Ngy binBi:

Nguyn Thy Vn

NGY BIN.

nh ngha.

Ngy bin l li lp lun quanh co, vi phm lut lgc nhm lm cho ngi khc hiusai s tht.

Nhng ngi ngy bin thng dng mi th thut nh la ngi khc bng cchda vo nhng ch ging nhau b ngoi nh tro khi nim, nh tro i tng,nh tro t tng v.v

i vi nh ngy bin th mc ch ca h khng phi l vch ra chn l, m l che gius tht. H lun lun mun thay th s chng minh ng n bng lng tin cht phcca ngi khc vo l l gi di ca h.

V d : Ch c bn chn.

D cng c bn chn.

Vy, D l Ch.

Trong php ngy bin trn by, ngi ta c tnh vi phm qui tc ca tam on lun.Thut ng gia c bn chn ca tam on lun trn c ngoi din khng y chai tin :

Li ngy bin sau y d dm hn :

V d :

Mt anh hc tr n hng cm mn mt ci vc ri em bn mt. B ngi ch i,anh ta bn i kim hai con c a n kht, xin cho vi ba na. Nhng ri mi mivn chng thy anh ta tr, nh hng nh phi kin ln quan. Quan cho i ngi hctr n hi. Anh ta tha rng :

Ngy bin

1/7

www.princexml.comPrince - Non-commercial LicenseThis document was created with Prince, a great way of getting web content onto paper.

- Ti mn bc c mt vc m tr n hai c ri. Bc y cn i g na?

Nh hng ci :

- Nguyn vc ca ti l vc ng kia m.

Ngi hc tr lin p :

- Th c ca ti u phi l c trong nh !

(Dn theo [9], tr.172).

Anh hc tr ngy bin bng cch nh tro khi nim ci vc (ci cho ln) vicon vc (mt th chim chn cao thuc loi c) v ng (rung) vi ng (kimloi), lm cho ch nh hng lng tng. Anh hc tr kia qu tht lu lnh!

Cc hnh thc ngy bin.

Ngy bin i vi lun .

Trng hp thng gp nht trong hnh thc ngy bin i vi lun l t thay ilun (nh tro lun ) trong qu trnh trao i, lp lun.

V d : Mt ngi t kim im v nhng sai phm ca mnh, nhng sut t u ncui ca bn t kim im, anh ta ch trnh by hon cnh khch quan v nhng khkhn mi mt ca bn thn, ca gia nh.

Vy l tn lun th t kim im v sai phm ca bn thn nhng thc t lun li c i thnh kim im hon cnh khch quan v kim im kh khn v mimt ca gia nh, ca bn thn.

Thnh thong, chng ta vn thy kiu ngy bin nh tro lun nh : bn kim imtnh hnh sn xut kinh doanh ca mt n v li tr thnh bn bo co thnh tch; Lunchng cho tnh khoa hc ca mt ch trng th li ra sc ca ngi ngi ra ch trng v.v

Ngy bin bng cch nh tro lun d b pht hin, nhng nhng k ngy bin vnkhng ngn ngi s dng hnh thc ny.

Ngy bin i vi lun c.

Ngy bin i vi lun c thng c biu hin cc dng sau :

Ngy bin

2/7

S dng lun c khng chn thc :

Lun c do ba t :

K ngy bin ba t ra lun c che lp s tht, bin h cho hnh vi sai tri ca mnh.

V d : Nhn vin kim tra cht vn k b tnh nghi l th phm ca v n (thc ra hnchnh l th phm) nh sau :

- m qua khi xy ra v n, lc 10 gi, anh u ?

Tn th phm c tnh chy ti bng cch ba ra chng c gi nh la c quan iutra :

- Lc ti ang nh mt ngi bn gi.

Lun c sai s tht :

K ngy bin s dng nhng lun c hon ton khng ng hoc ch ng mt phn cas tht.

V d : qua mt c quan thanh tra, mt c s kinh doanh n a ra nhng han, chng t khng hon ton ng vi s tht.

Ngy bin do s dng lun c khng chn thc m chng ta thng thy hng ngy lnhng hnh vi ni di, la bp, v.v

S dng nhng lun c cha c chng minh :

S dng d lun, tin n lm lun c :

Trng hp ny, k ngy bin khng s dng cc lun c l nhng lun im, nhng skin c chng minh, m li cn c vo d lun, vo tin n bin h, qui kt.D lun tin n khng th c s dng lm lun c, bi v tnh chn tht ca chngkhng xc nh, cha c chng minh.

V d : Theo d lun th anh ta l mt con ngi khng trung thc, khng trong sng,c nhiu ng c m m. V vy khng th anh ta tip tc cng vic ny.

y l li ngy bin ta thng thy khi l l khng sc thuyt phc, k ngy bintm cch ly d lun lm lun c. Th v kh ny khng my ti tn nhng lit ra rt li hi. Trc cc cuc bu c phng Ty, cc ng c vin thng m ccchin dch bi nh, to d lun khng tt, nhm h gc i phng.

Ngy bin

3/7

Dng kin ca s ng (a s) lm lun c : S tht khng phi bao gi cng thucv s ng. K ngy bin li ly kin ca a s thay th cho s tht.

V d : Ti mt k thi ngi ta pht hin c thi sai, mt ngi bin h : - thikhng c g phi bn ci, n hon ton ng v c thng qua mt tp th hi ng.

y l li gii thch ngy bin, v khng phi bao gi thi c s xem xt ca mttp th hi ng cng hon ton ng.

Hoc v d : C 85% kin ca tp th khng nh rng bin php k thut ny em lihiu qu cao.

Li ngy bin trn y l ch : ly kin ca a s khng nh hiu qu ca mtbin php k thut, m ng ra phi ly cc tiu chun kinh t k thut xc nhhiu qu ca bin php k thut .

S dng kin, li ni ca ngi c uy tn lm lun c :

kin, li ni ca ngi c uy tn khng phi bao gi cng chn tht, ng n. Kngy bin li dng s tin yu, mn m, khm phc ca cng chng i vi ngi cuy tn, lm cho cng chng tin vo kin, li ni ca ngi thay cho s tht.

V d : ng A, ng X, b Y ni, tt ng (v ng A, ng X, b Y ln c uy tn).

Li ngy bin ny th hin ch ngi ta da vo gi tr ca ngi pht biu thay cho nhng chng c khch quan, xc ng.

Ngy bin i vi lun chng.

L th thut vi phm cc qui tc, qui lut lgc mt cch tinh vi trong qu trnh lp lun,lm cho ngi khc tin rng kt lun ca nh ngy bin a ra l ng s tht. Tronghnh thc ngy bin i vi lun chng, nh ngy bin xut pht t nhng lun c chnthc, kt lun rt ra cng c th l chn thc. Tuy vy, tnh chn thc ca kt lun khngphi c rt ra mt cch tt yu t cc lp lun v t cc lun c (tin ) chn thc can. V vy, y l hnh thc ngy bin tinh vi, kh pht hin nht, lm cho i phnglng tng trong qu trnh tranh lun. Chng hn, Gio s Hong Chng trong cun :Nhng yu t lgc trong mn ton trng ph thng cp II, NXB Gio dc, H Ni1975, nu ra mt lot cc bi ton ngy bin. Sau y l mt v d :

Vi nhng gi tr no ca a, b ta c bt ng thc :

Ngy bin

4/7

Li gii :

a 2 + b 2 > 2ab; a 2 ab > ab b 2 ; a (a b) > b (a b); a > b.

Vy bt ng thc cho ng vi a > b.

(Dn theo [3], tr.49).

Ngy bin i vi lun chng thng c biu hin cc dng sau :

nh tro khi nim :

Nh ngy bin nh tro khi nim bng cch li dng ngn ng, li dng t ng m,t nhiu ngha nh tro ngha ca t; li dng hin tng chuyn loi t trong ngnng tro t loi ca t v.v

V d : Lao ng l c s ca s tn ti v pht trin ca x hi, bt lun thi i no.Hc tm l hc cng l lao ng. Vy suy ra rng : hc tm l l c s ca s tn ti vpht trin ca x hi, bt lun thi i no.

S ngy bin trn y xut pht t khi nim lao ng, khi nim ny c dng vihai ngha khc nhau. tin u tin, khi nim lao ng c hiu l hot ngsn xut ra ca ci vt cht ca x hi. tin th hai, khi nim lao ng li chiu l mt dng lao ng c th ca con ngi : hot ng nhn thc.

nh tro hin tng vi bn cht, nguyn nhn vi kt qu :

V d : nh lut 3 Niu-tn ni rng hai vt tc ng vo nhau u gy ra nhng lcc cng cng nhng ngc chiu nhau. Nhng khi xe p m vo t th xe pcong vnh, vy lc xe p tc ng vo t b hn lc t tc ng vo xe p.

(Dn theo [2], tr.58).

Trong ton hc, nh ngy bin c khng tun th cc iu kin khi trin khai cc cngthc, bin i cc biu thc v.v

V d : T biu thc :

Suy ra : a b = b a

Suy ra : 2a = 2b

Ngy bin

5/7

a = b

Vy l con kin c trng lng a cng nng bng con voi c trng lng b !

(Dn theo [2], tr.58)

nh tro vt qui chiu :

Th thut nh tro vt qui chiu lm cho ngi khc nhn nhn s vt theo mt quichiu khc v do khng phn bit c phi tri, ng sai.

V d : Php ngy bin : Ngi che mt ca Evbulid din ra nh sau : Ngi ta dnn Elchtra mt ngi b trm kn mt, v hi :

- Anh c bit ngi b che mt ny khng ?

- Khng bit.

- Orch y. Th l anh khng bit Orch l ngi anh ca anh m anh bit.

(Dn theo [3], tr.59)

Lun chng khng ng :

Vi phm cc qui tc ca tam on lun :

V d : V ti l mt ph n xinh p, hoa hu th gii cng l mt ph n xinh p.Vy hoa hu th gii chnh l v ti.

Ngy bin trn y vi phm qui tc : thut ng gia ph n xinh p c ngoi dinkhng y trong c hai tin .

Lun chng vng quanh :

Lun chng vng quanh l li lun chng m kt lun c rt ra t tin nhng bnthn tin li c suy ra t kt lun (tnh chn tht ca lun c khng c chngminh c lp vi lun ).

V d : Mt du khch n thm mt thy ph thy Congo, thy trong phng ng tac mt ci hp giy ng rt nhiu ong. Thy ph thy cho bit : Nu ng l th thl ong t ng ri. Tun trc c mt k xu vo y, lin b ong t cho phi bchy.

- Hn ta ni g vi ng Du khch hi.

Ngy bin

6/7

- Cha kp ni g c.

- Vy lm sao ng bit hn l k xu ?

- V ong t hn.

(Dn theo [9], tr.178)

ng l lp lun vng quanh : Ong th t k xu v k xu th b ong t.

Ngy bin

7/7

Ngy binnh ngha.Cc hnh thc ngy bin.Ngy bin i vi lun .

Ngy bin i vi lun c.S dng lun c khng chn thc :S dng nhng lun c cha c chng minh :S dng kin, li ni ca ngi c uy tn lm lun c :

Ngy bin i vi lun chng.