Download - Sbdrr training to teachers n lfinal draft
ljBfno lzIfssf nflu
ljBfnodf cfwfl/t ljkb\ hf]lvd Go"gLs/0f tflnd
tflnd lgb]{lzsf
1
e'ldsf
e'ldsf
ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fdf ljBfnosf] ;xof]uL e"ldsf gfds kl/of]hgf dl;{sf]/ g]kfn / g]kfn
/]8qm; ;f];fO6L s}nfnLsf] ;+o'Qm ;fem]bf/Ldf ;+rflnt kl/of]hgf xf] . ef]8fkmf]g / l/r cfp6 6'
Plzofsf] cfly{s ;xof]udf ;+rflnt o; kl/of]hgfn] ljBfnosf] z}lIfs jftfj/0fnfO{ ;'b[9Ls/0f
ub}{ ljkb\ pTyfgzLn ljBfnosf] kl/sNkgf u/]sf] 5 . ljBfnosf ljljw kIfx? h:t} cleefjs,
lzIfs / ljBfyL{x?sf] ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fsf nflu hgr]tgf / Ifdtf clej[l4 ub{{{} d'Vo u/L
ljBfnodf x'g] u/]sf IfltnfO{ Go"g ug'{ o; kl/of]hgfsf] d'Vo pb]Zo /x]sf] 5 .
kl/of]hgfsf] lbuf] Joj:yfkgsf nflu ljleGg ljBfnox?df h'lgo/ /]8qm; ;f];fO6Lsf] lgdf{0f /
k'glg{df{0f ub}{ h'=/]=;= nfO{ g} cu'jfO e"ldsf ;d]t k|bfg ug]{ /0fgLlt o; kl/of]hgfn] lnPsf] 5 .
ljBfno leq h'=/]=;= sf] ;+/Ifs ljBfno k|=c= x'g] / uf=lj=; :t/Lo /]8qm; pkzfvf tyf lhNnf
:t/Lo lhNnf zfvfn] h'=/]=;= sf] lgoldt ?kdf kmnf] ck ug]{ x'Fbf o; ;+/rgf dfkm{t\ kl/of]hgfsf
lqmofsnfkx? ug{sf nflu cfjZostf dx;'; ul/Psf] 5 .
ljBfno:t/df x'g] u/]sf ljkb\x?nfO{ dWogh/ ubf{ o:tf ljkb\x?sf sf/0f w]/} lzIfsx? tyf
jfnjflnsfx?nfO{ Iflt ePsf] tYof+sx? kfpg ;lsG5 . hgr]tgfdfq sf sf/0f klg ljBfnodf
cfO/x]sf] tyf cfpg;Sg] ljkb\x?af6 Iflt sd x'g] u/]sf] tYof+sx? k|z:t b]Vg ;lsG5 . ljkb\
hf]lvd Joj:yfkgsf] cjwf/0ff h'lgo/ /]8qm; ;s{nsf lzIfs gfosx?nfO{ lbg ;s]sf] v08df
;'/lIft ljBfno :yfkgf x'g ;Sg] b]lvG5 . g]kfn ;/sf/n] cufl8 ;f/]sf] ;'/lIft ljBfnosf]
cjwf/0ffnfO{ ;xof]u xf];\ egL ljBfnodf cfwfl/t ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f tflndsf] cfof]hgf
ug'{kg]{ cfjZostf b]lvG5 .
ljBfno :t/df ljsf; lqmofsnfkx? eO/x]sf] x'g] ub{5 . rfx] Tof] ;+/rgfut xf];\ jf u}/
;+/rgfut . b'a} k|sf/sf ljsf;sf sfo{x? ubf{ ;'/lIft ljBfnosf] cjwf/0ffnfO{ klg b[li6ut u/L
ul/of] eg] dfq Tof] ljsf; sfo{ bLuf] x'g ;S5 . ljBfnodf x'g] ljleGg ultljlwx?df ljkb\ hf]lvd
Go"lgs/0fsf ljifoj:t';d]tnfO{ hf]8\g], ljBfnosf] ;'wf/ of]hgfdf ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f ;lxtsf]
of]hgf ;dfj]z ug]{ h:tf s'/fx? tkm{ Wofgfsif{0f u/fpg o; tflnd lgb]{lzsfn] ;xof]u ug{ ;S5
eGg] cfzf ul/Psf] 5 .
2
tflndsf pb]Zox? M
o; tflndsf] cGTo;Dddf ;xefuLx?n]
!_ ljkb\;Fu ;DalGwt zAbfjnL / o;sf] cy{ aofg ug{ ;Sg]5g\ .
@_ hf]lvd n]vfhf]vfsf ljlwx?sf] cEof; ug{ ;Ifd x'g]5g\ .
#_ ljkb\ k"j{tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgf tof/ ug{ ;Sg]5g\ .
$_ ljBfno :t/Lo sfo{of]hgf tof/ ug]{5g\ .
tflndsf pb]Zox? M
3
ljifo;"lr
e'ldsf ............................................................................................................ 1
tflndsf pb]Zox? M ................................................................................... 2
v08 ! M kl/ro v08 ................................................................................ 4
;q ! – :jfut tyf kl/ro ..................................................................................... 4
;q @ – ck]Iff ;+sng / tflndsf] pb]Zo ....................................................................... 4
;q # – ;d"x ljefhg / gLlt lgod lgdf{0f .................................................................... 5
;q $ – tflnd k"j{k/LIff ........................................................................................ 5
v08 @ M ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg v08 .................................................... 6
;q–!M ljkb;Fu ;DalGwt d'Vo zAbfjnL ........................................................................ 6
;q–@M ljkb\ -cy{, k|sf/, sf/0f / c;/x?_ ...................................................................... 6
;q–# M ;+s6f;Gg ;d"x .......................................................................................... 7
;q–%M ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg .................................................................................. 8
;q ^ – ;'/lIft ljBfnosf cfwf/x? ............................................................................ 9
v08 # M hf]lvd n]vfhf]vf v08 ............................................................. 10
;q–! M hf]lvd n]vfhf]vf -cy{ / ljlwx?_ ..................................................................... 10
;q–@ M lkmN8 cEof;sf] tof/L ................................................................................ 10
;q–# M lkmN8 cEof; .......................................................................................... 11
;q–$ M hf]lvd ljZn]if0f sfo{ ................................................................................. 11
v08 $ M of]hgf tof/L v08 ................................................................... 13
;q–!M ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f of]hgf ......................................................................... 13
v08 % M ;dfkg v08 ............................................................................. 14
4
;xhstf{sf] nflu ;'emfj
kl/rodf ljz]if u/L gfd, 7]ufgf, ljBfnosf] gfd, ljBfno cGtu{tsf] s'g} ;ldltdf eP ;f] kb
;d]t eGg nufOg]5 . kl/rosf] qmddf o;afx]s cGo hfgsf/Lx? klg cfjZostfcg';f/ yKg
;lsg]5 . o;eGbf afx]s kl/rosf cGo ljlwx? klg k|of]u ug{ ;lsg]5 . ;s];Dd o:tf
ljlwx? ;xeflutfd"ns x'g'kg]{5 .
v08 ! M kl/ro v08
;q ! – :jfut tyf kl/ro
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
;xhstf{ / cGo ;xefuLx? aLr kl/lrt x'g ;Sg]5g\ .
;do M #% ldg]6
;fdu|L M ljkb\;Fu ;DalGwt lrqx? -d]6fsf8{ ;fOhdf_
ljlw/k|s[of M
tflndsf] z'ef/De cgf}krfl/s ?kdf x'g]5 . ;j{k|yd cfof]hs kIfn] ;a} ;xefuL tyf ;xhstf{ Pjd\
cfpg'kg]{ ;Dk"0f{ kIfx? cfO;s]kl5 ;a} kIfnfO{ ;Daf]wg u/L :jfut dGtJo JoQm ug]{5g\ . -% ldg]6_
To;kl5 ;xhstf{n] ljleGg d]6fsf8{df ljleGg ljkb\;Fu ;DalGwt ljleGg lrqx? -h:t} M af9L, cfunfuL,
:6]r/, dfOs, nfOkm Hofs]6_ cflb agfPsf] x'g]5g\ . pQm lrqx? dWo] ;xefuLx?sf cfwf/df k|To]s
lrqnfO{ b'O{ 6'qmf kfl/g]5 / xnsf] aLrdf km\ofFlsg]5 . -! ldg]6_
k|To]s ;xefuLx?n] pQm PsPs 6'qmfx? cfkm"n] lng]5g\ . cfkm"nfO{ k/]sf] cfwf 6'qmf / csf]{ cfwf 6'qmf
ePsf] ;fyL vf]hL u/L k"0f{ lrq ;lxtsf] hf]8f ;fyL vf]Hg nufOg]5 . -$ ldg]6_
hf]8f ;fyL e]l6Pkl5 b'a}nfO{ ;Fu;Fu} a:g nufO{ Ps csf{aLr kl/lrt x'g @ ldg]6sf] ;do lbOg]5 .
pQm ;dokZrft\ hf]8f ;fyLdWo] Psn] csf{] ;fyLsf] kl/ro u/fpg]5g\ . -@% ldg]6_
;q @ – ck]Iff ;+sng / tflndsf] pb]Zo
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
cfkm\gf ck]Iffx? k|:t't u/L tflnddf ePsf # j6f pb]Zox? atfpg ;Sg]5g\ .
;do M #) ldg]6
;fdu|L M d]6fsf8{, Go"hlk|G6, dfs{/
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ;a} ;xefuLx?nfO{ PsPs j6f d]6fsf8{ pknAw u/fO{ # lbg;Dd ;+rfng x'g] o;
tflndsf] ljifodf ck]Iff ;+sng ug{ nufpg]5g\ / To;kl5 k|To]s ;xefuLn] cufl8 cfO{ kfn}kfnf]
ck]Iffx? k9]/ ;'gfpg nufpg]5g\ . -!% ldg]6_
5
;xhstf{sf] nflu ;'emfj
;xefuLx?sf] ck]Iff / tflndsf pb]Zox? aLr tfnd]n ldn]gldn]sf] egL bfFHg klg ;lsg]5 / ;xefuLx?sf]
ck]Iff k"/} ;d]l6Psf] /x]g5 eg] ;don] EofP;Dd ;Dej eP;Dd ;q /flvg]5 egL hfgsf/L u/fOg]5 .
tflndsf] pb]Zodf g;d]l6Psf ck]Iffx?nfO{ Parking Lot df /flvg]5 .
To;kl5 Go"hlk|G6df n]lvPsf] tflndsf pb]Zox? -tYokq g+= !_ nfO{ k9]/ ;'gfO :ki6 kfl/g]5 . -!%
ldg]6_
;q # – ;d"x ljefhg / gLltlgod lgdf{0f
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
;d"x ljefhg eO{ tflnd ;DaGwL gLltlgod lgdf{0f ug{ ;Ifd x'g]5g\ .
;do M @) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6 / dfs{/
ljlw/k|s[of M
;j{k|yd ;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ $ ;d"xdf ljefhg u/L k|To]s ;d"xnfO{ k|ltj]bg, d"Nof+sg,
Joj:yfkg / dgf]/+hgsf] lhDd]jf/L lbg]5g\ . ;d"x lgdf{0fsf] k|s[of -tYokq g+= @_ cg';f/ x'g]5 . -!)
ldg]6_
;d"x lgdf{0f kZrft\ tflnd ;+rfngsf cjlwsf nflu gLltlgod aGg]5 . of] k|s[of ;xeflux?af6
Go"hlk|G6df n]vL dl:tis dGyg ljlwaf6 tof/ u/L tflnd cjlwe/sf nflu leQfdf 6fF; ul/g]5 . -
!) ldg]6_
;q $ – tflnd k"j{k/LIff
;do M !) ldg]6
;fdu|L M k|Zgkq
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ;Dk"0f{ ;xefuLx?nfO{ PsPs j6f k|Zgkq ljt/0f ug]{5g\ . k|Zgkqsf] gd"gf -tYokq g+= #_
cg';f/ x'g]5 . ;xefuLx?n] cfkm"n] hfg]sf] pQ/x? n]vL ;xhstf{nfO{ a'emfpg]5g\ . o; qmddf ;xhstf{n]
Ps cfk;df 5nkmn gu/]sf] / csf{sf] gSsn gu/]sf] lglZrt ug'{kb{5 . -!) ldg]6_
6
;xhstf{sf] nflu ;'emfj
ljkb\;Fu ;DalGwt pQm zAbx? ;xefuLx?n] ;'lg/x]s} zAb ePklg Ps csf{aLrsf] km/ssf] ljifodf :ki6
gePsf x'g ;Sg]5g\ . To;}n] Pp6f zAbsf] af/]df :ki6 wf/0ff ePkl5 dfq csf]{ zAbsf] af/]df :ki6 ug]{ /
k|To]s gofF zAbsf] af/]df hfgsf/L u/fpFbf cl3Nnf zAbx?;Fusf] ;DaGwsf] af/]df klg ;xhstf{n] atfpFb}
hfg'kb{5 . ;xefuLx?sf] ;lqmo ;xeflutfsf nflu ;xhstf{n] cfkm\gf] tkm{af6 klg pQm zAbsf af/]df kmf]6f]
k|:t'lts/0f ug'{ pko'Qm x'g]5 .
;xefuLx?nfO{ zAbsf] af/]df cem} låljwf ePh:tf] nfu]df lj>fdsf] ;dodf tYokq -tYokq g+= ^_
cg';f/sf] v]n v]nfpg ;lsg]5 .
v08 @ M ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg v08
;q–!M ljkb\;Fu ;DalGwt d'Vo zAbfjnL
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
ljkb\;Fu ;DalGwt zAbfjnLsf] cy{ atfpg ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
k|fs[lts jf dfgjLo sf/0faf6 cK7]/f cj:yf ;[hgf eO{ hgwgsf] Iflt x'g] / jflx/L ;xof]u klg
cfjZos x'G5 eg] To:tf] cj:yfnfO{ ljkb\ elgG5 .
k|sf]k / ;+s6f;Ggtfsf] cj:yfaf6 x'g;Sg] ;+efljt Iflt g} hf]lvd xf] . h:t} M d[To' x'g;Sg], 3fOt]
x'g;Sg], ckf+utf x'g;Sg], ef}lts ;fdu|Lsf] Iflt x'g;Sg] cflb .
;do M ! 306f
;fdu|L M Go"hlk|G6, kmf]6f]x?,
ljlw/k|s[of M
;Dk"0f{ ;xefuLx?sf] # j6f ;d"x agfOg]5 . k|To]s ;d"xnfO{ !) j6f cnu cnu zAbx? lbOg]5,
o; cGtu{t k|sf]k, ljkb\, ;+s6f;Ggtf, hf]lvd, Ifdtf, k'g:yf{kgf, k'glg{df{0f, /f]syfd,
clNks/0f, k"j{tof/L n]lvPsf] x'g]5 . k"gM k|To]s ;d"xnfO{ pQm zAx?sf] cy{ hgfpg] jfSox?
cnu cnu ?kdf lbOg]5 / hf]8f ldnfpg nufOg]5, h'g -tYokq g+= $_ adf]lhd x'g]5 . -!)
ldg]6_
To;kl5 ;xhstf{n] zAbx?sf] cy{ ljifodf xflh/Lhjfkm k|ltof]lutf u/fpg]5g\ . o;sf] t/Lsf -
tYokq g+= %_ adf]lhdsf] x'g]5 . -%) ldg]6_
;q–@M ljkb\ -k|sf/, sf/0f / c;/x?_
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
ljkb\sf k|sf/ / % j6f c;/x? atfpg ;Sg]5g\ .
7
d'Vo l;sfO M
ljkb\ d'Votof @ lsl;dsf] x'G5 / o;sf # j6f cj:yfx? M k"j{, cjlw / kZrft x'g] ub{5g\ .
ljkb\sf sf/0f dfgjLo Iflt, wg Iflt, ;fdflhs c;/, k"jf{wf/x?sf] Iflt, s[lifjfnLdf Iflt h:tf
c;/x? x'g] ub{5g\ .
;do M ! 306f
;fdu|L M ;d:of j[If ljZn]if0f kmf/d -gd"gf_ dfs{/, Go"hlk|G6 k]k/, d]6fsf8{ ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ljkb\sf] cy{ ;f]wL cl3Nnf] ;qsf] k"g/fjnf]sg u/fpg]5g\ . -% ldg]6_
To;kl5 ljkbnfO{ ljZjJofkL / :yfgLo kl/j]z;Fu hf]8\b} o;sf] jt{dfg cj:yftkm{ Wofg s]lGb|t
u/fpFb} k|:t'lts/0f ug]{5g\ h'g -tYokq g+= & sf] -s_ / -v_ cg';f/ x'g]5 . -!% ldg]6_
To;kl5 s"n ;xefuLx? dWo] cfwf;+Vof a/fa/ ;xefuLx?nfO{ ljkb\sf PsPs j6f sf/0f n]Vg
nufpg]5g\ eg] afFsL cfwf ;+Vof a/fa/ ;xefuLx?nfO{{ ljkb\sf sf/0f kg]{ Ps Ps j6f c;/x?
d]6fsf8{df n]Vg nufpg]5g\ . -% ldg]6_
To;kl5 ;xhstf{n] Go"hlk|G6 k]k/df ljkbsf] j[If agfO{ leQf em'08\ofpg]5g\ -tYokq g+= *_ .
To;kl5 ljkb\sf] sf/0f n]Vg] ;xefuLx?nfO{ pQm j[Ifsf] h/fdf / ljkb\sf] c;/ n]Vg]
;xefuLx?nfO{ j[Ifsf] kftx?df 6fF:g nufOg]5 . ;xefuLx? c:ki6 ePsf] v08df ;xhstf{n]
JofVofg ljlwaf6 k|i6 kfl/lbg]5g\ . -#% ldg]6_
;q–# M ;+s6f;Gg ;d"x
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
;+s6f;Gg ;d"xsf] af/]df hfgsf/L k|fKt ug]{5g\ .
d'Vo l;sfO M
ljkb\sf] ;Gbe{df afnaflnsfx?, j[4j[4fx?, ckf+utf ePsf JolQmx?, ;LdfGts[t ju{, ;'Ts]/L tyf
ue{jtL dlxnfx?,;+s6f;Gg ;d"xdf kb{5g\ .
;do M ^) ldg]6
;fdu|L M
ljlw/k|s[of M
;j{k|yd ;xhstf{n] ;+s6f;Ggtf eg]sf] s] xf] < egL ;f]Wg]5g\ . ;xefuLx?sf] pQ/ cfO;s]kl5
;a}nfO{ Ps Ps j6f d]6fsf8{ ljt/0f ug]{5g\ / ljkb\sf] ;dodf ;a}eGbf a9L Iflt s:nfO{ x'g
;S5 jf ljkb\sf] ;dodf ;a}eGbf a9L ;d:of s;s;nfO{ x'g;S5 egL n]Vg nufpg]5g\ . -!)
ldg]6_
To;kl5 Ps Ps hgfnfO{ cfkm"n] n]v]sf] s'/f eGg nufpg]5g\ / Go"hlk|G6df l6kf]6 ug]{5g\ . -!)
ldg]6_
To;kl5 -tYokq g+= ( sf] -s_ cg';f/sf] v]n v]nfO{ -v_ cg';f/ ;+s6f;Gg ;d"xx?sf] ;"lr
pbfx/0f;lxt JofVof ug]{5g\ . -$) ldg]6_
8
;xhstf{sf] nflu ;'emfj
;qsf] cGtdf ;xhstf{n] ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f rqmsf k|To]s a'Fbfx?df /x]/ ul/g]
Go"lgs/0fsf sfo{x? ljkb hf]lvd Go"lgs/0f x'g\ / pQm ;Dk"0f{ a'Fbfx?sf nflu ;d'bfo, ljBfno
jf /fHon] s'g} ;+oGq jf sfo{k|0ffnL agfpF5 eg] Tof] rflxF ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg xf] egL
:ki6 kfl/lbg]5g\ . ljkbsf Ifltx? 36"g\ egL nfdf] ;do;Dd sfd ul//xgsf nflu ljkb\
hf]lvd Joj:yfkg cfjZos kb{5 egL hf]8\g]5g\ .
;q–$M ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg rqmsf % a'Fbfx?sf] af/]df atfpg ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg ug{ ljkb\ cl3 M clNks/0f sfo{, k"j{tof/L sfo{ / k"j{r]tfjgLsf sfo{x?,
ljkbsf] cjlwdf vf]h tyf p4f/ sfo{ / ljkb\ kZrft k'g:yf{kgf / k"glg{df{0fsf sfo{x? x'g] ub{5g\ .
;do M ^) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6, ks]6 v]nsf] ;fdu|L
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ # j6f ;d"xdf ljefhg u/L ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg rqmsf a'Fbfx? -
ljkb cl3, ljkb\ cjlw / ljkb\ kZrft\_ cGtu{t ul/g] sfo{x? s] s] x'g ;S5g\ egL ks]6
ljlwaf6 ;d"xsfo{ u/fpg]5g\ . -!) ldg]6_ o;sf nflu x/]s ;d"xnfO{ Ps Ps j6f Go"hlk|G6
k]k/ / % j6f zAb n]lvPsf d]6fsf8{x? pknAw u/fOg]5 . ;d"x sfo{ cGtu{t ;xefuLx?n] ljkb\
hf]lvd Joj:yfkg rqmsf ljleGg a'Fbfx?nfO{ tf]lsPadf]lhd j[Qfsf/ rqmdf /fVg]5g\ / glhs}sf]
leQfdf 6fF; ul/g]5 . -!) ldg]6_
To;kl5 ;xhstf{n] -tYokq g+= !)_ cg';f/ k|bz{g ub}{ ljkb\ hf]lvd Joj:yfkgsf a'Fbfx?sf]
af/]df :yfgLo pbfx/0fx? ;lxt JofVof ug]{5g\ . -$) ldg]6_
;q–%M cfktsfndf lzIff / ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6o /0fgLlt, @)^^
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
cfktsfndf lzIffnfO{ lg/Gt/tf lbgsf nflu cfjZos !( j6f Go"gtd dfkb08 atfpg ;Sg]5g\ .
g]kfn ;/sf/n] nfu" u/]sf] ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6o /0fgLlt, @)^^ sf k|d'v /0fgLltut
k|fyldstfsf] af/]df atfpg ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
9
g]kfn ;/sf/n] nfu" u/]sf] ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6o /0fgLlt, @)^^ sf k|d'v /0fgLltut
k|fyldstfdf lzIff If]q klg kb{5 .
;do M ! 306f #) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6, dfs{/
ljlw/k|s[of M
ljkb\n] lzIffdf s;/L c;/ ub{5 egL ;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ k|Zg ug]{5g\ .
;xefuLx?af6 k|fKt pQ/x?nfO{ Go"hlk|G6df l6kf]6 ul/g]5 . ljkbsf] ;dodf lzIffnfO{ lg/Gt/tf
lbgsf nflu ljBfnodf s] ug]{ ul/Psf] 5 < egL k"gM k|Zg ug]{5g\ .
To;kl5 ;xhstf{n] INEE cGtu{tsf !( j6f dfkb08x?sf] ;"lr b]vfpFb} k|To]s ;"lrsf af/]df
5f]6f] k|:t'lts/0f ug]{5g\ . -tYokq g+= !!_
To;}u/L ;xhstf{n] xfn g]kfn ;/sf/n] kfl/t u/]sf] kl5Nnf] /0fgLltsf] gfd s] xf]< egL k|Zg
ug]{5g\ . ;xefuLx?sf] pQ/ ;'lg;s]kl5 o; /0fgLltsf af/]df 5f]6f] k|:t'lts/0f ug]{5g\ .
k|:t'lts/0fdf lzIff If]q klg k|d'v /0fgLltut k|fyldstfdf kg]{ s'/fnfO{ hf]8 lbg]5g\ .
k|:t'lts/0f -tYokq g+= !@_ cg';f/ x'g]5 .
;q ^ – ;'/lIft ljBfnosf cfwf/x?
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
;'/lIft ljBfnosf cfwf/x? atfpg ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
;'/lIft / kx'Frof]Uo ef}lts ;+/rgf, hf]lvd Go"lgs/0f of]hgf, dfgjLo ;|f]t, kf7\oqmddf hf]lvd
Go"lgs/0fsf ljifoj:t'x?sf] ;dfj]zLs/0f cflb ;'/lIft ljBfnosf cfwf/x? x'g\ .
;do M ^) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6, d]6fsf8{
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ leQfdf 6fF; ul/Psf ljleGg kmf]6f]x? b]vfpg]5g\, h:df e"sDk tyf cGo
ljkb\sf sf/0f lzIfs / ljBfyL{x?nfO{ c;/ k/]sf] b[Zo /xg]5 . pQm kmf]6f] k|bz{g ;Fu;Fu} ;'/lIft
ljBfno lsg < egL ;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ dl:tis dGyg ug{ nufpg]5g\ / ;xefuLx?af6 k|fKt
a'Fbfx? Go"hlk|G6df l6kf]6 ul/g]5 . cGTodf ;xhstf{n] -tYokq g+= !#_ sf cg';f/ ;"lr b]vfpFb} :ki6
kfl/lbg]5g\ . -#) ldg]6_
To;kl5 ;xefuLnfO{ b'O{ efu u/L b'O{j6f ;d"x lgdf{0f x'g]5 . k|To]s ;d"xnfO{ ;xhstf{n] ;'/lIft
ljBfnosf cfwf/x? tof/ ug{sf nflu ;d"x sfo{ lbg]5g\ . ;d"x sfo{sf] k|:t'lts/0f kl5 -tYokq g+=
!$_ df b]vfOP adf]lhd ;'/lIft ljBfnosf cfwf/;Fu ;DalGwt ljleGg kmf]6f]x? ;d]t :nfO8 dfkm{t\
k|bz{g ul/g]5 . -#) ldg]6_
10
v08 # M hf]lvd n]vfhf]vf v08
;q–! M hf]lvd n]vfhf]vf -cy{ / ljlwx?_
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
hf]lvd n]vfhf]vfsf] ljifodf hfgsf/ eO{ o;sf s'g} % j6f ljlwx?sf] k|of]u ug{ ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
s'g} klg ;d'bfo jf ljBfnosf] k|sf]k, ;+s6f;Ggtf / Ifdtfsf] n]vfhf]vf g} hf]lvd n]vfhf]vf xf] .
ljBfnodf hf]lvd n]vfhf]vfsf ljleGg ljlwx?df hf]lvd gS;f+sg, w/ftnLo lxF8fO, k|sf]k :t/Ls/0f,
df};dL kfqf], /f]6Llrq cflb kb{5g\ .
;do M @ 306f
;fdu|L M Go"hlk|G6,
ljlw/k|s[of M
o;sf nflu hf]lvd s] xf] egL k"gM k|Zg ul/g]5 . ;xefuLx?sf] pQ/ cfO;s]kl5 af3, afv|f / gbL
v]n -tYokq g+= !%_ v]nfOg]5 . o; v]nsf] d'Vo pb]Zo ;do, cj:yf / ;+s6sf cfwf/df Iflt 36L
jf a9L x'g] ub{5 eGg] l;sfO u/fpg' /xg]5 . -@) ldg]6_
cl3Nnf ;qx?df ;xhLs/0f ul/Psf] hf]lvdsf] ;"q cg';f/ hf]lvd cfFsngsf nflu k|sf]k,
;+s6f;Ggtf / Ifdtfsf] n]vfhf]vf cfjZos /xg] s'/fdf hf]8 lbO{ hf]lvd n]vfhf]vfsf] cfjZostfsf]
af/]df dx;';Ls/0f u/fpg]5g\ . -!% ldg]6_
xfn;Dd s;}sf] ljBfnodf hf]lvd n]vfhf]vfsf sfo{x? ePsf 5g\ < egL ;xhstf{n] k|Zg ;f]Wb}
cufl8 a9\g]5g\ . ;xefuLx?sf pQ/ cfO;s]kl5 s'g s'g ljlwx? k|of]u ePsf lyP < egL k"gM k|Zg
ug]{5g\ . -!) ldg]6_
To;kl5 k|:t'lts/0faf6 ca ljBfnosf nflu ug'{kg]{ ljlwx?sf] af/]df gd"gf ;lxt -tYokq g+= !^_
hfgsf/L u/fOg]5 . o; cGtu{t hf]lvd gS;f+sg, ;+s6f;Ggtf n]vfhf]vf, w/ftnLo lxF8fO, k|sf]k
:t/Ls/0f = ljlwx?sf] gd"gf ;lxt n]vfhf]vf ug]{ t/Lsf / ;f] ug'{sf] pb]Zo klg JofVof ul/g]5 . -!
306f_
ljleGg ljlwx?sf] k|:t'lts/0f kZrft\ ;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{{ k"g/fjnf]sgsf nflu ljkb\ k"j{tof/L
tyf k|ltsfo{ of]hgfsf] gd"gf ljt/0f ug]{5g\ . -!) ldg]6_
cGtdf ;xefuLx?sf] lh1f;f eP ;dfwfg u/L ;qsf] ;dfkg x'g]5 . -% ldg]6_
;q–@ M lkmN8 cEof;sf] tof/L
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
lkmN8 sfo{sf]nflu sfo{of]hgfsf] tof/L ug]{5g\ .
d'Vo l;sfO M
cfkm}+n] cEof; ul/of] eg] /fd|f] / lbuf] l;sfO x'G5 .
;do M ^) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6, dfs{/,
11
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] :yfg, ;do / ;jf/L;fwg ;lxt lkmN8 sfo{sf] of]hgf hfgsf/L u/fpg]5g\ . -!% ldg]6_
;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ @ ;d"xdf ljefhg ug]{5g\ / lkmN8 sfo{sf] tof/L u/fpg]5g\ . lkmN8
sfo{sf] tof/Lsf] nflu -tYokq g+= !&_ x]g'{xf];\ . -#) ldg]6_
To;kl5 k|To]s ;d"xsf 6f]nLg]tfn] cfcfkm\gf] ;d"xnfO{ lkmN8 of]hgf hfgsf/L u/fpg]5g\ . -!% ldg]6_
;q–# M lkmN8 cEof;
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
lkmN8 sfo{ cGtu{t hf]lvd gS;f+sgsf ljleGg ljlwx?sf] cEof; ug{ ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
ljBfnosf] hf]lvd n]vfhf]vfsf nflu w/ftnLo lxF8fO, k|sf]k :t/Ls/0f h:tf ljlwx?sf] k|of]u x'g]
/x]5 .
;do M # 306f #) ldg]6
;fdu|L M ljleGg /+usf cla/x?, ;]tf] r'gf, Go"hlk|G6, dfs{/
ljlw/k|s[of M
;j{k|yd 6f]nL g]tfn] ljBfnosf ;Dk"0f{ ljBfyL{ tyf lzIfsx?nfO{ v'nf rf}/df jf ljBfnosf] vfnL
:yfgdf uf]nfsf/ ?kdf a;fpg]5g\ . 6f]nLg]tfn] e]nf x'g'sf] pb]Zo / k|of]u ul/g] ljlwx? atfpFb} pQm
pb]Zo JofVofg ljlwaf6 k|:t'lts/0f ug]{5g\ . -#) ldg]6_
To;kl5 ljBfnosf] s]xL ljBfyL{x?sf] ;xof]udf ;j{k|yd hf]lvd gS;f+sg sfo{ ul/g]5 . ;DalGwt
;d"xn] g} o;sf] g]t[Tj ug]{5g\ . o;sf] lj:t[t sfo{k|s[of -tYokq g+= !^ sf] gd"gf g+= r_ cg';f/
x'g]5 . -! 306f #) ldg]6_
sfo{ ;DkGg kZrft\ ;Dk"0f{ ljBfyL{ / lzIfssf cufl8 s'g} ! ljBfyL{n] k|:t'lts/0f sfo{ ug]{5 . -!%
ldg]6_
o; sfo{kl5 ;Dk"0f{ lzIfs tyf ljBfyL{x?nfO{ ^ j6f ;d"x ljefhg u/L ;d"x sfo{ cufl8 a9\g]5 .
h;sf nflu cl3 lhDd]jf/L ePcg';f/ sfo{ x'g]5 . ^ j6f ;d"xsf] pQm ;d"x sfo{ x'Fb} ubf{ hf]lvd
gS;f+sg ;d"xn] rf}/df ul/Psf] gS;f+sg sfo{nfO{ Go"hlk|G6df ptfg]{ sfo{ ug]{5g\ . o;sf nflu s]xL
ljBfyL{ tyf lzIfs ;d]tsf] ;xof]u lng ;Sg]5g\ . -! 306f_
cGTodf 6f]nL g]tfn] ;a}nfO{ wGojfb lbFb} cfhsf] lbgsf] lkmN8 cEof; ;dfKt ug]{5g\ . -!% ldg]6_
;q–$ M hf]lvd ljZn]if0f sfo{
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
lkmN8 cEof;af6 ul/Psf] hf]lvd cfFsngsf] ljZn]if0f x'g]5 .
d'Vo l;sfO M
hf]lvdsf] tYofÍ lgsfNgsf nflu k|sf]k, ;+s6f;Ggtf / Ifdtfsf] ljZn]if0f ug'{kb{5 .
;do M ! 306f #) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6,
ljlw/k|s[of M
12
;xhstf{sf] nflu ;'emfj
;a} ljlwx?nfO{ ljZn]if0f u/L x]bf{ lgDgfg';f/ hf]lvd n]vfhf]vf ug{ ;lsG5 .
ejg eTsg ;Sg] M
afnaflnsfx?sf] d[To' x'g;Sg] M
afnaflnsf 3fOt] x'g;Sg] M
lzIfsx?sf] d[To' x'g ;Sg] M
lzIfsx? 3fOt] x'g;Sg] M
s6fg x'g;Sg] hldg M
cGo ;Defljt Iflt M lzIffdf c;/, ef}lts ;+/rgfdf Iflt
kfgL kmf]x/ x'g;Sg] M
k7gkf7gdf cj/f]w jf ;d:of
;qsf] z'?jft ;d"x sfo{af6 x'g]5 . lkmN8 cEof; ubf{ cfkm"nfO{ ePsf ;'rgfx?nfO{ a'Fbfut ?kdf
n]Vg] sfo{ ;d"x sfo{ cGtu{t x'g]5 . o; cGtu{t lgDg sfo{x?nfO{ Wofg lbOg]5 M -! 306f_
s_ k|sf]ksf] k|s[lt, cjl:ylt, lta|tf / ;DefJotfsf] klxrfg ug'{,
v_ ;+s6f;Ggtfsf] cj:yf / k|sf]ksf] 36gfx? lglZrt ug'{,
u_ pknAw Ifdtf tyf ;|f]tx?sf] klxrfg ug'{
To;kl5 lgDg tflnsfdf /fvL ljZn]if0f ul/g]5 . -#) ldg]6_
;+efljt k|sf]k ;+s6f;Ggtfsf] cj:yf Ifdtf jf ;|f]tx? hf]lvdsf] cj:yf/n]vfhf]vf
13
v08 $ M of]hgf tof/L v08
;q–!M ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f of]hgf
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
ljkb\ k"j{, cjlw / kZrftsf] cj:yfdf cfwfl/t /x]/ ljBfnosf] ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f of]hgf tof/ ug{ ;Sg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
hf]lvd n]vfhf]vfsf cfwf/df bL3{sfnLg ;f]r /fvL ;xeflutfd"ns 9+uaf6 ljBfnosf] ljkb\ hf]lvd
Go"lgs/0f of]hgf tof/ ug'{kb{5 .
;do M @ 306f #) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6,
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] cl3Nnf] ;qsf] hf]lvd n]vfhf]vfsf cfwf/df -tYokq g+= !*_ cg';f/ ljBfnosf]
ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f of]hgf tof/ x'g]5 . -! 306f_
;j{k|yd ;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ # j6f ;d"xdf ljefhg ug]{5g\ . cl3Nnf] ;qdf ul/Psf]
hf]lvd cg'dfgsf cfwf/df Pp6f ;d"xnfO{ ljkb\ k"j{ ul/g'kg]{ sfo{x?, bf];|f] ;d"xnfO{ ljkb\sf]
;dodf ul/g'kg]{ sfo{x? / t];|f] ;d"xnfO{ ljkb\ kZrft\ ug'{kg]{ sfo{x? tof/ ug{sf nflu ;d"x
sfo{ lbOg]5 . -! 306f #) ldg]6_ ;d"xsfo{ kZrft\ ;xefuLx?n] kfn}kfnf] k|:t'lts/0f ug]{5g\ . -
#) ldg]6_ To;kl5 ;xhstf{n] 5'6]sf ljifo cfkm\gf] tkm{af6 ykL :ki6 kfl/lbg]5g\ . -#) ldg]6_
gf]6 M o; of]hgf tof/ ubf{ -tYokq g+= !$_cGtu{tsf ;'/lIft ljBfnosf !) j6f a'Fbfx?nfO{ dWogh/
ul/g]5 .
;q–@ M ljBfno ;'wf/ of]hgf - of] ;q lhNnf lzIff sfof{nosf k|ltlglwn] ;xhLs/0f ug]{5g\ ._
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
ljBfnosf] hf]lvd Go"lgs/0fnfO{ ljBfno ;'wf/ of]hgfdf ;dfj]z ug{ ;Sg] t/Lsfx? atfpg ;Sg]5g\
.
d'Vo l;sfO M
ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fnfO{ lbuf]kgf agfpgsf nflu ljBfnosf] ;'wf/ of]hgfdf ;dfj]z ug'{kb{5 .
;do M ! 306f
;fdu|L M Go"hlk|G6,
ljlw/k|s[of M
;j{k|yd ;xhstf{n] ;xefuLx?nfO{ ljBfno ;'wf/ of]hgf s] xf] < egL k|Zg ug]{5g\ .
;xefuLx?sf] pQ/ cfO;s]kl5 ;xhstf{n] of] s;/L tof/ ul/G5 egL k|Zg ug]{5g\ .
;xefuLx?sf] pQ/ cfO;s]kl5 k"gM of] s:n] tof/ ub{5 egL ;f]lwg]5 . o;df klg ;xefuLx?sf]
pQ/ cfO;s]kl5 ;xhstf{n] o;sf d'Vo d'Vo efux? s] s] x'g\ egL k|Zg ug]{5g\ . o;kN6sf]
;xefuLx?sf] pQ/nfO{ ;xhstf{n] Go"hlk|G6df l6kf]6 ug{]5g\ . -@) ldg]6_
14
;xhstf{n] cl3Nnf] ;qdf ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fnfO{ ljBfnosf] ;'wf/ of]hgfdf ;dfj]z ug{]
s'/fdf dx;';Ls/0f u/fO;s]sf] x'Fbf ljBfnosf] ;'wf/ of]hgfdf ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f;Fu
;DalGwt s] s] a'Fbfx? x'g ;S5g\ egL k|Zg ug]{5g\ . ;xefuLx?sf] pQ/ cfO;s]kl5 k"gM pQm
a'Fbfx?dWo] sxfF ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fnfO{ /fVg ;lsG5 < egL k"gM 5nkmn rnfpg]5g\ . -#)
ldg]6_
o;kl5 ;xhstf{n] ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fnfO{ ljBfnosf] ;'wf/ of]hgfdf /fv]sf ljBfnosf
gd"gfx? k|:t't u/L ;qsf] ;dfkg ug]{5g\ . -!) ldg]6_
;q–# M kf7\oqmddf ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0f;Fu ;DalGwt ljifoj:t'
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
k|f=lj= :t/b]lv df=lj= :t/;Ddsf] kf7\oqmddf ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fsf ljifoj:t' ;dfj]z ePsf]
hfgsf/L kfpg]5g\ .
d'Vo l;sfO M
ljleGg sIffsf ljleGg ljifox?df ljkb\ hf]lvd Go"lgs/0fsf ljifoj:t'x? ;dfj]z ul/Psf] /x]5 .
;do M ^) ldg]6
;fdu|L M Go"hlk|G6,
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ;a}eGbf klxn] lzIfs ;fyLx?n] k9fpFb} cfpg'ePsf] ljleGg ljifox?dWo] s'g s'g ljifodf
sxfF sxfF ljkb\sf ljifox? /flvPsf 5g\ egL k|Zg ug]{5g\ . ;xefuLx?sf] pQ/nfO{ Go"hlk|G6df l6kf]6
ul/g]5 . -@) ldg]6_
To;kl5 ;xhstf{n] sIff * sf] xfd|f] ;fdflhs cWoog ljifosf] k]h g+= @$ df /x]sf] vfg]kfgL
lzif{ssf] kf7nfO{ Ps cWoogsf] ?kdf ;Dk"0f{ ;xefuLx?nfO{ ljt/0f ul/g]5 / sIffsf]7fdf pQm ljifo
cWofkg ubf{sf] t/Lsf k|:t't ug{ nufOg]5 . o;sf] gd"gfsf] nflu tYokq !( x]g'{xf];\ . -$) ldg]6_
v08 % M ;dfkg v08
;q – ! M h'=/]=;=/ lzIfs gfossf]] sfo{of]hgf
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
h'lgo/ /]8qm; ;s{nsf] sfo{of]hgf k'g/fjnf]sg x'g]5 .
;do M @ 306f
;fdu|L M Go"hlk|G6, dfs{/, h'=/]=;=sf] k'/fgf] sfo{of]hgf
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] cfcfkm\gf] ljBfnosf h'lgo/ /]8qm; ;s{nsf of]hgfnfO{ ;DalGwt ;xefuLn] k'g/fjnf]sg
ug]{ u/L s]xL ;do pknAw u/fpg]5g\ . -@) ldg]6_ $ lbg;Ddsf] tflnd kZrft\ cfkm"nfO{ of]hgfdf
yKg cfjZos nfu]sf] of]hgfx? yKg nufpg]5g\ . olb klxn] sfo{of]hgf ag]sf] 5}g eg] sfo{of]hgf
g} lgdf{0f ug{ nufpg]5g\ . . -@) ldg]6_
sfo{of]hgf tof/L kZrft\ k|:t'lts/0f x'g]5 . -^) ldg]6_ ;a}sf ;'emfjsf cfwf/df lhDd]jf/Lcg';f/
k|ltj4tf lng] sfo{ eO{ ;q ;dfKt x'g]5 . -@) ldg]6_
15
;q @ – kZrft k/LIff
;do M !) ldg]6
;fdu|L M k|Zgkq
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] ;Dk"0f{ ;xefuLx?nfO{ Ps Ps j6f k|Zgkq ljt/0f ug]{5g\ . k|Zgkqsf] gd"gf tYokq g+=
! cg';f/ x'g]5 . ;xefuLx?n] cfkm"n] hfg]sf] pQ/x? n]vL ;xhstf{nfO{ a'emfpg]5g\ . o; qmddf
;xhstf{n] Ps cfk;df 5nkmn gu/]sf] / csf{sf] gSsn gu/]sf] lglZrt ug'{kb{5 . -!) ldg]6_
;q – # M tflnd ;dfkg
pb]Zo M
o; ;qsf] cGTodf ;xefuLx?n]
o; tflndsf] cf}krfl/s ?kdf ;dfkg x'g]5 .
;do M #) ldg]6
;fdu|L M
ljlw/k|s[of M
;xhstf{n] tflndsf] pb]Zo;lxtsf] Go"hlk|G6 cufl8 /fvL o;df ePsf k|To]s a'Fbfx?cg';f/ a'emfO
ePgePsf] s'/f ;xefuLx?nfO{ ;f]Wg]5g\ . ;xefuLx?sf] yk lh1f;f ePdf ;f] sf] af/]df k"gM
:ki6Ls/0f x'g]5 . -!) ldg]6_
To;kl5 ;xefuLx?dWo]af6 ! dlxnf, ! k'?if tyf cfjZostfcg';f/ ;xhstf{, lh=lzsf jf cGo
;/f]sf/jfnf lgsfosf k|ltlglwsf] dGtAo /fVb} ;dfkg ;df/f]xsf cWoIfsf] tkm{af6 dGtJo ;lxt
tflnd ;dfkg ug{ nufOg]5 . -@) ldg]6_
-gf]6 M ToxfFsf] j:t'l:ylt cg';f/ klg ;dfkg sfo{ ;+rfng ug{ ;lsg]5 ._
16
;dotflnsf
qm=;+= ljifoj:t' ;do lhDd]jf/L
klxnf] lbg
v08 ! M z'ef/De v08
! :jfut tyf kl/ro #% ldg]6 wd{ rf}w/L
@ ck]Iff ;+sng / tflndsf] pb]Zo #) ldg]6
# ;d"x ljefhg / gLlt lgod lgdf{0f @) ldg]6
$ tflnd k"j{k/LIff !) ldg]6
v08 @ M ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg v08
! ljkb\ ;Fu ;DalGwt d'Vo zAbfjnL M
k|sf]k, ljkb\, ;+s6f;Ggtf, hf]lvd, Ifdtf,
k'gM:yfkgf, k"gMlgdf{0f, /f]syfd, clNks/0f, k"j{tof/L
! 306f s]zabQ e§
@ ljkb\sf] k|sf/, sf/0f / c;/ M ljZjJofkL tyf
:yfgLo kl/j]zdf
! 306f >Lnfn kf]v/]n vfhf, vfgf / 5f]6f]
lj>fd afx]s s"n
;do M klxnf] lbg M
^ 306f )% ldg]6
# ;+s6f;Gg ;d"x ! 306f wd{ rf}w/L
$ ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg ! 306f >Lnfn kf]v/]n
% lbgel/sf] ;dLIff #) ldg]6 wd{ rf}w/L
bf];|f] lbg
! k'g/fjnf]sg #) ldg]6 s]zabQ e§
@ cfktsfndf lzIff / ljkb\ hf]lvd Joj:yfkg /fli6o
/0fgLlt, @)^^
! 306f #)
ldg]6
gjLg nfld5fg]
# ;'/lIft ljBfnosf cfwf/x? ! 306f ;+ho zfx
v08 # M hf]lvd n]vfhf]vf v08 vfhf, vfgf / 5f]6f]
lj>fd afx]s s"n
;do M bf];|f] lbg M
^ 306f #) ldg]6
$ hf]lvd n]vfhf]vf -cy{ / ljlwx?_ @ 306f >Lnfn kf]v/]n
% lkmN8 cEof;sf] tof/L -;fdu|Lx? ;lxt h:t} M /+u_ ! 306f s]zabQ e§ ^ lbgel/sf] ;dLIff #) ldg]6 wd{ rf}w/L
t];|f] lbg
! k'g/fjnf]sg #) ldg]6 wd{ rf}w/L
# lkmN8 cEof; # 306f #)
ldg]6
s]zabQ e§ >Lnfn kf]v/]n
vfhf, vfgf / 5f]6f]
lj>fd afx]s s"n
;do M t];|f] lbg M
^ 306f
$ hf]lvd ljZn]if0f sfo{ ! 306f #)
ldg]6
gjLg nfld5fg]
% lbgel/sf] ;dLIff #) ldg]6 wd{ rf}w/L
v08 $ M of]hgf tof/L v08
rf}yf] lbg
! k'g/fjnf]sg #) ldg]6 wd{ rf}w/L
! ljkb\ hf]lvd Go"gLs/0f of]hgf -!) cfwf/x?;lxt_ @ 306f #)
ldg]6
gjLg nfld5fg]
@ ljBfno ;'wf/ of]hgf ! 306f ;|f]t JolQm vfhf, vfgf / 5f]6f]
lj>fd afx]s s"n
;do M rf}yf] lbg M
% 306f #) ldg]6
# kf7\qmddf ljkb\ hf]lvd Go"gLs/0f;Fu ;DalGwt
ljifoj:t'x?
! 306f >Lnfn kf]v/]n
$ lbgel/sf] ;dLIff #) ldg]6 wd{ rf}w/L
v08 % M;dfkg v08
kfFrf}+ lbg
! k'g/fjnf]sg #) ldg]6 wd{ rf}w/L vfhf, vfgf / 5f]6f]
lj>fd afx]s s"n
;do M bf];|f] lbg M
# 306f !) ldg]6
! h'=/]=;=/ lzIfs gfossf] sfo{of]hgf k"g/fjnf]sg @ 306f s]zabQ e§
@ kZrft k/LIff !) ldg]6 wd{ rf}w/L
# tflnd ;dfkg #) ldg]6 s]zabQ e§
gf]6 M tflndsf] ;dotflnsf x]bf{ ljleGg ;qx?sf nflu /flvPsf] ;do sd x'g] b]lvG5 . ;dotflnsfnfO{
;a}hgf a;L 5nkmn u/L k'g/fjnf]sg ug'{kb{5 . kfrf}+ lbgsf] cfwf ;Dd tflnd ;+rfng u/L
;xefuLx?nfO{ 5f]l8lbg'kg]{ cfwf/df o;nfO{ k"g/fjnf]sg ul/g]5 .