Download - WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY …
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Historia – klasa 4
Wymagania podstawowe: oceny dopuszczająca i dostateczna
Wymagania ponadpodstawowe: oceny dobra, bardzo dobra, celująca
Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań:
Aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu.
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
1. O czym mówi nam historia?
• wyjaśnia, czym zajmuje się historia
• wymienia co najmniej dwie nauki wspomagające histo-rię
• wyjaśnia pojęcia: dawno, przeszłość
• wyjaśnia pojęcia: tradycja, epoka, prehistoria, historia, cywilizacja
• wymienia w kolejności chro-nologicznej epoki historycz-ne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność
• wyjaśnia różne znaczenia pojęcia historia – nauka zaj-mująca się badaniem prze-szłości i historia jako wszystkie wydarzenia, które kiedyś się działy
• podaje przykłady nauk wspomagających hi-storię (chronologia, numizmatyka, archeo-logia, genealogia, he-raldyka) i wyjaśnia, czym się zajmują
• wyjaśnia, czym zaj-muje się historyk – badaniem źródeł pi-sanych
• wyjaśnia różnicę po-między prehistorią i historią
• wyjaśnia, jakie zna-czenie miało wynale-zienie pisma
• wyjaśnia potrzebę znajomości historii
• wymienia i wskazuje na osi czasu w kolejności chronologicznej epoki hi-storyczne: starożytność, średniowiecze, nowożyt-ność, współczesność
• wyjaśnia, że epoki histo-ryczne składają się na ca-łość dziejów
• wyjaśnia znaczenie tra-dycji dla ciągłości histo-rycznej
• własnymi słowami wyja-śnia, dlaczego historię nazywamy nauczycielką życia
• wyjaśnia, że każda nowa epoka rozpoczyna się na skutek jakiegoś wielkiego odkrycia albo wydarzenia, takiego np., jak opanowa-nie przez ludzi umiejętno-ści posługiwania się ogniem, wynalezienie pi-sma czy narodziny Chry-stusa
• wyjaśnia znaczenie tra-dycji dla ciągłości histo-rycznej
2. Co to jest czas i jak go mierzmy?
• wyjaśnia, do czego służy oś czasu
• wymienia sposoby mierze-nia czasu używane przez człowieka (klepsydra, zegar słoneczny, zegar mecha-niczny itp.)
• wyjaśnia, jak działała klepsy-dra i zegar słoneczny
• na podstawie daty, wskazuje wiek, w jakim miało miejsce wydarzenie
• wyjaśnia skróty – p.n.e. i n.e.
• posługuje się osią czasu, lokalizuje daty na osi czasu
• określa wiek i jego połowę
• szereguje wydarzenia w czasie, oblicza czas
• swobodnie posługuje się osią czasu
• podaje, ile dni ma kalen-darz gregoriański, kiedy i przez kogo został wpro-wadzony oraz co ozna-cza, że rok jest
• wskazuje różnicę pomię-dzy kalendarzem księży-cowym i kalendarzem słonecznym
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
2
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
• podaje, ile lat liczy wiek i półwiecze
• wyjaśnia, że stulecie ozna-cza 100 lat, czyli wiek
między wydarzeniami • wyjaśnia, czym zaj-
muje się chronologia • wyjaśnia pojęcia:
wiek, tysiąclecie, pół-wiecze
przestępny • wyjaśnia, jakie wydarze-
nie posłużyło do podziału czasu na wydarzenia przed naszą erą i wydarzenia naszej ery
• wyjaśnia pojęcia: era, mit • wyjaśnia pojęcia: wiek,
tysiąclecie, półwiecze • wskazuje na osi czasu na-
rodziny Chrystusa, czasy przed naszą erą i czasy naszej ery
3. Źródła historyczne opowia-dają nam o przeszłości
• podaje przykład znanego mu muzeum
• podaje przykłady źródeł historycznych
• rozróżnia podział źródeł historycznych na material-ne i niematerialne
• wyjaśnia, co to jest źródło historyczne
• wymienia przykłady źródeł pisanych (kronika, roczniki, pamiętniki)
• wymienia przykłady źródeł materialnych (naczynia, broń, budowle)
• wyjaśnia pojęcia: rocznik, kronika
• opisuje, czym zajmują się muzea, archiwa i skanseny
• wyjaśnia, na czym po-lega praca historyka
• wymienia rodzaje źródeł historycznych przecho-wywanych w archiwach, muzeach i skansenach
• podaje przykłady infor-macji, jakie możemy zdo-być korzystając ze źródeł historycznych
• uzasadnia, dlaczego za-bytki i źródła historyczne należy chronić i zabezpieczać przed zniszczeniem
• omawia znaczenie odkry-cia grobowca Tutencha-mona i podaje przykłady znalezionych tam przed-miotów
4. Do czego służy mapa?
• wskazuje tytuł i legendę mapy
• odczytuje proste informacje z mapy przy pomocy nau-czyciela
• wyjaśnia, do czego history-kowi potrzebna jest mapa
• wyjaśnia, co to jest legenda mapy
• wyjaśnia, czym jest plan mia-sta lub jakiegoś wydarzenia
• opisuje, czym zajmuje się kartograf
• wymienia różnice po-między mapą histo-ryczną a mapą geograficzną
• odczytuje proste in-formacje z mapy
• podaje przykładowe in-formacje, jakie historyk może wyczytać z mapy
• wymienia rodzaje map – historyczna, polityczna, geograficzna
• wyjaśnia pojęcie: karto-grafia
• samodzielnie posługuje się mapą historyczną
5. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – POZNAJĘ
HISTORIĘ
• wyjaśnia, czym zajmuje się historia i na czym polega praca historyka
• podaje przykłady nauk wspomagających historię
• wyjaśnia, do czego służy oś czasu
• wymienia co najmniej jedno muzeum
• wyjaśnia pojęcia: tradycja, epoka, prehistoria, cywiliza-cja,
• wyjaśnia różne znaczenia słowa historia – historia jako nauka i historia jako prze-szłość, to co się wydarzyło
• określa wiek na podstawie daty rocznej
• wyjaśnia pojęcia: wiek, tysiąclecie, rocznik, kronika
• wyjaśnia, na czym po-lega praca historyka
• wymienia nauki wspomagające histo-rię (chronologia, nu-mizmatyka,
• wyjaśnia pojęcie: mit • posługuje się osią czasu • wyjaśnia, jakie wydarze-
nie posłużyło do podziału czasu na wydarzenia przed naszą erą i wydarzenia naszej ery
• wyjaśnia pojęcie: karto-grafia
• własnymi słowami wyja-śnia, dlaczego historię nazywamy nauczycielką życia
• uzasadnia, dlaczego za-bytki i źródła historyczne należy chronić i zabezpieczać przed zniszczeniem
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
3
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
• wskazuje tytuł i legendę mapy
• wyjaśnia skróty: n.e. i p.n.e. • wymienia przykłady źródeł
historycznych • odczytuje informacje
z legendy mapy
archeologia, genealo-gia, heraldyka)
• wymienia różnice mię-dzy prehistorią i historią i wyjaśnia, jakie zna-czenie miało wynale-zienie pisma
• prawidłowo umiesz-cza daty na osi czasu
• odczytuje proste in-formacje z mapy
• wskazuje podobień-stwa i różnice pomię-dzy mapą historyczną a polityczną
• wyjaśnia, czym zaj-mują się muzea i skanseny
• wymienia co najmniej jedno znane mu muzeum i skansen
• samodzielnie posługuje się mapą historyczną
6. Kim jestem, czym się różnię od innych?
• wymienia cechy osobiste i społeczne człowieka
• wymienia podstawowe po-trzeby człowieka
• wyjaśnia, czym jest osobo-wość człowieka
• rozróżnia cechy osobiste i społeczne człowieka
• porównuje siebie z innymi – wskazuje podobieństwa i różnice z grupą ró-wieśników
• wyjaśnia, co znaczy, że osobowość czło-wieka jest niepowta-rzalna
• odróżnia dobro od zła
• wyjaśnia, co oznacza, że ludzie powinni być tole-rancyjni wobec innych
• wyjaśnia, czego uczymy się od innych
• podaje przykłady pozy-tywnych i negatywnych zachowań
• wyjaśnia pojęcie savoir-vivre
• tłumaczy, na czym polega różnica między tolerancją a obojętnością wobec drugiego człowieka
7. Społeczeństwo, rodzina, szkoła
• wymienia prawa i obowiązki członków rodziny
• podaje przykłady różnorod-nych potrzeb człowieka
• wymienia prawa dziecka i prawa ucznia
• odróżnia postępowanie sprawiedliwe od niespra-wiedliwego
• wyjaśnia pojęcie: społeczeń-stwo
• wymienia zadania samorzą-du uczniowskiego
• podaje przykłady zachowania rówieśników, które mogą mieć wpływ na zachowanie innych
• podaje proste przykłady uprzejmości i tolerancji
• wyjaśnia, jakie warto-ści przekazuje nam szkoła
• wyjaśnia, co oznacza, że rodzice są naszymi pierwszymi nauczy-cielami
• podaje przykłady dzia-łalności samorządu uczniowskiego w szkole
• wyjaśnia, czym zajmuje się w szkole samorząd uczniowski i jaki ma wpływ na życie szkoły
• odróżnia i charakteryzuje różne potrzeby człowieka
• wymienia instytucje zaj-mujące się ochroną praw dziecka
• własnymi słowami przed-stawia swoje miejsce w społeczeństwie, odpo-wiada na pytanie, jakie ma prawa i obowiązki (ja-ko syn/córka, uczeń, obywatel)
• wyjaśnia znaczenie za-spokajania podstawo-wych i wyższych potrzeb w życiu człowieka dla je-go intelektualnego
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
4
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
i emocjonalnego rozwoju
8. Skąd mój ród, moje korze-nie?
• rysuje swój rodowód (naj-bliższej rodziny)
• podaje przykłady pamiątek rodzinnych
• wyjaśnia pojęcie: genealogia • rozumie znaczenie pamiątek
w kultywowaniu przeszłości
• podaje definicję poję-cia: genealogia
• wyjaśnia pojęcie: ród • krótko omawia wła-
snymi słowami, jaką wartość historyczną mają pamiątki rodzin-ne
• wie, skąd się wzięły na-zwiska
• podaje, jakie informacje przydatne historykowi możemy uzyskać od dziadków
• rysuje uproszczone drze-wo genealogiczne swoje-go rodu
• podaje pochodzenie na-zwisk: Kowalski, Młynar-ski, Górski
• formułuje pytania, jakie można zadać świadkowi ważnego wydarzenia hi-storycznego
9. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
ŚWIAT WOKÓŁ NAS
• wymienia cechy osobiste i społeczne człowieka
• wymienia podstawowe po-trzeby człowieka
• wie, że istnieją prawa dziecka
• rysuje swój rodowód (naj-bliższej rodziny)
• wyjaśnia, czym jest osobo-wość człowieka
• odróżnia cechy osobiste od cech społecznych człowieka
• wyjaśnia pojęcie: społeczeń-stwo
• wie, czym zajmuje się w szkole samorząd uczniow-ski
• podaje przykłady pamiątek rodzinnych
• wyjaśnia, na czym po-lega niepowtarzalność każdego człowieka
• wyjaśnia pojęcia: ge-nealogia, ród
• omawia wartość histo-ryczną pamiątek ro-dzinnych
• wyjaśnia, co to jest tole-rancja
• wyjaśnia, czym zajmuje się w szkole samorząd uczniowski i jaki ma wpływ na życie szkoły
• wie, skąd się wzięły na-zwiska
• rysuje uproszczone drze-wo genealogiczne swoje-go rodu
• wyjaśnia, na czym polega różnica między tolerancją a obojętnością wobec drugiego człowieka
• podaje pochodzenie na-zwisk: Kowalski, Młynar-ski, Górski
10. Legendy i historia mojego miasta i regionu
• wyjaśnia pojęcie: legenda • wskazuje na mapie region
swojego zamieszkania i jego stolicę
• wskazuje na mapie i wymienia co najmniej trzy regiony Polski i podaje ich stolice
• wymienia legendy związane z początkiem państwa pol-skiego
• wyjaśnia, czym jest gwara • podaje co najmniej trzy przy-
kłady potraw regionalnych • wymienia co naj-mniej dwa
przykłady tańców regional-nych
• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie obszary, z których pochodzą
• podaje przykłady informacji na temat zwyczajów i tradycji, ja-kie mogą nam przekazać nasi dziadkowie
• wyjaśnia pojęcie: ma-ła ojczyzna
• podaje przykłady po-traw regionalnych
• opowiada o swoim regionie jako o małej ojczyźnie
• podaje genezę sym-boli lokalnych
• wyjaśnia, skąd się wzięły herby
• podaje nazwę najbliż-szego muzeum regio-nalnego
• opowiada o swoim regio-nie jako o małej ojczyźnie
• odszukuje w różnych źró-dłach i przedstawia infor-macje dotyczące swojej miejscowości/regionu
• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie ob-szary, z których pochodzą
• podaje genezę symboli lokalnych
• wyjaśnia, skąd się wzięły herby
• wymienia, jakie obyczaje i tradycje składają się na folklor (twórczość arty-styczna, baśnie, legendy, przysłowia, rzeźbiarstwo, muzyka, tańce, potrawy
• opowiada, co dla niego oznacza pojęcie małej oj-czyzny i jakie miejsce uznaje za swoją małą oj-czyznę
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
5
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
regionalne)
11. Polska – moja ojczyzna
• wskazuje na mapie
i wymienia sąsiadów Polski • wymienia polskie symbole
narodowe • wymienia polskie święta
narodowe
• wyjaśnia pojęcie ojczyzny • wymienia co najmniej trzy
mniejszości narodowe za-mieszkujące Polskę
• wyjaśnia, co oznacza, że ję-zyk polski jest naszym języ-kiem urzędowym
• wymienia polskie święta na-rodowe, podaje ich daty
• wykonuje hymn Polski • podaje imię i nazwisko autora
słów Mazurka Dąbrowskiego • wyjaśnia, że autor melodii nie
jest znany • wymienia mniejszości naro-
dowe zamieszkujące Polskę • podaje, gdzie znajdują się
siedziby polskiego parlamentu i prezydenta
• wyjaśnia pochodzenie polskich symboli na-rodowych
• wymienia mniejszości narodowe zamieszku-jące Polskę
• wyjaśnia, na czym polega stołeczny charakter War-szawy
• wyjaśnia, dlaczego w wielu miejscowościach znajduje się ulica War-szawska
• wymienia dawne stolice Polski (Gniezno, Kraków)
• opowiada o okolicznościach powsta-nia polskiego hymnu naro-dowego
12. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
MOJA MAŁA OJCZYZNA, MÓJ KRAJ
• wymienia legendy związa-ne z początkiem państwa polskiego
• wymienia co najmniej trzy regiony Polski
• wskazuje na mapie region, w którym mieszka
• wskazuje na mapie i wymienia sąsiadów Polski
• wymienia polskie symbole narodowe
• wymienia polskie święta narodowe
• wskazuje na mapie i wymienia co najmniej trzy regiony Polski i podaje ich stolice
• wyjaśnia pojęcie legendy • wyjaśnia, czym jest gwara • podaje co najmniej trzy przy-
kłady potraw regionalnych • wymienia co najmniej
dwa przykłady tańców regio-nalnych
• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie obszary, z których pochodzą
• wyjaśnia pojęcie ojczyzny • wymienia co najmniej trzy
mniejszości narodowe za-mieszkujące Polskę
• wyjaśnia, co oznacza, że ję-zyk polski jest naszym języ-
• wyjaśnia pojęcie: mała ojczyzna
• podaje przykłady po-traw regionalnych
• opowiada o swoim regionie, jako o małej ojczyźnie
• podaje genezę sym-boli lokalnych
• wyjaśnia, skąd się wzięły herby
• zna i wyjaśnia pocho-dzenie polskich sym-boli narodowych
• wymienia mniejszości narodowe zamieszku-jące Polskę
• opowiada o swoim regio-nie, jako o małej ojczyź-nie
• odszukuje w różnych źró-dłach i przedstawia infor-macje dotyczące swojej miejscowości/regionu
• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie ob-szary, z których pochodzą
• podaje genezę symboli lokalnych
• wyjaśnia, skąd się wzięły herby
• wymienia, jakie obyczaje i tradycje składają się na folklor (twórczość arty-styczna, baśnie, legendy, przysłowia, rzeźbiarstwo, muzyka, tańce, potrawy
• opowiada, co dla niego oznacza pojęcie małej oj-czyzny, jakie miejsce uznaje za swoją małą oj-czyznę
• opowiada o okolicznościach po-wstania polskiego hymnu narodowego
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
6
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
kiem urzędowym • wymienia polskie święta na-
rodowe i podaje ich daty • wykonuje hymn Polski • podaje imię i nazwisko autora
słów Mazurka Dąbrowskiego • wyjaśnia, że autor melodii nie
jest znany • wymienia mniejszości naro-
dowe zamieszkujące Polskę • podaje, gdzie znajdują się
siedziby polskiego parlamen-tu i prezydenta
regionalne) • wyjaśnia, na czym polega
stołeczny charakter War-szawy
• wymienia dawne stolice Polski (Gniezno, Kraków)
13. Legendy i historia, czyli opowieści o początkach państwa polskiego
• wymienia najstarszych kro-nikarzy – Galla Anonima, Wincentego Kadłubka i Jana Długosza
• wymienia legendy: o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim
• wyjaśnia pojęcie legendy • opowiada legendy o Lechu,
Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim
• wskazuje na mapie Gniezno i Kraków
• wyjaśnia różnicę po-między opisywanymi w kronikach posta-ciami legendarnymi a historycznymi
• omawia funkcje legend dla budowania tożsamo-ści narodu polskiego
• oddziela fakty historyczne od legend
• samodzielnie wypowiada się na temat, czy legendy mogą być dla nas źró-dłem historycznym
• wymienia najstarszych polskich kronikarzy w porządku chronolo-gicznym,
• wyjaśnia, kto według le-gendy dał początek dy-nastii piastowskiej
• podaje przykłady postaci legendarnych i historycznych
14. Mieszkańcy grodu i podgrodzia
• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd grodu i podgrodzia
• wskazuje na osi chronolo-gicznej czas, kiedy na zie-miach polskich budowano grody obronne
• wyjaśnia pojęcia: gród, pod-grodzie, plemię
• opisuje, w jaki sposób wybie-rano miejsce do budowy gro-du i jak zabezpieczano go przed wrogami
• wymienia mieszkańców gro-du i podgrodzia
• wskazuje na osi chronolo-gicznej czas, kiedy na zie-miach polskich budowano grody obronne
• wymienia towary, którymi
• wyjaśnia, w jaki spo-sób wybierano miej-sce do budowy grodu i jak zabezpieczano go przed wrogami
• wyjaśnia, kim byli pa-nowie grodowi i kasztelanowie
• wyjaśnia, jaką funkcję pełniły podgrodzia
• podaje przykłady nazw osad średniowiecznych specjalizujących się w określonym rzemiośle
• opowiada o życiu co-dziennym mieszkańców podgrodzia
• wymienia władcę, który zjednoczył część plemion zamieszkujących ziemie polskie
• charakteryzuje gród jako ośrodek władzy książęcej
• wymienia główne grody zbudowane w czasach Mieszka I
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
7
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
handlowano na targach od-bywających się w podgrodziach
15.
W średnio-wiecznym zamku – siedzibie seniora
• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd średnio-wiecznego zamku
• opowiada, kto mieszkał w zamku i jak wyglądało życie codzienne mieszkańców zamku i podzamcza
• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd rycerskiej zbroi
• wyjaśnia, z jakiego materiału budowano zamki średnio-wieczne
• wymienia czynniki, które de-cydowały o wyborze miejsca, w którym budowano zamek
• wyjaśnia pojęcia: fosa, pod-zamcze, senior, trubadur, paź, giermek,
• porównuje gród i zamek – wskazuje
podobieństwa i różnice • wyjaśnia, kto mógł zostać
rycerzem • wymienia cechy charakteru,
jakimi powinien odznaczać się rycerz
• opowiada o Zawiszy Czar-nym
• omawia funkcję herbu rycerskiego
• opisuje przebieg tur-nieju rycerskiego
• wymienia zadania giermka
• wyjaśnia, co oznacza, że zamek był budowlą obronną i wymienia elementy obronne zamku (wieże, mury, baszty, fosę)
• opisuje przebieg pa-sowania na rycerza
• wyjaśnia, na czym pole-gała działalność dyploma-tyczna Zawiszy Czarnego
• omawia funkcję herbu ry-cerskiego
• wskazuje na mapie histo-rycznej Polski XIV wieku co najmniej trzy zamki średniowieczne
16. Życie mieszkańców wsi
• wymienia narzędzia stoso-
wane w średniowiecznej wsi – cep, radło, żarna
• wymienia rośliny uprawiane na wsi – zboże, rośliny strączkowe: bób, fasola, groch
• wymienia zwierzęta hodo-wane na wsi: bydło, kozy, owce, świnie
• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd wsi średnio-wiecznej
• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne na wsi śre-dniowiecznej
• wymienia zajęcia chłopów • wyjaśnia, do kogo należała
ziemia uprawiana przez śre-dniowiecznych chłopów
• wymienia powinności chło-pów wobec możnego pana i wobec Kościoła
• wyjaśnia pojęcia: da-nina, post, dziesięcina
• porównuje życie na wsi współcześnie i w średniowieczu – wskazuje podobieństwa i różnice
• wyjaśnia, na czym pole-gał ścisły związek życia codziennego średnio-wiecznych chłopów z przyrodą i porami roku
• porównuje życie chłopa i rycerza w średniowieczu
• wyjaśnia, dlaczego chłopi mieli najmniej praw spo-śród wszystkich stanów
17. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
O LEGENDACH I HISTORII
• wymienia najstarszych kro-nikarzy – Galla Anonima, Wincentego Kadłubka i Jana Długosza
• wymienia legendy:
• wyjaśnia pojęcie legendy • opowiada legendy: o Lechu,
Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim
• wyjaśnia różnicę pomiędzy opisywa-nymi w kronikach po-staciami legendarnymi
• omawia funkcje legend dla budowania tożsamo-ści narodu polskiego
• potrafi oddzielić fakty hi-storyczne od legend
• wymienia najstarszych polskich kronikarzy w porządku chronolo-gicznym,
• wie, kto według legendy,
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
8
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim
• opisuje na podstawie ilu-stracji: wygląd grodu i podgrodzia, średnio-wiecznego zamku, rycer-skiej zbroi, średniowiecznej wsi
• opowiada, jak wyglądało życie codzienne mieszkań-ców grodu i podgrodzia, średniowiecznego zamku, średniowiecznej wsi
• wymienia narzędzia stoso-wane w średniowiecznej wsi: cep, radło, żarna
• wymienia rośliny uprawia-ne na wsi: zboże, rośliny strączkowe: bób, fasola, groch
• wymienia zwierzęta hodo-wane na wsi – bydło, kozy, owce, świnie
• wskazuje na mapie Gniezno i Kraków
• wskazuje na osi chronolo-gicznej czas, kiedy na zie-miach polskich budowano grody, a później średnio-wieczne zamki
• wyjaśnia pojęcia: gród, pod-grodzie, plemię, fosa, pod-zamcze, senior, trubadur, paź, giermek,
• wymienia mieszkańców grodu i podgrodzia
• porównuje gród i zamek – wskazuje podobieństwa i różnice
• wyjaśnia, kto mógł zostać rycerzem
• wymienia cechy, jakimi po-winien odznaczać się rycerz
• opowiada o Zawiszy Czar-nym
• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne na wsi śre-dniowiecznej
• wymienia zajęcia chłopów • wyjaśnia, do kogo należała
ziemia uprawiana przez śre-dniowiecznych chłopów
• wymienia powinności chło-pów wobec pana i wobec Kościoła
a historycznymi • wyjaśnia, w jaki spo-
sób wybierano miej-sce do budowy grodu i zamku oraz, jak za-bezpieczano je przed wrogami
• wyjaśnia, kim byli pa-nowie grodowi
i kasztelanowie • omawia funkcję herbu
rycerskiego • opisuje przebieg tur-
nieju rycerskiego • wymienia zadania
giermka • wyjaśnia, co oznacza,
że zamek był budowlą obronną i wymienia elementy obronne zamku (wieże, mury, baszty, fosę)
• opisuje przebieg pa-sowania na rycerza
• wyjaśnia pojęcia: da-nina, post, dziesięcina
• samodzielnie wypowiada się na temat, czy legendy mogą być dla nas źró-dłem historycznym
• podaje przykłady nazw osad średniowiecznych specjalizujących się w określonym rzemiośle
• opowiada o życiu co-dziennym mieszkańców podgrodzia
• wymienia władcę, który zjednoczył cześć plemion zamieszkujących ziemie polskie
• wyjaśnia, na czym pole-gała działalność dyploma-tyczna Zawiszy Czarnego
• omawia funkcje herbu ry-cerskiego
• porównuje życie na wsi współcześnie i w średniowieczu – wskazuje podobieństwa i różnice
dał początek dynastii pia-stowskiej
• podaje przykłady postaci legendarnych i historycznych
• charakteryzuje gród, jako ośrodek władzy książęcej
• wskazuje na mapie histo-rycznej Polski XIV wieku co najmniej trzy zamki średniowieczne
• rozumie, na czym polegał ścisły związek życia co-dziennego średniowiecz-nych chłopów z przyrodą i porami roku
• wyjaśnia, dlaczego chłopi mieli najmniej praw spo-śród wszystkich stanów
18. W służbie Bogu i ludziom
• wymienia główne zakony
średniowiecza (benedykty-ni, cystersi, franciszkanie, dominikanie)
• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd śred-nio-wiecznego klasztoru
• wyjaśnia pojęcia: reguła za-konna, kaznodzieja, zakon, klasztor, pergamin, inicjał, miniatura
• opowiada o kopiowaniu i pisaniu ksiąg w średniowieczu
• wyjaśnia, dlaczego średnio-
• opisuje postać św. Franciszka
• opowiada o głoszonej przez nie niego nauce
• omawia życie co-dzienne średnio-wiecznych zakonników
• wyjaśnia genezę jasełek i przedstawień pasyjnych – opowiada, że wprowadzili je w Kościele katolickim franciszkanie
• samodzielnie formułuje wypowiedź ustną na te-
• na podstawie fragmentu tekstu źródłowego wy-mienia zasady postępo-wania franciszkanów
• wyjaśnia określenie „be-nedyktyńska praca”
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
9
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
wieczne księgi były bardzo drogie
• wyjaśnia, dlaczego duchowni często byli doradcami, sekreta-rzami i wysłannikami dyplomatycznymi na dworach monarchów
mat życia codziennego w zakonach średnio-wiecznych
• stosuje pojęcia: reguła zakonna, kaznodzieja, zakon, klasztor, perga-min, inicjał
19. Średniowieczne kościoły i katedry
• odróżnia na ilustracjach style architektury średnio-wiecznej – styl romański i gotycki
• na podstawie ilustracji oma-wia wygląd katedry romań-skiej i katedry gotyckiej
• wymienia co najmniej trzy różnice pomiędzy architekturą romańską a gotycką
• wyjaśnia, dlaczego ludzie w średniowieczu od-bywali pielgrzymki do miejsc świętych
• wskazuje na ilustracji: sklepienie krzyżowe, wi-traż, rozetę, portal
• wyjaśnia pojęcia: funda-tor, krypta, relikwie
• wyjaśnia, z czego wynika-ła pobożność ludzi śre-dniowiecza
• opisuje, co znajduje się w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry wawelskiej
• na podstawie tekstu źró-
dłowego omawia udział
szlachty i ludu
w budowaniu średnio-
wiecznych kościołów
20. W średnio-wiecznym mie-ście
• na podstawie ilustracji omawia wygląd średnio-wiecznego miasta
• podaje przykłady budynków miejskich (kamienice, ra-tusz, kościół parafialny)
• wyjaśnia, do czego służył pręgierz
• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne w średniowiecznym mieście
• wyjaśnia pochodzenie miast z dawnych podgrodzi
• wymienia zajęcia rzemieślni-ków mieszkających w mieście średniowiecznym
• wyjaśnia, kto był właścicielem średniowiecznych miast
• omawia zróżnicowa-nie mieszkańców śre-dniowiecznego miasta
• wyjaśnia pojęcia: cech, burmistrz, rajca, rada miejska, pospól-stwo, plebs, patrycjat
• wyjaśnia, kto nadawał miastom prawa miej-skie
• wyjaśnia pochodzenie miast z dawnych podgro-dzi
• omawia zajęcia rzemieśl-ników mieszkających w mieście średniowiecz-nym
• podaje przykłady nazw ulic, które wywodzą się od mieszkających tam rzemieślników
• porównuje wygląd miast współczesnych do miast średniowiecznych – wskazuje podobieństwa i różnice
21. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
O ŚREDNIO-WIECZNYCH KLASZTORACH, KOŚCIOŁACH I MIASTACH
• wymienia główne zakony średniowiecza (benedykty-ni, cystersi, franciszkanie, dominikanie)
• na podstawie ilustracji omawia wygląd średnio-wiecznego klasztoru
• odróżnia na ilustracjach style architektury średnio-
• wyjaśnia pojęcia: reguła za-konna, kaznodzieja, zakon, klasztor, pergamin, inicjał, miniatura
• opowiada o kopiowaniu i pisaniu ksiąg w średnio- wieczu
• wyjaśnia, dlaczego średnio-wieczne księgi były bardzo
• opisuje postać św. Franciszka
• opowiada o głoszonej przez niego nauce
• omawia życie co-dzienne średnio-wiecznych zakonników
• wyjaśnia, dlaczego
• wyjaśnia genezę jasełek i przedstawień pasyjnych, wie, że wprowadzili je w Kościele katolickim franciszkanie
• samodzielnie formułuje wypowiedź ustną na te-mat życia codziennego w zakonach średnio-
• na podstawie fragmentu tekstu źródłowego wy-mienia zasady postępo-wania franciszkanów
• wyjaśnia określenie „be-nedyktyńska praca”
• na podstawie tekstu źró-dłowego omawia udział szlachty i ludu
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
10
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
wiecznej – romański i gotycki
• na podstawie ilustracji omawia wygląd średnio-wiecznego miasta
drogie • na podstawie ilustracji oma-
wia wygląd budowli romań-skiej i gotyckiej
• wyjaśnia, do czego służył pręgierz
• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne w średniowiecznym mieście
• wyjaśnia pochodzenie miast z dawnych podgrodzi
• wymienia zajęcia rzemieślni-ków mieszkających w średniowiecznym mieście
• wyjaśnia, kto był właścicie-lem średniowiecznych miast
duchowni często byli doradcami, sekre-tarzami i wysłannikami dyplo-matycznymi na dwo-rach monarchów
• wymienia co najmniej trzy różnice między architekturą romańską a gotycką
• wyjaśnia, dlaczego ludzie w średniowieczu od-bywali pielgrzymki do miejsc świętych
• omawia zróżnicowa-nie społeczne miesz-kańców średniowiecznego miasta
• wyjaśnia pojęcia: cech, burmistrz, rajca, rada miejska
• wyjaśnia, kto nadawał miastom prawa miej-skie
wiecznych • stosuje pojęcia: reguła
zakonna, kaznodzieja, zakon, klasztor, perga-min, inicjał
• wskazuje na ilustracji: sklepienie krzyżowe, wi-traż, rozetę
• wyjaśnia pojęcia: funda-tor, krypta, relikwie
• wyjaśnia, z czego wynika-ła pobożność ludzi śre-dniowiecza
• opowiada, co znajduje się w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry wawelskiej
• omawia zajęcia rzemieśl-ników mieszkających w średniowiecznym mie-ście
• podaje przykłady nazw ulic, które wywodzą się od mieszkających tam rzemieślników
w budowaniu średnio-wiecznych kościołów
• porównuje wygląd miast współczesnych do miast średniowiecznych – wskazuje podobieństwa i różnice
22. W pracowni mistrza Stwosza
• wyjaśnia, kim był Wit Stwosz
• na podstawie ilustracji opi-suje wygląd ołtarza Wita Stwosza
• opowiada, jak powstawał oł-tarz mariacki
• umieszcza na linii chronologicznej wiek XV i daty panowania Kazimierza Jagielloń-czyka
• wyjaśnia pojęcia: de-tal, pracownia, rze-mieślnik, artysta
• opowiada, jak powstawał ołtarz Wita Stwosza
• wyjaśnia, kto był jego fundatorem
• opisuje własnymi słowami fragment książki: Historia żółtej ciżemki przedsta-wiony w podręczniku
• wyjaśnia, jakie informacje o życiu mieszkańców średniowiecznego Kra-kowa można odnaleźć w ołtarzu Wita Stwosza
23. Dzieło mistrza Długosza
• wyjaśnia, kim był Jan Dłu-gosz i czym się zajmował
• wymienia co najmniej dwóch synów Kazimierza Jagielloń-czyka, późniejszych królów Polski
• wyjaśnia pojęcia: historyk, kronikarz dziejopis, dyploma-
• opisuje sposób wy-chowania na dworze królewskim
• wyjaśnia, na czym po-legała działalność dy-plomatyczna Jana
• wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz uznawany jest za pierwszego polskiego historyka
• na podstawie tekstu źró-dłowego i wiedzy poza-podręcznikowej wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz podjął się spisania dzie-jów polskich
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
11
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
ta, wychowawca • umieszcza na osi czasu wiek,
w którym żył Jan Długosz
Długosza
24. Mikołaj Kopernik – ten, który poru-szył Ziemię
• wyjaśnia, kim był Mikołaj Kopernik i jakimi dziedzinami nauki się zaj-mował
• wymienia dziedziny nauki, którymi zajmował się Mikołaj Kopernik
• wymienia miasta, szkoły i uniwersytety, w których uczył się i studiował Mikołaj Kopernik
• wyjaśnia pojęcia: uczony, astronom, astronomia, Układ Słoneczny, odkrycie nauko-we
• wyjaśnia powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”
• opisuje znaczenie Aka-demii Krakowskiej dla rozwoju polskiej nauki
• wyjaśnia i podkreśla zna-czenie odkrycia Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki
• odróżnia pojęcia: astrolog i astronom
25. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
O ŚREDNIO-WIECZNYCH KRONIKARZACH, ARTYSTACH I UCZONYCH
• wyjaśnia, kim był Wit Stwosz
• na podstawie ilustracji opi-suje wygląd ołtarza Wita Stwosza
• wyjaśnia, kim był Jan Dłu-gosz i czym się zajmował
• wyjaśnia, kim był Mikołaj Kopernik i jakimi dziedzi-nami nauki się zajmował
• opowiada, jak powstawał ołtarz mariacki
• wymienia co najmniej dwóch synów Kazimierza Jagielloń-czyka, późniejszych królów Polski
• wyjaśnia pojęcia: historyk, kro-nikarz, dziejopis, dyplomata, wychowawca, uczony, astro-nom, astronomia, Układ Sło-neczny, odkrycie naukowe
• umieszcza na osi czasu wiek, w którym żył Jan Długosz
• wymienia miasta, szkoły i uniwersytety, w których uczył się i studiował Mikołaj Kopernik
• umieszcza na linii chronologicznej lata panowania Kazimie-rza Jagiellończyka
• wyjaśnia pojęcia: de-tal, pracownia, rze-mieślnik, artysta
• opisuje sposób wy-chowania na dworze królewskim
• wyjaśnia, na czym po-legała działalność dy-plomatyczna Jana Długosza
• wyjaśnia powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”
• opowiada, jak powstawał ołtarz Wita Stwosza
• wyjaśnia, kto był jego fundatorem
• wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz uznawany jest za pierwszego polskiego historyka
• opisuje znaczenie Aka-demii Krakowskiej dla rozwoju polskiej nauki
• wyjaśnia i podkreśla zna-czenie odkrycia Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki
• wyjaśnia, jakie informacje o życiu mieszkańców średniowiecznego Kra-kowa można odnaleźć w ołtarzu Wita Stwosza
• na podstawie tekstu źró-dłowego i wiedzy poza-podręcznikowej wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz podjął się spisania dzie-jów polskich
• odróżnia pojęcia: astrolog i astronom
26. W szlacheckim dworze i w pałacu magnackim
• na podstawie ilustracji po-równuje strój szlachecki i magnacki
• na podstawie ilustracji po-równuje wygląd dworu szlacheckiego i pałacu ma-gnackiego
• zaznacza na osi chronolo-gicznej wieki: XVI i XVII
• wyjaśnia pojęcia: przywileje, pospolite ruszenie, szlachta, czeladź, magnateria
• wyjaśnia, jakie obowiązki i przywileje miała szlachta
• wymienia, kto pracował w gospodarstwach należą-
• wyjaśnia, czym szlachta wyróżniała się spośród innych stanów
• wyjaśnia, czym różniła się magnateria od szlachty
• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne
• formułuje wypowiedź ust-ną na temat różnorodno-ści stanu szlacheckiego
• omawia znacznie magna-terii w życiu politycznym i kulturalnym Rzeczypo-spolitej
• wyjaśnia, z jakiej grupy społeczeństwa średnio-wiecznego wyłoniła się szlachta
• zbiera z różnych źródeł informacje na temat pol-skiej magnaterii – wymie-nia najbardziej znane rody magnackie
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
12
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
cych do szlachty w folwarku szlachec-kim
w Rzeczypospolitej XVII wieku
27. W Łazienkach Królewskich
• na podstawie ilustracji omawia wygląd Łazienek Królewskich
• wymienia postacie Ignace-go Krasickiego, Bernarda Bellotta, Grzegorza Pira-mowicza
• wymienia zasługi króla Stani-sława Augusta Poniatow-skiego dla rozwoju kultury i nauki polskiej
• wyjaśnia, czym były obiady czwartkowe i kto był na nie zapraszany
• wyjaśnia, kim byli Ignacy Krasicki, Grzegorz Piramo-wicz, Bernardo Bellotto, zwa-ny Canalettem
• umieszcza na osi czasu wiek XVIII i jego drugą połowę – czas panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
• wyjaśnia znaczenie założenia Szkoły Ry-cerskiej dla rozwoju szkolnictwa w Polsce
• wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla rozwoju szkolnic-twa w Polsce
• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne w osiemnastowiecznej Warszawie
• wymienia postacie Ignacego Krasickiego, Grzegorza Piramowi-cza, Bernarda Bellotta oraz opisuje ich doko-nania
• opowiada o rozwoju kul-tury polskiej w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
• na podstawie obrazów Bernarda Bellotta (Cana-letta) opisuje życie co-dzienne w Warszawie XVIII wieku
28. Koleją w XIX wiek
• na podstawie ilustracji opi-
suje wygląd i życie co-dzienne w dziewiętna-stowiecznym mieście
• wymienia wynalazki XIX wieku, jakich używamy do dzisiaj (np. żarówka, rower, aparat fotograficzny)
• podaje przykłady udogodnień miejskich wprowadzonych w XIX wieku
• wymienia wynalazki i osiągnięcia techniki XIX wieku
• opowiada, kim byli Ignacy Łukaszewicz, William Mur-dock, Tomasz Edison
• omawia, jak zmieniło się ży-cie codzienne ludzi w XIX i na początku XX wieku
• porównuje życie ludzi w XIX wieku i we wcześniejszych epo-kach
• omawia znaczenie wynalezienia parowo-zu
• omawia genezę powstania fabryk i nowej klasy spo-łecznej – robotników
• opisuje zmiany w sposobach podróżo-wania w XIX wieku
• omawia wpływ wynalaz-ków na poprawę jakości życia ludzi w XIX wieku
29. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
O SZLACHECKIM DWORZE, KRÓLEWSKIM PAŁACU I WIELKICH WYNALAZKACH
• na podstawie ilustracji po-równuje strój szlachecki i magnacki
• na podstawie ilustracji po-równuje wygląd dworu szlacheckiego i pałacu ma-gnackiego
• wyjaśnia pojęcia: przywileje, pospolite ruszenie, szlachta, czeladź, magnateria
• opisuje, jakie obowiązki i przywileje miała szlachta
• wymienia, kto pracował w gospodarstwach należą-
• wyjaśnia, czym szlachta wyróżniała się spośród innych stanów
• wyjaśnia, czym różniła się magnateria od szlachty
• opowiada o różnorodności stanu szlacheckiego
• omawia znacznie magna-terii w życiu politycznym i kulturalnym Rzeczypo-spolitej
• wyjaśnia, z jakiej grupy społeczeństwa średnio-wiecznego wyłoniła się szlachta
• na podstawie obrazów Bernarda Bellotta, zwa-nego Canalettem, opisuje
Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku
13
L.P
Temat lekcji
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Ocena dopuszczająca; Uczeń:
Ocena dostateczna; Uczeń:
Ocena dobra; Uczeń:
Ocena bardzo dobra; Uczeń :
Ocena celująca; Uczeń:
• na podstawie ilustracji omawia wygląd Łazienek Królewskich
• wymienia postacie Ignace-go Krasickiego, Bernarda Bellotta i Grzegorza Pira-mowicza, jako wybitnych osobistości czasów króla Stanisława Augusta Ponia-towskiego
• wymienia wynalazki XIX wieku, których używamy do dzisiaj
• na podstawie ilustracji omawia zmiany, jakie do-konały się w XIX wieku w życiu mieszkańców miast
cych do szlachty • wymienia zasługi króla Stani-
sława Augusta Poniatow-skiego dla rozwoju kultury i nauki polskiej
• wyjaśnia, czym były obiady czwartkowe i kto był na nie zapraszany
• wyjaśnia, kim byli Ignacy Krasicki, Grzegorz Piramo-wicz, Bernardo Bellotto, zwa-ny Canalettem
• umieszcza na osi czasu wiek XVIII i jego drugą połowę – czas panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
• podaje przykłady udogodnień miejskich wprowadzonych w XIX wieku
• wymienia wynalazki i osiągnięcia techniki XIX wieku
• opowiada, kim byli Ignacy Łukaszewicz, William Mur-dock, Tomasz Edison
• omawia zmiany w życiu co-dziennym ludzi na przełomie XIX i XX wieku
• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne w folwarku szlachec-kim
• wyjaśnia znaczenie założenia Szkoły Ry-cerskiej dla rozwoju szkolnictwa w Polsce
• wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla rozwoju szkolnic-twa w Polsce
• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne w osiemnastowiecznej Warszawie
• wymienia postacie Ignacego Krasickiego, Grzegorza Piramowi-cza, Bernarda Bellotto oraz opisuje ich doko-nania
• porównuje życie ludzi w XIX wieku i we wcześniejszych epo-kach
• omawia znaczenie wynalezienia parowo-zu
• opowiada o rozwoju kultury polskiej w czasach pano-wania Stanisława Augusta Poniatowskiego
• omawia genezę powsta-nia fabryk i nowej klasy społecznej – robotników
• opisuje zmiany w sposobach podróżo-wania w XIX wieku
życie codzienne w Warszawie w XVIII wieku
• omawia wpływ wynalaz-ków na poprawę jakości życia ludzi w XIX wieku