![Page 1: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/1.jpg)
PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES
DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ
Doç. Dr. Fzt. Sema Savcı
H.Ü. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu
![Page 2: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/2.jpg)
Ventilatuar Limitasyon
Dispne
Aktivitenin azalması
Fonksiyon kaybı
![Page 3: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/3.jpg)
• Şiddetli obstrüksiyonu olan KOAH’lı hastalarda ve sağlıklı olgularda fonksiyonel kapasite düzeyi dispne algılamaları araştırıldı.
• Şiddetli obstrüksiyonu olan KOAH’lı hastalarda fonksiyonel kapasite de anlamlı azalma bulundu.
• FEV1< %35 olan olgularda yürüme mesafesi, GYA sırasında egzersiz testinde değerlendirilen dispne algılaması ile ilişkili bulundu.
Inal-Ince D, Saudi Med J 2005 26:84-89
![Page 4: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/4.jpg)
• Günlük aktiviteler ve egzersiz testi sırasında dispne algılaması değerlendirilmiştir
• Günlük aktiviteler sırasında ölçülen dispne algılaması hastalığın şiddetini değerlendirmede egzersiz testinde ölçülen en yüksek dispne algılamasından daha iyi bir göstergedir.
Resp Med 2006
![Page 5: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/5.jpg)
Aktivite seviyesinde değişiklik
Oksidatif stres
Komorbidite
Hiperkapni
İlaçlar İnflamasyon
Hipoksi
Beslenme bozukluğu
Genetik Yatkınlık
Sigara içme
![Page 6: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/6.jpg)
Dispne
• İnspiratuar kas zayıflığı• Solunum gereksiniminde artış• Gaz değişim bozuklukları• Dinamik hava yolu kompresyonu
![Page 7: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/7.jpg)
Dispneyi Azaltmak için;
• Ventilasyonu azaltmak• Hiperinflasyonu azaltmak• Solunum kas fonksiyonunu artırmak• Dispne algılamasında değişiklik
oluşturmak
![Page 8: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/8.jpg)
İyileşme Mekanizması
• Fizyolojik adaptasyonlar– Periferal kas metabolizması– Solunumsal adaptasyonlar
![Page 9: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/9.jpg)
Pulmoner Rehabilitasyon Programı
• Egzersiz eğitimi• Periferal egzersiz eğitimi• Solunum kas eğitimi• İş ve uğraşı terapisi• Beslenme • Hasta eğitimi • Gevşeme egzersizleri
![Page 10: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/10.jpg)
Hiperinflasyonu Azaltma
• Gevşeme egzersizleri
• Pursed-Lip Solunumu (PLB)
• Torakal mobilizasyon egzersizleri
![Page 11: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/11.jpg)
• KOAH’lı hastalarda(n:69) egzersiz sırasında PLB’in etkileri değerlendirilmiş, Shuttle walk test (PLB/ spontan solunum) iki kez tekrarlanmıştır.
• PLB ile yapılan yürüme testi sonunda sf azalma ve toparlanma daha kısa sürede gerçekleşmiştir.
• Solunum frekansı en fazla istirahat dispnesi olanlarda azalmıştır.
![Page 12: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/12.jpg)
• KOAH’lı hastalarda 4 hafta süre ile yapılan solunum kas germe egzersizlerinin pulmoner fonksiyonlar, göğüs duvarı mobilitesi ve GYA sırasında dispne algılaması üzerine etkileri değerlendirildi.
• Sonuçta solunum kas germe egzersizleri göğüs duvarı mobilitesinde artma ve dispne algılamasında iyileşme göstermiştir.
Kakizaki F ve ark 1999 Resp Care 44(4).
![Page 13: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/13.jpg)
Solunum Kas Fonksiyonunu Geliştirme
• Ekspirasyonda abdominal kas kontraksiyonu
• Pozisyonlama• Solunum kas eğitimi
![Page 14: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/14.jpg)
Pozisyonlama
• Yardımcı solunum kas aktivitesinde azalma
• Torakoabdominal harekette azalma • Dispne algılamasında düzelme • Diafragmanın uzunluk gerilim
ilişkisinde iyileşme
![Page 15: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/15.jpg)
Dispne Pozisyonları
![Page 16: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/16.jpg)
KOAH’lı Hastalarda
• Hücresel düzeyde (Tip1 liflerinde artma)
• Subsellüler düzeyde (sarkomer boyunda kısalma ve mitokondri konsantrasyonunda artma) diafragma da yorgunluğa direnç gelişmektedir.
![Page 17: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/17.jpg)
Solunum Kas Eğitimi
![Page 18: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/18.jpg)
Lif yapısı
Eksternal interkostalAlt ekstremite kasları
Eksternal interkostalAlt ekstremite kasları
1.biyopsi 2. biyopsi
. 40 % MIP
. 30’ / day, 5 d/week, 5 weeks
. 40 % MIP
. 30’ / day, 5 d/week, 5 weeks
Ramírez et al. AJRCCM 2002
Solunum Kas EğitimiSolunum Kas Eğitimi
![Page 19: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/19.jpg)
• KOAH’lı hastalarda IMT sonrasında eksternal interkostal kaslarında; tip 1 kas lifi oranında ve tip 2 kas lifi sayısında artma, dispne algılamasında düzelme, egzersiz kapasitelerinde artma, noktürnal oksijen desatürasyonunda azalma olmuştur. Am J Respir Crit Care Med 2002
![Page 20: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/20.jpg)
Solunum Kas EğitimiSolunum Kas Eğitimi
Inspiratory Training (40% MIP)Placebo
50
70
90
MIP
(%
pre
d)
**
10
15
20
Tli
m (
min
)
**
Pre Post
30
50
70T
ype
I F
ibre
s (
%)
**
2000
2500
3000
Typ
e II
Fib
re s
ize
(µ
m2 ) **
1500
Pre Post
Ramírez et al. AJRCCM 2002
![Page 21: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/21.jpg)
• Şiddetli hava yolu obstrüksiyonu (FEV1 <%50) olan hastalar (n:20), PImax’ ın %30 unda ve kontrol grubu düşük basınçla 6ay 15dk/gün x2 6gün/hafta IMT ‘ne alınmışlar.
• Eğitim grubunda MIP, yürüme mesafesi, yaşam kalitesi (CRDQ) ve dispne (TDI) algılamalarında anlamlı gelişmeler elde edilmiştir.
Chest 2001;120:748-756
![Page 22: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/22.jpg)
Torakal Ve Abdominal Bölgede Doğru Solunum Paternini
Geliştirme
• Diafragmatik solunum• Yavaş derin solunum • Solunum kontrolü
![Page 23: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/23.jpg)
Solunum Egzersizleri
![Page 24: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/24.jpg)
• Stabil KOAH’lı olgularda (n:35) 4 hafta süresince yapılan solunum egzersizlerinin dispne algılamaları (OCD, MRC) üzerine olan etkileri değerlendirildi.
• Dispne algılamalarında anlamlı gelişme görüldü. Savcı S, Fizyoterapi Rehabilitasyon 2000 11:48-52
![Page 25: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/25.jpg)
Egzersiz Eğitimi ve Periferal Kas Eğitimi
• Endurans eğitimi• Kuvvet eğitimi• Dirençli eğitim
![Page 26: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/26.jpg)
Egzersiz Eğitimi –NIMV- I
• Solunum kaslarının yükünü azaltır• Solunum işini azaltır• AKG düzelir
Troosters et al AJRCCM 2005; 72:19-38
![Page 27: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/27.jpg)
Egzersiz Eğitimi –NIMV-II
• Laktik asit birikimi daha uzun süre devam ettirebilir.
• KOAH’ta, sağlıklı kişilerde ve KKY olan hastalarda dispneyi azaltır ve egzersiz enduransını artırır.
Troosters et al
AJRCCM 2005; 72:19-38
![Page 28: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/28.jpg)
Egzersiz Eğitimi –NIMV-III
• İnspiratuar destek uygulaması potansiyel olarak egzersiz şiddetinin artmasını sağlayabilir. Hawkins et al. Thorax 2002:57; 853-859 Costes et al. J. Cardiopulm Rehabil 2003;23:307-313
![Page 29: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/29.jpg)
Egzersiz Eğitimi –NIMV-IV
• Şiddetli KOAH’ta daha fazla yarar sağlar.• Daha hafif hastalarda aynı sonuç
alınmaz. Bianchi et al.Respir Med 2002;96:359-367
• Hasta seçimi önemlidir.• Solunum kas zayıflığı oan hastalarda
gelişme daha belirgindir. Van’t Hull et al. Eur Respir J 2004; 23:34-40
![Page 30: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/30.jpg)
Periferal Kas Kuvvetlendirme
![Page 31: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/32.jpg)
Nöromüsküler elektrik stimülasyonu
• Periferal kas kuvvetinde artma
• Egzersiz performansında artma
• Yaşam kalitesinde artma
![Page 33: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/33.jpg)
• KOAH’lı hastalarda (n:79, FEV1< %50) kendi başına uyguladıkları dispne yaklaşımları ve bu yaklaşımların dispne algılamalarına etkileri değerlendirilmiştir.
• Hastaların %50’si daha yavaş hareket ettiklerini, O2 kullandıklarını, solunum egzersizi yaptıklarını ve soğuk havadan kaçındıklarını belirtmişlerdir.
![Page 34: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/34.jpg)
• %72.91 aktivite hızlarını azaltmakta, %68.86 pozisyonlamadan yararlanmakta,
• Pulmoner rehabilitasyon programına katılanlar solunum egzersizlerinden yararlanmakta ve ev yaşam alışkanlıklarını değiştirmektedir.
• Bu sonuçlar bireysel önerilerin önemini vurgulamaktadır.
Heart&Lung 2005;34:406-414
![Page 35: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/35.jpg)
• KOAH’lı olgularda günlük yaşam aktiviteleri, kendine güven duygusu, dispne algılamaları değerlendirildi.
• Hastalık süresi ve günlük yaşam aktiviteleri kendine güvenin önemli göstergeleridir.
• Dispne değerleri hava ve ortamdan ve davranışsal faktörlerden etkilenmektedir.
İnal İnce D, Saudi Med J 2005 26:542-547
![Page 36: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/36.jpg)
Sonuçlar I
• Nefes darlığını azaltmada egzersiz eğitiminin önemi bilinmektedir.
• Solunum egzersizlerinin (solunum kontrolu, diafragmatik solunum, yavaş derin solunum ) dispne algılamasını etkilediği bilinmekle birlikte uzun süreli etkilerine yönelik kanıta dayalı araştırmalara gerek vardır.
• Pozisyonlama ve gevşeme egzersizleri dispneyi azaltmada yararlıdır.
![Page 37: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/37.jpg)
Sonuçlar II
• Solunum kas eğitimi fizyolojik adaptasyonlar geliştirmekte ve dispneyi azaltmaktadır.
• Dispneyi azaltma da periferal kas kuvvetlendirme egzersizlerinden ve elektrik stimülasyonundan yararlanılabilir.
• Şiddetli hava yolu obstrüksiyonu olan hastalarda egzersiz eğitimi sırasında NIMV kullanımı dispneyi azaltır.
![Page 38: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/38.jpg)
Sonuçlar III
• KOAH’lı hastalarda hava durumu, içinde bulunduğu çevre şartları ve davranışsal faktörler hastaların kendine güven duygusunu ve nefes darlığına karşı oluşturduğu yanıtları etkimektedir.
• Rehabilitasyonda bireysel yaklaşım önemlidir.
![Page 39: PULMONER REHABİLİTASYONDA SOLUNUM İŞİ VE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061612/56813aeb550346895da35492/html5/thumbnails/39.jpg)