OPLEIDING
DUURZAME GEBOUWEN
Danielle MAKAIRE
Het verwarmingssysteem
en de productie van sanitair warm water
RENOVATIE MET HOGE
ENERGIE-EFFICIËNTIE IN DE
BRUSSELSE CONTEXT
LENTE 2018
Op basis van de presentatie van MATRIciel sa
2
Inhoudsopgave
● Warmteproductie
● De werking van een verwarmingsinstallatie
begrijpen en optimaliseren
● De werking van een SWW-installatie begrijpen en
optimaliseren
● Centrale versus decentrale installaties
● Hulpuitrustingen
3
Het verwarmingssysteem
Verliezen van …
Productie Distributie Emissie Regeling
4
Het verwarmingssysteem
Verliezen van …
Productie Distributie Emissie Regeling
Een deel van de
verbrandingswarmte gaat
verloren langs de
schoorsteen
Productie –Condensatieboiler
5
Modulerende
gasbrander
Warmtewisselaar-
condensator
roestvrij staal
Opvang
condenswater
Afvoer
Retour
“hoge temperatuur”
Retour
“lage temperatuur”
Vertrek
water
Productie van SWW –Verwarmingsketel
● Technisch gesproken kunnen alle
verwarmingsketels warm water produceren via
een opslagvat of een plaatwarmtewisselaar, al
dan niet geïntegreerd in de ketel.
● De keuze zal afhangen:
► van de beschikbare brandstoffen (stadsgas)
► van de “aanvaardbare” plaatsinname voor het
project (opslag van pellets bijvoorbeeld)
► van de gemaakte keuze voor verwarming
► van de energieprestatie … en dus de
rendabiliteit
● Behandelde elementen:
► Rendement en prestatie
► Condensatie en SWW6
Bron: Remeha
Productie - Verwarmingsketel
7
De productie van sanitair warm water heeft niet noodzakelijk hetzelfde
rendement als de verwarmingsproductie …
Productie - Verwarmingsketel
8
Parameters van een condensatieketel en in het bijzonder
rendement bij 30% belasting en 100% belasting.
Bron: Viessmann.
De productie van sanitair warm water heeft niet noodzakelijk hetzelfde
rendement als de verwarmingsproductie …
Productie –Warmtepomp
● Prestatie:
► Warmtepomp – bodem/water
› Test-COP in omstandigheden B0/W35: 4.30
› COP in omstandigheden B0/W45: 3.50
› COP in omstandigheden B0/W55: 2.80
► Warmtepomp – lucht/water
› Test-COP in omstandigheden A2/W35: 3.10
› COP in omstandigheden A2/W45: 2.60
› COP in omstandigheden A2/W55: 1.68
● Onmisbare opslag bij warmtepomp gezien het
elektrische vermogen
● Legionella: aanvullende elektrische
weerstandsverwarming9
Productie - Warmtepomp: analyse technische specificaties
● COP? In welke omstandigheden? Hoe de COP
herberekenen met de geleverde gegevens?
● Max. T° SWW compatibel met legionella?
● Verbruik tijdens een week vakantie?
10
Productie - Warmtepomp: analyse technische specificaties
11
Ontspanner
Verdamper
Compressor
Condensator
12
Productie - Warmtepomp: analyse technische specificaties
Geluidsbron Lw (dB)
Ruisende bladeren 30
Geroezemoes 40
Gesprek met
gedempte stemmen50
Gesprek met normale
stemmen70
Gesprek met luide
stemmen80
Productie van SWW –Keuzeoefening …
13
www.apere.org
Markt in Wallonië
Markt in het Brussels Gewest
Markt in het Vlaams Gewest
Markt in Wallonië
Markt in het Brussels Gewest
Markt in het Vlaams Gewest
Bulk
Fles
Levering van meer dan 2.000 l
Houtblokken (gekliefd, gedroogd onder afdak)
Houtplaatjes (30% HR, vrachtwagen 30 m³)
Pellets (bulk, min. 4 t)
Pellets (zak, min. 1 pallet)
Mei 2015 Prijs incl. btw
Ho
ut
Sto
ok
-
olie
Pro
pa
an
Aa
rdg
as
Ee
nvo
ud
ige
ele
ktr
icit
eit
Prijs incl.
btw/kWh
Trend
voorbije 12
maanden
GJGV*
Trend
voorbije 5
jaar
GJGV*
Andere
kostenBron-
gegevens
Incl.
levering
(max.
30 km)
Incl.
levering
Incl.
levering
Incl.
bijdrage
Incl.
bijdrage
FOD
Economie
FOD
Economie
Gemiddelde prijzen van toepassing in mei 2015
Productie van SWW –Keuzeoefening …● Hierbij wordt gewerkt met het volgende rendement:
► Pelletketel: 90% OVW 85% BVW
► Gasketel bij 100% belasting: 97% OVW 87,5% BVW
► Warmtepomp bodem/water: COP 2,8
► Warmtepomp lucht/water + Opslag: COP 1,68
► Externe opslag van 150 liter: verlies van 1,4 kWh/24 u
► Doorstroomboiler gas: 91% OVW 82% BVW
► Elektrische boiler (verlies: 2,9 kWh/24 u): 100%
● En de economische gegevens van de vorige slide
● Welke installatie lijkt het meest performant voor de productie
van 18 m³ warm water op 38°C (koud water 10°C) over een
periode van 6 maanden (180 dagen)?
14
Productie van SWW –Keuzeoefening …
● P = d × CP × ΔT
► P, vermogen (Watt)
► d = debiet van het te verwarmen water (in kg/s).
► CP = warmtevermogen van het water (CP = 4.186
J/kg/°C)
► ΔT = de temperatuurstijging
● Netto-behoefte
● Bruto-behoefte
● Verbruik
15
Productie van SWW -Keuzeoefening …
● Gemiddeld vermogen gedurende 6 maanden: …………. W
● Energie vervat in 6 maanden SWW van 38°C: …………. kWh
● Verlies door opslag van 150 l gedurende 6 maanden? …………. kWh
● Opslagrendement : …………. %
● Verbruik in kWh, pellets, €:
16
GeneratorOpslag-
verlies kWh
Netto-
behoefte
kWh
Bruto-
behoeftekWh
Rendement
(BVW)%
VerbruikkWh (BVW)
c€/kWhEnergiekost
€
Pelletketel 85% 4,9
Gasketel 87% 5,9
Warmtepomp
bodem/water280% 18
Warmtepomp
lucht/water168% 18
Doorstroomboiler
gas82% 5,9
Elektrische boiler 100% 18
17
Inhoudsopgave
● Warmteproductie
● De werking van een verwarmingsinstallatie
begrijpen en optimaliseren
● De werking van een SWW-installatie begrijpen en
optimaliseren
● Centrale versus decentrale installaties
● Hulpuitrustingen
18
Het verwarmingssysteem
Verliezen van …
Productie Distributie Emissie Regeling
Het water verliest een deel
van zijn warmte wanneer
het door niet-verwarmde
lokalen loopt
19
Het verwarmingssysteem
Verliezen van …
Productie Distributie Emissie Regeling
Een deel van de
afgegeven
warmte gaat
direct verloren
langs
steunmuren,
beglazing
20
Het verwarmingssysteem
Verliezen van …
Productie Distributie Emissie Regeling
De warmte wordt
geleverd op onnodige
momenten en/of met een
vermogen dat niet altijd
nodig is
21
Een bestaande installatie beoordelen
Type van installatie
Rendement in %
(totaal = productie x distributie x emissie x regeling)
productie distributie emissie regelating totaal
Overgedimensioneerde oude
ketel, lange distributielus 75 .. 80 % 80 .. 85 % 90 .. 95 % 85 .. 90 % 46 .. 58 %
Goed gedimensioneerde
oude ketel, korte
distributielus80 .. 85 % 90 .. 95 % 95 % 90 % 62 .. 69 %
Hoogrendementketel, korte
distributielus, aan achterkant
geïsoleerde radiatoren,
regeling met buitenvoeler,
thermostatische kranen, ...
90 .. 93 % 95 % 95 .. 98 % 95 % 77 .. 82 %
22
Eindunits: verliezen beperkenEmissieverliezen bij verwarming beperken
Zorg dat de verwarmingslichamen op de juiste plaats staan:
Niet voor een glaswand of een slecht geïsoleerde gevel (U >1W/m².K )
Indien de radiotoren bij renovatie voor een niet-geïsoleerde gevelmuur staan, moet een isolatielaag
van minimum 5 mm bekleed met aluminiumfolie achter de radiator worden aangebracht.
Vrijstaande verwarmingslichamen voor een goede warmteafgifte
Overgedimensioneerde verwarmingslichamen om condensatie te bevorderen regime 70/50
23
Eindunits: verliezen beperkenEmissieverliezen bij verwarming beperken
Zorg dat de verwarmingslichamen op de juiste plaats staan :
Niet voor een glaswand of een slecht geïsoleerde gevel (U >1W/m².K )
Jaarlijks verlies voor een niet-geïsoleerde wand:
1m² x (Tint achter middelgrote radiator – Text middelgroot) x U muur x Tijd verwarming
1 x (30°C-6,5°C) x 2 W/m²K x 5,800 h / 1000
270 kWh/jaar
24
+ 10% verbruik
Bron énergie +
10 cm PUR
Eindunits: verliezen beperkenWarmteverliezen langs de vloer beperken
25
20 cm PUR
Bron énergie +
+ 5 % verbruik
Eindunits: verliezen beperkenWarmteverliezen langs de vloer beperken
Paneelradiatoren
Voorbeeld :
- Afmetingen: 600 x 300 mm
- Omgevingstemperatuur = 20 °C
en regime van 90/70 °C
Op basis van de cataloguswaarden, delen door de correctiefactor volgens het
waterregime en de omgevingstemperatuur
𝑃𝑚𝑜𝑑𝑖𝑓 =𝑃𝑡𝑎𝑏𝑙𝑒𝑎𝑢
𝑓=331
0,8= 414𝑊
26Bron : www.radson.com
Eindunits: Dimensionering van radiatoren
Eindunits: Dimensionering van radiatoren
● Stralingsvermogen van stalen paneelradiatoren op
basis van hun afmetingen
Onderstaande tabel bevat het typische vermogen van traditionele
stalen radiatoren volgens hun afmetingen, voor een temperatuurregime
van 90°C/70°C (inlaat/uitlaat) en een omgevingstemperatuur van 20°C
27Bron : energie+
Stralingsvermogen van stalen paneelradiatoren in [W per m² frontoppervlakte]
Hoogte
Type 21 = radiator uitgerust met 2 panelen en een rij ribben
Eindunits: Dimensionering van radiatoren
● Stralingsvermogen van gietijzeren paneelradiatoren
op basis van hun afmetingen
Onderstaande tabel bevat het typische vermogen van gietijzeren
radiatoren volgens hun afmetingen, voor een temperatuurregime van
90°C/70°C (inlaat/uitlaat) en een omgevingstemperatuur van 20°C
28Bron : energie+
Stralingsvermogen van radiatoren met elementen uit gietijzer in [W per m²
frontaloppervlakte]
Hoogte
[mm]
Diepte [mm]
Eindunits: Dimensionering van radiatoren
● Oefening
In het hierna geïllustreerde voorbeeld werd het verwarmingssysteem
oorspronkelijk gedimensioneerd voor een 90/70-regime. De woning
wordt nu geïsoleerd en het verwarmingssysteem wordt vervangen.
Is het mogelijk de bestaande radiatoren te behouden en het regime van
het systeem te verlagen om met een 60/40-regime te werken?
Gegevens:
- Ruimte van 600 x 450 cm
- Gietijzeren radiatoren
- Afm.: 60 x 80 cm – 25 cm dik
29
Sources : energie+
30
Distributieverliezen voor verwarming beperken
Kortere leidingen, vooral in niet-verwarmde volumes
Isolatie van de leidingen
Vermindering van de ladingverliezen – watersnelheden in de leidingen beperken
Dimensionering van de circulatiepomp – keuze van een circulatiepomp met variabele snelheid
Plaats en regeling van de inregelafsluiters
Probleem
31
Distributieverliezen voor verwarming beperken
Kortere leidingen
Isolatie van de leidingen
Vermindering van de ladingverliezen – watersnelheden in de leidingen beperken
Dimensionering van de circulatiepomp – keuze van een circulatiepomp met variabele
snelheid
Plaats en regeling van de inregelafsluiters
Probleem
Oplossing
32
Distributieverliezen beperken voor verwarming
Bereken de verliezen van een verwarmingsleiding door een garage of
een kruipruimte
OEFENING
Lengte van de leiding in de OAR 50 m
Lineaire verliezen van de leidingen 0,236 W/mK
Gemiddelde temperatuur van de verwarmingslus 30 °C
Gemiddelde temperatuur van de OAR 12 °C
Duur verwarmingsperiode 5800 uur
Jaarlijkse verliezen 1231,9 kWh/jaar
33
Regeling
De regeling begrijpen
Tijd
Intensiteit
Ruimte
34
" Het heeft totaal geen zin de verwarming ‘s nachts uit te zetten, want de
uitgespaarde warmte betaal je toch de volgende ochtend wanneer de muren
weer opgewarmd moeten worden!"
Naleving van richttemperaturen
1°C te veel oververbruik van 7%
Onderbreking van warmtelevering in periodes zonder bezetting
Geen onderbreking oververbruik van 5 tot 30%
De regeling begrijpen
35
Geen onderbreking in periodes zonder bezetting oververbruik van 5 tot 30%
De regeling begrijpen
Binnen-
temperatuurBinnen-
temperatuur
Buiten-
temperatuur
Buiten-
temperatuur
EnergieverbruikEnergieverbruik
Te
mp
era
tuu
r (°
C)
UrenTe
mp
era
tuu
r (°
C)
Uren
De regeling begrijpen
36
Radiator Thermostatische kraan
Als men het afgegeven vermogen wil verminderen, moet men dan het debiet of de
vertrektemperatuur van de verwarmingsketel verminderen?
Thermostatische kranen: beperkte oplossing Eindregeling en niet-unieke hoofdregeling
Afg
eg
eve
n v
erm
og
en
(%
)
Debiet (%)
Afg
eg
eve
n v
erm
og
en
(%
)
Debiet (%)
Tw
at–
To
mg
.(°
C)
De regeling begrijpen
37
De oplossing: vertrektemperatuur regelen
VerwarmingscurveVermogen afgegeven door een radiator afhankelijk van
het debiet ervan en van de watertemperatuur
Regeling van de vertrektemperatuur van het circuit klimaatregelaar
Regeling van het waterdebiet in elk lokaal thermostatische kraan
Afg
eg
eve
n v
erm
og
en
(%
)
Debiet (%)
Tw
at–
To
mg
.(°
C)
Wa
tert
em
pe
ratu
ur
(°C
)
Buitentemperatuur (°C)
38
Régulation centralisée
Driewegmengkraan
De regeling begrijpen
Regelaar
Radiatorencircuit SWW-kring
Circulatiepomp
met variabele
snelheid
Buitenvoeler
Retour hoge temperatuur
Retour lage temperatuur
Gecentraliseerde regeling
KW
39
Kamerthermostaat
In het algemeen kan de temperatuur nauwkeuriger worden afgesteld met een kamerthermostaat. Deze is echter
moeilijker te gebruiken. Indien de kamerthermostaat slecht wordt gebruikt, kan dit tot oververbruik leiden, vooral als
een richttemperatuur is ingesteld die geen rekening houdt met periodes van inactiviteit of afwezigheid.
Régulation des logementsTijdschakelaar
De regeling begrijpenRegeling van de woningen
Woonkamer Badkamer Slaapkamer
SlaapkamerBadkamerWoonkamer
Tijdschakelaar
Kamerthermostaat
meter
meter
meter
meter
TK TK
TK
40
Condensatie bevorderen bij renovatie
Vermogen dat een verwarmingslichaam afgeeft volgens temperatuurregime
T1
T2
( )1,3
40°C
60°C( )
1,3
= = 0,59
Overdimensioneringsfactor 1,7
Regime 90/70/20 °C tegenover 70/50/20 °C
Isolatie zorgt ervoor dat een huis op een lagere temperatuur verwarmd
kan worden: regime 70/50/20 in de plaats van 90/70/20
Winst van 3-4%
41
Inhoudsopgave
● Warmteproductie
● De werking van een verwarmingsinstallatie
begrijpen en optimaliseren
● De werking van een SWW-installatie begrijpen
en optimaliseren
● Centrale versus decentrale installaties
● Hulpuitrustingen
42
De werking van een SWW-installatie begrijpen
Passiefappartement
(behalve hernieuwbare energie)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
22
24
0 1 2 3 4 5 6
Déb
it =
Q [
litre
s/m
inu
te]
Pression [Bar]
Pommeaux de douche économique - limiteur de débit dynamique
Pommeau de douche économique - limiteur de débit statique
Pommeaux de douche sans dispositif d'économie
> 16 l/min
< 8 l/min
< 6 l/min
Beheer van de druk in het netwerk en de keuze van uitrusting!
Bij renovatie: terugverdientijd van een zuinige “spaardouchekop”: 6 maanden!
Een denkoefening over SWW is noodzakelijk
Verwarming
SWW
Ventilatie
Hulptoestellen
Spaardouchekoppen – dynamische debietbegrenzer
Spaardouchekop – statische debietbegrenzer
Douchekop zonder spaarfunctieDruk [Bar]
Deb
iet
= Q
[lit
er/m
inu
ut]
De werking van een SWW-installatie begrijpen● De energie-efficiëntie van een installatie voor de productie van
sanitair warm water hangt af van de prestaties op het vlak van:
► Productie
► Distributie (kring, aftappunten)
► Opslag
43
𝜂𝑡𝑜𝑡𝑎𝑎𝑙 𝑆𝑊𝑊 = 𝜂𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑐𝑡𝑖𝑒,𝑆𝑊𝑊 × 𝜂𝑜𝑝𝑠𝑙𝑎𝑔 𝑆𝑊𝑊 × 𝜂𝑑𝑖𝑠𝑡𝑟𝑖𝑏𝑢𝑡𝑖𝑒 SWW
Gebruikte
energie
Gas
Totaal
rendement
transformatie productie opslag distributie
circulatie-
lus
Distributie van SWW
● Elementen die in aanmerking worden genomen bij
het ontwerp van het distributienetwerk:
► Energieprestatie / EPB-eisen …
● … maar ook:
► Programmatie van de verschillende lokalen (waterpunten
en stookruimte)
► Beheersing van de temperaturen (legionella /
bescherming tegen brandwonden);
► Wachttijd;
► Akoestiek;
► Belastingverliezen van het netwerk / comfort / debiet;
► Integratie van een systeem voor meting van het verbruik,
44
Opslag van SWW
● Dimensionering en comfort
● Beperkingen
● Energieaspecten
► EPB-reglementering
► Interessante parameter voor de keuze van een product
► Impact op het verbrandings- en condensatierendement
(indien productie = verwarmingsketel)
45
Opslag van SWW –Productkeuze
● Het opslagrendement – fysisch: notie onderhoudsverliezen:
► onderhoudsverlies of -verbruik (warmwateropslag) wordt
vastgesteld zelfs indien geen warm water wordt afgetapt;
► nodig om de watervoorraad op de richttemperatuur te houden en
zo thermische verliezen te compenseren (verspreiding van de
warmte in het omgevende milieu).
► hangt af van het opgeslagen volume (van de isoaltie ervan) en
van het temperatuurverschil tussen “binnen” en “buiten”.
► (vaak) uitgedrukt in kWh/24 uur voor een verschil van 45K (een
omgevingstemperatuur van +20°C en een SWW-temperatuur van
65°C).
► Referentienorm: DIN 4753/8, norm EN 12897 of norm EN 12977-3
46
Opslag van SWW –Productkeuze
● Orde van grootte van de jaarlijkse verliezen:
► Geïntegreerde opslag van 100 liter: 640 kWh/jaar
► Standaardopslag van 100 tot 150 liter: 500 kWh/jaar
► Opslag van 300 liter: 400 kWh/jaar (performante isolatie)
tot
840 kWh/jaar (standaardproduct)
► Opslag van 1.000 liter: 800 (performant) tot 1.900
kWh/jaar (minder performant)
47
Opslag van SWW –Productkeuze
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600
On
derh
ou
ds
verl
iezen
(k
Wh
/24u
)
Opslagvolume (liter)
Detandt-Simon stockageINOX (10cm PUR)
Ballon 80mm Buderus
Ballon 100mm Buderus
Ballon 120mm Buderus
produits Viessmann
Valeurs limites basées surla norme EN 12977-1
Bron: MATRICIEL
Onderhoudsverliezen in kWh per 24 uur voor een temperatuurverschil van 45K voor verschillende producten (Buderus, Viessmann,
Detandt-Simon) en de waarden opgelegd door norm EN 12977-1 Thermische zonne-energiesystemen en componenten (algemene
eisen voor boilers en combisystemen).
48
Detandt-Simon opslag
roestvrij staal (10 cm PUR)
Opslagvat 80 mm Buderus
Opslagvat 100 mm Buderus
Opslagvat 120 mm Buderus
Viessmann-producten
Grenswaarden op basis van
norm EN 12977-1
Opslag van SWW –Productkeuze: oefening● Wat kost een boiler van 15 liter onder een gootsteen per jaar? En
een van 150 liter in de badkamer?
● Gegevens:
► kWh elektr.: € 0,2/kWh
► Fabrikant:
● Resultaten:
► Keuken: ………….
► Badkamer: …..…..
49
liter kWh/24 u
5 0,21
15 0,37
150 2,9
Bron: Stiebel-Eltron
SN(U) 5 SLI, 10 SLI, 15 SLI, 15 SL SN: boiler voor montage onder het aanrecht met een inhoud van 5, 10 of 15 liter (volgens model) SNU: boiler voor montage onder het aanrecht met een inhoud van 5 of 10 liter (volgens model) Vermogen van 2,0 tot 3,3 kW (volgens model)
Temperatuur instelbaar van 35 tot 83°C
Spanning: 230 V in monofase, geleverd met aansluitkabel en stekker Onderhoudsverbruik 0,21 / 0,37 kWh per dag volgens model Signaallamp
Ecostand op 60°C
Bescherming: IP24
Opslag van SWW –Doorstroming, geen verliezen?
● Bij doorstroming zijn er geen opslagverliezen, maar dit
betekent niet dat de warmtewisselaar niet geïsoleerd moet
worden!
● De cijfers bewijzen het …
50650 kWh 1.350 kWhBron: MATRIciel.sa
Opslag van SWW –Doorstroming, geen verliezen?
● De foto’s bewijzen het …
51
Bron: Iris Ziekenhuizen Zuid
52
Inhoudsopgave
● Warmteproductie
● De werking van een verwarmingsinstallatie
begrijpen en optimaliseren
● De werking van een SWW-installatie begrijpen en
optimaliseren
● Centrale versus decentrale installaties
● Hulpuitrustingen
53
Uitdagingen op het vlak van warmteproductie
Lage energie Heel lage energie Passief Passief
elektriciteit
Hulpuitrustingen Ventilatie SWW (zonnedekking 40%) Verwarming
gas
54
gecentraliseerde productie – gedecentraliseerde productie
Stelling: de keuze wordt vooral bepaald door de productie
van sanitair warm water
Gecentraliseerde of gedecentraliseerde productie?
55
Verliezen van de SWW-kring >< verliezen van de individuele opslagvaten
Gecentraliseerde productie – gedecentraliseerde productie
Gecentraliseerde of gedecentraliseerde productie?
Berekening op basis van
een gebouw met 31
woningen
56
Gecentraliseerde of gedecentraliseerde productie?
Verliezen van de SWW-kring >< verliezen van de individuele opslagvaten
31 S
WW
-vat
en v
an 1
00 li
ter
Ver
lieze
n aa
n ke
telh
uis
+ S
WW
-lus
90 m
4.200 + 7.200 = 11.400 kWh
3.600 benutte verliezen
7.800 reële verliezen
31 x 440 = 15.500 kWh
7.750 kWh benut
7.750 kWh reële verliezen
Conclusie: in dit specifieke geval zijn de verliezen globaal
genomen gelijk.
Opmerking: de EPB is doorgaans ongunstig voor lusinstallaties
… wat in het nadeel van gecentraliseerde installaties speelt
Verliezen?
Gecentraliseerde of gedecentraliseerde productie?
● Vermogen individuele verwarmingsketel (24 kW –
modulatie 30% tot 100%, dus werkt vaak in “alles of
niets-modus)
● Technische beperkingen van de CLV-leidingen en
types van verwarmingsketel
● Bij elk type van verwarmingsketel past een specifiek
soort leiding
● Na te leven normen/reglementering:
► NBN EN 61-002
► NBN D 51-003 en
► EPB-installatie
► …
57
Gecentraliseerde of gedecentraliseerde productie
58
Voordeel van centralisatie
●Plaatsbesparing in appartementen
● Het is makkelijker een beroep te doen op
hernieuwbare energie
● Gemeenschappelijk onderhoud (+ indien
huurder)
● Luchtinname / uitstoot verbrandingsgassen
Voordeel van decentralisatie
● Makkelijke individuele afrekening
● Individueel onderhoud (+ indien eigenaar)
Keuze?
● Afhankelijk van het verbruik
● Impact van de verliezen (opslag en/of lus) te
verdelen over een groter of kleiner verbruik
● Impact van de hulpuitrustingen (zie later)
● …
Productie van SWW –Combilus: principe
59
Bron: Viessmann – Meibes Logotherm
Volledig systeem:
A Verwarmingsketel
B Laadpompgroep
C Buffervat
D Pompgroep voor
warmwatercircuit
E Individueel station
F Kamerthermostaat
Productie van SWW –Combilus: sleutelcijfers
● Sleutelcijfers:
► Vermogen SWW: 35 kW
(indien 65°C)
► Debiet: 12 tot 17 l/min op
50°C
► Vermogen verwarming:
max. 15 kW
► Warmtewisselaar: 0,6
m², isolatie 20 mm
(0,038 W/mK)
► Uitgerust met meters
(monitoring en naleving
EPB-reglementering)
60
Bron: Viessmann – Meibes Logotherm
Productie van SWW –Combilus: zwakke/sterke punten
● Zwakke punten:
► EPB-prestatie vergeleken met gelijkwaardige gecentraliseerde
oplossing, maar zonder substation
► Kostprijs (een gecentraliseerde stookruimte en een station per
woning), volgens bepaalde ontwerpers, maar niet volgens de
fabrikant
● Sterke punten … vooral vergeleken met de
standaardoplossing “individuele verwarmingsketel”
► Verwarmingsvermogen station (10 tot 15kW) lager dan dat van
individuele verwarmingsketel (24 kW – modulatie 30% tot 100%,
dus werkt vaak in “alles of niets”-modus)
► Station neemt minder plaats in dan individuele verwarmingsketel
(rookgasafvoer, gasleiding)
► Geen verbrandingstoestel in de woning
► Weinig of geen onderhoud (behalve op het niveau van de
gecentraliseerde stookruimte) 61
62
Inhoudsopgave
● Warmteproductie
● De werking van een verwarmingsinstallatie
begrijpen en optimaliseren
● De werking van een SWW-installatie begrijpen en
optimaliseren
● Centrale versus decentrale installaties
● Hulpuitrustingen
63
²
m²zonnepanelen
Hulpuitrustingen
Retour lage temperatuur als de
warmtewisselaar goed
gedimensioneerd is
25
31 woningen
Hetzij 0,8 m²
per woning
Berekening op basis van
een gebouw met 31
woningen
64
● Gids duurzame gebouwen, Leefmilieu Brussel - BIM, 2013:
www.leefmilieubrussel.be
● Leefmilieu Brussel – BIM: www.leefmilieubrussel.be
● Energie +: www.energieplus-lesite.be
● WTCB: www.wtcb.be
● APERE: http://www.apere.org/observatoire-des-prix
Interessante tools, internetsites, enz.:
65
● Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 3 juni
2010 betreffende de voor de verwarmingssystemen van
gebouwen geldende EPB-eisen bij hun installatie en tijdens
hun uitbatingsperiode
● Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 19
januari 2012 tot wijziging van het besluit van de Brusselse
Hoofdstedelijke Regering van 3 juni 2010 betreffende de
voor de verwarmingssystemen van gebouwen geldende
EPB-eisen bij hun installatie en tijdens hun uitbatingperiode
● NBN EN 12831 (2003): Verwarmingssystemen in gebouwen.
Methode voor de berekening van de
warmteverliezenwarmtebelasting
● NBN B 61-002 (2006): Centrale verwarmingsketels met een
nominaal vermogen kleiner dan 70 kW
● NBN B 61-001 (1986): Stookafdelingen en schoorstenen
Wetteksten:
Dossier | De optimale productie- en opslagwijze voor
verwarming en sanitair warm water kiezen
Dossier | De beste productiewijzen voor hernieuwbare koeling
kiezen
Dossier | Verwarming en sanitair warm water: efficiënte
installaties garanderen (distributie en afgifte)
66
www.gidsduurzamegebouwen.brussels
Referenties Gids Duurzame Gebouwen:
?67
?
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN: RENOVATIE MET HOGE ENERGIE-EFFICIËNTIE IN DE BRUSSELSE CONTEXT - LENTE 2018
CONTACT
BEDANKT VOOR UW AANDACHT
68
Danielle MAKAIRE
Ingénieur projet
écorce sa
+ 32 4 226 91 60