OPR AC OW AN IE PRZ YS PIESZ ON YC H MET OD OCE N Y T RW AŁ OŚ CI LU F W YK ON AN YC H Z N OW YC H MAT E R I AŁÓ W

W c elu w er y f i k ac j i w p r ow ad z on yc h zm i an m at er i a ł ow yc h w yk on an o b ad an i a l u f w ed ł ug s p ec j a ln i e op r ac ow an e j m et od yk i . A n a l i z a zu ż yc i a l u f w yk on yw an y c h t r ad yc y j n ą t ec h n ol og i ą w y k az a ł a, ż e p r oc es y zu ż yc i a p oj aw i aj ą s i ę j uż od p oc z ąt ku ek s p l oa t ac j i , a w y s ok a t em p er at ur a p ow od u j e s zc z egó l n e n as i l en i e z j aw i s k odp ow i edz i al n yc h z a d eg r ad ac j ę p rz ew odu l u fy . D l at eg o z d ec yd ow an o o p r z ep r ow ad z en i u p r ó b s t r z e l an i a p r zy d u ż ej i n t en s yw n ośc i og n i a w m ożl iw i e j ak n a j kr ó t s z ym c z as i e . U st al on o, p r oc ed u r ę p ol eg a j ąc ą n a w y st rz e l en i u t rz ec h s er i i p o 2 00 szt . , oc h ł od z en i e 30 0 s zt . oc h ł od z en i e 5 0 0 s zt . P om i ę dz y s er i am i l u fy b y ł y p r z eg l ąd an e n a w z i e r n i k i em b or os k op o w ym . P rób y odb yw ał y s i ę w t un e lu b a l i s t yc zn ym I nst y t u t u T ec hn i k i Uz b r oj en i a W AT.

D o p r ow ad z en i a b ad ań z ak u p i on o w F abr yc e B r on i „Ł U C ZNI K ” - RAD O M j ak o ap ar a t u r ę b ad aw c z ą 3 egz em pl ar z e k ar ab i n ków BERY L w w y k on an i u s p ec j a l nym z w ęz ł em d o w kr ęc an i a l u f b ad aw c z yc h. W st os un ku d o zw y k ł eg o m od el u w k ar ab in k u b ad aw c z ym z ost a ł a zm i en i on a k on st r u kc j a c z ęśc i p r z ew od u g az ow eg o w t ak i s p os ób, ab y g az y p r oc h ow e u ruc h am i ał y suw ad ł o n i ez a l eż n i e od k i e r u nk u p oł oż en i a ot w or u g az ow eg o w l u f i e . O s i ąg n i ęt o t en e f ek t s t os u j ąc t u l ej ę w k an a ł em g az ow ym n a w ew n ęt rz n e j p ow i er zc h n i n asu n i ęt ą i u s zc z e ln i on ą n a l u f i e . W kar ab in k ac h b ad aw c z yc h z r ez y gn ow an o z m oc ow an i a n a l u f i e p r z yr z ąd ów c el ow n ic z yc h . K ar ab i n k i b ad aw c z e pr z es z ł y u p r od uc ent a w F abr yc e B r on i „Ł U CZ NI K ” -RAD O M b ad an i a od b i o rc z e i z ost a ł y oc en i on e j ak o j ak oś c iow o d ob r e w yk on an e zg od n i e z z am ów i en i em . S tan ow is k o d o pr ow a dz en i a bad ań b a l is ty cz ny ch

N a p ot r z eby b ad ań s k onst ru ow an o s p ec j a ln y ku l oc hw y t d o p r ow ad z en i a s t r z el an i a z b r on i z z am oc ow an ym i l u f am i w y k on an ym i b ad an yc h s t a l i .

B ad an a b r oń j es t m oc ow an a n a s t at yw i e w t ak i s p os ó b, ż e oś p r z ew od u l u f y z n a jd ow ać s i ę b ędz i e n a w y s ok ośc i ok . 1 , 2 m . Zapr o j ekt ow an y k u l oc hw yt p ow i n i en sp e łn i ać m in . n ast ępu j ąc e w ym ag an i a:

b ezp i ec z eń st w o p odc z as p r ow ad z en i a b ad ań (n i ed opu s zc z al n e r y k os z et y i p r z eb i c i a ku l oc hw yt u ) ; m oż l iw ość s t rz e l an i a z b r on i s t rz e l ec k i e j o k a l i b r ac h : 5 , 56 m m , m oż l iw ość ł at w eg o pr z em i es zc z an i a w z am k n i ęt ym t un e lu s t r z el ec k im ; m oż l iw ość w ym i an y e l em ent ów n a jb ar d z i ej n ar aż on yc h n a z n i szc z en i e p odc z as s t r z e l an i a; m oż l iw ość w y k on an i a z og ó ln i e d ost ępn yc h s t a l ow yc h m at er i a łów w alc ow an yc h: k ą t ow n ik i ,

p ł as k ow nik i , ru r y , b l ac h y.

Mob i l n ość z apr o j ekt ow an eg o ku l oc hw yt u um ożl iw i a us t aw i en i e g o w ż ąd an ej od l eg ł oś c i od s t at yw u (b ad an e j b r on i ) , p r ak t yc zn i e w k aż d ym m iej sc u t un e lu s t r z e l ec k i eg o.

W c elu sp e łn i en i a w ar un k ów BHP, os ob y p r ow ad z ąc e b a d an i a s t rz e l an i em p ow i nn y zn a j d ow ać s i ę w odd z i e ln ym p om i es zc z en i u , p r z edz i el on ym od t u n e lu s t rz e l ec k i eg o d r zw i am i s t al ow ym i .

R ys. 2 . Sc h em at k on st ru kc j i ku l oc hw yt u

R ys. 3 Sk r zy n i a k u l oc hw yt u

C z ęść g ó rn ą i s kr z y n i ę k u l oc hw yt u p r z y kr y t o w c ał ośc i p r z ys p aw an ym i k aw ał k am i b l ac h y s t al ow e j g r ub ośc i 3 m m , a s am ą s k r zy n i ę w y p eł n i on o w c ał ośc i g r ub ym z ł om em st a l ow ym i z as y p an o s uc h ym p i as k i em . D z i ęk i t em u c a ł a en er g i a p oc i s ków r ozp r as z a ł a s i ę w ew n ąt rz s kr z y n i k u l oc hw yt u .

R ys. 4 . K ar ab in ek n a s t an ow i s ku b ad aw c zym

R ys. 5 . W idok ku l oc hw yt w t r akc i e b ad ań

Ch ara k ter ys t yk a ku l ochw y tu : W ys ok ość H = 1 , 6 0 m Sz er ok ość S = 0 , 5 m D łu g ość ( g ł ęb ok oś ć ) L =0 , 8 m

Skr z yn i a z p i ac h em o w ym iar ac h H xS xL – 0 , 5 x0 , 3 x0 , 6 m P rz y b l i ż on a m as a c a ł k ow i t a – 28 0 kg P rz y b l i ż on a m as a s kr z yn i z p i as k i em i z ł om em st a l ow ym – 18 0 kg

Stan ow is k o d o ba dań n i en isz cz ą cy ch

J ak d ot ąd w ed łu g i n s t ru kc j i p r z eg l ąd u t ec h n i c z n eg o s pr z ęt u u z br o j en i a s pr aw d z en i e s t op n i a zu ż yc i a l u f b r on i s t r z el ec k i ej j es t w yk on yw an e „ ok i em n i eu zb r o j onym " , c o p rz y m ał yc h k a l i b r ac h np . 5 . 56m m j est b ar d z o n i ed ok ł ad n e i n i e p ozw a l a n a j ak i k o lw i ek op i s i l ośc i ow y. P r akt yc z n i e j edy n ym c zyt e ln ym k r y t e r i um w er yf i k ac j i s t opn i a z u życ i a j es t w y n i k p r zy st rz e l iw an i a . Mim o z n ac zn eg o p ost ępu w m et odyc e t eg o b ad an i a j eg o w y n i k m oż e b yć p r z yp ad k o w y t zn . n i e m oż n a w y k l uc z yć , ż e l u f a o zn ac zn ym st opn i u z u życ i a n a s ku t ek k or zy st n eg o zb i eg u ok ol i c zn ośc i sp e ł n i w ar un k i p r zy st rz e l iw an i a. Zw r ac a uw ag ę br ak w i n s t r u kc j i j ak i e j k olw i ek oc en y s t opn i a zu ż yc i a p rz ew odu g az ow eg o, a w i ad om o z p r z ep r ow ad z on yc h og l ędz in p r z ekr o j ów zu ż yt yc h l u f , ż e w ł aś n i e p r z ew ó d g az ow y w y k az u j e zn ac zn e ub yt k i m at er i ał u sp ow od ow an y er oz j ą g az ow ą. Zm i an a pr z ek r oj u p r z ew od u g az ow eg o m oż e w p ły n ąć n a dz i a ł an i e i nn yc h p od z esp o ł ów b r on i . Moż n a s t w i e rd z i ć , ż e w er y f i k ac j a n a jw aż n i ej s z eg o el em ent u b r on i s t r z e l ec k i e j , j ak im j es t l u f a p r z ep r ow ad z on a z os t aj e m et od ą n i es p eł n i aj ąc ą r yg or y st yc z nyc h w ym ogów oc en y j e j t rw ał oś c i .

P od e jm ow an e d ot ąd p ró b y p r ow ad z en i a m ożl iw ośc i b ez p oś r edn i e j ob s erw ac j i p ow i er zc h n i p r z ew od u l u f b r on i s t r z el ec k i e j sp ec j a ln ym i w z i e rn i k am i op t yc z n ym i z e w zg l ęd u n a i c h n i ed os k on a ł ość n i e z ost a ł y w p r ow ad z on e d o p ow s z ec hn eg o u ż yt k u . D uż ą t r u dn ośc i ą w k on st r u ow an i u t ak i c h w z i e r n i k ów by ł a k on i ec z n ość um i eszc z en i a w pr z ew od zi e l u f y o n i ew i e l k im k al i b rz e ż ar ow eg o ź ró d ł a św i at ł a i u k ł ad u op t yc z n eg o w yp r ow ad z a j ąc eg o obr az. I s t n i e j ąc e w c z eś n i e j u k ł ad y op t yc z n e n i e z ap ew ni ał y d ost at ec z n eg o p ow i ęk s z en i a p r zy d u ż ej g ł ęb i os t r ośc i , c o un i em ożl iw i ał o ob s erw ac j ę w i ęk sz yc h f r agm ent ów p ow i er zc h n i p r z ew od u l u f y i oc en y j e j zn i s zc z en i a. W kr aj u n aw et k on t r o l a t ec h n i c zn a u g ł ów n eg o p r od uc ent a l u f b r on i s t r z el ec k i ej F ab r yk i B r on i „Ł U CZ NI K ” -RA D O M op i e r a s i ę n a ob s erw ac j ac h ok i em n i eu zb r o j on ym , a m ał a i l oś ć b r aków św i adc z y j ed yn i e o n i ezw y k ł yc h kw a l i f i k ac j ac h p er s on e l u t ec h n i c z n eg o.

Ob ec n i e d z i ęk i r ozw o j ow i t ec h n i k i św i at ł ow od ow ej p r od uc enc i s pr z ę t u op t yc zn eg o o f e r u j ą d u ż o d os k on al s z e w z i e rn i k i , k t ó r yc h z as t os ow an i e p r z yc zy n i ł ob y s i ę d o z n ac zn eg o p ost ęp u w oc en i e s t op n i a zu ż yc i a p r z ew od u l u f y . P odst aw ow ym i p ar am et r am i , j ak im i pow i n i en c h ar akt e r y z ow ać s i ę t ak i p rz y r z ąd t o:

n i ew i e l k a śr ed n i c a p on i ż ej 5m m . ; k r ó t k a og n i s k ow a, ab y obs erw ow ać p r z ew ó d l u f y ; k ąt ob s erw ac j i zb l i ż on y d o 90 0 ; m oż l iw i e du ż a g ł ęb i a os t r ośc i , b ez zn i ek s zt a ł c eń op t yc zn yc h; r ozp r os z on e św i a t ł o w i ąz k i ośw i e t l aj ąc ej z m ożl iw ośc i ą r ed ukc j i od b ł y sk ów od p rz ew odu l u fy ; d ł u g ość p r z ek r ac z aj ąc a pr z ec i ę t n ą d ł ug oś ć l u f y b r on i s t r z el ec k i ej ( ok o ł o 60 0 m m ); s z t yw n a k on st r u kc j a um ożl iw i aj ąc a sw ob odn e pr z em i es zc z an i e s i ę k ońc ów ki w z i e r n i k a w

pr z ew od zi e l u f y ; sp r z ęż en i e w z i e r n i k a z c y f r ow ym ap ar at em f ot og r a f i c z ny m , bądź k am er ą; ł at w y m ont aż i d em ont aż n a r uc h om ym w y s i ęg n i k u .

W I nst y t uc i e T ec h n ik i U zb r o j en i a W AT ram ac h w c z eś n i e j p r ow ad z on yc h pr ac b ad aw c z yc h. oc en y

s t opn i a z u życ i a l u f b r on i s t r z e l ec k i e j k a l i b ru 5 , 56m m dok on an o z aku p u b or os k op u n al eż ąc eg o d o en d os k opów szt yw n yc h. f i rm y ST O RZ t y p HOPKI NS 2 70 15 C. W yb or u d ok on an o z e w z g l ędu n a zn ac z n i e w ięk s z ą t rw ał oś ć i od p or n ość n a u s zk od z en i a m ec h an ic z n e w p or ów n an i u d o f i b er os k op ów or az n a n i ż s z e k os zt y p rz y r z ądu. B or os k op STO RZ t yp H OPKI NS 27 01 5 C c h ar akt e r y zu j e s i ę n ast ęp u j ąc ym i p ar am et r am i :

ś r ed n i c ą 4 , 1 [ m m ] ; k ąt em ob s erw ac j i 7 0 [ s t opn i ] ; d ł u g ośc i ą 28 0[ m m ] ; h al og en ow ym ośw i et l ac z em św i at ł ow od ow ym m oc y 3 50W .

Zbu d ow an o d os yć p r os t e, op ar t e n a ł aw i e op t yc z n ej , s t an ow i s k o d o ob s erw ac j i p r z ew od ów lu f .

D o r ej es t r ac j i obr az u u żyt o k am er ę CC D pr od u kc j i I KEG AMI t yp I C D 8 03P , z ad apt er em um ożl iw i aj ąc ym ob r ot ow e z am oc ow an i e b or os k op u ( r y s . 6 . ) . W zie rn i k z k am er ą z ost a ł p r z ym oc ow an y d o r am i en i a r ea l i zu j ąc eg o r uc h p os uw i s t o -zw r ot ny, c ał ość z am oc ow an o n a ł aw i e op t yc z n ej z ap ew ni aj ąc w sp ó ł os i ow oś ć p rz y r z ądu op t yc zn eg o z l u f ą. Ob r az z k am er y b y ł od t w ar z an y n a m on i t o r z e i z a p om oc ą sp ec j al n e j k ar t y m oż n a b y ł o r ej es t r ow ać p rz eb i eg obs erw ac j i . Z d j ęc i e d o t yc hc z as w y k or z yst yw an eg o s t an ow i s k a p rz ed st aw i on o n a r y s . 7 . A by u z y sk ać j ak n a jw i ęc e j i n f o rm ac j i op r ac ow an o s p ec j a ln ą m et ody k ę b ad ań. P on i ew aż pr z ew od y l u f s ą z r eg u ł y by ł w i ęk s z e j d łu g ośc i n i ż b or os k op, obs erw ac j e p r ow ad z on o z ob u s t r on p r z es uw aj ąc p r z yr z ąd z n i ew i e l k ą p r ęd k ośc i ą t ak , ab y uc hw yc i ć zm i an y ek s p l oa t ac y jn e n a c a ł ej d ł u g ośc i l u f y . D od at k ow o ob r ac a j ąc k ońc ów k ą b or os k op u w z akr es i e 3 60 s t opn i ob s erw ow an o m i ej sc a n ar aż on e n a n a jw i ęk s z e z uż yc i e: s t oż ek pr z e j śc i ow y g d z i e n ast ęp u j e r oz d z i el en i e p oc i s ku z ł u sk ą or az u j śc i e p rz ew odu g az ow eg o. U z ys k a n e ob r az y z ap i s an o w p ost ac i c y f r ow e j w p l i k ac h zg od n i e z f o rm at em z ap i s u z ast os ow an e j k ar t y p r z ec hw yt yw an i a ob r az u - D az z l e -FAST.

R ys. 6 . W idok b or os k op u ST OR Z t y p H OPKI NS 27 01 5 C o r az k am er y I I KEGA MI t y p I C D 8 03P , z ad apt er em .

Stanowisko mikrokomputeroweStanowisko mikrokomputerowedo przechwytywania i rejestracji do przechwytywania i rejestracji

obrazobrazóów z boroskopuw z boroskopu

Zestaw komputerowyKarta przechwytywania

video z serii DV. now

Kamera video:

-typ ICD 803P; Badany obiekt - lufa

Boroskop

Przewód światłowodowy

Ława optyczna

Źródło światła

R ys. 7 . Sc h em at s t an ow is k a d o p rz eg l ąd an i a p r z ew od ów lu f p r z ed m od er n i z ac j ą .

D o obs erw ac j i n a m on i t o r z e o r az r ej es t r ac j i ob r azu z b or os k op u s t os ow an a by ł a d ot yc hc z a s k am er a C CD pr od u kc j i I KEGA MI t yp u I C D 8 03P , z ad a pt er em um ożl iw i a j ąc ym z am oc ow an i e b or os k op u, l ec z ot r zym yw an y obr az z k am er y m óg ł b yć r e j es t r ow an y t y l k o w s y st em i e PAL, w y k az u j ąc ym s i ę s t os un k ow o n i s k ą r oz d z i e l c z oś c i ą ( 7 20 x5 7 6) . Z ap i s obr az u d an eg o m i ej sc a c h ar akt e r y st yc z n eg o w p ost ac i z d j ęc i a, n ast ęp ow ał p o z a t r z ym an i u d an e j k l at k i z c ał ośc i ow eg o z ap i s u z k am er y, c o p ow od ow ał o zm ni ej s z en i e r oz d z i el c z ośc i o p oł ow ę. Z a i s t n i ał a z a t em p ot rz eb a w y k or z yst an i a i n n eg o s p os ob u z ap i s u , t ak i eg o k t ó r y p ozw o l i ł by r e j es t r ow ać ob r az y o w y żs z e j r ozd z i e l c z ośc i n i ż d ot yc hc z as. O br az y t e w t ed y m og ł y b y p os łu ż yć d o b ar dz i e j w n i k l iw ej an a l i z y j ak o śc i ow e j l ub i l ośc i ow e j . W t ym pod j ęt o p r ób ę w yk or z y st an i a ap ar a t u c y f r ow eg o CA N ON E OS 2 0 D z m at r yc ą o r oz d z i e l c z ośc i 8 , 2 Mp i x ( r y s . 8 ) . Z aku p i on o p r z ej śc i ów k ę um ożl iw i a j ąc a z am ont ow an i e b or os k op u n a ob i ekt yw i e ap ar a t u , j edn ak t o r ozw i ąz an i e p ow od ow ał o , ż e t y l k o m ał a c z ęść m at r yc y ok. 1 0% b y ł a w yk or z y st yw an a d o t w or z en i a ob r az u . D l at eg o z d ec y d ow an o o z bu d ow an i u s p ec j a ln e j p r z ej śc iów ki p om i ęd z y ap ar a t em i b or os k op em ab y p ow i ęk s zyć ob r az i w w i ęks z ym st opn i u w y k or z yst ać m ożl iw ośc i m at ryc y.

R ys. 8 . Ap ar at c y f r ow y CA NO N EOS 2 0 D z z am ont ow an y m bor os k op em . Zak re s m od ern iz a cj i s tan ow is k a d o n ie n i sz cz ąc yc h ba dań pr oc es u z uż yc i a l u f

I s t n i e j ąc e w I n st y t uc i e T ec hn i k i U zb r oj en i a W AT st an ow i s k o b ad aw c z e p os i ad a og r an i c z en i a , d o k t ó r yc h m oż n a z a l i c z yć ;

z a m ał ą r oz d z i el c z ość ob r azu w yn i k a j ąc a z og r an i c z eń k am er y C C D p r ac u j ąc e j w s yst em i e PA L. b r ak m ożl iw ośc i w y k or z y st yw an i a ap ar at u c y f r ow eg o. k on i ec z n ość r ęc z n eg o p oz yc j on ow an i a i p r z es uw an i a k am er y n a ł aw i e op t yc z n ej , b r ak p r ec y z y jn eg o i j ed n oz n ac zn eg o ok r eś l en i a p oł oż e n i a k ońc ów k i s ond y w ew n ąt r z p r z ew od u

l u f y , b r ak un iw er s a ln eg o uc hw yt u d o m oc ow an i a b ad an yc h l u f . m ał a m ob i l n ość s t an ow i s k a un i em ożl iw i aj ąc a b ad an i a n a s t r z e ln i c y c z y w t un e l u b a l i s t yc zn ym .

Mod er n i z ac j a s t an ow is k a b ad aw c z eg o b y ł a p r o j ekt ow an a p od k ąt em u s pr aw n i en i a

d ot yc hc z as ow eg o s t an ow i sk a , a t ak ż e au t om at yz ac j i s am eg o p r oc es u b ad an i a. N ow e s t an ow is k o p ow in n o sp e ł n i ać n as t ępu j ąc e w ym ag an i a:

d ł u g ość p r z esuw u m in . 28 0 m m ; p r ęd k ość p r z es uw u r eg u l ow an a w z ak r es i e od 6 0 m m /m in d o 1 50 m m / m in . ; uc hw yt d o m oc ow an i a k am er y C C D lu b ap ar at u c y f r ow eg o z r egu l ac j ą w ys ok oś c i ; z ast os ow an i e uk ł adu p ozw al a j ąc eg o n a d ok ł adn e ok r eś l e n i e b ad an eg o pu n kt u ; us pr aw n i en i e p r ac y p odc z as w y k on yw an i a b ad an i a w t u n e lu b al i s t yc z n ym .

m oż l iw ość p rz e t w arz an i a ob r azu w op r ogr am ow an i u NI S - ELE MEN TS. N ow e s ta n ow i sk o d o n ie n isz cz ąc yc h ba dań p rz ew odó w lu f 5 , 56 m m

N a p od st aw i e w y k on an e j w c z eś n i ej d ok um ent ac j i t ec h n i c zn e j p os zc z egó l n yc h c z ęśc i w c h od z ąc yc h w sk ł ad s t an ow is k a l ab or at o r y j n eg o or az z ak up i on yc h el em ent ów u k ł ad u s t e r ow an i a o r az uk ł ad u z as i l a j ąc eg o p ow st a ł o n ow e s t an ow is k o b ad aw c z e d o p r z eg l ąd u l u f b r on i s t r z el ec k i ej ( r y s . 1 0) .

W por ów n an i u z p opr z ed n im s t an ow i s k i em n ow y p r oj ekt uw z g l ędn i ł r ez y gn ac j ę z ł aw y op t yc z n ej , z am i ast k t ó r e j s k on st r u ow an o l ek k ą p od st aw ę w y p os aż on ą w n ap ęd e l ekt r yc z n y or az s t e r ow an i e n im z p oz yc j i k om put er a . Z ast os ow an i e t ak i eg o u k ł ad u p ozw ol i n a p r ec y zy jn e ok r eś l en i e p oz yc j i b ad an eg o m iej sc a, a t ak ż e u sp r aw n i p r ac ę s am eg o u k ł adu. W n ow ym pr o j ekc i e uw z g l ędn i on o t ak ż e z as t os ow an i e un iw er s al n eg o uc hw yt u , k t ó r y p oz w ol i n a s z yb k i e i w yg od n e m oc ow an i e b ad an yc h l u f o r az u r z ądz eń d o pr z ec hw yt yw an i a obr az ów z w n ęt r z a b ad an e j l u f y . C a ł y u k ł ad z ost a ł t ak z ap r oj ekt ow an y, aby z ac h ow ać w sp ó ł os i ow oś ć b or os k op u z b ad an ą l u f ą. P od z i e l en i e s t an ow i sk a n a p od z esp o ł y z ap ew ni a r ów n i e ż ł at w ość pr z ec h ow yw an i a o r az um ożl iw i a s z yb k i m ont aż c a ł ośc i .

R ys. 9 . Sc h em at n ow ej p od st aw y z r uc h om ym gn i az d em n a k am er ę l ub ap ar a t f o t ogr a f i c z n y.

R ys. 10 . W id ok zm od er n i z ow an eg o s t an ow i sk a d o b ad an i a l u f

P o z am oc ow an i u l u fy w uc hw yc i e , m oż n a u r uc h om ić p r og r am i p r z y st ąp i ć d o b ad an i a w n ęt r z a p r z ew od u l u f y . P on i ew aż p r z ew od y l u f s ą z azw yc z aj w i ęk s z ej d łu g ośc i n i ż d ł ug ość b or os k op u, obs erw ac j a p r ow ad z on a j es t z ob u s t r on p r z es uw aj ąc p r z yr z ąd z n i ew i e l k ą p r ęd k ośc i ą t ak , ab y uc hw yc i ć zm i an y ek s p l oa t ac y jn e n a c ał e j d ł ug oś c i l u f y . W porów n an iu z p op r z edn im s t an ow is k i em w n ow ym pr o j ekc i e z ost a ł y z as t os ow an e dw a i d en t yc zn e uc hw yt y l u f um ies zc z on e w pr ow ad n ic y w c el u os i ąg n i ęc i a dw óc h pu nkt ów p od p arc i a k aż d ej l u fy , c o z ap ew ni w i ęk s z ą s t ab i l n ość u k ł ad u.

W c elu z ap i su ob r az ów z w n ęt r z a l u f y w w y s ok i e j r oz dz i e l c z ośc i , k t ó r a p ozw ol i ł ab y n a d ok ł ad n i ej s z ą oc en ę j ak ośc i ow ą or az i l ośc i ow ą b ad an eg o ob i ek t u k on i ec zn ym by ł o z ast os ow an i e ap ar at u c y f r ow eg o C an on 2 0D o m at ryc y 8 , 2 Mp i x. P r ób y z ap ar a t em z w yk or z y st an i em st and ar d ow ej p r z e j śc i ów k i n ak ł ad an e j n a ob i ekt yw w y k az a ł y , ż e obr az z w z i e r n i k a j es t t w or z ony t y l k o n a n i ew i e l k i e j c z ęśc i m at r yc y, w zw iąz k u z t ym n al eż a ł o w y k on ać sp ec j a ln ą p r z e j ś c iów k ę p om i ęd z y ap ar at em i b or os k op em , c o p opr aw i ł ob y zn ac z n i e d ok ł adn ość b ad ań. Z a i s t n i a ł a z at em p ot r z eb a z ap r oj ek t ow an i a p r z ej śc i ów ki p ozw al a j ąc e j n a p o ł ąc z en i e k or pu su ap ar at u c y f r ow eg o z b or os k op em i r ez y gn ac j i z ob i ekt yw u ( r y s . 1 1) . P o w i el u p ró b ac h ud a ł o s i ę os i ąg n ąć c el p opr z ez z as t os ow an i e odp ow i edn i eg o uk ł adu op t yc zn eg o, w r az z r egu l ac j ą, p ozw al a j ąc eg o n a o t r z ym an i e w y r aź n eg o o br az u w ogn i s k u m at r yc y, a c o z a t ym idz i e, uz y s k an o p oż ąd an ą j ak ość p r z ec hw yt yw an eg o ob r az u s łu ż ąc eg o d o p óź n i e j s z e j an a l i z y .

R ys. 11 . W id ok pr z e j śc iów ki ap ar at c y f r ow y - b or os k op w r az z u k ł ad em opt yc zn ym

R ys. 12 . Ap ar a t c y f r ow y CA N ON E OS 2 0D z d or ob i on ą pr z ej śc i ów k ą d o b or os k op u

Z ast os ow an y d o b ad ań ap ar a t c y f r ow y CAN O N EOS 2 0D p os i ad a m at r yc ę C MOS p ow i ęk s z on ą d o 8 , 2 m i l i on ów p i k s e l i i p ozw a l a j ąc ą n a r e j es t r ac j ę ob r az ów o m ak s ym aln e j r oz d z i e l c z ośc i 3 50 4 x 23 3 6. Zd j ęc i a z ap i syw an e s ą n a k arc i e p am i ęc i C om p ac t F l as h t y pu I l ub I I w j edn ym z w yb r anyc h f o rm at ów k om p r es j i t ak i c h j ak J PE G, RAW lub RAW +J PEG. Form at RAW w upr oszc z en i u n az yw an y j e s t c y f r ow ym od p ow i ed n i k i em f i lm ow eg o n eg at yw u. P l i k RAW t o n i en ar us z on e ż adn ą obr ób k ą e l ekt r on i c zn ą z d j ęc i e w t ak i e j p ost ac i , w j ak i e j z ost a ł o uc hw yc on e p odc z as n aś w iet l en i a n a m at r yc y ap ar a t u c y f r ow eg o. F orm at t en d a j e n aj l ep s z ą d ost ęp n ą ost r ość i j ak ość z d an eg o ap ar a t u c y f r ow eg o. J ed n ak t ak i e p l i k i w ym ag a j ą "w yw oł an i a" , c z y l i ob r ób k i w s p ec j a ln ym p r og r am i e d o ed yc j i z d j ęć . Og l ąd a j ąc p l i k RAW prz ed ob ró bk ą z ob ac z y l i by śm y j ed yn i e k o l o r ow ą m oz a ik ę n i c n i ez n ac z ą c yc h p i k s el i . P l i k i RAW zajm u j ą zn ac z n i e w i ęc e j p am i ęc i od s t and ar d ow eg o J PE G, a sp ow od ow an e j es t t o t ym , że RAW n ie s t os u j e k om p r es j i d an yc h z m at r yc y. Z azw yc z a j an a l i z a i oc en a s t op n i a zu ż yc i a p r z ew od u l u fy p r ow ad z on a j es t n a p od st aw i e ob r az ów p r z en os z on yc h d o p am i ęc i k om p ut er a ( p ozw al a t o r ów n i eż n a ł at w i ej s z e t w orz en i e d ok um ent ac j i b ad aw c z e j ) . S t ąd b ar d z o i s t ot n ym et ap em j est obr ób k a z d j ęć o d u ż ej r oz d z i e l c z ośc i u z ys k an yc h z ap ar a t u c y f r ow eg o. D o ed yc j i z ap i s an yc h ob r az ów st os o w an e s ą s p ec j a l i s t yc zn e pr og r am y g r a f i c z n e t ak i e j ak :

Ad ob e P h ot oSh op, C or el P h ot o P ai n t P ain t Sh op P r o.

D o n ajw aż n i e j s z yc h f un kc j i , k t ó r e p ow in i en p os i ad ać t ak i p r og r am m oż em y z a l i c z yć :

zm i an ę r oz d z i e l c z ośc i ob r az u , p r z yc in an i e obr az u (c r op p in g) , ob r ac an i e obr az u , k o r ekt a b arw y, k o r ekt a j asn oś c i , k o r ekt a os t r ośc i i k on t r ast u , op er ow an i e n a p odst aw ow yc h f o rm at ac h gr a f i c z n yc h J PE G, T I FF , B MP, us uw an i e s zum ów .

W zw iąz ku z r ea l i z ac j ą k onc epc j i o r az w yk on an i em st an ow i s k a z ost a ł y p r z epr ow adz on e w st ęp n e

b ad an i a, d z i ęk i k t ó rym st w i e rd z on o, i ż ob r az y z ar e j est r ow an e z a p om oc ą ap ar a t u c y f r ow eg o w y k az u j ą s i ę zd ec y d ow an i e l ep s z ą j ak oś c i ą n i ż w p r z yp ad ku u ż y c ia k am er y CC D. A p ar at c y f r ow y o w y s ok i e j r ozd z i e l c z ośc i p ozw al a n a d ok ł ad n i e j s z y i b ar d z i ej p r ec y zy j n y z ap i s b ad an eg o obr az u . Ot r z ym an y obr az j es t z at em b ard z i e j p od at ny n a d a l s z ą obr ó bk ę c y f r ow ą, k t ó r a p ozw ol i ł ab y n a d or aź n ą oc en ę s t an u zu ż yc i a d an eg o ob i ekt u n a p od st aw i e b az y zd j ęć o r az i c h p or ów n ań. N i est et y , m im o w y s ok i e j r ozd z i e l c z ośc i m at r yc y ap ar a t u , w c i ąż p oz os t ał p r ob l em w iel k ośc i ob sz ar u ob r az u z ajm ow an eg o p rz e z b ad an y ob i ekt . W t ym pr zy p ad ku obr az b ad an ej l u f y z a jm u j e t y l k o n i ew i e l k ą c z ęść ok. 30% c a ł e j p ow i er zc h n i m at r yc y, w zw i ąz k u z t ym r oz d z i el c z ość ob s z aru s am eg o ob i ekt u p o j eg o w y k ad r ow an i u z ost a j e z n ac zn i e zm ni e j s z on a i os i ąg a w ar t ość ok o ł o 2 , 4 Mp i x. M im o w s z y st k o os i ąg n i ę t a r oz d z i el c z ość k ońc ow a j es t zn ac z n i e w i ęk sz a od d ot yc hc z as ow ej (7 2 0 x 5 76 p i x) os i ąg an e j z a p om oc ą k am er y CC D. Ob r az y z ap ar a t u c y f r ow eg o n aw et p r z y k i l k uk r ot n ym p ow i ęk s z en i u s ą b ar d z i e j c zyt e ln e n i ż t e , k t ó r e m ożn a b y ł o o t r z ym ać d ot yc hc z as. Dz i ęk i z a r ej es t r ow a nym ob r az om w k o l e jn yc h b ad an i ac h , m oż em y zg r om ad zić b az ę ob i ekt ów w z orc ow yc h, k t ó r e m og ą b yć p om oc n e w m et od z i e p orów n aw c z ej p r z y oc en i e s t opn i a zu ż yc i a d an eg o ob i ek t u l u b t eż w y k or zy st ać d o arc h iw i z ac j i d an yc h d l a d an eg o ob i ekt u t ec hn i c zn eg o.

R ys. 13 . O br az f r agm ent u p rz ew odu

l u f y k a l i b er 5 , 5 6m m prz ed ed yc j ą

R ys. 14 . O br az f r agm ent u p r z ew od u l u f y p od d an y ed yc j i z a

p om oc ą pr og r am u CO REL PHOT O- PA I NT 11

R ej es t r ac j a obr az ów ap ar at em CA N ON EOS 20 D z e s p ec j a ln ą p r z e j śc iów k ą p ozw al a n a

uz y s k iw an i e ob r azów z p r z ew od u l u f y o n i ez ł e j j ak ośc i , al e j es t m n i ej p r zy d at n a w p rz y p ad ku b ad ań w t un e lu b a l i s t yc z nym , gd z i e n a l eż y s z yb k o p rz e j rz eć c ał y p r z ew ód l u f y ab y oc en ić s z y bk o p r oc es zu ż yc i a i zd ec y d ow ać o p r z erw an i u b ąd ź k ont yn u ac j i b ad ań. W t ym przy p ad ku l ep sz ym r ozw i ąz an i em j es t z ast os ow an i e k am ery z m ożl iw ośc i ą ob s erw ac j i n a ż yw o. Z ast os ow an i e d ot yc hc z as ow ej k am ery I KEGA MI t yp u I C D 80 3P n i e w c h od z i ł o w gr ę z e w zg l ęd u n a j e j s p or e r ozm i ary i m as ę u t r ud n i a j ąc ą m an ip u l ow an i e b or os k op em w ew n ąt r z p r z ew od u l u f y , a t ak ż e z e w zg l ęd u n a n i s k ą r oz d z i el c z ość u zy s k iw an yc h ob r azów . P rz ep r ow ad z on e p r ób y w yk az a ł y , ż e i s t n i e j e du ż e r y z yk o w y g i ęc i a k ońc ów ki b or os k op u i n i eod w r ac al n e j eg o z n i szc z en i e . Zd ec y d ow an o, ż e w r am ac h m od ern i z ac j i k am er a I KEGA MI t yp u I C D 80 3P z os t an i e z ast ąp i on a n ow s z ym m od e l em c ał k ow ic i e c y f r ow ym i z os t an i e d ok up i on e sp ec j al i s t yc z n e op r og r am ow an i e d o ob r ób k i ob r az u . O pr og r am ow an i e t o w y k aż e s w oj a p r z yd at n ość w n i s zc z ąc yc h b ad an i ac h m et al og r a f i c z nyc h d o i l ośc i ow eg o op i s u zn i s zc z eń p r z ew od u l u f y . N ow a k am er a p ow in n a c h ar akt e r y z ow ać s i ę n i ew i e l k im i w ym i ar am i i m as ą, p ow in n a w y k or zy st yw ać t ę s am ą p r z ej śc iów k ę z gw in t em C i uc hw yt em n a b or os k op or az z ad aw al a j ąc ą s z y bk ośc i ą p r z e t w arz a n i a, r oz d z i el c z ośc i ą w p r ac y „n a ż yw o” i p r z y r ej es t r ac j ac h p o j ed ync zyc h k l at ek . P ow i nn a t eż ł at w o w sp ó łp r ac ow ać z s t os ow an ym i k ar t am i g r a f i k i i z ak up i on ym op r ogr am ow an i em . Pow y żs z e w ar un k i s p e ł n i ł z est aw z ł oż on y z k am er y f i rm y NI KK ON t y p P i xe l i n k A6 6 2 i n o t eb ook HP dv 99 6 0 ew PAV I L I O N z op r ogr am ow an i em d o an a l i z y obr az u N I S -E l em ent s BR/ Met a l o p r z ed st aw i on y n a r y s . 1 6 , k t ó r y w yk or z y st an o d o b ad ań.

R ys. 15 . Zm od er n i z ow an e s t an ow i sk o d o b ad ań n i en i s zc z ąc yc h.

R ys. 16 Ruc h om a k ońc ów k a s t an ow i sk a sk ł ad aj ąc a s i ę z b or os k opu S TO RZ t y p HOPKI NS 2 70 15 C pr z e j śc i ów k ą i k am er ą NI KK ON t yp P i x e l i nk A 66 2 w t l e l u f a 5 , 5 6 m m .