc aacutep
dụng phaacutep luật Nếu khocircng coacute kỹ thuật phaacutep lyacute thigrave khocircng coacute sự phacircn biệt giữa khoa
học phaacutep lyacute với khoa học kinh tế chiacutenh trị họchelliprdquo [25 tr 7] Qua đoacute coacute thể thấy
rằng kỹ thuật phaacutep lyacute nắm một vai trograve hết sức quan trọng trong việc xacircy dựng vagrave
ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật
Đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave kỹ
thuật phaacutep lyacute lagrave một yếu tố coacute taacutec động vagrave ảnh hƣởng rất lớn đối với việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật cocircng ty nagravey Bởi lẽ để chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản sau khi ban hagravenh coacute giaacute trị chất lƣợng hiệu quả thigrave cagraveng cần thiết trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật noacute phải đƣợc xacircy dựng ở một trigravenh độ kỹ thuật
phaacutep lyacute rất cao Tuy nhiecircn khi phacircn tiacutech kỹ thuật phaacutep lyacute lại lagrave một tập hợp của
nhiều vấn đề khaacutec nhau vagrave coacute tiacutenh chất rất phong phuacute phức tạp
ldquoKỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một vấn đề rộng lớn phức tạp trong đoacute coacute ba điểm quan
trọng cần thiết phải chuacute yacute khi xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
+ Kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở những nguyecircn tắc tối ƣu đƣợc vạch ra để aacutep
dụng trong quaacute trigravenh xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
82
+ Trigravenh độ kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở việc xaacutec định chiacutenh xaacutec cơ cấu của
phaacutep luật
+ Caacutech biểu đạt bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec
chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo [98 tr 408-409]
Căn cứ caacutec tiecircu chiacute trecircn việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản cần phải đƣợc tiến hagravenh một caacutech khoa học đuacuteng nguyecircn tắc thẩm
quyền nội dung vagrave trigravenh tự Cụ thể mỗi quy phạm phaacutep luật điều chỉnh về cocircng ty
hợp vốn đơn giản phải coacute kết cấu chặt chẽ hợp lyacute khoa học trigravenh bagravey rotilde ragraveng dễ
hiểu dễ aacutep dụng ngocircn từ sử dụng chiacutenh xaacutechellip Tuy nhiecircn để chế định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể đạt đƣợc hiệu quả cao cần phải coacute sự am hiểu tốt về mặt ngocircn
ngữ văn phong vagrave đƣơng nhiecircn đogravei hỏi phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao về lĩnh
vực khoa học phaacutep lyacute Mặt khaacutec cần lƣu yacute phải coacute sự kết hợp hagravei hogravea giữa truyền
thống phaacutep luật Việt Nam với caacutec yếu tố tiecircn tiến của phaacutep luật quốc tế trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở
Việt Nam cần đƣợc nhigraven nhận một caacutech tổng quaacutet phugrave hợp với caacutec điều kiện tự
nhiecircn chiacutenh trị kinh tế xatilde hội vagrave đồng thời phugrave hợp với truyền thống thƣơng mại
của Việt Nam
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 2 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave lagrave nƣớc coacute truyền thống nocircng nghiệp trong nhiều thời kỳ caacutec hoạt
động thƣơng mại khocircng phaacutet triển tại Việt Nam necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
tồn tại Từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc (1858) cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lần
đầu đƣợc quy định trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam - aacuten Bắc Kỳrdquo năm
1931 Phải đến khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cugraveng với cocircng ty hợp danh
dấu vết của cocircng ty hợp vốn đơn giản mới manh nha xuất hiện Vagrave kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005
(sửa đổi bổ sung năm 2009) higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản vẫn chƣa đƣợc taacutech bạch rotilde ragraveng
83
Hai lagrave phaacutep luật nhiều quốc gia vẫn luocircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
tồn tại hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau Loại thagravenh viecircn thứ nhất lagrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty
Loại thagravenh viecircn thứ hai lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Đacircy lagrave những thagravenh viecircn chỉ phải
chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep tại cocircng ty vagrave họ khocircng coacute
quyền quản lyacute điều hagravenh hay đại diện Phaacutep luật một số nƣớc vẫn thƣờng điều chỉnh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản bằng từng đạo luật riecircng Điều nagravey
đảm bảo sự thống nhất chặt chẽ của quy định phaacutep luật đối với caacutec cocircng ty nagravey
Ba lagrave mặc dugrave coacute nhiều dấu hiệu tƣơng đồng nhƣng cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau Dấu hiệu nhận biết rotilde
ragraveng nhất lagrave qua đặc điểm về thagravenh viecircn của từng cocircng ty cocircng ty hợp danh chỉ coacute
duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản
coacute hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (một thagravenh viecircn trở lecircn) vagrave phải coacute
thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn
Bốn lagrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm
hữu hạn về tagravei sản necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự kết hợp giữa caacutec đặc điểm
của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty đối nhacircn Nếu căn cứ tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave thagravenh viecircn nhận
vốn chiacutenh lagrave loại thagravenh viecircn tiecircu biểu truyền thống chỉ tồn tại trong caacutec cocircng ty đối
nhacircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn lại lagrave loại thagravenh viecircn điển higravenh của caacutec cocircng ty đối
vốn Cho dugrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn thƣờng đƣợc xem lagrave một cocircng ty
thuộc họ của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn
Năm lagrave việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản của thagravenh
viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng linh động hơn so với thagravenh viecircn nhận vốn Vai trograve của
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty
hợp vốn đơn giản Vigrave thế việc tham gia hoặc ruacutet lui của những thagravenh viecircn nagravey
thƣờng khocircng lagravem ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
84
CHƢƠNG 3
MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một thực thể kinh doanh vagrave cũng lagrave một mocirc
higravenh tổ chức khoa học luocircn chứa đựng nhiều thagravenh tố nhƣ caacutec nguyecircn tắc thagravenh
lập quản trị điều hagravenh chấm dứthellip Caacutec thagravenh tố trecircn đều coacute mối liecircn hệ chặt chẽ vagrave
taacutec động qua lại để nhằm mục điacutech duy trigrave đời sống của cocircng ty hợp vốn đơn giản
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyecircn tắc lagrave những khuocircn khổ chuẩn mực bắt buộc để mọi cocircng ty định
hƣớng hoạt động vagrave cograven để phugrave hợp với caacutec quy định phaacutep luật Cocircng ty hợp vốn
đơn giản phải tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng chung cho tất cả caacutec loại higravenh cocircng
ty vagrave bản thacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute những nguyecircn tắc riecircng biệt
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung
(i) Nguyecircn tắc tự do tự nguyện tham gia thagravenh lập vagrave rời khỏi cocircng ty
ldquoQuyền tự do noacutei chung vagrave tự do kinh doanh noacutei riecircng khocircng chỉ lagrave mục tiecircu
của xatilde hội văn minh magrave cograven lagrave động lực thuacutec đẩy xatilde hội phaacutet triển tiến bộ xatilde hội
sự phaacutet triển của nền kinh tế vagrave nacircng cao mức sống của ngƣời dacircnrdquo [95 tr 3] Để
nacircng cao quyền tự do phaacutep luật thƣờng cho pheacutep mọi caacute nhacircn khi coacute đủ caacutec điều
kiện đều coacute quyền tự do kinh doanh Quyền tự do kinh doanh cograven lagrave một quyền hiến
định ldquoNhagrave nƣớc khuyến khiacutech tạo điều kiện để doanh nhacircn caacute nhacircn đầu tƣ sản
xuất kinh doanhhelliprdquo [89 Điều 513]
Nguyecircn tắc tự nguyện thể hiện qua việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
thƣờng đƣợc quyết định bởi yacute thức tự nguyện của mỗi thagravenh viecircn Đacircy cograven lagrave tinh
thần của phaacutep luật dacircn sự ldquocaacutec becircn tham gia hoagraven toagraven tự do tự nguyện vagrave khocircng
becircn nagraveo đƣợc aacutep đặt cấm đoaacuten cƣỡng eacutep hay đe dọa becircn nagraveordquo [80 Điều 4]
Nhƣ vậy việc tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản phải xuất phaacutet trecircn
tinh thần tự do vagrave tự nguyện của từng thagravenh viecircn Khocircng coacute chủ thể nagraveo coacute quyền
aacutep đặt lecircn yacute chiacute của caacutec thagravenh viecircn khi họ tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
85
(ii) Nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch trong hoạt động của cocircng ty
Với cơ chế đại diện chỉ coacute một số iacutet thagravenh viecircn đƣợc lựa chọn mới coacute thể
tham gia quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Nhƣ vậy cần phải coacute cơ chế kiểm tra giaacutem saacutet
những thagravenh viecircn đoacute traacutenh tigravenh trạng họ trục lợi hoặc tiến hagravenh caacutec hagravenh vi vi phạm
phaacutep luật Yecircu cầu của nguyecircn tắc nagravey lagrave mọi hoạt động của cocircng ty cần ghi cheacutep vagrave
baacuteo caacuteo cocircng khai trƣớc caacutec thagravenh viecircn khaacutec khi cần thiết
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản về nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn
giản nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn Chỉ coacute tuacircn thủ nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch thigrave
tất cả caacutec quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn đều sẽ phải ghi vagraveo sổ biecircn bản của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Qua đoacute bảo đảm quyền lợi vagrave tạo dựng niềm tin giữa caacutec
thagravenh viecircn cho dugrave họ khocircng trực tiếp tham gia quản lyacute cocircng ty
(iii) Nguyecircn tắc tuacircn thủ nghiecircm minh phaacutep luật vagrave điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave bản cam kết của tất cả caacutec thagravenh viecircn cocircng ty necircn noacute coacute
giaacute trị buộc tất cả thagravenh viecircn đều phải tocircn trọng vagrave thực hiện đầy đủ Ngoagravei việc
tuacircn thủ Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣơng nhiecircn caacutec thagravenh viecircn cograven phải
nghiecircm chỉnh chấp hagravenh phaacutep luật
(iv) Nguyecircn tắc tự chủ tự chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng chia lợi nhuận
Yecircu cầu của nguyecircn tắc cocircng ty hợp vốn đơn giản phải tự quyết định
phƣơng aacuten kinh doanh higravenh thức vagrave thời điểm huy động vốn sử dụng tagravei sản tự tigravem
kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng tự nhacircn danh kyacute kết vagrave thực hiện hợp đồnghellip Trong
quaacute trigravenh hoạt động cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm
về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh tự quyết định việc phacircn chia lợi nhuận
cho caacutec thagravenh viecircn theo tỷ lệ đoacuteng goacutep sau khi đatilde thực hiện đầy đủ caacutec khoản nghĩa
vụ của cocircng ty đối với phaacutep luật
(v) Nguyecircn tắc nhất triacute trong điều hagravenh vagrave hoạt động cocircng ty
Nguyecircn tắc nhất triacute cograven đƣợc gọi lagrave nguyecircn tắc quyết định theo đa số
Nguyecircn tắc nagravey thể hiện qua việc quyết định caacutec vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp
vốn đơn giản phải đƣợc sự chấp thuận của tất cả caacutec thagravenh viecircn Hiệu quả của
86
nguyecircn tắc nhất triacute lagravem giảm tigravenh trạng đa số phải phục tugraveng thiểu số vagrave lagravem cho
caacutec thagravenh viecircn yacute thức hơn về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của họ tại cocircng ty
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave những nguyecircn tắc ảnh hƣởng trực tiếp đến tổ chức vagrave hoạt động của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Hệ thống caacutec nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
higravenh thagravenh từ chiacutenh bản chất của cocircng ty
3121 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn nhận vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave khocircng bị hạn chế quyền hạn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiểu một caacutech chi tiết ldquohagravenh vi liecircn đớirdquo lagrave ldquokhi một thagravenh viecircn hợp danh
trong quaacute trigravenh thực hiện dịch vụ của cocircng ty magrave gacircy thiệt hại thigrave ngƣời bị thiệt hại
coacute quyền yecircu cầu bất cứ thagravenh viecircn hợp danh nagraveo bồi thƣờng toagraven bộ thiệt hạirdquo
[105 tr 6] Dugrave khocircng thực hiện hagravenh vi gacircy thiệt hại nhƣng thagravenh viecircn nagravey vẫn phải
gaacutenh vaacutec hậu quả từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn khaacutec bởi giữa họ lagrave sự liecircn đới traacutech
nhiệm Giống cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
con nợ chiacutenh lagrave cocircng ty cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn coacute traacutech nhiệm bảo latildenh
liecircn đới Đacircy lagrave đặc trƣng của caacutec cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn
Bản chất của ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo với giải thiacutech của nhagrave nghiecircn cứu
Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquotraacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc hiểu lagrave sự tận cugraveng hay đến cugraveng của
việc trả nợhellip lagrave tiacutenh vocirc hạn (vagrave thậm chiacute vĩnh cửu) của nghĩa vụ trả nợrdquo [76 tr 33]
Cograven học giả Phạm Duy Nghĩa cho rằng ldquothứ traacutech nhiệm tới cugraveng vagrave vocirc hạn định
đoacute đƣợc gọi lagrave traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [69 tr 40]
Traacutech nhiệm ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo chiacutenh lagrave những sợi dacircy gắn kết chặt chẽ
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave giữa họ với nhau bởi cả
yếu tố tacircm lyacute vagrave phaacutep lyacute Qua đoacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải giaacutem saacutet lẫn
nhau vigrave cograven để tự bảo vệ cho chiacutenh họ
Khoản 3 Điều 139 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ về việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave tagravei sản khaacutec của cocircng
87
tyrdquo Về lyacute thuyết ngay từ khi coacute thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia cocircng ty hợp vốn
đơn giản thigrave đatilde phải cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty kể cả những moacuten nợ magrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản đatilde coacute từ trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia Ngay cả khi thagravenh viecircn
nhận vốn ruacutet lui khỏi cocircng ty thigrave phaacutep luật của nhiều quốc gia vagrave trong đoacute coacute cả Việt
Nam vẫn quy định traacutech nhiệm cograven tồn tại baacutem theo họ Khoản 5 Điều 138 quy
định thecircm trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
thigrave vẫn phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn Cograven
phaacutep luật của Đức quy định ldquothagravenh viecircn ra khỏi cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm
trong thời hạn 05 năm tiếp theordquo [41 tr 35] Chỉ sau khi kết thuacutec thời hạn trecircn
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn mới hoagraven toagraven chấm dứt
Do phải gaacutenh chịu traacutech nhiệm nặng nề tại cocircng ty necircn quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn rất lớn Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave
họ coacute toagraven quyền quyết định caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc việc chuyển nhượng phần vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
phải được sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản phụ thuộc rất lớn vagraveo caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn Nguồn tagravei sản đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng
chỉ lagrave caacutec tagravei sản vật chất nhƣ tiền bạc magrave nhiều khi cograven bao gồm những tagravei sản phi
vật chất nhƣ uy tiacuten caacute nhacircn mối quan hệ trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip Những tagravei sản đoacute
thƣờng gắn boacute chặt chẽ với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Vigrave vậy khi coacute
sự dịch chuyển về thagravenh viecircn nhận vốn sẽ dễ dẫn đến việc cocircng ty khocircng thể tiếp
tục tồn tại Do vai trograve quaacute quan trọng đối với cocircng ty necircn dugrave tagravei sản goacutep chỉ lagrave tiền
bạc thigrave việc chuyển nhƣợng cho một thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec hoặc cho ngƣời
ngoagravei cocircng ty cũng rất khoacute khăn Bởi ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
yếu tố tạo necircn sự tin tƣởng hợp taacutec giữa họ Vũ Văn Mẫu từng viết ldquoỞ trong hội
hợp danh hay hội hợp tƣ caacute nhacircn của caacutec hội viecircn đƣợc chuacute trọng đặc biệt caacutec cổ
phần thƣờng khocircng thể đƣợc chuyển nhƣợng cho ngƣời ngoagraveirdquo [60 tr 413]
88
Hiện nay Luật Doanh nghiệp 2005 ngăn cấm caacutec thagravenh viecircn hợp danh khocircng
đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec
nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 1333)
Với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn nhận vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng thể tugravey tiện chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho bất kỳ ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự đồng yacute của
tất cả thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại Thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute nhiều quyền hạn
nhƣng quyền tự định đoạt phần vốn goacutep của họ thigrave luocircn bị phaacutep luật hạn chế
3122 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn goacutep vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong
phạm vi số vốn đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thagravenh viecircn goacutep vốn chịu traacutech nhiệm về tagravei sản giống nhƣ cổ đocircng của cocircng
ty cổ phần hay thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Bản chất của chế độ
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave ldquonghĩa vụ của cổ đocircng hay thagravenh viecircn phải trả caacutec khoản nợ
của cocircng ty đƣợc giới hạn trong số vốn đatilde cam kết goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [69 tr 69]
Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong cocircng
ty hợp vốn đơn giản lagrave traacutei ngƣợc với bản chất chung của mọi loại higravenh cocircng ty đối
nhacircn bởi lẽ khi tham gia vagraveo một cocircng ty thuộc loại higravenh cocircng ty đối nhacircn thigrave mọi
thagravenh viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng đối với caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh của
cocircng ty Lagrave cocircng ty đối nhacircn nhƣng chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới bị aacutep dụng
nguyecircn tắc chịu ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo cograven thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo
Trƣớc đacircy nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc quy định ldquoDugrave
goacutep phần bằng tiền bạc hay bằng hiện vật dugrave goacutep cả một luacutec hay goacutep dần hội viecircn
xuất tƣ cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm tới mức phần hugraven magrave migravenh đatilde cam kết goacutep
cho hội Đoacute lagrave đặc điểm chiacutenh nguyecircn tắc chiacutenh của hội hợp tƣ đơn thƣờng Một
khi đatilde goacutep đủ phần hugraven lagrave ngƣời xuất tƣ hết traacutech nhiệmrdquo [111 tr 807]
Hiện nay thagravenh viecircn goacutep vốn cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn goacutep (Điều 1301c Luật Doanh nghiệp 2005)
Đacircy lagrave nguyecircn tắc chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
89
(ii) Nguyecircn tắc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được tham gia quản lyacute điều hagravenh
cũng như đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
Do traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn giới hạn trong phạm vi số vốn
goacutep necircn họ thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặt khaacutec đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn khaacute dễ dagraveng
vigrave coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn tổ chức Vigrave vậy trecircn nguyecircn tắc khi thagravenh viecircn goacutep vốn
chuyển nhƣợng phần vốn thigrave traacutech nhiệm của họ với cocircng ty cũng sẽ chấm dứt
Lyacute giải việc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh cograven
bởi ldquonếu thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện caacutec hagravenh vi quản lyacute thigrave ngƣời thứ ba
coacute thể lầm tƣởng rằng họ chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn về nợ của cocircng tyrdquo
[4 tr 83] Ngoagravei ra noacute cograven để đảm bảo sự cocircng bằng cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
những ngƣời luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với sự tồn tại của cocircng ty
Tuy nhiecircn trong việc quản lyacute caacutec cocircng việc nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute quyền tham gia thảo luận vagrave biểu quyết về một số
vấn đề nhƣ bổ sung sửa đổi Điều lệ về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip (Điều 1401 Luật Doanh nghiệp 2005) Nhigraven chung quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn rất hạn chế vagrave họ chỉ coacute một số quyền liecircn quan đến việc đảm
bảo quyền lợi của họ tại cocircng ty
Cograven caacutec hoạt động đối ngoại thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng
nhacircn necircn họ khocircng coacute quyền đại diện cho cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Nếu
thagravenh viecircn goacutep vốn tự nhacircn danh cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei thigrave chế độ traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản sẽ mất vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute cũng sẽ phải liecircn đới vagrave
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Luật Đức quy định ldquovề đối ngoại chỉ thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền đại
diện Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn đứng ra thay mặt cocircng ty thigrave sẽ mất quyền chịu traacutech
nhiệm hữu hạnrdquo [41 tr 35] Cograven Hoa Kỳ ldquoThagravenh viecircn nhận vốn coacute toagraven quyền
quản lyacute vagrave điều hagravenh hợp danh hữu hạn nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh của hợp danh
thƣờng Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc thực hiện những quyền liecircn quan đến quyền
hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn ngoagravei ra khocircng coacute quyền quản lyacute cocircng tyrdquo [148]
90
Nhƣ vậy với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những thagravenh viecircn nagravey chỉ coacute một
số quyền hạn nhất định trong phạm vi quản lyacute nội bộ magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền lợi của họ vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn hoagraven toagraven khocircng coacute quyền đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản
Caacutec nội dung cơ bản liecircn quan đến thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản gồm
chủ thể coacute quyền thagravenh lập ngagravenh nghề kinh doanh vagrave thủ tục đăng kyacute kinh doanh
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản
Về cơ bản thagravenh lập cocircng ty lagrave quyền của bất cứ caacute nhacircn khi họ coacute nhu cầu
vagrave đatilde đaacutep ứng đủ caacutec yecircu cầu từ phiacutea phaacutep luật Khoản 4 Điều 3 vagrave Điều 4 của Luật
Đầu tƣ 2005 thừa nhận quyền thực hiện hoạt động đầu tƣ quyền thagravenh lập doanh
nghiệp tham gia goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp của caacutec nhagrave đầu tƣ
Khoản 1 Điều 13 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chi tiết caacutec đối
tƣợng coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp ldquoTổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ
chức caacute nhacircn nước ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp tại Việt
Namrdquo Tuy nhiecircn cũng coacute một số đối tƣợng khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep thagravenh
lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp nhƣ caacuten bộ latildenh đạo sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn
chuyecircn nghiệp hay ngƣời chƣa thagravenh niecircnhellip [phụ lục 4 Điều 132]
Đối tƣợng coacute quyền goacutep vốn vagraveo caacutec loại higravenh cocircng ty quy định tại khoản 3
Điều 13 caacutec tổ chức caacute nhacircn đều coacute quyền goacutep vốn hoặc mua cổ phần vagraveo caacutec loại
higravenh cocircng ty Tuy vậy khoản 4 Điều 13 loại trừ một số trƣờng hợp nhƣ cơ quan
nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ tranghellip [phụ lục 4] Mặt khaacutec theo Điều 19 của
Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức 2003 về những đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo
doanh nghiệp cograven bao gồm ldquoNgười đứng đầu cấp phoacute của người đứng đầu cơ
quan vợ hoặc chồng của những người đoacutehelliprdquo
Đối với cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 ngoagravei việc phải thỏa
matilden caacutec điều kiện trecircn yecircu cầu bắt buộc cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacutec caacute nhacircn (Điều 1301) Noacutei caacutech khaacutec đối tƣợng
91
đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh theo Luật Doanh nghiệp 2005 bắt buộc
phải lagrave caacute nhacircn vagrave phải coacute iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn
Cograven đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc tổ chứcrdquo
[103 tr 202] ldquoMọi caacute nhacircn coacute vốn đều coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep
vốn Ngay cả những ngƣời magrave phaacutep luật khocircng cho thagravenh lập vagrave quản lyacute cocircng ty
khocircng cho thagravenh lập doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave khocircng cho tham gia cocircng ty hợp danh
với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn hợp danh đều coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vigrave khi
goacutep vốn những ngƣời nagravey khocircng trực tiếp thực hiện hoạt động kinh doanh magrave chỉ
hƣởng latildei do vốn mang lại Tổ chức cũng coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốnrdquo [54 tr 199-200]
Căn cứ caacutec quy định hiện nay đối tƣợng tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản coacute thể chia thagravenh hai nhoacutem chủ thể khaacutec nhau Đối với caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn
tổ chức) muốn trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave họ sẽ lagrave caacutec chủ thể chỉ coacute
quyền goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản (khocircng coacute quyền quản trị điều hagravenh
cocircng ty) Cograven caacutec nhagrave đầu tƣ coacute dự định trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn thigrave
họ bắt buộc phải lagrave caacutec caacute nhacircn (iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn) đồng thời họ luocircn coacute cả
quyền thagravenh lập (bao gồm cả quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty) vagrave quyền goacutep vốn
Nhận xeacutet khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam phaacutep luật của nhiều
quốc gia trecircn thế giới (Hoa Kỳ Phaacutep) [phần 223 mục số 4] thƣờng cho pheacutep cả
caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) cũng coacute quyền trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
cũng chỉ cần tối thiểu một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một thagravenh
viecircn goacutep vốn lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute thể đƣợc pheacutep thagravenh lập
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay caacutec ngagravenh nghề đƣợc pheacutep kinh doanh tại Việt Nam chia thagravenh ba
nhoacutem (1) nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh (2) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện vagrave (3) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
(1) Nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
Lagrave caacutec ngagravenh nghề coacute thể gacircy ảnh hƣởng xấu đến an ninh quốc gia an toagraven
xatilde hội ảnh hƣởng đạo đức nhacircn caacutechhellip Khoản 3 Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2005
92
quy định ldquoCấm hoạt động kinh doanh gacircy phương hại đến quốc phograveng an ninh
trật tự an toagraven xatilde hội truyền thống lịch sử văn hoacutea đạo đức thuần phong mỹ tục
Việt Nam vagrave sức khỏe của nhacircn dacircn lagravem hủy hoại tagravei nguyecircn phaacute hủy mocirci trườngrdquo
Căn cứ Điều 7 Nghị định 1022010NĐ-CP về Hƣớng dẫn chi tiết thi hagravenh
một số điều của Luật Doanh nghiệp thigrave một số ngagravenh nghề sẽ bị cấm kinh doanh tại
Việt Nam nhƣ vũ khiacute quacircn dụng ma tuacutey văn hoacutea phản động đaacutenh bạc dƣới mọi
higravenh thứchellip [phụ lục 5]
Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ khocircng đƣợc pheacutep kinh doanh bất kỳ
ngagravenh nghề kinh doanh nagraveo thuộc nhoacutem caacutec ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
(2) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
Một số ngagravenh nghề coacute ảnh hƣởng trực tiếp hoặc giaacuten tiếp đến caacutec vấn đề trật
tự an ninh xatilde hội văn hoacutea giaacuteo dục mocirci trƣờng tagravei nguyecircnhellip phaacutep luật thƣờng đogravei
hỏi caacutec chủ thể tham gia kinh doanh những lĩnh vực trecircn phải đaacutep ứng một số điều
kiện cần thiết Theo giải thiacutech vagrave quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoĐiều kiện
kinh doanh lagrave yecircu cầu magrave doanh nghiệp phải coacute hoặc phải thực hiệnhellip thể hiện
bằng giấy pheacutep kinh doanh chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh
nghềhelliprdquo vagrave ldquodoanh nghiệp chỉ được kinh doanh ngagravenh nghề đoacute khi coacute đủ điều
kiệnrdquo (Điều 72) Cograven khoản 2 Điều 8 Nghị định 1022010NĐ-CP quy định caacutec
điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức nhƣ giấy pheacutep kinh doanh
giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh nghềhellip [phụ lục 5]
Trƣớc đacircy khoản 2 Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP quy định cụ thể một
số ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute chứng chỉ hagravenh nghề ldquoa Kinh doanh dịch vụ
phaacutep lyacute b Kinh doanh dịch vụ khaacutem chữa bệnh vagrave kinh doanh dược phẩm c Kinh
doanh dịch vụ thuacute yacute vagrave thuốc thuacute yhellip Riecircng cocircng ty hợp danh thigrave tại điểm b khoản 3
Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP thigrave tất cả thagravenh viecircn hợp danh đều phải coacute chứng
chỉ hagravenh nghề mới đƣợc pheacutep kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn Về nguyecircn tắc doanh
nghiệp phải lagravem caacutec thủ tục xin pheacutep kinh doanh khi ngagravenh nghề dự định kinh
doanh yecircu cầu coacute giấy pheacutep hay cam kết Nếu đạt caacutec yecircu cầu sẽ đƣợc cấp giấy
pheacutep kinh doanh (giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh khaacutec với giấy chứng
93
nhận đăng kyacute kinh doanh) Chỉ khi coacute giấy pheacutep kinh doanh doanh nghiệp mới coacute
thể tiến hagravenh kinh doanh
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute quyền lựa chọn ngagravenh nghề kinh doanh nhƣng
phải tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nếu kinh doanh caacutec loại ngagravenh nghề coacute điều
kiện trecircn
(3) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
Đacircy lagrave những ngagravenh nghề đƣợc phaacutep luật cho pheacutep kinh doanh Căn cứ
khoản 1 Điều 7 của Luật Doanh nghiệp 2005 về ngagravenh nghề vagrave điều kiện kinh
doanh ldquoDoanh nghiệp thuộc mọi thagravenh phần kinh tế coacute quyền kinh doanh caacutec
ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấmrdquo
Quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 1022010NĐ-CP thigrave caacutec doanh
nghiệp coacute quyền chủ động đăng kyacute kinh doanh vagrave hoạt động kinh doanh khocircng cần
phải xin pheacutep hoặc hỏi yacute kiến cơ quan quản lyacute nếu ngagravenh nghề kinh doanh ldquoKhocircng
thuộc ngagravenh nghề cấm kinh doanh vagrave Khocircng thuộc ngagravenh nghề kinh doanh coacute
điều kiện theo quy định của phaacutep luật chuyecircn ngagravenhrdquo
Về cơ bản cocircng ty hợp danh đƣợc kinh doanh những ngagravenh nghề gigrave thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể kinh doanh caacutec ngagravenh nghề tƣơng tự
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay tại Việt Nam hệ thống đăng kyacute kinh doanh đƣợc phacircn thagravenh hai
cấp lagrave cấp tỉnh vagrave cấp huyện (Điều 6 Nghị định 882006NĐ-CP) Phograveng đăng kyacute
kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ gọi chung lagrave phograveng đăng kyacute kinh doanh
cấp tỉnh Ở cấp huyện việc đăng kyacute kinh doanh giao cho Phograveng tagravei chiacutenh - Kế
hoạch hoặc Phograveng Kinh tế Phograveng đăng kyacute kinh doanh cấp tỉnh cấp giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh cho caacutec cocircng ty vagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven cấp huyện thigrave cấp
giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh cho hộ gia đigravenh vagrave hợp taacutec xatilde
Tigravem hiểu trecircn phạm vi quốc tế việc đăng kyacute kinh doanh của loại higravenh cocircng
ty hợp danh hữu hạn ở một số quốc gia thƣờng đƣợc quy định theo caacutec thủ tục khaacutec
nhau Chẳng hạn phaacutep luật Hoa Kỳ cho rằng ldquosự khaacutec biệt lớn trong việc thiết lập
một hợp danh hữu hạn so với một hợp danh đoacute lagrave phải nộp giấy chứng nhận cho
94
một hợp danh hữu hạn với caacutec thƣ kyacute của Bang Trong khi đoacute một hợp danh thigrave
khocircng cần phải đăng kyacute với Bangrdquo [140 p 40] Tagravei liệu khaacutec cho biết tại Hoa Kỳ
ldquococircng ty hợp danh đƣợc thagravenh lập hết sức dễ dagraveng (coacute thể qua caacutei bắt tay của caacutec
nhagrave đầu tƣ)rdquo [3 tr 143]
Căn cứ mục a Điều 201 (Section 201) Luật Hợp danh hữu hạn (ULPA)
2001 để thagravenh lập một hợp danh hữu hạn một giấy chứng nhận của hợp danh hữu
hạn phải đƣợc gửi đến thƣ kyacute của bang để lƣu hồ sơ Giấy chứng nhận phải necircu rotilde
(1) Tecircn của hợp danh hữu hạn phải thực hiện theo mẫu
(2) Đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của văn phograveng ban đầu tecircn đƣờng phố vagrave
địa chỉ gửi thƣ của caacutec đại diện ban đầu cho quaacute trigravenh dịch vụ
(3) Họ tecircn đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của mỗi thagravenh viecircn nhận vốn
(4) Cho dugrave hợp danh hữu hạn lagrave một LLLP vagrave
(5) Bất kỳ thocircng tin bổ sung cần thiết
Cũng tại Hoa Kỳ ldquoso với hợp danh chi phiacute thagravenh lập hợp danh hữu hạn cograven
đắt hơnrdquo [157] Vagrave ldquonếu hợp danh hữu hạn khocircng nộp giấy chứng nhận phugrave hợp noacute
sẽ bị đối xử nhƣ lagrave một hợp danh thocircng thƣờng Điều nagravey dẫn đến tất cả caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn sẽ nhƣ nhau cugraveng phải chịu traacutech nhiệm caacute
nhacircn trecircn tất cả caacutec khoản nợ của hợp danhrdquo [120 p 454]
Tuy nhiecircn theo quy định của Luật sửa đổi luật Hợp danh hữu hạn (RULPA)
2001 ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng cần phải coacute tecircn trong giấy chứng nhận cũng
khocircng phải tất cả họ đều phải kyacute tecircn vagraveo giấy chứng nhậnrdquo [132 p 852]
Phaacutep luật NewZealand quy định ldquoTrƣớc khi bắt đầu kinh doanh phải coacute
giấy chứng nhận ghi nhận tại cơ quan đăng kyacute thuộc Togravea aacuten gần nhất nơi diễn ra
kinh doanh chủ yếu của hợp danh hữu hạn New Zealand yecircu cầu một bản sao của
chứng nhận đatilde đƣợc cocircng bố một lần trong Cocircng baacuteo vagrave hai lần trecircn một tờ baacuteo xuất
bản tại nơi gần nhấthelliprdquo [129 p 73]
Tại Anh quốc một hợp danh hữu hạn phải đƣợc đăng kyacute với cơ quan đăng
kyacute cocircng ty Phaacutep luật yecircu cầu chi tiết caacutec vấn đề
(1) Bản chất noacutei chung của hợp danh kinh doanh
95
(2) Tecircn của từng thagravenh viecircn nhận vốn (general partner)
(3) Tecircn của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner)
(4) Số lƣợng vốn đoacuteng goacutep của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (vagrave sự đoacuteng goacutep
bằng tiền mặt hoặc dƣới higravenh thức khaacutec)
(5) Địa chỉ trụ sở kinh doanh chiacutenh đề xuất của hợp danh hữu hạn vagrave
(6) Giới hạn (nếu coacute) magrave hợp danh hữu hạn đƣợc gia nhập (bắt đầu từ ngagravey
đăng kyacute) [122 p 36-37]
Phaacutep luật Anh quốc yecircu cầu ldquocho đến trƣớc khi việc đăng kyacute đƣợc thực hiện
xong tất cả caacutec thagravenh viecircn vẫn đƣợc coi lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốnrdquo [119 p 349]
Nhƣ vậy chỉ đến sau khi việc đăng kyacute đatilde hoagraven thagravenh caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn mới
đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh
Cograven tại Đức đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản việc thagravenh lập cũng ldquocần
phải ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại nhƣ cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm hữu hạn của
ngƣời goacutep vốn bắt đầu từ khi ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại Họ phải chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn với caacutec hagravenh vi trƣớc đoacute nếu caacutec chủ nợ khocircng biết việc traacutech nhiệm hữu
hạnrdquo [41 tr 53]
Toacutem lại phaacutep luật của nhiều quốc gia thƣờng yecircu cầu cocircng ty hợp vốn đơn
giản phải đăng kyacute thagravenh lập với cơ quan coacute thẩm quyền Chỉ sau khi đƣợc cấp giấy
chứng nhận thagravenh viecircn goacutep vốn mới đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Việt Nam hiện nay đacircy lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp danh sẽ phải đăng kyacute kinh doanh tại Phograveng đăng
kyacute kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ tại caacutec tỉnh thagravenh phố nơi dự định đặt
trụ sở của cocircng ty Điều 17 của Luật Doanh nghiệp 2005 về hồ sơ đăng kyacute kinh
doanh của cocircng ty hợp danh sẽ gồm một số giấy tờ Giấy đề nghị đăng kyacute kinh
doanh Dự thảo Điều lệ cocircng ty Danh saacutech thagravenh viecircnhellip [phụ lục 4]
Ngoagravei ra cocircng ty hợp danh cograven phải lập danh saacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
mẫu thống nhất vagrave phải coacute caacutec nội dung chủ yếuldquo1 Họ tecircn địa chỉ quốc tịch địa
chỉ thường truacute vagrave caacutec đặc điểm cơ bản khaacutec của thagravenh viecircn cocircng ty hợp danh 2
Phần vốn goacutep giaacute trị vốn goacutep loại tagravei sản số lượng giaacute trị của từng tagravei sản goacutep
96
vốn thời hạn goacutep vốn của từng thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp danh 3 Họ tecircn chữ
kyacute của người đại diện theo phaacutep luật của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danhrdquo (Điều 23 Luật Doanh nghiệp 2005)
Một số loại giấy tờ chứng thực caacute nhacircn coacute thể phải nộp nhƣ Giấy chứng
minh nhacircn dacircn cograven hiệu lực hoặc Hộ chiếu cograven hiệu lực đối với cocircng dacircn Việt Nam
ở trong nƣớchellip (Điều 18 Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh) Quy
định từ Điều 10 đến Điều 13 của Nghị định 882006 NĐ-CP vagrave Điều 31 đến Điều
34 của Luật Doanh nghiệp 2005 về việc đặt tecircn cho doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp
danh khocircng đƣợc sử dụng tecircn trugraveng hoặc dễ gacircy nhầm lẫn với tecircn của doanh nghiệp
khaacutec đatilde đăng kyacute thuộc cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh trong cugraveng tỉnh thagravenh phố trực
thuộc Trung ƣơng
Thời hạn cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh theo quy định lagrave 10 ngagravey
lagravem việc (Điều 152 Luật Doanh nghiệp 2005) Nếu coacute nội dung trong hồ sơ yecircu
cầu đăng kyacute kinh doanh khocircng đầy đủ cơ quan đăng kyacute kinh doanh sẽ gửi thocircng
baacuteo bằng văn bản yecircu cầu chỉnh sửa hoặc bổ sung hồ sơ trong vograveng 10 ngagravey lagravem
việc Sau khi đƣợc cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh trong vograveng 30 ngagravey
cocircng ty hợp danh phải cocircng bố caacutec nội dung đăng kyacute kinh doanh trecircn mạng thocircng
tin doanh nghiệp của cơ quan đăng kyacute kinh doanh hoặc một trong caacutec loại tờ baacuteo
viết hoặc baacuteo điện tử trong ba số liecircn tiếp (Điều 28 Luật Doanh nghiệp 2005)
Ngoagravei ra Thocircng tƣ 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch vagrave đầu tƣ Nghị định
882006NĐ-CP vagrave cả Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngay cả khi đatilde coacute Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh doanh nghiệp vẫn cần phải thực hiện caacutec thủ tục nhƣ
khắc dấu doanh nghiệp đăng kyacute matilde số thuế vagrave mua hoacutea đơn giaacute trị gia tăng đăng
kyacute matilde số hải quan xin giấy pheacutep kinh doanh (ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute giấy
pheacutep)hellip Sau khi hoagraven tất caacutec thủ tục nagravey cocircng ty mới coacute thể tiến hagravenh kinh doanh
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mối quan hệ mang tiacutenh chất nội bộ chủ yếu diễn ra theo hai hƣớng (1) quan
hệ giữa cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn với nhau
97
3311 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec thagravenh viecircn
Khi tham gia thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo một cocircng ty nhagrave đầu tƣ sẽ trở
thagravenh chủ sở hữu hoặc lagrave caacutec đồng chủ sở hữu của cocircng ty đoacute Tugravey thuộc vai trograve tỷ
lệ vốn goacutephellip thagravenh viecircn sẽ coacute caacutec quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng Cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau necircn giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại thagravenh viecircn sẽ phaacutet sinh caacutec mối quan hệ taacutec động lẫn nhau
(i) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn nhận vốn
Quyền hạn vagrave traacutech nhiệm tại cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn luocircn lớn hơn thagravenh viecircn goacutep vốn Thagravenh viecircn nhận vốn giữ vai trograve quyết
định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Về cơ bản trong mối quan hệ giữa
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phaacutet sinh hai nhoacutem quyền
chủ yếu nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Tecircn của nhoacutem quyền nagravey đatilde thể hiện bản chất của noacute Quyền tagravei chiacutenh cho
pheacutep caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc hƣởng một phần lợi nhuận từ kết quả kinh
doanh của cocircng ty Thậm chiacute nếu cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản thagravenh viecircn nhận
vốn vẫn coacute quyền đƣợc nhận phần tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ
phần vốn goacutep của họ sau khi cocircng ty đatilde thanh toaacuten xong caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
Tƣơng xứng với quyền tagravei chiacutenh lagrave caacutec nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn
nhận vốn Nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven căn cứ
caacutec điểm c d đ vagrave e của khoản 2 Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec traacutech
nhiệm về tagravei chiacutenh khaacutec của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau
ldquoc Khocircng được sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tư lợihellip d Hoagraven trả cho cocircng ty số
tiền đatilde nhận vagrave bồi thường thiệt hại gacircy ra đối với cocircng ty trong trường hợp nhacircn
danh cocircng tyhellip đ Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng
tyhellip e Chịu lỗ tương ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [phụ lục 4] Ngoagravei ra sự
ragraveng buộc traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danh cograven bao gồm cả việc thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp
98
tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec vagrave thagravenh viecircn hợp
danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ tại
cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cograven lại (Điều 1331 vagrave 1333 Luật Doanh nghiệp 2005) Mục điacutech của caacutec quy định
trecircn nhằm bảo vệ quyền lợi cho cocircng ty cho caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại vagrave cho
cả caacutec chủ nợ của cocircng ty
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Khaacutec với quyền tagravei chiacutenh quyền phi tagravei chiacutenh khocircng mang lại nguồn lợi tagravei
chiacutenh trực tiếp cho chủ sở hữu của noacute Tuy nhiecircn quyền phi tagravei chiacutenh rất quan trọng
vigrave noacute giuacutep cho caacutec chủ sở hữu đảm bảo caacutec lợi iacutech của họ tại cocircng ty Quyền phi tagravei
chiacutenh thƣờng bao gồm (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin lagrave quyền đƣợc cung cấp đầy đủ kịp thời caacutec thocircng
tin về tigravenh higravenh kinh doanh hay caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản Căn cứ
vagraveo nhoacutem quyền nagravey thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoặc caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh doanh của cocircng ty
kiểm tra tagravei sản sổ saacutech kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất cứ khi nagraveo nếu
xeacutet thấy cần thiết (Điều 1341đ Luật Doanh nghiệp 2005)
(-) Quyền biểu quyết với quyền biểu quyết tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty hợp
vốn đơn giản mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu
biểu quyết khaacutec quy định tại Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản (Điều 1341a Luật
Doanh nghiệp 2005)
(ii) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn goacutep vốn
Thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute vagrave đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy vậy trong mối quan hệ với cocircng ty thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng coacute hai nhoacutem quyền nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền tagravei
chiacutenh nhƣldquob) Được chia lợi nhuận hằng năm tương ứng với tỷ lệ vốn goacutephellip d)
99
Chuyển nhượng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho người khaacutec e) Định đoạt
phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng chohellip g) Được chia một phần
giaacute trị tagravei sản cograven lạihellip khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sảnrdquo (b d e g khoản 1
Điều 140) [phụ lục 4]
Nghĩa vụ về tagravei chiacutenh quan trọng nhất của thagravenh viecircn goacutep vốn đối với cocircng ty
chiacutenh lagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ
tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde cam kết goacuteprdquo (Điều 1402a) Becircn
cạnh đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 cograven yecircu cầu thagravenh viecircn goacutep vốn phải coacute một số
nghĩa vụ về tagravei chiacutenh khaacutec phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết nếu khocircng
goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết thigrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute coacute thể bị khai trừ
khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 1 vagrave 3 Điều 131)
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn thể hiện qua hai loại quyền cơ
bản lagrave (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin đối với thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy lagrave một quyền
hết sức quan trọng Bởi lẽ thocircng thƣờng caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc quyền
tham gia quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn Vigrave vậy caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn rất dễ chịu thiệt hại nếu nhƣ họ khocircng nhận
đƣợc thocircng tin kịp thời về mọi tigravenh higravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty
Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn coacute quyền đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm Họ cũng coacute quyền
yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc caacutec thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy
đủ vagrave trung thực caacutec thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem
xeacutet sổ kế toaacuten sổ biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
Ở Phaacutep ldquongoagravei việc đƣợc thocircng baacuteo về caacutec tagravei liệu kế toaacuten trƣớc ngagravey họp
hội đồng hagraveng năm thagravenh viecircn khocircng phải lagrave ngƣời quản lyacute coacute quyền 2 lần trong
năm đƣợc thocircng baacuteo về caacutec sổ saacutech tagravei liệuhellip Coacute quyền đƣợc xem caacutec tagravei liệu bao
gồm quyền sao cheacutep tagravei liệurdquo [57 tr 203-204] Cograven khoản 3 Điều 166 Bộ luật
100
Thƣơng mại Đức ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn coacute quyền kiểm tra hạn chế Họ coacute thể
yecircu cầu bản sao tổng kết cuối năm vagrave kiểm tra sự chiacutenh xaacutec của noacuterdquo [41 tr 63-64]
(-) Quyền biểu quyết mặc dugrave bị hạn chế tham gia quản lyacute nhƣng caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vẫn coacute thể tiến hagravenh một số hoạt động nhƣ tham gia họp thảo luận vagrave
biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa
đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải
thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền vagrave nghĩa vụ của họ (Điều 1401a Luật Doanh nghiệp 2005)
3312 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn trong cocircng ty với nhau
Vai trograve vagrave địa vị phaacutep lyacute của từng loại thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng giữ vai trograve rất quan trọng
trong cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới nhiều
caacutech thức nhƣ họ coacute thể lagrave những saacuteng lập viecircn tham gia thagravenh lập cocircng ty ngay từ
đầu hoặc coacute thể sau khi cocircng ty đatilde đƣợc thagravenh lập thigrave thagravenh viecircn nhận vốn mới
tham gia Tuy nhiecircn dugrave tham gia dƣới higravenh thức gigrave nhƣng kể từ thời điểm trở thagravenh
thagravenh viecircn nhận vốn giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu phaacutet sinh những mối
quan hệ phaacutep lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn chỉ coacute thể thoaacutet khỏi caacutec traacutech nhiệm phaacutep lyacute
đoacute sau khi ruacutet khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc đến khi họ qua đờihellip
Traacutech nhiệm lớn nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo
cho mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Traacutech nhiệm liecircn đới
cũng chiacutenh lagrave traacutech nhiệm dacircn sự Nếu xảy ra caacutec thiệt hại thigrave đoacute lagrave một thể thống
nhất magrave khocircng coacute sự phacircn biệt hagravenh vi của từng thagravenh viecircn Hậu quả sau đoacute sẽ do
tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng gaacutenh chịu Nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep cho
thấy ldquoHội viecircn cocircng ty hợp danh ở trong tigravenh trạng một ngƣời đồng mắc nợhellip Vigrave
hội viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave traacutech nhiệm liecircn đới Sự liecircn đới cho pheacutep chủ
nợ đogravei một con nợ nagraveo đoacute trong số hội viecircn phải trả hoagraven toagraven moacuten nợ hội viecircn liecircn
đới chịu traacutech nhiệm nguy hiểm hơn một ngƣời bảo latildenh bigravenh thƣờngrdquo [18 tr 184]
Toacutem lại quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể thống nhất
traacutech nhiệm Trong bất kỳ hoagraven cảnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều phải chịu traacutech
101
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn Vigrave vậy giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute mối quan
hệ rất chặt chẽ với nhau từ trƣớc khi tham gia cocircng ty
Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ khocircng phải lagrave những đối tƣợng giữ vai trograve
quyết định tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Nghiecircn cứu về caacutech thức higravenh thagravenh của
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy thocircng thƣờng cocircng ty hợp danh đƣợc
thagravenh lập trƣớc Trong quaacute trigravenh hoạt động coacute thể cocircng ty hợp danh bị khuyết một
vagravei thagravenh viecircn hợp danh (lyacute do chết mất tiacutechhellip) khi khocircng cograven đủ số lƣợng thagravenh
viecircn hợp danh tối thiểu dẫn đến việc cocircng ty hợp danh sẽ bị phaacutep luật chấm dứt tồn
tại Bằng caacutech cho pheacutep những ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn hợp danh đatilde chết trở
thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần chuyển đổi higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Hoặc khi cocircng ty
hợp danh thiếu vốn thigrave noacute cũng coacute thể chuyển sang higravenh thức cocircng ty hợp vốn đơn
giản qua việc kết nạp thecircm caacutec caacute nhacircn hoặc tổ chức dƣới dạng lagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn Trong caacutec trƣờng hợp nagravey vị triacute quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cũ vẫn đƣợc đảm bảo vigrave những thagravenh viecircn goacutep vốn mới tham gia cũng khocircng coacute khả
năng chia sẻ quyền lực của họ Coacute thể caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute mối quan
hệ chặt chẽ từ trƣớc với caacutec thagravenh viecircn hợp danh hoặc ngay giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng khocircng hiểu biết về nhau Mặt khaacutec giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn cũng
khocircng coacute nghĩa vụ liecircn đới traacutech nhiệm vagrave họ cũng khocircng phải chịu traacutech nhiệm liecircn
đới từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Quan hệ với becircn ngoagravei diễn ra theo hai hƣớng (1) quan hệ giữa cocircng ty với
ngƣời thứ ba vagrave (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn của cocircng ty với ngƣời thứ ba
3321 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với người thứ ba
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh caacutec traacutech nhiệm tagravei sản với ngƣời thứ
ba becircn ngoagravei thigrave coacute thể ngƣời thứ ba đoacute sẽ lagrave những chủ nợ của cocircng ty Bản chất lagrave
một cocircng ty đối nhacircn necircn traacutech nhiệm khocircng chỉ liecircn quan giữa cocircng ty với caacutec chủ
nợ magrave noacute cograven ảnh hƣởng trực tiếp đến caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Bởi lẽ ldquocaacutec thagravenh
viecircn thuộc chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc xem nhƣ những ngƣời bảo latildenh liecircn đới
102
cho hoạt động của cocircng ty Họ phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định với caacutec
khoản nợ của cocircng tyrdquo [23 tr 50-51]
Nguyecircn tắc phaacutep định cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech nhiệm
về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh bằng tất cả tagravei sản của cocircng ty Cho dugrave cocircng ty đatilde hết tagravei
sản magrave vẫn chƣa đủ thanh toaacuten hết số nợ thigrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng
nhau liecircn đới để thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản thigrave quyết định tuyecircn bố phaacute sản cũng
khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của thagravenh viecircn nhận vốn đối với chủ nợ
Căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 tagravei sản của cocircng ty hợp
danh lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản cograven gồm cả tagravei sản khocircng trực tiếp dugraveng vagraveo hoạt
động kinh doanh của thagravenh viecircn hợp danh Thực chất ldquoquy định nagravey nhằm ragraveng
buộc traacutech nhiệm củahellip caacutec thagravenh viecircn hợp danh đối với caacutec nghĩa vụ tagravei sản của
doanh nghiệp chƣa đƣợc thanh toaacuten Nội dung phaacutep lyacute nagravey phugrave hợp với tiacutenh chất
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn củahellip thagravenh viecircn hợp danhrdquo [108 tr 424]
Nhƣ vậy trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với ngƣời thứ ba
thigrave caacutec traacutech nhiệm do cocircng ty gacircy ra sẽ do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau gaacutenh
chịu Khi phacircn tiacutech cụ thể traacutech nhiệm của từng thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec lập
vagrave thể hiện qua một số nội dung
(i) Thời điểm phaacutet sinh traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Thời điểm nagravey chỉ xuất hiện khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả
năng để tự thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Nghĩa vụ trả nợ sẽ
thuộc traacutech nhiệm của toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn magrave khocircng loại trừ ai
(ii) Thời điểm chấm dứt traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Theo khoản 5 Điều 138 của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquotrong thời hạn hai
năm kể từ ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danh người đoacute vẫn phải liecircn đới
chịu traacutech nhiệm bằng tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trước ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircnrdquo Vigrave vậy với quy định của phaacutep luật
Việt Nam hiện nay thigrave chỉ sau thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn hợp danh mới chiacutenh thức chấm dứt
103
(iii) Những nghĩa vụ tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave coacute thể xaacutec
định traacutech nhiệm liecircn đới của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với chủ nợ thigrave cocircng ty
chiacutenh lagrave con nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute traacutech nhiệm nhƣ ngƣời bảo
latildenh liecircn đới của cocircng ty Vigrave vậy khi đogravei nợ chủ nợ trƣớc phải đogravei cocircng ty hợp vốn
đơn giản Nếu cocircng ty khocircng cograven khả năng thanh toaacuten thigrave chủ nợ mới coacute quyền yecircu
cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Theo đoacute một số khoản
nợ magrave chủ nợ coacute thể đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện caacutec khoản nợ của
cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty caacutec khoản nợ
của cocircng ty phaacutet sinh trong khi thagravenh viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty vagrave
caacutec khoản nợ của cocircng ty phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn nhận vốn rời khỏi cocircng ty
(1) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde phaacutet sinh trước khi thagravenh
viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty
Ở Đức ldquođối với cả cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh
viecircn mới gia nhập cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty
đatilde phaacutet sinhrdquo [41 tr35]
Cograven phaacutep luật thời trƣớc của Việt Nam ldquonguyecircn tắc lagrave hội viecircn coacute phải chịu
traacutech nhiệm Tuy nhiecircn khi giao dịch với hội trƣớc khi coacute hội viecircn mới gia nhập
ngƣời đệ tam chỉ nhằm vagraveo traacutech nhiệm của caacutec hội viện hiện hữu bởi thế hội viecircn
mới coacute thể giao ƣớc lagrave khocircng chịu traacutech nhiệm về cocircng nợ cũ của hộihellip Điều kiện
lagrave coacute cocircng bố cho caacutec ngƣời đệ tam đƣợc biếtrdquo [111 tr 772]
Quy định tại khoản 3 Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005 đối với cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh mới tham gia thigrave thagravenh viecircn hợp danh mới nagravey
cũng sẽ phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty trừ
phi thagravenh viecircn hợp danh mới coacute thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn hợp danh cũ
Toacutem lại nếu thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản magrave khocircng coacute sự thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về caacutec nghĩa vụ tagravei
chiacutenh phaacutet sinh trƣớc ngagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới gia nhập hoặc khocircng thocircng baacuteo
cho caacutec chủ nợ về traacutech nhiệm tagravei chiacutenh của họ thigrave về nguyecircn tắc thagravenh viecircn nhận
104
vốn mới cũng phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về
caacutec khoản nợ đatilde coacute từ trƣớc của cocircng ty
(2) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh trong khi thagravenh
viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty
Đƣơng nhiecircn khi đang lagravem việc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều sẽ phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh Traacutech nhiệm nagravey
khocircng loại trừ đối với bất cứ thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo Hiện nay theo quy định của
Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoThagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven
bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng tyrdquo (Điều 1301b) vagrave ldquoliecircn đới chịu
traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của cocircng ty khocircng
đủ để trang trải số nợ của cocircng tyrdquo (Điều 1342đ)
(3) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn
nhận vốn rời khỏi cocircng ty
Căn cứ khoản 5 Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005 trong thời hạn hai năm
thagravenh viecircn hợp danh ruacutet lui vẫn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty hợp danh phaacutet sinh trƣớc khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
Ngoagravei ra caacutec vấn đề phaacutet sinh thay đổi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp
danh cograven phải tiến hagravenh theo caacutec quy định tại Điều 28 của Nghị định 882006NĐ-
CP về quy định đăng kyacute thay đổi thagravenh viecircn hợp danh ldquotrường hợp cocircng ty tiếp
nhận thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave trong vograveng
10 ngagravey kể từ ngagravey quyết định thay đổi thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh gửi
thocircng baacuteo đến phograveng đăng kyacute kinh doanh nơi cocircng ty đatilde đăng kyacute kinh doanhrdquo
Toacutem lại traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec
lập từ khi họ trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn cho đến khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn nhận vốn vagrave keacuteo dagravei trong một khoảng thời hạn nhất định Chỉ sau thời hạn
nagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới chiacutenh thức chấm dứt nghĩa vụ đối với cocircng ty hợp
vốn đơn giản
Đối với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Cho
105
dugrave quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với những ngƣời thứ ba coacute phaacutet sinh caacutec
traacutech nhiệm tagravei chiacutenh thuộc về cocircng ty thigrave caacutec chủ nợ cũng khocircng coacute quyền đogravei caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn phải trả nợ vƣợt quaacute số vốn goacutep của họ trong bất kỳ trƣờng hợp
3322 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn với người thứ ba
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng duy nhất đƣợc phaacutep luật quy định cho
tƣ caacutech thƣơng nhacircn Về nguyecircn tắc từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền nhacircn
danh cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn khocircng đƣợc phaacutep luật quy định tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn caacutec họ khocircng thể đại
diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei Noacutei caacutech khaacutec chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những ngƣời lagravem phaacutet sinh caacutec quan hệ với ngƣời
thứ ba becircn ngoagravei
Giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể
thống nhất traacutech nhiệm Theo chuỗi liecircn hệ cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chịu
traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thigrave phải chịu traacutech
nhiệm đến cugraveng với cocircng ty Hagravenh vi đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản của
một thagravenh viecircn nhận vốn khi giao dịch với ngƣời thứ ba sẽ coacute thể phaacutet sinh ra những
traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh cho cocircng ty vagrave cho toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei
sản tạo thagravenh sản nghiệp của cocircng ty magrave cograven lagrave những ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh
địa vị xatilde hội hoặc coacute nhiều mối quan hệhellip Vagrave nhiều khi bạn hagraveng giao dịch với
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ vigrave uy tiacuten hay sự tin tƣởng đối với caacute nhacircn của một
thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo đoacute Vigrave vậy mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thiết lập vagrave noacute sẽ tạo ra traacutech
nhiệm cho cả cocircng ty vagrave toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec Cần lƣu yacute khocircng
phải tất cả caacutec hagravenh vi đại diện của thagravenh viecircn nhận vốn đều mang lại traacutech nhiệm
cho cocircng ty Nếu ldquohoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt
động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng
thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn
cograven lại chấp thuậnrdquo [75 tr 166]
106
Cograven với thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn họ khocircng coacute
quyền đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Traacutei với
quy định nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ tự đaacutenh mất quyền hƣởng chế độ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản Tƣ caacutech phaacutep lyacute của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ mất vagrave sẽ
bị chuyển thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy nếu chỉ giữ vai trograve lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng lagravem phaacutet sinh bất cứ quan hệ với ngƣời thứ ba gacircy
ảnh hƣởng đến cocircng ty cũng nhƣ tới caacutec thagravenh viecircn khaacutec
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Maurice Cozian vagrave Alian Viandier nhận xeacutet ldquoCocircng ty đối nhacircn thƣờng
khocircng coacute cơ cấu tổ chức nặng nề nhƣ cocircng ty đối vốn Những quy định phaacutep luật
mang tiacutenh bắt buộc đối với cocircng ty nagravey rất iacutethellip Hội viecircn hoagraven toagraven coacute quyền tự tạo
ra khuocircn mẫu phugrave hợp với nhu cầu của họrdquo [18 tr 173-174]
Coacute lẽ vigrave vậy necircn cơ cấu tổ chức của caacutec cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tinh gọn Nghiecircn cứu nhiều tagravei liệu cho thấy
cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh
Ở Đức ldquococircng ty hợp vốn đơn giản nguyecircn tắc tổ chức tƣơng tự cocircng ty hợp
danhrdquo [41 tr 35] Cũng tại Phaacutep ngƣời ta khẳng định ldquochế độ cocircng ty hợp vốn đơn
giản dập theo khuocircn mẫu cocircng ty hợp danh chiacutenh luật phaacutep cũng tuyecircn bố rằng
những quy định đối với cocircng ty hợp danh cũng aacutep dụng đối với cocircng ty hợp vốn
đơn giản trừ những quy định riecircng biệthellip chủ yếu liecircn quan đến vai trograve ngƣời hội
viecircn xuất vốnrdquo [18 tr 191]
Caacutec quy định phaacutep luật tại Việt Nam trƣớc đacircy ldquothể lệ quản lyacute cocircng ty hợp
tƣ đơn thƣờng giống nhƣ thể lệ quản lyacute cocircng ty hợp danhrdquo [111 tr 801]
Hiện nay nhigraven vagraveo cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp danh cho thấy Luật
Doanh nghiệp 2005 dagravenh cho cocircng ty hợp danh quyền tự chủ rất lớn trong tổ chức
vagrave quản lyacute điều hagravenh Những nguyecircn tắc phaacutep định về cơ cấu tổ chức magrave Luật
Doanh nghiệp 2005 yecircu cầu chỉ gồm Hội đồng thagravenh viecircn Chủ tịch Hội đồng
107
thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốchellip Caacutec vấn đề cograven lại caacutec thagravenh viecircn hợp
danh đƣợc pheacutep tự do thỏa thuận với nhau
Về Hội đồng thagravenh viecircn Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho pheacutep tất cả
caacutec thagravenh viecircn cugraveng nhau hợp lại tạo thagravenh cơ quan nagravey (Điều 1351) Hội đồng
thagravenh viecircn cũng sẽ lagrave cơ quan coacute thẩm quyền cao nhất vagrave duy nhất của cocircng ty hợp
vốn đơn giản Về nguyecircn tắc Hội đồng thagravenh viecircn lagrave cơ quan quản lyacute chung chịu
traacutech nhiệm về mọi hoạt động của cocircng ty
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn luật quy định Hội đồng thagravenh viecircn sau khi
đƣợc lập ra sẽ bầu một thagravenh viecircn hợp danh để lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
nếu điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec (Điều 1351) Vigrave vậy Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn chỉ coacute thể lagrave một thagravenh viecircn hợp danh vagrave nếu căn cứ điểm b khoản 1
Điều 130 thigrave thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute nhacircn Tuy nhiecircn phaacutep luật của
một số quốc gia nhƣ Phaacutep thƣờng cho pheacutep ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei
cocircng ty ldquochỉ định một hay nhiều ngƣời quản lyacute trong hay ngoagravei số thagravenh viecircnrdquo [57
tr 197] Ngay cả phaacutep luật tại Việt Nam thời trƣớc ldquođối với quản lyacute của hội hợp tƣ
sẽ do caacutec hội viecircn thụ tƣ nắm giữhellip hội quy cũng coacute thể chỉ định một ngƣời đệ tam
khocircng phải lagrave hội viecircn lagravem quản lyacuterdquo [111 tr 802]
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ khoản 1 Điều 135 Giaacutem đốc coacute
thể do Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn kiecircm nhiệm Quyền vagrave nghĩa vụ của Giaacutem đốc
tƣơng tự Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Nếu căn cứ điểm a khoản 4 Điều 137 thigrave
Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) cũng phải lagrave thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp
vốn đơn giản do khocircng phải lagrave đối tƣợng chịu traacutech nhiệm đến cugraveng nhƣ thagravenh viecircn
nhận vốn necircn trecircn lyacute thuyết thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ cần chuyển nhƣợng phần vốn
goacutep của họ lagrave họ đatilde hết traacutech nhiệm với cocircng ty Với vai trograve chỉ lagrave ngƣời đoacuteng goacutep
nguồn tagravei chiacutenh để hƣởng lợi nhuận necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia
vagraveo bộ maacutey quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ coacute thể tham gia biểu quyết caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi bổ sung điều lệ
của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn quan đến quyền
108
vagrave nghĩa vụ của họ với số phiếu do điều lệ cocircng ty quy định (Điều 1401 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Toacutem lại cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của
cocircng ty hợp danh Nhờ tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep lyacute khaacute cao necircn phaacutep luật hầu hết
caacutec quốc gia đều khocircng muốn can thiệp quaacute nhiều vagraveo việc quy định cơ cấu tổ chức
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những quy định phaacutep luật mang tiacutenh chất bắt buộc
đối với cocircng ty nagravey rất iacutet Qua đoacute nacircng cao tiacutenh tự chủ vagrave linh hoạt cho cocircng ty
Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 lại coacute khuynh hƣớng can thiệp khaacute nhiều đến
cơ cấu tổ chức của loại higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Từ cơ cấu tổ chức đơn giản gọn nhẹ của cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn phaacutep
luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng duy trigrave một qui chế tƣơng đối mềm mỏng đối với
việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản nhằm để bảo đảm cho noacute hoạt động một
caacutech linh động hiệu quả Qua đoacute quyền tự quyết vagrave vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đƣợc nacircng cao đồng thời phaacutet huy khả năng saacuteng tạo trong kinh doanh của họ
Nghiecircn cứu caacutec quy định về quản trị điều hagravenh của hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave một nhagrave đầu tƣ thụ động (passive
investor) trong hợp danh khocircng đƣợc tham gia quản trịrdquo [121 p 451]
Luật Cocircng ty hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore quy định thagravenh viecircn
goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản trị trong cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoNếu một
thagravenh viecircn goacutep vốn tham gia vagraveo việc quản trị anh ta sẽ phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ phaacutet sinh trong khi anh ta tham gia quản trị nhƣ thể anh
ta lagrave một thagravenh viecircn nhận vốnrdquo (khoản 2 Điều 6)
Trƣớc đacircy vấn đề quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
ldquoCocircng việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cấp vốn đơn giản bao giờ cũng do hội viecircn
thụ cấp phụ traacutech Ngƣời cấp vốn khocircng đƣợc tham dự vagraveo việc ấyhellip Ngƣời cấp
vốn trong cocircng ty cấp vốn đơn giản khocircng đƣợc quyền điều khiển cocircng tyrdquo [109
tr 51-54] Tƣơng tự Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định ldquoViệc quản lyacute hội hợp tư
đơn thường tuacircn theo những điều khoản ấn định cho hội hợp danh Tuy nhiecircn hội
109
viecircn xuất tư khocircng được lagravem một hagravenh vi quản lyacute nagraveo dẫu lagrave coacute giấy ủy quyền nếu
khocircng họ sẽ bị coi như hội viecircn thụ tư đối với đệ tam nhacircnrdquo (Điều 200)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể chỉ bao gồm một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn
nhận vốn cộng với một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn goacutep vốn Phacircn tiacutech từ số lƣợng
thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể chia cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh hai loại cocircng ty coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn Trƣờng hợp
cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản
lyacute điều hagravenh coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn vagrave đƣơng nhiecircn sẽ đại diện theo phaacutep luật cho
cocircng ty Nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave căn cứ mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống quản trị cocircng ty hợp danh
Với caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh ldquonhigraven
chung bộ maacutey quản trị của cocircng ty hợp danh tƣơng đối đơn giản chỉ bao gồm Hội
đồng thagravenh viecircn - Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc)rdquo [63 tr 234]
Về Hội đồng thagravenh viecircn đacircy lagrave cơ quan coacute thẩm quyền quyết định cao nhất
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thocircng thƣờng Hội đồng thagravenh viecircn khi quyết định
caacutec vấn đề của cocircng ty sẽ dƣới higravenh thức biểu quyết Khi biểu quyết trừ trƣờng hợp
điều lệ cocircng ty quy định khaacutec mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết vagrave
coacute giaacute trị ngang nhau Phiếu biểu quyết của thagravenh viecircn nhận vốn khocircng phụ thuộc
vagraveo mức vốn goacutep của họ Cần lƣu yacute ldquotrong caacutec trƣờng hợp cocircng ty coacute sự tham gia
của cả thagravenh viecircn goacutep vốn Hội đồng thagravenh viecircn phải bao gồm toagraven thể caacutec thagravenh
viecircn kể cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mỗi thagravenh viecircn chỉ coacute một
phiếu bầu vagrave quyết định của Hội đồng đƣợc thocircng qua bởi iacutet nhất 34 số thagravenh viecircn
hợp danh nhất triacute chấp thuậnrdquo [4 tr 83]
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn do cũng lagrave một thagravenh viecircn nhận vốn necircn
Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đƣơng nhiecircn coacute đầy đủ caacutec quyền hạn của một thagravenh
viecircn nhận vốn thocircng thƣờng Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn cograven coacute một số quyền vagrave
nghĩa vụ nhƣ triệu tập vagrave lagravem chủ tọa Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
110
hagraveng ngagravey phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn đại diện
cho cocircng tyhellip (Điều 1361 vagrave Điều 1374)
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec
chức danh nagravey coacute những quyền hạn nhƣ quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
hagraveng ngagravey triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với nhagrave
nƣớc tranh chấp thƣơng mạihellip (Điều 1374) Lagrave một thagravenh viecircn hợp danh necircn
đƣơng nhiecircn Giaacutem đốc cograven coacute caacutec quyền hạn của một thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định necircn tất cả caacutec cocircng
việc quản trị điều hagravenh tại cocircng ty hợp vốn đơn giản đều do caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đảm nhiệm Coacute tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave caacutec thagravenh viecircn quản trị
ldquothagravenh viecircn nhận vốn (hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị) lagrave ngƣời quản lyacute vagrave sử
dụng vốn ngƣời trực tiếp điều hagravenh cocircng tyrdquo [115 tr 34]
Căn cứ Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005 thagravenh viecircn hợp danh cograven coacute
quyền yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn tổ chức cuộc họp Hội đồng thagravenh viecircn
Nếu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập cuộc họp thigrave thagravenh viecircn đoacute coacute
quyền đứng ra triệu tập cuộc họp Cograven căn cứ khoản 2 Điều 137 về nguyecircn tắc
trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng
nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty [phụ lục 4 Điều 137]
Về vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được
tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh nhacircn danh
cocircng tyrdquo (Điều 1402b) Tuy nhiecircn nếu căn cứ Điều 135 vagrave Điều 140 thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền tham gia biểu quyết về caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi
bổ sung điều lệ của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn
quan đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ Việc thagravenh viecircn goacutep vốn bị ngăn cản tham gia
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven bởi caacutec lyacute do
111
(i) Để ngƣời thứ ba giao dịch với cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng bị nhầm
lẫn giữa thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn Quy định nagravey rotilde ragraveng để bảo
vệ quyền lợi của ngƣời thứ ba
(ii) Hạn chế sự thao tuacuteng lạm dụng quyền hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn Quy
định nhằm mục điacutech bảo vệ lợi iacutech cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cho cả cocircng ty
hợp vốn đơn giản Xeacutet cho cugraveng chỉ coacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những
ngƣời phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn đối với tất cả caacutec khoản nợ của cocircng
ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần
vốn goacutep của họ Rotilde ragraveng traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng tƣơng xứng
với quyền hạn Nếu cho pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh thigrave coacute thể lagravem cho thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng thận trọng dẫn đến caacutec tổn thất tagravei sản của cocircng ty vagrave của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn
Caacutec nhận xeacutet ruacutet ra từ quy định về quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn
đơn giản việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản (trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn) tƣơng tự cocircng ty hợp danh Chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
mới coacute quyền quản trị điều hagravenh cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
tham gia quản trị cocircng ty Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Trong
mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc tham gia những vấn đề nội bộ (quan
trọng) magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đại diện lagrave việc một ngƣời (gọi lagrave ngƣời đại diện) nhacircn danh vagrave vigrave lợi iacutech của
ngƣời khaacutec (gọi lagrave ngƣời đƣợc đại diện) xaacutec lập thực hiện giao dịch dacircn sự trong
phạm vi đại diện [80 Điều 1391] Một số higravenh thức đại diện gồm đại diện theo
phaacutep luật (do phaacutep luật quy định hoặc cơ quan coacute thẩm quyền quyết định) vagrave đại
diện theo ủy quyền (đƣợc xaacutec lập theo sự ủy quyền giữa ngƣời đại diện vagrave ngƣời
đƣợc đại diện) [80 Điều 139 140 141 vagrave 142]
Lĩnh vực thƣơng mại cograven coacute higravenh thức đại diện cho thƣơng nhacircn (Điều 141
Luật Thƣơng mại 2005) Đacircy lagrave ldquomột dạng riecircng của quan hệ đại diện theo ủy
112
quyền đƣợc quy định trong Bộ luật Dacircn sự bởi vậy hợp đồng đại diện cho thƣơng
nhacircn lagrave một dạng đặc biệt của hợp đồng ủy quyềnrdquo [108 tr 89-90]
Một cocircng ty luocircn bắt buộc phải coacute ngƣời đại diện theo phaacutep luật trong suốt
quaacute trigravenh hoạt động Việc xaacutec định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của một cocircng ty
cograven để bảo vệ quyền lợi của cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn vagrave cograven để đảm bảo quyền
lợi của ngƣời thứ ba khi phaacutet sinh caacutec quan hệ với cocircng ty
Vigrave vậy cugraveng với việc quy định một loại higravenh cocircng ty phaacutep luật thƣờng chỉ
định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty đoacute Điều nagravey đatilde đƣợc Bộ luật Dacircn sự
2005 quy định rotilde ldquoNgƣời đứng đầu phaacutep nhacircn theo quy định của điều lệ phaacutep nhacircn
hoặc quyết định của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyềnrdquo (Điều 1414) Đối với caacutec
loại higravenh của cocircng ty đối vốn cơ chế đại diện đƣợc phaacutep luật quy định rất cụ thể
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) đối với cocircng ty cổ phần lagrave Chủ tịch
Hội đồng quản trị hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) (Điều 46 vagrave Điều 116 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Cograven đối với caacutec loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật vẫn thƣờng khocircng
quy định rotilde ragraveng cơ chế đại diện của caacutec cocircng ty nagravey Tuy vậy với quy định khaacute
tƣơng đồng của phaacutep luật tại nhiều quốc gia caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Vigrave vậy chỉ caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave đối tƣợng đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điều 115 Bộ Luật Thƣơng mại 1911 Nhật Bản quy định ldquothagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm hữu hạn khocircng coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện cho hợp danh hữu hạnrdquo
Điều 68 Luật Hợp danh (đatilde đƣợc sửa đổi năm 2006) của Trung Quốc ldquomột
thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc thực hiện caacutec cocircng việc của hợp danh cũng khocircng
đƣợc đại diện cho hợp danh hữu hạn với becircn ngoagraveirdquo
Aacuten lệ trƣớc đacircy tại Việt Nam cho rằng ldquosự kiểm soaacutet của ngƣời cấp vốn chỉ
cho pheacutep ngƣời nagravey can thiệp trong nội bộ chỉ coacute thể giao dịch với hội viecircn để bagraven
định cocircng việc hội nhƣng khocircng đƣợc giao dịch với ngƣời đệ tam với tƣ caacutech đại
diện cho hộirdquo [109 tr 55-56] Cograven trong hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquochỉ caacutec hội viecircn
113
thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave họ mới coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện Cograven caacutec
hội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng gia necircn khocircng thể quản lyacute vagrave đại diện cho
hộirdquo [111 tr 801-805] Cograven dƣới quy định tại Điều 195 Bộ Luật Thƣơng mại 1972
ldquoHội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng giardquo Căn cứ Điều 171 của bộ luật nagravey
thigrave chỉ caacutec hội viecircn thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia
Hiện nay quy định tại khoản 1 Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngƣời
quản lyacute của cocircng ty hợp danh lagrave tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave đồng thời caacutec
thagravenh viecircn hợp danh đều coacute quyền đại diện cho cocircng ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật
Hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp danh trong việc thực hiện cocircng việc kinh doanh của
cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với ngƣời thứ ba khi ngƣời nagravey biết về hạn chế đoacute
Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cụ thể caacutec chức danh Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) lagrave những ngƣời coacute quyền đại
diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện với tƣ caacutech lagrave bị đơn
hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại (Điều 1374đ)
Nhận xeacutet về cơ chế đại diện của cocircng ty hợp danh coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh
viecircn hợp danh trực tiếp quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Vigrave vậy bất kỳ thagravenh viecircn hợp
danh nagraveo cũng coacute quyền đại diện cho cocircng ty Ngƣợc lại cocircng ty cũng coacute quyền đại
diện cho caacutec thagravenh viecircn hợp danhrdquo [97 tr 256]
Từ caacutec quy định của cocircng ty hợp danh thigrave đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Noacutei
caacutech khaacutec cơ chế đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cơ chế
nhiều ngƣời đại diện (tập thể cugraveng đại diện) Thẩm quyền đại diện của thagravenh viecircn
nhận vốn coacute thể đƣợc ghi nhận vagraveo Điều lệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nếu Điều
lệ cocircng ty khocircng quy định cụ thể về những hạn chế đối với quyền đại diện của thagravenh
viecircn nhận vốn thigrave ngƣời thứ ba coacute quyền cho rằng tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền thiết lập mọi giao dịch nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn giản Mọi giao
dịch đƣợc thiết lập bởi thagravenh viecircn nhận vốn trong phạm vi caacutec ngagravenh nghề hoạt
động kinh doanh của cocircng ty đều lagravem phaacutet sinh traacutech nhiệm của cocircng ty Nếu thagravenh
viecircn nhận vốn thực hiện hagravenh vi ngoagravei phạm vi caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng
114
kyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave khocircng thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ khi
đƣợc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại chấp thuận
Cograven đối với thagravenh viecircn goacutep vốn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia trong đoacute coacute
cả phaacutep luật Việt Nam đều khocircng quy định cho caacutec thagravenh viecircn nagravey coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn Vigrave vậy thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng thể nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn
giản giao dịch với becircn ngoagravei Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn tự đứng ra kinh doanh nhacircn
danh cho cocircng ty thigrave họ mất quyền hƣởng traacutech nhiệm hữu hạn vagrave tƣ caacutech phaacutep lyacute
của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Việc chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chứa đựng caacutec
yếu tố nhƣ điều kiện nguyecircn nhacircn vagrave caacutec hậu quả cho cocircng ty
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3511 Điều kiện tiến hagravenh giải thể
Điều kiện aacutep dụng chung đối với bất kỳ doanh nghiệp đang hoạt động dƣới
sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoDoanh nghiệp chỉ được giải thể khi
bảo đảm thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutecrdquo (Điều 1572)
Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mang bản chất của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn necircn đối với
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản việc xaacutec định khi nagraveo caacutec cocircng ty
nagravey đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei sản lagrave rất khoacute khăn Một số giả thiết coacute thể
xảy ra nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản aacutep dụng theo thủ tục giải thể doanh nghiệp
(i) Giả thiết một cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc giải thể khi thanh toaacuten hết
caacutec khoản nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei sản khaacutec nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản đủ khả
năng tự thanh toaacuten nợ thigrave sẽ đƣợc aacutep dụng thủ tục giải thể doanh nghiệp Nếu khocircng
đủ khả năng để thanh toaacuten caacutec khoản nợ thigrave theo khoản 2 Điều 157 của Luật Doanh
nghiệp 2005 cocircng ty khocircng đủ điều kiện để đƣợc tiến hagravenh giải thể
(ii) Giả thiết hai cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả năng tự trả caacutec
khoản nợ nhƣng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau đem tagravei sản ra thanh toaacuten nợ
cho cocircng ty nếu tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ
thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đủ điều kiện để tiến hagravenh giải thể
115
(iii) Giả thiết ba tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cả tagravei sản của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vẫn khocircng đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ chủ nợ phải gửi yecircu
cầu đogravei nợ đến Togravea aacuten để mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đến khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng thể thanh
toaacuten đƣợc hết số nợ cocircng ty hợp vốn đơn giản mới bị coi lagrave khocircng cograven khả năng
thanh toaacuten nợ Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn nhờ chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản thagravenh viecircn goacutep vốn đƣơng nhiecircn thoaacutet khỏi caacutec yecircu cầu đogravei nợ từ phiacutea chủ nợ
3512 Điều kiện aacutep dụng thủ tục phaacute sản
Trƣớc đacircy điều kiện mở thủ tục phaacute sản ldquodoanh nghiệp gặp khoacute khăn hoặc
bị thua lỗ trong hoạt động kinh doanh sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei chiacutenh
cần thiết magrave vẫn mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạnrdquo [90 Điều 2]
Hiện nay điều kiện mở thủ tục phaacute sản aacutep dụng đối với tất cả caacutec loại higravenh
doanh nghiệp vagrave caacutec hợp taacutec xatilde ldquodoanh nghiệp hay hợp taacutec xatilde khocircng coacute khả năng
thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave lacircm vagraveo tigravenh
trạng phaacute sảnrdquo [91 Điều 3]
Căn cứ vagraveo phạm vi aacutep dụng của Luật Phaacute sản 2004 cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng sẽ lagrave đối tƣợng chịu sự điều chỉnh của luật nagravey Điều kiện mở thủ tục phaacute
sản sẽ xảy ra trong trƣờng hợp nếu cocircng ty vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng đủ
khả năng để thanh toaacuten caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Noacutei caacutech khaacutec noacute sẽ
đƣợc thi hagravenh một khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đaacutep ứng đƣợc caacutec điều kiện
để coacute thể tiến hagravenh giải thể doanh nghiệp theo những quy định tại khoản 2 Điều
157 của Luật Doanh nghiệp 2005
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3521 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng giải thể
Quy chế phaacutep lyacute về giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty
hợp danh Theo đoacute caacutec điều kiện thủ tục vagrave caacutec hoạt động bị cấm kể từ khi coacute
quyết định giải thể đƣợc quy định cụ thể trong Luật Doanh nghiệp 2005 (caacutec Điều
157 158 vagrave 159)
116
Một số nguyecircn nhacircn dẫn đến việc giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do việc kinh doanh thua lỗ
Lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản dẫn đến sự giải thể của mọi loại higravenh cocircng ty trong
đoacute bao gồm cả cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do yacute muốn từ caacutec thagravenh viecircn
Lagrave những ngƣời chủ của cocircng ty caacutec thagravenh viecircn coacute quyền tự quyết định sự
tồn tại hoặc chấm dứt của noacute Coacute thể dựa trecircn Điều lệ cocircng ty caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau xaacutec định thời hạn tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Một số trƣờng hợp
nhƣ macircu thuẫn giữa caacutec thagravenh viecircn cũng coacute thể lagravem cocircng ty phải giải thể Tuy
nhiecircn căn cứ cocircng ty hợp danh trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định
khaacutec cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc giải thể khi coacute iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh
viecircn hợp danh chấp thuận (Điều 1353 Luật Doanh nghiệp 2005)
(iii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do mục tiecircu nhiệm vụ đatilde đạt được
Ngay từ đầu caacutec thagravenh viecircn coacute thể thỏa thuận caacutec mục tiecircu nhiệm vụ magrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản cần đạt đƣợc Đến khi caacutec mục tiecircu đatilde hoagraven thagravenh thigrave
cocircng ty khocircng cograven lyacute do để tiếp tục hoạt động Coacute những trƣờng hợp mục tiecircu của
cocircng ty bị thay đổi đột ngột lĩnh vực kinh doanh trƣớc đƣợc phaacutep luật cho pheacutep
nhƣng nay lại bị cấm ảnh hƣởng từ caacutec yếu tố kinh tế vĩ mocirc
(iv) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do caacutec thagravenh viecircn khocircng thực hiện
caacutec nội dung của điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave một dạng của hợp đồng thagravenh lập cocircng ty vagrave noacute cograven lagrave bản
cam kết giữa caacutec thagravenh viecircn Khi thagravenh viecircn khocircng thực hiện đầy đủ caacutec quy định
của Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản họ coacute thể phải nhận những chế tagravei từ cocircng ty
nhƣng điều đoacute coacute thể giaacuten tiếp dẫn đến sự giải thể cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(v) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể vigrave những lyacute do liecircn quan đến điều
kiện tồn tại magrave phaacutep luật quy định
Căn cứ quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản trong một giai đoạn chỉ cograven duy nhất một thagravenh
117
viecircn hợp danh thigrave khi đoacute căn cứ điểm c khoản 1 Điều 157 trong vograveng saacuteu thaacuteng
nếu khocircng coacute thecircm thagravenh viecircn hợp danh thigrave phải tiến hagravenh giải thể
3522 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng phaacute sản
Điều 3 Luật Phaacute sản 2004 quy định ldquoDoanh nghiệp hợp taacutec xatilde khocircng coacute
khả năng thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave
lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sảnrdquo Nhƣ vậy caacutec nguyecircn nhacircn cơ bản để Togravea aacuten mở thủ
tục phaacute sản coacute thể do cocircng ty thua lỗ necircn khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ cho
caacutec chủ nợ hoặc khi nhận thấy cocircng ty lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản thigrave caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute quyền nộp đơn yecircu cầu mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 18]
Học giả Bugravei Nguyecircn Khaacutenh cho rằng ldquoNguyecircn nhacircn dẫn đến phaacute sản một
doanh nghiệp rất phong phuacute song đều đi đến hệ quả lagrave đƣa doanh nghiệp lacircm vagraveo
tigravenh trạng mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạn sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei
chiacutenh cần thiếtrdquo [73 tr 541]
Toacutem lại caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến việc mở thủ tục phaacute sản đối với mọi loại
higravenh cocircng ty magrave trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng lagrave nguyecircn nhacircn
do cocircng ty khocircng cograven khả năng trả khoản nợ đến hạn cho chủ nợ khi họ yecircu cầu
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
3531 Hậu quả ảnh hưởng với thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Hậu quả đối với thagravenh viecircn nhận vốn
Lagrave những thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
khi cocircng ty chấm dứt tồn tại bản thacircn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn sẽ phải gaacutenh chịu
những hậu quả rất nặng nề Trong đoacute một số trƣờng hợp coacute thể xảy ra
(1) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể hợp phaacutep Sau khi việc
giải thể kết thuacutec nếu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đatilde thực hiện đầy đủ caacutec nghĩa vụ đối
với cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của họ sẽ chấm dứt Trong trƣờng hợp nagravey phaacutep luật
thƣờng khocircng đƣa ra caacutec hạn chế necircn thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể thagravenh lập ngay
cocircng ty mới
(2) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản bị chấm dứt tồn tại theo thủ tục
phaacute sản Khaacutec với thủ tục giải thể khi tiến hagravenh thủ tục phaacute sản noacute sẽ để lại hậu
118
quả nặng nề cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Với traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn traacutech
nhiệm tagravei sản khocircng chỉ giới hạn trong phạm vi số vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
tại cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave noacute cograven bao gồm cả tagravei sản dacircn sự của họ Khi phacircn
tiacutech về tagravei sản sẽ phải mang ra thực hiện nghĩa vụ coacute tagravei liệu nhận định ldquothagravenh viecircn
hợp danh chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ cocircng ty bằng ba nguồn vốn
vốn goacutep của mỗi thagravenh viecircn hợp danh vagraveo cocircng ty vốn tiacutech lũy của cocircng ty coacute đƣợc
từ hoạt động kinh doanh vagrave tagravei sản riecircng của mỗi thagravenh viecircn hợp danh (tagravei sản riecircng
bao gồm Tagravei sản caacute nhacircn chƣa đƣợc goacutep vốn vagraveo cocircng ty vagrave tagravei sản thu đƣợc từ
việc phacircn chia lợi nhuận của cocircng ty theo tỷ lệ vốn đatilde goacutep)rdquo [96 tr 43-44]
Điều 879 của Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định về sự khaacutenh tận vagrave hiệu
lực khaacutenh tận đối với hội hợp danh nhƣ sau ldquoNếu lagrave một hội hợp danh bị khaacutenh
tận phải niecircm phong khocircng những tại trụ sở của hội magrave cograven cả tại tư gia của mỗi
hội viecircn nữardquo
Hiện nay căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 trong trƣờng hợp
thagravenh viecircn hợp danh coacute tagravei sản thuộc sở hữu chung thigrave phần tagravei sản của thagravenh viecircn
hợp danh đoacute sẽ đƣợc phaacutep luật phacircn chia theo quy định của Bộ luật Dacircn sự hoặc caacutec
quy định khaacutec của phaacutep luật Ngoagravei ra căn cứ vagraveo khoản 2 Điều 94 một số hậu quả
khaacutec nhƣ thagravenh viecircn hợp danh sẽ khocircng đƣợc quyền thagravenh lập hoặc lagravem ngƣời quản
lyacute doanh nghiệp hợp taacutec xatilde trong thời hạn từ một đến ba năm Luật nhấn mạnh quy
định nagravey chỉ khocircng aacutep dụng trong trƣờng hợp doanh nghiệp bị tuyecircn bố phaacute sản vigrave
lyacute do bất khả khaacuteng (Điều 943)
Luật Doanh nghiệp 2005 cũng dự tiacutenh trƣờng hợp sau khi cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh magrave tagravei sản của noacute vẫn cograven thigrave caacutec
thagravenh viecircn hợp danh sẽ đƣợc nhận lại một phần tƣơng ứng với tỷ lệ đoacuteng goacutep của họ
(Điều 1341g)
Cograven Điều 1305 Bộ Dacircn luật 1972 giải quyết theo caacutech ldquoSau khi thanh toaacuten
những tagravei sản cograven lại sẽ được thanh toaacuten viecircn phacircn chia cho caacutec hội viecircn theo hội
quy vagrave lacircm thời theo thể lệ đatilde định trong luật nagravey về việc phacircn chia di sảnrdquo
119
Tuy nhiecircn nếu thagravenh viecircn nhận vốn goacutep vốn dƣới higravenh thức chỉ lagrave uy tiacuten
kinh doanh kinh nghiệm cocircng sứchellip thigrave caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute caacutech thỏa thuận với
nhau rồi chuyển giaacute trị phần goacutep trecircn sang dạng tagravei sản thiacutech hợp
(ii) Hậu quả đối với thagravenh viecircn goacutep vốn
Điều 303 (section 303) Luật Hợp danh hữu hạn 2001 của Hoa Kỳ quy định
ldquoMột nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn dugrave phaacutet sinh trong hợp đồng sai lầm caacute nhacircn
hoặc caacutech khaacutec đều khocircng phải lagrave nghĩa vụ của một thagravenh viecircn goacutep vốn Một thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn trực tiếp hay giaacuten tiếp bằng
caacutech đoacuteng goacutep hoặc caacutech khaacutec cho một nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn chỉ vigrave lyacute do
họ đang lagrave một thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo
Nguyecircn tắc phaacutep định thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn
trong phạm vi số vốn goacutep của họ Ngay cả khi cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản sau
khi đatilde thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ nếu tagravei sản của cocircng ty vẫn cograven thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại tƣơng ứng với tỷ lệ
vốn goacutep của họ (Điều 1401g Luật Doanh nghiệp 2005)
3532 Hậu quả ảnh hưởng với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại thigrave tƣ caacutech chủ thể của cocircng
ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật cũng chấm dứt theo Việc chấm dứt tồn tại cograven coacute thể
mang lại những hậu quả đối với cocircng ty nhƣ sau
(i) Caacutec tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bị mang ra thanh lyacute
Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại bằng thủ tục giải thể doanh
nghiệp thigrave Hội đồng thagravenh viecircn của cocircng ty coacute traacutech nhiệm đứng ra tiến hagravenh thanh
lyacute tagravei sản Cograven nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản bị mở thủ tục phaacute sản thigrave việc thanh lyacute
tagravei sản sẽ do tổ thanh lyacute tagravei sản của Togravea aacuten phụ traacutech Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ
trƣớc hết đƣợc thanh toaacuten nợ trong phạm vi số tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ để thanh toaacuten thigrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ
(ii) Xaacutec định traacutech nhiệm tagravei sản liecircn quan của thagravenh viecircn nhận vốn
120
Traacutech nhiệm nặng nề nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave liecircn đới vagrave chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn cho tất cả caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại Phaacutep caacutech thức đogravei nợ đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau ldquoChủ nợ phải
đogravei cocircng ty trƣớc nhƣng khi khocircng đạt kết quả thigrave họ phải baacutem lấy caacutec hội viecircn Chủ
nợ chỉ cần gửi một tống đạt qua chấp hagravenh viecircn để buộc cocircng ty phải trả nợ nếu
trong taacutem ngagravey khocircng trả họ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircnhellip Hội viecircn đatilde trả cả
moacuten nợ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircn khaacutec vagrave buộc họ phải tham gia vagraveo việc trả
nợ theo phần của họrdquo [18 tr 184]
Căn cứ caacutech thức trecircn caacutec chủ nợ trƣớc tiecircn phải yecircu cầu cocircng ty hợp vốn
đơn giản thanh toaacuten nợ vagrave nếu cograven thiếu chủ nợ mới coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Coacute thể một thagravenh viecircn nhận vốn đứng
ra thay mặt cho tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại thực hiện việc trả toagraven bộ caacutec
khoản nợ Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại sẽ đƣợc giải thoaacutet khỏi traacutech nhiệm đối
với chủ nợ đatilde nhận đƣợc phần thanh toaacuten Tuy nhiecircn thagravenh viecircn nhận vốn đứng ra
trả nợ sẽ coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại phải hoagraven trả phần nghĩa
vụ tagravei sản của họ trong moacuten nợ chung
Liecircn quan đến vấn đề đogravei nợ đối với thagravenh viecircn nhận vốn cần xem xeacutet caacutec
vấn đề quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa
vụ vagrave hậu quả phaacutet sinh
(1) Quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten nợ
thigrave caacutec chủ nợ sẽ coacute quyền đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy điều
kiện để caacutec chủ nợ coacute quyền đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả nợ chiacutenh lagrave khi
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten số nợ cograven lại cho họ
(2) Thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản theo quy định của Bộ luật Dacircn sự 2005 ldquothời hiệu lagrave thời
hạn do phaacutep luật quy định magrave khi kết thuacutec thời hạn đoacute chủ thể đƣợc hƣởng quyền
121
dacircn sự đƣợc miễn trừ nghĩa vụ dacircn sự hoặc mất quyền khởi kiện vụ aacuten dacircn sựhelliprdquo
(Điều 154) Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute quyền
đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong một thời hạn nhất định Nếu căn cứ
tinh thần của Điều 427 Bộ luật Dacircn sự 2005 đối với tranh chấp liecircn quan đến caacutec
hợp đồng dacircn sự chủ nợ coacute quyền yecircu cầu Togravea aacuten buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong thời hạn hai năm kể từ thời điểm quyền vagrave lợi iacutech bị
xacircm phạm
(3) Thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa vụ vagrave hậu quả phaacutet
sinh Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Bộ luật Dacircn sự 2005 đều khocircng quy định thời hạn
bắt buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện nghĩa vụ thanh toaacuten nợ Điều đoacute
dễ dẫn đến tigravenh trạng coacute thể trong một khoản thời gian nếu caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn cố tigravenh khocircng thanh toaacuten nợ thigrave caacutec chủ nợ phải thocircng qua một cơ quan đại diện
lagrave Togravea aacuten để buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả số nợ cograven thiếu Togravea aacuten coacute thể
tiến hagravenh mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản nghĩa vụ về tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đối với chủ nợ vẫn cograven ldquoquyết định tuyecircn bố doanh nghiệp hợp taacutec xatilde bị
phaacute sản khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của chủ doanh nghiệp tư nhacircn thagravenh
viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ chưa được thanh toaacuten trừ
trường hợp caacutec becircn coacute thỏa thuận khaacutec hoặc phaacutep luật coacute quy định khaacutecrdquo (Điều
901 Luật Phaacute sản 2004)
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 3 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave thủ tục thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chặt chẽ hơn cocircng
ty hợp danh Coacute lẽ vigrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn đatilde lagravem cho tiacutenh
an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản iacutet nhiều giảm suacutet Mặt khaacutec cũng
chiacutenh vigrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải
đăng kyacute với cơ quan coacute thẩm quyền (nhƣ ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại ở Đức cơ
quan đăng kyacute kinh doanh ở Anh hellip) để tuyecircn bố caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave
những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei chiacutenh vagrave họ khocircng tham gia vagraveo việc quản lyacute điều hagravenh
122
hoặc đại diện cho cocircng ty Việc cocircng bố thocircng tin về thagravenh viecircn goacutep vốn cograven nhằm
mục điacutech cho caacutec chủ nợ khaacutech hagraveng phacircn biệt rotilde vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave
khaacutec so với thagravenh viecircn nhận vốn tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hai lagrave phaacutep luật một số quốc gia (Hoa Kỳ Anh Canada Đứchellip) quy định
chỉ khi thagravenh viecircn goacutep vốn đăng kyacute với caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thigrave họ mới đƣợc
hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn Nếu khocircng đăng kyacute thagravenh viecircn goacutep vốn
vẫn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn
Ba lagrave từ nghiecircn cứu quy định của phaacutep luật nhiều quốc gia cho thấy cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute gọn nhẹ vigrave noacute chiacutenh lagrave
sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh Đều lagrave caacutec cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn tiacutenh an toagraven phaacutep lyacute khaacute cao đồng thời sự gắn boacute giữa caacutec
thagravenh viecircn luocircn chặt chẽ vigrave thế phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều khocircng muốn can
thiệp nhiều đến cơ cấu tổ chức quản trị của chuacuteng Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với phaacutep
luật nhiều quốc gia khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 của Việt Nam lại quy định khaacute
chi tiết nhiều vấn đề về tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản
Bốn lagrave căn cứ quy định tại Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh
ngƣời quản lyacute bắt buộc vagrave duy nhất của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh
Hơn nữa cocircng ty hợp danh khocircng thể thuecirc ngƣời quản lyacute lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam một số quốc gia nhƣ Cộng hogravea Phaacutep
quy định ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave phaacutep nhacircn vagrave cograven coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Năm lagrave tƣơng tự cocircng ty hợp danh cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản lagrave cơ chế nhiều ngƣời đại diện (tập thể đại diện) Tuy nhiecircn chỉ coacute caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave những ngƣời coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn mới coacute quyền lagravem đại diện
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn khocircng thể lagravem đại diện cho cocircng ty Nếu traacutei lại thagravenh viecircn goacutep
vốn sẽ bị mất đi cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh Tƣ caacutech phaacutep lyacute của
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
123
CHƢƠNG 4
CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ LIEcircN
QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản
411 Cơ sở chiacutenh trị
Trƣớc đacircy với nền tảng kinh tế - xatilde hội keacutem phaacutet triển ngƣời Việt Nam chỉ
quen lagravem ăn manh muacuten nhỏ lẻ lạc hậu vagrave baacutem chặt lấy hoạt động nocircng nghiệp
Qua nhiều thế kỷ từ thời phong kiến đến trƣớc thời Phaacutep thuộc hoạt động thủ cocircng
nghiệp vagrave thƣơng mại cograven khaacute xa lạ với ngƣời Việt Kể từ khi xacircm lƣợc (1858 -
1945) ldquothực dacircn Phaacutep ra sức boacutec lột tagravei nguyecircn nhacircn vật lực của Việt Namhelliprdquo
[149] Đồng thời hệ thống phaacutep luật của Phaacutep cũng đƣợc đƣa vagraveo Việt Nam để
phục vụ cho caacutec hoạt động khai thaacutec thuộc địa vagrave thƣơng mại Chỉ từ thời kỳ nagravey
ngƣời Việt mới biết đến caacutec mocirc higravenh tổ chức kinh doanh kiểu cocircng ty hiện nay
Về chủ trương bắt đầu manh nha ngay sau khi Caacutech mạng Thaacuteng taacutem thagravenh
cocircng năm 1945 ngagravey 09 - 11 - 1946 Quốc hội thocircng qua bản Hiến phaacutep đầu tiecircn
của Nhagrave nƣớc Việt Nam Dacircn chủ cộng hogravea Hiến phaacutep năm 1946 Điểm quan trọng
ldquoHiến phaacutep thừa nhận sự tồn tại của nhiều chế độ sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếrdquo
[36 tr 80] Đacircy coacute lẽ lagrave những chủ trƣơng đầu tiecircn lagrave bƣớc khởi nguồn cho sự
nghiệp phaacutet triển của lĩnh vực kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam
Phải từ Đại hội lần thứ VI của Đảng (15 - 18121986) chủ trƣơng đổi mới
toagraven diện nền kinh tế đất nƣớc mới thật sự bắt đầu Trecircn tinh thần từ Đại hội VI
ldquoHiến phaacutep năm 1992 ra đời lagrave hệ quả của cocircng cuộc đổi mới toagraven diện caacutec chế
định của Hiến phaacutep đatilde coacute sự thay đổi sacircu sắc về ldquochấtrdquo phugrave hợp với yecircu cầu của
nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xatilde hội chủ nghĩardquo [36 tr 96]
Khaacutec với mocirc higravenh kinh tế tập trung chỉ huy kế hoạch kinh tế thị trƣờng luocircn
đề cao nguyecircn tắc tự do kinh tế Điều nagravey coacute nghĩa chuacuteng ta phải phải xoacutea bỏ chế
124
độ độc tocircn của một higravenh thức sở hữu vagrave mặt khaacutec phải khuyến khiacutech phaacutet triển cơ
cấu kinh tế nhiều thagravenh phần với sự bigravenh đẳng của chuacuteng trƣớc phaacutep luật Nhƣ vậy
kinh tế thị trƣờng với vị triacute lagrave ldquohạ tầng cơ sởrdquo đogravei hỏi phải coacute ldquothƣợng tầng kiến
truacutecrdquo - một mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu quả linh động vagrave đảm bảo cho tất cả
caacutec chủ thể sản xuất kinh doanh coacute quyền tự do kinh doanh Cụ thể hoacutea chủ trƣơng
phaacutet triển kinh tế thị trƣờng của Đảng Nhagrave nƣớc đatilde ban hagravenh nhiều bộ luật quan
trọng Luật Cocircng ty (1990) Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn (1990) Luật Doanh nghiệp
(1999 2005 vagrave đƣợc sửa đổi bổ sung 2009)hellip Nhờ đoacute goacutep phần lagravem cho nền kinh
tế trigrave trệ lạc hậu của Việt Nam bắt đầu thay đổi Hagraveng loạt cocircng ty nối tiếp nhau ra
đời goacutep phần thuacutec đẩy sự phaacutet triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trƣờng non trẻ
Trƣớc xu thế toagraven cầu hoacutea hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ vagrave sacircu rộng
chuacuteng ta khocircng thể taacutech biệt khỏi sacircn chơi kinh tế toagraven cầu ldquoMột bƣớc ngoặt trong
tiến trigravenh hội nhập của Việt Nam ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde trở
thagravenh thagravenh viecircn thứ 150 của WTOrdquo [116 tr 78] Việc đatilde cugraveng tham gia ldquosacircn chơirdquo
kinh tế lớn nhất thế giới necircn sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei mua cổ phần goacutep
vốn hoặc thậm chiacute thagravenh lập những cocircng ty 100 vốn của nƣớc ngoagravei ngay tại Việt
Nam Đất nƣớc dần dần mở cửa thị trƣờng để đoacuten nhận những lagraven soacuteng đầu tƣ từ
caacutec nhagrave đầu tƣ những doanh nghiệp nƣớc ngoagravei muốn đến kinh doanh tại Việt
Nam Vagrave vigrave thế Luật Doanh nghiệp ngagravey cagraveng trở thagravenh một cocircng cụ rất quan trọng
để điều chỉnh caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Với tƣ caacutech lagrave ngƣời trực tiếp
thiết kế vagrave quản lyacute ldquosacircn chơirdquo cho caacutec loại higravenh doanh nghiệp nhagrave nƣớc cần thiết
xacircy dựng một hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hoagraven chỉnh vagrave hiệu quả
Baacuteo caacuteo chiacutenh trị tại Đại hội lần thứ XI của Đảng chỉ rotilde ldquoPhaacutet triển caacutec higravenh
thức sở hữu caacutec thagravenh phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệp Tiếp tục thể chế
hoaacute quan điểm của Đảng về phaacutet triển đa dạng caacutec higravenh thức sở hữu caacutec thagravenh
phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệprdquo [31 tr 28-30]
Mặt khaacutec Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai đoạn 2011 - 2020 cũng
đatilde khẳng định chủ trƣơng trƣớc mắt ldquoTạo điều kiện thuận lợi cho caacutec doanh nghiệp
đầu tư phaacutet triển sản xuất kinh doanh vagrave mở rộng thị trườngrdquo [33 tr 19]
125
Nhƣ vậy chuacuteng ta coacute thể ruacutet ra việc đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh kinh doanh
phaacutet triển thecircm nhiều caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave chủ trƣơng quan trọng của
Đảng Nhagrave nƣớc trong giai đoạn trƣớc mắt vagrave cả lacircu dagravei
Toacutem lại ldquotừ một xatilde hội bdquotrọng nocircng ức thƣơng‟ Việt Nam đang chuyển
nhanh sang một xatilde hội bdquotrọng thƣơng‟ khuyến khiacutech vagrave phục vụ thƣơng mạirdquo [66
tr 48] Mặt khaacutec trƣớc bối cảnh phaacutet triển khocircng ngừng của kinh tế quốc tế việc
xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau lagrave rất cần thiết Thocircng thƣờng
mỗi thời kỳ phaacutet triển kinh tế - xatilde hội luocircn đogravei hỏi phải coacute caacutec higravenh thức kinh doanh
mới Rotilde ragraveng coacute thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mới lagrave tăng thecircm cơ hội để nhagrave đầu tƣ
chọn lựa sử dụng vagrave đồng thời cograven để tuacircn thủ caacutec cam kết quốc tế Vigrave vậy cugraveng
với quaacute trigravenh phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh
cocircng ty luocircn lagrave chủ trƣơng nhất quaacuten của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
Về đường lối Đại hội Đảng lần VI (121986) đề ra đƣờng lối xacircy dựng một
nền kinh tế nhiều thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute của nhagrave nƣớc vagrave
theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong đoacute ldquoĐại hội đặc biệt nhấn mạnh phải đổi
mới tƣ duy trƣớc hết lagrave tƣ duy kinh tếrdquo [29 tr 49] Tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung
bao cấp trƣớc đacircy đatilde đƣợc xoacutea bỏ triệt để vagrave thay vagraveo đoacute lagrave tƣ duy quản lyacute kinh tế
thị trƣờng Vagrave chỉ coacute trong nền kinh tế thị trƣờng caacutec loại higravenh doanh nghiệp thuộc
sở hữu tƣ nhacircn mới coacute cơ sở để tồn tại vagrave phaacutet triển
Tại Đại hội VII (61991) vagrave Đại hội VIII (61996) của Đảng đƣờng lối phaacutet
triển nền kinh tế nhiều thagravenh phần vận động theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa tiếp tục đƣợc khẳng định vagrave phaacutet triển
Thời gian nagravey nhiều mocirc higravenh doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời nhƣ cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn Tổ hợp taacutec Hợp taacutec xatildehellip
Đại hội IX (42001) đƣờng lối phaacutet triển nền kinh tế thị trƣờng lagrave mocirc higravenh
kinh tế tổng quaacutet của cả thời kỳ quaacute độ tiếp tục đƣợc củng cố Trƣớc đoacute Luật
Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh vagrave ngoagravei những loại higravenh doanh nghiệp quen
thuộc đạo luật nagravey cograven quy định trở lại loại higravenh cocircng ty hợp danh Từ đoacute nhagrave đầu
tƣ tại Việt Nam đatilde coacute thecircm một sự lựa chọn mới lagrave cocircng ty hợp danh
126
Đƣờng lối phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tiếp tục tại Đại
hội X của Đảng (42006) ldquoThực hiện nhất quaacuten caacutec chiacutenh saacutech tạo mocirci trường
thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh vagrave phaacutet triển mạnh mẽ caacutec loại higravenh
doanh nghiệphelliprdquo [30 tr 39]
Đƣờng lối phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp của Đại hội X khẳng định
ldquoTiếp tục phaacutet triển mạnh caacutec loại higravenh doanh nghiệp của tư nhacircn Tạo điều kiện
thuận lợi cho caacutec loại higravenh kinh tế tư nhacircn đầu tư phaacutet triểnhellip Xoaacute bỏ mọi higravenh
thức phacircn biệt đối xử thực sự bigravenh đẳng tạo thuận lợi để caacutec doanh nghiệp nhất
lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave vừahellip được tiếp cận caacutec nguồn vốnrdquo [30 tr 42]
Kế thừa vagrave phaacutet triển tinh thần từ caacutec Đại hội Đảng trƣớc đoacute Nghị quyết của
Đại hội Đảng XI (012011) khẳng định nhất quaacuten đƣờng lối phaacutet triển kinh tế tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ldquoTiếp tục hoagraven thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xatilde hội chủ nghĩardquo [34 tr 6]
Mặt khaacutec Cƣơng lĩnh xacircy dựng đất nƣớc trong thời kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa
xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) chỉ rotilde nhiệm vụ ldquoPhaacutet triển nền kinh tế thị
trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh thức sở hữu nhiều thagravenh phần
kinh tế higravenh thức tổ chức kinh doanh vagrave higravenh thức phacircn phốirdquo [32 tr 9-10]
Ngoagravei ra hiến phaacutep mới nhất - Hiến phaacutep 2013 cũng khẳng định ldquoNền kinh
tế Việt Nam lagrave nền kinh tế thị trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh
thức sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếhellip caacutec thagravenh phần kinh tế đều lagrave bộ phận cấu
thagravenh quan trọng của nền kinh tế quốc dacircnhelliprdquo (Điều 511 vagrave 512)
Tinh thần của những văn kiện trecircn đatilde khẳng định đƣờng lối nhất quaacuten của
Đảng vagrave Nhagrave nƣớc trong việc xacircy dựng nền kinh tế nhiều thagravenh phần cũng nhƣ phaacutet
triển đa dạng hệ thống mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Sự quan tacircm của Đảng vagrave
Nhagrave nƣớc đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave cần thiết Bởi lẽ sự phaacutet triển của
nền kinh tế đất nƣớc phụ thuộc rất nhiều vagraveo hiệu quả hoạt động của caacutec loại higravenh
doanh nghiệp Vigrave vậy hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam cần thiết
phải đƣợc xacircy dựng một caacutech chặt chẽ khoa học hiện đại vagrave thƣờng xuyecircn coacute sự
điều chỉnh để khắc phục kịp thời những khiếm khuyết Cograven trong tƣơng lai để coacute
127
thể thực hiện đƣờng lối của Đảng Nhagrave nƣớc cần xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh
doanh nghiệp để phục vụ sự nghiệp phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc
Hơn thế nữa việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp cograven goacutep
phần tạo ra sự linh hoạt thuận tiện để caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể lựa chọn vagrave phaacutet
triển yacute tƣởng kinh doanh của họ Mặt khaacutec noacute cograven goacutep phần tăng cƣờng vai trograve
quản lyacute vagrave giaacutem saacutet của phaacutep luật đối với caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh Bởi vậy
việc xacircy dựng thecircm caacutec loại higravenh doanh nghiệp magrave trong đoacute necircn coacute loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải nhận đƣợc nhiều hơn những sự quan tacircm vagrave ủng hộ của
phaacutep luật Sở dĩ nhƣ vậy lagrave vigrave điều nagravey cograven phugrave hợp với đƣờng lối phaacutet triển đa
dạng caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh
Về cơ sở kinh tế Việt Nam xuất phaacutet từ một nền kinh tế với hoạt động nocircng
nghiệp lagrave nền tảng chủ đạo Becircn cạnh đoacute đất nƣớc phải trải qua một thời kỳ phong
kiến hagraveng thế kỷ vagrave cograven bị sự tagraven phaacute nặng nề của nhiều cuộc chiến tranh Sự hạn
chế giao thƣơng cagraveng lagravem cho tƣ duy kinh tế của ngƣời Việt trở necircn bảo thủ lạc
hậu Điều nagravey mang đến hệ quả nền kinh tế đất nƣớc luocircn rơi vagraveo tigravenh trạng trigrave trệ
nghegraveo nagraven Sau năm 1954 đất nƣớc với tƣ duy quản lyacute kinh tế theo hƣớng tập trung
chỉ huy kế hoạch necircn tiếp tục kigravem hatildem sự phaacutet triển của cả hệ thống kinh tế
Trong nền kinh tế tập trung chỉ huy (thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh
tế tập thể lagrave chủ đạo) thigrave thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn khocircng coacute cơ hội để tồn tại
Khaacutec biệt với chuacuteng ta đối với caacutec quốc gia phaacutet triển thigrave nền kinh tế của họ chủ
yếu vận hagravenh theo cơ chế kinh tế thị trƣờng Chiacutenh vigrave vậy do nhận thức đƣợc tầm
quan trọng của kinh tế thị trƣờng necircn Đại hội Đảng lần VI (121986) đatilde chủ trƣơng
xacircy dựng một nền kinh tế hoagraven toagraven khaacutec so với thời kỳ trƣớc Vagrave nhờ coacute tƣ duy
quản lyacute kinh tế đổi mới theo kiểu kinh tế thị trƣờng caacutec thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn
mới coacute cơ hội để phaacutet triển Bởi lẽ kinh tế thị trƣờng luocircn vận hagravenh theo nguyecircn tắc
tự do kinh tế vagrave nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng Nhờ đoacute nền kinh tế bắt đầu gặt
haacutei đƣợc nhiều thagravenh tựu quan trọng Kinh tế tƣ nhacircn phaacutet triển rộng ratildei vagrave đatilde mang
lại những đoacuteng goacutep to lớn cho tổng thể nền kinh tế quốc dacircn Mặt khaacutec kinh tế thị
128
trƣờng rất thiacutech hợp cho caacutec loại higravenh cocircng ty thƣơng mại tƣ nhacircn coacute cơ hội tồn tại
vagrave phaacutet triển Đacircy lagrave một tiền đề rất quan trọng để cho nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec
nhau (trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản) coacute thể triển khai tại Việt Nam
Về cơ sở xatilde hội từ những năm đầu thập niecircn 90 của thế kỷ XX Luật Cocircng
ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 đatilde mang đến cho xatilde hội Việt Nam một sự
đổi thay về ldquochấtrdquo trong tƣ duy lagravem kinh tế vagrave quản lyacute kinh tế Nhiều loại higravenh
doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời cagraveng goacutep phần lagravem phong phuacute sự hiểu biết của
tầng lớp thƣơng nhacircn Việt Nam Noacutei caacutech khaacutec mặc dugrave mới hơn 20 năm tồn tại vagrave
phaacutet triển caacutec nhagrave kinh doanh của Việt Nam iacutet nhiều đatilde coacute những hiểu biết về nhiều
mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau
Tuy vậy thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam nhiều năm qua cho thấy một
thực trạng nhiều ngƣời coacute tiền của nhƣng ngại đổ vagraveo kinh doanh vigrave sợ rủi ro kinh
doanh magrave coacute thể do chiacutenh họ tự gacircy ra (khocircng coacute năng lực kinh doanh năng lực
quản lyacutehellip) Cograven một số ngƣời coacute trigravenh độ năng lực saacuteng tạo nhạy beacuten nhƣng do
thiếu vốn necircn khocircng coacute đủ điều kiện để thagravenh lập một mocirc higravenh kinh doanh phugrave hợp
với điều kiện vagrave hoagraven cảnh của họ Vigrave vậy hiện tƣợng nhiều ngƣời dacircn đổ xocirc đi
mua baacuten vagraveng để về dự trữ lagrave khaacute phổ biến Mặc dugrave nếu theo kinh tế học thigrave khi tiacutech
trữ vagraveng đồng nghĩa lagrave những nguồn vốn đoacute trở thagravenh vốn nhagraven rỗi (vốn khocircng
đƣợc đem vagraveo lƣu thocircng buocircn baacuten để phaacutet triển) vagrave đoacute lagrave một sự latildeng phiacute rất lớn
đối với tổng thể nền kinh tế Thậm chiacute nhiều khi chỉ để đaacutep ứng nguồn ldquocầurdquo về
vagraveng của ngƣời dacircn chiacutenh phủ (ngacircn hagraveng Nhagrave nƣớc) đatilde nhiều lần phải nhập khẩu
hagraveng tấn vagraveng để ldquocungrdquo ra thị trƣờng mỗi khi lecircn cơn sốt nhằm bigravenh ổn thị trƣờng
Về truyền thống kinh doanh cần phải noacutei đến yếu tố tacircm lyacute kinh doanh theo
kiểu ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo ldquochộp giậtrdquo hay ldquothacircn quenrdquohellip vốn dĩ baacutem sacircu trong
tiềm thức của ngƣời Việt Coacute thể lấy viacute dụ nhƣ qua sự tham gia đocircng đảo của nhiều
tầng lớp nhacircn dacircn (caacutec năm 2006 2007 vagrave 2008) vagraveo chứng khoaacuten Thời điểm đoacute
bất kể ngƣời giagrave ngƣời trẻ hay thậm chiacute một vagravei ngƣời kinh doanh nhỏ lẻ ngoagravei chợ
(caacutec tiểu thƣơng) cũng bagraven về ldquocổ caacutenh thanh khoản (thanh tiecircu - tiacutenh lỏng) chốt
mua chốt baacuten lƣớt soacutenghelliprdquo Mặc dugrave những ngƣời đoacute coacute thể hiểu biết rất hạn chế về
129
chứng khoaacuten hay thị trƣờng chứng khoaacuten Hoặc một viacute dụ khaacutec thị trƣờng bất động
sản của Việt Nam trong giai đoạn 2005 đến đầu 2011 diễn biến một caacutech bất
thƣờng vagrave hết sức bất ngờ Do nhu cầu của ngƣời dacircn đột ngột thay đổi (ảnh hƣởng
từ caacutec chiacutenh saacutech quản lyacute kinh tế vĩ mocirc của nhagrave nƣớc khi phaacutet triển quy hoạch ở
một số vugraveng miền) lagraven soacuteng đầu cơ vagrave đầu tƣ phaacutet triển một caacutech mạnh mẽ necircn đatilde
dẫn đến hiện tƣợng gần nhƣ cả nƣớc lại đổ xocirc đi buocircn baacuten bất động sản (chứng
khoaacuten luacutec nagravey lại khocircng phải lagrave kecircnh đầu tƣ hagraveng đầu thu huacutet nhagrave đầu tƣ) Hagraveng
trăm khu đocirc thị mọc lecircn nhƣ nấm vagrave keacuteo theo sự phaacutet triển rầm rộ của hagraveng loạt
cocircng ty kinh doanh mocirci giới đầu tƣ bất động sản Số ngƣời coacute vốn thigrave tigravem caacutech liecircn
kết với nhau (một số nhacircn viecircn văn phograveng cocircng sở hay số iacutet caacutec nhagrave buocircn baacuten gạo
gỗhellip cugraveng goacutep vốn để liecircn kết thagravenh một nhoacutem hộihellip để đầu tƣ bất động sản hograveng
kiếm lời) mặc dugrave trong số những ngƣời đoacute khocircng mấy ngƣời đatilde am hiểu về caacutec tri
thức của ldquokinh tế họcrdquo hay ldquophaacutep luậtrdquo Nhƣng những ngƣời đoacute về cơ bản chỉ thấy
bạn begrave rủ recirc locirci keacuteo vagrave thấy coacute latildei lagrave tham gia vigrave sợ nếu mua khocircng nhanh thigrave hết
Lyacute giải cho tacircm lyacute kinh doanh ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo coacute thể đƣa ra nhiều lyacute
do Trong đoacute phải khẳng định hiểu biết của giới thƣơng nhacircn Việt Nam cograven hạn
hẹp Điều đoacute nhiều lần đƣợc minh chứng khi ở đacircu xuất hiện một nghề kinh doanh
mới coacute vẻ hấp dẫn (viacute dụ kinh doanh dịch vụ game - internet cầm đồ trồng điềuhellip)
thigrave nghề mới đoacute sẽ lan tỏa rất nhanh choacuteng Sở dĩ coacute tigravenh trạng trecircn lagrave vigrave ngƣời Việt
thƣờng ldquothiacutech họcrdquo kiểu kinh nghiệm trực tiếp cầm tay chỉ việc hơn lagrave học vagrave
nghiecircn cứu bagravei bản kỹ lƣỡng trƣớc khi tiến hagravenh kinh doanh Do theo ldquophong tragraveordquo
necircn nhiều khi ldquongƣời lagravem theordquo khocircng nắm vững caacutec yếu tố caacutec quy định của
ngagravenh nghề magrave họ đang kinh doanh Hagravenh động bột phaacutet nagravey dẫn đến việc thất bại
luocircn cầm chắc trong tay cograven thagravenh cocircng của họ đocirci khi nhờ may rủi Qua đoacute cho
thấy sự tin tƣởng vagrave thacircn quen đatilde ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến caacutec quyết định kinh
doanh của ngƣời Việt Vigrave thế nhiều khi ngƣời Việt kinh doanh theo kiểu khaacute mạo
hiểm nhƣng lại luocircn đogravei hỏi sự tin tƣởng từ những ngƣời cugraveng phƣờng cugraveng hội
Thậm chiacute khocircng chỉ coacute caacutec caacute nhacircn mới kinh doanh theo kiểu ldquobầy đagravenrdquo
ldquophong tragraveordquo magrave ngay cả caacutec doanh nghiệp cũng nhiều khi hoạt động theo kiểu
130
ldquotragraveo lƣurdquo ldquohội đồngrdquo Chuyecircn gia kinh tế Alan Phan (tiến sĩ kinh tế học - chuyecircn
gia tƣ vấn kinh tế nhiều năm kinh nghiệm) cho rằng ldquodoanh nghiệp hiện nay đa
phần lagrave bầy đagraven thấy ngƣời ta lagravem sao thigrave migravenh lagravem vậy khocircng biết saacuteng tạohelliprdquo
[153] Nhận định trecircn coacute vẻ hơi khắt khe nhƣng cũng phải thừa nhận trong một goacutec
độ điều đoacute lại khaacute phugrave hợp với thực tế của caacutec doanh nghiệp đang kinh doanh hiện
nay Hệ quả đến khi thị trƣờng trầm lắng (ảnh hƣởng của lạm phaacutet vagrave khủng hoảng
kinh tế toagraven cầu đồng thời khoacute khăn của kinh tế Việt Nam một số năm gần đacircy)
hầu hết lagraven soacuteng đầu tƣ chấm dứt nhiều ngƣời quay trở lại tiacutech trữ vagraveng để bảo tồn
vốn Đồng vốn bị kẹt trong tay ngƣời dacircn necircn khocircng tham gia vagraveo sản xuất lƣu
thocircng Mặc dugrave chiacutenh phủ đatilde tigravem mọi caacutech để ldquokiacutech cungrdquo vagrave ldquokiacutech cầurdquo nền kinh
tế với hệ thống caacutec chiacutenh saacutech tagravei khoacutea tiền tệ đầu tƣhellip cởi mở thocircng thoaacuteng
nhƣng nguồn vốn vẫn nằm đọng trong tay ngƣời dacircn Hệ lụy của noacute taacutec động rất lớn
đến tổng thể nền kinh tế vagrave ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến bộ phận dacircn chuacuteng khaacutec
Tuy nhiecircn qua thời gian suy nghĩ vagrave hiểu biết về kinh doanh thƣơng mại
của ngƣời Việt cũng dần cải thiện tiến bộ Xatilde hội Việt Nam đatilde vagrave đang dần chấp
nhận quen thuộc với nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau vagrave cũng đatilde sẵn sagraveng tiếp
nhận thecircm caacutec mocirc higravenh kinh doanh mới
Trở lại với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện nay thực tiễn kinh doanh đatilde chỉ
ra caacutec loại higravenh doanh nghiệp dƣới sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều
tồn tại khaacute nhiều hạn chế [chƣơng 2 mục 214] Một viacute dụ từ cocircng ty cổ phần lagrave
loại higravenh cocircng ty khaacute đƣợc ƣa chuộng Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mocirc higravenh cocircng ty cổ phần
chỉ thiacutech hợp khi vận hagravenh trecircn quy mocirc kinh doanh lớn thậm chiacute rất lớn Vigrave thế
quy mocirc của cocircng ty cổ phần khocircng phugrave hợp với đại đa số thƣơng nhacircn Việt Nam
Coacute lẽ chỉ coacute caacutec cocircng ty quy mocirc lớn nhƣ (caacutec ngacircn hagraveng thƣơng mại cocircng ty
chứng khoaacuten caacutec tập đoagraven nhagrave nƣớc đang cổ phần hoacuteahellip) mới necircn thagravenh lập dƣới
mocirc higravenh của cocircng ty cổ phần Nghiecircn cứu gần đacircy ldquodoanh nghiệp vừa vagrave nhỏ chiếm
95 tổng số doanh nghiệp ở Việt Nam đƣợc đaacutenh giaacute lagrave lực lƣợng năng động coacute
đoacuteng goacutep nhiều cho tăng trƣởng GDPrdquo [106 tr 42] Trong baacuteo caacuteo đầu quyacute II năm
2014 của ocircng Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phograveng thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam
131
thigrave ldquotrong số hơn 500000 doanh nghiệp đang hoạt động caacutec doanh nghiệp cỡ lớn
chỉ chiếm khoảng 2 vagrave cũng ngần ấy phần trăm caacutec doanh nghiệp cỡ vừa Cograven lại
95-96 lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave siecircu nhỏ Riecircng doanh nghiệp siecircu nhỏ (dƣới 10
lao động) đatilde chiếm tới 66-67 Nếu tiacutenh cả caacutec hộ kinh doanh caacute thể đang hoạt
động trong nền kinh tế thigrave tỷ lệ doanh nghiệp siecircu nhỏ coacute thể chiếm tới 999rdquo
[166] Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng cũng cho biết ldquoNhiều nghiecircn
cứu vagrave thực tế đatilde chỉ ra rằng chiacutenh caacutec Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa lagrave một động lực
quan trọng thuacutec đẩy phaacutet triển vagrave đổi mới kinh tế - xatilde hộihellip Doanh nghiệp nhỏ vagrave
vừa đatilde thực sự định nghĩa lại những thị trƣờng hoagraven toagraven mới khởi đầu lagraven soacuteng
saacuteng tạo - đổi mới khocircng chỉ cho quốc gia magrave cả thế giớirdquo [163] Từ đoacute cagraveng coacute thể
khẳng định vagrave dự baacuteo mocirc higravenh kinh doanh nhỏ vừa vagrave đề cao sự tin cậy giữa caacutec
thagravenh viecircn sẽ coacute thể tồn tại vagrave phaacutet triển hiệu quả mạnh mẽ tại Việt Nam
Học giả Hoagraveng Thế Liecircn từ lacircu đatilde đƣa ra những nhận định về vai trograve vagrave đoacuteng
goacutep của caacutec loại higravenh doanh nghiệp ldquoCaacutec doanh nghiệp coacute vị triacute vai trograve đặc biệt
quan trọng trong nền kinh tế của nƣớc ta Coacute thể noacutei nền kinh tế của chuacuteng ta phaacutet
triển nhƣ thế nagraveo phần lớn phụ thuộc vagraveo sự hoạt động của caacutec doanh nghiệprdquo [58
tr 29] Cũng từ nhận định trecircn ruacutet ra khi coacute một loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp
với caacutec đặc điểm của nền kinh tế - xatilde hội Việt Nam sẽ cagraveng tạo động lực để thƣơng
mại phaacutet triển mạnh mẽ vagrave trecircn cơ sở đoacute noacute sẽ mang lại nhiều đoacuteng goacutep cho tổng
thể nền kinh tế Bởi vigrave theo lẽ thocircng thƣờng sự phaacutet triển của caacutec doanh nghiệp
luocircn gắn liền keacuteo theo sự phaacutet triển kinh tế của một quốc gia vagrave ngƣợc lại
Trong thời gian trƣớc đatilde coacute yacute kiến cho rằng ldquoTrong điều kiện của nƣớc ta
hiện nay việc phaacutep luật ghi nhận loại higravenh cocircng ty đối nhacircn cũng lagrave cần thiết phugrave
hợp với truyền thống của ngƣời Việt Nam lagrave quan hệ họ hagraveng bền chặt Với tƣ
tƣởng ldquomột giọt maacuteu đagraveo hơn ao nƣớc latilderdquo những ngƣời họ hagraveng với nhau họ tin
tƣởng vagraveo nhau hơn Đặc biệt lagrave trong điều kiện coacute iacutet vốn họ chỉ muốn liecircn kết lại
với nhau để kinh doanh chung lấy cocircng ty lagravem latildei lagrave chủ yếu do đoacute rất thiacutech hợp
với loại higravenh cocircng ty đối nhacircnrdquo [54 tr 195]
132
Gần đacircy nghiecircn cứu của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ldquotừ niềm tin thoacutei quen
caacutec thiết chế cho đến khả năng quản lyacutehellip coacute nhiều cơ sở để dự baacuteo mocirc higravenh kinh
doanh chủ yếu của ngƣời Việt Nam trong một tƣơng lai gần vẫn lagrave doanh nghiệp
vừa vagrave nhỏ sức mạnh của họ chủ yếu lagrave niềm tin giữa những ngƣời trong gia đigravenh
dograveng họ bạn begraverdquo [67 tr 338] Điều nagravey cagraveng khẳng định tầm quan trọng vai trograve
của caacutec doanh nghiệp nhỏ hoặc vừa tại Việt Nam vagrave cũng nhƣ triển vọng phaacutet triển
của chuacuteng thời gian tới Vagrave qua đoacute sau khi phacircn tiacutech nhiều yếu tố cagraveng thấy rotilde cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute rất nhiều triển vọng phaacutet triển vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều
kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu khi xem xeacutet sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh
hữu hạn ở một số quốc gia nhƣ Vƣơng quốc Anh trong một khoảng thời gian tƣơng
đối ngắn số lƣợng hợp danh hữu hạn tại đacircy tăng lecircn rất nhanh [phụ lục 3] Năm
2008 đatilde coacute khoảng 15600 hợp danh hữu hạn so với khoảng gần 3000 cocircng ty năm
1997 Với một quốc gia coacute truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng lacircu đời
nhƣng loại higravenh cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp danh hữu hạn vẫn coacute đất tồn tại
vagrave ngagravey cagraveng phaacutet triển mạnh mẽ lagrave điều đaacuteng để chuacuteng ta suy nghĩ
Khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam nếu coacute thể đƣợc lựa chọn thigrave loại higravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ
rất phugrave hợp Bởi lẽ nhƣ đatilde trigravenh bagravey ngƣời Việt thƣờng coacute tacircm lyacute kinh doanh đặt
nặng mối quan hệ quen biết vagrave khocircng muốn lagravem ăn lớn mạo hiểm Hơn nữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản với sự đa dạng về loại higravenh thagravenh viecircn sẽ tạo điều kiện vagrave thu
huacutet nhiều nhagrave đầu tƣ khaacutec nhau tham gia Vigrave lẽ đoacute coacute lẽ chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn
giản mới coacute thể phugrave hợp với những yếu tố trecircn Nếu điều kiện ldquocầnrdquo lagrave caacutec tiền đề
kinh tế xatilde hội hay tacircm lyacute kinh doanh truyền thống thigrave điều kiện ldquođủrdquo chiacutenh lagrave caacutec
chủ trƣơng đƣờng lối chiacutenh saacutech của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc [chƣơng 4 mục 411] Vagrave
khi đatilde hội tụ cả hai điều kiện trecircn thigrave khocircng cograven lyacute do gigrave coacute thể hạn chế sự xuất hiện
của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Toacutem lại qua phacircn tiacutech coacute thể ruacutet ra nhận định việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cần thiết Bởi lẽ nếu coacute thecircm loại higravenh cocircng
133
ty hợp vốn đơn giản thigrave sẽ goacutep phần khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn nhagraven rỗi của dacircn
chuacuteng để nguồn vốn đoacute tham gia vagraveo lƣu thocircng thƣơng mại Đặc biệt trong giai
đoạn hiện tại vagrave lacircu dagravei sự goacutep mặt của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven tạo điều kiện
cho caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với
khả năng của họ
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Xeacutet về mặt kết cấu chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của higravenh thức becircn
trong (cấu truacutec higravenh thức) của phaacutep luật [mục 241] Giữa chế định phaacutep luật vagrave caacutec
bộ phận khaacutec của phaacutep luật nhƣ hệ thống phaacutep luật quốc gia ngagravenh luật quy phạm
phaacutep luậthellip luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ Nhƣ vậy việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vẫn phải nằm trong hoạt động xacircy dựng
văn bản quy phạm phaacutep luật noacutei chung Hay noacutei caacutech khaacutec việc xacircy dựng bất kỳ
một chế định phaacutep luật nagraveo cũng khocircng nằm ngoagravei caacutec nguyecircn tắc chung của hoạt
động xacircy dựng phaacutep luật Theo Điều 3 của Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm
phaacutep luật 2008 những nguyecircn tắc cơ bản của việc xacircy dựng vagrave ban hagravenh một văn
bản quy phạm phaacutep luật ldquo1 Bảo đảm tiacutenh hợp hiến hợp phaacutep vagrave tiacutenh thống nhất
của văn bản quy phạm phaacutep luật trong hệ thống phaacutep luật 2 Tuacircn thủ thẩm quyền
higravenh thức trigravenh tự thủ tục xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật 3 Bảo
đảm tiacutenh cocircng khai trong quaacute trigravenh xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep
luật trừ trường hợp văn bản quy phạm phaacutep luật coacute nội dung thuộc biacute mật nhagrave
nước bảo đảm tiacutenh minh bạch trong caacutec quy định của văn bản quy phạm phaacutep luật
4 Bảo đảm tiacutenh khả thi của văn bản quy phạm phaacutep luật 5 Khocircng lagravem cản trở việc
thực hiện điều ước quốc tế magrave Cộng hogravea xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo
Về cơ bản việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam đƣơng nhiecircn sẽ phải tuacircn thủ triệt để yecircu cầu của caacutec nguyecircn tắc phaacutep
định Mặt khaacutec một số nguyecircn tắc rất quan trọng cần nghiecircn cứu trong quaacute trigravenh
xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
4131 Nguyecircn tắc khoa học
134
Nội dung của nguyecircn tắc nagravey chiacutenh lagrave ldquoyecircu cầu việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật phải đƣợc tiến hagravenh trecircn cơ sở lyacute luận vagrave thực tiễn vững chắc nội dung vagrave
higravenh thức của hệ thống phaacutep luật coacute tiacutenh khoa học cao Muốn vậy Nhagrave nƣớc phải
thƣờng xuyecircn tổ chức tốt việc nghiecircn cứu lyacute luận vagrave thực tiễn nhằm xacircy dựng luận
cứ khoa học cho việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luậthellip thƣờng xuyecircn
cải tiến kỹ thuật xacircy dựng phaacutep luật để kết cấu higravenh thức trong mỗi chế định phaacutep
luật văn bản quy phạm phaacutep luật ngagravey cagraveng chặt chẽ hợp lyacute locircgiacutec hơn ngocircn ngữ
phaacutep lyacute ngagravey cagraveng cocirc đọng ngắn gọn rotilde ragraveng cụ thể vagrave dễ hiểu hơnrdquo [40 tr 215]
Coacute thể noacutei hoạt động xacircy dựng phaacutep luật luocircn lagrave hoạt động mang tiacutenh khoa
học sacircu sắc Bởi lẽ tiacutenh khoa học sẽ đảm bảo cho việc xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật coacute chất lƣợng tốt Thocircng qua những nhận thức phaacuten đoaacuten phacircn
tiacutech về bản chất hiện thực khaacutech quan của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ đƣợc nhagrave
lagravem luật tổng hợp hệ thống lại Từ đoacute xacircy dựng thagravenh những quy định phaacutep luật
chặt chẽ chi tiết locircgiacutec vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản
4132 Nguyecircn tắc dacircn chủ
Trecircn tinh thần của Điều 2 Hiến phaacutep 2013 thigrave mọi cocircng việc noacutei chung của
Nhagrave nƣớc magrave trong đoacute bao hagravem cả hoạt động xacircy dựng phaacutep luật đều cần coacute sự
tham gia kiểm tra vagrave giaacutem saacutet của nhacircn dacircn
Nguyecircn tắc nagravey đogravei hỏi ldquophải thu huacutet mọi tầng lớp nhacircn dacircn vagraveo quaacute trigravenh
xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật tổ chức tốt việc lấy yacute kiến đoacuteng goacutep của
nhacircn dacircn vagraveo dự thảo văn bản quy phạm phaacutep luật quan trọnghelliprdquo [40 tr 214 - 215]
Nhƣ vậy để đảm bảo việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản hiệu quả vagrave đồng thời cograven tuacircn thủ triệt để nguyecircn tắc nagravey thigrave Nhagrave nƣớc phải
khocircng ngừng mở rộng dacircn chủ Mặt khaacutec caacutec cơ quan nhagrave nƣớc phải thực sự chuacute yacute
lắng nghe caacutec yacute kiến xacircy dựng đoacuteng goacutep của nhacircn dacircn vagrave tạo điều kiện cho nhacircn
dacircn cugraveng tham gia Nguyecircn tắc dacircn chủ phải đƣợc quaacuten triệt trong tất cả caacutec khacircu
của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
135
4133 Nguyecircn tắc đảm bảo bigravenh đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh giữa caacutec
thagravenh phần kinh tế vagrave giữa caacutec chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
Kinh tế thị trƣờng lagrave một nền kinh tế hoạt động theo nguyecircn tắc tự do kinh
tế Điều đoacute coacute nghĩa mọi chủ thể kinh doanh đều coacute quyền tự do kinh doanh tự do
saacuteng tạo vagrave tự do tigravem kiếm mở rộng thị trƣờnghellip Nền kinh tế thị trƣờng cograven đogravei hỏi
sự tồn tại của caacutec chủ thể kinh tế dƣới nhiều higravenh thức sở hữu khaacutec nhau Bởi vigrave về
bản chất kinh tế thị trƣờng coacute cấu truacutec đa sở hữu Caacutec chủ thể kinh tế coacute quyền tự
chủ trong việc quyết định ldquosản xuất cho ai sản xuất caacutei gigrave vagrave sản xuất nhƣ thế nagraveordquo
Năm 1776 nhagrave kinh tế học Adam Smith đƣa ra học thuyết ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo
Theo đoacute ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo lagrave ldquonhững quy luật kinh tế khaacutech quanhellip vagrave nền kinh tế
phải phaacutet triển trecircn cơ sở tự do kinh tế tự do mậu dịchhellip Nhagrave nƣớc khocircng can thiệp
vagraveo kinh tếrdquo [56 tr 24-25] Đacircy lagrave một trong những căn cứ khởi nguồn cho sự phaacutet
triển của nền kinh tế thị trƣờng hiện đại (kinh tế thị trƣờng tồn tại dựa trecircn cơ sở
nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng) Tuy nhiecircn thực tế lại cho thấy nhiều khi caacutec
chủ thể kinh tế đatilde vƣợt quaacute xa chuẩn mực tự do kinh tế khi tranh giagravenh thị phần
đồng thời lagravem biến tƣớng nền kinh tế thị trƣờng Mặc dugrave coacute thể lagrave những hagravenh vi
cạnh tranh nhƣng phải nhigraven nhận đoacute lagrave những hagravenh vi cạnh tranh khocircng lagravenh mạnh
vagrave lagravem ảnh hƣởng đến nền kinh tế Thời gian sau đoacute khắc phục caacutec khuyết tật của
kinh tế thị trƣờng John Maynard Keynes khẳng định ldquosự cần thiết coacute sự can thiệp
của Nhagrave nƣớc vagraveo caacutec hoạt động kinh tếrdquo [56 tr 25] Qua đoacute cho thấy kinh tế thị
trƣờng coacute nhiều điểm saacuteng nhƣng cũng mang lại nhiều hệ quả khocircng tốt Ngoagravei ra
vai trograve điều tiết của nhagrave nƣớc lagrave vocirc cugraveng quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng
Vigrave vậy đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam trong thời gian tới cần quaacuten triệt quan điểm khaacutech quan bigravenh
đẳng cạnh tranh một caacutech lagravenh mạnh giữa caacutec loại higravenh doanh nghiệp trong nền
kinh tế thị trƣờng vagrave luocircn cần đặt dƣới sự quản lyacute của nhagrave nƣớc Coacute thể do chịu ảnh
hƣởng của nhiều điều kiện khaacutec nhau necircn mocirci trƣờng kinh doanh của từng địa
phƣơng vugraveng miền hay thậm chiacute trong từng khu vực cũng rất khaacutec nhau Hoặc bản
thacircn caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể coacute nhagrave đầu tƣ hứng thuacute với loại higravenh cocircng ty nagravey
136
nhƣng lại khocircng thiacutech loại higravenh cocircng ty khaacutec vagrave ngƣợc lại Nhƣng đatilde hoạt động
trong nền kinh tế thị trƣờng thigrave về nguyecircn tắc caacutec nhagrave đầu tƣ phải coacute quyền tự do
chọn lựa những loại higravenh doanh nghiệp magrave migravenh mong muốn Vigrave thế đối với nhagrave
lagravem luật necircn nhigraven nhận theo hƣớng chung tổng quaacutet Nghĩa lagrave việc xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ tạo thecircm một loại higravenh cocircng ty vagraveo
trong hệ thống doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam Caacutec nhagrave đầu tƣ nhagrave kinh
doanh sẽ coacute thecircm một lựa chọn trong thực đơn magrave họ coacute thể chọn lựa Coacute thể trong
số caacutec nhagrave đầu tƣ sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ thiacutech thuacute với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản Khi nhigraven nhận theo hƣớng tiacutech cực thigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại Việt Nam Quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp cograven phản aacutenh một nền kinh tế thị trƣờng với đa dạng
caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ
Sau nagravey dƣới sự kiểm soaacutet của nhagrave nƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bigravenh
đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh với caacutec cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp danhhellip nhờ đoacute sẽ goacutep phần đaacutep ứng nhu cầu
của nhagrave đầu tƣ vagrave mang lại nguồn đoacuteng goacutep khocircng nhỏ cho nền kinh tế
4134 Nguyecircn tắc hội nhập quốc tế
Toagraven cầu hoacutea hội nhập quốc tế đatilde vagrave đang diễn ra ngagravey cagraveng socirci động đồng
thời noacute cũng lagravem higravenh thagravenh sự liecircn kết hợp taacutec gắn boacute mật thiết vagrave thậm chiacute phụ
thuộc lẫn nhau giữa caacutec quốc gia Khi tham gia WTO hoặc ASEAN APEC
ASEMhellip buộc phaacutep luật Việt Nam phải coacute sự hogravea đồng cả về nội dung vagrave higravenh thức
với phaacutep luật quốc tế Vigrave vậy việc xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam cũng
nhƣ xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng cograven cần
thiết phải tuacircn theo caacutec nguyecircn tắc của phaacutep luật quốc tế
Nghiecircn cứu caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế của WTO cho thấy đacircy lagrave
ldquonhững nguyecircn tắc của nền tảng của hệ thống thƣơng mại đa phƣơngrdquo Trong đoacute
caacutec nguyecircn tắc nhƣ ldquonguyecircn tắc thƣơng mại magrave khocircng phacircn biệt đối xử (bao gồm
nguyecircn tắc tối huệ quốc bdquoMFN - Most Favoured Nation‟ vagrave nguyecircn tắc đối xử quốc
gia bdquoNT - National Treatment‟) nguyecircn tắc thuacutec đẩy cạnh tranh lagravenh mạnh nguyecircn
137
tắc khuyến khiacutech phaacutet triển vagrave cải caacutech kinh tếhelliprdquo [165] Hiện nay rất nhiều quốc
gia trecircn thế giới tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc nagravey Vigrave vậy trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam cần phải coacute sự
xem xeacutet kỹ lƣỡng caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế trecircn Tuy nhiecircn liecircn quan trực
tiếp đến quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt
Nam coacute lẽ caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế dƣới đacircy mới lagrave caacutec nguyecircn tắc mang
tiacutenh quyết định đến hiệu quả vagrave chất lƣợng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Nguyecircn tắc bigravenh đẳng trong đầu tư
Hiện nay tất cả caacutec loại higravenh doanh nghiệp đều phải hoạt động dƣới sự điều
chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu so với trƣớc đacircy caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc
ngoagravei phải hoạt động theo luật Đầu tƣ nƣớc ngoagravei tại Việt Nam thigrave nay về nguyecircn
tắc họ cũng đƣợc quyền lựa chọn một loại higravenh doanh nghiệp trong hệ thống phaacutep
luật doanh nghiệp của Việt Nam Nhƣ vậy coacute thể nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei đatilde
quen thuộc với cocircng ty hợp danh hữu hạn tại caacutec quốc gia của họ Vigrave thế khi lagravem ăn
tại Việt Nam coacute thể caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei vẫn mong muốn kinh doanh một mocirc
higravenh cocircng ty coacute nhiều điểm giống với loại higravenh chủ thể kinh doanh vốn dĩ rất quen
thuộc vagrave thuận tiện đối với họ Bởi vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản cần phải đảm bảo sự bigravenh đẳng giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec hoặc khocircng phacircn biệt đối xử giữa nhagrave đầu tƣ Việt Nam
với nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei khi họ lựa chọn loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc cugraveng coacute lợi trong hợp taacutec quốc tế
Caacutec mối quan hệ đối ngoại thƣờng đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở nguyecircn tắc
nagravey Hơn nữa noacute cograven coacute vai trograve đảm bảo duy trigrave phaacutet triển caacutec mối quan hệ lacircu dagravei
giữa caacutec nƣớc hoặc giữa caacutec nhagrave đầu tƣ Đacircy lagrave vấn đề quan trọng cần xem xeacutet
trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
(iii) Nguyecircn tắc aacutep dụng phaacutep luật điều ước vagrave thocircng lệ quốc tế magrave Việt
Nam lagrave thagravenh viecircn
Nguyecircn tắc nagravey biểu hiện ldquocaacutec quy định của phaacutep luật đƣợc ban hagravenh phải
phugrave hợp với caacutec điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam đatilde kyacute kết hoặc tham gia với phaacutep
138
luật của caacutec quốc gia coacute quan hệ hợp taacutec với Việt Nam Caacutec quy định hay văn bản
quy phạm phaacutep luật magrave Nhagrave nƣớc ban hagravenh khocircng đƣợc lagravem cản trở việc thực hiện
điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo [38 tr 24-25]
Trong giai đoạn hội nhập quốc tế phaacutep luật của từng quốc gia thƣờng luocircn
coacute mối liecircn hệ hogravea đồng với phaacutep luật của nhiều quốc gia khaacutec Vigrave vậy phaacutep luật
Việt Nam cần thiết phải coacute sự tƣơng đồng hay hagravei hogravea với phaacutep luật quốc tế
4135 Nguyecircn tắc bảo đảm sự hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lượng xatilde hội
trong việc xacircy dựng phaacutep luật
Đảm bảo hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lƣợng caacutec ngagravenh caacutec nhoacutem tập thể
cũng nhƣ của mỗi caacute nhacircnhellip coacute yacute nghĩa rất lớn đối với việc thực hiện phaacutep luật Vigrave
vậy cơ chế xacircy dựng phaacutep luật phải hoạt động khaacutech quan hơn Qua đoacute lagravem giảm
những xung đột về mặt lợi iacutech của caacutec nhoacutem trong xatilde hội Cụ thể ldquoKhi xacircy dựng
phaacutep luật đogravei hỏi phải cacircn nhắc đƣợc caacutec loại lợi iacutech của tất cả những đối tƣợng
đƣợc văn bản phaacutep luật điều chỉnh Do vậy quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật phải đảm
bảo sự hagravei hogravea lợi iacutech caacutec lực lƣợng khaacutec nhau trong xatilde hội (sao cho coacute thể chấp
nhận đƣợc)rdquo [38 tr 23]
Toacutem lại đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam để coacute thể xacircy dựng tốt chế định nagravey cần thiết phải coacute sự tuacircn thủ
chặt chẽ caacutec nguyecircn tắc trecircn
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản từ phaacutep luật một số
quốc gia khaacutec phaacutep luật Việt Nam thời kỳ trƣớc đacircy vagrave caacutec quy định của Luật
Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay luận aacuten đề xuất một mocirc higravenh dự
thảo của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave hợp với caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mocirc higravenh dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điềuhellip Cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute
139
a) Phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại caacutec thagravenh viecircn
khaacutec lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ vagrave caacutec
nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2 Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tư caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey được cấp Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng được phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại
Giải thiacutech
Necircn đặt tecircn lagrave ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo để khỏi bị nhầm lẫn với ldquothagravenh viecircn
hợp danhrdquo của cocircng ty hợp danh
Đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo vagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốnrdquo đều
coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn hoặc caacutec tổ chức
Necircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn
Tinh thần chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten
Điềuhellip Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 131 Luật Doanh nghiệp 2005)
Necircn chăng quy định rotilde thời hạn goacutep vốn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn (viacute dụ khoản 1 Điều 80 quy định về nghĩa vụ của cổ đocircng phổ thocircng
trong cocircng ty cổ phần phải thanh toaacuten đủ số cổ phần cam kết mua trong thời hạn 90
ngagravey) Bởi lẽ nếu nhƣ thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ số vốn cam kết thigrave coacute thể
họ sẽ bị khai trừ khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 3
Điều 131) Cograven thagravenh viecircn hợp danh thigrave chỉ bị coi lagrave gacircy thiệt hại vagrave chỉ phải chịu
traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại (khoản 2 Điều 131) mặc dugrave thagravenh viecircn hợp danh
phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn Nhƣng nếu nhƣ coacute thagravenh viecircn hợp danh cứ cố tigravenh
tracircy ỳ khocircng goacutep thigrave cần phải coacute quy định rotilde ragraveng hơn (theo quy định tại điểm a
khoản 3 Điều 138 thagravenh viecircn hợp danh chỉ bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec
140
trƣờng hợp ldquoKhocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn như đatilde cam kết sau
khi cocircng ty đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hairdquo vagrave một quy định rất chung chung tại điểm d
ldquoKhocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danhrdquo) Mặt khaacutec điểm a
khoản 3 Điều 138 lại coacute vẻ macircu thuẫn với khoản 2 Điều 139 về tiếp nhận thagravenh
viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam
kết goacutep vagraveo cocircng ty trong thời hạn mười lăm ngagravey kể từ ngagravey được chấp thuậnrdquo
Vậy thigrave giữa thagravenh viecircn hợp danh ban đầu (thagravenh viecircn cũ - caacutec saacuteng lập viecircn) với
caacutec thagravenh viecircn hợp danh mới (tham gia sau khi cocircng ty đƣợc thagravenh lập) lại coacute sự
khaacutec nhau về nghĩa vụ goacutep vốn trong khi tƣ caacutech phaacutep lyacute của những ngƣời nagravey luocircn
giống nhau Ngoagravei ra cần quy định rotilde tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn hợp danh lagrave
dạng vật chất (tiền của) hoặc tagravei sản phi vật chất (uy tiacuten cocircng sức kinh nghiệmhellip)
Điềuhellip Tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 133 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn nhận vốn lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec
2 Tất cả thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh
viecircn để thảo luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty
(khoản 2 3 4 vagrave 5 căn cứ quy định tại Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Necircn duy trigrave quy định tất cả caacutec thagravenh viecircn (thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn) đều tham gia vagraveo Hội đồng thagravenh viecircn
Điềuhellip Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005)
141
Điềuhellip Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nếu cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn nhận vốn đoacute coacute quyền
đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của
cocircng ty Cograven nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave tất cả caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đều coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh
doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn nhận vốn trong thực
hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với becircn thứ ba khi
người đoacute được biết về hạn chế đoacute
Caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tham gia vagraveo
điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của cocircng ty
(khoản 2 3 vagrave 4 căn cứ quy định tại Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Quy định tại nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật thời kỳ trƣớc tại Việt Nam chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện theo phaacutep luật
cho cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền quản lyacute điều hagravenh caacutec
cocircng việc hagraveng ngagravey vagrave đại diện theo phaacutep luật cho cocircng ty Cần lƣu yacute nhƣ đatilde phacircn
tiacutech [mục 342] cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tồn tại chỉ với một thagravenh viecircn lagrave
thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một (hoặc một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec
cũng coacute thể cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute nhiều hơn một thagravenh viecircn nhận vốn cộng
với (một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Tuy vậy nguyecircn tắc phaacutep định chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn mới lagrave những ngƣời trực tiếp quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc hagraveng ngagravey
vagrave lagravem đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven về nguyecircn tắc
caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep quản lyacute điều hagravenh cocircng ty vagrave lagravem đại diện
theo phaacutep luật Thực tế tại điểm b khoản 2 Điều 140 quy định về nghĩa vụ của
thagravenh viecircn goacutep vốn ldquoKhocircng được tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh
cocircng việc kinh doanh nhacircn danh cocircng tyrdquo Necircn chăng chuyển quy định tại điểm b
khoản 2 Điều 140 vagraveo trong quy định tại Điều luật về ldquođiều hagravenh kinh doanh của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo thigrave sẽ rotilde ragraveng vagrave khoa học hơn Quyền hạn cụ thể của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ đƣợc phacircn tiacutech tại điều becircn dƣới
142
Điềuhellip Chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005)
Về cơ bản nhƣ đatilde trigravenh bagravey thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn khocircng phải lagrave những
đối tƣợng chịu traacutech nhiệm chiacutenh thức tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Vai trograve của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty để hƣởng lợi
nhuận tỷ lệ với số vốn goacutep Tuy nhiecircn đối với cocircng ty khocircng thể noacutei rằng thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng coacute vai trograve gigrave ngoagravei số vốn goacutep của họ Đồng thời cograven để bảo vệ
quyền lợi cho caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn họ cũng phải coacute quyền tham gia một caacutech
ldquohạn chếrdquo vagraveo việc quản trị điều hagravenh của cocircng ty Quyền tham gia của thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn chỉ necircn giới hạn trong phạm vi ldquoTham gia họp thảo luận vagrave biểu
quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ
sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng
ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave
nghĩa vụ của họhellip (Điều 1401a)rdquo Những vấn đề đại diện hoặc kinh doanh của
cocircng ty sẽ khocircng thuộc phạm vi thẩm quyền của thagravenh viecircn goacutep vốn
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản
Chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một bộ phận của hệ thống
phaacutep luật về caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei riecircng vagrave cograven lagrave một phần của hệ thống phaacutep
luật Việt Nam noacutei chung Vigrave vậy việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
luocircn nằm trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật tại Việt Nam Theo đoacute quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc chủ
trƣơng đƣờng lối vagrave caacutec giai đoạn của hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
Tuy nhiecircn xacircy dựng phaacutep luật lagrave một phạm trugrave rất phức tạp vigrave bao gồm trong
đoacute rất nhiều quaacute trigravenh cocircng đoạn khaacutec nhau Trong phạm vi nghiecircn cứu giới hạn
143
luận aacuten necircu ra một số điểm chiacutenh của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave qua đoacute đƣa ra một số kiến nghị đoacuteng goacutep
Hiện nay caacutech thức chủ yếu đối với việc xacircy dựng phaacutep luật của Nhagrave nƣớc
lagrave tập trung vagraveo ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhagrave nƣớc cũng đatilde ban
hagravenh nhiều đạo luật để quy định chặt chẽ caacutec vấn đề nội dung thủ tục thẩm quyền
của caacutec cơ quan xacircy dựng vagrave ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Ngay cả higravenh
thức tecircn gọi của caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật cũng đƣợc quy định rất chặt chẽ
Trƣớc khi xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đoacute cograven lagrave một quaacute trigravenh
chi tiết của nhiều giai đoạn vagrave luocircn coacute sự tham gia phacircn cocircng traacutech nhiệm của
nhiều cơ quan ban ngagravenh khaacutec nhau Tổng quan quy trigravenh lagravem luật hiện nay nhƣ
sau ldquonhiều chủ thể coacute quyền saacuteng kiến lập phaacutep bao gồm Chủ tịch nƣớc Uỷ ban
Thƣờng vụ Quốc hội Hội đồng Dacircn tộc Chiacutenh phủhellip Đại biểu Quốc hội coacute quyền
trigravenh dự aacuten luật vagrave kiến nghị về dự aacuten luật Tuy vậy quy trigravenh lagravem luật hiện nay đatilde
đƣợc luật hoaacute toagraven bộ vagrave tiến hagravenh theo chƣơng trigravenh kế hoạch Việc xacircy dựng dự
aacuten luật phaacutep lệnh chỉ chiacutenh thức khởi động khi coacute Ban soạn thảo đƣợc Chiacutenh phủ
Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội hay chủ thể khaacutec thagravenh lập căn cứ vagraveo Chƣơng trigravenh
xacircy dựng luật phaacutep lệnh do Quốc hội xem xeacutet quyết định Điều nagravey cũng coacute nghĩa
lagrave khi cần sửa đổi những điều khoản cụ thể của một văn bản nagraveo đoacute thigrave nhất thiết
phải khởi động ngay từ đầu quy trigravenh đề xuất để đƣa vấn đề vagraveo Chƣơng trigravenh rồi
mới thagravenh lập Ban soạn thảo vagrave tổ chức soạn thảo dự aacutenrdquo [59 tr 41]
Nhƣ vậy để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đạt hiệu quả cần tiến hagravenh caacutec giải phaacutep sau
(1) Caacutec giải phaacutep đối với từng giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật 2008 quy định một số giai
đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung Căn cứ theo caacutec quy định nagravey coacute
thể chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc xacircy dựng cugraveng luacutec với nhiều
chế định phaacutep luật về những loại higravenh cocircng ty khaacutec Trong phạm vi nghiecircn cứu
144
luận aacuten chỉ tập trung vagraveo những giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Giai đoạn tiền chuẩn bị dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản lagrave giai đoạn đầu tiecircn của quy trigravenh xacircy dựng luật noacutei chung vagrave xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng Đacircy lagrave giai đoạn coacute
tầm quan trọng rất lớn vigrave noacute coacute liecircn quan vagrave ảnh hƣởng chặt chẽ lecircn caacutec giai đoạn
cograven lại của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại giai đoạn nagravey caacutec nhagrave lagravem luật phải nhận thức nắm bắt đƣợc những nhu
cầu bức thiết của xatilde hội (nhu cầu từ hoạt động kinh doanh) Thực tiễn kinh doanh
nhiều năm qua cho thấy mocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chỉ phugrave hợp với caacutec
cocircng ty coacute quy mocirc nhỏ vagrave giữa những ngƣời kinh doanh vẫn thƣờng đogravei hỏi phải coacute
caacutec mối quan hệ thacircn thiết Khi phacircn tiacutech caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave đacircy chiacutenh lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave khaacute phugrave hợp
gần gũi với tầng lớp thƣơng nhacircn vagrave mocirci trƣờng kinh doanh tại Việt Nam Nhƣ vậy
trecircn cơ sở từ những nhu cầu bức thiết của giới kinh doanh hiện nay đogravei hỏi caacutec cơ
quan Nhagrave nƣớc necircn tiến hagravenh điều tra nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản để
rồi xacircy dựng thagravenh phaacutep luật
(ii) Giai đoạn chuẩn bị dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng dự aacuten luật lagrave khacircu quan trọng nhất trong việc
phaacutep điển hoacutea vagrave mang tiacutenh quyết định đối với nội dung của caacutec đạo luậtrdquo [21 tr
302] Giai đoạn nagravey caacutec tổ chức coacute traacutech nhiệm soạn thảo phải tiến hagravenh caacutec hoạt
động cần thiết để soạn thảo chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy
nhiecircn trƣớc vagrave trong quaacute trigravenh soạn thảo cơ quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo rất cần
lấy yacute kiến đoacuteng goacutep từ caacutec tổ chức caacute nhacircn caacutec nhagrave khoa học chuyecircn gia phaacutep
lyacutehellip Bởi lẽ noacute thể hiện tiacutenh dacircn chủ rộng ratildei vagrave cograven lagrave sự bổ sung quan trọng cần
thiết Vigrave thocircng thƣờng những đối tƣợng tham gia goacutep yacute đều lagrave những ngƣời đatilde coacute
nhiều kinh nghiệm thực tiễn hoặc coacute chuyecircn mocircn hiểu biết cao Cograven với những
nhagrave kinh doanhhellip coacute thể họ sẽ sử dụng mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản để kinh
145
doanh sau đoacute Bởi vậy rất cần thiết tạo cơ hội để cho những chủ thể trecircn coacute thể bagravey
tỏ quan điểm yacute kiến hoặc caacutec kỳ vọng của họ đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản Cơ quan soạn thảo necircn tiến hagravenh tổ chức caacutec buổi hội thảo hay caacutec buổi
thảo luận cocircng khai hoặc coacute thể lấy yacute kiến đoacuteng goacutep bằng higravenh thức văn bản e-
mailhellip vagraveo dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với việc xacircy dựng caacutec chế định phaacutep luật về hocircn nhacircn gia đigravenh thừa
kế lao độnghellip đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave ngoagravei những nguồn tƣ liệu trong nƣớc cơ quan soạn thảo rất cần coacute sự tigravem
hiểu nghiecircn cứu phaacutep luật của nƣớc ngoagravei Bởi vigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute
lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời vagrave tồn tại phổ biến trong hệ thống phaacutep luật của nhiều
quốc gia Hiện nay một số nƣớc coacute hệ thống phaacutep luật cocircng ty tiecircn tiến hiện đại
nhƣ Phaacutep Đức Hoa Kỳ Anhhellip vẫn đang quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Từ lacircu hệ thống phaacutep luật của caacutec quốc gia nagravey đatilde đƣợc coi lagrave khuocircn mẫu
để một số quốc gia khaacutec aacutep dụng vagrave học hỏi theo Cơ quan soạn thảo necircn mời caacutec
chuyecircn gia phaacutep lyacute coacute tiếng ở nƣớc ngoagravei cugraveng tham gia hoặc mời họ goacutep yacute cho dự
thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam Sự đoacuteng
goacutep của những chuyecircn gia phaacutep lyacute nƣớc ngoagravei sẽ giuacutep cho dự thảo chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam trở necircn đầy đủ vagrave hoagraven thiện hơn
(iii) Giai đoạn thẩm tra dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản đối với caacutec dự aacuten xacircy dựng ban hagravenh những văn bản quy phạm phaacutep
luật quan trọng luocircn đogravei hỏi caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thẩm tra dự thảo văn bản
trƣớc khi trigravenh caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh Một số nội dung thẩm tra nhƣ
ldquo1 Phạm vi đối tượng điều chỉnh của văn bản 2 Nội dung của dự thảo văn bản vagrave
những vấn đề coacute yacute kiến khaacutec nhau 3 Sự phugrave hợp của nội dung dự thảo văn bản với
đường lối chủ trương chiacutenh saacutech của Đảng với Hiến phaacutep phaacutep luật vagrave tiacutenh
thống nhất của dự thảo văn bản với hệ thống phaacutep luật 4 Tiacutenh khả thi của caacutec quy
định trong dự thảo văn bảnrdquo [81 Điều 43]
146
Với dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn coacute
sự thẩm tra kỹ lƣỡng trƣớc khi trigravenh dự thảo cho caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban
hagravenh xem xeacutet thocircng qua Coacute nhƣ vậy mới đảm bảo dự thảo chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản thật sự chặt chẽ coacute chất lƣợng cao
(iv) Giai đoạn thảo luận tiếp thu chỉnh lyacute vagrave thocircng qua dự thảo chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh sẽ tiến
hagravenh nghiecircn cứu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc cơ
quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo đệ trigravenh lecircn Trong giai đoạn nagravey caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh hoặc cơ quan soạn thảo vẫn necircn lắng nghe vagrave tiếp thu yacute kiến
đoacuteng goacutep từ caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute cả trong vagrave ngoagravei nƣớc hay từ caacutec nhagrave kinh
doanhhellip để kịp thời bổ sung vagrave hoagraven thiện hơn những quy định của chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Dự thảo chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng
necircn đƣợc cocircng khai trecircn caacutec phƣơng tiện thocircng tin truyền thocircng để lấy thecircm yacute kiến
đoacuteng goacutep của đocircng đảo nhacircn dacircn hay của những ngƣời coacute quan tacircm đến dự thảo
Trong quaacute trigravenh thảo luận tiếp thu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp
vốn đơn giản necircn mời nhiều caacute nhacircn tổ chức coacute caacutec yacute kiến quan điểm khaacutec nhau
tham gia để thảo luận một caacutech thẳng thắn cocircng khai Đồng thời caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh vagrave cơ quan soạn thảo necircn cầu thị tiếp thu caacutec yacute kiến vagrave
nghiecircm tuacutec sửa chữa những thiếu soacutet hạn chế
(v) Giai đoạn cocircng bố vagrave đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực thi hagravenh lagrave giai đoạn cuối cugraveng của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Giai đoạn nagravey thƣờng bao gồm hai cocircng
đoạn cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
vagrave chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hiệu lực
Cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
ldquotraacutech nhiệm sẽ đƣợc giao cho những ngƣời đứng đầu caacutec cơ quan coacute thẩm quyền
ban hagravenh văn bản phaacutep luật nhƣ Chủ tịch Quốc hội Chủ tịch Ủy ban nhacircn dacircnhellip
147
Đối với luật nghị quyết của Quốc hội phaacutep lệnh nghị quyết của Ủy ban thƣờng vụ
Quốc hội thigrave Chủ tịch nƣớc ban hagravenh lệnh để cocircng bốrdquo [38 tr 33]
Chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực ldquođể caacutec quy định của văn bản luật đi vagraveo thực tế vagrave phaacutet huy
đƣợc hiệu quả mong muốn thigrave đogravei hỏi sự phụ thuộc khaacute nhiều vagraveo caacutec văn bản quy
định chi tiết Nhƣ vậy becircn cạnh việc xacircy dựng văn bản phaacutep luật caacutec cơ quan nhagrave
nƣớc coacute thẩm quyền phải xacircy dựng thecircm caacutec văn bản quy định chi tiếtrdquo [38 tr 33]
Toacutem lại để coacute thể đƣợc quy định trong Luật Doanh nghiệp chế định phaacutep
luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng
phaacutep luật necircu trecircn Sự quy định chặt chẽ về trigravenh tự caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagravem giảm thiểu những khiếm khuyết
thiếu soacutet vagrave nacircng cao hiệu quả chất lƣợng sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Caacutec giải phaacutep bảo đảm tiacutenh thống nhất trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hiện hagravenh luocircn tồn tại những
khiếm khuyết truyền thống nhƣ thiếu tiacutenh toagraven diện tiacutenh đồng bộ thống nhấthellip
Những hạn chế đoacute lagravem cho Việt Nam khocircng thể coacute một mocirci trƣờng phaacutep lyacute về
doanh nghiệp an toagraven tin cậy magrave traacutei lại rất dễ phaacutet sinh caacutec macircu thuẫn bất cập dẫn
đến việc caacutec quy định của phaacutep luật về caacutec loại higravenh doanh nghiệp sau khi đƣợc ban
hagravenh đều tỏ ra keacutem hiệu quả thực tế
Để traacutenh tigravenh trạng trecircn trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cần quaacuten triệt tƣ tƣởng đảm bảo tiacutenh tối cao của
Hiến phaacutep Việc lagravem nagravey cograven xuất phaacutet trecircn cơ sở ldquoHiến phaacutep lagrave luật cơ bản của
nước Cộng hoagrave xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất Mọi văn
bản phaacutep luật khaacutec phải phugrave hợp với Hiến phaacuteprdquo (Điều 119 Hiến phaacutep 2013)
Hiến phaacutep lagrave văn bản phaacutep luật coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất bởi vigrave bản thacircn Hiến
phaacutep ghi nhận những nguyecircn tắc đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng Nhagrave nƣớc vagrave của
toagraven thể nhacircn dacircn Hiến phaacutep cograven lagrave cơ sở của tất cả caacutec ngagravenh luật khaacutec Nhƣ vậy
148
việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải dựa trecircn tinh thần
của Hiến phaacutep Qua đoacute mới bảo đảm đƣợc trật tự thống nhất của phaacutep luật vagrave đảm
bảo hiệu quả thực thi của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản traacutenh sự
chồng cheacuteo macircu thuẫn với caacutec văn bản phaacutep luật khaacutec
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
Theo quy định của Hiến phaacutep 2013 thigrave Quốc hội coacute nhiệm vụ vagrave quyền hạn
lagravem Hiến phaacutep vagrave sửa đổi Hiến phaacutep lagravem luật vagrave sửa đổi luật (Điều 70) Nhƣ vậy
Quốc hội lagrave cơ quan duy nhất coacute quyền lagravem luật của Việt Nam Điều nagravey bởi lẽ
Quốc hội lagrave cơ quan quyền lực nhagrave nƣớc cao nhất Vigrave thế để thực hiện nhiệm vụ vagrave
quyền hạn của migravenh Quốc hội coacute thể đảm nhiệm cả những cocircng việc thuộc cocircng
đoạn của Chiacutenh phủ trong quaacute trigravenh xacircy dựng necircn một văn bản quy phạm phaacutep luật
Để coacute thể xacircy dựng tốt những đạo luật quan trọng nhƣ xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đogravei hỏi Quốc hội phải thƣờng xuyecircn nắm
bắt tigravenh higravenh thực tiễn kinh doanh Bởi lẽ thực tiễn kinh doanh lagrave sự vận động phaacutet
triển vagrave biến động khocircng ngừng Nhƣ vậy luocircn cần coacute sự phối hợp của nhiều cơ
quan ban ngagravenh trong việc phacircn tiacutech khảo saacutet mocirci trƣờng kinh doanh để từ đoacute đề
xuất vagrave xacircy dựng caacutec điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mặt khaacutec nhiệm vụ đối với cơ quan hagravenh phaacutep lagrave phải coacute traacutech nhiệm phacircn
tiacutech điều tra caacutec nhu cầu đogravei hỏi của kinh tế xatilde hội Bởi lẽ phaacutep luật vốn dĩ lagrave sản
phẩm phaacutet sinh từ caacutec đogravei hỏi khaacutech quan của kinh tế xatilde hội Trecircn cơ sở phacircn tiacutech
mocirci trƣờng kinh doanh cơ quan hagravenh phaacutep sẽ đề ra những chiacutenh saacutech phugrave hợp về
cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave đacircy sẽ lagrave tiền đề cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ngoagravei ra đối với cơ quan lập phaacutep becircn cạnh nhiệm vụ xacircy dựng chế định
phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn cần coacute những caacutech thức để kiểm tra phacircn
tiacutech đaacutenh giaacute sự phugrave hợp thiacutech ứng giữa những chiacutenh saacutech lập phaacutep của cơ quan
hagravenh phaacutep với nhu cầu bức thiết của giới doanh nhacircn nhagrave đầu tƣ những ngƣời
mong muốn sử dụng cocircng ty hợp vốn đơn giản tham gia kinh doanh sau nagravey
149
Về vấn đề tuacircn thủ ldquokỹ thuật phaacutep lyacuterdquo trong việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể noacutei để việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute kết quả cao cần đặc biệt quan tacircm đến vấn đề tuacircn thủ theo caacutec yecircu cầu
của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute Bởi nhƣ đatilde khẳng định kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một
phạm trugrave rất phức tạp Kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave caacutec yecircu cầu chuẩn mực đogravei hỏi caacutec
nhagrave lập phaacutep phải vận dụng vagrave tuacircn thủ triệt để trong khi xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật Sau nagravey kết quả thực tiễn của phaacutep luật sẽ phụ thuộc rất nhiều vagraveo
việc coacute tuacircn thủ chặt chẽ caacutec yếu tố của kỹ thuật phaacutep lyacute trong giai đoạn xacircy dựng
phaacutep luật hay khocircng
Việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt Nam
trong giai đoạn hiện nay lagrave một vấn đề khoacute khăn Bởi lẽ ngoagravei sự nghiecircn cứu tigravem
hiểu kỹ lƣỡng về mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến trecircn thế giới cograven cần
phải coacute sự phacircn tiacutech tigravem hiểu caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội cũng nhƣ
truyền thống thƣơng mại hay thoacutei quen tacircm lyacute kinh doanh của ngƣời Việt Sau đoacute
để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản hiệu quả thigrave cần
thiết phải coacute sự saacuteng tạo của caacutec nhagrave lagravem luật Hay noacutei caacutech khaacutec ldquotay nghềrdquo của
caacutec nhagrave lagravem luật sẽ quyết định nội dung higravenh thức vagrave đƣơng nhiecircn cả ldquochất lƣợngrdquo
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Caacutec quy định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đầy đủ chặt chẽ coacute tiacutenh khả thi cao hay thấp đều phụ thuộc vagraveo trigravenh độ chuyecircn
mocircn của caacutec nhagrave lagravem luật
Nhƣ vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn
đơn giản caacutec nhagrave lagravem luật cần thiết tuacircn thủ đầy đủ caacutec yếu tố của khiacutea cạnh ldquokỹ
thuật phaacutep lyacuterdquo Bởi vigrave đoacute chiacutenh lagrave caacutec chuẩn mực bao gồm cả về nội dung lẫn higravenh
thức của bất kỳ hoạt động xacircy dựng văn bản quy phạm phaacutep luật
Coacute thể minh chứng qua một viacute dụ đơn giản về tầm quan trọng của kỹ thuật
phaacutep lyacute trong việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhƣ đatilde phacircn tiacutech
một thagravenh tố quan trọng của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave ldquoCaacutech biểu đạt
bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo
150
[98 tr 408-409] Theo tiecircu chuẩn nagravey nếu phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 Luật
Doanh nghiệp 2005 thigrave caacutech hiểu về cocircng ty hợp danh của nhiều ngƣời sẽ khaacutec
nhau Coacute thể viện dẫn nhiều yếu tố khaacutec để chứng minh đacircy khocircng chỉ lagrave cocircng ty
hợp danh magrave noacute cograven coacute nhiều dấu hiệu của cả cocircng ty hợp vốn đơn giản Quy định
khocircng rotilde ragraveng nhƣng theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo vocirc higravenh chung đatilde gắn cocircng ty hợp
danh với cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Vigrave vậy cần taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng ra caacutec điều chỉnh phaacutep luật chặt chẽ đầy đủ về hai loại
cocircng ty nagravey Phacircn định rotilde ragraveng hai loại cocircng ty cograven thể hiện việc tuacircn thủ đầy đủ vagrave
chặt chẽ caacutec yecircu cầu của kỹ thuật phaacutep lyacute trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute
Thiết nghĩ một hệ thống phaacutep luật tiecircn tiến hiện đại vagrave hiệu quả luocircn coacute sự
chặt chẽ trong mọi quy định Coacute thể chỉ vigrave một quy định khocircng rotilde ragraveng nhƣng lại
mang đến những caacutech hiểu sai lệch hoặc thậm chiacute đi ngƣợc với mục điacutech ban đầu lagrave
điều hết sức hạn chế Từ đoacute cho thấy caacutec đạo luật khi ban hagravenh khocircng thể dẫn đến
nhiều caacutech hiểu khaacutec nhau Vigrave vậy trƣớc khi xacircy dựng một đạo luật bất kỳ luocircn cần
coacute sự nghiecircn cứu vagrave điều tra rất kỹ lƣỡng
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định từ caacutec quốc gia khaacutec hiện
nay ldquophaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới chia hợp danh ra lagravem hai hay ba loại rotilde ragraveng
hợp danh (Partnership) hợp danh hữu hạn (Limited Partnership) vagrave hợp danh cổ
phần (Limited Liability Partnership)rdquo [55 tr 147] Khi so saacutenh với Việt Nam thigrave coacute
thể dễ dagraveng nhận thấy cả Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 đều
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn
cocircng ty hợp danh của Việt Nam đatilde pha trộn cả đặc điểm của hai loại higravenh cocircng ty
kể trecircn Coacute thể noacutei cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp hiện nay lagrave một loại
higravenh cocircng ty rất ldquođặc biệtrdquo nếu so saacutenh với higravenh mẫu truyền thống về cocircng ty hợp
danh tại nhiều quốc gia hay của phaacutep luật thời kỳ trƣớc ở Việt Nam
Hơn một lần luận aacuten đatilde trigravenh bagravey vagrave phacircn tiacutech về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản [phần 211] Coacute lẽ iacutet coacute quốc gia nagraveo phaacutep
151
luật lại quy định theo kiểu gộp cả hai loại higravenh cocircng ty đan xen với nhau để tạo
thagravenh một loại cocircng ty Mặc dugrave dấu vết của sự khocircng rotilde ragraveng đatilde bắt đầu kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave cả Luật Doanh nghiệp sửa
đổi bổ sung năm 2009 Ngay cả hiện nay chuacuteng ta đang tiến hagravenh sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp nhƣng trong lần trigravenh bản dự thảo Luật Doanh nghiệp lecircn Quốc
hội gần đacircy nhất (saacuteng 2652014) thigrave mặc dugrave đatilde bổ sung tới 57 Điều luật mới
nhƣng vẫn khocircng hề coacute sự đả động đến sự taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoSo với Luật Doanh nghiệp 2005
dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) cơ bản giữ nguyecircn cấu truacutecrdquo [147]
Vigrave vậy coacute lẽ cần thiết nhanh choacuteng coacute sự nhigraven nhận lại loại higravenh cocircng ty hợp
danh Thực tiễn quy định của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec vagrave từ sự nghiecircn cứu của
rất nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia trong lĩnh vực khoa học phaacutep lyacute của Việt
Nam cũng đatilde chỉ ra vagrave khẳng định rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp luocircn bao gồm cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi vậy thecircm một lần
nữa luận aacuten nhấn mạnh tới vấn đề phải taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của hai
cocircng ty nagravey Chuacuteng ta coacute thể xacircy dựng một chế định phaacutep luật riecircng biệt về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong Luật Doanh nghiệp để phacircn biệt với cocircng ty hợp danh Điều
nagravey sẽ đƣa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản về đuacuteng với higravenh thức
phaacutep lyacute vốn coacute của chuacuteng
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn
Cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm hai loại higravenh thagravenh viecircn khaacutec nhau về tƣ
caacutech phaacutep lyacute cũng nhƣ vai trograve vagrave ảnh hƣởng tại cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định sự tồn tại của cocircng ty Về bản chất thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn mặc dugrave chuacuteng coacute tecircn gọi khaacutec nhau Cograven vai trograve
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nếu căn cứ Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 về đối
tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh thigrave chỉ coacute caacutec
caacute nhacircn (thể nhacircn) mới đƣợc pheacutep trở thagravenh loại thagravenh viecircn nagravey Với quy định nagravey
152
thigrave caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) sẽ khocircng thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh Coacute thể do
nhagrave lagravem luật quan niệm caacutec phaacutep nhacircn luocircn coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về
mặt tagravei sản necircn sẽ traacutei với tiacutenh chất truyền thống chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản
của thagravenh viecircn hợp danh
Trecircn thế giới một số quốc gia vẫn cho caacutec tổ chức cơ quan cocircng tyhellip đƣợc
pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh [phần 223 mục số 4] Cograven ldquotrong thực tế phaacutep
lyacute Cộng hogravea Phaacutep nhất lagrave trong lĩnh vực tiacuten dụng bất động sản hay thƣơng mại
quốc tế phần lớn cocircng ty hợp danh do caacutec thagravenh viecircn lagrave phaacutep nhacircn thagravenh lậprdquo [35
tr 55] Khocircng thể phủ nhận sự tham gia của nhiều loại higravenh đối tƣợng khaacutec nhau (caacute
nhacircn phaacutep nhacircn) coacute thể giuacutep cho cocircng ty hợp danh thuận lợi khi thagravenh lập hoặc
muốn mở rộng quy mocirc Ngay cả đối với caacutec phaacutep nhacircn đang hoạt động noacute cũng coacute
thể sẽ mang lại những thuận lợi nhất định cho chuacuteng Bởi vigrave khi cần thiết caacutec phaacutep
nhacircn vẫn coacute thể liecircn kết với nhau để thagravenh lập ra caacutec cocircng ty đối nhacircn Nhƣ vậy
việc cho pheacutep caacutec phaacutep nhacircn tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh lagrave sự tiến bộ vigrave
noacute mang đến nhiều lợi thế thuận tiện cho caacutec chủ thể kinh doanh nagravey
Để triển khai hiệu quả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
chuacuteng ta cần phải nghiecircn cứu vagrave xem xeacutet kỹ lƣỡng về caacutec chủ thể đƣợc pheacutep tham
gia vagraveo cocircng ty nagravey Từ đoacute necircn quy định theo hƣớng cho pheacutep phaacutep nhacircn cũng
đƣợc tham gia loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản (cocircng ty
hợp danh cũng coacute thể tiếp nhận caacutec phaacutep nhacircn lagravem thagravenh viecircn hợp danh) Cho dugrave
vấn đề về ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn coacute tầm
ảnh hƣởng quan trọng nhƣng khi đatilde tạo ra lợi thế cho họ thigrave bản thacircn caacutec thagravenh viecircn
hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute thể tự điều tiết với caacutec phaacutep nhacircn để hagravei
hogravea lợi iacutech đocirci becircn Nhigraven theo hƣớng tiacutech cực thigrave quy định nagravey rotilde ragraveng sẽ mang lại
thuận lợi cho tất cả caacutec becircn
Về đối tƣợng đƣợc pheacutep tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave vẫn giữ nguyecircn quy định cho pheacutep cả caacutec caacute nhacircn
hoặc phaacutep nhacircn đều đƣợc tham gia Bởi lẽ sự đa dạng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ mang lại thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
153
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai
Từ khi đất nƣớc mở cửa xacircy dựng nền kinh tế thị trƣờng (1986) cho đến nay
đatilde coacute khaacute nhiều loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tổ chức triển khai tại Việt Nam Thực
tiễn kinh doanh cho thấy caacutec doanh nghiệp thuộc khối ngoagravei quốc doanh thƣờng
hoạt động phập phugrave khả năng an toagraven phaacutep lyacute của chuacuteng luocircn khaacute thấp Thời điểm
doanh nghiệp lagravem ăn đƣợc thigrave nguy cơ rủi ro iacutet nhƣng khi doanh nghiệp gặp khoacute
khăn với tƣ tƣởng thấy khoacute thigrave ruacutet khocircng thiếu caacutec doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở
phaacutep lyacute để trục lợi đầu cơ thậm chiacute lừa đảo chạy trốnhellip gacircy nguy hại lớn cho xatilde
hội vagrave ảnh hƣởng nghiecircm trọng đến uy tiacuten của phaacutep luật
Những nhoacutem ngagravenh nghề nhƣ y tế (mở phograveng khaacutem chữa bệnh tƣ nhacircn cửa
hagraveng baacuten thuốc caacutec vật tƣ ngagravenh y tếhellip) dịch vụ phaacutep lyacute (văn phograveng cocircng ty luật
dịch vụ cocircng chứng tƣhellip) nhoacutem tƣ vấn thiết kế (xacircy dựng kiến truacutec thi cocircnghellip)
hay kiểm toaacuten dƣợc phẩm hoacutea chấthellip đều lagrave những ngagravenh nghề coacute tầm quan trọng
vagrave ảnh hƣởng rất lớn đến đời sống xatilde hội Bởi vigrave chuacuteng thƣờng trực tiếp ảnh hƣởng
đến sức khỏe của con ngƣời hay trật tự an ninh của cả xatilde hội vagrave vigrave vậy rất cần đogravei
hỏi cao về trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave traacutech nhiệm phaacutep lyacute của những ngƣời hagravenh nghề
Chỉ cần những ngƣời chủ của caacutec cocircng ty noacutei trecircn thiếu tinh thần traacutech nhiệm hoặc
chủ quan tắc traacutech đều dẫn đến những hậu quả rất xấu magrave khoacute coacute thể sửa chữa
Thiết nghĩ nếu để những ngƣời chủ cocircng ty kinh doanh trong những lĩnh vực coacute
ảnh hƣởng lớn đến xatilde hội đƣợc pheacutep thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty cổ phần
hay cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thigrave đều sẽ mang lại sự chủ quan thiếu tinh thần
traacutech nhiệm bởi vigrave những ngƣời kinh doanh luocircn đƣợc xaacutec định trƣớc họ sẽ chỉ
phải chịu những hậu quả trong phạm vi số vốn goacutep Khi đoacute tiacutenh chất chịu traacutech
nhiệm hữu hạn lại lagrave laacute chắn để bảo vệ cho những ngƣời chủ kinh doanh nhƣng
chiều hƣớng ngƣợc lại noacute mang lại sự an toagraven phaacutep lyacute rất thấp cho cả xatilde hội
Trƣớc đacircy Phaacutep lệnh luật sƣ 2001 đatilde yecircu cầu khi kinh doanh caacutec dịch vụ
phaacutep lyacute thigrave bắt buộc phải kinh doanh dƣới higravenh thức lagrave caacutec văn phograveng luật hoặc phải
thagravenh lập theo mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh (Điều 17) Theo Điều 19 của phaacutep
lệnh nagravey mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh đƣợc tổ chức gần nhƣ theo mocirc higravenh cocircng
154
ty hợp danh tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Gần đacircy ldquodự thảo của Luật
Doanh nghiệp thống nhất coacute đề cập đến bốn ngagravenh nghề đogravei hỏi phải kinh doanh
dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh đoacute lagrave dịch vụ kế toaacuten vagrave kiểm toaacuten dịch vụ thiết
kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh dịch vụ phaacutep lyacutehelliprdquo [159]
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu kinh nghiệm từ caacutec quốc gia khaacutec
ldquoMột số loại dịch vụ (tƣ vấn phaacutep lyacute khaacutem chữa bệnh thiết kế kiến truacutec)hellip coacute ảnh
hƣởng đến sức khỏe tiacutenh mạng ngƣời tiecircu dugraveng ngay khi sử dụng Kinh nghiệm
quốc tế phaacutep luật quy định hai điều kiện cơ bản để kinh doanh caacutec dịch vụ đoacute (i) caacute
nhacircn cung ứng caacutec dịch vụ đoacute phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn tƣơng ứng vagrave (ii) higravenh
thức kinh doanh phải lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc cocircng ty hợp danh Phaacutep luật đogravei
hỏi traacutech nhiệm caacute nhacircn rất cao đối với ngƣời cung ứng caacutec dịch vụ noacutei trecircn buộc
họ phải coacute yacute thức traacutech nhiệm vagrave cả tiacutenh cẩn trọng cao nhất lagrave việc đảm bảo chất
lƣợng dịch vụ qua đoacute bảo vệ lợi iacutech ngƣời tiecircu dugraveng Kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn
đogravei hỏi ngƣời trực tiếp cung ứng phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave do đoacute phải thagravenh
lập cocircng ty hợp danhrdquo [73 tr 311]
Cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể đƣợc lựa chọn để kinh doanh trong tất
cả caacutec ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấm Nhƣng noacute sẽ lagrave loại higravenh doanh nghiệp
đặc biệt phugrave hợp đối với việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề đogravei hỏi coacute sự an toagraven cao
về mặt phaacutep lyacute Coacute thể việc yecircu cầu thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ gacircy necircn những khoacute khăn nhất định cho caacutec nhagrave đầu tƣ nhƣng sẽ mang
lại tinh thần traacutech nhiệm yacute thức về cocircng việc cao hơn cho họ So saacutenh giữa caacutec giaacute
trị đạt đƣợc vagrave hạn chế coacute thể thấy hiệu quả khả năng magrave chuacuteng mang lại luocircn cao
hơn vagrave đaacutep ứng tốt hơn yecircu cầu từ phiacutea xatilde hội
Nhƣ vậy cần quy định những ngagravenh nghề kinh doanh coacute thể gacircy ảnh hƣởng
nhiều đến xatilde hội phải kinh doanh dƣới higravenh thức bắt buộc lagrave cocircng ty hợp danh hoặc
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn necircn khuyến khiacutech thagravenh lập dƣới mocirc higravenh của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi lẽ loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự đa dạng
về loại higravenh thagravenh viecircn Những ngƣời coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao vẫn coacute thể tham
gia dugrave họ khocircng coacute vốn vật chất đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty Cograven với những ngƣời coacute tiền
155
của tagravei sản nhƣng khocircng coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn thigrave họ vẫn coacute thể tham gia dƣới tƣ
caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu cocircng ty phaacutet triển số lƣợng thagravenh viecircn coacute thể
nhiều hơn trong tƣơng lai thigrave cũng khocircng cần chuyển đổi sang higravenh thức cocircng ty
khaacutec Vigrave phaacutep luật khocircng hạn chế số lƣợng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp
Lagrave loại higravenh cocircng ty liecircn quan nhiều nhất đến cocircng ty hợp vốn đơn giản vigrave
vậy sự hoagraven thiện của cocircng ty hợp danh cũng goacutep phần giaacuten tiếp taacutec động đến hiệu
quả triển khai sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ đatilde phacircn tiacutech cocircng ty hợp
danh hiện nay bao gồm hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn Vagrave nhƣ đatilde noacutei với một loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống thigrave sẽ chỉ tồn
tại duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh (thƣờng từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) Tuy
nhiecircn do Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cả loại
higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn necircn vigrave vậy phaacutep luật vẫn điều chỉnh cả hai loại thagravenh viecircn
trong một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Coacute lẽ sau khi đatilde xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một chƣơng riecircng trong Luật
Doanh nghiệp thigrave khocircng thể tiếp tục duy trigrave tigravenh trạng một cocircng ty hợp danh cograven coacute
cả thagravenh viecircn goacutep vốn Vigrave vậy caacutec điều quy định về thagravenh viecircn goacutep vốn (trực tiếp lagrave
Điều 140 giaacuten tiếp lagrave trong caacutec Điều 1301a vagrave c Điều 1313 Điều 1355 Điều
1392) của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 cần
thiết phải đƣợc xoacutea bỏ hoặc chuyển sang caacutec mục tƣơng ứng tại chế định phaacutep luật
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Điều nagravey đảm bảo caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty
hợp danh vagrave chế định phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng trở necircn chặt
chẽ đầy đủ vagrave đồng thời cograven goacutep phần lagravem cho hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp noacutei
chung trở necircn đồng bộ khocircng macircu thuẫn vagrave hiệu quả hơn
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 4 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave kể từ Đại hội VI (1986) đến nay chủ trƣơng đƣờng lối phaacutet triển
nền kinh tế thị trƣờng đƣợc quaacuten triệt trong tƣ duy của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc Đối với
156
nền kinh tế thị trƣờng thigrave vai trograve của kinh tế tƣ nhacircn lagrave đặc biệt quan trọng Bởi lẽ
kinh tế tƣ nhacircn coacute thể phaacutet triển nhanh choacuteng rộng ratildei trong phạm vi khắp mọi nơi
trecircn đất nƣớc Vigrave vậy với vai trograve lagrave nhagrave kiến thiết vagrave quản lyacute thị trƣờng Nhagrave nƣớc
luocircn cần phải quan tacircm xacircy dựng hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh
để phục vụ nhu cầu đầu tƣ
Hai lagrave cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam dƣờng
nhƣ rất thiacutech hợp cho sự phaacutet triển của caacutec cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ đồng
thời đogravei hỏi một sự tin tƣởng khaacute cao giữa caacutec thagravenh viecircn Thực tế những loại higravenh
cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ hiện đang chiếm đến 95 tổng số cocircng ty vagrave đoacuteng
goacutep rất lớn cho nền kinh tế Tuy nhiecircn để khơi thocircng nguồn vốn từ trong tay nhagrave
đầu tƣ nhỏ lẻ cần thiết xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng ty thỏa matilden caacutec yếu tố trecircn
Ba lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc của việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep
luật vagrave đồng thời cần thiết phải coacute sự nghiecircn cứu học hỏi kinh nghiệm phaacutep luật từ
caacutec quốc gia coacute nền kinh tế thị trƣờng phaacutet triển Bởi lẽ những quốc gia coacute nền kinh
tế thị trƣờng phaacutet triển thƣờng lagrave caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến
hiện đại Lịch sử cho thấy hầu hết caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp đều higravenh thagravenh vagrave
xuất hiện rất sớm tại caacutec nƣớc tƣ bản (Đức 1892 cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Phaacutep
1673 hội hợp tƣ đơn thƣờng hay caacutec cocircng ty đối vốn đatilde xuất hiện ở caacutec thagravenh phố
lớn ở Chacircu Acircu vagraveo thế kỷ XVII)
Bốn lagrave hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay đang cograven
nhiều bất cập macircu thuẫn Điều nagravey xuất phải bởi nhiều lyacute do trong đoacute kỹ thuật xacircy
dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đang tồn tại nhiều hạn chế Để việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đạt chất lƣợng vagrave hiệu quả tốt nhất
thiết cần aacutep dụng vagrave tuyệt đối tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của khiacutea cạnh ldquokỹ thuật phaacutep
lyacuterdquo Bởi lẽ kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave yecircu cầu hết sức quan trọng để giuacutep cho caacutec văn bản
quy phạm phaacutep luật sau khi ban hagravenh coacute chất lƣợng vagrave hiệu quả cao
157
KẾT LUẬN
Trecircn cơ sở nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực trạng phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể ruacutet ra một số kết luận cơ bản sau
Một lagrave lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của caacutec loại higravenh cocircng ty ở Việt Nam
cograven khaacute mới mẻ Chỉ từ khi đất nƣớc bắt đầu đổi mới toagraven diện (1986) hệ thống
phaacutep luật về cocircng ty mới đƣợc quan tacircm xacircy dựng Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại Tuy nhiecircn nếu phacircn tiacutech caacutec quy định
về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 thigrave đacircy khocircng chỉ lagrave một mocirc higravenh
cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng magrave cograven coacute những dấu hiệu của cả loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản Sau nagravey cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp
2005 (đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2009) cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp
chung với cocircng ty hợp danh
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng caacutec yếu tố của cả loại higravenh cocircng
ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn Điều đoacute biểu hiện khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản
Ba lagrave phacircn biệt giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
dựa trecircn cơ sở đối tƣợng thagravenh viecircn vagrave tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của
chuacuteng Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại higravenh thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn
hợp danh (coacute từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm tagravei sản liecircn
đới vagrave vocirc hạn Cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau
lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (tƣơng tự thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vagrave phải
coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn) vagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (iacutet nhất một thagravenh viecircn)
Bốn lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay lagrave một việc lagravem quan trọng vagrave mang lại nhiều
giaacute trị cao trecircn thực tiễn bởi lẽ hầu hết caacutec loại higravenh cocircng ty đang vận hagravenh dƣới sự
điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều bộc lộ khaacute nhiều hạn chế Nếu so với
caacutec loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản nổi trội
với nhiều ƣu điểm nhƣ hạn chế caacutec rủi ro vẫn đảm bảo tiacutenh an toagraven cao về mặt
158
phaacutep lyacute linh động trong việc kecircu gọi nguồn vốn goacutep cơ chế thay đổi thagravenh viecircn
goacutep vốn khaacute dễ dagraveng linh hoạt
Năm lagrave từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản cograven dẫn đến những hạn chế trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng
ty Nếu cocircng ty hợp danh trong quaacute trigravenh hoạt động bị thiếu một vagravei thagravenh viecircn hợp
danh (chết mất tiacutech hoặc ruacutet khỏi cocircng tyhellip) thigrave rất coacute khả năng noacute sẽ phải chấm
dứt tồn tại Nếu phaacutep luật quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave cocircng
ty hợp danh luacutec nagravey chỉ cần kết nạp thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave lagravem thủ
tục chuyển đổi higravenh thức cocircng ty từ cocircng ty hợp danh sang thagravenh loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Cơ cấu tổ chức quản trị của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng giống nhau necircn caacutec thagravenh viecircn hợp
danh cũng khocircng bị mất quyền hạn vai trograve ảnh hƣởnghellip ở cocircng ty mới Việc kết
nạp hoặc rời khỏi cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng vagrave đơn giản hơn
thagravenh viecircn hợp danh magrave thƣờng khocircng ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty Nhƣ
vậy việc phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty luocircn thuận tiện
Saacuteu lagrave trong giai đoạn hiện nay việc hoagraven thiện vagrave xacircy dựng thecircm nhiều mocirc
higravenh doanh nghiệp để đaacutep ứng caacutec nhu cầu đogravei hỏi bức thiết từ thị trƣờng lagrave một
việc lagravem quan trọng Đacircy cũng lagrave chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
trong suốt thời gian qua Từ đoacute thể hiện rotilde mục điacutech phaacutet triển kinh tế thu huacutet
nguồn đầu tƣ nƣớc ngoagravei vagrave lagravem cho mocirci trƣờng kinh doanh Việt Nam trong sạch
hoạt động hiệu quả đồng thời goacutep phần bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế
Bảy lagrave khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave tacircm lyacute kinh
doanh của ngƣời Việt Nam thigrave đacircy lagrave mocirci trƣờng lyacute tƣởng để phaacutet triển caacutec loại higravenh
doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏ Higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ vagrave cho đến nay tƣ
duy thƣơng mại của ngƣời Việt vốn dĩ quen thuộc với kiểu caacutech lagravem ăn nhỏ lẻ vagrave
luocircn muốn coacute sự tin tƣởng giuacutep đỡ lẫn nhau giữa những ngƣời cugraveng hội buocircn baacuten
Vigrave vậy nếu coacute những loại higravenh cocircng ty đaacutep ứng vagrave phugrave hợp caacutec yecircu cầu trecircn thigrave
chuacuteng coacute thể phaacutet triển mạnh mẽ tại Việt Nam
159
Taacutem lagrave với một quốc gia vốn coacute tƣ duy truyền thống nocircng nghiệp lacircu đời
nhƣ Việt Nam phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave một việc lagravem khocircng dễ dagraveng
vagrave nhất lagrave lại đogravei hỏi phải coacute hiệu quả nhanh choacuteng Dugrave coacute du nhập bất kỳ loại higravenh
cocircng ty mới vagraveo cũng cần phải coacute thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh thiacutech ứng nhận
thức đầy đủ về loại higravenh cocircng ty mới nagravey Nhƣ vậy đối với cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng đogravei hỏi phải coacute thecircm thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh tigravem hiểu trải
nghiệm Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute khaacute nhiều ƣu điểm vagrave rất gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn tại Việt Nam necircn coacute thể sẽ hứa hẹn một tƣơng lai phaacutet
triển nhanh choacuteng
Chiacuten lagrave để thagravenh lập cocircng ty hợp danh phaacutep luật một số quốc gia thƣờng
khocircng yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn hợp danh phải lagravem thủ tục đăng kyacute kinh doanh (Hoa
Kỳ Thaacutei Lan Canadahellip) bởi do sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty nagravey rất
cao vagrave đồng thời phaacutep luật muốn tăng tiacutenh tự chủ giữa caacutec thagravenh viecircn Nhƣng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave hầu hết caacutec quốc gia đều quy định caacutec thủ tục thagravenh
lập khaacute chặt chẽ vagrave yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn phải đăng kyacute kinh doanh (Hoa Kỳ Đức
Phaacutep Canada Anh Uacutec NewZealandhellip) Trong thủ tục đăng kyacute kinh doanh một
điểm rất quan trọng caacutec thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải cung cấp đầy đủ
thocircng tin với cơ quan đăng kyacute kinh doanh để nhằm mục điacutech thể hiện rotilde vai trograve
nghĩa vụ của những thagravenh viecircn nagravey trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy để
cho caacutec khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ của cocircng ty khocircng nhầm lẫn giữa thagravenh viecircn
goacutep vốn với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Mười lagrave cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty hợp danh Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn nagravey sẽ lagrave ngƣời duy nhất nắm giữ mọi
quyền hạn về quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống với
quản trị cocircng ty hợp danh tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều
hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trong mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn đều khocircng
coacute quyền tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
160
DANH MỤC CAacuteC COcircNG TRIgraveNH KHOA HỌC CỦA TAacuteC GIẢ ĐAtilde
COcircNG BỐ LIEcircN QUAN ĐẾN LUẬN AacuteN
1 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
2 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013 tr 35 - 40
3 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013 tr 28 - 34
161
TAgraveI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1 Lecirc Việt Anh (2008) Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 44 - 47
2 Đồng Ngọc Ba (2005) Một số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Luật học số 012005 tr 12 -18
3 Phan Văn Ba Phan Xuacircn Thảo (2012) Everyday American Law - Phaacutep luật
phổ thocircng Hoa Kỳ Nhagrave xuất bản Tổng hợp Hồ Chiacute Minh tr 142 - 167
4 Nguyễn Mạnh Baacutech (2006) Caacutec cocircng ty thương mại Nhagrave xuất bản Tổng
hợp Đồng Nai
5 Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) Đề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005 Tạp chiacute Nghề Luật Học viện Tƣ phaacutep Số 32012 tr 19 - 26
6 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 48 - NQTW ngagravey 24 - 5 - 2005 Về chiến
lược xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010
định hướng đến năm 2020 Hagrave Nội
7 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 49 - NQTW ngagravey 02 - 06 - 2005 Về
chiến lược cải caacutech tư phaacutep đến năm 2020 Hagrave Nội
8 Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ (2006) Thocircng tư 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch
vagrave đầu tư ngagravey 19102006 Hướng dẫn một số nội dung về hồ sơ trigravenh tự
thủ tục đăng kyacute kinh doanh theo quy định tại Nghị định 882006NĐ-CP
ngagravey 2982006 của Chiacutenh phủ Về đăng kyacute kinh doanh Hagrave Nội
9 Bộ Tƣ phaacutep (2006) Hội nhập kinh tế quốc tế Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
10 Bộ Dacircn luật Việt Nam cộng hogravea năm 1972
11 Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam cộng hogravea 1972
162
12 Chiacutenh Phủ (2000) Nghị định 032000NĐ-CP ngagravey 03022000 Hướng dẫn
thi hagravenh một số điều của Luật doanh nghiệp Hagrave Nội
13 Chiacutenh Phủ (2006) Nghị định 882006NĐ-CP ngagravey 2982006 Về đăng kyacute
kinh doanh Hagrave Nội
14 Chiacutenh Phủ (2007) Nghị định 1392007NĐ-CP ngagravey 592007 Hướng dẫn
chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
15 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 432010NĐ-CP ngagravey 1542010 Về đăng kyacute
doanh nghiệp Hagrave Nội
16 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 Hướng
dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
17 Chiacutenh Phủ (2014) Tờ trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2014 Hagrave Nội
18 Maurice Cozian Alian Viandier (1990) Tổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn
bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec 1988 Viện khoa học phaacutep lyacute-
Bộ tƣ phaacutep
19 Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long (2001) Cocircng ty Bản chất phaacutep
lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quan
Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001 tr 32 - 44
20 Ngocirc Huy Cƣơng (2003) Cocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenh Tạp
chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 tr 1 - 8
21 Ngocirc Huy Cƣơng (2006) Goacutep phần bagraven về cải caacutech phaacutep luật ở Việt Nam
hiện nay saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản tƣ phaacutep
22 Ngocirc Huy Cƣơng (2009) Khaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh nghiệp
năm 2005 Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 11(148) 062009
163
23 Ngocirc Huy Cƣơng (2012) Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số
11(295)2012 tr 48 - 58
24 Ngocirc Huy Cƣơng (2013) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại - phần chung vagrave
thương nhacircn Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học
Quốc gia Hagrave Nội
25 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven
thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị
trƣờng ở Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014
26 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 13 (269)
thaacuteng 072014
27 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập I
28 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập II
29 Đảng cộng sản Việt Nam (2005) Ban chấp hagravenh TW Ban chỉ đạo tổng kết lyacute
luận ldquoBaacuteo caacuteo tổng kết một số vấn đề lyacute luận - thực tiễn qua 20 năm đổi mới
(1986 - 2006)rdquo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
30 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006) Baacuteo caacuteo của Ban chấp hagravenh Trung ương
Đảng khoacutea IX tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ X của Đảng ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2006 về phương hướng nhiệm vụ phaacutet triển kinh tế xatilde hội 5
năm 2006 - 2010 Hagrave Nội
31 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ương Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của
Đảng Hagrave Nội
164
32 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Cương lĩnh xacircy dựng đất nước trong thời
kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) Hagrave Nội
33 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Chiến lược phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai
đoạn 2011 - 2020 Hagrave Nội
34 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Nghị quyết Đại hội đại biểu toagraven quốc lần
thứ XI của Đảng cộng sản Việt Nam Hagrave Nội
35 Đỗ Văn Đại (2005) Cần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005 tr 52 - 55
36 Nguyễn Minh Đoan (chủ biecircn 2010) Quy chế phaacutep lyacute của cocircng dacircn Việt
Nam saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
37 Nguyễn Minh Đoan (2011) Yacute thức phaacutep luật saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất
bản Chiacutenh trị quốc gia
38 Nguyễn Minh Đoan (2011) Xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt
Nam trong bối cảnh xacircy dựng nhagrave nước phaacutep quyền xatilde hội chủ nghĩa Nhagrave
xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
39 Nguyễn Triacute Dĩnh Phạm Thị Quyacute (đồng chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh lịch sử
kinh tế Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dacircn Nhagrave xuất bản Đại học Kinh tế
Quốc dacircn
40 Nguyễn Văn Động (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về Nhagrave nước
vagrave phaacutep luật Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
41 Friedrich Fubler Jurgen Simon (1992) Mấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng
hogravea Liecircn bang Đức Nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute
42 Nguyễn Thị Thugravey Giang (2012) Phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp danh
Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật Đại học Quốc gia Hagrave Nội
43 Bugravei Xuacircn Hải (2008) Phaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhập Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 37 - 43
165
44 Trần Đigravenh Hảo (1999) Về những điểm mới của Luật doanh nghiệp Tạp chiacute
Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 8 (136)1999 tr 17 - 23
45 Nguyễn Thị Huế (2012) Phaacutep luật về cocircng ty hợp danh ở Việt Nam luận aacuten
Tiến sĩ luật học Viện khoa học xatilde hội
46 Hội đồng Bộ trƣởng (1992) Nghị định 66-HĐBT ngagravey 0231992 về caacute nhacircn
vagrave nhoacutem kinh doanh coacute vốn thấp hơn vốn phaacutep định quy định trong nghị định
số 221-HĐBT ngagravey 2371991 Hagrave Nội
47 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
48 Nguyễn Vinh Hƣng (2012) Nguyecircn tắc tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty
hợp vốn đơn giản Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep Số 32012 tr40-42
49 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp vốn đơn giản trong caacutec loại higravenh
cocircng ty so saacutenh vagrave kiến nghị Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep số
12013 tr 62 - 64
50 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013
51 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013
52 Nguyễn Thị Lan Hƣơng (2009) Một số so saacutenh về cocircng ty cổ phần theo Luật
cocircng ty Nhật Bản vagrave Luật doanh nghiệp Việt Nam Tạp chiacute Khoa học Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Luật học 25 (2009) tr 87 - 93
53 Nguyễn Thị Thu Hƣơng (2011) Bagraven thecircm về chế định vốn của cocircng ty cổ
phần Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7(232) 2011 tr 37 - 39
166
54 Nguyễn Thị Khế Bugravei Thị Khuyecircn (1999) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản
Thống kecirc tr 195 - 200
55 Nguyễn Việt Khoa Từ Thanh Thảo (2010) Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
Phƣơng Đocircng tr 145 - 174
56 Lecirc Học Lacircm Lecirc Ngọc Đức (2010) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản thống kecirc
57 Francis Lemeunier (1993) Nguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại Luật
kinh doanh Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
58 Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute (đồng chủ biecircn 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an
nhacircn dacircn
59 Ngocirc Đức Mạnh (2005) Kỹ thuật lập phaacutep một luật sửa nhiều luật Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep Số 5(52) thaacuteng 52005
60 Vũ Văn Mẫu (1961) Dacircn luật khaacutei luận Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản
61 Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) Những vấn đề cơ bản của luật phaacutep Mỹ -
Fundamentals of American law saacutech tham khảo Khoa luật trƣờng Đại học
NewYork Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật
62 Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội (2001) Từ điển phaacutep luật Anh - Việt Legal
dictionary English - Vietnamese
63 Minh Ngọc Ngọc Hagrave (2011) Luật kinh tế Nhagrave xuất bản lao động
64 Phạm Duy Nghĩa (chủ biecircn 2001) Tigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ trong điều
kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giới saacutech tham khảo Nhagrave
xuất bản chiacutenh trị quốc gia
65 Phạm Duy Nghĩa (2002) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại Việt Nam Khoa Luật
- Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
167
66 Phạm Duy Nghĩa (2003) Cơ sở phaacutep luật kinh tế Việt Nam vigrave một nền kinh
tế phaacutet triển bền vững vagrave toagraven cầu hoacutea Saacutech tham khảo Khoa luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
67 Phạm Duy Nghĩa (2004) Chuyecircn khảo Luật Kinh tế Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
68 Phạm Duy Nghĩa (2006) Sự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty CHLB Đức vagrave
so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Nam Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 79
thaacuteng 72006 tr 54 - 57
69 Phạm Duy Nghĩa (2009) Luật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh
luận Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia
Hagrave Nội
70 Phạm Duy Nghĩa (2010) Luật về mua baacuten doanh nghiệp bigravenh luận ngắn từ
goacutec nhigraven quản trị cocircng ty Tạp chiacute nghiecircn cứu lập phaacutep số 10 (171) thaacuteng
52010 tr 46 - 49
71 Lecirc Thanh Phong (2004) Tigravem hiểu về cocircng ty hợp danh trong phaacutep luật Việt
Nam vagrave Cộng hogravea Phaacutep Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 10 (151) năm
2004 tr 34 - 37
72 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Phạm Duy Nghĩa (đồng chủ biecircn 2001) Giaacuteo trigravenh Luật
kinh tế Việt Nam Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản
ĐHQG Hagrave Nội taacutei bản lần thứ 3
73 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Lecirc Minh Toagraven Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang (2006)
Luật Kinh tế Việt Nam Nhagrave xuất bản chiacutenh trị quốc gia
74 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc
75 Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven (đồng chủ biecircn) Bugravei Nguyecircn Khaacutenh
(2007) Phaacutep luật về kinh doanh Nhagrave xuất bản Bƣu điện tập 1
168
76 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Việt Nam Viện
Đại học Mở Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
77 Lecirc Minh Phiếu (2006) Caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến ở Phaacutep Tạp chiacute
khoa học Phaacutep lyacute số 5(36)2006 tr 46 - 55
78 Ngocirc Văn Tăng Phƣớc (2009) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc tr 157 - 172
79 Quốc hội (1995) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
80 Quốc hội (2005) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
81 Quốc hội (2008) Luật Ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Hagrave Nội
82 Quốc hội (1990) Luật Cocircng ty Hagrave Nội
83 Quốc hội (2006) Luật Chứng khoaacuten 2006 (đatilde được sửa đổi bổ sung năm
2010) Hagrave Nội
84 Quốc hội (1990) Luật Doanh nghiệp tư nhacircn Hagrave Nội
85 Quốc hội (1999) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
86 Quốc hội (2005) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
87 Quốc hội (2009) Luật Doanh nghiệp năm 2005 (đatilde được sửa đổi bổ sung
năm 2009) Hagrave Nội
88 Quốc hội (2005) Luật Đầu tư Hagrave Nội
89 Quốc hội (2013) Luật Hiến phaacutep Hagrave Nội
90 Quốc hội (1994) Luật Phaacute sản doanh nghiệp Hagrave Nội
91 Quốc hội (2004) Luật Phaacute sản Hagrave Nội
92 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 (đatilde được sửa đổi bổ
sung năm 2012) Hagrave Nội
93 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Hagrave Nội
169
94 Quốc hội (2005) Luật Thương mại Hagrave Nội
95 Mai Hồng Quỳ (2012) Một số vấn đề về tự do kinh doanh vagrave tự do hợp đồng
ở Việt Nam Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22012 tr 3 - 9
96 Nguyễn Quốc Sỹ Nguyễn Văn Nocircng (2009) Luật Kinh doanh Việt Nam
Nhagrave xuất bản ĐHQG thagravenh phố Hồ Chiacute Minh tr 43 - 50
97 Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn 2008) Bagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005
Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật tr 253 - 280
98 Lecirc Minh Tacircm (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận nhagrave nước vagrave phaacutep luật
Trƣờng đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an nhacircn dacircn
99 Lecirc Thị Thanh (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế Học viện Tagravei
chiacutenh Nhagrave xuất bản Tagravei chiacutenh
100 Phạm Thị Giang Thu (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Luật chứng khoaacuten
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
101 Bugravei Anh Thủy (chủ biecircn 2012) Nguyễn Đăng Phuacute Nguyễn Thị Vacircn
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
102 Nguyễn Thị Thanh Thủy (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh
tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
103 Nguyễn Hợp Toagraven (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế
Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn taacutei bản lần thứ ba Nhagrave xuất bản Đại
học Kinh tế quốc dacircn
104 Tổng cục Thống kecirc (2010) Doanh nghiệp Việt Nam 9 năm đầu thế kỷ
21 Nhagrave xuất bản Thống kecirc Hagrave Nội
105 Văn Thiệu (2002) Vigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sống
Tạp chiacute Phaacutep lyacute số 42002 tr 6 - 7
170
106 Đỗ Thị Kim Tiecircn (2013) Hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật bảo đảm
quyền bigravenh đẳng doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
9 (258) năm 2013 tr 39 - 43
107 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập I
108 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập II
109 Lecirc Tagravei Triển (1959) Luật Thương mại toaacutet yếu Quyển thứ 2 Bộ quốc
gia giaacuteo dục xuất bản
110 Lecirc Tagravei Triển Nguyện Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1972) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển I
111 Lecirc Tagravei Triển Nguyễn Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1973) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển II
112 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2001) Phaacutep lệnh luật sư Hagrave Nội
113 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2003) Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức
Hagrave Nội
114 Đagraveo Triacute Uacutec (chủ biecircn 2002) Bước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại
Mỹ Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội
115 Nguyễn Thị Thu Vacircn (1998) Một số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật về cocircng ty ở Việt Nam hiện nay Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
116 Văn phograveng quốc hội (2007) Việt Nam gia nhập WTO thuận lợi
thaacutech thức vagrave vai trograve của Quốc hội saacutech tham khảo Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
117 Nguyễn Cửu Việt (chủ biecircn 2004) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về nhagrave
nước vagrave phaacutep luật Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại
học Quốc gia Hagrave Nội
171
118 Vũ Đặng Hải Yến (2004) Hướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến
cocircng ty hợp danh ở Việt Nam hiện nay Tạp chiacute Luật học số 32004 tr59-64
TIẾNG ANH
119 Keith Abbott Norman Pendlebury Kevin Wardman (2007) Business
Law 8th
edition South-Western pp 343 - 349
120 A James Barner Terry Morehead Dworkin Eric L Richards (2000)
Law for business seventh edition Irwin McGraw-Hill
121 David L Baumer JC Poindexter (2004) Legal environment of
business in the information age McGraw-Hill Irwin pp 438 - 453
122 Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order 2009
explanatory document Department for business Enterprise amp Regulatory
Reform pp 1 - 43
123 Gordon W Brown Paul A Sukys (1997) Business law with UCC
applications ninth edition MC Graw-Hill
124 China (2006) Partnership Enterprise Law of the People`s Republic of
China (Amended in 2006)
125 Lawrence S Clark Robert J Allberts Peter D Kinder (1994) ldquoLaw
and business the regulatory environmentrdquo fourth edition McGraw-Hill Inc
pp 395 - 407
126 Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd Jery W Morehead
(1996) ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo tenth edition
McGraw-Hill Inc pp 233 - 238
127 England (2000) Limited Liability Partnership Act
172
128 Charles Fuller (editor) (1995) The Entrepreneur magazine small
business advisor John Wiley amp Sons Inc
129 Higgins Fletcher (1991) The Law of Partnership in Australia and
New Zealand sixth edition The law book company limited
130 Japan (1911) The Commecial Code of Japan Yang Yin Hang The
Boston book company 1911 Boston USA
131 Japan (2006) Companies Act
132 Marianne M Jennings (2006) Business its legal Ethical and global
environment seventh edition Thomson West pp 851 - 855
133 Elliot I Klayman John W Bagby Nan S Ellis (1994) Irwinrsquos
Business law concepts analysis perspectives Irwin Sydney Australia pp
796 - 817
134 Lao (2005) The law of Enterprises
135 Richard A Man Barry S Roberts (2008) Business Law and the
Regulation of Business ninth edition Thomson West
136 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Micheal J
Phillips Arlen W Langvardt (2001) Business law and the regulatory
environment concepts and cases eleventh edition McGraw-Hill Irwin pp
841 - 852
137 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Arlen W
Langvardt (2007) Business law the ethical global and e - commerce
environment 13th
edition McGraw-Hill Irwin pp 952 - 962
138 Pham Duy Nghia (2002) Vietnamese business law in transition Nhagrave
xuất bản Thế giới
139 Singapore (2008) Limited Partnerships Act
173
140 Barbara CS Shea Jennifer Haupt (1995) Entrepreneur magazine
small business legal guide John Wiley amp Sons Inc
141 Thailand (1992) The Thailand Civil and Commercial code
142 Usa (1997) The Uniform Partnership Act
143 Usa (2001) Uniform Limited Partnership Act
144 Bruce Welling Lionel Smith Leonard I Rotman (2010) Canadian
Corporate law Cases Notes amp Materials 4th
edition Lexis Nexis pp 1-57
145 Douglas Whitman John William Gergacz (1994) The legal and
social environment of business fourth edition McGraw-Hill pp373-376
TAgraveI LIỆU TIgraveM KIẾM TỪ INTERNET
146 Phan Thị Thagravenh Dƣơng (2003) Một số vấn đề về hoagraven thiện phaacutep luật
thuế thu nhập doanh nghiệp Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22003 truy cập
ngagravey 29112013 luacutec 131 PM nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=221tc2003so1htplttndnampcatid=92ctc20032ampItemid=106
147 Baacuteo Hagrave Nội mới (2014) Bổ sung 57 Điều mới trong dự luật doanh
nghiệp sửa đổi nguồn httphanoimoicomvnTin-tucThuong-hieu-
DN684752bo-sung-57-dieu-moi-trong-du-luat-doanh-nghiep-sua-doi truy
cập ngagravey 2872014 luacutec 224 PM
148 Law School Resources Agency amp Partnership Outlines
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm truy cập ngagravey
3042013 luacutec 813 PM
149 Lƣợc sử Việt Nam toacutem tắt (2013) nguồn
httpwwwlichsuvietnaminfoindexphpoption=com_contentampview=article
ampid=2ampItemid=25 truy cập 27122013 luacutec 102 PM
174
150 Jean Murray (US Business Law Taxes) Limited Partnerships
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm truy cập ngagravey
0292013 luacutec 1150 AM
151 Jean Murray (US Business Law Taxes) What are the Different
Types of Partnerships truy cập ngagravey 01102013 luacutec 1158 AM
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm
152 Phạm Duy Nghĩa (2006) Giấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo
luật chung Luật Doanh nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật
Cocircng ty 2005 của CHND Trung Hoa nguồn
httpthongtinphapluatdansueduvn20090910giE1BAA5c-
mC6A1-nE1BBADa-triE1BB87u-doanh-
nghiE1BB87p-v-mE1BB99t-dE1BAA1o-
luE1BAADt-chung-luE1BAADt-doanh-nghiE1BB87p-
2005-tE1BBAB-mE1BB99t-gc-nhig truy cập ngagravey 0292013
luacutec 316 PM
153 Alan Phan (2012) Muốn khuyến khiacutech đầu tư phải củng cố niềm tin
nguồn httpkinhdoanhvnexpressnettin-tucvi-mots-alan-phan-muon-
khuyen-khich-dau-tu-phai-cung-co-niem-tin-2719761html đăng tải ngagravey
752012 1836 truy cập ngagravey 5122013 luacutec 145 PM
154 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (2001) Luật kinh tế - Mấy kinh nghiệm vagrave bagravei học
từ nước ngoagravei Tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute Số 012001 nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=54tc2001so1lktknampcatid=27ctc20011ampItemid=62 truy cập
ngagravey 28112013 luacutec 1610 PM
155 QuickMBA (2013) Limited Partnership nguồn
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited truy cập ngagravey
2742013 luacutec 640 PM
175
156 Quốc hội - Văn phograveng Quốc hội Dự thảo online Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) nguồn
httpduthaoonlinequochoivnDuThaoListsDT_DUTHAO_LUATView_D
etailaspxItemID=753ampTabIndex=1ampLanID=922 truy cập ngagravey
2772014 luacutec 920 AM
157 Residual-rewards (2013) Limited Partherships nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml truy cập ngagravey
05122013 luacutec 359 PM
158 Trang Thu (2011) Khocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh cocircng ty hợp danh
truy cập ngagravey 3092013 luacutec 1202 PM nguồn
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595
159 Phạm Thế Vinh (2009) Higravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần thiết
phải quy định cụ thể truy cập ngagravey 01102013 luacutec 437 PM
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml
160 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2013) Baacuteo caacuteo
ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005 nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx truy
cập ngagravey 09122013 luacutec 243 PM
161 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2014) Dự thảo
(3) Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) nguồn
httpvibonlinecomvnDuthao1511DU-THAO-3-LUAT-DOANH-
NGHIEP-SUA-DOIaspx truy cập ngagravey 2672014 luacutec 400 PM
162 Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam Một số vấn đề sửa
đổi luật doanh nghiệp nguồn httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-
Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-luat-doanh-nghiep-7359html truy cập
2772014 950 AM
176
163 Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng - Cổng thocircng tin kinh tế
Việt Nam (2010) Phaacutet triển Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa ở Việt Nam truy cập
2332013 luacutec 1910 PM httpwwwvneporgvnvi-vnCac-loai-hinh-
doanh-nghiepPhat-trien-Doanh-nghiep-nho-va-vua-o-Viet-Namhtml
164 Wikipedia (2013) Partnership Hong Kong - Limited Partnership
truy cập ngagravey 3042013 luacutec 132 PM nguồn
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Part
nership
165 WTO - Tổ chức thƣơng mại thế giới (2013) Principles of the trading
system truy cập ngagravey 25122013 luacutec 923AM nguồn
httpwwwwtoorgenglishthewto_ewhatis_etif_efact2_ehtm
166 999 doanh nghiệp Việt Nam lagravehellip siecircu nhỏ (2014) nguồn
httpdantricomvnkinh-doanh999-doanh-nghiep-viet-nam-la-sieu-nho-
868243htm truy cập 2842014 luacutec 417PM
177
PHỤ LỤC 1
Số liệu tổng số cocircng ty tại Hoa Kỳ năm 2006 (nguồn Richard A Man Barry
S Roberts (2008) Business Law and the Regulation of Business ninth edition
Thomson West p 608)
Chuyển đổi thagravenh đơn vị tiacutenh theo tỷ lệ
Sole Proprietorships 17905000
Partnerships 1339000
Limited Liability Companies 719000
Corporations 5045000
Totals 25008000
Sole Proprietorships 7160
Partnerships 535
Limited Liability Companies 287
Corporations 2018
Totals 100
178
PHỤ LỤC 2
Tốc độ phaacutet triển của caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam
giai đoạn 2006 - 2010
Nguồn Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ - Ban soạn thảo dự aacuten Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) Baacuteo caacuteo tổng kết thi hagravenh Luật doanh nghiệp 2005 Hagrave Nội 82013
(ldquoCocircng ty hợp danh tại Việt Nam chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty
năm 2010rdquo tr 10)
179
PHỤ LỤC 3
Số lƣợng cocircng ty hợp danh hữu hạn tại Anh Wales vagrave Scotland
từ năm 1997 đến năm 2008
(Nguồn Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order
2009 explanatory document Department for business
Enterprise amp Regulatory Reform p 3)
Caacutec con số đƣợc cocircng bố mới nhất tại Vƣơng quốc Anh lagrave khoảng 15600
cocircng ty hợp danh hữu hạn Điều đoacute cho thấy rằng đatilde coacute 10142 cocircng ty hợp danh
hữu hạn đăng kyacute tại Anh vagrave xứ Wales vagrave 5447 đăng kyacute tại Scotland Vagrave khoảng 40
cocircng ty hợp danh hữu hạn đatilde đƣợc đăng kyacute ở Bắc Ireland
180
PHỤ LỤC 4
Một số nội dung của Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung
năm 2009) coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 8 Quyền của doanh nghiệp
1 Tự chủ kinh doanh chủ động lựa chọn ngagravenh nghề địa bagraven higravenh thức kinh
doanh đầu tƣ chủ động mở rộng quy mocirc vagrave ngagravenh nghề kinh doanh đƣợc Nhagrave
nƣớc khuyến khiacutech ƣu đatildei vagrave tạo điều kiện thuận lợi tham gia sản xuất cung ứng
sản phẩm dịch vụ cocircng iacutech
2 Lựa chọn higravenh thức phƣơng thức huy động phacircn bổ vagrave sử dụng vốn
3 Chủ động tigravem kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng vagrave kyacute kết hợp đồng
4 Kinh doanh xuất khẩu nhập khẩu
5 Tuyển dụng thuecirc vagrave sử dụng lao động theo yecircu cầu kinh doanh
6 Chủ động ứng dụng khoa học cocircng nghệ hiện đại để nacircng cao hiệu quả kinh
doanh vagrave khả năng cạnh tranh
7 Tự chủ quyết định caacutec cocircng việc kinh doanh vagrave quan hệ nội bộ
8 Chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của doanh nghiệp
9 Từ chối mọi yecircu cầu cung cấp caacutec nguồn lực khocircng đƣợc phaacutep luật quy định
10 Khiếu nại tố caacuteo theo quy định của phaacutep luật về khiếu nại tố caacuteo
11 Trực tiếp hoặc thocircng qua ngƣời đại diện theo uỷ quyền tham gia tố tụng theo
quy định của phaacutep luật
12 Caacutec quyền khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 9 Nghĩa vụ của doanh nghiệp
1 Hoạt động kinh doanh theo đuacuteng ngagravenh nghề đatilde ghi trong Giấy chứng nhận đăng
kyacute kinh doanh bảo đảm điều kiện kinh doanh theo quy định của phaacutep luật khi kinh
doanh ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
181
2 Tổ chức cocircng taacutec kế toaacuten lập vagrave nộp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh trung thực chiacutenh xaacutec
đuacuteng thời hạn theo quy định của phaacutep luật về kế toaacuten
3 Đăng kyacute matilde số thuế kecirc khai thuế nộp thuế vagrave thực hiện caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
khaacutec theo quy định của phaacutep luật
4 Bảo đảm quyền lợi iacutech của ngƣời lao động theo quy định của phaacutep luật về lao
động thực hiện chế độ bảo hiểm xatilde hội bảo hiểm y tế vagrave bảo hiểm khaacutec cho ngƣời
lao động theo quy định của phaacutep luật về bảo hiểm
5 Bảo đảm vagrave chịu traacutech nhiệm về chất lƣợng hagraveng hoaacute dịch vụ theo tiecircu chuẩn đatilde
đăng kyacute hoặc cocircng bố
6 Thực hiện chế độ thống kecirc theo quy định của phaacutep luật về thống kecirc định kỳ baacuteo
caacuteo đầy đủ caacutec thocircng tin về doanh nghiệp tigravenh higravenh tagravei chiacutenh của doanh nghiệp với
cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền theo mẫu quy định khi phaacutet hiện caacutec thocircng tin đatilde
kecirc khai hoặc baacuteo caacuteo thiếu chiacutenh xaacutec chƣa đầy đủ thigrave phải kịp thời sửa đổi bổ sung
caacutec thocircng tin đoacute
7 Tuacircn thủ quy định của phaacutep luật về quốc phograveng an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
bảo vệ tagravei nguyecircn mocirci trƣờng bảo vệ di tiacutech lịch sử văn hoaacute danh lam thắng cảnh
8 Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của phaacutep luật
hellip
Điều 13 Quyền thagravenh lập goacutep vốn mua cổ phần vagrave quản lyacute doanh nghiệp
1 Tổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ chức caacute nhacircn nƣớc ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave
quản lyacute doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng hợp quy
định tại khoản 2 Điều nagravey
2 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp
tại Việt Nam
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc để thagravenh lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị
b) Caacuten bộ cocircng chức theo quy định của phaacutep luật về caacuten bộ cocircng chức
182
c) Sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn chuyecircn nghiệp cocircng nhacircn quốc phograveng trong caacutec
cơ quan đơn vị thuộc Quacircn đội nhacircn dacircn Việt Nam sĩ quan hạ sĩ quan chuyecircn
nghiệp trong caacutec cơ quan đơn vị thuộc Cocircng an nhacircn dacircn Việt Nam
d) Caacuten bộ latildenh đạo quản lyacute nghiệp vụ trong caacutec doanh nghiệp 100 vốn sở hữu
nhagrave nƣớc trừ những ngƣời đƣợc cử lagravem đại diện theo uỷ quyền để quản lyacute phần vốn
goacutep của Nhagrave nƣớc tại doanh nghiệp khaacutec
đ) Ngƣời chƣa thagravenh niecircn ngƣời bị hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc bị mất
năng lực hagravenh vi dacircn sự
e) Ngƣời đang chấp hagravenh higravenh phạt tugrave hoặc đang bị Toagrave aacuten cấm kinh doanh
g) Caacutec trƣờng hợp khaacutec theo quy định của phaacutep luật về phaacute sản
3 Tổ chức caacute nhacircn coacute quyền mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn vagraveo cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng
hợp quy định tại khoản 4 Điều nagravey
4 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn
vagraveo cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp để thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị migravenh
b) Caacutec đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp theo quy định của phaacutep
luật về caacuten bộ cocircng chức
hellip
Điều 17 Hồ sơ đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Giấy đề nghị đăng kyacute kinh doanh theo mẫu thống nhất do cơ quan đăng kyacute kinh
doanh coacute thẩm quyền quy định
2 Dự thảo Điều lệ cocircng ty
3 Danh saacutech thagravenh viecircn bản sao Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc chứng
thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của mỗi thagravenh viecircn
4 Văn bản xaacutec nhận vốn phaacutep định của cơ quan tổ chức coacute thẩm quyền đối với
cocircng ty hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute
vốn phaacutep định
183
5 Chứng chỉ hagravenh nghề của thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacute nhacircn khaacutec đối với cocircng ty
hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute chứng chỉ
hagravenh nghề
hellip
Điều 130 Cocircng ty hợp danh
1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute
a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dƣới một tecircn chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của
migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty
2 Cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey đƣợc cấp Giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp danh khocircng đƣợc phaacutet hagravenh bất kỳ loại chứng khoaacuten nagraveo
Điều 131 Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
1 Thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn nhƣ
đatilde cam kết
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết gacircy thiệt hại
cho cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại cho cocircng ty
3 Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết
thigrave số vốn chƣa goacutep đủ đƣợc coi lagrave khoản nợ của thagravenh viecircn đoacute đối với cocircng ty
trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn coacute liecircn quan coacute thể bị khai trừ khỏi cocircng
ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
4 Tại thời điểm goacutep đủ vốn nhƣ đatilde cam kết thagravenh viecircn đƣợc cấp giấy chứng nhận
phần vốn goacutep Giấy chứng nhận phần vốn goacutep phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh của cocircng ty
b) Số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
184
c) Vốn điều lệ của cocircng ty
d) Tecircn địa chỉ thƣờng truacute quốc tịch số Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc
chứng thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của thagravenh viecircn loại thagravenh viecircn
đ) Giaacute trị phần vốn goacutep vagrave loại tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn
e) Số vagrave ngagravey cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
g) Quyền vagrave nghĩa vụ của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep
h) Họ tecircn chữ kyacute của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep vagrave của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
5 Trƣờng hợp giấy chứng nhận phần vốn goacutep bị mất bị raacutech bị chaacutey hoặc bị tiecircu
huỷ dƣới higravenh thức khaacutec thagravenh viecircn đƣợc cấp lại giấy chứng nhận phần vốn goacutep
Điều 132 Tagravei sản của cocircng ty hợp danh
1 Tagravei sản goacutep vốn của caacutec thagravenh viecircn đatilde đƣợc chuyển quyền sở hữu cho cocircng ty
2 Tagravei sản tạo lập đƣợc mang tecircn cocircng ty
3 Tagravei sản thu đƣợc từ hoạt động kinh doanh do caacutec thagravenh viecircn hợp danh thực hiện
nhacircn danh cocircng ty vagrave từ caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde
đăng kyacute của cocircng ty do caacutec thagravenh viecircn hợp danh nhacircn danh caacute nhacircn thực hiện
4 Caacutec tagravei sản khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 133 Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn
hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec trừ trƣờng hợp đƣợc sự nhất triacute của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh cograven lại
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty đoacute để tƣ
lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ chức caacute nhacircn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn
goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh cograven lại
Điều 134 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec quyền sau đacircy
185
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty mỗi thagravenh viecircn
hợp danh coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu biểu quyết khaacutec quy định tại
Điều lệ cocircng ty
b) Nhacircn danh cocircng ty tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh
doanh đatilde đăng kyacute đagravem phaacuten vagrave kyacute kết hợp đồng thoả thuận hoặc giao ƣớc với
những điều kiện magrave thagravenh viecircn hợp danh đoacute cho lagrave coacute lợi nhất cho cocircng ty
c) Sử dụng con dấu tagravei sản của cocircng ty để hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
kinh doanh đatilde đăng kyacute nếu ứng trƣớc tiền của migravenh để thực hiện cocircng việc kinh
doanh của cocircng ty thigrave coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoagraven trả lại cả số tiền gốc vagrave latildei
theo latildei suất thị trƣờng trecircn số tiền gốc đatilde ứng trƣớc
d) Yecircu cầu cocircng ty bugrave đắp thiệt hại từ hoạt động kinh doanh trong thẩm quyền nếu
thiệt hại đoacute xảy ra khocircng phải do sai soacutet caacute nhacircn của chiacutenh thagravenh viecircn đoacute
đ) Yecircu cầu cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh
doanh của cocircng ty kiểm tra tagravei sản sổ kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất
cứ khi nagraveo nếu xeacutet thấy cần thiết
e) Đƣợc chia lợi nhuận tƣơng ứng với tỷ lệ vốn goacutep hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty
g) Khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại theo
tỷ lệ goacutep vốn vagraveo cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định một tỷ lệ khaacutec
h) Trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave
ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn đƣợc hƣởng phần giaacute trị tagravei sản tại cocircng ty sau khi đatilde
trừ đi phần nợ thuộc traacutech nhiệm của thagravenh viecircn đoacute Ngƣời thừa kế coacute thể trở thagravenh
thagravenh viecircn hợp danh nếu đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
i) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave thực hiện cocircng việc kinh doanh một caacutech trung thực cẩn
trọng vagrave tốt nhất bảo đảm lợi iacutech hợp phaacutep tối đa cho cocircng ty vagrave tất cả thagravenh viecircn
b) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave hoạt động kinh doanh của cocircng ty theo đuacuteng quy định của
phaacutep luật Điều lệ cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn nếu lagravem traacutei quy
186
định tại điểm nagravey gacircy thiệt hại cho cocircng ty thigrave phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng
thiệt hại
c) Khocircng đƣợc sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tƣ lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ
chức caacute nhacircn khaacutec
d) Hoagraven trả cho cocircng ty số tiền tagravei sản đatilde nhận vagrave bồi thƣờng thiệt hại gacircy ra đối
với cocircng ty trong trƣờng hợp nhacircn danh cocircng ty nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec để nhận tiền hoặc tagravei sản khaacutec từ hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
đatilde đăng kyacute của cocircng ty magrave khocircng đem nộp cho cocircng ty
đ) Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của
cocircng ty khocircng đủ để trang trải số nợ của cocircng ty
e) Chịu lỗ tƣơng ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty trong trƣờng hợp cocircng ty kinh doanh bị lỗ
g) Định kỳ hagraveng thaacuteng baacuteo caacuteo trung thực chiacutenh xaacutec bằng văn bản tigravenh higravenh vagrave kết
quả kinh doanh của migravenh với cocircng ty cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả
kinh doanh của migravenh cho thagravenh viecircn coacute yecircu cầu
h) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 135 Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn hợp danh lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định khaacutec
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn để thảo
luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty Thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập
họp phải chuẩn bị nội dung chƣơng trigravenh vagrave tagravei liệu họp
3 Hội đồng thagravenh viecircn coacute quyền quyết định tất cả cocircng việc kinh doanh của cocircng
ty Nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định thigrave quyết định caacutec vấn đề sau đacircy phải đƣợc
iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận
a) Phƣơng hƣớng phaacutet triển cocircng ty
b) Sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty
c) Tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh mới
187
d) Chấp nhận thagravenh viecircn hợp danh ruacutet khỏi cocircng ty hoặc quyết định khai trừ thagravenh viecircn
đ) Quyết định dự aacuten đầu tƣ
e) Quyết định việc vay vagrave huy động vốn dƣới higravenh thức khaacutec cho vay với giaacute trị
bằng hoặc lớn hơn 50 vốn điều lệ của cocircng ty trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy
định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
g) Quyết định mua baacuten tagravei sản coacute giaacute trị bằng hoặc lớn hơn vốn điều lệ của cocircng ty
trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
h) Quyết định thocircng qua baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm tổng số lợi nhuận đƣợc chia
vagrave số lợi nhuận chia cho từng thagravenh viecircn
i) Quyết định giải thể cocircng ty
4 Quyết định về caacutec vấn đề khaacutec khocircng quy định tại khoản 3 Điều nagravey đƣợc thocircng
qua nếu đƣợc iacutet nhất hai phần ba tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận tỷ lệ cụ
thể do Điều lệ cocircng ty quy định
5 Quyền tham gia biểu quyết của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện theo quy định
của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 136 Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
1 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn coacute thể triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn khi xeacutet
thấy cần thiết hoặc theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh Trƣờng hợp Chủ tịch Hội
đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập họp theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh thigrave thagravenh
viecircn đoacute triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
2 Thocircng baacuteo mời họp coacute thể bằng giấy mời điện thoại fax telex hoặc caacutec phƣơng
tiện điện tử khaacutec Thocircng baacuteo mời họp phải necircu rotilde mục điacutech yecircu cầu vagrave nội dung
họp chƣơng trigravenh vagrave địa điểm họp tecircn thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp
Caacutec tagravei liệu thảo luận đƣợc sử dụng để quyết định caacutec vấn đề quy định tại khoản 3
Điều 135 của Luật nagravey phải đƣợc gửi trƣớc đến tất cả thagravenh viecircn thời hạn gửi trƣớc
do Điều lệ cocircng ty quy định
3 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp chủ toạ cuộc
họp Cuộc họp của Hội đồng thagravenh viecircn phải đƣợc ghi vagraveo sổ biecircn bản của cocircng ty
Nội dung biecircn bản phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau đacircy
188
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
nơi đăng kyacute kinh doanh
b) Mục điacutech chƣơng trigravenh vagrave nội dung họp
c) Thời gian địa điểm họp
d) Họ tecircn chủ toạ thagravenh viecircn dự họp
đ) Caacutec yacute kiến của thagravenh viecircn dự họp
e) Caacutec quyết định đƣợc thocircng qua số thagravenh viecircn chấp thuận vagrave nội dung cơ bản của
caacutec quyết định đoacute
g) Họ tecircn chữ kyacute của caacutec thagravenh viecircn dự họp
Điều 137 Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh
hoạt động kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp
danh trong thực hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực
đối với becircn thứ ba khi ngƣời đoacute đƣợc biết về hạn chế đoacute
2 Trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn
cocircng nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
Khi một số hoặc tất cả thagravenh viecircn hợp danh cugraveng thực hiện một số cocircng việc kinh
doanh thigrave quyết định đƣợc thocircng qua theo nguyecircn tắc đa số
Hoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt động kinh doanh
caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng thuộc traacutech nhiệm
của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn cograven lại chấp thuận
3 Cocircng ty coacute thể mở một hoặc một số tagravei khoản tại ngacircn hagraveng Hội đồng thagravenh viecircn
chỉ định thagravenh viecircn đƣợc uỷ quyền gửi vagrave ruacutet tiền từ caacutec tagravei khoản đoacute
4 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốc coacute caacutec nhiệm vụ sau
a) Quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty với tƣ caacutech lagrave
thagravenh viecircn hợp danh
b) Triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc nghị quyết
của của Hội đồng thagravenh viecircn
189
c) Phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh kyacute caacutec
quyết định về quy chế nội quy vagrave caacutec cocircng việc tổ chức nội bộ khaacutec của cocircng ty
d) Tổ chức sắp xếp lƣu giữ đầy đủ vagrave trung thực sổ kế toaacuten hoaacute đơn chứng từ vagrave
caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty theo quy định của phaacutep luật
đ) Đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện cho cocircng ty
với tƣ caacutech lagrave bị đơn hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại
hoặc caacutec tranh chấp khaacutec
e) Caacutec nhiệm vụ khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
Điều 138 Chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
1 Tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Tự nguyện ruacutet vốn khỏi cocircng ty
b) Chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết
c) Bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave mất tiacutech hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc mất năng
lực hagravenh vi dacircn sự
d) Bị khai trừ khỏi cocircng ty
đ) Caacutec trƣờng hợp khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền ruacutet vốn khỏi cocircng ty nếu đƣợc Hội đồng thagravenh
viecircn chấp thuận Trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn muốn ruacutet vốn khỏi cocircng ty phải
thocircng baacuteo bằng văn bản yecircu cầu ruacutet vốn chậm nhất saacuteu thaacuteng trƣớc ngagravey ruacutet vốn
chỉ đƣợc ruacutet vốn vagraveo thời điểm kết thuacutec năm tagravei chiacutenh vagrave baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh của năm
tagravei chiacutenh đoacute đatilde đƣợc thocircng qua
3 Thagravenh viecircn hợp danh bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Khocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn nhƣ đatilde cam kết sau khi cocircng ty
đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hai
b) Vi phạm quy định tại Điều 133 của Luật nagravey
c) Tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh khocircng trung thực khocircng cẩn trọng hoặc coacute hagravenh
vi khocircng thiacutech hợp khaacutec gacircy thiệt hại nghiecircm trọng đến lợi iacutech của cocircng ty vagrave caacutec
thagravenh viecircn khaacutec
d) Khocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
190
4 Trong trƣờng hợp chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn bị hạn chế hoặc bị
mất năng lực hagravenh vi dacircn sự thigrave phần vốn goacutep của thagravenh viecircn đoacute đƣợc hoagraven trả cocircng
bằng vagrave thoả đaacuteng
5 Trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
quy định tại điểm a vagrave điểm d khoản 1 Điều nagravey thigrave ngƣời đoacute vẫn phải liecircn đới chịu
traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
6 Sau khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đatilde đƣợc
sử dụng lagravem thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa
kế ngƣời đại diện theo phaacutep luật của họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử
dụng tecircn đoacute
Điều 139 Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
1 Cocircng ty coacute thể tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới của cocircng ty phải đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
2 Thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam kết goacutep
vagraveo cocircng ty trong thời hạn mƣời lăm ngagravey kể từ ngagravey đƣợc chấp thuận trừ trƣờng
hợp Hội đồng thagravenh viecircn quyết định thời hạn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trừ trƣờng
hợp thagravenh viecircn đoacute vagrave caacutec thagravenh viecircn cograven lại coacute thoả thuận khaacutec
Điều 140 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
1 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền sau đacircy
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi
bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute
liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
b) Đƣợc chia lợi nhuận hằng năm tƣơng ứng tỷ lệ vốn goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty
c) Đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm của cocircng ty coacute quyền yecircu cầu Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy đủ vagrave trung thực caacutec
191
thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem xeacutet sổ kế toaacuten sổ
biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
d) Chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec
đ) Nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh ngƣời khaacutec tiến hagravenh kinh doanh caacutec ngagravenh
nghề đatilde đăng kyacute của cocircng ty
e) Định đoạt phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng cho thế chấp cầm
cố vagrave caacutec higravenh thức khaacutec theo quy định của phaacutep luật vagrave Điều lệ cocircng ty trƣờng hợp
chết hoặc bị Toagrave tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave ngƣời thừa kế thay thế thagravenh viecircn đatilde chết
trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty
g) Đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ vốn
goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản
h) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde cam kết goacutep
b) Khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng đƣợc tiến hagravenh cocircng việc kinh
doanh nhacircn danh cocircng ty
c) Tuacircn thủ Điều lệ nội quy cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
d) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
192
PHỤ LỤC 5
Một số nội dung của Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 về
Hướng dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp
coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 7 Ngagravenh nghề cấm kinh doanh
1 Danh mục ngagravenh nghề cấm kinh doanh gồm
a) Kinh doanh vũ khiacute quacircn dụng trang thiết bị kỹ thuật khiacute tagravei phƣơng tiện chuyecircn
dugraveng quacircn sự cocircng an quacircn trang (bao gồm cả phugrave hiệu cấp hiệu quacircn hiệu của
quacircn đội cocircng an) quacircn dụng cho lực lƣợng vũ trang linh kiện bộ phận phụ tugraveng
vật tƣ vagrave trang thiết bị đặc chủng cocircng nghệ chuyecircn dugraveng chế tạo chuacuteng
b) Kinh doanh chất ma tuacutey caacutec loại
c) Kinh doanh hoacutea chất bảng 1 (theo Cocircng ƣớc quốc tế)
d) Kinh doanh caacutec sản phẩm văn hoacutea phản động đồi trụy mecirc tiacuten dị đoan hoặc coacute
hại tới giaacuteo dục thẩm mỹ nhacircn caacutech
đ) Kinh doanh caacutec loại phaacuteo
e) Kinh doanh caacutec loại đồ chơi trograve chơi nguy hiểm đồ chơi trograve chơi coacute hại tới giaacuteo
dục nhacircn caacutech vagrave sức khoẻ của trẻ em hoặc tới an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
g) Kinh doanh caacutec loại thực vật động vật hoang datilde gồm cả vật sống vagrave caacutec bộ phận
của chuacuteng đatilde đƣợc chế biến thuộc Danh mục điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave
thagravenh viecircn quy định vagrave caacutec loại thực vật động vật quyacute hiếm thuộc danh mục cấm
khai thaacutec sử dụng
h) Kinh doanh mại dacircm tổ chức mại dacircm mua baacuten ngƣời
i) Kinh doanh dịch vụ tổ chức đaacutenh bạc gaacute bạc traacutei pheacutep dƣới mọi higravenh thức
k) Kinh doanh dịch vụ điều tra biacute mật xacircm phạm lợi iacutech của Nhagrave nƣớc quyền vagrave lợi
iacutech hợp phaacutep của tổ chức cocircng dacircn
l) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới kết hocircn coacute yếu tố nƣớc ngoagravei
193
m) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới nhận cha mẹ con nuocirci nuocirci con nuocirci coacute yếu tố
nƣớc ngoagravei
n) Kinh doanh caacutec loại phế liệu nhập khẩu gacircy ocirc nhiễm mocirci trƣờng
o) Kinh doanh caacutec loại sản phẩm hagraveng hoacutea vagrave thiết bị cấm lƣu hagravenh cấm sử dụng
hoặc chƣa đƣợc pheacutep lƣu hagravenh vagravehoặc sử dụng tại Việt Nam
p) Caacutec ngagravenh nghề cấm kinh doanh khaacutec đƣợc quy định tại caacutec luật phaacutep lệnh vagrave
nghị định chuyecircn ngagravenh
2 Việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề quy định tại khoản 1 Điều nagravey trong một số
trƣờng hợp đặc biệt aacutep dụng theo quy định của caacutec luật phaacutep lệnh hoặc nghị định
chuyecircn ngagravenh liecircn quan
Điều 8 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh
1 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh aacutep dụng theo caacutec
quy định của caacutec luật phaacutep lệnh nghị định chuyecircn ngagravenh hoặc quyết định coacute liecircn
quan của Thủ tƣớng Chiacutenh phủ (sau đacircy gọi chung lagrave phaacutep luật chuyecircn ngagravenh)
2 Điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức
a) Giấy pheacutep kinh doanh
b) Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh
c) Chứng chỉ hagravenh nghề
d) Chứng nhận bảo hiểm traacutech nhiệm nghề nghiệp
đ) Xaacutec nhận vốn phaacutep định
e) Chấp thuận khaacutec của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
g) Caacutec yecircu cầu khaacutec magrave doanh nghiệp phải thực hiện hoặc phải coacute mới đƣợc quyền
kinh doanh ngagravenh nghề đoacute magrave khocircng cần xaacutec nhận chấp thuận dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
3 Caacutec quy định về loại ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh
doanh đối với ngagravenh nghề đoacute tại caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật khaacutec ngoagravei caacutec
loại văn bản quy phạm phaacutep luật đatilde necircu tại khoản 1 Điều nagravey đều khocircng coacute hiệu lực
thi hagravenh
hellip
LỜI CAM ĐOAN
Tocirci xin cam đoan Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu khoa học của riecircng tocirci Caacutec kết
quả necircu trong Luận aacuten chưa được cocircng bố trong bất kỳ cocircng trigravenh khoa học khaacutec Caacutec số
liệu viacute dụ vagrave triacutech dẫn trong Luận aacuten đảm bảo tiacutenh chiacutenh xaacutec nghiecircm tuacutec tin cậy vagrave trung
thực Tocirci đatilde hoagraven thagravenh tất cả caacutec mocircn học vagrave đatilde thanh toaacuten tất cả caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
theo quy định của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội
TAacuteC GIẢ LUẬN AacuteN
Nguyễn Vinh Hƣng
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bigravea
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU 1
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei 1
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei 4
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei 4
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu 5
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten 6
6 Kết cấu của luận aacuten 6
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU 7
Kết luận chƣơng 1 31
Chƣơng 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 32
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản 45
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec 46
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống
caacutec higravenh thức cocircng ty ở Việt Nam 53
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản ở Việt Nam hiện nay 60
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 60
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong
hệ thống phaacutep luật Việt Nam hiện nay 64
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam
hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 65
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản 71
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc
khi đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 71
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 đến nay 74
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 77
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật 77
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật 79
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute 81
Kết luận chƣơng 2 82
Chƣơng 3 MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM 84
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản 84
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung 84
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản 86
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản 90
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản 90
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty
hợp vốn đơn giản 91
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản 93
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản 101
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản 108
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản 111
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 115
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty
hợp vốn đơn giản 117
Kết luận chƣơng 3 121
Chƣơng 4 CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
LIEcircN QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 123
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 123
411 Cơ sở chiacutenh trị 123
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh 127
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 133
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản 138
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản 138
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 142
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute 148
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute 150
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn 151
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai 153
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp 155
Kết luận chƣơng 4 155
KẾT LUẬN 157
Danh mục caacutec cocircng trigravenh khoa học của taacutec giả
đatilde cocircng bố liecircn quan đến luận aacuten 160
Tagravei liệu tham khảo 161
Phụ lục 177
1
MỞ ĐẦU
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei
Trải qua hagraveng trăm năm lịch sử higravenh thagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản đến
nay vẫn khocircng ngừng phaacutet triển Theo thời gian cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde vagrave
đang để lại dấu ấn trecircn phạm vi nhiều quốc gia Thực tiễn kinh doanh cho thấy đacircy
lagrave higravenh thức kinh doanh đaacutep ứng đƣợc nhiều đogravei hỏi của thị trƣờng vagrave luocircn gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn
Thời kỳ phong kiến Việt Nam khaacutei niệm ldquococircng tyrdquo lagrave một cụm từ khaacute xa lạ
bởi lẽ ngƣời Việt chỉ quen với caacutec hoạt động nocircng nghiệp Từ khi thực dacircn Phaacutep
xacircm lƣợc (1858) luật về caacutec loại higravenh cocircng ty mới đƣợc Phaacutep đƣa vagraveo Việt Nam
nhằm mục điacutech phục vụ cho quaacute trigravenh khai thaacutec thuộc địa Bắt đầu từ thời kỳ nagravey
dấu vết trƣớc đacircy của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại trong caacutec đạo luật
Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng
mại Việt Nam Cộng hogravea 1972
Từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986) hệ thống phaacutep luật tại Việt Nam đatilde
coacute nhiều thay đổi Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave những
tiacuten hiệu đầu tiecircn baacuteo hiệu cho thời kỳ đổi mới của sự phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh
nghiệp ở Việt Nam Thời gian sau đoacute Luật Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh trecircn
cơ sở thống nhất từ hai đạo luật trecircn Vagrave kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty
hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại vagraveo trong hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp Tuy
nhiecircn nếu căn cứ quy định tại điểm a vagrave điểm c khoản 1 Điều 95 của Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquongoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave
Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm
vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey đang tồn tại một số bất cập Thocircng thƣờng caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave
Việt Nam luocircn cho rằng đối với cocircng ty hợp danh thigrave chỉ tồn tại duy nhất một loại
higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh Cograven cocircng ty hợp danh magrave coacute sự tham gia
của cả loại higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave loại higravenh của
2
cocircng ty hợp vốn đơn giản (cograven đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Noacutei caacutech
khaacutec quy định tại Điều 95 Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh đatilde thừa
nhận sự tồn tại của cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản một caacutech khocircng rotilde ragraveng
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
tiếp tục hoagraven thiện bổ sung thecircm caacutec quy định về cocircng ty hợp danh Mặc dugrave vậy
nếu căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave vẫn chƣa
coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoPhải
coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp
danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Sau đoacute Luật sửa đổi bổ sung Luật Doanh
nghiệp 2005 đƣợc ban hagravenh (hiệu lực từ ngagravey 29 thaacuteng 6 năm 2009) nhƣng sự kết
hợp đan xen theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vẫn giữ nguyecircn Từ đoacute cho thấy chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
mặc dugrave đatilde qua một số lần sửa đổi bổ sung nhƣng vẫn chƣa thật sự hoagraven chỉnh Sự
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde dẫn đến những điều chỉnh của phaacutep luật trở necircn thiếu chặt chẽ vagrave chƣa
đầy đủ đối với cả hai loại higravenh doanh nghiệp trecircn
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia khaacutec luocircn coacute sự
phacircn biệt rotilde ragraveng trong cơ chế điều chỉnh giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản Trecircn thực tế tại nhiều quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến vẫn thƣờng điều
chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty bằng từng đạo luật riecircng Nhờ vậy noacute đatilde goacutep phần
nacircng cao sự chặt chẽ của phaacutep luật vagrave cograven tạo ra mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu
quả cho sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay đất nƣớc đang trong giai đoạn thực hiện caacutec chủ trƣơng của Đại
hội Đảng XI (2011) Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội năm 2011 đến 2020 nhấn
mạnh ldquoTạo mocirci trường cạnh tranh bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế khuyến
khiacutech phaacutet triển caacutec higravenh thức tổ chức sản xuất kinh doanhhellip Hoagraven thiện cơ chế
chiacutenh saacutech để phaacutet triển mạnh kinh tế tư nhacircn trở thagravenh một trong những động lực
của nền kinh tếhelliprdquo [33 tr 6-7] cograven theo Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ƣơng Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của Đảng mục
3
tiecircu trƣớc mắt vagrave lacircu dagravei ldquokhuyến khiacutech phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp với
higravenh thức sở hữu hỗn hợp như cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn nhiều
thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhhelliprdquo [31 tr 30] Ngoagravei ra Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của nhiều diễn đagraven kinh tế lớn trecircn thế giới nhƣ ASEAN APEC
ASEM WTO vagrave coacute thể sắp tới lagrave TPPhellip Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện vẫn đang từng bƣớc sửa đổi để đaacutep ứng với nhu cầu biến động vagrave sự phaacutet
triển của kinh tế - xatilde hội trong giai đoạn mới Vigrave vậy trƣớc yecircu cầu đa dạng hoacutea caacutec
loại higravenh kinh doanh khuyến khiacutech caacutec nguồn lực đầu tƣ vagraveo nền kinh tế thigrave việc bổ
sung thecircm cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
lagrave hết sức cần thiết Trecircn thực tiễn việc xacircy dựng phaacutet triển thecircm nhiều loại higravenh
doanh nghiệp sẽ goacutep phần mở rộng thị trƣờng đồng thời tạo thecircm cơ hội để caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc những higravenh thức doanh nghiệp phugrave hợp nhất với mục
điacutech nhu cầu vagrave khả năng của họ
Lagrave nhagrave thiết kế vagrave định hƣớng thị trƣờng phaacutep luật cần phải phản aacutenh tƣơng
đối đầy đủ caacutec loại higravenh cocircng ty để caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể chọn lựa Phacircn tiacutech caacutec
đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy sẽ lagrave mocirc higravenh cocircng ty rất phugrave
hợp với quy mocirc kinh doanh vừa hoặc nhỏ vagrave cocircng ty cograven khaacute linh động trong việc
gọi vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh cũng nhƣ hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho nhagrave đầu
tƣ Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech truyền thống kinh doanh thƣơng mại cũng nhƣ caacutec điều
kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp
với caacutec điều kiện trecircn
Từ những lyacute do trecircn việc nghiecircn cứu toagraven diện về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một việc lagravem quan trọng cấp baacutech vagrave
rất coacute yacute nghĩa Hiệu quả của việc nghiecircn cứu khocircng những mang lại những giaacute trị lyacute
luận khoa học magrave đoacuteng goacutep của noacute cograven coacute nhiều giaacute trị trecircn thực tiễn Trong quaacute
trigravenh nghiecircn cứu luật aacuten sẽ đƣa ra một mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện vagrave hoagraven cảnh tại Việt Nam hiện nay Đoacute cũng
chiacutenh lagrave lyacute do taacutec giả xin chọn đề tagravei ldquoXacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở Việt Namrdquo lagravem đề tagravei luận aacuten tiến sĩ luật học
4
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei
Khi phacircn tiacutech caacutec yếu tố kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của Việt
Nam coacute thể nhận thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại
đacircy Becircn cạnh đoacute xuất phaacutet từ nhu cầu thực tiễn kinh doanh vagrave từ chủ trƣơng hoagraven
thiện thể chế kinh tế thị trƣờng đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh necircn
cần thiết phải để cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet triển rộng ratildei tại Việt Nam Bởi
vậy việc nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn về cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trong Luật
Doanh nghiệp lagrave rất cần thiết vagrave nhiều yacute nghĩa Hiệu quả thực tiễn mang lại lagrave cung
cấp thecircm một loại higravenh doanh nghiệp khaacute ƣu việt cho caacutec nhagrave đầu tƣ
Với mục điacutech trecircn nhiệm vụ của luận aacuten cụ thể lagrave
(1) Nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn triển khai của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam vagrave ở
một số quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến trecircn thế giới hiện nay Trecircn cơ sở nghiecircn
cứu để từ đoacute xacircy dựng một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave
hợp nhất với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
(2) Từ kết quả nghiecircn cứu luận aacuten so saacutenh tổng hợp phacircn tiacutech vagrave chỉ ra
những điểm hợp lyacute hoặc bất hợp lyacute của caacutec quy định phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp vốn đơn giản
(3) Đề xuất caacutec kiến nghị liecircn quan đến việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật doanh
nghiệp noacutei chung
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei
Lagrave higravenh thức kinh doanh vẫn đang phổ biến ở nhiều quốc gia coacute nền phaacutep
luật tiecircn tiến nhƣ Hoa Kỳ Anh Phaacutep Đức Nhật Bản Trung Quốc Singaporehellip
đều quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven tại Việt Nam hiện nay
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang bị quy định gộp chung với cocircng ty hợp danh từ
Điều 130 đến Điều 140 trong Luật Doanh nghiệp 2005 dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp
danh Caacutech thức vagrave nội dung quy định của chế định cocircng ty hợp danh ở Việt Nam lagrave
5
rất khaacutec so với phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế giới Vigrave vậy việc nghiecircn cứu
phaacutep luật thực định của Việt Nam vagrave phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec lagrave cơ sở
cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luận aacuten tập trung nghiecircn cứu caacutec vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến mục điacutech vagrave
nhiệm vụ của đề tagravei Cụ thể luận aacuten nghiecircn cứu phaacutep luật một số nƣớc trecircn thế giới
vagrave phaacutep luật của Việt Nam để chỉ ra caacutec điểm tồn tại bất cập Vagrave cũng từ cơ sở của
việc nghiecircn cứu luận aacuten đƣa ra mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện ở Việt Nam
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu của đề tagravei
Phương phaacutep luận trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten dựa vagraveo phƣơng phaacutep
luận lagrave pheacutep duy vật biện chứng duy vật lịch sử của chủ nghĩa Maacutec - Lecircnin vagrave tƣ
tƣởng Hồ Chiacute Minh Đồng thời vận dụng caacutec quan điểm tƣ tƣởng chỉ đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam lagravem định hƣớng nghiecircn cứu
Caacutec phương phaacutep nghiecircn cứu đƣợc sử dụng trong luận aacuten gồm
Phương phaacutep so saacutenh phaacutep luật đacircy lagrave phƣơng phaacutep chủ đạo của luận aacuten
Luận aacuten so saacutenh phaacutep luật tại nhiều quốc gia với phaacutep luật của Việt Nam liecircn quan
đến loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ sở so saacutenh tigravem ra những ƣu nhƣợc
điểm sự tiến bộ hay lạc hậuhellip của phaacutep luật hiện hagravenh ở Việt Nam
Phương phaacutep phacircn tiacutech quy phạm vagrave phương phaacutep đaacutenh giaacute thực trạng phaacutep
luật thƣờng xuyecircn đƣợc sử dụng để phacircn tiacutech vagrave đaacutenh giaacute caacutec quy định của phaacutep
luật hiện hagravenh tại Việt Nam về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Từ đoacute luận aacuten
chỉ ra những điểm bất cập hạn chế của những quy định nagravey
Phương phaacutep tổng hợp với quan điểm nhigraven nhận đa chiều luận aacuten kết hợp
trigravenh bagravey tổng hợp từ nhiều nguồn tƣ liệu khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Becircn cạnh đoacute dựa trecircn kết quả nghiecircn cứu của caacutec phƣơng phaacutep khaacutec phƣơng phaacutep
tổng hợp đƣợc luận aacuten vận dụng kết hợp chuacuteng lại với nhau nhằm mục điacutech coacute
đƣợc sự nhận thức về vấn đề nghiecircn cứu một caacutech khoa học hệ thống vagrave đầy đủ
Phương phaacutep phacircn tiacutech lịch sử kết hợp với phương phaacutep xatilde hội học nghiecircn
cứu lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
6
Ngoagravei ra luận aacuten cograven nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu tacircm lyacute kinh doanh truyền thống
thƣơng mại của Việt Nam Trecircn cơ sở đoacute luận aacuten đƣa ra caacutec đaacutenh giaacute nhận định về
sự thiacutech ứng của loại higravenh cocircng ty nagravey với truyền thống thƣơng mại vagrave caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội của Việt Nam
Caacutec phƣơng phaacutep trecircn luocircn kết hợp với nhau hagravei hogravea để cugraveng giải quyết tốt
nhất caacutec vấn đề của đề tagravei luận aacuten
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten
Từ kết quả của quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đoacuteng goacutep thecircm những giaacute trị
về mặt yacute nghĩa khoa học vagrave thực tiễn trong một phạm vi nhất định Những điểm mới
vagrave đoacuteng goacutep của luận aacuten
(1) Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh khoa học nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện về cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
(2) Luận aacuten nghiecircn cứu caacutec vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn trecircn cơ sở đoacute xacircy
dựng mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhờ vậy coacute thể đoacuteng goacutep
thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mang nhiều triển vọng vagraveo trong hệ thống caacutec mocirc higravenh
doanh nghiệp với mục điacutech phục vụ caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
(3) Luận aacuten chỉ ra những hạn chế bất cập của caacutec quy định phaacutep luật hiện
nay liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản Đồng thời luận aacuten đoacuteng goacutep một số
kiến nghị nhằm hoagraven thiện caacutec quy định của phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
6 Kết cấu của luận aacuten
Ngoagravei phần mở đầu phần kết luận chung phụ lục vagrave danh mục tagravei liệu tham
khảo nội dung luận aacuten đƣợc chia lagravem bốn chƣơng chiacutenh với kết cấu
Chƣơng 1 Tổng quan tigravenh higravenh nghiecircn cứu
Chƣơng 2 Những vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave xacircy dựng
chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chƣơng 3 Mocirc higravenh của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam
Chƣơng 4 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng vagrave một số kiến nghị liecircn quan tới việc xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
7
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU
Lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời trecircn thế giới cugraveng với
cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc khaacute nhiều nhagrave nghiecircn cứu ở
khắp nơi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu Tuy nhiecircn do lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc phaacutet
triển từ cocircng ty hợp danh necircn thocircng thƣờng trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu dugrave ở
Việt Nam hay ở nƣớc ngoagravei caacutec taacutec giả chỉ chuacute trọng đến cocircng ty hợp danh cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đƣợc khaacutei quaacutet hoacutea một caacutech khaacute sơ sagravei Noacutei caacutech
khaacutec caacutec nghiecircn cứu noacutei chung chỉ mang tiacutenh chất rời rạc liệt kecirc đến một số khiacutea
cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Thực tế cho thấy vẫn chƣa coacute
một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo dagravenh hết nội dung của noacute chỉ để nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave vậy trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đề cập vagrave
phacircn tiacutech caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nhoacutem nghiecircn cứu về vấn đề ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản tồn tại trong hệ thống phaacutep luật thực định tại
nhiều quốc gia Qua tigravem hiểu về khaacutei niệm của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại nhiều
quốc gia thigrave vẫn thƣờng coacute những neacutet tƣơng đồng
Một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute liệt kecirc đến
ldquokhaacutei niệmrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm
ldquoThe law of partnership in Australia and New Zealandrdquo (tạm dịch Luật về
hợp danh ở Uacutec vagrave New Zealand) của hai taacutec giả Higgins vagrave Fletcher năm 1991 bản
thứ 6 xuất bản từ The law book company limited Saacutech đƣa ra một khaacutei niệm sơ
lƣợc về loại higravenh hợp danh hữu hạn (cocircng ty hợp vốn đơn giản) ở Uacutec vagrave
Newzealand Tuy nhiecircn nghiecircn cứu chỉ dừng mức khaacutei quaacutet về một số điểm cơ bản
của hợp danh hữu hạn Nhiều vấn đề phaacutep lyacute quan trọng khaacutec chƣa đƣợc caacutec taacutec giả
nghiecircn cứu sacircu
Khaacutei niệm hợp danh hữu hạn của Vƣơng quốc Anh đƣợc tigravem thấy trong saacutech
ldquoBusiness Lawrdquo (Luật Kinh tế) bản thứ 8 của caacutec taacutec giả Keith Abbott Norman
8
Pendlebury vagrave Kevin Wardman năm 2007 nhagrave xuất bản South-Western Nghiecircn
cứu cho thấy hợp danh hữu hạn ldquođƣợc ghi nhận vagraveo năm 1907 tại nƣớc Anhhellip Hợp
danh hữu hạn phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn (general partner) vagrave một
thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner) Thagravenh viecircn nhận vốn phải chịu traacutech nhiệm
cho toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ
chịu traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep của họrdquo [119 p 348-349] Về cơ bản
hagravem lƣợng thocircng tin từ saacutech cograven khaacute nhiều hạn chế
ldquoBusiness Law and the Regulation of Businessrdquo (Luật Kinh tế vagrave quy định
của kinh tế) bản thứ 9 nhagrave xuất bản Thomson West của taacutec giả Richard A Man vagrave
Barry S Roberts năm 2008 nghiecircn cứu nhiều vấn đề của luật kinh tế ở Hoa Kỳ
Khaacutei niệm về hợp danh hữu hạn đƣợc caacutec taacutec giả giới thiệu ngắn gọn ldquolagrave hiệp hội
kinh doanh gồm iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip thagravenh viecircn nhận vốn chịu traacutech nhiệm vocirc hạnhellip thagravenh viecircn goacutep vốn chịu
traacutech nhiệm hữu hạnhelliprdquo [135 p 610-611]
Tại Việt Nam số iacutet tagravei liệu nƣớc ngoagravei đƣợc dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey
sơ lƣợc về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Taacutec giả Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) với ldquoNhững vấn đề cơ bản của
luật phaacutep Mỹ - Fundamentals of American lawrdquo Khoa luật - Đại học NewYork
phaacutet hagravenh nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia dịch sang tiếng Việt vagrave
Saacutech ldquoEveryday American Law - Phaacutep luật phổ thocircng Hoa Kỳrdquo do hai dịch
giả Việt Nam lagrave Phan Văn Ba vagrave Phan Xuacircn Thảo biecircn dịch đƣợc nhagrave xuất bản
Tổng hợp thagravenh phố Hồ Chiacute Minh phaacutet hagravenh đầu năm 2012 nội dung của hai cuốn
saacutech trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật Hoa Kỳ hiện đại Vigrave
vậy chuacuteng chỉ đề cập một caacutech rất khaacutei lƣợc về một số vấn đề nhƣ khaacutei niệm đặc
điểmhellip của hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn
Trong một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh của Việt Nam thời kỳ trƣớc
đacircy ldquokhaacutei niệmrdquo cocircng ty hợp vốn đơn giản từng đƣợc giới thiệu tại
ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo của taacutec giả Lecirc Tagravei Triển quyển thứ 2 năm
1959 do Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản vagrave
9
ldquoLuật Thương mại Việt Nam dẫn giảirdquo của nhoacutem taacutec giả Lecirc Tagravei Triển
Nguyễn Vạng Thọ vagrave Nguyễn Tacircn quyển 2 nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten
năm 1973 taacutec phẩm ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo taacutec giả gọi đacircy lagrave ldquococircng ty cấp
vốn đơn giảnrdquo Cograven trong lần xuất bản năm 1973 caacutec taacutec giả thay đổi lại tecircn gọi
ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo trở thagravenh ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Becircn cạnh caacutec trigravenh
bagravey về ldquođịnh nghĩardquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhiều vấn đề phaacutep lyacute khaacutec của
loại higravenh cocircng ty nagravey cũng đƣợc giới thiệu trong cả hai taacutec phẩm nhƣ định nghĩa
tiacutenh chất vai trograve của những ngƣời thụ cấp cũng nhƣ quyền hạn traacutech nhiệm của họ
sự phacircn chia lỗ latildei giữa ngƣời chủ cấp vagrave ngƣời thụ cấphellip Đacircy lagrave caacutec cocircng trigravenh
nghiecircn cứu nền tảng cho caacutec nghiecircn cứu sau nagravey về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Viết trong thời gian gần đacircy một số taacutec phẩm tiecircu biểu coacute trigravenh bagravey khaacute kỹ
về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2009 ldquoKhaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh
nghiệp năm 2005rdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep 062009 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2013 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mại phần chung vagrave
thương nhacircnrdquo nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội liecircn quan đến cocircng ty hợp
vốn đơn giản taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng nghiecircn cứu rất chi tiết caacutec vấn đề khaacutei niệm
caacutec đặc điểm nguồn gốc cơ chế thagravenh viecircn vagrave caacutec đặc điểm của từng loại thagravenh
viecircnhellip Taacutec giả nagravey cho rằng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai
loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau nếu phacircn tiacutech từ khaacutei niệm vagrave một số đặc điểm của
chuacuteng Căn cứ caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đang bị gộp chung để trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty hợp
danh duy nhất Từ sự nhận thức khocircng rotilde ragraveng đatilde lagravem ảnh hƣởng đến sự phaacutet triển
của loại higravenh cocircng ty hợp danh hiện nay
Becircn cạnh đoacute một số luận văn luận aacuten của ngagravenh luật học tại Việt Nam gần
đacircy đatilde đề cập đến ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyễn Thị Thugravey Giang năm 2012 ldquoPhaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp
danhrdquo Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
10
Nguyễn Thị Huế năm 2012 ldquoPhaacutep luật về Cocircng ty hợp danh ở Việt Namrdquo
Luận aacuten Tiến sĩ luật học Học viện khoa học xatilde hội trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu caacutec
cocircng trigravenh khoa học nagravey đều coacute nhắc đến caacutec khaacutei niệm của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại một số quốc gia trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam Đặc
biệt taacutec giả Nguyễn Thị Huế đatilde nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về cocircng ty hợp
danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Trong luận aacuten cũng coacute một phần nghiecircn
cứu trigravenh bagravey khaacutei quaacutet về cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi lẽ giữa hai loại higravenh cocircng
ty nagravey vốn coacute nhiều điểm tƣơng đồng Với mục điacutech hoagraven thiện phaacutep luật về cocircng ty
hợp danh của Việt Nam taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp
danh vagrave coacute sự mở rộng nghiecircn cứu so saacutenh với phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec
Tigravem hiểu về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven coacute thể đƣợc tigravem
thấy trecircn mạng Internet trong một số website forums về phaacutep luật tại nƣớc ngoagravei
Chẳng hạn tại bagravei viết của taacutec giả Jean Murray về ldquolimited partnershiprdquo
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm Nội dung của bagravei
viết trigravenh bagravey caacutec vấn đề phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn trong đoacute bao gồm định
nghĩa một số vấn đề khaacutec của hợp danh hữu hạnhellip Sự hạn chế của bagravei viết thể hiện
khi noacute chỉ dừng ở mức liệt kecirc một số đặc thugrave cơ bản của hợp danh hữu hạn
Website ldquoLaw School Resourcesrdquo với bagravei viết ldquoAgency amp Partnership
Outlinesrdquo (Đại diện vagrave phaacutec thảo về hợp danh) nguồn
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm Bagravei viết giới thiệu về caacutec
loại higravenh tổ chức kinh doanh của Hoa Kỳ Đối với hợp danh hữu hạn bagravei viết trigravenh
bagravey sơ lƣợc về khaacutei niệm của noacute
Website ldquoResidual-rewardsrdquo với bagravei viết ldquoLimited Parthershipsrdquo đƣa ra một
số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến loại higravenh hợp danh hữu hạn nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml Nghiecircn cứu caacutec nội
dung từ trang web nagravey caacutec vấn đề đƣợc trigravenh bagravey khaacutei niệm thuận lợi vagrave khoacute khăn
khi lựa chọn kinh doanh dƣới higravenh thức hợp danh hữu hạnhellip
Website ldquoQuickMBArdquo với bagravei viết về chủ đề ldquolimited partnershiprdquo
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited Nội dung chủ yếu đề cập đến
11
những khiacutea cạnh phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn nhƣ khaacutei niệm caacutec đạo luật điều
chỉnh về hợp danh hữu hạn (năm 1916 sửa đổi caacutec năm 1976 vagrave 1985)
Trecircn trang baacutech khoa toagraven thƣ mở ldquoWikipediardquo đối với caacutec chủ đề về
ldquopartnershiprdquo ldquogeneral partnershiprdquo hay ldquolimited partnershiprdquo đƣờng link
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Partnership đăng
tải vagrave chỉnh sửa ngagravey 872011 luacutec 17 giờ 20 phuacutet Đacircy lagrave dạng tagravei liệu mở necircn việc
nghiecircn cứu nội dung của noacute ngƣời đọc chỉ coacute thể tiếp nhận một số khaacutei niệm về caacutec
loại higravenh hợp danh hay hợp danh hữu hạn tại Hồng Kocircng đƣợc giới thiệu sơ lƣợc
lagravem tƣ liệu tham khảo thecircm
Nhận xeacutet chung sau khi xem xeacutet một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về
cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy lagrave một loại higravenh doanh nghiệp coacute một số neacutet
tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp danh Điểm khaacutec biệt giữa chuacuteng lagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản thƣờng phải coacute thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn tham gia dƣới tƣ caacutech
lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Điều nagravey khaacutec với cocircng ty hợp danh truyền thống khi chỉ tồn
tại duy nhất một kiểu thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh Cacircu hỏi nghiecircn cứu
đƣợc đƣa ra liệu cograven coacute điểm khaacutec biệt nagraveo giữa hai loại cocircng ty nagravey
2 Nhoacutem nghiecircn cứu trecircn cơ sở trigravenh bagravey đa dạng những loại higravenh cocircng ty
ldquovới caacutec đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Cocircng ty hợp danh lagrave loại higravenh cocircng ty xuất hiện lacircu đời nhất trong lịch sử caacutec
higravenh thức cocircng ty Trecircn cơ sở từ cocircng ty hợp danh nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec đatilde
kế thừa caacutec đặc điểm vagrave phaacutet triển thecircm một số neacutet đặc thugrave riecircng Coacute thể noacutei cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một dạng cocircng ty đƣợc phaacutei sinh từ chiacutenh cocircng ty hợp
danh Becircn cạnh đoacute lịch sử caacutec higravenh thức cocircng ty trecircn thế giới vẫn thƣờng ghi nhận
thecircm một vagravei loại higravenh cocircng ty mang một số đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với
hai loại higravenh cocircng ty kể trecircn
Caacutec taacutec phẩm nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute sự giới thiệu khaacute
phong phuacute về nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau bao gồm
Saacutech ldquoLegal environment of business in the information agerdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute của doanh nghiệp trong thời đại thocircng tin) do McGraw-Hill Irwin phaacutet
12
hagravenh năm 2004 của hai taacutec giả David L Baumer vagrave JC Poindexter becircn cạnh việc
trigravenh bagravey về hợp danh (Partnership) vagrave hợp danh hữu hạn (Limited Partnership)
saacutech coacute đề cập đến một loại hợp danh khaacutec lagrave hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
(Limited Liability Partnership - LLP) trong một phạm vi hạn hẹp Tuy nhiecircn saacutech
ldquoCanadian Corporate law Cases Notes amp Materialsrdquo (Luật Doanh nghiệp
Canada caacutec trường hợp chuacute yacute vagrave tagravei liệu) bản thứ 4 Lexis Nexis phaacutet hagravenh tập thể
taacutec giả Bruce Welling Lionel Smith vagrave Leonard I Rotman năm 2010 lại coacute sự
phacircn tiacutech khaacute kỹ lƣỡng về hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) mới xuất hiện tại
Canada vagrave LLP đƣợc coi lagrave ldquomột biến thể từ khuocircn mẫu Ordinary Partnershiprdquo
[144 p 45] ldquoLLP đatilde đƣợc chứng minh lagrave khaacute phổ biến cho caacutec cocircng ty chuyecircn
nghiệp tigravem caacutech lagravem giảm traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn của chuacuteng vigrave những sự sơ
suất nghề nghiệprdquo [144 p 47]
Một loại higravenh hợp danh mới xuất hiện gần đacircy tại Hoa Kỳ đƣợc giới thiệu
trong ldquoBusiness law and the regulatory environmentrdquo (Luật Kinh tế vagrave mocirci trường
phaacutep lyacute) McGraw-Hill Irwin năm 2001 tập thể taacutec giả Jane P Mallor A James
Barness Thomas Bowers Micheal J Phillips vagrave Arlen W Langvardt vagrave
ldquoBusiness law the ethical global and e - commerce environmentrdquo (Luật
Kinh tế đạo đức toagraven cầu vagrave mocirci trường thương mại điện tử) McGraw-Hill Irwin
năm 2007 nhoacutem taacutec giả Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers vagrave
Arlen W Langvardt cả hai taacutec phẩm trigravenh bagravey khaacute nhiều về hợp danh vagrave hợp danh
hữu hạn tại Hoa Kỳ Ngoagravei những nghiecircn cứu khaacute cơ bản taacutec phẩm ldquoBusiness law
and the regulatory environmentrdquo cograven trigravenh bagravey khaacutei lƣợc về một loại higravenh tổ chức
kinh doanh mới xuất hiện gần đacircy nhƣng khaacute gần gũi với hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ lagrave loại higravenh Limited Liability Limited Partnership (LLLP) Tuy vậy saacutech chỉ
dừng ở mức necircu một số điểm tƣơng đồng của loại higravenh LLLP so với hợp danh hữu
hạn chứ chƣa đi sacircu nghiecircn cứu Cograven ldquoBusiness law the ethical global and e -
commerce environmentrdquo cập nhật nhiều vấn đề phaacutep luật kinh tế mới nhất tại Hoa
Kỳ Becircn cạnh caacutec nghiecircn cứu khaacute phổ biến về hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn nhoacutem
taacutec giả đatilde nghiecircn cứu kỹ lƣỡng hơn về loại higravenh LLLP vigrave đacircy vốn đƣợc coi lagrave khaacute
13
gần gũi vagrave gần nhƣ lagrave một ldquobiến thểrdquo của hợp danh hữu hạn Saacutech phacircn tiacutech những
đặc trƣng của cả hai loại higravenh hợp danh cũng nhƣ chỉ ra sự khaacutec biệt giữa chuacuteng
Cograven tại Việt Nam số iacutet taacutec phẩm điển higravenh trigravenh bagravey về sự đa dạng của caacutec
loại higravenh hợp danh nhƣ
Luật Kinh tế Việt Nam năm 2006 của nhoacutem taacutec giả Lecirc Minh Toagraven Nguyễn
Nhƣ Phaacutet Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet
hagravenh Becircn cạnh phần trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn
saacutech cograven giới thiệu thecircm một loại higravenh hợp danh khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech
nhiệm hữu hạn Đối với loại higravenh cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn saacutech giải
thiacutech ldquokhaacutec với cocircng ty hợp danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn
lạm dụng địa vị của migravenh để tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro
thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong
phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng tyhellip loại doanh nghiệp nagravey đặc biệt thiacutech hợp đối với
nghề mang tiacutenh chuyecircn mocircn cao nhƣ kế toaacuten kiểm toaacutenhellip bởi noacute cho pheacutep nhagrave đầu
tƣ linh hoạt trong việc quản lyacute vagrave điều hagravenh đồng thời lại coacute thể giuacutep họ traacutenh đƣợc
traacutech nhiệm vocirc hạn trong một số trƣờng hợprdquo [73 tr 224-225]
Tigravem kiếm trecircn Internet taacutec giả Jean Murray coacute bagravei viết ldquoWhat are the
Different Types of Partnershipsrdquo (Thứ gigrave khaacutec biệt giữa caacutec loại hợp danh)
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm Bagravei viết
giới thiệu một số loại higravenh hợp danh nhƣ hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn Ngoagravei ra
bagravei viết cograven trigravenh bagravey loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) Taacutec giả chỉ rotilde
sự khaacutec biệt của LLP với hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn ldquotrong LLP tất cả caacutec
thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Vigrave vậy taacutec giả của bagravei viết cho rằng ldquoLLP khaacute
gần với loại higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (Limited Liability Company)rdquo
Nhận xeacutet chung caacutec loại higravenh cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty hợp danh nhƣ hợp
danh hữu hạn hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) hay loại higravenh LLLP thƣờng coacute
một số đặc trƣng khaacute gần gũi với loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống Tuy
nhiecircn chuacuteng coacute một số điểm mới hoặc sự khaacutec biệt so với hợp danh truyền thống
nhƣ đa dạng hơn về loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của nhiều loại higravenh thagravenh
14
viecircn khaacutec nhau Caacutec loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn hay LLLP cograven khaacute
mới mẻ hoặc khocircng mấy phổ biến necircn rất iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu Nếu coacute cocircng
trigravenh nghiecircn cứu thigrave thƣờng chỉ lagrave sự liệt kecirc một số neacutet đặc trƣng rất cơ bản của
chuacuteng Tuy vậy việc nghiecircn cứu nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau giuacutep cho luận
aacuten coacute sự đa dạng hơn về caacutech nhigraven nhận đaacutenh giaacute về cocircng ty hợp vốn đơn giản
3 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo hay ldquosự khaacutec biệt
giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với caacutec loại higravenh hợp danh khaacutecrdquo
Phaacutep luật của caacutec nƣớc thƣờng quy định sự tồn tại của một hoặc một số loại
higravenh hợp danh nhƣ hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh traacutech nhiệm hữu
hạnhellip vagrave giữa caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey đều coacute điểm khaacutec biệt Vigrave thế phaacutep luật caacutec
quốc gia đoacute thƣờng phacircn định rạch rogravei higravenh thức phaacutep lyacute của từng loại higravenh hợp
danh để trecircn cơ sở nagravey xacircy dựng những điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp vagrave đầy đủ đối
với chuacuteng Nghiecircn cứu về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của caacutec loại higravenh hợp danh vagrave ldquosự
khaacutec biệt giữa caacutec loại higravenh hợp danhrdquo lagrave một đề tagravei thu huacutet nhiều nhagrave nghiecircn cứu
tại Việt Nam hay thế giới
Một số nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi quốc tế chẳng hạn trong tạp chiacute
ldquoThe Entrepreneur magazine small business advisorrdquo (Tạp chiacute doanh nhacircn tư vấn
doanh nghiệp nhỏ) nhagrave xuất bản John Wiley amp Sons Inc của tập thể nhiều taacutec giả
do Charles Fuller lagrave chủ biecircn năm 1995 đatilde trigravenh bagravey sơ lƣợc về loại higravenh hợp danh
vagrave hợp danh hữu hạn Một phần nghiecircn cứu hạn hẹp đƣợc nhoacutem taacutec giả tigravem hiểu vagrave
phacircn tiacutech về sự khaacutec biệt cơ bản giữa hai loại higravenh hợp danh nagravey
Một số taacutec giả Việt Nam khocircng đồng tigravenh với vấn đề ldquokhocircng taacutech bạch higravenh
thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn ldquoLuật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản
Thống kecirc năm 1999
Nguyễn Mạnh Baacutech ldquoCaacutec cocircng ty thương mạirdquo nhagrave xuất bản Tổng hợp
Đồng Nai năm 2006
Nguyễn Việt Khoa vagrave Từ Thanh Thảo ldquoLuật Kinh tếrdquo nhagrave xuất bản Phƣơng
Đocircng năm 2010 vagrave
15
Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn) năm 2010 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mạirdquo nhagrave
xuất bản giaacuteo dục Việt Nam giữa caacutec taacutec giả trecircn dƣờng nhƣ coacute một quan điểm
khaacute tƣơng đồng khi cho rằng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản chƣa rotilde ragraveng Taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng đƣa ra luận điểm ldquonếu
căn cứ vagraveo tiacutenh chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp
danh theo Luật Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loạihellip đoacute lagrave cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87] Nguyễn Mạnh Baacutech cho rằng
ldquococircng ty hợp danh theo quy định của Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 coacute hai higravenh
thức cocircng ty hợp danh trong đoacute chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [4 tr 68] Nguyễn Việt
Khoa vagrave Từ Thanh Thảo viết ldquoso saacutenh với quan niệm truyền thống về cocircng ty phaacutep
luật Việt Nam đatilde gộp mocirc higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vagraveo chung khaacutei niệm về cocircng ty hợp danhrdquo [55 tr 147] Nghiecircn cứu của
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn về mocirc higravenh cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquoCaacutec nhagrave lagravem luật nƣớc ta gộp luocircn cả hai loại higravenh doanh nghiệp nagravey
thagravenh một loại duy nhất đoacute lagrave cocircng ty hợp danhrdquo [54 tr 197] Ngoagravei higravenh thức
phaacutep lyacute một số vấn đề khaacutec đƣợc đề cập nhƣ thagravenh lập quản lyacute điều hagravenh đời
sống cocircng ty phần vốn goacutep sự giải thểhellip
Cần kể đến số iacutet nghiecircn cứu khaacutec đƣợc đăng trecircn một số tạp chiacute khoa học uy
tiacuten tại Việt Nam với nội dung chiacutenh bagraven luận về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo vagrave một số vấn
đề khaacutec của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Vũ Đặng Hải Yến (2004) ldquoHướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp danh ở Việt Nam hiện nayrdquo tạp chiacute Luật học số 032004
Đồng Ngọc Ba (2005) ldquoMột số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Namrdquo tạp chiacute Luật học số 012005
Bugravei Xuacircn Hải (2008) ldquoPhaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhậprdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008
Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) ldquoĐề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005rdquo tạp chiacute Nghề Luật số 032012
16
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven thiện
phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị trƣờng ở
Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 072014 liecircn quan
đến vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
1999 Vũ Đặng Hải Yến đƣa ra nhận xeacutet với những quy định của Luật Doanh
nghiệp cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại loại thứ nhất chỉ bao gồm
caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (taacutec giả
gọi đacircy lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Taacutec giả Đồng Ngọc Ba coacute quan điểm rotilde ragraveng
hơn về sự khocircng taacutech bạch rạch rogravei giữa higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn coacute thể gacircy ra những khoacute khăn trong việc giải thiacutech vagrave aacutep
dụng phaacutep luật Cograven Bugravei Xuacircn Hải cho rằng ldquoHợp danh thocircng thƣờng lagrave hợp danh
magrave chỉ coacute một loại thagravenh viecircn (partners) tất cả đều chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec
khoản nợ của hợp danh tất cả thagravenh viecircn đều tham gia điều hagravenh kinh doanh Hợp
danh hữu hạn thigrave coacute hai loại thagravenh viecircn (1) caacutec thagravenh viecircn chỉ goacutep vốn để lấy lời vagrave
chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep vagraveo hợp danh nhƣng
khocircng đƣợc tham gia quản lyacute - điều hagravenh (limited partner) vagrave (2) thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave coacute quyền quản lyacute điều hagravenh kinh doanh (general partner)rdquo
[43 tr 40-41] Taacutec giả Đagraveo Lộc Bigravenh trong phần kiến nghị về cocircng ty hợp danh
cũng đƣa ra một số luận điểm chứng minh những bất cập của Luật Doanh nghiệp về
cocircng ty hợp danh trong đoacute higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh hiện nay chƣa
rotilde ragravenghellip Hai bagravei viết của học giả Ngocirc Huy Cƣơng trong giai đoạn goacutep yacute cho dự
thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi hiện nay đều coacute khuynh hƣớng cho rằng cần thiết
phải taacutech cocircng ty hợp vốn đơn giản ra khỏi cocircng ty hợp danh vigrave chuacuteng lagrave caacutec higravenh
thức cocircng ty khaacutec nhau
Toacutem lại caacutec quốc gia khaacutec vẫn thƣờng taacutech bạch loại higravenh hợp danh vagrave hợp
danh hữu hạn thagravenh hai chủ thể kinh doanh khaacutec nhau Từ đoacute coacute thể necircu ra cacircu hỏi
17
nghiecircn cứu việc taacutech bạch khocircng rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute lagravem ảnh hƣởng tới sự tồn tại vagrave phaacutet triển của chuacuteng tại Việt Nam
4 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề liecircn quan đến ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của mọi
loại higravenh cocircng ty noacutei chung vagrave của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng
Cần khẳng định nghiecircn cứu bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
lagrave một vấn đề rất quan trọng Bản chất của cocircng ty chi phối mọi quan hệ sự ảnh
hƣởng taacutec động của noacute đối với caacutec chủ thể khaacutec Nghiecircn cứu bản chất cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho ngƣời đọc nắm bắt những hạt nhacircn cốt lotildei quyết định sự
higravenh thagravenh vagrave tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey rất iacutet
cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới hay tại Việt Nam đề cập một caacutech chi tiết đến
cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy lại cagraveng khoacute khăn hơn khi muốn tigravem hiểu caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu về vấn đề bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn phƣơng diện nghiecircn cứu về vấn đề ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản ngƣời đọc tigravem thấy trong số iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu
Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long năm 2001 ldquoCocircng ty Bản chất
phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quanrdquo
tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2003 ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại
higravenhrdquo Tạp chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2012 Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 11 (295)
2012 đacircy đều lagrave những cocircng trigravenh nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về caacutec vấn đề
liecircn quan đến bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty Ngoagravei phần nghiecircn cứu
chung về bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty trong caacutec bagravei viết nagravey cograven coacute sự nghiecircn cứu
về caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Chẳng hạn bagravei
viết ldquoCocircng ty Bản chất phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn
bản phaacutep luật liecircn quanrdquo caacutec taacutec giả viết ldquoCocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại
thagravenh viecircn khaacutec nhau vagrave khocircng bigravenh đẳng với nhau lagrave ldquothagravenh viecircn xuất tƣrdquo vagrave
ldquothagravenh viecircn thụ tƣrdquo hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị (quản lyacute vagrave sử dụng vốn)helliprdquo
18
[19 tr 37] Bổ sung thecircm cho nghiecircn cứu nagravey taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng trong bagravei
viết ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenhrdquo cho rằng ldquoloại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản nhấn mạnh tới hay kết hợp giữa caacutec yếu tố quan hệ giữa caacutec
thagravenh viecircn vagrave chế độ traacutech nhiệmrdquo [20 tr 1-8] Cograven bagravei viết ldquoPhaacutep luật giải quyết
tranh chấp nội bộ cocircng ty nhận thức thực trạng vagrave cải caacutechrdquo trigravenh bagravey sơ lƣợc về
bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty
5 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế
đại diệnrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoCơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của bất kỳ loại higravenh
doanh nghiệp noacutei chung đều lagrave những mối quan tacircm lagrave đối tƣợng tigravem hiểu của rất
nhiều nhagrave nghiecircn cứu Bởi lẽ một loại higravenh cocircng ty dugrave lớn hay nhỏ dugrave lagrave cocircng ty
đối nhacircn hay cocircng ty đối vốn đều phải coacute một bộ maacutey điều hagravenh hoạt động Về cơ
bản cocircng ty hợp vốn đơn giản gần nhƣ rập khuocircn mọi vấn đề của cocircng ty hợp danh
về tổ chức quản trị hay đại diện Tuy nhiecircn sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn iacutet
nhiều lagravem thay đổi vấn đề tổ chức quản trị hay đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản Nghiecircn cứu caacutec vấn đề nagravey đƣợc nhiều nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt
Nam chuacute yacute vagrave coacute thể tigravem thấy trong một số nghiecircn cứu điển higravenh
Saacutech ldquoThe legal and social environment of businessrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute vagrave
xatilde hội của doanh nghiệp) bản thứ 4 caacutec taacutec giả Douglas Whitman vagrave John William
Gergacz nhagrave xuất bản McGraw-Hill Inc năm 1994 Phần nhỏ trong taacutec phẩm nagravey
trigravenh bagravey về quản lyacute điều hagravenh ldquohợp danh hữu hạn đƣợc quản lyacute điều hagravenh bởi caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn thực hiện caacutec quyền nagravey thigrave sẽ khocircng
cograven cơ chế bảo vệ về mặt traacutech nhiệm hữu hạn đối với tagravei sảnhelliprdquo [145 p 375-376]
Hoặc saacutech ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute vagrave caacutec quy định của doanh nghiệp) bản thứ 10 nhagrave xuất bản McGraw-Hill
Inc năm 1996 của nhoacutem taacutec giả Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd vagrave
Jery W Morehead Trong phần nghiecircn cứu về quản lyacute điều hagravenh của hợp danh hữu
hạn tại Hoa Kỳ ldquomột hợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ngƣời điều
19
hagravenh hoạt động Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute điều
hagravenhhelliprdquo [126 p 234]
ldquoBusiness its legal Ethical and global environmentrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh Đạo đức vagrave toagraven cầu) bản thứ 7 nhagrave xuất bản Thomson West năm
2006 của taacutec giả Marianne M Jennings Phần nghiecircn cứu hợp danh hữu hạn saacutech
trigravenh bagravey những vấn đề mới trecircn cơ sở aacutep dụng caacutec nội dung từ đạo luật sửa đổi
Luật hợp danh hữu hạn của Hoa Kỳ (Revised Uniform Limited Partnership Act
2001) thủ tục higravenh thagravenh quản trị điều hagravenh vấn đề đại diện của caacutec thagravenh viecircnhellip
Cograven nghiecircn cứu vấn đề cơ chế đại diện của hợp danh hữu hạn coacute thể tigravem
thấy trong saacutech ldquoIrwinrsquos Business law concepts analysis perspectivesrdquo (Khaacutei niệm
luật Kinh tế phacircn tiacutech quan điểm của Irwin) do nhoacutem Elliot I Klayman John W
Bagby vagrave Nan S Ellis nhagrave xuất bản Irwin năm 1994 Vấn đề đại diện của hợp danh
hữu hạn sẽ đƣợc tiến hagravenh bởi ldquocaacutec thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền đại diện để thực
hiện caacutec hoạt động kinh doanh của hợp danh noacutei chunghelliprdquo [133 p 811]
Francis Lemeunier với taacutec phẩm ldquoNguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại
Luật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia Hagrave Nội phaacutet hagravenh năm 1993 Hệ
thống phaacutep luật cocircng ty của Phaacutep caacutec higravenh thức cocircng ty đối nhacircn bao gồm cocircng ty
liecircn danh (cocircng ty hợp danh) vagrave cocircng ty goacutep vốn đơn giản (cocircng ty hợp vốn đơn
giản) Những neacutet cơ bản đƣợc trigravenh bagravey liecircn quan đến hai loại higravenh cocircng ty nagravey nhƣ
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty caacutec mối quan hệ giữa caacutec loại thagravenh viecircn vagrave với becircn
ngoagravei caacutec quy định đối với cơ quan điều hagravenh quản trị của cocircng tyhellip
Số iacutet tagravei liệu đƣợc biecircn dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey sơ lƣợc về vấn đề
quản trị điều hagravenh vagrave đại diện đƣợc trigravenh bagravey trong ldquoTigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ
trong điều kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giớirdquo saacutech tham khảo do
nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet hagravenh tập thể taacutec giả vagrave do Phạm Duy Nghĩa
(chủ biecircn) năm 2001 Nghiecircn cứu cho thấy trong cocircng ty hợp danh hữu hạn của
Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty vagrave khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty trong caacutec giao dịch phaacutep lyacuterdquo [64 tr 152]
20
Một số nghiecircn cứu tại Việt Nam nhƣng khaacute rời rạc coacute đề cập đến vấn đề
ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của cocircng ty hợp danh
Chẳng hạn trong taacutec phẩm ldquoBagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005rdquo nhagrave xuất bản
Chiacutenh trị quốc gia sự thật phaacutet hagravenh năm 2008 do Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn) đatilde
trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện hagravenh Đối với loại higravenh cocircng
ty hợp danh taacutec giả nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản cơ cấu tổ chức quản trị điều
hagravenh cơ chế đại diện của cocircng ty nagraveyhellip
ldquoLuật Kinh doanh Việt Namrdquo của Nguyễn Quốc Sỹ vagrave Nguyễn Văn Nocircng
năm 2009 nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hồ Chiacute Minh phần nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp danh đatilde trigravenh bagravey caacutec vấn đề đặc điểm bộ maacutey điều hagravenh Caacutec thagravenh tố của
ldquobộ maacutey điều hagravenhrdquo cocircng ty hợp danh đƣợc phacircn tiacutech gồm ldquoHội đồng thagravenh viecircn
(board of members) gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
(chairman of the board) Giaacutem đốc (director) hoặc Tổng giaacutem đốc (general
director) caacutec chức danh quản lyacute (corporate officers) vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
(corporate controller) do thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng đảm nhiệmrdquo [96 tr 49]
ldquoLuật kinh tếrdquo của caacutec taacutec giả Minh Ngọc vagrave Ngọc Hagrave năm 2011 nhagrave xuất
bản Lao động phaacutet hagravenh về cơ bản saacutech trigravenh bagravey nhiều vấn đề khaacutec nhau của hệ
thống phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay Đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện
hagravenh của Luật Doanh nghiệp 2005 saacutech trigravenh bagravey một caacutech trọn vẹn về caacutec quy
định của phaacutep luật liecircn quan đến cocircng ty hợp danh Những vấn đề phaacutep lyacute đatilde đƣợc
trigravenh bagravey gồm đặc điểm hiện trạng phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
hiện nay bộ maacutey tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave đại diện của cocircng ty hợp danhhellip
Nghiecircn cứu của Lecirc Minh Phiếu năm 2006 ldquoCaacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ
biến ở Phaacuteprdquo tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute caacutec số 4 (35)2006 vagrave số 5 (36)2006 taacutec
giả trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến từ trƣớc đến nay tại
Cộng hogravea Phaacutep Đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bagravei viết đề cập những
vấn đề nguồn gốc higravenh thagravenh caacutec loại higravenh thagravenh viecircn trong cocircng ty vấn đề cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh cơ chế đại diệnhellip
21
Nhận xeacutet chung caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu một số vấn đề
lyacute luận cơ bản về ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của loại
higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn caacutec nghiecircn cứu đoacute
chỉ mang tiacutenh liệt kecirc giải thiacutech lagrave chủ yếu necircn cograven khaacute nhiều hạn chế thiếu soacutet
6 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề về ldquovai trograve quyền hạn vagrave nghĩa vụ của caacutec
loại higravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Nghiecircn cứu vai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cơ bản Vigrave vậy khaacute nhiều cocircng
trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam coacute đề cập đến vấn đề nagravey Trecircn phạm
vi thế giới một số nghiecircn cứu điển higravenh đƣợc tigravem thấy
ldquoLaw and business the regulatory environmentrdquo (Luật vagrave mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh) bản thứ 4 McGraw-Hill Inc năm 1994 của caacutec taacutec giả Lawrence S
Clark Robert J Allberts vagrave Peter D Kinder Trong phần nghiecircn cứu về hợp danh
hữu hạn của Hoa Kỳ saacutech trigravenh bagravey caacutec vấn đề bản chất vai trograve của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn nhƣ sự quản lyacute goacutep vốn vagrave bồi thƣờng hay nghĩa vụ tagravei chiacutenh của những
thagravenh viecircn nagravey vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nhƣ vốn goacutep quyền của thagravenh
viecircn goacutep vốn hay khả năng chuyển nhƣợng số vốn goacutep của họhellip ldquoVề cơ bản thagravenh
viecircn nhận vốn coacute caacutec quyền nghĩa vụ vagrave đồng thời coacute quyền đại diện cho cocircng ty
nhƣ lagrave thagravenh viecircn trong một hợp danh thocircng thƣờngrdquo [125 p 399] cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn ldquovai trograve chiacutenh của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong liecircn doanh lagrave để đoacuteng goacutep
thecircm nguồn tagravei chiacutenhrdquo [125 p 400]
Ngoagravei ra trong ldquoLaw for businessrdquo (Luật dagravenh cho kinh doanh) bản thứ 7
nhagrave xuất bản Irwin McGraw-Hill của tập thể taacutec giả A James Barner Terry
Morehead Dworkin vagrave Eric L Richards năm 2000 cuốn saacutech coacute sự phacircn tiacutech một
số khiacutea cạnh phaacutep lyacute cơ bản của hợp danh hữu hạn vagrave coacute đề cập đến vấn đề ldquoquyền
vagrave nghĩa vụ của caacutec loại thagravenh viecircn trong cocircng tyrdquo Tuy vậy việc nghiecircn cứu chỉ sơ
lƣợc về một số điểm chiacutenh yếu
Tại Việt Nam cuốn ldquoMột số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về
cocircng ty ở Việt Nam hiện nayrdquo của Nguyễn Thị Thu Vacircn nhagrave xuất bản Chiacutenh trị
22
quốc gia năm 1998 lagrave cuốn saacutech đƣợc viết trƣớc thời điểm Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh Với cocircng ty hợp vốn đơn giản những vấn đề caacutec đặc điểm caacutech thức
phacircn biệt từng loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip đƣợc taacutec giả trigravenh bagravey trong phạm vi khaacute hạn hẹp
Ngoagravei ra cuốn ldquoBước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại Mỹrdquo của tập thể taacutec
giả vagrave do nhagrave luật học Đagraveo Triacute Uacutec chủ biecircn Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep
luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội phaacutet hagravenh năm 2002 Theo đoacute cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave một loại cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn Saacutech trigravenh bagravey sơ
lƣợc caacutec vấn đề về nguồn gốc quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn cocircng ty đối nhacircnhellip
Suốt thời gian khaacute dagravei một số giaacuteo trigravenh điển higravenh thuộc chuyecircn ngagravenh luật
kinh tế coacute đề cập đến ldquovai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo tại phần nghiecircn cứu trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh nhƣ
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei
Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội chủ biecircn
Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Phạm Duy Nghĩa năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật thương mại (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Nguyễn Viết Tyacute
năm 2011)
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật kinh tế (Học viện Tagravei chiacutenh chủ biecircn Lecirc Thị Thanh
năm 2010)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Việt Nam (Khoa Luật - Viện Đại học Mở Hagrave Nội chủ
biecircn Nguyễn Nhƣ Phaacutet năm 2011) vagrave
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế (Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn chủ
biecircn Nguyễn Hợp Toagraven năm 2012)
Mặt khaacutec số iacutet taacutec phẩm viết dƣới dạng giaacuteo trigravenh luật kinh tế của một số taacutec
giả khaacutec thƣờng coacute một phần nghiecircn cứu bagraven luận về vấn đề nagravey
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế khoa Kinh tế vagrave Quản trị kinh doanh - Viện Đại học
Mở Hagrave Nội nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2007 (Nguyễn Nhƣ Phaacutet chủ biecircn Đồng
Ngọc Ba)
23
Phaacutep luật về kinh doanh nhagrave xuất bản Bƣu điện năm 2007 (Nguyễn Nhƣ
Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven chủ biecircn Bugravei Nguyecircn Khaacutenh)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2009 (Ngocirc Văn
Tăng Phƣớc)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2011
(Nguyễn Thị Thanh Thủy chủ biecircn) vagrave
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2012 (Bugravei
Anh Thủy chủ biecircn)
Điểm chung của caacutec giaacuteo trigravenh trecircn lagrave trigravenh bagravey phacircn tiacutech căn cứ theo caacutec
quy định của Luật Doanh nghiệp hiện hagravenh Tại phần nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng
ty hợp danh caacutec giaacuteo trigravenh thƣờng phacircn tiacutech vagrave trigravenh bagravey về hai loại higravenh thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Caacutec vấn đề về vai trograve quyền hạn
traacutech nhiệm hay tầm quan trọng của từng loại thagravenh viecircn đều đƣợc đề cập Tuy vậy
do trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau necircn khocircng coacute giaacuteo trigravenh nagraveo nghiecircn
cứu một caacutech chi tiết
7 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo của cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Qua tigravem hiểu cho thấy số iacutet taacutec phẩm điển higravenh nghiecircn cứu vấn đề nagravey đatilde
đƣợc tigravem thấy trong
Văn Thiệu năm 2002 ldquoVigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sốngrdquo tạp
chiacute Phaacutep lyacute số 42002
Đỗ Văn Đại năm 2005 ldquoCần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danhrdquo tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005
Phạm Duy Nghĩa năm 2006 ldquoSự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty Cộng hogravea
liecircn bang Đức vagrave so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Namrdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập
phaacutep số (79) 72006 vagrave
Lecirc Việt Anh năm 2008 ldquoVề tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danhrdquo tạp
chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 caacutec cocircng trigravenh nagravey nghiecircn cứu cocircng ty hợp
danh dƣới một số khiacutea cạnh phaacutep lyacute Taacutec giả Văn Thiệu nghiecircn cứu cocircng ty hợp
24
danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave lyacute giải tại sao cocircng ty nagravey khocircng đƣợc nhiều
nhagrave đầu tƣ Việt Nam ƣa chuộng Taacutec giả đƣa ra một số nguyecircn nhacircn nhƣ việc
khocircng xaacutec định rotilde vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng xaacutec định rotilde phần traacutech nhiệm
của từng thagravenh viecircn hợp danh trong traacutech nhiệm liecircn đới chunghellip Bagravei của taacutec giả
Đỗ Văn Đại viết trong giai đoạn goacutep yacute cho caacutec dự thảo của Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde bagraven luận vagrave goacutep yacute những vấn đề nhƣ thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty
hợp danhhellip Cograven Lecirc Việt Anh chủ yếu bagraven luận vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 Taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề
liecircn quan đến việc quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh lợi iacutech của
thagravenh viecircn hợp danh từ việc phaacutep luật quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp
danhhellip Trong phần nghiecircn cứu về ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty dacircn luật vagrave hợp
danhrdquo của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ngƣời đọc coacute thể nắm bắt thecircm về loại higravenh
cocircng ty dacircn luật tại Đức vốn coacute nhiều neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh Nội
dung bagravei viết cograven cho ngƣời đọc biết cocircng ty hợp danh tại Đức coacute thể tồn tại dƣới
nhiều loại khaacutec nhau trong đoacute ldquobao gồm hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh
cổ phần vagrave caacutec loại cocircng ty nagravey đều đƣợc cocircng nhận coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hạn chế
(tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng đầy đủ) khoảng gần một thế kỷrdquo [68 tr 54-55]
Website của ldquoVCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Namrdquo năm
2013 coacute bagravei ldquoBaacuteo caacuteo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx Mục điacutech
cơ bản của bagravei baacuteo caacuteo lagrave kiến nghị một số vấn đề bất cập của nhiều lĩnh vực phaacutep
luật khaacutec nhau tại Việt Nam Trong phần kiến nghị về Luật Doanh nghiệp 2005 baacuteo
caacuteo đề xuất quan điểm necircn bỏ đi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn tại khoản 2 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Quan điểm nagravey cần phải
đƣợc suy nghĩ vagrave xem xeacutet thật kỹ lƣỡng vigrave noacute cograven coacute nhiều bất cập
Nhận xeacutet chung về vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản một số quốc gia trecircn thế giới gần đacircy đatilde coacute quan niệm
lại về vấn đề cho pheacutep cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đƣợc tƣ
caacutech phaacutep nhacircn bởi lẽ khi đatilde lagrave phaacutep nhacircn thigrave caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey sẽ gặp
25
nhiều thuận lợi hơn khi tham gia kinh doanh hay cạnh tranh với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde tiến bộ hơn Luật Doanh nghiệp
1999 khi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute đƣợc tƣ caacutech phaacutep nhacircn Điều nagravey
cograven phugrave hợp với xu hƣớng hội nhập chung của phaacutep luật thế giới hiện nay
8 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với caacutec loại higravenh cocircng ty đối vốn khi caacutec thagravenh viecircn luocircn đƣợc giới
hạn traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep (tiacutenh chất traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản) thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau về địa vị phaacutep lyacute
vagrave đồng thời với noacute lagrave ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo Thagravenh viecircn nhận
vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute bản chất phaacutep lyacute nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh
của cocircng ty hợp danh nghĩa lagrave thagravenh viecircn nhận vốn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc
hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn họ hƣởng một
đặc thugrave tƣơng đối xa lạ với bản chất của một loại higravenh cocircng ty đối nhacircn truyền
thống Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
chiacutenh Nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc một số taacutec phẩm điển higravenh thể hiện
Trecircn phạm vi thế giới một số nghiecircn cứu tiecircu biểu nhƣ
Tạp chiacute ldquoEntrepreneur magazine small business legal guiderdquo (Tạp chiacute doanh
nhacircn hướng dẫn phaacutep lyacute doanh nghiệp nhỏ) xuất bản John Wiley amp Sons Inc năm
1995 của hai taacutec giả Barbara CS Shea vagrave Jennifer Haupt Liecircn quan đến hợp danh
hữu hạn một số vấn đề nhƣ caacutech thức thagravenh lập traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốnhellip Theo đoacute ldquoCaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ khaacutec của hợp danh nhiều hơn so với số tiền ban đầu họ đatilde đầu tƣrdquo [140 p 40]
Cograven tại Việt Nam sự nghiecircn cứu về ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệmrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tigravem thấy qua taacutec phẩm của caacutec taacutec
giả Friedrich Fubler vagrave Jurgen Simon ldquoMấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng hogravea Liecircn
bang Đứcrdquo do nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute phaacutet hagravenh năm 1992 Trong phần những vấn
đề cơ bản về luật cocircng ty hai giaacuteo sƣ trigravenh bagravey tổng quan một số loại higravenh cocircng ty
26
tại Đức hiện nay Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản sự phaacutec họa một số đặc điểm
phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey cơ chế thay đổi thagravenh viecircn vấn đề traacutech nhiệm
quyền hạn của caacutec loại thagravenh viecircnhellip So với nhiều quốc gia khaacutec phaacutep luật Đức yecircu
cầu khaacute chặt chẽ vấn đề traacutech nhiệm caacute nhacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Vũ Văn Mẫu với taacutec phẩm ldquoDacircn luật khaacutei luậnrdquo Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất
bản năm 1961 thực chất đacircy lagrave một trong những cocircng trigravenh nghiecircn cứu tiecircu biểu về
dacircn luật của thời kỳ trƣớc Tuy nhiecircn ở phần nghiecircn cứu về phaacutep nhacircn taacutec giả coacute
khaacutei quaacutet một số vấn đề sơ lƣợc về loại higravenh hội hợp danh (socieacuteteacute en nom collectif)
hay hội hợp tƣ (socieacuteteacute en commandite) Qua đoacute những ngƣời nghiecircn cứu về sau coacute
thể nắm bắt một số đặc điểm nhƣ đặc điểm của hội hợp tƣ hay traacutech nhiệm của hội
viecircn ldquoTất cả caacutec hội viecircn ở hội hợp danh vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ ở hội hợp tƣ phải
chịu traacutech nhiệm về caacutec moacuten nợ của cocircng ty đối với cả tagravei sản của migravenhrdquo [60 tr
413] Lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu chuyecircn về dacircn luật necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
đƣợc nghiecircn cứu sacircu hơn
9 Nhoacutem nghiecircn cứu tiếp cận dƣới caacutec goacutec độ nhƣ ldquonguồn gốc caacutec vấn đề
về thuế sự keacutem hấp dẫn vagrave caacutec hạn chế của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc caacutec thuận lợi của chuacutengrdquo
Một số vấn đề về nguồn gốc về thuế hay caacutec ƣu điểm vagrave nhƣợc điểm của
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave đối tƣợng nghiecircn cứu thu huacutet sự
quan tacircm của số iacutet nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt Nam
Trecircn phạm vi thế giới coacute thể kể đến caacutec cocircng trigravenh điển higravenh sau
Saacutech ldquoBusiness law with UCC applicationsrdquo (Luật Kinh tế với caacutec aacutep dụng
của UCC) bản thứ 9 nhagrave xuất bản MC Graw-Hill của hai taacutec giả Gordon W
Brown vagrave Paul A Sukys năm 1997 Trong phần một số vấn đề của hợp danh hữu
hạn ldquolagrave sự thuận lợi cho cả thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn Caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn coacute thể tiacutech lũy thecircm vốn magrave khocircng phải thừa nhận bất kỳ một thagravenh
viecircn nhận vốn khaacutec sẽ đƣợc hƣởng quyền quản lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn vẫn duy trigrave
sự kiểm soaacutet trong khi vẫn kiếm thecircm tiền cho cocircng ty Thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute
lợi vigrave trong hợp danh hữu hạn nghĩa lagrave coacute traacutech nhiệm hữu hạnhellip thagravenh viecircn goacutep
27
vốn đƣợc lợi tức đầu tƣ trong khi rủi ro duy nhất chỉ trong số vốn đầu tƣ ban đầurdquo
[123 p 360]
ldquoTổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec
năm 1988 của caacutec taacutec giả Maurice Cozian vagrave Alian Viandier do Viện khoa học
phaacutep lyacute - Bộ tƣ phaacutep dịch vagrave phaacutet hagravenh năm 1990 Những vấn đề cơ bản của loại
higravenh cocircng ty hợp tƣ đơn giản tại Phaacutep đƣợc nghiecircn cứu nhƣ caacutec đặc trƣng caacutec ƣu
điểm vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty nagraveyhellip Cũng từ việc nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep
cho thấy đacircy lagrave quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật về cocircng ty rất đa dạng vagrave noacute gần
nhƣ lagrave khuocircn mẫu aacutep dụng cho nhiều quốc gia khaacutec
Tại Việt Nam số iacutet nghiecircn cứu tiecircu biểu đề cập đến caacutec vấn đề nagravey
ldquoVietnamese business law in transitionrdquo (Phaacutep luật kinh tế Việt Nam trong
quaacute trigravenh chuyển đổi) của Phạm Duy Nghĩa năm 2002 nhagrave xuất bản Thế giới phaacutet
hagravenh Theo đoacute taacutec giả phacircn tiacutech vagrave necircu ra một số hạn chế của loại higravenh cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 1999 Taacutec giả cho rằng caacutec khoacute khăn khi lựa chọn
kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh tại Việt Nam nhƣ caacutec hạn chế về mặt
phaacutep lyacute hạn chế về thuế hay sự khocircng rotilde ragraveng về tƣ caacutech phaacutep lyacutehellip
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo năm 2009 của
Phạm Duy Nghĩa nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
ldquoLuật kinh doanhrdquo năm 2010 của caacutec taacutec giả Lecirc Học Lacircm vagrave Lecirc Ngọc Đức
nhagrave xuất bản Thống kecirc phaacutet hagravenh điểm chung caacutec cuốn saacutech đều trigravenh bagravey bigravenh
luận khaacute rộng nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo phần viết về cocircng ty hợp
danh taacutec giả đi sacircu vagraveo phacircn tiacutech vagrave bigravenh luận nhiều vấn đề khaacutec nhau của cocircng ty
nagravey Trong đoacute taacutec giả đề cập tới ldquosự keacutem hấp dẫn của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty
hợp danhrdquo hiện nayhellip Cograven ldquoLuật kinh doanhrdquo coacute một phần nghiecircn cứu khaacute hệ
thống vagrave chi tiết về loại higravenh cocircng ty hợp danh Cụ thể caacutec taacutec giả bagraven luận những
vấn đề lịch sử higravenh thagravenh vagrave nguồn gốc của cocircng ty hợp danh ở một số quốc gia
trecircn thế giới vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh ở một số nƣớc caacutec ƣu
vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty hợp danhhellip
28
Bagravei viết của Lecirc Thanh Phong năm 2004 ldquoTigravem hiểu về cocircng ty hợp danh
trong phaacutep luật Việt Nam vagrave Cộng hogravea Phaacuteprdquo tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
102004 nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam vagrave caacutec
quy định về cocircng ty hợp danh ở Cộng hogravea Phaacutep Đối với sự phaacutet triển của cocircng ty
hợp danh ở Việt Nam taacutec giả xoay quanh những vấn đề sự manh nha của higravenh thức
cocircng ty hợp danh trƣớc khi đƣợc quy định tại Luật Doanh nghiệp 1999 tiacutenh tất yếu
của việc xuất hiện higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danhhellip Với quy định tại Phaacutep
về cocircng ty hợp danh taacutec giả tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu những vấn đề nguồn gốc đặc
trƣnghellip Cũng trong phần nghiecircn cứu về phaacutep luật của Cộng hogravea Phaacutep bagravei viết trigravenh
bagravey một số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản nguồn gốc caacutec
đặc trƣng cơ cấu thagravenh viecircn chế độ thuế đối với cocircng ty hợp vốn đơn giảnhellip
Trang ldquoThocircng tin phaacutep luật dacircn sựrdquo với bagravei viết của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa
năm 2006 ldquoGiấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo luật chung Luật Doanh
nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật Cocircng ty 2005 của Cộng hogravea
nhacircn dacircn Trung Hoardquo đƣợc tigravem thấy trecircn httpthongtinphapluatdansueduvn
[152] Nội dung bagravei viết bagraven luận về nhiều vấn đề khaacutec nhau của Luật Doanh
nghiệp 2005 dƣới goacutec độ so saacutenh với Luật cocircng ty cũng đƣợc ban hagravenh năm 2005
của Trung Quốc Trong phần nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh taacutec giả cho biết
ldquoNƣớc laacuteng giềng Trung Quốc taacutech bạch hợp danh ra khỏi mocirc higravenh cocircng ty vagrave điều
chỉnh hợp danh theo caacutec nguyecircn tắc của dacircn luật đatilde higravenh thagravenh từ những năm 1986
với những giải thiacutech ngagravey cagraveng chuyecircn nghiệp của togravea aacutenrdquo Vagrave hiện nay ldquonhiều
nƣớc khocircng aacutep dụng thuế thu nhập cocircng ty cho mocirc higravenh hợp danh Nếu chọn hợp
danh nhagrave đầu tƣ coacute thể chỉ chịu thuế thu nhập caacute nhacircn magrave traacutenh bị đaacutenh thuế hai
lần Lợi thế nagravey khocircng hề coacute theo phaacutep luật nƣớc ta cũng nhƣ caacutec cocircng ty hợp
danh lagrave đối tƣợng chịu thuế thu nhập doanh nghiệprdquo Nghiecircn cứu nhiều vấn đề khaacutec
nhau necircn phần nghiecircn cứu về hợp danh chỉ dừng lại trong một phạm vi nhỏ
Baacuteo điện tử ldquoĐại biểu nhacircn dacircnrdquo đăng bagravei viết ldquoKhocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh
cocircng ty hợp danhrdquo của taacutec giả Trang Thu năm 2011 trecircn đƣờng link
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595 Bagravei viết
29
xoay quanh vấn đề vẫn necircn duy trigrave sự tồn tại của cocircng ty hợp danh hiện nay Taacutec giả
căn cứ nhận định của Luật sƣ Nguyễn Hƣng Quang ldquococircng ty hợp danh coacute ƣu điểm
lagrave việc caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa
vụ của cocircng ty goacutep phần tạo dựng đƣợc niềm tin của khaacutech hagraveng cũng nhƣ đối taacutec
kinh doanh Bản chất của cocircng ty hợp danh rất phugrave hợp với nền kinh tế của nƣớc ta
vagrave necircn đƣợc thừa nhậnrdquo
Trang ldquoLuật đầu tƣrdquo đăng bagravei viết ldquoHigravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần
thiết phải quy định cụ thểrdquo của taacutec giả Phạm Thế Vinh năm 2009
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml Taacutec giả cho rằng ldquomột số ngagravenh nghề kinh doanh nhƣ dịch vụ kế toaacuten
vagrave phaacutep lyacute dịch vụ thiết kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh
dịch vụ phaacutep lyacute khocircng cần thiết phải kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danhrdquo
Nghiecircn cứu nội dung bagravei viết ngƣời đọc coacute thể coacute thecircm một caacutech nhigraven nhận khaacutec về
cocircng ty hợp danh
Trang Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam coacute đăng bagravei viết của
Nguyễn Cảnh Nam năm 2014 ldquoMột số vấn đề sửa đổi luật doanh nghiệprdquo
httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-
luat-doanh-nghiep-7359html Theo đoacute taacutec giả bagraven luận một số hạn chế của caacutec
quy định phaacutep luật liecircn quan đến loại higravenh cocircng ty hợp danh Ngoagravei ra taacutec giả cograven
lyacute giải sự vắng boacuteng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp danh hiện nay lagrave
vigrave sự quy định cograven rất nhiều bất cập của Luật Doanh nghiệp 2005
Tuy nhiecircn điểm chung của caacutec bagravei viết trecircn phần nagraveo đatilde chỉ rotilde caacutec hạn chế
của cocircng ty hợp danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh hiện nay Từ đoacute cần thiết
phải coacute sự kế thừa vagrave tiếp tục nghiecircn cứu trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu trƣớc để coacute thể
khắc phục vagrave hoagraven thiện chuacuteng tốt hơn trong thời gian tới
10 Nhận xeacutet chung về caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu của loại higravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản trecircn phạm vi thế giới vagrave tại Việt Nam
Trƣớc hết qua tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu cho thấy caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu
trecircn thƣờng tập trung vagraveo caacutec nhoacutem vấn đề nhƣ caacutec vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp
30
vốn đơn giản phacircn tiacutech hệ thống phaacutep luật thực định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
sự cần thiết cũng nhƣ caacutec ƣu vagrave nhƣợc điểm của loại higravenh cocircng ty nagraveyhellip
Mặt khaacutec caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cũng đatilde đoacuteng goacutep những giaacute trị
nhất định về mặt khoa học vagrave thực tiễn sau
- Nghiecircn cứu vagrave phacircn tiacutech những vấn đề lyacute luận cơ bản của loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
- Trigravenh bagravey thực trạng tồn tại vagrave phaacutet triển của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản trecircn phạm vi một số quốc gia vagrave tại Việt Nam qua caacutec thời kỳ lịch sử
- Đề xuất một số kiến nghị về việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp bởi vigrave một trong những nguyecircn nhacircn lagravem hạn
chế sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave việc phaacutep luật thực định của Việt
Nam hiện nay khocircng quy định chặt chẽ vagrave đầy đủ về loại higravenh cocircng ty nagravey
Becircn cạnh những thagravenh tựu vagrave cố gắng caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cograven
một số hạn chế nhất định
- Nghiecircn cứu một caacutech rời rạc đơn lẻ về caacutec khiacutea cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec những nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn
đơn giản chủ yếu lagrave đề cập đến caacutec vấn đề cơ bản khocircng coacute sự phacircn tiacutech chi tiết đến
từng goacutec cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey
- Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 đến nay nhigraven một caacutech tổng thể caacutec nghiecircn
cứu ở Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh chủ yếu phacircn
tiacutech căn cứ dựa theo phaacutep luật thực định necircn thƣờng khocircng coacute sự mở rộng phạm vi
nghiecircn cứu để tigravem hiểu phaacutep luật quốc tế về caacutec cocircng ty nagravey
- Nghiecircn cứu thiếu tiacutenh hệ thống necircn khocircng coacute sự kế thừa vagrave phaacutet triển từ caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu khaacutec
Toacutem lại từ quaacute trigravenh tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu caacutec nguồn tagravei liệu trecircn taacutec giả
luận aacuten nhận thấy cần coacute yacute thức kế thừa tiếp thu học hỏi kết quả của caacutec cocircng trigravenh
khoa học đoacute vagrave phải tiếp tục hoagraven thiện phaacutet triển chuacuteng hơn nữa trong suốt quaacute
trigravenh hoagraven thagravenh luận aacuten
31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 1 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một dạng cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty
hợp danh necircn caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới chủ yếu nghiecircn cứu về cocircng ty hợp
danh Vigrave vậy trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh vẫn thƣờng chỉ
coacute một phần nghiecircn cứu khaacute khiecircm tốn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn coacute
thể căn cứ caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh để từ đoacute luận ra caacutec đặc trƣng cũng
nhƣ cơ chế tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản gần nhƣ rập khuacircn mẫu từ cocircng ty hợp danh giữa chuacuteng chỉ coacute một
vagravei điểm khaacutec biệt cơ bản vagrave rotilde ragraveng nhất chiacutenh lagrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn cugraveng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản của loại thagravenh viecircn nagravey
Hai lagrave caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận
cơ bản về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave coacute những đoacuteng goacutep bƣớc đầu cho sự nhận
thức khoa học về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam Tuy nhiecircn caacutec tagravei liệu
trecircn chủ yếu lagrave nghiecircn cứu rời rạc từng vấn đề phaacutep lyacute Vigrave vậy cacircu hỏi nghiecircn cứu
vagrave nhiệm vụ đặt ra lagrave cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu mới kế thừa phaacutet triển
vagrave tập hợp những cocircng trigravenh đatilde coacute để chuacuteng trở thagravenh một cocircng trigravenh nghiecircn cứu
đầy đủ vagrave coacute tiacutenh hệ thống về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave một lyacute do khaacutec đogravei hỏi phải nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave khi magrave caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn hay cocircng ty hợp danhhellip đatilde coacute rất nhiều cocircng trigravenh nghiecircn cứu với quy mocirc lớn
tại Việt Nam thigrave dƣờng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản lại khocircng đƣợc nhiều nhagrave
nghiecircn cứu quan tacircm chuacute yacute Điều nagravey đƣợc minh chứng khi suốt một thời gian dagravei
vẫn chƣa coacute một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện vagrave đầy
đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu
một caacutech kỹ lƣỡng toagraven diện vagrave đầy đủ hơn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ
sở nghiecircn cứu luận aacuten coacute thể đƣa ra một mocirc higravenh điều chỉnh phaacutep luật hagravei hogravea vagrave
phugrave hợp nhất với điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam
32
CHƢƠNG 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn
đơn giản
2111 Khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc
quy định trở lại tại Việt Nam Sau đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 tiếp tục hoagraven thiện
vagrave mở rộng thecircm caacutec quy định đối với cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn xen lẫn trong
caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh
nghiệp 2005 dấu hiệu của cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng đatilde manh nha xuất hiện
Phacircn tiacutech khaacutei niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản trong phaacutep luật
của một số quốc gia khaacutec cho thấy sự khaacutec biệt giữa hai loại cocircng ty nagravey rất rotilde ragraveng
Tại Đức khaacutei niệm cocircng ty hợp danh ldquoCocircng ty trong đoacute caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau tiến hagravenh một hoạt động thƣơng mại dƣới một hatildeng chung vagrave cugraveng liecircn đới
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng tyrdquo [41 tr 31]
Cộng hogravea Phaacutep (cocircng ty hợp danh - Socieacuteteacute en nom collectif) ldquolagrave cocircng ty magrave
trong đoacute caacutec thagravenh viecircn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn
đới về caacutec khoản nợ của cocircng tyrdquo [42 tr 7]
Ở Vƣơng quốc Anh Đạo luật Hợp danh năm 1890 (The Partnership Act
1890) định nghĩa một hợp danh lagrave ldquomối quan hệ tồn tại giữa những ngƣời tiến
hagravenh trecircn một doanh nghiệp chung nhằm lợi nhuậnrdquo [119 p 344]
Theo mục 6 Điều 101 Luật Hợp danh thống nhất 1997 của Hoa Kỳ (6
Section 101 UPA) hợp danh lagrave ldquomột hội gồm hai hoặc nhiều ngƣời vagrave với tƣ caacutech
lagrave những đồng sở hữu họ cugraveng nhau kinh doanh để thu lợi nhuậnrdquo
33
Cograven tại Việt Nam thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp danh đƣợc Điều 20 Bộ luật
Thƣơng mại Phaacutep định nghĩa ldquolagrave một hội đoagraven thagravenh lập giữa hai người hay một
số người nhiều hơn để lagravem thương mại dưới một hội danhrdquo Điều 42 Bộ luật
Thƣơng mại Trung phần định nghĩa hội hợp danh ldquolagrave một hội hoạt động dưới một
hội danh trong đoacute tất cả caacutec hội viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vocirc giới
hạn trecircn sản nghiệp của migravenh về cocircng nợ của hộirdquo [111 tr 763] Cograven Điều 171
của Bộ luật Thƣơng mại 1972 ghi nhận ldquohội hợp danh lagrave một hội lập giữa hai hay
nhiều người trong đoacute toagraven thể hội viecircn magrave số iacutet nhất phải lagrave hai người được coi lagrave
thương gia vagrave chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định về mọi traacutei khoản của hội
trecircn tất cả tagravei sản của họrdquo
Hiện nay theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh
nghiệp 2005 ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất hai
thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Với định nghĩa nagravey phải chăng khaacutei niệm cocircng ty hợp
danh của Việt Nam dƣờng nhƣ khaacutec so với phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới
Vấn đề nagravey sẽ tiếp tục đƣợc bagraven luận chi tiết trong phần tiếp theo của luận aacuten
Tuy nhiecircn qua nghiecircn cứu khaacutei niệm về cocircng ty hợp danh của một số quốc
gia trecircn thế giới vagrave ở Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp danh lagrave cocircng ty thuộc loại
higravenh của cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh Caacutec thagravenh viecircn hợp danh liecircn kết dựa trecircn cơ sở thacircn thiết
hay sự tin tƣởng tin cậy lẫn nhau Đồng thời thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh
Trở lại với khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản thực tiễn kinh doanh đatilde
chứng minh cocircng ty hợp vốn đơn giản rất gần gũi với ngƣời Aacute Đocircng bởi bản chất
cocircng ty nagravey thƣờng đề cao mối quan hệ thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn Với caacutec quốc
gia chacircu Acircu hoặc caacutec quốc gia Anh Mỹ - những nơi kinh doanh thực dụng thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute tầm ảnh hƣởng rất lớn Nghiecircn cứu cho thấy ldquolịch sử
higravenh thagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản bắt đầu vagraveo khoảng thế kỷ 13rdquo[72 tr158]
34
Tại Hoa Kỳ Luật về Hợp danh hữu hạn (ULPA) ban hagravenh năm 1916 đatilde đƣợc
sửa đổi bổ sung vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001 Khaacutei niệm về Hợp danh hữu hạn
ldquoHợp danh hữu hạn bao gồm hai hoặc nhiều ngƣời trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn hợp danh vagrave một thagravenh viecircn goacutep vốn Trong khi thagravenh viecircn hợp danh coacute
nghĩa vụ caacute nhacircn khocircng giới hạn nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave giới hạn với
số tiền đầu tƣ của migravenh trong cocircng tyrdquo [155] Một số tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn lagrave caacutec ldquopassive investorrdquo (nhagrave đầu tƣ thụ động) [128 p 69]
Vƣơng quốc Anh yecircu cầu ldquoHợp danh hữu hạn phải bao gồm một hoặc nhiều
ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh ngƣời phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty vagrave một hoặc nhiều ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn ngƣời coacute traacutech nhiệm tại thời điểm tham gia vagraveo hợp danh đoacuteng goacutep vagraveo đoacute
một khoản tiền hoặc tiền vốn hoặc tagravei sảnhellip vagrave khocircng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec
khoản nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty cao hơn số tiền đoacuteng goacuteprdquo [122 p 35]
Điều 2 (Article 2) Luật Doanh nghiệp 2005 của Lagraveo đƣa ra quy định về
cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoLagrave một higravenh thức của doanh nghiệp hợp taacutec trong đoacute
một số caacutec thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp vagrave
đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute traacutech nhiệm đƣợc giới
hạn vagrave đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Luật của Lagraveo cograven yecircu cầu phải luocircn coacute
nhiều hơn một thagravenh viecircn lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo đối với cocircng ty nagravey (Điều 2)
Điều 1077 (Section 1077) Luật Dacircn sự vagrave Thƣơng mại 1992 của Thaacutei Lan
quy định ldquoHợp danh hữu hạn lagrave loại hợp danh trong đoacute coacute
(1) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm đƣợc giới hạn trong số tiền
tƣơng ứng magrave họ coacute thể cam kết goacutep vagraveo hợp danh
(2) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn lagrave những ngƣời cugraveng nhau liecircn kết vagrave chịu
traacutech nhiệm khocircng giới hạn cho tất cả caacutec nghĩa vụ của hợp danhrdquo
Theo Điều 104 Bộ luật Thƣơng mại Nhật Bản 1911 (Article 104 The
Commecial Code of Japan) ldquoMột hợp danh hữu hạn bao gồm caacutec thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Caacutec Điều 109 vagrave
Điều 115 quy định thecircm ldquoCaacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn coacute quyền vagrave
35
nghĩa vụ quản lyacute kinh doanh của hội Thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn khocircng
coacute quyền quản lyacute kinh doanh của hội hoặc đại diện cho hộirdquo
Điều 3 Luật Hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore định nghĩa ldquoMột hợp
danh hữu hạn phải bao gồm
(1) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave
(2) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
Một thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm về toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave
caacutec nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn phaacutet sinh khi anh ta lagrave một thagravenh viecircn hợp danh
trong hợp danh hữu hạn Một thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn ngoagravei khoản tiền anh ta đồng yacute
đoacuteng goacuteprdquo Luật cho pheacutep một caacute nhacircn hoặc một cocircng ty đều coacute thể trở thagravenh một
thagravenh viecircn hợp danh hoặc một thagravenh viecircn goacutep vốn của hợp danh hữu hạn (Điều 3)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Đức ldquovề cơ bản giống cocircng ty hợp danh với
điểm khaacutec căn bản lagrave Chỉ cần iacutet nhất coacute một thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn
(thagravenh viecircn nhận vốn) cograven những thagravenh viecircn khaacutec chịu traacutech nhiệm hữu hạn (thagravenh
viecircn goacutep vốn)rdquo [41 tr 31]
Tại Phaacutep ldquoCocircng ty goacutep vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave loại higravenh thagravenh viecircn giống nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh necircn caacutec quy tắc liecircn quan đến thagravenh viecircn nagravey đƣợc aacutep dụng tƣơng tự
Thagravenh viecircn xuất vốn thagravenh viecircn nagravey khocircng phải đem hết tagravei sản của caacute nhacircn ra để
chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty họ chỉ chịu traacutech nhiệm đến hết giaacute
trị phần vốn goacutep của migravenhrdquo [57 tr 196]
Cograven tại Canada ldquosự khaacutec biệt quan trọng nhất để phacircn biệt giữa hợp danh vagrave
hợp danh hữu hạn liecircn quan đến nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircnhellip Một hợp danh hữu
hạn trecircn thực tế chỉ yecircu cầu một thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn khocircng giới
hạn Thagravenh viecircn nagravey đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh Trong khi coacute thể coacute nhiều
hơn một thagravenh viecircn hợp danh trong hợp danh hữu hạn tối thiểu phải tồn tại lagrave một
Tất cả caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute thể lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những ngƣời coacute nghĩa vụ
đƣợc giới hạn trong số vốn đoacuteng goacutep của họ vagraveo hợp danhrdquo [144 p 47]
36
Uacutec vagrave NewZealand đều quy định ldquoHợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn đƣợc
chia thagravenh hai loại caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave những ngƣời cugraveng coacute quyền vagrave nghĩa
vụ phaacutep lyacute nhƣ lagrave caacutec thagravenh viecircn của một hợp danh thocircng thƣờng vagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn những ngƣời goacutep vốn cho hợp danh vagrave chia sẻ lợi nhuận của noacute đồng thời
khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute noacute cũng khocircng phải chịu bất kỳ traacutech nhiệm về
caacutec nghĩa vụ của noacute magrave vƣợt ra ngoagravei số vốn goacutep của họrdquo [129 p 72]
Khi nghiecircn cứu caacutec định nghĩa đầu tiecircn tại Việt Nam (cuốn Luật Thương mại
toaacutet yếu 1959) ldquoTrong cocircng ty cấp vốn đơn giản coacute hai hạng nhacircn viecircn
(1) - Một lagrave những ngƣời đƣợc cấp vốn hay thụ cấp (commanditeacute) những
ngƣời nagravey coacute tƣ caacutech lagrave ngƣời buocircn baacuten coacute thể chỉ coacute một ngƣời hay nhiều ngƣời
nếu coacute nhiều ngƣời thigrave tigravenh trạng của họ sẽ lagrave tigravenh trạng những hội viecircn một cocircng ty
đồng danh
(2) - Hai lagrave những ngƣời cấp vốn hay lagrave chủ cấp (commanditaire) những
ngƣời nagravey bỏ tiền ra cho hội thagravenh lập vagrave hoạt động khaacutec với hội viecircn họ khocircng coacute
tƣ caacutech lagrave nhagrave buocircn vagrave ngoagravei số tiền đatilde cấp cho hội họ khocircng phải chịu traacutech nhiệm
gigrave nữardquo [109 tr 50] Sau đoacute trong (cuốn Luật Thương mại Việt Nam dẫn giải
1973) đacircy đƣợc gọi lagrave Hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquohội thagravenh lập giữa một hay nhiều
hội viecircn đƣợc gọi lagrave hội viecircn thụ tƣ cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm vagrave một hay
nhiều hội viecircn khaacutec cấp vốn đƣợc gọi lagrave hội viecircn xuất tƣ những ngƣời nagravey chỉ chịu
traacutech nhiệm tới mức phần hugraven của migravenhrdquo [111 tr 800]
Cograven ở miền Nam Việt Nam khi ban hagravenh Bộ luật Thƣơng mại 1972 đatilde quy
định về loại higravenh Hội hợp tƣ đơn thƣờng Theo đoacute ldquoHội hợp tư đơn thường lagrave hội
thagravenh lập để hoạt động về thương mại giữa một hay nhiều hội viecircn được gọi lagrave hội
viecircn thụ tư liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn định về mọi khoản nợ của hội vagrave một
hay nhiều hội viecircn xuất tư chỉ chịu traacutech nhiệm tới phần hugraven của migravenhrdquo (Điều 194)
Qua khaacutei niệm của phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới vagrave một số khaacutei niệm
tại Việt Nam thời kỳ trƣớc coacute thể nhận thấy mặc dugrave phaacutep luật của caacutec quốc gia coacute
thể ghi nhận khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣng đều coacute điểm khaacute tƣơng
đồng Đoacute lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn với chế độ chịu
37
traacutech nhiệm về tagravei sản hoagraven toagraven khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp
vốn đơn giản tƣơng tự nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vigrave bản chất
chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm trong
phạm vi số tagravei sản của họ goacutep tại cocircng ty hay noacutei caacutech khaacutec đacircy chiacutenh lagrave cơ chế
chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Vagrave coacute lẽ đacircy lagrave căn cứ để higravenh thagravenh necircn tecircn
gọi ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo
Trở lại với caacutec quy định đầu tiecircn về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
1999 ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b)
Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave uy tiacuten nghề nghiệp
vagrave phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng
ty c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo (Điều 951) Quy định nagravey rotilde ragraveng đatilde gộp
chung hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để trở
thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Nhận xeacutet quy định của Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh học
giả Đồng Ngọc Ba viết ldquoTừ quan điểm về cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh
nghiệp cho thấy cocircng ty hợp danh ở Việt Nam coacute nội hagravem rộng hơn cocircng ty hợp
danh theo quan niệm phổ biến trecircn thế giới Ở caacutec nƣớc khaacutec cocircng ty hợp danh lagrave
một loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn chỉ coacute một loại thagravenh viecircn duy nhất vagrave caacutec thagravenh
viecircn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của cocircng ty Cocircng ty hợp
danh đƣợc phacircn biệt với loại higravenh cocircng ty đối nhacircn khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản (hay hợp danh hữu hạn) Luật Doanh nghiệp khocircng đƣa ra khaacutei niệm phaacutep lyacute
về cocircng ty hợp danh hữu hạn song nội hagravem của khaacutei niệm cocircng ty hợp danh nhƣ
trecircn đatilde bao hagravem cả loại higravenh cocircng ty nagraveyrdquo [2 tr 13]
Lập luận tƣơng tự Vũ Đặng Hải Yến cho rằng ldquoLuật Doanh nghiệp chia
cocircng ty hợp danh ra lagravem hai loại Loại thứ nhất chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp
danh loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip Hầu nhƣ tất cả caacutec nƣớc coacute
quy định về cocircng ty hợp danh đều phacircn chia rotilde ragraveng hai loại cocircng ty mang bản chất
38
hợp danh lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn Hai loại
cocircng ty về bản chất thigrave tƣơng đối giống nhau những vẫn coacute những đặc điểm phaacutep lyacute
khaacutec biệt đƣợc điều chỉnh bằng những quy định khocircng giống nhaurdquo [118 tr 62]
Hiện nay khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoa)
Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dưới một tecircn chung (thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh
coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty c) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde
goacutep vagraveo cocircng tyrdquo Từ những quy định tại Điều 130 đatilde dẫn đến nhiều tranh luận liecircn
quan đến vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhận định của taacutec giả Lecirc Thị Thanh ldquoCăn cứ vagraveo tiacutenh
chất thagravenh viecircn theo Luật Doanh nghiệp cocircng ty hợp danh bao gồm hai loại cocircng
ty hợp danh coacute tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp
danh coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [99 tr 91] Luận giải của
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquoCocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp bao
gồm cả hai loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn theo phaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới đoacute
lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn đều đƣợc xếp vagraveo loại higravenh cocircng ty đối nhacircn song coacute
nhiều đặc điểm khaacutec nhau về mặt tổ chức quản trịhellip Thực tiễn phaacutep luật của hầu
hết caacutec nƣớc trecircn thế giới đều coacute sự phacircn biệt trong cơ chế điều chỉnh tổ chức hoạt
động của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [76 tr 104]
Học giả Ngocirc Huy Cƣơng viết ldquoTheo phaacutep luật Việt Nam hiện nay cocircng ty
hợp danh bị gắn với một higravenh thức cocircng ty khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để
cugraveng đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danhrdquo Mặt khaacutec do ldquoLuật Doanh nghiệp 2005 khocircng
phacircn biệt rotilde giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn đatilde đƣa ra định
nghĩa chung bất cập cho hai cocircng ty nagravey tại khoản 1 Điều 130rdquo [24 tr 195 214]
Đồng quan điểm taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng khẳng định ldquoNếu căn cứ vagrave tiacutenh
chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp danh theo Luật
39
Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại Loại thứ nhất lagrave những cocircng ty giống
với cocircng ty hợp danh theo phaacutep luật caacutec nƣớc tức lagrave chỉ bao gồm những thagravenh viecircn
hợp danh (chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản của cocircng
ty) Loại thứ hai lagrave những cocircng ty coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
(chịu traacutech nhiệm hữu hạn) Loại cocircng ty nagravey phaacutep luật caacutec nƣớc gọi lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87]
Nhƣ vậy qua caacutec phacircn tiacutech trecircn coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave cả
Luật Doanh nghiệp 2005 đều khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute giữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Vigrave thế Luật Doanh nghiệp đatilde đƣa ra một
định nghĩa chung nhƣng lại rất bất cập macircu thuẫn đối với cả hai loại cocircng ty nagravey
Từ sự khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng hai loại cocircng ty necircn cũng dẫn đến việc khocircng thể
thiết lập quy chế phaacutep lyacute riecircng cho từng loại cocircng ty
Qua caacutec nghiecircn cứu coacute thể ruacutet ra khaacutei niệm về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản
nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty cograven lại caacutec thagravenh viecircn khaacutec lagrave
thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2112 Bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave một thực thể kinh doanh về cơ bản cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute những
bản chất phaacutep lyacute nhƣ mọi loại higravenh cocircng ty khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự
liecircn kết giữa nhiều caacute nhacircn để cugraveng tiến hagravenh caacutec hoạt động thƣơng mại vigrave mục tiecircu
lợi nhuận caacutec thagravenh viecircn đoacuteng goacutep bằng tagravei sản hoặc cocircng sứchellip Becircn cạnh đoacute cocircng
ty hợp vốn đơn giản cograven coacute những bản chất phaacutep lyacute riecircng biệt
Một lagrave cần khẳng định cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đều lagrave
caacutec loại higravenh của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn Bởi lẽ một số yếu tố của cocircng ty đối
nhacircn đatilde ảnh hƣởng lecircn caacutech thức thagravenh lập tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tuy nhiecircn ldquotiacutenh chất đối nhacircnrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng tuyệt đối nhƣ
cocircng ty hợp danh Vigrave becircn cạnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn (Luật Doanh nghiệp của
40
Việt Nam vẫn gọi ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo) cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn - đƣợc hƣởng chế độ chịu
traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Đacircy lagrave sự khaacutec biệt nếu so với chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về tagravei sản của caacutec loại higravenh cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối
nhacircn Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một loại higravenh cocircng ty trung hogravea giữa
cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn khi noacute luocircn chứa đựng caacutec yếu tố của cả hai
loại higravenh cocircng ty nagravey Chứng minh cho luận điểm khoa học nagravey coacute tagravei liệu nghiecircn
cứu viết ldquochấp nhận dung nạp thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu một đặc điểm xa lạ
với tiacutenh chất đối nhacircn truyền thống của cocircng ty hợp danh Noacutei caacutech khaacutec sự xuất
hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn lagravem giảm đi tiacutenh chất đối nhacircnrdquo [71 tr 34-37]
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec
nhau về địa vị phaacutep lyacute Sự khaacutec biệt nagravey thể hiện qua khiacutea cạnh quyền hạn vagrave nghĩa
vụ của từng loại thagravenh viecircn Thagravenh viecircn nhận vốn coacute đầy đủ quyền hạn vagrave nghĩa vụ
nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh Nghĩa lagrave quyền hạn của họ gần nhƣ
khocircng bị hạn chế tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Họ mới chiacutenh lagrave những nhacircn vật
chiacutenh yếu coacute quyền quyết định gần nhƣ mọi vấn đề của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chiều hƣớng ngƣợc lại thagravenh viecircn goacutep vốn gần nhƣ khocircng coacute quyền hạn liecircn quan
đến việc quản lyacute điều hagravenh hay đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ lagrave những nhacircn vật coacute vị triacute thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave bản chất của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven thể hiện bởi sự ragraveng buộc
traacutech nhiệm đến cugraveng của cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Suy cho cugraveng caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thể thống nhất traacutech
nhiệm Điều nagravey xuất phaacutet bởi lyacute do đacircy vẫn lagrave cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn chiacutenh lagrave những ngƣời
luocircn giữ tƣ caacutech bảo latildenh liecircn đới cho mọi hoạt động của cocircng ty Cơ sở của điều
nagravey lagrave khi phaacutet sinh traacutech nhiệm cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ
cograven thagravenh viecircn nhận vốn thigrave luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với cocircng ty
Toacutem lại cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty coacute hai loại higravenh thagravenh viecircn với
tƣ caacutech phaacutep lyacute khaacutec nhau Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng hai
41
yếu tố cơ bản - đoacute lagrave đề cao mối quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn cũng nhƣ chế độ chịu
traacutech nhiệm khaacutec nhau về tagravei sản của từng loại thagravenh viecircn
2113 Đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mỗi thực thể kinh doanh đều coacute những đặc điểm vagrave chiacutenh nhờ vagraveo caacutec đặc
điểm nagravey mới coacute thể xaacutec định ranh giới tồn tại của chuacuteng so với caacutec loại higravenh doanh
nghiệp khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc phacircn biệt với caacutec loại cocircng ty khaacutec
nhờ vagraveo caacutec đặc điểm sau
(i) Caacutec đặc điểm về mặt kinh tế - xatilde hội
Đặc điểm về mặt kinh tế trƣớc hết cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một
higravenh thức liecircn kết đầu tƣ giữa caacutec nhagrave kinh doanh để cugraveng tigravem kiếm lợi nhuận Tuy
vậy noacute khaacutec với loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần khi cocircng ty nagravey coacute thể đƣợc
thagravenh lập magrave khocircng cần quan tacircm đến yếu tố quen biết giữa caacutec thagravenh viecircn Cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute sự đề cao caacutec mối quan hệ chặt chẽ tin tƣởng giữa
caacutec thagravenh viecircn với nhau
Khaacute giống cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chỉ quy tụ
một số lƣợng khaacute iacutet thagravenh viecircn nhƣ anh em đồng nghiệp bạn begrave Mặt khaacutec caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn cograven phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới trecircn tagravei sản của
chiacutenh họ Vigrave vậy yếu tố quan trọng khi trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu từ sự
tin tƣởng quen biết với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec vigrave vốn goacutep chỉ lagrave thứ yếu
Tuy nhiecircn nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave noacute cũng sẽ lagrave một cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten tƣơng tự cocircng ty hợp danh
Sự goacutep mặt của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng những mang lại nguồn tagravei chiacutenh magrave
noacute cograven lagravem cho tiacutenh chất chặt chẽ kheacutep kiacuten của đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản trở necircn rộng mở dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn Khoản 1 Điều
130 Luật Doanh nghiệp 2005 quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute
nhacircn (phaacutep nhacircn khocircng đƣợc quyền trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh) Cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn thigrave coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc phaacutep nhacircn
Phần ldquovốn goacuteprdquo vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
nhiều khi chỉ lagrave uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm trigravenh độ chuyecircn mocircn chứng chỉ
42
hagravenh nghềhellip Noacutei chung thƣờng coacute sự gắn boacute mật thiết giữa tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣng với caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn phần ldquovốn goacuteprdquo của họ thƣờng bắt buộc phải bằng tiền của Noacute
khocircng thể lagrave kinh nghiệm uy tiacuten caacute nhacircnhellip vigrave ldquovai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn chủ
yếu lagrave đem thecircm nguồn tagravei chiacutenh vagraveo cho cocircng tyrdquo [4 tr 83] Nhƣ tại Trung Quốc
Điều 64 Luật Hợp danh (sửa đổi 2006) quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể goacutep
vốn bằng tiền bằng hiện vật hoặc bằng quyền sở hữu triacute tuệ quyền sử dụng đất
hoặc caacutec tagravei sản khaacutec Khocircng coacute thagravenh viecircn goacutep vốn nagraveo coacute thể đoacuteng goacutep vốn bởi
caacutec dịch vụ lao độngrdquo
Đặc điểm về mặt xatilde hội tugravey theo quan niệm của từng quốc gia cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven đƣợc gọi bằng caacutei tecircn nhƣ ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo hay ldquohợp
danh hữu hạnrdquohellip Dƣới goacutec độ xatilde hội cụm từ ldquohợp danhrdquo đƣợc hiểu lagrave sự kết bạn
hay hợp taacutec kinh doanh giữa caacutec caacute nhacircn Trecircn lẽ thocircng thƣờng kết bạn lagrave hagravenh vi
của những ngƣời coacute caacutec mối quan hệ thacircn thiết tin tƣởng lẫn nhau Noacutei caacutech khaacutec
tecircn gọi của hợp danh đatilde phần nagraveo phản aacutenh khaacute rotilde nội hagravem khaacutei niệm đặc trƣng về
mặt xatilde hội của noacute đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute mật thiết giữa caacutec thagravenh viecircn
Để phacircn biệt với một loại higravenh cocircng ty coacute khaacute nhiều đặc điểm giống với cocircng
ty hợp vốn đơn giản chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh Caacutec quốc gia sử dụng tiếng Anh
thƣờng gọi cocircng ty hợp danh dƣới caacutei tecircn general partnership ordinary
partnership hoặc simple partnershiphellip Tuy vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
chỉ đƣợc gọi lagrave limited partnership Cograven ldquongƣời Phaacutep dugraveng caacutec thuật ngữ nhƣ
societas societe en common dite để chỉ caacutec higravenh thức hợp danh Societas lagrave higravenh
thức hợp danh chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven societe en common dite
bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [56 tr 166] Tại Nhật Bản
theo khoản 2 Điều 6 Luật Cocircng ty 2006 Gomei-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh
(general partnership company) vagrave Goushi-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh hữu hạn
(limited partnership company) Trƣớc đacircy theo Điều 43 Bộ luật Thƣơng mại Nhật
Bản 1911 khocircng quan niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn lagrave cocircng
ty magrave coi đacircy chỉ lagrave caacutec hiệp hội kinh doanh (business associations)
43
Hiện nay quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 tecircn gọi của cocircng ty hợp
danh phải đƣợc hợp thagravenh bởi tecircn chung của caacutec thagravenh viecircn hợp danh (Điều
1301a) Cocircng ty hợp danh sẽ hoạt động dƣới một tecircn gọi do caacutec thagravenh viecircn của
cocircng ty đặt ra nhƣng phải đaacutep ứng với caacutec quy định chung về đặt tecircn cocircng ty tại caacutec
Điều 31 32 33 vagrave 34 của Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Điều 10 đến Điều 13 của
Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn hợp
danh rời cocircng ty thigrave tecircn của cocircng ty coacute thể phải thay đổi nếu tecircn của thagravenh viecircn hợp
danh đoacute tạo thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn của cocircng ty Ngay cả khi đatilde chấm dứt
tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đƣợc sử dụng lagravem thagravenh một
phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa kế ngƣời đại diện của
họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử dụng tecircn đoacute (Điều 1386)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại ở Việt Nam vagrave đƣợc gọi dƣới caacutei
tecircn nhƣ ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo hay ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Hiện nay một số
học giả Việt Nam gọi đacircy lagrave loại higravenh ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [74 tr 144]
hoặc ldquococircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 54] Cograven từ điển phaacutep lyacute Anh - Việt cụm
từ ldquolimited partnershiprdquo dịch sang tiếng Việt nghĩa lagrave ldquococircng ty hợp tƣ thƣờngrdquo
khaacutec với ldquogeneral partnershiprdquo lagrave ldquococircng ty hợp danh thƣơng mạirdquo [62 tr 287]
Điểm tƣơng đồng giữa phaacutep luật caacutec quốc gia chiacutenh lagrave khocircng cho pheacutep caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc dugraveng tecircn của họ lagravem thagravenh tecircn hatildeng hoặc một phần tecircn
hatildeng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec tecircn hatildeng chỉ coacute thể lagrave tecircn của
một (hoặc một số) thagravenh viecircn nhận vốn Lyacute giải điều nagravey ldquoHội hợp tƣ khocircng thể
đem tecircn hội viecircn xuất tƣ ghi vagraveo hội danh vigrave sẽ lagravem cho ngƣời đệ tam lầm tƣởng
rằng những ngƣời nagravey cũng lagrave hội viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn địnhrdquo [111 tr 769]
Nhƣ vậy tƣơng tự cocircng ty hợp danh tecircn gọi của cocircng ty hợp vốn đơn giản
cograven thể hiện đặc trƣng về mặt xatilde hội Đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute chặt chẽ giữa
caacutec thagravenh viecircn
(ii) Caacutec đặc điểm về mặt phaacutep lyacute
Đặc điểm về mặt phaacutep lyacute thể hiện dƣới hai goacutec độ Traacutech nhiệm của caacutec loại
thagravenh viecircn đối với cocircng ty vagrave tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
44
Về traacutech nhiệm của caacutec loại thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nghiecircn cứu của taacutec giả Vũ Văn Mẫu ldquotrong hội hợp tƣ coacute hai hạng hội viecircn
caacutec hội viecircn xuất tƣ vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ Hội viecircn xuất tƣ chỉ chịu traacutech nhiệm
đến phần vốn đatilde goacutep vagraveo hội traacutei lại hội viecircn thụ tƣ phải chịu liecircn đới traacutech nhiệm
về caacutec moacuten nợ của hội đối với tất cả sản nghiệp của migravenhrdquo [60 tr 413]
Căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay việc chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cho ngƣời khaacutec
(khocircng phải lagrave thagravenh viecircn) của caacutec thagravenh viecircn hợp danh bị hạn chế Thagravenh viecircn hợp
danh khocircng thể chuyển giao quyền quản lyacute cocircng ty nếu nhƣ khocircng đƣợc sự đồng yacute
của tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại Đồng thời traacutech nhiệm của thagravenh viecircn
hợp danh luocircn lagrave traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới đối với tất cả caacutec khoản nợ của
cocircng ty Nhƣng thagravenh viecircn goacutep vốn nghĩa vụ cơ bản chỉ lagrave phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty (Điều 1301c)
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ xuất hiện khi cocircng ty coacute nhu cầu
huy động vốn hoặc khi cocircng ty hợp danh khocircng coacute đủ số lƣợng thagravenh viecircn nhận vốn
tối thiểu (quy định tại mỗi quốc gia thƣờng khaacutec nhau về số lƣợng tối thiểu thagravenh
viecircn nhận vốn) necircn buộc phải kết nạp thecircm một số thagravenh viecircn goacutep vốn để tiếp tục
tồn tại vagrave đƣơng nhiecircn khi đoacute noacute sẽ bị chuyển thagravenh higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Tuy nhiecircn cho dugrave tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo thagravenh viecircn goacutep vốn cũng khocircng phải lagrave những đối tƣợng chiacutenh của cocircng
ty necircn họ coacute thể thuận tiện chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ
Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản thocircng thƣờng phaacutep luật hay liecircn hệ aacutep
dụng caacutec quy định của cocircng ty hợp danh Vagrave qua tigravem hiểu cho thấy tại một số quốc
gia nhƣ Phaacutep ldquotrừ những cocircng ty coacute điều lệ đặc biệt nhoacutem caacutec cocircng ty traacutech nhiệm
vocirc hạn đăng kyacute vagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn gồm 3 loại Cocircng ty dacircn sự Cocircng ty hợp
danh vagrave Cocircng ty hợp tƣ đơn giản (cocircng ty cấp vốn đơn giản)rdquo [18 tr 163]
Hiện nay nếu căn cứ caacutec quy định tại Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 về điều
kiện trở thagravenh phaacutep nhacircn magrave đối chiếu với cocircng ty hợp danh thigrave thấy rằng traacutech
45
nhiệm tagravei sản của cocircng ty hợp danh luocircn gắn liền với caacutec thagravenh viecircn hợp danh Noacutei
caacutech khaacutec giữa thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh khocircng coacute sự taacutech biệt về
tagravei sản Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với Bộ luật Dacircn sự 2005 Luật Doanh nghiệp 2005 lại
quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Ủng hộ cho quan điểm nagravey
xuất phaacutet từ những lyacute do
(-) Về mặt học thuật ldquokhoacute coacute thể phacircn biệt đƣợc hoagraven toagraven rạch rogravei giữa
hagravenh vi thƣơng mại vagrave hagravenh vi dacircn sự
(-) Về mặt phaacutep luật thực định Bộ luật Dacircn sự 2005 đatilde coacute khuynh hƣớng aacutep
dụng luật nagravey cho cả quan hệ dacircn sự vagrave quan hệ thƣơng mại (Điều 1) Vậy chỉ coacute
thể noacutei caacutec quy định của hai đạo luật nagravey diễn đạt hai quan điểm khaacutec nhau của caacutec
luật gia nghĩa lagrave hệ thống văn bản phaacutep luật hiện nay thiếu nhất quaacuten dugrave rằng hai
đạo luật nagravey đều đƣợc ban hagravenh năm 2005rdquo [47 tr 29] Mặt khaacutec Bộ luật Dacircn sự
lagrave luật chung cograven Luật Doanh nghiệp lagrave luật chuyecircn ngagravenh Vigrave thế việc thừa nhận tƣ
caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh coacute thể coi lagrave một trƣờng hợp ngoại lệ của Bộ
luật Dacircn sự Cograven nếu ldquotheo nguyecircn tắc ƣu tiecircn aacutep dụng luật caacutec quy định của luật
chuyecircn ngagravenh sẽ đƣợc ƣu tiecircn aacutep dụngrdquo [28 tr 53]
Toacutem lại hiện nay phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều quy định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute một hệ thống quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng với noacute nghĩa lagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải coacute khả năng hƣởng quyền vagrave gaacutenh vaacutec nghĩa vụ Vigrave vậy
cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave loại higravenh cocircng ty coacute đầy đủ tƣ caacutech phaacutep nhacircn
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với cocircng ty hợp vốn đơn
giản
ldquoTheo caacutec nhagrave nghiecircn cứu thigrave cocircng ty hợp danh lagrave loại cocircng ty higravenh thagravenh
sớm nhất trecircn thế giớirdquo [78 tr 157] Coacute lẽ vigrave vậy một số loại higravenh cocircng ty đƣợc
higravenh thagravenh về sau thƣờng coacute một số điểm khaacute tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
Về cơ bản ldquococircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn khaacutec với cocircng ty hợp
danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn lạm dụng địa vị của migravenh để
tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech
46
nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng ty
tất nhiecircn caacutec thagravenh viecircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với nghĩa vụ do hagravenh vi
của migravenh gacircy ra vagrave caacutec nghĩa vụ khaacutec khocircng thuộc trƣờng hợp trecircnrdquo [73 tr 224]
Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh
viecircn (cả thagravenh viecircn hợp danh) đều coacute traacutech nhiệm hữu hạn trong một giới hạn nhất
định Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn rất iacutet Thƣờng tại một số
quốc gia theo hệ thống phaacutep luật Common law (Anh Hoa Kỳ Canadahellip) mới quy
định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey
Ngoagravei ra higravenh thức kinh doanh mới nhất tại Hoa Kỳ gần đacircy lagrave loại higravenh
LLLP khaacute giống với hợp danh hữu hạn ldquoMột LLLP lagrave khaacute tƣơng đồng với hợp
danh hữu hạn Caacutech quản lyacute thuế vagrave giải thể cugraveng một caacutech thức nhƣ một hợp danh
hữu hạnrdquo [136 p 851-852] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquoLagrave một biến thể của hợp danh
hữu hạn Một LLLP cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh viecircn của noacute coacute đƣợc tigravenh trạng traacutech
nhiệm hữu hạn bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh ngoại trừ nghĩa vụ của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh thigrave hợp danh hữu hạn vagrave LLLP giống hệt nhaurdquo [137 p 952-953]
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec
Trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ so saacutenh một số điểm khaacutec biệt cơ bản
của caacutec loại cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp 2005 với cocircng ty hợp vốn đơn giản
2131 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp danh
Higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển từ cocircng ty hợp danh một số đặc điểm của cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave sự kế thừa của cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn
đơn giản luocircn coacute sự khaacutec biệt so với cocircng ty hợp danh thể hiện qua caacutec khiacutea cạnh
(1) Đối tượng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh
viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCocircng ty hợp danh lagrave một loại higravenh đặc trƣng
của cocircng ty đối nhacircnrdquo [101 tr 75] Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh thƣờng đƣợc
thagravenh lập trong phạm vi nhỏ nhƣ giữa nhoacutem bạn begrave anh em Lagrave cocircng ty đối nhacircn
necircn tiacutenh chất liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn lagravem cho ldquocaacutec thagravenh viecircn phải thực sự
hiểu biết nhau tin tƣởng nhau sống chết coacute nhaurdquo [107 tr 116] Chiacutenh vigrave điều nagravey
47
đatilde coacute tagravei liệu cho rằng ldquothagravenh viecircn lagrave đặc điểm khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp
danh vagrave caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutecrdquo [102 tr 89] Đacircy lagrave căn cứ cơ bản để higravenh
thagravenh necircn quy định về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh
Quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacute nhacircn Với quy định nagravey caacutec phaacutep nhacircn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh
ldquoLimited partnership lagrave một loại hợp danh trong đoacute coacute cả caacutec general
partners (thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cả limited partners (thagravenh viecircn goacutep vốn) khaacutec
biệt so với general partnership chỉ coacute general partners magrave khocircng coacute limited
partnersrdquo [150] Từ đoacute cho thấy sự khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh đƣợc thể hiện qua sự hiện diện khaacutec nhau của hai loại
thagravenh viecircn Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp
danh cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm cả hai loại thagravenh viecircn thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng coacute thể lagrave tổ
chức hoặc caacutec caacute nhacircn Nhờ vậy đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn
của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh viecircn trong
cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCaacute nhacircn của hội viecircn lagrave một yếu tố hệ trọng trong cocircng
ty đồng danh đoacute lagrave đặc tiacutenh của cocircng ty nagravey chi phối mọi việc điều hagravenh của cocircng
ty từ khi saacuteng lập cho đến khi giải taacutenrdquo [109 tr 47] Do vậy cocircng ty hợp danh lagrave
một dạng cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten Giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn tồn tại sự
quen biết vigrave họ cograven chiacutenh lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới của cocircng ty Về nguyecircn
tắc caacutec chủ nợ coacute quyền yecircu cầu từng thagravenh viecircn hợp danh phải trả nợ thay cho
cocircng ty khi cocircng ty hợp danh khocircng thể tự thanh toaacuten caacutec khoản nợ Phaacutep luật vẫn
luocircn quy định nhiều điều kiện rất chặt chẽ nhằm ragraveng buộc thagravenh viecircn hợp danh với
cocircng ty khocircng cho pheacutep lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thagravenh viecircn hợp danh của
cocircng ty khaacutec khocircng đƣợc thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của
cocircng ty để tƣ lợi khocircng đƣợc chuyển nhƣợng vốn goacutep của migravenh cho ngƣời khaacutec
48
nếu chƣa đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 133 Luật
Doanh nghiệp 2005) Vigrave thế việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh lagrave điều rất khoacute khăn
Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute phần
đơn giản vagrave dễ dagraveng hơn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh (chết rời cocircng ty
mất tiacutech bị hạn chế hoặc mất năng lực hagravenh vi dacircn sựhellip) đều lagrave caacutec lyacute do quan
trọng để cocircng ty hợp danh bị giải thể thigrave trong cocircng ty hợp vốn đơn giản nếu coacute sự
thay đổi về thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave việc khaacute bigravenh thƣờng Bởi vigrave với
vai trograve chỉ lagrave những ngƣời goacutep thecircm tagravei chiacutenh thagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể dễ dagraveng
chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec (kể cả ngƣời ngoagravei cocircng ty)
Coacute thể viện dẫn caacutec quy định tại Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể chuyển
nhƣợng phần goacutep của họ cho bất cứ ai vagrave vagraveo bất cứ luacutec nagraveordquo [125 p 401-402]
(3) Nghĩa vụ đối với phần tagravei sản đoacuteng goacutep của từng loại thagravenh viecircn trong
hai cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh luocircn phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối
với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh Ngay cả trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh
tự ruacutet vốn hoặc bị khai trừ thigrave trong thời hạn hai năm thagravenh viecircn ấy vẫn phải liecircn
đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản cho caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh
trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn (Điều 1385 Luật Doanh nghiệp 2005)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng tagravei sản của thagravenh viecircn goacutep
vốn tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty (vốn goacutep) vagrave tagravei sản ngoagravei xatilde hội (dacircn sự) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep Necircn vigrave thế
nếu thagravenh viecircn goacutep vốn rời khỏi cocircng ty thigrave vẫn khocircng lagravem ảnh hƣởng đến hoạt
động vagrave sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
2132 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thể hiện qua
(1) Đối tượng cơ chế chịu traacutech nhiệm về phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec
loại thagravenh viecircn trong cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản cocircng ty cổ phần
khocircng đề cao sự quen biết hay mối quan hệ giữa caacutec cổ đocircng magrave chỉ cần quan tacircm
tới yếu tố gần nhƣ duy nhất chiacutenh lagrave ldquovốn goacuteprdquo Vigrave vậy điều kiện để coacute thể trở
thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty cổ phần khaacute dễ dagraveng Chỉ cần goacutep vốn vagraveo cocircng ty cổ
49
phần lagrave nhagrave đầu tƣ đều coacute thể trở thagravenh cổ đocircng với cơ chế chịu traacutech nhiệm về mặt
tagravei sản luocircn lagrave traacutech nhiệm hữu hạn trong phần vốn goacutep (cổ phần) của họ
Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave tới cugraveng (vocirc hạn định) Điều đoacute đogravei hỏi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
phải coacute sự tin tƣởng hay quen biết chặt chẽ với nhau Đối tƣợng trở thagravenh thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hạn chế vagrave khoacute khăn hơn so với cổ
đocircng của cocircng ty cổ phần Nhƣng với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ đƣợc xaacutec định chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản necircn đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Sự an toagraven về mặt phaacutep lyacute giữa hai loại higravenh cocircng ty cơ chế ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo lagrave sự an toagraven đối với caacutec cổ đocircng nhƣng noacute lại lagravem giảm sự đảm
bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần đối với khaacutech hagraveng Caacutec cổ đocircng hoagraven toagraven
coacute thể lạm dụng sự giới hạn traacutech nhiệm về tagravei sản của họ để kinh doanh man traacute
thậm chiacute lừa đảo khaacutech hagraveng Theo hƣớng ngƣợc lại ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo tuy
mang đến nhiều gaacutenh nặng rủi ro cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn
đơn giản nhƣng đổi lại noacute đem đến cho cocircng ty nagravey khả năng tạo sự tin tƣởng yecircn
tacircm cho khaacutech hagraveng đacircy lagrave điều magrave cocircng ty cổ phần khocircng coacute
(3) Tổ chức quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản giống cocircng ty
hợp danh necircn noacute coacute phần đơn giản vagrave gọn nhẹ hơn so với cocircng ty cổ phần Tất cả
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hợp lại thagravenh Hội đồng
thagravenh viecircn để cugraveng nhau quản lyacute vagrave điều hagravenh mọi cocircng việc Để thuận tiện phaacutep
luật cho pheacutep từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn nhằm phaacutet huy
tiacutenh tự chủ saacuteng tạo vagrave linh hoạt của họ giuacutep cho cocircng ty hợp vốn đơn giản hoạt
động hiệu quả Ngƣợc lại với quy mocirc lớn bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty cổ
phần coacute sự tham gia của khaacute nhiều cơ quan với caacutec chức năng khaacutec nhau Vigrave vậy dễ
dẫn đến tigravenh trạng phức tạp cồng kềnh đồng thời coacute thể nảy sinh nhiều rủi ro cho
caacutec khaacutech hagraveng vagrave cho cả caacutec cổ đocircng thiểu số
50
(4) Khả năng huy động vốn vagrave quy mocirc giữa hai loại higravenh cocircng ty ldquococircng ty
cổ phần lagrave loại higravenh doanh nghiệp coacute khả năng mở rộng quy mocirc vốn thocircng qua thị
trƣờng chứng khoaacutenrdquo [52 tr 88] Nhƣ vậy việc phaacutet hagravenh cổ phiếu để huy động
vốn lagrave một đặc điểm riecircng của cocircng ty cổ phần Thực tế cocircng ty cổ phần rất thiacutech
hợp đối với những cocircng ty coacute quy mocirc lớn thậm chiacute rất lớn vagrave luocircn coacute nhu cầu huy
động vốn rộng ratildei
Nhigraven chung cocircng ty hợp vốn đơn giản thiacutech hợp hơn với caacutec thƣơng nhacircn coacute
nhu cầu lagravem kinh doanh với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời muốn đảm bảo yếu
tố thacircn quen tin tƣởng Coacute lẽ kiểu caacutech kinh doanh với tƣ duy quản lyacute hạn chế
đƣợc higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ đatilde lagravem cho ngƣời Việt quen thuộc với lối kinh
doanh nhỏ lẻ hơn lagrave tập trung với quy mocirc lớn Cocircng ty hợp vốn đơn giản giống với
cocircng ty hợp danh ở điểm chuacuteng đều khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep phaacutet hagravenh
chứng khoaacuten caacutec loại
2133 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định hai loại higravenh của cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn (Điều 38 đến Điều 62)
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn (Điều 63 đến Điều 76) Hai loại cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn tuy coacute sự khaacutec nhau về số lƣợng thagravenh viecircn quản lyacute điều
hagravenhhellip nhƣng về cơ bản cả hai loại cocircng ty nagravey đều thuộc ldquohọrdquo của loại higravenh cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn necircn chuacuteng coacute khaacute nhiều đặc điểm giống nhau
(1) Cơ chế chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn giữa hai cocircng
ty lagrave cocircng ty kết hợp giữa caacutec yếu tố của cocircng ty đối vốn vagrave cả cocircng ty đối nhacircn
nhƣng coacute lẽ tiacutenh chất ldquođối vốnrdquo của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thể hiện rotilde neacutet
hơn Tecircn của cocircng ty nagravey thể hiện điều đoacute khi cụm từ ldquotraacutech nhiệm hữu hạnrdquo vốn lagrave
đặc trƣng rất cơ bản của loại higravenh cocircng ty đối vốn Tất cả thagravenh viecircn của cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn đều đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Cograven đặc trƣng của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn biểu hiện số lƣợng thagravenh viecircn
khaacute iacutet chuyển nhƣợng phần vốn của thagravenh viecircn bị hạn chế giữa caacutec thagravenh viecircn
51
thƣờng coacute mối quan hệ thacircn thiếthellip Tuy nhiecircn ldquocoacute rất nhiều điểm chung giữa cocircng
ty vocirc danh (cocircng ty cổ phần) vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute lẽ vigrave vậy ngƣời ta
khocircng xếp cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagraveo loại cocircng ty đối nhacircnrdquo [18 tr 132]
Cũng lagrave loại higravenh cocircng ty kết hợp caacutec đặc tiacutenh của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty
đối nhacircn nhƣng rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep
lyacute cao hơn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn bởi lẽ suy cho cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn luocircn lagrave những ngƣời chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mặt tagravei sản Hơn nữa tiacutenh chất
liecircn đới traacutech nhiệm giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave khẳng định khocircng thể tốt hơn
về sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn chuyển nhượng phần vốn goacutep vagrave khả năng
huy động vốn giữa hai cocircng ty giống nhƣ caacutec cocircng ty đối nhacircn thagravenh viecircn của
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave một yếu tố quyết định sự tồn tại của cocircng ty Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định thagravenh viecircn nếu coacute nhu cầu chuyển nhƣợng chỉ đƣợc
chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn trong trƣờng hợp đatilde chagraveo
baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec thagravenh viecircn cograven lại nagravey của
cocircng ty khocircng mua hoặc khocircng mua hết trong thời hạn ba mƣơi ngagravey kể từ ngagravey
chagraveo baacuten (Điều 44) Qua đoacute cho thấy việc thay đổi thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave khaacute khoacute khăn Luật Chứng khoaacuten 2006 cho pheacutep caacutec cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn coacute thể huy động vốn qua higravenh thức phaacutet hagravenh traacutei phiếu khi đaacutep ứng
caacutec điều kiện của luật định (Điều 122) Tuy vậy cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
thƣờng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật chặt chẽ hơn cocircng ty hợp vốn đơn giản
Vai trograve vagrave tầm quan trọng của thagravenh viecircn nhận vốn trong cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave rất lớn Vigrave vậy việc chuyển nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ cơ chế
thay đổi thagravenh viecircn nhận vốn khaacute hạn chế Nếu chỉ xeacutet chế độ chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản thigrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tƣơng đồng với
thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Nhƣng về mặt quyền hạn cũng nhƣ
tầm quan trọng đối với cocircng ty thigrave vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn bị hạn chế hơn so
với thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Đổi lại việc chuyển nhƣợng phần
vốn goacutep cũng nhƣ việc thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ khaacute dễ dagraveng Thocircng thƣờng
52
phaacutep luật khocircng cho cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản huy động vốn
bằng caacutech phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại nhƣng với cơ chế mở về thagravenh viecircn goacutep
vốn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể dễ dagraveng mời caacutec nhagrave đầu tƣ tham gia với số
lƣợng khocircng giới hạn vagraveo cocircng ty Nhờ vậy khả năng linh động trong việc huy
động vốn lagrave lợi thế của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(3) Về phương diện thuế của hai loại higravenh cocircng ty phacircn tiacutech dƣới goacutec độ
thuế cho thấy thuận lợi rất lớn về thuế của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave phaacutep luật của caacutec quốc gia thƣờng quy định ldquocaacutec thagravenh
viecircn của cocircng ty đối nhacircn chỉ phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn do họ coacute tƣ caacutech
thƣơng gia độc lập cograven bản thacircn cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven đối với caacutec loại
higravenh của cocircng ty đối vốn (cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn) phải
chịu hai lần thuế thuế thu nhập caacute nhacircn đaacutenh vagraveo thagravenh viecircn cocircng ty vagrave thuế cocircng
ty đaacutenh vagraveo lợi nhuận chung của cocircng tyrdquo [41 tr 30-31]
2134 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp tư nhacircn
Giữa hai cocircng ty nagravey coacute một số neacutet khaacutec biệt cơ bản sau
(1) Vấn đề tư caacutech phaacutep nhacircn của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản trong số năm loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ coacute
doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Nhƣ vậy chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn rơi vagraveo tigravenh trạng khaacute bất lợi Chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven phải chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp Việc khocircng phải lagrave phaacutep nhacircn
khiến cho doanh nghiệp tƣ nhacircn gặp nhiều hạn chế khi tham gia vagraveo caacutec quan hệ
thƣơng mại nhƣ ldquokhi muốn tham gia vagraveo quỹ thagravenh viecircn của loại higravenh quỹ đầu tƣ
chứng khoaacuten bắt buộc tất cả caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave phaacutep nhacircn Vốn của quỹ
loại higravenh nagravey khocircng phải do cocircng chuacuteng đầu tƣ đoacuteng goacutep magrave do caacutec thagravenh viecircn của
quỹ gồm những tổ chức coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đoacuteng goacuteprdquo [100 tr 272]hellip Cograven đối
với cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde coacute nhiều điểm tiến bộ
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh nhằm mục điacutech cho noacute coacute thể
bigravenh đẳng với caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec khi tham gia kinh doanh Đacircy cũng
53
sẽ lagrave thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave khi coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể chủ động hơn trong việc kinh doanh
(2) Khả năng huy động vốn vagrave mở rộng quy mocirc của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 khocircng cho pheacutep doanh nghiệp
tƣ nhacircn đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại khi cần huy động vốn (Điều 1412)
Mặt khaacutec chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn luocircn phải tự chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh necircn iacutet nhiều đatilde lagravem hạn chế caacutec saacuteng kiến kinh doanh khả năng chấp
nhận đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi rohellip vigrave vậy cagraveng lagravem cho doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị hạn chế trong phạm vi kinh doanh nhỏ lẻ vagrave gặp nhiều khoacute khăn khi cần
huy động vốn hoặc mở rộng quy mocirc
So với doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự tham gia của
nhiều thagravenh viecircn necircn coacute khả năng huy động vốn lớn hơn Nhiều trƣờng hợp cocircng ty
hợp vốn đơn giản đều coacute thể linh động mời gọi caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn tổ chức)
tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn magrave khocircng bị hạn chế về số lƣợng
thagravenh viecircn loại nagravey Cũng chiacutenh nhờ coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn
goacutep phần lagravem cho cocircng ty hợp vốn đơn giản mạnh dạn đầu tƣ vagraveo cả khu vực coacute hệ
số rủi ro hoặc coacute thecircm nhiều saacuteng kiến yacute tƣởng để phaacutet triển vagrave mở rộng quy mocirc
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh
thức cocircng ty ở Việt Nam
Hiện nay hội nhập kinh tế lagrave tragraveo lƣu vagrave lagrave xu hƣớng tất yếu của mỗi quốc
gia trecircn thế giới Hogravea cugraveng dograveng chảy của kinh tế thế giới Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của caacutec tổ chức nhƣ ASEAN APEC ASEM WTOhellip vagrave coacute thể sắp tới
lagrave TPP Mặt khaacutec nền kinh tế thị trƣờng luocircn đogravei hỏi phải sản sinh ra nhiều mocirc higravenh
kinh doanh để đaacutep ứng nhu cầu của thị trƣờng Do đoacute sự ra đời của caacutec mocirc higravenh
cocircng ty kiểu mới vừa lagrave quy luật vagrave cũng lagrave đogravei hỏi khaacutech quan của nền kinh tế thị
trƣờng hiện đại Hơn thế nữa để khai thaacutec vagrave tận dụng hiệu quả mọi nguồn lực của
nền kinh tế thigrave việc xacircy dựng thecircm caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp lagrave rất cần thiết
Nghiecircn cứu cho thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute khaacute nhiều
ƣu điểm vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng
54
mại Việt Nam Vigrave vậy trong phần nagravey luận aacuten sẽ chỉ ra sự cần thiết của cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
2141 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp
danh
Cocircng ty hợp danh gần nhƣ khocircng phaacutet triển tại Việt Nam Số liệu cho thấy
ldquococircng ty hợp danh chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty năm 2010rdquo [phụ
lục 2] Nghiecircn cứu khaacutec cho rằng ldquoMột trong những đặc điểm chiacutenh lagravem cho caacutec
nhagrave đầu tƣ khocircng lựa chọn cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn của
thagravenh viecircn hợp danh Từ trƣớc tới nay nhagrave đầu tƣ Việt Nam đatilde quen đƣợc hƣởng
chế độ traacutech nhiệm hữu hạn khi tham gia đầu tƣ vagraveo higravenh thức cocircng tyhelliprdquo [118 tr
59] Dƣới goacutec độ của kinh tế việc đầu tƣ magrave khocircng thể phacircn taacuten đƣợc rủi ro luocircn lagrave
điều tối kị đối với caacutec nhagrave kinh doanh Cocircng ty hợp danh coacute nhƣợc điểm lagrave quaacute
kheacutep kiacuten Necircn việc chuyển nhƣợng phần vốn của caacutec thagravenh viecircn rất khoacute khăn Thậm
chiacute ngay cả chuyển nhƣợng giữa thagravenh viecircn với nhau cugraveng phải đƣợc sự nhất triacute
của caacutec thagravenh viecircn cograven lại Điều đoacute cagraveng lagravem cho cocircng ty hợp danh gặp khoacute khăn
khi muốn mở rộng quy mocirc hoặc cần huy động thecircm nguồn vốn từ becircn ngoagravei
ldquoSự ra đời của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đaacutep ứng đƣợc yecircu cầu của caacutec
nhagrave kinh doanh một khi họ khocircng muốn vagraveo cocircng ty hợp danh do tiacutenh chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của tất cả caacutec thagravenh viecircnrdquo [27 tr 54] Lợi thế của cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave với cơ chế mở rộng về thagravenh viecircn goacutep vốn necircn caacutec caacute nhacircn hoặc
tổ chức đều coacute thể tham gia vagrave khocircng bị giới hạn về số lƣợng thagravenh viecircn Khaacutec cocircng
ty hợp danh khi tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn lagrave một thể thống nhất
cugraveng với tagravei sản của cocircng ty thigrave với cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản cagraveng
tạo động lực thuacutec đẩy những ngƣời coacute dự định đầu tƣ tham gia cocircng ty hợp vốn đơn
giản với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh
(chết rời cocircng ty) sẽ lagrave nguyecircn nhacircn quan trọng để giải thể cocircng ty hợp danh thigrave với
cocircng ty hợp vốn đơn giản sự dịch chuyển thagravenh viecircn goacutep vốn về cơ bản khocircng lagravem
ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty So với cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn
55
đơn giản thể hiện nhiều ƣu điểm nổi trội hơn vigrave noacute coacute thể linh động trong việc gọi
vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh vagrave hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho caacutec nhagrave đầu tƣ
2142 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Cần khẳng định ldquococircng ty cổ phần lagrave một loại higravenh cocircng ty hội tụ nhiều ƣu
điểm trong nền kinh tế thị trƣờngrdquo [53 tr 37] Becircn cạnh những điểm mạnh cocircng ty
cổ phần cograven tồn tại rất nhiều hạn chế vagrave tiềm ẩn nhiều loại rủi ro Một cocircng ty cổ
phần coacute quy mocirc lớn luocircn coacute nhiều cổ đocircng vagrave quyền hạn của caacutec cổ đocircng thƣờng
khocircng mấy khi đồng nhất Từ đoacute nhiều khi dẫn đến sự macircu thuẫn đối khaacuteng giữa
caacutec nhoacutem cổ đocircng Bởi vigrave caacutec cổ đocircng lớn thƣờng lợi dụng quyền hạn magrave họ coacute để
lấn aacutep chegraven eacutep caacutec cổ đocircng thiểu số Một hạn chế khaacutec chiacutenh lagrave tiacutenh đảm bảo an
toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần khaacute thấp vigrave cổ đocircng chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu
hạn trong phạm vi số cổ phần Việc tham gia đocircng đảo của nhiều cổ đocircng cũng dẫn
đến việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần phức tạp hơn so với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Mặt khaacutec dugrave đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten nhƣng thực tế khocircng nhiều
cocircng ty cổ phần đatilde coacute thể đaacutep ứng đủ caacutec tiecircu chiacute từ phiacutea phaacutep luật
Cocircng ty cổ phần dƣờng nhƣ khocircng thiacutech hợp với caacutec nhagrave đầu tƣ cograven iacutet kinh
nghiệm đồng thời khocircng coacute nhu cầu kinh doanh lớn hoặc thƣờng xuyecircn cần huy
động vốn Khi phacircn tiacutech cho thấy bộ maacutey điều hagravenh quản trị của cocircng ty hợp vốn
đơn giản khaacute tinh gọn nhƣng vẫn đảm bảo an toagraven cao về mặt phaacutep lyacute Điều nagravey
khaacutec so với cocircng ty cổ phần bởi ldquovấn đề quản lyacute cocircng ty cổ phần rất phức tạp vagrave
phải hết sức chặt chẽrdquo [58 tr 186] Lợi thế cho cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven lagrave
việc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn luocircn tạo ra sự linh
hoạt trong việc tổ chức kinh doanh cho cocircng ty Khi phacircn tiacutech chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của thagravenh viecircn nhận vốn noacute sẽ đem đến khả năng tạo sự tin tƣởng
trƣớc khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ Ngoagravei ra tuy chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn lagrave sự rủi
ro gaacutenh nặng đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn nhƣng điều đoacute lại giuacutep cho caacutec
thagravenh viecircn nagravey phải tự giaacutec nacircng cao yacute thức traacutech nhiệm trong mọi hagravenh vi của họ
Mặt khaacutec đối với những thagravenh viecircn lagrave ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm
trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip nếu những ngƣời nagravey tham gia vagraveo cocircng ty cổ phần địa vị
56
vagrave khả năng của họ sẽ iacutet đƣợc đề cao bởi vigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty cổ phần
thƣờng chỉ quan tacircm đến yếu tố vốn goacutep bằng tiền của vagrave chỉ những thagravenh viecircn coacute
nhiều vốn goacutep mới lagrave những ngƣời nắm mọi quyền hagravenh chi phối của cocircng ty cổ
phần Nếu những ngƣời trecircn tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave những thagravenh
viecircn lagrave ngƣời coacute trigravenh độ năng lực mới coacute khả năng tận hƣởng sự cocircng bằng Noacutei
caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản bảo đảm sự hagravei hogravea đối với vốn goacutep bằng triacute
tuệ của caacutec nhagrave đầu tƣ iacutet vốn Cuối cugraveng dƣới goacutec độ thuế lợi thế rất lớn về thuế
của cocircng ty hợp vốn đơn giản đoacute lagrave chỉ caacutec thagravenh viecircn của cocircng ty phải chịu thế thu
nhập caacute nhacircn cograven cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven cocircng ty cổ phần thƣờng phải
chịu cả hai loại thuế một loại cho caacutec cổ đocircng vagrave loại thứ hai cho chiacutenh cocircng ty
Hiện nay khi phacircn tiacutech ldquomocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chƣa thực sự
chiacuten muồi cho sự ra đời của những cocircng ty lớnrdquo [70 tr 47] Baacuteo caacuteo của Tổng cục
Thống kecirc cho thấy ldquocaacutec doanh nghiệp ở Việt Nam phaacutet triển nhanh nhƣng chủ yếu
vẫn lagrave caacutec doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏrdquo [104 mục IV - tr 15] Nếu caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute nhu cầu thagravenh lập cocircng ty với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời mong
muốn giữa họ luocircn coacute mối quan hệ thacircn thiết thigrave cocircng ty cổ phần lại cagraveng khocircng phugrave
hợp Chỉ đến khi phacircn tiacutech kỹ caacutec yếu tố cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lagrave mocirc higravenh
cocircng ty lyacute tƣởng để kinh doanh trong phạm vi vừa hoặc nhỏ vigrave noacute hội tụ đầy đủ
những điều kiện trecircn
2143 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Một hạn chế của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chiacutenh lagrave việc chuyển nhƣợng
phần vốn goacutep của caacutec thagravenh viecircn khaacute khoacute khăn bởi lẽ caacutec thagravenh viecircn thƣờng giữ vai
trograve rất quan trọng dẫn đến việc thagravenh lập cocircng ty Về nguyecircn tắc thagravenh viecircn muốn
chuyển nhƣợng chỉ đƣợc chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn
trong trƣờng hợp đatilde chagraveo baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec
thagravenh viecircn cograven lại khocircng mua hoặc khocircng mua hết Mặt khaacutec đối với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn phaacutep luật thƣờng giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn ldquosố thagravenh viecircn tối đa
của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn ở Cộng hogravea Liecircn bang Nga lagrave khocircng quaacute 50 ngƣời
57
ở Cộng hogravea Nam Phi lagrave khocircng quaacute 30 ngƣời ở Mỹ quy định tugravey theo tiểu bangrdquo
[56 tr 105] Tại Việt Nam cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn chỉ coacute duy
nhất một thagravenh viecircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn vagrave tối đa khocircng đƣợc vƣợt quaacute năm mƣơi thagravenh viecircn (Điều 38 vagrave
Điều 63 Luật Doanh nghiệp 2005) Coacute nhận xeacutet cho rằng ldquođặt ra một số tuyệt đối
(trong trƣờng hợp nagravey lagrave 50) để giới hạn mức tối đa số thagravenh viecircn của cocircng ty
khocircng coacute sức thuyết phục về mặt lyacute thuyếtrdquo [73 tr 246] Bởi lẽ ldquocugraveng với quaacute
trigravenh phaacutet triển quy mocirc kinh doanh của cocircng ty đƣợc mở rộng vagrave đa dạng thecircm do
đoacute nhu cầu về vốn cũng tăng theo Vigrave thế mocirc higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute
thể trở necircn khocircng cograven phugrave hợp cho sự phaacutet triển tiếp theo của cocircng tyrdquo [73 tr 332-
333] Với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute nghĩa
vụ trả nợ trong phạm vi giới hạn số vốn goacutep necircn lại rất dễ gacircy ra rủi ro cho khaacutech
hagraveng vagrave chủ nợ Francis Lemeunier cho rằng ldquođocirci khi caacutec cocircng ty nagravey chỉ lagrave tấm
bigravenh phong để một số thƣơng nhacircn sử dụng để hạn chế rủi ro Vigrave thế caacutec chủ ngacircn
hagraveng vagrave cả ngƣời dacircn thƣờng khi thỏa thuận cho cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vay
mƣợn thƣờng đogravei hỏi sự bảo latildenh của thagravenh viecircn chiacutenh của cocircng tyrdquo [57 tr 247]
Khaacutec với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ bị phaacutep
luật giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn tối thiểu nhƣng thƣờng khocircng bị giới hạn số
lƣợng tối đa thagravenh viecircn Nhờ vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn dễ dagraveng gọi vốn
goacutep từ caacutec nhagrave đầu tƣ bằng caacutech mời họ tham gia với tƣ caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute ƣu thế lagrave coacute thể dễ dagraveng chuyển nhƣợng phần vốn goacutep
Vigrave coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm vocirc hạn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn necircn đem đến cho
cocircng ty khả năng tạo sự yecircn tacircm tin tƣởng trƣớc khaacutech hagraveng Qua đoacute cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng dễ dagraveng đƣợc caacutec ngacircn hagraveng hay caacutec chủ nợ cho vay hoặc
hoatilden nợ So với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagrave thiacutech
hợp hơn vagrave khi cần thiết noacute vẫn coacute thể mở rộng quy mocirc
2144 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp
tư nhacircn
58
Trong nền kinh tế thị trƣờng mocirc higravenh doanh nghiệp một chủ sở hữu dƣờng
nhƣ khocircng thật sự hiệu quả necircn rất iacutet nhagrave đầu tƣ chọn lựa Khi caacutec nhagrave kinh doanh
thƣờng coacute nhu cầu hợp taacutec liecircn kết đồng thời chia sẻ rủi ro thigrave chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị đặt vagraveo tigravenh trạng rất bất lợi Nguyecircn tắc phaacutep định chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn luocircn phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn về caacutec khoản nợ Do sợ
rủi ro necircn chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thƣờng sẽ khocircng đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực rủi ro
cao hoặc khocircng mạnh dạn đầu tƣ để phaacutet triển doanh nghiệp Nếu so với loại higravenh
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn khi chủ sở hữu cocircng ty nagravey luocircn chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep thigrave doanh nghiệp tƣ nhacircn
lại cagraveng tỏ ra keacutem hiệu quả vagrave thiếu an toagraven cho ngƣời chủ của noacute Hơn nữa doanh
nghiệp tƣ nhacircn khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn necircn khả năng cạnh tranh sẽ yếu hơn caacutec
loại cocircng ty coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn khaacutec Toacutem lại doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave higravenh thức
kinh doanh chỉ coacute quy mocirc nhỏ vagrave kheacutep kiacuten necircn khocircng coacute nhiều đoacuteng goacutep cho nền
kinh tế quốc gia
Kể từ Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh chiacutenh thức đƣợc quy định
coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Cũng nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc
đối xử bigravenh đẳng với caacutec doanh nghiệp thuộc caacutec thagravenh phần kinh tế khaacutec Thực tế
kinh doanh cho thấy một doanh nghiệp khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn thƣờng bị hạn
chế vigrave một số lĩnh vực kinh doanh yecircu cầu caacutec tổ chức tham gia bắt buộc phải coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn Mặt khaacutec nhờ cơ chế thu huacutet thagravenh viecircn khaacute dễ dagraveng cocircng ty hợp
vốn đơn giản do coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn necircn coacute thecircm nhiều
nguồn đoacuteng goacutep khaacutec nhau để cocircng ty coacute thể mở rộng quy mocirc vagrave mạnh dạn đầu tƣ
kể cả vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi ro cao Ngƣợc lại để mở rộng phạm vi doanh
nghiệp chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn chỉ coacute thể chuyển đổi sang một loại higravenh doanh
nghiệp coacute nhiều chủ sở hữu khaacutec hoặc lagrave phải baacuten lại toagraven bộ doanh nghiệp cho một
caacute nhacircn khaacutec
Khi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu hệ thống phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế
giới nhƣ Hoa Kỳ Anh Canada Uacutec Đức Phaacutep Hồng Kocircng Trung Quốc Nhật
Bản Thaacutei Lan Lagraveohellip coacute thể thấy rằng đacircy lagrave những quốc gia theo caacutec trƣờng phaacutei
59
phaacutep luật khaacutec nhau nhƣng đều coacute điểm chung lagrave trong cơ chế điều chỉnh của phaacutep
luật caacutec quốc gia nagravey luocircn phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Một số quốc gia ban hagravenh riecircng từng đạo
luật để điều chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty nagravey Vagrave khi khảo saacutet thực tế về tigravenh higravenh
kinh tế xatilde hội tại caacutec quốc gia nagravey cho thấy rằng mặc dugrave caacutec quốc gia vốn mang
nặng truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng nhƣ Hoa Kỳ Anhhellip hay caacutec quốc
gia thƣờng đề cao mối quan hệ quen biết thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn nhƣ Nhật
Bản Trung Quốchellip thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đƣợc caacutec nhagrave đầu tƣ ƣa thiacutech
Bởi lẽ hiện nay phaacutep luật tại caacutec quốc gia đoacute vẫn quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản để nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ kinh doanh
Cograven tại Việt Nam nếu căn cứ lịch sử để chứng minh cho sự cần thiết phải coacute
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể tigravem thấy dấu vết của loại higravenh cocircng ty
nagravey từ rất lacircu Caacutec bộ luật trƣớc đacircy nhƣ Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật
thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam Cộng hogravea 1972 đều đatilde
quy định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Dƣờng nhƣ caacutec nhagrave lagravem luật của thời
kỳ đoacute đatilde nắm bắt sacircu sắc tigravenh higravenh thực tế vagrave thoacutei quan kinh doanh thƣơng mại của
ngƣời Việt necircn đatilde quy định một loại higravenh cocircng ty khaacute thacircn thuộc gần gũi với tacircm lyacute
kinh doanh của giới thƣơng nhacircn
Mặt khaacutec hiện nay Việt Nam vẫn đang từng bƣớc xacircy dựng nền kinh tế thị
trƣờng Dƣới sự phaacutet triển vận động khocircng ngừng của dograveng chảy kinh tế thế giới
thigrave sự đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh lagrave một việc rất cần thiết quan
trọng Bởi lẽ kinh tế với vai trograve lagrave cơ sở hạ tầng luocircn cần thiết phải coacute một higravenh thaacutei
kiến truacutec thƣợng tầng lagrave caacutec cơ sở phaacutep lyacute phugrave hợp để quản lyacute điều hagravenh noacute đi đuacuteng
định hƣớng mục điacutech vagrave khơi nguồn phaacutet triển Việc xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng
ty sẽ tạo điều kiện để khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn thu huacutet sự tham gia của nhiều
nhagrave đầu tƣ tham gia kinh doanh
Sau khi nghiecircn cứu so saacutenh cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh
doanh nghiệp đang tồn tại trong Luật Doanh nghiệp thigrave coacute thể thấy rằng cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave một loại cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave quan trọng hơn đoacute
60
chiacutenh lagrave sự phugrave hợp của loại higravenh cocircng ty nagravey với caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde
hội tacircm lyacute kinh doanh vagrave truyền thống thƣơng mại của caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
Vigrave thế thecircm một lần coacute thể đƣa tới khẳng định sự xuất hiện của cocircng ty hợp
vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh thức cocircng ty tại Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện nay lagrave rất cần thiết bởi vigrave sau khi phacircn tiacutech tổng hợp nhiều yếu tố coacute lẽ
chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn giản mới coacute thể phugrave hợp đaacutep ứng với những đogravei hỏi
trecircn Necircn chăng chuacuteng ta necircn taacutech bạch rotilde ragraveng vagrave xacircy dựng cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh một loại higravenh cocircng ty riecircng biệt cugraveng nằm trong Luật Doanh nghiệp với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec Hơn nữa quy định bổ sung cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hệ thống caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp cograven thể hiện tiacutenh liecircn tục của quaacute trigravenh phaacutet
triển vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave mở rộng quyền tự do kinh doanh ở
Việt Nam Mặt khaacutec noacute cograven tạo điều kiện cho caacutec nhagrave đầu tƣ lựa chọn đƣợc loại
higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với nhu cầu vagrave mong muốn của họ
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam hiện nay
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại nhiều quốc gia cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thực thể kinh
doanh taacutech biệt rotilde ragraveng với cocircng ty hợp danh vagrave mỗi loại cocircng ty đều đƣợc điều
chỉnh bằng caacutec đạo luật riecircng Cograven ở Việt Nam hai cocircng ty nagravey luocircn bị gộp với
nhau tạo thagravenh duy nhất một loại higravenh cocircng ty hợp danh
Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave hai đạo luật đầu
tiecircn về caacutec loại higravenh cocircng ty thời kỳ đổi mới chƣa quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản hay cocircng ty hợp danh Vagrave phải kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới bắt đầu đƣợc quy định trở lại Tuy nhiecircn đacircy lại lagrave một loại
higravenh cocircng ty đatilde gacircy ra rất nhiều yacute kiến tranh luận Sau đoacute ldquocoacute rất nhiều quan điểm
cho rằng những ngƣời lagravem luật đatilde thiết kế chƣa thagravenh cocircng mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh cograven quaacute nhiều điều chƣa rotilde ragraveng vagrave macircu thuẫn do vậy mocirc higravenh nagravey chƣa
đƣợc giới kinh doanh ở Việt Nam hƣởng ứngrdquo [72 tr 179]
61
Với những quy định tại Điều 95 của Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp
danh coacute sự tồn tại của cả hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn Nhƣ đatilde trigravenh bagravey [phần 211] phaacutep luật của hầu hết caacutec quốc gia coacute quy
định về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cho rằng cocircng ty hợp
danh truyền thống chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh Cograven loại higravenh
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ tồn tại trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec cocircng
ty hợp danh sẽ khocircng coacute loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Coacute thể do nhận
thức của caacutec nhagrave lagravem luật khi đoacute cograven nhiều hạn chế necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
đatilde vocirc tigravenh bị gaacuten vagraveo cocircng ty hợp danh để cugraveng trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty
Bổ sung vagrave hoagraven thiện từ Luật Doanh nghiệp 1999 caacutec quy định về cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 ngagravey cagraveng gia tăng về mặt số lƣợng vagrave
chất lƣợng để nhằm điều chỉnh loại higravenh cocircng ty nagravey chặt chẽ vagrave đầy đủ hơn Với
quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh đƣợc ghi
nhận nhƣ sau ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnhelliprdquo [phụ lục 4]
Một điểm khaacutec biệt so với Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp
2005 đatilde coacute sự thay đổi quan trọng khi chiacutenh thức quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn (Điều 1302) Tuy nhiecircn điểm khocircng rotilde ragraveng khi phacircn định higravenh
thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn tiếp tục bị rập
khuocircn từ Luật Doanh nghiệp 1999 Cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
2005 bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
Hơn 11 năm kiecircn trigrave đagravem phaacuten ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde
chiacutenh thức đƣợc kết nạp vagraveo Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO) Trƣớc những cơ
hội thaacutech thức từ việc hội nhập quốc tế vagrave nhận thấy cần khắc phục những khuyết
điểm của Luật Doanh nghiệp 2005 Quốc hội đatilde ban hagravenh luật sửa đổi bổ sung Luật
Doanh nghiệp 2005 Becircn cạnh caacutec tiến bộ đạt đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde
đƣợc sửa đổi 2009) lại vẫn tiếp tục giữ nguyecircn caacutec quy định về cocircng ty hợp danh
62
của Luật Doanh nghiệp 2005 Nhƣ vậy chỉ trong khoảng 10 năm (từ năm 1999 đến
2009) Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đatilde ba lần sửa đổi bổ sung vagrave ban hagravenh
mới Nhƣng đối với cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luật vẫn khocircng
taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của hai cocircng ty nagravey Cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang tồn tại vagrave cugraveng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật
dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp danh Từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng hai loại cocircng ty
necircn sự điều chỉnh của phaacutep luật trở thagravenh khocircng đầy đủ vagrave chặt chẽ về chuacuteng
Tuy nhiecircn căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
2005 về cơ bản với tƣ caacutech lagrave chủ thể của caacutec quan hệ phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ coacute những quyền vagrave nghĩa vụ đƣợc phaacutep luật quy định nhƣ sau
Một lagrave về quyền đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể đăng kyacute kinh doanh với cơ
quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền vagrave noacute sẽ đƣợc cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh
doanh khi hội đủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nhƣ ngagravenh nghề kinh doanh khocircng
thuộc những lĩnh vực cấm kinh doanh ngagravenh nghề kinh doanh thuộc lĩnh vực kinh
doanh coacute điều kiện thigrave tugravey theo yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn cocircng ty phải coacute thecircm chứng
chỉ hagravenh nghề hay cocircng ty cần coacute đủ caacutec điều kiện tiecircu chuẩn nhất định tecircn của
cocircng ty đặt đuacuteng theo yecircu cầu của phaacutep luật nộp lệ phiacute đăng kyacute kinh doanh đầy đủ
hồ sơ đăng kyacute đầy đủ hợp lệhellip (Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2005) Trƣờng hợp
cần phải coacute giấy pheacutep kinh doanh (hay giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh)
lagrave văn bản cho pheacutep thực hiện hoạt động kinh doanh những ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện do caacutec cơ quan coacute thẩm quyền cấp cho ngƣời kinh doanh khi họ đaacutep
ứng đủ caacutec điều kiện kinh doanh thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chờ cho đến khi
đƣợc cấp giấy pheacutep nagravey mới đƣợc tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh
Hai lagrave về caacutec quy định liecircn quan đến vấn đề cơ cấu tổ chức quản lyacute điều
hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty mang bản chất của
loại higravenh cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng quy định khaacute lỏng
lẻo về cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản Aacutep dụng caacutec quy định từ cocircng
ty hợp danh phaacutep luật quy định cơ quan quản lyacute bắt buộc của cocircng ty hợp vốn đơn
63
giản lagrave Hội đồng thagravenh viecircn Đacircy lagrave nơi tập trung toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn vagrave lagrave nơi
quyết định mọi vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những vấn đề cograven
lại liecircn quan đến tổ chức vagrave điều hagravenh cocircng ty sẽ do caacutec thagravenh viecircn tự do thỏa thuận
với nhau Tuy nhiecircn cần phải nhấn mạnh trong cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
quyền hạn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave khaacutec nhau rotilde ragraveng Caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn đảm nhiệm vai trograve quản lyacute điều hagravenh vagrave quyết định mọi vấn đề
quan trọng của cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ chỉ đƣợc quyền tham gia
một caacutech hạn chế trong việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Ngoagravei ra chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn đƣơng nhiecircn họ mới coacute quyền đại diện cho
cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep đại diện cocircng ty tham gia
caacutec giao dịch với becircn ngoagravei
Ba lagrave về việc chấm dứt sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản căn cứ caacutec
quy định của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 nếu cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute iacutet hơn hai thagravenh viecircn nhận vốn (thagravenh viecircn hợp danh) coacute thể do caacutec
nguyecircn nhacircn nhƣ chết rời khỏi cocircng ty mất năng lực hagravenh vi dacircn sự mất tiacutechhellip
trong thời hạn saacuteu thaacuteng thigrave cocircng ty sẽ bắt buộc phải giải thể (Điều 1571) Nếu
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ đến hạn theo yecircu cầu
của caacutec chủ nợ thigrave cocircng ty cũng coacute thể bị Togravea aacuten mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 3]
Ngoagravei ra căn cứ caacutec quy định chung về quyền hạn cho tất cả caacutec loại higravenh
cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute caacutec quyền sau
ldquoQuyền chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của cocircng ty Quyền chủ động
lựa chọn ngagravenh nghềhellip Quyền tự do lựa chọn higravenh thứchellip huy động vagrave sử dụng
vốn Quyền tigravem kiếmhellip khaacutech hagravengrdquo (Điều 8) [phụ lục 4]
Quyền luocircn gắn liền với nghĩa vụ cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tuacircn
thủ những nghĩa vụ sau
ldquoKinh doanh đuacuteng ngagravenh nghề đăng kyacute bảo đảm điều kiện kinh doanhhellip
lập caacutec sổ saacutech kế toaacuten hoacutea đơn baacuteo caacuteo tagravei chiacutenhhelliprdquo (Điều 9) [phụ lục 4]
64
Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ quy định ở mức độ nguyecircn tắc chung về caacutec
quyền vagrave nghĩa vụ của doanh nghiệp Trong từng lĩnh vực kinh doanh đầu tƣ lao
động đất đai mocirci trƣờng chứng khoaacutenhellip sẽ coacute những quy định cụ thể hơn về
quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh doanh nghiệp Vigrave thế coacute thể căn cứ vagraveo caacutec quy
định trecircn khi cocircng ty hợp vốn đơn giản kinh doanh những lĩnh vực nagravey
Hiện nay Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đang tiếp tục trong quaacute trigravenh sửa
đổi bổ sung necircn rất nhiều yacute kiến đoacuteng goacutep vẫn đang đƣợc tập hợp để nhằm mục
điacutech hoagraven thiện đạo luật quan trọng nagravey Khi nghiecircn cứu những dự thảo Luật Doanh
nghiệp mới nhất (dự thảo lần thứ 3 của Luật Doanh nghiệp trecircn diễn đagraven của VCCI
ngagravey 0732014) thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản vẫn khocircng hề coacute sự thay đổi Tại chƣơng V về cocircng ty hợp danh [161] khoản
1 Điều 152 của dự thảo lần 3 vẫn giữ nguyecircn higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu nhigraven nhận rộng hơn thigrave dự thảo VCCI vẫn
tiếp tục duy trigrave tinh thần 11 Điều luật (từ Điều 152 đến Điều 162 dự thảo) của Luật
Doanh nghiệp hiện hagravenh Cograven nếu căn cứ ldquoChƣơng VI Cocircng ty hợp danhrdquo tại Tờ
trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 1042014 của Chiacutenh phủ thigrave
ldquochƣơng nagravey coacute 11 Điều từ Điều 178 đến 188 Chƣơng nagravey cơ bản khocircng coacute thay
đổi so với Luật Doanh nghiệp 2005rdquo [17 tr 15] Ngoagravei ra một số vấn đề bất cập
khaacutec về cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 [162] cũng đatilde đƣợc chỉ ra
vagrave mong muốn trong lần sửa đổi Luật Doanh nghiệp nagravey sẽ khắc phục sửa chữa
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep
luật Việt Nam hiện nay
Thời kỳ đầu mới xuất hiện tại Việt Nam cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc ghi
nhận trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam-aacuten Bắc kigrave năm 1931 cocircng ty hợp vốn
đơn giản đƣợc gọi lagrave (hội hợp tƣ) cugraveng với cocircng ty hợp danh (hội hợp danh - hội
đồng lợi) cugraveng nằm trong quy định tại (hội ngƣời)rdquo [107 tr 114]
Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 tuy luocircn bị gộp cugraveng với cocircng ty hợp danh
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đatilde coacute một thời gian tồn tại mặc dugrave khocircng chiacutenh thức
đƣợc necircu tecircn nhƣ caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec Từ Điều 95 đến Điều 98 của
65
Luật Doanh nghiệp 1999 chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh bao gồm luocircn
cocircng ty hợp vốn đơn giản cugraveng tồn tại vagrave chịu sự điều chỉnh chung của phaacutep luật
Tuy vậy caacutec quy định của chế định cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999
mới dừng ở mức độ khaacutei quaacutet chung
Nhận thức đƣợc sự sơ sagravei của chế định cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp 1999 vagrave coacute lẽ đacircy chiacutenh lagrave một chế định phaacutep luật quan trọng necircn Luật
Doanh nghiệp 2005 tiếp tục mở rộng caacutec quy định về cocircng ty hợp danh (từ Điều
130 đến Điều 140) Một số vấn đề của chế định cocircng ty hợp danh nhƣ thagravenh lập tổ
chức quản trị đại diệnhellip đatilde đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ hơn
Coacute tagravei liệu nhận xeacutet ldquoTừ 4 Điều khaacute sơ sagravei của đạo luật cũ phần quy định về cocircng
ty hợp danh đatilde đƣợc mở rộng thagravenh 11 Điều trong Luật Doanh nghiệp 2005 hy
vọng cung cấp cho giới thƣơng nhacircn thecircm mocirc higravenh để lựa chọn cho phugrave hợp với yacute
tƣởng kinh doanh của họrdquo [69 tr 54] Nhƣ vậy so với trƣớc cocircng ty hợp danh
ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey do chƣa coacute sự
taacutech bạch với cocircng ty hợp danh necircn chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vẫn chƣa đƣợc xacircy dựng một caacutech riecircng biệt nhƣ caacutec chế định của cocircng ty cổ phần
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) hay doanh nghiệp tƣ nhacircn Vigrave vậy chế định
phaacutep luật của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 bao gồm cả hai higravenh
thức cocircng ty cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Sau đoacute Luật Doanh
nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung 2009) vẫn tiếp tục duy trigrave nhƣ cũ
Toacutem lại trải qua thời gian vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm dẫu
rằng vẫn chƣa thật sự đầy đủ chặt chẽ về chuacuteng Trong tƣơng tai cần xaacutec định chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế định quan trọng nằm trong
hệ thống phaacutep luật về caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh của Việt Nam Chế
định cocircng ty hợp vốn đơn giản độc lập với caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam hiện nay về
cocircng ty hợp vốn đơn giản
66
Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc ghi nhận một caacutech chiacutenh thức trong
Luật Doanh nghiệp nhƣng cũng đatilde trải qua một giai đoạn phaacutet triển nhất định tại
Việt Nam dugrave rằng luocircn nuacutep dƣới higravenh boacuteng của cocircng ty hợp danh Vigrave vậy caacutec bất
cập của phaacutep luật hiện nay về cocircng ty hợp danh cũng chiacutenh lagrave caacutec quy định bất cập
của cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoSố liệu của Cục Quản lyacute đăng kyacute kinh doanh năm 2010 khocircng coacute cocircng ty
hợp danh nagraveo thagravenh lậprdquo [158] Một số liệu thống kecirc so saacutenh với Hoa Kỳ ldquonếu tiacutenh
đến trƣớc năm 2008 caacutec cocircng ty hợp danh chỉ chiếm khoảng 05 (năm phần ngagraven)
tổng số caacutec cocircng ty của Việt Nam trong khi đoacute ở Mỹ năm 1999 coacute tới 1 7 triệu
cocircng ty hợp danh so với 4 6 triệu cocircng ty caacutec loạirdquo [43 tr 42] Trong một số liệu
chi tiết khaacutec đến năm 2006 Hoa Kỳ coacute đến 1339000 cocircng ty hợp danh (tỉ lệ
534) cograven caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec nhƣ lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chỉ
coacute 719000 (tỉ lệ 287) trecircn tổng số 25008000 cocircng ty [Phụ lục 1] Mặc dugrave cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn luocircn lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc nhiều ngƣời ƣa thiacutech
nhƣng ngay tại thị trƣờng tƣ bản nhƣ Hoa Kỳ vẫn coacute thể thấy số lƣợng cocircng ty hợp
danh năm 2006 gần gấp đocirci so với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Cograven tại Phaacutep
ldquococircng ty hợp danh vẫn hiện diện với một số lƣợng đaacuteng kể trong nền kinh tế Phaacutep
(thống kecirc coacute khoảng 20000 cocircng ty vagraveo năm 1985 30000 cocircng ty vagraveo năm 1994
trung bigravenh mỗi năm thagravenh lập mới 500 cocircng ty)rdquo [71 tr 36-37] Qua đoacute cagraveng coacute thể
đƣa tới nhận định gần nhƣ cocircng ty hợp danh khocircng phaacutet triển mấy tại Việt Nam
ldquoKinh nghiệm quốc tế cho thấy cocircng ty hợp danh lagrave một trong những loại
higravenh tổ chức kinh doanh đặc trƣng của nền kinh tế thị trƣờng đatilde xuất hiện vagrave phaacutet
triển trƣớc cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty cổ phần Cocircng ty hợp danh đatilde
đang tồn tại vagrave hoạt động ở hầu khắp caacutec nƣớc trecircn thế giớirdquo [73 tr 310-311] Thực
tế hiện nay tại nhiều quốc gia trecircn thế giới cocircng ty hợp danh vẫn luocircn đƣợc tầng
lớp thƣơng nhacircn tại caacutec quốc gia nagravey ƣa chuộng Tuy nhiecircn cần phải noacutei đến phaacutep
luật của caacutec quốc gia đoacute luocircn quy định rất chặt chẽ vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp danh
cũng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy coacute thể ldquovề mặt phaacutep lyacute cograven tồn tại rất
67
nhiều bất cập trong chế định cocircng ty hợp danhrdquo [71 tr 37] lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản
dẫn đến tigravenh trạng keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
Một lagrave khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 higravenh thức phaacutep lyacute
của cocircng ty hợp danh hiện nay cograven đang gộp cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thực tế đatilde coacute nhận xeacutet ldquoviệc xaacutec định higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh
trong Luật Doanh nghiệp 2005 lagrave chƣa thật sự rotilde ragraveng chƣa coacute sự taacutech bạch hai
higravenh thức hợp danh lagrave hợp danh thƣờng vagrave hợp danh hữu hạn sự taacutech bạch giữa
hai higravenh thức hợp danh coacute ảnh hƣởng tới bản chất của caacutec quan hệ đầu tƣ trong
cocircng ty hợp danhrdquo [5 tr 24] Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định
của phaacutep luật tại caacutec quốc gia khaacutec thocircng thƣờng phaacutep luật đều xaacutec định cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau necircn chuacuteng
phải đƣợc điều chỉnh bằng từng đạo luật riecircng biệt Traacutei ngƣợc với nhiều nƣớc Luật
Doanh nghiệp của Việt Nam lại gộp cả hai loại higravenh cocircng ty thagravenh một loại cocircng ty
hợp danh duy nhất Điều đoacute dẫn đến sự nhận thức thiếu chiacutenh xaacutec về bản chất của
hai loại cocircng ty vagrave phaacutep luật cũng khocircng thể quy định đầy đủ chặt chẽ về cả hai
cocircng ty nagravey Higravenh thức khocircng rotilde ragraveng cograven dẫn đến sự nhầm lẫn hoặc rất dễ dẫn đến
những tranh chấp trong đoacute một bất cập rất lớn phaacutet sinh từ việc quy định khocircng rotilde
ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave ldquongƣời coacute quan hệ lagravem ăn với
cocircng ty sẽ phải tigravem hiểu xem cocircng ty hợp danh nagraveo caacutec thagravenh viecircn đều chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave cocircng ty hợp danh nagraveo coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Nếu trong cocircng ty tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave khaacutech
hagraveng coacute thể giao dịch với bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo vagrave coacute thể đogravei bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo
trả toagraven bộ khoản nợ Nếu cocircng ty lại coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
thigrave khaacutech hagraveng phải biết rotildehellip để giao dịch vagrave đogravei nợ nếu coacuterdquo [54 tr 197]
Hai lagrave về phƣơng diện chịu thuế của cocircng ty hợp danh hiện nay luật Thuế
thu nhập doanh nghiệp 2009 tiếp tục quy định cocircng ty hợp danh lagrave đối tƣợng chịu
thuế doanh nghiệp nhƣ caacutec loại cocircng ty khaacutec Becircn cạnh thuế đaacutenh vagraveo doanh
nghiệp luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 vẫn quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave
68
đối tƣợng phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn Tuy nhiecircn tại một số nƣớc nhƣ Đức
Phaacutep thƣờng khocircng quy định bản thacircn cocircng ty hợp danh phải nộp thuế thu nhập
doanh nghiệp Chỉ caacutec thagravenh viecircn phải đoacuteng thuế tƣơng ứng với phần lợi nhuận của
họ Cụ thể Luật thuế cocircng ty của Anh quy định ldquothuế thu nhập cocircng ty aacutep dụng đối
với caacutec chủ thể coacute hoạt động sản xuất kinh doanh vagrave loại trừ những đối tƣợng
khocircng nộp thuế nagravey bao gồm cocircng ty vagrave thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhrdquo [146] Cograven
Hoa Kỳ ldquomột hợp danh bao gồm cả hợp danh hữu hạnhellip thƣờng khocircng đƣợc coi
nhƣ một cocircng ty do đoacute loại trừ từ thuế thu nhập doanh nghiệprdquo [138 p 235-236]
Bởi lẽ theo GS Morrison ở Hoa Kỳ ldquodoanh nghiệp hợp danh khocircng phải lagrave một
chủ thể thuếhellip trong đoacute lỗ latildei của thực thể nagravey đƣợc chuyển xuyecircn qua noacute vagrave chỉ
tiacutenh thuế cho chủ sở hữurdquo [61 tr 969] Vigrave vậy quy định tiacutenh thuế cho cả cocircng ty
hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh của Việt Nam đatilde iacutet nhiều lagravem giảm khả năng
cạnh tranh của cocircng ty hợp danh
Ba lagrave từ vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản dẫn đến những khoacute khăn trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty
của caacutec cocircng ty nagravey tinh thần chung của nhiều quốc gia thƣờng quy định cocircng ty
hợp vốn đơn giản chỉ cần iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave một thagravenh viecircn goacutep
vốn Cograven theo quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp
danh bắt buộc phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thể coacute thecircm caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn Qua đoacute coacute vẻ vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute nhiều yacute
nghĩa bởi lẽ khi một thagravenh viecircn hợp danh đột ngột rời cocircng ty (chết mất tiacutechhellip) thigrave
căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 157 trong thời hạn 06 thaacuteng nếu
khocircng coacute thecircm một thagravenh viecircn hợp danh nữa thigrave cocircng ty hợp danh sẽ bắt buộc phải
giải thể magrave mặc dugrave coacute thể cocircng ty vẫn cograven coacute một (hoặc một số) caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu nhƣ Luật Doanh nghiệp coacute quy định taacutech bạch rotilde ragraveng loại higravenh cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave việc giải quyết vấn đề trecircn sẽ hết sức đơn
giản Khi đoacute cocircng ty hợp danh vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại với duy nhất một thagravenh
viecircn hợp danh cộng với một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần lagravem thủ tục chuyển đổi
higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Cần lƣu yacute khaacutec
69
với Việt Nam Bộ luật Thƣơng mại của Nhật Bản luocircn dự tiacutenh trƣớc caacutec khả năng
ldquoVới sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn một cocircng ty hợp danh coacute thể trở thagravenh một
cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc bằng caacutech chuyển một thagravenh viecircn cụ thể thagravenh một
thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn hoặc bằng caacutech tiếp nhận một thagravenh viecircn mới
coacute traacutech nhiệm hữu hạn (Điều 113) Trong trƣờng hợp caacutec thagravenh viecircn của một cocircng
ty hợp danh xin ruacutet magrave cocircng ty chỉ cograven lại một thagravenh viecircn nếu muốn duy trigrave hoạt
động phải kết nạp thecircm thagravenh viecircn mới vagrave nếu thagravenh viecircn mới chỉ lagrave thagravenh viecircn coacute
traacutech nhiệm hữu hạn thigrave cocircng ty phải chuyển đổi higravenh thức thagravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giảnhellip (caacutec Điều 94 95 vagrave 113)rdquo [24 tr 283] Nhƣ vậy việc taacutech bạch rotilde ragraveng
hai loại higravenh hợp danh cograven lagravem cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty giữa chuacuteng
trở necircn dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn
Bốn lagrave về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh
của Việt Nam đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở tiếp thu từ caacutec quốc gia khaacutec Tuy nhiecircn
nếu phacircn tiacutech sẽ tigravem ra nhiều nhƣợc điểm hạn chế trong mocirc higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey magrave điển higravenh trong đoacute chiacutenh lagrave tiacutenh bất ổn của phaacutep luật noacutei chung hay cograven bởi
sự giới hạn caacutec thagravenh viecircn hợp danh chỉ lagrave caacutec caacute nhacircn noacutei riecircng Coacute lẽ caacutec nhagrave lagravem
luật Việt Nam khocircng muốn cho ldquophaacutep nhacircnrdquo đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp
danh bởi vigrave caacutec phaacutep nhacircn thƣờng coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Điều nagravey sẽ phaacute vỡ trật tự chung của tiacutenh chất thagravenh viecircn hợp danh luocircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản Nhƣng khi nghiecircn cứu caacutec higravenh thức tổ chức cocircng ty
ở nƣớc Phaacutep ldquocaacutec phaacutep nhacircn cũng vẫn sử dụng loại cocircng ty đối nhacircn nagravey vagrave nhƣ
vậy lagrave khocircng hiếm trƣờng hợp hai hoặc nhiều cocircng ty cugraveng nhau thagravenh lập một
cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm khocircng hạn định cũng thay đổi tugravey theo việc hội viecircn
lagrave phaacutep nhacircn hay thể nhacircn trƣờng hợp hội viecircn lagrave phaacutep nhacircn thigrave traacutech nhiệm vocirc hạn
nagravey vẫn bị giới hạn bởi traacutech nhiệm hữu hạn của cocircng ty đatilde tham gia vagraveo cocircng việc
lagravem ăn của cocircng ty traacutech nhiệm vocirc hạn nhƣ lagrave một hội viecircn (viacute dụ một cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave hội viecircn của một cocircng ty hợp danh)rdquo [18 tr 165] Tại Hoa Kỳ
ldquothagravenh viecircn hợp danh coacute thể lagrave một cocircng tyrdquo [132 p 853] Cograven tại Việt Nam taacutec
giả Đỗ Văn Đại đatilde từng đề nghị xem xeacutet lại tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn hợp
70
danh vagrave ldquoviệc mở rộng thagravenh viecircn hợp danh lagrave phaacutep nhacircnrdquo [35 tr 52-55] Vigrave thế
quy định cứng nhắc của Luật Doanh nghiệp 2005 hiện nay iacutet nhiều đatilde tạo necircn sự
keacutem hấp dẫn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh
Năm lagrave về vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Luật Doanh
nghiệp 1999 khocircng quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh Sau đoacute Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy
nhiecircn vấn đề coacute necircn quy định hay khocircng necircn quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng
ty hợp danh đatilde dẫn đến nhiều cuộc tranh luận Nếu căn cứ caacutec điều kiện để trở
thagravenh phaacutep nhacircn theo Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 thigrave cocircng ty hợp danh khocircng đủ
điều kiện để trở thagravenh một phaacutep nhacircn Cho đến nay mặc dugrave Luật Doanh nghiệp
2005 quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đƣợc một khoảng thời gian
khaacute dagravei nhƣng vẫn coacute nhiều yacute kiến cho rằng ldquonecircn sửa đổi khoản 2 Điều 130 thagravenh
cocircng ty hợp danh khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo [5 tr 24] Yacute kiến khaacutec nhận xeacutet
ldquococircng ty hợp danh khocircng thể lagrave bdquomột phaacutep nhacircn‟ với lyacute do thagravenh viecircn cocircng ty hợp
danh coacute traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [97 tr 254-255] hoặc ldquoCocircng ty hợp danh chƣa đƣợc
xaacutec định dứt điểm lagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hay khocircng Đacircy lagrave sự mập mờ khoacute hiểu
gacircy ra tranh luận ngay trong giới nghiecircn cứu vagrave sự hoagravei nghi cho caacutec nhagrave đầu tƣrdquo
[105 tr 6] Cograven theo ldquoBaacuteo cagraveo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo của VCCI thigrave necircn
bỏ khoản 2 Điều 130 [160] tức lagrave khocircng cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn Thiết nghĩ việc chứng minh tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh coacute
macircu thuẫn với Bộ luật Dacircn sự luocircn lagrave điều khaacute dễ dagraveng nhƣng điều đoacute cũng khocircng
coacute ảnh hƣởng gigrave về mặt lyacute luận phaacutep lyacute khi chuacuteng ta thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh Bộ luật Dacircn sự luocircn đƣợc xaacutec định lagrave luật chung cograven Luật
Doanh nghiệp chỉ lagrave luật về chuyecircn ngagravenh Necircn Luật Doanh nghiệp quy định cocircng
ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn chỉ lagrave tiacutenh chất đặc thugrave Noacutei caacutech khaacutec đacircy lagrave một
ngoại lệ của Bộ luật Dacircn sự Hơn nữa nhiều quốc gia cũng đatilde thay đổi quan niệm
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn việc hai
đạo luật cugraveng đƣợc ban hagravenh năm 2005 nhƣng lại quy định macircu thuẫn thigrave coacute thể
thấy hệ thống phaacutep luật của nƣớc ta cograven thiếu chặt chẽ nhất quaacuten Vigrave vậy noacute goacutep
71
phần lagravem cho tacircm lyacute caacutec nhagrave đầu tƣ e ngại cocircng ty hợp danh vagrave đoacute coacute thể lagrave nguyecircn
nhacircn dẫn đến sự keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp 1999
Trƣớc khi đƣợc Luật Doanh nghiệp 1999 ghi nhận trở lại cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde trải qua một quaacute trigravenh phaacutet triển vagrave luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn sự phaacutet triển của nền kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam do bị
ảnh hƣởng của chiến tranh vagrave xacircm lƣợc necircn đatilde trải qua hai giai đoạn với hai kiểu
cơ chế kinh tế đặc thugrave lagrave kinh tế chỉ huy (kinh tế tập trung - 1986 về trƣớc) vagrave kinh
tế thị trƣờng (1987 đến nay) Trong từng giai đoạn kinh tế cocircng ty hợp vốn đơn
giản noacutei riecircng cũng nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei chung coacute những neacutet cơ bản
(i) Từ năm 1986 trở về trƣớc (trƣớc Đại hội Đảng lần thứ VI - 121986)
ldquoViệt Nam xƣa nay lagrave một xứ nocircng nghiệphellip một xatilde hội chỉ chuyecircn sản xuất
về nocircng nghiệprdquo [110 tr 3] Suốt thời kỳ phong kiến ldquonền kinh tế Việt Nam keacuteo
dagravei trong tigravenh trạng tự nhiecircn tự cấp tự tuacutec Ở đoacute nocircng nghiệp lagrave nền tảng kinh tế
cocircng thƣơng nghiệp phaacutet triển phụ thuộc vagraveo nocircng nghiệp vagrave lagrave hoạt động kinh tế
phụ trợ cho nocircng nghiệp Tầng lớp cocircng thƣơng chuyecircn nghiệp cograven quaacute iacutet so với
dacircn cƣ cả nƣớcrdquo [39 tr 285] Với ldquohạ tầng cơ sởrdquo lagrave nền kinh tế phụ thuộc quaacute
nhiều vagraveo nocircng nghiệp necircn ldquothƣợng tầng kiến truacutecrdquo của xatilde hội suốt ldquothời kỳ Bắc
thuộc vagrave thời kỳ caacutec triều đại phong kiến caacutec tƣ tƣởng phaacutep luật thống trị ở Việt
Nam lagrave tƣ tƣởng phaacutep luật phong kiến phản aacutenh tồn tại xatilde hội của xatilde hội phong
kiến với nền sản xuất nocircng nghiệp lạc hậu phacircn taacuten manh muacutenrdquo [37 tr 52-53]
Tigravenh trạng đoacute keacuteo dagravei vagrave phải kể từ thời kỳ dƣới sự đocirc hộ của thực dacircn Phaacutep
chiacutenh quyền thực dacircn bắt đầu ban hagravenh một số đạo luật vagrave trong caacutec đạo luật nagravey
ldquoquy định nhiều higravenh thức hugraven vốn lập hội magrave theo ngocircn ngữ ngagravey nay đƣợc hiểu
lagrave caacutec higravenh thức cocircng tyrdquo [65 tr 18] ldquoBộ Luật thƣơng mại (1807) Luật cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn (1925) đƣợc caacutec Togravea aacuten Nam kỳ vagrave togravea aacuten Phaacutep ở caacutec thagravenh
phố thuộc địa aacutep dụng trực tiếp Dacircn Luật Bắc kỳ (1931) vagrave Dacircn luật Trung Kỳ
72
(1936 1938) cũng lần lƣợt dịch caacutec mocirc higravenh cocircng ty theo phaacutep luật của Mẫu quốc
ra tiếng Việt Hội ngƣời hội vốn hội đồng lợi hội nặc danhhellip cũng từ đoacute magrave rardquo
[67 tr 242] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquohội ngƣời lại chia thagravenh hợp danh (cocircng ty
hợp danh) hội hợp tƣ thƣờng (cocircng ty hợp vốn đơn giản) [72 tr 159] Nhƣ vậy
phải đến thời kỳ nagravey cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản mới xuất hiện
Sau năm 1954 đất nƣớc bị chia cắt thagravenh hai miền Nam - Bắc ldquoBắc Việt
Nam bắt đầu xacircy dựng một nền kinh tế tập trung - kế hoạch hoacutea với hai thagravenh phần
kinh tế chủ yếu lagrave quốc doanh vagrave tập thể do đoacute cocircng ty khocircng phaacutet triển necircn khocircng
coacute luật cocircng tyrdquo [72 tr 159] Cograven ở miền Nam ngagravey 20-12-1972 Bộ luật thƣơng
mại 1972 đƣợc ban hagravenh Đaacuteng chuacute yacute Bộ luật nagravey quy định caacutec loại higravenh cocircng ty
thƣơng mại gồm Hội hợp danh hội hợp tƣ đơn thƣờng hội dự phầnhellip Theo đoacute
Hội hợp danh chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh cograven Hội hợp tƣ đơn thƣờng lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản Mặc dugrave đạo luật nagravey khocircng coacute nhiều giaacute trị về mặt thực tiễn nhƣng
noacute mang lại một giaacute trị lịch sử quan trọng Vigrave coacute lẽ đacircy lagrave một bộ luật hiếm hoi của
Việt Nam quy định rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh
Cograven sau khi đất nƣớc thống nhất (1976 - 1985) ngagravey 18-12-1980 Quốc hội
đatilde thocircng qua Hiến phaacutep 1980 trong đoacute ldquokhẳng định mục tiecircu phaacutet triển nền kinh tế
chủ yếu coacute hai thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh tế tập thểhellip Coacute thể noacutei toagraven
bộ nội dung của Hiến phaacutep năm 1980 đatilde thể chế hoacutea sacircu sắc cơ chế kinh tế tập
trung bao cấprdquo [36 tr 90-94] Với tƣ duy quản lyacute kinh tế nhƣ vậy necircn ldquonếu trong
thời kỳ phong kiến doanh nhacircn thƣờng bị miệt thị lagrave ldquobọn con buocircnrdquo thigrave trong thời
kỳ nagravey họ bị hạ thấp phẩm giaacute hơn nữa để bị gọi lagrave ldquobọn con pherdquo thuộc giai cấp tƣ
sản vagrave bị xoacutea bỏhellip xoacutea bỏ tầng lớp thƣơng nhacircn xoacutea bỏ caacutec higravenh thức sở hữu tagravei
sản khaacutec để chỉ thừa nhận coacute hai higravenh thức sở hữu toagraven dacircn vagrave sở hữu tập thểrdquo [56
tr 219] Từ tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung đatilde dẫn đến rất nhiều khoacute khăn cho đời
sống của nhacircn dacircn Những năm đầu vagrave giữa thập kỷ 80 lagrave minh chứng rotilde ragraveng cho
sự khoacute khăn mọi mặt của kinh tế xatilde hội Việt Nam
Toacutem lại nhận xeacutet trong giai đoạn nagravey Việt Nam lagrave một nƣớc trọng về nocircng
nghiệp chứ khocircng chuacute trọng về thƣơng mại Chỉ từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc vagrave
73
tại miền Nam do ảnh hƣởng của Mỹ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
cugraveng với một số cocircng ty khaacutec mới đƣợc du nhập Cograven trecircn thực tiễn caacutec loại higravenh
cocircng ty nagravey chỉ mang giaacute trị lịch sử chứ khocircng coacute đoacuteng goacutep thực tế vigrave sự tồn tại của
chuacuteng rất mong manh Qua nghiecircn cứu thời kỳ nagravey chuacuteng ta coacute thể đặt ra cacircu hỏi
nghiecircn cứu nếu chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng thigrave liệu caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei
chung vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng coacute thể phaacutet triển tại Việt Nam
(ii) Từ 1987 (sau Đại hội Đảng VI) đến trước khi Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh
Nhận thức đƣợc tầm quan trọng phải đổi mới cơ chế quản lyacute kinh tế Đại hội
Đảng VI (121986) ldquođề ra đƣờng lối đổi mới xacircy dựng nền kinh tế hagraveng hoacutea nhiều
thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự điều tiết của nhagrave nƣớc đatilde tạo điều kiện cho
caacutec cocircng ty ra đờirdquo [72 tr 160] Quaacuten triệt tinh thần của Đại hội VI ngagravey 21-12-
1990 Quốc hội đatilde ban hagravenh Luật Cocircng ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn Đacircy lagrave
những cơ sở chiacutenh trị phaacutep lyacute quan trọng khẳng định sự phaacutet triển của khu vực
kinh tế tƣ nhacircn Vagrave cũng kể từ những đạo luật nagravey đatilde đaacutenh dấu việc xoacutea bỏ cơ chế
quản lyacute kinh tế tập trung quan liecircu bao cấp (kinh tế chỉ huy) để chuyển sang nền
kinh tế nhiều thagravenh phần vận hagravenh theo cơ chế thị trƣờng nhƣng luocircn coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc vagrave phaacutet triển theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong caacutec quy định
của Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave Luật Cocircng ty 1990 ba loại higravenh doanh nghiệp
đầu tiecircn xuất hiện lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty
cổ phần Tiếp sau đoacute những chủ thể kinh doanh nhƣ doanh nghiệp Nhagrave nƣớc hợp
taacutec xatildehellip lần lƣợt đƣợc quy định chiacutenh thức bằng từng đạo luật riecircng Tuy nhiecircn
trong tất cả caacutec đạo luật khi đoacute vẫn chƣa coacute quy định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ở một khiacutea cạnh nagraveo đoacute higravenh thức ldquonhoacutem kinh doanhrdquo theo quy định tại
Nghị định 66HĐBT [46] coacute một số đặc điểm khaacute giống với cocircng ty hợp danh Coacute
tagravei liệu cho rằng ldquotuy chƣa coacute một văn bản luật nagraveo quy định về loại higravenh cocircng ty
hợp danh nhƣng thực ra nhoacutem kinh doanh theo quy định tại Nghị định 66HĐBThellip
coacute tất cả những đặc điểm phaacutep lyacute cơ bản nhất của cocircng ty hợp danh đoacute lagrave coacute sự liecircn
kết goacutep vốn của nhiều thagravenh viecircn coacute sự cugraveng kinh doanh cugraveng chia lợi nhuận vagrave
74
cugraveng chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của nhoacutem Nhƣ vậy tuy chƣa đƣợc
Luật Cocircng ty điều chỉnh vagrave tuy cograven chƣa coacute sự định higravenh vững chắc về mặt phaacutep lyacute
nhƣng trong chừng mực nagraveo đoacute địa vị phaacutep lyacute của một cocircng ty hợp danh đatilde đƣợc
quy định trong một văn bản đơn hagravenh đoacute lagrave Nghị định 66HĐBTrdquo [115 tr 148]
Nhằm mục điacutech thuacutec đẩy caacutec giao lƣu dacircn sự vagrave phaacutet triển kinh tế - xatilde hội
Bộ luật Dacircn sự 1995 đƣợc Quốc hội ban hagravenh trong đoacute sự xuất hiện của mocirc higravenh
liecircn kết kinh doanh ldquoTổ hợp taacutecrdquo (từ Điều 120 đến 129) cũng coacute những neacutet tƣơng
đồng với cocircng ty hợp danh Về nguyecircn tắc tổ hợp taacutec đƣợc thagravenh lập trecircn cơ sở hợp
đồng chứng thực của Uỷ ban nhacircn dacircn xatilde với điều kiện coacute từ ba caacute nhacircn trở lecircn
cugraveng đoacuteng goacutep cocircng sức tagravei sản cugraveng chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng hƣởng lợi nhuận
Một số quan điểm cho rằng ldquoở một mức độ nhất định caacutec nguyecircn tắc về tổ chức vagrave
hoạt động giữa cocircng ty hợp danh vagrave tổ hợp taacutec (quy định tại Bộ luật Dacircn sự) coacute
phần giống nhaurdquo [73 tr 314]
Nhận xeacutet chung của thời kỳ nagravey đacircy lagrave thời kỳ khocircng ngừng xacircy dựng phaacutet
triển bổ sung sửa đổi vagrave hoagraven thiện liecircn tục để tigravem ra caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp
thiacutech hợp cho nền kinh tế thị trƣờng non trẻ của Việt Nam Từ đoacute đƣa ra cacircu hỏi
liệu một loại higravenh cocircng ty với nhiều ƣu điểm vagrave đatilde từng xuất hiện tại Việt Nam
trong những thời kỳ trƣớc lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phải đợi đến luacutec nagraveo mới
đƣợc phaacutep luật quan tacircm vagrave quy định sự tồn tại của noacute
Toacutem lại cugraveng với quaacute trigravenh phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
lịch sử của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty hợp danh
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi đƣợc ghi
nhận trong Luật doanh nghiệp 1999 đến nay
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi
nhận trở lại một caacutech chiacutenh thức Tuy nhiecircn ldquođể coacute thể quy định cocircng ty hợp danh
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp luacutec đoacute đatilde coacute rất nhiều yacute kiến tranh catildei xung quanh
loại higravenh cocircng ty nagravey vagrave cograven coacute vẻ rất khoacute khăn trƣớc khi đƣợc Quốc hội thocircng
quardquo [69 tr 20] Dugrave vậy sự xuất hiện của higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danh
cũng đatilde đaacutenh dấu một bƣớc quan trọng trong lịch sử phaacutet triển của phaacutep luật về
75
cocircng ty tại Việt Nam Nhƣng ldquodo cocircng ty hợp danh cograven quaacute mới mẻ vagrave nƣớc ta
chƣa coacute nhiều kinh nghiệm thực tế necircn Quốc hội giao cho Chiacutenh phủ căn cứ vagraveo
quy định của Luật Doanh nghiệp vagrave caacutec quy định phaacutep luật khaacutec coacute liecircn quan quy
định cụ thể về thagravenh lập tổ chức quản lyacute hoạt động của cocircng ty hợp danh Caacutec quy
định về cocircng ty hợp danh chỉ dừng lại ở mức mang tiacutenh nguyecircn tắcrdquo [44 tr 22]
Với những quy định chƣa thực sự rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể
coi lagrave cũng đatilde xuất hiện tại Việt Nam ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong
đoacute Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo (Điều 951a) Bởi lẽ quy định trecircn coacute thể dẫn đến sự phugrave
hợp đối với cả hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng (chỉ coacute một
loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản (coacute hai
loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn)
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde mở rộng hagravenh lang phaacutep lyacute xacircy dựng hệ thống phaacutep luật cocircng ty của Việt Nam
gần gũi hơn với phaacutep luật thế giới Mặc dugrave coacute nhiều yacute kiến tranh luận xung quanh
vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh trƣớc khi ban hagravenh Luật
Doanh nghiệp 2005 nhƣng cuối cugraveng cocircng ty hợp danh vẫn đƣợc phaacutep luật quy định
tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy vậy tƣơng tự Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp thagravenh một loại cocircng ty duy nhất
Cũng trong thời gian nagravey Bộ luật Dacircn sự 2005 đƣợc ban hagravenh vagrave quy định
về chủ thể quan hệ phaacutep luật dacircn sự lagrave ldquoTổ hợp taacutecrdquo mang một số đặc điểm đƣợc
thagravenh lập trecircn cơ sở hợp đồng hợp taacutec từ ba caacute nhacircn trở lecircn phải chịu traacutech nhiệm
bằng tagravei sản của migravenh vagrave nếu tagravei sản khocircng đủ để thực hiện nghĩa vụ thigrave caacutec tổ viecircn
phải chịu traacutech nhiệm cugraveng nhau liecircn đới theo phần tƣơng ứnghellip (từ Điều 111 đến
Điều 120) Nhigraven chung ldquoTổ hợp taacutecrdquo coacute một số dấu hiệu phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng
với caacutec đặc điểm của loại higravenh cocircng ty hợp danh
Ngoagravei ra căn cứ khoản 16 Điều 3 Luật Đầu tƣ 2005 higravenh thức kinh doanh
dƣới dạng hợp đồng hợp taacutec kinh doanh (hợp đồng BBC) lagrave higravenh thức đầu tƣ đƣợc
76
caacutec nhagrave kinh doanh kyacute kết nhằm hợp taacutec kinh doanh phacircn chia lợi nhuận magrave khocircng
thagravenh lập phaacutep nhacircn cũng coacute neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
ldquoHội nhập kinh tế quốc tế đang từng bƣớc đem lại những sự thay đổi về
khuocircn khổ phaacutep luật nội dung hagravei hogravea với caacutec quy tắc vagrave chuẩn mực quốc tếrdquo [9 tr
118] Mặt khaacutec trải qua một số năm vận hagravenh Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde bộc lộ
khaacute nhiều hạn chế necircn cần phải khắc phục Vigrave vậy Quốc hội đatilde sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp 2005 vagraveo năm 2009 Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 (sửa
đổi bổ sung 2009) lại vẫn tiếp tục quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản theo tinh thần của Luật Doanh nghiệp 2005 trƣớc đoacute
Hiện nay dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi đang đƣợc đem ra thảo luận
rộng ratildei nhằm thu huacutet sự quan tacircm yacute kiến đoacuteng goacutep của đocircng đảo quần chuacuteng nhacircn
dacircn Nhƣng trong cả 3 bản dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi gần đacircy nhất của
Quốc hội (lần 1 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 2 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 3 caacutec
Điều từ 176 đến 186) về cocircng ty hợp danh [156] thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn khocircng coacute gigrave khaacutec so với Luật Doanh
nghiệp 2005 Tuy vậy cũng đatilde coacute một số yacute kiến khocircng đồng tigravenh vagrave chỉ rotilde sự khiếm
khuyết trong dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi ldquoBan soạn thảo đatilde gộp cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo lagravem một magrave ở caacutec nƣớc đều coacute sự phacircn
biệtrdquo [25 tr 8-9] Vigrave vậy đatilde coacute quan điểm nhấn mạnh ldquotrƣớc hết cần taacutech cocircng ty
hợp vốn đơn giản ra khỏi chế định cocircng ty hợp danh bởi chuacuteng lagrave caacutec higravenh thức
cocircng ty khaacutec nhaurdquo [26 tr 29]
Thocircng thƣờng caacutec quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật phaacutet triển đều coacute luật
riecircng về caacutec loại higravenh hợp danh nhƣ Anh quốc (Luật Hợp danh 1890 Luật Hợp
danh hữu hạn 1907 Luật Hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn 2000) Hoa Kỳ coacute Luật
Hợp danh thống nhất 1914 (sửa đổi năm 1992 vagrave hoagraven thiện năm 1997) Luật về
hợp danh hữu hạn ban hagravenh 1916 vagrave đatilde sửa đổi vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001
hay Đức (Luật về cocircng ty hợp danh của những ngƣời hagravenh nghề tự do 1994) Qua
đoacute coacute thể thấy Luật Doanh nghiệp của Việt Nam khaacute sơ sagravei quy định chƣa thật sự
rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
77
Toacutem lại kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde cugraveng xuất hiện vagrave tồn tại trong khuocircn khổ một cocircng ty
hợp danh khocircng rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute khi caacutec dấu hiệu cograven bao gồm cả cocircng
ty hợp vốn đơn giản Coacute thể đacircy lagrave một trong caacutec nguyecircn nhacircn lagravem cho cocircng ty hợp
danh keacutem thu huacutet nhagrave đầu tƣ vagrave gần nhƣ khocircng phaacutet triển Vigrave vậy liệu giải phaacutep nagraveo
coacute thể giuacutep cho hai cocircng ty nagravey thoaacutet khỏi sự trigrave trệ vagrave phaacutet triển tại Việt Nam
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng một đạo luật thực chất lagrave tập hợp caacutec quy tắc phaacutep lyacute
đƣợc thiết lập hay đƣợc thừa nhận thagravenh một hệ thống dựa trecircn những nguyecircn tắc
vagrave chiacutenh saacutech cụ thể theo một caacutech thức phacircn loại nhất định để ban hagravenhrdquo [21 tr
302] Vigrave vậy một đạo luật bất kỳ đều đƣợc cấu thagravenh từ rất nhiều thagravenh tố phaacutep lyacute
vagrave giữa chuacuteng luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ với nhau
Trƣớc hết cần khẳng định chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một chế định điều chỉnh về một loại cocircng ty vagrave nằm trong hệ thống caacutec chế định về
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp Vị triacute vai trograve của chế định cocircng
ty hợp vốn đơn giản bigravenh đẳng với caacutec chế định của caacutec loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng
ty cổ phần doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn để coacute thể xacircy dựng thagravenh một chế định nằm trong Luật Doanh
nghiệp chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute
trigravenh xacircy dựng văn bản phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam Caacutec thagravenh tố liecircn quan
trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản
sẽ giống nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec tức lagrave noacute phải bao gồm caacutec thagravenh tố cơ bản
nhất cấu truacutec phaacutep luật nguồn luật vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật
Chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của hệ thống phaacutep luật Coacute nhiều thagravenh tố
coacute liecircn qua chặt chẽ với nhau để tạo ra một chế định phaacutep luật Bản thacircn chế định
phaacutep luật cũng taacutec động ảnh hƣởng đến hệ thống phaacutep luật Vigrave vậy để coacute thể xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trƣớc tiecircn cần tigravem hiểu
những vấn đề liecircn quan tới cấu truacutec của một hệ thống phaacutep luật
78
Về cơ bản ldquohệ thống phaacutep luật lagrave toagraven bộ caacutec quy phạm phaacutep luật trong đoacute
caacutec quy phạm phaacutep luật đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem lớn (gọi lagrave caacutec ngagravenh luật) để
điều chỉnh những lĩnh vực quan hệ xatilde hội cơ bản vagrave mỗi nhoacutem lớn quy phạm phaacutep
luật ấy lại đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem nhỏ (gọi lagrave caacutec chế định phaacutep luật) để điều
tiết caacutec bộ phận cấu thagravenh lĩnh vực quan hệ xatilde hộirdquo [40 tr 207]
Qua đoacute phần nagraveo coacute thể thấy đƣợc vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep luật Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech higravenh thức phaacutep
luật cho thấy đacircy lagrave caacutech thức tạo lập ra caacutec quy phạm phaacutep luật ldquoHigravenh thức becircn
trong (cấu truacutec becircn trong) của phaacutep luật lagrave hệ thống đƣợc tạo thagravenh bởi caacutec ngagravenh
luật mỗi ngagravenh luật gồm caacutec chế định phaacutep luật mỗi chế định phaacutep luật gồm
những quy phạm phaacutep luậtrdquo [40 tr 191] Vagrave nhƣ vậy ldquochế định phaacutep luật lagrave nhoacutem
những quy phạm phaacutep luật điều chỉnh một nhoacutem caacutec quan hệ xatilde hội cugraveng loại coacute
liecircn hệ mật thiết với nhaurdquo [117 tr 316]
Từ những phacircn tiacutech trecircn coacute thể xaacutec định chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ lagrave một hệ thống (một tập hợp) của những quy phạm phaacutep luật coacute tiacutenh
chất vagrave liecircn quan chặt chẽ với nhau để cugraveng tham gia điều chỉnh tất cả những vấn
đề nhƣ việc thagravenh lập tổ chức quản trị điều hagravenh đại diện chấm dứthellip của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Về kết cấu chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một thagravenh tố nằm trong cấu truacutec higravenh thức của phaacutep luật (higravenh thức becircn trong của
phaacutep luật) Vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế
định thuộc phạm vi của ldquongagravenh luật kinh tếrdquo Cụ thể hơn đacircy lagrave chế định thuộc hệ
thống caacutec chế định về caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh Chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đối tƣợng điều chỉnh lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave
noacute bigravenh đẳng với caacutec chế định về caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp
Hệ thống phaacutep luật của Việt Nam vốn đƣợc xacircy dựng trecircn truyền thống
Sovietique law nghiecircn cứu cho thấy ldquoViệt Nam hiện nay coacute khuynh hƣớng rotilde rệt lagrave
xacircy dựng một đạo luật chung cho tất cả caacutec thực thể kinh doanh coacute nghĩa lagrave đạo
luật đoacute bao gồm cả caacutec thực thể kinh doanh thuộc sở hữu tƣ nhacircn vagrave cả caacutec thực thể
kinh doanh thuộc sở hữu nhagrave nƣớc bao gồm cả caacutec caacute nhacircn kinh doanh vagrave cocircng tyrdquo
79
[25 tr 2] Điều nagravey dẫn đến việc Luật Doanh nghiệp của Việt Nam quy định sự tồn
tại của nhiều higravenh thức chủ thể kinh doanh khaacutec nhau nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng
ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cả doanh nghiệp tƣ nhacircn
Trong đoacute coacute yacute kiến cho rằng ldquohigravenh thức doanh nghiệp tƣ nhacircn ở Việt Nam hiện
nay tƣơng đồng với higravenh thức nghiệp chủ đơn lẻ (sole proprietorship simple
proprietorship) ở Hoa Kỳ hay thƣơng nhacircn đơn lẻ (sole trader) ở Anh quốchellip vagrave sự
phacircn biệt giữa caacutei gọi lagrave ldquodoanh nghiệp tƣ nhacircnrdquo với caacutec cocircng ty lagrave cần thiếtrdquo [25
tr 4] Cograven tại một số quốc gia ldquongƣời ta thƣờng taacutech riecircng cocircng ty ra để điều tiết
trong một đạo luật mang tecircn lagrave ldquoLuật Cocircng tyrdquo Thực tiễn trong thời gian gần đacircy
sau cuộc cải caacutech luật tƣ Nhật Bản vagrave Anh quốc (theo hai truyền thống phaacutep luật
khaacutec nhau) đều ban hagravenh Luật Cocircng ty 2006 (Companies Act 2006) magrave khocircng ban
hagravenh caacutei gọi lagrave Luật Doanh nghiệp nhƣ ở Việt Namrdquo [25 tr 4] Qua đacircy caacutec nhagrave
lagravem luật của Việt Nam necircn cacircn nhắc việc xacircy dựng một đạo luật để điều tiết caacutec loại
higravenh chủ thể kinh doanh nhƣ hiện nay hay necircn taacutech bạch từng loại higravenh chủ thể
kinh doanh để xacircy dựng necircn từng đạo luật tƣơng ứng điều chỉnh chuacuteng cho phugrave hợp
với xu thế phaacutet triển của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật
Liecircn quan trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave caacutec loại ldquonguồnrdquo khaacutec nhau của phaacutep luật Theo đoacute ldquonguồnrdquo của phaacutep
luật chiacutenh lagrave caacutec cơ sở căn cứ xuất xứ để phục vụ cho việc xacircy dựng ban hagravenh
vagrave việc giải thiacutech phaacutep luật
Trong hệ thống phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa về cơ bản ldquohigravenh thức becircn ngoagravei
(caacutec nguồn) của phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa bao gồm tập quaacuten phaacutep luật tiền lệ phaacutep
luật vagrave văn bản quy phạm phaacutep luật trong đoacute văn bản quy phạm phaacutep luật lagrave higravenh
thức (nguồn) chủ yếu nhất vagrave quan trọng nhấtrdquo [40 tr 191]
Đối với lĩnh vực kinh tế caacutec tập quaacuten thƣơng mại coacute giaacute trị rất quan trọng
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet từng giải thiacutech rất chi tiết ldquokhi chƣa coacute luật
thƣơng mại (cổ điển) caacutec thƣơng gia đatilde sử dụng những tập quaacuten thoacutei quen thocircng
lệ trong buocircn baacuten - những ldquoquy tắc xử sựrdquo khocircng thể hiện trong văn bản phaacutep luật
80
nhƣng rất coacute yacute nghĩa thực tế trong việc ragraveng buộc caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec
becircn Trong điều kiện ngagravey nay caacutech thức tổ chức vagrave thực hiện caacutec hoạt động kinh
doanh thƣơng mại lagrave hết sức năng độnghellip Vigrave vậy tập quaacuten thƣơng mại coacute vị triacute rất
quan trọng trong việc bổ sung cho caacutec quy phạm phaacutep luật vagrave vigrave đƣợc caacutec thƣơng
gia thừa nhận necircn chuacuteng coacute giaacute trị điều chỉnh hagravenh vi gần nhƣ caacutec quy phạm phaacutep
luậtrdquo [154] Qua đoacute coacute thể thấy việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản khocircng thể bỏ qua loại nguồn rất quan trọng lagrave caacutec ldquotập quaacuten thƣơng mạirdquo
Vigrave thực chất hagravenh vi thƣơng mại lagrave hagravenh vi của caacutec thƣơng nhacircn Cograven cocircng ty chỉ lagrave
một mocirc higravenh phaacutep luật đƣợc caacutec thƣơng nhacircn sử dụng vận hagravenh taacutec động vagraveo đời
sống thƣơng mại Vigrave vậy việc xacircy dựng ra một loại cocircng ty phải bắt nguồn từ nhu
cầu hay từ caacutec thoacutei quen tập quaacuten thƣờng nhật của tầng lớp thƣơng nhacircn
Khaacutec với caacutec quốc gia thuộc hệ thống thocircng luật (Common law) luocircn coi aacuten
lệ lagrave một nguồn của phaacutep luật thigrave caacutec nƣớc Sovietique law noacutei chung vagrave Việt Nam
noacutei riecircng trƣớc đacircy khocircng thừa nhận tiền lệ phaacutep (aacuten lệ) lagrave một nguồn của phaacutep luật
Tuy nhiecircn vấn đề nagravey cần đƣợc xem xeacutet lại vagrave nhất lagrave trong giai đoạn xacircy dựng hệ
thống phaacutep luật Việt Nam phugrave hợp vagrave hội nhập với phaacutep luật quốc tế Trecircn thực tế
việc khai thaacutec vagrave sử dụng aacuten lệ đatilde đƣợc Nghị quyết 48 của Bộ Chiacutenh trị về chiến
lƣợc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010 định
hƣớng đến năm 2020 khẳng định ldquoNghiecircn cứu về khả năng khai thaacutec sử dụng aacuten
lệ tập quaacuten (kể cả tập quaacuten thocircng lệ thƣơng mại quốc tế) vagrave quy tắc của caacutec hiệp
hội nghề nghiệp goacutep phần bổ sung vagrave hoagraven thiện phaacutep luậtrdquo [6] Sau đoacute Nghị
quyết 49 của Bộ Chiacutenh trị về Chiến lƣợc cải caacutech tƣ phaacutep đến năm 2020 cũng đatilde chỉ
ra một trong những nhiệm vụ ldquoTogravea aacuten nhacircn dacircn Tối cao coacute nhiệm vụ tổng kết kinh
nghiệm xeacutet xử hƣớng dẫn aacutep dụng thống nhất phaacutep luật phaacutet triển aacuten lệrdquo [7] Vigrave
vậy aacuten lệ sẽ lagrave một loại nguồn quan trọng để goacutep phần xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Cograven đối với văn bản quy phạm phaacutep luật từ lacircu đacircy luocircn đƣợc coi lagrave loại
nguồn cơ bản vagrave quan trọng nhất của phaacutep luật Việt Nam Thực tế khocircng thể phủ
nhận giaacute trị của văn bản quy phạm phaacutep luật so với caacutec loại nguồn khaacutec bởi văn bản
81
quy phạm phaacutep luật luocircn đƣợc xacircy dựng ban hagravenh theo một trigravenh tự chặt chẽ theo
luật định vagrave mang giaacute trị khoa học cao Hơn nữa văn bản quy phạm phaacutep luật cograven lagrave
tập hợp triacute tuệ của nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute vagrave mọi tầng lớp nhacircn
dacircn Khả năng đaacutep ứng linh hoạt caacutec nhu cầu xatilde hội của văn bản quy phạm phaacutep
luật lagrave rất cao Vigrave vậy văn bản quy phạm phaacutep luật sẽ vẫn lagrave loại nguồn chủ yếu vagrave
quan trọng để xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
Toacutem lại để xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải coacute sự nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu kỹ lƣỡng caacutec loại nguồn phaacutep luật khaacutec nhau Từ
đoacute caacutec nhagrave lagravem luật khai thaacutec kết hợp chuacuteng lại sao cho hagravei hogravea khoa học để mang
lại hiệu quả cao nhất vagrave đồng thời học hỏi thecircm kinh nghiệm từ phaacutep luật nƣớc
ngoagravei lagrave rất cần thiết vigrave noacute bổ sung nhiều điểm tiến bộ magrave chuacuteng ta coacute thể tiếp thu
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute
Về cơ bản ldquokỹ thuật phaacutep lyacute luocircn lagrave cầu nối trung tacircm đƣa caacutec quan điểm
của triết học phaacutep quyền vagrave chiacutenh saacutech phaacutep luật vagraveo cuộc sống thocircng qua việc aacutep
dụng phaacutep luật Nếu khocircng coacute kỹ thuật phaacutep lyacute thigrave khocircng coacute sự phacircn biệt giữa khoa
học phaacutep lyacute với khoa học kinh tế chiacutenh trị họchelliprdquo [25 tr 7] Qua đoacute coacute thể thấy
rằng kỹ thuật phaacutep lyacute nắm một vai trograve hết sức quan trọng trong việc xacircy dựng vagrave
ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật
Đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave kỹ
thuật phaacutep lyacute lagrave một yếu tố coacute taacutec động vagrave ảnh hƣởng rất lớn đối với việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật cocircng ty nagravey Bởi lẽ để chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản sau khi ban hagravenh coacute giaacute trị chất lƣợng hiệu quả thigrave cagraveng cần thiết trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật noacute phải đƣợc xacircy dựng ở một trigravenh độ kỹ thuật
phaacutep lyacute rất cao Tuy nhiecircn khi phacircn tiacutech kỹ thuật phaacutep lyacute lại lagrave một tập hợp của
nhiều vấn đề khaacutec nhau vagrave coacute tiacutenh chất rất phong phuacute phức tạp
ldquoKỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một vấn đề rộng lớn phức tạp trong đoacute coacute ba điểm quan
trọng cần thiết phải chuacute yacute khi xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
+ Kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở những nguyecircn tắc tối ƣu đƣợc vạch ra để aacutep
dụng trong quaacute trigravenh xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
82
+ Trigravenh độ kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở việc xaacutec định chiacutenh xaacutec cơ cấu của
phaacutep luật
+ Caacutech biểu đạt bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec
chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo [98 tr 408-409]
Căn cứ caacutec tiecircu chiacute trecircn việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản cần phải đƣợc tiến hagravenh một caacutech khoa học đuacuteng nguyecircn tắc thẩm
quyền nội dung vagrave trigravenh tự Cụ thể mỗi quy phạm phaacutep luật điều chỉnh về cocircng ty
hợp vốn đơn giản phải coacute kết cấu chặt chẽ hợp lyacute khoa học trigravenh bagravey rotilde ragraveng dễ
hiểu dễ aacutep dụng ngocircn từ sử dụng chiacutenh xaacutechellip Tuy nhiecircn để chế định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể đạt đƣợc hiệu quả cao cần phải coacute sự am hiểu tốt về mặt ngocircn
ngữ văn phong vagrave đƣơng nhiecircn đogravei hỏi phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao về lĩnh
vực khoa học phaacutep lyacute Mặt khaacutec cần lƣu yacute phải coacute sự kết hợp hagravei hogravea giữa truyền
thống phaacutep luật Việt Nam với caacutec yếu tố tiecircn tiến của phaacutep luật quốc tế trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở
Việt Nam cần đƣợc nhigraven nhận một caacutech tổng quaacutet phugrave hợp với caacutec điều kiện tự
nhiecircn chiacutenh trị kinh tế xatilde hội vagrave đồng thời phugrave hợp với truyền thống thƣơng mại
của Việt Nam
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 2 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave lagrave nƣớc coacute truyền thống nocircng nghiệp trong nhiều thời kỳ caacutec hoạt
động thƣơng mại khocircng phaacutet triển tại Việt Nam necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
tồn tại Từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc (1858) cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lần
đầu đƣợc quy định trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam - aacuten Bắc Kỳrdquo năm
1931 Phải đến khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cugraveng với cocircng ty hợp danh
dấu vết của cocircng ty hợp vốn đơn giản mới manh nha xuất hiện Vagrave kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005
(sửa đổi bổ sung năm 2009) higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản vẫn chƣa đƣợc taacutech bạch rotilde ragraveng
83
Hai lagrave phaacutep luật nhiều quốc gia vẫn luocircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
tồn tại hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau Loại thagravenh viecircn thứ nhất lagrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty
Loại thagravenh viecircn thứ hai lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Đacircy lagrave những thagravenh viecircn chỉ phải
chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep tại cocircng ty vagrave họ khocircng coacute
quyền quản lyacute điều hagravenh hay đại diện Phaacutep luật một số nƣớc vẫn thƣờng điều chỉnh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản bằng từng đạo luật riecircng Điều nagravey
đảm bảo sự thống nhất chặt chẽ của quy định phaacutep luật đối với caacutec cocircng ty nagravey
Ba lagrave mặc dugrave coacute nhiều dấu hiệu tƣơng đồng nhƣng cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau Dấu hiệu nhận biết rotilde
ragraveng nhất lagrave qua đặc điểm về thagravenh viecircn của từng cocircng ty cocircng ty hợp danh chỉ coacute
duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản
coacute hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (một thagravenh viecircn trở lecircn) vagrave phải coacute
thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn
Bốn lagrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm
hữu hạn về tagravei sản necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự kết hợp giữa caacutec đặc điểm
của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty đối nhacircn Nếu căn cứ tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave thagravenh viecircn nhận
vốn chiacutenh lagrave loại thagravenh viecircn tiecircu biểu truyền thống chỉ tồn tại trong caacutec cocircng ty đối
nhacircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn lại lagrave loại thagravenh viecircn điển higravenh của caacutec cocircng ty đối
vốn Cho dugrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn thƣờng đƣợc xem lagrave một cocircng ty
thuộc họ của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn
Năm lagrave việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản của thagravenh
viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng linh động hơn so với thagravenh viecircn nhận vốn Vai trograve của
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty
hợp vốn đơn giản Vigrave thế việc tham gia hoặc ruacutet lui của những thagravenh viecircn nagravey
thƣờng khocircng lagravem ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
84
CHƢƠNG 3
MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một thực thể kinh doanh vagrave cũng lagrave một mocirc
higravenh tổ chức khoa học luocircn chứa đựng nhiều thagravenh tố nhƣ caacutec nguyecircn tắc thagravenh
lập quản trị điều hagravenh chấm dứthellip Caacutec thagravenh tố trecircn đều coacute mối liecircn hệ chặt chẽ vagrave
taacutec động qua lại để nhằm mục điacutech duy trigrave đời sống của cocircng ty hợp vốn đơn giản
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyecircn tắc lagrave những khuocircn khổ chuẩn mực bắt buộc để mọi cocircng ty định
hƣớng hoạt động vagrave cograven để phugrave hợp với caacutec quy định phaacutep luật Cocircng ty hợp vốn
đơn giản phải tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng chung cho tất cả caacutec loại higravenh cocircng
ty vagrave bản thacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute những nguyecircn tắc riecircng biệt
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung
(i) Nguyecircn tắc tự do tự nguyện tham gia thagravenh lập vagrave rời khỏi cocircng ty
ldquoQuyền tự do noacutei chung vagrave tự do kinh doanh noacutei riecircng khocircng chỉ lagrave mục tiecircu
của xatilde hội văn minh magrave cograven lagrave động lực thuacutec đẩy xatilde hội phaacutet triển tiến bộ xatilde hội
sự phaacutet triển của nền kinh tế vagrave nacircng cao mức sống của ngƣời dacircnrdquo [95 tr 3] Để
nacircng cao quyền tự do phaacutep luật thƣờng cho pheacutep mọi caacute nhacircn khi coacute đủ caacutec điều
kiện đều coacute quyền tự do kinh doanh Quyền tự do kinh doanh cograven lagrave một quyền hiến
định ldquoNhagrave nƣớc khuyến khiacutech tạo điều kiện để doanh nhacircn caacute nhacircn đầu tƣ sản
xuất kinh doanhhelliprdquo [89 Điều 513]
Nguyecircn tắc tự nguyện thể hiện qua việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
thƣờng đƣợc quyết định bởi yacute thức tự nguyện của mỗi thagravenh viecircn Đacircy cograven lagrave tinh
thần của phaacutep luật dacircn sự ldquocaacutec becircn tham gia hoagraven toagraven tự do tự nguyện vagrave khocircng
becircn nagraveo đƣợc aacutep đặt cấm đoaacuten cƣỡng eacutep hay đe dọa becircn nagraveordquo [80 Điều 4]
Nhƣ vậy việc tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản phải xuất phaacutet trecircn
tinh thần tự do vagrave tự nguyện của từng thagravenh viecircn Khocircng coacute chủ thể nagraveo coacute quyền
aacutep đặt lecircn yacute chiacute của caacutec thagravenh viecircn khi họ tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
85
(ii) Nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch trong hoạt động của cocircng ty
Với cơ chế đại diện chỉ coacute một số iacutet thagravenh viecircn đƣợc lựa chọn mới coacute thể
tham gia quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Nhƣ vậy cần phải coacute cơ chế kiểm tra giaacutem saacutet
những thagravenh viecircn đoacute traacutenh tigravenh trạng họ trục lợi hoặc tiến hagravenh caacutec hagravenh vi vi phạm
phaacutep luật Yecircu cầu của nguyecircn tắc nagravey lagrave mọi hoạt động của cocircng ty cần ghi cheacutep vagrave
baacuteo caacuteo cocircng khai trƣớc caacutec thagravenh viecircn khaacutec khi cần thiết
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản về nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn
giản nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn Chỉ coacute tuacircn thủ nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch thigrave
tất cả caacutec quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn đều sẽ phải ghi vagraveo sổ biecircn bản của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Qua đoacute bảo đảm quyền lợi vagrave tạo dựng niềm tin giữa caacutec
thagravenh viecircn cho dugrave họ khocircng trực tiếp tham gia quản lyacute cocircng ty
(iii) Nguyecircn tắc tuacircn thủ nghiecircm minh phaacutep luật vagrave điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave bản cam kết của tất cả caacutec thagravenh viecircn cocircng ty necircn noacute coacute
giaacute trị buộc tất cả thagravenh viecircn đều phải tocircn trọng vagrave thực hiện đầy đủ Ngoagravei việc
tuacircn thủ Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣơng nhiecircn caacutec thagravenh viecircn cograven phải
nghiecircm chỉnh chấp hagravenh phaacutep luật
(iv) Nguyecircn tắc tự chủ tự chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng chia lợi nhuận
Yecircu cầu của nguyecircn tắc cocircng ty hợp vốn đơn giản phải tự quyết định
phƣơng aacuten kinh doanh higravenh thức vagrave thời điểm huy động vốn sử dụng tagravei sản tự tigravem
kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng tự nhacircn danh kyacute kết vagrave thực hiện hợp đồnghellip Trong
quaacute trigravenh hoạt động cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm
về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh tự quyết định việc phacircn chia lợi nhuận
cho caacutec thagravenh viecircn theo tỷ lệ đoacuteng goacutep sau khi đatilde thực hiện đầy đủ caacutec khoản nghĩa
vụ của cocircng ty đối với phaacutep luật
(v) Nguyecircn tắc nhất triacute trong điều hagravenh vagrave hoạt động cocircng ty
Nguyecircn tắc nhất triacute cograven đƣợc gọi lagrave nguyecircn tắc quyết định theo đa số
Nguyecircn tắc nagravey thể hiện qua việc quyết định caacutec vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp
vốn đơn giản phải đƣợc sự chấp thuận của tất cả caacutec thagravenh viecircn Hiệu quả của
86
nguyecircn tắc nhất triacute lagravem giảm tigravenh trạng đa số phải phục tugraveng thiểu số vagrave lagravem cho
caacutec thagravenh viecircn yacute thức hơn về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của họ tại cocircng ty
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave những nguyecircn tắc ảnh hƣởng trực tiếp đến tổ chức vagrave hoạt động của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Hệ thống caacutec nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
higravenh thagravenh từ chiacutenh bản chất của cocircng ty
3121 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn nhận vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave khocircng bị hạn chế quyền hạn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiểu một caacutech chi tiết ldquohagravenh vi liecircn đớirdquo lagrave ldquokhi một thagravenh viecircn hợp danh
trong quaacute trigravenh thực hiện dịch vụ của cocircng ty magrave gacircy thiệt hại thigrave ngƣời bị thiệt hại
coacute quyền yecircu cầu bất cứ thagravenh viecircn hợp danh nagraveo bồi thƣờng toagraven bộ thiệt hạirdquo
[105 tr 6] Dugrave khocircng thực hiện hagravenh vi gacircy thiệt hại nhƣng thagravenh viecircn nagravey vẫn phải
gaacutenh vaacutec hậu quả từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn khaacutec bởi giữa họ lagrave sự liecircn đới traacutech
nhiệm Giống cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
con nợ chiacutenh lagrave cocircng ty cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn coacute traacutech nhiệm bảo latildenh
liecircn đới Đacircy lagrave đặc trƣng của caacutec cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn
Bản chất của ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo với giải thiacutech của nhagrave nghiecircn cứu
Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquotraacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc hiểu lagrave sự tận cugraveng hay đến cugraveng của
việc trả nợhellip lagrave tiacutenh vocirc hạn (vagrave thậm chiacute vĩnh cửu) của nghĩa vụ trả nợrdquo [76 tr 33]
Cograven học giả Phạm Duy Nghĩa cho rằng ldquothứ traacutech nhiệm tới cugraveng vagrave vocirc hạn định
đoacute đƣợc gọi lagrave traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [69 tr 40]
Traacutech nhiệm ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo chiacutenh lagrave những sợi dacircy gắn kết chặt chẽ
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave giữa họ với nhau bởi cả
yếu tố tacircm lyacute vagrave phaacutep lyacute Qua đoacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải giaacutem saacutet lẫn
nhau vigrave cograven để tự bảo vệ cho chiacutenh họ
Khoản 3 Điều 139 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ về việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave tagravei sản khaacutec của cocircng
87
tyrdquo Về lyacute thuyết ngay từ khi coacute thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia cocircng ty hợp vốn
đơn giản thigrave đatilde phải cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty kể cả những moacuten nợ magrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản đatilde coacute từ trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia Ngay cả khi thagravenh viecircn
nhận vốn ruacutet lui khỏi cocircng ty thigrave phaacutep luật của nhiều quốc gia vagrave trong đoacute coacute cả Việt
Nam vẫn quy định traacutech nhiệm cograven tồn tại baacutem theo họ Khoản 5 Điều 138 quy
định thecircm trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
thigrave vẫn phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn Cograven
phaacutep luật của Đức quy định ldquothagravenh viecircn ra khỏi cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm
trong thời hạn 05 năm tiếp theordquo [41 tr 35] Chỉ sau khi kết thuacutec thời hạn trecircn
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn mới hoagraven toagraven chấm dứt
Do phải gaacutenh chịu traacutech nhiệm nặng nề tại cocircng ty necircn quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn rất lớn Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave
họ coacute toagraven quyền quyết định caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc việc chuyển nhượng phần vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
phải được sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản phụ thuộc rất lớn vagraveo caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn Nguồn tagravei sản đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng
chỉ lagrave caacutec tagravei sản vật chất nhƣ tiền bạc magrave nhiều khi cograven bao gồm những tagravei sản phi
vật chất nhƣ uy tiacuten caacute nhacircn mối quan hệ trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip Những tagravei sản đoacute
thƣờng gắn boacute chặt chẽ với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Vigrave vậy khi coacute
sự dịch chuyển về thagravenh viecircn nhận vốn sẽ dễ dẫn đến việc cocircng ty khocircng thể tiếp
tục tồn tại Do vai trograve quaacute quan trọng đối với cocircng ty necircn dugrave tagravei sản goacutep chỉ lagrave tiền
bạc thigrave việc chuyển nhƣợng cho một thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec hoặc cho ngƣời
ngoagravei cocircng ty cũng rất khoacute khăn Bởi ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
yếu tố tạo necircn sự tin tƣởng hợp taacutec giữa họ Vũ Văn Mẫu từng viết ldquoỞ trong hội
hợp danh hay hội hợp tƣ caacute nhacircn của caacutec hội viecircn đƣợc chuacute trọng đặc biệt caacutec cổ
phần thƣờng khocircng thể đƣợc chuyển nhƣợng cho ngƣời ngoagraveirdquo [60 tr 413]
88
Hiện nay Luật Doanh nghiệp 2005 ngăn cấm caacutec thagravenh viecircn hợp danh khocircng
đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec
nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 1333)
Với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn nhận vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng thể tugravey tiện chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho bất kỳ ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự đồng yacute của
tất cả thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại Thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute nhiều quyền hạn
nhƣng quyền tự định đoạt phần vốn goacutep của họ thigrave luocircn bị phaacutep luật hạn chế
3122 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn goacutep vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong
phạm vi số vốn đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thagravenh viecircn goacutep vốn chịu traacutech nhiệm về tagravei sản giống nhƣ cổ đocircng của cocircng
ty cổ phần hay thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Bản chất của chế độ
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave ldquonghĩa vụ của cổ đocircng hay thagravenh viecircn phải trả caacutec khoản nợ
của cocircng ty đƣợc giới hạn trong số vốn đatilde cam kết goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [69 tr 69]
Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong cocircng
ty hợp vốn đơn giản lagrave traacutei ngƣợc với bản chất chung của mọi loại higravenh cocircng ty đối
nhacircn bởi lẽ khi tham gia vagraveo một cocircng ty thuộc loại higravenh cocircng ty đối nhacircn thigrave mọi
thagravenh viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng đối với caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh của
cocircng ty Lagrave cocircng ty đối nhacircn nhƣng chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới bị aacutep dụng
nguyecircn tắc chịu ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo cograven thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo
Trƣớc đacircy nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc quy định ldquoDugrave
goacutep phần bằng tiền bạc hay bằng hiện vật dugrave goacutep cả một luacutec hay goacutep dần hội viecircn
xuất tƣ cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm tới mức phần hugraven magrave migravenh đatilde cam kết goacutep
cho hội Đoacute lagrave đặc điểm chiacutenh nguyecircn tắc chiacutenh của hội hợp tƣ đơn thƣờng Một
khi đatilde goacutep đủ phần hugraven lagrave ngƣời xuất tƣ hết traacutech nhiệmrdquo [111 tr 807]
Hiện nay thagravenh viecircn goacutep vốn cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn goacutep (Điều 1301c Luật Doanh nghiệp 2005)
Đacircy lagrave nguyecircn tắc chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
89
(ii) Nguyecircn tắc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được tham gia quản lyacute điều hagravenh
cũng như đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
Do traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn giới hạn trong phạm vi số vốn
goacutep necircn họ thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặt khaacutec đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn khaacute dễ dagraveng
vigrave coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn tổ chức Vigrave vậy trecircn nguyecircn tắc khi thagravenh viecircn goacutep vốn
chuyển nhƣợng phần vốn thigrave traacutech nhiệm của họ với cocircng ty cũng sẽ chấm dứt
Lyacute giải việc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh cograven
bởi ldquonếu thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện caacutec hagravenh vi quản lyacute thigrave ngƣời thứ ba
coacute thể lầm tƣởng rằng họ chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn về nợ của cocircng tyrdquo
[4 tr 83] Ngoagravei ra noacute cograven để đảm bảo sự cocircng bằng cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
những ngƣời luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với sự tồn tại của cocircng ty
Tuy nhiecircn trong việc quản lyacute caacutec cocircng việc nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute quyền tham gia thảo luận vagrave biểu quyết về một số
vấn đề nhƣ bổ sung sửa đổi Điều lệ về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip (Điều 1401 Luật Doanh nghiệp 2005) Nhigraven chung quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn rất hạn chế vagrave họ chỉ coacute một số quyền liecircn quan đến việc đảm
bảo quyền lợi của họ tại cocircng ty
Cograven caacutec hoạt động đối ngoại thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng
nhacircn necircn họ khocircng coacute quyền đại diện cho cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Nếu
thagravenh viecircn goacutep vốn tự nhacircn danh cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei thigrave chế độ traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản sẽ mất vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute cũng sẽ phải liecircn đới vagrave
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Luật Đức quy định ldquovề đối ngoại chỉ thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền đại
diện Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn đứng ra thay mặt cocircng ty thigrave sẽ mất quyền chịu traacutech
nhiệm hữu hạnrdquo [41 tr 35] Cograven Hoa Kỳ ldquoThagravenh viecircn nhận vốn coacute toagraven quyền
quản lyacute vagrave điều hagravenh hợp danh hữu hạn nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh của hợp danh
thƣờng Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc thực hiện những quyền liecircn quan đến quyền
hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn ngoagravei ra khocircng coacute quyền quản lyacute cocircng tyrdquo [148]
90
Nhƣ vậy với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những thagravenh viecircn nagravey chỉ coacute một
số quyền hạn nhất định trong phạm vi quản lyacute nội bộ magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền lợi của họ vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn hoagraven toagraven khocircng coacute quyền đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản
Caacutec nội dung cơ bản liecircn quan đến thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản gồm
chủ thể coacute quyền thagravenh lập ngagravenh nghề kinh doanh vagrave thủ tục đăng kyacute kinh doanh
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản
Về cơ bản thagravenh lập cocircng ty lagrave quyền của bất cứ caacute nhacircn khi họ coacute nhu cầu
vagrave đatilde đaacutep ứng đủ caacutec yecircu cầu từ phiacutea phaacutep luật Khoản 4 Điều 3 vagrave Điều 4 của Luật
Đầu tƣ 2005 thừa nhận quyền thực hiện hoạt động đầu tƣ quyền thagravenh lập doanh
nghiệp tham gia goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp của caacutec nhagrave đầu tƣ
Khoản 1 Điều 13 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chi tiết caacutec đối
tƣợng coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp ldquoTổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ
chức caacute nhacircn nước ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp tại Việt
Namrdquo Tuy nhiecircn cũng coacute một số đối tƣợng khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep thagravenh
lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp nhƣ caacuten bộ latildenh đạo sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn
chuyecircn nghiệp hay ngƣời chƣa thagravenh niecircnhellip [phụ lục 4 Điều 132]
Đối tƣợng coacute quyền goacutep vốn vagraveo caacutec loại higravenh cocircng ty quy định tại khoản 3
Điều 13 caacutec tổ chức caacute nhacircn đều coacute quyền goacutep vốn hoặc mua cổ phần vagraveo caacutec loại
higravenh cocircng ty Tuy vậy khoản 4 Điều 13 loại trừ một số trƣờng hợp nhƣ cơ quan
nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ tranghellip [phụ lục 4] Mặt khaacutec theo Điều 19 của
Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức 2003 về những đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo
doanh nghiệp cograven bao gồm ldquoNgười đứng đầu cấp phoacute của người đứng đầu cơ
quan vợ hoặc chồng của những người đoacutehelliprdquo
Đối với cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 ngoagravei việc phải thỏa
matilden caacutec điều kiện trecircn yecircu cầu bắt buộc cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacutec caacute nhacircn (Điều 1301) Noacutei caacutech khaacutec đối tƣợng
91
đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh theo Luật Doanh nghiệp 2005 bắt buộc
phải lagrave caacute nhacircn vagrave phải coacute iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn
Cograven đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc tổ chứcrdquo
[103 tr 202] ldquoMọi caacute nhacircn coacute vốn đều coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep
vốn Ngay cả những ngƣời magrave phaacutep luật khocircng cho thagravenh lập vagrave quản lyacute cocircng ty
khocircng cho thagravenh lập doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave khocircng cho tham gia cocircng ty hợp danh
với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn hợp danh đều coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vigrave khi
goacutep vốn những ngƣời nagravey khocircng trực tiếp thực hiện hoạt động kinh doanh magrave chỉ
hƣởng latildei do vốn mang lại Tổ chức cũng coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốnrdquo [54 tr 199-200]
Căn cứ caacutec quy định hiện nay đối tƣợng tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản coacute thể chia thagravenh hai nhoacutem chủ thể khaacutec nhau Đối với caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn
tổ chức) muốn trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave họ sẽ lagrave caacutec chủ thể chỉ coacute
quyền goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản (khocircng coacute quyền quản trị điều hagravenh
cocircng ty) Cograven caacutec nhagrave đầu tƣ coacute dự định trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn thigrave
họ bắt buộc phải lagrave caacutec caacute nhacircn (iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn) đồng thời họ luocircn coacute cả
quyền thagravenh lập (bao gồm cả quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty) vagrave quyền goacutep vốn
Nhận xeacutet khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam phaacutep luật của nhiều
quốc gia trecircn thế giới (Hoa Kỳ Phaacutep) [phần 223 mục số 4] thƣờng cho pheacutep cả
caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) cũng coacute quyền trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
cũng chỉ cần tối thiểu một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một thagravenh
viecircn goacutep vốn lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute thể đƣợc pheacutep thagravenh lập
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay caacutec ngagravenh nghề đƣợc pheacutep kinh doanh tại Việt Nam chia thagravenh ba
nhoacutem (1) nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh (2) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện vagrave (3) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
(1) Nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
Lagrave caacutec ngagravenh nghề coacute thể gacircy ảnh hƣởng xấu đến an ninh quốc gia an toagraven
xatilde hội ảnh hƣởng đạo đức nhacircn caacutechhellip Khoản 3 Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2005
92
quy định ldquoCấm hoạt động kinh doanh gacircy phương hại đến quốc phograveng an ninh
trật tự an toagraven xatilde hội truyền thống lịch sử văn hoacutea đạo đức thuần phong mỹ tục
Việt Nam vagrave sức khỏe của nhacircn dacircn lagravem hủy hoại tagravei nguyecircn phaacute hủy mocirci trườngrdquo
Căn cứ Điều 7 Nghị định 1022010NĐ-CP về Hƣớng dẫn chi tiết thi hagravenh
một số điều của Luật Doanh nghiệp thigrave một số ngagravenh nghề sẽ bị cấm kinh doanh tại
Việt Nam nhƣ vũ khiacute quacircn dụng ma tuacutey văn hoacutea phản động đaacutenh bạc dƣới mọi
higravenh thứchellip [phụ lục 5]
Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ khocircng đƣợc pheacutep kinh doanh bất kỳ
ngagravenh nghề kinh doanh nagraveo thuộc nhoacutem caacutec ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
(2) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
Một số ngagravenh nghề coacute ảnh hƣởng trực tiếp hoặc giaacuten tiếp đến caacutec vấn đề trật
tự an ninh xatilde hội văn hoacutea giaacuteo dục mocirci trƣờng tagravei nguyecircnhellip phaacutep luật thƣờng đogravei
hỏi caacutec chủ thể tham gia kinh doanh những lĩnh vực trecircn phải đaacutep ứng một số điều
kiện cần thiết Theo giải thiacutech vagrave quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoĐiều kiện
kinh doanh lagrave yecircu cầu magrave doanh nghiệp phải coacute hoặc phải thực hiệnhellip thể hiện
bằng giấy pheacutep kinh doanh chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh
nghềhelliprdquo vagrave ldquodoanh nghiệp chỉ được kinh doanh ngagravenh nghề đoacute khi coacute đủ điều
kiệnrdquo (Điều 72) Cograven khoản 2 Điều 8 Nghị định 1022010NĐ-CP quy định caacutec
điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức nhƣ giấy pheacutep kinh doanh
giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh nghềhellip [phụ lục 5]
Trƣớc đacircy khoản 2 Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP quy định cụ thể một
số ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute chứng chỉ hagravenh nghề ldquoa Kinh doanh dịch vụ
phaacutep lyacute b Kinh doanh dịch vụ khaacutem chữa bệnh vagrave kinh doanh dược phẩm c Kinh
doanh dịch vụ thuacute yacute vagrave thuốc thuacute yhellip Riecircng cocircng ty hợp danh thigrave tại điểm b khoản 3
Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP thigrave tất cả thagravenh viecircn hợp danh đều phải coacute chứng
chỉ hagravenh nghề mới đƣợc pheacutep kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn Về nguyecircn tắc doanh
nghiệp phải lagravem caacutec thủ tục xin pheacutep kinh doanh khi ngagravenh nghề dự định kinh
doanh yecircu cầu coacute giấy pheacutep hay cam kết Nếu đạt caacutec yecircu cầu sẽ đƣợc cấp giấy
pheacutep kinh doanh (giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh khaacutec với giấy chứng
93
nhận đăng kyacute kinh doanh) Chỉ khi coacute giấy pheacutep kinh doanh doanh nghiệp mới coacute
thể tiến hagravenh kinh doanh
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute quyền lựa chọn ngagravenh nghề kinh doanh nhƣng
phải tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nếu kinh doanh caacutec loại ngagravenh nghề coacute điều
kiện trecircn
(3) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
Đacircy lagrave những ngagravenh nghề đƣợc phaacutep luật cho pheacutep kinh doanh Căn cứ
khoản 1 Điều 7 của Luật Doanh nghiệp 2005 về ngagravenh nghề vagrave điều kiện kinh
doanh ldquoDoanh nghiệp thuộc mọi thagravenh phần kinh tế coacute quyền kinh doanh caacutec
ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấmrdquo
Quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 1022010NĐ-CP thigrave caacutec doanh
nghiệp coacute quyền chủ động đăng kyacute kinh doanh vagrave hoạt động kinh doanh khocircng cần
phải xin pheacutep hoặc hỏi yacute kiến cơ quan quản lyacute nếu ngagravenh nghề kinh doanh ldquoKhocircng
thuộc ngagravenh nghề cấm kinh doanh vagrave Khocircng thuộc ngagravenh nghề kinh doanh coacute
điều kiện theo quy định của phaacutep luật chuyecircn ngagravenhrdquo
Về cơ bản cocircng ty hợp danh đƣợc kinh doanh những ngagravenh nghề gigrave thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể kinh doanh caacutec ngagravenh nghề tƣơng tự
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay tại Việt Nam hệ thống đăng kyacute kinh doanh đƣợc phacircn thagravenh hai
cấp lagrave cấp tỉnh vagrave cấp huyện (Điều 6 Nghị định 882006NĐ-CP) Phograveng đăng kyacute
kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ gọi chung lagrave phograveng đăng kyacute kinh doanh
cấp tỉnh Ở cấp huyện việc đăng kyacute kinh doanh giao cho Phograveng tagravei chiacutenh - Kế
hoạch hoặc Phograveng Kinh tế Phograveng đăng kyacute kinh doanh cấp tỉnh cấp giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh cho caacutec cocircng ty vagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven cấp huyện thigrave cấp
giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh cho hộ gia đigravenh vagrave hợp taacutec xatilde
Tigravem hiểu trecircn phạm vi quốc tế việc đăng kyacute kinh doanh của loại higravenh cocircng
ty hợp danh hữu hạn ở một số quốc gia thƣờng đƣợc quy định theo caacutec thủ tục khaacutec
nhau Chẳng hạn phaacutep luật Hoa Kỳ cho rằng ldquosự khaacutec biệt lớn trong việc thiết lập
một hợp danh hữu hạn so với một hợp danh đoacute lagrave phải nộp giấy chứng nhận cho
94
một hợp danh hữu hạn với caacutec thƣ kyacute của Bang Trong khi đoacute một hợp danh thigrave
khocircng cần phải đăng kyacute với Bangrdquo [140 p 40] Tagravei liệu khaacutec cho biết tại Hoa Kỳ
ldquococircng ty hợp danh đƣợc thagravenh lập hết sức dễ dagraveng (coacute thể qua caacutei bắt tay của caacutec
nhagrave đầu tƣ)rdquo [3 tr 143]
Căn cứ mục a Điều 201 (Section 201) Luật Hợp danh hữu hạn (ULPA)
2001 để thagravenh lập một hợp danh hữu hạn một giấy chứng nhận của hợp danh hữu
hạn phải đƣợc gửi đến thƣ kyacute của bang để lƣu hồ sơ Giấy chứng nhận phải necircu rotilde
(1) Tecircn của hợp danh hữu hạn phải thực hiện theo mẫu
(2) Đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của văn phograveng ban đầu tecircn đƣờng phố vagrave
địa chỉ gửi thƣ của caacutec đại diện ban đầu cho quaacute trigravenh dịch vụ
(3) Họ tecircn đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của mỗi thagravenh viecircn nhận vốn
(4) Cho dugrave hợp danh hữu hạn lagrave một LLLP vagrave
(5) Bất kỳ thocircng tin bổ sung cần thiết
Cũng tại Hoa Kỳ ldquoso với hợp danh chi phiacute thagravenh lập hợp danh hữu hạn cograven
đắt hơnrdquo [157] Vagrave ldquonếu hợp danh hữu hạn khocircng nộp giấy chứng nhận phugrave hợp noacute
sẽ bị đối xử nhƣ lagrave một hợp danh thocircng thƣờng Điều nagravey dẫn đến tất cả caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn sẽ nhƣ nhau cugraveng phải chịu traacutech nhiệm caacute
nhacircn trecircn tất cả caacutec khoản nợ của hợp danhrdquo [120 p 454]
Tuy nhiecircn theo quy định của Luật sửa đổi luật Hợp danh hữu hạn (RULPA)
2001 ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng cần phải coacute tecircn trong giấy chứng nhận cũng
khocircng phải tất cả họ đều phải kyacute tecircn vagraveo giấy chứng nhậnrdquo [132 p 852]
Phaacutep luật NewZealand quy định ldquoTrƣớc khi bắt đầu kinh doanh phải coacute
giấy chứng nhận ghi nhận tại cơ quan đăng kyacute thuộc Togravea aacuten gần nhất nơi diễn ra
kinh doanh chủ yếu của hợp danh hữu hạn New Zealand yecircu cầu một bản sao của
chứng nhận đatilde đƣợc cocircng bố một lần trong Cocircng baacuteo vagrave hai lần trecircn một tờ baacuteo xuất
bản tại nơi gần nhấthelliprdquo [129 p 73]
Tại Anh quốc một hợp danh hữu hạn phải đƣợc đăng kyacute với cơ quan đăng
kyacute cocircng ty Phaacutep luật yecircu cầu chi tiết caacutec vấn đề
(1) Bản chất noacutei chung của hợp danh kinh doanh
95
(2) Tecircn của từng thagravenh viecircn nhận vốn (general partner)
(3) Tecircn của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner)
(4) Số lƣợng vốn đoacuteng goacutep của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (vagrave sự đoacuteng goacutep
bằng tiền mặt hoặc dƣới higravenh thức khaacutec)
(5) Địa chỉ trụ sở kinh doanh chiacutenh đề xuất của hợp danh hữu hạn vagrave
(6) Giới hạn (nếu coacute) magrave hợp danh hữu hạn đƣợc gia nhập (bắt đầu từ ngagravey
đăng kyacute) [122 p 36-37]
Phaacutep luật Anh quốc yecircu cầu ldquocho đến trƣớc khi việc đăng kyacute đƣợc thực hiện
xong tất cả caacutec thagravenh viecircn vẫn đƣợc coi lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốnrdquo [119 p 349]
Nhƣ vậy chỉ đến sau khi việc đăng kyacute đatilde hoagraven thagravenh caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn mới
đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh
Cograven tại Đức đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản việc thagravenh lập cũng ldquocần
phải ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại nhƣ cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm hữu hạn của
ngƣời goacutep vốn bắt đầu từ khi ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại Họ phải chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn với caacutec hagravenh vi trƣớc đoacute nếu caacutec chủ nợ khocircng biết việc traacutech nhiệm hữu
hạnrdquo [41 tr 53]
Toacutem lại phaacutep luật của nhiều quốc gia thƣờng yecircu cầu cocircng ty hợp vốn đơn
giản phải đăng kyacute thagravenh lập với cơ quan coacute thẩm quyền Chỉ sau khi đƣợc cấp giấy
chứng nhận thagravenh viecircn goacutep vốn mới đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Việt Nam hiện nay đacircy lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp danh sẽ phải đăng kyacute kinh doanh tại Phograveng đăng
kyacute kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ tại caacutec tỉnh thagravenh phố nơi dự định đặt
trụ sở của cocircng ty Điều 17 của Luật Doanh nghiệp 2005 về hồ sơ đăng kyacute kinh
doanh của cocircng ty hợp danh sẽ gồm một số giấy tờ Giấy đề nghị đăng kyacute kinh
doanh Dự thảo Điều lệ cocircng ty Danh saacutech thagravenh viecircnhellip [phụ lục 4]
Ngoagravei ra cocircng ty hợp danh cograven phải lập danh saacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
mẫu thống nhất vagrave phải coacute caacutec nội dung chủ yếuldquo1 Họ tecircn địa chỉ quốc tịch địa
chỉ thường truacute vagrave caacutec đặc điểm cơ bản khaacutec của thagravenh viecircn cocircng ty hợp danh 2
Phần vốn goacutep giaacute trị vốn goacutep loại tagravei sản số lượng giaacute trị của từng tagravei sản goacutep
96
vốn thời hạn goacutep vốn của từng thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp danh 3 Họ tecircn chữ
kyacute của người đại diện theo phaacutep luật của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danhrdquo (Điều 23 Luật Doanh nghiệp 2005)
Một số loại giấy tờ chứng thực caacute nhacircn coacute thể phải nộp nhƣ Giấy chứng
minh nhacircn dacircn cograven hiệu lực hoặc Hộ chiếu cograven hiệu lực đối với cocircng dacircn Việt Nam
ở trong nƣớchellip (Điều 18 Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh) Quy
định từ Điều 10 đến Điều 13 của Nghị định 882006 NĐ-CP vagrave Điều 31 đến Điều
34 của Luật Doanh nghiệp 2005 về việc đặt tecircn cho doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp
danh khocircng đƣợc sử dụng tecircn trugraveng hoặc dễ gacircy nhầm lẫn với tecircn của doanh nghiệp
khaacutec đatilde đăng kyacute thuộc cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh trong cugraveng tỉnh thagravenh phố trực
thuộc Trung ƣơng
Thời hạn cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh theo quy định lagrave 10 ngagravey
lagravem việc (Điều 152 Luật Doanh nghiệp 2005) Nếu coacute nội dung trong hồ sơ yecircu
cầu đăng kyacute kinh doanh khocircng đầy đủ cơ quan đăng kyacute kinh doanh sẽ gửi thocircng
baacuteo bằng văn bản yecircu cầu chỉnh sửa hoặc bổ sung hồ sơ trong vograveng 10 ngagravey lagravem
việc Sau khi đƣợc cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh trong vograveng 30 ngagravey
cocircng ty hợp danh phải cocircng bố caacutec nội dung đăng kyacute kinh doanh trecircn mạng thocircng
tin doanh nghiệp của cơ quan đăng kyacute kinh doanh hoặc một trong caacutec loại tờ baacuteo
viết hoặc baacuteo điện tử trong ba số liecircn tiếp (Điều 28 Luật Doanh nghiệp 2005)
Ngoagravei ra Thocircng tƣ 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch vagrave đầu tƣ Nghị định
882006NĐ-CP vagrave cả Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngay cả khi đatilde coacute Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh doanh nghiệp vẫn cần phải thực hiện caacutec thủ tục nhƣ
khắc dấu doanh nghiệp đăng kyacute matilde số thuế vagrave mua hoacutea đơn giaacute trị gia tăng đăng
kyacute matilde số hải quan xin giấy pheacutep kinh doanh (ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute giấy
pheacutep)hellip Sau khi hoagraven tất caacutec thủ tục nagravey cocircng ty mới coacute thể tiến hagravenh kinh doanh
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mối quan hệ mang tiacutenh chất nội bộ chủ yếu diễn ra theo hai hƣớng (1) quan
hệ giữa cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn với nhau
97
3311 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec thagravenh viecircn
Khi tham gia thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo một cocircng ty nhagrave đầu tƣ sẽ trở
thagravenh chủ sở hữu hoặc lagrave caacutec đồng chủ sở hữu của cocircng ty đoacute Tugravey thuộc vai trograve tỷ
lệ vốn goacutephellip thagravenh viecircn sẽ coacute caacutec quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng Cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau necircn giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại thagravenh viecircn sẽ phaacutet sinh caacutec mối quan hệ taacutec động lẫn nhau
(i) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn nhận vốn
Quyền hạn vagrave traacutech nhiệm tại cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn luocircn lớn hơn thagravenh viecircn goacutep vốn Thagravenh viecircn nhận vốn giữ vai trograve quyết
định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Về cơ bản trong mối quan hệ giữa
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phaacutet sinh hai nhoacutem quyền
chủ yếu nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Tecircn của nhoacutem quyền nagravey đatilde thể hiện bản chất của noacute Quyền tagravei chiacutenh cho
pheacutep caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc hƣởng một phần lợi nhuận từ kết quả kinh
doanh của cocircng ty Thậm chiacute nếu cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản thagravenh viecircn nhận
vốn vẫn coacute quyền đƣợc nhận phần tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ
phần vốn goacutep của họ sau khi cocircng ty đatilde thanh toaacuten xong caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
Tƣơng xứng với quyền tagravei chiacutenh lagrave caacutec nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn
nhận vốn Nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven căn cứ
caacutec điểm c d đ vagrave e của khoản 2 Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec traacutech
nhiệm về tagravei chiacutenh khaacutec của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau
ldquoc Khocircng được sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tư lợihellip d Hoagraven trả cho cocircng ty số
tiền đatilde nhận vagrave bồi thường thiệt hại gacircy ra đối với cocircng ty trong trường hợp nhacircn
danh cocircng tyhellip đ Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng
tyhellip e Chịu lỗ tương ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [phụ lục 4] Ngoagravei ra sự
ragraveng buộc traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danh cograven bao gồm cả việc thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp
98
tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec vagrave thagravenh viecircn hợp
danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ tại
cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cograven lại (Điều 1331 vagrave 1333 Luật Doanh nghiệp 2005) Mục điacutech của caacutec quy định
trecircn nhằm bảo vệ quyền lợi cho cocircng ty cho caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại vagrave cho
cả caacutec chủ nợ của cocircng ty
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Khaacutec với quyền tagravei chiacutenh quyền phi tagravei chiacutenh khocircng mang lại nguồn lợi tagravei
chiacutenh trực tiếp cho chủ sở hữu của noacute Tuy nhiecircn quyền phi tagravei chiacutenh rất quan trọng
vigrave noacute giuacutep cho caacutec chủ sở hữu đảm bảo caacutec lợi iacutech của họ tại cocircng ty Quyền phi tagravei
chiacutenh thƣờng bao gồm (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin lagrave quyền đƣợc cung cấp đầy đủ kịp thời caacutec thocircng
tin về tigravenh higravenh kinh doanh hay caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản Căn cứ
vagraveo nhoacutem quyền nagravey thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoặc caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh doanh của cocircng ty
kiểm tra tagravei sản sổ saacutech kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất cứ khi nagraveo nếu
xeacutet thấy cần thiết (Điều 1341đ Luật Doanh nghiệp 2005)
(-) Quyền biểu quyết với quyền biểu quyết tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty hợp
vốn đơn giản mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu
biểu quyết khaacutec quy định tại Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản (Điều 1341a Luật
Doanh nghiệp 2005)
(ii) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn goacutep vốn
Thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute vagrave đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy vậy trong mối quan hệ với cocircng ty thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng coacute hai nhoacutem quyền nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền tagravei
chiacutenh nhƣldquob) Được chia lợi nhuận hằng năm tương ứng với tỷ lệ vốn goacutephellip d)
99
Chuyển nhượng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho người khaacutec e) Định đoạt
phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng chohellip g) Được chia một phần
giaacute trị tagravei sản cograven lạihellip khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sảnrdquo (b d e g khoản 1
Điều 140) [phụ lục 4]
Nghĩa vụ về tagravei chiacutenh quan trọng nhất của thagravenh viecircn goacutep vốn đối với cocircng ty
chiacutenh lagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ
tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde cam kết goacuteprdquo (Điều 1402a) Becircn
cạnh đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 cograven yecircu cầu thagravenh viecircn goacutep vốn phải coacute một số
nghĩa vụ về tagravei chiacutenh khaacutec phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết nếu khocircng
goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết thigrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute coacute thể bị khai trừ
khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 1 vagrave 3 Điều 131)
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn thể hiện qua hai loại quyền cơ
bản lagrave (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin đối với thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy lagrave một quyền
hết sức quan trọng Bởi lẽ thocircng thƣờng caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc quyền
tham gia quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn Vigrave vậy caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn rất dễ chịu thiệt hại nếu nhƣ họ khocircng nhận
đƣợc thocircng tin kịp thời về mọi tigravenh higravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty
Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn coacute quyền đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm Họ cũng coacute quyền
yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc caacutec thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy
đủ vagrave trung thực caacutec thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem
xeacutet sổ kế toaacuten sổ biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
Ở Phaacutep ldquongoagravei việc đƣợc thocircng baacuteo về caacutec tagravei liệu kế toaacuten trƣớc ngagravey họp
hội đồng hagraveng năm thagravenh viecircn khocircng phải lagrave ngƣời quản lyacute coacute quyền 2 lần trong
năm đƣợc thocircng baacuteo về caacutec sổ saacutech tagravei liệuhellip Coacute quyền đƣợc xem caacutec tagravei liệu bao
gồm quyền sao cheacutep tagravei liệurdquo [57 tr 203-204] Cograven khoản 3 Điều 166 Bộ luật
100
Thƣơng mại Đức ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn coacute quyền kiểm tra hạn chế Họ coacute thể
yecircu cầu bản sao tổng kết cuối năm vagrave kiểm tra sự chiacutenh xaacutec của noacuterdquo [41 tr 63-64]
(-) Quyền biểu quyết mặc dugrave bị hạn chế tham gia quản lyacute nhƣng caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vẫn coacute thể tiến hagravenh một số hoạt động nhƣ tham gia họp thảo luận vagrave
biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa
đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải
thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền vagrave nghĩa vụ của họ (Điều 1401a Luật Doanh nghiệp 2005)
3312 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn trong cocircng ty với nhau
Vai trograve vagrave địa vị phaacutep lyacute của từng loại thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng giữ vai trograve rất quan trọng
trong cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới nhiều
caacutech thức nhƣ họ coacute thể lagrave những saacuteng lập viecircn tham gia thagravenh lập cocircng ty ngay từ
đầu hoặc coacute thể sau khi cocircng ty đatilde đƣợc thagravenh lập thigrave thagravenh viecircn nhận vốn mới
tham gia Tuy nhiecircn dugrave tham gia dƣới higravenh thức gigrave nhƣng kể từ thời điểm trở thagravenh
thagravenh viecircn nhận vốn giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu phaacutet sinh những mối
quan hệ phaacutep lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn chỉ coacute thể thoaacutet khỏi caacutec traacutech nhiệm phaacutep lyacute
đoacute sau khi ruacutet khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc đến khi họ qua đờihellip
Traacutech nhiệm lớn nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo
cho mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Traacutech nhiệm liecircn đới
cũng chiacutenh lagrave traacutech nhiệm dacircn sự Nếu xảy ra caacutec thiệt hại thigrave đoacute lagrave một thể thống
nhất magrave khocircng coacute sự phacircn biệt hagravenh vi của từng thagravenh viecircn Hậu quả sau đoacute sẽ do
tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng gaacutenh chịu Nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep cho
thấy ldquoHội viecircn cocircng ty hợp danh ở trong tigravenh trạng một ngƣời đồng mắc nợhellip Vigrave
hội viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave traacutech nhiệm liecircn đới Sự liecircn đới cho pheacutep chủ
nợ đogravei một con nợ nagraveo đoacute trong số hội viecircn phải trả hoagraven toagraven moacuten nợ hội viecircn liecircn
đới chịu traacutech nhiệm nguy hiểm hơn một ngƣời bảo latildenh bigravenh thƣờngrdquo [18 tr 184]
Toacutem lại quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể thống nhất
traacutech nhiệm Trong bất kỳ hoagraven cảnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều phải chịu traacutech
101
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn Vigrave vậy giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute mối quan
hệ rất chặt chẽ với nhau từ trƣớc khi tham gia cocircng ty
Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ khocircng phải lagrave những đối tƣợng giữ vai trograve
quyết định tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Nghiecircn cứu về caacutech thức higravenh thagravenh của
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy thocircng thƣờng cocircng ty hợp danh đƣợc
thagravenh lập trƣớc Trong quaacute trigravenh hoạt động coacute thể cocircng ty hợp danh bị khuyết một
vagravei thagravenh viecircn hợp danh (lyacute do chết mất tiacutechhellip) khi khocircng cograven đủ số lƣợng thagravenh
viecircn hợp danh tối thiểu dẫn đến việc cocircng ty hợp danh sẽ bị phaacutep luật chấm dứt tồn
tại Bằng caacutech cho pheacutep những ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn hợp danh đatilde chết trở
thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần chuyển đổi higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Hoặc khi cocircng ty
hợp danh thiếu vốn thigrave noacute cũng coacute thể chuyển sang higravenh thức cocircng ty hợp vốn đơn
giản qua việc kết nạp thecircm caacutec caacute nhacircn hoặc tổ chức dƣới dạng lagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn Trong caacutec trƣờng hợp nagravey vị triacute quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cũ vẫn đƣợc đảm bảo vigrave những thagravenh viecircn goacutep vốn mới tham gia cũng khocircng coacute khả
năng chia sẻ quyền lực của họ Coacute thể caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute mối quan
hệ chặt chẽ từ trƣớc với caacutec thagravenh viecircn hợp danh hoặc ngay giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng khocircng hiểu biết về nhau Mặt khaacutec giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn cũng
khocircng coacute nghĩa vụ liecircn đới traacutech nhiệm vagrave họ cũng khocircng phải chịu traacutech nhiệm liecircn
đới từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Quan hệ với becircn ngoagravei diễn ra theo hai hƣớng (1) quan hệ giữa cocircng ty với
ngƣời thứ ba vagrave (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn của cocircng ty với ngƣời thứ ba
3321 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với người thứ ba
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh caacutec traacutech nhiệm tagravei sản với ngƣời thứ
ba becircn ngoagravei thigrave coacute thể ngƣời thứ ba đoacute sẽ lagrave những chủ nợ của cocircng ty Bản chất lagrave
một cocircng ty đối nhacircn necircn traacutech nhiệm khocircng chỉ liecircn quan giữa cocircng ty với caacutec chủ
nợ magrave noacute cograven ảnh hƣởng trực tiếp đến caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Bởi lẽ ldquocaacutec thagravenh
viecircn thuộc chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc xem nhƣ những ngƣời bảo latildenh liecircn đới
102
cho hoạt động của cocircng ty Họ phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định với caacutec
khoản nợ của cocircng tyrdquo [23 tr 50-51]
Nguyecircn tắc phaacutep định cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech nhiệm
về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh bằng tất cả tagravei sản của cocircng ty Cho dugrave cocircng ty đatilde hết tagravei
sản magrave vẫn chƣa đủ thanh toaacuten hết số nợ thigrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng
nhau liecircn đới để thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản thigrave quyết định tuyecircn bố phaacute sản cũng
khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của thagravenh viecircn nhận vốn đối với chủ nợ
Căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 tagravei sản của cocircng ty hợp
danh lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản cograven gồm cả tagravei sản khocircng trực tiếp dugraveng vagraveo hoạt
động kinh doanh của thagravenh viecircn hợp danh Thực chất ldquoquy định nagravey nhằm ragraveng
buộc traacutech nhiệm củahellip caacutec thagravenh viecircn hợp danh đối với caacutec nghĩa vụ tagravei sản của
doanh nghiệp chƣa đƣợc thanh toaacuten Nội dung phaacutep lyacute nagravey phugrave hợp với tiacutenh chất
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn củahellip thagravenh viecircn hợp danhrdquo [108 tr 424]
Nhƣ vậy trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với ngƣời thứ ba
thigrave caacutec traacutech nhiệm do cocircng ty gacircy ra sẽ do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau gaacutenh
chịu Khi phacircn tiacutech cụ thể traacutech nhiệm của từng thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec lập
vagrave thể hiện qua một số nội dung
(i) Thời điểm phaacutet sinh traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Thời điểm nagravey chỉ xuất hiện khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả
năng để tự thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Nghĩa vụ trả nợ sẽ
thuộc traacutech nhiệm của toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn magrave khocircng loại trừ ai
(ii) Thời điểm chấm dứt traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Theo khoản 5 Điều 138 của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquotrong thời hạn hai
năm kể từ ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danh người đoacute vẫn phải liecircn đới
chịu traacutech nhiệm bằng tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trước ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircnrdquo Vigrave vậy với quy định của phaacutep luật
Việt Nam hiện nay thigrave chỉ sau thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn hợp danh mới chiacutenh thức chấm dứt
103
(iii) Những nghĩa vụ tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave coacute thể xaacutec
định traacutech nhiệm liecircn đới của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với chủ nợ thigrave cocircng ty
chiacutenh lagrave con nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute traacutech nhiệm nhƣ ngƣời bảo
latildenh liecircn đới của cocircng ty Vigrave vậy khi đogravei nợ chủ nợ trƣớc phải đogravei cocircng ty hợp vốn
đơn giản Nếu cocircng ty khocircng cograven khả năng thanh toaacuten thigrave chủ nợ mới coacute quyền yecircu
cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Theo đoacute một số khoản
nợ magrave chủ nợ coacute thể đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện caacutec khoản nợ của
cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty caacutec khoản nợ
của cocircng ty phaacutet sinh trong khi thagravenh viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty vagrave
caacutec khoản nợ của cocircng ty phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn nhận vốn rời khỏi cocircng ty
(1) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde phaacutet sinh trước khi thagravenh
viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty
Ở Đức ldquođối với cả cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh
viecircn mới gia nhập cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty
đatilde phaacutet sinhrdquo [41 tr35]
Cograven phaacutep luật thời trƣớc của Việt Nam ldquonguyecircn tắc lagrave hội viecircn coacute phải chịu
traacutech nhiệm Tuy nhiecircn khi giao dịch với hội trƣớc khi coacute hội viecircn mới gia nhập
ngƣời đệ tam chỉ nhằm vagraveo traacutech nhiệm của caacutec hội viện hiện hữu bởi thế hội viecircn
mới coacute thể giao ƣớc lagrave khocircng chịu traacutech nhiệm về cocircng nợ cũ của hộihellip Điều kiện
lagrave coacute cocircng bố cho caacutec ngƣời đệ tam đƣợc biếtrdquo [111 tr 772]
Quy định tại khoản 3 Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005 đối với cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh mới tham gia thigrave thagravenh viecircn hợp danh mới nagravey
cũng sẽ phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty trừ
phi thagravenh viecircn hợp danh mới coacute thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn hợp danh cũ
Toacutem lại nếu thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản magrave khocircng coacute sự thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về caacutec nghĩa vụ tagravei
chiacutenh phaacutet sinh trƣớc ngagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới gia nhập hoặc khocircng thocircng baacuteo
cho caacutec chủ nợ về traacutech nhiệm tagravei chiacutenh của họ thigrave về nguyecircn tắc thagravenh viecircn nhận
104
vốn mới cũng phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về
caacutec khoản nợ đatilde coacute từ trƣớc của cocircng ty
(2) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh trong khi thagravenh
viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty
Đƣơng nhiecircn khi đang lagravem việc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều sẽ phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh Traacutech nhiệm nagravey
khocircng loại trừ đối với bất cứ thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo Hiện nay theo quy định của
Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoThagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven
bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng tyrdquo (Điều 1301b) vagrave ldquoliecircn đới chịu
traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của cocircng ty khocircng
đủ để trang trải số nợ của cocircng tyrdquo (Điều 1342đ)
(3) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn
nhận vốn rời khỏi cocircng ty
Căn cứ khoản 5 Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005 trong thời hạn hai năm
thagravenh viecircn hợp danh ruacutet lui vẫn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty hợp danh phaacutet sinh trƣớc khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
Ngoagravei ra caacutec vấn đề phaacutet sinh thay đổi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp
danh cograven phải tiến hagravenh theo caacutec quy định tại Điều 28 của Nghị định 882006NĐ-
CP về quy định đăng kyacute thay đổi thagravenh viecircn hợp danh ldquotrường hợp cocircng ty tiếp
nhận thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave trong vograveng
10 ngagravey kể từ ngagravey quyết định thay đổi thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh gửi
thocircng baacuteo đến phograveng đăng kyacute kinh doanh nơi cocircng ty đatilde đăng kyacute kinh doanhrdquo
Toacutem lại traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec
lập từ khi họ trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn cho đến khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn nhận vốn vagrave keacuteo dagravei trong một khoảng thời hạn nhất định Chỉ sau thời hạn
nagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới chiacutenh thức chấm dứt nghĩa vụ đối với cocircng ty hợp
vốn đơn giản
Đối với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Cho
105
dugrave quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với những ngƣời thứ ba coacute phaacutet sinh caacutec
traacutech nhiệm tagravei chiacutenh thuộc về cocircng ty thigrave caacutec chủ nợ cũng khocircng coacute quyền đogravei caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn phải trả nợ vƣợt quaacute số vốn goacutep của họ trong bất kỳ trƣờng hợp
3322 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn với người thứ ba
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng duy nhất đƣợc phaacutep luật quy định cho
tƣ caacutech thƣơng nhacircn Về nguyecircn tắc từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền nhacircn
danh cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn khocircng đƣợc phaacutep luật quy định tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn caacutec họ khocircng thể đại
diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei Noacutei caacutech khaacutec chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những ngƣời lagravem phaacutet sinh caacutec quan hệ với ngƣời
thứ ba becircn ngoagravei
Giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể
thống nhất traacutech nhiệm Theo chuỗi liecircn hệ cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chịu
traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thigrave phải chịu traacutech
nhiệm đến cugraveng với cocircng ty Hagravenh vi đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản của
một thagravenh viecircn nhận vốn khi giao dịch với ngƣời thứ ba sẽ coacute thể phaacutet sinh ra những
traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh cho cocircng ty vagrave cho toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei
sản tạo thagravenh sản nghiệp của cocircng ty magrave cograven lagrave những ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh
địa vị xatilde hội hoặc coacute nhiều mối quan hệhellip Vagrave nhiều khi bạn hagraveng giao dịch với
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ vigrave uy tiacuten hay sự tin tƣởng đối với caacute nhacircn của một
thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo đoacute Vigrave vậy mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thiết lập vagrave noacute sẽ tạo ra traacutech
nhiệm cho cả cocircng ty vagrave toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec Cần lƣu yacute khocircng
phải tất cả caacutec hagravenh vi đại diện của thagravenh viecircn nhận vốn đều mang lại traacutech nhiệm
cho cocircng ty Nếu ldquohoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt
động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng
thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn
cograven lại chấp thuậnrdquo [75 tr 166]
106
Cograven với thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn họ khocircng coacute
quyền đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Traacutei với
quy định nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ tự đaacutenh mất quyền hƣởng chế độ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản Tƣ caacutech phaacutep lyacute của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ mất vagrave sẽ
bị chuyển thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy nếu chỉ giữ vai trograve lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng lagravem phaacutet sinh bất cứ quan hệ với ngƣời thứ ba gacircy
ảnh hƣởng đến cocircng ty cũng nhƣ tới caacutec thagravenh viecircn khaacutec
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Maurice Cozian vagrave Alian Viandier nhận xeacutet ldquoCocircng ty đối nhacircn thƣờng
khocircng coacute cơ cấu tổ chức nặng nề nhƣ cocircng ty đối vốn Những quy định phaacutep luật
mang tiacutenh bắt buộc đối với cocircng ty nagravey rất iacutethellip Hội viecircn hoagraven toagraven coacute quyền tự tạo
ra khuocircn mẫu phugrave hợp với nhu cầu của họrdquo [18 tr 173-174]
Coacute lẽ vigrave vậy necircn cơ cấu tổ chức của caacutec cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tinh gọn Nghiecircn cứu nhiều tagravei liệu cho thấy
cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh
Ở Đức ldquococircng ty hợp vốn đơn giản nguyecircn tắc tổ chức tƣơng tự cocircng ty hợp
danhrdquo [41 tr 35] Cũng tại Phaacutep ngƣời ta khẳng định ldquochế độ cocircng ty hợp vốn đơn
giản dập theo khuocircn mẫu cocircng ty hợp danh chiacutenh luật phaacutep cũng tuyecircn bố rằng
những quy định đối với cocircng ty hợp danh cũng aacutep dụng đối với cocircng ty hợp vốn
đơn giản trừ những quy định riecircng biệthellip chủ yếu liecircn quan đến vai trograve ngƣời hội
viecircn xuất vốnrdquo [18 tr 191]
Caacutec quy định phaacutep luật tại Việt Nam trƣớc đacircy ldquothể lệ quản lyacute cocircng ty hợp
tƣ đơn thƣờng giống nhƣ thể lệ quản lyacute cocircng ty hợp danhrdquo [111 tr 801]
Hiện nay nhigraven vagraveo cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp danh cho thấy Luật
Doanh nghiệp 2005 dagravenh cho cocircng ty hợp danh quyền tự chủ rất lớn trong tổ chức
vagrave quản lyacute điều hagravenh Những nguyecircn tắc phaacutep định về cơ cấu tổ chức magrave Luật
Doanh nghiệp 2005 yecircu cầu chỉ gồm Hội đồng thagravenh viecircn Chủ tịch Hội đồng
107
thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốchellip Caacutec vấn đề cograven lại caacutec thagravenh viecircn hợp
danh đƣợc pheacutep tự do thỏa thuận với nhau
Về Hội đồng thagravenh viecircn Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho pheacutep tất cả
caacutec thagravenh viecircn cugraveng nhau hợp lại tạo thagravenh cơ quan nagravey (Điều 1351) Hội đồng
thagravenh viecircn cũng sẽ lagrave cơ quan coacute thẩm quyền cao nhất vagrave duy nhất của cocircng ty hợp
vốn đơn giản Về nguyecircn tắc Hội đồng thagravenh viecircn lagrave cơ quan quản lyacute chung chịu
traacutech nhiệm về mọi hoạt động của cocircng ty
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn luật quy định Hội đồng thagravenh viecircn sau khi
đƣợc lập ra sẽ bầu một thagravenh viecircn hợp danh để lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
nếu điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec (Điều 1351) Vigrave vậy Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn chỉ coacute thể lagrave một thagravenh viecircn hợp danh vagrave nếu căn cứ điểm b khoản 1
Điều 130 thigrave thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute nhacircn Tuy nhiecircn phaacutep luật của
một số quốc gia nhƣ Phaacutep thƣờng cho pheacutep ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei
cocircng ty ldquochỉ định một hay nhiều ngƣời quản lyacute trong hay ngoagravei số thagravenh viecircnrdquo [57
tr 197] Ngay cả phaacutep luật tại Việt Nam thời trƣớc ldquođối với quản lyacute của hội hợp tƣ
sẽ do caacutec hội viecircn thụ tƣ nắm giữhellip hội quy cũng coacute thể chỉ định một ngƣời đệ tam
khocircng phải lagrave hội viecircn lagravem quản lyacuterdquo [111 tr 802]
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ khoản 1 Điều 135 Giaacutem đốc coacute
thể do Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn kiecircm nhiệm Quyền vagrave nghĩa vụ của Giaacutem đốc
tƣơng tự Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Nếu căn cứ điểm a khoản 4 Điều 137 thigrave
Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) cũng phải lagrave thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp
vốn đơn giản do khocircng phải lagrave đối tƣợng chịu traacutech nhiệm đến cugraveng nhƣ thagravenh viecircn
nhận vốn necircn trecircn lyacute thuyết thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ cần chuyển nhƣợng phần vốn
goacutep của họ lagrave họ đatilde hết traacutech nhiệm với cocircng ty Với vai trograve chỉ lagrave ngƣời đoacuteng goacutep
nguồn tagravei chiacutenh để hƣởng lợi nhuận necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia
vagraveo bộ maacutey quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ coacute thể tham gia biểu quyết caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi bổ sung điều lệ
của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn quan đến quyền
108
vagrave nghĩa vụ của họ với số phiếu do điều lệ cocircng ty quy định (Điều 1401 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Toacutem lại cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của
cocircng ty hợp danh Nhờ tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep lyacute khaacute cao necircn phaacutep luật hầu hết
caacutec quốc gia đều khocircng muốn can thiệp quaacute nhiều vagraveo việc quy định cơ cấu tổ chức
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những quy định phaacutep luật mang tiacutenh chất bắt buộc
đối với cocircng ty nagravey rất iacutet Qua đoacute nacircng cao tiacutenh tự chủ vagrave linh hoạt cho cocircng ty
Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 lại coacute khuynh hƣớng can thiệp khaacute nhiều đến
cơ cấu tổ chức của loại higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Từ cơ cấu tổ chức đơn giản gọn nhẹ của cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn phaacutep
luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng duy trigrave một qui chế tƣơng đối mềm mỏng đối với
việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản nhằm để bảo đảm cho noacute hoạt động một
caacutech linh động hiệu quả Qua đoacute quyền tự quyết vagrave vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đƣợc nacircng cao đồng thời phaacutet huy khả năng saacuteng tạo trong kinh doanh của họ
Nghiecircn cứu caacutec quy định về quản trị điều hagravenh của hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave một nhagrave đầu tƣ thụ động (passive
investor) trong hợp danh khocircng đƣợc tham gia quản trịrdquo [121 p 451]
Luật Cocircng ty hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore quy định thagravenh viecircn
goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản trị trong cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoNếu một
thagravenh viecircn goacutep vốn tham gia vagraveo việc quản trị anh ta sẽ phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ phaacutet sinh trong khi anh ta tham gia quản trị nhƣ thể anh
ta lagrave một thagravenh viecircn nhận vốnrdquo (khoản 2 Điều 6)
Trƣớc đacircy vấn đề quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
ldquoCocircng việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cấp vốn đơn giản bao giờ cũng do hội viecircn
thụ cấp phụ traacutech Ngƣời cấp vốn khocircng đƣợc tham dự vagraveo việc ấyhellip Ngƣời cấp
vốn trong cocircng ty cấp vốn đơn giản khocircng đƣợc quyền điều khiển cocircng tyrdquo [109
tr 51-54] Tƣơng tự Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định ldquoViệc quản lyacute hội hợp tư
đơn thường tuacircn theo những điều khoản ấn định cho hội hợp danh Tuy nhiecircn hội
109
viecircn xuất tư khocircng được lagravem một hagravenh vi quản lyacute nagraveo dẫu lagrave coacute giấy ủy quyền nếu
khocircng họ sẽ bị coi như hội viecircn thụ tư đối với đệ tam nhacircnrdquo (Điều 200)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể chỉ bao gồm một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn
nhận vốn cộng với một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn goacutep vốn Phacircn tiacutech từ số lƣợng
thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể chia cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh hai loại cocircng ty coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn Trƣờng hợp
cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản
lyacute điều hagravenh coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn vagrave đƣơng nhiecircn sẽ đại diện theo phaacutep luật cho
cocircng ty Nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave căn cứ mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống quản trị cocircng ty hợp danh
Với caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh ldquonhigraven
chung bộ maacutey quản trị của cocircng ty hợp danh tƣơng đối đơn giản chỉ bao gồm Hội
đồng thagravenh viecircn - Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc)rdquo [63 tr 234]
Về Hội đồng thagravenh viecircn đacircy lagrave cơ quan coacute thẩm quyền quyết định cao nhất
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thocircng thƣờng Hội đồng thagravenh viecircn khi quyết định
caacutec vấn đề của cocircng ty sẽ dƣới higravenh thức biểu quyết Khi biểu quyết trừ trƣờng hợp
điều lệ cocircng ty quy định khaacutec mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết vagrave
coacute giaacute trị ngang nhau Phiếu biểu quyết của thagravenh viecircn nhận vốn khocircng phụ thuộc
vagraveo mức vốn goacutep của họ Cần lƣu yacute ldquotrong caacutec trƣờng hợp cocircng ty coacute sự tham gia
của cả thagravenh viecircn goacutep vốn Hội đồng thagravenh viecircn phải bao gồm toagraven thể caacutec thagravenh
viecircn kể cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mỗi thagravenh viecircn chỉ coacute một
phiếu bầu vagrave quyết định của Hội đồng đƣợc thocircng qua bởi iacutet nhất 34 số thagravenh viecircn
hợp danh nhất triacute chấp thuậnrdquo [4 tr 83]
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn do cũng lagrave một thagravenh viecircn nhận vốn necircn
Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đƣơng nhiecircn coacute đầy đủ caacutec quyền hạn của một thagravenh
viecircn nhận vốn thocircng thƣờng Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn cograven coacute một số quyền vagrave
nghĩa vụ nhƣ triệu tập vagrave lagravem chủ tọa Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
110
hagraveng ngagravey phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn đại diện
cho cocircng tyhellip (Điều 1361 vagrave Điều 1374)
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec
chức danh nagravey coacute những quyền hạn nhƣ quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
hagraveng ngagravey triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với nhagrave
nƣớc tranh chấp thƣơng mạihellip (Điều 1374) Lagrave một thagravenh viecircn hợp danh necircn
đƣơng nhiecircn Giaacutem đốc cograven coacute caacutec quyền hạn của một thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định necircn tất cả caacutec cocircng
việc quản trị điều hagravenh tại cocircng ty hợp vốn đơn giản đều do caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đảm nhiệm Coacute tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave caacutec thagravenh viecircn quản trị
ldquothagravenh viecircn nhận vốn (hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị) lagrave ngƣời quản lyacute vagrave sử
dụng vốn ngƣời trực tiếp điều hagravenh cocircng tyrdquo [115 tr 34]
Căn cứ Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005 thagravenh viecircn hợp danh cograven coacute
quyền yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn tổ chức cuộc họp Hội đồng thagravenh viecircn
Nếu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập cuộc họp thigrave thagravenh viecircn đoacute coacute
quyền đứng ra triệu tập cuộc họp Cograven căn cứ khoản 2 Điều 137 về nguyecircn tắc
trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng
nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty [phụ lục 4 Điều 137]
Về vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được
tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh nhacircn danh
cocircng tyrdquo (Điều 1402b) Tuy nhiecircn nếu căn cứ Điều 135 vagrave Điều 140 thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền tham gia biểu quyết về caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi
bổ sung điều lệ của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn
quan đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ Việc thagravenh viecircn goacutep vốn bị ngăn cản tham gia
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven bởi caacutec lyacute do
111
(i) Để ngƣời thứ ba giao dịch với cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng bị nhầm
lẫn giữa thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn Quy định nagravey rotilde ragraveng để bảo
vệ quyền lợi của ngƣời thứ ba
(ii) Hạn chế sự thao tuacuteng lạm dụng quyền hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn Quy
định nhằm mục điacutech bảo vệ lợi iacutech cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cho cả cocircng ty
hợp vốn đơn giản Xeacutet cho cugraveng chỉ coacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những
ngƣời phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn đối với tất cả caacutec khoản nợ của cocircng
ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần
vốn goacutep của họ Rotilde ragraveng traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng tƣơng xứng
với quyền hạn Nếu cho pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh thigrave coacute thể lagravem cho thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng thận trọng dẫn đến caacutec tổn thất tagravei sản của cocircng ty vagrave của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn
Caacutec nhận xeacutet ruacutet ra từ quy định về quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn
đơn giản việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản (trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn) tƣơng tự cocircng ty hợp danh Chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
mới coacute quyền quản trị điều hagravenh cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
tham gia quản trị cocircng ty Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Trong
mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc tham gia những vấn đề nội bộ (quan
trọng) magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đại diện lagrave việc một ngƣời (gọi lagrave ngƣời đại diện) nhacircn danh vagrave vigrave lợi iacutech của
ngƣời khaacutec (gọi lagrave ngƣời đƣợc đại diện) xaacutec lập thực hiện giao dịch dacircn sự trong
phạm vi đại diện [80 Điều 1391] Một số higravenh thức đại diện gồm đại diện theo
phaacutep luật (do phaacutep luật quy định hoặc cơ quan coacute thẩm quyền quyết định) vagrave đại
diện theo ủy quyền (đƣợc xaacutec lập theo sự ủy quyền giữa ngƣời đại diện vagrave ngƣời
đƣợc đại diện) [80 Điều 139 140 141 vagrave 142]
Lĩnh vực thƣơng mại cograven coacute higravenh thức đại diện cho thƣơng nhacircn (Điều 141
Luật Thƣơng mại 2005) Đacircy lagrave ldquomột dạng riecircng của quan hệ đại diện theo ủy
112
quyền đƣợc quy định trong Bộ luật Dacircn sự bởi vậy hợp đồng đại diện cho thƣơng
nhacircn lagrave một dạng đặc biệt của hợp đồng ủy quyềnrdquo [108 tr 89-90]
Một cocircng ty luocircn bắt buộc phải coacute ngƣời đại diện theo phaacutep luật trong suốt
quaacute trigravenh hoạt động Việc xaacutec định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của một cocircng ty
cograven để bảo vệ quyền lợi của cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn vagrave cograven để đảm bảo quyền
lợi của ngƣời thứ ba khi phaacutet sinh caacutec quan hệ với cocircng ty
Vigrave vậy cugraveng với việc quy định một loại higravenh cocircng ty phaacutep luật thƣờng chỉ
định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty đoacute Điều nagravey đatilde đƣợc Bộ luật Dacircn sự
2005 quy định rotilde ldquoNgƣời đứng đầu phaacutep nhacircn theo quy định của điều lệ phaacutep nhacircn
hoặc quyết định của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyềnrdquo (Điều 1414) Đối với caacutec
loại higravenh của cocircng ty đối vốn cơ chế đại diện đƣợc phaacutep luật quy định rất cụ thể
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) đối với cocircng ty cổ phần lagrave Chủ tịch
Hội đồng quản trị hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) (Điều 46 vagrave Điều 116 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Cograven đối với caacutec loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật vẫn thƣờng khocircng
quy định rotilde ragraveng cơ chế đại diện của caacutec cocircng ty nagravey Tuy vậy với quy định khaacute
tƣơng đồng của phaacutep luật tại nhiều quốc gia caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Vigrave vậy chỉ caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave đối tƣợng đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điều 115 Bộ Luật Thƣơng mại 1911 Nhật Bản quy định ldquothagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm hữu hạn khocircng coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện cho hợp danh hữu hạnrdquo
Điều 68 Luật Hợp danh (đatilde đƣợc sửa đổi năm 2006) của Trung Quốc ldquomột
thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc thực hiện caacutec cocircng việc của hợp danh cũng khocircng
đƣợc đại diện cho hợp danh hữu hạn với becircn ngoagraveirdquo
Aacuten lệ trƣớc đacircy tại Việt Nam cho rằng ldquosự kiểm soaacutet của ngƣời cấp vốn chỉ
cho pheacutep ngƣời nagravey can thiệp trong nội bộ chỉ coacute thể giao dịch với hội viecircn để bagraven
định cocircng việc hội nhƣng khocircng đƣợc giao dịch với ngƣời đệ tam với tƣ caacutech đại
diện cho hộirdquo [109 tr 55-56] Cograven trong hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquochỉ caacutec hội viecircn
113
thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave họ mới coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện Cograven caacutec
hội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng gia necircn khocircng thể quản lyacute vagrave đại diện cho
hộirdquo [111 tr 801-805] Cograven dƣới quy định tại Điều 195 Bộ Luật Thƣơng mại 1972
ldquoHội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng giardquo Căn cứ Điều 171 của bộ luật nagravey
thigrave chỉ caacutec hội viecircn thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia
Hiện nay quy định tại khoản 1 Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngƣời
quản lyacute của cocircng ty hợp danh lagrave tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave đồng thời caacutec
thagravenh viecircn hợp danh đều coacute quyền đại diện cho cocircng ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật
Hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp danh trong việc thực hiện cocircng việc kinh doanh của
cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với ngƣời thứ ba khi ngƣời nagravey biết về hạn chế đoacute
Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cụ thể caacutec chức danh Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) lagrave những ngƣời coacute quyền đại
diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện với tƣ caacutech lagrave bị đơn
hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại (Điều 1374đ)
Nhận xeacutet về cơ chế đại diện của cocircng ty hợp danh coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh
viecircn hợp danh trực tiếp quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Vigrave vậy bất kỳ thagravenh viecircn hợp
danh nagraveo cũng coacute quyền đại diện cho cocircng ty Ngƣợc lại cocircng ty cũng coacute quyền đại
diện cho caacutec thagravenh viecircn hợp danhrdquo [97 tr 256]
Từ caacutec quy định của cocircng ty hợp danh thigrave đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Noacutei
caacutech khaacutec cơ chế đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cơ chế
nhiều ngƣời đại diện (tập thể cugraveng đại diện) Thẩm quyền đại diện của thagravenh viecircn
nhận vốn coacute thể đƣợc ghi nhận vagraveo Điều lệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nếu Điều
lệ cocircng ty khocircng quy định cụ thể về những hạn chế đối với quyền đại diện của thagravenh
viecircn nhận vốn thigrave ngƣời thứ ba coacute quyền cho rằng tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền thiết lập mọi giao dịch nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn giản Mọi giao
dịch đƣợc thiết lập bởi thagravenh viecircn nhận vốn trong phạm vi caacutec ngagravenh nghề hoạt
động kinh doanh của cocircng ty đều lagravem phaacutet sinh traacutech nhiệm của cocircng ty Nếu thagravenh
viecircn nhận vốn thực hiện hagravenh vi ngoagravei phạm vi caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng
114
kyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave khocircng thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ khi
đƣợc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại chấp thuận
Cograven đối với thagravenh viecircn goacutep vốn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia trong đoacute coacute
cả phaacutep luật Việt Nam đều khocircng quy định cho caacutec thagravenh viecircn nagravey coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn Vigrave vậy thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng thể nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn
giản giao dịch với becircn ngoagravei Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn tự đứng ra kinh doanh nhacircn
danh cho cocircng ty thigrave họ mất quyền hƣởng traacutech nhiệm hữu hạn vagrave tƣ caacutech phaacutep lyacute
của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Việc chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chứa đựng caacutec
yếu tố nhƣ điều kiện nguyecircn nhacircn vagrave caacutec hậu quả cho cocircng ty
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3511 Điều kiện tiến hagravenh giải thể
Điều kiện aacutep dụng chung đối với bất kỳ doanh nghiệp đang hoạt động dƣới
sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoDoanh nghiệp chỉ được giải thể khi
bảo đảm thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutecrdquo (Điều 1572)
Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mang bản chất của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn necircn đối với
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản việc xaacutec định khi nagraveo caacutec cocircng ty
nagravey đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei sản lagrave rất khoacute khăn Một số giả thiết coacute thể
xảy ra nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản aacutep dụng theo thủ tục giải thể doanh nghiệp
(i) Giả thiết một cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc giải thể khi thanh toaacuten hết
caacutec khoản nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei sản khaacutec nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản đủ khả
năng tự thanh toaacuten nợ thigrave sẽ đƣợc aacutep dụng thủ tục giải thể doanh nghiệp Nếu khocircng
đủ khả năng để thanh toaacuten caacutec khoản nợ thigrave theo khoản 2 Điều 157 của Luật Doanh
nghiệp 2005 cocircng ty khocircng đủ điều kiện để đƣợc tiến hagravenh giải thể
(ii) Giả thiết hai cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả năng tự trả caacutec
khoản nợ nhƣng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau đem tagravei sản ra thanh toaacuten nợ
cho cocircng ty nếu tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ
thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đủ điều kiện để tiến hagravenh giải thể
115
(iii) Giả thiết ba tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cả tagravei sản của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vẫn khocircng đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ chủ nợ phải gửi yecircu
cầu đogravei nợ đến Togravea aacuten để mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đến khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng thể thanh
toaacuten đƣợc hết số nợ cocircng ty hợp vốn đơn giản mới bị coi lagrave khocircng cograven khả năng
thanh toaacuten nợ Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn nhờ chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản thagravenh viecircn goacutep vốn đƣơng nhiecircn thoaacutet khỏi caacutec yecircu cầu đogravei nợ từ phiacutea chủ nợ
3512 Điều kiện aacutep dụng thủ tục phaacute sản
Trƣớc đacircy điều kiện mở thủ tục phaacute sản ldquodoanh nghiệp gặp khoacute khăn hoặc
bị thua lỗ trong hoạt động kinh doanh sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei chiacutenh
cần thiết magrave vẫn mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạnrdquo [90 Điều 2]
Hiện nay điều kiện mở thủ tục phaacute sản aacutep dụng đối với tất cả caacutec loại higravenh
doanh nghiệp vagrave caacutec hợp taacutec xatilde ldquodoanh nghiệp hay hợp taacutec xatilde khocircng coacute khả năng
thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave lacircm vagraveo tigravenh
trạng phaacute sảnrdquo [91 Điều 3]
Căn cứ vagraveo phạm vi aacutep dụng của Luật Phaacute sản 2004 cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng sẽ lagrave đối tƣợng chịu sự điều chỉnh của luật nagravey Điều kiện mở thủ tục phaacute
sản sẽ xảy ra trong trƣờng hợp nếu cocircng ty vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng đủ
khả năng để thanh toaacuten caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Noacutei caacutech khaacutec noacute sẽ
đƣợc thi hagravenh một khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đaacutep ứng đƣợc caacutec điều kiện
để coacute thể tiến hagravenh giải thể doanh nghiệp theo những quy định tại khoản 2 Điều
157 của Luật Doanh nghiệp 2005
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3521 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng giải thể
Quy chế phaacutep lyacute về giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty
hợp danh Theo đoacute caacutec điều kiện thủ tục vagrave caacutec hoạt động bị cấm kể từ khi coacute
quyết định giải thể đƣợc quy định cụ thể trong Luật Doanh nghiệp 2005 (caacutec Điều
157 158 vagrave 159)
116
Một số nguyecircn nhacircn dẫn đến việc giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do việc kinh doanh thua lỗ
Lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản dẫn đến sự giải thể của mọi loại higravenh cocircng ty trong
đoacute bao gồm cả cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do yacute muốn từ caacutec thagravenh viecircn
Lagrave những ngƣời chủ của cocircng ty caacutec thagravenh viecircn coacute quyền tự quyết định sự
tồn tại hoặc chấm dứt của noacute Coacute thể dựa trecircn Điều lệ cocircng ty caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau xaacutec định thời hạn tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Một số trƣờng hợp
nhƣ macircu thuẫn giữa caacutec thagravenh viecircn cũng coacute thể lagravem cocircng ty phải giải thể Tuy
nhiecircn căn cứ cocircng ty hợp danh trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định
khaacutec cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc giải thể khi coacute iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh
viecircn hợp danh chấp thuận (Điều 1353 Luật Doanh nghiệp 2005)
(iii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do mục tiecircu nhiệm vụ đatilde đạt được
Ngay từ đầu caacutec thagravenh viecircn coacute thể thỏa thuận caacutec mục tiecircu nhiệm vụ magrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản cần đạt đƣợc Đến khi caacutec mục tiecircu đatilde hoagraven thagravenh thigrave
cocircng ty khocircng cograven lyacute do để tiếp tục hoạt động Coacute những trƣờng hợp mục tiecircu của
cocircng ty bị thay đổi đột ngột lĩnh vực kinh doanh trƣớc đƣợc phaacutep luật cho pheacutep
nhƣng nay lại bị cấm ảnh hƣởng từ caacutec yếu tố kinh tế vĩ mocirc
(iv) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do caacutec thagravenh viecircn khocircng thực hiện
caacutec nội dung của điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave một dạng của hợp đồng thagravenh lập cocircng ty vagrave noacute cograven lagrave bản
cam kết giữa caacutec thagravenh viecircn Khi thagravenh viecircn khocircng thực hiện đầy đủ caacutec quy định
của Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản họ coacute thể phải nhận những chế tagravei từ cocircng ty
nhƣng điều đoacute coacute thể giaacuten tiếp dẫn đến sự giải thể cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(v) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể vigrave những lyacute do liecircn quan đến điều
kiện tồn tại magrave phaacutep luật quy định
Căn cứ quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản trong một giai đoạn chỉ cograven duy nhất một thagravenh
117
viecircn hợp danh thigrave khi đoacute căn cứ điểm c khoản 1 Điều 157 trong vograveng saacuteu thaacuteng
nếu khocircng coacute thecircm thagravenh viecircn hợp danh thigrave phải tiến hagravenh giải thể
3522 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng phaacute sản
Điều 3 Luật Phaacute sản 2004 quy định ldquoDoanh nghiệp hợp taacutec xatilde khocircng coacute
khả năng thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave
lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sảnrdquo Nhƣ vậy caacutec nguyecircn nhacircn cơ bản để Togravea aacuten mở thủ
tục phaacute sản coacute thể do cocircng ty thua lỗ necircn khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ cho
caacutec chủ nợ hoặc khi nhận thấy cocircng ty lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản thigrave caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute quyền nộp đơn yecircu cầu mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 18]
Học giả Bugravei Nguyecircn Khaacutenh cho rằng ldquoNguyecircn nhacircn dẫn đến phaacute sản một
doanh nghiệp rất phong phuacute song đều đi đến hệ quả lagrave đƣa doanh nghiệp lacircm vagraveo
tigravenh trạng mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạn sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei
chiacutenh cần thiếtrdquo [73 tr 541]
Toacutem lại caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến việc mở thủ tục phaacute sản đối với mọi loại
higravenh cocircng ty magrave trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng lagrave nguyecircn nhacircn
do cocircng ty khocircng cograven khả năng trả khoản nợ đến hạn cho chủ nợ khi họ yecircu cầu
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
3531 Hậu quả ảnh hưởng với thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Hậu quả đối với thagravenh viecircn nhận vốn
Lagrave những thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
khi cocircng ty chấm dứt tồn tại bản thacircn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn sẽ phải gaacutenh chịu
những hậu quả rất nặng nề Trong đoacute một số trƣờng hợp coacute thể xảy ra
(1) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể hợp phaacutep Sau khi việc
giải thể kết thuacutec nếu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đatilde thực hiện đầy đủ caacutec nghĩa vụ đối
với cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của họ sẽ chấm dứt Trong trƣờng hợp nagravey phaacutep luật
thƣờng khocircng đƣa ra caacutec hạn chế necircn thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể thagravenh lập ngay
cocircng ty mới
(2) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản bị chấm dứt tồn tại theo thủ tục
phaacute sản Khaacutec với thủ tục giải thể khi tiến hagravenh thủ tục phaacute sản noacute sẽ để lại hậu
118
quả nặng nề cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Với traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn traacutech
nhiệm tagravei sản khocircng chỉ giới hạn trong phạm vi số vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
tại cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave noacute cograven bao gồm cả tagravei sản dacircn sự của họ Khi phacircn
tiacutech về tagravei sản sẽ phải mang ra thực hiện nghĩa vụ coacute tagravei liệu nhận định ldquothagravenh viecircn
hợp danh chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ cocircng ty bằng ba nguồn vốn
vốn goacutep của mỗi thagravenh viecircn hợp danh vagraveo cocircng ty vốn tiacutech lũy của cocircng ty coacute đƣợc
từ hoạt động kinh doanh vagrave tagravei sản riecircng của mỗi thagravenh viecircn hợp danh (tagravei sản riecircng
bao gồm Tagravei sản caacute nhacircn chƣa đƣợc goacutep vốn vagraveo cocircng ty vagrave tagravei sản thu đƣợc từ
việc phacircn chia lợi nhuận của cocircng ty theo tỷ lệ vốn đatilde goacutep)rdquo [96 tr 43-44]
Điều 879 của Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định về sự khaacutenh tận vagrave hiệu
lực khaacutenh tận đối với hội hợp danh nhƣ sau ldquoNếu lagrave một hội hợp danh bị khaacutenh
tận phải niecircm phong khocircng những tại trụ sở của hội magrave cograven cả tại tư gia của mỗi
hội viecircn nữardquo
Hiện nay căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 trong trƣờng hợp
thagravenh viecircn hợp danh coacute tagravei sản thuộc sở hữu chung thigrave phần tagravei sản của thagravenh viecircn
hợp danh đoacute sẽ đƣợc phaacutep luật phacircn chia theo quy định của Bộ luật Dacircn sự hoặc caacutec
quy định khaacutec của phaacutep luật Ngoagravei ra căn cứ vagraveo khoản 2 Điều 94 một số hậu quả
khaacutec nhƣ thagravenh viecircn hợp danh sẽ khocircng đƣợc quyền thagravenh lập hoặc lagravem ngƣời quản
lyacute doanh nghiệp hợp taacutec xatilde trong thời hạn từ một đến ba năm Luật nhấn mạnh quy
định nagravey chỉ khocircng aacutep dụng trong trƣờng hợp doanh nghiệp bị tuyecircn bố phaacute sản vigrave
lyacute do bất khả khaacuteng (Điều 943)
Luật Doanh nghiệp 2005 cũng dự tiacutenh trƣờng hợp sau khi cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh magrave tagravei sản của noacute vẫn cograven thigrave caacutec
thagravenh viecircn hợp danh sẽ đƣợc nhận lại một phần tƣơng ứng với tỷ lệ đoacuteng goacutep của họ
(Điều 1341g)
Cograven Điều 1305 Bộ Dacircn luật 1972 giải quyết theo caacutech ldquoSau khi thanh toaacuten
những tagravei sản cograven lại sẽ được thanh toaacuten viecircn phacircn chia cho caacutec hội viecircn theo hội
quy vagrave lacircm thời theo thể lệ đatilde định trong luật nagravey về việc phacircn chia di sảnrdquo
119
Tuy nhiecircn nếu thagravenh viecircn nhận vốn goacutep vốn dƣới higravenh thức chỉ lagrave uy tiacuten
kinh doanh kinh nghiệm cocircng sứchellip thigrave caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute caacutech thỏa thuận với
nhau rồi chuyển giaacute trị phần goacutep trecircn sang dạng tagravei sản thiacutech hợp
(ii) Hậu quả đối với thagravenh viecircn goacutep vốn
Điều 303 (section 303) Luật Hợp danh hữu hạn 2001 của Hoa Kỳ quy định
ldquoMột nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn dugrave phaacutet sinh trong hợp đồng sai lầm caacute nhacircn
hoặc caacutech khaacutec đều khocircng phải lagrave nghĩa vụ của một thagravenh viecircn goacutep vốn Một thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn trực tiếp hay giaacuten tiếp bằng
caacutech đoacuteng goacutep hoặc caacutech khaacutec cho một nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn chỉ vigrave lyacute do
họ đang lagrave một thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo
Nguyecircn tắc phaacutep định thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn
trong phạm vi số vốn goacutep của họ Ngay cả khi cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản sau
khi đatilde thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ nếu tagravei sản của cocircng ty vẫn cograven thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại tƣơng ứng với tỷ lệ
vốn goacutep của họ (Điều 1401g Luật Doanh nghiệp 2005)
3532 Hậu quả ảnh hưởng với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại thigrave tƣ caacutech chủ thể của cocircng
ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật cũng chấm dứt theo Việc chấm dứt tồn tại cograven coacute thể
mang lại những hậu quả đối với cocircng ty nhƣ sau
(i) Caacutec tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bị mang ra thanh lyacute
Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại bằng thủ tục giải thể doanh
nghiệp thigrave Hội đồng thagravenh viecircn của cocircng ty coacute traacutech nhiệm đứng ra tiến hagravenh thanh
lyacute tagravei sản Cograven nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản bị mở thủ tục phaacute sản thigrave việc thanh lyacute
tagravei sản sẽ do tổ thanh lyacute tagravei sản của Togravea aacuten phụ traacutech Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ
trƣớc hết đƣợc thanh toaacuten nợ trong phạm vi số tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ để thanh toaacuten thigrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ
(ii) Xaacutec định traacutech nhiệm tagravei sản liecircn quan của thagravenh viecircn nhận vốn
120
Traacutech nhiệm nặng nề nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave liecircn đới vagrave chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn cho tất cả caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại Phaacutep caacutech thức đogravei nợ đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau ldquoChủ nợ phải
đogravei cocircng ty trƣớc nhƣng khi khocircng đạt kết quả thigrave họ phải baacutem lấy caacutec hội viecircn Chủ
nợ chỉ cần gửi một tống đạt qua chấp hagravenh viecircn để buộc cocircng ty phải trả nợ nếu
trong taacutem ngagravey khocircng trả họ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircnhellip Hội viecircn đatilde trả cả
moacuten nợ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircn khaacutec vagrave buộc họ phải tham gia vagraveo việc trả
nợ theo phần của họrdquo [18 tr 184]
Căn cứ caacutech thức trecircn caacutec chủ nợ trƣớc tiecircn phải yecircu cầu cocircng ty hợp vốn
đơn giản thanh toaacuten nợ vagrave nếu cograven thiếu chủ nợ mới coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Coacute thể một thagravenh viecircn nhận vốn đứng
ra thay mặt cho tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại thực hiện việc trả toagraven bộ caacutec
khoản nợ Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại sẽ đƣợc giải thoaacutet khỏi traacutech nhiệm đối
với chủ nợ đatilde nhận đƣợc phần thanh toaacuten Tuy nhiecircn thagravenh viecircn nhận vốn đứng ra
trả nợ sẽ coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại phải hoagraven trả phần nghĩa
vụ tagravei sản của họ trong moacuten nợ chung
Liecircn quan đến vấn đề đogravei nợ đối với thagravenh viecircn nhận vốn cần xem xeacutet caacutec
vấn đề quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa
vụ vagrave hậu quả phaacutet sinh
(1) Quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten nợ
thigrave caacutec chủ nợ sẽ coacute quyền đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy điều
kiện để caacutec chủ nợ coacute quyền đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả nợ chiacutenh lagrave khi
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten số nợ cograven lại cho họ
(2) Thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản theo quy định của Bộ luật Dacircn sự 2005 ldquothời hiệu lagrave thời
hạn do phaacutep luật quy định magrave khi kết thuacutec thời hạn đoacute chủ thể đƣợc hƣởng quyền
121
dacircn sự đƣợc miễn trừ nghĩa vụ dacircn sự hoặc mất quyền khởi kiện vụ aacuten dacircn sựhelliprdquo
(Điều 154) Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute quyền
đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong một thời hạn nhất định Nếu căn cứ
tinh thần của Điều 427 Bộ luật Dacircn sự 2005 đối với tranh chấp liecircn quan đến caacutec
hợp đồng dacircn sự chủ nợ coacute quyền yecircu cầu Togravea aacuten buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong thời hạn hai năm kể từ thời điểm quyền vagrave lợi iacutech bị
xacircm phạm
(3) Thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa vụ vagrave hậu quả phaacutet
sinh Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Bộ luật Dacircn sự 2005 đều khocircng quy định thời hạn
bắt buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện nghĩa vụ thanh toaacuten nợ Điều đoacute
dễ dẫn đến tigravenh trạng coacute thể trong một khoản thời gian nếu caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn cố tigravenh khocircng thanh toaacuten nợ thigrave caacutec chủ nợ phải thocircng qua một cơ quan đại diện
lagrave Togravea aacuten để buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả số nợ cograven thiếu Togravea aacuten coacute thể
tiến hagravenh mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản nghĩa vụ về tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đối với chủ nợ vẫn cograven ldquoquyết định tuyecircn bố doanh nghiệp hợp taacutec xatilde bị
phaacute sản khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của chủ doanh nghiệp tư nhacircn thagravenh
viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ chưa được thanh toaacuten trừ
trường hợp caacutec becircn coacute thỏa thuận khaacutec hoặc phaacutep luật coacute quy định khaacutecrdquo (Điều
901 Luật Phaacute sản 2004)
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 3 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave thủ tục thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chặt chẽ hơn cocircng
ty hợp danh Coacute lẽ vigrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn đatilde lagravem cho tiacutenh
an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản iacutet nhiều giảm suacutet Mặt khaacutec cũng
chiacutenh vigrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải
đăng kyacute với cơ quan coacute thẩm quyền (nhƣ ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại ở Đức cơ
quan đăng kyacute kinh doanh ở Anh hellip) để tuyecircn bố caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave
những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei chiacutenh vagrave họ khocircng tham gia vagraveo việc quản lyacute điều hagravenh
122
hoặc đại diện cho cocircng ty Việc cocircng bố thocircng tin về thagravenh viecircn goacutep vốn cograven nhằm
mục điacutech cho caacutec chủ nợ khaacutech hagraveng phacircn biệt rotilde vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave
khaacutec so với thagravenh viecircn nhận vốn tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hai lagrave phaacutep luật một số quốc gia (Hoa Kỳ Anh Canada Đứchellip) quy định
chỉ khi thagravenh viecircn goacutep vốn đăng kyacute với caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thigrave họ mới đƣợc
hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn Nếu khocircng đăng kyacute thagravenh viecircn goacutep vốn
vẫn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn
Ba lagrave từ nghiecircn cứu quy định của phaacutep luật nhiều quốc gia cho thấy cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute gọn nhẹ vigrave noacute chiacutenh lagrave
sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh Đều lagrave caacutec cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn tiacutenh an toagraven phaacutep lyacute khaacute cao đồng thời sự gắn boacute giữa caacutec
thagravenh viecircn luocircn chặt chẽ vigrave thế phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều khocircng muốn can
thiệp nhiều đến cơ cấu tổ chức quản trị của chuacuteng Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với phaacutep
luật nhiều quốc gia khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 của Việt Nam lại quy định khaacute
chi tiết nhiều vấn đề về tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản
Bốn lagrave căn cứ quy định tại Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh
ngƣời quản lyacute bắt buộc vagrave duy nhất của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh
Hơn nữa cocircng ty hợp danh khocircng thể thuecirc ngƣời quản lyacute lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam một số quốc gia nhƣ Cộng hogravea Phaacutep
quy định ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave phaacutep nhacircn vagrave cograven coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Năm lagrave tƣơng tự cocircng ty hợp danh cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản lagrave cơ chế nhiều ngƣời đại diện (tập thể đại diện) Tuy nhiecircn chỉ coacute caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave những ngƣời coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn mới coacute quyền lagravem đại diện
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn khocircng thể lagravem đại diện cho cocircng ty Nếu traacutei lại thagravenh viecircn goacutep
vốn sẽ bị mất đi cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh Tƣ caacutech phaacutep lyacute của
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
123
CHƢƠNG 4
CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ LIEcircN
QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản
411 Cơ sở chiacutenh trị
Trƣớc đacircy với nền tảng kinh tế - xatilde hội keacutem phaacutet triển ngƣời Việt Nam chỉ
quen lagravem ăn manh muacuten nhỏ lẻ lạc hậu vagrave baacutem chặt lấy hoạt động nocircng nghiệp
Qua nhiều thế kỷ từ thời phong kiến đến trƣớc thời Phaacutep thuộc hoạt động thủ cocircng
nghiệp vagrave thƣơng mại cograven khaacute xa lạ với ngƣời Việt Kể từ khi xacircm lƣợc (1858 -
1945) ldquothực dacircn Phaacutep ra sức boacutec lột tagravei nguyecircn nhacircn vật lực của Việt Namhelliprdquo
[149] Đồng thời hệ thống phaacutep luật của Phaacutep cũng đƣợc đƣa vagraveo Việt Nam để
phục vụ cho caacutec hoạt động khai thaacutec thuộc địa vagrave thƣơng mại Chỉ từ thời kỳ nagravey
ngƣời Việt mới biết đến caacutec mocirc higravenh tổ chức kinh doanh kiểu cocircng ty hiện nay
Về chủ trương bắt đầu manh nha ngay sau khi Caacutech mạng Thaacuteng taacutem thagravenh
cocircng năm 1945 ngagravey 09 - 11 - 1946 Quốc hội thocircng qua bản Hiến phaacutep đầu tiecircn
của Nhagrave nƣớc Việt Nam Dacircn chủ cộng hogravea Hiến phaacutep năm 1946 Điểm quan trọng
ldquoHiến phaacutep thừa nhận sự tồn tại của nhiều chế độ sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếrdquo
[36 tr 80] Đacircy coacute lẽ lagrave những chủ trƣơng đầu tiecircn lagrave bƣớc khởi nguồn cho sự
nghiệp phaacutet triển của lĩnh vực kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam
Phải từ Đại hội lần thứ VI của Đảng (15 - 18121986) chủ trƣơng đổi mới
toagraven diện nền kinh tế đất nƣớc mới thật sự bắt đầu Trecircn tinh thần từ Đại hội VI
ldquoHiến phaacutep năm 1992 ra đời lagrave hệ quả của cocircng cuộc đổi mới toagraven diện caacutec chế
định của Hiến phaacutep đatilde coacute sự thay đổi sacircu sắc về ldquochấtrdquo phugrave hợp với yecircu cầu của
nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xatilde hội chủ nghĩardquo [36 tr 96]
Khaacutec với mocirc higravenh kinh tế tập trung chỉ huy kế hoạch kinh tế thị trƣờng luocircn
đề cao nguyecircn tắc tự do kinh tế Điều nagravey coacute nghĩa chuacuteng ta phải phải xoacutea bỏ chế
124
độ độc tocircn của một higravenh thức sở hữu vagrave mặt khaacutec phải khuyến khiacutech phaacutet triển cơ
cấu kinh tế nhiều thagravenh phần với sự bigravenh đẳng của chuacuteng trƣớc phaacutep luật Nhƣ vậy
kinh tế thị trƣờng với vị triacute lagrave ldquohạ tầng cơ sởrdquo đogravei hỏi phải coacute ldquothƣợng tầng kiến
truacutecrdquo - một mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu quả linh động vagrave đảm bảo cho tất cả
caacutec chủ thể sản xuất kinh doanh coacute quyền tự do kinh doanh Cụ thể hoacutea chủ trƣơng
phaacutet triển kinh tế thị trƣờng của Đảng Nhagrave nƣớc đatilde ban hagravenh nhiều bộ luật quan
trọng Luật Cocircng ty (1990) Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn (1990) Luật Doanh nghiệp
(1999 2005 vagrave đƣợc sửa đổi bổ sung 2009)hellip Nhờ đoacute goacutep phần lagravem cho nền kinh
tế trigrave trệ lạc hậu của Việt Nam bắt đầu thay đổi Hagraveng loạt cocircng ty nối tiếp nhau ra
đời goacutep phần thuacutec đẩy sự phaacutet triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trƣờng non trẻ
Trƣớc xu thế toagraven cầu hoacutea hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ vagrave sacircu rộng
chuacuteng ta khocircng thể taacutech biệt khỏi sacircn chơi kinh tế toagraven cầu ldquoMột bƣớc ngoặt trong
tiến trigravenh hội nhập của Việt Nam ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde trở
thagravenh thagravenh viecircn thứ 150 của WTOrdquo [116 tr 78] Việc đatilde cugraveng tham gia ldquosacircn chơirdquo
kinh tế lớn nhất thế giới necircn sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei mua cổ phần goacutep
vốn hoặc thậm chiacute thagravenh lập những cocircng ty 100 vốn của nƣớc ngoagravei ngay tại Việt
Nam Đất nƣớc dần dần mở cửa thị trƣờng để đoacuten nhận những lagraven soacuteng đầu tƣ từ
caacutec nhagrave đầu tƣ những doanh nghiệp nƣớc ngoagravei muốn đến kinh doanh tại Việt
Nam Vagrave vigrave thế Luật Doanh nghiệp ngagravey cagraveng trở thagravenh một cocircng cụ rất quan trọng
để điều chỉnh caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Với tƣ caacutech lagrave ngƣời trực tiếp
thiết kế vagrave quản lyacute ldquosacircn chơirdquo cho caacutec loại higravenh doanh nghiệp nhagrave nƣớc cần thiết
xacircy dựng một hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hoagraven chỉnh vagrave hiệu quả
Baacuteo caacuteo chiacutenh trị tại Đại hội lần thứ XI của Đảng chỉ rotilde ldquoPhaacutet triển caacutec higravenh
thức sở hữu caacutec thagravenh phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệp Tiếp tục thể chế
hoaacute quan điểm của Đảng về phaacutet triển đa dạng caacutec higravenh thức sở hữu caacutec thagravenh
phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệprdquo [31 tr 28-30]
Mặt khaacutec Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai đoạn 2011 - 2020 cũng
đatilde khẳng định chủ trƣơng trƣớc mắt ldquoTạo điều kiện thuận lợi cho caacutec doanh nghiệp
đầu tư phaacutet triển sản xuất kinh doanh vagrave mở rộng thị trườngrdquo [33 tr 19]
125
Nhƣ vậy chuacuteng ta coacute thể ruacutet ra việc đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh kinh doanh
phaacutet triển thecircm nhiều caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave chủ trƣơng quan trọng của
Đảng Nhagrave nƣớc trong giai đoạn trƣớc mắt vagrave cả lacircu dagravei
Toacutem lại ldquotừ một xatilde hội bdquotrọng nocircng ức thƣơng‟ Việt Nam đang chuyển
nhanh sang một xatilde hội bdquotrọng thƣơng‟ khuyến khiacutech vagrave phục vụ thƣơng mạirdquo [66
tr 48] Mặt khaacutec trƣớc bối cảnh phaacutet triển khocircng ngừng của kinh tế quốc tế việc
xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau lagrave rất cần thiết Thocircng thƣờng
mỗi thời kỳ phaacutet triển kinh tế - xatilde hội luocircn đogravei hỏi phải coacute caacutec higravenh thức kinh doanh
mới Rotilde ragraveng coacute thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mới lagrave tăng thecircm cơ hội để nhagrave đầu tƣ
chọn lựa sử dụng vagrave đồng thời cograven để tuacircn thủ caacutec cam kết quốc tế Vigrave vậy cugraveng
với quaacute trigravenh phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh
cocircng ty luocircn lagrave chủ trƣơng nhất quaacuten của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
Về đường lối Đại hội Đảng lần VI (121986) đề ra đƣờng lối xacircy dựng một
nền kinh tế nhiều thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute của nhagrave nƣớc vagrave
theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong đoacute ldquoĐại hội đặc biệt nhấn mạnh phải đổi
mới tƣ duy trƣớc hết lagrave tƣ duy kinh tếrdquo [29 tr 49] Tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung
bao cấp trƣớc đacircy đatilde đƣợc xoacutea bỏ triệt để vagrave thay vagraveo đoacute lagrave tƣ duy quản lyacute kinh tế
thị trƣờng Vagrave chỉ coacute trong nền kinh tế thị trƣờng caacutec loại higravenh doanh nghiệp thuộc
sở hữu tƣ nhacircn mới coacute cơ sở để tồn tại vagrave phaacutet triển
Tại Đại hội VII (61991) vagrave Đại hội VIII (61996) của Đảng đƣờng lối phaacutet
triển nền kinh tế nhiều thagravenh phần vận động theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa tiếp tục đƣợc khẳng định vagrave phaacutet triển
Thời gian nagravey nhiều mocirc higravenh doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời nhƣ cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn Tổ hợp taacutec Hợp taacutec xatildehellip
Đại hội IX (42001) đƣờng lối phaacutet triển nền kinh tế thị trƣờng lagrave mocirc higravenh
kinh tế tổng quaacutet của cả thời kỳ quaacute độ tiếp tục đƣợc củng cố Trƣớc đoacute Luật
Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh vagrave ngoagravei những loại higravenh doanh nghiệp quen
thuộc đạo luật nagravey cograven quy định trở lại loại higravenh cocircng ty hợp danh Từ đoacute nhagrave đầu
tƣ tại Việt Nam đatilde coacute thecircm một sự lựa chọn mới lagrave cocircng ty hợp danh
126
Đƣờng lối phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tiếp tục tại Đại
hội X của Đảng (42006) ldquoThực hiện nhất quaacuten caacutec chiacutenh saacutech tạo mocirci trường
thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh vagrave phaacutet triển mạnh mẽ caacutec loại higravenh
doanh nghiệphelliprdquo [30 tr 39]
Đƣờng lối phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp của Đại hội X khẳng định
ldquoTiếp tục phaacutet triển mạnh caacutec loại higravenh doanh nghiệp của tư nhacircn Tạo điều kiện
thuận lợi cho caacutec loại higravenh kinh tế tư nhacircn đầu tư phaacutet triểnhellip Xoaacute bỏ mọi higravenh
thức phacircn biệt đối xử thực sự bigravenh đẳng tạo thuận lợi để caacutec doanh nghiệp nhất
lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave vừahellip được tiếp cận caacutec nguồn vốnrdquo [30 tr 42]
Kế thừa vagrave phaacutet triển tinh thần từ caacutec Đại hội Đảng trƣớc đoacute Nghị quyết của
Đại hội Đảng XI (012011) khẳng định nhất quaacuten đƣờng lối phaacutet triển kinh tế tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ldquoTiếp tục hoagraven thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xatilde hội chủ nghĩardquo [34 tr 6]
Mặt khaacutec Cƣơng lĩnh xacircy dựng đất nƣớc trong thời kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa
xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) chỉ rotilde nhiệm vụ ldquoPhaacutet triển nền kinh tế thị
trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh thức sở hữu nhiều thagravenh phần
kinh tế higravenh thức tổ chức kinh doanh vagrave higravenh thức phacircn phốirdquo [32 tr 9-10]
Ngoagravei ra hiến phaacutep mới nhất - Hiến phaacutep 2013 cũng khẳng định ldquoNền kinh
tế Việt Nam lagrave nền kinh tế thị trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh
thức sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếhellip caacutec thagravenh phần kinh tế đều lagrave bộ phận cấu
thagravenh quan trọng của nền kinh tế quốc dacircnhelliprdquo (Điều 511 vagrave 512)
Tinh thần của những văn kiện trecircn đatilde khẳng định đƣờng lối nhất quaacuten của
Đảng vagrave Nhagrave nƣớc trong việc xacircy dựng nền kinh tế nhiều thagravenh phần cũng nhƣ phaacutet
triển đa dạng hệ thống mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Sự quan tacircm của Đảng vagrave
Nhagrave nƣớc đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave cần thiết Bởi lẽ sự phaacutet triển của
nền kinh tế đất nƣớc phụ thuộc rất nhiều vagraveo hiệu quả hoạt động của caacutec loại higravenh
doanh nghiệp Vigrave vậy hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam cần thiết
phải đƣợc xacircy dựng một caacutech chặt chẽ khoa học hiện đại vagrave thƣờng xuyecircn coacute sự
điều chỉnh để khắc phục kịp thời những khiếm khuyết Cograven trong tƣơng lai để coacute
127
thể thực hiện đƣờng lối của Đảng Nhagrave nƣớc cần xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh
doanh nghiệp để phục vụ sự nghiệp phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc
Hơn thế nữa việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp cograven goacutep
phần tạo ra sự linh hoạt thuận tiện để caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể lựa chọn vagrave phaacutet
triển yacute tƣởng kinh doanh của họ Mặt khaacutec noacute cograven goacutep phần tăng cƣờng vai trograve
quản lyacute vagrave giaacutem saacutet của phaacutep luật đối với caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh Bởi vậy
việc xacircy dựng thecircm caacutec loại higravenh doanh nghiệp magrave trong đoacute necircn coacute loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải nhận đƣợc nhiều hơn những sự quan tacircm vagrave ủng hộ của
phaacutep luật Sở dĩ nhƣ vậy lagrave vigrave điều nagravey cograven phugrave hợp với đƣờng lối phaacutet triển đa
dạng caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh
Về cơ sở kinh tế Việt Nam xuất phaacutet từ một nền kinh tế với hoạt động nocircng
nghiệp lagrave nền tảng chủ đạo Becircn cạnh đoacute đất nƣớc phải trải qua một thời kỳ phong
kiến hagraveng thế kỷ vagrave cograven bị sự tagraven phaacute nặng nề của nhiều cuộc chiến tranh Sự hạn
chế giao thƣơng cagraveng lagravem cho tƣ duy kinh tế của ngƣời Việt trở necircn bảo thủ lạc
hậu Điều nagravey mang đến hệ quả nền kinh tế đất nƣớc luocircn rơi vagraveo tigravenh trạng trigrave trệ
nghegraveo nagraven Sau năm 1954 đất nƣớc với tƣ duy quản lyacute kinh tế theo hƣớng tập trung
chỉ huy kế hoạch necircn tiếp tục kigravem hatildem sự phaacutet triển của cả hệ thống kinh tế
Trong nền kinh tế tập trung chỉ huy (thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh
tế tập thể lagrave chủ đạo) thigrave thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn khocircng coacute cơ hội để tồn tại
Khaacutec biệt với chuacuteng ta đối với caacutec quốc gia phaacutet triển thigrave nền kinh tế của họ chủ
yếu vận hagravenh theo cơ chế kinh tế thị trƣờng Chiacutenh vigrave vậy do nhận thức đƣợc tầm
quan trọng của kinh tế thị trƣờng necircn Đại hội Đảng lần VI (121986) đatilde chủ trƣơng
xacircy dựng một nền kinh tế hoagraven toagraven khaacutec so với thời kỳ trƣớc Vagrave nhờ coacute tƣ duy
quản lyacute kinh tế đổi mới theo kiểu kinh tế thị trƣờng caacutec thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn
mới coacute cơ hội để phaacutet triển Bởi lẽ kinh tế thị trƣờng luocircn vận hagravenh theo nguyecircn tắc
tự do kinh tế vagrave nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng Nhờ đoacute nền kinh tế bắt đầu gặt
haacutei đƣợc nhiều thagravenh tựu quan trọng Kinh tế tƣ nhacircn phaacutet triển rộng ratildei vagrave đatilde mang
lại những đoacuteng goacutep to lớn cho tổng thể nền kinh tế quốc dacircn Mặt khaacutec kinh tế thị
128
trƣờng rất thiacutech hợp cho caacutec loại higravenh cocircng ty thƣơng mại tƣ nhacircn coacute cơ hội tồn tại
vagrave phaacutet triển Đacircy lagrave một tiền đề rất quan trọng để cho nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec
nhau (trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản) coacute thể triển khai tại Việt Nam
Về cơ sở xatilde hội từ những năm đầu thập niecircn 90 của thế kỷ XX Luật Cocircng
ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 đatilde mang đến cho xatilde hội Việt Nam một sự
đổi thay về ldquochấtrdquo trong tƣ duy lagravem kinh tế vagrave quản lyacute kinh tế Nhiều loại higravenh
doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời cagraveng goacutep phần lagravem phong phuacute sự hiểu biết của
tầng lớp thƣơng nhacircn Việt Nam Noacutei caacutech khaacutec mặc dugrave mới hơn 20 năm tồn tại vagrave
phaacutet triển caacutec nhagrave kinh doanh của Việt Nam iacutet nhiều đatilde coacute những hiểu biết về nhiều
mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau
Tuy vậy thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam nhiều năm qua cho thấy một
thực trạng nhiều ngƣời coacute tiền của nhƣng ngại đổ vagraveo kinh doanh vigrave sợ rủi ro kinh
doanh magrave coacute thể do chiacutenh họ tự gacircy ra (khocircng coacute năng lực kinh doanh năng lực
quản lyacutehellip) Cograven một số ngƣời coacute trigravenh độ năng lực saacuteng tạo nhạy beacuten nhƣng do
thiếu vốn necircn khocircng coacute đủ điều kiện để thagravenh lập một mocirc higravenh kinh doanh phugrave hợp
với điều kiện vagrave hoagraven cảnh của họ Vigrave vậy hiện tƣợng nhiều ngƣời dacircn đổ xocirc đi
mua baacuten vagraveng để về dự trữ lagrave khaacute phổ biến Mặc dugrave nếu theo kinh tế học thigrave khi tiacutech
trữ vagraveng đồng nghĩa lagrave những nguồn vốn đoacute trở thagravenh vốn nhagraven rỗi (vốn khocircng
đƣợc đem vagraveo lƣu thocircng buocircn baacuten để phaacutet triển) vagrave đoacute lagrave một sự latildeng phiacute rất lớn
đối với tổng thể nền kinh tế Thậm chiacute nhiều khi chỉ để đaacutep ứng nguồn ldquocầurdquo về
vagraveng của ngƣời dacircn chiacutenh phủ (ngacircn hagraveng Nhagrave nƣớc) đatilde nhiều lần phải nhập khẩu
hagraveng tấn vagraveng để ldquocungrdquo ra thị trƣờng mỗi khi lecircn cơn sốt nhằm bigravenh ổn thị trƣờng
Về truyền thống kinh doanh cần phải noacutei đến yếu tố tacircm lyacute kinh doanh theo
kiểu ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo ldquochộp giậtrdquo hay ldquothacircn quenrdquohellip vốn dĩ baacutem sacircu trong
tiềm thức của ngƣời Việt Coacute thể lấy viacute dụ nhƣ qua sự tham gia đocircng đảo của nhiều
tầng lớp nhacircn dacircn (caacutec năm 2006 2007 vagrave 2008) vagraveo chứng khoaacuten Thời điểm đoacute
bất kể ngƣời giagrave ngƣời trẻ hay thậm chiacute một vagravei ngƣời kinh doanh nhỏ lẻ ngoagravei chợ
(caacutec tiểu thƣơng) cũng bagraven về ldquocổ caacutenh thanh khoản (thanh tiecircu - tiacutenh lỏng) chốt
mua chốt baacuten lƣớt soacutenghelliprdquo Mặc dugrave những ngƣời đoacute coacute thể hiểu biết rất hạn chế về
129
chứng khoaacuten hay thị trƣờng chứng khoaacuten Hoặc một viacute dụ khaacutec thị trƣờng bất động
sản của Việt Nam trong giai đoạn 2005 đến đầu 2011 diễn biến một caacutech bất
thƣờng vagrave hết sức bất ngờ Do nhu cầu của ngƣời dacircn đột ngột thay đổi (ảnh hƣởng
từ caacutec chiacutenh saacutech quản lyacute kinh tế vĩ mocirc của nhagrave nƣớc khi phaacutet triển quy hoạch ở
một số vugraveng miền) lagraven soacuteng đầu cơ vagrave đầu tƣ phaacutet triển một caacutech mạnh mẽ necircn đatilde
dẫn đến hiện tƣợng gần nhƣ cả nƣớc lại đổ xocirc đi buocircn baacuten bất động sản (chứng
khoaacuten luacutec nagravey lại khocircng phải lagrave kecircnh đầu tƣ hagraveng đầu thu huacutet nhagrave đầu tƣ) Hagraveng
trăm khu đocirc thị mọc lecircn nhƣ nấm vagrave keacuteo theo sự phaacutet triển rầm rộ của hagraveng loạt
cocircng ty kinh doanh mocirci giới đầu tƣ bất động sản Số ngƣời coacute vốn thigrave tigravem caacutech liecircn
kết với nhau (một số nhacircn viecircn văn phograveng cocircng sở hay số iacutet caacutec nhagrave buocircn baacuten gạo
gỗhellip cugraveng goacutep vốn để liecircn kết thagravenh một nhoacutem hộihellip để đầu tƣ bất động sản hograveng
kiếm lời) mặc dugrave trong số những ngƣời đoacute khocircng mấy ngƣời đatilde am hiểu về caacutec tri
thức của ldquokinh tế họcrdquo hay ldquophaacutep luậtrdquo Nhƣng những ngƣời đoacute về cơ bản chỉ thấy
bạn begrave rủ recirc locirci keacuteo vagrave thấy coacute latildei lagrave tham gia vigrave sợ nếu mua khocircng nhanh thigrave hết
Lyacute giải cho tacircm lyacute kinh doanh ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo coacute thể đƣa ra nhiều lyacute
do Trong đoacute phải khẳng định hiểu biết của giới thƣơng nhacircn Việt Nam cograven hạn
hẹp Điều đoacute nhiều lần đƣợc minh chứng khi ở đacircu xuất hiện một nghề kinh doanh
mới coacute vẻ hấp dẫn (viacute dụ kinh doanh dịch vụ game - internet cầm đồ trồng điềuhellip)
thigrave nghề mới đoacute sẽ lan tỏa rất nhanh choacuteng Sở dĩ coacute tigravenh trạng trecircn lagrave vigrave ngƣời Việt
thƣờng ldquothiacutech họcrdquo kiểu kinh nghiệm trực tiếp cầm tay chỉ việc hơn lagrave học vagrave
nghiecircn cứu bagravei bản kỹ lƣỡng trƣớc khi tiến hagravenh kinh doanh Do theo ldquophong tragraveordquo
necircn nhiều khi ldquongƣời lagravem theordquo khocircng nắm vững caacutec yếu tố caacutec quy định của
ngagravenh nghề magrave họ đang kinh doanh Hagravenh động bột phaacutet nagravey dẫn đến việc thất bại
luocircn cầm chắc trong tay cograven thagravenh cocircng của họ đocirci khi nhờ may rủi Qua đoacute cho
thấy sự tin tƣởng vagrave thacircn quen đatilde ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến caacutec quyết định kinh
doanh của ngƣời Việt Vigrave thế nhiều khi ngƣời Việt kinh doanh theo kiểu khaacute mạo
hiểm nhƣng lại luocircn đogravei hỏi sự tin tƣởng từ những ngƣời cugraveng phƣờng cugraveng hội
Thậm chiacute khocircng chỉ coacute caacutec caacute nhacircn mới kinh doanh theo kiểu ldquobầy đagravenrdquo
ldquophong tragraveordquo magrave ngay cả caacutec doanh nghiệp cũng nhiều khi hoạt động theo kiểu
130
ldquotragraveo lƣurdquo ldquohội đồngrdquo Chuyecircn gia kinh tế Alan Phan (tiến sĩ kinh tế học - chuyecircn
gia tƣ vấn kinh tế nhiều năm kinh nghiệm) cho rằng ldquodoanh nghiệp hiện nay đa
phần lagrave bầy đagraven thấy ngƣời ta lagravem sao thigrave migravenh lagravem vậy khocircng biết saacuteng tạohelliprdquo
[153] Nhận định trecircn coacute vẻ hơi khắt khe nhƣng cũng phải thừa nhận trong một goacutec
độ điều đoacute lại khaacute phugrave hợp với thực tế của caacutec doanh nghiệp đang kinh doanh hiện
nay Hệ quả đến khi thị trƣờng trầm lắng (ảnh hƣởng của lạm phaacutet vagrave khủng hoảng
kinh tế toagraven cầu đồng thời khoacute khăn của kinh tế Việt Nam một số năm gần đacircy)
hầu hết lagraven soacuteng đầu tƣ chấm dứt nhiều ngƣời quay trở lại tiacutech trữ vagraveng để bảo tồn
vốn Đồng vốn bị kẹt trong tay ngƣời dacircn necircn khocircng tham gia vagraveo sản xuất lƣu
thocircng Mặc dugrave chiacutenh phủ đatilde tigravem mọi caacutech để ldquokiacutech cungrdquo vagrave ldquokiacutech cầurdquo nền kinh
tế với hệ thống caacutec chiacutenh saacutech tagravei khoacutea tiền tệ đầu tƣhellip cởi mở thocircng thoaacuteng
nhƣng nguồn vốn vẫn nằm đọng trong tay ngƣời dacircn Hệ lụy của noacute taacutec động rất lớn
đến tổng thể nền kinh tế vagrave ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến bộ phận dacircn chuacuteng khaacutec
Tuy nhiecircn qua thời gian suy nghĩ vagrave hiểu biết về kinh doanh thƣơng mại
của ngƣời Việt cũng dần cải thiện tiến bộ Xatilde hội Việt Nam đatilde vagrave đang dần chấp
nhận quen thuộc với nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau vagrave cũng đatilde sẵn sagraveng tiếp
nhận thecircm caacutec mocirc higravenh kinh doanh mới
Trở lại với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện nay thực tiễn kinh doanh đatilde chỉ
ra caacutec loại higravenh doanh nghiệp dƣới sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều
tồn tại khaacute nhiều hạn chế [chƣơng 2 mục 214] Một viacute dụ từ cocircng ty cổ phần lagrave
loại higravenh cocircng ty khaacute đƣợc ƣa chuộng Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mocirc higravenh cocircng ty cổ phần
chỉ thiacutech hợp khi vận hagravenh trecircn quy mocirc kinh doanh lớn thậm chiacute rất lớn Vigrave thế
quy mocirc của cocircng ty cổ phần khocircng phugrave hợp với đại đa số thƣơng nhacircn Việt Nam
Coacute lẽ chỉ coacute caacutec cocircng ty quy mocirc lớn nhƣ (caacutec ngacircn hagraveng thƣơng mại cocircng ty
chứng khoaacuten caacutec tập đoagraven nhagrave nƣớc đang cổ phần hoacuteahellip) mới necircn thagravenh lập dƣới
mocirc higravenh của cocircng ty cổ phần Nghiecircn cứu gần đacircy ldquodoanh nghiệp vừa vagrave nhỏ chiếm
95 tổng số doanh nghiệp ở Việt Nam đƣợc đaacutenh giaacute lagrave lực lƣợng năng động coacute
đoacuteng goacutep nhiều cho tăng trƣởng GDPrdquo [106 tr 42] Trong baacuteo caacuteo đầu quyacute II năm
2014 của ocircng Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phograveng thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam
131
thigrave ldquotrong số hơn 500000 doanh nghiệp đang hoạt động caacutec doanh nghiệp cỡ lớn
chỉ chiếm khoảng 2 vagrave cũng ngần ấy phần trăm caacutec doanh nghiệp cỡ vừa Cograven lại
95-96 lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave siecircu nhỏ Riecircng doanh nghiệp siecircu nhỏ (dƣới 10
lao động) đatilde chiếm tới 66-67 Nếu tiacutenh cả caacutec hộ kinh doanh caacute thể đang hoạt
động trong nền kinh tế thigrave tỷ lệ doanh nghiệp siecircu nhỏ coacute thể chiếm tới 999rdquo
[166] Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng cũng cho biết ldquoNhiều nghiecircn
cứu vagrave thực tế đatilde chỉ ra rằng chiacutenh caacutec Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa lagrave một động lực
quan trọng thuacutec đẩy phaacutet triển vagrave đổi mới kinh tế - xatilde hộihellip Doanh nghiệp nhỏ vagrave
vừa đatilde thực sự định nghĩa lại những thị trƣờng hoagraven toagraven mới khởi đầu lagraven soacuteng
saacuteng tạo - đổi mới khocircng chỉ cho quốc gia magrave cả thế giớirdquo [163] Từ đoacute cagraveng coacute thể
khẳng định vagrave dự baacuteo mocirc higravenh kinh doanh nhỏ vừa vagrave đề cao sự tin cậy giữa caacutec
thagravenh viecircn sẽ coacute thể tồn tại vagrave phaacutet triển hiệu quả mạnh mẽ tại Việt Nam
Học giả Hoagraveng Thế Liecircn từ lacircu đatilde đƣa ra những nhận định về vai trograve vagrave đoacuteng
goacutep của caacutec loại higravenh doanh nghiệp ldquoCaacutec doanh nghiệp coacute vị triacute vai trograve đặc biệt
quan trọng trong nền kinh tế của nƣớc ta Coacute thể noacutei nền kinh tế của chuacuteng ta phaacutet
triển nhƣ thế nagraveo phần lớn phụ thuộc vagraveo sự hoạt động của caacutec doanh nghiệprdquo [58
tr 29] Cũng từ nhận định trecircn ruacutet ra khi coacute một loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp
với caacutec đặc điểm của nền kinh tế - xatilde hội Việt Nam sẽ cagraveng tạo động lực để thƣơng
mại phaacutet triển mạnh mẽ vagrave trecircn cơ sở đoacute noacute sẽ mang lại nhiều đoacuteng goacutep cho tổng
thể nền kinh tế Bởi vigrave theo lẽ thocircng thƣờng sự phaacutet triển của caacutec doanh nghiệp
luocircn gắn liền keacuteo theo sự phaacutet triển kinh tế của một quốc gia vagrave ngƣợc lại
Trong thời gian trƣớc đatilde coacute yacute kiến cho rằng ldquoTrong điều kiện của nƣớc ta
hiện nay việc phaacutep luật ghi nhận loại higravenh cocircng ty đối nhacircn cũng lagrave cần thiết phugrave
hợp với truyền thống của ngƣời Việt Nam lagrave quan hệ họ hagraveng bền chặt Với tƣ
tƣởng ldquomột giọt maacuteu đagraveo hơn ao nƣớc latilderdquo những ngƣời họ hagraveng với nhau họ tin
tƣởng vagraveo nhau hơn Đặc biệt lagrave trong điều kiện coacute iacutet vốn họ chỉ muốn liecircn kết lại
với nhau để kinh doanh chung lấy cocircng ty lagravem latildei lagrave chủ yếu do đoacute rất thiacutech hợp
với loại higravenh cocircng ty đối nhacircnrdquo [54 tr 195]
132
Gần đacircy nghiecircn cứu của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ldquotừ niềm tin thoacutei quen
caacutec thiết chế cho đến khả năng quản lyacutehellip coacute nhiều cơ sở để dự baacuteo mocirc higravenh kinh
doanh chủ yếu của ngƣời Việt Nam trong một tƣơng lai gần vẫn lagrave doanh nghiệp
vừa vagrave nhỏ sức mạnh của họ chủ yếu lagrave niềm tin giữa những ngƣời trong gia đigravenh
dograveng họ bạn begraverdquo [67 tr 338] Điều nagravey cagraveng khẳng định tầm quan trọng vai trograve
của caacutec doanh nghiệp nhỏ hoặc vừa tại Việt Nam vagrave cũng nhƣ triển vọng phaacutet triển
của chuacuteng thời gian tới Vagrave qua đoacute sau khi phacircn tiacutech nhiều yếu tố cagraveng thấy rotilde cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute rất nhiều triển vọng phaacutet triển vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều
kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu khi xem xeacutet sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh
hữu hạn ở một số quốc gia nhƣ Vƣơng quốc Anh trong một khoảng thời gian tƣơng
đối ngắn số lƣợng hợp danh hữu hạn tại đacircy tăng lecircn rất nhanh [phụ lục 3] Năm
2008 đatilde coacute khoảng 15600 hợp danh hữu hạn so với khoảng gần 3000 cocircng ty năm
1997 Với một quốc gia coacute truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng lacircu đời
nhƣng loại higravenh cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp danh hữu hạn vẫn coacute đất tồn tại
vagrave ngagravey cagraveng phaacutet triển mạnh mẽ lagrave điều đaacuteng để chuacuteng ta suy nghĩ
Khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam nếu coacute thể đƣợc lựa chọn thigrave loại higravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ
rất phugrave hợp Bởi lẽ nhƣ đatilde trigravenh bagravey ngƣời Việt thƣờng coacute tacircm lyacute kinh doanh đặt
nặng mối quan hệ quen biết vagrave khocircng muốn lagravem ăn lớn mạo hiểm Hơn nữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản với sự đa dạng về loại higravenh thagravenh viecircn sẽ tạo điều kiện vagrave thu
huacutet nhiều nhagrave đầu tƣ khaacutec nhau tham gia Vigrave lẽ đoacute coacute lẽ chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn
giản mới coacute thể phugrave hợp với những yếu tố trecircn Nếu điều kiện ldquocầnrdquo lagrave caacutec tiền đề
kinh tế xatilde hội hay tacircm lyacute kinh doanh truyền thống thigrave điều kiện ldquođủrdquo chiacutenh lagrave caacutec
chủ trƣơng đƣờng lối chiacutenh saacutech của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc [chƣơng 4 mục 411] Vagrave
khi đatilde hội tụ cả hai điều kiện trecircn thigrave khocircng cograven lyacute do gigrave coacute thể hạn chế sự xuất hiện
của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Toacutem lại qua phacircn tiacutech coacute thể ruacutet ra nhận định việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cần thiết Bởi lẽ nếu coacute thecircm loại higravenh cocircng
133
ty hợp vốn đơn giản thigrave sẽ goacutep phần khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn nhagraven rỗi của dacircn
chuacuteng để nguồn vốn đoacute tham gia vagraveo lƣu thocircng thƣơng mại Đặc biệt trong giai
đoạn hiện tại vagrave lacircu dagravei sự goacutep mặt của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven tạo điều kiện
cho caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với
khả năng của họ
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Xeacutet về mặt kết cấu chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của higravenh thức becircn
trong (cấu truacutec higravenh thức) của phaacutep luật [mục 241] Giữa chế định phaacutep luật vagrave caacutec
bộ phận khaacutec của phaacutep luật nhƣ hệ thống phaacutep luật quốc gia ngagravenh luật quy phạm
phaacutep luậthellip luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ Nhƣ vậy việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vẫn phải nằm trong hoạt động xacircy dựng
văn bản quy phạm phaacutep luật noacutei chung Hay noacutei caacutech khaacutec việc xacircy dựng bất kỳ
một chế định phaacutep luật nagraveo cũng khocircng nằm ngoagravei caacutec nguyecircn tắc chung của hoạt
động xacircy dựng phaacutep luật Theo Điều 3 của Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm
phaacutep luật 2008 những nguyecircn tắc cơ bản của việc xacircy dựng vagrave ban hagravenh một văn
bản quy phạm phaacutep luật ldquo1 Bảo đảm tiacutenh hợp hiến hợp phaacutep vagrave tiacutenh thống nhất
của văn bản quy phạm phaacutep luật trong hệ thống phaacutep luật 2 Tuacircn thủ thẩm quyền
higravenh thức trigravenh tự thủ tục xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật 3 Bảo
đảm tiacutenh cocircng khai trong quaacute trigravenh xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep
luật trừ trường hợp văn bản quy phạm phaacutep luật coacute nội dung thuộc biacute mật nhagrave
nước bảo đảm tiacutenh minh bạch trong caacutec quy định của văn bản quy phạm phaacutep luật
4 Bảo đảm tiacutenh khả thi của văn bản quy phạm phaacutep luật 5 Khocircng lagravem cản trở việc
thực hiện điều ước quốc tế magrave Cộng hogravea xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo
Về cơ bản việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam đƣơng nhiecircn sẽ phải tuacircn thủ triệt để yecircu cầu của caacutec nguyecircn tắc phaacutep
định Mặt khaacutec một số nguyecircn tắc rất quan trọng cần nghiecircn cứu trong quaacute trigravenh
xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
4131 Nguyecircn tắc khoa học
134
Nội dung của nguyecircn tắc nagravey chiacutenh lagrave ldquoyecircu cầu việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật phải đƣợc tiến hagravenh trecircn cơ sở lyacute luận vagrave thực tiễn vững chắc nội dung vagrave
higravenh thức của hệ thống phaacutep luật coacute tiacutenh khoa học cao Muốn vậy Nhagrave nƣớc phải
thƣờng xuyecircn tổ chức tốt việc nghiecircn cứu lyacute luận vagrave thực tiễn nhằm xacircy dựng luận
cứ khoa học cho việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luậthellip thƣờng xuyecircn
cải tiến kỹ thuật xacircy dựng phaacutep luật để kết cấu higravenh thức trong mỗi chế định phaacutep
luật văn bản quy phạm phaacutep luật ngagravey cagraveng chặt chẽ hợp lyacute locircgiacutec hơn ngocircn ngữ
phaacutep lyacute ngagravey cagraveng cocirc đọng ngắn gọn rotilde ragraveng cụ thể vagrave dễ hiểu hơnrdquo [40 tr 215]
Coacute thể noacutei hoạt động xacircy dựng phaacutep luật luocircn lagrave hoạt động mang tiacutenh khoa
học sacircu sắc Bởi lẽ tiacutenh khoa học sẽ đảm bảo cho việc xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật coacute chất lƣợng tốt Thocircng qua những nhận thức phaacuten đoaacuten phacircn
tiacutech về bản chất hiện thực khaacutech quan của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ đƣợc nhagrave
lagravem luật tổng hợp hệ thống lại Từ đoacute xacircy dựng thagravenh những quy định phaacutep luật
chặt chẽ chi tiết locircgiacutec vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản
4132 Nguyecircn tắc dacircn chủ
Trecircn tinh thần của Điều 2 Hiến phaacutep 2013 thigrave mọi cocircng việc noacutei chung của
Nhagrave nƣớc magrave trong đoacute bao hagravem cả hoạt động xacircy dựng phaacutep luật đều cần coacute sự
tham gia kiểm tra vagrave giaacutem saacutet của nhacircn dacircn
Nguyecircn tắc nagravey đogravei hỏi ldquophải thu huacutet mọi tầng lớp nhacircn dacircn vagraveo quaacute trigravenh
xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật tổ chức tốt việc lấy yacute kiến đoacuteng goacutep của
nhacircn dacircn vagraveo dự thảo văn bản quy phạm phaacutep luật quan trọnghelliprdquo [40 tr 214 - 215]
Nhƣ vậy để đảm bảo việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản hiệu quả vagrave đồng thời cograven tuacircn thủ triệt để nguyecircn tắc nagravey thigrave Nhagrave nƣớc phải
khocircng ngừng mở rộng dacircn chủ Mặt khaacutec caacutec cơ quan nhagrave nƣớc phải thực sự chuacute yacute
lắng nghe caacutec yacute kiến xacircy dựng đoacuteng goacutep của nhacircn dacircn vagrave tạo điều kiện cho nhacircn
dacircn cugraveng tham gia Nguyecircn tắc dacircn chủ phải đƣợc quaacuten triệt trong tất cả caacutec khacircu
của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
135
4133 Nguyecircn tắc đảm bảo bigravenh đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh giữa caacutec
thagravenh phần kinh tế vagrave giữa caacutec chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
Kinh tế thị trƣờng lagrave một nền kinh tế hoạt động theo nguyecircn tắc tự do kinh
tế Điều đoacute coacute nghĩa mọi chủ thể kinh doanh đều coacute quyền tự do kinh doanh tự do
saacuteng tạo vagrave tự do tigravem kiếm mở rộng thị trƣờnghellip Nền kinh tế thị trƣờng cograven đogravei hỏi
sự tồn tại của caacutec chủ thể kinh tế dƣới nhiều higravenh thức sở hữu khaacutec nhau Bởi vigrave về
bản chất kinh tế thị trƣờng coacute cấu truacutec đa sở hữu Caacutec chủ thể kinh tế coacute quyền tự
chủ trong việc quyết định ldquosản xuất cho ai sản xuất caacutei gigrave vagrave sản xuất nhƣ thế nagraveordquo
Năm 1776 nhagrave kinh tế học Adam Smith đƣa ra học thuyết ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo
Theo đoacute ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo lagrave ldquonhững quy luật kinh tế khaacutech quanhellip vagrave nền kinh tế
phải phaacutet triển trecircn cơ sở tự do kinh tế tự do mậu dịchhellip Nhagrave nƣớc khocircng can thiệp
vagraveo kinh tếrdquo [56 tr 24-25] Đacircy lagrave một trong những căn cứ khởi nguồn cho sự phaacutet
triển của nền kinh tế thị trƣờng hiện đại (kinh tế thị trƣờng tồn tại dựa trecircn cơ sở
nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng) Tuy nhiecircn thực tế lại cho thấy nhiều khi caacutec
chủ thể kinh tế đatilde vƣợt quaacute xa chuẩn mực tự do kinh tế khi tranh giagravenh thị phần
đồng thời lagravem biến tƣớng nền kinh tế thị trƣờng Mặc dugrave coacute thể lagrave những hagravenh vi
cạnh tranh nhƣng phải nhigraven nhận đoacute lagrave những hagravenh vi cạnh tranh khocircng lagravenh mạnh
vagrave lagravem ảnh hƣởng đến nền kinh tế Thời gian sau đoacute khắc phục caacutec khuyết tật của
kinh tế thị trƣờng John Maynard Keynes khẳng định ldquosự cần thiết coacute sự can thiệp
của Nhagrave nƣớc vagraveo caacutec hoạt động kinh tếrdquo [56 tr 25] Qua đoacute cho thấy kinh tế thị
trƣờng coacute nhiều điểm saacuteng nhƣng cũng mang lại nhiều hệ quả khocircng tốt Ngoagravei ra
vai trograve điều tiết của nhagrave nƣớc lagrave vocirc cugraveng quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng
Vigrave vậy đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam trong thời gian tới cần quaacuten triệt quan điểm khaacutech quan bigravenh
đẳng cạnh tranh một caacutech lagravenh mạnh giữa caacutec loại higravenh doanh nghiệp trong nền
kinh tế thị trƣờng vagrave luocircn cần đặt dƣới sự quản lyacute của nhagrave nƣớc Coacute thể do chịu ảnh
hƣởng của nhiều điều kiện khaacutec nhau necircn mocirci trƣờng kinh doanh của từng địa
phƣơng vugraveng miền hay thậm chiacute trong từng khu vực cũng rất khaacutec nhau Hoặc bản
thacircn caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể coacute nhagrave đầu tƣ hứng thuacute với loại higravenh cocircng ty nagravey
136
nhƣng lại khocircng thiacutech loại higravenh cocircng ty khaacutec vagrave ngƣợc lại Nhƣng đatilde hoạt động
trong nền kinh tế thị trƣờng thigrave về nguyecircn tắc caacutec nhagrave đầu tƣ phải coacute quyền tự do
chọn lựa những loại higravenh doanh nghiệp magrave migravenh mong muốn Vigrave thế đối với nhagrave
lagravem luật necircn nhigraven nhận theo hƣớng chung tổng quaacutet Nghĩa lagrave việc xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ tạo thecircm một loại higravenh cocircng ty vagraveo
trong hệ thống doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam Caacutec nhagrave đầu tƣ nhagrave kinh
doanh sẽ coacute thecircm một lựa chọn trong thực đơn magrave họ coacute thể chọn lựa Coacute thể trong
số caacutec nhagrave đầu tƣ sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ thiacutech thuacute với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản Khi nhigraven nhận theo hƣớng tiacutech cực thigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại Việt Nam Quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp cograven phản aacutenh một nền kinh tế thị trƣờng với đa dạng
caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ
Sau nagravey dƣới sự kiểm soaacutet của nhagrave nƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bigravenh
đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh với caacutec cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp danhhellip nhờ đoacute sẽ goacutep phần đaacutep ứng nhu cầu
của nhagrave đầu tƣ vagrave mang lại nguồn đoacuteng goacutep khocircng nhỏ cho nền kinh tế
4134 Nguyecircn tắc hội nhập quốc tế
Toagraven cầu hoacutea hội nhập quốc tế đatilde vagrave đang diễn ra ngagravey cagraveng socirci động đồng
thời noacute cũng lagravem higravenh thagravenh sự liecircn kết hợp taacutec gắn boacute mật thiết vagrave thậm chiacute phụ
thuộc lẫn nhau giữa caacutec quốc gia Khi tham gia WTO hoặc ASEAN APEC
ASEMhellip buộc phaacutep luật Việt Nam phải coacute sự hogravea đồng cả về nội dung vagrave higravenh thức
với phaacutep luật quốc tế Vigrave vậy việc xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam cũng
nhƣ xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng cograven cần
thiết phải tuacircn theo caacutec nguyecircn tắc của phaacutep luật quốc tế
Nghiecircn cứu caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế của WTO cho thấy đacircy lagrave
ldquonhững nguyecircn tắc của nền tảng của hệ thống thƣơng mại đa phƣơngrdquo Trong đoacute
caacutec nguyecircn tắc nhƣ ldquonguyecircn tắc thƣơng mại magrave khocircng phacircn biệt đối xử (bao gồm
nguyecircn tắc tối huệ quốc bdquoMFN - Most Favoured Nation‟ vagrave nguyecircn tắc đối xử quốc
gia bdquoNT - National Treatment‟) nguyecircn tắc thuacutec đẩy cạnh tranh lagravenh mạnh nguyecircn
137
tắc khuyến khiacutech phaacutet triển vagrave cải caacutech kinh tếhelliprdquo [165] Hiện nay rất nhiều quốc
gia trecircn thế giới tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc nagravey Vigrave vậy trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam cần phải coacute sự
xem xeacutet kỹ lƣỡng caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế trecircn Tuy nhiecircn liecircn quan trực
tiếp đến quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt
Nam coacute lẽ caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế dƣới đacircy mới lagrave caacutec nguyecircn tắc mang
tiacutenh quyết định đến hiệu quả vagrave chất lƣợng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Nguyecircn tắc bigravenh đẳng trong đầu tư
Hiện nay tất cả caacutec loại higravenh doanh nghiệp đều phải hoạt động dƣới sự điều
chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu so với trƣớc đacircy caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc
ngoagravei phải hoạt động theo luật Đầu tƣ nƣớc ngoagravei tại Việt Nam thigrave nay về nguyecircn
tắc họ cũng đƣợc quyền lựa chọn một loại higravenh doanh nghiệp trong hệ thống phaacutep
luật doanh nghiệp của Việt Nam Nhƣ vậy coacute thể nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei đatilde
quen thuộc với cocircng ty hợp danh hữu hạn tại caacutec quốc gia của họ Vigrave thế khi lagravem ăn
tại Việt Nam coacute thể caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei vẫn mong muốn kinh doanh một mocirc
higravenh cocircng ty coacute nhiều điểm giống với loại higravenh chủ thể kinh doanh vốn dĩ rất quen
thuộc vagrave thuận tiện đối với họ Bởi vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản cần phải đảm bảo sự bigravenh đẳng giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec hoặc khocircng phacircn biệt đối xử giữa nhagrave đầu tƣ Việt Nam
với nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei khi họ lựa chọn loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc cugraveng coacute lợi trong hợp taacutec quốc tế
Caacutec mối quan hệ đối ngoại thƣờng đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở nguyecircn tắc
nagravey Hơn nữa noacute cograven coacute vai trograve đảm bảo duy trigrave phaacutet triển caacutec mối quan hệ lacircu dagravei
giữa caacutec nƣớc hoặc giữa caacutec nhagrave đầu tƣ Đacircy lagrave vấn đề quan trọng cần xem xeacutet
trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
(iii) Nguyecircn tắc aacutep dụng phaacutep luật điều ước vagrave thocircng lệ quốc tế magrave Việt
Nam lagrave thagravenh viecircn
Nguyecircn tắc nagravey biểu hiện ldquocaacutec quy định của phaacutep luật đƣợc ban hagravenh phải
phugrave hợp với caacutec điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam đatilde kyacute kết hoặc tham gia với phaacutep
138
luật của caacutec quốc gia coacute quan hệ hợp taacutec với Việt Nam Caacutec quy định hay văn bản
quy phạm phaacutep luật magrave Nhagrave nƣớc ban hagravenh khocircng đƣợc lagravem cản trở việc thực hiện
điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo [38 tr 24-25]
Trong giai đoạn hội nhập quốc tế phaacutep luật của từng quốc gia thƣờng luocircn
coacute mối liecircn hệ hogravea đồng với phaacutep luật của nhiều quốc gia khaacutec Vigrave vậy phaacutep luật
Việt Nam cần thiết phải coacute sự tƣơng đồng hay hagravei hogravea với phaacutep luật quốc tế
4135 Nguyecircn tắc bảo đảm sự hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lượng xatilde hội
trong việc xacircy dựng phaacutep luật
Đảm bảo hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lƣợng caacutec ngagravenh caacutec nhoacutem tập thể
cũng nhƣ của mỗi caacute nhacircnhellip coacute yacute nghĩa rất lớn đối với việc thực hiện phaacutep luật Vigrave
vậy cơ chế xacircy dựng phaacutep luật phải hoạt động khaacutech quan hơn Qua đoacute lagravem giảm
những xung đột về mặt lợi iacutech của caacutec nhoacutem trong xatilde hội Cụ thể ldquoKhi xacircy dựng
phaacutep luật đogravei hỏi phải cacircn nhắc đƣợc caacutec loại lợi iacutech của tất cả những đối tƣợng
đƣợc văn bản phaacutep luật điều chỉnh Do vậy quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật phải đảm
bảo sự hagravei hogravea lợi iacutech caacutec lực lƣợng khaacutec nhau trong xatilde hội (sao cho coacute thể chấp
nhận đƣợc)rdquo [38 tr 23]
Toacutem lại đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam để coacute thể xacircy dựng tốt chế định nagravey cần thiết phải coacute sự tuacircn thủ
chặt chẽ caacutec nguyecircn tắc trecircn
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản từ phaacutep luật một số
quốc gia khaacutec phaacutep luật Việt Nam thời kỳ trƣớc đacircy vagrave caacutec quy định của Luật
Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay luận aacuten đề xuất một mocirc higravenh dự
thảo của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave hợp với caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mocirc higravenh dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điềuhellip Cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute
139
a) Phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại caacutec thagravenh viecircn
khaacutec lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ vagrave caacutec
nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2 Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tư caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey được cấp Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng được phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại
Giải thiacutech
Necircn đặt tecircn lagrave ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo để khỏi bị nhầm lẫn với ldquothagravenh viecircn
hợp danhrdquo của cocircng ty hợp danh
Đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo vagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốnrdquo đều
coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn hoặc caacutec tổ chức
Necircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn
Tinh thần chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten
Điềuhellip Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 131 Luật Doanh nghiệp 2005)
Necircn chăng quy định rotilde thời hạn goacutep vốn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn (viacute dụ khoản 1 Điều 80 quy định về nghĩa vụ của cổ đocircng phổ thocircng
trong cocircng ty cổ phần phải thanh toaacuten đủ số cổ phần cam kết mua trong thời hạn 90
ngagravey) Bởi lẽ nếu nhƣ thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ số vốn cam kết thigrave coacute thể
họ sẽ bị khai trừ khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 3
Điều 131) Cograven thagravenh viecircn hợp danh thigrave chỉ bị coi lagrave gacircy thiệt hại vagrave chỉ phải chịu
traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại (khoản 2 Điều 131) mặc dugrave thagravenh viecircn hợp danh
phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn Nhƣng nếu nhƣ coacute thagravenh viecircn hợp danh cứ cố tigravenh
tracircy ỳ khocircng goacutep thigrave cần phải coacute quy định rotilde ragraveng hơn (theo quy định tại điểm a
khoản 3 Điều 138 thagravenh viecircn hợp danh chỉ bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec
140
trƣờng hợp ldquoKhocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn như đatilde cam kết sau
khi cocircng ty đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hairdquo vagrave một quy định rất chung chung tại điểm d
ldquoKhocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danhrdquo) Mặt khaacutec điểm a
khoản 3 Điều 138 lại coacute vẻ macircu thuẫn với khoản 2 Điều 139 về tiếp nhận thagravenh
viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam
kết goacutep vagraveo cocircng ty trong thời hạn mười lăm ngagravey kể từ ngagravey được chấp thuậnrdquo
Vậy thigrave giữa thagravenh viecircn hợp danh ban đầu (thagravenh viecircn cũ - caacutec saacuteng lập viecircn) với
caacutec thagravenh viecircn hợp danh mới (tham gia sau khi cocircng ty đƣợc thagravenh lập) lại coacute sự
khaacutec nhau về nghĩa vụ goacutep vốn trong khi tƣ caacutech phaacutep lyacute của những ngƣời nagravey luocircn
giống nhau Ngoagravei ra cần quy định rotilde tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn hợp danh lagrave
dạng vật chất (tiền của) hoặc tagravei sản phi vật chất (uy tiacuten cocircng sức kinh nghiệmhellip)
Điềuhellip Tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 133 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn nhận vốn lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec
2 Tất cả thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh
viecircn để thảo luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty
(khoản 2 3 4 vagrave 5 căn cứ quy định tại Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Necircn duy trigrave quy định tất cả caacutec thagravenh viecircn (thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn) đều tham gia vagraveo Hội đồng thagravenh viecircn
Điềuhellip Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005)
141
Điềuhellip Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nếu cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn nhận vốn đoacute coacute quyền
đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của
cocircng ty Cograven nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave tất cả caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đều coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh
doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn nhận vốn trong thực
hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với becircn thứ ba khi
người đoacute được biết về hạn chế đoacute
Caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tham gia vagraveo
điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của cocircng ty
(khoản 2 3 vagrave 4 căn cứ quy định tại Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Quy định tại nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật thời kỳ trƣớc tại Việt Nam chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện theo phaacutep luật
cho cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền quản lyacute điều hagravenh caacutec
cocircng việc hagraveng ngagravey vagrave đại diện theo phaacutep luật cho cocircng ty Cần lƣu yacute nhƣ đatilde phacircn
tiacutech [mục 342] cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tồn tại chỉ với một thagravenh viecircn lagrave
thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một (hoặc một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec
cũng coacute thể cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute nhiều hơn một thagravenh viecircn nhận vốn cộng
với (một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Tuy vậy nguyecircn tắc phaacutep định chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn mới lagrave những ngƣời trực tiếp quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc hagraveng ngagravey
vagrave lagravem đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven về nguyecircn tắc
caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep quản lyacute điều hagravenh cocircng ty vagrave lagravem đại diện
theo phaacutep luật Thực tế tại điểm b khoản 2 Điều 140 quy định về nghĩa vụ của
thagravenh viecircn goacutep vốn ldquoKhocircng được tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh
cocircng việc kinh doanh nhacircn danh cocircng tyrdquo Necircn chăng chuyển quy định tại điểm b
khoản 2 Điều 140 vagraveo trong quy định tại Điều luật về ldquođiều hagravenh kinh doanh của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo thigrave sẽ rotilde ragraveng vagrave khoa học hơn Quyền hạn cụ thể của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ đƣợc phacircn tiacutech tại điều becircn dƣới
142
Điềuhellip Chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005)
Về cơ bản nhƣ đatilde trigravenh bagravey thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn khocircng phải lagrave những
đối tƣợng chịu traacutech nhiệm chiacutenh thức tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Vai trograve của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty để hƣởng lợi
nhuận tỷ lệ với số vốn goacutep Tuy nhiecircn đối với cocircng ty khocircng thể noacutei rằng thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng coacute vai trograve gigrave ngoagravei số vốn goacutep của họ Đồng thời cograven để bảo vệ
quyền lợi cho caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn họ cũng phải coacute quyền tham gia một caacutech
ldquohạn chếrdquo vagraveo việc quản trị điều hagravenh của cocircng ty Quyền tham gia của thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn chỉ necircn giới hạn trong phạm vi ldquoTham gia họp thảo luận vagrave biểu
quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ
sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng
ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave
nghĩa vụ của họhellip (Điều 1401a)rdquo Những vấn đề đại diện hoặc kinh doanh của
cocircng ty sẽ khocircng thuộc phạm vi thẩm quyền của thagravenh viecircn goacutep vốn
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản
Chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một bộ phận của hệ thống
phaacutep luật về caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei riecircng vagrave cograven lagrave một phần của hệ thống phaacutep
luật Việt Nam noacutei chung Vigrave vậy việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
luocircn nằm trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật tại Việt Nam Theo đoacute quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc chủ
trƣơng đƣờng lối vagrave caacutec giai đoạn của hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
Tuy nhiecircn xacircy dựng phaacutep luật lagrave một phạm trugrave rất phức tạp vigrave bao gồm trong
đoacute rất nhiều quaacute trigravenh cocircng đoạn khaacutec nhau Trong phạm vi nghiecircn cứu giới hạn
143
luận aacuten necircu ra một số điểm chiacutenh của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave qua đoacute đƣa ra một số kiến nghị đoacuteng goacutep
Hiện nay caacutech thức chủ yếu đối với việc xacircy dựng phaacutep luật của Nhagrave nƣớc
lagrave tập trung vagraveo ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhagrave nƣớc cũng đatilde ban
hagravenh nhiều đạo luật để quy định chặt chẽ caacutec vấn đề nội dung thủ tục thẩm quyền
của caacutec cơ quan xacircy dựng vagrave ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Ngay cả higravenh
thức tecircn gọi của caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật cũng đƣợc quy định rất chặt chẽ
Trƣớc khi xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đoacute cograven lagrave một quaacute trigravenh
chi tiết của nhiều giai đoạn vagrave luocircn coacute sự tham gia phacircn cocircng traacutech nhiệm của
nhiều cơ quan ban ngagravenh khaacutec nhau Tổng quan quy trigravenh lagravem luật hiện nay nhƣ
sau ldquonhiều chủ thể coacute quyền saacuteng kiến lập phaacutep bao gồm Chủ tịch nƣớc Uỷ ban
Thƣờng vụ Quốc hội Hội đồng Dacircn tộc Chiacutenh phủhellip Đại biểu Quốc hội coacute quyền
trigravenh dự aacuten luật vagrave kiến nghị về dự aacuten luật Tuy vậy quy trigravenh lagravem luật hiện nay đatilde
đƣợc luật hoaacute toagraven bộ vagrave tiến hagravenh theo chƣơng trigravenh kế hoạch Việc xacircy dựng dự
aacuten luật phaacutep lệnh chỉ chiacutenh thức khởi động khi coacute Ban soạn thảo đƣợc Chiacutenh phủ
Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội hay chủ thể khaacutec thagravenh lập căn cứ vagraveo Chƣơng trigravenh
xacircy dựng luật phaacutep lệnh do Quốc hội xem xeacutet quyết định Điều nagravey cũng coacute nghĩa
lagrave khi cần sửa đổi những điều khoản cụ thể của một văn bản nagraveo đoacute thigrave nhất thiết
phải khởi động ngay từ đầu quy trigravenh đề xuất để đƣa vấn đề vagraveo Chƣơng trigravenh rồi
mới thagravenh lập Ban soạn thảo vagrave tổ chức soạn thảo dự aacutenrdquo [59 tr 41]
Nhƣ vậy để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đạt hiệu quả cần tiến hagravenh caacutec giải phaacutep sau
(1) Caacutec giải phaacutep đối với từng giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật 2008 quy định một số giai
đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung Căn cứ theo caacutec quy định nagravey coacute
thể chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc xacircy dựng cugraveng luacutec với nhiều
chế định phaacutep luật về những loại higravenh cocircng ty khaacutec Trong phạm vi nghiecircn cứu
144
luận aacuten chỉ tập trung vagraveo những giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Giai đoạn tiền chuẩn bị dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản lagrave giai đoạn đầu tiecircn của quy trigravenh xacircy dựng luật noacutei chung vagrave xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng Đacircy lagrave giai đoạn coacute
tầm quan trọng rất lớn vigrave noacute coacute liecircn quan vagrave ảnh hƣởng chặt chẽ lecircn caacutec giai đoạn
cograven lại của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại giai đoạn nagravey caacutec nhagrave lagravem luật phải nhận thức nắm bắt đƣợc những nhu
cầu bức thiết của xatilde hội (nhu cầu từ hoạt động kinh doanh) Thực tiễn kinh doanh
nhiều năm qua cho thấy mocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chỉ phugrave hợp với caacutec
cocircng ty coacute quy mocirc nhỏ vagrave giữa những ngƣời kinh doanh vẫn thƣờng đogravei hỏi phải coacute
caacutec mối quan hệ thacircn thiết Khi phacircn tiacutech caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave đacircy chiacutenh lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave khaacute phugrave hợp
gần gũi với tầng lớp thƣơng nhacircn vagrave mocirci trƣờng kinh doanh tại Việt Nam Nhƣ vậy
trecircn cơ sở từ những nhu cầu bức thiết của giới kinh doanh hiện nay đogravei hỏi caacutec cơ
quan Nhagrave nƣớc necircn tiến hagravenh điều tra nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản để
rồi xacircy dựng thagravenh phaacutep luật
(ii) Giai đoạn chuẩn bị dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng dự aacuten luật lagrave khacircu quan trọng nhất trong việc
phaacutep điển hoacutea vagrave mang tiacutenh quyết định đối với nội dung của caacutec đạo luậtrdquo [21 tr
302] Giai đoạn nagravey caacutec tổ chức coacute traacutech nhiệm soạn thảo phải tiến hagravenh caacutec hoạt
động cần thiết để soạn thảo chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy
nhiecircn trƣớc vagrave trong quaacute trigravenh soạn thảo cơ quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo rất cần
lấy yacute kiến đoacuteng goacutep từ caacutec tổ chức caacute nhacircn caacutec nhagrave khoa học chuyecircn gia phaacutep
lyacutehellip Bởi lẽ noacute thể hiện tiacutenh dacircn chủ rộng ratildei vagrave cograven lagrave sự bổ sung quan trọng cần
thiết Vigrave thocircng thƣờng những đối tƣợng tham gia goacutep yacute đều lagrave những ngƣời đatilde coacute
nhiều kinh nghiệm thực tiễn hoặc coacute chuyecircn mocircn hiểu biết cao Cograven với những
nhagrave kinh doanhhellip coacute thể họ sẽ sử dụng mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản để kinh
145
doanh sau đoacute Bởi vậy rất cần thiết tạo cơ hội để cho những chủ thể trecircn coacute thể bagravey
tỏ quan điểm yacute kiến hoặc caacutec kỳ vọng của họ đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản Cơ quan soạn thảo necircn tiến hagravenh tổ chức caacutec buổi hội thảo hay caacutec buổi
thảo luận cocircng khai hoặc coacute thể lấy yacute kiến đoacuteng goacutep bằng higravenh thức văn bản e-
mailhellip vagraveo dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với việc xacircy dựng caacutec chế định phaacutep luật về hocircn nhacircn gia đigravenh thừa
kế lao độnghellip đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave ngoagravei những nguồn tƣ liệu trong nƣớc cơ quan soạn thảo rất cần coacute sự tigravem
hiểu nghiecircn cứu phaacutep luật của nƣớc ngoagravei Bởi vigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute
lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời vagrave tồn tại phổ biến trong hệ thống phaacutep luật của nhiều
quốc gia Hiện nay một số nƣớc coacute hệ thống phaacutep luật cocircng ty tiecircn tiến hiện đại
nhƣ Phaacutep Đức Hoa Kỳ Anhhellip vẫn đang quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Từ lacircu hệ thống phaacutep luật của caacutec quốc gia nagravey đatilde đƣợc coi lagrave khuocircn mẫu
để một số quốc gia khaacutec aacutep dụng vagrave học hỏi theo Cơ quan soạn thảo necircn mời caacutec
chuyecircn gia phaacutep lyacute coacute tiếng ở nƣớc ngoagravei cugraveng tham gia hoặc mời họ goacutep yacute cho dự
thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam Sự đoacuteng
goacutep của những chuyecircn gia phaacutep lyacute nƣớc ngoagravei sẽ giuacutep cho dự thảo chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam trở necircn đầy đủ vagrave hoagraven thiện hơn
(iii) Giai đoạn thẩm tra dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản đối với caacutec dự aacuten xacircy dựng ban hagravenh những văn bản quy phạm phaacutep
luật quan trọng luocircn đogravei hỏi caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thẩm tra dự thảo văn bản
trƣớc khi trigravenh caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh Một số nội dung thẩm tra nhƣ
ldquo1 Phạm vi đối tượng điều chỉnh của văn bản 2 Nội dung của dự thảo văn bản vagrave
những vấn đề coacute yacute kiến khaacutec nhau 3 Sự phugrave hợp của nội dung dự thảo văn bản với
đường lối chủ trương chiacutenh saacutech của Đảng với Hiến phaacutep phaacutep luật vagrave tiacutenh
thống nhất của dự thảo văn bản với hệ thống phaacutep luật 4 Tiacutenh khả thi của caacutec quy
định trong dự thảo văn bảnrdquo [81 Điều 43]
146
Với dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn coacute
sự thẩm tra kỹ lƣỡng trƣớc khi trigravenh dự thảo cho caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban
hagravenh xem xeacutet thocircng qua Coacute nhƣ vậy mới đảm bảo dự thảo chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản thật sự chặt chẽ coacute chất lƣợng cao
(iv) Giai đoạn thảo luận tiếp thu chỉnh lyacute vagrave thocircng qua dự thảo chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh sẽ tiến
hagravenh nghiecircn cứu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc cơ
quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo đệ trigravenh lecircn Trong giai đoạn nagravey caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh hoặc cơ quan soạn thảo vẫn necircn lắng nghe vagrave tiếp thu yacute kiến
đoacuteng goacutep từ caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute cả trong vagrave ngoagravei nƣớc hay từ caacutec nhagrave kinh
doanhhellip để kịp thời bổ sung vagrave hoagraven thiện hơn những quy định của chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Dự thảo chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng
necircn đƣợc cocircng khai trecircn caacutec phƣơng tiện thocircng tin truyền thocircng để lấy thecircm yacute kiến
đoacuteng goacutep của đocircng đảo nhacircn dacircn hay của những ngƣời coacute quan tacircm đến dự thảo
Trong quaacute trigravenh thảo luận tiếp thu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp
vốn đơn giản necircn mời nhiều caacute nhacircn tổ chức coacute caacutec yacute kiến quan điểm khaacutec nhau
tham gia để thảo luận một caacutech thẳng thắn cocircng khai Đồng thời caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh vagrave cơ quan soạn thảo necircn cầu thị tiếp thu caacutec yacute kiến vagrave
nghiecircm tuacutec sửa chữa những thiếu soacutet hạn chế
(v) Giai đoạn cocircng bố vagrave đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực thi hagravenh lagrave giai đoạn cuối cugraveng của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Giai đoạn nagravey thƣờng bao gồm hai cocircng
đoạn cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
vagrave chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hiệu lực
Cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
ldquotraacutech nhiệm sẽ đƣợc giao cho những ngƣời đứng đầu caacutec cơ quan coacute thẩm quyền
ban hagravenh văn bản phaacutep luật nhƣ Chủ tịch Quốc hội Chủ tịch Ủy ban nhacircn dacircnhellip
147
Đối với luật nghị quyết của Quốc hội phaacutep lệnh nghị quyết của Ủy ban thƣờng vụ
Quốc hội thigrave Chủ tịch nƣớc ban hagravenh lệnh để cocircng bốrdquo [38 tr 33]
Chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực ldquođể caacutec quy định của văn bản luật đi vagraveo thực tế vagrave phaacutet huy
đƣợc hiệu quả mong muốn thigrave đogravei hỏi sự phụ thuộc khaacute nhiều vagraveo caacutec văn bản quy
định chi tiết Nhƣ vậy becircn cạnh việc xacircy dựng văn bản phaacutep luật caacutec cơ quan nhagrave
nƣớc coacute thẩm quyền phải xacircy dựng thecircm caacutec văn bản quy định chi tiếtrdquo [38 tr 33]
Toacutem lại để coacute thể đƣợc quy định trong Luật Doanh nghiệp chế định phaacutep
luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng
phaacutep luật necircu trecircn Sự quy định chặt chẽ về trigravenh tự caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagravem giảm thiểu những khiếm khuyết
thiếu soacutet vagrave nacircng cao hiệu quả chất lƣợng sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Caacutec giải phaacutep bảo đảm tiacutenh thống nhất trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hiện hagravenh luocircn tồn tại những
khiếm khuyết truyền thống nhƣ thiếu tiacutenh toagraven diện tiacutenh đồng bộ thống nhấthellip
Những hạn chế đoacute lagravem cho Việt Nam khocircng thể coacute một mocirci trƣờng phaacutep lyacute về
doanh nghiệp an toagraven tin cậy magrave traacutei lại rất dễ phaacutet sinh caacutec macircu thuẫn bất cập dẫn
đến việc caacutec quy định của phaacutep luật về caacutec loại higravenh doanh nghiệp sau khi đƣợc ban
hagravenh đều tỏ ra keacutem hiệu quả thực tế
Để traacutenh tigravenh trạng trecircn trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cần quaacuten triệt tƣ tƣởng đảm bảo tiacutenh tối cao của
Hiến phaacutep Việc lagravem nagravey cograven xuất phaacutet trecircn cơ sở ldquoHiến phaacutep lagrave luật cơ bản của
nước Cộng hoagrave xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất Mọi văn
bản phaacutep luật khaacutec phải phugrave hợp với Hiến phaacuteprdquo (Điều 119 Hiến phaacutep 2013)
Hiến phaacutep lagrave văn bản phaacutep luật coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất bởi vigrave bản thacircn Hiến
phaacutep ghi nhận những nguyecircn tắc đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng Nhagrave nƣớc vagrave của
toagraven thể nhacircn dacircn Hiến phaacutep cograven lagrave cơ sở của tất cả caacutec ngagravenh luật khaacutec Nhƣ vậy
148
việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải dựa trecircn tinh thần
của Hiến phaacutep Qua đoacute mới bảo đảm đƣợc trật tự thống nhất của phaacutep luật vagrave đảm
bảo hiệu quả thực thi của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản traacutenh sự
chồng cheacuteo macircu thuẫn với caacutec văn bản phaacutep luật khaacutec
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
Theo quy định của Hiến phaacutep 2013 thigrave Quốc hội coacute nhiệm vụ vagrave quyền hạn
lagravem Hiến phaacutep vagrave sửa đổi Hiến phaacutep lagravem luật vagrave sửa đổi luật (Điều 70) Nhƣ vậy
Quốc hội lagrave cơ quan duy nhất coacute quyền lagravem luật của Việt Nam Điều nagravey bởi lẽ
Quốc hội lagrave cơ quan quyền lực nhagrave nƣớc cao nhất Vigrave thế để thực hiện nhiệm vụ vagrave
quyền hạn của migravenh Quốc hội coacute thể đảm nhiệm cả những cocircng việc thuộc cocircng
đoạn của Chiacutenh phủ trong quaacute trigravenh xacircy dựng necircn một văn bản quy phạm phaacutep luật
Để coacute thể xacircy dựng tốt những đạo luật quan trọng nhƣ xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đogravei hỏi Quốc hội phải thƣờng xuyecircn nắm
bắt tigravenh higravenh thực tiễn kinh doanh Bởi lẽ thực tiễn kinh doanh lagrave sự vận động phaacutet
triển vagrave biến động khocircng ngừng Nhƣ vậy luocircn cần coacute sự phối hợp của nhiều cơ
quan ban ngagravenh trong việc phacircn tiacutech khảo saacutet mocirci trƣờng kinh doanh để từ đoacute đề
xuất vagrave xacircy dựng caacutec điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mặt khaacutec nhiệm vụ đối với cơ quan hagravenh phaacutep lagrave phải coacute traacutech nhiệm phacircn
tiacutech điều tra caacutec nhu cầu đogravei hỏi của kinh tế xatilde hội Bởi lẽ phaacutep luật vốn dĩ lagrave sản
phẩm phaacutet sinh từ caacutec đogravei hỏi khaacutech quan của kinh tế xatilde hội Trecircn cơ sở phacircn tiacutech
mocirci trƣờng kinh doanh cơ quan hagravenh phaacutep sẽ đề ra những chiacutenh saacutech phugrave hợp về
cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave đacircy sẽ lagrave tiền đề cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ngoagravei ra đối với cơ quan lập phaacutep becircn cạnh nhiệm vụ xacircy dựng chế định
phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn cần coacute những caacutech thức để kiểm tra phacircn
tiacutech đaacutenh giaacute sự phugrave hợp thiacutech ứng giữa những chiacutenh saacutech lập phaacutep của cơ quan
hagravenh phaacutep với nhu cầu bức thiết của giới doanh nhacircn nhagrave đầu tƣ những ngƣời
mong muốn sử dụng cocircng ty hợp vốn đơn giản tham gia kinh doanh sau nagravey
149
Về vấn đề tuacircn thủ ldquokỹ thuật phaacutep lyacuterdquo trong việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể noacutei để việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute kết quả cao cần đặc biệt quan tacircm đến vấn đề tuacircn thủ theo caacutec yecircu cầu
của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute Bởi nhƣ đatilde khẳng định kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một
phạm trugrave rất phức tạp Kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave caacutec yecircu cầu chuẩn mực đogravei hỏi caacutec
nhagrave lập phaacutep phải vận dụng vagrave tuacircn thủ triệt để trong khi xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật Sau nagravey kết quả thực tiễn của phaacutep luật sẽ phụ thuộc rất nhiều vagraveo
việc coacute tuacircn thủ chặt chẽ caacutec yếu tố của kỹ thuật phaacutep lyacute trong giai đoạn xacircy dựng
phaacutep luật hay khocircng
Việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt Nam
trong giai đoạn hiện nay lagrave một vấn đề khoacute khăn Bởi lẽ ngoagravei sự nghiecircn cứu tigravem
hiểu kỹ lƣỡng về mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến trecircn thế giới cograven cần
phải coacute sự phacircn tiacutech tigravem hiểu caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội cũng nhƣ
truyền thống thƣơng mại hay thoacutei quen tacircm lyacute kinh doanh của ngƣời Việt Sau đoacute
để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản hiệu quả thigrave cần
thiết phải coacute sự saacuteng tạo của caacutec nhagrave lagravem luật Hay noacutei caacutech khaacutec ldquotay nghềrdquo của
caacutec nhagrave lagravem luật sẽ quyết định nội dung higravenh thức vagrave đƣơng nhiecircn cả ldquochất lƣợngrdquo
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Caacutec quy định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đầy đủ chặt chẽ coacute tiacutenh khả thi cao hay thấp đều phụ thuộc vagraveo trigravenh độ chuyecircn
mocircn của caacutec nhagrave lagravem luật
Nhƣ vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn
đơn giản caacutec nhagrave lagravem luật cần thiết tuacircn thủ đầy đủ caacutec yếu tố của khiacutea cạnh ldquokỹ
thuật phaacutep lyacuterdquo Bởi vigrave đoacute chiacutenh lagrave caacutec chuẩn mực bao gồm cả về nội dung lẫn higravenh
thức của bất kỳ hoạt động xacircy dựng văn bản quy phạm phaacutep luật
Coacute thể minh chứng qua một viacute dụ đơn giản về tầm quan trọng của kỹ thuật
phaacutep lyacute trong việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhƣ đatilde phacircn tiacutech
một thagravenh tố quan trọng của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave ldquoCaacutech biểu đạt
bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo
150
[98 tr 408-409] Theo tiecircu chuẩn nagravey nếu phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 Luật
Doanh nghiệp 2005 thigrave caacutech hiểu về cocircng ty hợp danh của nhiều ngƣời sẽ khaacutec
nhau Coacute thể viện dẫn nhiều yếu tố khaacutec để chứng minh đacircy khocircng chỉ lagrave cocircng ty
hợp danh magrave noacute cograven coacute nhiều dấu hiệu của cả cocircng ty hợp vốn đơn giản Quy định
khocircng rotilde ragraveng nhƣng theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo vocirc higravenh chung đatilde gắn cocircng ty hợp
danh với cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Vigrave vậy cần taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng ra caacutec điều chỉnh phaacutep luật chặt chẽ đầy đủ về hai loại
cocircng ty nagravey Phacircn định rotilde ragraveng hai loại cocircng ty cograven thể hiện việc tuacircn thủ đầy đủ vagrave
chặt chẽ caacutec yecircu cầu của kỹ thuật phaacutep lyacute trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute
Thiết nghĩ một hệ thống phaacutep luật tiecircn tiến hiện đại vagrave hiệu quả luocircn coacute sự
chặt chẽ trong mọi quy định Coacute thể chỉ vigrave một quy định khocircng rotilde ragraveng nhƣng lại
mang đến những caacutech hiểu sai lệch hoặc thậm chiacute đi ngƣợc với mục điacutech ban đầu lagrave
điều hết sức hạn chế Từ đoacute cho thấy caacutec đạo luật khi ban hagravenh khocircng thể dẫn đến
nhiều caacutech hiểu khaacutec nhau Vigrave vậy trƣớc khi xacircy dựng một đạo luật bất kỳ luocircn cần
coacute sự nghiecircn cứu vagrave điều tra rất kỹ lƣỡng
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định từ caacutec quốc gia khaacutec hiện
nay ldquophaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới chia hợp danh ra lagravem hai hay ba loại rotilde ragraveng
hợp danh (Partnership) hợp danh hữu hạn (Limited Partnership) vagrave hợp danh cổ
phần (Limited Liability Partnership)rdquo [55 tr 147] Khi so saacutenh với Việt Nam thigrave coacute
thể dễ dagraveng nhận thấy cả Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 đều
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn
cocircng ty hợp danh của Việt Nam đatilde pha trộn cả đặc điểm của hai loại higravenh cocircng ty
kể trecircn Coacute thể noacutei cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp hiện nay lagrave một loại
higravenh cocircng ty rất ldquođặc biệtrdquo nếu so saacutenh với higravenh mẫu truyền thống về cocircng ty hợp
danh tại nhiều quốc gia hay của phaacutep luật thời kỳ trƣớc ở Việt Nam
Hơn một lần luận aacuten đatilde trigravenh bagravey vagrave phacircn tiacutech về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản [phần 211] Coacute lẽ iacutet coacute quốc gia nagraveo phaacutep
151
luật lại quy định theo kiểu gộp cả hai loại higravenh cocircng ty đan xen với nhau để tạo
thagravenh một loại cocircng ty Mặc dugrave dấu vết của sự khocircng rotilde ragraveng đatilde bắt đầu kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave cả Luật Doanh nghiệp sửa
đổi bổ sung năm 2009 Ngay cả hiện nay chuacuteng ta đang tiến hagravenh sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp nhƣng trong lần trigravenh bản dự thảo Luật Doanh nghiệp lecircn Quốc
hội gần đacircy nhất (saacuteng 2652014) thigrave mặc dugrave đatilde bổ sung tới 57 Điều luật mới
nhƣng vẫn khocircng hề coacute sự đả động đến sự taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoSo với Luật Doanh nghiệp 2005
dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) cơ bản giữ nguyecircn cấu truacutecrdquo [147]
Vigrave vậy coacute lẽ cần thiết nhanh choacuteng coacute sự nhigraven nhận lại loại higravenh cocircng ty hợp
danh Thực tiễn quy định của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec vagrave từ sự nghiecircn cứu của
rất nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia trong lĩnh vực khoa học phaacutep lyacute của Việt
Nam cũng đatilde chỉ ra vagrave khẳng định rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp luocircn bao gồm cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi vậy thecircm một lần
nữa luận aacuten nhấn mạnh tới vấn đề phải taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của hai
cocircng ty nagravey Chuacuteng ta coacute thể xacircy dựng một chế định phaacutep luật riecircng biệt về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong Luật Doanh nghiệp để phacircn biệt với cocircng ty hợp danh Điều
nagravey sẽ đƣa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản về đuacuteng với higravenh thức
phaacutep lyacute vốn coacute của chuacuteng
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn
Cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm hai loại higravenh thagravenh viecircn khaacutec nhau về tƣ
caacutech phaacutep lyacute cũng nhƣ vai trograve vagrave ảnh hƣởng tại cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định sự tồn tại của cocircng ty Về bản chất thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn mặc dugrave chuacuteng coacute tecircn gọi khaacutec nhau Cograven vai trograve
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nếu căn cứ Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 về đối
tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh thigrave chỉ coacute caacutec
caacute nhacircn (thể nhacircn) mới đƣợc pheacutep trở thagravenh loại thagravenh viecircn nagravey Với quy định nagravey
152
thigrave caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) sẽ khocircng thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh Coacute thể do
nhagrave lagravem luật quan niệm caacutec phaacutep nhacircn luocircn coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về
mặt tagravei sản necircn sẽ traacutei với tiacutenh chất truyền thống chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản
của thagravenh viecircn hợp danh
Trecircn thế giới một số quốc gia vẫn cho caacutec tổ chức cơ quan cocircng tyhellip đƣợc
pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh [phần 223 mục số 4] Cograven ldquotrong thực tế phaacutep
lyacute Cộng hogravea Phaacutep nhất lagrave trong lĩnh vực tiacuten dụng bất động sản hay thƣơng mại
quốc tế phần lớn cocircng ty hợp danh do caacutec thagravenh viecircn lagrave phaacutep nhacircn thagravenh lậprdquo [35
tr 55] Khocircng thể phủ nhận sự tham gia của nhiều loại higravenh đối tƣợng khaacutec nhau (caacute
nhacircn phaacutep nhacircn) coacute thể giuacutep cho cocircng ty hợp danh thuận lợi khi thagravenh lập hoặc
muốn mở rộng quy mocirc Ngay cả đối với caacutec phaacutep nhacircn đang hoạt động noacute cũng coacute
thể sẽ mang lại những thuận lợi nhất định cho chuacuteng Bởi vigrave khi cần thiết caacutec phaacutep
nhacircn vẫn coacute thể liecircn kết với nhau để thagravenh lập ra caacutec cocircng ty đối nhacircn Nhƣ vậy
việc cho pheacutep caacutec phaacutep nhacircn tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh lagrave sự tiến bộ vigrave
noacute mang đến nhiều lợi thế thuận tiện cho caacutec chủ thể kinh doanh nagravey
Để triển khai hiệu quả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
chuacuteng ta cần phải nghiecircn cứu vagrave xem xeacutet kỹ lƣỡng về caacutec chủ thể đƣợc pheacutep tham
gia vagraveo cocircng ty nagravey Từ đoacute necircn quy định theo hƣớng cho pheacutep phaacutep nhacircn cũng
đƣợc tham gia loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản (cocircng ty
hợp danh cũng coacute thể tiếp nhận caacutec phaacutep nhacircn lagravem thagravenh viecircn hợp danh) Cho dugrave
vấn đề về ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn coacute tầm
ảnh hƣởng quan trọng nhƣng khi đatilde tạo ra lợi thế cho họ thigrave bản thacircn caacutec thagravenh viecircn
hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute thể tự điều tiết với caacutec phaacutep nhacircn để hagravei
hogravea lợi iacutech đocirci becircn Nhigraven theo hƣớng tiacutech cực thigrave quy định nagravey rotilde ragraveng sẽ mang lại
thuận lợi cho tất cả caacutec becircn
Về đối tƣợng đƣợc pheacutep tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave vẫn giữ nguyecircn quy định cho pheacutep cả caacutec caacute nhacircn
hoặc phaacutep nhacircn đều đƣợc tham gia Bởi lẽ sự đa dạng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ mang lại thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
153
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai
Từ khi đất nƣớc mở cửa xacircy dựng nền kinh tế thị trƣờng (1986) cho đến nay
đatilde coacute khaacute nhiều loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tổ chức triển khai tại Việt Nam Thực
tiễn kinh doanh cho thấy caacutec doanh nghiệp thuộc khối ngoagravei quốc doanh thƣờng
hoạt động phập phugrave khả năng an toagraven phaacutep lyacute của chuacuteng luocircn khaacute thấp Thời điểm
doanh nghiệp lagravem ăn đƣợc thigrave nguy cơ rủi ro iacutet nhƣng khi doanh nghiệp gặp khoacute
khăn với tƣ tƣởng thấy khoacute thigrave ruacutet khocircng thiếu caacutec doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở
phaacutep lyacute để trục lợi đầu cơ thậm chiacute lừa đảo chạy trốnhellip gacircy nguy hại lớn cho xatilde
hội vagrave ảnh hƣởng nghiecircm trọng đến uy tiacuten của phaacutep luật
Những nhoacutem ngagravenh nghề nhƣ y tế (mở phograveng khaacutem chữa bệnh tƣ nhacircn cửa
hagraveng baacuten thuốc caacutec vật tƣ ngagravenh y tếhellip) dịch vụ phaacutep lyacute (văn phograveng cocircng ty luật
dịch vụ cocircng chứng tƣhellip) nhoacutem tƣ vấn thiết kế (xacircy dựng kiến truacutec thi cocircnghellip)
hay kiểm toaacuten dƣợc phẩm hoacutea chấthellip đều lagrave những ngagravenh nghề coacute tầm quan trọng
vagrave ảnh hƣởng rất lớn đến đời sống xatilde hội Bởi vigrave chuacuteng thƣờng trực tiếp ảnh hƣởng
đến sức khỏe của con ngƣời hay trật tự an ninh của cả xatilde hội vagrave vigrave vậy rất cần đogravei
hỏi cao về trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave traacutech nhiệm phaacutep lyacute của những ngƣời hagravenh nghề
Chỉ cần những ngƣời chủ của caacutec cocircng ty noacutei trecircn thiếu tinh thần traacutech nhiệm hoặc
chủ quan tắc traacutech đều dẫn đến những hậu quả rất xấu magrave khoacute coacute thể sửa chữa
Thiết nghĩ nếu để những ngƣời chủ cocircng ty kinh doanh trong những lĩnh vực coacute
ảnh hƣởng lớn đến xatilde hội đƣợc pheacutep thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty cổ phần
hay cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thigrave đều sẽ mang lại sự chủ quan thiếu tinh thần
traacutech nhiệm bởi vigrave những ngƣời kinh doanh luocircn đƣợc xaacutec định trƣớc họ sẽ chỉ
phải chịu những hậu quả trong phạm vi số vốn goacutep Khi đoacute tiacutenh chất chịu traacutech
nhiệm hữu hạn lại lagrave laacute chắn để bảo vệ cho những ngƣời chủ kinh doanh nhƣng
chiều hƣớng ngƣợc lại noacute mang lại sự an toagraven phaacutep lyacute rất thấp cho cả xatilde hội
Trƣớc đacircy Phaacutep lệnh luật sƣ 2001 đatilde yecircu cầu khi kinh doanh caacutec dịch vụ
phaacutep lyacute thigrave bắt buộc phải kinh doanh dƣới higravenh thức lagrave caacutec văn phograveng luật hoặc phải
thagravenh lập theo mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh (Điều 17) Theo Điều 19 của phaacutep
lệnh nagravey mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh đƣợc tổ chức gần nhƣ theo mocirc higravenh cocircng
154
ty hợp danh tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Gần đacircy ldquodự thảo của Luật
Doanh nghiệp thống nhất coacute đề cập đến bốn ngagravenh nghề đogravei hỏi phải kinh doanh
dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh đoacute lagrave dịch vụ kế toaacuten vagrave kiểm toaacuten dịch vụ thiết
kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh dịch vụ phaacutep lyacutehelliprdquo [159]
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu kinh nghiệm từ caacutec quốc gia khaacutec
ldquoMột số loại dịch vụ (tƣ vấn phaacutep lyacute khaacutem chữa bệnh thiết kế kiến truacutec)hellip coacute ảnh
hƣởng đến sức khỏe tiacutenh mạng ngƣời tiecircu dugraveng ngay khi sử dụng Kinh nghiệm
quốc tế phaacutep luật quy định hai điều kiện cơ bản để kinh doanh caacutec dịch vụ đoacute (i) caacute
nhacircn cung ứng caacutec dịch vụ đoacute phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn tƣơng ứng vagrave (ii) higravenh
thức kinh doanh phải lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc cocircng ty hợp danh Phaacutep luật đogravei
hỏi traacutech nhiệm caacute nhacircn rất cao đối với ngƣời cung ứng caacutec dịch vụ noacutei trecircn buộc
họ phải coacute yacute thức traacutech nhiệm vagrave cả tiacutenh cẩn trọng cao nhất lagrave việc đảm bảo chất
lƣợng dịch vụ qua đoacute bảo vệ lợi iacutech ngƣời tiecircu dugraveng Kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn
đogravei hỏi ngƣời trực tiếp cung ứng phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave do đoacute phải thagravenh
lập cocircng ty hợp danhrdquo [73 tr 311]
Cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể đƣợc lựa chọn để kinh doanh trong tất
cả caacutec ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấm Nhƣng noacute sẽ lagrave loại higravenh doanh nghiệp
đặc biệt phugrave hợp đối với việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề đogravei hỏi coacute sự an toagraven cao
về mặt phaacutep lyacute Coacute thể việc yecircu cầu thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ gacircy necircn những khoacute khăn nhất định cho caacutec nhagrave đầu tƣ nhƣng sẽ mang
lại tinh thần traacutech nhiệm yacute thức về cocircng việc cao hơn cho họ So saacutenh giữa caacutec giaacute
trị đạt đƣợc vagrave hạn chế coacute thể thấy hiệu quả khả năng magrave chuacuteng mang lại luocircn cao
hơn vagrave đaacutep ứng tốt hơn yecircu cầu từ phiacutea xatilde hội
Nhƣ vậy cần quy định những ngagravenh nghề kinh doanh coacute thể gacircy ảnh hƣởng
nhiều đến xatilde hội phải kinh doanh dƣới higravenh thức bắt buộc lagrave cocircng ty hợp danh hoặc
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn necircn khuyến khiacutech thagravenh lập dƣới mocirc higravenh của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi lẽ loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự đa dạng
về loại higravenh thagravenh viecircn Những ngƣời coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao vẫn coacute thể tham
gia dugrave họ khocircng coacute vốn vật chất đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty Cograven với những ngƣời coacute tiền
155
của tagravei sản nhƣng khocircng coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn thigrave họ vẫn coacute thể tham gia dƣới tƣ
caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu cocircng ty phaacutet triển số lƣợng thagravenh viecircn coacute thể
nhiều hơn trong tƣơng lai thigrave cũng khocircng cần chuyển đổi sang higravenh thức cocircng ty
khaacutec Vigrave phaacutep luật khocircng hạn chế số lƣợng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp
Lagrave loại higravenh cocircng ty liecircn quan nhiều nhất đến cocircng ty hợp vốn đơn giản vigrave
vậy sự hoagraven thiện của cocircng ty hợp danh cũng goacutep phần giaacuten tiếp taacutec động đến hiệu
quả triển khai sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ đatilde phacircn tiacutech cocircng ty hợp
danh hiện nay bao gồm hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn Vagrave nhƣ đatilde noacutei với một loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống thigrave sẽ chỉ tồn
tại duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh (thƣờng từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) Tuy
nhiecircn do Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cả loại
higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn necircn vigrave vậy phaacutep luật vẫn điều chỉnh cả hai loại thagravenh viecircn
trong một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Coacute lẽ sau khi đatilde xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một chƣơng riecircng trong Luật
Doanh nghiệp thigrave khocircng thể tiếp tục duy trigrave tigravenh trạng một cocircng ty hợp danh cograven coacute
cả thagravenh viecircn goacutep vốn Vigrave vậy caacutec điều quy định về thagravenh viecircn goacutep vốn (trực tiếp lagrave
Điều 140 giaacuten tiếp lagrave trong caacutec Điều 1301a vagrave c Điều 1313 Điều 1355 Điều
1392) của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 cần
thiết phải đƣợc xoacutea bỏ hoặc chuyển sang caacutec mục tƣơng ứng tại chế định phaacutep luật
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Điều nagravey đảm bảo caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty
hợp danh vagrave chế định phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng trở necircn chặt
chẽ đầy đủ vagrave đồng thời cograven goacutep phần lagravem cho hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp noacutei
chung trở necircn đồng bộ khocircng macircu thuẫn vagrave hiệu quả hơn
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 4 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave kể từ Đại hội VI (1986) đến nay chủ trƣơng đƣờng lối phaacutet triển
nền kinh tế thị trƣờng đƣợc quaacuten triệt trong tƣ duy của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc Đối với
156
nền kinh tế thị trƣờng thigrave vai trograve của kinh tế tƣ nhacircn lagrave đặc biệt quan trọng Bởi lẽ
kinh tế tƣ nhacircn coacute thể phaacutet triển nhanh choacuteng rộng ratildei trong phạm vi khắp mọi nơi
trecircn đất nƣớc Vigrave vậy với vai trograve lagrave nhagrave kiến thiết vagrave quản lyacute thị trƣờng Nhagrave nƣớc
luocircn cần phải quan tacircm xacircy dựng hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh
để phục vụ nhu cầu đầu tƣ
Hai lagrave cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam dƣờng
nhƣ rất thiacutech hợp cho sự phaacutet triển của caacutec cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ đồng
thời đogravei hỏi một sự tin tƣởng khaacute cao giữa caacutec thagravenh viecircn Thực tế những loại higravenh
cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ hiện đang chiếm đến 95 tổng số cocircng ty vagrave đoacuteng
goacutep rất lớn cho nền kinh tế Tuy nhiecircn để khơi thocircng nguồn vốn từ trong tay nhagrave
đầu tƣ nhỏ lẻ cần thiết xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng ty thỏa matilden caacutec yếu tố trecircn
Ba lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc của việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep
luật vagrave đồng thời cần thiết phải coacute sự nghiecircn cứu học hỏi kinh nghiệm phaacutep luật từ
caacutec quốc gia coacute nền kinh tế thị trƣờng phaacutet triển Bởi lẽ những quốc gia coacute nền kinh
tế thị trƣờng phaacutet triển thƣờng lagrave caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến
hiện đại Lịch sử cho thấy hầu hết caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp đều higravenh thagravenh vagrave
xuất hiện rất sớm tại caacutec nƣớc tƣ bản (Đức 1892 cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Phaacutep
1673 hội hợp tƣ đơn thƣờng hay caacutec cocircng ty đối vốn đatilde xuất hiện ở caacutec thagravenh phố
lớn ở Chacircu Acircu vagraveo thế kỷ XVII)
Bốn lagrave hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay đang cograven
nhiều bất cập macircu thuẫn Điều nagravey xuất phải bởi nhiều lyacute do trong đoacute kỹ thuật xacircy
dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đang tồn tại nhiều hạn chế Để việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đạt chất lƣợng vagrave hiệu quả tốt nhất
thiết cần aacutep dụng vagrave tuyệt đối tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của khiacutea cạnh ldquokỹ thuật phaacutep
lyacuterdquo Bởi lẽ kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave yecircu cầu hết sức quan trọng để giuacutep cho caacutec văn bản
quy phạm phaacutep luật sau khi ban hagravenh coacute chất lƣợng vagrave hiệu quả cao
157
KẾT LUẬN
Trecircn cơ sở nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực trạng phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể ruacutet ra một số kết luận cơ bản sau
Một lagrave lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của caacutec loại higravenh cocircng ty ở Việt Nam
cograven khaacute mới mẻ Chỉ từ khi đất nƣớc bắt đầu đổi mới toagraven diện (1986) hệ thống
phaacutep luật về cocircng ty mới đƣợc quan tacircm xacircy dựng Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại Tuy nhiecircn nếu phacircn tiacutech caacutec quy định
về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 thigrave đacircy khocircng chỉ lagrave một mocirc higravenh
cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng magrave cograven coacute những dấu hiệu của cả loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản Sau nagravey cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp
2005 (đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2009) cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp
chung với cocircng ty hợp danh
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng caacutec yếu tố của cả loại higravenh cocircng
ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn Điều đoacute biểu hiện khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản
Ba lagrave phacircn biệt giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
dựa trecircn cơ sở đối tƣợng thagravenh viecircn vagrave tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của
chuacuteng Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại higravenh thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn
hợp danh (coacute từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm tagravei sản liecircn
đới vagrave vocirc hạn Cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau
lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (tƣơng tự thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vagrave phải
coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn) vagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (iacutet nhất một thagravenh viecircn)
Bốn lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay lagrave một việc lagravem quan trọng vagrave mang lại nhiều
giaacute trị cao trecircn thực tiễn bởi lẽ hầu hết caacutec loại higravenh cocircng ty đang vận hagravenh dƣới sự
điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều bộc lộ khaacute nhiều hạn chế Nếu so với
caacutec loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản nổi trội
với nhiều ƣu điểm nhƣ hạn chế caacutec rủi ro vẫn đảm bảo tiacutenh an toagraven cao về mặt
158
phaacutep lyacute linh động trong việc kecircu gọi nguồn vốn goacutep cơ chế thay đổi thagravenh viecircn
goacutep vốn khaacute dễ dagraveng linh hoạt
Năm lagrave từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản cograven dẫn đến những hạn chế trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng
ty Nếu cocircng ty hợp danh trong quaacute trigravenh hoạt động bị thiếu một vagravei thagravenh viecircn hợp
danh (chết mất tiacutech hoặc ruacutet khỏi cocircng tyhellip) thigrave rất coacute khả năng noacute sẽ phải chấm
dứt tồn tại Nếu phaacutep luật quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave cocircng
ty hợp danh luacutec nagravey chỉ cần kết nạp thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave lagravem thủ
tục chuyển đổi higravenh thức cocircng ty từ cocircng ty hợp danh sang thagravenh loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Cơ cấu tổ chức quản trị của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng giống nhau necircn caacutec thagravenh viecircn hợp
danh cũng khocircng bị mất quyền hạn vai trograve ảnh hƣởnghellip ở cocircng ty mới Việc kết
nạp hoặc rời khỏi cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng vagrave đơn giản hơn
thagravenh viecircn hợp danh magrave thƣờng khocircng ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty Nhƣ
vậy việc phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty luocircn thuận tiện
Saacuteu lagrave trong giai đoạn hiện nay việc hoagraven thiện vagrave xacircy dựng thecircm nhiều mocirc
higravenh doanh nghiệp để đaacutep ứng caacutec nhu cầu đogravei hỏi bức thiết từ thị trƣờng lagrave một
việc lagravem quan trọng Đacircy cũng lagrave chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
trong suốt thời gian qua Từ đoacute thể hiện rotilde mục điacutech phaacutet triển kinh tế thu huacutet
nguồn đầu tƣ nƣớc ngoagravei vagrave lagravem cho mocirci trƣờng kinh doanh Việt Nam trong sạch
hoạt động hiệu quả đồng thời goacutep phần bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế
Bảy lagrave khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave tacircm lyacute kinh
doanh của ngƣời Việt Nam thigrave đacircy lagrave mocirci trƣờng lyacute tƣởng để phaacutet triển caacutec loại higravenh
doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏ Higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ vagrave cho đến nay tƣ
duy thƣơng mại của ngƣời Việt vốn dĩ quen thuộc với kiểu caacutech lagravem ăn nhỏ lẻ vagrave
luocircn muốn coacute sự tin tƣởng giuacutep đỡ lẫn nhau giữa những ngƣời cugraveng hội buocircn baacuten
Vigrave vậy nếu coacute những loại higravenh cocircng ty đaacutep ứng vagrave phugrave hợp caacutec yecircu cầu trecircn thigrave
chuacuteng coacute thể phaacutet triển mạnh mẽ tại Việt Nam
159
Taacutem lagrave với một quốc gia vốn coacute tƣ duy truyền thống nocircng nghiệp lacircu đời
nhƣ Việt Nam phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave một việc lagravem khocircng dễ dagraveng
vagrave nhất lagrave lại đogravei hỏi phải coacute hiệu quả nhanh choacuteng Dugrave coacute du nhập bất kỳ loại higravenh
cocircng ty mới vagraveo cũng cần phải coacute thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh thiacutech ứng nhận
thức đầy đủ về loại higravenh cocircng ty mới nagravey Nhƣ vậy đối với cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng đogravei hỏi phải coacute thecircm thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh tigravem hiểu trải
nghiệm Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute khaacute nhiều ƣu điểm vagrave rất gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn tại Việt Nam necircn coacute thể sẽ hứa hẹn một tƣơng lai phaacutet
triển nhanh choacuteng
Chiacuten lagrave để thagravenh lập cocircng ty hợp danh phaacutep luật một số quốc gia thƣờng
khocircng yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn hợp danh phải lagravem thủ tục đăng kyacute kinh doanh (Hoa
Kỳ Thaacutei Lan Canadahellip) bởi do sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty nagravey rất
cao vagrave đồng thời phaacutep luật muốn tăng tiacutenh tự chủ giữa caacutec thagravenh viecircn Nhƣng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave hầu hết caacutec quốc gia đều quy định caacutec thủ tục thagravenh
lập khaacute chặt chẽ vagrave yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn phải đăng kyacute kinh doanh (Hoa Kỳ Đức
Phaacutep Canada Anh Uacutec NewZealandhellip) Trong thủ tục đăng kyacute kinh doanh một
điểm rất quan trọng caacutec thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải cung cấp đầy đủ
thocircng tin với cơ quan đăng kyacute kinh doanh để nhằm mục điacutech thể hiện rotilde vai trograve
nghĩa vụ của những thagravenh viecircn nagravey trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy để
cho caacutec khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ của cocircng ty khocircng nhầm lẫn giữa thagravenh viecircn
goacutep vốn với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Mười lagrave cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty hợp danh Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn nagravey sẽ lagrave ngƣời duy nhất nắm giữ mọi
quyền hạn về quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống với
quản trị cocircng ty hợp danh tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều
hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trong mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn đều khocircng
coacute quyền tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
160
DANH MỤC CAacuteC COcircNG TRIgraveNH KHOA HỌC CỦA TAacuteC GIẢ ĐAtilde
COcircNG BỐ LIEcircN QUAN ĐẾN LUẬN AacuteN
1 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
2 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013 tr 35 - 40
3 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013 tr 28 - 34
161
TAgraveI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1 Lecirc Việt Anh (2008) Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 44 - 47
2 Đồng Ngọc Ba (2005) Một số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Luật học số 012005 tr 12 -18
3 Phan Văn Ba Phan Xuacircn Thảo (2012) Everyday American Law - Phaacutep luật
phổ thocircng Hoa Kỳ Nhagrave xuất bản Tổng hợp Hồ Chiacute Minh tr 142 - 167
4 Nguyễn Mạnh Baacutech (2006) Caacutec cocircng ty thương mại Nhagrave xuất bản Tổng
hợp Đồng Nai
5 Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) Đề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005 Tạp chiacute Nghề Luật Học viện Tƣ phaacutep Số 32012 tr 19 - 26
6 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 48 - NQTW ngagravey 24 - 5 - 2005 Về chiến
lược xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010
định hướng đến năm 2020 Hagrave Nội
7 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 49 - NQTW ngagravey 02 - 06 - 2005 Về
chiến lược cải caacutech tư phaacutep đến năm 2020 Hagrave Nội
8 Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ (2006) Thocircng tư 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch
vagrave đầu tư ngagravey 19102006 Hướng dẫn một số nội dung về hồ sơ trigravenh tự
thủ tục đăng kyacute kinh doanh theo quy định tại Nghị định 882006NĐ-CP
ngagravey 2982006 của Chiacutenh phủ Về đăng kyacute kinh doanh Hagrave Nội
9 Bộ Tƣ phaacutep (2006) Hội nhập kinh tế quốc tế Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
10 Bộ Dacircn luật Việt Nam cộng hogravea năm 1972
11 Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam cộng hogravea 1972
162
12 Chiacutenh Phủ (2000) Nghị định 032000NĐ-CP ngagravey 03022000 Hướng dẫn
thi hagravenh một số điều của Luật doanh nghiệp Hagrave Nội
13 Chiacutenh Phủ (2006) Nghị định 882006NĐ-CP ngagravey 2982006 Về đăng kyacute
kinh doanh Hagrave Nội
14 Chiacutenh Phủ (2007) Nghị định 1392007NĐ-CP ngagravey 592007 Hướng dẫn
chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
15 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 432010NĐ-CP ngagravey 1542010 Về đăng kyacute
doanh nghiệp Hagrave Nội
16 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 Hướng
dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
17 Chiacutenh Phủ (2014) Tờ trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2014 Hagrave Nội
18 Maurice Cozian Alian Viandier (1990) Tổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn
bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec 1988 Viện khoa học phaacutep lyacute-
Bộ tƣ phaacutep
19 Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long (2001) Cocircng ty Bản chất phaacutep
lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quan
Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001 tr 32 - 44
20 Ngocirc Huy Cƣơng (2003) Cocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenh Tạp
chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 tr 1 - 8
21 Ngocirc Huy Cƣơng (2006) Goacutep phần bagraven về cải caacutech phaacutep luật ở Việt Nam
hiện nay saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản tƣ phaacutep
22 Ngocirc Huy Cƣơng (2009) Khaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh nghiệp
năm 2005 Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 11(148) 062009
163
23 Ngocirc Huy Cƣơng (2012) Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số
11(295)2012 tr 48 - 58
24 Ngocirc Huy Cƣơng (2013) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại - phần chung vagrave
thương nhacircn Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học
Quốc gia Hagrave Nội
25 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven
thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị
trƣờng ở Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014
26 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 13 (269)
thaacuteng 072014
27 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập I
28 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập II
29 Đảng cộng sản Việt Nam (2005) Ban chấp hagravenh TW Ban chỉ đạo tổng kết lyacute
luận ldquoBaacuteo caacuteo tổng kết một số vấn đề lyacute luận - thực tiễn qua 20 năm đổi mới
(1986 - 2006)rdquo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
30 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006) Baacuteo caacuteo của Ban chấp hagravenh Trung ương
Đảng khoacutea IX tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ X của Đảng ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2006 về phương hướng nhiệm vụ phaacutet triển kinh tế xatilde hội 5
năm 2006 - 2010 Hagrave Nội
31 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ương Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của
Đảng Hagrave Nội
164
32 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Cương lĩnh xacircy dựng đất nước trong thời
kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) Hagrave Nội
33 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Chiến lược phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai
đoạn 2011 - 2020 Hagrave Nội
34 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Nghị quyết Đại hội đại biểu toagraven quốc lần
thứ XI của Đảng cộng sản Việt Nam Hagrave Nội
35 Đỗ Văn Đại (2005) Cần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005 tr 52 - 55
36 Nguyễn Minh Đoan (chủ biecircn 2010) Quy chế phaacutep lyacute của cocircng dacircn Việt
Nam saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
37 Nguyễn Minh Đoan (2011) Yacute thức phaacutep luật saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất
bản Chiacutenh trị quốc gia
38 Nguyễn Minh Đoan (2011) Xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt
Nam trong bối cảnh xacircy dựng nhagrave nước phaacutep quyền xatilde hội chủ nghĩa Nhagrave
xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
39 Nguyễn Triacute Dĩnh Phạm Thị Quyacute (đồng chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh lịch sử
kinh tế Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dacircn Nhagrave xuất bản Đại học Kinh tế
Quốc dacircn
40 Nguyễn Văn Động (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về Nhagrave nước
vagrave phaacutep luật Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
41 Friedrich Fubler Jurgen Simon (1992) Mấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng
hogravea Liecircn bang Đức Nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute
42 Nguyễn Thị Thugravey Giang (2012) Phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp danh
Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật Đại học Quốc gia Hagrave Nội
43 Bugravei Xuacircn Hải (2008) Phaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhập Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 37 - 43
165
44 Trần Đigravenh Hảo (1999) Về những điểm mới của Luật doanh nghiệp Tạp chiacute
Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 8 (136)1999 tr 17 - 23
45 Nguyễn Thị Huế (2012) Phaacutep luật về cocircng ty hợp danh ở Việt Nam luận aacuten
Tiến sĩ luật học Viện khoa học xatilde hội
46 Hội đồng Bộ trƣởng (1992) Nghị định 66-HĐBT ngagravey 0231992 về caacute nhacircn
vagrave nhoacutem kinh doanh coacute vốn thấp hơn vốn phaacutep định quy định trong nghị định
số 221-HĐBT ngagravey 2371991 Hagrave Nội
47 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
48 Nguyễn Vinh Hƣng (2012) Nguyecircn tắc tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty
hợp vốn đơn giản Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep Số 32012 tr40-42
49 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp vốn đơn giản trong caacutec loại higravenh
cocircng ty so saacutenh vagrave kiến nghị Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep số
12013 tr 62 - 64
50 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013
51 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013
52 Nguyễn Thị Lan Hƣơng (2009) Một số so saacutenh về cocircng ty cổ phần theo Luật
cocircng ty Nhật Bản vagrave Luật doanh nghiệp Việt Nam Tạp chiacute Khoa học Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Luật học 25 (2009) tr 87 - 93
53 Nguyễn Thị Thu Hƣơng (2011) Bagraven thecircm về chế định vốn của cocircng ty cổ
phần Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7(232) 2011 tr 37 - 39
166
54 Nguyễn Thị Khế Bugravei Thị Khuyecircn (1999) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản
Thống kecirc tr 195 - 200
55 Nguyễn Việt Khoa Từ Thanh Thảo (2010) Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
Phƣơng Đocircng tr 145 - 174
56 Lecirc Học Lacircm Lecirc Ngọc Đức (2010) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản thống kecirc
57 Francis Lemeunier (1993) Nguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại Luật
kinh doanh Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
58 Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute (đồng chủ biecircn 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an
nhacircn dacircn
59 Ngocirc Đức Mạnh (2005) Kỹ thuật lập phaacutep một luật sửa nhiều luật Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep Số 5(52) thaacuteng 52005
60 Vũ Văn Mẫu (1961) Dacircn luật khaacutei luận Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản
61 Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) Những vấn đề cơ bản của luật phaacutep Mỹ -
Fundamentals of American law saacutech tham khảo Khoa luật trƣờng Đại học
NewYork Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật
62 Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội (2001) Từ điển phaacutep luật Anh - Việt Legal
dictionary English - Vietnamese
63 Minh Ngọc Ngọc Hagrave (2011) Luật kinh tế Nhagrave xuất bản lao động
64 Phạm Duy Nghĩa (chủ biecircn 2001) Tigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ trong điều
kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giới saacutech tham khảo Nhagrave
xuất bản chiacutenh trị quốc gia
65 Phạm Duy Nghĩa (2002) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại Việt Nam Khoa Luật
- Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
167
66 Phạm Duy Nghĩa (2003) Cơ sở phaacutep luật kinh tế Việt Nam vigrave một nền kinh
tế phaacutet triển bền vững vagrave toagraven cầu hoacutea Saacutech tham khảo Khoa luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
67 Phạm Duy Nghĩa (2004) Chuyecircn khảo Luật Kinh tế Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
68 Phạm Duy Nghĩa (2006) Sự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty CHLB Đức vagrave
so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Nam Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 79
thaacuteng 72006 tr 54 - 57
69 Phạm Duy Nghĩa (2009) Luật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh
luận Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia
Hagrave Nội
70 Phạm Duy Nghĩa (2010) Luật về mua baacuten doanh nghiệp bigravenh luận ngắn từ
goacutec nhigraven quản trị cocircng ty Tạp chiacute nghiecircn cứu lập phaacutep số 10 (171) thaacuteng
52010 tr 46 - 49
71 Lecirc Thanh Phong (2004) Tigravem hiểu về cocircng ty hợp danh trong phaacutep luật Việt
Nam vagrave Cộng hogravea Phaacutep Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 10 (151) năm
2004 tr 34 - 37
72 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Phạm Duy Nghĩa (đồng chủ biecircn 2001) Giaacuteo trigravenh Luật
kinh tế Việt Nam Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản
ĐHQG Hagrave Nội taacutei bản lần thứ 3
73 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Lecirc Minh Toagraven Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang (2006)
Luật Kinh tế Việt Nam Nhagrave xuất bản chiacutenh trị quốc gia
74 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc
75 Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven (đồng chủ biecircn) Bugravei Nguyecircn Khaacutenh
(2007) Phaacutep luật về kinh doanh Nhagrave xuất bản Bƣu điện tập 1
168
76 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Việt Nam Viện
Đại học Mở Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
77 Lecirc Minh Phiếu (2006) Caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến ở Phaacutep Tạp chiacute
khoa học Phaacutep lyacute số 5(36)2006 tr 46 - 55
78 Ngocirc Văn Tăng Phƣớc (2009) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc tr 157 - 172
79 Quốc hội (1995) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
80 Quốc hội (2005) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
81 Quốc hội (2008) Luật Ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Hagrave Nội
82 Quốc hội (1990) Luật Cocircng ty Hagrave Nội
83 Quốc hội (2006) Luật Chứng khoaacuten 2006 (đatilde được sửa đổi bổ sung năm
2010) Hagrave Nội
84 Quốc hội (1990) Luật Doanh nghiệp tư nhacircn Hagrave Nội
85 Quốc hội (1999) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
86 Quốc hội (2005) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
87 Quốc hội (2009) Luật Doanh nghiệp năm 2005 (đatilde được sửa đổi bổ sung
năm 2009) Hagrave Nội
88 Quốc hội (2005) Luật Đầu tư Hagrave Nội
89 Quốc hội (2013) Luật Hiến phaacutep Hagrave Nội
90 Quốc hội (1994) Luật Phaacute sản doanh nghiệp Hagrave Nội
91 Quốc hội (2004) Luật Phaacute sản Hagrave Nội
92 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 (đatilde được sửa đổi bổ
sung năm 2012) Hagrave Nội
93 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Hagrave Nội
169
94 Quốc hội (2005) Luật Thương mại Hagrave Nội
95 Mai Hồng Quỳ (2012) Một số vấn đề về tự do kinh doanh vagrave tự do hợp đồng
ở Việt Nam Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22012 tr 3 - 9
96 Nguyễn Quốc Sỹ Nguyễn Văn Nocircng (2009) Luật Kinh doanh Việt Nam
Nhagrave xuất bản ĐHQG thagravenh phố Hồ Chiacute Minh tr 43 - 50
97 Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn 2008) Bagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005
Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật tr 253 - 280
98 Lecirc Minh Tacircm (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận nhagrave nước vagrave phaacutep luật
Trƣờng đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an nhacircn dacircn
99 Lecirc Thị Thanh (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế Học viện Tagravei
chiacutenh Nhagrave xuất bản Tagravei chiacutenh
100 Phạm Thị Giang Thu (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Luật chứng khoaacuten
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
101 Bugravei Anh Thủy (chủ biecircn 2012) Nguyễn Đăng Phuacute Nguyễn Thị Vacircn
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
102 Nguyễn Thị Thanh Thủy (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh
tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
103 Nguyễn Hợp Toagraven (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế
Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn taacutei bản lần thứ ba Nhagrave xuất bản Đại
học Kinh tế quốc dacircn
104 Tổng cục Thống kecirc (2010) Doanh nghiệp Việt Nam 9 năm đầu thế kỷ
21 Nhagrave xuất bản Thống kecirc Hagrave Nội
105 Văn Thiệu (2002) Vigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sống
Tạp chiacute Phaacutep lyacute số 42002 tr 6 - 7
170
106 Đỗ Thị Kim Tiecircn (2013) Hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật bảo đảm
quyền bigravenh đẳng doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
9 (258) năm 2013 tr 39 - 43
107 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập I
108 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập II
109 Lecirc Tagravei Triển (1959) Luật Thương mại toaacutet yếu Quyển thứ 2 Bộ quốc
gia giaacuteo dục xuất bản
110 Lecirc Tagravei Triển Nguyện Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1972) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển I
111 Lecirc Tagravei Triển Nguyễn Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1973) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển II
112 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2001) Phaacutep lệnh luật sư Hagrave Nội
113 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2003) Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức
Hagrave Nội
114 Đagraveo Triacute Uacutec (chủ biecircn 2002) Bước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại
Mỹ Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội
115 Nguyễn Thị Thu Vacircn (1998) Một số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật về cocircng ty ở Việt Nam hiện nay Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
116 Văn phograveng quốc hội (2007) Việt Nam gia nhập WTO thuận lợi
thaacutech thức vagrave vai trograve của Quốc hội saacutech tham khảo Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
117 Nguyễn Cửu Việt (chủ biecircn 2004) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về nhagrave
nước vagrave phaacutep luật Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại
học Quốc gia Hagrave Nội
171
118 Vũ Đặng Hải Yến (2004) Hướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến
cocircng ty hợp danh ở Việt Nam hiện nay Tạp chiacute Luật học số 32004 tr59-64
TIẾNG ANH
119 Keith Abbott Norman Pendlebury Kevin Wardman (2007) Business
Law 8th
edition South-Western pp 343 - 349
120 A James Barner Terry Morehead Dworkin Eric L Richards (2000)
Law for business seventh edition Irwin McGraw-Hill
121 David L Baumer JC Poindexter (2004) Legal environment of
business in the information age McGraw-Hill Irwin pp 438 - 453
122 Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order 2009
explanatory document Department for business Enterprise amp Regulatory
Reform pp 1 - 43
123 Gordon W Brown Paul A Sukys (1997) Business law with UCC
applications ninth edition MC Graw-Hill
124 China (2006) Partnership Enterprise Law of the People`s Republic of
China (Amended in 2006)
125 Lawrence S Clark Robert J Allberts Peter D Kinder (1994) ldquoLaw
and business the regulatory environmentrdquo fourth edition McGraw-Hill Inc
pp 395 - 407
126 Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd Jery W Morehead
(1996) ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo tenth edition
McGraw-Hill Inc pp 233 - 238
127 England (2000) Limited Liability Partnership Act
172
128 Charles Fuller (editor) (1995) The Entrepreneur magazine small
business advisor John Wiley amp Sons Inc
129 Higgins Fletcher (1991) The Law of Partnership in Australia and
New Zealand sixth edition The law book company limited
130 Japan (1911) The Commecial Code of Japan Yang Yin Hang The
Boston book company 1911 Boston USA
131 Japan (2006) Companies Act
132 Marianne M Jennings (2006) Business its legal Ethical and global
environment seventh edition Thomson West pp 851 - 855
133 Elliot I Klayman John W Bagby Nan S Ellis (1994) Irwinrsquos
Business law concepts analysis perspectives Irwin Sydney Australia pp
796 - 817
134 Lao (2005) The law of Enterprises
135 Richard A Man Barry S Roberts (2008) Business Law and the
Regulation of Business ninth edition Thomson West
136 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Micheal J
Phillips Arlen W Langvardt (2001) Business law and the regulatory
environment concepts and cases eleventh edition McGraw-Hill Irwin pp
841 - 852
137 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Arlen W
Langvardt (2007) Business law the ethical global and e - commerce
environment 13th
edition McGraw-Hill Irwin pp 952 - 962
138 Pham Duy Nghia (2002) Vietnamese business law in transition Nhagrave
xuất bản Thế giới
139 Singapore (2008) Limited Partnerships Act
173
140 Barbara CS Shea Jennifer Haupt (1995) Entrepreneur magazine
small business legal guide John Wiley amp Sons Inc
141 Thailand (1992) The Thailand Civil and Commercial code
142 Usa (1997) The Uniform Partnership Act
143 Usa (2001) Uniform Limited Partnership Act
144 Bruce Welling Lionel Smith Leonard I Rotman (2010) Canadian
Corporate law Cases Notes amp Materials 4th
edition Lexis Nexis pp 1-57
145 Douglas Whitman John William Gergacz (1994) The legal and
social environment of business fourth edition McGraw-Hill pp373-376
TAgraveI LIỆU TIgraveM KIẾM TỪ INTERNET
146 Phan Thị Thagravenh Dƣơng (2003) Một số vấn đề về hoagraven thiện phaacutep luật
thuế thu nhập doanh nghiệp Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22003 truy cập
ngagravey 29112013 luacutec 131 PM nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=221tc2003so1htplttndnampcatid=92ctc20032ampItemid=106
147 Baacuteo Hagrave Nội mới (2014) Bổ sung 57 Điều mới trong dự luật doanh
nghiệp sửa đổi nguồn httphanoimoicomvnTin-tucThuong-hieu-
DN684752bo-sung-57-dieu-moi-trong-du-luat-doanh-nghiep-sua-doi truy
cập ngagravey 2872014 luacutec 224 PM
148 Law School Resources Agency amp Partnership Outlines
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm truy cập ngagravey
3042013 luacutec 813 PM
149 Lƣợc sử Việt Nam toacutem tắt (2013) nguồn
httpwwwlichsuvietnaminfoindexphpoption=com_contentampview=article
ampid=2ampItemid=25 truy cập 27122013 luacutec 102 PM
174
150 Jean Murray (US Business Law Taxes) Limited Partnerships
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm truy cập ngagravey
0292013 luacutec 1150 AM
151 Jean Murray (US Business Law Taxes) What are the Different
Types of Partnerships truy cập ngagravey 01102013 luacutec 1158 AM
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm
152 Phạm Duy Nghĩa (2006) Giấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo
luật chung Luật Doanh nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật
Cocircng ty 2005 của CHND Trung Hoa nguồn
httpthongtinphapluatdansueduvn20090910giE1BAA5c-
mC6A1-nE1BBADa-triE1BB87u-doanh-
nghiE1BB87p-v-mE1BB99t-dE1BAA1o-
luE1BAADt-chung-luE1BAADt-doanh-nghiE1BB87p-
2005-tE1BBAB-mE1BB99t-gc-nhig truy cập ngagravey 0292013
luacutec 316 PM
153 Alan Phan (2012) Muốn khuyến khiacutech đầu tư phải củng cố niềm tin
nguồn httpkinhdoanhvnexpressnettin-tucvi-mots-alan-phan-muon-
khuyen-khich-dau-tu-phai-cung-co-niem-tin-2719761html đăng tải ngagravey
752012 1836 truy cập ngagravey 5122013 luacutec 145 PM
154 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (2001) Luật kinh tế - Mấy kinh nghiệm vagrave bagravei học
từ nước ngoagravei Tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute Số 012001 nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=54tc2001so1lktknampcatid=27ctc20011ampItemid=62 truy cập
ngagravey 28112013 luacutec 1610 PM
155 QuickMBA (2013) Limited Partnership nguồn
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited truy cập ngagravey
2742013 luacutec 640 PM
175
156 Quốc hội - Văn phograveng Quốc hội Dự thảo online Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) nguồn
httpduthaoonlinequochoivnDuThaoListsDT_DUTHAO_LUATView_D
etailaspxItemID=753ampTabIndex=1ampLanID=922 truy cập ngagravey
2772014 luacutec 920 AM
157 Residual-rewards (2013) Limited Partherships nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml truy cập ngagravey
05122013 luacutec 359 PM
158 Trang Thu (2011) Khocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh cocircng ty hợp danh
truy cập ngagravey 3092013 luacutec 1202 PM nguồn
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595
159 Phạm Thế Vinh (2009) Higravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần thiết
phải quy định cụ thể truy cập ngagravey 01102013 luacutec 437 PM
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml
160 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2013) Baacuteo caacuteo
ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005 nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx truy
cập ngagravey 09122013 luacutec 243 PM
161 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2014) Dự thảo
(3) Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) nguồn
httpvibonlinecomvnDuthao1511DU-THAO-3-LUAT-DOANH-
NGHIEP-SUA-DOIaspx truy cập ngagravey 2672014 luacutec 400 PM
162 Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam Một số vấn đề sửa
đổi luật doanh nghiệp nguồn httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-
Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-luat-doanh-nghiep-7359html truy cập
2772014 950 AM
176
163 Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng - Cổng thocircng tin kinh tế
Việt Nam (2010) Phaacutet triển Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa ở Việt Nam truy cập
2332013 luacutec 1910 PM httpwwwvneporgvnvi-vnCac-loai-hinh-
doanh-nghiepPhat-trien-Doanh-nghiep-nho-va-vua-o-Viet-Namhtml
164 Wikipedia (2013) Partnership Hong Kong - Limited Partnership
truy cập ngagravey 3042013 luacutec 132 PM nguồn
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Part
nership
165 WTO - Tổ chức thƣơng mại thế giới (2013) Principles of the trading
system truy cập ngagravey 25122013 luacutec 923AM nguồn
httpwwwwtoorgenglishthewto_ewhatis_etif_efact2_ehtm
166 999 doanh nghiệp Việt Nam lagravehellip siecircu nhỏ (2014) nguồn
httpdantricomvnkinh-doanh999-doanh-nghiep-viet-nam-la-sieu-nho-
868243htm truy cập 2842014 luacutec 417PM
177
PHỤ LỤC 1
Số liệu tổng số cocircng ty tại Hoa Kỳ năm 2006 (nguồn Richard A Man Barry
S Roberts (2008) Business Law and the Regulation of Business ninth edition
Thomson West p 608)
Chuyển đổi thagravenh đơn vị tiacutenh theo tỷ lệ
Sole Proprietorships 17905000
Partnerships 1339000
Limited Liability Companies 719000
Corporations 5045000
Totals 25008000
Sole Proprietorships 7160
Partnerships 535
Limited Liability Companies 287
Corporations 2018
Totals 100
178
PHỤ LỤC 2
Tốc độ phaacutet triển của caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam
giai đoạn 2006 - 2010
Nguồn Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ - Ban soạn thảo dự aacuten Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) Baacuteo caacuteo tổng kết thi hagravenh Luật doanh nghiệp 2005 Hagrave Nội 82013
(ldquoCocircng ty hợp danh tại Việt Nam chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty
năm 2010rdquo tr 10)
179
PHỤ LỤC 3
Số lƣợng cocircng ty hợp danh hữu hạn tại Anh Wales vagrave Scotland
từ năm 1997 đến năm 2008
(Nguồn Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order
2009 explanatory document Department for business
Enterprise amp Regulatory Reform p 3)
Caacutec con số đƣợc cocircng bố mới nhất tại Vƣơng quốc Anh lagrave khoảng 15600
cocircng ty hợp danh hữu hạn Điều đoacute cho thấy rằng đatilde coacute 10142 cocircng ty hợp danh
hữu hạn đăng kyacute tại Anh vagrave xứ Wales vagrave 5447 đăng kyacute tại Scotland Vagrave khoảng 40
cocircng ty hợp danh hữu hạn đatilde đƣợc đăng kyacute ở Bắc Ireland
180
PHỤ LỤC 4
Một số nội dung của Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung
năm 2009) coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 8 Quyền của doanh nghiệp
1 Tự chủ kinh doanh chủ động lựa chọn ngagravenh nghề địa bagraven higravenh thức kinh
doanh đầu tƣ chủ động mở rộng quy mocirc vagrave ngagravenh nghề kinh doanh đƣợc Nhagrave
nƣớc khuyến khiacutech ƣu đatildei vagrave tạo điều kiện thuận lợi tham gia sản xuất cung ứng
sản phẩm dịch vụ cocircng iacutech
2 Lựa chọn higravenh thức phƣơng thức huy động phacircn bổ vagrave sử dụng vốn
3 Chủ động tigravem kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng vagrave kyacute kết hợp đồng
4 Kinh doanh xuất khẩu nhập khẩu
5 Tuyển dụng thuecirc vagrave sử dụng lao động theo yecircu cầu kinh doanh
6 Chủ động ứng dụng khoa học cocircng nghệ hiện đại để nacircng cao hiệu quả kinh
doanh vagrave khả năng cạnh tranh
7 Tự chủ quyết định caacutec cocircng việc kinh doanh vagrave quan hệ nội bộ
8 Chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của doanh nghiệp
9 Từ chối mọi yecircu cầu cung cấp caacutec nguồn lực khocircng đƣợc phaacutep luật quy định
10 Khiếu nại tố caacuteo theo quy định của phaacutep luật về khiếu nại tố caacuteo
11 Trực tiếp hoặc thocircng qua ngƣời đại diện theo uỷ quyền tham gia tố tụng theo
quy định của phaacutep luật
12 Caacutec quyền khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 9 Nghĩa vụ của doanh nghiệp
1 Hoạt động kinh doanh theo đuacuteng ngagravenh nghề đatilde ghi trong Giấy chứng nhận đăng
kyacute kinh doanh bảo đảm điều kiện kinh doanh theo quy định của phaacutep luật khi kinh
doanh ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
181
2 Tổ chức cocircng taacutec kế toaacuten lập vagrave nộp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh trung thực chiacutenh xaacutec
đuacuteng thời hạn theo quy định của phaacutep luật về kế toaacuten
3 Đăng kyacute matilde số thuế kecirc khai thuế nộp thuế vagrave thực hiện caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
khaacutec theo quy định của phaacutep luật
4 Bảo đảm quyền lợi iacutech của ngƣời lao động theo quy định của phaacutep luật về lao
động thực hiện chế độ bảo hiểm xatilde hội bảo hiểm y tế vagrave bảo hiểm khaacutec cho ngƣời
lao động theo quy định của phaacutep luật về bảo hiểm
5 Bảo đảm vagrave chịu traacutech nhiệm về chất lƣợng hagraveng hoaacute dịch vụ theo tiecircu chuẩn đatilde
đăng kyacute hoặc cocircng bố
6 Thực hiện chế độ thống kecirc theo quy định của phaacutep luật về thống kecirc định kỳ baacuteo
caacuteo đầy đủ caacutec thocircng tin về doanh nghiệp tigravenh higravenh tagravei chiacutenh của doanh nghiệp với
cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền theo mẫu quy định khi phaacutet hiện caacutec thocircng tin đatilde
kecirc khai hoặc baacuteo caacuteo thiếu chiacutenh xaacutec chƣa đầy đủ thigrave phải kịp thời sửa đổi bổ sung
caacutec thocircng tin đoacute
7 Tuacircn thủ quy định của phaacutep luật về quốc phograveng an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
bảo vệ tagravei nguyecircn mocirci trƣờng bảo vệ di tiacutech lịch sử văn hoaacute danh lam thắng cảnh
8 Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của phaacutep luật
hellip
Điều 13 Quyền thagravenh lập goacutep vốn mua cổ phần vagrave quản lyacute doanh nghiệp
1 Tổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ chức caacute nhacircn nƣớc ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave
quản lyacute doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng hợp quy
định tại khoản 2 Điều nagravey
2 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp
tại Việt Nam
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc để thagravenh lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị
b) Caacuten bộ cocircng chức theo quy định của phaacutep luật về caacuten bộ cocircng chức
182
c) Sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn chuyecircn nghiệp cocircng nhacircn quốc phograveng trong caacutec
cơ quan đơn vị thuộc Quacircn đội nhacircn dacircn Việt Nam sĩ quan hạ sĩ quan chuyecircn
nghiệp trong caacutec cơ quan đơn vị thuộc Cocircng an nhacircn dacircn Việt Nam
d) Caacuten bộ latildenh đạo quản lyacute nghiệp vụ trong caacutec doanh nghiệp 100 vốn sở hữu
nhagrave nƣớc trừ những ngƣời đƣợc cử lagravem đại diện theo uỷ quyền để quản lyacute phần vốn
goacutep của Nhagrave nƣớc tại doanh nghiệp khaacutec
đ) Ngƣời chƣa thagravenh niecircn ngƣời bị hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc bị mất
năng lực hagravenh vi dacircn sự
e) Ngƣời đang chấp hagravenh higravenh phạt tugrave hoặc đang bị Toagrave aacuten cấm kinh doanh
g) Caacutec trƣờng hợp khaacutec theo quy định của phaacutep luật về phaacute sản
3 Tổ chức caacute nhacircn coacute quyền mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn vagraveo cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng
hợp quy định tại khoản 4 Điều nagravey
4 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn
vagraveo cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp để thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị migravenh
b) Caacutec đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp theo quy định của phaacutep
luật về caacuten bộ cocircng chức
hellip
Điều 17 Hồ sơ đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Giấy đề nghị đăng kyacute kinh doanh theo mẫu thống nhất do cơ quan đăng kyacute kinh
doanh coacute thẩm quyền quy định
2 Dự thảo Điều lệ cocircng ty
3 Danh saacutech thagravenh viecircn bản sao Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc chứng
thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của mỗi thagravenh viecircn
4 Văn bản xaacutec nhận vốn phaacutep định của cơ quan tổ chức coacute thẩm quyền đối với
cocircng ty hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute
vốn phaacutep định
183
5 Chứng chỉ hagravenh nghề của thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacute nhacircn khaacutec đối với cocircng ty
hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute chứng chỉ
hagravenh nghề
hellip
Điều 130 Cocircng ty hợp danh
1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute
a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dƣới một tecircn chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của
migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty
2 Cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey đƣợc cấp Giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp danh khocircng đƣợc phaacutet hagravenh bất kỳ loại chứng khoaacuten nagraveo
Điều 131 Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
1 Thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn nhƣ
đatilde cam kết
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết gacircy thiệt hại
cho cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại cho cocircng ty
3 Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết
thigrave số vốn chƣa goacutep đủ đƣợc coi lagrave khoản nợ của thagravenh viecircn đoacute đối với cocircng ty
trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn coacute liecircn quan coacute thể bị khai trừ khỏi cocircng
ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
4 Tại thời điểm goacutep đủ vốn nhƣ đatilde cam kết thagravenh viecircn đƣợc cấp giấy chứng nhận
phần vốn goacutep Giấy chứng nhận phần vốn goacutep phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh của cocircng ty
b) Số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
184
c) Vốn điều lệ của cocircng ty
d) Tecircn địa chỉ thƣờng truacute quốc tịch số Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc
chứng thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của thagravenh viecircn loại thagravenh viecircn
đ) Giaacute trị phần vốn goacutep vagrave loại tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn
e) Số vagrave ngagravey cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
g) Quyền vagrave nghĩa vụ của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep
h) Họ tecircn chữ kyacute của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep vagrave của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
5 Trƣờng hợp giấy chứng nhận phần vốn goacutep bị mất bị raacutech bị chaacutey hoặc bị tiecircu
huỷ dƣới higravenh thức khaacutec thagravenh viecircn đƣợc cấp lại giấy chứng nhận phần vốn goacutep
Điều 132 Tagravei sản của cocircng ty hợp danh
1 Tagravei sản goacutep vốn của caacutec thagravenh viecircn đatilde đƣợc chuyển quyền sở hữu cho cocircng ty
2 Tagravei sản tạo lập đƣợc mang tecircn cocircng ty
3 Tagravei sản thu đƣợc từ hoạt động kinh doanh do caacutec thagravenh viecircn hợp danh thực hiện
nhacircn danh cocircng ty vagrave từ caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde
đăng kyacute của cocircng ty do caacutec thagravenh viecircn hợp danh nhacircn danh caacute nhacircn thực hiện
4 Caacutec tagravei sản khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 133 Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn
hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec trừ trƣờng hợp đƣợc sự nhất triacute của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh cograven lại
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty đoacute để tƣ
lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ chức caacute nhacircn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn
goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh cograven lại
Điều 134 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec quyền sau đacircy
185
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty mỗi thagravenh viecircn
hợp danh coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu biểu quyết khaacutec quy định tại
Điều lệ cocircng ty
b) Nhacircn danh cocircng ty tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh
doanh đatilde đăng kyacute đagravem phaacuten vagrave kyacute kết hợp đồng thoả thuận hoặc giao ƣớc với
những điều kiện magrave thagravenh viecircn hợp danh đoacute cho lagrave coacute lợi nhất cho cocircng ty
c) Sử dụng con dấu tagravei sản của cocircng ty để hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
kinh doanh đatilde đăng kyacute nếu ứng trƣớc tiền của migravenh để thực hiện cocircng việc kinh
doanh của cocircng ty thigrave coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoagraven trả lại cả số tiền gốc vagrave latildei
theo latildei suất thị trƣờng trecircn số tiền gốc đatilde ứng trƣớc
d) Yecircu cầu cocircng ty bugrave đắp thiệt hại từ hoạt động kinh doanh trong thẩm quyền nếu
thiệt hại đoacute xảy ra khocircng phải do sai soacutet caacute nhacircn của chiacutenh thagravenh viecircn đoacute
đ) Yecircu cầu cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh
doanh của cocircng ty kiểm tra tagravei sản sổ kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất
cứ khi nagraveo nếu xeacutet thấy cần thiết
e) Đƣợc chia lợi nhuận tƣơng ứng với tỷ lệ vốn goacutep hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty
g) Khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại theo
tỷ lệ goacutep vốn vagraveo cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định một tỷ lệ khaacutec
h) Trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave
ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn đƣợc hƣởng phần giaacute trị tagravei sản tại cocircng ty sau khi đatilde
trừ đi phần nợ thuộc traacutech nhiệm của thagravenh viecircn đoacute Ngƣời thừa kế coacute thể trở thagravenh
thagravenh viecircn hợp danh nếu đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
i) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave thực hiện cocircng việc kinh doanh một caacutech trung thực cẩn
trọng vagrave tốt nhất bảo đảm lợi iacutech hợp phaacutep tối đa cho cocircng ty vagrave tất cả thagravenh viecircn
b) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave hoạt động kinh doanh của cocircng ty theo đuacuteng quy định của
phaacutep luật Điều lệ cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn nếu lagravem traacutei quy
186
định tại điểm nagravey gacircy thiệt hại cho cocircng ty thigrave phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng
thiệt hại
c) Khocircng đƣợc sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tƣ lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ
chức caacute nhacircn khaacutec
d) Hoagraven trả cho cocircng ty số tiền tagravei sản đatilde nhận vagrave bồi thƣờng thiệt hại gacircy ra đối
với cocircng ty trong trƣờng hợp nhacircn danh cocircng ty nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec để nhận tiền hoặc tagravei sản khaacutec từ hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
đatilde đăng kyacute của cocircng ty magrave khocircng đem nộp cho cocircng ty
đ) Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của
cocircng ty khocircng đủ để trang trải số nợ của cocircng ty
e) Chịu lỗ tƣơng ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty trong trƣờng hợp cocircng ty kinh doanh bị lỗ
g) Định kỳ hagraveng thaacuteng baacuteo caacuteo trung thực chiacutenh xaacutec bằng văn bản tigravenh higravenh vagrave kết
quả kinh doanh của migravenh với cocircng ty cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả
kinh doanh của migravenh cho thagravenh viecircn coacute yecircu cầu
h) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 135 Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn hợp danh lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định khaacutec
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn để thảo
luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty Thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập
họp phải chuẩn bị nội dung chƣơng trigravenh vagrave tagravei liệu họp
3 Hội đồng thagravenh viecircn coacute quyền quyết định tất cả cocircng việc kinh doanh của cocircng
ty Nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định thigrave quyết định caacutec vấn đề sau đacircy phải đƣợc
iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận
a) Phƣơng hƣớng phaacutet triển cocircng ty
b) Sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty
c) Tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh mới
187
d) Chấp nhận thagravenh viecircn hợp danh ruacutet khỏi cocircng ty hoặc quyết định khai trừ thagravenh viecircn
đ) Quyết định dự aacuten đầu tƣ
e) Quyết định việc vay vagrave huy động vốn dƣới higravenh thức khaacutec cho vay với giaacute trị
bằng hoặc lớn hơn 50 vốn điều lệ của cocircng ty trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy
định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
g) Quyết định mua baacuten tagravei sản coacute giaacute trị bằng hoặc lớn hơn vốn điều lệ của cocircng ty
trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
h) Quyết định thocircng qua baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm tổng số lợi nhuận đƣợc chia
vagrave số lợi nhuận chia cho từng thagravenh viecircn
i) Quyết định giải thể cocircng ty
4 Quyết định về caacutec vấn đề khaacutec khocircng quy định tại khoản 3 Điều nagravey đƣợc thocircng
qua nếu đƣợc iacutet nhất hai phần ba tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận tỷ lệ cụ
thể do Điều lệ cocircng ty quy định
5 Quyền tham gia biểu quyết của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện theo quy định
của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 136 Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
1 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn coacute thể triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn khi xeacutet
thấy cần thiết hoặc theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh Trƣờng hợp Chủ tịch Hội
đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập họp theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh thigrave thagravenh
viecircn đoacute triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
2 Thocircng baacuteo mời họp coacute thể bằng giấy mời điện thoại fax telex hoặc caacutec phƣơng
tiện điện tử khaacutec Thocircng baacuteo mời họp phải necircu rotilde mục điacutech yecircu cầu vagrave nội dung
họp chƣơng trigravenh vagrave địa điểm họp tecircn thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp
Caacutec tagravei liệu thảo luận đƣợc sử dụng để quyết định caacutec vấn đề quy định tại khoản 3
Điều 135 của Luật nagravey phải đƣợc gửi trƣớc đến tất cả thagravenh viecircn thời hạn gửi trƣớc
do Điều lệ cocircng ty quy định
3 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp chủ toạ cuộc
họp Cuộc họp của Hội đồng thagravenh viecircn phải đƣợc ghi vagraveo sổ biecircn bản của cocircng ty
Nội dung biecircn bản phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau đacircy
188
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
nơi đăng kyacute kinh doanh
b) Mục điacutech chƣơng trigravenh vagrave nội dung họp
c) Thời gian địa điểm họp
d) Họ tecircn chủ toạ thagravenh viecircn dự họp
đ) Caacutec yacute kiến của thagravenh viecircn dự họp
e) Caacutec quyết định đƣợc thocircng qua số thagravenh viecircn chấp thuận vagrave nội dung cơ bản của
caacutec quyết định đoacute
g) Họ tecircn chữ kyacute của caacutec thagravenh viecircn dự họp
Điều 137 Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh
hoạt động kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp
danh trong thực hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực
đối với becircn thứ ba khi ngƣời đoacute đƣợc biết về hạn chế đoacute
2 Trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn
cocircng nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
Khi một số hoặc tất cả thagravenh viecircn hợp danh cugraveng thực hiện một số cocircng việc kinh
doanh thigrave quyết định đƣợc thocircng qua theo nguyecircn tắc đa số
Hoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt động kinh doanh
caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng thuộc traacutech nhiệm
của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn cograven lại chấp thuận
3 Cocircng ty coacute thể mở một hoặc một số tagravei khoản tại ngacircn hagraveng Hội đồng thagravenh viecircn
chỉ định thagravenh viecircn đƣợc uỷ quyền gửi vagrave ruacutet tiền từ caacutec tagravei khoản đoacute
4 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốc coacute caacutec nhiệm vụ sau
a) Quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty với tƣ caacutech lagrave
thagravenh viecircn hợp danh
b) Triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc nghị quyết
của của Hội đồng thagravenh viecircn
189
c) Phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh kyacute caacutec
quyết định về quy chế nội quy vagrave caacutec cocircng việc tổ chức nội bộ khaacutec của cocircng ty
d) Tổ chức sắp xếp lƣu giữ đầy đủ vagrave trung thực sổ kế toaacuten hoaacute đơn chứng từ vagrave
caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty theo quy định của phaacutep luật
đ) Đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện cho cocircng ty
với tƣ caacutech lagrave bị đơn hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại
hoặc caacutec tranh chấp khaacutec
e) Caacutec nhiệm vụ khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
Điều 138 Chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
1 Tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Tự nguyện ruacutet vốn khỏi cocircng ty
b) Chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết
c) Bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave mất tiacutech hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc mất năng
lực hagravenh vi dacircn sự
d) Bị khai trừ khỏi cocircng ty
đ) Caacutec trƣờng hợp khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền ruacutet vốn khỏi cocircng ty nếu đƣợc Hội đồng thagravenh
viecircn chấp thuận Trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn muốn ruacutet vốn khỏi cocircng ty phải
thocircng baacuteo bằng văn bản yecircu cầu ruacutet vốn chậm nhất saacuteu thaacuteng trƣớc ngagravey ruacutet vốn
chỉ đƣợc ruacutet vốn vagraveo thời điểm kết thuacutec năm tagravei chiacutenh vagrave baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh của năm
tagravei chiacutenh đoacute đatilde đƣợc thocircng qua
3 Thagravenh viecircn hợp danh bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Khocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn nhƣ đatilde cam kết sau khi cocircng ty
đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hai
b) Vi phạm quy định tại Điều 133 của Luật nagravey
c) Tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh khocircng trung thực khocircng cẩn trọng hoặc coacute hagravenh
vi khocircng thiacutech hợp khaacutec gacircy thiệt hại nghiecircm trọng đến lợi iacutech của cocircng ty vagrave caacutec
thagravenh viecircn khaacutec
d) Khocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
190
4 Trong trƣờng hợp chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn bị hạn chế hoặc bị
mất năng lực hagravenh vi dacircn sự thigrave phần vốn goacutep của thagravenh viecircn đoacute đƣợc hoagraven trả cocircng
bằng vagrave thoả đaacuteng
5 Trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
quy định tại điểm a vagrave điểm d khoản 1 Điều nagravey thigrave ngƣời đoacute vẫn phải liecircn đới chịu
traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
6 Sau khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đatilde đƣợc
sử dụng lagravem thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa
kế ngƣời đại diện theo phaacutep luật của họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử
dụng tecircn đoacute
Điều 139 Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
1 Cocircng ty coacute thể tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới của cocircng ty phải đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
2 Thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam kết goacutep
vagraveo cocircng ty trong thời hạn mƣời lăm ngagravey kể từ ngagravey đƣợc chấp thuận trừ trƣờng
hợp Hội đồng thagravenh viecircn quyết định thời hạn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trừ trƣờng
hợp thagravenh viecircn đoacute vagrave caacutec thagravenh viecircn cograven lại coacute thoả thuận khaacutec
Điều 140 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
1 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền sau đacircy
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi
bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute
liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
b) Đƣợc chia lợi nhuận hằng năm tƣơng ứng tỷ lệ vốn goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty
c) Đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm của cocircng ty coacute quyền yecircu cầu Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy đủ vagrave trung thực caacutec
191
thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem xeacutet sổ kế toaacuten sổ
biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
d) Chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec
đ) Nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh ngƣời khaacutec tiến hagravenh kinh doanh caacutec ngagravenh
nghề đatilde đăng kyacute của cocircng ty
e) Định đoạt phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng cho thế chấp cầm
cố vagrave caacutec higravenh thức khaacutec theo quy định của phaacutep luật vagrave Điều lệ cocircng ty trƣờng hợp
chết hoặc bị Toagrave tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave ngƣời thừa kế thay thế thagravenh viecircn đatilde chết
trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty
g) Đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ vốn
goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản
h) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde cam kết goacutep
b) Khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng đƣợc tiến hagravenh cocircng việc kinh
doanh nhacircn danh cocircng ty
c) Tuacircn thủ Điều lệ nội quy cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
d) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
192
PHỤ LỤC 5
Một số nội dung của Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 về
Hướng dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp
coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 7 Ngagravenh nghề cấm kinh doanh
1 Danh mục ngagravenh nghề cấm kinh doanh gồm
a) Kinh doanh vũ khiacute quacircn dụng trang thiết bị kỹ thuật khiacute tagravei phƣơng tiện chuyecircn
dugraveng quacircn sự cocircng an quacircn trang (bao gồm cả phugrave hiệu cấp hiệu quacircn hiệu của
quacircn đội cocircng an) quacircn dụng cho lực lƣợng vũ trang linh kiện bộ phận phụ tugraveng
vật tƣ vagrave trang thiết bị đặc chủng cocircng nghệ chuyecircn dugraveng chế tạo chuacuteng
b) Kinh doanh chất ma tuacutey caacutec loại
c) Kinh doanh hoacutea chất bảng 1 (theo Cocircng ƣớc quốc tế)
d) Kinh doanh caacutec sản phẩm văn hoacutea phản động đồi trụy mecirc tiacuten dị đoan hoặc coacute
hại tới giaacuteo dục thẩm mỹ nhacircn caacutech
đ) Kinh doanh caacutec loại phaacuteo
e) Kinh doanh caacutec loại đồ chơi trograve chơi nguy hiểm đồ chơi trograve chơi coacute hại tới giaacuteo
dục nhacircn caacutech vagrave sức khoẻ của trẻ em hoặc tới an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
g) Kinh doanh caacutec loại thực vật động vật hoang datilde gồm cả vật sống vagrave caacutec bộ phận
của chuacuteng đatilde đƣợc chế biến thuộc Danh mục điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave
thagravenh viecircn quy định vagrave caacutec loại thực vật động vật quyacute hiếm thuộc danh mục cấm
khai thaacutec sử dụng
h) Kinh doanh mại dacircm tổ chức mại dacircm mua baacuten ngƣời
i) Kinh doanh dịch vụ tổ chức đaacutenh bạc gaacute bạc traacutei pheacutep dƣới mọi higravenh thức
k) Kinh doanh dịch vụ điều tra biacute mật xacircm phạm lợi iacutech của Nhagrave nƣớc quyền vagrave lợi
iacutech hợp phaacutep của tổ chức cocircng dacircn
l) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới kết hocircn coacute yếu tố nƣớc ngoagravei
193
m) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới nhận cha mẹ con nuocirci nuocirci con nuocirci coacute yếu tố
nƣớc ngoagravei
n) Kinh doanh caacutec loại phế liệu nhập khẩu gacircy ocirc nhiễm mocirci trƣờng
o) Kinh doanh caacutec loại sản phẩm hagraveng hoacutea vagrave thiết bị cấm lƣu hagravenh cấm sử dụng
hoặc chƣa đƣợc pheacutep lƣu hagravenh vagravehoặc sử dụng tại Việt Nam
p) Caacutec ngagravenh nghề cấm kinh doanh khaacutec đƣợc quy định tại caacutec luật phaacutep lệnh vagrave
nghị định chuyecircn ngagravenh
2 Việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề quy định tại khoản 1 Điều nagravey trong một số
trƣờng hợp đặc biệt aacutep dụng theo quy định của caacutec luật phaacutep lệnh hoặc nghị định
chuyecircn ngagravenh liecircn quan
Điều 8 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh
1 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh aacutep dụng theo caacutec
quy định của caacutec luật phaacutep lệnh nghị định chuyecircn ngagravenh hoặc quyết định coacute liecircn
quan của Thủ tƣớng Chiacutenh phủ (sau đacircy gọi chung lagrave phaacutep luật chuyecircn ngagravenh)
2 Điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức
a) Giấy pheacutep kinh doanh
b) Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh
c) Chứng chỉ hagravenh nghề
d) Chứng nhận bảo hiểm traacutech nhiệm nghề nghiệp
đ) Xaacutec nhận vốn phaacutep định
e) Chấp thuận khaacutec của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
g) Caacutec yecircu cầu khaacutec magrave doanh nghiệp phải thực hiện hoặc phải coacute mới đƣợc quyền
kinh doanh ngagravenh nghề đoacute magrave khocircng cần xaacutec nhận chấp thuận dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
3 Caacutec quy định về loại ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh
doanh đối với ngagravenh nghề đoacute tại caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật khaacutec ngoagravei caacutec
loại văn bản quy phạm phaacutep luật đatilde necircu tại khoản 1 Điều nagravey đều khocircng coacute hiệu lực
thi hagravenh
hellip
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bigravea
Lời cam đoan
Mục lục
MỞ ĐẦU 1
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei 1
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei 4
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei 4
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu 5
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten 6
6 Kết cấu của luận aacuten 6
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU 7
Kết luận chƣơng 1 31
Chƣơng 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 32
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 32
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản 45
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec 46
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống
caacutec higravenh thức cocircng ty ở Việt Nam 53
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản ở Việt Nam hiện nay 60
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 60
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong
hệ thống phaacutep luật Việt Nam hiện nay 64
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam
hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản 65
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản 71
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc
khi đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 71
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp năm 1999 đến nay 74
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 77
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật 77
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật 79
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute 81
Kết luận chƣơng 2 82
Chƣơng 3 MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM 84
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản 84
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung 84
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản 86
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản 90
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản 90
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty
hợp vốn đơn giản 91
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản 93
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản 96
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản 101
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của
cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản 106
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản 108
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản 111
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 114
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản 115
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty
hợp vốn đơn giản 117
Kết luận chƣơng 3 121
Chƣơng 4 CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
LIEcircN QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN 123
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 123
411 Cơ sở chiacutenh trị 123
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh 127
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản 133
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản 138
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản 138
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản 142
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute 148
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute 150
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn 151
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai 153
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp 155
Kết luận chƣơng 4 155
KẾT LUẬN 157
Danh mục caacutec cocircng trigravenh khoa học của taacutec giả
đatilde cocircng bố liecircn quan đến luận aacuten 160
Tagravei liệu tham khảo 161
Phụ lục 177
1
MỞ ĐẦU
1 Tiacutenh cấp thiết của việc nghiecircn cứu đề tagravei
Trải qua hagraveng trăm năm lịch sử higravenh thagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản đến
nay vẫn khocircng ngừng phaacutet triển Theo thời gian cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde vagrave
đang để lại dấu ấn trecircn phạm vi nhiều quốc gia Thực tiễn kinh doanh cho thấy đacircy
lagrave higravenh thức kinh doanh đaacutep ứng đƣợc nhiều đogravei hỏi của thị trƣờng vagrave luocircn gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn
Thời kỳ phong kiến Việt Nam khaacutei niệm ldquococircng tyrdquo lagrave một cụm từ khaacute xa lạ
bởi lẽ ngƣời Việt chỉ quen với caacutec hoạt động nocircng nghiệp Từ khi thực dacircn Phaacutep
xacircm lƣợc (1858) luật về caacutec loại higravenh cocircng ty mới đƣợc Phaacutep đƣa vagraveo Việt Nam
nhằm mục điacutech phục vụ cho quaacute trigravenh khai thaacutec thuộc địa Bắt đầu từ thời kỳ nagravey
dấu vết trƣớc đacircy của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại trong caacutec đạo luật
Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng
mại Việt Nam Cộng hogravea 1972
Từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986) hệ thống phaacutep luật tại Việt Nam đatilde
coacute nhiều thay đổi Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave những
tiacuten hiệu đầu tiecircn baacuteo hiệu cho thời kỳ đổi mới của sự phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh
nghiệp ở Việt Nam Thời gian sau đoacute Luật Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh trecircn
cơ sở thống nhất từ hai đạo luật trecircn Vagrave kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty
hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại vagraveo trong hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp Tuy
nhiecircn nếu căn cứ quy định tại điểm a vagrave điểm c khoản 1 Điều 95 của Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquongoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave
Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm
vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey đang tồn tại một số bất cập Thocircng thƣờng caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave
Việt Nam luocircn cho rằng đối với cocircng ty hợp danh thigrave chỉ tồn tại duy nhất một loại
higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh Cograven cocircng ty hợp danh magrave coacute sự tham gia
của cả loại higravenh thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave loại higravenh của
2
cocircng ty hợp vốn đơn giản (cograven đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Noacutei caacutech
khaacutec quy định tại Điều 95 Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh đatilde thừa
nhận sự tồn tại của cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản một caacutech khocircng rotilde ragraveng
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
tiếp tục hoagraven thiện bổ sung thecircm caacutec quy định về cocircng ty hợp danh Mặc dugrave vậy
nếu căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave vẫn chƣa
coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoPhải
coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp
danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Sau đoacute Luật sửa đổi bổ sung Luật Doanh
nghiệp 2005 đƣợc ban hagravenh (hiệu lực từ ngagravey 29 thaacuteng 6 năm 2009) nhƣng sự kết
hợp đan xen theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vẫn giữ nguyecircn Từ đoacute cho thấy chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
mặc dugrave đatilde qua một số lần sửa đổi bổ sung nhƣng vẫn chƣa thật sự hoagraven chỉnh Sự
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde dẫn đến những điều chỉnh của phaacutep luật trở necircn thiếu chặt chẽ vagrave chƣa
đầy đủ đối với cả hai loại higravenh doanh nghiệp trecircn
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia khaacutec luocircn coacute sự
phacircn biệt rotilde ragraveng trong cơ chế điều chỉnh giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản Trecircn thực tế tại nhiều quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến vẫn thƣờng điều
chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty bằng từng đạo luật riecircng Nhờ vậy noacute đatilde goacutep phần
nacircng cao sự chặt chẽ của phaacutep luật vagrave cograven tạo ra mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu
quả cho sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay đất nƣớc đang trong giai đoạn thực hiện caacutec chủ trƣơng của Đại
hội Đảng XI (2011) Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội năm 2011 đến 2020 nhấn
mạnh ldquoTạo mocirci trường cạnh tranh bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế khuyến
khiacutech phaacutet triển caacutec higravenh thức tổ chức sản xuất kinh doanhhellip Hoagraven thiện cơ chế
chiacutenh saacutech để phaacutet triển mạnh kinh tế tư nhacircn trở thagravenh một trong những động lực
của nền kinh tếhelliprdquo [33 tr 6-7] cograven theo Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ƣơng Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của Đảng mục
3
tiecircu trƣớc mắt vagrave lacircu dagravei ldquokhuyến khiacutech phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp với
higravenh thức sở hữu hỗn hợp như cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn nhiều
thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhhelliprdquo [31 tr 30] Ngoagravei ra Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của nhiều diễn đagraven kinh tế lớn trecircn thế giới nhƣ ASEAN APEC
ASEM WTO vagrave coacute thể sắp tới lagrave TPPhellip Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện vẫn đang từng bƣớc sửa đổi để đaacutep ứng với nhu cầu biến động vagrave sự phaacutet
triển của kinh tế - xatilde hội trong giai đoạn mới Vigrave vậy trƣớc yecircu cầu đa dạng hoacutea caacutec
loại higravenh kinh doanh khuyến khiacutech caacutec nguồn lực đầu tƣ vagraveo nền kinh tế thigrave việc bổ
sung thecircm cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
lagrave hết sức cần thiết Trecircn thực tiễn việc xacircy dựng phaacutet triển thecircm nhiều loại higravenh
doanh nghiệp sẽ goacutep phần mở rộng thị trƣờng đồng thời tạo thecircm cơ hội để caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc những higravenh thức doanh nghiệp phugrave hợp nhất với mục
điacutech nhu cầu vagrave khả năng của họ
Lagrave nhagrave thiết kế vagrave định hƣớng thị trƣờng phaacutep luật cần phải phản aacutenh tƣơng
đối đầy đủ caacutec loại higravenh cocircng ty để caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể chọn lựa Phacircn tiacutech caacutec
đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy sẽ lagrave mocirc higravenh cocircng ty rất phugrave
hợp với quy mocirc kinh doanh vừa hoặc nhỏ vagrave cocircng ty cograven khaacute linh động trong việc
gọi vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh cũng nhƣ hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho nhagrave đầu
tƣ Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech truyền thống kinh doanh thƣơng mại cũng nhƣ caacutec điều
kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp
với caacutec điều kiện trecircn
Từ những lyacute do trecircn việc nghiecircn cứu toagraven diện về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một việc lagravem quan trọng cấp baacutech vagrave
rất coacute yacute nghĩa Hiệu quả của việc nghiecircn cứu khocircng những mang lại những giaacute trị lyacute
luận khoa học magrave đoacuteng goacutep của noacute cograven coacute nhiều giaacute trị trecircn thực tiễn Trong quaacute
trigravenh nghiecircn cứu luật aacuten sẽ đƣa ra một mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện vagrave hoagraven cảnh tại Việt Nam hiện nay Đoacute cũng
chiacutenh lagrave lyacute do taacutec giả xin chọn đề tagravei ldquoXacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở Việt Namrdquo lagravem đề tagravei luận aacuten tiến sĩ luật học
4
2 Mục điacutech vagrave nhiệm vụ nghiecircn cứu của đề tagravei
Khi phacircn tiacutech caacutec yếu tố kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của Việt
Nam coacute thể nhận thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại
đacircy Becircn cạnh đoacute xuất phaacutet từ nhu cầu thực tiễn kinh doanh vagrave từ chủ trƣơng hoagraven
thiện thể chế kinh tế thị trƣờng đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh necircn
cần thiết phải để cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet triển rộng ratildei tại Việt Nam Bởi
vậy việc nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn về cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trong Luật
Doanh nghiệp lagrave rất cần thiết vagrave nhiều yacute nghĩa Hiệu quả thực tiễn mang lại lagrave cung
cấp thecircm một loại higravenh doanh nghiệp khaacute ƣu việt cho caacutec nhagrave đầu tƣ
Với mục điacutech trecircn nhiệm vụ của luận aacuten cụ thể lagrave
(1) Nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn triển khai của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam vagrave ở
một số quốc gia coacute nền phaacutep luật tiecircn tiến trecircn thế giới hiện nay Trecircn cơ sở nghiecircn
cứu để từ đoacute xacircy dựng một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave
hợp nhất với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
(2) Từ kết quả nghiecircn cứu luận aacuten so saacutenh tổng hợp phacircn tiacutech vagrave chỉ ra
những điểm hợp lyacute hoặc bất hợp lyacute của caacutec quy định phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp vốn đơn giản
(3) Đề xuất caacutec kiến nghị liecircn quan đến việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật doanh
nghiệp noacutei chung
3 Đối tƣợng vagrave phạm vi nghiecircn cứu của đề tagravei
Lagrave higravenh thức kinh doanh vẫn đang phổ biến ở nhiều quốc gia coacute nền phaacutep
luật tiecircn tiến nhƣ Hoa Kỳ Anh Phaacutep Đức Nhật Bản Trung Quốc Singaporehellip
đều quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven tại Việt Nam hiện nay
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang bị quy định gộp chung với cocircng ty hợp danh từ
Điều 130 đến Điều 140 trong Luật Doanh nghiệp 2005 dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp
danh Caacutech thức vagrave nội dung quy định của chế định cocircng ty hợp danh ở Việt Nam lagrave
5
rất khaacutec so với phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế giới Vigrave vậy việc nghiecircn cứu
phaacutep luật thực định của Việt Nam vagrave phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec lagrave cơ sở
cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luận aacuten tập trung nghiecircn cứu caacutec vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến mục điacutech vagrave
nhiệm vụ của đề tagravei Cụ thể luận aacuten nghiecircn cứu phaacutep luật một số nƣớc trecircn thế giới
vagrave phaacutep luật của Việt Nam để chỉ ra caacutec điểm tồn tại bất cập Vagrave cũng từ cơ sở của
việc nghiecircn cứu luận aacuten đƣa ra mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản phugrave hợp nhất với caacutec điều kiện ở Việt Nam
4 Cơ sở phƣơng phaacutep luận vagrave caacutec phƣơng phaacutep nghiecircn cứu của đề tagravei
Phương phaacutep luận trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten dựa vagraveo phƣơng phaacutep
luận lagrave pheacutep duy vật biện chứng duy vật lịch sử của chủ nghĩa Maacutec - Lecircnin vagrave tƣ
tƣởng Hồ Chiacute Minh Đồng thời vận dụng caacutec quan điểm tƣ tƣởng chỉ đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam lagravem định hƣớng nghiecircn cứu
Caacutec phương phaacutep nghiecircn cứu đƣợc sử dụng trong luận aacuten gồm
Phương phaacutep so saacutenh phaacutep luật đacircy lagrave phƣơng phaacutep chủ đạo của luận aacuten
Luận aacuten so saacutenh phaacutep luật tại nhiều quốc gia với phaacutep luật của Việt Nam liecircn quan
đến loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ sở so saacutenh tigravem ra những ƣu nhƣợc
điểm sự tiến bộ hay lạc hậuhellip của phaacutep luật hiện hagravenh ở Việt Nam
Phương phaacutep phacircn tiacutech quy phạm vagrave phương phaacutep đaacutenh giaacute thực trạng phaacutep
luật thƣờng xuyecircn đƣợc sử dụng để phacircn tiacutech vagrave đaacutenh giaacute caacutec quy định của phaacutep
luật hiện hagravenh tại Việt Nam về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Từ đoacute luận aacuten
chỉ ra những điểm bất cập hạn chế của những quy định nagravey
Phương phaacutep tổng hợp với quan điểm nhigraven nhận đa chiều luận aacuten kết hợp
trigravenh bagravey tổng hợp từ nhiều nguồn tƣ liệu khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Becircn cạnh đoacute dựa trecircn kết quả nghiecircn cứu của caacutec phƣơng phaacutep khaacutec phƣơng phaacutep
tổng hợp đƣợc luận aacuten vận dụng kết hợp chuacuteng lại với nhau nhằm mục điacutech coacute
đƣợc sự nhận thức về vấn đề nghiecircn cứu một caacutech khoa học hệ thống vagrave đầy đủ
Phương phaacutep phacircn tiacutech lịch sử kết hợp với phương phaacutep xatilde hội học nghiecircn
cứu lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
6
Ngoagravei ra luận aacuten cograven nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu tacircm lyacute kinh doanh truyền thống
thƣơng mại của Việt Nam Trecircn cơ sở đoacute luận aacuten đƣa ra caacutec đaacutenh giaacute nhận định về
sự thiacutech ứng của loại higravenh cocircng ty nagravey với truyền thống thƣơng mại vagrave caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội của Việt Nam
Caacutec phƣơng phaacutep trecircn luocircn kết hợp với nhau hagravei hogravea để cugraveng giải quyết tốt
nhất caacutec vấn đề của đề tagravei luận aacuten
5 Caacutec đoacuteng goacutep vagrave những điểm mới của luận aacuten
Từ kết quả của quaacute trigravenh nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đoacuteng goacutep thecircm những giaacute trị
về mặt yacute nghĩa khoa học vagrave thực tiễn trong một phạm vi nhất định Những điểm mới
vagrave đoacuteng goacutep của luận aacuten
(1) Luận aacuten lagrave cocircng trigravenh khoa học nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện về cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
(2) Luận aacuten nghiecircn cứu caacutec vấn đề lyacute luận vagrave thực tiễn trecircn cơ sở đoacute xacircy
dựng mocirc higravenh phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhờ vậy coacute thể đoacuteng goacutep
thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mang nhiều triển vọng vagraveo trong hệ thống caacutec mocirc higravenh
doanh nghiệp với mục điacutech phục vụ caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
(3) Luận aacuten chỉ ra những hạn chế bất cập của caacutec quy định phaacutep luật hiện
nay liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản Đồng thời luận aacuten đoacuteng goacutep một số
kiến nghị nhằm hoagraven thiện caacutec quy định của phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
6 Kết cấu của luận aacuten
Ngoagravei phần mở đầu phần kết luận chung phụ lục vagrave danh mục tagravei liệu tham
khảo nội dung luận aacuten đƣợc chia lagravem bốn chƣơng chiacutenh với kết cấu
Chƣơng 1 Tổng quan tigravenh higravenh nghiecircn cứu
Chƣơng 2 Những vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave xacircy dựng
chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chƣơng 3 Mocirc higravenh của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam
Chƣơng 4 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng vagrave một số kiến nghị liecircn quan tới việc xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
7
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TIgraveNH HIgraveNH NGHIEcircN CỨU
Lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời trecircn thế giới cugraveng với
cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc khaacute nhiều nhagrave nghiecircn cứu ở
khắp nơi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu Tuy nhiecircn do lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc phaacutet
triển từ cocircng ty hợp danh necircn thocircng thƣờng trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu dugrave ở
Việt Nam hay ở nƣớc ngoagravei caacutec taacutec giả chỉ chuacute trọng đến cocircng ty hợp danh cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đƣợc khaacutei quaacutet hoacutea một caacutech khaacute sơ sagravei Noacutei caacutech
khaacutec caacutec nghiecircn cứu noacutei chung chỉ mang tiacutenh chất rời rạc liệt kecirc đến một số khiacutea
cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Thực tế cho thấy vẫn chƣa coacute
một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo dagravenh hết nội dung của noacute chỉ để nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave vậy trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ đề cập vagrave
phacircn tiacutech caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nhoacutem nghiecircn cứu về vấn đề ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản tồn tại trong hệ thống phaacutep luật thực định tại
nhiều quốc gia Qua tigravem hiểu về khaacutei niệm của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại nhiều
quốc gia thigrave vẫn thƣờng coacute những neacutet tƣơng đồng
Một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute liệt kecirc đến
ldquokhaacutei niệmrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm
ldquoThe law of partnership in Australia and New Zealandrdquo (tạm dịch Luật về
hợp danh ở Uacutec vagrave New Zealand) của hai taacutec giả Higgins vagrave Fletcher năm 1991 bản
thứ 6 xuất bản từ The law book company limited Saacutech đƣa ra một khaacutei niệm sơ
lƣợc về loại higravenh hợp danh hữu hạn (cocircng ty hợp vốn đơn giản) ở Uacutec vagrave
Newzealand Tuy nhiecircn nghiecircn cứu chỉ dừng mức khaacutei quaacutet về một số điểm cơ bản
của hợp danh hữu hạn Nhiều vấn đề phaacutep lyacute quan trọng khaacutec chƣa đƣợc caacutec taacutec giả
nghiecircn cứu sacircu
Khaacutei niệm hợp danh hữu hạn của Vƣơng quốc Anh đƣợc tigravem thấy trong saacutech
ldquoBusiness Lawrdquo (Luật Kinh tế) bản thứ 8 của caacutec taacutec giả Keith Abbott Norman
8
Pendlebury vagrave Kevin Wardman năm 2007 nhagrave xuất bản South-Western Nghiecircn
cứu cho thấy hợp danh hữu hạn ldquođƣợc ghi nhận vagraveo năm 1907 tại nƣớc Anhhellip Hợp
danh hữu hạn phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn (general partner) vagrave một
thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner) Thagravenh viecircn nhận vốn phải chịu traacutech nhiệm
cho toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ
chịu traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep của họrdquo [119 p 348-349] Về cơ bản
hagravem lƣợng thocircng tin từ saacutech cograven khaacute nhiều hạn chế
ldquoBusiness Law and the Regulation of Businessrdquo (Luật Kinh tế vagrave quy định
của kinh tế) bản thứ 9 nhagrave xuất bản Thomson West của taacutec giả Richard A Man vagrave
Barry S Roberts năm 2008 nghiecircn cứu nhiều vấn đề của luật kinh tế ở Hoa Kỳ
Khaacutei niệm về hợp danh hữu hạn đƣợc caacutec taacutec giả giới thiệu ngắn gọn ldquolagrave hiệp hội
kinh doanh gồm iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip thagravenh viecircn nhận vốn chịu traacutech nhiệm vocirc hạnhellip thagravenh viecircn goacutep vốn chịu
traacutech nhiệm hữu hạnhelliprdquo [135 p 610-611]
Tại Việt Nam số iacutet tagravei liệu nƣớc ngoagravei đƣợc dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey
sơ lƣợc về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Taacutec giả Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) với ldquoNhững vấn đề cơ bản của
luật phaacutep Mỹ - Fundamentals of American lawrdquo Khoa luật - Đại học NewYork
phaacutet hagravenh nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia dịch sang tiếng Việt vagrave
Saacutech ldquoEveryday American Law - Phaacutep luật phổ thocircng Hoa Kỳrdquo do hai dịch
giả Việt Nam lagrave Phan Văn Ba vagrave Phan Xuacircn Thảo biecircn dịch đƣợc nhagrave xuất bản
Tổng hợp thagravenh phố Hồ Chiacute Minh phaacutet hagravenh đầu năm 2012 nội dung của hai cuốn
saacutech trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật Hoa Kỳ hiện đại Vigrave
vậy chuacuteng chỉ đề cập một caacutech rất khaacutei lƣợc về một số vấn đề nhƣ khaacutei niệm đặc
điểmhellip của hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn
Trong một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh của Việt Nam thời kỳ trƣớc
đacircy ldquokhaacutei niệmrdquo cocircng ty hợp vốn đơn giản từng đƣợc giới thiệu tại
ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo của taacutec giả Lecirc Tagravei Triển quyển thứ 2 năm
1959 do Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản vagrave
9
ldquoLuật Thương mại Việt Nam dẫn giảirdquo của nhoacutem taacutec giả Lecirc Tagravei Triển
Nguyễn Vạng Thọ vagrave Nguyễn Tacircn quyển 2 nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten
năm 1973 taacutec phẩm ldquoLuật Thương mại toaacutet yếurdquo taacutec giả gọi đacircy lagrave ldquococircng ty cấp
vốn đơn giảnrdquo Cograven trong lần xuất bản năm 1973 caacutec taacutec giả thay đổi lại tecircn gọi
ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo trở thagravenh ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Becircn cạnh caacutec trigravenh
bagravey về ldquođịnh nghĩardquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhiều vấn đề phaacutep lyacute khaacutec của
loại higravenh cocircng ty nagravey cũng đƣợc giới thiệu trong cả hai taacutec phẩm nhƣ định nghĩa
tiacutenh chất vai trograve của những ngƣời thụ cấp cũng nhƣ quyền hạn traacutech nhiệm của họ
sự phacircn chia lỗ latildei giữa ngƣời chủ cấp vagrave ngƣời thụ cấphellip Đacircy lagrave caacutec cocircng trigravenh
nghiecircn cứu nền tảng cho caacutec nghiecircn cứu sau nagravey về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Viết trong thời gian gần đacircy một số taacutec phẩm tiecircu biểu coacute trigravenh bagravey khaacute kỹ
về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2009 ldquoKhaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh
nghiệp năm 2005rdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep 062009 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2013 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mại phần chung vagrave
thương nhacircnrdquo nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội liecircn quan đến cocircng ty hợp
vốn đơn giản taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng nghiecircn cứu rất chi tiết caacutec vấn đề khaacutei niệm
caacutec đặc điểm nguồn gốc cơ chế thagravenh viecircn vagrave caacutec đặc điểm của từng loại thagravenh
viecircnhellip Taacutec giả nagravey cho rằng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai
loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau nếu phacircn tiacutech từ khaacutei niệm vagrave một số đặc điểm của
chuacuteng Căn cứ caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đang bị gộp chung để trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty hợp
danh duy nhất Từ sự nhận thức khocircng rotilde ragraveng đatilde lagravem ảnh hƣởng đến sự phaacutet triển
của loại higravenh cocircng ty hợp danh hiện nay
Becircn cạnh đoacute một số luận văn luận aacuten của ngagravenh luật học tại Việt Nam gần
đacircy đatilde đề cập đến ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyễn Thị Thugravey Giang năm 2012 ldquoPhaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp
danhrdquo Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
10
Nguyễn Thị Huế năm 2012 ldquoPhaacutep luật về Cocircng ty hợp danh ở Việt Namrdquo
Luận aacuten Tiến sĩ luật học Học viện khoa học xatilde hội trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu caacutec
cocircng trigravenh khoa học nagravey đều coacute nhắc đến caacutec khaacutei niệm của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại một số quốc gia trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam Đặc
biệt taacutec giả Nguyễn Thị Huế đatilde nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về cocircng ty hợp
danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Trong luận aacuten cũng coacute một phần nghiecircn
cứu trigravenh bagravey khaacutei quaacutet về cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi lẽ giữa hai loại higravenh cocircng
ty nagravey vốn coacute nhiều điểm tƣơng đồng Với mục điacutech hoagraven thiện phaacutep luật về cocircng ty
hợp danh của Việt Nam taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp
danh vagrave coacute sự mở rộng nghiecircn cứu so saacutenh với phaacutep luật của một số quốc gia khaacutec
Tigravem hiểu về ldquokhaacutei niệmrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven coacute thể đƣợc tigravem
thấy trecircn mạng Internet trong một số website forums về phaacutep luật tại nƣớc ngoagravei
Chẳng hạn tại bagravei viết của taacutec giả Jean Murray về ldquolimited partnershiprdquo
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm Nội dung của bagravei
viết trigravenh bagravey caacutec vấn đề phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn trong đoacute bao gồm định
nghĩa một số vấn đề khaacutec của hợp danh hữu hạnhellip Sự hạn chế của bagravei viết thể hiện
khi noacute chỉ dừng ở mức liệt kecirc một số đặc thugrave cơ bản của hợp danh hữu hạn
Website ldquoLaw School Resourcesrdquo với bagravei viết ldquoAgency amp Partnership
Outlinesrdquo (Đại diện vagrave phaacutec thảo về hợp danh) nguồn
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm Bagravei viết giới thiệu về caacutec
loại higravenh tổ chức kinh doanh của Hoa Kỳ Đối với hợp danh hữu hạn bagravei viết trigravenh
bagravey sơ lƣợc về khaacutei niệm của noacute
Website ldquoResidual-rewardsrdquo với bagravei viết ldquoLimited Parthershipsrdquo đƣa ra một
số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến loại higravenh hợp danh hữu hạn nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml Nghiecircn cứu caacutec nội
dung từ trang web nagravey caacutec vấn đề đƣợc trigravenh bagravey khaacutei niệm thuận lợi vagrave khoacute khăn
khi lựa chọn kinh doanh dƣới higravenh thức hợp danh hữu hạnhellip
Website ldquoQuickMBArdquo với bagravei viết về chủ đề ldquolimited partnershiprdquo
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited Nội dung chủ yếu đề cập đến
11
những khiacutea cạnh phaacutep lyacute của hợp danh hữu hạn nhƣ khaacutei niệm caacutec đạo luật điều
chỉnh về hợp danh hữu hạn (năm 1916 sửa đổi caacutec năm 1976 vagrave 1985)
Trecircn trang baacutech khoa toagraven thƣ mở ldquoWikipediardquo đối với caacutec chủ đề về
ldquopartnershiprdquo ldquogeneral partnershiprdquo hay ldquolimited partnershiprdquo đƣờng link
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Partnership đăng
tải vagrave chỉnh sửa ngagravey 872011 luacutec 17 giờ 20 phuacutet Đacircy lagrave dạng tagravei liệu mở necircn việc
nghiecircn cứu nội dung của noacute ngƣời đọc chỉ coacute thể tiếp nhận một số khaacutei niệm về caacutec
loại higravenh hợp danh hay hợp danh hữu hạn tại Hồng Kocircng đƣợc giới thiệu sơ lƣợc
lagravem tƣ liệu tham khảo thecircm
Nhận xeacutet chung sau khi xem xeacutet một số cocircng trigravenh nghiecircn cứu điển higravenh về
cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy đacircy lagrave một loại higravenh doanh nghiệp coacute một số neacutet
tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp danh Điểm khaacutec biệt giữa chuacuteng lagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản thƣờng phải coacute thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn tham gia dƣới tƣ caacutech
lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Điều nagravey khaacutec với cocircng ty hợp danh truyền thống khi chỉ tồn
tại duy nhất một kiểu thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh Cacircu hỏi nghiecircn cứu
đƣợc đƣa ra liệu cograven coacute điểm khaacutec biệt nagraveo giữa hai loại cocircng ty nagravey
2 Nhoacutem nghiecircn cứu trecircn cơ sở trigravenh bagravey đa dạng những loại higravenh cocircng ty
ldquovới caacutec đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Cocircng ty hợp danh lagrave loại higravenh cocircng ty xuất hiện lacircu đời nhất trong lịch sử caacutec
higravenh thức cocircng ty Trecircn cơ sở từ cocircng ty hợp danh nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec đatilde
kế thừa caacutec đặc điểm vagrave phaacutet triển thecircm một số neacutet đặc thugrave riecircng Coacute thể noacutei cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một dạng cocircng ty đƣợc phaacutei sinh từ chiacutenh cocircng ty hợp
danh Becircn cạnh đoacute lịch sử caacutec higravenh thức cocircng ty trecircn thế giới vẫn thƣờng ghi nhận
thecircm một vagravei loại higravenh cocircng ty mang một số đặc trƣng phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng với
hai loại higravenh cocircng ty kể trecircn
Caacutec taacutec phẩm nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi thế giới coacute sự giới thiệu khaacute
phong phuacute về nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau bao gồm
Saacutech ldquoLegal environment of business in the information agerdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute của doanh nghiệp trong thời đại thocircng tin) do McGraw-Hill Irwin phaacutet
12
hagravenh năm 2004 của hai taacutec giả David L Baumer vagrave JC Poindexter becircn cạnh việc
trigravenh bagravey về hợp danh (Partnership) vagrave hợp danh hữu hạn (Limited Partnership)
saacutech coacute đề cập đến một loại hợp danh khaacutec lagrave hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
(Limited Liability Partnership - LLP) trong một phạm vi hạn hẹp Tuy nhiecircn saacutech
ldquoCanadian Corporate law Cases Notes amp Materialsrdquo (Luật Doanh nghiệp
Canada caacutec trường hợp chuacute yacute vagrave tagravei liệu) bản thứ 4 Lexis Nexis phaacutet hagravenh tập thể
taacutec giả Bruce Welling Lionel Smith vagrave Leonard I Rotman năm 2010 lại coacute sự
phacircn tiacutech khaacute kỹ lƣỡng về hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) mới xuất hiện tại
Canada vagrave LLP đƣợc coi lagrave ldquomột biến thể từ khuocircn mẫu Ordinary Partnershiprdquo
[144 p 45] ldquoLLP đatilde đƣợc chứng minh lagrave khaacute phổ biến cho caacutec cocircng ty chuyecircn
nghiệp tigravem caacutech lagravem giảm traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn của chuacuteng vigrave những sự sơ
suất nghề nghiệprdquo [144 p 47]
Một loại higravenh hợp danh mới xuất hiện gần đacircy tại Hoa Kỳ đƣợc giới thiệu
trong ldquoBusiness law and the regulatory environmentrdquo (Luật Kinh tế vagrave mocirci trường
phaacutep lyacute) McGraw-Hill Irwin năm 2001 tập thể taacutec giả Jane P Mallor A James
Barness Thomas Bowers Micheal J Phillips vagrave Arlen W Langvardt vagrave
ldquoBusiness law the ethical global and e - commerce environmentrdquo (Luật
Kinh tế đạo đức toagraven cầu vagrave mocirci trường thương mại điện tử) McGraw-Hill Irwin
năm 2007 nhoacutem taacutec giả Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers vagrave
Arlen W Langvardt cả hai taacutec phẩm trigravenh bagravey khaacute nhiều về hợp danh vagrave hợp danh
hữu hạn tại Hoa Kỳ Ngoagravei những nghiecircn cứu khaacute cơ bản taacutec phẩm ldquoBusiness law
and the regulatory environmentrdquo cograven trigravenh bagravey khaacutei lƣợc về một loại higravenh tổ chức
kinh doanh mới xuất hiện gần đacircy nhƣng khaacute gần gũi với hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ lagrave loại higravenh Limited Liability Limited Partnership (LLLP) Tuy vậy saacutech chỉ
dừng ở mức necircu một số điểm tƣơng đồng của loại higravenh LLLP so với hợp danh hữu
hạn chứ chƣa đi sacircu nghiecircn cứu Cograven ldquoBusiness law the ethical global and e -
commerce environmentrdquo cập nhật nhiều vấn đề phaacutep luật kinh tế mới nhất tại Hoa
Kỳ Becircn cạnh caacutec nghiecircn cứu khaacute phổ biến về hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn nhoacutem
taacutec giả đatilde nghiecircn cứu kỹ lƣỡng hơn về loại higravenh LLLP vigrave đacircy vốn đƣợc coi lagrave khaacute
13
gần gũi vagrave gần nhƣ lagrave một ldquobiến thểrdquo của hợp danh hữu hạn Saacutech phacircn tiacutech những
đặc trƣng của cả hai loại higravenh hợp danh cũng nhƣ chỉ ra sự khaacutec biệt giữa chuacuteng
Cograven tại Việt Nam số iacutet taacutec phẩm điển higravenh trigravenh bagravey về sự đa dạng của caacutec
loại higravenh hợp danh nhƣ
Luật Kinh tế Việt Nam năm 2006 của nhoacutem taacutec giả Lecirc Minh Toagraven Nguyễn
Nhƣ Phaacutet Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet
hagravenh Becircn cạnh phần trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn
saacutech cograven giới thiệu thecircm một loại higravenh hợp danh khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech
nhiệm hữu hạn Đối với loại higravenh cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn saacutech giải
thiacutech ldquokhaacutec với cocircng ty hợp danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn
lạm dụng địa vị của migravenh để tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro
thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong
phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng tyhellip loại doanh nghiệp nagravey đặc biệt thiacutech hợp đối với
nghề mang tiacutenh chuyecircn mocircn cao nhƣ kế toaacuten kiểm toaacutenhellip bởi noacute cho pheacutep nhagrave đầu
tƣ linh hoạt trong việc quản lyacute vagrave điều hagravenh đồng thời lại coacute thể giuacutep họ traacutenh đƣợc
traacutech nhiệm vocirc hạn trong một số trƣờng hợprdquo [73 tr 224-225]
Tigravem kiếm trecircn Internet taacutec giả Jean Murray coacute bagravei viết ldquoWhat are the
Different Types of Partnershipsrdquo (Thứ gigrave khaacutec biệt giữa caacutec loại hợp danh)
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm Bagravei viết
giới thiệu một số loại higravenh hợp danh nhƣ hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn Ngoagravei ra
bagravei viết cograven trigravenh bagravey loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) Taacutec giả chỉ rotilde
sự khaacutec biệt của LLP với hợp danh vagrave hợp danh hữu hạn ldquotrong LLP tất cả caacutec
thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Vigrave vậy taacutec giả của bagravei viết cho rằng ldquoLLP khaacute
gần với loại higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (Limited Liability Company)rdquo
Nhận xeacutet chung caacutec loại higravenh cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty hợp danh nhƣ hợp
danh hữu hạn hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn (LLP) hay loại higravenh LLLP thƣờng coacute
một số đặc trƣng khaacute gần gũi với loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống Tuy
nhiecircn chuacuteng coacute một số điểm mới hoặc sự khaacutec biệt so với hợp danh truyền thống
nhƣ đa dạng hơn về loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của nhiều loại higravenh thagravenh
14
viecircn khaacutec nhau Caacutec loại higravenh hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn hay LLLP cograven khaacute
mới mẻ hoặc khocircng mấy phổ biến necircn rất iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu Nếu coacute cocircng
trigravenh nghiecircn cứu thigrave thƣờng chỉ lagrave sự liệt kecirc một số neacutet đặc trƣng rất cơ bản của
chuacuteng Tuy vậy việc nghiecircn cứu nhiều loại higravenh hợp danh khaacutec nhau giuacutep cho luận
aacuten coacute sự đa dạng hơn về caacutech nhigraven nhận đaacutenh giaacute về cocircng ty hợp vốn đơn giản
3 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo hay ldquosự khaacutec biệt
giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với caacutec loại higravenh hợp danh khaacutecrdquo
Phaacutep luật của caacutec nƣớc thƣờng quy định sự tồn tại của một hoặc một số loại
higravenh hợp danh nhƣ hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh traacutech nhiệm hữu
hạnhellip vagrave giữa caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey đều coacute điểm khaacutec biệt Vigrave thế phaacutep luật caacutec
quốc gia đoacute thƣờng phacircn định rạch rogravei higravenh thức phaacutep lyacute của từng loại higravenh hợp
danh để trecircn cơ sở nagravey xacircy dựng những điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp vagrave đầy đủ đối
với chuacuteng Nghiecircn cứu về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của caacutec loại higravenh hợp danh vagrave ldquosự
khaacutec biệt giữa caacutec loại higravenh hợp danhrdquo lagrave một đề tagravei thu huacutet nhiều nhagrave nghiecircn cứu
tại Việt Nam hay thế giới
Một số nghiecircn cứu điển higravenh trecircn phạm vi quốc tế chẳng hạn trong tạp chiacute
ldquoThe Entrepreneur magazine small business advisorrdquo (Tạp chiacute doanh nhacircn tư vấn
doanh nghiệp nhỏ) nhagrave xuất bản John Wiley amp Sons Inc của tập thể nhiều taacutec giả
do Charles Fuller lagrave chủ biecircn năm 1995 đatilde trigravenh bagravey sơ lƣợc về loại higravenh hợp danh
vagrave hợp danh hữu hạn Một phần nghiecircn cứu hạn hẹp đƣợc nhoacutem taacutec giả tigravem hiểu vagrave
phacircn tiacutech về sự khaacutec biệt cơ bản giữa hai loại higravenh hợp danh nagravey
Một số taacutec giả Việt Nam khocircng đồng tigravenh với vấn đề ldquokhocircng taacutech bạch higravenh
thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn ldquoLuật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản
Thống kecirc năm 1999
Nguyễn Mạnh Baacutech ldquoCaacutec cocircng ty thương mạirdquo nhagrave xuất bản Tổng hợp
Đồng Nai năm 2006
Nguyễn Việt Khoa vagrave Từ Thanh Thảo ldquoLuật Kinh tếrdquo nhagrave xuất bản Phƣơng
Đocircng năm 2010 vagrave
15
Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn) năm 2010 ldquoGiaacuteo trigravenh Luật thương mạirdquo nhagrave
xuất bản giaacuteo dục Việt Nam giữa caacutec taacutec giả trecircn dƣờng nhƣ coacute một quan điểm
khaacute tƣơng đồng khi cho rằng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản chƣa rotilde ragraveng Taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng đƣa ra luận điểm ldquonếu
căn cứ vagraveo tiacutenh chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp
danh theo Luật Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loạihellip đoacute lagrave cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87] Nguyễn Mạnh Baacutech cho rằng
ldquococircng ty hợp danh theo quy định của Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 coacute hai higravenh
thức cocircng ty hợp danh trong đoacute chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [4 tr 68] Nguyễn Việt
Khoa vagrave Từ Thanh Thảo viết ldquoso saacutenh với quan niệm truyền thống về cocircng ty phaacutep
luật Việt Nam đatilde gộp mocirc higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản vagraveo chung khaacutei niệm về cocircng ty hợp danhrdquo [55 tr 147] Nghiecircn cứu của
Nguyễn Thị Khế vagrave Bugravei Thị Khuyecircn về mocirc higravenh cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh
nghiệp 1999 ldquoCaacutec nhagrave lagravem luật nƣớc ta gộp luocircn cả hai loại higravenh doanh nghiệp nagravey
thagravenh một loại duy nhất đoacute lagrave cocircng ty hợp danhrdquo [54 tr 197] Ngoagravei higravenh thức
phaacutep lyacute một số vấn đề khaacutec đƣợc đề cập nhƣ thagravenh lập quản lyacute điều hagravenh đời
sống cocircng ty phần vốn goacutep sự giải thểhellip
Cần kể đến số iacutet nghiecircn cứu khaacutec đƣợc đăng trecircn một số tạp chiacute khoa học uy
tiacuten tại Việt Nam với nội dung chiacutenh bagraven luận về ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo vagrave một số vấn
đề khaacutec của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản tigravem thấy trong
Vũ Đặng Hải Yến (2004) ldquoHướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến cocircng
ty hợp danh ở Việt Nam hiện nayrdquo tạp chiacute Luật học số 032004
Đồng Ngọc Ba (2005) ldquoMột số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Namrdquo tạp chiacute Luật học số 012005
Bugravei Xuacircn Hải (2008) ldquoPhaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhậprdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008
Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) ldquoĐề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005rdquo tạp chiacute Nghề Luật số 032012
16
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven thiện
phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị trƣờng ở
Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 072014 liecircn quan
đến vấn đề ldquohigravenh thức phaacutep lyacuterdquo của cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
1999 Vũ Đặng Hải Yến đƣa ra nhận xeacutet với những quy định của Luật Doanh
nghiệp cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại loại thứ nhất chỉ bao gồm
caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (taacutec giả
gọi đacircy lagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn) Taacutec giả Đồng Ngọc Ba coacute quan điểm rotilde ragraveng
hơn về sự khocircng taacutech bạch rạch rogravei giữa higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn coacute thể gacircy ra những khoacute khăn trong việc giải thiacutech vagrave aacutep
dụng phaacutep luật Cograven Bugravei Xuacircn Hải cho rằng ldquoHợp danh thocircng thƣờng lagrave hợp danh
magrave chỉ coacute một loại thagravenh viecircn (partners) tất cả đều chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec
khoản nợ của hợp danh tất cả thagravenh viecircn đều tham gia điều hagravenh kinh doanh Hợp
danh hữu hạn thigrave coacute hai loại thagravenh viecircn (1) caacutec thagravenh viecircn chỉ goacutep vốn để lấy lời vagrave
chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep vagraveo hợp danh nhƣng
khocircng đƣợc tham gia quản lyacute - điều hagravenh (limited partner) vagrave (2) thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave coacute quyền quản lyacute điều hagravenh kinh doanh (general partner)rdquo
[43 tr 40-41] Taacutec giả Đagraveo Lộc Bigravenh trong phần kiến nghị về cocircng ty hợp danh
cũng đƣa ra một số luận điểm chứng minh những bất cập của Luật Doanh nghiệp về
cocircng ty hợp danh trong đoacute higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh hiện nay chƣa
rotilde ragravenghellip Hai bagravei viết của học giả Ngocirc Huy Cƣơng trong giai đoạn goacutep yacute cho dự
thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi hiện nay đều coacute khuynh hƣớng cho rằng cần thiết
phải taacutech cocircng ty hợp vốn đơn giản ra khỏi cocircng ty hợp danh vigrave chuacuteng lagrave caacutec higravenh
thức cocircng ty khaacutec nhau
Toacutem lại caacutec quốc gia khaacutec vẫn thƣờng taacutech bạch loại higravenh hợp danh vagrave hợp
danh hữu hạn thagravenh hai chủ thể kinh doanh khaacutec nhau Từ đoacute coacute thể necircu ra cacircu hỏi
17
nghiecircn cứu việc taacutech bạch khocircng rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute lagravem ảnh hƣởng tới sự tồn tại vagrave phaacutet triển của chuacuteng tại Việt Nam
4 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề liecircn quan đến ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của mọi
loại higravenh cocircng ty noacutei chung vagrave của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng
Cần khẳng định nghiecircn cứu bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
lagrave một vấn đề rất quan trọng Bản chất của cocircng ty chi phối mọi quan hệ sự ảnh
hƣởng taacutec động của noacute đối với caacutec chủ thể khaacutec Nghiecircn cứu bản chất cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho ngƣời đọc nắm bắt những hạt nhacircn cốt lotildei quyết định sự
higravenh thagravenh vagrave tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey rất iacutet
cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới hay tại Việt Nam đề cập một caacutech chi tiết đến
cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy lại cagraveng khoacute khăn hơn khi muốn tigravem hiểu caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu về vấn đề bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn phƣơng diện nghiecircn cứu về vấn đề ldquobản chất phaacutep lyacuterdquo của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản ngƣời đọc tigravem thấy trong số iacutet cocircng trigravenh nghiecircn cứu
Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long năm 2001 ldquoCocircng ty Bản chất
phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quanrdquo
tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2003 ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại
higravenhrdquo Tạp chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 vagrave
Ngocirc Huy Cƣơng năm 2012 Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 11 (295)
2012 đacircy đều lagrave những cocircng trigravenh nghiecircn cứu một caacutech khaacute đầy đủ về caacutec vấn đề
liecircn quan đến bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty Ngoagravei phần nghiecircn cứu
chung về bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty trong caacutec bagravei viết nagravey cograven coacute sự nghiecircn cứu
về caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Chẳng hạn bagravei
viết ldquoCocircng ty Bản chất phaacutep lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn
bản phaacutep luật liecircn quanrdquo caacutec taacutec giả viết ldquoCocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại
thagravenh viecircn khaacutec nhau vagrave khocircng bigravenh đẳng với nhau lagrave ldquothagravenh viecircn xuất tƣrdquo vagrave
ldquothagravenh viecircn thụ tƣrdquo hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị (quản lyacute vagrave sử dụng vốn)helliprdquo
18
[19 tr 37] Bổ sung thecircm cho nghiecircn cứu nagravey taacutec giả Ngocirc Huy Cƣơng trong bagravei
viết ldquoCocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenhrdquo cho rằng ldquoloại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản nhấn mạnh tới hay kết hợp giữa caacutec yếu tố quan hệ giữa caacutec
thagravenh viecircn vagrave chế độ traacutech nhiệmrdquo [20 tr 1-8] Cograven bagravei viết ldquoPhaacutep luật giải quyết
tranh chấp nội bộ cocircng ty nhận thức thực trạng vagrave cải caacutechrdquo trigravenh bagravey sơ lƣợc về
bản chất phaacutep lyacute của mọi loại higravenh cocircng ty
5 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế
đại diệnrdquo của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoCơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của bất kỳ loại higravenh
doanh nghiệp noacutei chung đều lagrave những mối quan tacircm lagrave đối tƣợng tigravem hiểu của rất
nhiều nhagrave nghiecircn cứu Bởi lẽ một loại higravenh cocircng ty dugrave lớn hay nhỏ dugrave lagrave cocircng ty
đối nhacircn hay cocircng ty đối vốn đều phải coacute một bộ maacutey điều hagravenh hoạt động Về cơ
bản cocircng ty hợp vốn đơn giản gần nhƣ rập khuocircn mọi vấn đề của cocircng ty hợp danh
về tổ chức quản trị hay đại diện Tuy nhiecircn sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn iacutet
nhiều lagravem thay đổi vấn đề tổ chức quản trị hay đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản Nghiecircn cứu caacutec vấn đề nagravey đƣợc nhiều nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt
Nam chuacute yacute vagrave coacute thể tigravem thấy trong một số nghiecircn cứu điển higravenh
Saacutech ldquoThe legal and social environment of businessrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute vagrave
xatilde hội của doanh nghiệp) bản thứ 4 caacutec taacutec giả Douglas Whitman vagrave John William
Gergacz nhagrave xuất bản McGraw-Hill Inc năm 1994 Phần nhỏ trong taacutec phẩm nagravey
trigravenh bagravey về quản lyacute điều hagravenh ldquohợp danh hữu hạn đƣợc quản lyacute điều hagravenh bởi caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn thực hiện caacutec quyền nagravey thigrave sẽ khocircng
cograven cơ chế bảo vệ về mặt traacutech nhiệm hữu hạn đối với tagravei sảnhelliprdquo [145 p 375-376]
Hoặc saacutech ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo (Mocirci trường
phaacutep lyacute vagrave caacutec quy định của doanh nghiệp) bản thứ 10 nhagrave xuất bản McGraw-Hill
Inc năm 1996 của nhoacutem taacutec giả Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd vagrave
Jery W Morehead Trong phần nghiecircn cứu về quản lyacute điều hagravenh của hợp danh hữu
hạn tại Hoa Kỳ ldquomột hợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ngƣời điều
19
hagravenh hoạt động Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute điều
hagravenhhelliprdquo [126 p 234]
ldquoBusiness its legal Ethical and global environmentrdquo (Mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh Đạo đức vagrave toagraven cầu) bản thứ 7 nhagrave xuất bản Thomson West năm
2006 của taacutec giả Marianne M Jennings Phần nghiecircn cứu hợp danh hữu hạn saacutech
trigravenh bagravey những vấn đề mới trecircn cơ sở aacutep dụng caacutec nội dung từ đạo luật sửa đổi
Luật hợp danh hữu hạn của Hoa Kỳ (Revised Uniform Limited Partnership Act
2001) thủ tục higravenh thagravenh quản trị điều hagravenh vấn đề đại diện của caacutec thagravenh viecircnhellip
Cograven nghiecircn cứu vấn đề cơ chế đại diện của hợp danh hữu hạn coacute thể tigravem
thấy trong saacutech ldquoIrwinrsquos Business law concepts analysis perspectivesrdquo (Khaacutei niệm
luật Kinh tế phacircn tiacutech quan điểm của Irwin) do nhoacutem Elliot I Klayman John W
Bagby vagrave Nan S Ellis nhagrave xuất bản Irwin năm 1994 Vấn đề đại diện của hợp danh
hữu hạn sẽ đƣợc tiến hagravenh bởi ldquocaacutec thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền đại diện để thực
hiện caacutec hoạt động kinh doanh của hợp danh noacutei chunghelliprdquo [133 p 811]
Francis Lemeunier với taacutec phẩm ldquoNguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại
Luật kinh doanhrdquo nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia Hagrave Nội phaacutet hagravenh năm 1993 Hệ
thống phaacutep luật cocircng ty của Phaacutep caacutec higravenh thức cocircng ty đối nhacircn bao gồm cocircng ty
liecircn danh (cocircng ty hợp danh) vagrave cocircng ty goacutep vốn đơn giản (cocircng ty hợp vốn đơn
giản) Những neacutet cơ bản đƣợc trigravenh bagravey liecircn quan đến hai loại higravenh cocircng ty nagravey nhƣ
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty caacutec mối quan hệ giữa caacutec loại thagravenh viecircn vagrave với becircn
ngoagravei caacutec quy định đối với cơ quan điều hagravenh quản trị của cocircng tyhellip
Số iacutet tagravei liệu đƣợc biecircn dịch sang tiếng Việt coacute trigravenh bagravey sơ lƣợc về vấn đề
quản trị điều hagravenh vagrave đại diện đƣợc trigravenh bagravey trong ldquoTigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ
trong điều kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giớirdquo saacutech tham khảo do
nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia phaacutet hagravenh tập thể taacutec giả vagrave do Phạm Duy Nghĩa
(chủ biecircn) năm 2001 Nghiecircn cứu cho thấy trong cocircng ty hợp danh hữu hạn của
Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty vagrave khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty trong caacutec giao dịch phaacutep lyacuterdquo [64 tr 152]
20
Một số nghiecircn cứu tại Việt Nam nhƣng khaacute rời rạc coacute đề cập đến vấn đề
ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của cocircng ty hợp danh
Chẳng hạn trong taacutec phẩm ldquoBagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005rdquo nhagrave xuất bản
Chiacutenh trị quốc gia sự thật phaacutet hagravenh năm 2008 do Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn) đatilde
trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện hagravenh Đối với loại higravenh cocircng
ty hợp danh taacutec giả nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản cơ cấu tổ chức quản trị điều
hagravenh cơ chế đại diện của cocircng ty nagraveyhellip
ldquoLuật Kinh doanh Việt Namrdquo của Nguyễn Quốc Sỹ vagrave Nguyễn Văn Nocircng
năm 2009 nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hồ Chiacute Minh phần nghiecircn cứu về cocircng
ty hợp danh đatilde trigravenh bagravey caacutec vấn đề đặc điểm bộ maacutey điều hagravenh Caacutec thagravenh tố của
ldquobộ maacutey điều hagravenhrdquo cocircng ty hợp danh đƣợc phacircn tiacutech gồm ldquoHội đồng thagravenh viecircn
(board of members) gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
(chairman of the board) Giaacutem đốc (director) hoặc Tổng giaacutem đốc (general
director) caacutec chức danh quản lyacute (corporate officers) vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
(corporate controller) do thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng đảm nhiệmrdquo [96 tr 49]
ldquoLuật kinh tếrdquo của caacutec taacutec giả Minh Ngọc vagrave Ngọc Hagrave năm 2011 nhagrave xuất
bản Lao động phaacutet hagravenh về cơ bản saacutech trigravenh bagravey nhiều vấn đề khaacutec nhau của hệ
thống phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay Đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện
hagravenh của Luật Doanh nghiệp 2005 saacutech trigravenh bagravey một caacutech trọn vẹn về caacutec quy
định của phaacutep luật liecircn quan đến cocircng ty hợp danh Những vấn đề phaacutep lyacute đatilde đƣợc
trigravenh bagravey gồm đặc điểm hiện trạng phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
hiện nay bộ maacutey tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave đại diện của cocircng ty hợp danhhellip
Nghiecircn cứu của Lecirc Minh Phiếu năm 2006 ldquoCaacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ
biến ở Phaacuteprdquo tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute caacutec số 4 (35)2006 vagrave số 5 (36)2006 taacutec
giả trigravenh bagravey hệ thống về caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến từ trƣớc đến nay tại
Cộng hogravea Phaacutep Đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản bagravei viết đề cập những
vấn đề nguồn gốc higravenh thagravenh caacutec loại higravenh thagravenh viecircn trong cocircng ty vấn đề cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh cơ chế đại diệnhellip
21
Nhận xeacutet chung caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu một số vấn đề
lyacute luận cơ bản về ldquocơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diệnrdquo của loại
higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn caacutec nghiecircn cứu đoacute
chỉ mang tiacutenh liệt kecirc giải thiacutech lagrave chủ yếu necircn cograven khaacute nhiều hạn chế thiếu soacutet
6 Nhoacutem nghiecircn cứu caacutec vấn đề về ldquovai trograve quyền hạn vagrave nghĩa vụ của caacutec
loại higravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo
Nghiecircn cứu vai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cơ bản Vigrave vậy khaacute nhiều cocircng
trigravenh nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave tại Việt Nam coacute đề cập đến vấn đề nagravey Trecircn phạm
vi thế giới một số nghiecircn cứu điển higravenh đƣợc tigravem thấy
ldquoLaw and business the regulatory environmentrdquo (Luật vagrave mocirci trường phaacutep lyacute
kinh doanh) bản thứ 4 McGraw-Hill Inc năm 1994 của caacutec taacutec giả Lawrence S
Clark Robert J Allberts vagrave Peter D Kinder Trong phần nghiecircn cứu về hợp danh
hữu hạn của Hoa Kỳ saacutech trigravenh bagravey caacutec vấn đề bản chất vai trograve của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn nhƣ sự quản lyacute goacutep vốn vagrave bồi thƣờng hay nghĩa vụ tagravei chiacutenh của những
thagravenh viecircn nagravey vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nhƣ vốn goacutep quyền của thagravenh
viecircn goacutep vốn hay khả năng chuyển nhƣợng số vốn goacutep của họhellip ldquoVề cơ bản thagravenh
viecircn nhận vốn coacute caacutec quyền nghĩa vụ vagrave đồng thời coacute quyền đại diện cho cocircng ty
nhƣ lagrave thagravenh viecircn trong một hợp danh thocircng thƣờngrdquo [125 p 399] cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn ldquovai trograve chiacutenh của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong liecircn doanh lagrave để đoacuteng goacutep
thecircm nguồn tagravei chiacutenhrdquo [125 p 400]
Ngoagravei ra trong ldquoLaw for businessrdquo (Luật dagravenh cho kinh doanh) bản thứ 7
nhagrave xuất bản Irwin McGraw-Hill của tập thể taacutec giả A James Barner Terry
Morehead Dworkin vagrave Eric L Richards năm 2000 cuốn saacutech coacute sự phacircn tiacutech một
số khiacutea cạnh phaacutep lyacute cơ bản của hợp danh hữu hạn vagrave coacute đề cập đến vấn đề ldquoquyền
vagrave nghĩa vụ của caacutec loại thagravenh viecircn trong cocircng tyrdquo Tuy vậy việc nghiecircn cứu chỉ sơ
lƣợc về một số điểm chiacutenh yếu
Tại Việt Nam cuốn ldquoMột số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về
cocircng ty ở Việt Nam hiện nayrdquo của Nguyễn Thị Thu Vacircn nhagrave xuất bản Chiacutenh trị
22
quốc gia năm 1998 lagrave cuốn saacutech đƣợc viết trƣớc thời điểm Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh Với cocircng ty hợp vốn đơn giản những vấn đề caacutec đặc điểm caacutech thức
phacircn biệt từng loại higravenh thagravenh viecircn địa vị phaacutep lyacute của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip đƣợc taacutec giả trigravenh bagravey trong phạm vi khaacute hạn hẹp
Ngoagravei ra cuốn ldquoBước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại Mỹrdquo của tập thể taacutec
giả vagrave do nhagrave luật học Đagraveo Triacute Uacutec chủ biecircn Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep
luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội phaacutet hagravenh năm 2002 Theo đoacute cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave một loại cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn Saacutech trigravenh bagravey sơ
lƣợc caacutec vấn đề về nguồn gốc quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn cocircng ty đối nhacircnhellip
Suốt thời gian khaacute dagravei một số giaacuteo trigravenh điển higravenh thuộc chuyecircn ngagravenh luật
kinh tế coacute đề cập đến ldquovai trograve quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo tại phần nghiecircn cứu trigravenh bagravey về cocircng ty hợp danh nhƣ
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei
Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế (Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội chủ biecircn
Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Phạm Duy Nghĩa năm 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật thương mại (Đại học Luật Hagrave Nội chủ biecircn Nguyễn Viết Tyacute
năm 2011)
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật kinh tế (Học viện Tagravei chiacutenh chủ biecircn Lecirc Thị Thanh
năm 2010)
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Việt Nam (Khoa Luật - Viện Đại học Mở Hagrave Nội chủ
biecircn Nguyễn Nhƣ Phaacutet năm 2011) vagrave
Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế (Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn chủ
biecircn Nguyễn Hợp Toagraven năm 2012)
Mặt khaacutec số iacutet taacutec phẩm viết dƣới dạng giaacuteo trigravenh luật kinh tế của một số taacutec
giả khaacutec thƣờng coacute một phần nghiecircn cứu bagraven luận về vấn đề nagravey
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế khoa Kinh tế vagrave Quản trị kinh doanh - Viện Đại học
Mở Hagrave Nội nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2007 (Nguyễn Nhƣ Phaacutet chủ biecircn Đồng
Ngọc Ba)
23
Phaacutep luật về kinh doanh nhagrave xuất bản Bƣu điện năm 2007 (Nguyễn Nhƣ
Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven chủ biecircn Bugravei Nguyecircn Khaacutenh)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Thống kecirc năm 2009 (Ngocirc Văn
Tăng Phƣớc)
Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2011
(Nguyễn Thị Thanh Thủy chủ biecircn) vagrave
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế nhagrave xuất bản Giaacuteo dục Việt Nam năm 2012 (Bugravei
Anh Thủy chủ biecircn)
Điểm chung của caacutec giaacuteo trigravenh trecircn lagrave trigravenh bagravey phacircn tiacutech căn cứ theo caacutec
quy định của Luật Doanh nghiệp hiện hagravenh Tại phần nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng
ty hợp danh caacutec giaacuteo trigravenh thƣờng phacircn tiacutech vagrave trigravenh bagravey về hai loại higravenh thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Caacutec vấn đề về vai trograve quyền hạn
traacutech nhiệm hay tầm quan trọng của từng loại thagravenh viecircn đều đƣợc đề cập Tuy vậy
do trigravenh bagravey dagraven trải nhiều vấn đề khaacutec nhau necircn khocircng coacute giaacuteo trigravenh nagraveo nghiecircn
cứu một caacutech chi tiết
7 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu về vấn đề ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo của cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
Qua tigravem hiểu cho thấy số iacutet taacutec phẩm điển higravenh nghiecircn cứu vấn đề nagravey đatilde
đƣợc tigravem thấy trong
Văn Thiệu năm 2002 ldquoVigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sốngrdquo tạp
chiacute Phaacutep lyacute số 42002
Đỗ Văn Đại năm 2005 ldquoCần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danhrdquo tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005
Phạm Duy Nghĩa năm 2006 ldquoSự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty Cộng hogravea
liecircn bang Đức vagrave so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Namrdquo tạp chiacute Nghiecircn cứu lập
phaacutep số (79) 72006 vagrave
Lecirc Việt Anh năm 2008 ldquoVề tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danhrdquo tạp
chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 caacutec cocircng trigravenh nagravey nghiecircn cứu cocircng ty hợp
danh dƣới một số khiacutea cạnh phaacutep lyacute Taacutec giả Văn Thiệu nghiecircn cứu cocircng ty hợp
24
danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave lyacute giải tại sao cocircng ty nagravey khocircng đƣợc nhiều
nhagrave đầu tƣ Việt Nam ƣa chuộng Taacutec giả đƣa ra một số nguyecircn nhacircn nhƣ việc
khocircng xaacutec định rotilde vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng xaacutec định rotilde phần traacutech nhiệm
của từng thagravenh viecircn hợp danh trong traacutech nhiệm liecircn đới chunghellip Bagravei của taacutec giả
Đỗ Văn Đại viết trong giai đoạn goacutep yacute cho caacutec dự thảo của Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde bagraven luận vagrave goacutep yacute những vấn đề nhƣ thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty
hợp danhhellip Cograven Lecirc Việt Anh chủ yếu bagraven luận vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 Taacutec giả trigravenh bagravey những vấn đề
liecircn quan đến việc quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh lợi iacutech của
thagravenh viecircn hợp danh từ việc phaacutep luật quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp
danhhellip Trong phần nghiecircn cứu về ldquotƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty dacircn luật vagrave hợp
danhrdquo của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ngƣời đọc coacute thể nắm bắt thecircm về loại higravenh
cocircng ty dacircn luật tại Đức vốn coacute nhiều neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh Nội
dung bagravei viết cograven cho ngƣời đọc biết cocircng ty hợp danh tại Đức coacute thể tồn tại dƣới
nhiều loại khaacutec nhau trong đoacute ldquobao gồm hợp danh hợp danh hữu hạn hay hợp danh
cổ phần vagrave caacutec loại cocircng ty nagravey đều đƣợc cocircng nhận coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hạn chế
(tƣ caacutech phaacutep nhacircn khocircng đầy đủ) khoảng gần một thế kỷrdquo [68 tr 54-55]
Website của ldquoVCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Namrdquo năm
2013 coacute bagravei ldquoBaacuteo caacuteo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx Mục điacutech
cơ bản của bagravei baacuteo caacuteo lagrave kiến nghị một số vấn đề bất cập của nhiều lĩnh vực phaacutep
luật khaacutec nhau tại Việt Nam Trong phần kiến nghị về Luật Doanh nghiệp 2005 baacuteo
caacuteo đề xuất quan điểm necircn bỏ đi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn tại khoản 2 Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Quan điểm nagravey cần phải
đƣợc suy nghĩ vagrave xem xeacutet thật kỹ lƣỡng vigrave noacute cograven coacute nhiều bất cập
Nhận xeacutet chung về vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản một số quốc gia trecircn thế giới gần đacircy đatilde coacute quan niệm
lại về vấn đề cho pheacutep cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đƣợc tƣ
caacutech phaacutep nhacircn bởi lẽ khi đatilde lagrave phaacutep nhacircn thigrave caacutec loại higravenh cocircng ty nagravey sẽ gặp
25
nhiều thuận lợi hơn khi tham gia kinh doanh hay cạnh tranh với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde tiến bộ hơn Luật Doanh nghiệp
1999 khi quy định cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute đƣợc tƣ caacutech phaacutep nhacircn Điều nagravey
cograven phugrave hợp với xu hƣớng hội nhập chung của phaacutep luật thế giới hiện nay
8 Nhoacutem caacutec nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với caacutec loại higravenh cocircng ty đối vốn khi caacutec thagravenh viecircn luocircn đƣợc giới
hạn traacutech nhiệm trong phạm vi số vốn goacutep (tiacutenh chất traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản) thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau về địa vị phaacutep lyacute
vagrave đồng thời với noacute lagrave ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo Thagravenh viecircn nhận
vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute bản chất phaacutep lyacute nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh
của cocircng ty hợp danh nghĩa lagrave thagravenh viecircn nhận vốn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc
hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn họ hƣởng một
đặc thugrave tƣơng đối xa lạ với bản chất của một loại higravenh cocircng ty đối nhacircn truyền
thống Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
chiacutenh Nghiecircn cứu vấn đề ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei chiacutenhrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc một số taacutec phẩm điển higravenh thể hiện
Trecircn phạm vi thế giới một số nghiecircn cứu tiecircu biểu nhƣ
Tạp chiacute ldquoEntrepreneur magazine small business legal guiderdquo (Tạp chiacute doanh
nhacircn hướng dẫn phaacutep lyacute doanh nghiệp nhỏ) xuất bản John Wiley amp Sons Inc năm
1995 của hai taacutec giả Barbara CS Shea vagrave Jennifer Haupt Liecircn quan đến hợp danh
hữu hạn một số vấn đề nhƣ caacutech thức thagravenh lập traacutech nhiệm của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốnhellip Theo đoacute ldquoCaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ khaacutec của hợp danh nhiều hơn so với số tiền ban đầu họ đatilde đầu tƣrdquo [140 p 40]
Cograven tại Việt Nam sự nghiecircn cứu về ldquotiacutenh chất chịu traacutech nhiệmrdquo của caacutec loại
thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tigravem thấy qua taacutec phẩm của caacutec taacutec
giả Friedrich Fubler vagrave Jurgen Simon ldquoMấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng hogravea Liecircn
bang Đứcrdquo do nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute phaacutet hagravenh năm 1992 Trong phần những vấn
đề cơ bản về luật cocircng ty hai giaacuteo sƣ trigravenh bagravey tổng quan một số loại higravenh cocircng ty
26
tại Đức hiện nay Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản sự phaacutec họa một số đặc điểm
phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey cơ chế thay đổi thagravenh viecircn vấn đề traacutech nhiệm
quyền hạn của caacutec loại thagravenh viecircnhellip So với nhiều quốc gia khaacutec phaacutep luật Đức yecircu
cầu khaacute chặt chẽ vấn đề traacutech nhiệm caacute nhacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Vũ Văn Mẫu với taacutec phẩm ldquoDacircn luật khaacutei luậnrdquo Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất
bản năm 1961 thực chất đacircy lagrave một trong những cocircng trigravenh nghiecircn cứu tiecircu biểu về
dacircn luật của thời kỳ trƣớc Tuy nhiecircn ở phần nghiecircn cứu về phaacutep nhacircn taacutec giả coacute
khaacutei quaacutet một số vấn đề sơ lƣợc về loại higravenh hội hợp danh (socieacuteteacute en nom collectif)
hay hội hợp tƣ (socieacuteteacute en commandite) Qua đoacute những ngƣời nghiecircn cứu về sau coacute
thể nắm bắt một số đặc điểm nhƣ đặc điểm của hội hợp tƣ hay traacutech nhiệm của hội
viecircn ldquoTất cả caacutec hội viecircn ở hội hợp danh vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ ở hội hợp tƣ phải
chịu traacutech nhiệm về caacutec moacuten nợ của cocircng ty đối với cả tagravei sản của migravenhrdquo [60 tr
413] Lagrave cocircng trigravenh nghiecircn cứu chuyecircn về dacircn luật necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
đƣợc nghiecircn cứu sacircu hơn
9 Nhoacutem nghiecircn cứu tiếp cận dƣới caacutec goacutec độ nhƣ ldquonguồn gốc caacutec vấn đề
về thuế sự keacutem hấp dẫn vagrave caacutec hạn chế của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc caacutec thuận lợi của chuacutengrdquo
Một số vấn đề về nguồn gốc về thuế hay caacutec ƣu điểm vagrave nhƣợc điểm của
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave đối tƣợng nghiecircn cứu thu huacutet sự
quan tacircm của số iacutet nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới vagrave Việt Nam
Trecircn phạm vi thế giới coacute thể kể đến caacutec cocircng trigravenh điển higravenh sau
Saacutech ldquoBusiness law with UCC applicationsrdquo (Luật Kinh tế với caacutec aacutep dụng
của UCC) bản thứ 9 nhagrave xuất bản MC Graw-Hill của hai taacutec giả Gordon W
Brown vagrave Paul A Sukys năm 1997 Trong phần một số vấn đề của hợp danh hữu
hạn ldquolagrave sự thuận lợi cho cả thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn Caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn coacute thể tiacutech lũy thecircm vốn magrave khocircng phải thừa nhận bất kỳ một thagravenh
viecircn nhận vốn khaacutec sẽ đƣợc hƣởng quyền quản lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn vẫn duy trigrave
sự kiểm soaacutet trong khi vẫn kiếm thecircm tiền cho cocircng ty Thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute
lợi vigrave trong hợp danh hữu hạn nghĩa lagrave coacute traacutech nhiệm hữu hạnhellip thagravenh viecircn goacutep
27
vốn đƣợc lợi tức đầu tƣ trong khi rủi ro duy nhất chỉ trong số vốn đầu tƣ ban đầurdquo
[123 p 360]
ldquoTổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec
năm 1988 của caacutec taacutec giả Maurice Cozian vagrave Alian Viandier do Viện khoa học
phaacutep lyacute - Bộ tƣ phaacutep dịch vagrave phaacutet hagravenh năm 1990 Những vấn đề cơ bản của loại
higravenh cocircng ty hợp tƣ đơn giản tại Phaacutep đƣợc nghiecircn cứu nhƣ caacutec đặc trƣng caacutec ƣu
điểm vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty nagraveyhellip Cũng từ việc nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep
cho thấy đacircy lagrave quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật về cocircng ty rất đa dạng vagrave noacute gần
nhƣ lagrave khuocircn mẫu aacutep dụng cho nhiều quốc gia khaacutec
Tại Việt Nam số iacutet nghiecircn cứu tiecircu biểu đề cập đến caacutec vấn đề nagravey
ldquoVietnamese business law in transitionrdquo (Phaacutep luật kinh tế Việt Nam trong
quaacute trigravenh chuyển đổi) của Phạm Duy Nghĩa năm 2002 nhagrave xuất bản Thế giới phaacutet
hagravenh Theo đoacute taacutec giả phacircn tiacutech vagrave necircu ra một số hạn chế của loại higravenh cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 1999 Taacutec giả cho rằng caacutec khoacute khăn khi lựa chọn
kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh tại Việt Nam nhƣ caacutec hạn chế về mặt
phaacutep lyacute hạn chế về thuế hay sự khocircng rotilde ragraveng về tƣ caacutech phaacutep lyacutehellip
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo năm 2009 của
Phạm Duy Nghĩa nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội vagrave
ldquoLuật kinh doanhrdquo năm 2010 của caacutec taacutec giả Lecirc Học Lacircm vagrave Lecirc Ngọc Đức
nhagrave xuất bản Thống kecirc phaacutet hagravenh điểm chung caacutec cuốn saacutech đều trigravenh bagravey bigravenh
luận khaacute rộng nhiều vấn đề khaacutec nhau của phaacutep luật kinh tế Việt Nam hiện nay
ldquoLuật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh luậnrdquo phần viết về cocircng ty hợp
danh taacutec giả đi sacircu vagraveo phacircn tiacutech vagrave bigravenh luận nhiều vấn đề khaacutec nhau của cocircng ty
nagravey Trong đoacute taacutec giả đề cập tới ldquosự keacutem hấp dẫn của mocirc higravenh kinh doanh cocircng ty
hợp danhrdquo hiện nayhellip Cograven ldquoLuật kinh doanhrdquo coacute một phần nghiecircn cứu khaacute hệ
thống vagrave chi tiết về loại higravenh cocircng ty hợp danh Cụ thể caacutec taacutec giả bagraven luận những
vấn đề lịch sử higravenh thagravenh vagrave nguồn gốc của cocircng ty hợp danh ở một số quốc gia
trecircn thế giới vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh ở một số nƣớc caacutec ƣu
vagrave nhƣợc điểm của cocircng ty hợp danhhellip
28
Bagravei viết của Lecirc Thanh Phong năm 2004 ldquoTigravem hiểu về cocircng ty hợp danh
trong phaacutep luật Việt Nam vagrave Cộng hogravea Phaacuteprdquo tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
102004 nghiecircn cứu những vấn đề cơ bản của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam vagrave caacutec
quy định về cocircng ty hợp danh ở Cộng hogravea Phaacutep Đối với sự phaacutet triển của cocircng ty
hợp danh ở Việt Nam taacutec giả xoay quanh những vấn đề sự manh nha của higravenh thức
cocircng ty hợp danh trƣớc khi đƣợc quy định tại Luật Doanh nghiệp 1999 tiacutenh tất yếu
của việc xuất hiện higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danhhellip Với quy định tại Phaacutep
về cocircng ty hợp danh taacutec giả tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu những vấn đề nguồn gốc đặc
trƣnghellip Cũng trong phần nghiecircn cứu về phaacutep luật của Cộng hogravea Phaacutep bagravei viết trigravenh
bagravey một số vấn đề phaacutep lyacute liecircn quan đến cocircng ty hợp vốn đơn giản nguồn gốc caacutec
đặc trƣng cơ cấu thagravenh viecircn chế độ thuế đối với cocircng ty hợp vốn đơn giảnhellip
Trang ldquoThocircng tin phaacutep luật dacircn sựrdquo với bagravei viết của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa
năm 2006 ldquoGiấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo luật chung Luật Doanh
nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật Cocircng ty 2005 của Cộng hogravea
nhacircn dacircn Trung Hoardquo đƣợc tigravem thấy trecircn httpthongtinphapluatdansueduvn
[152] Nội dung bagravei viết bagraven luận về nhiều vấn đề khaacutec nhau của Luật Doanh
nghiệp 2005 dƣới goacutec độ so saacutenh với Luật cocircng ty cũng đƣợc ban hagravenh năm 2005
của Trung Quốc Trong phần nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh taacutec giả cho biết
ldquoNƣớc laacuteng giềng Trung Quốc taacutech bạch hợp danh ra khỏi mocirc higravenh cocircng ty vagrave điều
chỉnh hợp danh theo caacutec nguyecircn tắc của dacircn luật đatilde higravenh thagravenh từ những năm 1986
với những giải thiacutech ngagravey cagraveng chuyecircn nghiệp của togravea aacutenrdquo Vagrave hiện nay ldquonhiều
nƣớc khocircng aacutep dụng thuế thu nhập cocircng ty cho mocirc higravenh hợp danh Nếu chọn hợp
danh nhagrave đầu tƣ coacute thể chỉ chịu thuế thu nhập caacute nhacircn magrave traacutenh bị đaacutenh thuế hai
lần Lợi thế nagravey khocircng hề coacute theo phaacutep luật nƣớc ta cũng nhƣ caacutec cocircng ty hợp
danh lagrave đối tƣợng chịu thuế thu nhập doanh nghiệprdquo Nghiecircn cứu nhiều vấn đề khaacutec
nhau necircn phần nghiecircn cứu về hợp danh chỉ dừng lại trong một phạm vi nhỏ
Baacuteo điện tử ldquoĐại biểu nhacircn dacircnrdquo đăng bagravei viết ldquoKhocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh
cocircng ty hợp danhrdquo của taacutec giả Trang Thu năm 2011 trecircn đƣờng link
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595 Bagravei viết
29
xoay quanh vấn đề vẫn necircn duy trigrave sự tồn tại của cocircng ty hợp danh hiện nay Taacutec giả
căn cứ nhận định của Luật sƣ Nguyễn Hƣng Quang ldquococircng ty hợp danh coacute ƣu điểm
lagrave việc caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa
vụ của cocircng ty goacutep phần tạo dựng đƣợc niềm tin của khaacutech hagraveng cũng nhƣ đối taacutec
kinh doanh Bản chất của cocircng ty hợp danh rất phugrave hợp với nền kinh tế của nƣớc ta
vagrave necircn đƣợc thừa nhậnrdquo
Trang ldquoLuật đầu tƣrdquo đăng bagravei viết ldquoHigravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần
thiết phải quy định cụ thểrdquo của taacutec giả Phạm Thế Vinh năm 2009
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml Taacutec giả cho rằng ldquomột số ngagravenh nghề kinh doanh nhƣ dịch vụ kế toaacuten
vagrave phaacutep lyacute dịch vụ thiết kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh
dịch vụ phaacutep lyacute khocircng cần thiết phải kinh doanh dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danhrdquo
Nghiecircn cứu nội dung bagravei viết ngƣời đọc coacute thể coacute thecircm một caacutech nhigraven nhận khaacutec về
cocircng ty hợp danh
Trang Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam coacute đăng bagravei viết của
Nguyễn Cảnh Nam năm 2014 ldquoMột số vấn đề sửa đổi luật doanh nghiệprdquo
httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-
luat-doanh-nghiep-7359html Theo đoacute taacutec giả bagraven luận một số hạn chế của caacutec
quy định phaacutep luật liecircn quan đến loại higravenh cocircng ty hợp danh Ngoagravei ra taacutec giả cograven
lyacute giải sự vắng boacuteng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cocircng ty hợp danh hiện nay lagrave
vigrave sự quy định cograven rất nhiều bất cập của Luật Doanh nghiệp 2005
Tuy nhiecircn điểm chung của caacutec bagravei viết trecircn phần nagraveo đatilde chỉ rotilde caacutec hạn chế
của cocircng ty hợp danh vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp danh hiện nay Từ đoacute cần thiết
phải coacute sự kế thừa vagrave tiếp tục nghiecircn cứu trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu trƣớc để coacute thể
khắc phục vagrave hoagraven thiện chuacuteng tốt hơn trong thời gian tới
10 Nhận xeacutet chung về caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu của loại higravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản trecircn phạm vi thế giới vagrave tại Việt Nam
Trƣớc hết qua tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu cho thấy caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu
trecircn thƣờng tập trung vagraveo caacutec nhoacutem vấn đề nhƣ caacutec vấn đề lyacute luận về cocircng ty hợp
30
vốn đơn giản phacircn tiacutech hệ thống phaacutep luật thực định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
sự cần thiết cũng nhƣ caacutec ƣu vagrave nhƣợc điểm của loại higravenh cocircng ty nagraveyhellip
Mặt khaacutec caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cũng đatilde đoacuteng goacutep những giaacute trị
nhất định về mặt khoa học vagrave thực tiễn sau
- Nghiecircn cứu vagrave phacircn tiacutech những vấn đề lyacute luận cơ bản của loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
- Trigravenh bagravey thực trạng tồn tại vagrave phaacutet triển của loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản trecircn phạm vi một số quốc gia vagrave tại Việt Nam qua caacutec thời kỳ lịch sử
- Đề xuất một số kiến nghị về việc hoagraven thiện phaacutep luật về loại higravenh cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp bởi vigrave một trong những nguyecircn nhacircn lagravem hạn
chế sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave việc phaacutep luật thực định của Việt
Nam hiện nay khocircng quy định chặt chẽ vagrave đầy đủ về loại higravenh cocircng ty nagravey
Becircn cạnh những thagravenh tựu vagrave cố gắng caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn cograven
một số hạn chế nhất định
- Nghiecircn cứu một caacutech rời rạc đơn lẻ về caacutec khiacutea cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec những nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn
đơn giản chủ yếu lagrave đề cập đến caacutec vấn đề cơ bản khocircng coacute sự phacircn tiacutech chi tiết đến
từng goacutec cạnh phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng ty nagravey
- Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 đến nay nhigraven một caacutech tổng thể caacutec nghiecircn
cứu ở Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh chủ yếu phacircn
tiacutech căn cứ dựa theo phaacutep luật thực định necircn thƣờng khocircng coacute sự mở rộng phạm vi
nghiecircn cứu để tigravem hiểu phaacutep luật quốc tế về caacutec cocircng ty nagravey
- Nghiecircn cứu thiếu tiacutenh hệ thống necircn khocircng coacute sự kế thừa vagrave phaacutet triển từ caacutec
cocircng trigravenh nghiecircn cứu khaacutec
Toacutem lại từ quaacute trigravenh tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu caacutec nguồn tagravei liệu trecircn taacutec giả
luận aacuten nhận thấy cần coacute yacute thức kế thừa tiếp thu học hỏi kết quả của caacutec cocircng trigravenh
khoa học đoacute vagrave phải tiếp tục hoagraven thiện phaacutet triển chuacuteng hơn nữa trong suốt quaacute
trigravenh hoagraven thagravenh luận aacuten
31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 1 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một dạng cocircng ty phaacutei sinh từ cocircng ty
hợp danh necircn caacutec nhagrave nghiecircn cứu trecircn thế giới chủ yếu nghiecircn cứu về cocircng ty hợp
danh Vigrave vậy trong caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh vẫn thƣờng chỉ
coacute một phần nghiecircn cứu khaacute khiecircm tốn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn coacute
thể căn cứ caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp danh để từ đoacute luận ra caacutec đặc trƣng cũng
nhƣ cơ chế tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản gần nhƣ rập khuacircn mẫu từ cocircng ty hợp danh giữa chuacuteng chỉ coacute một
vagravei điểm khaacutec biệt cơ bản vagrave rotilde ragraveng nhất chiacutenh lagrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn cugraveng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản của loại thagravenh viecircn nagravey
Hai lagrave caacutec cocircng trigravenh nghiecircn cứu trecircn đatilde nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận
cơ bản về cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave coacute những đoacuteng goacutep bƣớc đầu cho sự nhận
thức khoa học về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam Tuy nhiecircn caacutec tagravei liệu
trecircn chủ yếu lagrave nghiecircn cứu rời rạc từng vấn đề phaacutep lyacute Vigrave vậy cacircu hỏi nghiecircn cứu
vagrave nhiệm vụ đặt ra lagrave cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu mới kế thừa phaacutet triển
vagrave tập hợp những cocircng trigravenh đatilde coacute để chuacuteng trở thagravenh một cocircng trigravenh nghiecircn cứu
đầy đủ vagrave coacute tiacutenh hệ thống về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave một lyacute do khaacutec đogravei hỏi phải nghiecircn cứu về loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave khi magrave caacutec cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn hay cocircng ty hợp danhhellip đatilde coacute rất nhiều cocircng trigravenh nghiecircn cứu với quy mocirc lớn
tại Việt Nam thigrave dƣờng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản lại khocircng đƣợc nhiều nhagrave
nghiecircn cứu quan tacircm chuacute yacute Điều nagravey đƣợc minh chứng khi suốt một thời gian dagravei
vẫn chƣa coacute một cocircng trigravenh nghiecircn cứu nagraveo nghiecircn cứu một caacutech toagraven diện vagrave đầy
đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản Vigrave vậy cần thiết phải coacute cocircng trigravenh nghiecircn cứu
một caacutech kỹ lƣỡng toagraven diện vagrave đầy đủ hơn về cocircng ty hợp vốn đơn giản Trecircn cơ
sở nghiecircn cứu luận aacuten coacute thể đƣa ra một mocirc higravenh điều chỉnh phaacutep luật hagravei hogravea vagrave
phugrave hợp nhất với điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam
32
CHƢƠNG 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LYacute LUẬN VỀ COcircNG TY
HỢP VỐN ĐƠN GIẢN VAgrave XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
21 Luận về cocircng ty hợp vốn đơn giản
211 Khaacutei niệm bản chất phaacutep lyacute vagrave caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn
đơn giản
2111 Khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc
quy định trở lại tại Việt Nam Sau đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 tiếp tục hoagraven thiện
vagrave mở rộng thecircm caacutec quy định đối với cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn xen lẫn trong
caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh
nghiệp 2005 dấu hiệu của cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng đatilde manh nha xuất hiện
Phacircn tiacutech khaacutei niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản trong phaacutep luật
của một số quốc gia khaacutec cho thấy sự khaacutec biệt giữa hai loại cocircng ty nagravey rất rotilde ragraveng
Tại Đức khaacutei niệm cocircng ty hợp danh ldquoCocircng ty trong đoacute caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau tiến hagravenh một hoạt động thƣơng mại dƣới một hatildeng chung vagrave cugraveng liecircn đới
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng tyrdquo [41 tr 31]
Cộng hogravea Phaacutep (cocircng ty hợp danh - Socieacuteteacute en nom collectif) ldquolagrave cocircng ty magrave
trong đoacute caacutec thagravenh viecircn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn
đới về caacutec khoản nợ của cocircng tyrdquo [42 tr 7]
Ở Vƣơng quốc Anh Đạo luật Hợp danh năm 1890 (The Partnership Act
1890) định nghĩa một hợp danh lagrave ldquomối quan hệ tồn tại giữa những ngƣời tiến
hagravenh trecircn một doanh nghiệp chung nhằm lợi nhuậnrdquo [119 p 344]
Theo mục 6 Điều 101 Luật Hợp danh thống nhất 1997 của Hoa Kỳ (6
Section 101 UPA) hợp danh lagrave ldquomột hội gồm hai hoặc nhiều ngƣời vagrave với tƣ caacutech
lagrave những đồng sở hữu họ cugraveng nhau kinh doanh để thu lợi nhuậnrdquo
33
Cograven tại Việt Nam thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp danh đƣợc Điều 20 Bộ luật
Thƣơng mại Phaacutep định nghĩa ldquolagrave một hội đoagraven thagravenh lập giữa hai người hay một
số người nhiều hơn để lagravem thương mại dưới một hội danhrdquo Điều 42 Bộ luật
Thƣơng mại Trung phần định nghĩa hội hợp danh ldquolagrave một hội hoạt động dưới một
hội danh trong đoacute tất cả caacutec hội viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vocirc giới
hạn trecircn sản nghiệp của migravenh về cocircng nợ của hộirdquo [111 tr 763] Cograven Điều 171
của Bộ luật Thƣơng mại 1972 ghi nhận ldquohội hợp danh lagrave một hội lập giữa hai hay
nhiều người trong đoacute toagraven thể hội viecircn magrave số iacutet nhất phải lagrave hai người được coi lagrave
thương gia vagrave chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định về mọi traacutei khoản của hội
trecircn tất cả tagravei sản của họrdquo
Hiện nay theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh
nghiệp 2005 ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất hai
thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Với định nghĩa nagravey phải chăng khaacutei niệm cocircng ty hợp
danh của Việt Nam dƣờng nhƣ khaacutec so với phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới
Vấn đề nagravey sẽ tiếp tục đƣợc bagraven luận chi tiết trong phần tiếp theo của luận aacuten
Tuy nhiecircn qua nghiecircn cứu khaacutei niệm về cocircng ty hợp danh của một số quốc
gia trecircn thế giới vagrave ở Việt Nam coacute thể thấy cocircng ty hợp danh lagrave cocircng ty thuộc loại
higravenh của cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn
lagrave thagravenh viecircn hợp danh Caacutec thagravenh viecircn hợp danh liecircn kết dựa trecircn cơ sở thacircn thiết
hay sự tin tƣởng tin cậy lẫn nhau Đồng thời thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh
Trở lại với khaacutei niệm cocircng ty hợp vốn đơn giản thực tiễn kinh doanh đatilde
chứng minh cocircng ty hợp vốn đơn giản rất gần gũi với ngƣời Aacute Đocircng bởi bản chất
cocircng ty nagravey thƣờng đề cao mối quan hệ thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn Với caacutec quốc
gia chacircu Acircu hoặc caacutec quốc gia Anh Mỹ - những nơi kinh doanh thực dụng thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute tầm ảnh hƣởng rất lớn Nghiecircn cứu cho thấy ldquolịch sử
higravenh thagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản bắt đầu vagraveo khoảng thế kỷ 13rdquo[72 tr158]
34
Tại Hoa Kỳ Luật về Hợp danh hữu hạn (ULPA) ban hagravenh năm 1916 đatilde đƣợc
sửa đổi bổ sung vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001 Khaacutei niệm về Hợp danh hữu hạn
ldquoHợp danh hữu hạn bao gồm hai hoặc nhiều ngƣời trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn hợp danh vagrave một thagravenh viecircn goacutep vốn Trong khi thagravenh viecircn hợp danh coacute
nghĩa vụ caacute nhacircn khocircng giới hạn nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave giới hạn với
số tiền đầu tƣ của migravenh trong cocircng tyrdquo [155] Một số tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn lagrave caacutec ldquopassive investorrdquo (nhagrave đầu tƣ thụ động) [128 p 69]
Vƣơng quốc Anh yecircu cầu ldquoHợp danh hữu hạn phải bao gồm một hoặc nhiều
ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh ngƣời phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty vagrave một hoặc nhiều ngƣời đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn ngƣời coacute traacutech nhiệm tại thời điểm tham gia vagraveo hợp danh đoacuteng goacutep vagraveo đoacute
một khoản tiền hoặc tiền vốn hoặc tagravei sảnhellip vagrave khocircng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec
khoản nợ vagrave nghĩa vụ của cocircng ty cao hơn số tiền đoacuteng goacuteprdquo [122 p 35]
Điều 2 (Article 2) Luật Doanh nghiệp 2005 của Lagraveo đƣa ra quy định về
cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoLagrave một higravenh thức của doanh nghiệp hợp taacutec trong đoacute
một số caacutec thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp vagrave
đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute traacutech nhiệm đƣợc giới
hạn vagrave đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo Luật của Lagraveo cograven yecircu cầu phải luocircn coacute
nhiều hơn một thagravenh viecircn lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo đối với cocircng ty nagravey (Điều 2)
Điều 1077 (Section 1077) Luật Dacircn sự vagrave Thƣơng mại 1992 của Thaacutei Lan
quy định ldquoHợp danh hữu hạn lagrave loại hợp danh trong đoacute coacute
(1) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm đƣợc giới hạn trong số tiền
tƣơng ứng magrave họ coacute thể cam kết goacutep vagraveo hợp danh
(2) Một hoặc nhiều thagravenh viecircn lagrave những ngƣời cugraveng nhau liecircn kết vagrave chịu
traacutech nhiệm khocircng giới hạn cho tất cả caacutec nghĩa vụ của hợp danhrdquo
Theo Điều 104 Bộ luật Thƣơng mại Nhật Bản 1911 (Article 104 The
Commecial Code of Japan) ldquoMột hợp danh hữu hạn bao gồm caacutec thagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave caacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạnrdquo Caacutec Điều 109 vagrave
Điều 115 quy định thecircm ldquoCaacutec thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn coacute quyền vagrave
35
nghĩa vụ quản lyacute kinh doanh của hội Thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn khocircng
coacute quyền quản lyacute kinh doanh của hội hoặc đại diện cho hộirdquo
Điều 3 Luật Hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore định nghĩa ldquoMột hợp
danh hữu hạn phải bao gồm
(1) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave
(2) Một hoặc nhiều caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
Một thagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm về toagraven bộ caacutec khoản nợ vagrave
caacutec nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn phaacutet sinh khi anh ta lagrave một thagravenh viecircn hợp danh
trong hợp danh hữu hạn Một thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn ngoagravei khoản tiền anh ta đồng yacute
đoacuteng goacuteprdquo Luật cho pheacutep một caacute nhacircn hoặc một cocircng ty đều coacute thể trở thagravenh một
thagravenh viecircn hợp danh hoặc một thagravenh viecircn goacutep vốn của hợp danh hữu hạn (Điều 3)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Đức ldquovề cơ bản giống cocircng ty hợp danh với
điểm khaacutec căn bản lagrave Chỉ cần iacutet nhất coacute một thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm vocirc hạn
(thagravenh viecircn nhận vốn) cograven những thagravenh viecircn khaacutec chịu traacutech nhiệm hữu hạn (thagravenh
viecircn goacutep vốn)rdquo [41 tr 31]
Tại Phaacutep ldquoCocircng ty goacutep vốn đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave loại higravenh thagravenh viecircn giống nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh necircn caacutec quy tắc liecircn quan đến thagravenh viecircn nagravey đƣợc aacutep dụng tƣơng tự
Thagravenh viecircn xuất vốn thagravenh viecircn nagravey khocircng phải đem hết tagravei sản của caacute nhacircn ra để
chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty họ chỉ chịu traacutech nhiệm đến hết giaacute
trị phần vốn goacutep của migravenhrdquo [57 tr 196]
Cograven tại Canada ldquosự khaacutec biệt quan trọng nhất để phacircn biệt giữa hợp danh vagrave
hợp danh hữu hạn liecircn quan đến nghĩa vụ của caacutec thagravenh viecircnhellip Một hợp danh hữu
hạn trecircn thực tế chỉ yecircu cầu một thagravenh viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn khocircng giới
hạn Thagravenh viecircn nagravey đƣợc gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh Trong khi coacute thể coacute nhiều
hơn một thagravenh viecircn hợp danh trong hợp danh hữu hạn tối thiểu phải tồn tại lagrave một
Tất cả caacutec thagravenh viecircn khaacutec coacute thể lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những ngƣời coacute nghĩa vụ
đƣợc giới hạn trong số vốn đoacuteng goacutep của họ vagraveo hợp danhrdquo [144 p 47]
36
Uacutec vagrave NewZealand đều quy định ldquoHợp danh hữu hạn caacutec thagravenh viecircn đƣợc
chia thagravenh hai loại caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave những ngƣời cugraveng coacute quyền vagrave nghĩa
vụ phaacutep lyacute nhƣ lagrave caacutec thagravenh viecircn của một hợp danh thocircng thƣờng vagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn những ngƣời goacutep vốn cho hợp danh vagrave chia sẻ lợi nhuận của noacute đồng thời
khocircng coacute quyền tham gia quản lyacute noacute cũng khocircng phải chịu bất kỳ traacutech nhiệm về
caacutec nghĩa vụ của noacute magrave vƣợt ra ngoagravei số vốn goacutep của họrdquo [129 p 72]
Khi nghiecircn cứu caacutec định nghĩa đầu tiecircn tại Việt Nam (cuốn Luật Thương mại
toaacutet yếu 1959) ldquoTrong cocircng ty cấp vốn đơn giản coacute hai hạng nhacircn viecircn
(1) - Một lagrave những ngƣời đƣợc cấp vốn hay thụ cấp (commanditeacute) những
ngƣời nagravey coacute tƣ caacutech lagrave ngƣời buocircn baacuten coacute thể chỉ coacute một ngƣời hay nhiều ngƣời
nếu coacute nhiều ngƣời thigrave tigravenh trạng của họ sẽ lagrave tigravenh trạng những hội viecircn một cocircng ty
đồng danh
(2) - Hai lagrave những ngƣời cấp vốn hay lagrave chủ cấp (commanditaire) những
ngƣời nagravey bỏ tiền ra cho hội thagravenh lập vagrave hoạt động khaacutec với hội viecircn họ khocircng coacute
tƣ caacutech lagrave nhagrave buocircn vagrave ngoagravei số tiền đatilde cấp cho hội họ khocircng phải chịu traacutech nhiệm
gigrave nữardquo [109 tr 50] Sau đoacute trong (cuốn Luật Thương mại Việt Nam dẫn giải
1973) đacircy đƣợc gọi lagrave Hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquohội thagravenh lập giữa một hay nhiều
hội viecircn đƣợc gọi lagrave hội viecircn thụ tƣ cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm vagrave một hay
nhiều hội viecircn khaacutec cấp vốn đƣợc gọi lagrave hội viecircn xuất tƣ những ngƣời nagravey chỉ chịu
traacutech nhiệm tới mức phần hugraven của migravenhrdquo [111 tr 800]
Cograven ở miền Nam Việt Nam khi ban hagravenh Bộ luật Thƣơng mại 1972 đatilde quy
định về loại higravenh Hội hợp tƣ đơn thƣờng Theo đoacute ldquoHội hợp tư đơn thường lagrave hội
thagravenh lập để hoạt động về thương mại giữa một hay nhiều hội viecircn được gọi lagrave hội
viecircn thụ tư liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn định về mọi khoản nợ của hội vagrave một
hay nhiều hội viecircn xuất tư chỉ chịu traacutech nhiệm tới phần hugraven của migravenhrdquo (Điều 194)
Qua khaacutei niệm của phaacutep luật caacutec quốc gia trecircn thế giới vagrave một số khaacutei niệm
tại Việt Nam thời kỳ trƣớc coacute thể nhận thấy mặc dugrave phaacutep luật của caacutec quốc gia coacute
thể ghi nhận khaacutec nhau về cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣng đều coacute điểm khaacute tƣơng
đồng Đoacute lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn với chế độ chịu
37
traacutech nhiệm về tagravei sản hoagraven toagraven khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp
vốn đơn giản tƣơng tự nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vigrave bản chất
chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm trong
phạm vi số tagravei sản của họ goacutep tại cocircng ty hay noacutei caacutech khaacutec đacircy chiacutenh lagrave cơ chế
chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Vagrave coacute lẽ đacircy lagrave căn cứ để higravenh thagravenh necircn tecircn
gọi ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo
Trở lại với caacutec quy định đầu tiecircn về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
1999 ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b)
Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave uy tiacuten nghề nghiệp
vagrave phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng
ty c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng tyrdquo (Điều 951) Quy định nagravey rotilde ragraveng đatilde gộp
chung hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để trở
thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Nhận xeacutet quy định của Luật Doanh nghiệp 1999 về cocircng ty hợp danh học
giả Đồng Ngọc Ba viết ldquoTừ quan điểm về cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh
nghiệp cho thấy cocircng ty hợp danh ở Việt Nam coacute nội hagravem rộng hơn cocircng ty hợp
danh theo quan niệm phổ biến trecircn thế giới Ở caacutec nƣớc khaacutec cocircng ty hợp danh lagrave
một loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn chỉ coacute một loại thagravenh viecircn duy nhất vagrave caacutec thagravenh
viecircn liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của cocircng ty Cocircng ty hợp
danh đƣợc phacircn biệt với loại higravenh cocircng ty đối nhacircn khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản (hay hợp danh hữu hạn) Luật Doanh nghiệp khocircng đƣa ra khaacutei niệm phaacutep lyacute
về cocircng ty hợp danh hữu hạn song nội hagravem của khaacutei niệm cocircng ty hợp danh nhƣ
trecircn đatilde bao hagravem cả loại higravenh cocircng ty nagraveyrdquo [2 tr 13]
Lập luận tƣơng tự Vũ Đặng Hải Yến cho rằng ldquoLuật Doanh nghiệp chia
cocircng ty hợp danh ra lagravem hai loại Loại thứ nhất chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp
danh loại thứ hai lại coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep vốnhellip Hầu nhƣ tất cả caacutec nƣớc coacute
quy định về cocircng ty hợp danh đều phacircn chia rotilde ragraveng hai loại cocircng ty mang bản chất
38
hợp danh lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn Hai loại
cocircng ty về bản chất thigrave tƣơng đối giống nhau những vẫn coacute những đặc điểm phaacutep lyacute
khaacutec biệt đƣợc điều chỉnh bằng những quy định khocircng giống nhaurdquo [118 tr 62]
Hiện nay khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoa)
Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dưới một tecircn chung (thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh
coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty c) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde
goacutep vagraveo cocircng tyrdquo Từ những quy định tại Điều 130 đatilde dẫn đến nhiều tranh luận liecircn
quan đến vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhận định của taacutec giả Lecirc Thị Thanh ldquoCăn cứ vagraveo tiacutenh
chất thagravenh viecircn theo Luật Doanh nghiệp cocircng ty hợp danh bao gồm hai loại cocircng
ty hợp danh coacute tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp
danh coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [99 tr 91] Luận giải của
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquoCocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp bao
gồm cả hai loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn theo phaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới đoacute
lagrave cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Mặc dugrave cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp danh hữu hạn đều đƣợc xếp vagraveo loại higravenh cocircng ty đối nhacircn song coacute
nhiều đặc điểm khaacutec nhau về mặt tổ chức quản trịhellip Thực tiễn phaacutep luật của hầu
hết caacutec nƣớc trecircn thế giới đều coacute sự phacircn biệt trong cơ chế điều chỉnh tổ chức hoạt
động của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [76 tr 104]
Học giả Ngocirc Huy Cƣơng viết ldquoTheo phaacutep luật Việt Nam hiện nay cocircng ty
hợp danh bị gắn với một higravenh thức cocircng ty khaacutec lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản để
cugraveng đƣợc gọi lagrave cocircng ty hợp danhrdquo Mặt khaacutec do ldquoLuật Doanh nghiệp 2005 khocircng
phacircn biệt rotilde giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn đatilde đƣa ra định
nghĩa chung bất cập cho hai cocircng ty nagravey tại khoản 1 Điều 130rdquo [24 tr 195 214]
Đồng quan điểm taacutec giả Bugravei Ngọc Cƣờng khẳng định ldquoNếu căn cứ vagrave tiacutenh
chất thagravenh viecircn vagrave chế độ chịu traacutech nhiệm tagravei sản thigrave cocircng ty hợp danh theo Luật
39
Doanh nghiệp coacute thể đƣợc chia thagravenh hai loại Loại thứ nhất lagrave những cocircng ty giống
với cocircng ty hợp danh theo phaacutep luật caacutec nƣớc tức lagrave chỉ bao gồm những thagravenh viecircn
hợp danh (chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản của cocircng
ty) Loại thứ hai lagrave những cocircng ty coacute cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
(chịu traacutech nhiệm hữu hạn) Loại cocircng ty nagravey phaacutep luật caacutec nƣớc gọi lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giảnrdquo [27 tr 86-87]
Nhƣ vậy qua caacutec phacircn tiacutech trecircn coacute thể noacutei Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave cả
Luật Doanh nghiệp 2005 đều khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute giữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Vigrave thế Luật Doanh nghiệp đatilde đƣa ra một
định nghĩa chung nhƣng lại rất bất cập macircu thuẫn đối với cả hai loại cocircng ty nagravey
Từ sự khocircng phacircn biệt rotilde ragraveng hai loại cocircng ty necircn cũng dẫn đến việc khocircng thể
thiết lập quy chế phaacutep lyacute riecircng cho từng loại cocircng ty
Qua caacutec nghiecircn cứu coacute thể ruacutet ra khaacutei niệm về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute phải coacute iacutet nhất một
thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản
nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty cograven lại caacutec thagravenh viecircn khaacutec lagrave
thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2112 Bản chất phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave một thực thể kinh doanh về cơ bản cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute những
bản chất phaacutep lyacute nhƣ mọi loại higravenh cocircng ty khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự
liecircn kết giữa nhiều caacute nhacircn để cugraveng tiến hagravenh caacutec hoạt động thƣơng mại vigrave mục tiecircu
lợi nhuận caacutec thagravenh viecircn đoacuteng goacutep bằng tagravei sản hoặc cocircng sứchellip Becircn cạnh đoacute cocircng
ty hợp vốn đơn giản cograven coacute những bản chất phaacutep lyacute riecircng biệt
Một lagrave cần khẳng định cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đều lagrave
caacutec loại higravenh của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn Bởi lẽ một số yếu tố của cocircng ty đối
nhacircn đatilde ảnh hƣởng lecircn caacutech thức thagravenh lập tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tuy nhiecircn ldquotiacutenh chất đối nhacircnrdquo của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng tuyệt đối nhƣ
cocircng ty hợp danh Vigrave becircn cạnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn (Luật Doanh nghiệp của
40
Việt Nam vẫn gọi ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo lagrave ldquothagravenh viecircn hợp danhrdquo) cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn - đƣợc hƣởng chế độ chịu
traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản Đacircy lagrave sự khaacutec biệt nếu so với chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về tagravei sản của caacutec loại higravenh cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối
nhacircn Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một loại higravenh cocircng ty trung hogravea giữa
cocircng ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn khi noacute luocircn chứa đựng caacutec yếu tố của cả hai
loại higravenh cocircng ty nagravey Chứng minh cho luận điểm khoa học nagravey coacute tagravei liệu nghiecircn
cứu viết ldquochấp nhận dung nạp thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu một đặc điểm xa lạ
với tiacutenh chất đối nhacircn truyền thống của cocircng ty hợp danh Noacutei caacutech khaacutec sự xuất
hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn lagravem giảm đi tiacutenh chất đối nhacircnrdquo [71 tr 34-37]
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec
nhau về địa vị phaacutep lyacute Sự khaacutec biệt nagravey thể hiện qua khiacutea cạnh quyền hạn vagrave nghĩa
vụ của từng loại thagravenh viecircn Thagravenh viecircn nhận vốn coacute đầy đủ quyền hạn vagrave nghĩa vụ
nhƣ thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh Nghĩa lagrave quyền hạn của họ gần nhƣ
khocircng bị hạn chế tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Họ mới chiacutenh lagrave những nhacircn vật
chiacutenh yếu coacute quyền quyết định gần nhƣ mọi vấn đề của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Chiều hƣớng ngƣợc lại thagravenh viecircn goacutep vốn gần nhƣ khocircng coacute quyền hạn liecircn quan
đến việc quản lyacute điều hagravenh hay đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ lagrave những nhacircn vật coacute vị triacute thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ba lagrave bản chất của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven thể hiện bởi sự ragraveng buộc
traacutech nhiệm đến cugraveng của cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Suy cho cugraveng caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thể thống nhất traacutech
nhiệm Điều nagravey xuất phaacutet bởi lyacute do đacircy vẫn lagrave cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn chiacutenh lagrave những ngƣời
luocircn giữ tƣ caacutech bảo latildenh liecircn đới cho mọi hoạt động của cocircng ty Cơ sở của điều
nagravey lagrave khi phaacutet sinh traacutech nhiệm cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ
cograven thagravenh viecircn nhận vốn thigrave luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với cocircng ty
Toacutem lại cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty coacute hai loại higravenh thagravenh viecircn với
tƣ caacutech phaacutep lyacute khaacutec nhau Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng hai
41
yếu tố cơ bản - đoacute lagrave đề cao mối quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn cũng nhƣ chế độ chịu
traacutech nhiệm khaacutec nhau về tagravei sản của từng loại thagravenh viecircn
2113 Đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mỗi thực thể kinh doanh đều coacute những đặc điểm vagrave chiacutenh nhờ vagraveo caacutec đặc
điểm nagravey mới coacute thể xaacutec định ranh giới tồn tại của chuacuteng so với caacutec loại higravenh doanh
nghiệp khaacutec Cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc phacircn biệt với caacutec loại cocircng ty khaacutec
nhờ vagraveo caacutec đặc điểm sau
(i) Caacutec đặc điểm về mặt kinh tế - xatilde hội
Đặc điểm về mặt kinh tế trƣớc hết cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave một
higravenh thức liecircn kết đầu tƣ giữa caacutec nhagrave kinh doanh để cugraveng tigravem kiếm lợi nhuận Tuy
vậy noacute khaacutec với loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng ty cổ phần khi cocircng ty nagravey coacute thể đƣợc
thagravenh lập magrave khocircng cần quan tacircm đến yếu tố quen biết giữa caacutec thagravenh viecircn Cograven
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn coacute sự đề cao caacutec mối quan hệ chặt chẽ tin tƣởng giữa
caacutec thagravenh viecircn với nhau
Khaacute giống cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chỉ quy tụ
một số lƣợng khaacute iacutet thagravenh viecircn nhƣ anh em đồng nghiệp bạn begrave Mặt khaacutec caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn cograven phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới trecircn tagravei sản của
chiacutenh họ Vigrave vậy yếu tố quan trọng khi trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu từ sự
tin tƣởng quen biết với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec vigrave vốn goacutep chỉ lagrave thứ yếu
Tuy nhiecircn nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute sự tồn tại của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave noacute cũng sẽ lagrave một cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten tƣơng tự cocircng ty hợp danh
Sự goacutep mặt của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng những mang lại nguồn tagravei chiacutenh magrave
noacute cograven lagravem cho tiacutenh chất chặt chẽ kheacutep kiacuten của đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản trở necircn rộng mở dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn Khoản 1 Điều
130 Luật Doanh nghiệp 2005 quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute
nhacircn (phaacutep nhacircn khocircng đƣợc quyền trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh) Cograven thagravenh viecircn
goacutep vốn thigrave coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc phaacutep nhacircn
Phần ldquovốn goacuteprdquo vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
nhiều khi chỉ lagrave uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm trigravenh độ chuyecircn mocircn chứng chỉ
42
hagravenh nghềhellip Noacutei chung thƣờng coacute sự gắn boacute mật thiết giữa tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty
hợp vốn đơn giản với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣng với caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn phần ldquovốn goacuteprdquo của họ thƣờng bắt buộc phải bằng tiền của Noacute
khocircng thể lagrave kinh nghiệm uy tiacuten caacute nhacircnhellip vigrave ldquovai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn chủ
yếu lagrave đem thecircm nguồn tagravei chiacutenh vagraveo cho cocircng tyrdquo [4 tr 83] Nhƣ tại Trung Quốc
Điều 64 Luật Hợp danh (sửa đổi 2006) quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể goacutep
vốn bằng tiền bằng hiện vật hoặc bằng quyền sở hữu triacute tuệ quyền sử dụng đất
hoặc caacutec tagravei sản khaacutec Khocircng coacute thagravenh viecircn goacutep vốn nagraveo coacute thể đoacuteng goacutep vốn bởi
caacutec dịch vụ lao độngrdquo
Đặc điểm về mặt xatilde hội tugravey theo quan niệm của từng quốc gia cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven đƣợc gọi bằng caacutei tecircn nhƣ ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo hay ldquohợp
danh hữu hạnrdquohellip Dƣới goacutec độ xatilde hội cụm từ ldquohợp danhrdquo đƣợc hiểu lagrave sự kết bạn
hay hợp taacutec kinh doanh giữa caacutec caacute nhacircn Trecircn lẽ thocircng thƣờng kết bạn lagrave hagravenh vi
của những ngƣời coacute caacutec mối quan hệ thacircn thiết tin tƣởng lẫn nhau Noacutei caacutech khaacutec
tecircn gọi của hợp danh đatilde phần nagraveo phản aacutenh khaacute rotilde nội hagravem khaacutei niệm đặc trƣng về
mặt xatilde hội của noacute đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute mật thiết giữa caacutec thagravenh viecircn
Để phacircn biệt với một loại higravenh cocircng ty coacute khaacute nhiều đặc điểm giống với cocircng
ty hợp vốn đơn giản chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh Caacutec quốc gia sử dụng tiếng Anh
thƣờng gọi cocircng ty hợp danh dƣới caacutei tecircn general partnership ordinary
partnership hoặc simple partnershiphellip Tuy vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
chỉ đƣợc gọi lagrave limited partnership Cograven ldquongƣời Phaacutep dugraveng caacutec thuật ngữ nhƣ
societas societe en common dite để chỉ caacutec higravenh thức hợp danh Societas lagrave higravenh
thức hợp danh chỉ bao gồm caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven societe en common dite
bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo [56 tr 166] Tại Nhật Bản
theo khoản 2 Điều 6 Luật Cocircng ty 2006 Gomei-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh
(general partnership company) vagrave Goushi-Kaisha chỉ cocircng ty hợp danh hữu hạn
(limited partnership company) Trƣớc đacircy theo Điều 43 Bộ luật Thƣơng mại Nhật
Bản 1911 khocircng quan niệm cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh hữu hạn lagrave cocircng
ty magrave coi đacircy chỉ lagrave caacutec hiệp hội kinh doanh (business associations)
43
Hiện nay quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 tecircn gọi của cocircng ty hợp
danh phải đƣợc hợp thagravenh bởi tecircn chung của caacutec thagravenh viecircn hợp danh (Điều
1301a) Cocircng ty hợp danh sẽ hoạt động dƣới một tecircn gọi do caacutec thagravenh viecircn của
cocircng ty đặt ra nhƣng phải đaacutep ứng với caacutec quy định chung về đặt tecircn cocircng ty tại caacutec
Điều 31 32 33 vagrave 34 của Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Điều 10 đến Điều 13 của
Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn hợp
danh rời cocircng ty thigrave tecircn của cocircng ty coacute thể phải thay đổi nếu tecircn của thagravenh viecircn hợp
danh đoacute tạo thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn của cocircng ty Ngay cả khi đatilde chấm dứt
tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đƣợc sử dụng lagravem thagravenh một
phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa kế ngƣời đại diện của
họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử dụng tecircn đoacute (Điều 1386)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde từng tồn tại ở Việt Nam vagrave đƣợc gọi dƣới caacutei
tecircn nhƣ ldquococircng ty cấp vốn đơn giảnrdquo hay ldquohội hợp tƣ đơn thƣờngrdquo Hiện nay một số
học giả Việt Nam gọi đacircy lagrave loại higravenh ldquococircng ty hợp danh hữu hạnrdquo [74 tr 144]
hoặc ldquococircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo [27 tr 54] Cograven từ điển phaacutep lyacute Anh - Việt cụm
từ ldquolimited partnershiprdquo dịch sang tiếng Việt nghĩa lagrave ldquococircng ty hợp tƣ thƣờngrdquo
khaacutec với ldquogeneral partnershiprdquo lagrave ldquococircng ty hợp danh thƣơng mạirdquo [62 tr 287]
Điểm tƣơng đồng giữa phaacutep luật caacutec quốc gia chiacutenh lagrave khocircng cho pheacutep caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc dugraveng tecircn của họ lagravem thagravenh tecircn hatildeng hoặc một phần tecircn
hatildeng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec tecircn hatildeng chỉ coacute thể lagrave tecircn của
một (hoặc một số) thagravenh viecircn nhận vốn Lyacute giải điều nagravey ldquoHội hợp tƣ khocircng thể
đem tecircn hội viecircn xuất tƣ ghi vagraveo hội danh vigrave sẽ lagravem cho ngƣời đệ tam lầm tƣởng
rằng những ngƣời nagravey cũng lagrave hội viecircn coacute traacutech nhiệm vocirc hạn địnhrdquo [111 tr 769]
Nhƣ vậy tƣơng tự cocircng ty hợp danh tecircn gọi của cocircng ty hợp vốn đơn giản
cograven thể hiện đặc trƣng về mặt xatilde hội Đoacute chiacutenh lagrave sự hợp taacutec gắn boacute chặt chẽ giữa
caacutec thagravenh viecircn
(ii) Caacutec đặc điểm về mặt phaacutep lyacute
Đặc điểm về mặt phaacutep lyacute thể hiện dƣới hai goacutec độ Traacutech nhiệm của caacutec loại
thagravenh viecircn đối với cocircng ty vagrave tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
44
Về traacutech nhiệm của caacutec loại thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nghiecircn cứu của taacutec giả Vũ Văn Mẫu ldquotrong hội hợp tƣ coacute hai hạng hội viecircn
caacutec hội viecircn xuất tƣ vagrave caacutec hội viecircn thụ tƣ Hội viecircn xuất tƣ chỉ chịu traacutech nhiệm
đến phần vốn đatilde goacutep vagraveo hội traacutei lại hội viecircn thụ tƣ phải chịu liecircn đới traacutech nhiệm
về caacutec moacuten nợ của hội đối với tất cả sản nghiệp của migravenhrdquo [60 tr 413]
Căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay việc chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cho ngƣời khaacutec
(khocircng phải lagrave thagravenh viecircn) của caacutec thagravenh viecircn hợp danh bị hạn chế Thagravenh viecircn hợp
danh khocircng thể chuyển giao quyền quản lyacute cocircng ty nếu nhƣ khocircng đƣợc sự đồng yacute
của tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại Đồng thời traacutech nhiệm của thagravenh viecircn
hợp danh luocircn lagrave traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới đối với tất cả caacutec khoản nợ của
cocircng ty Nhƣng thagravenh viecircn goacutep vốn nghĩa vụ cơ bản chỉ lagrave phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty (Điều 1301c)
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ xuất hiện khi cocircng ty coacute nhu cầu
huy động vốn hoặc khi cocircng ty hợp danh khocircng coacute đủ số lƣợng thagravenh viecircn nhận vốn
tối thiểu (quy định tại mỗi quốc gia thƣờng khaacutec nhau về số lƣợng tối thiểu thagravenh
viecircn nhận vốn) necircn buộc phải kết nạp thecircm một số thagravenh viecircn goacutep vốn để tiếp tục
tồn tại vagrave đƣơng nhiecircn khi đoacute noacute sẽ bị chuyển thagravenh higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Tuy nhiecircn cho dugrave tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo thagravenh viecircn goacutep vốn cũng khocircng phải lagrave những đối tƣợng chiacutenh của cocircng
ty necircn họ coacute thể thuận tiện chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ
Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản thocircng thƣờng phaacutep luật hay liecircn hệ aacutep
dụng caacutec quy định của cocircng ty hợp danh Vagrave qua tigravem hiểu cho thấy tại một số quốc
gia nhƣ Phaacutep ldquotrừ những cocircng ty coacute điều lệ đặc biệt nhoacutem caacutec cocircng ty traacutech nhiệm
vocirc hạn đăng kyacute vagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn gồm 3 loại Cocircng ty dacircn sự Cocircng ty hợp
danh vagrave Cocircng ty hợp tƣ đơn giản (cocircng ty cấp vốn đơn giản)rdquo [18 tr 163]
Hiện nay nếu căn cứ caacutec quy định tại Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 về điều
kiện trở thagravenh phaacutep nhacircn magrave đối chiếu với cocircng ty hợp danh thigrave thấy rằng traacutech
45
nhiệm tagravei sản của cocircng ty hợp danh luocircn gắn liền với caacutec thagravenh viecircn hợp danh Noacutei
caacutech khaacutec giữa thagravenh viecircn hợp danh vagrave cocircng ty hợp danh khocircng coacute sự taacutech biệt về
tagravei sản Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với Bộ luật Dacircn sự 2005 Luật Doanh nghiệp 2005 lại
quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Ủng hộ cho quan điểm nagravey
xuất phaacutet từ những lyacute do
(-) Về mặt học thuật ldquokhoacute coacute thể phacircn biệt đƣợc hoagraven toagraven rạch rogravei giữa
hagravenh vi thƣơng mại vagrave hagravenh vi dacircn sự
(-) Về mặt phaacutep luật thực định Bộ luật Dacircn sự 2005 đatilde coacute khuynh hƣớng aacutep
dụng luật nagravey cho cả quan hệ dacircn sự vagrave quan hệ thƣơng mại (Điều 1) Vậy chỉ coacute
thể noacutei caacutec quy định của hai đạo luật nagravey diễn đạt hai quan điểm khaacutec nhau của caacutec
luật gia nghĩa lagrave hệ thống văn bản phaacutep luật hiện nay thiếu nhất quaacuten dugrave rằng hai
đạo luật nagravey đều đƣợc ban hagravenh năm 2005rdquo [47 tr 29] Mặt khaacutec Bộ luật Dacircn sự
lagrave luật chung cograven Luật Doanh nghiệp lagrave luật chuyecircn ngagravenh Vigrave thế việc thừa nhận tƣ
caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh coacute thể coi lagrave một trƣờng hợp ngoại lệ của Bộ
luật Dacircn sự Cograven nếu ldquotheo nguyecircn tắc ƣu tiecircn aacutep dụng luật caacutec quy định của luật
chuyecircn ngagravenh sẽ đƣợc ƣu tiecircn aacutep dụngrdquo [28 tr 53]
Toacutem lại hiện nay phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều quy định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute một hệ thống quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng với noacute nghĩa lagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải coacute khả năng hƣởng quyền vagrave gaacutenh vaacutec nghĩa vụ Vigrave vậy
cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng lagrave loại higravenh cocircng ty coacute đầy đủ tƣ caacutech phaacutep nhacircn
212 Caacutec cocircng ty coacute một số điểm tƣơng đồng với cocircng ty hợp vốn đơn
giản
ldquoTheo caacutec nhagrave nghiecircn cứu thigrave cocircng ty hợp danh lagrave loại cocircng ty higravenh thagravenh
sớm nhất trecircn thế giớirdquo [78 tr 157] Coacute lẽ vigrave vậy một số loại higravenh cocircng ty đƣợc
higravenh thagravenh về sau thƣờng coacute một số điểm khaacute tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn
Về cơ bản ldquococircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn khaacutec với cocircng ty hợp
danh thƣờng - lagrave trong trƣờng hợp coacute một thagravenh viecircn lạm dụng địa vị của migravenh để
tiến hagravenh hoạt động kinh doanh nhƣng mang lại rủi ro thua lỗ cho cocircng ty thigrave traacutech
46
nhiệm của thagravenh viecircn cograven lại cũng chỉ giới hạn trong phạm vi giaacute trị tagravei sản cocircng ty
tất nhiecircn caacutec thagravenh viecircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với nghĩa vụ do hagravenh vi
của migravenh gacircy ra vagrave caacutec nghĩa vụ khaacutec khocircng thuộc trƣờng hợp trecircnrdquo [73 tr 224]
Noacutei caacutech khaacutec cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh
viecircn (cả thagravenh viecircn hợp danh) đều coacute traacutech nhiệm hữu hạn trong một giới hạn nhất
định Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn rất iacutet Thƣờng tại một số
quốc gia theo hệ thống phaacutep luật Common law (Anh Hoa Kỳ Canadahellip) mới quy
định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey
Ngoagravei ra higravenh thức kinh doanh mới nhất tại Hoa Kỳ gần đacircy lagrave loại higravenh
LLLP khaacute giống với hợp danh hữu hạn ldquoMột LLLP lagrave khaacute tƣơng đồng với hợp
danh hữu hạn Caacutech quản lyacute thuế vagrave giải thể cugraveng một caacutech thức nhƣ một hợp danh
hữu hạnrdquo [136 p 851-852] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquoLagrave một biến thể của hợp danh
hữu hạn Một LLLP cho pheacutep tất cả caacutec thagravenh viecircn của noacute coacute đƣợc tigravenh trạng traacutech
nhiệm hữu hạn bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh ngoại trừ nghĩa vụ của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh thigrave hợp danh hữu hạn vagrave LLLP giống hệt nhaurdquo [137 p 952-953]
213 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec
Trong phạm vi nghiecircn cứu luận aacuten sẽ so saacutenh một số điểm khaacutec biệt cơ bản
của caacutec loại cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp 2005 với cocircng ty hợp vốn đơn giản
2131 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp danh
Higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển từ cocircng ty hợp danh một số đặc điểm của cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave sự kế thừa của cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn
đơn giản luocircn coacute sự khaacutec biệt so với cocircng ty hợp danh thể hiện qua caacutec khiacutea cạnh
(1) Đối tượng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh
viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCocircng ty hợp danh lagrave một loại higravenh đặc trƣng
của cocircng ty đối nhacircnrdquo [101 tr 75] Trecircn thực tế cocircng ty hợp danh thƣờng đƣợc
thagravenh lập trong phạm vi nhỏ nhƣ giữa nhoacutem bạn begrave anh em Lagrave cocircng ty đối nhacircn
necircn tiacutenh chất liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn lagravem cho ldquocaacutec thagravenh viecircn phải thực sự
hiểu biết nhau tin tƣởng nhau sống chết coacute nhaurdquo [107 tr 116] Chiacutenh vigrave điều nagravey
47
đatilde coacute tagravei liệu cho rằng ldquothagravenh viecircn lagrave đặc điểm khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp
danh vagrave caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutecrdquo [102 tr 89] Đacircy lagrave căn cứ cơ bản để higravenh
thagravenh necircn quy định về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty hợp danh
Quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacute nhacircn Với quy định nagravey caacutec phaacutep nhacircn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh
ldquoLimited partnership lagrave một loại hợp danh trong đoacute coacute cả caacutec general
partners (thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cả limited partners (thagravenh viecircn goacutep vốn) khaacutec
biệt so với general partnership chỉ coacute general partners magrave khocircng coacute limited
partnersrdquo [150] Từ đoacute cho thấy sự khaacutec biệt lớn nhất giữa cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh đƣợc thể hiện qua sự hiện diện khaacutec nhau của hai loại
thagravenh viecircn Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp
danh cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm cả hai loại thagravenh viecircn thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng coacute thể lagrave tổ
chức hoặc caacutec caacute nhacircn Nhờ vậy đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn
của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp danh vagrave thagravenh viecircn trong
cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoCaacute nhacircn của hội viecircn lagrave một yếu tố hệ trọng trong cocircng
ty đồng danh đoacute lagrave đặc tiacutenh của cocircng ty nagravey chi phối mọi việc điều hagravenh của cocircng
ty từ khi saacuteng lập cho đến khi giải taacutenrdquo [109 tr 47] Do vậy cocircng ty hợp danh lagrave
một dạng cocircng ty hoagraven toagraven kheacutep kiacuten Giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn tồn tại sự
quen biết vigrave họ cograven chiacutenh lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới của cocircng ty Về nguyecircn
tắc caacutec chủ nợ coacute quyền yecircu cầu từng thagravenh viecircn hợp danh phải trả nợ thay cho
cocircng ty khi cocircng ty hợp danh khocircng thể tự thanh toaacuten caacutec khoản nợ Phaacutep luật vẫn
luocircn quy định nhiều điều kiện rất chặt chẽ nhằm ragraveng buộc thagravenh viecircn hợp danh với
cocircng ty khocircng cho pheacutep lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thagravenh viecircn hợp danh của
cocircng ty khaacutec khocircng đƣợc thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của
cocircng ty để tƣ lợi khocircng đƣợc chuyển nhƣợng vốn goacutep của migravenh cho ngƣời khaacutec
48
nếu chƣa đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 133 Luật
Doanh nghiệp 2005) Vigrave thế việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh lagrave điều rất khoacute khăn
Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute phần
đơn giản vagrave dễ dagraveng hơn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh (chết rời cocircng ty
mất tiacutech bị hạn chế hoặc mất năng lực hagravenh vi dacircn sựhellip) đều lagrave caacutec lyacute do quan
trọng để cocircng ty hợp danh bị giải thể thigrave trong cocircng ty hợp vốn đơn giản nếu coacute sự
thay đổi về thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy đƣợc coi lagrave việc khaacute bigravenh thƣờng Bởi vigrave với
vai trograve chỉ lagrave những ngƣời goacutep thecircm tagravei chiacutenh thagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể dễ dagraveng
chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec (kể cả ngƣời ngoagravei cocircng ty)
Coacute thể viện dẫn caacutec quy định tại Hoa Kỳ ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể chuyển
nhƣợng phần goacutep của họ cho bất cứ ai vagrave vagraveo bất cứ luacutec nagraveordquo [125 p 401-402]
(3) Nghĩa vụ đối với phần tagravei sản đoacuteng goacutep của từng loại thagravenh viecircn trong
hai cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh luocircn phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn đối
với mọi khoản nợ của cocircng ty hợp danh Ngay cả trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh
tự ruacutet vốn hoặc bị khai trừ thigrave trong thời hạn hai năm thagravenh viecircn ấy vẫn phải liecircn
đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản cho caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh
trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn (Điều 1385 Luật Doanh nghiệp 2005)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự taacutech bạch rotilde ragraveng tagravei sản của thagravenh viecircn goacutep
vốn tagravei sản goacutep vagraveo cocircng ty (vốn goacutep) vagrave tagravei sản ngoagravei xatilde hội (dacircn sự) Thagravenh viecircn
goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn goacutep Necircn vigrave thế
nếu thagravenh viecircn goacutep vốn rời khỏi cocircng ty thigrave vẫn khocircng lagravem ảnh hƣởng đến hoạt
động vagrave sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
2132 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thể hiện qua
(1) Đối tượng cơ chế chịu traacutech nhiệm về phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec
loại thagravenh viecircn trong cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản cocircng ty cổ phần
khocircng đề cao sự quen biết hay mối quan hệ giữa caacutec cổ đocircng magrave chỉ cần quan tacircm
tới yếu tố gần nhƣ duy nhất chiacutenh lagrave ldquovốn goacuteprdquo Vigrave vậy điều kiện để coacute thể trở
thagravenh thagravenh viecircn của cocircng ty cổ phần khaacute dễ dagraveng Chỉ cần goacutep vốn vagraveo cocircng ty cổ
49
phần lagrave nhagrave đầu tƣ đều coacute thể trở thagravenh cổ đocircng với cơ chế chịu traacutech nhiệm về mặt
tagravei sản luocircn lagrave traacutech nhiệm hữu hạn trong phần vốn goacutep (cổ phần) của họ
Thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech
nhiệm liecircn đới vagrave tới cugraveng (vocirc hạn định) Điều đoacute đogravei hỏi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
phải coacute sự tin tƣởng hay quen biết chặt chẽ với nhau Đối tƣợng trở thagravenh thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hạn chế vagrave khoacute khăn hơn so với cổ
đocircng của cocircng ty cổ phần Nhƣng với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ đƣợc xaacutec định chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản necircn đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn khaacute đơn giản dễ dagraveng
(2) Sự an toagraven về mặt phaacutep lyacute giữa hai loại higravenh cocircng ty cơ chế ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo lagrave sự an toagraven đối với caacutec cổ đocircng nhƣng noacute lại lagravem giảm sự đảm
bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần đối với khaacutech hagraveng Caacutec cổ đocircng hoagraven toagraven
coacute thể lạm dụng sự giới hạn traacutech nhiệm về tagravei sản của họ để kinh doanh man traacute
thậm chiacute lừa đảo khaacutech hagraveng Theo hƣớng ngƣợc lại ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo tuy
mang đến nhiều gaacutenh nặng rủi ro cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn
đơn giản nhƣng đổi lại noacute đem đến cho cocircng ty nagravey khả năng tạo sự tin tƣởng yecircn
tacircm cho khaacutech hagraveng đacircy lagrave điều magrave cocircng ty cổ phần khocircng coacute
(3) Tổ chức quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản giống cocircng ty
hợp danh necircn noacute coacute phần đơn giản vagrave gọn nhẹ hơn so với cocircng ty cổ phần Tất cả
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ hợp lại thagravenh Hội đồng
thagravenh viecircn để cugraveng nhau quản lyacute vagrave điều hagravenh mọi cocircng việc Để thuận tiện phaacutep
luật cho pheacutep từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn nhằm phaacutet huy
tiacutenh tự chủ saacuteng tạo vagrave linh hoạt của họ giuacutep cho cocircng ty hợp vốn đơn giản hoạt
động hiệu quả Ngƣợc lại với quy mocirc lớn bộ maacutey quản lyacute điều hagravenh của cocircng ty cổ
phần coacute sự tham gia của khaacute nhiều cơ quan với caacutec chức năng khaacutec nhau Vigrave vậy dễ
dẫn đến tigravenh trạng phức tạp cồng kềnh đồng thời coacute thể nảy sinh nhiều rủi ro cho
caacutec khaacutech hagraveng vagrave cho cả caacutec cổ đocircng thiểu số
50
(4) Khả năng huy động vốn vagrave quy mocirc giữa hai loại higravenh cocircng ty ldquococircng ty
cổ phần lagrave loại higravenh doanh nghiệp coacute khả năng mở rộng quy mocirc vốn thocircng qua thị
trƣờng chứng khoaacutenrdquo [52 tr 88] Nhƣ vậy việc phaacutet hagravenh cổ phiếu để huy động
vốn lagrave một đặc điểm riecircng của cocircng ty cổ phần Thực tế cocircng ty cổ phần rất thiacutech
hợp đối với những cocircng ty coacute quy mocirc lớn thậm chiacute rất lớn vagrave luocircn coacute nhu cầu huy
động vốn rộng ratildei
Nhigraven chung cocircng ty hợp vốn đơn giản thiacutech hợp hơn với caacutec thƣơng nhacircn coacute
nhu cầu lagravem kinh doanh với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời muốn đảm bảo yếu
tố thacircn quen tin tƣởng Coacute lẽ kiểu caacutech kinh doanh với tƣ duy quản lyacute hạn chế
đƣợc higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ đatilde lagravem cho ngƣời Việt quen thuộc với lối kinh
doanh nhỏ lẻ hơn lagrave tập trung với quy mocirc lớn Cocircng ty hợp vốn đơn giản giống với
cocircng ty hợp danh ở điểm chuacuteng đều khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep phaacutet hagravenh
chứng khoaacuten caacutec loại
2133 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định hai loại higravenh của cocircng ty traacutech nhiệm hữu
hạn lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn (Điều 38 đến Điều 62)
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn (Điều 63 đến Điều 76) Hai loại cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn tuy coacute sự khaacutec nhau về số lƣợng thagravenh viecircn quản lyacute điều
hagravenhhellip nhƣng về cơ bản cả hai loại cocircng ty nagravey đều thuộc ldquohọrdquo của loại higravenh cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn necircn chuacuteng coacute khaacute nhiều đặc điểm giống nhau
(1) Cơ chế chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn giữa hai cocircng
ty lagrave cocircng ty kết hợp giữa caacutec yếu tố của cocircng ty đối vốn vagrave cả cocircng ty đối nhacircn
nhƣng coacute lẽ tiacutenh chất ldquođối vốnrdquo của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thể hiện rotilde neacutet
hơn Tecircn của cocircng ty nagravey thể hiện điều đoacute khi cụm từ ldquotraacutech nhiệm hữu hạnrdquo vốn lagrave
đặc trƣng rất cơ bản của loại higravenh cocircng ty đối vốn Tất cả thagravenh viecircn của cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn đều đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Cograven đặc trƣng của higravenh thức cocircng ty đối nhacircn biểu hiện số lƣợng thagravenh viecircn
khaacute iacutet chuyển nhƣợng phần vốn của thagravenh viecircn bị hạn chế giữa caacutec thagravenh viecircn
51
thƣờng coacute mối quan hệ thacircn thiếthellip Tuy nhiecircn ldquocoacute rất nhiều điểm chung giữa cocircng
ty vocirc danh (cocircng ty cổ phần) vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute lẽ vigrave vậy ngƣời ta
khocircng xếp cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagraveo loại cocircng ty đối nhacircnrdquo [18 tr 132]
Cũng lagrave loại higravenh cocircng ty kết hợp caacutec đặc tiacutenh của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty
đối nhacircn nhƣng rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep
lyacute cao hơn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn bởi lẽ suy cho cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn luocircn lagrave những ngƣời chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mặt tagravei sản Hơn nữa tiacutenh chất
liecircn đới traacutech nhiệm giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave khẳng định khocircng thể tốt hơn
về sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Cơ chế thay đổi thagravenh viecircn chuyển nhượng phần vốn goacutep vagrave khả năng
huy động vốn giữa hai cocircng ty giống nhƣ caacutec cocircng ty đối nhacircn thagravenh viecircn của
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave một yếu tố quyết định sự tồn tại của cocircng ty Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định thagravenh viecircn nếu coacute nhu cầu chuyển nhƣợng chỉ đƣợc
chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn trong trƣờng hợp đatilde chagraveo
baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec thagravenh viecircn cograven lại nagravey của
cocircng ty khocircng mua hoặc khocircng mua hết trong thời hạn ba mƣơi ngagravey kể từ ngagravey
chagraveo baacuten (Điều 44) Qua đoacute cho thấy việc thay đổi thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave khaacute khoacute khăn Luật Chứng khoaacuten 2006 cho pheacutep caacutec cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn coacute thể huy động vốn qua higravenh thức phaacutet hagravenh traacutei phiếu khi đaacutep ứng
caacutec điều kiện của luật định (Điều 122) Tuy vậy cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
thƣờng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật chặt chẽ hơn cocircng ty hợp vốn đơn giản
Vai trograve vagrave tầm quan trọng của thagravenh viecircn nhận vốn trong cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave rất lớn Vigrave vậy việc chuyển nhƣợng phần vốn goacutep cũng nhƣ cơ chế
thay đổi thagravenh viecircn nhận vốn khaacute hạn chế Nếu chỉ xeacutet chế độ chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản thigrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tƣơng đồng với
thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Nhƣng về mặt quyền hạn cũng nhƣ
tầm quan trọng đối với cocircng ty thigrave vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn bị hạn chế hơn so
với thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Đổi lại việc chuyển nhƣợng phần
vốn goacutep cũng nhƣ việc thay đổi thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ khaacute dễ dagraveng Thocircng thƣờng
52
phaacutep luật khocircng cho cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản huy động vốn
bằng caacutech phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại nhƣng với cơ chế mở về thagravenh viecircn goacutep
vốn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể dễ dagraveng mời caacutec nhagrave đầu tƣ tham gia với số
lƣợng khocircng giới hạn vagraveo cocircng ty Nhờ vậy khả năng linh động trong việc huy
động vốn lagrave lợi thế của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(3) Về phương diện thuế của hai loại higravenh cocircng ty phacircn tiacutech dƣới goacutec độ
thuế cho thấy thuận lợi rất lớn về thuế của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave phaacutep luật của caacutec quốc gia thƣờng quy định ldquocaacutec thagravenh
viecircn của cocircng ty đối nhacircn chỉ phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn do họ coacute tƣ caacutech
thƣơng gia độc lập cograven bản thacircn cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven đối với caacutec loại
higravenh của cocircng ty đối vốn (cocircng ty cổ phần vagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn) phải
chịu hai lần thuế thuế thu nhập caacute nhacircn đaacutenh vagraveo thagravenh viecircn cocircng ty vagrave thuế cocircng
ty đaacutenh vagraveo lợi nhuận chung của cocircng tyrdquo [41 tr 30-31]
2134 Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp tư nhacircn
Giữa hai cocircng ty nagravey coacute một số neacutet khaacutec biệt cơ bản sau
(1) Vấn đề tư caacutech phaacutep nhacircn của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave cocircng ty hợp vốn
đơn giản trong số năm loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ coacute
doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Nhƣ vậy chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn rơi vagraveo tigravenh trạng khaacute bất lợi Chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven phải chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của doanh nghiệp Việc khocircng phải lagrave phaacutep nhacircn
khiến cho doanh nghiệp tƣ nhacircn gặp nhiều hạn chế khi tham gia vagraveo caacutec quan hệ
thƣơng mại nhƣ ldquokhi muốn tham gia vagraveo quỹ thagravenh viecircn của loại higravenh quỹ đầu tƣ
chứng khoaacuten bắt buộc tất cả caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave phaacutep nhacircn Vốn của quỹ
loại higravenh nagravey khocircng phải do cocircng chuacuteng đầu tƣ đoacuteng goacutep magrave do caacutec thagravenh viecircn của
quỹ gồm những tổ chức coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đoacuteng goacuteprdquo [100 tr 272]hellip Cograven đối
với cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde coacute nhiều điểm tiến bộ
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh nhằm mục điacutech cho noacute coacute thể
bigravenh đẳng với caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec khi tham gia kinh doanh Đacircy cũng
53
sẽ lagrave thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản bởi vigrave khi coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể chủ động hơn trong việc kinh doanh
(2) Khả năng huy động vốn vagrave mở rộng quy mocirc của doanh nghiệp tư nhacircn vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 khocircng cho pheacutep doanh nghiệp
tƣ nhacircn đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại khi cần huy động vốn (Điều 1412)
Mặt khaacutec chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn luocircn phải tự chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh necircn iacutet nhiều đatilde lagravem hạn chế caacutec saacuteng kiến kinh doanh khả năng chấp
nhận đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi rohellip vigrave vậy cagraveng lagravem cho doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị hạn chế trong phạm vi kinh doanh nhỏ lẻ vagrave gặp nhiều khoacute khăn khi cần
huy động vốn hoặc mở rộng quy mocirc
So với doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự tham gia của
nhiều thagravenh viecircn necircn coacute khả năng huy động vốn lớn hơn Nhiều trƣờng hợp cocircng ty
hợp vốn đơn giản đều coacute thể linh động mời gọi caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn tổ chức)
tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn magrave khocircng bị hạn chế về số lƣợng
thagravenh viecircn loại nagravey Cũng chiacutenh nhờ coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn
goacutep phần lagravem cho cocircng ty hợp vốn đơn giản mạnh dạn đầu tƣ vagraveo cả khu vực coacute hệ
số rủi ro hoặc coacute thecircm nhiều saacuteng kiến yacute tƣởng để phaacutet triển vagrave mở rộng quy mocirc
214 Sự cần thiết của cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh
thức cocircng ty ở Việt Nam
Hiện nay hội nhập kinh tế lagrave tragraveo lƣu vagrave lagrave xu hƣớng tất yếu của mỗi quốc
gia trecircn thế giới Hogravea cugraveng dograveng chảy của kinh tế thế giới Việt Nam đatilde vagrave đang lagrave
thagravenh viecircn của caacutec tổ chức nhƣ ASEAN APEC ASEM WTOhellip vagrave coacute thể sắp tới
lagrave TPP Mặt khaacutec nền kinh tế thị trƣờng luocircn đogravei hỏi phải sản sinh ra nhiều mocirc higravenh
kinh doanh để đaacutep ứng nhu cầu của thị trƣờng Do đoacute sự ra đời của caacutec mocirc higravenh
cocircng ty kiểu mới vừa lagrave quy luật vagrave cũng lagrave đogravei hỏi khaacutech quan của nền kinh tế thị
trƣờng hiện đại Hơn thế nữa để khai thaacutec vagrave tận dụng hiệu quả mọi nguồn lực của
nền kinh tế thigrave việc xacircy dựng thecircm caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp lagrave rất cần thiết
Nghiecircn cứu cho thấy cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một cocircng ty coacute khaacute nhiều
ƣu điểm vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều kiện kinh tế - xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng
54
mại Việt Nam Vigrave vậy trong phần nagravey luận aacuten sẽ chỉ ra sự cần thiết của cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp
2141 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty hợp
danh
Cocircng ty hợp danh gần nhƣ khocircng phaacutet triển tại Việt Nam Số liệu cho thấy
ldquococircng ty hợp danh chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty năm 2010rdquo [phụ
lục 2] Nghiecircn cứu khaacutec cho rằng ldquoMột trong những đặc điểm chiacutenh lagravem cho caacutec
nhagrave đầu tƣ khocircng lựa chọn cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn của
thagravenh viecircn hợp danh Từ trƣớc tới nay nhagrave đầu tƣ Việt Nam đatilde quen đƣợc hƣởng
chế độ traacutech nhiệm hữu hạn khi tham gia đầu tƣ vagraveo higravenh thức cocircng tyhelliprdquo [118 tr
59] Dƣới goacutec độ của kinh tế việc đầu tƣ magrave khocircng thể phacircn taacuten đƣợc rủi ro luocircn lagrave
điều tối kị đối với caacutec nhagrave kinh doanh Cocircng ty hợp danh coacute nhƣợc điểm lagrave quaacute
kheacutep kiacuten Necircn việc chuyển nhƣợng phần vốn của caacutec thagravenh viecircn rất khoacute khăn Thậm
chiacute ngay cả chuyển nhƣợng giữa thagravenh viecircn với nhau cugraveng phải đƣợc sự nhất triacute
của caacutec thagravenh viecircn cograven lại Điều đoacute cagraveng lagravem cho cocircng ty hợp danh gặp khoacute khăn
khi muốn mở rộng quy mocirc hoặc cần huy động thecircm nguồn vốn từ becircn ngoagravei
ldquoSự ra đời của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đaacutep ứng đƣợc yecircu cầu của caacutec
nhagrave kinh doanh một khi họ khocircng muốn vagraveo cocircng ty hợp danh do tiacutenh chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của tất cả caacutec thagravenh viecircnrdquo [27 tr 54] Lợi thế của cocircng ty hợp vốn
đơn giản chiacutenh lagrave với cơ chế mở rộng về thagravenh viecircn goacutep vốn necircn caacutec caacute nhacircn hoặc
tổ chức đều coacute thể tham gia vagrave khocircng bị giới hạn về số lƣợng thagravenh viecircn Khaacutec cocircng
ty hợp danh khi tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn hợp danh luocircn lagrave một thể thống nhất
cugraveng với tagravei sản của cocircng ty thigrave với cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản cagraveng
tạo động lực thuacutec đẩy những ngƣời coacute dự định đầu tƣ tham gia cocircng ty hợp vốn đơn
giản với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu việc thay đổi thagravenh viecircn hợp danh
(chết rời cocircng ty) sẽ lagrave nguyecircn nhacircn quan trọng để giải thể cocircng ty hợp danh thigrave với
cocircng ty hợp vốn đơn giản sự dịch chuyển thagravenh viecircn goacutep vốn về cơ bản khocircng lagravem
ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty So với cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn
55
đơn giản thể hiện nhiều ƣu điểm nổi trội hơn vigrave noacute coacute thể linh động trong việc gọi
vốn đầu tƣ phaacutet triển kinh doanh vagrave hạn chế đaacuteng kể rủi ro cho caacutec nhagrave đầu tƣ
2142 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty cổ phần
Cần khẳng định ldquococircng ty cổ phần lagrave một loại higravenh cocircng ty hội tụ nhiều ƣu
điểm trong nền kinh tế thị trƣờngrdquo [53 tr 37] Becircn cạnh những điểm mạnh cocircng ty
cổ phần cograven tồn tại rất nhiều hạn chế vagrave tiềm ẩn nhiều loại rủi ro Một cocircng ty cổ
phần coacute quy mocirc lớn luocircn coacute nhiều cổ đocircng vagrave quyền hạn của caacutec cổ đocircng thƣờng
khocircng mấy khi đồng nhất Từ đoacute nhiều khi dẫn đến sự macircu thuẫn đối khaacuteng giữa
caacutec nhoacutem cổ đocircng Bởi vigrave caacutec cổ đocircng lớn thƣờng lợi dụng quyền hạn magrave họ coacute để
lấn aacutep chegraven eacutep caacutec cổ đocircng thiểu số Một hạn chế khaacutec chiacutenh lagrave tiacutenh đảm bảo an
toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty cổ phần khaacute thấp vigrave cổ đocircng chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu
hạn trong phạm vi số cổ phần Việc tham gia đocircng đảo của nhiều cổ đocircng cũng dẫn
đến việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cổ phần phức tạp hơn so với caacutec loại higravenh cocircng
ty khaacutec Mặt khaacutec dugrave đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten nhƣng thực tế khocircng nhiều
cocircng ty cổ phần đatilde coacute thể đaacutep ứng đủ caacutec tiecircu chiacute từ phiacutea phaacutep luật
Cocircng ty cổ phần dƣờng nhƣ khocircng thiacutech hợp với caacutec nhagrave đầu tƣ cograven iacutet kinh
nghiệm đồng thời khocircng coacute nhu cầu kinh doanh lớn hoặc thƣờng xuyecircn cần huy
động vốn Khi phacircn tiacutech cho thấy bộ maacutey điều hagravenh quản trị của cocircng ty hợp vốn
đơn giản khaacute tinh gọn nhƣng vẫn đảm bảo an toagraven cao về mặt phaacutep lyacute Điều nagravey
khaacutec so với cocircng ty cổ phần bởi ldquovấn đề quản lyacute cocircng ty cổ phần rất phức tạp vagrave
phải hết sức chặt chẽrdquo [58 tr 186] Lợi thế cho cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven lagrave
việc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn luocircn tạo ra sự linh
hoạt trong việc tổ chức kinh doanh cho cocircng ty Khi phacircn tiacutech chế độ chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn của thagravenh viecircn nhận vốn noacute sẽ đem đến khả năng tạo sự tin tƣởng
trƣớc khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ Ngoagravei ra tuy chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn lagrave sự rủi
ro gaacutenh nặng đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn nhƣng điều đoacute lại giuacutep cho caacutec
thagravenh viecircn nagravey phải tự giaacutec nacircng cao yacute thức traacutech nhiệm trong mọi hagravenh vi của họ
Mặt khaacutec đối với những thagravenh viecircn lagrave ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh kinh nghiệm
trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip nếu những ngƣời nagravey tham gia vagraveo cocircng ty cổ phần địa vị
56
vagrave khả năng của họ sẽ iacutet đƣợc đề cao bởi vigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty cổ phần
thƣờng chỉ quan tacircm đến yếu tố vốn goacutep bằng tiền của vagrave chỉ những thagravenh viecircn coacute
nhiều vốn goacutep mới lagrave những ngƣời nắm mọi quyền hagravenh chi phối của cocircng ty cổ
phần Nếu những ngƣời trecircn tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave những thagravenh
viecircn lagrave ngƣời coacute trigravenh độ năng lực mới coacute khả năng tận hƣởng sự cocircng bằng Noacutei
caacutech khaacutec cocircng ty hợp vốn đơn giản bảo đảm sự hagravei hogravea đối với vốn goacutep bằng triacute
tuệ của caacutec nhagrave đầu tƣ iacutet vốn Cuối cugraveng dƣới goacutec độ thuế lợi thế rất lớn về thuế
của cocircng ty hợp vốn đơn giản đoacute lagrave chỉ caacutec thagravenh viecircn của cocircng ty phải chịu thế thu
nhập caacute nhacircn cograven cocircng ty khocircng bị đaacutenh thuế Cograven cocircng ty cổ phần thƣờng phải
chịu cả hai loại thuế một loại cho caacutec cổ đocircng vagrave loại thứ hai cho chiacutenh cocircng ty
Hiện nay khi phacircn tiacutech ldquomocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chƣa thực sự
chiacuten muồi cho sự ra đời của những cocircng ty lớnrdquo [70 tr 47] Baacuteo caacuteo của Tổng cục
Thống kecirc cho thấy ldquocaacutec doanh nghiệp ở Việt Nam phaacutet triển nhanh nhƣng chủ yếu
vẫn lagrave caacutec doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏrdquo [104 mục IV - tr 15] Nếu caacutec nhagrave
đầu tƣ coacute nhu cầu thagravenh lập cocircng ty với quy mocirc vừa hoặc nhỏ vagrave đồng thời mong
muốn giữa họ luocircn coacute mối quan hệ thacircn thiết thigrave cocircng ty cổ phần lại cagraveng khocircng phugrave
hợp Chỉ đến khi phacircn tiacutech kỹ caacutec yếu tố cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lagrave mocirc higravenh
cocircng ty lyacute tƣởng để kinh doanh trong phạm vi vừa hoặc nhỏ vigrave noacute hội tụ đầy đủ
những điều kiện trecircn
2143 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn
Một hạn chế của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chiacutenh lagrave việc chuyển nhƣợng
phần vốn goacutep của caacutec thagravenh viecircn khaacute khoacute khăn bởi lẽ caacutec thagravenh viecircn thƣờng giữ vai
trograve rất quan trọng dẫn đến việc thagravenh lập cocircng ty Về nguyecircn tắc thagravenh viecircn muốn
chuyển nhƣợng chỉ đƣợc chuyển nhƣợng vốn cho ngƣời khocircng phải lagrave thagravenh viecircn
trong trƣờng hợp đatilde chagraveo baacuten phần vốn đoacute cho caacutec thagravenh viecircn cograven lại vagrave chỉ khi caacutec
thagravenh viecircn cograven lại khocircng mua hoặc khocircng mua hết Mặt khaacutec đối với cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn phaacutep luật thƣờng giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn ldquosố thagravenh viecircn tối đa
của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn ở Cộng hogravea Liecircn bang Nga lagrave khocircng quaacute 50 ngƣời
57
ở Cộng hogravea Nam Phi lagrave khocircng quaacute 30 ngƣời ở Mỹ quy định tugravey theo tiểu bangrdquo
[56 tr 105] Tại Việt Nam cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn chỉ coacute duy
nhất một thagravenh viecircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn hai thagravenh viecircn trở lecircn coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn vagrave tối đa khocircng đƣợc vƣợt quaacute năm mƣơi thagravenh viecircn (Điều 38 vagrave
Điều 63 Luật Doanh nghiệp 2005) Coacute nhận xeacutet cho rằng ldquođặt ra một số tuyệt đối
(trong trƣờng hợp nagravey lagrave 50) để giới hạn mức tối đa số thagravenh viecircn của cocircng ty
khocircng coacute sức thuyết phục về mặt lyacute thuyếtrdquo [73 tr 246] Bởi lẽ ldquocugraveng với quaacute
trigravenh phaacutet triển quy mocirc kinh doanh của cocircng ty đƣợc mở rộng vagrave đa dạng thecircm do
đoacute nhu cầu về vốn cũng tăng theo Vigrave thế mocirc higravenh cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn coacute
thể trở necircn khocircng cograven phugrave hợp cho sự phaacutet triển tiếp theo của cocircng tyrdquo [73 tr 332-
333] Với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute nghĩa
vụ trả nợ trong phạm vi giới hạn số vốn goacutep necircn lại rất dễ gacircy ra rủi ro cho khaacutech
hagraveng vagrave chủ nợ Francis Lemeunier cho rằng ldquođocirci khi caacutec cocircng ty nagravey chỉ lagrave tấm
bigravenh phong để một số thƣơng nhacircn sử dụng để hạn chế rủi ro Vigrave thế caacutec chủ ngacircn
hagraveng vagrave cả ngƣời dacircn thƣờng khi thỏa thuận cho cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vay
mƣợn thƣờng đogravei hỏi sự bảo latildenh của thagravenh viecircn chiacutenh của cocircng tyrdquo [57 tr 247]
Khaacutec với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ bị phaacutep
luật giới hạn số lƣợng thagravenh viecircn tối thiểu nhƣng thƣờng khocircng bị giới hạn số
lƣợng tối đa thagravenh viecircn Nhờ vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn dễ dagraveng gọi vốn
goacutep từ caacutec nhagrave đầu tƣ bằng caacutech mời họ tham gia với tƣ caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute ƣu thế lagrave coacute thể dễ dagraveng chuyển nhƣợng phần vốn goacutep
Vigrave coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm vocirc hạn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn necircn đem đến cho
cocircng ty khả năng tạo sự yecircn tacircm tin tƣởng trƣớc khaacutech hagraveng Qua đoacute cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng dễ dagraveng đƣợc caacutec ngacircn hagraveng hay caacutec chủ nợ cho vay hoặc
hoatilden nợ So với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagrave thiacutech
hợp hơn vagrave khi cần thiết noacute vẫn coacute thể mở rộng quy mocirc
2144 Những ưu điểm của cocircng ty hợp vốn đơn giản so với doanh nghiệp
tư nhacircn
58
Trong nền kinh tế thị trƣờng mocirc higravenh doanh nghiệp một chủ sở hữu dƣờng
nhƣ khocircng thật sự hiệu quả necircn rất iacutet nhagrave đầu tƣ chọn lựa Khi caacutec nhagrave kinh doanh
thƣờng coacute nhu cầu hợp taacutec liecircn kết đồng thời chia sẻ rủi ro thigrave chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn bị đặt vagraveo tigravenh trạng rất bất lợi Nguyecircn tắc phaacutep định chủ doanh nghiệp tƣ
nhacircn luocircn phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn về caacutec khoản nợ Do sợ
rủi ro necircn chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn thƣờng sẽ khocircng đầu tƣ vagraveo caacutec khu vực rủi ro
cao hoặc khocircng mạnh dạn đầu tƣ để phaacutet triển doanh nghiệp Nếu so với loại higravenh
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn một thagravenh viecircn khi chủ sở hữu cocircng ty nagravey luocircn chỉ
phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep thigrave doanh nghiệp tƣ nhacircn
lại cagraveng tỏ ra keacutem hiệu quả vagrave thiếu an toagraven cho ngƣời chủ của noacute Hơn nữa doanh
nghiệp tƣ nhacircn khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn necircn khả năng cạnh tranh sẽ yếu hơn caacutec
loại cocircng ty coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn khaacutec Toacutem lại doanh nghiệp tƣ nhacircn lagrave higravenh thức
kinh doanh chỉ coacute quy mocirc nhỏ vagrave kheacutep kiacuten necircn khocircng coacute nhiều đoacuteng goacutep cho nền
kinh tế quốc gia
Kể từ Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh chiacutenh thức đƣợc quy định
coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Cũng nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc
đối xử bigravenh đẳng với caacutec doanh nghiệp thuộc caacutec thagravenh phần kinh tế khaacutec Thực tế
kinh doanh cho thấy một doanh nghiệp khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn thƣờng bị hạn
chế vigrave một số lĩnh vực kinh doanh yecircu cầu caacutec tổ chức tham gia bắt buộc phải coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn Mặt khaacutec nhờ cơ chế thu huacutet thagravenh viecircn khaacute dễ dagraveng cocircng ty hợp
vốn đơn giản do coacute sự tham gia đocircng đảo của nhiều thagravenh viecircn necircn coacute thecircm nhiều
nguồn đoacuteng goacutep khaacutec nhau để cocircng ty coacute thể mở rộng quy mocirc vagrave mạnh dạn đầu tƣ
kể cả vagraveo caacutec khu vực coacute hệ số rủi ro cao Ngƣợc lại để mở rộng phạm vi doanh
nghiệp chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn chỉ coacute thể chuyển đổi sang một loại higravenh doanh
nghiệp coacute nhiều chủ sở hữu khaacutec hoặc lagrave phải baacuten lại toagraven bộ doanh nghiệp cho một
caacute nhacircn khaacutec
Khi tigravem hiểu vagrave nghiecircn cứu hệ thống phaacutep luật của nhiều quốc gia trecircn thế
giới nhƣ Hoa Kỳ Anh Canada Uacutec Đức Phaacutep Hồng Kocircng Trung Quốc Nhật
Bản Thaacutei Lan Lagraveohellip coacute thể thấy rằng đacircy lagrave những quốc gia theo caacutec trƣờng phaacutei
59
phaacutep luật khaacutec nhau nhƣng đều coacute điểm chung lagrave trong cơ chế điều chỉnh của phaacutep
luật caacutec quốc gia nagravey luocircn phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh Một số quốc gia ban hagravenh riecircng từng đạo
luật để điều chỉnh mỗi loại higravenh cocircng ty nagravey Vagrave khi khảo saacutet thực tế về tigravenh higravenh
kinh tế xatilde hội tại caacutec quốc gia nagravey cho thấy rằng mặc dugrave caacutec quốc gia vốn mang
nặng truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng nhƣ Hoa Kỳ Anhhellip hay caacutec quốc
gia thƣờng đề cao mối quan hệ quen biết thacircn thiết giữa caacutec thagravenh viecircn nhƣ Nhật
Bản Trung Quốchellip thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đƣợc caacutec nhagrave đầu tƣ ƣa thiacutech
Bởi lẽ hiện nay phaacutep luật tại caacutec quốc gia đoacute vẫn quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản để nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ kinh doanh
Cograven tại Việt Nam nếu căn cứ lịch sử để chứng minh cho sự cần thiết phải coacute
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể tigravem thấy dấu vết của loại higravenh cocircng ty
nagravey từ rất lacircu Caacutec bộ luật trƣớc đacircy nhƣ Bộ luật Dacircn sự Bắc kỳ 1931 Bộ luật
thƣơng mại Trung kỳ 1942 vagrave Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam Cộng hogravea 1972 đều đatilde
quy định sự tồn tại của loại higravenh cocircng ty nagravey Dƣờng nhƣ caacutec nhagrave lagravem luật của thời
kỳ đoacute đatilde nắm bắt sacircu sắc tigravenh higravenh thực tế vagrave thoacutei quan kinh doanh thƣơng mại của
ngƣời Việt necircn đatilde quy định một loại higravenh cocircng ty khaacute thacircn thuộc gần gũi với tacircm lyacute
kinh doanh của giới thƣơng nhacircn
Mặt khaacutec hiện nay Việt Nam vẫn đang từng bƣớc xacircy dựng nền kinh tế thị
trƣờng Dƣới sự phaacutet triển vận động khocircng ngừng của dograveng chảy kinh tế thế giới
thigrave sự đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh lagrave một việc rất cần thiết quan
trọng Bởi lẽ kinh tế với vai trograve lagrave cơ sở hạ tầng luocircn cần thiết phải coacute một higravenh thaacutei
kiến truacutec thƣợng tầng lagrave caacutec cơ sở phaacutep lyacute phugrave hợp để quản lyacute điều hagravenh noacute đi đuacuteng
định hƣớng mục điacutech vagrave khơi nguồn phaacutet triển Việc xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng
ty sẽ tạo điều kiện để khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn thu huacutet sự tham gia của nhiều
nhagrave đầu tƣ tham gia kinh doanh
Sau khi nghiecircn cứu so saacutenh cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec loại higravenh
doanh nghiệp đang tồn tại trong Luật Doanh nghiệp thigrave coacute thể thấy rằng cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave một loại cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave quan trọng hơn đoacute
60
chiacutenh lagrave sự phugrave hợp của loại higravenh cocircng ty nagravey với caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde
hội tacircm lyacute kinh doanh vagrave truyền thống thƣơng mại của caacutec nhagrave đầu tƣ tại Việt Nam
Vigrave thế thecircm một lần coacute thể đƣa tới khẳng định sự xuất hiện của cocircng ty hợp
vốn đơn giản trong hệ thống caacutec higravenh thức cocircng ty tại Luật Doanh nghiệp của Việt
Nam hiện nay lagrave rất cần thiết bởi vigrave sau khi phacircn tiacutech tổng hợp nhiều yếu tố coacute lẽ
chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn giản mới coacute thể phugrave hợp đaacutep ứng với những đogravei hỏi
trecircn Necircn chăng chuacuteng ta necircn taacutech bạch rotilde ragraveng vagrave xacircy dựng cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh một loại higravenh cocircng ty riecircng biệt cugraveng nằm trong Luật Doanh nghiệp với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec Hơn nữa quy định bổ sung cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hệ thống caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp cograven thể hiện tiacutenh liecircn tục của quaacute trigravenh phaacutet
triển vagrave hoagraven thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave mở rộng quyền tự do kinh doanh ở
Việt Nam Mặt khaacutec noacute cograven tạo điều kiện cho caacutec nhagrave đầu tƣ lựa chọn đƣợc loại
higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với nhu cầu vagrave mong muốn của họ
22 Luận về vấn đề xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt
Nam hiện nay
221 Phaacutep luật Việt Nam hiện nay về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại nhiều quốc gia cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn lagrave một thực thể kinh
doanh taacutech biệt rotilde ragraveng với cocircng ty hợp danh vagrave mỗi loại cocircng ty đều đƣợc điều
chỉnh bằng caacutec đạo luật riecircng Cograven ở Việt Nam hai cocircng ty nagravey luocircn bị gộp với
nhau tạo thagravenh duy nhất một loại higravenh cocircng ty hợp danh
Luật Cocircng ty 1990 vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 lagrave hai đạo luật đầu
tiecircn về caacutec loại higravenh cocircng ty thời kỳ đổi mới chƣa quy định sự tồn tại của cocircng ty
hợp vốn đơn giản hay cocircng ty hợp danh Vagrave phải kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới bắt đầu đƣợc quy định trở lại Tuy nhiecircn đacircy lại lagrave một loại
higravenh cocircng ty đatilde gacircy ra rất nhiều yacute kiến tranh luận Sau đoacute ldquocoacute rất nhiều quan điểm
cho rằng những ngƣời lagravem luật đatilde thiết kế chƣa thagravenh cocircng mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh cograven quaacute nhiều điều chƣa rotilde ragraveng vagrave macircu thuẫn do vậy mocirc higravenh nagravey chƣa
đƣợc giới kinh doanh ở Việt Nam hƣởng ứngrdquo [72 tr 179]
61
Với những quy định tại Điều 95 của Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp
danh coacute sự tồn tại của cả hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn Nhƣ đatilde trigravenh bagravey [phần 211] phaacutep luật của hầu hết caacutec quốc gia coacute quy
định về cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cho rằng cocircng ty hợp
danh truyền thống chỉ coacute duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh Cograven loại higravenh
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ tồn tại trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Noacutei caacutech khaacutec cocircng
ty hợp danh sẽ khocircng coacute loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Coacute thể do nhận
thức của caacutec nhagrave lagravem luật khi đoacute cograven nhiều hạn chế necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
đatilde vocirc tigravenh bị gaacuten vagraveo cocircng ty hợp danh để cugraveng trở thagravenh một loại higravenh cocircng ty
Bổ sung vagrave hoagraven thiện từ Luật Doanh nghiệp 1999 caacutec quy định về cocircng ty
hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 ngagravey cagraveng gia tăng về mặt số lƣợng vagrave
chất lƣợng để nhằm điều chỉnh loại higravenh cocircng ty nagravey chặt chẽ vagrave đầy đủ hơn Với
quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp danh đƣợc ghi
nhận nhƣ sau ldquo1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute a) Phải coacute iacutet nhất
hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh doanh dưới một tecircn
chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnhelliprdquo [phụ lục 4]
Một điểm khaacutec biệt so với Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp
2005 đatilde coacute sự thay đổi quan trọng khi chiacutenh thức quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ
caacutech phaacutep nhacircn (Điều 1302) Tuy nhiecircn điểm khocircng rotilde ragraveng khi phacircn định higravenh
thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn tiếp tục bị rập
khuocircn từ Luật Doanh nghiệp 1999 Cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp
2005 bao gồm cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
Hơn 11 năm kiecircn trigrave đagravem phaacuten ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde
chiacutenh thức đƣợc kết nạp vagraveo Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO) Trƣớc những cơ
hội thaacutech thức từ việc hội nhập quốc tế vagrave nhận thấy cần khắc phục những khuyết
điểm của Luật Doanh nghiệp 2005 Quốc hội đatilde ban hagravenh luật sửa đổi bổ sung Luật
Doanh nghiệp 2005 Becircn cạnh caacutec tiến bộ đạt đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde
đƣợc sửa đổi 2009) lại vẫn tiếp tục giữ nguyecircn caacutec quy định về cocircng ty hợp danh
62
của Luật Doanh nghiệp 2005 Nhƣ vậy chỉ trong khoảng 10 năm (từ năm 1999 đến
2009) Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đatilde ba lần sửa đổi bổ sung vagrave ban hagravenh
mới Nhƣng đối với cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản luật vẫn khocircng
taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của hai cocircng ty nagravey Cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đang tồn tại vagrave cugraveng chịu sự điều chỉnh của phaacutep luật
dƣới tecircn gọi lagrave cocircng ty hợp danh Từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng hai loại cocircng ty
necircn sự điều chỉnh của phaacutep luật trở thagravenh khocircng đầy đủ vagrave chặt chẽ về chuacuteng
Tuy nhiecircn căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp
2005 về cơ bản với tƣ caacutech lagrave chủ thể của caacutec quan hệ phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ coacute những quyền vagrave nghĩa vụ đƣợc phaacutep luật quy định nhƣ sau
Một lagrave về quyền đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể đăng kyacute kinh doanh với cơ
quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền vagrave noacute sẽ đƣợc cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh
doanh khi hội đủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nhƣ ngagravenh nghề kinh doanh khocircng
thuộc những lĩnh vực cấm kinh doanh ngagravenh nghề kinh doanh thuộc lĩnh vực kinh
doanh coacute điều kiện thigrave tugravey theo yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn cocircng ty phải coacute thecircm chứng
chỉ hagravenh nghề hay cocircng ty cần coacute đủ caacutec điều kiện tiecircu chuẩn nhất định tecircn của
cocircng ty đặt đuacuteng theo yecircu cầu của phaacutep luật nộp lệ phiacute đăng kyacute kinh doanh đầy đủ
hồ sơ đăng kyacute đầy đủ hợp lệhellip (Điều 24 Luật Doanh nghiệp 2005) Trƣờng hợp
cần phải coacute giấy pheacutep kinh doanh (hay giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh)
lagrave văn bản cho pheacutep thực hiện hoạt động kinh doanh những ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện do caacutec cơ quan coacute thẩm quyền cấp cho ngƣời kinh doanh khi họ đaacutep
ứng đủ caacutec điều kiện kinh doanh thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chờ cho đến khi
đƣợc cấp giấy pheacutep nagravey mới đƣợc tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh
Hai lagrave về caacutec quy định liecircn quan đến vấn đề cơ cấu tổ chức quản lyacute điều
hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cocircng ty mang bản chất của
loại higravenh cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng quy định khaacute lỏng
lẻo về cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản Aacutep dụng caacutec quy định từ cocircng
ty hợp danh phaacutep luật quy định cơ quan quản lyacute bắt buộc của cocircng ty hợp vốn đơn
63
giản lagrave Hội đồng thagravenh viecircn Đacircy lagrave nơi tập trung toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn vagrave lagrave nơi
quyết định mọi vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những vấn đề cograven
lại liecircn quan đến tổ chức vagrave điều hagravenh cocircng ty sẽ do caacutec thagravenh viecircn tự do thỏa thuận
với nhau Tuy nhiecircn cần phải nhấn mạnh trong cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
quyền hạn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave khaacutec nhau rotilde ragraveng Caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn đảm nhiệm vai trograve quản lyacute điều hagravenh vagrave quyết định mọi vấn đề
quan trọng của cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ chỉ đƣợc quyền tham gia
một caacutech hạn chế trong việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Ngoagravei ra chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn đƣơng nhiecircn họ mới coacute quyền đại diện cho
cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep đại diện cocircng ty tham gia
caacutec giao dịch với becircn ngoagravei
Ba lagrave về việc chấm dứt sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản căn cứ caacutec
quy định của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 nếu cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute iacutet hơn hai thagravenh viecircn nhận vốn (thagravenh viecircn hợp danh) coacute thể do caacutec
nguyecircn nhacircn nhƣ chết rời khỏi cocircng ty mất năng lực hagravenh vi dacircn sự mất tiacutechhellip
trong thời hạn saacuteu thaacuteng thigrave cocircng ty sẽ bắt buộc phải giải thể (Điều 1571) Nếu
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ đến hạn theo yecircu cầu
của caacutec chủ nợ thigrave cocircng ty cũng coacute thể bị Togravea aacuten mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 3]
Ngoagravei ra căn cứ caacutec quy định chung về quyền hạn cho tất cả caacutec loại higravenh
cocircng ty của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute caacutec quyền sau
ldquoQuyền chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của cocircng ty Quyền chủ động
lựa chọn ngagravenh nghềhellip Quyền tự do lựa chọn higravenh thứchellip huy động vagrave sử dụng
vốn Quyền tigravem kiếmhellip khaacutech hagravengrdquo (Điều 8) [phụ lục 4]
Quyền luocircn gắn liền với nghĩa vụ cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tuacircn
thủ những nghĩa vụ sau
ldquoKinh doanh đuacuteng ngagravenh nghề đăng kyacute bảo đảm điều kiện kinh doanhhellip
lập caacutec sổ saacutech kế toaacuten hoacutea đơn baacuteo caacuteo tagravei chiacutenhhelliprdquo (Điều 9) [phụ lục 4]
64
Luật Doanh nghiệp 2005 chỉ quy định ở mức độ nguyecircn tắc chung về caacutec
quyền vagrave nghĩa vụ của doanh nghiệp Trong từng lĩnh vực kinh doanh đầu tƣ lao
động đất đai mocirci trƣờng chứng khoaacutenhellip sẽ coacute những quy định cụ thể hơn về
quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec loại higravenh doanh nghiệp Vigrave thế coacute thể căn cứ vagraveo caacutec quy
định trecircn khi cocircng ty hợp vốn đơn giản kinh doanh những lĩnh vực nagravey
Hiện nay Luật Doanh nghiệp của Việt Nam đang tiếp tục trong quaacute trigravenh sửa
đổi bổ sung necircn rất nhiều yacute kiến đoacuteng goacutep vẫn đang đƣợc tập hợp để nhằm mục
điacutech hoagraven thiện đạo luật quan trọng nagravey Khi nghiecircn cứu những dự thảo Luật Doanh
nghiệp mới nhất (dự thảo lần thứ 3 của Luật Doanh nghiệp trecircn diễn đagraven của VCCI
ngagravey 0732014) thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản vẫn khocircng hề coacute sự thay đổi Tại chƣơng V về cocircng ty hợp danh [161] khoản
1 Điều 152 của dự thảo lần 3 vẫn giữ nguyecircn higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp
danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu nhigraven nhận rộng hơn thigrave dự thảo VCCI vẫn
tiếp tục duy trigrave tinh thần 11 Điều luật (từ Điều 152 đến Điều 162 dự thảo) của Luật
Doanh nghiệp hiện hagravenh Cograven nếu căn cứ ldquoChƣơng VI Cocircng ty hợp danhrdquo tại Tờ
trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 1042014 của Chiacutenh phủ thigrave
ldquochƣơng nagravey coacute 11 Điều từ Điều 178 đến 188 Chƣơng nagravey cơ bản khocircng coacute thay
đổi so với Luật Doanh nghiệp 2005rdquo [17 tr 15] Ngoagravei ra một số vấn đề bất cập
khaacutec về cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh nghiệp 2005 [162] cũng đatilde đƣợc chỉ ra
vagrave mong muốn trong lần sửa đổi Luật Doanh nghiệp nagravey sẽ khắc phục sửa chữa
222 Vị triacute của chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep
luật Việt Nam hiện nay
Thời kỳ đầu mới xuất hiện tại Việt Nam cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc ghi
nhận trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam-aacuten Bắc kigrave năm 1931 cocircng ty hợp vốn
đơn giản đƣợc gọi lagrave (hội hợp tƣ) cugraveng với cocircng ty hợp danh (hội hợp danh - hội
đồng lợi) cugraveng nằm trong quy định tại (hội ngƣời)rdquo [107 tr 114]
Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 tuy luocircn bị gộp cugraveng với cocircng ty hợp danh
cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn đatilde coacute một thời gian tồn tại mặc dugrave khocircng chiacutenh thức
đƣợc necircu tecircn nhƣ caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec Từ Điều 95 đến Điều 98 của
65
Luật Doanh nghiệp 1999 chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh bao gồm luocircn
cocircng ty hợp vốn đơn giản cugraveng tồn tại vagrave chịu sự điều chỉnh chung của phaacutep luật
Tuy vậy caacutec quy định của chế định cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999
mới dừng ở mức độ khaacutei quaacutet chung
Nhận thức đƣợc sự sơ sagravei của chế định cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp 1999 vagrave coacute lẽ đacircy chiacutenh lagrave một chế định phaacutep luật quan trọng necircn Luật
Doanh nghiệp 2005 tiếp tục mở rộng caacutec quy định về cocircng ty hợp danh (từ Điều
130 đến Điều 140) Một số vấn đề của chế định cocircng ty hợp danh nhƣ thagravenh lập tổ
chức quản trị đại diệnhellip đatilde đƣợc Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ hơn
Coacute tagravei liệu nhận xeacutet ldquoTừ 4 Điều khaacute sơ sagravei của đạo luật cũ phần quy định về cocircng
ty hợp danh đatilde đƣợc mở rộng thagravenh 11 Điều trong Luật Doanh nghiệp 2005 hy
vọng cung cấp cho giới thƣơng nhacircn thecircm mocirc higravenh để lựa chọn cho phugrave hợp với yacute
tƣởng kinh doanh của họrdquo [69 tr 54] Nhƣ vậy so với trƣớc cocircng ty hợp danh
ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm Tuy nhiecircn nhƣ đatilde trigravenh bagravey do chƣa coacute sự
taacutech bạch với cocircng ty hợp danh necircn chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vẫn chƣa đƣợc xacircy dựng một caacutech riecircng biệt nhƣ caacutec chế định của cocircng ty cổ phần
cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) hay doanh nghiệp tƣ nhacircn Vigrave vậy chế định
phaacutep luật của cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 bao gồm cả hai higravenh
thức cocircng ty cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản Sau đoacute Luật Doanh
nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung 2009) vẫn tiếp tục duy trigrave nhƣ cũ
Toacutem lại trải qua thời gian vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh
trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản ngagravey cagraveng đƣợc phaacutep luật quan tacircm dẫu
rằng vẫn chƣa thật sự đầy đủ chặt chẽ về chuacuteng Trong tƣơng tai cần xaacutec định chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế định quan trọng nằm trong
hệ thống phaacutep luật về caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh của Việt Nam Chế
định cocircng ty hợp vốn đơn giản độc lập với caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave cocircng ty hợp danh
223 Những bất cập của caacutec quy định phaacutep luật Việt Nam hiện nay về
cocircng ty hợp vốn đơn giản
66
Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc ghi nhận một caacutech chiacutenh thức trong
Luật Doanh nghiệp nhƣng cũng đatilde trải qua một giai đoạn phaacutet triển nhất định tại
Việt Nam dugrave rằng luocircn nuacutep dƣới higravenh boacuteng của cocircng ty hợp danh Vigrave vậy caacutec bất
cập của phaacutep luật hiện nay về cocircng ty hợp danh cũng chiacutenh lagrave caacutec quy định bất cập
của cocircng ty hợp vốn đơn giản
ldquoSố liệu của Cục Quản lyacute đăng kyacute kinh doanh năm 2010 khocircng coacute cocircng ty
hợp danh nagraveo thagravenh lậprdquo [158] Một số liệu thống kecirc so saacutenh với Hoa Kỳ ldquonếu tiacutenh
đến trƣớc năm 2008 caacutec cocircng ty hợp danh chỉ chiếm khoảng 05 (năm phần ngagraven)
tổng số caacutec cocircng ty của Việt Nam trong khi đoacute ở Mỹ năm 1999 coacute tới 1 7 triệu
cocircng ty hợp danh so với 4 6 triệu cocircng ty caacutec loạirdquo [43 tr 42] Trong một số liệu
chi tiết khaacutec đến năm 2006 Hoa Kỳ coacute đến 1339000 cocircng ty hợp danh (tỉ lệ
534) cograven caacutec loại higravenh doanh nghiệp khaacutec nhƣ lagrave cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn chỉ
coacute 719000 (tỉ lệ 287) trecircn tổng số 25008000 cocircng ty [Phụ lục 1] Mặc dugrave cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn luocircn lagrave một loại higravenh cocircng ty đƣợc nhiều ngƣời ƣa thiacutech
nhƣng ngay tại thị trƣờng tƣ bản nhƣ Hoa Kỳ vẫn coacute thể thấy số lƣợng cocircng ty hợp
danh năm 2006 gần gấp đocirci so với cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Cograven tại Phaacutep
ldquococircng ty hợp danh vẫn hiện diện với một số lƣợng đaacuteng kể trong nền kinh tế Phaacutep
(thống kecirc coacute khoảng 20000 cocircng ty vagraveo năm 1985 30000 cocircng ty vagraveo năm 1994
trung bigravenh mỗi năm thagravenh lập mới 500 cocircng ty)rdquo [71 tr 36-37] Qua đoacute cagraveng coacute thể
đƣa tới nhận định gần nhƣ cocircng ty hợp danh khocircng phaacutet triển mấy tại Việt Nam
ldquoKinh nghiệm quốc tế cho thấy cocircng ty hợp danh lagrave một trong những loại
higravenh tổ chức kinh doanh đặc trƣng của nền kinh tế thị trƣờng đatilde xuất hiện vagrave phaacutet
triển trƣớc cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty cổ phần Cocircng ty hợp danh đatilde
đang tồn tại vagrave hoạt động ở hầu khắp caacutec nƣớc trecircn thế giớirdquo [73 tr 310-311] Thực
tế hiện nay tại nhiều quốc gia trecircn thế giới cocircng ty hợp danh vẫn luocircn đƣợc tầng
lớp thƣơng nhacircn tại caacutec quốc gia nagravey ƣa chuộng Tuy nhiecircn cần phải noacutei đến phaacutep
luật của caacutec quốc gia đoacute luocircn quy định rất chặt chẽ vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp danh
cũng nhƣ cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy coacute thể ldquovề mặt phaacutep lyacute cograven tồn tại rất
67
nhiều bất cập trong chế định cocircng ty hợp danhrdquo [71 tr 37] lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản
dẫn đến tigravenh trạng keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
Một lagrave khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 higravenh thức phaacutep lyacute
của cocircng ty hợp danh hiện nay cograven đang gộp cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thực tế đatilde coacute nhận xeacutet ldquoviệc xaacutec định higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh
trong Luật Doanh nghiệp 2005 lagrave chƣa thật sự rotilde ragraveng chƣa coacute sự taacutech bạch hai
higravenh thức hợp danh lagrave hợp danh thƣờng vagrave hợp danh hữu hạn sự taacutech bạch giữa
hai higravenh thức hợp danh coacute ảnh hƣởng tới bản chất của caacutec quan hệ đầu tƣ trong
cocircng ty hợp danhrdquo [5 tr 24] Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định
của phaacutep luật tại caacutec quốc gia khaacutec thocircng thƣờng phaacutep luật đều xaacutec định cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau necircn chuacuteng
phải đƣợc điều chỉnh bằng từng đạo luật riecircng biệt Traacutei ngƣợc với nhiều nƣớc Luật
Doanh nghiệp của Việt Nam lại gộp cả hai loại higravenh cocircng ty thagravenh một loại cocircng ty
hợp danh duy nhất Điều đoacute dẫn đến sự nhận thức thiếu chiacutenh xaacutec về bản chất của
hai loại cocircng ty vagrave phaacutep luật cũng khocircng thể quy định đầy đủ chặt chẽ về cả hai
cocircng ty nagravey Higravenh thức khocircng rotilde ragraveng cograven dẫn đến sự nhầm lẫn hoặc rất dễ dẫn đến
những tranh chấp trong đoacute một bất cập rất lớn phaacutet sinh từ việc quy định khocircng rotilde
ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh chiacutenh lagrave ldquongƣời coacute quan hệ lagravem ăn với
cocircng ty sẽ phải tigravem hiểu xem cocircng ty hợp danh nagraveo caacutec thagravenh viecircn đều chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave cocircng ty hợp danh nagraveo coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Nếu trong cocircng ty tất cả caacutec thagravenh viecircn đều lagrave thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave khaacutech
hagraveng coacute thể giao dịch với bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo vagrave coacute thể đogravei bất kỳ thagravenh viecircn nagraveo
trả toagraven bộ khoản nợ Nếu cocircng ty lại coacute cả thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn
thigrave khaacutech hagraveng phải biết rotildehellip để giao dịch vagrave đogravei nợ nếu coacuterdquo [54 tr 197]
Hai lagrave về phƣơng diện chịu thuế của cocircng ty hợp danh hiện nay luật Thuế
thu nhập doanh nghiệp 2009 tiếp tục quy định cocircng ty hợp danh lagrave đối tƣợng chịu
thuế doanh nghiệp nhƣ caacutec loại cocircng ty khaacutec Becircn cạnh thuế đaacutenh vagraveo doanh
nghiệp luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 vẫn quy định caacutec thagravenh viecircn hợp danh lagrave
68
đối tƣợng phải chịu thuế thu nhập caacute nhacircn Tuy nhiecircn tại một số nƣớc nhƣ Đức
Phaacutep thƣờng khocircng quy định bản thacircn cocircng ty hợp danh phải nộp thuế thu nhập
doanh nghiệp Chỉ caacutec thagravenh viecircn phải đoacuteng thuế tƣơng ứng với phần lợi nhuận của
họ Cụ thể Luật thuế cocircng ty của Anh quy định ldquothuế thu nhập cocircng ty aacutep dụng đối
với caacutec chủ thể coacute hoạt động sản xuất kinh doanh vagrave loại trừ những đối tƣợng
khocircng nộp thuế nagravey bao gồm cocircng ty vagrave thagravenh viecircn cocircng ty hợp danhrdquo [146] Cograven
Hoa Kỳ ldquomột hợp danh bao gồm cả hợp danh hữu hạnhellip thƣờng khocircng đƣợc coi
nhƣ một cocircng ty do đoacute loại trừ từ thuế thu nhập doanh nghiệprdquo [138 p 235-236]
Bởi lẽ theo GS Morrison ở Hoa Kỳ ldquodoanh nghiệp hợp danh khocircng phải lagrave một
chủ thể thuếhellip trong đoacute lỗ latildei của thực thể nagravey đƣợc chuyển xuyecircn qua noacute vagrave chỉ
tiacutenh thuế cho chủ sở hữurdquo [61 tr 969] Vigrave vậy quy định tiacutenh thuế cho cả cocircng ty
hợp danh vagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh của Việt Nam đatilde iacutet nhiều lagravem giảm khả năng
cạnh tranh của cocircng ty hợp danh
Ba lagrave từ vấn đề khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản dẫn đến những khoacute khăn trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty
của caacutec cocircng ty nagravey tinh thần chung của nhiều quốc gia thƣờng quy định cocircng ty
hợp vốn đơn giản chỉ cần iacutet nhất một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave một thagravenh viecircn goacutep
vốn Cograven theo quy định tại Điều 130 của Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp
danh bắt buộc phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thể coacute thecircm caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn Qua đoacute coacute vẻ vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute nhiều yacute
nghĩa bởi lẽ khi một thagravenh viecircn hợp danh đột ngột rời cocircng ty (chết mất tiacutechhellip) thigrave
căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 157 trong thời hạn 06 thaacuteng nếu
khocircng coacute thecircm một thagravenh viecircn hợp danh nữa thigrave cocircng ty hợp danh sẽ bắt buộc phải
giải thể magrave mặc dugrave coacute thể cocircng ty vẫn cograven coacute một (hoặc một số) caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu nhƣ Luật Doanh nghiệp coacute quy định taacutech bạch rotilde ragraveng loại higravenh cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave việc giải quyết vấn đề trecircn sẽ hết sức đơn
giản Khi đoacute cocircng ty hợp danh vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại với duy nhất một thagravenh
viecircn hợp danh cộng với một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần lagravem thủ tục chuyển đổi
higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Cần lƣu yacute khaacutec
69
với Việt Nam Bộ luật Thƣơng mại của Nhật Bản luocircn dự tiacutenh trƣớc caacutec khả năng
ldquoVới sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn một cocircng ty hợp danh coacute thể trở thagravenh một
cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc bằng caacutech chuyển một thagravenh viecircn cụ thể thagravenh một
thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm hữu hạn hoặc bằng caacutech tiếp nhận một thagravenh viecircn mới
coacute traacutech nhiệm hữu hạn (Điều 113) Trong trƣờng hợp caacutec thagravenh viecircn của một cocircng
ty hợp danh xin ruacutet magrave cocircng ty chỉ cograven lại một thagravenh viecircn nếu muốn duy trigrave hoạt
động phải kết nạp thecircm thagravenh viecircn mới vagrave nếu thagravenh viecircn mới chỉ lagrave thagravenh viecircn coacute
traacutech nhiệm hữu hạn thigrave cocircng ty phải chuyển đổi higravenh thức thagravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giảnhellip (caacutec Điều 94 95 vagrave 113)rdquo [24 tr 283] Nhƣ vậy việc taacutech bạch rotilde ragraveng
hai loại higravenh hợp danh cograven lagravem cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty giữa chuacuteng
trở necircn dễ dagraveng vagrave linh hoạt hơn
Bốn lagrave về đối tƣợng coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh
của Việt Nam đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở tiếp thu từ caacutec quốc gia khaacutec Tuy nhiecircn
nếu phacircn tiacutech sẽ tigravem ra nhiều nhƣợc điểm hạn chế trong mocirc higravenh cocircng ty hợp danh
nagravey magrave điển higravenh trong đoacute chiacutenh lagrave tiacutenh bất ổn của phaacutep luật noacutei chung hay cograven bởi
sự giới hạn caacutec thagravenh viecircn hợp danh chỉ lagrave caacutec caacute nhacircn noacutei riecircng Coacute lẽ caacutec nhagrave lagravem
luật Việt Nam khocircng muốn cho ldquophaacutep nhacircnrdquo đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp
danh bởi vigrave caacutec phaacutep nhacircn thƣờng coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về mặt tagravei
sản Điều nagravey sẽ phaacute vỡ trật tự chung của tiacutenh chất thagravenh viecircn hợp danh luocircn chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản Nhƣng khi nghiecircn cứu caacutec higravenh thức tổ chức cocircng ty
ở nƣớc Phaacutep ldquocaacutec phaacutep nhacircn cũng vẫn sử dụng loại cocircng ty đối nhacircn nagravey vagrave nhƣ
vậy lagrave khocircng hiếm trƣờng hợp hai hoặc nhiều cocircng ty cugraveng nhau thagravenh lập một
cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm khocircng hạn định cũng thay đổi tugravey theo việc hội viecircn
lagrave phaacutep nhacircn hay thể nhacircn trƣờng hợp hội viecircn lagrave phaacutep nhacircn thigrave traacutech nhiệm vocirc hạn
nagravey vẫn bị giới hạn bởi traacutech nhiệm hữu hạn của cocircng ty đatilde tham gia vagraveo cocircng việc
lagravem ăn của cocircng ty traacutech nhiệm vocirc hạn nhƣ lagrave một hội viecircn (viacute dụ một cocircng ty traacutech
nhiệm hữu hạn lagrave hội viecircn của một cocircng ty hợp danh)rdquo [18 tr 165] Tại Hoa Kỳ
ldquothagravenh viecircn hợp danh coacute thể lagrave một cocircng tyrdquo [132 p 853] Cograven tại Việt Nam taacutec
giả Đỗ Văn Đại đatilde từng đề nghị xem xeacutet lại tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn hợp
70
danh vagrave ldquoviệc mở rộng thagravenh viecircn hợp danh lagrave phaacutep nhacircnrdquo [35 tr 52-55] Vigrave thế
quy định cứng nhắc của Luật Doanh nghiệp 2005 hiện nay iacutet nhiều đatilde tạo necircn sự
keacutem hấp dẫn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh
Năm lagrave về vấn đề tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Luật Doanh
nghiệp 1999 khocircng quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng ty hợp danh Sau đoacute Luật
Doanh nghiệp 2005 quy định cho cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy
nhiecircn vấn đề coacute necircn quy định hay khocircng necircn quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho cocircng
ty hợp danh đatilde dẫn đến nhiều cuộc tranh luận Nếu căn cứ caacutec điều kiện để trở
thagravenh phaacutep nhacircn theo Điều 84 Bộ luật Dacircn sự 2005 thigrave cocircng ty hợp danh khocircng đủ
điều kiện để trở thagravenh một phaacutep nhacircn Cho đến nay mặc dugrave Luật Doanh nghiệp
2005 quy định cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn đƣợc một khoảng thời gian
khaacute dagravei nhƣng vẫn coacute nhiều yacute kiến cho rằng ldquonecircn sửa đổi khoản 2 Điều 130 thagravenh
cocircng ty hợp danh khocircng coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircnrdquo [5 tr 24] Yacute kiến khaacutec nhận xeacutet
ldquococircng ty hợp danh khocircng thể lagrave bdquomột phaacutep nhacircn‟ với lyacute do thagravenh viecircn cocircng ty hợp
danh coacute traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [97 tr 254-255] hoặc ldquoCocircng ty hợp danh chƣa đƣợc
xaacutec định dứt điểm lagrave coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn hay khocircng Đacircy lagrave sự mập mờ khoacute hiểu
gacircy ra tranh luận ngay trong giới nghiecircn cứu vagrave sự hoagravei nghi cho caacutec nhagrave đầu tƣrdquo
[105 tr 6] Cograven theo ldquoBaacuteo cagraveo ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005rdquo của VCCI thigrave necircn
bỏ khoản 2 Điều 130 [160] tức lagrave khocircng cho pheacutep cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech
phaacutep nhacircn Thiết nghĩ việc chứng minh tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh coacute
macircu thuẫn với Bộ luật Dacircn sự luocircn lagrave điều khaacute dễ dagraveng nhƣng điều đoacute cũng khocircng
coacute ảnh hƣởng gigrave về mặt lyacute luận phaacutep lyacute khi chuacuteng ta thừa nhận tƣ caacutech phaacutep nhacircn
của cocircng ty hợp danh Bộ luật Dacircn sự luocircn đƣợc xaacutec định lagrave luật chung cograven Luật
Doanh nghiệp chỉ lagrave luật về chuyecircn ngagravenh Necircn Luật Doanh nghiệp quy định cocircng
ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn chỉ lagrave tiacutenh chất đặc thugrave Noacutei caacutech khaacutec đacircy lagrave một
ngoại lệ của Bộ luật Dacircn sự Hơn nữa nhiều quốc gia cũng đatilde thay đổi quan niệm
khi quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn cho loại higravenh cocircng ty hợp danh Tuy nhiecircn việc hai
đạo luật cugraveng đƣợc ban hagravenh năm 2005 nhƣng lại quy định macircu thuẫn thigrave coacute thể
thấy hệ thống phaacutep luật của nƣớc ta cograven thiếu chặt chẽ nhất quaacuten Vigrave vậy noacute goacutep
71
phần lagravem cho tacircm lyacute caacutec nhagrave đầu tƣ e ngại cocircng ty hợp danh vagrave đoacute coacute thể lagrave nguyecircn
nhacircn dẫn đến sự keacutem phaacutet triển của cocircng ty hợp danh ở Việt Nam
23 Lƣợc sử phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp vốn đơn giản
231 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản đến trƣớc khi
đƣợc ghi nhận trong Luật doanh nghiệp 1999
Trƣớc khi đƣợc Luật Doanh nghiệp 1999 ghi nhận trở lại cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde trải qua một quaacute trigravenh phaacutet triển vagrave luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn sự phaacutet triển của nền kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam do bị
ảnh hƣởng của chiến tranh vagrave xacircm lƣợc necircn đatilde trải qua hai giai đoạn với hai kiểu
cơ chế kinh tế đặc thugrave lagrave kinh tế chỉ huy (kinh tế tập trung - 1986 về trƣớc) vagrave kinh
tế thị trƣờng (1987 đến nay) Trong từng giai đoạn kinh tế cocircng ty hợp vốn đơn
giản noacutei riecircng cũng nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei chung coacute những neacutet cơ bản
(i) Từ năm 1986 trở về trƣớc (trƣớc Đại hội Đảng lần thứ VI - 121986)
ldquoViệt Nam xƣa nay lagrave một xứ nocircng nghiệphellip một xatilde hội chỉ chuyecircn sản xuất
về nocircng nghiệprdquo [110 tr 3] Suốt thời kỳ phong kiến ldquonền kinh tế Việt Nam keacuteo
dagravei trong tigravenh trạng tự nhiecircn tự cấp tự tuacutec Ở đoacute nocircng nghiệp lagrave nền tảng kinh tế
cocircng thƣơng nghiệp phaacutet triển phụ thuộc vagraveo nocircng nghiệp vagrave lagrave hoạt động kinh tế
phụ trợ cho nocircng nghiệp Tầng lớp cocircng thƣơng chuyecircn nghiệp cograven quaacute iacutet so với
dacircn cƣ cả nƣớcrdquo [39 tr 285] Với ldquohạ tầng cơ sởrdquo lagrave nền kinh tế phụ thuộc quaacute
nhiều vagraveo nocircng nghiệp necircn ldquothƣợng tầng kiến truacutecrdquo của xatilde hội suốt ldquothời kỳ Bắc
thuộc vagrave thời kỳ caacutec triều đại phong kiến caacutec tƣ tƣởng phaacutep luật thống trị ở Việt
Nam lagrave tƣ tƣởng phaacutep luật phong kiến phản aacutenh tồn tại xatilde hội của xatilde hội phong
kiến với nền sản xuất nocircng nghiệp lạc hậu phacircn taacuten manh muacutenrdquo [37 tr 52-53]
Tigravenh trạng đoacute keacuteo dagravei vagrave phải kể từ thời kỳ dƣới sự đocirc hộ của thực dacircn Phaacutep
chiacutenh quyền thực dacircn bắt đầu ban hagravenh một số đạo luật vagrave trong caacutec đạo luật nagravey
ldquoquy định nhiều higravenh thức hugraven vốn lập hội magrave theo ngocircn ngữ ngagravey nay đƣợc hiểu
lagrave caacutec higravenh thức cocircng tyrdquo [65 tr 18] ldquoBộ Luật thƣơng mại (1807) Luật cocircng ty
traacutech nhiệm hữu hạn (1925) đƣợc caacutec Togravea aacuten Nam kỳ vagrave togravea aacuten Phaacutep ở caacutec thagravenh
phố thuộc địa aacutep dụng trực tiếp Dacircn Luật Bắc kỳ (1931) vagrave Dacircn luật Trung Kỳ
72
(1936 1938) cũng lần lƣợt dịch caacutec mocirc higravenh cocircng ty theo phaacutep luật của Mẫu quốc
ra tiếng Việt Hội ngƣời hội vốn hội đồng lợi hội nặc danhhellip cũng từ đoacute magrave rardquo
[67 tr 242] Tagravei liệu khaacutec giải thiacutech ldquohội ngƣời lại chia thagravenh hợp danh (cocircng ty
hợp danh) hội hợp tƣ thƣờng (cocircng ty hợp vốn đơn giản) [72 tr 159] Nhƣ vậy
phải đến thời kỳ nagravey cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản mới xuất hiện
Sau năm 1954 đất nƣớc bị chia cắt thagravenh hai miền Nam - Bắc ldquoBắc Việt
Nam bắt đầu xacircy dựng một nền kinh tế tập trung - kế hoạch hoacutea với hai thagravenh phần
kinh tế chủ yếu lagrave quốc doanh vagrave tập thể do đoacute cocircng ty khocircng phaacutet triển necircn khocircng
coacute luật cocircng tyrdquo [72 tr 159] Cograven ở miền Nam ngagravey 20-12-1972 Bộ luật thƣơng
mại 1972 đƣợc ban hagravenh Đaacuteng chuacute yacute Bộ luật nagravey quy định caacutec loại higravenh cocircng ty
thƣơng mại gồm Hội hợp danh hội hợp tƣ đơn thƣờng hội dự phầnhellip Theo đoacute
Hội hợp danh chiacutenh lagrave cocircng ty hợp danh cograven Hội hợp tƣ đơn thƣờng lagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản Mặc dugrave đạo luật nagravey khocircng coacute nhiều giaacute trị về mặt thực tiễn nhƣng
noacute mang lại một giaacute trị lịch sử quan trọng Vigrave coacute lẽ đacircy lagrave một bộ luật hiếm hoi của
Việt Nam quy định rotilde ragraveng cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cocircng ty hợp danh
Cograven sau khi đất nƣớc thống nhất (1976 - 1985) ngagravey 18-12-1980 Quốc hội
đatilde thocircng qua Hiến phaacutep 1980 trong đoacute ldquokhẳng định mục tiecircu phaacutet triển nền kinh tế
chủ yếu coacute hai thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh tế tập thểhellip Coacute thể noacutei toagraven
bộ nội dung của Hiến phaacutep năm 1980 đatilde thể chế hoacutea sacircu sắc cơ chế kinh tế tập
trung bao cấprdquo [36 tr 90-94] Với tƣ duy quản lyacute kinh tế nhƣ vậy necircn ldquonếu trong
thời kỳ phong kiến doanh nhacircn thƣờng bị miệt thị lagrave ldquobọn con buocircnrdquo thigrave trong thời
kỳ nagravey họ bị hạ thấp phẩm giaacute hơn nữa để bị gọi lagrave ldquobọn con pherdquo thuộc giai cấp tƣ
sản vagrave bị xoacutea bỏhellip xoacutea bỏ tầng lớp thƣơng nhacircn xoacutea bỏ caacutec higravenh thức sở hữu tagravei
sản khaacutec để chỉ thừa nhận coacute hai higravenh thức sở hữu toagraven dacircn vagrave sở hữu tập thểrdquo [56
tr 219] Từ tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung đatilde dẫn đến rất nhiều khoacute khăn cho đời
sống của nhacircn dacircn Những năm đầu vagrave giữa thập kỷ 80 lagrave minh chứng rotilde ragraveng cho
sự khoacute khăn mọi mặt của kinh tế xatilde hội Việt Nam
Toacutem lại nhận xeacutet trong giai đoạn nagravey Việt Nam lagrave một nƣớc trọng về nocircng
nghiệp chứ khocircng chuacute trọng về thƣơng mại Chỉ từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc vagrave
73
tại miền Nam do ảnh hƣởng của Mỹ cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
cugraveng với một số cocircng ty khaacutec mới đƣợc du nhập Cograven trecircn thực tiễn caacutec loại higravenh
cocircng ty nagravey chỉ mang giaacute trị lịch sử chứ khocircng coacute đoacuteng goacutep thực tế vigrave sự tồn tại của
chuacuteng rất mong manh Qua nghiecircn cứu thời kỳ nagravey chuacuteng ta coacute thể đặt ra cacircu hỏi
nghiecircn cứu nếu chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng thigrave liệu caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei
chung vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng coacute thể phaacutet triển tại Việt Nam
(ii) Từ 1987 (sau Đại hội Đảng VI) đến trước khi Luật Doanh nghiệp 1999
ban hagravenh
Nhận thức đƣợc tầm quan trọng phải đổi mới cơ chế quản lyacute kinh tế Đại hội
Đảng VI (121986) ldquođề ra đƣờng lối đổi mới xacircy dựng nền kinh tế hagraveng hoacutea nhiều
thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự điều tiết của nhagrave nƣớc đatilde tạo điều kiện cho
caacutec cocircng ty ra đờirdquo [72 tr 160] Quaacuten triệt tinh thần của Đại hội VI ngagravey 21-12-
1990 Quốc hội đatilde ban hagravenh Luật Cocircng ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn Đacircy lagrave
những cơ sở chiacutenh trị phaacutep lyacute quan trọng khẳng định sự phaacutet triển của khu vực
kinh tế tƣ nhacircn Vagrave cũng kể từ những đạo luật nagravey đatilde đaacutenh dấu việc xoacutea bỏ cơ chế
quản lyacute kinh tế tập trung quan liecircu bao cấp (kinh tế chỉ huy) để chuyển sang nền
kinh tế nhiều thagravenh phần vận hagravenh theo cơ chế thị trƣờng nhƣng luocircn coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc vagrave phaacutet triển theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong caacutec quy định
của Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave Luật Cocircng ty 1990 ba loại higravenh doanh nghiệp
đầu tiecircn xuất hiện lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn vagrave cocircng ty
cổ phần Tiếp sau đoacute những chủ thể kinh doanh nhƣ doanh nghiệp Nhagrave nƣớc hợp
taacutec xatildehellip lần lƣợt đƣợc quy định chiacutenh thức bằng từng đạo luật riecircng Tuy nhiecircn
trong tất cả caacutec đạo luật khi đoacute vẫn chƣa coacute quy định về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ở một khiacutea cạnh nagraveo đoacute higravenh thức ldquonhoacutem kinh doanhrdquo theo quy định tại
Nghị định 66HĐBT [46] coacute một số đặc điểm khaacute giống với cocircng ty hợp danh Coacute
tagravei liệu cho rằng ldquotuy chƣa coacute một văn bản luật nagraveo quy định về loại higravenh cocircng ty
hợp danh nhƣng thực ra nhoacutem kinh doanh theo quy định tại Nghị định 66HĐBThellip
coacute tất cả những đặc điểm phaacutep lyacute cơ bản nhất của cocircng ty hợp danh đoacute lagrave coacute sự liecircn
kết goacutep vốn của nhiều thagravenh viecircn coacute sự cugraveng kinh doanh cugraveng chia lợi nhuận vagrave
74
cugraveng chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec khoản nợ của nhoacutem Nhƣ vậy tuy chƣa đƣợc
Luật Cocircng ty điều chỉnh vagrave tuy cograven chƣa coacute sự định higravenh vững chắc về mặt phaacutep lyacute
nhƣng trong chừng mực nagraveo đoacute địa vị phaacutep lyacute của một cocircng ty hợp danh đatilde đƣợc
quy định trong một văn bản đơn hagravenh đoacute lagrave Nghị định 66HĐBTrdquo [115 tr 148]
Nhằm mục điacutech thuacutec đẩy caacutec giao lƣu dacircn sự vagrave phaacutet triển kinh tế - xatilde hội
Bộ luật Dacircn sự 1995 đƣợc Quốc hội ban hagravenh trong đoacute sự xuất hiện của mocirc higravenh
liecircn kết kinh doanh ldquoTổ hợp taacutecrdquo (từ Điều 120 đến 129) cũng coacute những neacutet tƣơng
đồng với cocircng ty hợp danh Về nguyecircn tắc tổ hợp taacutec đƣợc thagravenh lập trecircn cơ sở hợp
đồng chứng thực của Uỷ ban nhacircn dacircn xatilde với điều kiện coacute từ ba caacute nhacircn trở lecircn
cugraveng đoacuteng goacutep cocircng sức tagravei sản cugraveng chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng hƣởng lợi nhuận
Một số quan điểm cho rằng ldquoở một mức độ nhất định caacutec nguyecircn tắc về tổ chức vagrave
hoạt động giữa cocircng ty hợp danh vagrave tổ hợp taacutec (quy định tại Bộ luật Dacircn sự) coacute
phần giống nhaurdquo [73 tr 314]
Nhận xeacutet chung của thời kỳ nagravey đacircy lagrave thời kỳ khocircng ngừng xacircy dựng phaacutet
triển bổ sung sửa đổi vagrave hoagraven thiện liecircn tục để tigravem ra caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp
thiacutech hợp cho nền kinh tế thị trƣờng non trẻ của Việt Nam Từ đoacute đƣa ra cacircu hỏi
liệu một loại higravenh cocircng ty với nhiều ƣu điểm vagrave đatilde từng xuất hiện tại Việt Nam
trong những thời kỳ trƣớc lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phải đợi đến luacutec nagraveo mới
đƣợc phaacutep luật quan tacircm vagrave quy định sự tồn tại của noacute
Toacutem lại cugraveng với quaacute trigravenh phaacutet triển của cocircng ty hợp danh tại Việt Nam
lịch sử của cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn gắn boacute chặt chẽ với cocircng ty hợp danh
232 Lƣợc sử phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản sau khi đƣợc ghi
nhận trong Luật doanh nghiệp 1999 đến nay
Kể từ khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi
nhận trở lại một caacutech chiacutenh thức Tuy nhiecircn ldquođể coacute thể quy định cocircng ty hợp danh
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp luacutec đoacute đatilde coacute rất nhiều yacute kiến tranh catildei xung quanh
loại higravenh cocircng ty nagravey vagrave cograven coacute vẻ rất khoacute khăn trƣớc khi đƣợc Quốc hội thocircng
quardquo [69 tr 20] Dugrave vậy sự xuất hiện của higravenh thức kinh doanh cocircng ty hợp danh
cũng đatilde đaacutenh dấu một bƣớc quan trọng trong lịch sử phaacutet triển của phaacutep luật về
75
cocircng ty tại Việt Nam Nhƣng ldquodo cocircng ty hợp danh cograven quaacute mới mẻ vagrave nƣớc ta
chƣa coacute nhiều kinh nghiệm thực tế necircn Quốc hội giao cho Chiacutenh phủ căn cứ vagraveo
quy định của Luật Doanh nghiệp vagrave caacutec quy định phaacutep luật khaacutec coacute liecircn quan quy
định cụ thể về thagravenh lập tổ chức quản lyacute hoạt động của cocircng ty hợp danh Caacutec quy
định về cocircng ty hợp danh chỉ dừng lại ở mức mang tiacutenh nguyecircn tắcrdquo [44 tr 22]
Với những quy định chƣa thực sự rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể
coi lagrave cũng đatilde xuất hiện tại Việt Nam ldquoCocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong
đoacute Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh ngoagravei caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute thể
coacute thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo (Điều 951a) Bởi lẽ quy định trecircn coacute thể dẫn đến sự phugrave
hợp đối với cả hai loại higravenh cocircng ty lagrave cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng (chỉ coacute một
loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh) vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản (coacute hai
loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn)
Kế thừa vagrave phaacutet triển từ Luật Doanh nghiệp 1999 Luật Doanh nghiệp 2005
đatilde mở rộng hagravenh lang phaacutep lyacute xacircy dựng hệ thống phaacutep luật cocircng ty của Việt Nam
gần gũi hơn với phaacutep luật thế giới Mặc dugrave coacute nhiều yacute kiến tranh luận xung quanh
vấn đề quy định tƣ caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh trƣớc khi ban hagravenh Luật
Doanh nghiệp 2005 nhƣng cuối cugraveng cocircng ty hợp danh vẫn đƣợc phaacutep luật quy định
tƣ caacutech phaacutep nhacircn Tuy vậy tƣơng tự Luật Doanh nghiệp 1999 cocircng ty hợp danh
vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp thagravenh một loại cocircng ty duy nhất
Cũng trong thời gian nagravey Bộ luật Dacircn sự 2005 đƣợc ban hagravenh vagrave quy định
về chủ thể quan hệ phaacutep luật dacircn sự lagrave ldquoTổ hợp taacutecrdquo mang một số đặc điểm đƣợc
thagravenh lập trecircn cơ sở hợp đồng hợp taacutec từ ba caacute nhacircn trở lecircn phải chịu traacutech nhiệm
bằng tagravei sản của migravenh vagrave nếu tagravei sản khocircng đủ để thực hiện nghĩa vụ thigrave caacutec tổ viecircn
phải chịu traacutech nhiệm cugraveng nhau liecircn đới theo phần tƣơng ứnghellip (từ Điều 111 đến
Điều 120) Nhigraven chung ldquoTổ hợp taacutecrdquo coacute một số dấu hiệu phaacutep lyacute khaacute tƣơng đồng
với caacutec đặc điểm của loại higravenh cocircng ty hợp danh
Ngoagravei ra căn cứ khoản 16 Điều 3 Luật Đầu tƣ 2005 higravenh thức kinh doanh
dƣới dạng hợp đồng hợp taacutec kinh doanh (hợp đồng BBC) lagrave higravenh thức đầu tƣ đƣợc
76
caacutec nhagrave kinh doanh kyacute kết nhằm hợp taacutec kinh doanh phacircn chia lợi nhuận magrave khocircng
thagravenh lập phaacutep nhacircn cũng coacute neacutet tƣơng đồng với cocircng ty hợp danh
ldquoHội nhập kinh tế quốc tế đang từng bƣớc đem lại những sự thay đổi về
khuocircn khổ phaacutep luật nội dung hagravei hogravea với caacutec quy tắc vagrave chuẩn mực quốc tếrdquo [9 tr
118] Mặt khaacutec trải qua một số năm vận hagravenh Luật Doanh nghiệp 2005 đatilde bộc lộ
khaacute nhiều hạn chế necircn cần phải khắc phục Vigrave vậy Quốc hội đatilde sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp 2005 vagraveo năm 2009 Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 (sửa
đổi bổ sung 2009) lại vẫn tiếp tục quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản theo tinh thần của Luật Doanh nghiệp 2005 trƣớc đoacute
Hiện nay dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi đang đƣợc đem ra thảo luận
rộng ratildei nhằm thu huacutet sự quan tacircm yacute kiến đoacuteng goacutep của đocircng đảo quần chuacuteng nhacircn
dacircn Nhƣng trong cả 3 bản dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi gần đacircy nhất của
Quốc hội (lần 1 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 2 caacutec Điều từ 178 đến 188 lần 3 caacutec
Điều từ 176 đến 186) về cocircng ty hợp danh [156] thigrave higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn khocircng coacute gigrave khaacutec so với Luật Doanh
nghiệp 2005 Tuy vậy cũng đatilde coacute một số yacute kiến khocircng đồng tigravenh vagrave chỉ rotilde sự khiếm
khuyết trong dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi ldquoBan soạn thảo đatilde gộp cocircng ty
hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagraveo lagravem một magrave ở caacutec nƣớc đều coacute sự phacircn
biệtrdquo [25 tr 8-9] Vigrave vậy đatilde coacute quan điểm nhấn mạnh ldquotrƣớc hết cần taacutech cocircng ty
hợp vốn đơn giản ra khỏi chế định cocircng ty hợp danh bởi chuacuteng lagrave caacutec higravenh thức
cocircng ty khaacutec nhaurdquo [26 tr 29]
Thocircng thƣờng caacutec quốc gia coacute hệ thống phaacutep luật phaacutet triển đều coacute luật
riecircng về caacutec loại higravenh hợp danh nhƣ Anh quốc (Luật Hợp danh 1890 Luật Hợp
danh hữu hạn 1907 Luật Hợp danh traacutech nhiệm hữu hạn 2000) Hoa Kỳ coacute Luật
Hợp danh thống nhất 1914 (sửa đổi năm 1992 vagrave hoagraven thiện năm 1997) Luật về
hợp danh hữu hạn ban hagravenh 1916 vagrave đatilde sửa đổi vagraveo caacutec năm 1976 1985 vagrave 2001
hay Đức (Luật về cocircng ty hợp danh của những ngƣời hagravenh nghề tự do 1994) Qua
đoacute coacute thể thấy Luật Doanh nghiệp của Việt Nam khaacute sơ sagravei quy định chƣa thật sự
rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
77
Toacutem lại kể từ Luật Doanh nghiệp 1999 cho đến nay cocircng ty hợp danh vagrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde cugraveng xuất hiện vagrave tồn tại trong khuocircn khổ một cocircng ty
hợp danh khocircng rotilde ragraveng về higravenh thức phaacutep lyacute khi caacutec dấu hiệu cograven bao gồm cả cocircng
ty hợp vốn đơn giản Coacute thể đacircy lagrave một trong caacutec nguyecircn nhacircn lagravem cho cocircng ty hợp
danh keacutem thu huacutet nhagrave đầu tƣ vagrave gần nhƣ khocircng phaacutet triển Vigrave vậy liệu giải phaacutep nagraveo
coacute thể giuacutep cho hai cocircng ty nagravey thoaacutet khỏi sự trigrave trệ vagrave phaacutet triển tại Việt Nam
24 Caacutech thức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng một đạo luật thực chất lagrave tập hợp caacutec quy tắc phaacutep lyacute
đƣợc thiết lập hay đƣợc thừa nhận thagravenh một hệ thống dựa trecircn những nguyecircn tắc
vagrave chiacutenh saacutech cụ thể theo một caacutech thức phacircn loại nhất định để ban hagravenhrdquo [21 tr
302] Vigrave vậy một đạo luật bất kỳ đều đƣợc cấu thagravenh từ rất nhiều thagravenh tố phaacutep lyacute
vagrave giữa chuacuteng luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ với nhau
Trƣớc hết cần khẳng định chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một chế định điều chỉnh về một loại cocircng ty vagrave nằm trong hệ thống caacutec chế định về
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp Vị triacute vai trograve của chế định cocircng
ty hợp vốn đơn giản bigravenh đẳng với caacutec chế định của caacutec loại higravenh cocircng ty nhƣ cocircng
ty cổ phần doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cocircng ty
hợp danh Tuy nhiecircn để coacute thể xacircy dựng thagravenh một chế định nằm trong Luật Doanh
nghiệp chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute
trigravenh xacircy dựng văn bản phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam Caacutec thagravenh tố liecircn quan
trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản về cơ bản
sẽ giống nhƣ caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec tức lagrave noacute phải bao gồm caacutec thagravenh tố cơ bản
nhất cấu truacutec phaacutep luật nguồn luật vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
241 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới cấu truacutec phaacutep luật
Chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của hệ thống phaacutep luật Coacute nhiều thagravenh tố
coacute liecircn qua chặt chẽ với nhau để tạo ra một chế định phaacutep luật Bản thacircn chế định
phaacutep luật cũng taacutec động ảnh hƣởng đến hệ thống phaacutep luật Vigrave vậy để coacute thể xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản trƣớc tiecircn cần tigravem hiểu
những vấn đề liecircn quan tới cấu truacutec của một hệ thống phaacutep luật
78
Về cơ bản ldquohệ thống phaacutep luật lagrave toagraven bộ caacutec quy phạm phaacutep luật trong đoacute
caacutec quy phạm phaacutep luật đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem lớn (gọi lagrave caacutec ngagravenh luật) để
điều chỉnh những lĩnh vực quan hệ xatilde hội cơ bản vagrave mỗi nhoacutem lớn quy phạm phaacutep
luật ấy lại đƣợc chia thagravenh từng nhoacutem nhỏ (gọi lagrave caacutec chế định phaacutep luật) để điều
tiết caacutec bộ phận cấu thagravenh lĩnh vực quan hệ xatilde hộirdquo [40 tr 207]
Qua đoacute phần nagraveo coacute thể thấy đƣợc vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong hệ thống phaacutep luật Mặt khaacutec khi phacircn tiacutech higravenh thức phaacutep
luật cho thấy đacircy lagrave caacutech thức tạo lập ra caacutec quy phạm phaacutep luật ldquoHigravenh thức becircn
trong (cấu truacutec becircn trong) của phaacutep luật lagrave hệ thống đƣợc tạo thagravenh bởi caacutec ngagravenh
luật mỗi ngagravenh luật gồm caacutec chế định phaacutep luật mỗi chế định phaacutep luật gồm
những quy phạm phaacutep luậtrdquo [40 tr 191] Vagrave nhƣ vậy ldquochế định phaacutep luật lagrave nhoacutem
những quy phạm phaacutep luật điều chỉnh một nhoacutem caacutec quan hệ xatilde hội cugraveng loại coacute
liecircn hệ mật thiết với nhaurdquo [117 tr 316]
Từ những phacircn tiacutech trecircn coacute thể xaacutec định chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ lagrave một hệ thống (một tập hợp) của những quy phạm phaacutep luật coacute tiacutenh
chất vagrave liecircn quan chặt chẽ với nhau để cugraveng tham gia điều chỉnh tất cả những vấn
đề nhƣ việc thagravenh lập tổ chức quản trị điều hagravenh đại diện chấm dứthellip của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Về kết cấu chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave
một thagravenh tố nằm trong cấu truacutec higravenh thức của phaacutep luật (higravenh thức becircn trong của
phaacutep luật) Vị triacute của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một chế
định thuộc phạm vi của ldquongagravenh luật kinh tếrdquo Cụ thể hơn đacircy lagrave chế định thuộc hệ
thống caacutec chế định về caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh Chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute đối tƣợng điều chỉnh lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave
noacute bigravenh đẳng với caacutec chế định về caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec của Luật Doanh nghiệp
Hệ thống phaacutep luật của Việt Nam vốn đƣợc xacircy dựng trecircn truyền thống
Sovietique law nghiecircn cứu cho thấy ldquoViệt Nam hiện nay coacute khuynh hƣớng rotilde rệt lagrave
xacircy dựng một đạo luật chung cho tất cả caacutec thực thể kinh doanh coacute nghĩa lagrave đạo
luật đoacute bao gồm cả caacutec thực thể kinh doanh thuộc sở hữu tƣ nhacircn vagrave cả caacutec thực thể
kinh doanh thuộc sở hữu nhagrave nƣớc bao gồm cả caacutec caacute nhacircn kinh doanh vagrave cocircng tyrdquo
79
[25 tr 2] Điều nagravey dẫn đến việc Luật Doanh nghiệp của Việt Nam quy định sự tồn
tại của nhiều higravenh thức chủ thể kinh doanh khaacutec nhau nhƣ cocircng ty hợp danh cocircng
ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn (caacutec loại) vagrave cả doanh nghiệp tƣ nhacircn
Trong đoacute coacute yacute kiến cho rằng ldquohigravenh thức doanh nghiệp tƣ nhacircn ở Việt Nam hiện
nay tƣơng đồng với higravenh thức nghiệp chủ đơn lẻ (sole proprietorship simple
proprietorship) ở Hoa Kỳ hay thƣơng nhacircn đơn lẻ (sole trader) ở Anh quốchellip vagrave sự
phacircn biệt giữa caacutei gọi lagrave ldquodoanh nghiệp tƣ nhacircnrdquo với caacutec cocircng ty lagrave cần thiếtrdquo [25
tr 4] Cograven tại một số quốc gia ldquongƣời ta thƣờng taacutech riecircng cocircng ty ra để điều tiết
trong một đạo luật mang tecircn lagrave ldquoLuật Cocircng tyrdquo Thực tiễn trong thời gian gần đacircy
sau cuộc cải caacutech luật tƣ Nhật Bản vagrave Anh quốc (theo hai truyền thống phaacutep luật
khaacutec nhau) đều ban hagravenh Luật Cocircng ty 2006 (Companies Act 2006) magrave khocircng ban
hagravenh caacutei gọi lagrave Luật Doanh nghiệp nhƣ ở Việt Namrdquo [25 tr 4] Qua đacircy caacutec nhagrave
lagravem luật của Việt Nam necircn cacircn nhắc việc xacircy dựng một đạo luật để điều tiết caacutec loại
higravenh chủ thể kinh doanh nhƣ hiện nay hay necircn taacutech bạch từng loại higravenh chủ thể
kinh doanh để xacircy dựng necircn từng đạo luật tƣơng ứng điều chỉnh chuacuteng cho phugrave hợp
với xu thế phaacutet triển của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec
242 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới nguồn của phaacutep luật
Liecircn quan trực tiếp đến việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản lagrave caacutec loại ldquonguồnrdquo khaacutec nhau của phaacutep luật Theo đoacute ldquonguồnrdquo của phaacutep
luật chiacutenh lagrave caacutec cơ sở căn cứ xuất xứ để phục vụ cho việc xacircy dựng ban hagravenh
vagrave việc giải thiacutech phaacutep luật
Trong hệ thống phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa về cơ bản ldquohigravenh thức becircn ngoagravei
(caacutec nguồn) của phaacutep luật xatilde hội chủ nghĩa bao gồm tập quaacuten phaacutep luật tiền lệ phaacutep
luật vagrave văn bản quy phạm phaacutep luật trong đoacute văn bản quy phạm phaacutep luật lagrave higravenh
thức (nguồn) chủ yếu nhất vagrave quan trọng nhấtrdquo [40 tr 191]
Đối với lĩnh vực kinh tế caacutec tập quaacuten thƣơng mại coacute giaacute trị rất quan trọng
nhagrave nghiecircn cứu Nguyễn Nhƣ Phaacutet từng giải thiacutech rất chi tiết ldquokhi chƣa coacute luật
thƣơng mại (cổ điển) caacutec thƣơng gia đatilde sử dụng những tập quaacuten thoacutei quen thocircng
lệ trong buocircn baacuten - những ldquoquy tắc xử sựrdquo khocircng thể hiện trong văn bản phaacutep luật
80
nhƣng rất coacute yacute nghĩa thực tế trong việc ragraveng buộc caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của caacutec
becircn Trong điều kiện ngagravey nay caacutech thức tổ chức vagrave thực hiện caacutec hoạt động kinh
doanh thƣơng mại lagrave hết sức năng độnghellip Vigrave vậy tập quaacuten thƣơng mại coacute vị triacute rất
quan trọng trong việc bổ sung cho caacutec quy phạm phaacutep luật vagrave vigrave đƣợc caacutec thƣơng
gia thừa nhận necircn chuacuteng coacute giaacute trị điều chỉnh hagravenh vi gần nhƣ caacutec quy phạm phaacutep
luậtrdquo [154] Qua đoacute coacute thể thấy việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn
đơn giản khocircng thể bỏ qua loại nguồn rất quan trọng lagrave caacutec ldquotập quaacuten thƣơng mạirdquo
Vigrave thực chất hagravenh vi thƣơng mại lagrave hagravenh vi của caacutec thƣơng nhacircn Cograven cocircng ty chỉ lagrave
một mocirc higravenh phaacutep luật đƣợc caacutec thƣơng nhacircn sử dụng vận hagravenh taacutec động vagraveo đời
sống thƣơng mại Vigrave vậy việc xacircy dựng ra một loại cocircng ty phải bắt nguồn từ nhu
cầu hay từ caacutec thoacutei quen tập quaacuten thƣờng nhật của tầng lớp thƣơng nhacircn
Khaacutec với caacutec quốc gia thuộc hệ thống thocircng luật (Common law) luocircn coi aacuten
lệ lagrave một nguồn của phaacutep luật thigrave caacutec nƣớc Sovietique law noacutei chung vagrave Việt Nam
noacutei riecircng trƣớc đacircy khocircng thừa nhận tiền lệ phaacutep (aacuten lệ) lagrave một nguồn của phaacutep luật
Tuy nhiecircn vấn đề nagravey cần đƣợc xem xeacutet lại vagrave nhất lagrave trong giai đoạn xacircy dựng hệ
thống phaacutep luật Việt Nam phugrave hợp vagrave hội nhập với phaacutep luật quốc tế Trecircn thực tế
việc khai thaacutec vagrave sử dụng aacuten lệ đatilde đƣợc Nghị quyết 48 của Bộ Chiacutenh trị về chiến
lƣợc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010 định
hƣớng đến năm 2020 khẳng định ldquoNghiecircn cứu về khả năng khai thaacutec sử dụng aacuten
lệ tập quaacuten (kể cả tập quaacuten thocircng lệ thƣơng mại quốc tế) vagrave quy tắc của caacutec hiệp
hội nghề nghiệp goacutep phần bổ sung vagrave hoagraven thiện phaacutep luậtrdquo [6] Sau đoacute Nghị
quyết 49 của Bộ Chiacutenh trị về Chiến lƣợc cải caacutech tƣ phaacutep đến năm 2020 cũng đatilde chỉ
ra một trong những nhiệm vụ ldquoTogravea aacuten nhacircn dacircn Tối cao coacute nhiệm vụ tổng kết kinh
nghiệm xeacutet xử hƣớng dẫn aacutep dụng thống nhất phaacutep luật phaacutet triển aacuten lệrdquo [7] Vigrave
vậy aacuten lệ sẽ lagrave một loại nguồn quan trọng để goacutep phần xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Cograven đối với văn bản quy phạm phaacutep luật từ lacircu đacircy luocircn đƣợc coi lagrave loại
nguồn cơ bản vagrave quan trọng nhất của phaacutep luật Việt Nam Thực tế khocircng thể phủ
nhận giaacute trị của văn bản quy phạm phaacutep luật so với caacutec loại nguồn khaacutec bởi văn bản
81
quy phạm phaacutep luật luocircn đƣợc xacircy dựng ban hagravenh theo một trigravenh tự chặt chẽ theo
luật định vagrave mang giaacute trị khoa học cao Hơn nữa văn bản quy phạm phaacutep luật cograven lagrave
tập hợp triacute tuệ của nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute vagrave mọi tầng lớp nhacircn
dacircn Khả năng đaacutep ứng linh hoạt caacutec nhu cầu xatilde hội của văn bản quy phạm phaacutep
luật lagrave rất cao Vigrave vậy văn bản quy phạm phaacutep luật sẽ vẫn lagrave loại nguồn chủ yếu vagrave
quan trọng để xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
Toacutem lại để xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải coacute sự nghiecircn cứu vagrave tigravem hiểu kỹ lƣỡng caacutec loại nguồn phaacutep luật khaacutec nhau Từ
đoacute caacutec nhagrave lagravem luật khai thaacutec kết hợp chuacuteng lại sao cho hagravei hogravea khoa học để mang
lại hiệu quả cao nhất vagrave đồng thời học hỏi thecircm kinh nghiệm từ phaacutep luật nƣớc
ngoagravei lagrave rất cần thiết vigrave noacute bổ sung nhiều điểm tiến bộ magrave chuacuteng ta coacute thể tiếp thu
243 Xacircy dựng chế định liecircn quan tới kỹ thuật phaacutep lyacute
Về cơ bản ldquokỹ thuật phaacutep lyacute luocircn lagrave cầu nối trung tacircm đƣa caacutec quan điểm
của triết học phaacutep quyền vagrave chiacutenh saacutech phaacutep luật vagraveo cuộc sống thocircng qua việc aacutep
dụng phaacutep luật Nếu khocircng coacute kỹ thuật phaacutep lyacute thigrave khocircng coacute sự phacircn biệt giữa khoa
học phaacutep lyacute với khoa học kinh tế chiacutenh trị họchelliprdquo [25 tr 7] Qua đoacute coacute thể thấy
rằng kỹ thuật phaacutep lyacute nắm một vai trograve hết sức quan trọng trong việc xacircy dựng vagrave
ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật
Đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave kỹ
thuật phaacutep lyacute lagrave một yếu tố coacute taacutec động vagrave ảnh hƣởng rất lớn đối với việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật cocircng ty nagravey Bởi lẽ để chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản sau khi ban hagravenh coacute giaacute trị chất lƣợng hiệu quả thigrave cagraveng cần thiết trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật noacute phải đƣợc xacircy dựng ở một trigravenh độ kỹ thuật
phaacutep lyacute rất cao Tuy nhiecircn khi phacircn tiacutech kỹ thuật phaacutep lyacute lại lagrave một tập hợp của
nhiều vấn đề khaacutec nhau vagrave coacute tiacutenh chất rất phong phuacute phức tạp
ldquoKỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một vấn đề rộng lớn phức tạp trong đoacute coacute ba điểm quan
trọng cần thiết phải chuacute yacute khi xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
+ Kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở những nguyecircn tắc tối ƣu đƣợc vạch ra để aacutep
dụng trong quaacute trigravenh xacircy dựng vagrave hoagraven thiện phaacutep luật
82
+ Trigravenh độ kỹ thuật phaacutep lyacute thể hiện ở việc xaacutec định chiacutenh xaacutec cơ cấu của
phaacutep luật
+ Caacutech biểu đạt bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec
chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo [98 tr 408-409]
Căn cứ caacutec tiecircu chiacute trecircn việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản cần phải đƣợc tiến hagravenh một caacutech khoa học đuacuteng nguyecircn tắc thẩm
quyền nội dung vagrave trigravenh tự Cụ thể mỗi quy phạm phaacutep luật điều chỉnh về cocircng ty
hợp vốn đơn giản phải coacute kết cấu chặt chẽ hợp lyacute khoa học trigravenh bagravey rotilde ragraveng dễ
hiểu dễ aacutep dụng ngocircn từ sử dụng chiacutenh xaacutechellip Tuy nhiecircn để chế định cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể đạt đƣợc hiệu quả cao cần phải coacute sự am hiểu tốt về mặt ngocircn
ngữ văn phong vagrave đƣơng nhiecircn đogravei hỏi phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao về lĩnh
vực khoa học phaacutep lyacute Mặt khaacutec cần lƣu yacute phải coacute sự kết hợp hagravei hogravea giữa truyền
thống phaacutep luật Việt Nam với caacutec yếu tố tiecircn tiến của phaacutep luật quốc tế trong quaacute
trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở
Việt Nam cần đƣợc nhigraven nhận một caacutech tổng quaacutet phugrave hợp với caacutec điều kiện tự
nhiecircn chiacutenh trị kinh tế xatilde hội vagrave đồng thời phugrave hợp với truyền thống thƣơng mại
của Việt Nam
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 2 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave lagrave nƣớc coacute truyền thống nocircng nghiệp trong nhiều thời kỳ caacutec hoạt
động thƣơng mại khocircng phaacutet triển tại Việt Nam necircn caacutec loại higravenh cocircng ty khocircng
tồn tại Từ khi thực dacircn Phaacutep xacircm lƣợc (1858) cocircng ty hợp vốn đơn giản mới lần
đầu đƣợc quy định trong ldquoDacircn luật thi hagravenh tại caacutec togravea Nam - aacuten Bắc Kỳrdquo năm
1931 Phải đến khi ban hagravenh Luật Doanh nghiệp 1999 cugraveng với cocircng ty hợp danh
dấu vết của cocircng ty hợp vốn đơn giản mới manh nha xuất hiện Vagrave kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005
(sửa đổi bổ sung năm 2009) higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản vẫn chƣa đƣợc taacutech bạch rotilde ragraveng
83
Hai lagrave phaacutep luật nhiều quốc gia vẫn luocircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
tồn tại hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau Loại thagravenh viecircn thứ nhất lagrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn vagrave phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty
Loại thagravenh viecircn thứ hai lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Đacircy lagrave những thagravenh viecircn chỉ phải
chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi số vốn goacutep tại cocircng ty vagrave họ khocircng coacute
quyền quản lyacute điều hagravenh hay đại diện Phaacutep luật một số nƣớc vẫn thƣờng điều chỉnh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản bằng từng đạo luật riecircng Điều nagravey
đảm bảo sự thống nhất chặt chẽ của quy định phaacutep luật đối với caacutec cocircng ty nagravey
Ba lagrave mặc dugrave coacute nhiều dấu hiệu tƣơng đồng nhƣng cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagrave cocircng ty hợp danh lagrave hai loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau Dấu hiệu nhận biết rotilde
ragraveng nhất lagrave qua đặc điểm về thagravenh viecircn của từng cocircng ty cocircng ty hợp danh chỉ coacute
duy nhất một loại thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp vốn đơn giản
coacute hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (một thagravenh viecircn trở lecircn) vagrave phải coacute
thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn
Bốn lagrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm
hữu hạn về tagravei sản necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự kết hợp giữa caacutec đặc điểm
của cocircng ty đối vốn vagrave cocircng ty đối nhacircn Nếu căn cứ tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về
tagravei sản của caacutec loại thagravenh viecircn của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave thagravenh viecircn nhận
vốn chiacutenh lagrave loại thagravenh viecircn tiecircu biểu truyền thống chỉ tồn tại trong caacutec cocircng ty đối
nhacircn Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn lại lagrave loại thagravenh viecircn điển higravenh của caacutec cocircng ty đối
vốn Cho dugrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn thƣờng đƣợc xem lagrave một cocircng ty
thuộc họ của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn
Năm lagrave việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản của thagravenh
viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng linh động hơn so với thagravenh viecircn nhận vốn Vai trograve của
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty
hợp vốn đơn giản Vigrave thế việc tham gia hoặc ruacutet lui của những thagravenh viecircn nagravey
thƣờng khocircng lagravem ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
84
CHƢƠNG 3
MOcirc HIgraveNH CỦA CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN Ở VIỆT NAM
Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một thực thể kinh doanh vagrave cũng lagrave một mocirc
higravenh tổ chức khoa học luocircn chứa đựng nhiều thagravenh tố nhƣ caacutec nguyecircn tắc thagravenh
lập quản trị điều hagravenh chấm dứthellip Caacutec thagravenh tố trecircn đều coacute mối liecircn hệ chặt chẽ vagrave
taacutec động qua lại để nhằm mục điacutech duy trigrave đời sống của cocircng ty hợp vốn đơn giản
31 Caacutec nguyecircn tắc của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nguyecircn tắc lagrave những khuocircn khổ chuẩn mực bắt buộc để mọi cocircng ty định
hƣớng hoạt động vagrave cograven để phugrave hợp với caacutec quy định phaacutep luật Cocircng ty hợp vốn
đơn giản phải tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng chung cho tất cả caacutec loại higravenh cocircng
ty vagrave bản thacircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute những nguyecircn tắc riecircng biệt
311 Nhoacutem nguyecircn tắc chung
(i) Nguyecircn tắc tự do tự nguyện tham gia thagravenh lập vagrave rời khỏi cocircng ty
ldquoQuyền tự do noacutei chung vagrave tự do kinh doanh noacutei riecircng khocircng chỉ lagrave mục tiecircu
của xatilde hội văn minh magrave cograven lagrave động lực thuacutec đẩy xatilde hội phaacutet triển tiến bộ xatilde hội
sự phaacutet triển của nền kinh tế vagrave nacircng cao mức sống của ngƣời dacircnrdquo [95 tr 3] Để
nacircng cao quyền tự do phaacutep luật thƣờng cho pheacutep mọi caacute nhacircn khi coacute đủ caacutec điều
kiện đều coacute quyền tự do kinh doanh Quyền tự do kinh doanh cograven lagrave một quyền hiến
định ldquoNhagrave nƣớc khuyến khiacutech tạo điều kiện để doanh nhacircn caacute nhacircn đầu tƣ sản
xuất kinh doanhhelliprdquo [89 Điều 513]
Nguyecircn tắc tự nguyện thể hiện qua việc tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
thƣờng đƣợc quyết định bởi yacute thức tự nguyện của mỗi thagravenh viecircn Đacircy cograven lagrave tinh
thần của phaacutep luật dacircn sự ldquocaacutec becircn tham gia hoagraven toagraven tự do tự nguyện vagrave khocircng
becircn nagraveo đƣợc aacutep đặt cấm đoaacuten cƣỡng eacutep hay đe dọa becircn nagraveordquo [80 Điều 4]
Nhƣ vậy việc tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản phải xuất phaacutet trecircn
tinh thần tự do vagrave tự nguyện của từng thagravenh viecircn Khocircng coacute chủ thể nagraveo coacute quyền
aacutep đặt lecircn yacute chiacute của caacutec thagravenh viecircn khi họ tham gia hoặc rời khỏi cocircng ty
85
(ii) Nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch trong hoạt động của cocircng ty
Với cơ chế đại diện chỉ coacute một số iacutet thagravenh viecircn đƣợc lựa chọn mới coacute thể
tham gia quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Nhƣ vậy cần phải coacute cơ chế kiểm tra giaacutem saacutet
những thagravenh viecircn đoacute traacutenh tigravenh trạng họ trục lợi hoặc tiến hagravenh caacutec hagravenh vi vi phạm
phaacutep luật Yecircu cầu của nguyecircn tắc nagravey lagrave mọi hoạt động của cocircng ty cần ghi cheacutep vagrave
baacuteo caacuteo cocircng khai trƣớc caacutec thagravenh viecircn khaacutec khi cần thiết
Đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản về nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
khocircng đƣợc pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn
giản nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn Chỉ coacute tuacircn thủ nguyecircn tắc cocircng khai minh bạch thigrave
tất cả caacutec quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn đều sẽ phải ghi vagraveo sổ biecircn bản của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Qua đoacute bảo đảm quyền lợi vagrave tạo dựng niềm tin giữa caacutec
thagravenh viecircn cho dugrave họ khocircng trực tiếp tham gia quản lyacute cocircng ty
(iii) Nguyecircn tắc tuacircn thủ nghiecircm minh phaacutep luật vagrave điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave bản cam kết của tất cả caacutec thagravenh viecircn cocircng ty necircn noacute coacute
giaacute trị buộc tất cả thagravenh viecircn đều phải tocircn trọng vagrave thực hiện đầy đủ Ngoagravei việc
tuacircn thủ Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣơng nhiecircn caacutec thagravenh viecircn cograven phải
nghiecircm chỉnh chấp hagravenh phaacutep luật
(iv) Nguyecircn tắc tự chủ tự chịu traacutech nhiệm vagrave cugraveng chia lợi nhuận
Yecircu cầu của nguyecircn tắc cocircng ty hợp vốn đơn giản phải tự quyết định
phƣơng aacuten kinh doanh higravenh thức vagrave thời điểm huy động vốn sử dụng tagravei sản tự tigravem
kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng tự nhacircn danh kyacute kết vagrave thực hiện hợp đồnghellip Trong
quaacute trigravenh hoạt động cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng phải tự migravenh chịu traacutech nhiệm
về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh tự quyết định việc phacircn chia lợi nhuận
cho caacutec thagravenh viecircn theo tỷ lệ đoacuteng goacutep sau khi đatilde thực hiện đầy đủ caacutec khoản nghĩa
vụ của cocircng ty đối với phaacutep luật
(v) Nguyecircn tắc nhất triacute trong điều hagravenh vagrave hoạt động cocircng ty
Nguyecircn tắc nhất triacute cograven đƣợc gọi lagrave nguyecircn tắc quyết định theo đa số
Nguyecircn tắc nagravey thể hiện qua việc quyết định caacutec vấn đề quan trọng của cocircng ty hợp
vốn đơn giản phải đƣợc sự chấp thuận của tất cả caacutec thagravenh viecircn Hiệu quả của
86
nguyecircn tắc nhất triacute lagravem giảm tigravenh trạng đa số phải phục tugraveng thiểu số vagrave lagravem cho
caacutec thagravenh viecircn yacute thức hơn về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của họ tại cocircng ty
312 Nhoacutem nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Lagrave những nguyecircn tắc ảnh hƣởng trực tiếp đến tổ chức vagrave hoạt động của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Hệ thống caacutec nguyecircn tắc riecircng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
higravenh thagravenh từ chiacutenh bản chất của cocircng ty
3121 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn nhận vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn vagrave khocircng bị hạn chế quyền hạn trong cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiểu một caacutech chi tiết ldquohagravenh vi liecircn đớirdquo lagrave ldquokhi một thagravenh viecircn hợp danh
trong quaacute trigravenh thực hiện dịch vụ của cocircng ty magrave gacircy thiệt hại thigrave ngƣời bị thiệt hại
coacute quyền yecircu cầu bất cứ thagravenh viecircn hợp danh nagraveo bồi thƣờng toagraven bộ thiệt hạirdquo
[105 tr 6] Dugrave khocircng thực hiện hagravenh vi gacircy thiệt hại nhƣng thagravenh viecircn nagravey vẫn phải
gaacutenh vaacutec hậu quả từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn khaacutec bởi giữa họ lagrave sự liecircn đới traacutech
nhiệm Giống cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave
con nợ chiacutenh lagrave cocircng ty cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn coacute traacutech nhiệm bảo latildenh
liecircn đới Đacircy lagrave đặc trƣng của caacutec cocircng ty thuộc higravenh thức của cocircng ty đối nhacircn
Bản chất của ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo với giải thiacutech của nhagrave nghiecircn cứu
Nguyễn Nhƣ Phaacutet ldquotraacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc hiểu lagrave sự tận cugraveng hay đến cugraveng của
việc trả nợhellip lagrave tiacutenh vocirc hạn (vagrave thậm chiacute vĩnh cửu) của nghĩa vụ trả nợrdquo [76 tr 33]
Cograven học giả Phạm Duy Nghĩa cho rằng ldquothứ traacutech nhiệm tới cugraveng vagrave vocirc hạn định
đoacute đƣợc gọi lagrave traacutech nhiệm vocirc hạnrdquo [69 tr 40]
Traacutech nhiệm ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo chiacutenh lagrave những sợi dacircy gắn kết chặt chẽ
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave giữa họ với nhau bởi cả
yếu tố tacircm lyacute vagrave phaacutep lyacute Qua đoacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải giaacutem saacutet lẫn
nhau vigrave cograven để tự bảo vệ cho chiacutenh họ
Khoản 3 Điều 139 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chặt chẽ về việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech
nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave tagravei sản khaacutec của cocircng
87
tyrdquo Về lyacute thuyết ngay từ khi coacute thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia cocircng ty hợp vốn
đơn giản thigrave đatilde phải cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn về mọi khoản nợ của cocircng ty kể cả những moacuten nợ magrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản đatilde coacute từ trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia Ngay cả khi thagravenh viecircn
nhận vốn ruacutet lui khỏi cocircng ty thigrave phaacutep luật của nhiều quốc gia vagrave trong đoacute coacute cả Việt
Nam vẫn quy định traacutech nhiệm cograven tồn tại baacutem theo họ Khoản 5 Điều 138 quy
định thecircm trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
thigrave vẫn phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn Cograven
phaacutep luật của Đức quy định ldquothagravenh viecircn ra khỏi cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm
trong thời hạn 05 năm tiếp theordquo [41 tr 35] Chỉ sau khi kết thuacutec thời hạn trecircn
traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn mới hoagraven toagraven chấm dứt
Do phải gaacutenh chịu traacutech nhiệm nặng nề tại cocircng ty necircn quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn rất lớn Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave
họ coacute toagraven quyền quyết định caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc việc chuyển nhượng phần vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
phải được sự đồng yacute của tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản phụ thuộc rất lớn vagraveo caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn Nguồn tagravei sản đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng
chỉ lagrave caacutec tagravei sản vật chất nhƣ tiền bạc magrave nhiều khi cograven bao gồm những tagravei sản phi
vật chất nhƣ uy tiacuten caacute nhacircn mối quan hệ trigravenh độ chuyecircn mocircnhellip Những tagravei sản đoacute
thƣờng gắn boacute chặt chẽ với nhacircn thacircn của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Vigrave vậy khi coacute
sự dịch chuyển về thagravenh viecircn nhận vốn sẽ dễ dẫn đến việc cocircng ty khocircng thể tiếp
tục tồn tại Do vai trograve quaacute quan trọng đối với cocircng ty necircn dugrave tagravei sản goacutep chỉ lagrave tiền
bạc thigrave việc chuyển nhƣợng cho một thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec hoặc cho ngƣời
ngoagravei cocircng ty cũng rất khoacute khăn Bởi ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
yếu tố tạo necircn sự tin tƣởng hợp taacutec giữa họ Vũ Văn Mẫu từng viết ldquoỞ trong hội
hợp danh hay hội hợp tƣ caacute nhacircn của caacutec hội viecircn đƣợc chuacute trọng đặc biệt caacutec cổ
phần thƣờng khocircng thể đƣợc chuyển nhƣợng cho ngƣời ngoagraveirdquo [60 tr 413]
88
Hiện nay Luật Doanh nghiệp 2005 ngăn cấm caacutec thagravenh viecircn hợp danh khocircng
đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ cho ngƣời khaacutec
nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại (Điều 1333)
Với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn nhận vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng thể tugravey tiện chuyển
nhƣợng phần vốn goacutep của họ cho bất kỳ ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự đồng yacute của
tất cả thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại Thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute nhiều quyền hạn
nhƣng quyền tự định đoạt phần vốn goacutep của họ thigrave luocircn bị phaacutep luật hạn chế
3122 Caacutec nguyecircn tắc aacutep dụng cho thagravenh viecircn goacutep vốn
(i) Nguyecircn tắc caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong
phạm vi số vốn đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Thagravenh viecircn goacutep vốn chịu traacutech nhiệm về tagravei sản giống nhƣ cổ đocircng của cocircng
ty cổ phần hay thagravenh viecircn của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Bản chất của chế độ
traacutech nhiệm hữu hạn lagrave ldquonghĩa vụ của cổ đocircng hay thagravenh viecircn phải trả caacutec khoản nợ
của cocircng ty đƣợc giới hạn trong số vốn đatilde cam kết goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [69 tr 69]
Thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc hƣởng cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong cocircng
ty hợp vốn đơn giản lagrave traacutei ngƣợc với bản chất chung của mọi loại higravenh cocircng ty đối
nhacircn bởi lẽ khi tham gia vagraveo một cocircng ty thuộc loại higravenh cocircng ty đối nhacircn thigrave mọi
thagravenh viecircn đều phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng đối với caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh của
cocircng ty Lagrave cocircng ty đối nhacircn nhƣng chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới bị aacutep dụng
nguyecircn tắc chịu ldquotraacutech nhiệm vocirc hạnrdquo cograven thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu ldquotraacutech
nhiệm hữu hạnrdquo
Trƣớc đacircy nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc quy định ldquoDugrave
goacutep phần bằng tiền bạc hay bằng hiện vật dugrave goacutep cả một luacutec hay goacutep dần hội viecircn
xuất tƣ cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm tới mức phần hugraven magrave migravenh đatilde cam kết goacutep
cho hội Đoacute lagrave đặc điểm chiacutenh nguyecircn tắc chiacutenh của hội hợp tƣ đơn thƣờng Một
khi đatilde goacutep đủ phần hugraven lagrave ngƣời xuất tƣ hết traacutech nhiệmrdquo [111 tr 807]
Hiện nay thagravenh viecircn goacutep vốn cũng chỉ phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản
nợ của cocircng ty trong phạm vi số vốn goacutep (Điều 1301c Luật Doanh nghiệp 2005)
Đacircy lagrave nguyecircn tắc chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
89
(ii) Nguyecircn tắc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được tham gia quản lyacute điều hagravenh
cũng như đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
Do traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn giới hạn trong phạm vi số vốn
goacutep necircn họ thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc của cocircng
ty hợp vốn đơn giản Mặt khaacutec đối tƣợng trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn khaacute dễ dagraveng
vigrave coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn tổ chức Vigrave vậy trecircn nguyecircn tắc khi thagravenh viecircn goacutep vốn
chuyển nhƣợng phần vốn thigrave traacutech nhiệm của họ với cocircng ty cũng sẽ chấm dứt
Lyacute giải việc thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản lyacute điều hagravenh cograven
bởi ldquonếu thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện caacutec hagravenh vi quản lyacute thigrave ngƣời thứ ba
coacute thể lầm tƣởng rằng họ chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn về nợ của cocircng tyrdquo
[4 tr 83] Ngoagravei ra noacute cograven để đảm bảo sự cocircng bằng cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
những ngƣời luocircn phải chịu traacutech nhiệm đến cugraveng với sự tồn tại của cocircng ty
Tuy nhiecircn trong việc quản lyacute caacutec cocircng việc nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thagravenh viecircn goacutep vốn cũng coacute quyền tham gia thảo luận vagrave biểu quyết về một số
vấn đề nhƣ bổ sung sửa đổi Điều lệ về caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốnhellip (Điều 1401 Luật Doanh nghiệp 2005) Nhigraven chung quyền hạn của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn rất hạn chế vagrave họ chỉ coacute một số quyền liecircn quan đến việc đảm
bảo quyền lợi của họ tại cocircng ty
Cograven caacutec hoạt động đối ngoại thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng
nhacircn necircn họ khocircng coacute quyền đại diện cho cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei Nếu
thagravenh viecircn goacutep vốn tự nhacircn danh cocircng ty giao dịch với becircn ngoagravei thigrave chế độ traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản sẽ mất vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute cũng sẽ phải liecircn đới vagrave
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Luật Đức quy định ldquovề đối ngoại chỉ thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền đại
diện Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn đứng ra thay mặt cocircng ty thigrave sẽ mất quyền chịu traacutech
nhiệm hữu hạnrdquo [41 tr 35] Cograven Hoa Kỳ ldquoThagravenh viecircn nhận vốn coacute toagraven quyền
quản lyacute vagrave điều hagravenh hợp danh hữu hạn nhƣ lagrave thagravenh viecircn hợp danh của hợp danh
thƣờng Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc thực hiện những quyền liecircn quan đến quyền
hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn ngoagravei ra khocircng coacute quyền quản lyacute cocircng tyrdquo [148]
90
Nhƣ vậy với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn những thagravenh viecircn nagravey chỉ coacute một
số quyền hạn nhất định trong phạm vi quản lyacute nội bộ magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền lợi của họ vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn hoagraven toagraven khocircng coacute quyền đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei
32 Thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản
Caacutec nội dung cơ bản liecircn quan đến thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản gồm
chủ thể coacute quyền thagravenh lập ngagravenh nghề kinh doanh vagrave thủ tục đăng kyacute kinh doanh
321 Chủ thể coacute thể thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản
Về cơ bản thagravenh lập cocircng ty lagrave quyền của bất cứ caacute nhacircn khi họ coacute nhu cầu
vagrave đatilde đaacutep ứng đủ caacutec yecircu cầu từ phiacutea phaacutep luật Khoản 4 Điều 3 vagrave Điều 4 của Luật
Đầu tƣ 2005 thừa nhận quyền thực hiện hoạt động đầu tƣ quyền thagravenh lập doanh
nghiệp tham gia goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp của caacutec nhagrave đầu tƣ
Khoản 1 Điều 13 của Luật Doanh nghiệp 2005 quy định chi tiết caacutec đối
tƣợng coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp ldquoTổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ
chức caacute nhacircn nước ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp tại Việt
Namrdquo Tuy nhiecircn cũng coacute một số đối tƣợng khocircng đƣợc phaacutep luật cho pheacutep thagravenh
lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp nhƣ caacuten bộ latildenh đạo sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn
chuyecircn nghiệp hay ngƣời chƣa thagravenh niecircnhellip [phụ lục 4 Điều 132]
Đối tƣợng coacute quyền goacutep vốn vagraveo caacutec loại higravenh cocircng ty quy định tại khoản 3
Điều 13 caacutec tổ chức caacute nhacircn đều coacute quyền goacutep vốn hoặc mua cổ phần vagraveo caacutec loại
higravenh cocircng ty Tuy vậy khoản 4 Điều 13 loại trừ một số trƣờng hợp nhƣ cơ quan
nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ tranghellip [phụ lục 4] Mặt khaacutec theo Điều 19 của
Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức 2003 về những đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo
doanh nghiệp cograven bao gồm ldquoNgười đứng đầu cấp phoacute của người đứng đầu cơ
quan vợ hoặc chồng của những người đoacutehelliprdquo
Đối với cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 ngoagravei việc phải thỏa
matilden caacutec điều kiện trecircn yecircu cầu bắt buộc cocircng ty hợp danh phải coacute iacutet nhất hai thagravenh
viecircn hợp danh vagrave đều phải lagrave caacutec caacute nhacircn (Điều 1301) Noacutei caacutech khaacutec đối tƣợng
91
đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh theo Luật Doanh nghiệp 2005 bắt buộc
phải lagrave caacute nhacircn vagrave phải coacute iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn
Cograven đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn goacutep vốn coacute thể lagrave caacute nhacircn hoặc tổ chứcrdquo
[103 tr 202] ldquoMọi caacute nhacircn coacute vốn đều coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep
vốn Ngay cả những ngƣời magrave phaacutep luật khocircng cho thagravenh lập vagrave quản lyacute cocircng ty
khocircng cho thagravenh lập doanh nghiệp tƣ nhacircn vagrave khocircng cho tham gia cocircng ty hợp danh
với tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn hợp danh đều coacute thể trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vigrave khi
goacutep vốn những ngƣời nagravey khocircng trực tiếp thực hiện hoạt động kinh doanh magrave chỉ
hƣởng latildei do vốn mang lại Tổ chức cũng coacute thể goacutep vốn để trở thagravenh thagravenh viecircn
goacutep vốnrdquo [54 tr 199-200]
Căn cứ caacutec quy định hiện nay đối tƣợng tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản coacute thể chia thagravenh hai nhoacutem chủ thể khaacutec nhau Đối với caacutec nhagrave đầu tƣ (caacute nhacircn
tổ chức) muốn trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave họ sẽ lagrave caacutec chủ thể chỉ coacute
quyền goacutep vốn vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn giản (khocircng coacute quyền quản trị điều hagravenh
cocircng ty) Cograven caacutec nhagrave đầu tƣ coacute dự định trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn thigrave
họ bắt buộc phải lagrave caacutec caacute nhacircn (iacutet nhất hai ngƣời trở lecircn) đồng thời họ luocircn coacute cả
quyền thagravenh lập (bao gồm cả quyền quản lyacute điều hagravenh cocircng ty) vagrave quyền goacutep vốn
Nhận xeacutet khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam phaacutep luật của nhiều
quốc gia trecircn thế giới (Hoa Kỳ Phaacutep) [phần 223 mục số 4] thƣờng cho pheacutep cả
caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) cũng coacute quyền trở thagravenh loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn vagrave
cũng chỉ cần tối thiểu một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một thagravenh
viecircn goacutep vốn lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute thể đƣợc pheacutep thagravenh lập
322 Caacutec điều kiện về ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay caacutec ngagravenh nghề đƣợc pheacutep kinh doanh tại Việt Nam chia thagravenh ba
nhoacutem (1) nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh (2) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh
coacute điều kiện vagrave (3) nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
(1) Nhoacutem ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
Lagrave caacutec ngagravenh nghề coacute thể gacircy ảnh hƣởng xấu đến an ninh quốc gia an toagraven
xatilde hội ảnh hƣởng đạo đức nhacircn caacutechhellip Khoản 3 Điều 7 Luật Doanh nghiệp 2005
92
quy định ldquoCấm hoạt động kinh doanh gacircy phương hại đến quốc phograveng an ninh
trật tự an toagraven xatilde hội truyền thống lịch sử văn hoacutea đạo đức thuần phong mỹ tục
Việt Nam vagrave sức khỏe của nhacircn dacircn lagravem hủy hoại tagravei nguyecircn phaacute hủy mocirci trườngrdquo
Căn cứ Điều 7 Nghị định 1022010NĐ-CP về Hƣớng dẫn chi tiết thi hagravenh
một số điều của Luật Doanh nghiệp thigrave một số ngagravenh nghề sẽ bị cấm kinh doanh tại
Việt Nam nhƣ vũ khiacute quacircn dụng ma tuacutey văn hoacutea phản động đaacutenh bạc dƣới mọi
higravenh thứchellip [phụ lục 5]
Vigrave vậy cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ khocircng đƣợc pheacutep kinh doanh bất kỳ
ngagravenh nghề kinh doanh nagraveo thuộc nhoacutem caacutec ngagravenh nghề bị cấm kinh doanh
(2) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
Một số ngagravenh nghề coacute ảnh hƣởng trực tiếp hoặc giaacuten tiếp đến caacutec vấn đề trật
tự an ninh xatilde hội văn hoacutea giaacuteo dục mocirci trƣờng tagravei nguyecircnhellip phaacutep luật thƣờng đogravei
hỏi caacutec chủ thể tham gia kinh doanh những lĩnh vực trecircn phải đaacutep ứng một số điều
kiện cần thiết Theo giải thiacutech vagrave quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoĐiều kiện
kinh doanh lagrave yecircu cầu magrave doanh nghiệp phải coacute hoặc phải thực hiệnhellip thể hiện
bằng giấy pheacutep kinh doanh chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh
nghềhelliprdquo vagrave ldquodoanh nghiệp chỉ được kinh doanh ngagravenh nghề đoacute khi coacute đủ điều
kiệnrdquo (Điều 72) Cograven khoản 2 Điều 8 Nghị định 1022010NĐ-CP quy định caacutec
điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức nhƣ giấy pheacutep kinh doanh
giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng chỉ hagravenh nghềhellip [phụ lục 5]
Trƣớc đacircy khoản 2 Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP quy định cụ thể một
số ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute chứng chỉ hagravenh nghề ldquoa Kinh doanh dịch vụ
phaacutep lyacute b Kinh doanh dịch vụ khaacutem chữa bệnh vagrave kinh doanh dược phẩm c Kinh
doanh dịch vụ thuacute yacute vagrave thuốc thuacute yhellip Riecircng cocircng ty hợp danh thigrave tại điểm b khoản 3
Điều 6 Nghị định 032000NĐ-CP thigrave tất cả thagravenh viecircn hợp danh đều phải coacute chứng
chỉ hagravenh nghề mới đƣợc pheacutep kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn Về nguyecircn tắc doanh
nghiệp phải lagravem caacutec thủ tục xin pheacutep kinh doanh khi ngagravenh nghề dự định kinh
doanh yecircu cầu coacute giấy pheacutep hay cam kết Nếu đạt caacutec yecircu cầu sẽ đƣợc cấp giấy
pheacutep kinh doanh (giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh khaacutec với giấy chứng
93
nhận đăng kyacute kinh doanh) Chỉ khi coacute giấy pheacutep kinh doanh doanh nghiệp mới coacute
thể tiến hagravenh kinh doanh
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute quyền lựa chọn ngagravenh nghề kinh doanh nhƣng
phải tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của phaacutep luật nếu kinh doanh caacutec loại ngagravenh nghề coacute điều
kiện trecircn
(3) Nhoacutem ngagravenh nghề kinh doanh phổ biến
Đacircy lagrave những ngagravenh nghề đƣợc phaacutep luật cho pheacutep kinh doanh Căn cứ
khoản 1 Điều 7 của Luật Doanh nghiệp 2005 về ngagravenh nghề vagrave điều kiện kinh
doanh ldquoDoanh nghiệp thuộc mọi thagravenh phần kinh tế coacute quyền kinh doanh caacutec
ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấmrdquo
Quy định tại khoản 1 Điều 11 Nghị định 1022010NĐ-CP thigrave caacutec doanh
nghiệp coacute quyền chủ động đăng kyacute kinh doanh vagrave hoạt động kinh doanh khocircng cần
phải xin pheacutep hoặc hỏi yacute kiến cơ quan quản lyacute nếu ngagravenh nghề kinh doanh ldquoKhocircng
thuộc ngagravenh nghề cấm kinh doanh vagrave Khocircng thuộc ngagravenh nghề kinh doanh coacute
điều kiện theo quy định của phaacutep luật chuyecircn ngagravenhrdquo
Về cơ bản cocircng ty hợp danh đƣợc kinh doanh những ngagravenh nghề gigrave thigrave cocircng
ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể kinh doanh caacutec ngagravenh nghề tƣơng tự
323 Thủ tục đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hiện nay tại Việt Nam hệ thống đăng kyacute kinh doanh đƣợc phacircn thagravenh hai
cấp lagrave cấp tỉnh vagrave cấp huyện (Điều 6 Nghị định 882006NĐ-CP) Phograveng đăng kyacute
kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ gọi chung lagrave phograveng đăng kyacute kinh doanh
cấp tỉnh Ở cấp huyện việc đăng kyacute kinh doanh giao cho Phograveng tagravei chiacutenh - Kế
hoạch hoặc Phograveng Kinh tế Phograveng đăng kyacute kinh doanh cấp tỉnh cấp giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh cho caacutec cocircng ty vagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn cograven cấp huyện thigrave cấp
giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh cho hộ gia đigravenh vagrave hợp taacutec xatilde
Tigravem hiểu trecircn phạm vi quốc tế việc đăng kyacute kinh doanh của loại higravenh cocircng
ty hợp danh hữu hạn ở một số quốc gia thƣờng đƣợc quy định theo caacutec thủ tục khaacutec
nhau Chẳng hạn phaacutep luật Hoa Kỳ cho rằng ldquosự khaacutec biệt lớn trong việc thiết lập
một hợp danh hữu hạn so với một hợp danh đoacute lagrave phải nộp giấy chứng nhận cho
94
một hợp danh hữu hạn với caacutec thƣ kyacute của Bang Trong khi đoacute một hợp danh thigrave
khocircng cần phải đăng kyacute với Bangrdquo [140 p 40] Tagravei liệu khaacutec cho biết tại Hoa Kỳ
ldquococircng ty hợp danh đƣợc thagravenh lập hết sức dễ dagraveng (coacute thể qua caacutei bắt tay của caacutec
nhagrave đầu tƣ)rdquo [3 tr 143]
Căn cứ mục a Điều 201 (Section 201) Luật Hợp danh hữu hạn (ULPA)
2001 để thagravenh lập một hợp danh hữu hạn một giấy chứng nhận của hợp danh hữu
hạn phải đƣợc gửi đến thƣ kyacute của bang để lƣu hồ sơ Giấy chứng nhận phải necircu rotilde
(1) Tecircn của hợp danh hữu hạn phải thực hiện theo mẫu
(2) Đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của văn phograveng ban đầu tecircn đƣờng phố vagrave
địa chỉ gửi thƣ của caacutec đại diện ban đầu cho quaacute trigravenh dịch vụ
(3) Họ tecircn đƣờng phố vagrave địa chỉ gửi thƣ của mỗi thagravenh viecircn nhận vốn
(4) Cho dugrave hợp danh hữu hạn lagrave một LLLP vagrave
(5) Bất kỳ thocircng tin bổ sung cần thiết
Cũng tại Hoa Kỳ ldquoso với hợp danh chi phiacute thagravenh lập hợp danh hữu hạn cograven
đắt hơnrdquo [157] Vagrave ldquonếu hợp danh hữu hạn khocircng nộp giấy chứng nhận phugrave hợp noacute
sẽ bị đối xử nhƣ lagrave một hợp danh thocircng thƣờng Điều nagravey dẫn đến tất cả caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vagrave thagravenh viecircn nhận vốn sẽ nhƣ nhau cugraveng phải chịu traacutech nhiệm caacute
nhacircn trecircn tất cả caacutec khoản nợ của hợp danhrdquo [120 p 454]
Tuy nhiecircn theo quy định của Luật sửa đổi luật Hợp danh hữu hạn (RULPA)
2001 ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng cần phải coacute tecircn trong giấy chứng nhận cũng
khocircng phải tất cả họ đều phải kyacute tecircn vagraveo giấy chứng nhậnrdquo [132 p 852]
Phaacutep luật NewZealand quy định ldquoTrƣớc khi bắt đầu kinh doanh phải coacute
giấy chứng nhận ghi nhận tại cơ quan đăng kyacute thuộc Togravea aacuten gần nhất nơi diễn ra
kinh doanh chủ yếu của hợp danh hữu hạn New Zealand yecircu cầu một bản sao của
chứng nhận đatilde đƣợc cocircng bố một lần trong Cocircng baacuteo vagrave hai lần trecircn một tờ baacuteo xuất
bản tại nơi gần nhấthelliprdquo [129 p 73]
Tại Anh quốc một hợp danh hữu hạn phải đƣợc đăng kyacute với cơ quan đăng
kyacute cocircng ty Phaacutep luật yecircu cầu chi tiết caacutec vấn đề
(1) Bản chất noacutei chung của hợp danh kinh doanh
95
(2) Tecircn của từng thagravenh viecircn nhận vốn (general partner)
(3) Tecircn của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (limited partner)
(4) Số lƣợng vốn đoacuteng goacutep của từng thagravenh viecircn goacutep vốn (vagrave sự đoacuteng goacutep
bằng tiền mặt hoặc dƣới higravenh thức khaacutec)
(5) Địa chỉ trụ sở kinh doanh chiacutenh đề xuất của hợp danh hữu hạn vagrave
(6) Giới hạn (nếu coacute) magrave hợp danh hữu hạn đƣợc gia nhập (bắt đầu từ ngagravey
đăng kyacute) [122 p 36-37]
Phaacutep luật Anh quốc yecircu cầu ldquocho đến trƣớc khi việc đăng kyacute đƣợc thực hiện
xong tất cả caacutec thagravenh viecircn vẫn đƣợc coi lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốnrdquo [119 p 349]
Nhƣ vậy chỉ đến sau khi việc đăng kyacute đatilde hoagraven thagravenh caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn mới
đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh
Cograven tại Đức đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản việc thagravenh lập cũng ldquocần
phải ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại nhƣ cocircng ty hợp danh Traacutech nhiệm hữu hạn của
ngƣời goacutep vốn bắt đầu từ khi ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại Họ phải chịu traacutech nhiệm
vocirc hạn với caacutec hagravenh vi trƣớc đoacute nếu caacutec chủ nợ khocircng biết việc traacutech nhiệm hữu
hạnrdquo [41 tr 53]
Toacutem lại phaacutep luật của nhiều quốc gia thƣờng yecircu cầu cocircng ty hợp vốn đơn
giản phải đăng kyacute thagravenh lập với cơ quan coacute thẩm quyền Chỉ sau khi đƣợc cấp giấy
chứng nhận thagravenh viecircn goacutep vốn mới đƣợc hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn
Căn cứ caacutec quy định về cocircng ty hợp danh tại Việt Nam hiện nay đacircy lagrave một
loại higravenh cocircng ty necircn cocircng ty hợp danh sẽ phải đăng kyacute kinh doanh tại Phograveng đăng
kyacute kinh doanh thuộc Sở kế hoạch vagrave đầu tƣ tại caacutec tỉnh thagravenh phố nơi dự định đặt
trụ sở của cocircng ty Điều 17 của Luật Doanh nghiệp 2005 về hồ sơ đăng kyacute kinh
doanh của cocircng ty hợp danh sẽ gồm một số giấy tờ Giấy đề nghị đăng kyacute kinh
doanh Dự thảo Điều lệ cocircng ty Danh saacutech thagravenh viecircnhellip [phụ lục 4]
Ngoagravei ra cocircng ty hợp danh cograven phải lập danh saacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
mẫu thống nhất vagrave phải coacute caacutec nội dung chủ yếuldquo1 Họ tecircn địa chỉ quốc tịch địa
chỉ thường truacute vagrave caacutec đặc điểm cơ bản khaacutec của thagravenh viecircn cocircng ty hợp danh 2
Phần vốn goacutep giaacute trị vốn goacutep loại tagravei sản số lượng giaacute trị của từng tagravei sản goacutep
96
vốn thời hạn goacutep vốn của từng thagravenh viecircn đối với cocircng ty hợp danh 3 Họ tecircn chữ
kyacute của người đại diện theo phaacutep luật của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danhrdquo (Điều 23 Luật Doanh nghiệp 2005)
Một số loại giấy tờ chứng thực caacute nhacircn coacute thể phải nộp nhƣ Giấy chứng
minh nhacircn dacircn cograven hiệu lực hoặc Hộ chiếu cograven hiệu lực đối với cocircng dacircn Việt Nam
ở trong nƣớchellip (Điều 18 Nghị định 882006NĐ-CP về đăng kyacute kinh doanh) Quy
định từ Điều 10 đến Điều 13 của Nghị định 882006 NĐ-CP vagrave Điều 31 đến Điều
34 của Luật Doanh nghiệp 2005 về việc đặt tecircn cho doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp
danh khocircng đƣợc sử dụng tecircn trugraveng hoặc dễ gacircy nhầm lẫn với tecircn của doanh nghiệp
khaacutec đatilde đăng kyacute thuộc cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh trong cugraveng tỉnh thagravenh phố trực
thuộc Trung ƣơng
Thời hạn cấp giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh theo quy định lagrave 10 ngagravey
lagravem việc (Điều 152 Luật Doanh nghiệp 2005) Nếu coacute nội dung trong hồ sơ yecircu
cầu đăng kyacute kinh doanh khocircng đầy đủ cơ quan đăng kyacute kinh doanh sẽ gửi thocircng
baacuteo bằng văn bản yecircu cầu chỉnh sửa hoặc bổ sung hồ sơ trong vograveng 10 ngagravey lagravem
việc Sau khi đƣợc cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh trong vograveng 30 ngagravey
cocircng ty hợp danh phải cocircng bố caacutec nội dung đăng kyacute kinh doanh trecircn mạng thocircng
tin doanh nghiệp của cơ quan đăng kyacute kinh doanh hoặc một trong caacutec loại tờ baacuteo
viết hoặc baacuteo điện tử trong ba số liecircn tiếp (Điều 28 Luật Doanh nghiệp 2005)
Ngoagravei ra Thocircng tƣ 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch vagrave đầu tƣ Nghị định
882006NĐ-CP vagrave cả Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngay cả khi đatilde coacute Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh doanh nghiệp vẫn cần phải thực hiện caacutec thủ tục nhƣ
khắc dấu doanh nghiệp đăng kyacute matilde số thuế vagrave mua hoacutea đơn giaacute trị gia tăng đăng
kyacute matilde số hải quan xin giấy pheacutep kinh doanh (ngagravenh nghề kinh doanh phải coacute giấy
pheacutep)hellip Sau khi hoagraven tất caacutec thủ tục nagravey cocircng ty mới coacute thể tiến hagravenh kinh doanh
33 Caacutec mối quan hệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
331 Caacutec mối quan hệ nội bộ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mối quan hệ mang tiacutenh chất nội bộ chủ yếu diễn ra theo hai hƣớng (1) quan
hệ giữa cocircng ty với caacutec thagravenh viecircn (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn với nhau
97
3311 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với caacutec thagravenh viecircn
Khi tham gia thagravenh lập hoặc goacutep vốn vagraveo một cocircng ty nhagrave đầu tƣ sẽ trở
thagravenh chủ sở hữu hoặc lagrave caacutec đồng chủ sở hữu của cocircng ty đoacute Tugravey thuộc vai trograve tỷ
lệ vốn goacutephellip thagravenh viecircn sẽ coacute caacutec quyền vagrave nghĩa vụ tƣơng ứng Cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau necircn giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại thagravenh viecircn sẽ phaacutet sinh caacutec mối quan hệ taacutec động lẫn nhau
(i) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn nhận vốn
Quyền hạn vagrave traacutech nhiệm tại cocircng ty hợp vốn đơn giản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn luocircn lớn hơn thagravenh viecircn goacutep vốn Thagravenh viecircn nhận vốn giữ vai trograve quyết
định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Về cơ bản trong mối quan hệ giữa
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn với cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ phaacutet sinh hai nhoacutem quyền
chủ yếu nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Tecircn của nhoacutem quyền nagravey đatilde thể hiện bản chất của noacute Quyền tagravei chiacutenh cho
pheacutep caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc hƣởng một phần lợi nhuận từ kết quả kinh
doanh của cocircng ty Thậm chiacute nếu cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản thagravenh viecircn nhận
vốn vẫn coacute quyền đƣợc nhận phần tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ
phần vốn goacutep của họ sau khi cocircng ty đatilde thanh toaacuten xong caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
Tƣơng xứng với quyền tagravei chiacutenh lagrave caacutec nghĩa vụ về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn
nhận vốn Nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech
nhiệm vocirc hạn về mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven căn cứ
caacutec điểm c d đ vagrave e của khoản 2 Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec traacutech
nhiệm về tagravei chiacutenh khaacutec của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau
ldquoc Khocircng được sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tư lợihellip d Hoagraven trả cho cocircng ty số
tiền đatilde nhận vagrave bồi thường thiệt hại gacircy ra đối với cocircng ty trong trường hợp nhacircn
danh cocircng tyhellip đ Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng
tyhellip e Chịu lỗ tương ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng tyrdquo [phụ lục 4] Ngoagravei ra sự
ragraveng buộc traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn hợp danh đối với cocircng ty hợp
danh cograven bao gồm cả việc thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp
98
tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec vagrave thagravenh viecircn hợp
danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn goacutep của họ tại
cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cograven lại (Điều 1331 vagrave 1333 Luật Doanh nghiệp 2005) Mục điacutech của caacutec quy định
trecircn nhằm bảo vệ quyền lợi cho cocircng ty cho caacutec thagravenh viecircn hợp danh cograven lại vagrave cho
cả caacutec chủ nợ của cocircng ty
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn nhận vốn
Khaacutec với quyền tagravei chiacutenh quyền phi tagravei chiacutenh khocircng mang lại nguồn lợi tagravei
chiacutenh trực tiếp cho chủ sở hữu của noacute Tuy nhiecircn quyền phi tagravei chiacutenh rất quan trọng
vigrave noacute giuacutep cho caacutec chủ sở hữu đảm bảo caacutec lợi iacutech của họ tại cocircng ty Quyền phi tagravei
chiacutenh thƣờng bao gồm (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin lagrave quyền đƣợc cung cấp đầy đủ kịp thời caacutec thocircng
tin về tigravenh higravenh kinh doanh hay caacutec hoạt động của cocircng ty hợp vốn đơn giản Căn cứ
vagraveo nhoacutem quyền nagravey thagravenh viecircn nhận vốn coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoặc caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh doanh của cocircng ty
kiểm tra tagravei sản sổ saacutech kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất cứ khi nagraveo nếu
xeacutet thấy cần thiết (Điều 1341đ Luật Doanh nghiệp 2005)
(-) Quyền biểu quyết với quyền biểu quyết tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty hợp
vốn đơn giản mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu
biểu quyết khaacutec quy định tại Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản (Điều 1341a Luật
Doanh nghiệp 2005)
(ii) Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với thagravenh viecircn goacutep vốn
Thagravenh viecircn goacutep vốn thƣờng khocircng đƣợc tham gia quản lyacute vagrave đại diện cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy vậy trong mối quan hệ với cocircng ty thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng coacute hai nhoacutem quyền nhoacutem quyền tagravei chiacutenh vagrave nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh
(1) Nhoacutem quyền tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền tagravei
chiacutenh nhƣldquob) Được chia lợi nhuận hằng năm tương ứng với tỷ lệ vốn goacutephellip d)
99
Chuyển nhượng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho người khaacutec e) Định đoạt
phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng chohellip g) Được chia một phần
giaacute trị tagravei sản cograven lạihellip khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sảnrdquo (b d e g khoản 1
Điều 140) [phụ lục 4]
Nghĩa vụ về tagravei chiacutenh quan trọng nhất của thagravenh viecircn goacutep vốn đối với cocircng ty
chiacutenh lagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ
tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong phạm vi số vốn đatilde cam kết goacuteprdquo (Điều 1402a) Becircn
cạnh đoacute Luật Doanh nghiệp 2005 cograven yecircu cầu thagravenh viecircn goacutep vốn phải coacute một số
nghĩa vụ về tagravei chiacutenh khaacutec phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết nếu khocircng
goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết thigrave thagravenh viecircn goacutep vốn đoacute coacute thể bị khai trừ
khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 1 vagrave 3 Điều 131)
(2) Nhoacutem quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn
Quyền phi tagravei chiacutenh của thagravenh viecircn goacutep vốn thể hiện qua hai loại quyền cơ
bản lagrave (-) quyền đƣợc thocircng tin vagrave (-) quyền biểu quyết
(-) Quyền được thocircng tin đối với thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave đacircy lagrave một quyền
hết sức quan trọng Bởi lẽ thocircng thƣờng caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc quyền
tham gia quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản nhƣ caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn Vigrave vậy caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn rất dễ chịu thiệt hại nếu nhƣ họ khocircng nhận
đƣợc thocircng tin kịp thời về mọi tigravenh higravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty
Căn cứ điểm c khoản 1 Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn coacute quyền đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm Họ cũng coacute quyền
yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc caacutec thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy
đủ vagrave trung thực caacutec thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem
xeacutet sổ kế toaacuten sổ biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
Ở Phaacutep ldquongoagravei việc đƣợc thocircng baacuteo về caacutec tagravei liệu kế toaacuten trƣớc ngagravey họp
hội đồng hagraveng năm thagravenh viecircn khocircng phải lagrave ngƣời quản lyacute coacute quyền 2 lần trong
năm đƣợc thocircng baacuteo về caacutec sổ saacutech tagravei liệuhellip Coacute quyền đƣợc xem caacutec tagravei liệu bao
gồm quyền sao cheacutep tagravei liệurdquo [57 tr 203-204] Cograven khoản 3 Điều 166 Bộ luật
100
Thƣơng mại Đức ldquocaacutec thagravenh viecircn goacutep vốn coacute quyền kiểm tra hạn chế Họ coacute thể
yecircu cầu bản sao tổng kết cuối năm vagrave kiểm tra sự chiacutenh xaacutec của noacuterdquo [41 tr 63-64]
(-) Quyền biểu quyết mặc dugrave bị hạn chế tham gia quản lyacute nhƣng caacutec thagravenh
viecircn goacutep vốn vẫn coacute thể tiến hagravenh một số hoạt động nhƣ tham gia họp thảo luận vagrave
biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa
đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải
thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến
quyền vagrave nghĩa vụ của họ (Điều 1401a Luật Doanh nghiệp 2005)
3312 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn trong cocircng ty với nhau
Vai trograve vagrave địa vị phaacutep lyacute của từng loại thagravenh viecircn trong cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất khaacutec nhau Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng giữ vai trograve rất quan trọng
trong cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty hợp vốn đơn giản dƣới nhiều
caacutech thức nhƣ họ coacute thể lagrave những saacuteng lập viecircn tham gia thagravenh lập cocircng ty ngay từ
đầu hoặc coacute thể sau khi cocircng ty đatilde đƣợc thagravenh lập thigrave thagravenh viecircn nhận vốn mới
tham gia Tuy nhiecircn dugrave tham gia dƣới higravenh thức gigrave nhƣng kể từ thời điểm trở thagravenh
thagravenh viecircn nhận vốn giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn bắt đầu phaacutet sinh những mối
quan hệ phaacutep lyacute Thagravenh viecircn nhận vốn chỉ coacute thể thoaacutet khỏi caacutec traacutech nhiệm phaacutep lyacute
đoacute sau khi ruacutet khỏi cocircng ty hợp vốn đơn giản hoặc đến khi họ qua đờihellip
Traacutech nhiệm lớn nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave ldquoliecircn đớirdquo vagrave ldquovocirc hạnrdquo
cho mọi nghĩa vụ tagravei chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Traacutech nhiệm liecircn đới
cũng chiacutenh lagrave traacutech nhiệm dacircn sự Nếu xảy ra caacutec thiệt hại thigrave đoacute lagrave một thể thống
nhất magrave khocircng coacute sự phacircn biệt hagravenh vi của từng thagravenh viecircn Hậu quả sau đoacute sẽ do
tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng gaacutenh chịu Nghiecircn cứu phaacutep luật của Phaacutep cho
thấy ldquoHội viecircn cocircng ty hợp danh ở trong tigravenh trạng một ngƣời đồng mắc nợhellip Vigrave
hội viecircn coacute traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave traacutech nhiệm liecircn đới Sự liecircn đới cho pheacutep chủ
nợ đogravei một con nợ nagraveo đoacute trong số hội viecircn phải trả hoagraven toagraven moacuten nợ hội viecircn liecircn
đới chịu traacutech nhiệm nguy hiểm hơn một ngƣời bảo latildenh bigravenh thƣờngrdquo [18 tr 184]
Toacutem lại quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể thống nhất
traacutech nhiệm Trong bất kỳ hoagraven cảnh caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều phải chịu traacutech
101
nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn Vigrave vậy giữa caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thƣờng coacute mối quan
hệ rất chặt chẽ với nhau từ trƣớc khi tham gia cocircng ty
Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn họ khocircng phải lagrave những đối tƣợng giữ vai trograve
quyết định tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Nghiecircn cứu về caacutech thức higravenh thagravenh của
loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cho thấy thocircng thƣờng cocircng ty hợp danh đƣợc
thagravenh lập trƣớc Trong quaacute trigravenh hoạt động coacute thể cocircng ty hợp danh bị khuyết một
vagravei thagravenh viecircn hợp danh (lyacute do chết mất tiacutechhellip) khi khocircng cograven đủ số lƣợng thagravenh
viecircn hợp danh tối thiểu dẫn đến việc cocircng ty hợp danh sẽ bị phaacutep luật chấm dứt tồn
tại Bằng caacutech cho pheacutep những ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn hợp danh đatilde chết trở
thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave chỉ cần chuyển đổi higravenh thức cocircng ty sang thagravenh loại
higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Hoặc khi cocircng ty
hợp danh thiếu vốn thigrave noacute cũng coacute thể chuyển sang higravenh thức cocircng ty hợp vốn đơn
giản qua việc kết nạp thecircm caacutec caacute nhacircn hoặc tổ chức dƣới dạng lagrave caacutec thagravenh viecircn
goacutep vốn Trong caacutec trƣờng hợp nagravey vị triacute quyền hạn của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
cũ vẫn đƣợc đảm bảo vigrave những thagravenh viecircn goacutep vốn mới tham gia cũng khocircng coacute khả
năng chia sẻ quyền lực của họ Coacute thể caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute mối quan
hệ chặt chẽ từ trƣớc với caacutec thagravenh viecircn hợp danh hoặc ngay giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn cũng khocircng hiểu biết về nhau Mặt khaacutec giữa caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn cũng
khocircng coacute nghĩa vụ liecircn đới traacutech nhiệm vagrave họ cũng khocircng phải chịu traacutech nhiệm liecircn
đới từ hagravenh vi của caacutec thagravenh viecircn hợp danh
332 Caacutec mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Quan hệ với becircn ngoagravei diễn ra theo hai hƣớng (1) quan hệ giữa cocircng ty với
ngƣời thứ ba vagrave (2) quan hệ giữa thagravenh viecircn của cocircng ty với ngƣời thứ ba
3321 Quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với người thứ ba
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh caacutec traacutech nhiệm tagravei sản với ngƣời thứ
ba becircn ngoagravei thigrave coacute thể ngƣời thứ ba đoacute sẽ lagrave những chủ nợ của cocircng ty Bản chất lagrave
một cocircng ty đối nhacircn necircn traacutech nhiệm khocircng chỉ liecircn quan giữa cocircng ty với caacutec chủ
nợ magrave noacute cograven ảnh hƣởng trực tiếp đến caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Bởi lẽ ldquocaacutec thagravenh
viecircn thuộc chế độ traacutech nhiệm vocirc hạn đƣợc xem nhƣ những ngƣời bảo latildenh liecircn đới
102
cho hoạt động của cocircng ty Họ phải chịu traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn định với caacutec
khoản nợ của cocircng tyrdquo [23 tr 50-51]
Nguyecircn tắc phaacutep định cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn phải chịu traacutech nhiệm
về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh bằng tất cả tagravei sản của cocircng ty Cho dugrave cocircng ty đatilde hết tagravei
sản magrave vẫn chƣa đủ thanh toaacuten hết số nợ thigrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải cugraveng
nhau liecircn đới để thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản thigrave quyết định tuyecircn bố phaacute sản cũng
khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của thagravenh viecircn nhận vốn đối với chủ nợ
Căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 tagravei sản của cocircng ty hợp
danh lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản cograven gồm cả tagravei sản khocircng trực tiếp dugraveng vagraveo hoạt
động kinh doanh của thagravenh viecircn hợp danh Thực chất ldquoquy định nagravey nhằm ragraveng
buộc traacutech nhiệm củahellip caacutec thagravenh viecircn hợp danh đối với caacutec nghĩa vụ tagravei sản của
doanh nghiệp chƣa đƣợc thanh toaacuten Nội dung phaacutep lyacute nagravey phugrave hợp với tiacutenh chất
chịu traacutech nhiệm vocirc hạn củahellip thagravenh viecircn hợp danhrdquo [108 tr 424]
Nhƣ vậy trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với ngƣời thứ ba
thigrave caacutec traacutech nhiệm do cocircng ty gacircy ra sẽ do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau gaacutenh
chịu Khi phacircn tiacutech cụ thể traacutech nhiệm của từng thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec lập
vagrave thể hiện qua một số nội dung
(i) Thời điểm phaacutet sinh traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Thời điểm nagravey chỉ xuất hiện khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả
năng để tự thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Nghĩa vụ trả nợ sẽ
thuộc traacutech nhiệm của toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn magrave khocircng loại trừ ai
(ii) Thời điểm chấm dứt traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn
Theo khoản 5 Điều 138 của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquotrong thời hạn hai
năm kể từ ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danh người đoacute vẫn phải liecircn đới
chịu traacutech nhiệm bằng tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trước ngagravey chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircnrdquo Vigrave vậy với quy định của phaacutep luật
Việt Nam hiện nay thigrave chỉ sau thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn traacutech nhiệm liecircn đới của thagravenh viecircn hợp danh mới chiacutenh thức chấm dứt
103
(iii) Những nghĩa vụ tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave coacute thể xaacutec
định traacutech nhiệm liecircn đới của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Trong mối quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với chủ nợ thigrave cocircng ty
chiacutenh lagrave con nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute traacutech nhiệm nhƣ ngƣời bảo
latildenh liecircn đới của cocircng ty Vigrave vậy khi đogravei nợ chủ nợ trƣớc phải đogravei cocircng ty hợp vốn
đơn giản Nếu cocircng ty khocircng cograven khả năng thanh toaacuten thigrave chủ nợ mới coacute quyền yecircu
cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Theo đoacute một số khoản
nợ magrave chủ nợ coacute thể đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện caacutec khoản nợ của
cocircng ty đatilde phaacutet sinh trƣớc khi thagravenh viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty caacutec khoản nợ
của cocircng ty phaacutet sinh trong khi thagravenh viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty vagrave
caacutec khoản nợ của cocircng ty phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn nhận vốn rời khỏi cocircng ty
(1) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde phaacutet sinh trước khi thagravenh
viecircn nhận vốn tham gia cocircng ty
Ở Đức ldquođối với cả cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh
viecircn mới gia nhập cocircng ty cũng phải chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty
đatilde phaacutet sinhrdquo [41 tr35]
Cograven phaacutep luật thời trƣớc của Việt Nam ldquonguyecircn tắc lagrave hội viecircn coacute phải chịu
traacutech nhiệm Tuy nhiecircn khi giao dịch với hội trƣớc khi coacute hội viecircn mới gia nhập
ngƣời đệ tam chỉ nhằm vagraveo traacutech nhiệm của caacutec hội viện hiện hữu bởi thế hội viecircn
mới coacute thể giao ƣớc lagrave khocircng chịu traacutech nhiệm về cocircng nợ cũ của hộihellip Điều kiện
lagrave coacute cocircng bố cho caacutec ngƣời đệ tam đƣợc biếtrdquo [111 tr 772]
Quy định tại khoản 3 Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005 đối với cocircng ty
hợp danh coacute thagravenh viecircn hợp danh mới tham gia thigrave thagravenh viecircn hợp danh mới nagravey
cũng sẽ phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty trừ
phi thagravenh viecircn hợp danh mới coacute thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn hợp danh cũ
Toacutem lại nếu thagravenh viecircn nhận vốn mới tham gia vagraveo cocircng ty hợp vốn đơn
giản magrave khocircng coacute sự thỏa thuận với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về caacutec nghĩa vụ tagravei
chiacutenh phaacutet sinh trƣớc ngagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới gia nhập hoặc khocircng thocircng baacuteo
cho caacutec chủ nợ về traacutech nhiệm tagravei chiacutenh của họ thigrave về nguyecircn tắc thagravenh viecircn nhận
104
vốn mới cũng phải liecircn đới chịu traacutech nhiệm cugraveng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cũ về
caacutec khoản nợ đatilde coacute từ trƣớc của cocircng ty
(2) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh trong khi thagravenh
viecircn nhận vốn đang lagravem việc tại cocircng ty
Đƣơng nhiecircn khi đang lagravem việc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều sẽ phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh Traacutech nhiệm nagravey
khocircng loại trừ đối với bất cứ thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo Hiện nay theo quy định của
Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoThagravenh viecircn hợp danh phải chịu traacutech nhiệm bằng toagraven
bộ tagravei sản của migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng tyrdquo (Điều 1301b) vagrave ldquoliecircn đới chịu
traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của cocircng ty khocircng
đủ để trang trải số nợ của cocircng tyrdquo (Điều 1342đ)
(3) Caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản phaacutet sinh sau khi thagravenh viecircn
nhận vốn rời khỏi cocircng ty
Căn cứ khoản 5 Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005 trong thời hạn hai năm
thagravenh viecircn hợp danh ruacutet lui vẫn phải liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec
khoản nợ của cocircng ty hợp danh phaacutet sinh trƣớc khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
Ngoagravei ra caacutec vấn đề phaacutet sinh thay đổi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp
danh cograven phải tiến hagravenh theo caacutec quy định tại Điều 28 của Nghị định 882006NĐ-
CP về quy định đăng kyacute thay đổi thagravenh viecircn hợp danh ldquotrường hợp cocircng ty tiếp
nhận thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn hợp danhhellip thigrave trong vograveng
10 ngagravey kể từ ngagravey quyết định thay đổi thagravenh viecircn hợp danh cocircng ty hợp danh gửi
thocircng baacuteo đến phograveng đăng kyacute kinh doanh nơi cocircng ty đatilde đăng kyacute kinh doanhrdquo
Toacutem lại traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave liecircn đới của thagravenh viecircn nhận vốn đƣợc xaacutec
lập từ khi họ trở thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn cho đến khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh
viecircn nhận vốn vagrave keacuteo dagravei trong một khoảng thời hạn nhất định Chỉ sau thời hạn
nagravey thagravenh viecircn nhận vốn mới chiacutenh thức chấm dứt nghĩa vụ đối với cocircng ty hợp
vốn đơn giản
Đối với caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn nguyecircn tắc phaacutep định caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei sản tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Cho
105
dugrave quan hệ giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với những ngƣời thứ ba coacute phaacutet sinh caacutec
traacutech nhiệm tagravei chiacutenh thuộc về cocircng ty thigrave caacutec chủ nợ cũng khocircng coacute quyền đogravei caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn phải trả nợ vƣợt quaacute số vốn goacutep của họ trong bất kỳ trƣờng hợp
3322 Quan hệ giữa caacutec thagravenh viecircn với người thứ ba
Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave đối tƣợng duy nhất đƣợc phaacutep luật quy định cho
tƣ caacutech thƣơng nhacircn Về nguyecircn tắc từng thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền nhacircn
danh cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn khocircng đƣợc phaacutep luật quy định tƣ caacutech thƣơng nhacircn necircn caacutec họ khocircng thể đại
diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với becircn ngoagravei Noacutei caacutech khaacutec chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những ngƣời lagravem phaacutet sinh caacutec quan hệ với ngƣời
thứ ba becircn ngoagravei
Giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn luocircn lagrave một thể
thống nhất traacutech nhiệm Theo chuỗi liecircn hệ cocircng ty hợp vốn đơn giản phải chịu
traacutech nhiệm trƣớc caacutec chủ nợ cograven caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thigrave phải chịu traacutech
nhiệm đến cugraveng với cocircng ty Hagravenh vi đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản của
một thagravenh viecircn nhận vốn khi giao dịch với ngƣời thứ ba sẽ coacute thể phaacutet sinh ra những
traacutech nhiệm về tagravei chiacutenh cho cocircng ty vagrave cho toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec
Trecircn thực tế caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng chỉ lagrave những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei
sản tạo thagravenh sản nghiệp của cocircng ty magrave cograven lagrave những ngƣời coacute uy tiacuten kinh doanh
địa vị xatilde hội hoặc coacute nhiều mối quan hệhellip Vagrave nhiều khi bạn hagraveng giao dịch với
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ vigrave uy tiacuten hay sự tin tƣởng đối với caacute nhacircn của một
thagravenh viecircn nhận vốn nagraveo đoacute Vigrave vậy mối quan hệ với becircn ngoagravei của cocircng ty hợp
vốn đơn giản thƣờng do caacutec thagravenh viecircn nhận vốn thiết lập vagrave noacute sẽ tạo ra traacutech
nhiệm cho cả cocircng ty vagrave toagraven bộ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khaacutec Cần lƣu yacute khocircng
phải tất cả caacutec hagravenh vi đại diện của thagravenh viecircn nhận vốn đều mang lại traacutech nhiệm
cho cocircng ty Nếu ldquohoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt
động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng
thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn
cograven lại chấp thuậnrdquo [75 tr 166]
106
Cograven với thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn họ khocircng coacute
quyền đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Traacutei với
quy định nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ tự đaacutenh mất quyền hƣởng chế độ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về mặt tagravei sản Tƣ caacutech phaacutep lyacute của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ mất vagrave sẽ
bị chuyển thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy nếu chỉ giữ vai trograve lagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn thigrave caacutec thagravenh viecircn nagravey khocircng lagravem phaacutet sinh bất cứ quan hệ với ngƣời thứ ba gacircy
ảnh hƣởng đến cocircng ty cũng nhƣ tới caacutec thagravenh viecircn khaacutec
34 Cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản
341 Cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Maurice Cozian vagrave Alian Viandier nhận xeacutet ldquoCocircng ty đối nhacircn thƣờng
khocircng coacute cơ cấu tổ chức nặng nề nhƣ cocircng ty đối vốn Những quy định phaacutep luật
mang tiacutenh bắt buộc đối với cocircng ty nagravey rất iacutethellip Hội viecircn hoagraven toagraven coacute quyền tự tạo
ra khuocircn mẫu phugrave hợp với nhu cầu của họrdquo [18 tr 173-174]
Coacute lẽ vigrave vậy necircn cơ cấu tổ chức của caacutec cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp
danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute tinh gọn Nghiecircn cứu nhiều tagravei liệu cho thấy
cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh
Ở Đức ldquococircng ty hợp vốn đơn giản nguyecircn tắc tổ chức tƣơng tự cocircng ty hợp
danhrdquo [41 tr 35] Cũng tại Phaacutep ngƣời ta khẳng định ldquochế độ cocircng ty hợp vốn đơn
giản dập theo khuocircn mẫu cocircng ty hợp danh chiacutenh luật phaacutep cũng tuyecircn bố rằng
những quy định đối với cocircng ty hợp danh cũng aacutep dụng đối với cocircng ty hợp vốn
đơn giản trừ những quy định riecircng biệthellip chủ yếu liecircn quan đến vai trograve ngƣời hội
viecircn xuất vốnrdquo [18 tr 191]
Caacutec quy định phaacutep luật tại Việt Nam trƣớc đacircy ldquothể lệ quản lyacute cocircng ty hợp
tƣ đơn thƣờng giống nhƣ thể lệ quản lyacute cocircng ty hợp danhrdquo [111 tr 801]
Hiện nay nhigraven vagraveo cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp danh cho thấy Luật
Doanh nghiệp 2005 dagravenh cho cocircng ty hợp danh quyền tự chủ rất lớn trong tổ chức
vagrave quản lyacute điều hagravenh Những nguyecircn tắc phaacutep định về cơ cấu tổ chức magrave Luật
Doanh nghiệp 2005 yecircu cầu chỉ gồm Hội đồng thagravenh viecircn Chủ tịch Hội đồng
107
thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốchellip Caacutec vấn đề cograven lại caacutec thagravenh viecircn hợp
danh đƣợc pheacutep tự do thỏa thuận với nhau
Về Hội đồng thagravenh viecircn Luật Doanh nghiệp 2005 quy định cho pheacutep tất cả
caacutec thagravenh viecircn cugraveng nhau hợp lại tạo thagravenh cơ quan nagravey (Điều 1351) Hội đồng
thagravenh viecircn cũng sẽ lagrave cơ quan coacute thẩm quyền cao nhất vagrave duy nhất của cocircng ty hợp
vốn đơn giản Về nguyecircn tắc Hội đồng thagravenh viecircn lagrave cơ quan quản lyacute chung chịu
traacutech nhiệm về mọi hoạt động của cocircng ty
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn luật quy định Hội đồng thagravenh viecircn sau khi
đƣợc lập ra sẽ bầu một thagravenh viecircn hợp danh để lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn
nếu điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec (Điều 1351) Vigrave vậy Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn chỉ coacute thể lagrave một thagravenh viecircn hợp danh vagrave nếu căn cứ điểm b khoản 1
Điều 130 thigrave thagravenh viecircn hợp danh bắt buộc phải lagrave caacute nhacircn Tuy nhiecircn phaacutep luật của
một số quốc gia nhƣ Phaacutep thƣờng cho pheacutep ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei
cocircng ty ldquochỉ định một hay nhiều ngƣời quản lyacute trong hay ngoagravei số thagravenh viecircnrdquo [57
tr 197] Ngay cả phaacutep luật tại Việt Nam thời trƣớc ldquođối với quản lyacute của hội hợp tƣ
sẽ do caacutec hội viecircn thụ tƣ nắm giữhellip hội quy cũng coacute thể chỉ định một ngƣời đệ tam
khocircng phải lagrave hội viecircn lagravem quản lyacuterdquo [111 tr 802]
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ khoản 1 Điều 135 Giaacutem đốc coacute
thể do Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn kiecircm nhiệm Quyền vagrave nghĩa vụ của Giaacutem đốc
tƣơng tự Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Nếu căn cứ điểm a khoản 4 Điều 137 thigrave
Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) cũng phải lagrave thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn trong cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp
vốn đơn giản do khocircng phải lagrave đối tƣợng chịu traacutech nhiệm đến cugraveng nhƣ thagravenh viecircn
nhận vốn necircn trecircn lyacute thuyết thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ cần chuyển nhƣợng phần vốn
goacutep của họ lagrave họ đatilde hết traacutech nhiệm với cocircng ty Với vai trograve chỉ lagrave ngƣời đoacuteng goacutep
nguồn tagravei chiacutenh để hƣởng lợi nhuận necircn thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia
vagraveo bộ maacutey quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ coacute thể tham gia biểu quyết caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi bổ sung điều lệ
của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn quan đến quyền
108
vagrave nghĩa vụ của họ với số phiếu do điều lệ cocircng ty quy định (Điều 1401 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Toacutem lại cơ cấu tổ chức của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave sự rập khuocircn của
cocircng ty hợp danh Nhờ tiacutenh an toagraven về mặt phaacutep lyacute khaacute cao necircn phaacutep luật hầu hết
caacutec quốc gia đều khocircng muốn can thiệp quaacute nhiều vagraveo việc quy định cơ cấu tổ chức
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Những quy định phaacutep luật mang tiacutenh chất bắt buộc
đối với cocircng ty nagravey rất iacutet Qua đoacute nacircng cao tiacutenh tự chủ vagrave linh hoạt cho cocircng ty
Tuy nhiecircn Luật Doanh nghiệp 2005 lại coacute khuynh hƣớng can thiệp khaacute nhiều đến
cơ cấu tổ chức của loại higravenh cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản
342 Quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
Từ cơ cấu tổ chức đơn giản gọn nhẹ của cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn phaacutep
luật hầu hết caacutec quốc gia thƣờng duy trigrave một qui chế tƣơng đối mềm mỏng đối với
việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản nhằm để bảo đảm cho noacute hoạt động một
caacutech linh động hiệu quả Qua đoacute quyền tự quyết vagrave vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đƣợc nacircng cao đồng thời phaacutet huy khả năng saacuteng tạo trong kinh doanh của họ
Nghiecircn cứu caacutec quy định về quản trị điều hagravenh của hợp danh hữu hạn tại Hoa
Kỳ coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh viecircn goacutep vốn phải lagrave một nhagrave đầu tƣ thụ động (passive
investor) trong hợp danh khocircng đƣợc tham gia quản trịrdquo [121 p 451]
Luật Cocircng ty hợp danh hữu hạn 2008 của Singapore quy định thagravenh viecircn
goacutep vốn khocircng đƣợc tham gia quản trị trong cocircng ty hợp danh hữu hạn ldquoNếu một
thagravenh viecircn goacutep vốn tham gia vagraveo việc quản trị anh ta sẽ phải chịu traacutech nhiệm về
caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ phaacutet sinh trong khi anh ta tham gia quản trị nhƣ thể anh
ta lagrave một thagravenh viecircn nhận vốnrdquo (khoản 2 Điều 6)
Trƣớc đacircy vấn đề quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
ldquoCocircng việc quản lyacute điều hagravenh cocircng ty cấp vốn đơn giản bao giờ cũng do hội viecircn
thụ cấp phụ traacutech Ngƣời cấp vốn khocircng đƣợc tham dự vagraveo việc ấyhellip Ngƣời cấp
vốn trong cocircng ty cấp vốn đơn giản khocircng đƣợc quyền điều khiển cocircng tyrdquo [109
tr 51-54] Tƣơng tự Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định ldquoViệc quản lyacute hội hợp tư
đơn thường tuacircn theo những điều khoản ấn định cho hội hợp danh Tuy nhiecircn hội
109
viecircn xuất tư khocircng được lagravem một hagravenh vi quản lyacute nagraveo dẫu lagrave coacute giấy ủy quyền nếu
khocircng họ sẽ bị coi như hội viecircn thụ tư đối với đệ tam nhacircnrdquo (Điều 200)
Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể chỉ bao gồm một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn
nhận vốn cộng với một (hoặc nhiều) thagravenh viecircn goacutep vốn Phacircn tiacutech từ số lƣợng
thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể chia cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh hai loại cocircng ty coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn Trƣờng hợp
cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản
lyacute điều hagravenh coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn vagrave đƣơng nhiecircn sẽ đại diện theo phaacutep luật cho
cocircng ty Nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave căn cứ mocirc higravenh cocircng ty hợp
danh việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống quản trị cocircng ty hợp danh
Với caacutec quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh ldquonhigraven
chung bộ maacutey quản trị của cocircng ty hợp danh tƣơng đối đơn giản chỉ bao gồm Hội
đồng thagravenh viecircn - Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc)rdquo [63 tr 234]
Về Hội đồng thagravenh viecircn đacircy lagrave cơ quan coacute thẩm quyền quyết định cao nhất
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Thocircng thƣờng Hội đồng thagravenh viecircn khi quyết định
caacutec vấn đề của cocircng ty sẽ dƣới higravenh thức biểu quyết Khi biểu quyết trừ trƣờng hợp
điều lệ cocircng ty quy định khaacutec mỗi thagravenh viecircn nhận vốn coacute một phiếu biểu quyết vagrave
coacute giaacute trị ngang nhau Phiếu biểu quyết của thagravenh viecircn nhận vốn khocircng phụ thuộc
vagraveo mức vốn goacutep của họ Cần lƣu yacute ldquotrong caacutec trƣờng hợp cocircng ty coacute sự tham gia
của cả thagravenh viecircn goacutep vốn Hội đồng thagravenh viecircn phải bao gồm toagraven thể caacutec thagravenh
viecircn kể cả thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn Mỗi thagravenh viecircn chỉ coacute một
phiếu bầu vagrave quyết định của Hội đồng đƣợc thocircng qua bởi iacutet nhất 34 số thagravenh viecircn
hợp danh nhất triacute chấp thuậnrdquo [4 tr 83]
Về Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn do cũng lagrave một thagravenh viecircn nhận vốn necircn
Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đƣơng nhiecircn coacute đầy đủ caacutec quyền hạn của một thagravenh
viecircn nhận vốn thocircng thƣờng Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn cograven coacute một số quyền vagrave
nghĩa vụ nhƣ triệu tập vagrave lagravem chủ tọa Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
110
hagraveng ngagravey phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn đại diện
cho cocircng tyhellip (Điều 1361 vagrave Điều 1374)
Về Giaacutem đốc (hoặc Tổng giaacutem đốc) căn cứ Luật Doanh nghiệp 2005 caacutec
chức danh nagravey coacute những quyền hạn nhƣ quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh
hagraveng ngagravey triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc
nghị quyết của Hội đồng thagravenh viecircn đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với nhagrave
nƣớc tranh chấp thƣơng mạihellip (Điều 1374) Lagrave một thagravenh viecircn hợp danh necircn
đƣơng nhiecircn Giaacutem đốc cograven coacute caacutec quyền hạn của một thagravenh viecircn hợp danh
Về vai trograve của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định necircn tất cả caacutec cocircng
việc quản trị điều hagravenh tại cocircng ty hợp vốn đơn giản đều do caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn đảm nhiệm Coacute tagravei liệu gọi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave caacutec thagravenh viecircn quản trị
ldquothagravenh viecircn nhận vốn (hay cograven gọi lagrave thagravenh viecircn quản trị) lagrave ngƣời quản lyacute vagrave sử
dụng vốn ngƣời trực tiếp điều hagravenh cocircng tyrdquo [115 tr 34]
Căn cứ Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005 thagravenh viecircn hợp danh cograven coacute
quyền yecircu cầu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn tổ chức cuộc họp Hội đồng thagravenh viecircn
Nếu Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập cuộc họp thigrave thagravenh viecircn đoacute coacute
quyền đứng ra triệu tập cuộc họp Cograven căn cứ khoản 2 Điều 137 về nguyecircn tắc
trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn cocircng
nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty [phụ lục 4 Điều 137]
Về vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn trong việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp
vốn đơn giản Luật Doanh nghiệp 2005 quy định ldquoThagravenh viecircn goacutep vốn khocircng được
tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh nhacircn danh
cocircng tyrdquo (Điều 1402b) Tuy nhiecircn nếu căn cứ Điều 135 vagrave Điều 140 thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền tham gia biểu quyết về caacutec vấn đề quan trọng nhƣ sửa đổi
bổ sung điều lệ của cocircng ty tổ chức lại giải thể cocircng ty vagrave những vấn đề khaacutec liecircn
quan đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ Việc thagravenh viecircn goacutep vốn bị ngăn cản tham gia
quản lyacute điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven bởi caacutec lyacute do
111
(i) Để ngƣời thứ ba giao dịch với cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng bị nhầm
lẫn giữa thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn Quy định nagravey rotilde ragraveng để bảo
vệ quyền lợi của ngƣời thứ ba
(ii) Hạn chế sự thao tuacuteng lạm dụng quyền hạn của thagravenh viecircn goacutep vốn Quy
định nhằm mục điacutech bảo vệ lợi iacutech cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave cho cả cocircng ty
hợp vốn đơn giản Xeacutet cho cugraveng chỉ coacute caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave những
ngƣời phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn vagrave vocirc hạn đối với tất cả caacutec khoản nợ của cocircng
ty Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần
vốn goacutep của họ Rotilde ragraveng traacutech nhiệm của thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng tƣơng xứng
với quyền hạn Nếu cho pheacutep tham gia quản lyacute điều hagravenh thigrave coacute thể lagravem cho thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng thận trọng dẫn đến caacutec tổn thất tagravei sản của cocircng ty vagrave của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn
Caacutec nhận xeacutet ruacutet ra từ quy định về quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn
đơn giản việc quản trị điều hagravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản (trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn) tƣơng tự cocircng ty hợp danh Chỉ caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
mới coacute quyền quản trị điều hagravenh cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
tham gia quản trị cocircng ty Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận
vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn đoacute sẽ lagrave ngƣời duy nhất quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Trong
mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ đƣợc tham gia những vấn đề nội bộ (quan
trọng) magrave coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
343 Cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Đại diện lagrave việc một ngƣời (gọi lagrave ngƣời đại diện) nhacircn danh vagrave vigrave lợi iacutech của
ngƣời khaacutec (gọi lagrave ngƣời đƣợc đại diện) xaacutec lập thực hiện giao dịch dacircn sự trong
phạm vi đại diện [80 Điều 1391] Một số higravenh thức đại diện gồm đại diện theo
phaacutep luật (do phaacutep luật quy định hoặc cơ quan coacute thẩm quyền quyết định) vagrave đại
diện theo ủy quyền (đƣợc xaacutec lập theo sự ủy quyền giữa ngƣời đại diện vagrave ngƣời
đƣợc đại diện) [80 Điều 139 140 141 vagrave 142]
Lĩnh vực thƣơng mại cograven coacute higravenh thức đại diện cho thƣơng nhacircn (Điều 141
Luật Thƣơng mại 2005) Đacircy lagrave ldquomột dạng riecircng của quan hệ đại diện theo ủy
112
quyền đƣợc quy định trong Bộ luật Dacircn sự bởi vậy hợp đồng đại diện cho thƣơng
nhacircn lagrave một dạng đặc biệt của hợp đồng ủy quyềnrdquo [108 tr 89-90]
Một cocircng ty luocircn bắt buộc phải coacute ngƣời đại diện theo phaacutep luật trong suốt
quaacute trigravenh hoạt động Việc xaacutec định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của một cocircng ty
cograven để bảo vệ quyền lợi của cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn vagrave cograven để đảm bảo quyền
lợi của ngƣời thứ ba khi phaacutet sinh caacutec quan hệ với cocircng ty
Vigrave vậy cugraveng với việc quy định một loại higravenh cocircng ty phaacutep luật thƣờng chỉ
định ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty đoacute Điều nagravey đatilde đƣợc Bộ luật Dacircn sự
2005 quy định rotilde ldquoNgƣời đứng đầu phaacutep nhacircn theo quy định của điều lệ phaacutep nhacircn
hoặc quyết định của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyềnrdquo (Điều 1414) Đối với caacutec
loại higravenh của cocircng ty đối vốn cơ chế đại diện đƣợc phaacutep luật quy định rất cụ thể
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn lagrave Chủ tịch Hội đồng
thagravenh viecircn hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) đối với cocircng ty cổ phần lagrave Chủ tịch
Hội đồng quản trị hoặc Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) (Điều 46 vagrave Điều 116 Luật
Doanh nghiệp 2005)
Cograven đối với caacutec loại higravenh của cocircng ty đối nhacircn phaacutep luật vẫn thƣờng khocircng
quy định rotilde ragraveng cơ chế đại diện của caacutec cocircng ty nagravey Tuy vậy với quy định khaacute
tƣơng đồng của phaacutep luật tại nhiều quốc gia caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc
đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản giao dịch với ngƣời thứ ba Vigrave vậy chỉ caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn mới lagrave đối tƣợng đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điều 115 Bộ Luật Thƣơng mại 1911 Nhật Bản quy định ldquothagravenh viecircn chịu
traacutech nhiệm hữu hạn khocircng coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện cho hợp danh hữu hạnrdquo
Điều 68 Luật Hợp danh (đatilde đƣợc sửa đổi năm 2006) của Trung Quốc ldquomột
thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc thực hiện caacutec cocircng việc của hợp danh cũng khocircng
đƣợc đại diện cho hợp danh hữu hạn với becircn ngoagraveirdquo
Aacuten lệ trƣớc đacircy tại Việt Nam cho rằng ldquosự kiểm soaacutet của ngƣời cấp vốn chỉ
cho pheacutep ngƣời nagravey can thiệp trong nội bộ chỉ coacute thể giao dịch với hội viecircn để bagraven
định cocircng việc hội nhƣng khocircng đƣợc giao dịch với ngƣời đệ tam với tƣ caacutech đại
diện cho hộirdquo [109 tr 55-56] Cograven trong hội hợp tƣ đơn thƣờng ldquochỉ caacutec hội viecircn
113
thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia vagrave họ mới coacute quyền quản lyacute vagrave đại diện Cograven caacutec
hội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng gia necircn khocircng thể quản lyacute vagrave đại diện cho
hộirdquo [111 tr 801-805] Cograven dƣới quy định tại Điều 195 Bộ Luật Thƣơng mại 1972
ldquoHội viecircn xuất tƣ khocircng coacute tƣ caacutech thƣơng giardquo Căn cứ Điều 171 của bộ luật nagravey
thigrave chỉ caacutec hội viecircn thụ tƣ mới coacute tƣ caacutech thƣơng gia
Hiện nay quy định tại khoản 1 Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005 thigrave ngƣời
quản lyacute của cocircng ty hợp danh lagrave tất cả caacutec thagravenh viecircn hợp danh vagrave đồng thời caacutec
thagravenh viecircn hợp danh đều coacute quyền đại diện cho cocircng ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật
Hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp danh trong việc thực hiện cocircng việc kinh doanh của
cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với ngƣời thứ ba khi ngƣời nagravey biết về hạn chế đoacute
Mặt khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cụ thể caacutec chức danh Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc (Tổng giaacutem đốc) lagrave những ngƣời coacute quyền đại
diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện với tƣ caacutech lagrave bị đơn
hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại (Điều 1374đ)
Nhận xeacutet về cơ chế đại diện của cocircng ty hợp danh coacute tagravei liệu viết ldquothagravenh
viecircn hợp danh trực tiếp quản lyacute điều hagravenh cocircng ty Vigrave vậy bất kỳ thagravenh viecircn hợp
danh nagraveo cũng coacute quyền đại diện cho cocircng ty Ngƣợc lại cocircng ty cũng coacute quyền đại
diện cho caacutec thagravenh viecircn hợp danhrdquo [97 tr 256]
Từ caacutec quy định của cocircng ty hợp danh thigrave đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
ngƣời đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Noacutei
caacutech khaacutec cơ chế đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave cơ chế
nhiều ngƣời đại diện (tập thể cugraveng đại diện) Thẩm quyền đại diện của thagravenh viecircn
nhận vốn coacute thể đƣợc ghi nhận vagraveo Điều lệ của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nếu Điều
lệ cocircng ty khocircng quy định cụ thể về những hạn chế đối với quyền đại diện của thagravenh
viecircn nhận vốn thigrave ngƣời thứ ba coacute quyền cho rằng tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
đều coacute quyền thiết lập mọi giao dịch nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn giản Mọi giao
dịch đƣợc thiết lập bởi thagravenh viecircn nhận vốn trong phạm vi caacutec ngagravenh nghề hoạt
động kinh doanh của cocircng ty đều lagravem phaacutet sinh traacutech nhiệm của cocircng ty Nếu thagravenh
viecircn nhận vốn thực hiện hagravenh vi ngoagravei phạm vi caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng
114
kyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave khocircng thuộc traacutech nhiệm của cocircng ty trừ khi
đƣợc tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại chấp thuận
Cograven đối với thagravenh viecircn goacutep vốn phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia trong đoacute coacute
cả phaacutep luật Việt Nam đều khocircng quy định cho caacutec thagravenh viecircn nagravey coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn Vigrave vậy thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng thể nhacircn danh cocircng ty hợp vốn đơn
giản giao dịch với becircn ngoagravei Nếu thagravenh viecircn goacutep vốn tự đứng ra kinh doanh nhacircn
danh cho cocircng ty thigrave họ mất quyền hƣởng traacutech nhiệm hữu hạn vagrave tƣ caacutech phaacutep lyacute
của thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
35 Chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Việc chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chứa đựng caacutec
yếu tố nhƣ điều kiện nguyecircn nhacircn vagrave caacutec hậu quả cho cocircng ty
351 Điều kiện chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3511 Điều kiện tiến hagravenh giải thể
Điều kiện aacutep dụng chung đối với bất kỳ doanh nghiệp đang hoạt động dƣới
sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 ldquoDoanh nghiệp chỉ được giải thể khi
bảo đảm thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutecrdquo (Điều 1572)
Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mang bản chất của loại higravenh cocircng ty đối nhacircn necircn đối với
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản việc xaacutec định khi nagraveo caacutec cocircng ty
nagravey đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei sản lagrave rất khoacute khăn Một số giả thiết coacute thể
xảy ra nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản aacutep dụng theo thủ tục giải thể doanh nghiệp
(i) Giả thiết một cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc giải thể khi thanh toaacuten hết
caacutec khoản nợ vagrave caacutec nghĩa vụ tagravei sản khaacutec nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản đủ khả
năng tự thanh toaacuten nợ thigrave sẽ đƣợc aacutep dụng thủ tục giải thể doanh nghiệp Nếu khocircng
đủ khả năng để thanh toaacuten caacutec khoản nợ thigrave theo khoản 2 Điều 157 của Luật Doanh
nghiệp 2005 cocircng ty khocircng đủ điều kiện để đƣợc tiến hagravenh giải thể
(ii) Giả thiết hai cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ khả năng tự trả caacutec
khoản nợ nhƣng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cugraveng nhau đem tagravei sản ra thanh toaacuten nợ
cho cocircng ty nếu tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ
thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đủ điều kiện để tiến hagravenh giải thể
115
(iii) Giả thiết ba tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave cả tagravei sản của caacutec
thagravenh viecircn nhận vốn vẫn khocircng đủ để thanh toaacuten caacutec khoản nợ chủ nợ phải gửi yecircu
cầu đogravei nợ đến Togravea aacuten để mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Toacutem lại lagrave những ngƣời bảo latildenh liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ đến khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng thể thanh
toaacuten đƣợc hết số nợ cocircng ty hợp vốn đơn giản mới bị coi lagrave khocircng cograven khả năng
thanh toaacuten nợ Cograven thagravenh viecircn goacutep vốn nhờ chỉ chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei
sản thagravenh viecircn goacutep vốn đƣơng nhiecircn thoaacutet khỏi caacutec yecircu cầu đogravei nợ từ phiacutea chủ nợ
3512 Điều kiện aacutep dụng thủ tục phaacute sản
Trƣớc đacircy điều kiện mở thủ tục phaacute sản ldquodoanh nghiệp gặp khoacute khăn hoặc
bị thua lỗ trong hoạt động kinh doanh sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei chiacutenh
cần thiết magrave vẫn mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạnrdquo [90 Điều 2]
Hiện nay điều kiện mở thủ tục phaacute sản aacutep dụng đối với tất cả caacutec loại higravenh
doanh nghiệp vagrave caacutec hợp taacutec xatilde ldquodoanh nghiệp hay hợp taacutec xatilde khocircng coacute khả năng
thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave lacircm vagraveo tigravenh
trạng phaacute sảnrdquo [91 Điều 3]
Căn cứ vagraveo phạm vi aacutep dụng của Luật Phaacute sản 2004 cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng sẽ lagrave đối tƣợng chịu sự điều chỉnh của luật nagravey Điều kiện mở thủ tục phaacute
sản sẽ xảy ra trong trƣờng hợp nếu cocircng ty vagrave caacutec thagravenh viecircn nhận vốn khocircng đủ
khả năng để thanh toaacuten caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh cho caacutec chủ nợ Noacutei caacutech khaacutec noacute sẽ
đƣợc thi hagravenh một khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đaacutep ứng đƣợc caacutec điều kiện
để coacute thể tiến hagravenh giải thể doanh nghiệp theo những quy định tại khoản 2 Điều
157 của Luật Doanh nghiệp 2005
352 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản
3521 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng giải thể
Quy chế phaacutep lyacute về giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty
hợp danh Theo đoacute caacutec điều kiện thủ tục vagrave caacutec hoạt động bị cấm kể từ khi coacute
quyết định giải thể đƣợc quy định cụ thể trong Luật Doanh nghiệp 2005 (caacutec Điều
157 158 vagrave 159)
116
Một số nguyecircn nhacircn dẫn đến việc giải thể của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do việc kinh doanh thua lỗ
Lagrave nguyecircn nhacircn cơ bản dẫn đến sự giải thể của mọi loại higravenh cocircng ty trong
đoacute bao gồm cả cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do yacute muốn từ caacutec thagravenh viecircn
Lagrave những ngƣời chủ của cocircng ty caacutec thagravenh viecircn coacute quyền tự quyết định sự
tồn tại hoặc chấm dứt của noacute Coacute thể dựa trecircn Điều lệ cocircng ty caacutec thagravenh viecircn cugraveng
nhau xaacutec định thời hạn tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản Một số trƣờng hợp
nhƣ macircu thuẫn giữa caacutec thagravenh viecircn cũng coacute thể lagravem cocircng ty phải giải thể Tuy
nhiecircn căn cứ cocircng ty hợp danh trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định
khaacutec cocircng ty hợp danh coacute thể đƣợc giải thể khi coacute iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh
viecircn hợp danh chấp thuận (Điều 1353 Luật Doanh nghiệp 2005)
(iii) Cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể do mục tiecircu nhiệm vụ đatilde đạt được
Ngay từ đầu caacutec thagravenh viecircn coacute thể thỏa thuận caacutec mục tiecircu nhiệm vụ magrave
cocircng ty hợp vốn đơn giản cần đạt đƣợc Đến khi caacutec mục tiecircu đatilde hoagraven thagravenh thigrave
cocircng ty khocircng cograven lyacute do để tiếp tục hoạt động Coacute những trƣờng hợp mục tiecircu của
cocircng ty bị thay đổi đột ngột lĩnh vực kinh doanh trƣớc đƣợc phaacutep luật cho pheacutep
nhƣng nay lại bị cấm ảnh hƣởng từ caacutec yếu tố kinh tế vĩ mocirc
(iv) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể do caacutec thagravenh viecircn khocircng thực hiện
caacutec nội dung của điều lệ cocircng ty
Điều lệ cocircng ty lagrave một dạng của hợp đồng thagravenh lập cocircng ty vagrave noacute cograven lagrave bản
cam kết giữa caacutec thagravenh viecircn Khi thagravenh viecircn khocircng thực hiện đầy đủ caacutec quy định
của Điều lệ cocircng ty hợp vốn đơn giản họ coacute thể phải nhận những chế tagravei từ cocircng ty
nhƣng điều đoacute coacute thể giaacuten tiếp dẫn đến sự giải thể cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
(v) Cocircng ty hợp vốn đơn giản bị giải thể vigrave những lyacute do liecircn quan đến điều
kiện tồn tại magrave phaacutep luật quy định
Căn cứ quy định tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn hợp danh vagrave coacute thecircm caacutec thagravenh viecircn goacutep
vốn Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản trong một giai đoạn chỉ cograven duy nhất một thagravenh
117
viecircn hợp danh thigrave khi đoacute căn cứ điểm c khoản 1 Điều 157 trong vograveng saacuteu thaacuteng
nếu khocircng coacute thecircm thagravenh viecircn hợp danh thigrave phải tiến hagravenh giải thể
3522 Nguyecircn nhacircn chấm dứt tồn tại bằng phaacute sản
Điều 3 Luật Phaacute sản 2004 quy định ldquoDoanh nghiệp hợp taacutec xatilde khocircng coacute
khả năng thanh toaacuten được caacutec khoản nợ đến hạn khi chủ nợ coacute yecircu cầu thigrave coi lagrave
lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sảnrdquo Nhƣ vậy caacutec nguyecircn nhacircn cơ bản để Togravea aacuten mở thủ
tục phaacute sản coacute thể do cocircng ty thua lỗ necircn khocircng thể thanh toaacuten caacutec khoản nợ cho
caacutec chủ nợ hoặc khi nhận thấy cocircng ty lacircm vagraveo tigravenh trạng phaacute sản thigrave caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute quyền nộp đơn yecircu cầu mở thủ tục phaacute sản [91 Điều 18]
Học giả Bugravei Nguyecircn Khaacutenh cho rằng ldquoNguyecircn nhacircn dẫn đến phaacute sản một
doanh nghiệp rất phong phuacute song đều đi đến hệ quả lagrave đƣa doanh nghiệp lacircm vagraveo
tigravenh trạng mất khả năng thanh toaacuten nợ đến hạn sau khi đatilde aacutep dụng caacutec biện phaacutep tagravei
chiacutenh cần thiếtrdquo [73 tr 541]
Toacutem lại caacutec nguyecircn nhacircn dẫn đến việc mở thủ tục phaacute sản đối với mọi loại
higravenh cocircng ty magrave trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng lagrave nguyecircn nhacircn
do cocircng ty khocircng cograven khả năng trả khoản nợ đến hạn cho chủ nợ khi họ yecircu cầu
353 Hậu quả của việc chấm dứt tồn tại đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản
3531 Hậu quả ảnh hưởng với thagravenh viecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Hậu quả đối với thagravenh viecircn nhận vốn
Lagrave những thagravenh viecircn chịu traacutech nhiệm chiacutenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
khi cocircng ty chấm dứt tồn tại bản thacircn caacutec thagravenh viecircn nhận vốn sẽ phải gaacutenh chịu
những hậu quả rất nặng nề Trong đoacute một số trƣờng hợp coacute thể xảy ra
(1) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản giải thể hợp phaacutep Sau khi việc
giải thể kết thuacutec nếu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đatilde thực hiện đầy đủ caacutec nghĩa vụ đối
với cocircng ty thigrave traacutech nhiệm của họ sẽ chấm dứt Trong trƣờng hợp nagravey phaacutep luật
thƣờng khocircng đƣa ra caacutec hạn chế necircn thagravenh viecircn nhận vốn coacute thể thagravenh lập ngay
cocircng ty mới
(2) Trường hợp cocircng ty hợp vốn đơn giản bị chấm dứt tồn tại theo thủ tục
phaacute sản Khaacutec với thủ tục giải thể khi tiến hagravenh thủ tục phaacute sản noacute sẽ để lại hậu
118
quả nặng nề cho caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Với traacutech nhiệm liecircn đới vagrave vocirc hạn traacutech
nhiệm tagravei sản khocircng chỉ giới hạn trong phạm vi số vốn goacutep của thagravenh viecircn nhận vốn
tại cocircng ty hợp vốn đơn giản magrave noacute cograven bao gồm cả tagravei sản dacircn sự của họ Khi phacircn
tiacutech về tagravei sản sẽ phải mang ra thực hiện nghĩa vụ coacute tagravei liệu nhận định ldquothagravenh viecircn
hợp danh chịu traacutech nhiệm vocirc hạn đối với caacutec khoản nợ cocircng ty bằng ba nguồn vốn
vốn goacutep của mỗi thagravenh viecircn hợp danh vagraveo cocircng ty vốn tiacutech lũy của cocircng ty coacute đƣợc
từ hoạt động kinh doanh vagrave tagravei sản riecircng của mỗi thagravenh viecircn hợp danh (tagravei sản riecircng
bao gồm Tagravei sản caacute nhacircn chƣa đƣợc goacutep vốn vagraveo cocircng ty vagrave tagravei sản thu đƣợc từ
việc phacircn chia lợi nhuận của cocircng ty theo tỷ lệ vốn đatilde goacutep)rdquo [96 tr 43-44]
Điều 879 của Bộ luật Thƣơng mại 1972 quy định về sự khaacutenh tận vagrave hiệu
lực khaacutenh tận đối với hội hợp danh nhƣ sau ldquoNếu lagrave một hội hợp danh bị khaacutenh
tận phải niecircm phong khocircng những tại trụ sở của hội magrave cograven cả tại tư gia của mỗi
hội viecircn nữardquo
Hiện nay căn cứ khoản 2 Điều 49 của Luật Phaacute sản 2004 trong trƣờng hợp
thagravenh viecircn hợp danh coacute tagravei sản thuộc sở hữu chung thigrave phần tagravei sản của thagravenh viecircn
hợp danh đoacute sẽ đƣợc phaacutep luật phacircn chia theo quy định của Bộ luật Dacircn sự hoặc caacutec
quy định khaacutec của phaacutep luật Ngoagravei ra căn cứ vagraveo khoản 2 Điều 94 một số hậu quả
khaacutec nhƣ thagravenh viecircn hợp danh sẽ khocircng đƣợc quyền thagravenh lập hoặc lagravem ngƣời quản
lyacute doanh nghiệp hợp taacutec xatilde trong thời hạn từ một đến ba năm Luật nhấn mạnh quy
định nagravey chỉ khocircng aacutep dụng trong trƣờng hợp doanh nghiệp bị tuyecircn bố phaacute sản vigrave
lyacute do bất khả khaacuteng (Điều 943)
Luật Doanh nghiệp 2005 cũng dự tiacutenh trƣờng hợp sau khi cocircng ty hợp vốn
đơn giản đatilde thanh toaacuten hết caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh magrave tagravei sản của noacute vẫn cograven thigrave caacutec
thagravenh viecircn hợp danh sẽ đƣợc nhận lại một phần tƣơng ứng với tỷ lệ đoacuteng goacutep của họ
(Điều 1341g)
Cograven Điều 1305 Bộ Dacircn luật 1972 giải quyết theo caacutech ldquoSau khi thanh toaacuten
những tagravei sản cograven lại sẽ được thanh toaacuten viecircn phacircn chia cho caacutec hội viecircn theo hội
quy vagrave lacircm thời theo thể lệ đatilde định trong luật nagravey về việc phacircn chia di sảnrdquo
119
Tuy nhiecircn nếu thagravenh viecircn nhận vốn goacutep vốn dƣới higravenh thức chỉ lagrave uy tiacuten
kinh doanh kinh nghiệm cocircng sứchellip thigrave caacutec thagravenh viecircn chỉ coacute caacutech thỏa thuận với
nhau rồi chuyển giaacute trị phần goacutep trecircn sang dạng tagravei sản thiacutech hợp
(ii) Hậu quả đối với thagravenh viecircn goacutep vốn
Điều 303 (section 303) Luật Hợp danh hữu hạn 2001 của Hoa Kỳ quy định
ldquoMột nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn dugrave phaacutet sinh trong hợp đồng sai lầm caacute nhacircn
hoặc caacutech khaacutec đều khocircng phải lagrave nghĩa vụ của một thagravenh viecircn goacutep vốn Một thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng phải chịu traacutech nhiệm caacute nhacircn trực tiếp hay giaacuten tiếp bằng
caacutech đoacuteng goacutep hoặc caacutech khaacutec cho một nghĩa vụ của hợp danh hữu hạn chỉ vigrave lyacute do
họ đang lagrave một thagravenh viecircn goacutep vốnrdquo
Nguyecircn tắc phaacutep định thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu traacutech nhiệm hữu hạn
trong phạm vi số vốn goacutep của họ Ngay cả khi cocircng ty bị giải thể hoặc phaacute sản sau
khi đatilde thanh toaacuten hết caacutec khoản nợ nếu tagravei sản của cocircng ty vẫn cograven thigrave thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn coacute quyền đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại tƣơng ứng với tỷ lệ
vốn goacutep của họ (Điều 1401g Luật Doanh nghiệp 2005)
3532 Hậu quả ảnh hưởng với cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại thigrave tƣ caacutech chủ thể của cocircng
ty trong caacutec quan hệ phaacutep luật cũng chấm dứt theo Việc chấm dứt tồn tại cograven coacute thể
mang lại những hậu quả đối với cocircng ty nhƣ sau
(i) Caacutec tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bị mang ra thanh lyacute
Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chấm dứt tồn tại bằng thủ tục giải thể doanh
nghiệp thigrave Hội đồng thagravenh viecircn của cocircng ty coacute traacutech nhiệm đứng ra tiến hagravenh thanh
lyacute tagravei sản Cograven nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản bị mở thủ tục phaacute sản thigrave việc thanh lyacute
tagravei sản sẽ do tổ thanh lyacute tagravei sản của Togravea aacuten phụ traacutech Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ
trƣớc hết đƣợc thanh toaacuten nợ trong phạm vi số tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khi tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đủ để thanh toaacuten thigrave caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn phải cugraveng nhau liecircn đới thanh toaacuten nốt số nợ cograven lại cho caacutec chủ nợ
(ii) Xaacutec định traacutech nhiệm tagravei sản liecircn quan của thagravenh viecircn nhận vốn
120
Traacutech nhiệm nặng nề nhất của caacutec thagravenh viecircn nhận vốn lagrave liecircn đới vagrave chịu
traacutech nhiệm vocirc hạn cho tất cả caacutec khoản nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại Phaacutep caacutech thức đogravei nợ đối với cocircng ty hợp danh nhƣ sau ldquoChủ nợ phải
đogravei cocircng ty trƣớc nhƣng khi khocircng đạt kết quả thigrave họ phải baacutem lấy caacutec hội viecircn Chủ
nợ chỉ cần gửi một tống đạt qua chấp hagravenh viecircn để buộc cocircng ty phải trả nợ nếu
trong taacutem ngagravey khocircng trả họ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircnhellip Hội viecircn đatilde trả cả
moacuten nợ coacute thể quay lại đogravei caacutec hội viecircn khaacutec vagrave buộc họ phải tham gia vagraveo việc trả
nợ theo phần của họrdquo [18 tr 184]
Căn cứ caacutech thức trecircn caacutec chủ nợ trƣớc tiecircn phải yecircu cầu cocircng ty hợp vốn
đơn giản thanh toaacuten nợ vagrave nếu cograven thiếu chủ nợ mới coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten số nợ cograven lại Coacute thể một thagravenh viecircn nhận vốn đứng
ra thay mặt cho tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại thực hiện việc trả toagraven bộ caacutec
khoản nợ Caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại sẽ đƣợc giải thoaacutet khỏi traacutech nhiệm đối
với chủ nợ đatilde nhận đƣợc phần thanh toaacuten Tuy nhiecircn thagravenh viecircn nhận vốn đứng ra
trả nợ sẽ coacute quyền yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại phải hoagraven trả phần nghĩa
vụ tagravei sản của họ trong moacuten nợ chung
Liecircn quan đến vấn đề đogravei nợ đối với thagravenh viecircn nhận vốn cần xem xeacutet caacutec
vấn đề quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa
vụ vagrave hậu quả phaacutet sinh
(1) Quyền vagrave caacutec điều kiện của chủ nợ liecircn quan đến việc yecircu cầu thagravenh viecircn
nhận vốn trả nợ khi cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten nợ
thigrave caacutec chủ nợ sẽ coacute quyền đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn Nhƣ vậy điều
kiện để caacutec chủ nợ coacute quyền đogravei caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả nợ chiacutenh lagrave khi
cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng cograven khả năng thanh toaacuten số nợ cograven lại cho họ
(2) Thời hiệu yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thanh toaacuten nợ thay cho
cocircng ty hợp vốn đơn giản theo quy định của Bộ luật Dacircn sự 2005 ldquothời hiệu lagrave thời
hạn do phaacutep luật quy định magrave khi kết thuacutec thời hạn đoacute chủ thể đƣợc hƣởng quyền
121
dacircn sự đƣợc miễn trừ nghĩa vụ dacircn sự hoặc mất quyền khởi kiện vụ aacuten dacircn sựhelliprdquo
(Điều 154) Về nguyecircn tắc caacutec chủ nợ của cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute quyền
đogravei nợ đối với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn trong một thời hạn nhất định Nếu căn cứ
tinh thần của Điều 427 Bộ luật Dacircn sự 2005 đối với tranh chấp liecircn quan đến caacutec
hợp đồng dacircn sự chủ nợ coacute quyền yecircu cầu Togravea aacuten buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
thực hiện nghĩa vụ trả nợ trong thời hạn hai năm kể từ thời điểm quyền vagrave lợi iacutech bị
xacircm phạm
(3) Thời hạn để thagravenh viecircn nhận vốn thực hiện nghĩa vụ vagrave hậu quả phaacutet
sinh Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Bộ luật Dacircn sự 2005 đều khocircng quy định thời hạn
bắt buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải thực hiện nghĩa vụ thanh toaacuten nợ Điều đoacute
dễ dẫn đến tigravenh trạng coacute thể trong một khoản thời gian nếu caacutec thagravenh viecircn nhận
vốn cố tigravenh khocircng thanh toaacuten nợ thigrave caacutec chủ nợ phải thocircng qua một cơ quan đại diện
lagrave Togravea aacuten để buộc caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải trả số nợ cograven thiếu Togravea aacuten coacute thể
tiến hagravenh mở thủ tục phaacute sản đối với cocircng ty hợp vốn đơn giản Ngay cả khi cocircng ty
hợp vốn đơn giản bị Togravea aacuten tuyecircn bố phaacute sản nghĩa vụ về tagravei sản của caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đối với chủ nợ vẫn cograven ldquoquyết định tuyecircn bố doanh nghiệp hợp taacutec xatilde bị
phaacute sản khocircng miễn trừ nghĩa vụ về tagravei sản của chủ doanh nghiệp tư nhacircn thagravenh
viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh đối với chủ nợ chưa được thanh toaacuten trừ
trường hợp caacutec becircn coacute thỏa thuận khaacutec hoặc phaacutep luật coacute quy định khaacutecrdquo (Điều
901 Luật Phaacute sản 2004)
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
Từ những nghiecircn cứu tại chƣơng 3 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave thủ tục thagravenh lập cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng chặt chẽ hơn cocircng
ty hợp danh Coacute lẽ vigrave sự xuất hiện của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn đatilde lagravem cho tiacutenh
an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty hợp vốn đơn giản iacutet nhiều giảm suacutet Mặt khaacutec cũng
chiacutenh vigrave sự xuất hiện của thagravenh viecircn goacutep vốn necircn cocircng ty hợp vốn đơn giản cần phải
đăng kyacute với cơ quan coacute thẩm quyền (nhƣ ghi vagraveo danh bạ thƣơng mại ở Đức cơ
quan đăng kyacute kinh doanh ở Anh hellip) để tuyecircn bố caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave
những ngƣời đoacuteng goacutep tagravei chiacutenh vagrave họ khocircng tham gia vagraveo việc quản lyacute điều hagravenh
122
hoặc đại diện cho cocircng ty Việc cocircng bố thocircng tin về thagravenh viecircn goacutep vốn cograven nhằm
mục điacutech cho caacutec chủ nợ khaacutech hagraveng phacircn biệt rotilde vai trograve của thagravenh viecircn goacutep vốn lagrave
khaacutec so với thagravenh viecircn nhận vốn tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Hai lagrave phaacutep luật một số quốc gia (Hoa Kỳ Anh Canada Đứchellip) quy định
chỉ khi thagravenh viecircn goacutep vốn đăng kyacute với caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thigrave họ mới đƣợc
hƣởng chế độ chịu traacutech nhiệm hữu hạn Nếu khocircng đăng kyacute thagravenh viecircn goacutep vốn
vẫn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei chiacutenh nhƣ thagravenh viecircn nhận vốn
Ba lagrave từ nghiecircn cứu quy định của phaacutep luật nhiều quốc gia cho thấy cơ cấu
tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản khaacute gọn nhẹ vigrave noacute chiacutenh lagrave
sự rập khuocircn của cocircng ty hợp danh Đều lagrave caacutec cocircng ty mang bản chất của loại higravenh
cocircng ty đối nhacircn necircn tiacutenh an toagraven phaacutep lyacute khaacute cao đồng thời sự gắn boacute giữa caacutec
thagravenh viecircn luocircn chặt chẽ vigrave thế phaacutep luật hầu hết caacutec quốc gia đều khocircng muốn can
thiệp nhiều đến cơ cấu tổ chức quản trị của chuacuteng Tuy nhiecircn traacutei ngƣợc với phaacutep
luật nhiều quốc gia khaacutec Luật Doanh nghiệp 2005 của Việt Nam lại quy định khaacute
chi tiết nhiều vấn đề về tổ chức quản trị điều hagravenh của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản
Bốn lagrave căn cứ quy định tại Luật Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh
ngƣời quản lyacute bắt buộc vagrave duy nhất của cocircng ty chiacutenh lagrave caacutec thagravenh viecircn hợp danh
Hơn nữa cocircng ty hợp danh khocircng thể thuecirc ngƣời quản lyacute lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Khaacutec với quy định của phaacutep luật Việt Nam một số quốc gia nhƣ Cộng hogravea Phaacutep
quy định ngƣời quản lyacute coacute thể lagrave phaacutep nhacircn vagrave cograven coacute thể lagrave ngƣời ngoagravei cocircng ty
Năm lagrave tƣơng tự cocircng ty hợp danh cơ chế đại diện của cocircng ty hợp vốn đơn
giản lagrave cơ chế nhiều ngƣời đại diện (tập thể đại diện) Tuy nhiecircn chỉ coacute caacutec thagravenh
viecircn nhận vốn lagrave những ngƣời coacute tƣ caacutech thƣơng nhacircn mới coacute quyền lagravem đại diện
cho cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn do khocircng coacute tƣ caacutech
thƣơng nhacircn necircn khocircng thể lagravem đại diện cho cocircng ty Nếu traacutei lại thagravenh viecircn goacutep
vốn sẽ bị mất đi cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về tagravei chiacutenh Tƣ caacutech phaacutep lyacute của
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ chuyển sang thagravenh thagravenh viecircn nhận vốn
123
CHƢƠNG 4
CAacuteC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VAgrave MỘT SỐ KIẾN NGHỊ LIEcircN
QUAN TỚI VIỆC XAcircY DỰNG CHẾ ĐỊNH PHAacuteP LUẬT
COcircNG TY HỢP VỐN ĐƠN GIẢN
41 Caacutec yếu tố ảnh hƣởng tới việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty
hợp vốn đơn giản
411 Cơ sở chiacutenh trị
Trƣớc đacircy với nền tảng kinh tế - xatilde hội keacutem phaacutet triển ngƣời Việt Nam chỉ
quen lagravem ăn manh muacuten nhỏ lẻ lạc hậu vagrave baacutem chặt lấy hoạt động nocircng nghiệp
Qua nhiều thế kỷ từ thời phong kiến đến trƣớc thời Phaacutep thuộc hoạt động thủ cocircng
nghiệp vagrave thƣơng mại cograven khaacute xa lạ với ngƣời Việt Kể từ khi xacircm lƣợc (1858 -
1945) ldquothực dacircn Phaacutep ra sức boacutec lột tagravei nguyecircn nhacircn vật lực của Việt Namhelliprdquo
[149] Đồng thời hệ thống phaacutep luật của Phaacutep cũng đƣợc đƣa vagraveo Việt Nam để
phục vụ cho caacutec hoạt động khai thaacutec thuộc địa vagrave thƣơng mại Chỉ từ thời kỳ nagravey
ngƣời Việt mới biết đến caacutec mocirc higravenh tổ chức kinh doanh kiểu cocircng ty hiện nay
Về chủ trương bắt đầu manh nha ngay sau khi Caacutech mạng Thaacuteng taacutem thagravenh
cocircng năm 1945 ngagravey 09 - 11 - 1946 Quốc hội thocircng qua bản Hiến phaacutep đầu tiecircn
của Nhagrave nƣớc Việt Nam Dacircn chủ cộng hogravea Hiến phaacutep năm 1946 Điểm quan trọng
ldquoHiến phaacutep thừa nhận sự tồn tại của nhiều chế độ sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếrdquo
[36 tr 80] Đacircy coacute lẽ lagrave những chủ trƣơng đầu tiecircn lagrave bƣớc khởi nguồn cho sự
nghiệp phaacutet triển của lĩnh vực kinh tế thƣơng mại tại Việt Nam
Phải từ Đại hội lần thứ VI của Đảng (15 - 18121986) chủ trƣơng đổi mới
toagraven diện nền kinh tế đất nƣớc mới thật sự bắt đầu Trecircn tinh thần từ Đại hội VI
ldquoHiến phaacutep năm 1992 ra đời lagrave hệ quả của cocircng cuộc đổi mới toagraven diện caacutec chế
định của Hiến phaacutep đatilde coacute sự thay đổi sacircu sắc về ldquochấtrdquo phugrave hợp với yecircu cầu của
nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xatilde hội chủ nghĩardquo [36 tr 96]
Khaacutec với mocirc higravenh kinh tế tập trung chỉ huy kế hoạch kinh tế thị trƣờng luocircn
đề cao nguyecircn tắc tự do kinh tế Điều nagravey coacute nghĩa chuacuteng ta phải phải xoacutea bỏ chế
124
độ độc tocircn của một higravenh thức sở hữu vagrave mặt khaacutec phải khuyến khiacutech phaacutet triển cơ
cấu kinh tế nhiều thagravenh phần với sự bigravenh đẳng của chuacuteng trƣớc phaacutep luật Nhƣ vậy
kinh tế thị trƣờng với vị triacute lagrave ldquohạ tầng cơ sởrdquo đogravei hỏi phải coacute ldquothƣợng tầng kiến
truacutecrdquo - một mocirci trƣờng phaacutep lyacute an toagraven hiệu quả linh động vagrave đảm bảo cho tất cả
caacutec chủ thể sản xuất kinh doanh coacute quyền tự do kinh doanh Cụ thể hoacutea chủ trƣơng
phaacutet triển kinh tế thị trƣờng của Đảng Nhagrave nƣớc đatilde ban hagravenh nhiều bộ luật quan
trọng Luật Cocircng ty (1990) Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn (1990) Luật Doanh nghiệp
(1999 2005 vagrave đƣợc sửa đổi bổ sung 2009)hellip Nhờ đoacute goacutep phần lagravem cho nền kinh
tế trigrave trệ lạc hậu của Việt Nam bắt đầu thay đổi Hagraveng loạt cocircng ty nối tiếp nhau ra
đời goacutep phần thuacutec đẩy sự phaacutet triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trƣờng non trẻ
Trƣớc xu thế toagraven cầu hoacutea hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ vagrave sacircu rộng
chuacuteng ta khocircng thể taacutech biệt khỏi sacircn chơi kinh tế toagraven cầu ldquoMột bƣớc ngoặt trong
tiến trigravenh hội nhập của Việt Nam ngagravey 07 thaacuteng 11 năm 2006 Việt Nam đatilde trở
thagravenh thagravenh viecircn thứ 150 của WTOrdquo [116 tr 78] Việc đatilde cugraveng tham gia ldquosacircn chơirdquo
kinh tế lớn nhất thế giới necircn sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei mua cổ phần goacutep
vốn hoặc thậm chiacute thagravenh lập những cocircng ty 100 vốn của nƣớc ngoagravei ngay tại Việt
Nam Đất nƣớc dần dần mở cửa thị trƣờng để đoacuten nhận những lagraven soacuteng đầu tƣ từ
caacutec nhagrave đầu tƣ những doanh nghiệp nƣớc ngoagravei muốn đến kinh doanh tại Việt
Nam Vagrave vigrave thế Luật Doanh nghiệp ngagravey cagraveng trở thagravenh một cocircng cụ rất quan trọng
để điều chỉnh caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Với tƣ caacutech lagrave ngƣời trực tiếp
thiết kế vagrave quản lyacute ldquosacircn chơirdquo cho caacutec loại higravenh doanh nghiệp nhagrave nƣớc cần thiết
xacircy dựng một hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hoagraven chỉnh vagrave hiệu quả
Baacuteo caacuteo chiacutenh trị tại Đại hội lần thứ XI của Đảng chỉ rotilde ldquoPhaacutet triển caacutec higravenh
thức sở hữu caacutec thagravenh phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệp Tiếp tục thể chế
hoaacute quan điểm của Đảng về phaacutet triển đa dạng caacutec higravenh thức sở hữu caacutec thagravenh
phần kinh tế caacutec loại higravenh doanh nghiệprdquo [31 tr 28-30]
Mặt khaacutec Chiến lƣợc phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai đoạn 2011 - 2020 cũng
đatilde khẳng định chủ trƣơng trƣớc mắt ldquoTạo điều kiện thuận lợi cho caacutec doanh nghiệp
đầu tư phaacutet triển sản xuất kinh doanh vagrave mở rộng thị trườngrdquo [33 tr 19]
125
Nhƣ vậy chuacuteng ta coacute thể ruacutet ra việc đa dạng hoacutea caacutec loại higravenh kinh doanh
phaacutet triển thecircm nhiều caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave chủ trƣơng quan trọng của
Đảng Nhagrave nƣớc trong giai đoạn trƣớc mắt vagrave cả lacircu dagravei
Toacutem lại ldquotừ một xatilde hội bdquotrọng nocircng ức thƣơng‟ Việt Nam đang chuyển
nhanh sang một xatilde hội bdquotrọng thƣơng‟ khuyến khiacutech vagrave phục vụ thƣơng mạirdquo [66
tr 48] Mặt khaacutec trƣớc bối cảnh phaacutet triển khocircng ngừng của kinh tế quốc tế việc
xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau lagrave rất cần thiết Thocircng thƣờng
mỗi thời kỳ phaacutet triển kinh tế - xatilde hội luocircn đogravei hỏi phải coacute caacutec higravenh thức kinh doanh
mới Rotilde ragraveng coacute thecircm một mocirc higravenh cocircng ty mới lagrave tăng thecircm cơ hội để nhagrave đầu tƣ
chọn lựa sử dụng vagrave đồng thời cograven để tuacircn thủ caacutec cam kết quốc tế Vigrave vậy cugraveng
với quaacute trigravenh phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh
cocircng ty luocircn lagrave chủ trƣơng nhất quaacuten của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
Về đường lối Đại hội Đảng lần VI (121986) đề ra đƣờng lối xacircy dựng một
nền kinh tế nhiều thagravenh phần theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute của nhagrave nƣớc vagrave
theo định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa Trong đoacute ldquoĐại hội đặc biệt nhấn mạnh phải đổi
mới tƣ duy trƣớc hết lagrave tƣ duy kinh tếrdquo [29 tr 49] Tƣ duy quản lyacute kinh tế tập trung
bao cấp trƣớc đacircy đatilde đƣợc xoacutea bỏ triệt để vagrave thay vagraveo đoacute lagrave tƣ duy quản lyacute kinh tế
thị trƣờng Vagrave chỉ coacute trong nền kinh tế thị trƣờng caacutec loại higravenh doanh nghiệp thuộc
sở hữu tƣ nhacircn mới coacute cơ sở để tồn tại vagrave phaacutet triển
Tại Đại hội VII (61991) vagrave Đại hội VIII (61996) của Đảng đƣờng lối phaacutet
triển nền kinh tế nhiều thagravenh phần vận động theo cơ chế thị trƣờng coacute sự quản lyacute
của nhagrave nƣớc định hƣớng xatilde hội chủ nghĩa tiếp tục đƣợc khẳng định vagrave phaacutet triển
Thời gian nagravey nhiều mocirc higravenh doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời nhƣ cocircng ty cổ
phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn doanh nghiệp tƣ nhacircn Tổ hợp taacutec Hợp taacutec xatildehellip
Đại hội IX (42001) đƣờng lối phaacutet triển nền kinh tế thị trƣờng lagrave mocirc higravenh
kinh tế tổng quaacutet của cả thời kỳ quaacute độ tiếp tục đƣợc củng cố Trƣớc đoacute Luật
Doanh nghiệp 1999 đƣợc ban hagravenh vagrave ngoagravei những loại higravenh doanh nghiệp quen
thuộc đạo luật nagravey cograven quy định trở lại loại higravenh cocircng ty hợp danh Từ đoacute nhagrave đầu
tƣ tại Việt Nam đatilde coacute thecircm một sự lựa chọn mới lagrave cocircng ty hợp danh
126
Đƣờng lối phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tiếp tục tại Đại
hội X của Đảng (42006) ldquoThực hiện nhất quaacuten caacutec chiacutenh saacutech tạo mocirci trường
thuận lợi cho hoạt động đầu tư kinh doanh vagrave phaacutet triển mạnh mẽ caacutec loại higravenh
doanh nghiệphelliprdquo [30 tr 39]
Đƣờng lối phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp của Đại hội X khẳng định
ldquoTiếp tục phaacutet triển mạnh caacutec loại higravenh doanh nghiệp của tư nhacircn Tạo điều kiện
thuận lợi cho caacutec loại higravenh kinh tế tư nhacircn đầu tư phaacutet triểnhellip Xoaacute bỏ mọi higravenh
thức phacircn biệt đối xử thực sự bigravenh đẳng tạo thuận lợi để caacutec doanh nghiệp nhất
lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave vừahellip được tiếp cận caacutec nguồn vốnrdquo [30 tr 42]
Kế thừa vagrave phaacutet triển tinh thần từ caacutec Đại hội Đảng trƣớc đoacute Nghị quyết của
Đại hội Đảng XI (012011) khẳng định nhất quaacuten đƣờng lối phaacutet triển kinh tế tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay ldquoTiếp tục hoagraven thiện thể chế kinh tế thị trường
định hướng xatilde hội chủ nghĩardquo [34 tr 6]
Mặt khaacutec Cƣơng lĩnh xacircy dựng đất nƣớc trong thời kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa
xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) chỉ rotilde nhiệm vụ ldquoPhaacutet triển nền kinh tế thị
trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh thức sở hữu nhiều thagravenh phần
kinh tế higravenh thức tổ chức kinh doanh vagrave higravenh thức phacircn phốirdquo [32 tr 9-10]
Ngoagravei ra hiến phaacutep mới nhất - Hiến phaacutep 2013 cũng khẳng định ldquoNền kinh
tế Việt Nam lagrave nền kinh tế thị trường định hướng xatilde hội chủ nghĩa với nhiều higravenh
thức sở hữu nhiều thagravenh phần kinh tếhellip caacutec thagravenh phần kinh tế đều lagrave bộ phận cấu
thagravenh quan trọng của nền kinh tế quốc dacircnhelliprdquo (Điều 511 vagrave 512)
Tinh thần của những văn kiện trecircn đatilde khẳng định đƣờng lối nhất quaacuten của
Đảng vagrave Nhagrave nƣớc trong việc xacircy dựng nền kinh tế nhiều thagravenh phần cũng nhƣ phaacutet
triển đa dạng hệ thống mocirc higravenh doanh nghiệp kinh doanh Sự quan tacircm của Đảng vagrave
Nhagrave nƣớc đối với caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave cần thiết Bởi lẽ sự phaacutet triển của
nền kinh tế đất nƣớc phụ thuộc rất nhiều vagraveo hiệu quả hoạt động của caacutec loại higravenh
doanh nghiệp Vigrave vậy hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam cần thiết
phải đƣợc xacircy dựng một caacutech chặt chẽ khoa học hiện đại vagrave thƣờng xuyecircn coacute sự
điều chỉnh để khắc phục kịp thời những khiếm khuyết Cograven trong tƣơng lai để coacute
127
thể thực hiện đƣờng lối của Đảng Nhagrave nƣớc cần xacircy dựng thecircm nhiều mocirc higravenh
doanh nghiệp để phục vụ sự nghiệp phaacutet triển kinh tế của đất nƣớc
Hơn thế nữa việc phaacutet triển đa dạng caacutec loại higravenh doanh nghiệp cograven goacutep
phần tạo ra sự linh hoạt thuận tiện để caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể lựa chọn vagrave phaacutet
triển yacute tƣởng kinh doanh của họ Mặt khaacutec noacute cograven goacutep phần tăng cƣờng vai trograve
quản lyacute vagrave giaacutem saacutet của phaacutep luật đối với caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh Bởi vậy
việc xacircy dựng thecircm caacutec loại higravenh doanh nghiệp magrave trong đoacute necircn coacute loại higravenh cocircng
ty hợp vốn đơn giản phải nhận đƣợc nhiều hơn những sự quan tacircm vagrave ủng hộ của
phaacutep luật Sở dĩ nhƣ vậy lagrave vigrave điều nagravey cograven phugrave hợp với đƣờng lối phaacutet triển đa
dạng caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
412 Cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống kinh doanh
Về cơ sở kinh tế Việt Nam xuất phaacutet từ một nền kinh tế với hoạt động nocircng
nghiệp lagrave nền tảng chủ đạo Becircn cạnh đoacute đất nƣớc phải trải qua một thời kỳ phong
kiến hagraveng thế kỷ vagrave cograven bị sự tagraven phaacute nặng nề của nhiều cuộc chiến tranh Sự hạn
chế giao thƣơng cagraveng lagravem cho tƣ duy kinh tế của ngƣời Việt trở necircn bảo thủ lạc
hậu Điều nagravey mang đến hệ quả nền kinh tế đất nƣớc luocircn rơi vagraveo tigravenh trạng trigrave trệ
nghegraveo nagraven Sau năm 1954 đất nƣớc với tƣ duy quản lyacute kinh tế theo hƣớng tập trung
chỉ huy kế hoạch necircn tiếp tục kigravem hatildem sự phaacutet triển của cả hệ thống kinh tế
Trong nền kinh tế tập trung chỉ huy (thagravenh phần kinh tế quốc doanh vagrave kinh
tế tập thể lagrave chủ đạo) thigrave thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn khocircng coacute cơ hội để tồn tại
Khaacutec biệt với chuacuteng ta đối với caacutec quốc gia phaacutet triển thigrave nền kinh tế của họ chủ
yếu vận hagravenh theo cơ chế kinh tế thị trƣờng Chiacutenh vigrave vậy do nhận thức đƣợc tầm
quan trọng của kinh tế thị trƣờng necircn Đại hội Đảng lần VI (121986) đatilde chủ trƣơng
xacircy dựng một nền kinh tế hoagraven toagraven khaacutec so với thời kỳ trƣớc Vagrave nhờ coacute tƣ duy
quản lyacute kinh tế đổi mới theo kiểu kinh tế thị trƣờng caacutec thagravenh phần kinh tế tƣ nhacircn
mới coacute cơ hội để phaacutet triển Bởi lẽ kinh tế thị trƣờng luocircn vận hagravenh theo nguyecircn tắc
tự do kinh tế vagrave nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng Nhờ đoacute nền kinh tế bắt đầu gặt
haacutei đƣợc nhiều thagravenh tựu quan trọng Kinh tế tƣ nhacircn phaacutet triển rộng ratildei vagrave đatilde mang
lại những đoacuteng goacutep to lớn cho tổng thể nền kinh tế quốc dacircn Mặt khaacutec kinh tế thị
128
trƣờng rất thiacutech hợp cho caacutec loại higravenh cocircng ty thƣơng mại tƣ nhacircn coacute cơ hội tồn tại
vagrave phaacutet triển Đacircy lagrave một tiền đề rất quan trọng để cho nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec
nhau (trong đoacute coacute cả cocircng ty hợp vốn đơn giản) coacute thể triển khai tại Việt Nam
Về cơ sở xatilde hội từ những năm đầu thập niecircn 90 của thế kỷ XX Luật Cocircng
ty vagrave Luật Doanh nghiệp tƣ nhacircn 1990 đatilde mang đến cho xatilde hội Việt Nam một sự
đổi thay về ldquochấtrdquo trong tƣ duy lagravem kinh tế vagrave quản lyacute kinh tế Nhiều loại higravenh
doanh nghiệp nối tiếp nhau ra đời cagraveng goacutep phần lagravem phong phuacute sự hiểu biết của
tầng lớp thƣơng nhacircn Việt Nam Noacutei caacutech khaacutec mặc dugrave mới hơn 20 năm tồn tại vagrave
phaacutet triển caacutec nhagrave kinh doanh của Việt Nam iacutet nhiều đatilde coacute những hiểu biết về nhiều
mocirc higravenh kinh doanh khaacutec nhau
Tuy vậy thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam nhiều năm qua cho thấy một
thực trạng nhiều ngƣời coacute tiền của nhƣng ngại đổ vagraveo kinh doanh vigrave sợ rủi ro kinh
doanh magrave coacute thể do chiacutenh họ tự gacircy ra (khocircng coacute năng lực kinh doanh năng lực
quản lyacutehellip) Cograven một số ngƣời coacute trigravenh độ năng lực saacuteng tạo nhạy beacuten nhƣng do
thiếu vốn necircn khocircng coacute đủ điều kiện để thagravenh lập một mocirc higravenh kinh doanh phugrave hợp
với điều kiện vagrave hoagraven cảnh của họ Vigrave vậy hiện tƣợng nhiều ngƣời dacircn đổ xocirc đi
mua baacuten vagraveng để về dự trữ lagrave khaacute phổ biến Mặc dugrave nếu theo kinh tế học thigrave khi tiacutech
trữ vagraveng đồng nghĩa lagrave những nguồn vốn đoacute trở thagravenh vốn nhagraven rỗi (vốn khocircng
đƣợc đem vagraveo lƣu thocircng buocircn baacuten để phaacutet triển) vagrave đoacute lagrave một sự latildeng phiacute rất lớn
đối với tổng thể nền kinh tế Thậm chiacute nhiều khi chỉ để đaacutep ứng nguồn ldquocầurdquo về
vagraveng của ngƣời dacircn chiacutenh phủ (ngacircn hagraveng Nhagrave nƣớc) đatilde nhiều lần phải nhập khẩu
hagraveng tấn vagraveng để ldquocungrdquo ra thị trƣờng mỗi khi lecircn cơn sốt nhằm bigravenh ổn thị trƣờng
Về truyền thống kinh doanh cần phải noacutei đến yếu tố tacircm lyacute kinh doanh theo
kiểu ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo ldquochộp giậtrdquo hay ldquothacircn quenrdquohellip vốn dĩ baacutem sacircu trong
tiềm thức của ngƣời Việt Coacute thể lấy viacute dụ nhƣ qua sự tham gia đocircng đảo của nhiều
tầng lớp nhacircn dacircn (caacutec năm 2006 2007 vagrave 2008) vagraveo chứng khoaacuten Thời điểm đoacute
bất kể ngƣời giagrave ngƣời trẻ hay thậm chiacute một vagravei ngƣời kinh doanh nhỏ lẻ ngoagravei chợ
(caacutec tiểu thƣơng) cũng bagraven về ldquocổ caacutenh thanh khoản (thanh tiecircu - tiacutenh lỏng) chốt
mua chốt baacuten lƣớt soacutenghelliprdquo Mặc dugrave những ngƣời đoacute coacute thể hiểu biết rất hạn chế về
129
chứng khoaacuten hay thị trƣờng chứng khoaacuten Hoặc một viacute dụ khaacutec thị trƣờng bất động
sản của Việt Nam trong giai đoạn 2005 đến đầu 2011 diễn biến một caacutech bất
thƣờng vagrave hết sức bất ngờ Do nhu cầu của ngƣời dacircn đột ngột thay đổi (ảnh hƣởng
từ caacutec chiacutenh saacutech quản lyacute kinh tế vĩ mocirc của nhagrave nƣớc khi phaacutet triển quy hoạch ở
một số vugraveng miền) lagraven soacuteng đầu cơ vagrave đầu tƣ phaacutet triển một caacutech mạnh mẽ necircn đatilde
dẫn đến hiện tƣợng gần nhƣ cả nƣớc lại đổ xocirc đi buocircn baacuten bất động sản (chứng
khoaacuten luacutec nagravey lại khocircng phải lagrave kecircnh đầu tƣ hagraveng đầu thu huacutet nhagrave đầu tƣ) Hagraveng
trăm khu đocirc thị mọc lecircn nhƣ nấm vagrave keacuteo theo sự phaacutet triển rầm rộ của hagraveng loạt
cocircng ty kinh doanh mocirci giới đầu tƣ bất động sản Số ngƣời coacute vốn thigrave tigravem caacutech liecircn
kết với nhau (một số nhacircn viecircn văn phograveng cocircng sở hay số iacutet caacutec nhagrave buocircn baacuten gạo
gỗhellip cugraveng goacutep vốn để liecircn kết thagravenh một nhoacutem hộihellip để đầu tƣ bất động sản hograveng
kiếm lời) mặc dugrave trong số những ngƣời đoacute khocircng mấy ngƣời đatilde am hiểu về caacutec tri
thức của ldquokinh tế họcrdquo hay ldquophaacutep luậtrdquo Nhƣng những ngƣời đoacute về cơ bản chỉ thấy
bạn begrave rủ recirc locirci keacuteo vagrave thấy coacute latildei lagrave tham gia vigrave sợ nếu mua khocircng nhanh thigrave hết
Lyacute giải cho tacircm lyacute kinh doanh ldquobầy đagravenrdquo ldquophong tragraveordquo coacute thể đƣa ra nhiều lyacute
do Trong đoacute phải khẳng định hiểu biết của giới thƣơng nhacircn Việt Nam cograven hạn
hẹp Điều đoacute nhiều lần đƣợc minh chứng khi ở đacircu xuất hiện một nghề kinh doanh
mới coacute vẻ hấp dẫn (viacute dụ kinh doanh dịch vụ game - internet cầm đồ trồng điềuhellip)
thigrave nghề mới đoacute sẽ lan tỏa rất nhanh choacuteng Sở dĩ coacute tigravenh trạng trecircn lagrave vigrave ngƣời Việt
thƣờng ldquothiacutech họcrdquo kiểu kinh nghiệm trực tiếp cầm tay chỉ việc hơn lagrave học vagrave
nghiecircn cứu bagravei bản kỹ lƣỡng trƣớc khi tiến hagravenh kinh doanh Do theo ldquophong tragraveordquo
necircn nhiều khi ldquongƣời lagravem theordquo khocircng nắm vững caacutec yếu tố caacutec quy định của
ngagravenh nghề magrave họ đang kinh doanh Hagravenh động bột phaacutet nagravey dẫn đến việc thất bại
luocircn cầm chắc trong tay cograven thagravenh cocircng của họ đocirci khi nhờ may rủi Qua đoacute cho
thấy sự tin tƣởng vagrave thacircn quen đatilde ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến caacutec quyết định kinh
doanh của ngƣời Việt Vigrave thế nhiều khi ngƣời Việt kinh doanh theo kiểu khaacute mạo
hiểm nhƣng lại luocircn đogravei hỏi sự tin tƣởng từ những ngƣời cugraveng phƣờng cugraveng hội
Thậm chiacute khocircng chỉ coacute caacutec caacute nhacircn mới kinh doanh theo kiểu ldquobầy đagravenrdquo
ldquophong tragraveordquo magrave ngay cả caacutec doanh nghiệp cũng nhiều khi hoạt động theo kiểu
130
ldquotragraveo lƣurdquo ldquohội đồngrdquo Chuyecircn gia kinh tế Alan Phan (tiến sĩ kinh tế học - chuyecircn
gia tƣ vấn kinh tế nhiều năm kinh nghiệm) cho rằng ldquodoanh nghiệp hiện nay đa
phần lagrave bầy đagraven thấy ngƣời ta lagravem sao thigrave migravenh lagravem vậy khocircng biết saacuteng tạohelliprdquo
[153] Nhận định trecircn coacute vẻ hơi khắt khe nhƣng cũng phải thừa nhận trong một goacutec
độ điều đoacute lại khaacute phugrave hợp với thực tế của caacutec doanh nghiệp đang kinh doanh hiện
nay Hệ quả đến khi thị trƣờng trầm lắng (ảnh hƣởng của lạm phaacutet vagrave khủng hoảng
kinh tế toagraven cầu đồng thời khoacute khăn của kinh tế Việt Nam một số năm gần đacircy)
hầu hết lagraven soacuteng đầu tƣ chấm dứt nhiều ngƣời quay trở lại tiacutech trữ vagraveng để bảo tồn
vốn Đồng vốn bị kẹt trong tay ngƣời dacircn necircn khocircng tham gia vagraveo sản xuất lƣu
thocircng Mặc dugrave chiacutenh phủ đatilde tigravem mọi caacutech để ldquokiacutech cungrdquo vagrave ldquokiacutech cầurdquo nền kinh
tế với hệ thống caacutec chiacutenh saacutech tagravei khoacutea tiền tệ đầu tƣhellip cởi mở thocircng thoaacuteng
nhƣng nguồn vốn vẫn nằm đọng trong tay ngƣời dacircn Hệ lụy của noacute taacutec động rất lớn
đến tổng thể nền kinh tế vagrave ảnh hƣởng khocircng nhỏ đến bộ phận dacircn chuacuteng khaacutec
Tuy nhiecircn qua thời gian suy nghĩ vagrave hiểu biết về kinh doanh thƣơng mại
của ngƣời Việt cũng dần cải thiện tiến bộ Xatilde hội Việt Nam đatilde vagrave đang dần chấp
nhận quen thuộc với nhiều loại higravenh cocircng ty khaacutec nhau vagrave cũng đatilde sẵn sagraveng tiếp
nhận thecircm caacutec mocirc higravenh kinh doanh mới
Trở lại với caacutec loại higravenh doanh nghiệp hiện nay thực tiễn kinh doanh đatilde chỉ
ra caacutec loại higravenh doanh nghiệp dƣới sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều
tồn tại khaacute nhiều hạn chế [chƣơng 2 mục 214] Một viacute dụ từ cocircng ty cổ phần lagrave
loại higravenh cocircng ty khaacute đƣợc ƣa chuộng Nhƣ đatilde trigravenh bagravey mocirc higravenh cocircng ty cổ phần
chỉ thiacutech hợp khi vận hagravenh trecircn quy mocirc kinh doanh lớn thậm chiacute rất lớn Vigrave thế
quy mocirc của cocircng ty cổ phần khocircng phugrave hợp với đại đa số thƣơng nhacircn Việt Nam
Coacute lẽ chỉ coacute caacutec cocircng ty quy mocirc lớn nhƣ (caacutec ngacircn hagraveng thƣơng mại cocircng ty
chứng khoaacuten caacutec tập đoagraven nhagrave nƣớc đang cổ phần hoacuteahellip) mới necircn thagravenh lập dƣới
mocirc higravenh của cocircng ty cổ phần Nghiecircn cứu gần đacircy ldquodoanh nghiệp vừa vagrave nhỏ chiếm
95 tổng số doanh nghiệp ở Việt Nam đƣợc đaacutenh giaacute lagrave lực lƣợng năng động coacute
đoacuteng goacutep nhiều cho tăng trƣởng GDPrdquo [106 tr 42] Trong baacuteo caacuteo đầu quyacute II năm
2014 của ocircng Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phograveng thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam
131
thigrave ldquotrong số hơn 500000 doanh nghiệp đang hoạt động caacutec doanh nghiệp cỡ lớn
chỉ chiếm khoảng 2 vagrave cũng ngần ấy phần trăm caacutec doanh nghiệp cỡ vừa Cograven lại
95-96 lagrave caacutec doanh nghiệp nhỏ vagrave siecircu nhỏ Riecircng doanh nghiệp siecircu nhỏ (dƣới 10
lao động) đatilde chiếm tới 66-67 Nếu tiacutenh cả caacutec hộ kinh doanh caacute thể đang hoạt
động trong nền kinh tế thigrave tỷ lệ doanh nghiệp siecircu nhỏ coacute thể chiếm tới 999rdquo
[166] Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng cũng cho biết ldquoNhiều nghiecircn
cứu vagrave thực tế đatilde chỉ ra rằng chiacutenh caacutec Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa lagrave một động lực
quan trọng thuacutec đẩy phaacutet triển vagrave đổi mới kinh tế - xatilde hộihellip Doanh nghiệp nhỏ vagrave
vừa đatilde thực sự định nghĩa lại những thị trƣờng hoagraven toagraven mới khởi đầu lagraven soacuteng
saacuteng tạo - đổi mới khocircng chỉ cho quốc gia magrave cả thế giớirdquo [163] Từ đoacute cagraveng coacute thể
khẳng định vagrave dự baacuteo mocirc higravenh kinh doanh nhỏ vừa vagrave đề cao sự tin cậy giữa caacutec
thagravenh viecircn sẽ coacute thể tồn tại vagrave phaacutet triển hiệu quả mạnh mẽ tại Việt Nam
Học giả Hoagraveng Thế Liecircn từ lacircu đatilde đƣa ra những nhận định về vai trograve vagrave đoacuteng
goacutep của caacutec loại higravenh doanh nghiệp ldquoCaacutec doanh nghiệp coacute vị triacute vai trograve đặc biệt
quan trọng trong nền kinh tế của nƣớc ta Coacute thể noacutei nền kinh tế của chuacuteng ta phaacutet
triển nhƣ thế nagraveo phần lớn phụ thuộc vagraveo sự hoạt động của caacutec doanh nghiệprdquo [58
tr 29] Cũng từ nhận định trecircn ruacutet ra khi coacute một loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp
với caacutec đặc điểm của nền kinh tế - xatilde hội Việt Nam sẽ cagraveng tạo động lực để thƣơng
mại phaacutet triển mạnh mẽ vagrave trecircn cơ sở đoacute noacute sẽ mang lại nhiều đoacuteng goacutep cho tổng
thể nền kinh tế Bởi vigrave theo lẽ thocircng thƣờng sự phaacutet triển của caacutec doanh nghiệp
luocircn gắn liền keacuteo theo sự phaacutet triển kinh tế của một quốc gia vagrave ngƣợc lại
Trong thời gian trƣớc đatilde coacute yacute kiến cho rằng ldquoTrong điều kiện của nƣớc ta
hiện nay việc phaacutep luật ghi nhận loại higravenh cocircng ty đối nhacircn cũng lagrave cần thiết phugrave
hợp với truyền thống của ngƣời Việt Nam lagrave quan hệ họ hagraveng bền chặt Với tƣ
tƣởng ldquomột giọt maacuteu đagraveo hơn ao nƣớc latilderdquo những ngƣời họ hagraveng với nhau họ tin
tƣởng vagraveo nhau hơn Đặc biệt lagrave trong điều kiện coacute iacutet vốn họ chỉ muốn liecircn kết lại
với nhau để kinh doanh chung lấy cocircng ty lagravem latildei lagrave chủ yếu do đoacute rất thiacutech hợp
với loại higravenh cocircng ty đối nhacircnrdquo [54 tr 195]
132
Gần đacircy nghiecircn cứu của taacutec giả Phạm Duy Nghĩa ldquotừ niềm tin thoacutei quen
caacutec thiết chế cho đến khả năng quản lyacutehellip coacute nhiều cơ sở để dự baacuteo mocirc higravenh kinh
doanh chủ yếu của ngƣời Việt Nam trong một tƣơng lai gần vẫn lagrave doanh nghiệp
vừa vagrave nhỏ sức mạnh của họ chủ yếu lagrave niềm tin giữa những ngƣời trong gia đigravenh
dograveng họ bạn begraverdquo [67 tr 338] Điều nagravey cagraveng khẳng định tầm quan trọng vai trograve
của caacutec doanh nghiệp nhỏ hoặc vừa tại Việt Nam vagrave cũng nhƣ triển vọng phaacutet triển
của chuacuteng thời gian tới Vagrave qua đoacute sau khi phacircn tiacutech nhiều yếu tố cagraveng thấy rotilde cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute rất nhiều triển vọng phaacutet triển vagrave rất phugrave hợp với caacutec điều
kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu khi xem xeacutet sự phaacutet triển của cocircng ty hợp danh
hữu hạn ở một số quốc gia nhƣ Vƣơng quốc Anh trong một khoảng thời gian tƣơng
đối ngắn số lƣợng hợp danh hữu hạn tại đacircy tăng lecircn rất nhanh [phụ lục 3] Năm
2008 đatilde coacute khoảng 15600 hợp danh hữu hạn so với khoảng gần 3000 cocircng ty năm
1997 Với một quốc gia coacute truyền thống kinh doanh tƣ bản thực dụng lacircu đời
nhƣng loại higravenh cocircng ty đối nhacircn nhƣ cocircng ty hợp danh hữu hạn vẫn coacute đất tồn tại
vagrave ngagravey cagraveng phaacutet triển mạnh mẽ lagrave điều đaacuteng để chuacuteng ta suy nghĩ
Khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại của
Việt Nam nếu coacute thể đƣợc lựa chọn thigrave loại higravenh của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ
rất phugrave hợp Bởi lẽ nhƣ đatilde trigravenh bagravey ngƣời Việt thƣờng coacute tacircm lyacute kinh doanh đặt
nặng mối quan hệ quen biết vagrave khocircng muốn lagravem ăn lớn mạo hiểm Hơn nữa cocircng
ty hợp vốn đơn giản với sự đa dạng về loại higravenh thagravenh viecircn sẽ tạo điều kiện vagrave thu
huacutet nhiều nhagrave đầu tƣ khaacutec nhau tham gia Vigrave lẽ đoacute coacute lẽ chỉ coacute cocircng ty hợp vốn đơn
giản mới coacute thể phugrave hợp với những yếu tố trecircn Nếu điều kiện ldquocầnrdquo lagrave caacutec tiền đề
kinh tế xatilde hội hay tacircm lyacute kinh doanh truyền thống thigrave điều kiện ldquođủrdquo chiacutenh lagrave caacutec
chủ trƣơng đƣờng lối chiacutenh saacutech của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc [chƣơng 4 mục 411] Vagrave
khi đatilde hội tụ cả hai điều kiện trecircn thigrave khocircng cograven lyacute do gigrave coacute thể hạn chế sự xuất hiện
của cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam trong thời gian tới
Toacutem lại qua phacircn tiacutech coacute thể ruacutet ra nhận định việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave rất cần thiết Bởi lẽ nếu coacute thecircm loại higravenh cocircng
133
ty hợp vốn đơn giản thigrave sẽ goacutep phần khơi thocircng thu huacutet nguồn vốn nhagraven rỗi của dacircn
chuacuteng để nguồn vốn đoacute tham gia vagraveo lƣu thocircng thƣơng mại Đặc biệt trong giai
đoạn hiện tại vagrave lacircu dagravei sự goacutep mặt của cocircng ty hợp vốn đơn giản cograven tạo điều kiện
cho caacutec nhagrave đầu tƣ coacute thể lựa chọn đƣợc loại higravenh doanh nghiệp phugrave hợp nhất với
khả năng của họ
413 Nguyecircn tắc của việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
Xeacutet về mặt kết cấu chế định phaacutep luật lagrave một bộ phận của higravenh thức becircn
trong (cấu truacutec higravenh thức) của phaacutep luật [mục 241] Giữa chế định phaacutep luật vagrave caacutec
bộ phận khaacutec của phaacutep luật nhƣ hệ thống phaacutep luật quốc gia ngagravenh luật quy phạm
phaacutep luậthellip luocircn coacute mối quan hệ chặt chẽ Nhƣ vậy việc xacircy dựng chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng vẫn phải nằm trong hoạt động xacircy dựng
văn bản quy phạm phaacutep luật noacutei chung Hay noacutei caacutech khaacutec việc xacircy dựng bất kỳ
một chế định phaacutep luật nagraveo cũng khocircng nằm ngoagravei caacutec nguyecircn tắc chung của hoạt
động xacircy dựng phaacutep luật Theo Điều 3 của Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm
phaacutep luật 2008 những nguyecircn tắc cơ bản của việc xacircy dựng vagrave ban hagravenh một văn
bản quy phạm phaacutep luật ldquo1 Bảo đảm tiacutenh hợp hiến hợp phaacutep vagrave tiacutenh thống nhất
của văn bản quy phạm phaacutep luật trong hệ thống phaacutep luật 2 Tuacircn thủ thẩm quyền
higravenh thức trigravenh tự thủ tục xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật 3 Bảo
đảm tiacutenh cocircng khai trong quaacute trigravenh xacircy dựng ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep
luật trừ trường hợp văn bản quy phạm phaacutep luật coacute nội dung thuộc biacute mật nhagrave
nước bảo đảm tiacutenh minh bạch trong caacutec quy định của văn bản quy phạm phaacutep luật
4 Bảo đảm tiacutenh khả thi của văn bản quy phạm phaacutep luật 5 Khocircng lagravem cản trở việc
thực hiện điều ước quốc tế magrave Cộng hogravea xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo
Về cơ bản việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam đƣơng nhiecircn sẽ phải tuacircn thủ triệt để yecircu cầu của caacutec nguyecircn tắc phaacutep
định Mặt khaacutec một số nguyecircn tắc rất quan trọng cần nghiecircn cứu trong quaacute trigravenh
xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
4131 Nguyecircn tắc khoa học
134
Nội dung của nguyecircn tắc nagravey chiacutenh lagrave ldquoyecircu cầu việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật phải đƣợc tiến hagravenh trecircn cơ sở lyacute luận vagrave thực tiễn vững chắc nội dung vagrave
higravenh thức của hệ thống phaacutep luật coacute tiacutenh khoa học cao Muốn vậy Nhagrave nƣớc phải
thƣờng xuyecircn tổ chức tốt việc nghiecircn cứu lyacute luận vagrave thực tiễn nhằm xacircy dựng luận
cứ khoa học cho việc xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luậthellip thƣờng xuyecircn
cải tiến kỹ thuật xacircy dựng phaacutep luật để kết cấu higravenh thức trong mỗi chế định phaacutep
luật văn bản quy phạm phaacutep luật ngagravey cagraveng chặt chẽ hợp lyacute locircgiacutec hơn ngocircn ngữ
phaacutep lyacute ngagravey cagraveng cocirc đọng ngắn gọn rotilde ragraveng cụ thể vagrave dễ hiểu hơnrdquo [40 tr 215]
Coacute thể noacutei hoạt động xacircy dựng phaacutep luật luocircn lagrave hoạt động mang tiacutenh khoa
học sacircu sắc Bởi lẽ tiacutenh khoa học sẽ đảm bảo cho việc xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật coacute chất lƣợng tốt Thocircng qua những nhận thức phaacuten đoaacuten phacircn
tiacutech về bản chất hiện thực khaacutech quan của cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ đƣợc nhagrave
lagravem luật tổng hợp hệ thống lại Từ đoacute xacircy dựng thagravenh những quy định phaacutep luật
chặt chẽ chi tiết locircgiacutec vagrave đầy đủ về cocircng ty hợp vốn đơn giản
4132 Nguyecircn tắc dacircn chủ
Trecircn tinh thần của Điều 2 Hiến phaacutep 2013 thigrave mọi cocircng việc noacutei chung của
Nhagrave nƣớc magrave trong đoacute bao hagravem cả hoạt động xacircy dựng phaacutep luật đều cần coacute sự
tham gia kiểm tra vagrave giaacutem saacutet của nhacircn dacircn
Nguyecircn tắc nagravey đogravei hỏi ldquophải thu huacutet mọi tầng lớp nhacircn dacircn vagraveo quaacute trigravenh
xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật tổ chức tốt việc lấy yacute kiến đoacuteng goacutep của
nhacircn dacircn vagraveo dự thảo văn bản quy phạm phaacutep luật quan trọnghelliprdquo [40 tr 214 - 215]
Nhƣ vậy để đảm bảo việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn
giản hiệu quả vagrave đồng thời cograven tuacircn thủ triệt để nguyecircn tắc nagravey thigrave Nhagrave nƣớc phải
khocircng ngừng mở rộng dacircn chủ Mặt khaacutec caacutec cơ quan nhagrave nƣớc phải thực sự chuacute yacute
lắng nghe caacutec yacute kiến xacircy dựng đoacuteng goacutep của nhacircn dacircn vagrave tạo điều kiện cho nhacircn
dacircn cugraveng tham gia Nguyecircn tắc dacircn chủ phải đƣợc quaacuten triệt trong tất cả caacutec khacircu
của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
135
4133 Nguyecircn tắc đảm bảo bigravenh đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh giữa caacutec
thagravenh phần kinh tế vagrave giữa caacutec chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
Kinh tế thị trƣờng lagrave một nền kinh tế hoạt động theo nguyecircn tắc tự do kinh
tế Điều đoacute coacute nghĩa mọi chủ thể kinh doanh đều coacute quyền tự do kinh doanh tự do
saacuteng tạo vagrave tự do tigravem kiếm mở rộng thị trƣờnghellip Nền kinh tế thị trƣờng cograven đogravei hỏi
sự tồn tại của caacutec chủ thể kinh tế dƣới nhiều higravenh thức sở hữu khaacutec nhau Bởi vigrave về
bản chất kinh tế thị trƣờng coacute cấu truacutec đa sở hữu Caacutec chủ thể kinh tế coacute quyền tự
chủ trong việc quyết định ldquosản xuất cho ai sản xuất caacutei gigrave vagrave sản xuất nhƣ thế nagraveordquo
Năm 1776 nhagrave kinh tế học Adam Smith đƣa ra học thuyết ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo
Theo đoacute ldquobagraven tay vocirc higravenhrdquo lagrave ldquonhững quy luật kinh tế khaacutech quanhellip vagrave nền kinh tế
phải phaacutet triển trecircn cơ sở tự do kinh tế tự do mậu dịchhellip Nhagrave nƣớc khocircng can thiệp
vagraveo kinh tếrdquo [56 tr 24-25] Đacircy lagrave một trong những căn cứ khởi nguồn cho sự phaacutet
triển của nền kinh tế thị trƣờng hiện đại (kinh tế thị trƣờng tồn tại dựa trecircn cơ sở
nguyecircn tắc thị trƣờng tự cacircn bằng) Tuy nhiecircn thực tế lại cho thấy nhiều khi caacutec
chủ thể kinh tế đatilde vƣợt quaacute xa chuẩn mực tự do kinh tế khi tranh giagravenh thị phần
đồng thời lagravem biến tƣớng nền kinh tế thị trƣờng Mặc dugrave coacute thể lagrave những hagravenh vi
cạnh tranh nhƣng phải nhigraven nhận đoacute lagrave những hagravenh vi cạnh tranh khocircng lagravenh mạnh
vagrave lagravem ảnh hƣởng đến nền kinh tế Thời gian sau đoacute khắc phục caacutec khuyết tật của
kinh tế thị trƣờng John Maynard Keynes khẳng định ldquosự cần thiết coacute sự can thiệp
của Nhagrave nƣớc vagraveo caacutec hoạt động kinh tếrdquo [56 tr 25] Qua đoacute cho thấy kinh tế thị
trƣờng coacute nhiều điểm saacuteng nhƣng cũng mang lại nhiều hệ quả khocircng tốt Ngoagravei ra
vai trograve điều tiết của nhagrave nƣớc lagrave vocirc cugraveng quan trọng trong nền kinh tế thị trƣờng
Vigrave vậy đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam trong thời gian tới cần quaacuten triệt quan điểm khaacutech quan bigravenh
đẳng cạnh tranh một caacutech lagravenh mạnh giữa caacutec loại higravenh doanh nghiệp trong nền
kinh tế thị trƣờng vagrave luocircn cần đặt dƣới sự quản lyacute của nhagrave nƣớc Coacute thể do chịu ảnh
hƣởng của nhiều điều kiện khaacutec nhau necircn mocirci trƣờng kinh doanh của từng địa
phƣơng vugraveng miền hay thậm chiacute trong từng khu vực cũng rất khaacutec nhau Hoặc bản
thacircn caacutec nhagrave kinh doanh coacute thể coacute nhagrave đầu tƣ hứng thuacute với loại higravenh cocircng ty nagravey
136
nhƣng lại khocircng thiacutech loại higravenh cocircng ty khaacutec vagrave ngƣợc lại Nhƣng đatilde hoạt động
trong nền kinh tế thị trƣờng thigrave về nguyecircn tắc caacutec nhagrave đầu tƣ phải coacute quyền tự do
chọn lựa những loại higravenh doanh nghiệp magrave migravenh mong muốn Vigrave thế đối với nhagrave
lagravem luật necircn nhigraven nhận theo hƣớng chung tổng quaacutet Nghĩa lagrave việc xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ tạo thecircm một loại higravenh cocircng ty vagraveo
trong hệ thống doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam Caacutec nhagrave đầu tƣ nhagrave kinh
doanh sẽ coacute thecircm một lựa chọn trong thực đơn magrave họ coacute thể chọn lựa Coacute thể trong
số caacutec nhagrave đầu tƣ sẽ coacute nhiều nhagrave đầu tƣ thiacutech thuacute với loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn
giản Khi nhigraven nhận theo hƣớng tiacutech cực thigrave nhƣ đatilde trigravenh bagravey cocircng ty hợp vốn đơn
giản rất phugrave hợp với caacutec điều kiện tại Việt Nam Quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo trong Luật Doanh nghiệp cograven phản aacutenh một nền kinh tế thị trƣờng với đa dạng
caacutec loại higravenh chủ thể kinh doanh nhằm phục vụ nhu cầu của caacutec nhagrave đầu tƣ
Sau nagravey dƣới sự kiểm soaacutet của nhagrave nƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ bigravenh
đẳng cạnh tranh lagravenh mạnh với caacutec cocircng ty cổ phần cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn
doanh nghiệp tƣ nhacircn cocircng ty hợp danhhellip nhờ đoacute sẽ goacutep phần đaacutep ứng nhu cầu
của nhagrave đầu tƣ vagrave mang lại nguồn đoacuteng goacutep khocircng nhỏ cho nền kinh tế
4134 Nguyecircn tắc hội nhập quốc tế
Toagraven cầu hoacutea hội nhập quốc tế đatilde vagrave đang diễn ra ngagravey cagraveng socirci động đồng
thời noacute cũng lagravem higravenh thagravenh sự liecircn kết hợp taacutec gắn boacute mật thiết vagrave thậm chiacute phụ
thuộc lẫn nhau giữa caacutec quốc gia Khi tham gia WTO hoặc ASEAN APEC
ASEMhellip buộc phaacutep luật Việt Nam phải coacute sự hogravea đồng cả về nội dung vagrave higravenh thức
với phaacutep luật quốc tế Vigrave vậy việc xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung tại Việt Nam cũng
nhƣ xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng cograven cần
thiết phải tuacircn theo caacutec nguyecircn tắc của phaacutep luật quốc tế
Nghiecircn cứu caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế của WTO cho thấy đacircy lagrave
ldquonhững nguyecircn tắc của nền tảng của hệ thống thƣơng mại đa phƣơngrdquo Trong đoacute
caacutec nguyecircn tắc nhƣ ldquonguyecircn tắc thƣơng mại magrave khocircng phacircn biệt đối xử (bao gồm
nguyecircn tắc tối huệ quốc bdquoMFN - Most Favoured Nation‟ vagrave nguyecircn tắc đối xử quốc
gia bdquoNT - National Treatment‟) nguyecircn tắc thuacutec đẩy cạnh tranh lagravenh mạnh nguyecircn
137
tắc khuyến khiacutech phaacutet triển vagrave cải caacutech kinh tếhelliprdquo [165] Hiện nay rất nhiều quốc
gia trecircn thế giới tuacircn thủ caacutec nguyecircn tắc nagravey Vigrave vậy trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy
dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam cần phải coacute sự
xem xeacutet kỹ lƣỡng caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế trecircn Tuy nhiecircn liecircn quan trực
tiếp đến quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt
Nam coacute lẽ caacutec nguyecircn tắc hội nhập quốc tế dƣới đacircy mới lagrave caacutec nguyecircn tắc mang
tiacutenh quyết định đến hiệu quả vagrave chất lƣợng của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Nguyecircn tắc bigravenh đẳng trong đầu tư
Hiện nay tất cả caacutec loại higravenh doanh nghiệp đều phải hoạt động dƣới sự điều
chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 Nếu so với trƣớc đacircy caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc
ngoagravei phải hoạt động theo luật Đầu tƣ nƣớc ngoagravei tại Việt Nam thigrave nay về nguyecircn
tắc họ cũng đƣợc quyền lựa chọn một loại higravenh doanh nghiệp trong hệ thống phaacutep
luật doanh nghiệp của Việt Nam Nhƣ vậy coacute thể nhiều nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei đatilde
quen thuộc với cocircng ty hợp danh hữu hạn tại caacutec quốc gia của họ Vigrave thế khi lagravem ăn
tại Việt Nam coacute thể caacutec nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei vẫn mong muốn kinh doanh một mocirc
higravenh cocircng ty coacute nhiều điểm giống với loại higravenh chủ thể kinh doanh vốn dĩ rất quen
thuộc vagrave thuận tiện đối với họ Bởi vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định cocircng ty
hợp vốn đơn giản cần phải đảm bảo sự bigravenh đẳng giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty khaacutec hoặc khocircng phacircn biệt đối xử giữa nhagrave đầu tƣ Việt Nam
với nhagrave đầu tƣ nƣớc ngoagravei khi họ lựa chọn loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản
(ii) Nguyecircn tắc cugraveng coacute lợi trong hợp taacutec quốc tế
Caacutec mối quan hệ đối ngoại thƣờng đƣợc higravenh thagravenh trecircn cơ sở nguyecircn tắc
nagravey Hơn nữa noacute cograven coacute vai trograve đảm bảo duy trigrave phaacutet triển caacutec mối quan hệ lacircu dagravei
giữa caacutec nƣớc hoặc giữa caacutec nhagrave đầu tƣ Đacircy lagrave vấn đề quan trọng cần xem xeacutet
trong quaacute trigravenh nghiecircn cứu xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
(iii) Nguyecircn tắc aacutep dụng phaacutep luật điều ước vagrave thocircng lệ quốc tế magrave Việt
Nam lagrave thagravenh viecircn
Nguyecircn tắc nagravey biểu hiện ldquocaacutec quy định của phaacutep luật đƣợc ban hagravenh phải
phugrave hợp với caacutec điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam đatilde kyacute kết hoặc tham gia với phaacutep
138
luật của caacutec quốc gia coacute quan hệ hợp taacutec với Việt Nam Caacutec quy định hay văn bản
quy phạm phaacutep luật magrave Nhagrave nƣớc ban hagravenh khocircng đƣợc lagravem cản trở việc thực hiện
điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave thagravenh viecircnrdquo [38 tr 24-25]
Trong giai đoạn hội nhập quốc tế phaacutep luật của từng quốc gia thƣờng luocircn
coacute mối liecircn hệ hogravea đồng với phaacutep luật của nhiều quốc gia khaacutec Vigrave vậy phaacutep luật
Việt Nam cần thiết phải coacute sự tƣơng đồng hay hagravei hogravea với phaacutep luật quốc tế
4135 Nguyecircn tắc bảo đảm sự hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lượng xatilde hội
trong việc xacircy dựng phaacutep luật
Đảm bảo hagravei hogravea về lợi iacutech giữa caacutec lực lƣợng caacutec ngagravenh caacutec nhoacutem tập thể
cũng nhƣ của mỗi caacute nhacircnhellip coacute yacute nghĩa rất lớn đối với việc thực hiện phaacutep luật Vigrave
vậy cơ chế xacircy dựng phaacutep luật phải hoạt động khaacutech quan hơn Qua đoacute lagravem giảm
những xung đột về mặt lợi iacutech của caacutec nhoacutem trong xatilde hội Cụ thể ldquoKhi xacircy dựng
phaacutep luật đogravei hỏi phải cacircn nhắc đƣợc caacutec loại lợi iacutech của tất cả những đối tƣợng
đƣợc văn bản phaacutep luật điều chỉnh Do vậy quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật phải đảm
bảo sự hagravei hogravea lợi iacutech caacutec lực lƣợng khaacutec nhau trong xatilde hội (sao cho coacute thể chấp
nhận đƣợc)rdquo [38 tr 23]
Toacutem lại đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản tại Việt Nam để coacute thể xacircy dựng tốt chế định nagravey cần thiết phải coacute sự tuacircn thủ
chặt chẽ caacutec nguyecircn tắc trecircn
42 Một số kiến nghị về xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
421 Mocirc higravenh chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Trecircn cơ sở caacutec nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản từ phaacutep luật một số
quốc gia khaacutec phaacutep luật Việt Nam thời kỳ trƣớc đacircy vagrave caacutec quy định của Luật
Doanh nghiệp 2005 về cocircng ty hợp danh hiện nay luận aacuten đề xuất một mocirc higravenh dự
thảo của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản phugrave hợp với caacutec điều kiện
tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam
Mocirc higravenh dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Điềuhellip Cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave doanh nghiệp trong đoacute
139
a) Phải coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn nhận vốn cograven lại caacutec thagravenh viecircn
khaacutec lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn nhận vốn luocircn phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về mọi khoản nợ vagrave caacutec
nghĩa vụ tagravei chiacutenh khaacutec của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ phải chịu caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh trong phạm vi số vốn
đoacuteng goacutep của họ tại cocircng ty
2 Cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tư caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey được cấp Giấy chứng
nhận đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng được phaacutet hagravenh chứng khoaacuten caacutec loại
Giải thiacutech
Necircn đặt tecircn lagrave ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo để khỏi bị nhầm lẫn với ldquothagravenh viecircn
hợp danhrdquo của cocircng ty hợp danh
Đối tƣợng trở thagravenh ldquothagravenh viecircn nhận vốnrdquo vagrave ldquothagravenh viecircn goacutep vốnrdquo đều
coacute thể lagrave caacutec caacute nhacircn hoặc caacutec tổ chức
Necircn quy định cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn
Tinh thần chung của phaacutep luật nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật Việt Nam
thời kỳ trƣớc cocircng ty hợp vốn đơn giản khocircng đƣợc phaacutet hagravenh chứng khoaacuten
Điềuhellip Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 131 Luật Doanh nghiệp 2005)
Necircn chăng quy định rotilde thời hạn goacutep vốn của thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn (viacute dụ khoản 1 Điều 80 quy định về nghĩa vụ của cổ đocircng phổ thocircng
trong cocircng ty cổ phần phải thanh toaacuten đủ số cổ phần cam kết mua trong thời hạn 90
ngagravey) Bởi lẽ nếu nhƣ thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ số vốn cam kết thigrave coacute thể
họ sẽ bị khai trừ khỏi cocircng ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn (khoản 3
Điều 131) Cograven thagravenh viecircn hợp danh thigrave chỉ bị coi lagrave gacircy thiệt hại vagrave chỉ phải chịu
traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại (khoản 2 Điều 131) mặc dugrave thagravenh viecircn hợp danh
phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn Nhƣng nếu nhƣ coacute thagravenh viecircn hợp danh cứ cố tigravenh
tracircy ỳ khocircng goacutep thigrave cần phải coacute quy định rotilde ragraveng hơn (theo quy định tại điểm a
khoản 3 Điều 138 thagravenh viecircn hợp danh chỉ bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec
140
trƣờng hợp ldquoKhocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn như đatilde cam kết sau
khi cocircng ty đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hairdquo vagrave một quy định rất chung chung tại điểm d
ldquoKhocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danhrdquo) Mặt khaacutec điểm a
khoản 3 Điều 138 lại coacute vẻ macircu thuẫn với khoản 2 Điều 139 về tiếp nhận thagravenh
viecircn mới ldquoThagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam
kết goacutep vagraveo cocircng ty trong thời hạn mười lăm ngagravey kể từ ngagravey được chấp thuậnrdquo
Vậy thigrave giữa thagravenh viecircn hợp danh ban đầu (thagravenh viecircn cũ - caacutec saacuteng lập viecircn) với
caacutec thagravenh viecircn hợp danh mới (tham gia sau khi cocircng ty đƣợc thagravenh lập) lại coacute sự
khaacutec nhau về nghĩa vụ goacutep vốn trong khi tƣ caacutech phaacutep lyacute của những ngƣời nagravey luocircn
giống nhau Ngoagravei ra cần quy định rotilde tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn hợp danh lagrave
dạng vật chất (tiền của) hoặc tagravei sản phi vật chất (uy tiacuten cocircng sức kinh nghiệmhellip)
Điềuhellip Tagravei sản của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 133 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 134 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn nhận vốn lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định khaacutec
2 Tất cả thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh
viecircn để thảo luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty
(khoản 2 3 4 vagrave 5 căn cứ quy định tại Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Necircn duy trigrave quy định tất cả caacutec thagravenh viecircn (thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh
viecircn goacutep vốn) đều tham gia vagraveo Hội đồng thagravenh viecircn
Điềuhellip Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 136 Luật Doanh nghiệp 2005)
141
Điềuhellip Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp vốn đơn giản
1 Nếu cocircng ty chỉ coacute một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave thagravenh viecircn nhận vốn đoacute coacute quyền
đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của
cocircng ty Cograven nếu cocircng ty coacute nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave tất cả caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn đều coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh hoạt động kinh
doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn nhận vốn trong thực
hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực với becircn thứ ba khi
người đoacute được biết về hạn chế đoacute
Caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tham gia vagraveo
điều hagravenh hoạt động kinh doanh hagraveng ngagravey của cocircng ty
(khoản 2 3 vagrave 4 căn cứ quy định tại Điều 137 Luật Doanh nghiệp 2005)
Giải thiacutech
Quy định tại nhiều quốc gia vagrave phaacutep luật thời kỳ trƣớc tại Việt Nam chỉ coacute
caacutec thagravenh viecircn nhận vốn mới coacute quyền quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện theo phaacutep luật
cho cocircng ty Cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng coacute quyền quản lyacute điều hagravenh caacutec
cocircng việc hagraveng ngagravey vagrave đại diện theo phaacutep luật cho cocircng ty Cần lƣu yacute nhƣ đatilde phacircn
tiacutech [mục 342] cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute thể tồn tại chỉ với một thagravenh viecircn lagrave
thagravenh viecircn nhận vốn cộng với một (hoặc một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Mặt khaacutec
cũng coacute thể cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute nhiều hơn một thagravenh viecircn nhận vốn cộng
với (một số) thagravenh viecircn goacutep vốn Tuy vậy nguyecircn tắc phaacutep định chỉ caacutec thagravenh viecircn
nhận vốn mới lagrave những ngƣời trực tiếp quản lyacute điều hagravenh caacutec cocircng việc hagraveng ngagravey
vagrave lagravem đại diện theo phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản Cograven về nguyecircn tắc
caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng đƣợc pheacutep quản lyacute điều hagravenh cocircng ty vagrave lagravem đại diện
theo phaacutep luật Thực tế tại điểm b khoản 2 Điều 140 quy định về nghĩa vụ của
thagravenh viecircn goacutep vốn ldquoKhocircng được tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng được tiến hagravenh
cocircng việc kinh doanh nhacircn danh cocircng tyrdquo Necircn chăng chuyển quy định tại điểm b
khoản 2 Điều 140 vagraveo trong quy định tại Điều luật về ldquođiều hagravenh kinh doanh của
cocircng ty hợp vốn đơn giảnrdquo thigrave sẽ rotilde ragraveng vagrave khoa học hơn Quyền hạn cụ thể của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn sẽ đƣợc phacircn tiacutech tại điều becircn dƣới
142
Điềuhellip Chấm dứt tư caacutech thagravenh viecircn nhận vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 138 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 139 Luật Doanh nghiệp 2005)
Điềuhellip Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
(Coacute thể căn cứ quy định tại Điều 140 Luật Doanh nghiệp 2005)
Về cơ bản nhƣ đatilde trigravenh bagravey thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn khocircng phải lagrave những
đối tƣợng chịu traacutech nhiệm chiacutenh thức tại cocircng ty hợp vốn đơn giản Vai trograve của caacutec
thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave đoacuteng goacutep thecircm nguồn tagravei chiacutenh cho cocircng ty để hƣởng lợi
nhuận tỷ lệ với số vốn goacutep Tuy nhiecircn đối với cocircng ty khocircng thể noacutei rằng thagravenh
viecircn goacutep vốn khocircng coacute vai trograve gigrave ngoagravei số vốn goacutep của họ Đồng thời cograven để bảo vệ
quyền lợi cho caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn necircn họ cũng phải coacute quyền tham gia một caacutech
ldquohạn chếrdquo vagraveo việc quản trị điều hagravenh của cocircng ty Quyền tham gia của thagravenh viecircn
goacutep vốn vẫn chỉ necircn giới hạn trong phạm vi ldquoTham gia họp thảo luận vagrave biểu
quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ
sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng
ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave
nghĩa vụ của họhellip (Điều 1401a)rdquo Những vấn đề đại diện hoặc kinh doanh của
cocircng ty sẽ khocircng thuộc phạm vi thẩm quyền của thagravenh viecircn goacutep vốn
422 Kiến nghị về caacutech thức tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản
Chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản lagrave một bộ phận của hệ thống
phaacutep luật về caacutec loại higravenh cocircng ty noacutei riecircng vagrave cograven lagrave một phần của hệ thống phaacutep
luật Việt Nam noacutei chung Vigrave vậy việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản
luocircn nằm trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật tại Việt Nam Theo đoacute quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cần tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc chủ
trƣơng đƣờng lối vagrave caacutec giai đoạn của hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
Tuy nhiecircn xacircy dựng phaacutep luật lagrave một phạm trugrave rất phức tạp vigrave bao gồm trong
đoacute rất nhiều quaacute trigravenh cocircng đoạn khaacutec nhau Trong phạm vi nghiecircn cứu giới hạn
143
luận aacuten necircu ra một số điểm chiacutenh của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản vagrave qua đoacute đƣa ra một số kiến nghị đoacuteng goacutep
Hiện nay caacutech thức chủ yếu đối với việc xacircy dựng phaacutep luật của Nhagrave nƣớc
lagrave tập trung vagraveo ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhagrave nƣớc cũng đatilde ban
hagravenh nhiều đạo luật để quy định chặt chẽ caacutec vấn đề nội dung thủ tục thẩm quyền
của caacutec cơ quan xacircy dựng vagrave ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Ngay cả higravenh
thức tecircn gọi của caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật cũng đƣợc quy định rất chặt chẽ
Trƣớc khi xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đoacute cograven lagrave một quaacute trigravenh
chi tiết của nhiều giai đoạn vagrave luocircn coacute sự tham gia phacircn cocircng traacutech nhiệm của
nhiều cơ quan ban ngagravenh khaacutec nhau Tổng quan quy trigravenh lagravem luật hiện nay nhƣ
sau ldquonhiều chủ thể coacute quyền saacuteng kiến lập phaacutep bao gồm Chủ tịch nƣớc Uỷ ban
Thƣờng vụ Quốc hội Hội đồng Dacircn tộc Chiacutenh phủhellip Đại biểu Quốc hội coacute quyền
trigravenh dự aacuten luật vagrave kiến nghị về dự aacuten luật Tuy vậy quy trigravenh lagravem luật hiện nay đatilde
đƣợc luật hoaacute toagraven bộ vagrave tiến hagravenh theo chƣơng trigravenh kế hoạch Việc xacircy dựng dự
aacuten luật phaacutep lệnh chỉ chiacutenh thức khởi động khi coacute Ban soạn thảo đƣợc Chiacutenh phủ
Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội hay chủ thể khaacutec thagravenh lập căn cứ vagraveo Chƣơng trigravenh
xacircy dựng luật phaacutep lệnh do Quốc hội xem xeacutet quyết định Điều nagravey cũng coacute nghĩa
lagrave khi cần sửa đổi những điều khoản cụ thể của một văn bản nagraveo đoacute thigrave nhất thiết
phải khởi động ngay từ đầu quy trigravenh đề xuất để đƣa vấn đề vagraveo Chƣơng trigravenh rồi
mới thagravenh lập Ban soạn thảo vagrave tổ chức soạn thảo dự aacutenrdquo [59 tr 41]
Nhƣ vậy để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đạt hiệu quả cần tiến hagravenh caacutec giải phaacutep sau
(1) Caacutec giải phaacutep đối với từng giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Luật ban hagravenh caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật 2008 quy định một số giai
đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng phaacutep luật noacutei chung Căn cứ theo caacutec quy định nagravey coacute
thể chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đƣợc xacircy dựng cugraveng luacutec với nhiều
chế định phaacutep luật về những loại higravenh cocircng ty khaacutec Trong phạm vi nghiecircn cứu
144
luận aacuten chỉ tập trung vagraveo những giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản
(i) Giai đoạn tiền chuẩn bị dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản lagrave giai đoạn đầu tiecircn của quy trigravenh xacircy dựng luật noacutei chung vagrave xacircy
dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng Đacircy lagrave giai đoạn coacute
tầm quan trọng rất lớn vigrave noacute coacute liecircn quan vagrave ảnh hƣởng chặt chẽ lecircn caacutec giai đoạn
cograven lại của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản
Tại giai đoạn nagravey caacutec nhagrave lagravem luật phải nhận thức nắm bắt đƣợc những nhu
cầu bức thiết của xatilde hội (nhu cầu từ hoạt động kinh doanh) Thực tiễn kinh doanh
nhiều năm qua cho thấy mocirci trƣờng kinh doanh của Việt Nam chỉ phugrave hợp với caacutec
cocircng ty coacute quy mocirc nhỏ vagrave giữa những ngƣời kinh doanh vẫn thƣờng đogravei hỏi phải coacute
caacutec mối quan hệ thacircn thiết Khi phacircn tiacutech caacutec đặc điểm của cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave đacircy chiacutenh lagrave một loại higravenh cocircng ty coacute rất nhiều ƣu điểm vagrave khaacute phugrave hợp
gần gũi với tầng lớp thƣơng nhacircn vagrave mocirci trƣờng kinh doanh tại Việt Nam Nhƣ vậy
trecircn cơ sở từ những nhu cầu bức thiết của giới kinh doanh hiện nay đogravei hỏi caacutec cơ
quan Nhagrave nƣớc necircn tiến hagravenh điều tra nghiecircn cứu về cocircng ty hợp vốn đơn giản để
rồi xacircy dựng thagravenh phaacutep luật
(ii) Giai đoạn chuẩn bị dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản coacute thể noacutei ldquoxacircy dựng dự aacuten luật lagrave khacircu quan trọng nhất trong việc
phaacutep điển hoacutea vagrave mang tiacutenh quyết định đối với nội dung của caacutec đạo luậtrdquo [21 tr
302] Giai đoạn nagravey caacutec tổ chức coacute traacutech nhiệm soạn thảo phải tiến hagravenh caacutec hoạt
động cần thiết để soạn thảo chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy
nhiecircn trƣớc vagrave trong quaacute trigravenh soạn thảo cơ quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo rất cần
lấy yacute kiến đoacuteng goacutep từ caacutec tổ chức caacute nhacircn caacutec nhagrave khoa học chuyecircn gia phaacutep
lyacutehellip Bởi lẽ noacute thể hiện tiacutenh dacircn chủ rộng ratildei vagrave cograven lagrave sự bổ sung quan trọng cần
thiết Vigrave thocircng thƣờng những đối tƣợng tham gia goacutep yacute đều lagrave những ngƣời đatilde coacute
nhiều kinh nghiệm thực tiễn hoặc coacute chuyecircn mocircn hiểu biết cao Cograven với những
nhagrave kinh doanhhellip coacute thể họ sẽ sử dụng mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản để kinh
145
doanh sau đoacute Bởi vậy rất cần thiết tạo cơ hội để cho những chủ thể trecircn coacute thể bagravey
tỏ quan điểm yacute kiến hoặc caacutec kỳ vọng của họ đối với loại higravenh cocircng ty hợp vốn
đơn giản Cơ quan soạn thảo necircn tiến hagravenh tổ chức caacutec buổi hội thảo hay caacutec buổi
thảo luận cocircng khai hoặc coacute thể lấy yacute kiến đoacuteng goacutep bằng higravenh thức văn bản e-
mailhellip vagraveo dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Khaacutec với việc xacircy dựng caacutec chế định phaacutep luật về hocircn nhacircn gia đigravenh thừa
kế lao độnghellip đối với việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản thigrave ngoagravei những nguồn tƣ liệu trong nƣớc cơ quan soạn thảo rất cần coacute sự tigravem
hiểu nghiecircn cứu phaacutep luật của nƣớc ngoagravei Bởi vigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde coacute
lịch sử higravenh thagravenh lacircu đời vagrave tồn tại phổ biến trong hệ thống phaacutep luật của nhiều
quốc gia Hiện nay một số nƣớc coacute hệ thống phaacutep luật cocircng ty tiecircn tiến hiện đại
nhƣ Phaacutep Đức Hoa Kỳ Anhhellip vẫn đang quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn
đơn giản Từ lacircu hệ thống phaacutep luật của caacutec quốc gia nagravey đatilde đƣợc coi lagrave khuocircn mẫu
để một số quốc gia khaacutec aacutep dụng vagrave học hỏi theo Cơ quan soạn thảo necircn mời caacutec
chuyecircn gia phaacutep lyacute coacute tiếng ở nƣớc ngoagravei cugraveng tham gia hoặc mời họ goacutep yacute cho dự
thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam Sự đoacuteng
goacutep của những chuyecircn gia phaacutep lyacute nƣớc ngoagravei sẽ giuacutep cho dự thảo chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản của Việt Nam trở necircn đầy đủ vagrave hoagraven thiện hơn
(iii) Giai đoạn thẩm tra dự aacuten xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản đối với caacutec dự aacuten xacircy dựng ban hagravenh những văn bản quy phạm phaacutep
luật quan trọng luocircn đogravei hỏi caacutec cơ quan coacute thẩm quyền thẩm tra dự thảo văn bản
trƣớc khi trigravenh caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh Một số nội dung thẩm tra nhƣ
ldquo1 Phạm vi đối tượng điều chỉnh của văn bản 2 Nội dung của dự thảo văn bản vagrave
những vấn đề coacute yacute kiến khaacutec nhau 3 Sự phugrave hợp của nội dung dự thảo văn bản với
đường lối chủ trương chiacutenh saacutech của Đảng với Hiến phaacutep phaacutep luật vagrave tiacutenh
thống nhất của dự thảo văn bản với hệ thống phaacutep luật 4 Tiacutenh khả thi của caacutec quy
định trong dự thảo văn bảnrdquo [81 Điều 43]
146
Với dự thảo xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn coacute
sự thẩm tra kỹ lƣỡng trƣớc khi trigravenh dự thảo cho caacutec cơ quan coacute thẩm quyền ban
hagravenh xem xeacutet thocircng qua Coacute nhƣ vậy mới đảm bảo dự thảo chế định phaacutep luật cocircng
ty hợp vốn đơn giản thật sự chặt chẽ coacute chất lƣợng cao
(iv) Giai đoạn thảo luận tiếp thu chỉnh lyacute vagrave thocircng qua dự thảo chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cơ quan coacute thẩm quyền ban hagravenh sẽ tiến
hagravenh nghiecircn cứu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde đƣợc cơ
quan coacute traacutech nhiệm soạn thảo đệ trigravenh lecircn Trong giai đoạn nagravey caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh hoặc cơ quan soạn thảo vẫn necircn lắng nghe vagrave tiếp thu yacute kiến
đoacuteng goacutep từ caacutec chuyecircn gia phaacutep lyacute cả trong vagrave ngoagravei nƣớc hay từ caacutec nhagrave kinh
doanhhellip để kịp thời bổ sung vagrave hoagraven thiện hơn những quy định của chế định phaacutep
luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Dự thảo chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng
necircn đƣợc cocircng khai trecircn caacutec phƣơng tiện thocircng tin truyền thocircng để lấy thecircm yacute kiến
đoacuteng goacutep của đocircng đảo nhacircn dacircn hay của những ngƣời coacute quan tacircm đến dự thảo
Trong quaacute trigravenh thảo luận tiếp thu dự thảo chế định phaacutep luật cocircng ty hợp
vốn đơn giản necircn mời nhiều caacute nhacircn tổ chức coacute caacutec yacute kiến quan điểm khaacutec nhau
tham gia để thảo luận một caacutech thẳng thắn cocircng khai Đồng thời caacutec cơ quan coacute
thẩm quyền ban hagravenh vagrave cơ quan soạn thảo necircn cầu thị tiếp thu caacutec yacute kiến vagrave
nghiecircm tuacutec sửa chữa những thiếu soacutet hạn chế
(v) Giai đoạn cocircng bố vagrave đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực thi hagravenh lagrave giai đoạn cuối cugraveng của quaacute trigravenh xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản Giai đoạn nagravey thƣờng bao gồm hai cocircng
đoạn cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
vagrave chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
vagraveo hiệu lực
Cocircng bố chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đatilde được thocircng qua
ldquotraacutech nhiệm sẽ đƣợc giao cho những ngƣời đứng đầu caacutec cơ quan coacute thẩm quyền
ban hagravenh văn bản phaacutep luật nhƣ Chủ tịch Quốc hội Chủ tịch Ủy ban nhacircn dacircnhellip
147
Đối với luật nghị quyết của Quốc hội phaacutep lệnh nghị quyết của Ủy ban thƣờng vụ
Quốc hội thigrave Chủ tịch nƣớc ban hagravenh lệnh để cocircng bốrdquo [38 tr 33]
Chuẩn bị mọi điều kiện để đưa chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn
giản vagraveo hiệu lực ldquođể caacutec quy định của văn bản luật đi vagraveo thực tế vagrave phaacutet huy
đƣợc hiệu quả mong muốn thigrave đogravei hỏi sự phụ thuộc khaacute nhiều vagraveo caacutec văn bản quy
định chi tiết Nhƣ vậy becircn cạnh việc xacircy dựng văn bản phaacutep luật caacutec cơ quan nhagrave
nƣớc coacute thẩm quyền phải xacircy dựng thecircm caacutec văn bản quy định chi tiếtrdquo [38 tr 33]
Toacutem lại để coacute thể đƣợc quy định trong Luật Doanh nghiệp chế định phaacutep
luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải trải qua caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy dựng
phaacutep luật necircu trecircn Sự quy định chặt chẽ về trigravenh tự caacutec giai đoạn của quaacute trigravenh xacircy
dựng chế định cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ lagravem giảm thiểu những khiếm khuyết
thiếu soacutet vagrave nacircng cao hiệu quả chất lƣợng sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản
(2) Caacutec giải phaacutep bảo đảm tiacutenh thống nhất trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Coacute thể noacutei hệ thống phaacutep luật về doanh nghiệp hiện hagravenh luocircn tồn tại những
khiếm khuyết truyền thống nhƣ thiếu tiacutenh toagraven diện tiacutenh đồng bộ thống nhấthellip
Những hạn chế đoacute lagravem cho Việt Nam khocircng thể coacute một mocirci trƣờng phaacutep lyacute về
doanh nghiệp an toagraven tin cậy magrave traacutei lại rất dễ phaacutet sinh caacutec macircu thuẫn bất cập dẫn
đến việc caacutec quy định của phaacutep luật về caacutec loại higravenh doanh nghiệp sau khi đƣợc ban
hagravenh đều tỏ ra keacutem hiệu quả thực tế
Để traacutenh tigravenh trạng trecircn trong quaacute trigravenh tổ chức xacircy dựng chế định phaacutep luật
về cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn cần quaacuten triệt tƣ tƣởng đảm bảo tiacutenh tối cao của
Hiến phaacutep Việc lagravem nagravey cograven xuất phaacutet trecircn cơ sở ldquoHiến phaacutep lagrave luật cơ bản của
nước Cộng hoagrave xatilde hội chủ nghĩa Việt Nam coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất Mọi văn
bản phaacutep luật khaacutec phải phugrave hợp với Hiến phaacuteprdquo (Điều 119 Hiến phaacutep 2013)
Hiến phaacutep lagrave văn bản phaacutep luật coacute hiệu lực phaacutep lyacute cao nhất bởi vigrave bản thacircn Hiến
phaacutep ghi nhận những nguyecircn tắc đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng Nhagrave nƣớc vagrave của
toagraven thể nhacircn dacircn Hiến phaacutep cograven lagrave cơ sở của tất cả caacutec ngagravenh luật khaacutec Nhƣ vậy
148
việc xacircy dựng chế định phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản phải dựa trecircn tinh thần
của Hiến phaacutep Qua đoacute mới bảo đảm đƣợc trật tự thống nhất của phaacutep luật vagrave đảm
bảo hiệu quả thực thi của chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản traacutenh sự
chồng cheacuteo macircu thuẫn với caacutec văn bản phaacutep luật khaacutec
423 Kiến nghị về kỹ thuật lập phaacutep vagrave kỹ thuật phaacutep lyacute
Theo quy định của Hiến phaacutep 2013 thigrave Quốc hội coacute nhiệm vụ vagrave quyền hạn
lagravem Hiến phaacutep vagrave sửa đổi Hiến phaacutep lagravem luật vagrave sửa đổi luật (Điều 70) Nhƣ vậy
Quốc hội lagrave cơ quan duy nhất coacute quyền lagravem luật của Việt Nam Điều nagravey bởi lẽ
Quốc hội lagrave cơ quan quyền lực nhagrave nƣớc cao nhất Vigrave thế để thực hiện nhiệm vụ vagrave
quyền hạn của migravenh Quốc hội coacute thể đảm nhiệm cả những cocircng việc thuộc cocircng
đoạn của Chiacutenh phủ trong quaacute trigravenh xacircy dựng necircn một văn bản quy phạm phaacutep luật
Để coacute thể xacircy dựng tốt những đạo luật quan trọng nhƣ xacircy dựng chế định
phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đogravei hỏi Quốc hội phải thƣờng xuyecircn nắm
bắt tigravenh higravenh thực tiễn kinh doanh Bởi lẽ thực tiễn kinh doanh lagrave sự vận động phaacutet
triển vagrave biến động khocircng ngừng Nhƣ vậy luocircn cần coacute sự phối hợp của nhiều cơ
quan ban ngagravenh trong việc phacircn tiacutech khảo saacutet mocirci trƣờng kinh doanh để từ đoacute đề
xuất vagrave xacircy dựng caacutec điều chỉnh phaacutep luật phugrave hợp về cocircng ty hợp vốn đơn giản
Mặt khaacutec nhiệm vụ đối với cơ quan hagravenh phaacutep lagrave phải coacute traacutech nhiệm phacircn
tiacutech điều tra caacutec nhu cầu đogravei hỏi của kinh tế xatilde hội Bởi lẽ phaacutep luật vốn dĩ lagrave sản
phẩm phaacutet sinh từ caacutec đogravei hỏi khaacutech quan của kinh tế xatilde hội Trecircn cơ sở phacircn tiacutech
mocirci trƣờng kinh doanh cơ quan hagravenh phaacutep sẽ đề ra những chiacutenh saacutech phugrave hợp về
cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave đacircy sẽ lagrave tiền đề cho việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản
Ngoagravei ra đối với cơ quan lập phaacutep becircn cạnh nhiệm vụ xacircy dựng chế định
phaacutep luật cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn cần coacute những caacutech thức để kiểm tra phacircn
tiacutech đaacutenh giaacute sự phugrave hợp thiacutech ứng giữa những chiacutenh saacutech lập phaacutep của cơ quan
hagravenh phaacutep với nhu cầu bức thiết của giới doanh nhacircn nhagrave đầu tƣ những ngƣời
mong muốn sử dụng cocircng ty hợp vốn đơn giản tham gia kinh doanh sau nagravey
149
Về vấn đề tuacircn thủ ldquokỹ thuật phaacutep lyacuterdquo trong việc xacircy dựng chế định phaacutep luật
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave coacute thể noacutei để việc xacircy dựng chế định cocircng ty hợp vốn
đơn giản coacute kết quả cao cần đặc biệt quan tacircm đến vấn đề tuacircn thủ theo caacutec yecircu cầu
của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute Bởi nhƣ đatilde khẳng định kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave một
phạm trugrave rất phức tạp Kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave caacutec yecircu cầu chuẩn mực đogravei hỏi caacutec
nhagrave lập phaacutep phải vận dụng vagrave tuacircn thủ triệt để trong khi xacircy dựng caacutec văn bản quy
phạm phaacutep luật Sau nagravey kết quả thực tiễn của phaacutep luật sẽ phụ thuộc rất nhiều vagraveo
việc coacute tuacircn thủ chặt chẽ caacutec yếu tố của kỹ thuật phaacutep lyacute trong giai đoạn xacircy dựng
phaacutep luật hay khocircng
Việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản ở Việt Nam
trong giai đoạn hiện nay lagrave một vấn đề khoacute khăn Bởi lẽ ngoagravei sự nghiecircn cứu tigravem
hiểu kỹ lƣỡng về mocirc higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave phaacutep luật về cocircng ty hợp
vốn đơn giản ở caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến trecircn thế giới cograven cần
phải coacute sự phacircn tiacutech tigravem hiểu caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội cũng nhƣ
truyền thống thƣơng mại hay thoacutei quen tacircm lyacute kinh doanh của ngƣời Việt Sau đoacute
để coacute thể xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản hiệu quả thigrave cần
thiết phải coacute sự saacuteng tạo của caacutec nhagrave lagravem luật Hay noacutei caacutech khaacutec ldquotay nghềrdquo của
caacutec nhagrave lagravem luật sẽ quyết định nội dung higravenh thức vagrave đƣơng nhiecircn cả ldquochất lƣợngrdquo
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Caacutec quy định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản
đầy đủ chặt chẽ coacute tiacutenh khả thi cao hay thấp đều phụ thuộc vagraveo trigravenh độ chuyecircn
mocircn của caacutec nhagrave lagravem luật
Nhƣ vậy trong quaacute trigravenh xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn
đơn giản caacutec nhagrave lagravem luật cần thiết tuacircn thủ đầy đủ caacutec yếu tố của khiacutea cạnh ldquokỹ
thuật phaacutep lyacuterdquo Bởi vigrave đoacute chiacutenh lagrave caacutec chuẩn mực bao gồm cả về nội dung lẫn higravenh
thức của bất kỳ hoạt động xacircy dựng văn bản quy phạm phaacutep luật
Coacute thể minh chứng qua một viacute dụ đơn giản về tầm quan trọng của kỹ thuật
phaacutep lyacute trong việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật Nhƣ đatilde phacircn tiacutech
một thagravenh tố quan trọng của khiacutea cạnh kỹ thuật phaacutep lyacute chiacutenh lagrave ldquoCaacutech biểu đạt
bằng ngocircn ngữ phaacutep lyacute phải đảm bảo tiacutenh cocirc đọng locircgiacutec chiacutenh xaacutec vagrave một nghĩardquo
150
[98 tr 408-409] Theo tiecircu chuẩn nagravey nếu phacircn tiacutech khoản 1 Điều 130 Luật
Doanh nghiệp 2005 thigrave caacutech hiểu về cocircng ty hợp danh của nhiều ngƣời sẽ khaacutec
nhau Coacute thể viện dẫn nhiều yếu tố khaacutec để chứng minh đacircy khocircng chỉ lagrave cocircng ty
hợp danh magrave noacute cograven coacute nhiều dấu hiệu của cả cocircng ty hợp vốn đơn giản Quy định
khocircng rotilde ragraveng nhƣng theo kiểu ldquohai trong mộtrdquo vocirc higravenh chung đatilde gắn cocircng ty hợp
danh với cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một loại cocircng ty hợp danh duy nhất
Vigrave vậy cần taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn
giản để từ đoacute xacircy dựng ra caacutec điều chỉnh phaacutep luật chặt chẽ đầy đủ về hai loại
cocircng ty nagravey Phacircn định rotilde ragraveng hai loại cocircng ty cograven thể hiện việc tuacircn thủ đầy đủ vagrave
chặt chẽ caacutec yecircu cầu của kỹ thuật phaacutep lyacute trong hoạt động xacircy dựng phaacutep luật
424 Kiến nghị về higravenh thức phaacutep lyacute
Thiết nghĩ một hệ thống phaacutep luật tiecircn tiến hiện đại vagrave hiệu quả luocircn coacute sự
chặt chẽ trong mọi quy định Coacute thể chỉ vigrave một quy định khocircng rotilde ragraveng nhƣng lại
mang đến những caacutech hiểu sai lệch hoặc thậm chiacute đi ngƣợc với mục điacutech ban đầu lagrave
điều hết sức hạn chế Từ đoacute cho thấy caacutec đạo luật khi ban hagravenh khocircng thể dẫn đến
nhiều caacutech hiểu khaacutec nhau Vigrave vậy trƣớc khi xacircy dựng một đạo luật bất kỳ luocircn cần
coacute sự nghiecircn cứu vagrave điều tra rất kỹ lƣỡng
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu quy định từ caacutec quốc gia khaacutec hiện
nay ldquophaacutep luật caacutec nƣớc trecircn thế giới chia hợp danh ra lagravem hai hay ba loại rotilde ragraveng
hợp danh (Partnership) hợp danh hữu hạn (Limited Partnership) vagrave hợp danh cổ
phần (Limited Liability Partnership)rdquo [55 tr 147] Khi so saacutenh với Việt Nam thigrave coacute
thể dễ dagraveng nhận thấy cả Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 đều
khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản necircn
cocircng ty hợp danh của Việt Nam đatilde pha trộn cả đặc điểm của hai loại higravenh cocircng ty
kể trecircn Coacute thể noacutei cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp hiện nay lagrave một loại
higravenh cocircng ty rất ldquođặc biệtrdquo nếu so saacutenh với higravenh mẫu truyền thống về cocircng ty hợp
danh tại nhiều quốc gia hay của phaacutep luật thời kỳ trƣớc ở Việt Nam
Hơn một lần luận aacuten đatilde trigravenh bagravey vagrave phacircn tiacutech về higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản [phần 211] Coacute lẽ iacutet coacute quốc gia nagraveo phaacutep
151
luật lại quy định theo kiểu gộp cả hai loại higravenh cocircng ty đan xen với nhau để tạo
thagravenh một loại cocircng ty Mặc dugrave dấu vết của sự khocircng rotilde ragraveng đatilde bắt đầu kể từ Luật
Doanh nghiệp 1999 cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave cả Luật Doanh nghiệp sửa
đổi bổ sung năm 2009 Ngay cả hiện nay chuacuteng ta đang tiến hagravenh sửa đổi bổ sung
Luật Doanh nghiệp nhƣng trong lần trigravenh bản dự thảo Luật Doanh nghiệp lecircn Quốc
hội gần đacircy nhất (saacuteng 2652014) thigrave mặc dugrave đatilde bổ sung tới 57 Điều luật mới
nhƣng vẫn khocircng hề coacute sự đả động đến sự taacutech bạch higravenh thức phaacutep lyacute của loại higravenh
cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản ldquoSo với Luật Doanh nghiệp 2005
dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) cơ bản giữ nguyecircn cấu truacutecrdquo [147]
Vigrave vậy coacute lẽ cần thiết nhanh choacuteng coacute sự nhigraven nhận lại loại higravenh cocircng ty hợp
danh Thực tiễn quy định của phaacutep luật caacutec quốc gia khaacutec vagrave từ sự nghiecircn cứu của
rất nhiều nhagrave khoa học caacutec chuyecircn gia trong lĩnh vực khoa học phaacutep lyacute của Việt
Nam cũng đatilde chỉ ra vagrave khẳng định rotilde ragraveng cocircng ty hợp danh trong Luật Doanh
nghiệp luocircn bao gồm cả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi vậy thecircm một lần
nữa luận aacuten nhấn mạnh tới vấn đề phải taacutech bạch rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của hai
cocircng ty nagravey Chuacuteng ta coacute thể xacircy dựng một chế định phaacutep luật riecircng biệt về cocircng ty
hợp vốn đơn giản trong Luật Doanh nghiệp để phacircn biệt với cocircng ty hợp danh Điều
nagravey sẽ đƣa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản về đuacuteng với higravenh thức
phaacutep lyacute vốn coacute của chuacuteng
425 Kiến nghị về đối tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn
Cocircng ty hợp vốn đơn giản bao gồm hai loại higravenh thagravenh viecircn khaacutec nhau về tƣ
caacutech phaacutep lyacute cũng nhƣ vai trograve vagrave ảnh hƣởng tại cocircng ty Thagravenh viecircn nhận vốn lagrave
những thagravenh viecircn giữ vai trograve quyết định sự tồn tại của cocircng ty Về bản chất thagravenh
viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản vagrave thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
hợp danh chỉ lagrave một loại thagravenh viecircn mặc dugrave chuacuteng coacute tecircn gọi khaacutec nhau Cograven vai trograve
của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ lagrave thứ yếu tại cocircng ty hợp vốn đơn giản
Nếu căn cứ Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 về đối
tƣợng đƣợc pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh thigrave chỉ coacute caacutec
caacute nhacircn (thể nhacircn) mới đƣợc pheacutep trở thagravenh loại thagravenh viecircn nagravey Với quy định nagravey
152
thigrave caacutec tổ chức (phaacutep nhacircn) sẽ khocircng thể trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh Coacute thể do
nhagrave lagravem luật quan niệm caacutec phaacutep nhacircn luocircn coacute cơ chế chịu traacutech nhiệm hữu hạn về
mặt tagravei sản necircn sẽ traacutei với tiacutenh chất truyền thống chịu traacutech nhiệm vocirc hạn về tagravei sản
của thagravenh viecircn hợp danh
Trecircn thế giới một số quốc gia vẫn cho caacutec tổ chức cơ quan cocircng tyhellip đƣợc
pheacutep trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh [phần 223 mục số 4] Cograven ldquotrong thực tế phaacutep
lyacute Cộng hogravea Phaacutep nhất lagrave trong lĩnh vực tiacuten dụng bất động sản hay thƣơng mại
quốc tế phần lớn cocircng ty hợp danh do caacutec thagravenh viecircn lagrave phaacutep nhacircn thagravenh lậprdquo [35
tr 55] Khocircng thể phủ nhận sự tham gia của nhiều loại higravenh đối tƣợng khaacutec nhau (caacute
nhacircn phaacutep nhacircn) coacute thể giuacutep cho cocircng ty hợp danh thuận lợi khi thagravenh lập hoặc
muốn mở rộng quy mocirc Ngay cả đối với caacutec phaacutep nhacircn đang hoạt động noacute cũng coacute
thể sẽ mang lại những thuận lợi nhất định cho chuacuteng Bởi vigrave khi cần thiết caacutec phaacutep
nhacircn vẫn coacute thể liecircn kết với nhau để thagravenh lập ra caacutec cocircng ty đối nhacircn Nhƣ vậy
việc cho pheacutep caacutec phaacutep nhacircn tham gia trở thagravenh thagravenh viecircn hợp danh lagrave sự tiến bộ vigrave
noacute mang đến nhiều lợi thế thuận tiện cho caacutec chủ thể kinh doanh nagravey
Để triển khai hiệu quả loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản tại Việt Nam
chuacuteng ta cần phải nghiecircn cứu vagrave xem xeacutet kỹ lƣỡng về caacutec chủ thể đƣợc pheacutep tham
gia vagraveo cocircng ty nagravey Từ đoacute necircn quy định theo hƣớng cho pheacutep phaacutep nhacircn cũng
đƣợc tham gia loại higravenh thagravenh viecircn nhận vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản (cocircng ty
hợp danh cũng coacute thể tiếp nhận caacutec phaacutep nhacircn lagravem thagravenh viecircn hợp danh) Cho dugrave
vấn đề về ldquonhacircn thacircnrdquo của caacutec thagravenh viecircn hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn coacute tầm
ảnh hƣởng quan trọng nhƣng khi đatilde tạo ra lợi thế cho họ thigrave bản thacircn caacutec thagravenh viecircn
hợp danh hay thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute thể tự điều tiết với caacutec phaacutep nhacircn để hagravei
hogravea lợi iacutech đocirci becircn Nhigraven theo hƣớng tiacutech cực thigrave quy định nagravey rotilde ragraveng sẽ mang lại
thuận lợi cho tất cả caacutec becircn
Về đối tƣợng đƣợc pheacutep tham gia dƣới tƣ caacutech lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn của
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave vẫn giữ nguyecircn quy định cho pheacutep cả caacutec caacute nhacircn
hoặc phaacutep nhacircn đều đƣợc tham gia Bởi lẽ sự đa dạng của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn
chỉ mang lại thuận lợi cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
153
426 Kiến nghị về tổ chức triển khai
Từ khi đất nƣớc mở cửa xacircy dựng nền kinh tế thị trƣờng (1986) cho đến nay
đatilde coacute khaacute nhiều loại higravenh doanh nghiệp đƣợc tổ chức triển khai tại Việt Nam Thực
tiễn kinh doanh cho thấy caacutec doanh nghiệp thuộc khối ngoagravei quốc doanh thƣờng
hoạt động phập phugrave khả năng an toagraven phaacutep lyacute của chuacuteng luocircn khaacute thấp Thời điểm
doanh nghiệp lagravem ăn đƣợc thigrave nguy cơ rủi ro iacutet nhƣng khi doanh nghiệp gặp khoacute
khăn với tƣ tƣởng thấy khoacute thigrave ruacutet khocircng thiếu caacutec doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở
phaacutep lyacute để trục lợi đầu cơ thậm chiacute lừa đảo chạy trốnhellip gacircy nguy hại lớn cho xatilde
hội vagrave ảnh hƣởng nghiecircm trọng đến uy tiacuten của phaacutep luật
Những nhoacutem ngagravenh nghề nhƣ y tế (mở phograveng khaacutem chữa bệnh tƣ nhacircn cửa
hagraveng baacuten thuốc caacutec vật tƣ ngagravenh y tếhellip) dịch vụ phaacutep lyacute (văn phograveng cocircng ty luật
dịch vụ cocircng chứng tƣhellip) nhoacutem tƣ vấn thiết kế (xacircy dựng kiến truacutec thi cocircnghellip)
hay kiểm toaacuten dƣợc phẩm hoacutea chấthellip đều lagrave những ngagravenh nghề coacute tầm quan trọng
vagrave ảnh hƣởng rất lớn đến đời sống xatilde hội Bởi vigrave chuacuteng thƣờng trực tiếp ảnh hƣởng
đến sức khỏe của con ngƣời hay trật tự an ninh của cả xatilde hội vagrave vigrave vậy rất cần đogravei
hỏi cao về trigravenh độ chuyecircn mocircn vagrave traacutech nhiệm phaacutep lyacute của những ngƣời hagravenh nghề
Chỉ cần những ngƣời chủ của caacutec cocircng ty noacutei trecircn thiếu tinh thần traacutech nhiệm hoặc
chủ quan tắc traacutech đều dẫn đến những hậu quả rất xấu magrave khoacute coacute thể sửa chữa
Thiết nghĩ nếu để những ngƣời chủ cocircng ty kinh doanh trong những lĩnh vực coacute
ảnh hƣởng lớn đến xatilde hội đƣợc pheacutep thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty cổ phần
hay cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn thigrave đều sẽ mang lại sự chủ quan thiếu tinh thần
traacutech nhiệm bởi vigrave những ngƣời kinh doanh luocircn đƣợc xaacutec định trƣớc họ sẽ chỉ
phải chịu những hậu quả trong phạm vi số vốn goacutep Khi đoacute tiacutenh chất chịu traacutech
nhiệm hữu hạn lại lagrave laacute chắn để bảo vệ cho những ngƣời chủ kinh doanh nhƣng
chiều hƣớng ngƣợc lại noacute mang lại sự an toagraven phaacutep lyacute rất thấp cho cả xatilde hội
Trƣớc đacircy Phaacutep lệnh luật sƣ 2001 đatilde yecircu cầu khi kinh doanh caacutec dịch vụ
phaacutep lyacute thigrave bắt buộc phải kinh doanh dƣới higravenh thức lagrave caacutec văn phograveng luật hoặc phải
thagravenh lập theo mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh (Điều 17) Theo Điều 19 của phaacutep
lệnh nagravey mocirc higravenh Cocircng ty luật hợp danh đƣợc tổ chức gần nhƣ theo mocirc higravenh cocircng
154
ty hợp danh tại Điều 130 Luật Doanh nghiệp 2005 Gần đacircy ldquodự thảo của Luật
Doanh nghiệp thống nhất coacute đề cập đến bốn ngagravenh nghề đogravei hỏi phải kinh doanh
dƣới higravenh thức cocircng ty hợp danh đoacute lagrave dịch vụ kế toaacuten vagrave kiểm toaacuten dịch vụ thiết
kế cocircng trigravenh xacircy dựng dịch vụ khaacutem vagrave điều trị bệnh dịch vụ phaacutep lyacutehelliprdquo [159]
Mở rộng phạm vi nghiecircn cứu để tigravem hiểu kinh nghiệm từ caacutec quốc gia khaacutec
ldquoMột số loại dịch vụ (tƣ vấn phaacutep lyacute khaacutem chữa bệnh thiết kế kiến truacutec)hellip coacute ảnh
hƣởng đến sức khỏe tiacutenh mạng ngƣời tiecircu dugraveng ngay khi sử dụng Kinh nghiệm
quốc tế phaacutep luật quy định hai điều kiện cơ bản để kinh doanh caacutec dịch vụ đoacute (i) caacute
nhacircn cung ứng caacutec dịch vụ đoacute phải coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn tƣơng ứng vagrave (ii) higravenh
thức kinh doanh phải lagrave doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc cocircng ty hợp danh Phaacutep luật đogravei
hỏi traacutech nhiệm caacute nhacircn rất cao đối với ngƣời cung ứng caacutec dịch vụ noacutei trecircn buộc
họ phải coacute yacute thức traacutech nhiệm vagrave cả tiacutenh cẩn trọng cao nhất lagrave việc đảm bảo chất
lƣợng dịch vụ qua đoacute bảo vệ lợi iacutech ngƣời tiecircu dugraveng Kinh doanh caacutec dịch vụ trecircn
đogravei hỏi ngƣời trực tiếp cung ứng phải chịu traacutech nhiệm vocirc hạn vagrave do đoacute phải thagravenh
lập cocircng ty hợp danhrdquo [73 tr 311]
Cocircng ty hợp vốn đơn giản cũng coacute thể đƣợc lựa chọn để kinh doanh trong tất
cả caacutec ngagravenh nghề magrave phaacutep luật khocircng cấm Nhƣng noacute sẽ lagrave loại higravenh doanh nghiệp
đặc biệt phugrave hợp đối với việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề đogravei hỏi coacute sự an toagraven cao
về mặt phaacutep lyacute Coacute thể việc yecircu cầu thagravenh lập dƣới higravenh thức của cocircng ty hợp vốn
đơn giản sẽ gacircy necircn những khoacute khăn nhất định cho caacutec nhagrave đầu tƣ nhƣng sẽ mang
lại tinh thần traacutech nhiệm yacute thức về cocircng việc cao hơn cho họ So saacutenh giữa caacutec giaacute
trị đạt đƣợc vagrave hạn chế coacute thể thấy hiệu quả khả năng magrave chuacuteng mang lại luocircn cao
hơn vagrave đaacutep ứng tốt hơn yecircu cầu từ phiacutea xatilde hội
Nhƣ vậy cần quy định những ngagravenh nghề kinh doanh coacute thể gacircy ảnh hƣởng
nhiều đến xatilde hội phải kinh doanh dƣới higravenh thức bắt buộc lagrave cocircng ty hợp danh hoặc
cocircng ty hợp vốn đơn giản Tuy nhiecircn necircn khuyến khiacutech thagravenh lập dƣới mocirc higravenh của
cocircng ty hợp vốn đơn giản Bởi lẽ loại higravenh cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute sự đa dạng
về loại higravenh thagravenh viecircn Những ngƣời coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn cao vẫn coacute thể tham
gia dugrave họ khocircng coacute vốn vật chất đoacuteng goacutep vagraveo cocircng ty Cograven với những ngƣời coacute tiền
155
của tagravei sản nhƣng khocircng coacute trigravenh độ chuyecircn mocircn thigrave họ vẫn coacute thể tham gia dƣới tƣ
caacutech lagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn Nếu cocircng ty phaacutet triển số lƣợng thagravenh viecircn coacute thể
nhiều hơn trong tƣơng lai thigrave cũng khocircng cần chuyển đổi sang higravenh thức cocircng ty
khaacutec Vigrave phaacutep luật khocircng hạn chế số lƣợng caacutec thagravenh viecircn nhận vốn vagrave thagravenh viecircn
goacutep vốn của cocircng ty hợp vốn đơn giản
427 Kiến nghị về hoagraven thiện phaacutep luật doanh nghiệp
Lagrave loại higravenh cocircng ty liecircn quan nhiều nhất đến cocircng ty hợp vốn đơn giản vigrave
vậy sự hoagraven thiện của cocircng ty hợp danh cũng goacutep phần giaacuten tiếp taacutec động đến hiệu
quả triển khai sau nagravey của cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ đatilde phacircn tiacutech cocircng ty hợp
danh hiện nay bao gồm hai loại thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep
vốn Vagrave nhƣ đatilde noacutei với một loại higravenh cocircng ty hợp danh truyền thống thigrave sẽ chỉ tồn
tại duy nhất một loại thagravenh viecircn hợp danh (thƣờng từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) Tuy
nhiecircn do Luật Doanh nghiệp 1999 vagrave Luật Doanh nghiệp 2005 cograven quy định cả loại
higravenh thagravenh viecircn goacutep vốn necircn vigrave vậy phaacutep luật vẫn điều chỉnh cả hai loại thagravenh viecircn
trong một chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp danh Coacute lẽ sau khi đatilde xacircy dựng chế
định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản thagravenh một chƣơng riecircng trong Luật
Doanh nghiệp thigrave khocircng thể tiếp tục duy trigrave tigravenh trạng một cocircng ty hợp danh cograven coacute
cả thagravenh viecircn goacutep vốn Vigrave vậy caacutec điều quy định về thagravenh viecircn goacutep vốn (trực tiếp lagrave
Điều 140 giaacuten tiếp lagrave trong caacutec Điều 1301a vagrave c Điều 1313 Điều 1355 Điều
1392) của chế định phaacutep luật cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 2005 cần
thiết phải đƣợc xoacutea bỏ hoặc chuyển sang caacutec mục tƣơng ứng tại chế định phaacutep luật
của cocircng ty hợp vốn đơn giản Điều nagravey đảm bảo caacutec chế định phaacutep luật của cocircng ty
hợp danh vagrave chế định phaacutep luật của cocircng ty hợp vốn đơn giản noacutei riecircng trở necircn chặt
chẽ đầy đủ vagrave đồng thời cograven goacutep phần lagravem cho hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp noacutei
chung trở necircn đồng bộ khocircng macircu thuẫn vagrave hiệu quả hơn
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4
Qua những nghiecircn cứu tại chƣơng 4 luận aacuten ruacutet ra một số kết luận
Một lagrave kể từ Đại hội VI (1986) đến nay chủ trƣơng đƣờng lối phaacutet triển
nền kinh tế thị trƣờng đƣợc quaacuten triệt trong tƣ duy của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc Đối với
156
nền kinh tế thị trƣờng thigrave vai trograve của kinh tế tƣ nhacircn lagrave đặc biệt quan trọng Bởi lẽ
kinh tế tƣ nhacircn coacute thể phaacutet triển nhanh choacuteng rộng ratildei trong phạm vi khắp mọi nơi
trecircn đất nƣớc Vigrave vậy với vai trograve lagrave nhagrave kiến thiết vagrave quản lyacute thị trƣờng Nhagrave nƣớc
luocircn cần phải quan tacircm xacircy dựng hệ thống caacutec loại higravenh doanh nghiệp kinh doanh
để phục vụ nhu cầu đầu tƣ
Hai lagrave cơ sở kinh tế xatilde hội vagrave truyền thống thƣơng mại tại Việt Nam dƣờng
nhƣ rất thiacutech hợp cho sự phaacutet triển của caacutec cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ đồng
thời đogravei hỏi một sự tin tƣởng khaacute cao giữa caacutec thagravenh viecircn Thực tế những loại higravenh
cocircng ty với quy mocirc vừa vagrave nhỏ hiện đang chiếm đến 95 tổng số cocircng ty vagrave đoacuteng
goacutep rất lớn cho nền kinh tế Tuy nhiecircn để khơi thocircng nguồn vốn từ trong tay nhagrave
đầu tƣ nhỏ lẻ cần thiết xacircy dựng nhiều loại higravenh cocircng ty thỏa matilden caacutec yếu tố trecircn
Ba lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản cần
phải tuacircn thủ triệt để caacutec nguyecircn tắc của việc xacircy dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep
luật vagrave đồng thời cần thiết phải coacute sự nghiecircn cứu học hỏi kinh nghiệm phaacutep luật từ
caacutec quốc gia coacute nền kinh tế thị trƣờng phaacutet triển Bởi lẽ những quốc gia coacute nền kinh
tế thị trƣờng phaacutet triển thƣờng lagrave caacutec quốc gia coacute nền khoa học phaacutep lyacute tiecircn tiến
hiện đại Lịch sử cho thấy hầu hết caacutec mocirc higravenh doanh nghiệp đều higravenh thagravenh vagrave
xuất hiện rất sớm tại caacutec nƣớc tƣ bản (Đức 1892 cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn Phaacutep
1673 hội hợp tƣ đơn thƣờng hay caacutec cocircng ty đối vốn đatilde xuất hiện ở caacutec thagravenh phố
lớn ở Chacircu Acircu vagraveo thế kỷ XVII)
Bốn lagrave hệ thống phaacutep luật doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay đang cograven
nhiều bất cập macircu thuẫn Điều nagravey xuất phải bởi nhiều lyacute do trong đoacute kỹ thuật xacircy
dựng caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật đang tồn tại nhiều hạn chế Để việc xacircy dựng
chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản đạt chất lƣợng vagrave hiệu quả tốt nhất
thiết cần aacutep dụng vagrave tuyệt đối tuacircn thủ caacutec yecircu cầu của khiacutea cạnh ldquokỹ thuật phaacutep
lyacuterdquo Bởi lẽ kỹ thuật phaacutep lyacute lagrave yecircu cầu hết sức quan trọng để giuacutep cho caacutec văn bản
quy phạm phaacutep luật sau khi ban hagravenh coacute chất lƣợng vagrave hiệu quả cao
157
KẾT LUẬN
Trecircn cơ sở nghiecircn cứu những vấn đề lyacute luận vagrave thực trạng phaacutep luật về cocircng
ty hợp vốn đơn giản coacute thể ruacutet ra một số kết luận cơ bản sau
Một lagrave lịch sử higravenh thagravenh vagrave phaacutet triển của caacutec loại higravenh cocircng ty ở Việt Nam
cograven khaacute mới mẻ Chỉ từ khi đất nƣớc bắt đầu đổi mới toagraven diện (1986) hệ thống
phaacutep luật về cocircng ty mới đƣợc quan tacircm xacircy dựng Kể từ Luật Doanh nghiệp 1999
cocircng ty hợp danh mới đƣợc ghi nhận trở lại Tuy nhiecircn nếu phacircn tiacutech caacutec quy định
về cocircng ty hợp danh tại Luật Doanh nghiệp 1999 thigrave đacircy khocircng chỉ lagrave một mocirc higravenh
cocircng ty hợp danh thocircng thƣờng magrave cograven coacute những dấu hiệu của cả loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản Sau nagravey cho đến Luật Doanh nghiệp 2005 vagrave Luật Doanh nghiệp
2005 (đƣợc sửa đổi bổ sung năm 2009) cocircng ty hợp vốn đơn giản vẫn bị gộp
chung với cocircng ty hợp danh
Hai lagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản chứa đựng caacutec yếu tố của cả loại higravenh cocircng
ty đối nhacircn vagrave cocircng ty đối vốn Điều đoacute biểu hiện khi caacutec thagravenh viecircn nhận vốn phải
liecircn đới vagrave chịu traacutech nhiệm vocirc hạn cograven caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn thigrave chỉ chịu traacutech
nhiệm hữu hạn về tagravei sản
Ba lagrave phacircn biệt giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng
dựa trecircn cơ sở đối tƣợng thagravenh viecircn vagrave tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm về tagravei sản của
chuacuteng Cocircng ty hợp danh chỉ coacute duy nhất một loại higravenh thagravenh viecircn lagrave caacutec thagravenh viecircn
hợp danh (coacute từ hai thagravenh viecircn trở lecircn) với tiacutenh chất chịu traacutech nhiệm tagravei sản liecircn
đới vagrave vocirc hạn Cograven cocircng ty hợp vốn đơn giản luocircn coacute hai loại thagravenh viecircn khaacutec nhau
lagrave thagravenh viecircn nhận vốn (tƣơng tự thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty hợp danh vagrave phải
coacute iacutet nhất một thagravenh viecircn) vagrave caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn (iacutet nhất một thagravenh viecircn)
Bốn lagrave việc xacircy dựng chế định phaacutep luật về cocircng ty hợp vốn đơn giản tại
Việt Nam trong giai đoạn hiện nay lagrave một việc lagravem quan trọng vagrave mang lại nhiều
giaacute trị cao trecircn thực tiễn bởi lẽ hầu hết caacutec loại higravenh cocircng ty đang vận hagravenh dƣới sự
điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp 2005 đều bộc lộ khaacute nhiều hạn chế Nếu so với
caacutec loại higravenh cocircng ty của Luật Doanh nghiệp thigrave cocircng ty hợp vốn đơn giản nổi trội
với nhiều ƣu điểm nhƣ hạn chế caacutec rủi ro vẫn đảm bảo tiacutenh an toagraven cao về mặt
158
phaacutep lyacute linh động trong việc kecircu gọi nguồn vốn goacutep cơ chế thay đổi thagravenh viecircn
goacutep vốn khaacute dễ dagraveng linh hoạt
Năm lagrave từ việc khocircng taacutech bạch rotilde ragraveng giữa cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty
hợp vốn đơn giản cograven dẫn đến những hạn chế trong việc chuyển đổi higravenh thức cocircng
ty Nếu cocircng ty hợp danh trong quaacute trigravenh hoạt động bị thiếu một vagravei thagravenh viecircn hợp
danh (chết mất tiacutech hoặc ruacutet khỏi cocircng tyhellip) thigrave rất coacute khả năng noacute sẽ phải chấm
dứt tồn tại Nếu phaacutep luật quy định sự tồn tại của cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave cocircng
ty hợp danh luacutec nagravey chỉ cần kết nạp thecircm iacutet nhất một thagravenh viecircn goacutep vốn vagrave lagravem thủ
tục chuyển đổi higravenh thức cocircng ty từ cocircng ty hợp danh sang thagravenh loại higravenh cocircng ty
hợp vốn đơn giản lagrave noacute vẫn coacute thể tiếp tục tồn tại Cơ cấu tổ chức quản trị của cocircng
ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp vốn đơn giản thƣờng giống nhau necircn caacutec thagravenh viecircn hợp
danh cũng khocircng bị mất quyền hạn vai trograve ảnh hƣởnghellip ở cocircng ty mới Việc kết
nạp hoặc rời khỏi cocircng ty của caacutec thagravenh viecircn goacutep vốn luocircn dễ dagraveng vagrave đơn giản hơn
thagravenh viecircn hợp danh magrave thƣờng khocircng ảnh hƣởng đến sự tồn tại của cocircng ty Nhƣ
vậy việc phacircn định rotilde ragraveng higravenh thức phaacutep lyacute của cocircng ty hợp danh vagrave cocircng ty hợp
vốn đơn giản cograven giuacutep cho việc chuyển đổi higravenh thức cocircng ty luocircn thuận tiện
Saacuteu lagrave trong giai đoạn hiện nay việc hoagraven thiện vagrave xacircy dựng thecircm nhiều mocirc
higravenh doanh nghiệp để đaacutep ứng caacutec nhu cầu đogravei hỏi bức thiết từ thị trƣờng lagrave một
việc lagravem quan trọng Đacircy cũng lagrave chủ trƣơng đƣờng lối của Đảng vagrave Nhagrave nƣớc
trong suốt thời gian qua Từ đoacute thể hiện rotilde mục điacutech phaacutet triển kinh tế thu huacutet
nguồn đầu tƣ nƣớc ngoagravei vagrave lagravem cho mocirci trƣờng kinh doanh Việt Nam trong sạch
hoạt động hiệu quả đồng thời goacutep phần bigravenh đẳng giữa caacutec thagravenh phần kinh tế
Bảy lagrave khi phacircn tiacutech caacutec điều kiện tự nhiecircn kinh tế xatilde hội vagrave tacircm lyacute kinh
doanh của ngƣời Việt Nam thigrave đacircy lagrave mocirci trƣờng lyacute tƣởng để phaacutet triển caacutec loại higravenh
doanh nghiệp coacute quy mocirc vừa vagrave nhỏ Higravenh thagravenh từ nhiều thế kỷ vagrave cho đến nay tƣ
duy thƣơng mại của ngƣời Việt vốn dĩ quen thuộc với kiểu caacutech lagravem ăn nhỏ lẻ vagrave
luocircn muốn coacute sự tin tƣởng giuacutep đỡ lẫn nhau giữa những ngƣời cugraveng hội buocircn baacuten
Vigrave vậy nếu coacute những loại higravenh cocircng ty đaacutep ứng vagrave phugrave hợp caacutec yecircu cầu trecircn thigrave
chuacuteng coacute thể phaacutet triển mạnh mẽ tại Việt Nam
159
Taacutem lagrave với một quốc gia vốn coacute tƣ duy truyền thống nocircng nghiệp lacircu đời
nhƣ Việt Nam phaacutet triển caacutec loại higravenh doanh nghiệp lagrave một việc lagravem khocircng dễ dagraveng
vagrave nhất lagrave lại đogravei hỏi phải coacute hiệu quả nhanh choacuteng Dugrave coacute du nhập bất kỳ loại higravenh
cocircng ty mới vagraveo cũng cần phải coacute thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh thiacutech ứng nhận
thức đầy đủ về loại higravenh cocircng ty mới nagravey Nhƣ vậy đối với cocircng ty hợp vốn đơn
giản cũng đogravei hỏi phải coacute thecircm thời gian để caacutec nhagrave kinh doanh tigravem hiểu trải
nghiệm Tuy nhiecircn cocircng ty hợp vốn đơn giản coacute khaacute nhiều ƣu điểm vagrave rất gần gũi
với tầng lớp thƣơng nhacircn tại Việt Nam necircn coacute thể sẽ hứa hẹn một tƣơng lai phaacutet
triển nhanh choacuteng
Chiacuten lagrave để thagravenh lập cocircng ty hợp danh phaacutep luật một số quốc gia thƣờng
khocircng yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn hợp danh phải lagravem thủ tục đăng kyacute kinh doanh (Hoa
Kỳ Thaacutei Lan Canadahellip) bởi do sự đảm bảo an toagraven phaacutep lyacute của cocircng ty nagravey rất
cao vagrave đồng thời phaacutep luật muốn tăng tiacutenh tự chủ giữa caacutec thagravenh viecircn Nhƣng với
cocircng ty hợp vốn đơn giản thigrave hầu hết caacutec quốc gia đều quy định caacutec thủ tục thagravenh
lập khaacute chặt chẽ vagrave yecircu cầu caacutec thagravenh viecircn phải đăng kyacute kinh doanh (Hoa Kỳ Đức
Phaacutep Canada Anh Uacutec NewZealandhellip) Trong thủ tục đăng kyacute kinh doanh một
điểm rất quan trọng caacutec thagravenh viecircn lagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải cung cấp đầy đủ
thocircng tin với cơ quan đăng kyacute kinh doanh để nhằm mục điacutech thể hiện rotilde vai trograve
nghĩa vụ của những thagravenh viecircn nagravey trong cocircng ty hợp vốn đơn giản Nhƣ vậy để
cho caacutec khaacutech hagraveng hoặc caacutec chủ nợ của cocircng ty khocircng nhầm lẫn giữa thagravenh viecircn
goacutep vốn với caacutec thagravenh viecircn nhận vốn
Mười lagrave cơ cấu tổ chức quản trị điều hagravenh vagrave cơ chế đại diện của cocircng ty
hợp vốn đơn giản tƣơng tự cocircng ty hợp danh Nếu cocircng ty hợp vốn đơn giản chỉ coacute
một thagravenh viecircn nhận vốn thigrave chiacutenh thagravenh viecircn nagravey sẽ lagrave ngƣời duy nhất nắm giữ mọi
quyền hạn về quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trƣờng hợp cocircng ty coacute
nhiều thagravenh viecircn nhận vốn thigrave việc quản trị cocircng ty hợp vốn đơn giản sẽ giống với
quản trị cocircng ty hợp danh tất cả caacutec thagravenh viecircn nhận vốn đều coacute quyền quản lyacute điều
hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty Trong mọi trƣờng hợp thagravenh viecircn goacutep vốn đều khocircng
coacute quyền tham gia quản lyacute điều hagravenh vagrave đại diện cho cocircng ty hợp vốn đơn giản
160
DANH MỤC CAacuteC COcircNG TRIgraveNH KHOA HỌC CỦA TAacuteC GIẢ ĐAtilde
COcircNG BỐ LIEcircN QUAN ĐẾN LUẬN AacuteN
1 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
2 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013 tr 35 - 40
3 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013 tr 28 - 34
161
TAgraveI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1 Lecirc Việt Anh (2008) Về tư caacutech phaacutep nhacircn của cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 44 - 47
2 Đồng Ngọc Ba (2005) Một số vấn đề phaacutep lyacute vagrave thực tiễn về caacutec loại higravenh
doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Luật học số 012005 tr 12 -18
3 Phan Văn Ba Phan Xuacircn Thảo (2012) Everyday American Law - Phaacutep luật
phổ thocircng Hoa Kỳ Nhagrave xuất bản Tổng hợp Hồ Chiacute Minh tr 142 - 167
4 Nguyễn Mạnh Baacutech (2006) Caacutec cocircng ty thương mại Nhagrave xuất bản Tổng
hợp Đồng Nai
5 Đagraveo Lộc Bigravenh (2012) Đề xuất vấn đề cần sửa đổi Luật doanh nghiệp năm
2005 Tạp chiacute Nghề Luật Học viện Tƣ phaacutep Số 32012 tr 19 - 26
6 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 48 - NQTW ngagravey 24 - 5 - 2005 Về chiến
lược xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt Nam đến năm 2010
định hướng đến năm 2020 Hagrave Nội
7 Bộ Chiacutenh trị (2005) Nghị quyết số 49 - NQTW ngagravey 02 - 06 - 2005 Về
chiến lược cải caacutech tư phaacutep đến năm 2020 Hagrave Nội
8 Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ (2006) Thocircng tư 032006TT-BKH của Bộ kế hoạch
vagrave đầu tư ngagravey 19102006 Hướng dẫn một số nội dung về hồ sơ trigravenh tự
thủ tục đăng kyacute kinh doanh theo quy định tại Nghị định 882006NĐ-CP
ngagravey 2982006 của Chiacutenh phủ Về đăng kyacute kinh doanh Hagrave Nội
9 Bộ Tƣ phaacutep (2006) Hội nhập kinh tế quốc tế Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
10 Bộ Dacircn luật Việt Nam cộng hogravea năm 1972
11 Bộ luật Thƣơng mại Việt Nam cộng hogravea 1972
162
12 Chiacutenh Phủ (2000) Nghị định 032000NĐ-CP ngagravey 03022000 Hướng dẫn
thi hagravenh một số điều của Luật doanh nghiệp Hagrave Nội
13 Chiacutenh Phủ (2006) Nghị định 882006NĐ-CP ngagravey 2982006 Về đăng kyacute
kinh doanh Hagrave Nội
14 Chiacutenh Phủ (2007) Nghị định 1392007NĐ-CP ngagravey 592007 Hướng dẫn
chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
15 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 432010NĐ-CP ngagravey 1542010 Về đăng kyacute
doanh nghiệp Hagrave Nội
16 Chiacutenh Phủ (2010) Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 Hướng
dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
17 Chiacutenh Phủ (2014) Tờ trigravenh về dự aacuten Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2014 Hagrave Nội
18 Maurice Cozian Alian Viandier (1990) Tổ chức cocircng ty dịch từ nguyecircn
bản tiếng Phaacutep ldquoDroit des societes Litec 1988 Viện khoa học phaacutep lyacute-
Bộ tƣ phaacutep
19 Ngocirc Huy Cƣơng vagrave Phạm Vũ Thăng Long (2001) Cocircng ty Bản chất phaacutep
lyacute caacutec loại higravenh vagrave việc xacircy dựng hệ thống caacutec văn bản phaacutep luật liecircn quan
Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 032001 tr 32 - 44
20 Ngocirc Huy Cƣơng (2003) Cocircng ty Từ bản chất phaacutep lyacute tới caacutec loại higravenh Tạp
chiacute Khoa học Kinh tế - Luật số 01 2003 tr 1 - 8
21 Ngocirc Huy Cƣơng (2006) Goacutep phần bagraven về cải caacutech phaacutep luật ở Việt Nam
hiện nay saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản tƣ phaacutep
22 Ngocirc Huy Cƣơng (2009) Khaacutei niệm cocircng ty hợp danh tại Luật doanh nghiệp
năm 2005 Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 11(148) 062009
163
23 Ngocirc Huy Cƣơng (2012) Phaacutep luật giải quyết tranh chấp nội bộ cocircng ty
nhận thức thực trạng vagrave cải caacutech Tạp chiacute Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số
11(295)2012 tr 48 - 58
24 Ngocirc Huy Cƣơng (2013) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại - phần chung vagrave
thương nhacircn Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học
Quốc gia Hagrave Nội
25 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 phacircn tiacutech bigravenh
luận vagrave kiến nghị Viện Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Hội thảo khoa học ldquoHoagraven
thiện phaacutep luật về doanh nghiệp vagrave đầu tƣ trong bối cảnh cải caacutech thể chế thị
trƣờng ở Việt Nam hiện nayrdquo Hagrave Nội 24-2542014
26 Ngocirc Huy Cƣơng (2014) Dự aacuten sửa đổi Luật Doanh nghiệp 2005 bigravenh luận
những vấn đề phaacutep lyacute chủ yếu Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 13 (269)
thaacuteng 072014
27 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập I
28 Bugravei Ngọc Cƣờng (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Luật thương mại Nhagrave xuất bản
giaacuteo dục Việt Nam Tập II
29 Đảng cộng sản Việt Nam (2005) Ban chấp hagravenh TW Ban chỉ đạo tổng kết lyacute
luận ldquoBaacuteo caacuteo tổng kết một số vấn đề lyacute luận - thực tiễn qua 20 năm đổi mới
(1986 - 2006)rdquo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
30 Đảng Cộng sản Việt Nam (2006) Baacuteo caacuteo của Ban chấp hagravenh Trung ương
Đảng khoacutea IX tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ X của Đảng ngagravey 10
thaacuteng 4 năm 2006 về phương hướng nhiệm vụ phaacutet triển kinh tế xatilde hội 5
năm 2006 - 2010 Hagrave Nội
31 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Baacuteo caacuteo chiacutenh trị của Ban Chấp hagravenh
Trung ương Đảng khoaacute X tại Đại hội đại biểu toagraven quốc lần thứ XI của
Đảng Hagrave Nội
164
32 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Cương lĩnh xacircy dựng đất nước trong thời
kỳ quaacute độ lecircn chủ nghĩa xatilde hội (bổ sung phaacutet triển năm 2011) Hagrave Nội
33 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Chiến lược phaacutet triển kinh tế - xatilde hội giai
đoạn 2011 - 2020 Hagrave Nội
34 Đảng Cộng sản Việt Nam (2011) Nghị quyết Đại hội đại biểu toagraven quốc lần
thứ XI của Đảng cộng sản Việt Nam Hagrave Nội
35 Đỗ Văn Đại (2005) Cần quy định hợp lyacute về cocircng ty hợp danh Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep số 062005 tr 52 - 55
36 Nguyễn Minh Đoan (chủ biecircn 2010) Quy chế phaacutep lyacute của cocircng dacircn Việt
Nam saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
37 Nguyễn Minh Đoan (2011) Yacute thức phaacutep luật saacutech chuyecircn khảo Nhagrave xuất
bản Chiacutenh trị quốc gia
38 Nguyễn Minh Đoan (2011) Xacircy dựng vagrave hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật Việt
Nam trong bối cảnh xacircy dựng nhagrave nước phaacutep quyền xatilde hội chủ nghĩa Nhagrave
xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
39 Nguyễn Triacute Dĩnh Phạm Thị Quyacute (đồng chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh lịch sử
kinh tế Trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dacircn Nhagrave xuất bản Đại học Kinh tế
Quốc dacircn
40 Nguyễn Văn Động (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về Nhagrave nước
vagrave phaacutep luật Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
41 Friedrich Fubler Jurgen Simon (1992) Mấy vấn đề phaacutep luật kinh tế Cộng
hogravea Liecircn bang Đức Nhagrave xuất bản Phaacutep lyacute
42 Nguyễn Thị Thugravey Giang (2012) Phaacutep luật Việt Nam về cocircng ty hợp danh
Luận văn Thạc sĩ luật học Khoa Luật Đại học Quốc gia Hagrave Nội
43 Bugravei Xuacircn Hải (2008) Phaacutep luật doanh nghiệp vagrave đầu tư với vấn đề hội
nhập Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 012008 tr 37 - 43
165
44 Trần Đigravenh Hảo (1999) Về những điểm mới của Luật doanh nghiệp Tạp chiacute
Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật số 8 (136)1999 tr 17 - 23
45 Nguyễn Thị Huế (2012) Phaacutep luật về cocircng ty hợp danh ở Việt Nam luận aacuten
Tiến sĩ luật học Viện khoa học xatilde hội
46 Hội đồng Bộ trƣởng (1992) Nghị định 66-HĐBT ngagravey 0231992 về caacute nhacircn
vagrave nhoacutem kinh doanh coacute vốn thấp hơn vốn phaacutep định quy định trong nghị định
số 221-HĐBT ngagravey 2371991 Hagrave Nội
47 Nguyễn Vinh Hƣng (2011) Cocircng ty hợp danh coacute hay khocircng tư caacutech phaacutep
nhacircn Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 72011(232) tr 29 - 31
48 Nguyễn Vinh Hƣng (2012) Nguyecircn tắc tổ chức vagrave hoạt động của cocircng ty
hợp vốn đơn giản Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep Số 32012 tr40-42
49 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp vốn đơn giản trong caacutec loại higravenh
cocircng ty so saacutenh vagrave kiến nghị Tạp chiacute Nghề Luật Học viện tƣ phaacutep số
12013 tr 62 - 64
50 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Cocircng ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp năm
2005 một số bất cập vagrave kiến nghị Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7 (256)
năm 2013
51 Nguyễn Vinh Hƣng (2013) Sự khaacutec biệt giữa cocircng ty hợp vốn đơn giản với
caacutec loại higravenh cocircng ty trong Luật Doanh nghiệp năm 2005 Tạp chiacute Dacircn chủ
vagrave phaacutep luật số 9 (258) năm 2013
52 Nguyễn Thị Lan Hƣơng (2009) Một số so saacutenh về cocircng ty cổ phần theo Luật
cocircng ty Nhật Bản vagrave Luật doanh nghiệp Việt Nam Tạp chiacute Khoa học Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Luật học 25 (2009) tr 87 - 93
53 Nguyễn Thị Thu Hƣơng (2011) Bagraven thecircm về chế định vốn của cocircng ty cổ
phần Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 7(232) 2011 tr 37 - 39
166
54 Nguyễn Thị Khế Bugravei Thị Khuyecircn (1999) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản
Thống kecirc tr 195 - 200
55 Nguyễn Việt Khoa Từ Thanh Thảo (2010) Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
Phƣơng Đocircng tr 145 - 174
56 Lecirc Học Lacircm Lecirc Ngọc Đức (2010) Luật kinh doanh Nhagrave xuất bản thống kecirc
57 Francis Lemeunier (1993) Nguyecircn lyacute vagrave thực hagravenh Luật thương mại Luật
kinh doanh Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
58 Hoagraveng Thế Liecircn Bugravei Ngọc Cƣờng vagrave Nguyễn Viết Tyacute (đồng chủ biecircn 2001)
Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an
nhacircn dacircn
59 Ngocirc Đức Mạnh (2005) Kỹ thuật lập phaacutep một luật sửa nhiều luật Tạp chiacute
Nghiecircn cứu lập phaacutep Số 5(52) thaacuteng 52005
60 Vũ Văn Mẫu (1961) Dacircn luật khaacutei luận Bộ quốc gia giaacuteo dục xuất bản
61 Alan B Morrison (chủ biecircn 2007) Những vấn đề cơ bản của luật phaacutep Mỹ -
Fundamentals of American law saacutech tham khảo Khoa luật trƣờng Đại học
NewYork Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật
62 Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội (2001) Từ điển phaacutep luật Anh - Việt Legal
dictionary English - Vietnamese
63 Minh Ngọc Ngọc Hagrave (2011) Luật kinh tế Nhagrave xuất bản lao động
64 Phạm Duy Nghĩa (chủ biecircn 2001) Tigravem hiểu phaacutep luật Hoa Kỳ trong điều
kiện Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực vagrave thế giới saacutech tham khảo Nhagrave
xuất bản chiacutenh trị quốc gia
65 Phạm Duy Nghĩa (2002) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại Việt Nam Khoa Luật
- Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
167
66 Phạm Duy Nghĩa (2003) Cơ sở phaacutep luật kinh tế Việt Nam vigrave một nền kinh
tế phaacutet triển bền vững vagrave toagraven cầu hoacutea Saacutech tham khảo Khoa luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
67 Phạm Duy Nghĩa (2004) Chuyecircn khảo Luật Kinh tế Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia Hagrave Nội
68 Phạm Duy Nghĩa (2006) Sự thay đổi trong phaacutep luật cocircng ty CHLB Đức vagrave
so saacutenh với phaacutep luật cocircng ty Việt Nam Tạp chiacute Nghiecircn cứu lập phaacutep số 79
thaacuteng 72006 tr 54 - 57
69 Phạm Duy Nghĩa (2009) Luật Doanh nghiệp Tigravenh huống - phacircn tiacutech - bigravenh
luận Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại học Quốc gia
Hagrave Nội
70 Phạm Duy Nghĩa (2010) Luật về mua baacuten doanh nghiệp bigravenh luận ngắn từ
goacutec nhigraven quản trị cocircng ty Tạp chiacute nghiecircn cứu lập phaacutep số 10 (171) thaacuteng
52010 tr 46 - 49
71 Lecirc Thanh Phong (2004) Tigravem hiểu về cocircng ty hợp danh trong phaacutep luật Việt
Nam vagrave Cộng hogravea Phaacutep Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số 10 (151) năm
2004 tr 34 - 37
72 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Phạm Duy Nghĩa (đồng chủ biecircn 2001) Giaacuteo trigravenh Luật
kinh tế Việt Nam Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản
ĐHQG Hagrave Nội taacutei bản lần thứ 3
73 Nguyễn Nhƣ Phaacutet Lecirc Minh Toagraven Bugravei Nguyecircn Khaacutenh Vũ Quang (2006)
Luật Kinh tế Việt Nam Nhagrave xuất bản chiacutenh trị quốc gia
74 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2007) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc
75 Nguyễn Nhƣ Phaacutet vagrave Lecirc Minh Toagraven (đồng chủ biecircn) Bugravei Nguyecircn Khaacutenh
(2007) Phaacutep luật về kinh doanh Nhagrave xuất bản Bƣu điện tập 1
168
76 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Kinh tế Việt Nam Viện
Đại học Mở Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
77 Lecirc Minh Phiếu (2006) Caacutec loại higravenh doanh nghiệp phổ biến ở Phaacutep Tạp chiacute
khoa học Phaacutep lyacute số 5(36)2006 tr 46 - 55
78 Ngocirc Văn Tăng Phƣớc (2009) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh tế Nhagrave xuất bản
thống kecirc tr 157 - 172
79 Quốc hội (1995) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
80 Quốc hội (2005) Bộ luật Dacircn sự Hagrave Nội
81 Quốc hội (2008) Luật Ban hagravenh văn bản quy phạm phaacutep luật Hagrave Nội
82 Quốc hội (1990) Luật Cocircng ty Hagrave Nội
83 Quốc hội (2006) Luật Chứng khoaacuten 2006 (đatilde được sửa đổi bổ sung năm
2010) Hagrave Nội
84 Quốc hội (1990) Luật Doanh nghiệp tư nhacircn Hagrave Nội
85 Quốc hội (1999) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
86 Quốc hội (2005) Luật Doanh nghiệp Hagrave Nội
87 Quốc hội (2009) Luật Doanh nghiệp năm 2005 (đatilde được sửa đổi bổ sung
năm 2009) Hagrave Nội
88 Quốc hội (2005) Luật Đầu tư Hagrave Nội
89 Quốc hội (2013) Luật Hiến phaacutep Hagrave Nội
90 Quốc hội (1994) Luật Phaacute sản doanh nghiệp Hagrave Nội
91 Quốc hội (2004) Luật Phaacute sản Hagrave Nội
92 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập caacute nhacircn 2009 (đatilde được sửa đổi bổ
sung năm 2012) Hagrave Nội
93 Quốc hội (2009) Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp Hagrave Nội
169
94 Quốc hội (2005) Luật Thương mại Hagrave Nội
95 Mai Hồng Quỳ (2012) Một số vấn đề về tự do kinh doanh vagrave tự do hợp đồng
ở Việt Nam Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22012 tr 3 - 9
96 Nguyễn Quốc Sỹ Nguyễn Văn Nocircng (2009) Luật Kinh doanh Việt Nam
Nhagrave xuất bản ĐHQG thagravenh phố Hồ Chiacute Minh tr 43 - 50
97 Nguyễn Đigravenh Tagravei (chủ biecircn 2008) Bagravei giảng Luật Doanh nghiệp năm 2005
Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia sự thật tr 253 - 280
98 Lecirc Minh Tacircm (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh lyacute luận nhagrave nước vagrave phaacutep luật
Trƣờng đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản cocircng an nhacircn dacircn
99 Lecirc Thị Thanh (chủ biecircn 2010) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế Học viện Tagravei
chiacutenh Nhagrave xuất bản Tagravei chiacutenh
100 Phạm Thị Giang Thu (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Luật chứng khoaacuten
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn
101 Bugravei Anh Thủy (chủ biecircn 2012) Nguyễn Đăng Phuacute Nguyễn Thị Vacircn
Giaacuteo trigravenh Luật kinh tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
102 Nguyễn Thị Thanh Thủy (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh phaacutep luật kinh
tế Nhagrave xuất bản giaacuteo dục Việt Nam
103 Nguyễn Hợp Toagraven (chủ biecircn 2012) Giaacuteo trigravenh Phaacutep luật Kinh tế
Khoa Luật - Đại học Kinh tế quốc dacircn taacutei bản lần thứ ba Nhagrave xuất bản Đại
học Kinh tế quốc dacircn
104 Tổng cục Thống kecirc (2010) Doanh nghiệp Việt Nam 9 năm đầu thế kỷ
21 Nhagrave xuất bản Thống kecirc Hagrave Nội
105 Văn Thiệu (2002) Vigrave sao cocircng ty hợp danh chưa đi vagraveo cuộc sống
Tạp chiacute Phaacutep lyacute số 42002 tr 6 - 7
170
106 Đỗ Thị Kim Tiecircn (2013) Hoagraven thiện hệ thống phaacutep luật bảo đảm
quyền bigravenh đẳng doanh nghiệp ở Việt Nam Tạp chiacute Dacircn chủ vagrave phaacutep luật số
9 (258) năm 2013 tr 39 - 43
107 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập I
108 Nguyễn Viết Tyacute (chủ biecircn 2011) Giaacuteo trigravenh Luật Thương mại
Trƣờng Đại học Luật Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Cocircng an nhacircn dacircn Tập II
109 Lecirc Tagravei Triển (1959) Luật Thương mại toaacutet yếu Quyển thứ 2 Bộ quốc
gia giaacuteo dục xuất bản
110 Lecirc Tagravei Triển Nguyện Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1972) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển I
111 Lecirc Tagravei Triển Nguyễn Vạng Thọ Nguyễn Tacircn (1973) Luật Thương
mại Việt Nam dẫn giải Nhagrave xuất bản Sagravei Gograven Kim lai ấn quaacuten Quyển II
112 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2001) Phaacutep lệnh luật sư Hagrave Nội
113 Uỷ ban thƣờng vụ Quốc hội (2003) Phaacutep lệnh caacuten bộ cocircng chức
Hagrave Nội
114 Đagraveo Triacute Uacutec (chủ biecircn 2002) Bước đầu tigravem hiểu phaacutep luật thương mại
Mỹ Viện nghiecircn cứu Nhagrave nƣớc vagrave phaacutep luật Nhagrave xuất bản khoa học xatilde hội
115 Nguyễn Thị Thu Vacircn (1998) Một số vấn đề về cocircng ty vagrave hoagraven thiện
phaacutep luật về cocircng ty ở Việt Nam hiện nay Nhagrave xuất bản Chiacutenh trị quốc gia
116 Văn phograveng quốc hội (2007) Việt Nam gia nhập WTO thuận lợi
thaacutech thức vagrave vai trograve của Quốc hội saacutech tham khảo Nhagrave xuất bản Tƣ phaacutep
117 Nguyễn Cửu Việt (chủ biecircn 2004) Giaacuteo trigravenh lyacute luận chung về nhagrave
nước vagrave phaacutep luật Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hagrave Nội Nhagrave xuất bản Đại
học Quốc gia Hagrave Nội
171
118 Vũ Đặng Hải Yến (2004) Hướng hoagraven thiện phaacutep luật liecircn quan đến
cocircng ty hợp danh ở Việt Nam hiện nay Tạp chiacute Luật học số 32004 tr59-64
TIẾNG ANH
119 Keith Abbott Norman Pendlebury Kevin Wardman (2007) Business
Law 8th
edition South-Western pp 343 - 349
120 A James Barner Terry Morehead Dworkin Eric L Richards (2000)
Law for business seventh edition Irwin McGraw-Hill
121 David L Baumer JC Poindexter (2004) Legal environment of
business in the information age McGraw-Hill Irwin pp 438 - 453
122 Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order 2009
explanatory document Department for business Enterprise amp Regulatory
Reform pp 1 - 43
123 Gordon W Brown Paul A Sukys (1997) Business law with UCC
applications ninth edition MC Graw-Hill
124 China (2006) Partnership Enterprise Law of the People`s Republic of
China (Amended in 2006)
125 Lawrence S Clark Robert J Allberts Peter D Kinder (1994) ldquoLaw
and business the regulatory environmentrdquo fourth edition McGraw-Hill Inc
pp 395 - 407
126 Robert N Corley O Lee Reed Peter J Shedd Jery W Morehead
(1996) ldquoThe legal and regulatory environment of businessrdquo tenth edition
McGraw-Hill Inc pp 233 - 238
127 England (2000) Limited Liability Partnership Act
172
128 Charles Fuller (editor) (1995) The Entrepreneur magazine small
business advisor John Wiley amp Sons Inc
129 Higgins Fletcher (1991) The Law of Partnership in Australia and
New Zealand sixth edition The law book company limited
130 Japan (1911) The Commecial Code of Japan Yang Yin Hang The
Boston book company 1911 Boston USA
131 Japan (2006) Companies Act
132 Marianne M Jennings (2006) Business its legal Ethical and global
environment seventh edition Thomson West pp 851 - 855
133 Elliot I Klayman John W Bagby Nan S Ellis (1994) Irwinrsquos
Business law concepts analysis perspectives Irwin Sydney Australia pp
796 - 817
134 Lao (2005) The law of Enterprises
135 Richard A Man Barry S Roberts (2008) Business Law and the
Regulation of Business ninth edition Thomson West
136 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Micheal J
Phillips Arlen W Langvardt (2001) Business law and the regulatory
environment concepts and cases eleventh edition McGraw-Hill Irwin pp
841 - 852
137 Jane P Mallor A James Barness Thomas Bowers Arlen W
Langvardt (2007) Business law the ethical global and e - commerce
environment 13th
edition McGraw-Hill Irwin pp 952 - 962
138 Pham Duy Nghia (2002) Vietnamese business law in transition Nhagrave
xuất bản Thế giới
139 Singapore (2008) Limited Partnerships Act
173
140 Barbara CS Shea Jennifer Haupt (1995) Entrepreneur magazine
small business legal guide John Wiley amp Sons Inc
141 Thailand (1992) The Thailand Civil and Commercial code
142 Usa (1997) The Uniform Partnership Act
143 Usa (2001) Uniform Limited Partnership Act
144 Bruce Welling Lionel Smith Leonard I Rotman (2010) Canadian
Corporate law Cases Notes amp Materials 4th
edition Lexis Nexis pp 1-57
145 Douglas Whitman John William Gergacz (1994) The legal and
social environment of business fourth edition McGraw-Hill pp373-376
TAgraveI LIỆU TIgraveM KIẾM TỪ INTERNET
146 Phan Thị Thagravenh Dƣơng (2003) Một số vấn đề về hoagraven thiện phaacutep luật
thuế thu nhập doanh nghiệp Tạp chiacute Khoa học phaacutep lyacute số 22003 truy cập
ngagravey 29112013 luacutec 131 PM nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=221tc2003so1htplttndnampcatid=92ctc20032ampItemid=106
147 Baacuteo Hagrave Nội mới (2014) Bổ sung 57 Điều mới trong dự luật doanh
nghiệp sửa đổi nguồn httphanoimoicomvnTin-tucThuong-hieu-
DN684752bo-sung-57-dieu-moi-trong-du-luat-doanh-nghiep-sua-doi truy
cập ngagravey 2872014 luacutec 224 PM
148 Law School Resources Agency amp Partnership Outlines
httplegalucanuslawschoolagencyPartOutlinehtm truy cập ngagravey
3042013 luacutec 813 PM
149 Lƣợc sử Việt Nam toacutem tắt (2013) nguồn
httpwwwlichsuvietnaminfoindexphpoption=com_contentampview=article
ampid=2ampItemid=25 truy cập 27122013 luacutec 102 PM
174
150 Jean Murray (US Business Law Taxes) Limited Partnerships
httpbiztaxlawaboutcomodglossarylglimpartnershphtm truy cập ngagravey
0292013 luacutec 1150 AM
151 Jean Murray (US Business Law Taxes) What are the Different
Types of Partnerships truy cập ngagravey 01102013 luacutec 1158 AM
httpbiztaxlawaboutcomodstartingapartnershipftypesofpartnshpshtm
152 Phạm Duy Nghĩa (2006) Giấc mơ nửa triệu doanh nghiệp vagrave một đạo
luật chung Luật Doanh nghiệp năm 2005 từ một goacutec nhigraven so saacutenh với Luật
Cocircng ty 2005 của CHND Trung Hoa nguồn
httpthongtinphapluatdansueduvn20090910giE1BAA5c-
mC6A1-nE1BBADa-triE1BB87u-doanh-
nghiE1BB87p-v-mE1BB99t-dE1BAA1o-
luE1BAADt-chung-luE1BAADt-doanh-nghiE1BB87p-
2005-tE1BBAB-mE1BB99t-gc-nhig truy cập ngagravey 0292013
luacutec 316 PM
153 Alan Phan (2012) Muốn khuyến khiacutech đầu tư phải củng cố niềm tin
nguồn httpkinhdoanhvnexpressnettin-tucvi-mots-alan-phan-muon-
khuyen-khich-dau-tu-phai-cung-co-niem-tin-2719761html đăng tải ngagravey
752012 1836 truy cập ngagravey 5122013 luacutec 145 PM
154 Nguyễn Nhƣ Phaacutet (2001) Luật kinh tế - Mấy kinh nghiệm vagrave bagravei học
từ nước ngoagravei Tạp chiacute Khoa học Phaacutep lyacute Số 012001 nguồn
httpwwwhcmulaweduvnhcmulawindexphpoption=com_contentampview
=articleampid=54tc2001so1lktknampcatid=27ctc20011ampItemid=62 truy cập
ngagravey 28112013 luacutec 1610 PM
155 QuickMBA (2013) Limited Partnership nguồn
httpwwwquickmbacomlawpartnershiplimited truy cập ngagravey
2742013 luacutec 640 PM
175
156 Quốc hội - Văn phograveng Quốc hội Dự thảo online Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) nguồn
httpduthaoonlinequochoivnDuThaoListsDT_DUTHAO_LUATView_D
etailaspxItemID=753ampTabIndex=1ampLanID=922 truy cập ngagravey
2772014 luacutec 920 AM
157 Residual-rewards (2013) Limited Partherships nguồn
httpwwwresidual-rewardscomlimitedpartnershiphtml truy cập ngagravey
05122013 luacutec 359 PM
158 Trang Thu (2011) Khocircng necircn xoacutea bỏ loại higravenh cocircng ty hợp danh
truy cập ngagravey 3092013 luacutec 1202 PM nguồn
httpdaibieunhandanvnONA_BDTNewsPrintaspxnewsId=223595
159 Phạm Thế Vinh (2009) Higravenh thức cocircng ty hợp danh khocircng cần thiết
phải quy định cụ thể truy cập ngagravey 01102013 luacutec 437 PM
httpluatdautuinfocong-ty-hop-danh-khong-can-cu-the-hinh-thuc-ve-quy-
dinhhtml
160 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2013) Baacuteo caacuteo
ragrave soaacutet Luật Doanh nghiệp 2005 nguồn
httpluatsuadoivibonlinecomvnBaocaoLuat-Doanh-nghiep-1aspx truy
cập ngagravey 09122013 luacutec 243 PM
161 VCCI - Phograveng Thƣơng mại vagrave cocircng nghiệp Việt Nam (2014) Dự thảo
(3) Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) nguồn
httpvibonlinecomvnDuthao1511DU-THAO-3-LUAT-DOANH-
NGHIEP-SUA-DOIaspx truy cập ngagravey 2672014 luacutec 400 PM
162 Vinacomin - Tập đoagraven than khoaacuteng sản Việt Nam Một số vấn đề sửa
đổi luật doanh nghiệp nguồn httpwwwvinacominvnvinewsNghien-cuu-
Trao-doiMot-so-van-de-sua-doi-luat-doanh-nghiep-7359html truy cập
2772014 950 AM
176
163 Viện nghiecircn cứu quản lyacute kinh tế Trung Ƣơng - Cổng thocircng tin kinh tế
Việt Nam (2010) Phaacutet triển Doanh nghiệp nhỏ vagrave vừa ở Việt Nam truy cập
2332013 luacutec 1910 PM httpwwwvneporgvnvi-vnCac-loai-hinh-
doanh-nghiepPhat-trien-Doanh-nghiep-nho-va-vua-o-Viet-Namhtml
164 Wikipedia (2013) Partnership Hong Kong - Limited Partnership
truy cập ngagravey 3042013 luacutec 132 PM nguồn
httpenwikipediaorgwikiPartnership_(Hong_Kong)Limited_Part
nership
165 WTO - Tổ chức thƣơng mại thế giới (2013) Principles of the trading
system truy cập ngagravey 25122013 luacutec 923AM nguồn
httpwwwwtoorgenglishthewto_ewhatis_etif_efact2_ehtm
166 999 doanh nghiệp Việt Nam lagravehellip siecircu nhỏ (2014) nguồn
httpdantricomvnkinh-doanh999-doanh-nghiep-viet-nam-la-sieu-nho-
868243htm truy cập 2842014 luacutec 417PM
177
PHỤ LỤC 1
Số liệu tổng số cocircng ty tại Hoa Kỳ năm 2006 (nguồn Richard A Man Barry
S Roberts (2008) Business Law and the Regulation of Business ninth edition
Thomson West p 608)
Chuyển đổi thagravenh đơn vị tiacutenh theo tỷ lệ
Sole Proprietorships 17905000
Partnerships 1339000
Limited Liability Companies 719000
Corporations 5045000
Totals 25008000
Sole Proprietorships 7160
Partnerships 535
Limited Liability Companies 287
Corporations 2018
Totals 100
178
PHỤ LỤC 2
Tốc độ phaacutet triển của caacutec loại higravenh doanh nghiệp tại Việt Nam
giai đoạn 2006 - 2010
Nguồn Bộ Kế hoạch vagrave đầu tƣ - Ban soạn thảo dự aacuten Luật doanh nghiệp
(sửa đổi) Baacuteo caacuteo tổng kết thi hagravenh Luật doanh nghiệp 2005 Hagrave Nội 82013
(ldquoCocircng ty hợp danh tại Việt Nam chỉ tăng từ 31 cocircng ty năm 2006 lecircn 83 cocircng ty
năm 2010rdquo tr 10)
179
PHỤ LỤC 3
Số lƣợng cocircng ty hợp danh hữu hạn tại Anh Wales vagrave Scotland
từ năm 1997 đến năm 2008
(Nguồn Berr (2009) The legislative reform (Limited partnerships) order
2009 explanatory document Department for business
Enterprise amp Regulatory Reform p 3)
Caacutec con số đƣợc cocircng bố mới nhất tại Vƣơng quốc Anh lagrave khoảng 15600
cocircng ty hợp danh hữu hạn Điều đoacute cho thấy rằng đatilde coacute 10142 cocircng ty hợp danh
hữu hạn đăng kyacute tại Anh vagrave xứ Wales vagrave 5447 đăng kyacute tại Scotland Vagrave khoảng 40
cocircng ty hợp danh hữu hạn đatilde đƣợc đăng kyacute ở Bắc Ireland
180
PHỤ LỤC 4
Một số nội dung của Luật Doanh nghiệp 2005 (đatilde đƣợc sửa đổi bổ sung
năm 2009) coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 8 Quyền của doanh nghiệp
1 Tự chủ kinh doanh chủ động lựa chọn ngagravenh nghề địa bagraven higravenh thức kinh
doanh đầu tƣ chủ động mở rộng quy mocirc vagrave ngagravenh nghề kinh doanh đƣợc Nhagrave
nƣớc khuyến khiacutech ƣu đatildei vagrave tạo điều kiện thuận lợi tham gia sản xuất cung ứng
sản phẩm dịch vụ cocircng iacutech
2 Lựa chọn higravenh thức phƣơng thức huy động phacircn bổ vagrave sử dụng vốn
3 Chủ động tigravem kiếm thị trƣờng khaacutech hagraveng vagrave kyacute kết hợp đồng
4 Kinh doanh xuất khẩu nhập khẩu
5 Tuyển dụng thuecirc vagrave sử dụng lao động theo yecircu cầu kinh doanh
6 Chủ động ứng dụng khoa học cocircng nghệ hiện đại để nacircng cao hiệu quả kinh
doanh vagrave khả năng cạnh tranh
7 Tự chủ quyết định caacutec cocircng việc kinh doanh vagrave quan hệ nội bộ
8 Chiếm hữu sử dụng định đoạt tagravei sản của doanh nghiệp
9 Từ chối mọi yecircu cầu cung cấp caacutec nguồn lực khocircng đƣợc phaacutep luật quy định
10 Khiếu nại tố caacuteo theo quy định của phaacutep luật về khiếu nại tố caacuteo
11 Trực tiếp hoặc thocircng qua ngƣời đại diện theo uỷ quyền tham gia tố tụng theo
quy định của phaacutep luật
12 Caacutec quyền khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 9 Nghĩa vụ của doanh nghiệp
1 Hoạt động kinh doanh theo đuacuteng ngagravenh nghề đatilde ghi trong Giấy chứng nhận đăng
kyacute kinh doanh bảo đảm điều kiện kinh doanh theo quy định của phaacutep luật khi kinh
doanh ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện
181
2 Tổ chức cocircng taacutec kế toaacuten lập vagrave nộp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh trung thực chiacutenh xaacutec
đuacuteng thời hạn theo quy định của phaacutep luật về kế toaacuten
3 Đăng kyacute matilde số thuế kecirc khai thuế nộp thuế vagrave thực hiện caacutec nghĩa vụ tagravei chiacutenh
khaacutec theo quy định của phaacutep luật
4 Bảo đảm quyền lợi iacutech của ngƣời lao động theo quy định của phaacutep luật về lao
động thực hiện chế độ bảo hiểm xatilde hội bảo hiểm y tế vagrave bảo hiểm khaacutec cho ngƣời
lao động theo quy định của phaacutep luật về bảo hiểm
5 Bảo đảm vagrave chịu traacutech nhiệm về chất lƣợng hagraveng hoaacute dịch vụ theo tiecircu chuẩn đatilde
đăng kyacute hoặc cocircng bố
6 Thực hiện chế độ thống kecirc theo quy định của phaacutep luật về thống kecirc định kỳ baacuteo
caacuteo đầy đủ caacutec thocircng tin về doanh nghiệp tigravenh higravenh tagravei chiacutenh của doanh nghiệp với
cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền theo mẫu quy định khi phaacutet hiện caacutec thocircng tin đatilde
kecirc khai hoặc baacuteo caacuteo thiếu chiacutenh xaacutec chƣa đầy đủ thigrave phải kịp thời sửa đổi bổ sung
caacutec thocircng tin đoacute
7 Tuacircn thủ quy định của phaacutep luật về quốc phograveng an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
bảo vệ tagravei nguyecircn mocirci trƣờng bảo vệ di tiacutech lịch sử văn hoaacute danh lam thắng cảnh
8 Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của phaacutep luật
hellip
Điều 13 Quyền thagravenh lập goacutep vốn mua cổ phần vagrave quản lyacute doanh nghiệp
1 Tổ chức caacute nhacircn Việt Nam tổ chức caacute nhacircn nƣớc ngoagravei coacute quyền thagravenh lập vagrave
quản lyacute doanh nghiệp tại Việt Nam theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng hợp quy
định tại khoản 2 Điều nagravey
2 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc quyền thagravenh lập vagrave quản lyacute doanh nghiệp
tại Việt Nam
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc để thagravenh lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị
b) Caacuten bộ cocircng chức theo quy định của phaacutep luật về caacuten bộ cocircng chức
182
c) Sĩ quan hạ sĩ quan quacircn nhacircn chuyecircn nghiệp cocircng nhacircn quốc phograveng trong caacutec
cơ quan đơn vị thuộc Quacircn đội nhacircn dacircn Việt Nam sĩ quan hạ sĩ quan chuyecircn
nghiệp trong caacutec cơ quan đơn vị thuộc Cocircng an nhacircn dacircn Việt Nam
d) Caacuten bộ latildenh đạo quản lyacute nghiệp vụ trong caacutec doanh nghiệp 100 vốn sở hữu
nhagrave nƣớc trừ những ngƣời đƣợc cử lagravem đại diện theo uỷ quyền để quản lyacute phần vốn
goacutep của Nhagrave nƣớc tại doanh nghiệp khaacutec
đ) Ngƣời chƣa thagravenh niecircn ngƣời bị hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc bị mất
năng lực hagravenh vi dacircn sự
e) Ngƣời đang chấp hagravenh higravenh phạt tugrave hoặc đang bị Toagrave aacuten cấm kinh doanh
g) Caacutec trƣờng hợp khaacutec theo quy định của phaacutep luật về phaacute sản
3 Tổ chức caacute nhacircn coacute quyền mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn vagraveo cocircng
ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey trừ trƣờng
hợp quy định tại khoản 4 Điều nagravey
4 Tổ chức caacute nhacircn sau đacircy khocircng đƣợc mua cổ phần của cocircng ty cổ phần goacutep vốn
vagraveo cocircng ty traacutech nhiệm hữu hạn cocircng ty hợp danh theo quy định của Luật nagravey
a) Cơ quan nhagrave nƣớc đơn vị lực lƣợng vũ trang nhacircn dacircn Việt Nam sử dụng tagravei sản
nhagrave nƣớc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp để thu lợi riecircng cho cơ quan đơn vị migravenh
b) Caacutec đối tƣợng khocircng đƣợc goacutep vốn vagraveo doanh nghiệp theo quy định của phaacutep
luật về caacuten bộ cocircng chức
hellip
Điều 17 Hồ sơ đăng kyacute kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Giấy đề nghị đăng kyacute kinh doanh theo mẫu thống nhất do cơ quan đăng kyacute kinh
doanh coacute thẩm quyền quy định
2 Dự thảo Điều lệ cocircng ty
3 Danh saacutech thagravenh viecircn bản sao Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc chứng
thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của mỗi thagravenh viecircn
4 Văn bản xaacutec nhận vốn phaacutep định của cơ quan tổ chức coacute thẩm quyền đối với
cocircng ty hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute
vốn phaacutep định
183
5 Chứng chỉ hagravenh nghề của thagravenh viecircn hợp danh vagrave caacute nhacircn khaacutec đối với cocircng ty
hợp danh kinh doanh ngagravenh nghề magrave theo quy định của phaacutep luật phải coacute chứng chỉ
hagravenh nghề
hellip
Điều 130 Cocircng ty hợp danh
1 Cocircng ty hợp danh lagrave doanh nghiệp trong đoacute
a) Phải coacute iacutet nhất hai thagravenh viecircn lagrave chủ sở hữu chung của cocircng ty cugraveng nhau kinh
doanh dƣới một tecircn chung (sau đacircy gọi lagrave thagravenh viecircn hợp danh) ngoagravei caacutec thagravenh
viecircn hợp danh coacute thể coacute thagravenh viecircn goacutep vốn
b) Thagravenh viecircn hợp danh phải lagrave caacute nhacircn chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của
migravenh về caacutec nghĩa vụ của cocircng ty
c) Thagravenh viecircn goacutep vốn chỉ chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde goacutep vagraveo cocircng ty
2 Cocircng ty hợp danh coacute tƣ caacutech phaacutep nhacircn kể từ ngagravey đƣợc cấp Giấy chứng nhận
đăng kyacute kinh doanh
3 Cocircng ty hợp danh khocircng đƣợc phaacutet hagravenh bất kỳ loại chứng khoaacuten nagraveo
Điều 131 Thực hiện goacutep vốn vagrave cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
1 Thagravenh viecircn hợp danh vagrave thagravenh viecircn goacutep vốn phải goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn nhƣ
đatilde cam kết
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết gacircy thiệt hại
cho cocircng ty phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng thiệt hại cho cocircng ty
3 Trƣờng hợp coacute thagravenh viecircn goacutep vốn khocircng goacutep đủ vagrave đuacuteng hạn số vốn đatilde cam kết
thigrave số vốn chƣa goacutep đủ đƣợc coi lagrave khoản nợ của thagravenh viecircn đoacute đối với cocircng ty
trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn goacutep vốn coacute liecircn quan coacute thể bị khai trừ khỏi cocircng
ty theo quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
4 Tại thời điểm goacutep đủ vốn nhƣ đatilde cam kết thagravenh viecircn đƣợc cấp giấy chứng nhận
phần vốn goacutep Giấy chứng nhận phần vốn goacutep phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh của cocircng ty
b) Số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
184
c) Vốn điều lệ của cocircng ty
d) Tecircn địa chỉ thƣờng truacute quốc tịch số Giấy chứng minh nhacircn dacircn Hộ chiếu hoặc
chứng thực caacute nhacircn hợp phaacutep khaacutec của thagravenh viecircn loại thagravenh viecircn
đ) Giaacute trị phần vốn goacutep vagrave loại tagravei sản goacutep vốn của thagravenh viecircn
e) Số vagrave ngagravey cấp giấy chứng nhận phần vốn goacutep
g) Quyền vagrave nghĩa vụ của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep
h) Họ tecircn chữ kyacute của ngƣời sở hữu giấy chứng nhận phần vốn goacutep vagrave của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh của cocircng ty
5 Trƣờng hợp giấy chứng nhận phần vốn goacutep bị mất bị raacutech bị chaacutey hoặc bị tiecircu
huỷ dƣới higravenh thức khaacutec thagravenh viecircn đƣợc cấp lại giấy chứng nhận phần vốn goacutep
Điều 132 Tagravei sản của cocircng ty hợp danh
1 Tagravei sản goacutep vốn của caacutec thagravenh viecircn đatilde đƣợc chuyển quyền sở hữu cho cocircng ty
2 Tagravei sản tạo lập đƣợc mang tecircn cocircng ty
3 Tagravei sản thu đƣợc từ hoạt động kinh doanh do caacutec thagravenh viecircn hợp danh thực hiện
nhacircn danh cocircng ty vagrave từ caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde
đăng kyacute của cocircng ty do caacutec thagravenh viecircn hợp danh nhacircn danh caacute nhacircn thực hiện
4 Caacutec tagravei sản khaacutec theo quy định của phaacutep luật
Điều 133 Hạn chế đối với quyền của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc lagravem chủ doanh nghiệp tƣ nhacircn hoặc thagravenh viecircn
hợp danh của cocircng ty hợp danh khaacutec trừ trƣờng hợp đƣợc sự nhất triacute của caacutec thagravenh
viecircn hợp danh cograven lại
2 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec thực hiện kinh doanh cugraveng ngagravenh nghề kinh doanh của cocircng ty đoacute để tƣ
lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ chức caacute nhacircn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh khocircng đƣợc quyền chuyển một phần hoặc toagraven bộ phần vốn
goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec nếu khocircng đƣợc sự chấp thuận của caacutec
thagravenh viecircn hợp danh cograven lại
Điều 134 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
1 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec quyền sau đacircy
185
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết về caacutec vấn đề của cocircng ty mỗi thagravenh viecircn
hợp danh coacute một phiếu biểu quyết hoặc coacute số phiếu biểu quyết khaacutec quy định tại
Điều lệ cocircng ty
b) Nhacircn danh cocircng ty tiến hagravenh caacutec hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề kinh
doanh đatilde đăng kyacute đagravem phaacuten vagrave kyacute kết hợp đồng thoả thuận hoặc giao ƣớc với
những điều kiện magrave thagravenh viecircn hợp danh đoacute cho lagrave coacute lợi nhất cho cocircng ty
c) Sử dụng con dấu tagravei sản của cocircng ty để hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
kinh doanh đatilde đăng kyacute nếu ứng trƣớc tiền của migravenh để thực hiện cocircng việc kinh
doanh của cocircng ty thigrave coacute quyền yecircu cầu cocircng ty hoagraven trả lại cả số tiền gốc vagrave latildei
theo latildei suất thị trƣờng trecircn số tiền gốc đatilde ứng trƣớc
d) Yecircu cầu cocircng ty bugrave đắp thiệt hại từ hoạt động kinh doanh trong thẩm quyền nếu
thiệt hại đoacute xảy ra khocircng phải do sai soacutet caacute nhacircn của chiacutenh thagravenh viecircn đoacute
đ) Yecircu cầu cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh khaacutec cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh kinh
doanh của cocircng ty kiểm tra tagravei sản sổ kế toaacuten vagrave caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty bất
cứ khi nagraveo nếu xeacutet thấy cần thiết
e) Đƣợc chia lợi nhuận tƣơng ứng với tỷ lệ vốn goacutep hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty
g) Khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại theo
tỷ lệ goacutep vốn vagraveo cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định một tỷ lệ khaacutec
h) Trƣờng hợp thagravenh viecircn hợp danh chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave
ngƣời thừa kế của thagravenh viecircn đƣợc hƣởng phần giaacute trị tagravei sản tại cocircng ty sau khi đatilde
trừ đi phần nợ thuộc traacutech nhiệm của thagravenh viecircn đoacute Ngƣời thừa kế coacute thể trở thagravenh
thagravenh viecircn hợp danh nếu đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
i) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave thực hiện cocircng việc kinh doanh một caacutech trung thực cẩn
trọng vagrave tốt nhất bảo đảm lợi iacutech hợp phaacutep tối đa cho cocircng ty vagrave tất cả thagravenh viecircn
b) Tiến hagravenh quản lyacute vagrave hoạt động kinh doanh của cocircng ty theo đuacuteng quy định của
phaacutep luật Điều lệ cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn nếu lagravem traacutei quy
186
định tại điểm nagravey gacircy thiệt hại cho cocircng ty thigrave phải chịu traacutech nhiệm bồi thƣờng
thiệt hại
c) Khocircng đƣợc sử dụng tagravei sản của cocircng ty để tƣ lợi hoặc phục vụ lợi iacutech của tổ
chức caacute nhacircn khaacutec
d) Hoagraven trả cho cocircng ty số tiền tagravei sản đatilde nhận vagrave bồi thƣờng thiệt hại gacircy ra đối
với cocircng ty trong trƣờng hợp nhacircn danh cocircng ty nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh
ngƣời khaacutec để nhận tiền hoặc tagravei sản khaacutec từ hoạt động kinh doanh caacutec ngagravenh nghề
đatilde đăng kyacute của cocircng ty magrave khocircng đem nộp cho cocircng ty
đ) Liecircn đới chịu traacutech nhiệm thanh toaacuten hết số nợ cograven lại của cocircng ty nếu tagravei sản của
cocircng ty khocircng đủ để trang trải số nợ của cocircng ty
e) Chịu lỗ tƣơng ứng với phần vốn goacutep vagraveo cocircng ty hoặc theo thoả thuận quy định
tại Điều lệ cocircng ty trong trƣờng hợp cocircng ty kinh doanh bị lỗ
g) Định kỳ hagraveng thaacuteng baacuteo caacuteo trung thực chiacutenh xaacutec bằng văn bản tigravenh higravenh vagrave kết
quả kinh doanh của migravenh với cocircng ty cung cấp thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả
kinh doanh của migravenh cho thagravenh viecircn coacute yecircu cầu
h) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 135 Hội đồng thagravenh viecircn
1 Tất cả thagravenh viecircn hợp lại thagravenh Hội đồng thagravenh viecircn Hội đồng thagravenh viecircn bầu
một thagravenh viecircn hợp danh lagravem Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn đồng thời kiecircm Giaacutem
đốc hoặc Tổng giaacutem đốc cocircng ty nếu Điều lệ cocircng ty khocircng coacute quy định khaacutec
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền yecircu cầu triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn để thảo
luận vagrave quyết định cocircng việc kinh doanh của cocircng ty Thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập
họp phải chuẩn bị nội dung chƣơng trigravenh vagrave tagravei liệu họp
3 Hội đồng thagravenh viecircn coacute quyền quyết định tất cả cocircng việc kinh doanh của cocircng
ty Nếu Điều lệ cocircng ty khocircng quy định thigrave quyết định caacutec vấn đề sau đacircy phải đƣợc
iacutet nhất ba phần tƣ tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận
a) Phƣơng hƣớng phaacutet triển cocircng ty
b) Sửa đổi bổ sung Điều lệ cocircng ty
c) Tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh mới
187
d) Chấp nhận thagravenh viecircn hợp danh ruacutet khỏi cocircng ty hoặc quyết định khai trừ thagravenh viecircn
đ) Quyết định dự aacuten đầu tƣ
e) Quyết định việc vay vagrave huy động vốn dƣới higravenh thức khaacutec cho vay với giaacute trị
bằng hoặc lớn hơn 50 vốn điều lệ của cocircng ty trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy
định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
g) Quyết định mua baacuten tagravei sản coacute giaacute trị bằng hoặc lớn hơn vốn điều lệ của cocircng ty
trừ trƣờng hợp Điều lệ cocircng ty quy định một tỷ lệ khaacutec cao hơn
h) Quyết định thocircng qua baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm tổng số lợi nhuận đƣợc chia
vagrave số lợi nhuận chia cho từng thagravenh viecircn
i) Quyết định giải thể cocircng ty
4 Quyết định về caacutec vấn đề khaacutec khocircng quy định tại khoản 3 Điều nagravey đƣợc thocircng
qua nếu đƣợc iacutet nhất hai phần ba tổng số thagravenh viecircn hợp danh chấp thuận tỷ lệ cụ
thể do Điều lệ cocircng ty quy định
5 Quyền tham gia biểu quyết của thagravenh viecircn goacutep vốn đƣợc thực hiện theo quy định
của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
Điều 136 Triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
1 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn coacute thể triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn khi xeacutet
thấy cần thiết hoặc theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh Trƣờng hợp Chủ tịch Hội
đồng thagravenh viecircn khocircng triệu tập họp theo yecircu cầu của thagravenh viecircn hợp danh thigrave thagravenh
viecircn đoacute triệu tập họp Hội đồng thagravenh viecircn
2 Thocircng baacuteo mời họp coacute thể bằng giấy mời điện thoại fax telex hoặc caacutec phƣơng
tiện điện tử khaacutec Thocircng baacuteo mời họp phải necircu rotilde mục điacutech yecircu cầu vagrave nội dung
họp chƣơng trigravenh vagrave địa điểm họp tecircn thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp
Caacutec tagravei liệu thảo luận đƣợc sử dụng để quyết định caacutec vấn đề quy định tại khoản 3
Điều 135 của Luật nagravey phải đƣợc gửi trƣớc đến tất cả thagravenh viecircn thời hạn gửi trƣớc
do Điều lệ cocircng ty quy định
3 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn hoặc thagravenh viecircn yecircu cầu triệu tập họp chủ toạ cuộc
họp Cuộc họp của Hội đồng thagravenh viecircn phải đƣợc ghi vagraveo sổ biecircn bản của cocircng ty
Nội dung biecircn bản phải coacute caacutec nội dung chủ yếu sau đacircy
188
a) Tecircn địa chỉ trụ sở chiacutenh số vagrave ngagravey cấp Giấy chứng nhận đăng kyacute kinh doanh
nơi đăng kyacute kinh doanh
b) Mục điacutech chƣơng trigravenh vagrave nội dung họp
c) Thời gian địa điểm họp
d) Họ tecircn chủ toạ thagravenh viecircn dự họp
đ) Caacutec yacute kiến của thagravenh viecircn dự họp
e) Caacutec quyết định đƣợc thocircng qua số thagravenh viecircn chấp thuận vagrave nội dung cơ bản của
caacutec quyết định đoacute
g) Họ tecircn chữ kyacute của caacutec thagravenh viecircn dự họp
Điều 137 Điều hagravenh kinh doanh của cocircng ty hợp danh
1 Caacutec thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền đại diện theo phaacutep luật vagrave tổ chức điều hagravenh
hoạt động kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty Mọi hạn chế đối với thagravenh viecircn hợp
danh trong thực hiện cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty chỉ coacute hiệu lực
đối với becircn thứ ba khi ngƣời đoacute đƣợc biết về hạn chế đoacute
2 Trong điều hagravenh hoạt động kinh doanh của cocircng ty thagravenh viecircn hợp danh phacircn
cocircng nhau đảm nhiệm caacutec chức danh quản lyacute vagrave kiểm soaacutet cocircng ty
Khi một số hoặc tất cả thagravenh viecircn hợp danh cugraveng thực hiện một số cocircng việc kinh
doanh thigrave quyết định đƣợc thocircng qua theo nguyecircn tắc đa số
Hoạt động do thagravenh viecircn hợp danh thực hiện ngoagravei phạm vi hoạt động kinh doanh
caacutec ngagravenh nghề kinh doanh đatilde đăng kyacute của cocircng ty đều khocircng thuộc traacutech nhiệm
của cocircng ty trừ trƣờng hợp hoạt động đoacute đatilde đƣợc caacutec thagravenh viecircn cograven lại chấp thuận
3 Cocircng ty coacute thể mở một hoặc một số tagravei khoản tại ngacircn hagraveng Hội đồng thagravenh viecircn
chỉ định thagravenh viecircn đƣợc uỷ quyền gửi vagrave ruacutet tiền từ caacutec tagravei khoản đoacute
4 Chủ tịch Hội đồng thagravenh viecircn Giaacutem đốc hoặc Tổng giaacutem đốc coacute caacutec nhiệm vụ sau
a) Quản lyacute vagrave điều hagravenh cocircng việc kinh doanh hằng ngagravey của cocircng ty với tƣ caacutech lagrave
thagravenh viecircn hợp danh
b) Triệu tập vagrave tổ chức họp Hội đồng thagravenh viecircn kyacute caacutec quyết định hoặc nghị quyết
của của Hội đồng thagravenh viecircn
189
c) Phacircn cocircng phối hợp cocircng việc kinh doanh giữa caacutec thagravenh viecircn hợp danh kyacute caacutec
quyết định về quy chế nội quy vagrave caacutec cocircng việc tổ chức nội bộ khaacutec của cocircng ty
d) Tổ chức sắp xếp lƣu giữ đầy đủ vagrave trung thực sổ kế toaacuten hoaacute đơn chứng từ vagrave
caacutec tagravei liệu khaacutec của cocircng ty theo quy định của phaacutep luật
đ) Đại diện cho cocircng ty trong quan hệ với cơ quan nhagrave nƣớc đại diện cho cocircng ty
với tƣ caacutech lagrave bị đơn hoặc nguyecircn đơn trong caacutec vụ kiện tranh chấp thƣơng mại
hoặc caacutec tranh chấp khaacutec
e) Caacutec nhiệm vụ khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
Điều 138 Chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh
1 Tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh chấm dứt trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Tự nguyện ruacutet vốn khỏi cocircng ty
b) Chết hoặc bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave đatilde chết
c) Bị Toagrave aacuten tuyecircn bố lagrave mất tiacutech hạn chế năng lực hagravenh vi dacircn sự hoặc mất năng
lực hagravenh vi dacircn sự
d) Bị khai trừ khỏi cocircng ty
đ) Caacutec trƣờng hợp khaacutec do Điều lệ cocircng ty quy định
2 Thagravenh viecircn hợp danh coacute quyền ruacutet vốn khỏi cocircng ty nếu đƣợc Hội đồng thagravenh
viecircn chấp thuận Trong trƣờng hợp nagravey thagravenh viecircn muốn ruacutet vốn khỏi cocircng ty phải
thocircng baacuteo bằng văn bản yecircu cầu ruacutet vốn chậm nhất saacuteu thaacuteng trƣớc ngagravey ruacutet vốn
chỉ đƣợc ruacutet vốn vagraveo thời điểm kết thuacutec năm tagravei chiacutenh vagrave baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh của năm
tagravei chiacutenh đoacute đatilde đƣợc thocircng qua
3 Thagravenh viecircn hợp danh bị khai trừ khỏi cocircng ty trong caacutec trƣờng hợp sau đacircy
a) Khocircng coacute khả năng goacutep vốn hoặc khocircng goacutep vốn nhƣ đatilde cam kết sau khi cocircng ty
đatilde coacute yecircu cầu lần thứ hai
b) Vi phạm quy định tại Điều 133 của Luật nagravey
c) Tiến hagravenh cocircng việc kinh doanh khocircng trung thực khocircng cẩn trọng hoặc coacute hagravenh
vi khocircng thiacutech hợp khaacutec gacircy thiệt hại nghiecircm trọng đến lợi iacutech của cocircng ty vagrave caacutec
thagravenh viecircn khaacutec
d) Khocircng thực hiện đuacuteng caacutec nghĩa vụ của thagravenh viecircn hợp danh
190
4 Trong trƣờng hợp chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn của thagravenh viecircn bị hạn chế hoặc bị
mất năng lực hagravenh vi dacircn sự thigrave phần vốn goacutep của thagravenh viecircn đoacute đƣợc hoagraven trả cocircng
bằng vagrave thoả đaacuteng
5 Trong thời hạn hai năm kể từ ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn hợp danh theo
quy định tại điểm a vagrave điểm d khoản 1 Điều nagravey thigrave ngƣời đoacute vẫn phải liecircn đới chịu
traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ của cocircng ty đatilde phaacutet
sinh trƣớc ngagravey chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn
6 Sau khi chấm dứt tƣ caacutech thagravenh viecircn nếu tecircn của thagravenh viecircn bị chấm dứt đatilde đƣợc
sử dụng lagravem thagravenh một phần hoặc toagraven bộ tecircn cocircng ty thigrave ngƣời đoacute hoặc ngƣời thừa
kế ngƣời đại diện theo phaacutep luật của họ coacute quyền yecircu cầu cocircng ty chấm dứt việc sử
dụng tecircn đoacute
Điều 139 Tiếp nhận thagravenh viecircn mới
1 Cocircng ty coacute thể tiếp nhận thecircm thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn việc
tiếp nhận thagravenh viecircn mới của cocircng ty phải đƣợc Hội đồng thagravenh viecircn chấp thuận
2 Thagravenh viecircn hợp danh hoặc thagravenh viecircn goacutep vốn phải nộp đủ số vốn cam kết goacutep
vagraveo cocircng ty trong thời hạn mƣời lăm ngagravey kể từ ngagravey đƣợc chấp thuận trừ trƣờng
hợp Hội đồng thagravenh viecircn quyết định thời hạn khaacutec
3 Thagravenh viecircn hợp danh mới phải cugraveng liecircn đới chịu traacutech nhiệm bằng toagraven bộ tagravei
sản của migravenh đối với caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trừ trƣờng
hợp thagravenh viecircn đoacute vagrave caacutec thagravenh viecircn cograven lại coacute thoả thuận khaacutec
Điều 140 Quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep vốn
1 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec quyền sau đacircy
a) Tham gia họp thảo luận vagrave biểu quyết tại Hội đồng thagravenh viecircn về việc sửa đổi
bổ sung Điều lệ cocircng ty sửa đổi bổ sung caacutec quyền vagrave nghĩa vụ của thagravenh viecircn goacutep
vốn về tổ chức lại vagrave giải thể cocircng ty vagrave caacutec nội dung khaacutec của Điều lệ cocircng ty coacute
liecircn quan trực tiếp đến quyền vagrave nghĩa vụ của họ
b) Đƣợc chia lợi nhuận hằng năm tƣơng ứng tỷ lệ vốn goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty
c) Đƣợc cung cấp baacuteo caacuteo tagravei chiacutenh hằng năm của cocircng ty coacute quyền yecircu cầu Chủ
tịch Hội đồng thagravenh viecircn thagravenh viecircn hợp danh cung cấp đầy đủ vagrave trung thực caacutec
191
thocircng tin về tigravenh higravenh vagrave kết quả kinh doanh của cocircng ty xem xeacutet sổ kế toaacuten sổ
biecircn bản hợp đồng giao dịch hồ sơ vagrave tagravei liệu khaacutec của cocircng ty
d) Chuyển nhƣợng phần vốn goacutep của migravenh tại cocircng ty cho ngƣời khaacutec
đ) Nhacircn danh caacute nhacircn hoặc nhacircn danh ngƣời khaacutec tiến hagravenh kinh doanh caacutec ngagravenh
nghề đatilde đăng kyacute của cocircng ty
e) Định đoạt phần vốn goacutep của migravenh bằng caacutech để thừa kế tặng cho thế chấp cầm
cố vagrave caacutec higravenh thức khaacutec theo quy định của phaacutep luật vagrave Điều lệ cocircng ty trƣờng hợp
chết hoặc bị Toagrave tuyecircn bố lagrave đatilde chết thigrave ngƣời thừa kế thay thế thagravenh viecircn đatilde chết
trở thagravenh thagravenh viecircn goacutep vốn của cocircng ty
g) Đƣợc chia một phần giaacute trị tagravei sản cograven lại của cocircng ty tƣơng ứng với tỷ lệ vốn
goacutep trong vốn điều lệ cocircng ty khi cocircng ty giải thể hoặc phaacute sản
h) Caacutec quyền khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
2 Thagravenh viecircn goacutep vốn coacute caacutec nghĩa vụ sau đacircy
a) Chịu traacutech nhiệm về caacutec khoản nợ vagrave nghĩa vụ tagravei sản khaacutec của cocircng ty trong
phạm vi số vốn đatilde cam kết goacutep
b) Khocircng đƣợc tham gia quản lyacute cocircng ty khocircng đƣợc tiến hagravenh cocircng việc kinh
doanh nhacircn danh cocircng ty
c) Tuacircn thủ Điều lệ nội quy cocircng ty vagrave quyết định của Hội đồng thagravenh viecircn
d) Caacutec nghĩa vụ khaacutec theo quy định của Luật nagravey vagrave Điều lệ cocircng ty
192
PHỤ LỤC 5
Một số nội dung của Nghị định 1022010NĐ-CP ngagravey 01102010 về
Hướng dẫn chi tiết thi hagravenh một số điều của Luật Doanh nghiệp
coacute liecircn quan đến luận aacuten
hellip
Điều 7 Ngagravenh nghề cấm kinh doanh
1 Danh mục ngagravenh nghề cấm kinh doanh gồm
a) Kinh doanh vũ khiacute quacircn dụng trang thiết bị kỹ thuật khiacute tagravei phƣơng tiện chuyecircn
dugraveng quacircn sự cocircng an quacircn trang (bao gồm cả phugrave hiệu cấp hiệu quacircn hiệu của
quacircn đội cocircng an) quacircn dụng cho lực lƣợng vũ trang linh kiện bộ phận phụ tugraveng
vật tƣ vagrave trang thiết bị đặc chủng cocircng nghệ chuyecircn dugraveng chế tạo chuacuteng
b) Kinh doanh chất ma tuacutey caacutec loại
c) Kinh doanh hoacutea chất bảng 1 (theo Cocircng ƣớc quốc tế)
d) Kinh doanh caacutec sản phẩm văn hoacutea phản động đồi trụy mecirc tiacuten dị đoan hoặc coacute
hại tới giaacuteo dục thẩm mỹ nhacircn caacutech
đ) Kinh doanh caacutec loại phaacuteo
e) Kinh doanh caacutec loại đồ chơi trograve chơi nguy hiểm đồ chơi trograve chơi coacute hại tới giaacuteo
dục nhacircn caacutech vagrave sức khoẻ của trẻ em hoặc tới an ninh trật tự an toagraven xatilde hội
g) Kinh doanh caacutec loại thực vật động vật hoang datilde gồm cả vật sống vagrave caacutec bộ phận
của chuacuteng đatilde đƣợc chế biến thuộc Danh mục điều ƣớc quốc tế magrave Việt Nam lagrave
thagravenh viecircn quy định vagrave caacutec loại thực vật động vật quyacute hiếm thuộc danh mục cấm
khai thaacutec sử dụng
h) Kinh doanh mại dacircm tổ chức mại dacircm mua baacuten ngƣời
i) Kinh doanh dịch vụ tổ chức đaacutenh bạc gaacute bạc traacutei pheacutep dƣới mọi higravenh thức
k) Kinh doanh dịch vụ điều tra biacute mật xacircm phạm lợi iacutech của Nhagrave nƣớc quyền vagrave lợi
iacutech hợp phaacutep của tổ chức cocircng dacircn
l) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới kết hocircn coacute yếu tố nƣớc ngoagravei
193
m) Kinh doanh dịch vụ mocirci giới nhận cha mẹ con nuocirci nuocirci con nuocirci coacute yếu tố
nƣớc ngoagravei
n) Kinh doanh caacutec loại phế liệu nhập khẩu gacircy ocirc nhiễm mocirci trƣờng
o) Kinh doanh caacutec loại sản phẩm hagraveng hoacutea vagrave thiết bị cấm lƣu hagravenh cấm sử dụng
hoặc chƣa đƣợc pheacutep lƣu hagravenh vagravehoặc sử dụng tại Việt Nam
p) Caacutec ngagravenh nghề cấm kinh doanh khaacutec đƣợc quy định tại caacutec luật phaacutep lệnh vagrave
nghị định chuyecircn ngagravenh
2 Việc kinh doanh caacutec ngagravenh nghề quy định tại khoản 1 Điều nagravey trong một số
trƣờng hợp đặc biệt aacutep dụng theo quy định của caacutec luật phaacutep lệnh hoặc nghị định
chuyecircn ngagravenh liecircn quan
Điều 8 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh
1 Ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh doanh aacutep dụng theo caacutec
quy định của caacutec luật phaacutep lệnh nghị định chuyecircn ngagravenh hoặc quyết định coacute liecircn
quan của Thủ tƣớng Chiacutenh phủ (sau đacircy gọi chung lagrave phaacutep luật chuyecircn ngagravenh)
2 Điều kiện kinh doanh đƣợc thể hiện dƣới caacutec higravenh thức
a) Giấy pheacutep kinh doanh
b) Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh
c) Chứng chỉ hagravenh nghề
d) Chứng nhận bảo hiểm traacutech nhiệm nghề nghiệp
đ) Xaacutec nhận vốn phaacutep định
e) Chấp thuận khaacutec của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
g) Caacutec yecircu cầu khaacutec magrave doanh nghiệp phải thực hiện hoặc phải coacute mới đƣợc quyền
kinh doanh ngagravenh nghề đoacute magrave khocircng cần xaacutec nhận chấp thuận dƣới bất kỳ higravenh
thức nagraveo của cơ quan nhagrave nƣớc coacute thẩm quyền
3 Caacutec quy định về loại ngagravenh nghề kinh doanh coacute điều kiện vagrave điều kiện kinh
doanh đối với ngagravenh nghề đoacute tại caacutec văn bản quy phạm phaacutep luật khaacutec ngoagravei caacutec
loại văn bản quy phạm phaacutep luật đatilde necircu tại khoản 1 Điều nagravey đều khocircng coacute hiệu lực
thi hagravenh
hellip