Download - Uluslararası Gelişmeler, Türkiye Ekonomisine ve Bankacılık Sektörüne Yansımaları Eylül 2009
Uluslararası Gelişmeler, Türkiye Ekonomisine ve
Bankacılık Sektörüne Yansımaları
Eylül 2009
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 2
Sunum
Uluslararası gelişmeler Türkiye’deki gelişmeler
Bankacılık sektörüne yansıma
Sonuç
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 3
Küresel küçülmeyi sınırlandırma çabası
Son bir yıl:
Ortak çaba: finansal sektörün işlemesi, küçülmenin yavaşlatılması
Politika: güvenin korunması, finansal sektöre kamu desteği, likidite, genişletici maliye politikası
Yeni dönem: krizden çıkış, büyümenin yeniden başlatılması, yeni finansal mimari, uluslararası işbirliği
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 4
Toparlanma başladı
Sonuç:
Daralma yavaşladı; toparlanma sınırlı da olsa başladı; büyümenin zaman alacağı tahmin ediliyor
Finansal sektör; yapılanma devam ediyor
Dış ticaret; düşüş ivme kaybederek sürüyor
Petrol ve emtia fiyatları; düşüş durdu, sınırlı da olsa artış başladı
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 5
Türkiye’de durum
Ekonomik faaliyet hızlı küçüldü
Tasarruf açığı azaldı, yapısı değişti
İşsizlik arttı
Enflasyon ve reel faiz oranları düştü
Bütçe açığı büyüdü, iç borç çevirme oranı arttı
Sermaye girişi azaldı, cari açık küçüldü
TL’ye talep güçlü kaldı
Finansal sektör işlevini sürdürdü
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 6
Gsyh: yıllık bazda, reel olarak yüzde 6,1 daraldı
Gsyih (Sabit fiyatlarla, yıllık, %)
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 7
İç ve dış talep küçüldü
GsyhSabit fiyatlarla, yıllık % değişme
Gsyh Tüketim Sabit sermaye Mal ve hizmet Mal ve hizmet yatırımı ihracatı ithalatı
2008-Q1 4,5 5,4 5,7 7,4 12,12008-Q2 4,3 4,9 4,0 5,9 11,12008-Q3 3,7 3,2 0,3 5,4 6,42008-Q4 0,9 0,9 -7,1 2,3 -3,82009-Q1 -4,1 -2,7 -14,7 -3,2 -14,42009-Q2 -6,5 -3,2 -20,1 -6,5 -19,7
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 8
Özel sektör yatırımları hızla geriledi
GsyhSabit fiyatlarla, yıllık % değişme
Sabit sermaye Kamu Özel Makine- yatırımı Sektörü sektör Teçhizat İnşaat
2008-Q1 5,7 8,9 5,2 7,7 1,02008-Q2 4,0 10,6 3,0 6,5 -2,92008-Q3 0,3 8,6 -1,0 2,4 -6,62008-Q4 -7,1 13,0 -10,0 -8,6 -12,52009-Q1 -14,7 14,4 -19,1 -19,8 -17,82009-Q2 -20,1 12,0 -25,1 -26,4 -22,9
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 9
Yıllık bazda sermaye girişi 50 milyar dolardan 12 milyar dolara geriledi; 14 milyar dolarlık girişin kaynağı bilinmiyor
Sermaye hareketi (Yıllık, milyar dolar)
-20
0
20
40
60
02 03 04 05 06 07 08 09 Tem
Banka dışı kurumlar Doğrudan yatırımPortföy yatırımı Bankalar
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 10
Özel sektör net dış borç ödemesi yaptı
Dış finansman(Ekim 08-Temmuz 09, milyon dolar)
Ticari krediler -5.449 Kullanım 42.984 Ödeme -48.433Bankalar -8.175 Kullanım 200 Ödeme -8.375Banka dışı kesimler -3.923 Kullanım 20.347 Ödeme -24.270Toplam -17.547 Kullanım 63.531 Ödeme -81.078
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 11
Beklenen reel faiz ilk kez yüzde 5’in altına indi
0
2
4
6
8
10
12
14
16
02 03 04 05 06 07 08 09 Haz 09 Ağu
Beklenen rel faiz (O/n ve TUFE'ye göre, %)
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 12
Kamunun kaynak talebi arttı
Kamu kesimi ve finansal sektör
(Gsyh'ya oranı, %) 08 09 Ağu*
Hazine'nin nakit ihtiyacı 1,7 5,4
İç borç stoku 29 33
İç borç stoku/ para talebi (%) 61 67
* Yıllık, tahmin
Bankacılık sektörüne yansıma
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 14
Kredi arzı
Ekonomide daralmaDış kaynak sınırıKamu talebiRisk algısının artması İhtiyatlı yaklaşımKredi riskinde yükselmeBilgi eksikliği
Kredi talebi
Ekonomide daralmaDış ticarette düşüşİşletme sermayesi ihtiyacında azalmaYatırımlarda düşüşYeniden yapılandırmaİşsizlikNet-hata
Kredi arzını ve talebini etkileyen faktörler
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 15
Reel sektörde firmaların birbirlerine olan “kredisi” de azaldı
Çekli işlemler azaldı;
Ocak-Ağustos döneminde çek tutarı yüzde 13 azalırken, karşılıksız çek miktarı yüzde 50 oranında arttı. Karşılıksız çek tutarının toplam içindeki payı yüzde 4’ten yüzde 7’ye yükseldi
Protestolu senet miktarı arttı;
Ocak-Temmuz döneminde tutar yüzde 29 oranında arttı
“Ticari kredi” azaldı.
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 16
Hızlı küçülme kredi talebini düşürdü
Gsyh ve krediler (Sbt fiyatlarla, yıllık % değ)
-10-8-6-4-202468
1012
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09I
III
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
Gsyh Toplam krediler (sağ) TL krediler (sağ)
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 17
Bankalar özel sektöre krediyi azaltmadan kamuya da ilave kaynak sağladılar
Bankalardan ekonomiye kaynak
02 08 09 Ağu
Milyar TL
Menkul kıymetler 86 194 235
Krediler 49 353 350
Toplam 135 547 585
Mevduata oranı (%)
Menkul kıymetler 62 44 53
Krediler 36 81 76
Toplam 98 125 131
Gsyh'ya oranı* (%)
Menkul kıymetler 25 20 25
Krediler 14 37 37
Toplam 39 58 62
* Gsyh Ağustos tahmin
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 18
Kredi riski artmaya devam ediyor
Takipteki alacaklar* (%)(Haftalık verilere göre) 03.10.08 26.12.2008 31.07.2009
Toplam kredilere oranı (karşılık öncesi) 3,2 3,6 5,3Toplam kredilere oranı (karşılılık sonrası) 0,6 0,7 1,0Ayrılan özel karşılık oranı 81,4 80,8 81,1
Tüketici kredileri 1,8 2,3 3,8Kredi kartları 6,2 7,2 10,4Kurumsal krediler 3,2 3,6 5,1 Kobi 4,0 5,3 7,2
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 19
Denetimde etkinlik, risk yönetiminde başarı, sermaye arttırımı ve istikrarlı büyüme sayesinde özkaynaklar ve serbest sermaye güçlendi.
Özkaynaklar (Milyar TL) 02 08 09 Tem
Özkaynaklar 26 83 96Serbest özkaynak 6 61 73Duran aktifler+TA (net) 20 22 23
Sermaye benzeri krediler hariç
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 20
Güçlü özkaynaklar ve düşen faizler, son dönemde kar hacmini olumlu yönde etkileyen önemli faktörler oldu
Gelir-gider analizi(Ocak-Temmuz, Milyar TL) 08 09 % değ % değ
08/07 09/08
Faiz gelirleri 45 50 16 11Faiz giderleri 28 27 34 -4Net faiz geliri (gideri) 17 23 44 35Takipteki alacaklar özel provizyonu 2 6 61 165Prov.sonrası net faiz geliri 15 17 42 16Faiz dışı gelirler 9 11 24 23Operasyon giderleri 13 14 51 5Faiz dışı gelir-operasyon gideri -4 -2 236 -39Vergi provizyonu 2 3 35 30Dönem net karı (zararı) 9 12 16 35
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 21
Karlılık performansı arttı
Özkaynak karlılığı - Dibs ortalama faizi (%)
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
02 03 04 05 06 07 08 09Mrt
09Haz
09Tem
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 22
Son dönemdeki gelişmeler
Kredi Garanti Fonu’na ortaklık
Kredi kartlarında yapılandırma süresinin
uzatılması
Ticari kredilerde yeniden yapılandırma
Proje finansmanı ve tarıma kredi
ATM-POS ortak kullanımı
Kurumsal risk merkezi
Sendikasyonların yenilenmesi
İUFM strateji belgesi
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 23
Sonuç
• Bankalar ekonomiye yük olmadılar, sorunun
sınırlanmasına destek oldular • Bankalar hem Hazine’yi hem özel sektörü
fonlamaya devam etti• Bankaların üstlendikleri riskin tamamına
yakını Türkiye riski (Hazine’ye ve özel sektöre
ait); “zehirli varlık” değil
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 24
• Değişen kurallar ve faaliyet ortamı nedeniyle bankalar risk alırken daha ihtiyatlı • Sorunlu krediler artmaya devam ediyor, büyüme geciktikçe kredi riski önemini koruyor• Bankalar, düzenlemelerde belirlenenkurallara uygun olarak riskleri doğru algılamaya, ölçmeye, fiyatlamaya ve yönetmeye daha fazla önem veriyorlar.
Sonuç
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 25
• Özkaynakları zayıf, kar etmeyen, riski
yüksek bankacılığın sonuçlarını 2001 yılında
biz yaşadık, son bir yılda dünya yaşıyor.
• Bankaların özkaynaklarını küçültecek her
davranış ekonomiye zarar verir.
Sonuç
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 26
• Güçlü özkaynaklar ve düşen faiz şu ana kadar karlılık performansını olumlu etkiledi, ancak daralan faaliyet hacmine, düşen marjlara ve artan risklere bağlı olarak karlılığın önümüzdeki dönemde düşeceği tahmin ediliyor.
• Kayıtlı, rekabetçi ve riski ölçülebilen işletmeler ve projeler için faiz oranları düştü.
• Özkaynakları güçlü, aktifleri kaliteli, likiditesi yüksek ve karlı olan bankalar hem güven sağlıyor hem de büyümeye destek olacaktır.
Beklentiler
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 27
• Dışarıdaki gelişmeler olumluya döndükçe ülkemizde toparlanmanın daha hızlı olacağı tahmin ediliyor.
• Uluslararası bankacılıktaki iyileşmelerden Türkiye’deki bankalar hızlı ve olumlu yönde etkilenecektir.
• Kamuda kaynak ihtiyacı azaldığı ölçüde kredi stoku büyümeye devam edecektir.
Beklentiler
Teşekkür ederiz.
Ekler (bilgi için)
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 30
Kredi stoku*2002 2008 2009 Ağu
Toplam (TL milyar) 52 353 350
TL (TL milyar) 23 248 250
YP (milyar dolar) 17 70 67
GSYH'ya oranı (%) 15 37 37
Mevduata oranı (%) 38 80 76
Aktife oranı (%) 25 50 48
TL krediler/toplam krediler (%) 42 70 72
* Mevduat, yatırım ve kalkınma bankaları
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 31
Bankaların
varlıklarının yüzde 45’i bir yıldan daha uzun vadeli,
kaynaklarının ise yüzde 79’u bir yıldan daha kısa vadeli.
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 32
TL mevduatın TL krediye dönüşme maliyeti Eylül 2009 itibariyle
Faiz oranı Pay (%)
Mudiye ödenen (brüt) 10,5 62,7 Kamusal yükler 1,6 9,5 Sermaye maliyeti 2,6 15,8 Sermaye yeterliliği maliyeti 1,7 10,1 Ortalama risk maliyeti 1,0 5,7 Operasyonel yük 2,0 11,9Toplam 16,7 100,0
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 33
Takas odalarına ibraz edilen ve karşılıksız çıkan çek('Ocak-Ağustos)
08 09
Takasa ibraz edilen miktar Bin 16.329 14.329Karşılıksız çıkan miktar Bin 818 1.200
Çek tutarı Milyon TL 171.437 149.086Karşılıksız iade tutarı Milyon TL 7.410 11.142
TBB-Basın ile görüşme Eylül 09 34
Protestolu senetler(Ocak-Temmuz) 08 09 % değ
Adet Bin 865 951 10
Tutar milyon TL 3.532 4.565 29
Kaynak: TCMB