Uitzendarbeid, een ‘academische’ reflectie
Luc SelsDecaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen
25 jaar mensenhandel?“Uitzendarbeid is een
moderne vorm van mensenhandel”
“Een interimcontract staat bij een bedrijf niet ingeschreven in de personeelsdienst, maar bij de aankoopfacturen, dat
zegt veel”
“Uitzendkantoren zijn totaal nutteloze parasieten die alleen
maar overleven dank zij een gebrekkige wetgeving die het
moeilijk maakt om tijdelijk mensen aan te nemen”
“Het is kafkaiaans inefficiënt dat pakweg
50 verschillende firma's hetzelfde werk
doen en als gieren azen op dezelfde
prooien”“Een centrale databank van de staat zou
100 keer simpeler zijn. Ze bestaat eigenlijk (t-interim van vdab)!”
“Most rapidly growing form of atypical work in the EU over the last
20 years” (ETUC)
“Compared to all other forms of
employment, TAW has the worst record for working conditions, judged on a number
of indicators, including repetitive
labour, and the supply of information to employees about
workplace risks”
“Because temporary staff move frequently from one workplace to another, it is not
easy to secure collective
representation rights”
25 jaar maatschappelijke dienst?
“Jongeren bouwen werkervaring op bij verschillende bedrijven.
De keuze van jobs is uitgebreid en voor ieder wat wils”
“Heb heel veel jaren enorm veel
opdrachten gekregen via interimkantoren.
Ze geven een enorme keuze aan
poetswerven en wanneer er iets fout loopt is het niet altijd
de poetsvrouw geweest”
“Waar RVA en VDAB werkgevers
betuttelen, zullen interimkantoren
werkgevers al eens duidelijk maken dat
mensen geen speeltjes zijn, maar
mensen”
“Na 18 jaar gewerkt te hebben in de
uitzendsector, kijk ik met veel plezier naar die
periode terug”
“Vanuit mijn ervaring: gestart via uitzendkracht, daarna gewerkt als uitzendconsulente,
accountmanager en salesmanager beoogde de uitzendorganisatie steeds een correcte behandeling van klant, medewerker en
uitzendkracht”
“Trade unions have concluded national deals in a number of EU-15 countries, including the
Netherlands, Sweden, Belgium, France and Spain”
(ETUC).
Het debat moet niet gaan over de uitzendsector, maar over het functioneren van de arbeidsmarkt
Arbeidsmarkt onder druk Vergrijzing en ontgroening (Te) veel vacatures niet ingevuld (Te) veel mensen aan de kant Internationalisering
Arbeidsmarkt heeft stelsels nodig die de vraag naar arbeid stimuleren arbeidsproductiviteit bevorderen iedereen een kans geven, ook de outsiders
Goed georganiseerde flexibiliteit is noodzakelijk voor arbeidsmarkt en economisch draagvlak buffer tegen precaire arbeidsvormen
Het debat moet verlost worden van verkrampte stereotypen over uitzendarbeid
Uitzendarbeid vervult vele functies en tegelijk heel verschillende functies op verschillende arbeidsmarkten
Duitsland Hoofdzakelijk in de industrie Groot aandeel ongekwalificeerde werknemers 75% mannen Grote loonverschillen (secundaire arbeidsmarkt)
VS Hoofdzakelijk in de dienstensectoren Groot aandeel hooggekwalificeerde werknemers 54% vrouwen Loonverschillen afhankelijk van kwalificatieniveau
1Arbeidsmarkt onder druk
1. Transformatie banenstructuurEvolutie tewerkstelling, Vlaams gewest, 2008-I tot 2011-II
2008-I 2008-II 2008-III 2008-IV 2009-I 2009-II 2009-III 2009-IV 2010-I 2010-II 2010-III 2010-IV 2011-I 2011/2 (r)
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
94
103
107
102
100
Secundaire sector Tertiaire sector Quartaire sector totaal werknemersTotaal arbeidsvolume
index: 2008/1 = 100
Bron: RSZ (Bewerking Steunpunt WSE)
2. Verslechtering van de matchingEvolutie knelpuntvacatures* 2000-2011, Vlaams Gewest
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
17.8
14.7
12.6 12.4
17.7
19.3 18.817.7
19.4 18.9
22.4 22.9
9
7.1
5.1 5.3
7.1
9.1 9.38.5 9.1 8.7
11.2 10.8
2.4 2 1.6 1.4 1.91.1 1.5 2 2.1 2 1.5 1.8
Knelpuntvacatures Kritieke knelpuntvacaturesGeannuleerde vacatures
Bron: VDAB Cohorte-bestanden (Bewerking Steunpunt WSE)
* Vacatures NEC, zonder uitzendopdrachten
3. Jeugd- en schoolverlaterswerkloosheidJeugdwerkloosheid per provincie, 15-24 jaar
36,9 32,5
25,9
30,0
24,3
11,3 14,015,6
13,6
16,0
39,7
Bron: FOREM en VDAB, LFS voor Brussel (Bewerking Steunpunt WSE )
4. Eerder exclusief dan inclusiefWerkzaamheid kansengroepen, Vlaams Gewest, 2008-11
Tota
al (2
0-64
y)
Jong
eren
(<25
y)
50 p
lus
55 p
lus
Laag
gekw
alific
eerd
(25-
64 y
)
Niet-E
U-bur
gers
(20-
64 y
)
Gehan
dicap
ten
(20-
64 y
)
72
29
54
39
5246
39
2008 2009 2010 2011
Bron: FOD Economie ADSEI - EAK (Bewerking Steunpunt WSE)
2Smeerolie voor de arbeidsmarkt
(1) Belang als werkgeverEvolutie uitzendarbeid In VTE, België 1983-2011
7450.000
31466.000
27942.000
71395.461
65868.384
95465.295
71759.000
89941.000
RSZ VTE Federgon VTE
Bron: RSZ, Federgon (Bewerking Steunpunt WSE)• 68.641 loontrekkenden in Vlaanderen (op 30 juni 2011)
• 3,25% van Vlaamse werknemerspopulatie (op 30 juni 2011)
• 547.259 personen minstens één dag uitzendkracht (België, 2011)
• 1 op 8 werkenden gewerkt als uitzendkracht (België, 2011)
(2) Versneller bij economische relanceEvolutie (%) loontrekkende tewerkstelling (Vlaams Gewest ‘05-’11)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
0
-1.6
3.8
-3
-21.1
20.4
11.8
Uitzendsector Alle sectoren
Bron: RSZ DMFA (Bewerking Steunpunt WSE)
(3) Belang als intredekanaal voor jongerenAantal <25- per 100 50+-werknemers (Vlaams Gewest, 2005-11)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
876.000
619.000
500.000453.000
412.000 414.000374.000
59 54 50 47 42 39 38
UitzendsectorOverige sectoren
Bron: RSZ DMFA (Bewerking Steunpunt WSE)
2011: 182.516 jobstudenten op 547.259 uitzendkrachten
(4) Belang als stepping stoneUitstroom naar statuut van bestemming, Vlaams Gewest 2008
Ander PC
Uitzendarbeid
Overheid
Zelfstandig
Vergoede werkloosheid
Werkloosheid (vrijstelling)
LBO/Tijdskrediet
Conventioneel brugpensioen
Pensioen
Leefloon, financiële hulp
Rechtgevend Kind voor Kinderbijslag
Ander statuut
0 10 20 30 40 50 60 70
62.2
4.1
1.6
11.7
2
0.3
0
0.7
0.9
2.4
14.1
Uitstroom alle sectorenUitstroom uitzendsector
Bron: DWH AM&SB (Bewerking Steunpunt WSE)
(5) Multifunctioneel op een complexe arbeidsmarkt
1. Flex professionals (7%) Bewuste keuze voor de afwisseling die uitzendarbeid biedt
2. Doorstarters (10%) Herlanceren van de loopbaan na een pauze
3. Young-professionals (15%) Uitzendwerk als hefboom voor ervaringsopbouw
4. Bijverdieners (20%) Extra verdienen naast vast inkomen
5. Opstappers (48%) Op zoek naar een vaste job
Bron: Idea Consult, 2011
3Op naar 50 jaar wet op de uitzendarbeid?
Maximumstrategie
Modusstrategie
Gemiddelde strategie
Minimumstrategie
Wat de toekomst bepaalt
(1) Vraagzijde: flexibiliteitsstrategie
Wat de toekomst bepaalt
(2) Vraagzijde: kosten- en risicobeheersing
1. Variabiliseren van vaste kosten
2. Uitzendkantoren doeltreffender en doelmatiger in screening: grotere kans op matching voor klantbedrijf
3. Reductie wervings- en ontslagkosten gezien uitzendkantoren de wervingskosten spreiden over meer job matches
4. Risk management: beperking strategische risico’s i.v.m. investering in menselijk kapitaal
1. Arbeidsmarktkrapte Uitzendarbeid om (a) zoekproces te professionaliseren, (b) tijd te
winnen in zoektocht naar vaste medewerkers Dubbele rol uitzendkantoren: (a) supplier arbeidskrachten op de
korte termijn en (b) schakel in langetermijn wervingsproces Verruiming van gekwalificeerd arbeidsaanbod door stepping stone
model
2. Veranderende preferenties Bepaalde groepen (bv. vrouwen met gezin, universiteitsstudenten,
50+) hebben mogelijk preferentie voor uitzendarbeid om betaalde arbeid te combineren met andere activiteiten
Wat de toekomst bepaalt
(3) Aanbodzijde: arbeidsmarktkrapte
Wat de toekomst bepaalt
(4) Dienstenportfolio uitzendsector
1. Toenemende differentiatie aan uitzendactiviteiten Losse versus vaste uitzendkrachten Laagbetaalde en beperkt opgeleide krachten versus professionals
met bovengemiddelde lonen en schaarse competenties Bulklevering aan klantbedrijven (kostenoptimalisering) versus
hoogwaardig on-site management van manpower planning Inspelen op trend naar one-stop-shopping
2. Inspelen op temp-to-perm-strategie van klantbedrijven Combineert vele facetten van sterke wervingskanalen
3. Supply creates its own demand Hoe meer uitzendkantoren gekwalificeerde kandidaten aantrekken,
hoe beter ze ook hun dienstverlening kunnen ontwikkelen
Wat de toekomst bepaalt
(5) Institutionele ordening van de arbeidsmarkt
1. Restrictiviteit van ontslagbescherming
2. Regels contracten bepaalde duur / bepaald werk
3. Regels uitzendarbeid
4. Toepassingsgebied uitzendarbeid
Wat de toekomst bepaalt(5) Institutionele ordening van de arbeidsmarkt
5. Substituten voor uitzendarbeid
6. Activeringssnelheid en –intensiteit werkloosheidsstelsel
7. Graad van inspectie op malafiditeit en ‘slechte flex’
8. Medezeggenschapsregels en vakbondsdensiteit
Conclusie Uitzendwerk is wellicht de best gereguleerde vorm van
flexibiliteit op de arbeidsmarkt Uitzendwerk is een vorm van flexibiliteit omkaderd met
meeneembare werknemersrechten Uitzendwerk kadert in de overgang van jobzekerheid naar
loopbaan- / werkzekerheid Uitzendwerk is onmisbaar op een arbeidsmarkt die baat
heeft bij werkenden en werkzoekenden die in diverse functies in verschillende sectoren aan de slag kunnen