Transcript
Page 1: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 1/228

စာမျက��ာ ၁

ဤနာဆာပ�ရပသည�ဂ�ဟတ�အေြခြပ�ကမ�ာေြမ၏အြမငများေပါငးစပထားြခငးြဖစသည။ လ�ပရနေြမတြပငလ�းပ�ရပ NASA သပ�ပညာ��ငများ�ဂ�ဟ၏ကြပားြခားနားေသာအစတအပ�ငးများ၏ေလလာေတ� ��ချကေပါငးစပ။(အေ�ကး:NASA / GSFC / NOAA / USGS)

အာကာသမ��ကညလ�ငကမ�ာေြမသညသက��အမျ�းမျ�း၏ကြပားြခားနားမ���င ပတသက၍ သလနစမ��ပါအဒမ�ာေနထ�ငပါ။ ကမ�ာေပ� ��ပထမဆ�းေသာပ�စများသညြဖစ��းြဖစစ�ဟ�ယ�ဆ�ကသညအပငများမတ�ငမသမ�ဒ�ရာအတငး��စေပါငးဘလယ��ငချ။ တည��ခေသာေသးငယေသာသက��များတရစ�ာနေတေပ�လာတယ။ ငါတ�� �ငရငး��းက�မးဝငေသာ��တ�ကသတ� ဝါများ၊ င�ကများ��ငပနးများအားလ�းသညလနခေသာ��စေပါငး ၁၃၀ မ� ၂၀၀ သနးအ�ကားြဖစေပ� ခသည။ လ�သားများေနထ�င�ကသည

စာမျက��ာ ၂

Page 2: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 2/228

ဤကမ�ာ�ဂ�ဟသညလနခေသာ��စေပါငး ၂.၅ သနးသာ��ငလနခေသာ��စေပါငး ၂၀၀,၀၀၀ အတငးသာြဖစသညယေနက���ပတ�ကသ�လ�သားများသညစတင��ာေဖလာ�ကသည။

• သပ�နညးကျနညးလမး၏အဆငများက�အကျ�းချ�ပေဖာြပပါ• ေသးေဆာငြခငးဆ�ငရာကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�က���တယ�ဆငြခငြခငး��င� �ငးယ��ပါ• အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ�၏ပနးတ�ငများက�ေဖာြပပါ

ယခငကအြပာေရာငအစမးေရာငေရည�များဟ�ေခ�တငေသာဤ (က) cyanobacteria များက�ဤေနရာတင 300x magnification တငြပသညအလငးဏ�ေအာက��ကမ�ာေြမ၏သကတမးအရငဆ�းအချ� � ြဖစသည။ ဤေရ�ကား (ခ) stromatolitesAustraliaစေ�တးလျအေနာကပ�ငး�� Thetis ေရကန၏ကမးေြခများသညအလ�ာများြဖငဖ�စညးထားေသာေ��းေဟာငးအေဆာကအအ�များြဖစသညေရတမပ�ငး၌ cyanobacteria ၏။ (ခရကဒစ - NASA မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊ ခခ��သအလစဆင၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

ဇဝေဗဒဆ�တာဘာလ။ �� း�� းေလးေြပာရလ�ငဇဝေဗဒသညသက��များက�ေလလာြခငး��ငအချငးချငး��င၎ငးတ�၏ပတဝနးကျင��ငအတ�၎ငးတ�၏အြပနအလ�န။ ဒါကအလနကျယြပန သညဇဝေဗဒ၏အတ�ငးအတာကျယြပန ေသာေ�ကာင� �ငအဓပ�ါယ။ ဇဝေဗဒပညာ��ငများမ�ေလလာ��ငသညေဂဟစနစ��ငေြမတြပငလ�းသ�ဆလတစခ�၏ဏ�သ�မဟ�တ submicroscopic အြမငသက���ဂ�လ ([link]) ။ ေနစ�သတငးများက�နားေထာငြခငး၊ဇဝေဗဒ၏��ေထာငများစာက�ေနတ�ငးေဆးေ�း�ကသည။ ဥပမာအားြဖင၊ လတတေလာသတငးေခါငးစ�များEscherichia coli ပါဝငသည ( [link]ဟငး���ယရကအတကြဖစပားမ���င Salmonella ေြမပေထာပတအတကညစညမး။ အြခားဘာသာရပများအားထ�တမ�များပါဝငသညေအအ�ငဒအကစ၊ အယလဇ�ငးမားေရာဂါ��ငကငဆာတ�အတကက�သနညးက���ာေဖရန။ ကမ�ာလ�းဆ�ငရာတငအတ�ငးအတာအရသ�ေတသများစာသညကမ�ာ�ဂ�ဟက�ကာကယရန၊ ေြဖ��ငးရနနညးလမးများက���ာေဖရနစတပ�ငးြဖတထား�ကသညပတဝနးကျငဆ�ငရာြပissuesနာများ��ငရာသဥတ�ေြပာငးလမ�၏အကျ�းသကေရာကမ�များက�ေလ�ာချ��ငသည။ ဤအကြပားြခားနားအားလ�း�က�းပမးမ�ဇဝေဗဒ၏စညးကမး၏ကြပားြခားနားေသာ��ေထာငျ� ��ငဆကစပေသာေန�ကသည။

ဒစကငဖတစစေဆးတအလကထရနမ�ကခ��ဂရပဖစမ�ာေတ�ရတ အက��ရစချးယား coli ( အးက�လ ) ဘကတးရးယားေတဟာပ�မ�နပါပဗတာမငေက��ငအြခားအာဟာရဓာတများစ�ပယ�ြခငးက�က�ညေသာက���ပတ�၏အစာေြခလမးေ�ကာငးများမ�ေနထ�ငသ�များ။သ�ေသာေရာဂါြဖစပားမ�များအတကတစခါတစရဗ�ငးရတပ�းမ �ားများသညတာ ၀ န��သည။ (အေ�ကး: အရစ Erbe၊

စာမျက��ာ ၃

USDA, ARS ��စခ�လ�းမ� Christopher Pooley မ�ဒဂျစတယအေရာငေြပာငးြခငး

Page 3: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 3/228

EMU)

သပ�လ�ပငနးစ�

ဇဝေဗဒသညသပ�ပညာတစခ�ြဖစသည၊ သ�ေသာသပ�ပညာဆ�သညမ�ာအဘယနညး။ ဇဝေဗဒ၏ေလလာမ���ငအတ�အဘယအရာက�မ�ေဝပါဘ�းအြခားသပ�နညးကျစညးကမးများ? သပ�ပညာ (လကတင သပ�ပညာ မ� “ အသပညာ” ဟ�အဓပ�ာယရေသာ) မ�ြဖစ��ငသညအထ�းသြဖငေယဘ�ယျအမ�နတရားများသ�မဟ�တအေထေထဥပေဒများ၏လ�ပငနးလညပတမ�များက�ဖ�းကယေသာအသပညာအြဖစသတမ�တသညဝယယ�ြခငး��ငသပ�နညးကျနညးလမးအားြဖငစမးသပ�ပးအခါ။ ဒါဟာဒအဓပ�ါယကေန��ငး��ငးလငးလငးြဖစလာသညသပ�နညးကျနညးလမး၏အသ�းြပ�မ�သပ�အတကအဓကအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသည။ အဆ�ပါသပ�နညးကျနညးလမးြဖစပါတယစမးသပချကများ��ငဂ��တစ�ကေလလာေရးတ�ပါဝငသညသတမ�တထားေသာေြခလ�မးများ��ငအတ�သ�ေတသနတစခ�နညးလမး။

သပ�နညးကျနညးလမး၏အဆငများက�ေနာကပ�ငးတငအေသးစတေလလာသားမညြဖစေသာလညးအများဆ�းြဖစသညဤနညးလမး၏အေရး�ကးေသာ��ေထာငများသညထပခါတလလြပ�လ�ပြခငးအားြဖငယ�ဆချကများက�စစေဆးြခငးြဖစသညစမးသပမ�ေတ။ တစ ဦး ကအယ�အဆစမးသပ��ငသညြဖစရပတစခ�များအတကအ�ကြပ���ငးြပချကြဖစပါတယ။သပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ြခငးသညသပ���ငသကဆ�ငေသာလညးဆ�းြဖတရာတငမလ�ေလာကပါသပ�ဆ�တာဘာလ။ ၎ငးသညသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ရနအေတာေလးလယက�ေသာေ�ကာငြဖစသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒကသ�ေသာစညးကမးချကများ၊စတပညာ��ငဘ�မေဗဒပညာသညသပ�နညးကျနညးက�ပ�မ�အသ�းချလာသည��ငအမ�အသ�းချမ�နညးလာသညစမးသပချကများြပနလ�ပရနခကခသည။

သ�ေသာဤေလလာမ�နယပယသညသပ�ပညာများဆကလက��ေနေသးသည။ တ ဦး တညးေသာလညးေ��းေဟာငးသ�ေတသနစ�းစားပါထပတလလစမးသပချကမလ�ပ��ငပါ၊ ယ�ဆချကက�ေထာကခေနဆြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင, တစ ဦးေ��းေဟာငးသ�ေတသနပညာ��ငသညေ��းေဟာငးယ�ေကျးမ�တစခ�တည��သညဟ�ယ�ဆ��ငသညအ�း။ ေနာကထပယ�ဆချကဒယ�ေကျးမ�၏အမျ�းမျ�းေသာဝေသသလက�ဏာများ��ငပတသက။ လ�ပ��င��ငဤအယ�အဆများက�ဆကလကေထာကခမ�သ�မဟ�တမ�နကနမ���မ��ေတ� ����ငသညသညအြခားေတ� ��ချကများအေနြဖငဝေရာဓ။ တစ ဦး ကအယ�အဆမ�နကနေ�ကာငးအတညြပ�သအ�ရြဖစလာေပမည။ သအ�ရတစခ�သညေလလာေတ� ��ချကသ�မဟ�တြဖစရပများအတက��ငးြပချကစမးသပ�ပးအတညြပ�ခသည။ သပ�ပညာသညပ�ေကာငးသညစ�ကဝuniverse◌ာ၏သေဘာသဘာဝက�နားလညသေဘာေပါကရန�က�းစားေ�ကာငးေလလာမ�၏လယကငးအြဖစသတမ�တခသည။

သဘာဝသပ�

စာမျက��ာ ၄

သဘာဝသပ�ြပတ�ကတစခ�မ�ာဘာေတြမငေတ�ရမလ။ ဖားလား အပငများလား ဒ�င��ေဆာအ��းစ�? ဦး ေ��ာကရအလ�ပလ�ပပ�က�ြပပါ။ ကမ�ာ�ဂ�ဟတစခ� ေကျာကမျက��ငသတ� �များ? ဒါမ�မဟ�တဒတစခါလညးအားလ�းအထက? သပ�တငနက�တ� ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊သပ�, ဘ�မေဗဒ, ယ�တ� ေဗဒ, ��ပေဗဒ, ဓာတ�ေဗဒ��ငသခ�ျာ ([link]) ။ သ�ေသာသ�တ�အားလယကငး��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��ငဆကစပေသာသပ�ပညာ��င၎ငး၏ြဖစရပများ��ငြဖစစ�များြဖစ�ကသညသဘာဝသပ�ဟ�ယ�ဆ�ကသည။ ထ�ေ�ကာငသဘာဝသပ�ြပတ�က၌မဆ�ပါဝင��ငသညအထကတငေဖာြပထားေသာပစ�ညးများ။

သပ�ပညာနယပယအမျ�းမျ�းတငနက�တ� ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊ ကနပျ�တာသပ�၊ယ�တ� ေဗဒ, ��ပေဗဒ, ဓာတ�ေဗဒ, သခ�ျာ��ငများစာေသာအြခားနယပယ။ (ခရကဒစ -“ ပ�

Page 4: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 4/228

အယဒတာ” / Flickr)

သဘာဝသပ�တငမညသညအရာများပါဝငသညက�ဆ�းြဖတရနလ�းဝသေဘာတ�ညမ�မ��ပါ။သ�ေသာ။ က�မးကျငသ�အချ� �အတကသဘာဝသပ�များသညနက�တ� ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊ ဓာတ�ေဗဒ၊သပ���င��ပေဗဒ။ အြခားပညာ��ငေတကသဘာဝသပ�ဘ ၀ က�သပ�ဘာသာခဖ�ေရးချယ�ကတယ၊သက��အရာများက�ေလလာ�ပးဇဝေဗဒ��ငအသကမဟ�တေသာအရာများက�ေလလာသညကာယသပ�တ�ပါ ၀ ငသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒတ�ပါဝငသည။ ထ�ကသ�ေသာအြဖစအချ� �ေသာစညးကမးများက�ဇဝ��ပေဗဒ��ငဇဝဓာတ�ေဗဒဘဝ��င��ပပ�ငးဆ�ငရာသပ�ပညာအေပ�တညေဆာက��ငြဖစ�ကသညinterdisciplinary ။ တစခါတစရတငသဘာဝသပ�က�“ ခကခေသာသပ�” ဟ�ရည��နးေလ��သညအေရအတကအချကအလကများ၏အသ�းြပ�မ�အေပ�အားက�း; လ�အဖ�အစညး��ငလ�အြပ�အမ�က�ေလလာသညလ�မ�သပ�များြဖစသညစ�စမးစစေဆးမ�များ��ငေတ� ��ချကများက�ေမာငး��ငရနအရညအေသးအကြဖတချကများက�အသ�းြပ�ရနပ�များသည။

အ�သစရာမဟ�တပါကဇဝေဗဒ၏သဘာဝသပ�တငဌာနခများ၊ ဆလဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဆလဖ�စညးပ���ငလ�ပေဆာငမ�က�ေလလာသည၊တစခ�လ�းက�သက��များ၏ဖ�စညးပ�။ ဇဝကမ�ေဗဒက�ေလလာေနတဇဝေဗဒပညာ��ငေတကေတာအာ��စ�က�ကတယတစ ဦး သက��များ၏ြပညတငးေရးလညပတမ�။ ဇဝေဗဒ၏အချ� �ေသာေနရာများသညသးြခားအမျ�းအစားများက�သာအာ��စ�ကသညသက��များ၏။ ဥပမာအားြဖင��က�ေဗဒပညာ��ငများသညအပငများက�ေလလာ�က�ပးသတ� ေဗဒပညာ��ငများသညတရစ�ာနများက�အထ�းြပ��ကသည။

သပ�နညးကျကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�

စာမျက��ာ ၅

အရာတစခ�မ�ာသပ�နညးကျပ�စအားလ�း��ငေတ� ��ငသည -“ သရန” အ��မရညမ�နးချက။ သချငစတ��ငစ�စမးေရးေကာမ��ငသညသပ�ပညာဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကတနးအားြဖစသည။ သပ�ပညာ��ငများနားလညရန��ာ�ကာေလာကမ�ာ�ကး��ငကလညပတပ�။ ဤသ� ြပ�ရနသ�တ�သညယ�တ� ဆ�ငရာစ�းစားေတးေခ�နညး��စနညးက�အသ�းြပ�သည။inductive ဆငြခငြခငး��င� �တယ�ဆငြခငြခငး။

inductive ဆငြခငြခငးသညဆငြခငတ�တရား��ငသကဆ�ငေသာေလလာေတ� ��ချကများက� အသ�းြပ�၍ ယ�တ� ����စ�းစားဆငြခငြခငးြဖစသညေယဘ�ယျနဂ�းချ�ပ။ ဒလ�ကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�အမျ�းအစားက�သပ�ပညာမ�ာေတ� ��ငတယ။ တစ ဦး ကဘဝသပ�ပညာ��ငထ�ကသ�ေသာဇဝေဗဒပညာ��ငအြဖစေလလာေတ� ��ချကေစသညသ�တ�က�မ�တတမးတင။ ဤေရ�ကားေဒတာအရညအေသးသ�မဟ�တ��ငပါတယအချကအလကများက�ပ�များ၊ ဓါတပ�များ၊ ဓာတပ�များ��ငြဖညစက��ငသညဗဒယ�များ ေလလာေတ� ��ချကများစာအရသပ�ပညာ��ငသညအေြခခအားြဖငေကာကချက (ေကာကချက) များက�ေကာကချကချ��ငသညသကေသအေထာကအထား။ inductive ဆငြခငြခငးတငဂ��တစ�ကြပ�လ�ပြခငးမ�ေပ�လငေသာေယဘ�ယျအားြဖငပ�ေဖာြခငးပါ ၀ ငသညေလလာေရး��ငအချကအလကများ၏�ကးမားေသာပမာဏ၏ခြခမးစတြဖာ။ ဦး ေ��ာကေလလာမ�များသညဥပမာတစခ�ြဖစသည။ Inဒသ�ေတသနအမျ�းအစား၊ လ�ေတက�တကျတလ�ပေဆာငမ�တစခ�လ�ပေနချနမ�ာ ဦး ေ��ာကများစာက�ေလလာတာြဖစတယ။ထ�ကသ�ေသာအစားအစာ၏��ပပ�များက��ကည��အြဖစ။ ဒလ�ပ��ားမ�အတငးမ�ာ "ထနးလငး" ေသာ ဦး ေ��ာက၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစသညထ�ေနာကဤကစ�တငေရးချယထားေသာလ��ေဆာမ�က�တ�န ြပနမ�က�ထနးချ�ပသညအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစေ�ကာငးခန မ�နးခသည။အစားအစာပ�ရပေတ။ ဦး ေ��ာက၏ေနရာအမျ�းမျ�းတင“ ထနးလငး” ြခငးသညပ�လ�ေသာေ�ကာငြဖစသညဦး ေ��ာက၏တက�ကေသာေဒသများမ�ေရဒယ�သတ� �ကသ�ကားဓာတများက�စ�ပယ���ငသည။ ထကေပ�လာတတ�းေရဒယ�သတ� ��ကအတကစကငနာကေလလာသည။ ထ�ေနာကသ�ေတသများသညထ�အပ�ငးက�လ��ေဆာေပး��ငသညအလားတ�တ� ြပနမ�ြဖစေပ�လ�င�ကညဖ� ဦး ေ��ာက။

��တယ�ဆငြခငြခငးသ�မဟ�တ��တယ�ြခငးဆ�သညမ�ာအယ�အဆအေြခြပ�သပ�တငအသ�းြပ�ေသာယ�တ� ေဗဒအမျ�းအစားြဖစသည။ In��တယ�ြခငးအေ�ကာငးြပချကစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စသည��ငးယ��ပါကဆန ကျငဘက ဦး တညချကသ�ေရ �သားသညinductive ဆငြခငြခငး။ ��တယ�ဆငြခငြခငးသညေယဘ�ယျအားြဖငယ�တ� ��ေသာစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စတစခ�ြဖစသညတကျေသာရလဒများက�ခန မ�နးရနနယာမသ�မဟ�တဥပေဒ။ သ�တ�အားေယဘ�ယျအေြခခမ�ကေနသပ�ပညာ��ငလ�ပ��ငပါတယေနသမ�ကာလပတလ�းေယဘ�ယျအြဖစတရားဝငြဖစလမမညဟ�တကျေသာရလဒများက� extrapolate ��င�က�တငခန မ�နးအေြခခမ�တရားဝငြဖစ�ကသည။ ရာသဥတ�ေြပာငးလမ�ေလလာမ�များသညဤဆငြခငြခငးက�ေဖာြပ��ငသည။ ဘ� ဥပမာသပ�ပညာ��ငများသညေဒသတစခ�၏ရာသဥတ�ပ�ေ�းလာပါကခန မ�နး��ငသည။ထ�ေနာကအပင��ငတရစ�ာနများြဖန ြဖ�းမ�သညေြပာငးလသငသည။ ဤေရ�ကားေဟာကနးများလ�ပပါ�ပ��ငစမးသပ�ပး, များစာေသာထ�ကသ�ေသာအေြပာငးအလများက�ထ�ကသ�ေသာစ�ကပျ�းေသာေဒသများ၏ြပ�ြပငမမးမအြဖစေတ� �ပစ�ကပျ�းေရးအတက, အပ�ချနပျမးမ�အေပ�အေြခခ�ပးေြပာငးလမ���ငအတ�။

ယ�တ� ေဗဒစ�းစားေတးေခ�မ���စမျ�းစလ�းသညသပ�နညးကျေလလာမ�၏အဓကလမးေ�ကာငး��စခ���ငဆကစပေနသည။ေဖာြပရနသပ���ငအယ�အဆ -based သပ�။ ေဖာြပရန (သ�မဟ�တ��ာေဖေတ� ��မ�) သပ�အများအားြဖငမပါ ၀ ငသညအယ�အဆက�အေြခခသညသပ�ပညာက�ေလလာစ�တငေလလာရန၊ ��ာေဖရန��င��ာေဖရနရညရယသည။အများအားြဖင� �တယ��ပးသား၊ သတသတမ�တမ�တေမးခနးသ�မဟ�တြပproblemနာ��ငြဖစ��ငေချ��ေသာအေြဖတစခ�တ� ြဖငစတငသညသ�မဟ�တစမးသပ�ပး��ငေသာေြဖ��ငးချက။ ေလလာမ���စခ�ပ�စများအ�ကားနယနမတမ�ကာခဏြဖစပါတယမ�နဝါးြခငး��ငသပ�နညးကျ�က�းပမးမ�အများစ�သညချ�းကပမ���စခ�လ�းက�ေပါငးစပထားသည။ fuzzy နယနမတေလလာြခငးသညတကျေသာေမးခနးများသ�မညမ�လယက�စာသား��ငသညက�စ�းစားေသာအခါသသာလာသည။ဥပမာအားြဖင ၁၉၄၀ ြပည��စများကလ��ကးလ�ေကာငးတစ ဦး ကသ�၏အဝတအစားများ၌ကပထားေသာ Burr မျ�းေစများေတ� ��ခသည��ငသ�၏ေခး၏အသားေသးငယတချတဖ�စညးပ�မ�ာ��ခပါတယ။ ပ�မ�နးကပစာစစေဆးမ�အေနြဖငသ�သည burrs 'ချ�ပက�ငထားေသာစကသညဇစထက ပ�၍ စတချရသည။ သ�သညေနာကဆ�းတငက�မ�ဏတစခ�တညေထာငခသညယေနလ�သများသည Velcro ဟ�ေခ�ေသာချတ��ငကငးဆကစကပမ�က�ထ�တလ�ပသည။ ေဖာြပရနသပ���ငအယ�အဆ -based သပ�အဆကမြပတေတ�ဆ�ေဆးေ�းမ�၌���က၏။

Page 5: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 5/228

အဆ�ပါသပ�နညးကျနညးလမးဇဝေဗဒပညာ��ငများသညသက��ကမ�ာ��င ပတသက၍ ေမးခနးများေမးြခငး��ငသပ�နညးကျအေြခြပ���ာေဖြခငးအားြဖငေလလာ�ကသညတ� ြပနမ�များ ဤနညးသညအြခားေသာသပ�ပညာများအတကလညးအသ�းများေသာေ�ကာငမ�ကာခဏရည��နးသညသပ�နညးကျနညးလမး။ သပ�နညးကျနညးလမးက�ေ��းေခတကပငအသ�းြပ�ခေသာလညးပထမ ဦး ဆ�းအသ�းြပ�ခသညအဂ�လန၏ဆာ Francis က Bacon (1561-1626) ကမ�တတမးတင (induction က� set up သ� [link က�] )

စာမျက��ာ ၆

သပ�နညးကျစ�စမးေရးေကာမ��ငများအတကနညးလမးများ။ သပ�နညးကျနညးက�ဇဝေဗဒပညာ��ငများကသာသးသန အသ�းြပ��ကသညမဟ�တပါေလလာမ�နယပယအားလ�းနးပါးက�ကျ�းေ�ကာငးဆေလျာေသာ၊ ဆငြခငတ�တရား��ငဆ�ငေသာြပproblemနာေြဖ��ငးေရးနညးလမးအြဖစအသ�းချ��ငသည။

Sir Francis Bacon (၁၅၆၁-၁၆၂၆) သညသပ�နညးကျနညးလမးက�ပထမဆ�းအနကဖငဆ�ြခငးခရသည။

(အေ�ကး: Paul van Somer)

သပ�နညးကျလ�ပငနးစ�သညပ�မ�နအားြဖငေလလာေတ� ��ချကတစခ� (ေြဖ��ငးရမညြပaနာ) မ�စတငသညေမးခနးတစခ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ ေလလာေရးတစခ�မ�စေသာ��း��ငးေသာြပproblemနာက�စ�းစား�ကပါစ� ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးရနသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ပါ။ တနလ�ာေနနနကတစရက၊ ေကျာငးသားတစေယာကေရာကလာတယစာသငခနးသညအလနေ�းေထးေ�ကာငးေတ� ��လ�ကသည။ ဒါကလညးတစခ�ေလလာေရးြဖစပါတယြပaနာက�ေဖာြပသည - စာသငခနးသညအလနေ�းသည။ ထ�ေနာကေကျာငးသားက“ ဘာေ�ကာငလစာသငခနးကအရမးေ�းတာလား”

တစ ဦး Hypothesis အဆ�ြပ�ထား

ယ�ဆချကက�စမးသပ��ငေသာ��ငးြပချကတစခ�သတရပါ။ ြပaနာက�ေြဖ��ငးရနအများအြပားယ�ဆချကအဆ�ြပ���ငပါသည။ ဥပမာအားြဖင၊ အယ�အဆတစခ�မ�ာ“ စာသငခနး၊အဘယသ�မ�မကေလေအးေပးစကက�ဖငေသာေ�ကာင, ေ�းြဖစပါတယ။ " သ�ေသာအြခားတ� ြပနမ�များ����ငသညေမးခနး, ထ�ေ�ကာငအြခားယ�ဆချကအဆ�ြပ���ငပါသည။ တစစက� န ယ�ဆချကြဖစ��ငသညလ�ပစစဓာတအားြပတေတာကေနတအတကစာသငခနးကေ�းေနတယ။ ေလေအးေပးစကလညးမလ�ပဘ�းအလ�ပ။ ”

အယ�အဆတစခ�က�ေရးချယ�ပးသည��ငေကျာငးသားသညခန မ�နး��ငသည။ ခန မ�နးချကတစခ�ြဖစသညအယ�အဆတစခ���ငဆငတ�ေသာလညးပ�မ�နအားြဖင "အကယ။ ။ ။ ထ�ေနာက ။ ။ ။ " ဥပမာအားြဖင,ပထမ ဦး ဆ�းအယ�အဆအတကခန မ�နး ြခငးသညေကျာငးသားသညေလေပ�သ�တက လ�င “ ြဖစ��ငသညေအးေဆး �ပးရင စာသငခနးကအရမးေ�းေတာမ�ာမဟ�တဘ�း။ ”

တစ ဦး ယ�ဆချကက�စမးသပ

ခ�ငလ�ေသာယ�ဆချကက�စမးသပရမညြဖစသည။ ၎ငးသညအတ�အေယာငြဖစေစသင�ပးဆ�လ���ငသညစမးသပရလဒများက�အားြဖင disproven ။ အေရး�ကးသညမ�ာသပ�ပညာသညမညသညအရာက�မ�သကေသြပရနမေြပာပါဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသပ�နညးကျနားလညမ�ဆ�တာအ�မတမးေနာကထပသတငးအချကအလကေတန ြပ�ြပငမမးမဖ� ြဖစတယ။ဤအဆင - အေတးအေခ�များက�ြငငးဆနရနပငလငးမ� - သညသပ���ငသပ�မဟ�တေသာအရာများက�ခြခားသည။ဥပမာ၊ သဘာဝလန၏တည��မ�သညစမးသပမ�လညးမဟ�တ၊ a က�စမးသပရနအယ�အဆတစခ�သ�ေတသတ ဦး တညးသ�မဟ�တဖယ��ားပစရနဒဇ�ငးတ ဦး တညးသ�မဟ�တထ�ထကပ�စမးသပချကလ�ပေဆာငသားရနပါလမမယအဆ�ပါယ�ဆချကပ�။ တစခ�ချငးစက�စမးသပမ�တစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ variable ေတက���ငတစ ဦး သ�မဟ�တထ�ထကပ�ရပါလမမယထနးချ�ပမ�။ Variable ဆ�သညမ�ာစမးသပမ�၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး၎ငးအတငးေြပာငးလ��ငသညစမးသပမ�။ ထနးချ�ပအ�ပစ�တင၎ငး မ�လ၍ စမးသပအ�ပစ�၏အဂ� ါရပအားလ�းပါ ၀ ငသညအေ�ကာငးက�ေတးဆေသာြခယလ�ယေပးထားမဟ�တ။ ထ�ေ�ကာင၏ရလဒများက�ပါစမးသပအ�ပစ�သညထနးချ�ပမ�အ�ပစ���ငကြပားြခားနားသညြခားနားချကေ�ကာငြဖစရမည

စာမျက��ာ ၇

Page 6: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 6/228

ေတးဆြခယလ�ယထကအချ� �ေသာြပငပအချက။ variable ေတက���ာပါက�လ�ကနာေသာဥပမာများတငထနးချ�ပမ�။ ပထမဆ�းယ�ဆချကက�စမးသပရနေကျာငးသားသည၎ငးက���ာလမမညေလေအးေပးစကေပ�ပါတယ ေလေအးေပးစကဖငေသာလညးအလ�ပမလ�ပလ�င၊အြခားအေ�ကာငးြပချကတစခ�ြဖစ�ပးဒယ�ဆချကက�ြငငးပယသငသည။ ဒ�တယယ�ဆချကက�စမးသပရနေကျာငးသားသညစာသငခနးထမ�မးများအလ�ပလ�ပြခငး��မ��စစေဆး��ငသည။ သ�ဆ�လ�ငအာဏာမ��ပျကကကြခငး��ငဤယ�ဆချကက�ပယချသငသည။ တစခ�ချငးစက�အယ�အဆတငေဆာငြခငးြဖငစမးသပစစေဆးသငပါတယသငေလျာေသာစမးသပချကထက။ အယ�အဆတစခ�အားြငငးပယြခငးက�မဆ�းြဖတ��ငေ�ကာငးသတြပ�ပါအြခားယ�ဆချကများက�လကခ��ငသညြဖစေစ၊ ဒါက��း��ငးစာတ ဦး တညးအယ�အဆဖျကသမးမမ�နကနပါ ( [link]) ။ သပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ြခငး��ငက�ကညမ�မ��ေသာယ�ဆချကစမးသပေဒတာက�ပယချေန�ကသည။

ဤ“ ေ�းေထးေသာစာသငခနး” ဥပမာသညစ�းစမးေလလာမ�ရလဒများ၊ အြခားယ�ဆချကများအေပ�အေြခခသည��ငစမးသပချက��ငးလငးထနးချ�ပမ���ေပလမမည။ ဥပမာအားြဖငေကျာငးသားတစ ဦး သညအတနးတက��ငသညတနလ�ာေန��ငသ�မေဟာေြပာပအေပ�အာ��စ�းစ�ကရနအခကအခ��ခနားလညသေဘာေပါက။ တစခ�မ�ာေလလာေရးဤသ� ြဖစပျကမ�အေ�ကာငး��ငးြပပါ -“ မနကစာမစားခငနနကစာစားတအခါငါေငေပးေချ��ငတယအာ��စ�းစ�ကမ�။ " ထ�ေနာကေကျာငးသားသညဤယ�ဆချကက�စမးသပရနထနးချ�ပမ���ငစမးသပမ�တစခ�က�ဒဇ�ငးဆ��ငသည။

အယ�အဆ -based သပ�မ�ာေတာတကျတရလဒများက�အေထေထရဝ�ဏကေနေဟာကနးထ�တေန�ကသည။ ဒအမျ�းအစားကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�၏��တယ�ဆငြခငြခငးဟ�ေခ�သညအထ�းသြဖင။ သ�ေသာြဖစစ�၏ေြပာငးြပနလညးြဖစ��ငသည: တစခါတစရတငသပ�ပညာ��ငများတစ ဦး ေရာက��တကျေသာေလလာေတ� ��ချကများစာမ�အေထေထနဂ�းချ�ပ။ ဒကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�အမျ�းအစားက�ေခ�ပါတယinductive ဆငြခငြခငး��င၎ငးသညအထ�းသြဖငေယဘ�ယျအားြဖငဆကလကလ�ပေဆာငသည။ inductive ��င��တယ�ဆငြခငြခငးသညသပ�ဆ�ငရာအသပညာတ�းတကေစရနတဖကအသ�းြပ�ေလ��သည။[link] ) ။ Inမ�ကာေသးမ��စများအတငးစမးသပြခငးဆ�ငရာယ�ဆချကအသစတစခ�၏ရလဒအြဖစစမးသပြခငးဆ�ငရာယ�ဆချကအသစတစခ�က�တထငခသညအမျ�းမျ�းေသာ databases က�အတကအပ��အချကအလကများ၏တ�းတကမ���နး။ ကနပျ�တာ algorithms ��ငစာရငးအငးက�အသ�းြပ�ြခငးေဒတာေဘစအတငး��ေဒတာများက�ဆနးစစြခငး၊ ေဒတာသ�ေတသနဟ�ေခ�သညနယပယသစ (in in in တငလညးရည��နးသည)silico "သ�ေတသန" သညအချကအလကဆနးစစြခငးနညးလမးအသစများ��င ၄ ငးတ�၏အနကဖငဆ�ချကများက�ပပ�းေပးသညအလားအလာ��ေသာအသကေမးဝမးေကျာငးမ�ြဖစသညဇဝေဗဒ��ငကနပျ�တာသပ�ပညာ��ငများအတက ၀ ယလ�အားက�တ�းြမ�ငြခငးအခငအလမး။

အ��ပညာဆကသယမ�သပ�နညးကျနညးလမးတငေကာငးစာသတမ�တထားေသာအဆငများပါဝငသည။ တစ ဦး အယ�အဆမပါလ�ငစမးသပေဒတာများကေထာကခအသစတစခ�အယ�အဆ��ငပါတယ

အဆ�ြပ�ထား။

စာမျက��ာ ၈

ေအာကပါဥပမာတငသပ�နညးကျနညးလမးက�ေနစ�ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးရနအသ�းြပ�သည။ မ�ာပါေနစ�ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးြခငးလ�ပငနးစ���ငအတ�သပ�နညးကျနညးလမးအဆငများ (ေရတကပစ�ညးများ)(စာလ�းေပါငးပစ�ညးများ) ။ စမးသပမ�၏ရလဒများက� အေြခခ၍ အယ�အဆမ�နကနပါသလား။ ြဖစတယဆ�ရငမ�ားယငးေနသညအြခားေရးချယစရာယ�ဆချကအဆ�တငသငး။

၁၂၃ ။၄၅၆။ ရလဒ

က။ လ�ပစစထကေပါကမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနပါတယ

Page 7: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 7/228

ခ။ ဆ�ငမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနရင၊ က�နေတာေကာဖထ�တလ�ပသ�ကပလပထ�းတအခါအလ�ပမလ�ပပါဘ�းအဒါက�သ�။ဂ။ ငါေပါငမ�န မးဖ�ကငါမ�န က�ေမ �းဘ�း။ ေကာဖေဖျာစကက�ဆ�ငထက�ထညလ�ကတယင။ က���ပေကာဖဆ�ငအလ�ပလ�ပသညf ။ ဘာြဖစလ�ငါေပါငမ�န မးဖ��ကးကအလ�ပမလ�ပသလ

အ��ပညာဆကသယမ�သပ�ပညာ��ငများသညကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�အမျ�းအစား��စမျ�းက�အသ�းြပ�သညသပ�နညးကျအသပညာ။ ဤဥပမာတငြဖစပျကသကသ� , inductive ဆငြခငြခငးကေနနဂ�းမ�ကာခဏ inductive များအတကရဝ�ဏြဖစလာ��ငပါတယ

ဆငြခငတ�တရား

ေအာကပါတစခ�စသည inductive သ�မဟ�တ deductive reasoning ၏ဥပမာတစခ�ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။

၁။ ပျတတေသာင�ကများ��ငပ�းမ �ားအားလ�းတငအေတာငများ��သည။ င�ကများ��ငအငးဆကပ�းများသညအေတာငများက�သ�တ�ခတလ�ကသညေလထမ�ာြဖတသနးပါ ထ�ေ�ကာငေတာငပများသညေလယာ�ခရးစ�က�အေထာကအက�ြပ�သည။

၂။ အငးဆကများသညများေသာအားြဖင�ကမးတမးေသာေဆာငးရာသများထကပ�မ���းညေသာေဆာငးရာသတငသာ��ငသန�ကသည။ ထ�ေ�ကာငအငးဆကကမ�ာလ�းဆ�ငရာအပ�ချနတ�းလာလ�ငပ�မ�ြပproblemနာြဖစလာလမမယ။

(၃) DNA သယေဆာငသ�ခ��မ�ဆ�နးသညဆလခြခငးအတငးသမးဆလများထသ�ခထ�တလ�ကသည။ထ�ေ�ကာငဒအငေအသညမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးြဖစသည။

စာမျက��ာ ၉

၄။ လ�သားများ၊ အငးဆကပ�းများ��င ၀ ◌ပ�ေလများကသ�မတ�ကြပားေသာတရစ�ာနများသညလ�မ�ေရးအြပ�အမ�များက�ြပသ�ကသည။ထ�ေ�ကာင, လ�မ�ေရးအြပ�အမ�တစခ�ဆငကြဖစစ�အားသာချက��ရမည။

အဆ�ပါသပ�နညးကျနညးလမးလညးတငးကျပြခငး��ငစနစတကျပ�ေပ�လမမည။ သတရဖ�အေရး�ကးတယ၊သပ�ပညာ��ငများသညဤအစအစ�က�လ�ကနာေလ��ေသာလညးေြပာငးလယြပငလယ��သည။ တစခါတစရစမးသပမ�တစခ�ချ�းကပမ�အေြပာငးအလက�မျက��ာသာေပးေသာနဂ�းချ�ပေစ��ငသည; မ�ကာခဏ, စမးသပမ�တစခ�လ�းက�တတ၏အဆ�ပါပေဟto◌အသစသပ�နညးကျေမးခနးများက�။ �ကမဖနများစာ, သပ�တစ linear အတကလညပတမထားဘ�းဖက��င; အစား, သပ�ပညာ��ငများအစ�မြပတအြခဆြခငး��ငေယဘ�ယျေအာင��ာေတ�သ�တ�ရသ�ေတသနရ��ေသာအြဖစပ�စများ။ သပ�နညးကျကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�သညသပ�ပညာထကပ�မ���ပေထးသညတစ ဦး တညးနညးလမးအ�ကြပ�ထားသည။ သပ�နညးကျနညးလမးက�ေြဖ��ငးရာတငအသ�းချ��ငသညက�လညးသတြပ�ပါသပ�နညးကျမလ�ေလာကသညြပနာများ။

သပ�ပညာအမျ�းအစား��စမျ�း - အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ�

သပ�ပညာ��ငများသညလနခသညဆယစ���စအနညးငယအတငးတနဖ�း��မ���င ပတသက၍ ေဆးေ�းြငငးခ�ခ�ကသညကြပားြခားနားေသာသပ�နညးကျအမျ�းအစားများ။ �� း�� း��ငး��ငးရဖ�အတကသပ�ပညာက���ာေဖတာကအဖ�းတနလား(သ�) သပ�နညးကျအသပညာသည၎ငးက�ေြဖ��ငးရာတင၎ငးက�အသ�းချမ�သာရထ�ကသညသတသတမ�တမ�တြပproblemနာလား၊ ဤေမးခနးသညြခားနားချကများက�အဓကထားသညသပ�ပညာအမျ�းအစား��စမျ�း - အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ�။

အေြခခသပ�သ�မဟ�တ“ စင�ကယေသာ” သပ�ပညာသညေရတ�ေရ��ညတငဗဟ�သ�တတ�းချ�ရန�က�းစားသညေ�ကာငးအသပညာ၏ေလ�ာကလ�ာ။ ၎ငးသညထ�တက�နတစခ�သ�မဟ�တ ၀ နေဆာငမ�တစခ�တညေဆာကရနအာ��စ�းစ�ကြခငးမ��ပါချကချငးအများြပညသ�သ�မဟ�တစးပားြဖစတနဖ�းက�။ အေြခခသပ�၏ချကချငးရညမ�နးချကမ�ာအသပညာြဖစသညသ�ေသာဗဟ�သ�တအတကေ�ကာင၎ငးသညအဆ�းတငလကေတ�ကျမညဟ�ဆ�လ�ြခငးမဟ�တပါေလ�ာကလ�ာ။

ဆန ကျငဘကအေနြဖငအသ�းချသပ�သ�မဟ�တ“ နညးပညာ” သညလကေတ�ကမ�ာက�ေြဖ��ငးရနသပ�ပညာက�အသ�းြပ�ရနရညရယသညြပနာများ၊ ဥပမာအားြဖငသး��အထက��နးတ�းတကေစရနအတက၊

Page 8: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 8/228

အထ�းသြဖငေရာဂါသ�မဟ�တသဘာဝေဘးအ��ရာယေ�ကာင�ခမးေြခာကေနေသာတရစ�ာနများက�ကယတငြခငး ( [link] ) ။ အသ�းချသပ�တငအဆ�ပါြပproblemနာက�များေသာအားြဖငသ�ေတသများအတကသတမ�တထားသည။

စာမျက��ာ ၁၀

၂၀၀၈ ခ���စတငအ�ငကဟာရကနးပငလယေက�ကမး��းတနးက�တ�ကခတ�ပးေနာကအေမရကနငါး��ငေတာ��ငးတရစ�ာနလ�ပငနးမ�ကယဆယခသညဒအည�ေရာင pelican ။ အသ�းချသပ�ပညာမ�ေကျးဇ�းတငပါသည၊ သပ�ပညာ��ငများသညင�ကက�မညသ� ြပနလညထ�ေထာငရမညက�သခ�ကသည။

(အေ�ကး: FEMA)

အချ��ေသာပ�ဂ��လများသညအသ�းချသပ�က�“ အသ�း ၀ င” သကသ�အေြခခသပ�က�“ အသ�းမကျ” ဟ�၍ မ�တယ���ငသည။ ကဒလ�ေတကအသပညာဆညးပ�းဖ�ေထာကခအားေပးတသပ�ပညာ��ငတစေယာကအတကေမးေကာငးေမးလမမယ။"ဘာအတကလ?" သ�ေသာသပ�ပညာသမ�ငးက�ဂ��တစ�ကေလလာ�ကညလ�ငထ�အေြခခအသပညာက�ေဖာြပသညအလန�ကးစာေသာတနဖ�းအများအြပားထ�းြခားတ applications များြဖစေပ� ခသည။ သပ�ပညာ��ငအေတာများများကအဒါကေလ�ာကလ�ာတစခ�တထငြခငးမြပ�မသပ�ပညာ၏အေြခခနားလညမ�လ�အပသည။ ထ�ေ�ကာငအသ�းချသပ�သညအေြခခသပ�မ�တစဆငရ��ေသာရလဒအေပ�မ�တညသည။ အြခားသပ�ပညာ��ငများထင�ကသညယခ�အချနသညအေြခခသပ�ပညာမ� ဆကလက၍ အမ�နတကယြပactualနာများအတကအေြဖ��ာရနအချနြဖစသည။��စ ဦး စလ�းချ�းကပတရားဝငြဖစ�ကသည။ ချကချငးဂ��ြပ�ရနေတာငးဆ�သညြပthatနာများ��သညမ�ာမ�နပါသည။သ�ေသာကျယြပန ေသာဗဟ�သ�တအေြခခအ�တြမစ၏အက�အညမပါဘေြဖ��ငးနညးများက���ာေတ�လမမညအေြခခသပ�မ�တဆငထ�တေပး။

လကေတ�ကျေသာြပproblemsနာများက�ေြဖ��ငးရနအေြခခ��ငအသ�းချသပ�သညမညသ�အတ�တကအလ�ပလ�ပ��ငေ�ကာငးဥပမာတစခ�ြဖစသညDNA က�ဖ�စညးပ�၏��ာေဖေတ� ��မ��ပးေနာကေမာလကျ�း၏နားလညမ�မ� ဦး ေဆာင�ပးေနာကြဖစပားခသညDNA က�ပားအ�ပချ�ပယ��ရားများ။ လ�သားတ�ငး၌ထ�းြခားေသာဒအငေအ�က�းများက�ေတ� ��ရသညငါတ�ဘဝအတကလ�အပေသာ��န�ကားချကများက�ဘယမ�ာငါတ�ဆလထမ�ာ။ DNA က�ပားစ�ဆလမခြခားမေလးတင DNA သညသ�ဟာသ�မတ� �အသစများြပ�လ�ပသည။ နားလညြခငးDNA က�ပားြခငး၏ယ��ရားများကသပ�ပညာ��ငများအားဓာတခခနးနညးစနစများတထင��ငခသညယခ�အခါမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာေရာဂါများ၊ ရာဇ ၀ တမ�ခငးြဖစပားေနေသာသ�များအားေဖာထ�တရန��ငဖခငြဖစေ�ကာငးဆ�းြဖတရန။ အေြခခသပ�ပညာမ��ပါကအသ�းချသပ�တည��လမမညမဟ�တေချ။

အေြခခ��ငအသ�းချသ�ေတသနများအ�ကားဆကစပမ�၏ေနာကထပဥပမာတစခ�မ�ာ Human Genome ြဖစသညProject၊ လ�သားခ��မ�ဆ�နးတစခ�စက�ခြခမးစတြဖာ။ ဆ�းြဖတရနေလလာမ�တစခ�

Page 9: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 9/228

DNA အ�ပ��ငယများ၏အတအကျအစအစ���ငဗဇတစခ�စ၏တညေနရာအတအကျ။ (အဆ�ပါမျ�းဗဇသညမျ�း�� းလ�က၏အေြခခယ�နစ; တစ ဦး ချငးစ၏ြပညစ�ေသာမျ�းဗဇသညသ�သ�မဟ�တသ�မ၏မျ�း�� းဗဇြဖစသည။ )��ပေထးမ�နညးေသာအြခားသက��များက�လညးဤစမကနး၏တစစတတစပ�ငးအြဖစေလလာ��ငသညလ�ခ��မ�ဆ�နးများ၏ပ�မ�နားလညမ�။ လ�မျ�း�� းဗဇစမကနး ([link]) အေပ� မ�ခ�အေြခခသ�ေတသနက��� း��ငးေသာသက��များ��ငေနာကပ�ငးတငလ�မျ�း�ယ၏မျ�း�� းဗဇ��ငြပ�လ�ပခသည။ Anအေရး�ကးေသာအဆ�းသတရညမ�နးချကသညေနာကဆ�းတငအသ�းချသ�ေတသနအတကအချကအလကများက�အသ�းြပ�ြခငး၊ က�သြခငး��င��ာေဖြခငးတ� ြဖစလမျ�း�� းဗဇ��ငဆကစပေသာေရာဂါများအတကအေစာပ�ငးေရာဂါ။

စာမျက��ာ ၁၁

Human Genome Project သညသ�ေတသနြပ�သ�များအ�ကား ၁၃ ��စပ�းေပါငးေဆာငရကမ�ြဖစသညသပ�အများအြပားကြပားြခားနားေသာလယကငး။ လ�မျ�း�� းဗဇတစခ�လ�းက�စ�းစမးေသာစမကနး။၂၀၀၃ ခ���စတငအ�ပးသတခသည (ခရကဒစ - ယ�အကစစမးအငဌာန၏မျ�း�� းဗဇအစအစ�များ)

(http://genomics.energy.gov))

အေြခခသပ���ငအသ�းချသပ���စခ�လ�းတငသ�ေတသန�က�းပမးမ�များက�များေသာအားြဖငဂ��တစ�ကစစ�ထားသည။အေရး�ကးေသာ��ာေဖေတ� ��မ�အချ� �က� serendipity ြဖငြပ�လ�ပသည၊ ဆ�လ�သညမ�ာ aကေကာငးစာမေတာတဆမ�တစခ�သ�မဟ�တကေကာငးအအားသငစရာ။ ဇဝေဗဒပညာ��ငအလကဇနးဒါး Penicillin က���ာေဖေတ� ��ခသညမေတာတဆ Fleming က Staphylococcus ဘကတးရးယားက� Petri ဟငးပတကျ ဖငလ�ကတယ။ မလ�ချငတမ�ပနးကနေပ� �ကးထားလာြခငး, ဘကတးရးယားသတြဖတ။ မ�သည Penicillium ��ငအသစတစခ�ြဖစသညပantib◌ဇဝေဆး��ာေဖေတ� ��ခသည။ အလနစနစတကျဖ�စညးထားေသာသပ�ပညာေလာကတငပငကေကာငးြခငး - မညသညအချနတငြဖစသညမျကြမငသကေသတစ ဦး ��ငေပါငးစပ�ပးစတထတင - မေမ�ာလငေသာေအာငြမငမ�များက�ြဖစေပ�ေစ��ငသည။

သပ�ဆ�ငရာအလ�ပအစရငခြခငး

သပ�နညးကျသ�ေတသနသညအေြခခသပ�ဟ�တမဟ�တ၊ အသ�းချသပ�ပညာလား၊အြခားသ�ေတသများအေနြဖငသ�တ�၏��ာေဖေတ� ��ချကများက�တ�းချ�တညေဆာကရနအတက��ာေဖေတ� ��ချကများ။ရလဒများက�စမကနးေရးဆြခငး၊ လ�ပေဆာငြခငး��ငခြခမးစတြဖာြခငးြပ�လ�ပသညအခါအြခားသပ�ပညာ��ငများ��ငပ�းေပါငးပါ ၀ ငသညသပ�နညးကျသ�ေတသနအတကအေရး�ကးတယ။ ဒအေ�ကာငးြပချကအတကသပ�ပညာ��ငရအလ�ပ၏အေရး�ကးေသာ��ေထာငရယတ�ချငးများ��င ဆကသယ၍ ရလာဒများက�ရယတ�ချငးများအားြဖန ေဝသည။ သပ�ပညာ��ငများသညရလဒများက�မ�ေဝ��ငသညသ�တ�က�သပ�နညးကျအစညးအေဝးတစခ�သ�မဟ�တကနဖရငတစခ�တငတငြပြခငးအားြဖင၊ပစ��ပ�နေနေသာအနညးငယက�ေရးချယပါ။ ယငးအစားသပ�ပညာ��ငအများစ�သည၎ငးတ�၏ရလဒများက�သကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပြခငးတငတငြပ�ကသညသပ�နညးကျဂျာနယများတငပ���ပထ�တေဝေသာစာမ�။ သကတ�ရယတ� - ြပနလညသ�းသပစာမ�သပ�နညးကျြဖစ�ကသညသပ�ပညာ��ငရလ�ပေဖာက�ငဖကများသ�မဟ�တရယတ�များကြပနလညသ�းသပေသာစာတမးများ။ ဤလ�ပေဖာက�ငဖကများအရညအချငးြပညမ�ကသညတစ ဦး ချငးစ, မ�ကာခဏသပ�ပညာ��ငရ ြဖစေစမဆ�းြဖတရနသ�က�တ�ညတသ�ေတသနinရယာ၌က�မးကျငသ�များအလ�ပထ�တေဝရနသငေလျာသည။ သကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပ၏ြဖစစ�က�သ�ေတသနေ�ကာငးေသချာေစရနက�ညေပးသညသပ�နညးကျစာတမးတငေဖာြပထားသ�မဟ�တေထာကပေငအဆ�ြပ�ချကက�မ�ရငးသသာထင��ားေသာယ�တ� ��ငေစေစစပစပြဖစပါတယ။သ�ေတသနရနပ�ေငအတကေတာငးဆ�မ�များြဖစေသာေထာကပေငအဆ�ြပ�လ�ာများသညသကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပြခငးြပ�သည။သပ�ပညာ��ငများသညသ�တ�၏အလ�ပက�ထ�တေဝသည။ ထ�ေ�ကာငအြခားသပ�ပညာ��ငများသညစမးသပမ�များက�အလားတ�ေအာကတငြပနလညထ�တလ�ပ��ငသသ�မဟ�တေတ� ��ချကအေပ�ချ�ထငရနကြပားြခားနားေသာအေြခအေနများ။ အဆ�ပါစမးသပရလဒများက�တသမတတညးြဖစရမညသညအြခားသပ�ပညာ��ငများ၏ေတ� ��ချကများ��ငအတ�။

တစ ဦး ကသပ�နညးကျစက� �ဖနတးမ�အေရးအသား��ငအလနကြပားြခားနားသည။ တထငဖနတးမ�ရနလ�အပပါသညေပမယဒါေ�ကာငသပ�နညးကျရလဒများက�တငြပမ��ကလာေသာအခါဒဇ�ငးစမးသပချက, fixed လမး��နချကများ��ပါတယ။

စာမျက��ာ ၁၂

Page 10: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 10/228

ပထမ ဦး စာသပ�နညးကျအေရးအသားသညအတ�ချ�ပ၊ တစ ဦး ကသပ�နညးကျစက� �ြဖစရနလ�အပပါသညအတအကျေပမယရယတ�များ၏စမးသပချကမျ�းပားရနခငြပ�ရနလ�ေလာကေသာအေသးစတ။

သပ�နညးကျစာတမးသညတကျေသာအပ�ငးများြဖစေသာနဒါနး၊ ပစ�ညးများ��ငနညးလမးများ, ရလဒများ��ငေဆးေ�းမ�။ ဤဖ�စညးပ�က�တစခါတစရ“ IMRaD” ပ�စဟ�ေခ�သည။များေသာအားြဖငအသအမ�တြပ�ြခငး��ငရည��နးသညကဏsectionsများအြပငစတ� ဇ (အကျ�းချ�ပ)အကျ�းချ�ပ) စက� �၏အစအ ဦး မ�ာ။ ေပ� မ�တည၍ ေနာကထပကဏbeများ����ငသညပ���ပထ�တေဝမညစာရကအမျ�းအစား��ငဂျာနယ၊ ဥပမာအားြဖင, ြပနလညသ�းသပစာတမးများအ�ကမးဖျငးလ�အပသည။

မတဆကနဒါနးသညလ�သများသညအရာ��င ပတသက၍ တ�ေတာငးေသာလညးကျယြပန ေသာေနာကခသတငးအချကအလကများြဖငစတငသညလယြပင။ ေကာငးမနေသာနဒါနးသညလညးအလ�ပ၏ကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ�က�ေပးသည။ ကသယေဆာငအလ�ပတရားမ�တထက��ငလညးအတ�ချ�ပအဘယမ�ာ��အယ�အဆသ�မဟ�တသ�ေတသနေမးခနးက�, စက� �၏အဆ�းေဖာြပသညသ�ေတသနေမာငး��ငတငြပလမမည။ နဒါနးသညထ�တေဝေသာသပ�ဆ�ငရာအလ�ပများက�ရည��နးသညအြခားသ�များ��ငထ�ေ�ကာငဂျာနယ၏စတ�ငက�ေအာကပါက�းကားလ�အပသည။ အလ�ပက�သ�းြခငးသ�မဟ�တသငေလျာေသာက�းကားြခငးမ��ဘအြခားသ�များ၏အေတးအေခ�များက� plagiarism ဟ�သတမ�တသည။

အဆ�ပါပစ�ညးများ��ငနညးလမးများအပ�ငးတငြပညစ�တကျေသာေဖာြပချကပါဝငသညေဒတာစ�ေဆာငးရနအသ�းြပ�ေသာတ� �များ��ငသ�ေတသများအသ�းြပ�သညနညးလမး��ငနညးစနစများ။ Theအြခားသ�ေတသတစ ဦး အားစမးသပမ�က�ထပမြပ�လ�ပရနေဖာြပချကသညလ�ေလာကေသာေစစပေသချာမ���သငသည��ငအလားတ�ရလဒများက�ရ��ရန, ဒါေပမယသ�က�ကယာြဖစရနမလ�အပပါ။ ဤအပ�ငးတငလညးပါဝငလမမညတ�ငးတာမ���ငမညသ�တကချကမ���ငစာရငးအငးအမျ�းအစားများ��ငပတသကေသာသတငးအချကအလကဆနးစစြခငးများြပ�လ�ပထားြခငးက�န�ကမး data ေတက�ဆ�ျးစစျဖ�အသ�းြပ�ခ�ကသည။ အဆ�ပါပစ�ညးများ��ငနညးလမးများအပ�ငးေပးသညေပမယစမးသပချကများ၏တကျေသာေဖာြပချက, ကသ�တ�က�ေဆးေ�းမထားဘ�း။

အချ� �ဂျာနယများတငရလဒကဏ section လ�အပ�ပးေနာကဆကတေဆးေ�းမ�ကဏ section တစခ�လညးလ�အပသည��စ ဦး စလ�းေပါငးစပဖ�ဘ�။ အကယ၍ ဂျာနယသညကဏ both ��စခ�လ�း၏ေပါငးစပြခငးက�ခငမြပ�ပါက၊ရလဒအပ�ငးသညေနာကထပအဓပ�ာယေကာကယ�မ�မ��ပေတ� ��ချကများက��� း��ငးစာေဖာြပသည။ ရလဒများဇယားများသ�မဟ�တဂရပများြဖငတငြပြခငးခရေသာလညးထပဆငသတငးအချကအလကက�မ�မတငြပရပါ။ေဆးေ�းမ�ကဏ� ငသ�ေတသသညရလဒများက�အနကဖင ◌၍ variable များက�မညသ�မညပ�ေဖာြပမညက�ေဖာြပလမမညဆကစပြဖစ��ငေလလာေတ� ��ချကက���ငးြပဖ� �က�းစားပါ။ ကျယြပန စာလ�ပေဆာငရနမ��မြဖစလ�အပသညယခငကထ�တေဝသပ�နညးကျသ�ေတသန၏အေြခအေနတငရလဒများက�ထားရနစာေပ��ာေဖေရး။ထ�ေ�ကာငသငေတာေသာအ��နးများက�ဤအပ�ငးတငလညးထညသငးထားသည။

ေနာကဆ�းအေနြဖငနဂ�းချ�ပအပ�ငးတငစမးသပေတ� ��ချကများ၏အေရးပါမ�က�အကျ�းချ�ပေဖာြပထားသည။သပ�နညးကျစက� �နးပါးဆကဆကေ�ကာငးတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာသပ�နညးကျေမးခနးများက�ေြဖ�ကားေနစ�မညသညေကာငးမနေသာသ�ေတသနမ�မဆ�ပ�မ�ေသာေမးခနးများက� ဦး တညသငသညဟ�ေဖာြပထားသည။ ထ�ေ�ကာငေကာငးမနစာြပ�သပ�နညးကျစာတမးသညသ�ေတသ��ငအြခားသ�များအား ဆကလက၍ ချ�ထငရနတခါးများက�ဖငေပးသညေတ� ��ချကများ။

ြပနလညသ�းသပသညေဆာငးပါးများသညမ�ရငးက�တငြပြခငးမ��ေသာေ�ကာင IMRAD ပ�စက�မလ�ကနာပါသပ�နညးကျေတ� ��ချကများ၊ သ�မဟ�တမ�လစာေပ၊ အဒအစားသ�တ�ကအကျ�းချ�ပ��ငေတ� ��ချကအေပ�မ�တချကေပးရနမ�လတနးစာေပအြဖစပ���ပထ�တေဝခသည��ငပ�မ�နအားြဖငကျယြပန ရည��နးအပ�ငးများပါဝငသည။

အပ�ငးအကျ�း

ဇဝေဗဒသညသက��များ��ငတစ ဦး ��ငတစ ဦး အြပနအလ�နဆကသယမ�က�ေလလာသညသပ�ြဖစသည��ငသ�တ�၏ပတဝနးကျင။ သပ�ပညာသညသေဘာသဘာဝက�ေဖာြပရန��ငနားလညရန�က�းစားသညစ�ကဝာတစခ�လ�းြဖစေစ၊ သပ�နယပယများစာ��သည။ သကဆ�ငရာသ�တ�အားလယကငး��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��င၎ငး၏ြဖစရပသဘာဝသပ�ထညသငးစ�းစားေန�ကသည။

စာမျက��ာ ၁၃

သပ�အေြခခသ�မဟ�တေလ�ာကထား��ငပါတယ။ အေြခခသပ�၏အဓကရညမ�နးချကမ�ာဗဟ�သ�တတ�းပားေစရနြဖစသညထ�အသပညာ၏ေရတ�လကေတ�ကျတေလ�ာကလ�ာမဆ�ေမ�ာလငြခငးမ��ဘ။ မ�လတနးလကေတ�အသ�းချသ�ေတသန၏ရညရယချကမ�ာလကေတ� ြပpracticalနာများက�ေြဖ��ငးရနြဖစသည။

ယ�တ� ကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ���စမျ�းက�သပ�ပညာတငအသ�းြပ�သည။ inductive ဆငြခငြခငးသညအထ�းရလဒများက�အသ�းြပ�သညေယဘ�ယျသပ�နညးကျအေြခခမ�ထ�တလ�ပရန။ ��တယ�ဆငြခငြခငးသညယ�တ� ��ေသာစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စတစခ�ြဖစသညအေထေထအေြခခမ�ေလ�ာကထားြခငးအားြဖငရလဒများက�ခန မ�နးထားသည။ သပ�နညးကျတစေလ�ာကလ�းဘ�ချညသ�ေတသနဆ�သညမ�ာသပ�နညးကျနညးက�သ�းြခငး၊ေလလာေတ� ��ချကများ၊ ြပသနာတစခ�၊ ဆ�းြဖတချကချြခငးများ၊ ထ�ယ�ဆချကများက�စမးသပြခငး��ငပ�ဆြခငးေကာကချကတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ။ စမးသပမ�သညသငေလျာေသာထနးချ�ပမ�များက�အသ�းြပ�သည။ သပ�ပညာ��ငများသညသ�တ�၏ရလဒများက�တသပ�နညးကျဂျာနယများတငပ���ပထ�တေဝသညသကတ�ရယတ�ြပနလညသ�းသပသညသပ�နညးကျစာတမးများ။ သပ�ဆ�ငရာသ�ေတသနစာတမး

Page 11: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 11/228

နဒါနး၊ ပစ�ညးများ��ငနညးလမးများ၊ ရလာဒများ၊ေနာကဆ�းအေနနနဂ�းချ�ပေဆးေ�းမ�။ ြပနလညသ�းသပစာတမးများတစ ဦး အထ�းသြဖငြပ�ေသာအမ�သ�ေတသနအကျ�းချ�ပအချနကာလအတငးလယြပင။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ေအာကပါဥပမာတငေနစ�ြပproblemနာက�ေြဖ��ငးရနသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�သည။ေနစ�ေြဖ��ငးေရးလ�ပငနးစ���ငအတ�သပ�နညးကျနညးလမးေြခလ�မးများ (ေရတကပစ�ညးများ) မ�ာထားပါြပproblemနာ (စာလ�းေပါငးပစ�ညးများ) ။ စမးသပမ�၏ရလဒများက� အေြခခ၍ အယ�အဆမ�နကနပါသလား။ အကယ၍အချ� � မ�ားယငးေသာယ�ဆချကများက�တငြပရနမမ�နကနပါ။

၁၂၃ ။၄၅၆။ ရလဒ

က။ လ�ပစစထကေပါကမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနပါတယခ။ ဆ�ငမ�ာတစခ�ခ�မ�ားေနရင၊ က�နေတာေကာဖထ�တလ�ပသ�ကပလပထ�းတအခါအလ�ပမလ�ပပါဘ�း

အဒါက�သ�။ဂ။ ငါေပါငမ�န မးဖ�ကငါမ�န က�ေမ �းဘ�း။ ေကာဖေဖျာစကက�ဆ�ငထက�ထညလ�ကတယင။ က���ပေကာဖဆ�ငအလ�ပလ�ပသညf ။ ဘာြဖစလ�ငါေပါငမ�န မးဖ��ကးကအလ�ပမလ�ပသလ

[link] ၁: ဂ; ၂: F; ၃။ က၊ ၄: ခ; ၅: D; ၆။ အးမ�လယ�ဆချကသညမ�ားယငးသညေကာဖေဖျာစကသညထကေပါကသ�တပဆငေသာအခါအလ�ပလ�ပသည။ အြခားေရးချယစရာယ�ဆချကများပါဝငသညေပါငမ�န မးဖ��ကးကျ�းသား��ငသည။

[link] ေအာကပါတစခ�စသည inductive သ�မဟ�တ deductive reasoning ၏ဥပမာတစခ�ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။

၁။ ပျတတေသာင�ကများ��ငပ�းမ �ားအားလ�းတငအေတာငများ��သည။ င�ကများ��ငအငးဆကပ�းများသညအေတာငများက�သ�တ�ခတလ�ကသညေလထမ�ာြဖတသနးပါ ထ�ေ�ကာငေတာငပများသညေလယာ�ခရးစ�က�အေထာကအက�ြပ�သည။

၂။ အငးဆကများသညများေသာအားြဖင�ကမးတမးေသာေဆာငးရာသများထကပ�မ���းညေသာေဆာငးရာသတငသာ��ငသန�ကသည။ ထ�ေ�ကာငအငးဆကကမ�ာလ�းဆ�ငရာအပ�ချနတ�းလာလ�ငပ�မ�ြပproblemနာြဖစလာလမမယ။

(၃) DNA သယေဆာငသ�ခ��မ�ဆ�နးသညဆလခြခငးအတငးသမးဆလများထသ�ခထ�တလ�ကသည။ထ�ေ�ကာငဒအငေအသညမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးြဖစသည။

စာမျက��ာ ၁၄

၄။ လ�သားများ၊ အငးဆကပ�းများ��င ၀ ◌ပ�ေလများကသ�မတ�ကြပားေသာတရစ�ာနများသညလ�မ�ေရးအြပ�အမ�များက�ြပသ�ကသည။ထ�ေ�ကာင, လ�မ�ေရးအြပ�အမ�တစခ�ဆငကြဖစစ�အားသာချက��ရမည။

[link] ၁ ။ ၂ ။ ၃။ ��တယ�ြခငး၊ 4: inductive ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ကမ�ာေြမေပ� ��သက��များသည ________ ြဖစသည။

က။ အပငများခ။ ေသးငယေသာဇဝသက��ဂ။ င�ကများ။ ဒ�င��ေဆာ

ြဖစရပတစခ�အတကအ�ကြပ�။ စမးသပ��ငေသာ��ငးြပချကက� ________ ဟ�ေခ�သည။

က။ အယ�အဆခ။ variableဂ။ သအ�ရ။ ထနးချ�ပမ�

က

ေအာကပါသပ�များ၏ဘယဟာက�သဘာဝသပ�ပညာလ�မသတမ�တသလ။

Page 12: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 12/228

က။ ဇဝေဗဒခ။ နက�တ� ေဗဒဂ။ ��ေပဗဒ။ ကနပျ�တာသပ�

: D

ေယဘ�ယျအားြဖငနဂ�းချ�ပရနဆကစပေလလာေတ� ��ချကများက�အသ�းြပ�ေသာယ�တ� ဆ�ငရာစ�းစားေတးေခ�မ�အမျ�းအစားြဖစသည________ က�ေခ�။

က။ ��တယ�ဆငြခငြခငးခ။ သပ�နညးကျနညးလမးဂ။ အယ�အဆ -based သပ�။ inductive ဆငြခငြခငး

: D

________ ၏ြဖစစ�သညသပ�ပညာ��င၏သ�ေတသနသညမ�လ၊ သသာထင��ားေစရနေသချာေစသည။ယ�တ� ��ငေစေစစပစပ။

က။ ထ�တေဝခ။ လ�ထ�ေဟာေြပာချကဂ။ ြပနလညသ�းသပချက

စာမျက��ာ ၁၅

။ သပ�နညးကျနညးလမး

ေတးဂတက�ပ�မ�နထေတ�ေလ��ေသာသ�မ၏အမသ�အမသားများသည ပ�၍ �ကးထားလာပ�ရသညက�လ�တစေယာကသတြပ�မသညဂတမ��ေသာအခနးများထကလျငြမနစာ။ ရလဒအေနြဖငသ�သညအပငများ�ကးထားရနဆ�းြဖတသညဂတ��ငထေတ�ေသာအခါ။ ဤဥပမာသညမညသညကျ�းေ�ကာငးဆငြခငမ���ငဆငတ�သနညး။

က။ inductive ဆငြခငြခငးခ။ ��တယ�ဆငြခငြခငးဂ။ အဘယသ�မ�မအယ�အဆလ�ပေသာေ�ကာငမဟ�တ။ inductive and deductive ဆငြခငြခငး��စခ�လ�း

က

အခမတ� ြပနမ�

သပ�နညးကျနညးက�သပ�ပညာအများစ�အသ�းြပ�ေသာလညး၎ငးက�အသ�းြပ���ငသညေနစ�အေြခအေနများ သင၌အမ၌၊ ေကျာငး၌သ�မဟ�တြပwithနာ����ငသညသင၏ကားက�၎ငး၊ ၎ငးက�ေြဖ��ငးရနသပ�နညးကျနညးလမးက�အသ�းြပ�ပါ။

အေြဖများသညကြပားလမမည၊ သ�ေသာသပ�နညးကျနညးလမး၏အဆငက�လ�ကနာသငသည။ ြဖစ��ငေြခတစခ�မ�ာမစတကားတစစငးြဖစရမယ။ အယ�အဆကကားကမဖငဘ�းလ�ေြပာလ�ရတယဘကထရပျကေန�ပ အဆ�ပါစမးသပမ�ဘကထရက�ေြပာငးလရနသ�မဟ�တဘကထရအားသငးဖ� ြဖစလမမယ��ငထ�ေနာကကားစတငသညမဟ�တစစေဆးသည။ အကယ၍ စဖငပါကြပproblemနာသညဘကထရေ�ကာငြဖစသညအဆ�ပါယ�ဆချကက�လကခသည။

အသ�းချသပ�ပညာသညသင၏ေနစ�ဘဝအေပ�မညသ�အကျ�းသကေရာကေ�ကာငးဥပမာတစခ�ေပးပါ။

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ အသ�းချသပ�သညေနစ�ဘဝအေပ�မညသ�အကျ�းသကေရာကေ�ကာငးဥပမာတစခ�ြဖစသညကာကယေဆး၏ေ���ေမ�ာကတင။ ပ�လယ�၊ ဝကသက၊ ေမးခ�င��ငပငေရာဂါများက�ကာကယရနကာကယေဆးများတစ ဦး ချငးစ��ငလ�မ�ေရးကျနးမာေရးက�အေထာကအက�ြပ�ြခငးြဖငတ�ပေကးသညေနစ�ဘဝက�အကျ�းသကေရာကေစသည။

ဇဝေဗဒပညာ��ငများေလလာ��ငသညအေ�ကာငးအရာ��စခ���ငသပ�နညးကျေလလာမ���စခ�က�ေဖာြပပါအဒဇဝေဗဒ၏ဘ�အြပငဘကကျလမမယ။

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ ဇဝေဗဒေလလာမ�theရယာအတငးတငကျေရာကေသာအေ�ကာငးအရာများတငေရာဂါများမညသ�ပါဝငသညလ�က�ယခ��ာများ၊ ညစညမးမ�သညမျ�းစတတစခ�၏ကျကစားရာေနရာများအေပ�မညသ�သကေရာကသည၊သ�တ�ရပတဝနးကျင။ ဇဝေဗဒြပငပတငေရာက��ေနေသာေခါငးစ�များ (“ ဘဝေလလာမ�”) တငမညသ�ပါဝငသညသငြပငေကျာကလ�ာသညဖ�စညးပ���င�ဂ�ဟပတလမးပတလမးများက�မညသ�လညပတသညက�ေဖာြပသည။

Page 13: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 13/228

ကငဆာအေ�ကာငးစ�းစားြခငး၊ အေြခခသပ�ေမးခနး��ငအသ�းချသပ�ပညာတစခ�က�ေရးပါဒေခါငးစ�က�စတဝငစားသ�ေတသေမးအေသာင�ါေမးခနး

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ အေြခခသပ� - ကငဆာေရာဂါသညမညသညဆငကြဖစစ�ရညရယချကအတကအေထာကအက�ြပ�မညနညး။ အသ�းချသပ�။ ။ ဆယလ�လာတငကငဆာမျ�းပားြခငးမ�ကာကယရနမညသညနညးစနစများက�ေတ� ����ငသညအဆငလား

ေဝါဟာရ

စာမျက��ာ ၁၆

စတ� ဇသ�ေတသနအကျ�းချ�ပတသပ�နညးကျစာတမးအပ�ငးက�ဖငလ�စြခငး��ငနဂ�းချ�ပ

သပ�ပညာအစစအမ�နကမ�ာြပproblemsနာများက�ေြဖ��ငးရနရညရယေသာသပ�ပညာပ�စ

အေြခခသပ�မညသ�ပငြဖစေစကာမ�ဗဟ�သ�တ��ငနားလညမ�က�ချ�ထငရန��ာေဖေသာသပ�ပညာေ�ကာငးအသပညာ၏ေရတ�ေရ��ညေလ�ာကလ�ာ

ဇဝေဗဒသက��များ၏ေလလာမ���ငအချငးချငး��င၎ငးတ�၏အြပနအလ�နေလလာမ���ငသ�တ�ရပတဝနးကျင

နဂ�းချ�ပ၏အေရးပါမ�က�အကျ�းချ�ပတသပ�နညးကျစက� �အပ�ငးစမးသပေတ� ��ချက

ထနးချ�ပမ�စမးသပမ�ကာလအတငးမေြပာငးပါဘ�းတစမးသပမ�၏အစတအပ�ငးတစခ�

��တယ�ဆငြခငြခငးခန မ�နးရနေယဘ�ယျပါဝင��ငေ�ကညာချကက�အသ�းြပ�ေ�ကာငးယ�တ� စ�းစားေတးေခ�၏ပ�စတကျေသာရလဒများ

ေဖာြပရနသပ�(စ, ��ာေဖေတ� ��မ�သပ�) ေလလာေစာင�ကညေလလာရနရညရယထားေ�ကာငးသပ�၏ပ�စစ�စမးစစေဆး

ေဆးေ�းမ�ေရးသားသ�စမးသပအနကဖငထားတအတကသပ�နညးကျစက� �အပ�ငးရလဒများ, variable ေတက�ဆကစပဘယလ�ြဖစ��ငသညက�ေဖာြပသည��င��ငးြပရန�က�းစားသညဆ�တေမးခနးက�အတကြဖစရပဆနး

မဟ�တမမ�နစမးသပရလဒများအားြဖင disproven ခရ��င

အယ�အဆစမးသပ�ပး��ငသညေလလာမ�တစခ�အတကအ�ကြပ�ချက

အယ�အဆ -based သပ�တကျတေမးခနး��ငြဖစ��ငေသာ testable ��ငအတ�စတငေ�ကာငးသပ�နညးကျပ�စအေြဖများ

inductive ဆငြခငြခငးေယဘ�ယျအားြဖငေရာက��ရနဆကစပေလလာေတ� ��ချကများက�အသ�းြပ�ေသာယ�တ� ဆ�ငရာစ�းစားေတးေခ�မ�ပ�စနဂ�းချ�ပ

နဒါနးေနာကခေထာကပေပးသညသပ�နညးကျစာတမး၏အဖငစာမျက��ာသ�ေတသနမတ�ငမကလယြပင၌လ�သများခရာများအေ�ကာငးသတငးအချကအလကစက� �၌တည၏

ဘဝသပ�သက��များက�ေလလာသညဇဝေဗဒကသ�ေသာသပ�နယပယ

က�န�ကမး��ငနညးစနစများ

Page 14: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 14/228

စာမျက��ာ ၁၇

၏�ပးြပညစ�ေသာေဖာြပချကပါဝငေသာသပ�နညးကျစာတမးအပ�ငးအချကအလကများက�စ�ေဆာငးရနသ�ေတသများအသ�းြပ�ေသာတ� �များ၊ နညးလမးများ��ငနညးစနစများ

သဘာဝသပ���ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��င၎ငး၏ြဖစရပများ��ငဆကစပေသာသပ�နယပယ��ငြဖစစ�များ

သကတ�ရယတ� - ြပနလညသ�းသပလကေရးမ�များမ�ာေတ� ��ငပါတယသပ�ပညာ��ငတစ ဦး ၏လ�ပေဖာက�ငဖကများကက�မးကျငသ�များြဖစသညေလလာမ�၏လယြပင၌တည၏

��ပပ�ငးဆ�ငရာသပ�ထ�ကသ�ေသာဘ�မေဗဒ, နက�တ� ေဗဒ, ��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒအြဖစသပ�နယပယ, ေသာကစ�မဟ�တေသာေလလာမ�များ

plagiarismအြခားသ�များ၏အလ�ပသ�မဟ�တအေတးအေခ�များက�မ�နကနစာက�းကားြခငးမ��ဘမ�ားယငးစာဖနတးြခငးသ�တ�အားေရးသားသ�ရမ�လစတက�းများြဖစေ�ကာငးစ�

ရလဒစာေရးသ�ကစမးသပေြပာြပသညအတကသပ�နညးကျစက� �အပ�ငးေတ� ��ချကများ��ငသကဆ�ငရာကနးဂဏနးများ, ��ပပ�များ, ကားချပ, ဂရပများ��ငမဆ�ထပမအနကမပါဘစားပ

ြပနလညသ�းသပေဆာငးပါးအြဖစပ���ပထ�တေဝခေတ� ��ချကအေပ�အကျ�းချ�ပ��ငမ�တချကများေ�ကာငးစက� �အဓကစာေပ

သပ�ပညာအေထေထအမ�နတရားများသ�မဟ�တအေထေထဥပေဒများ၏လ�ပငနးလညပတမ�ပါ ၀ ငေသာအသပညာ၊အထ�းသြဖငဝယယ�ြခငး��ငသပ�နညးကျနညးလမးအားြဖငစမးသပ�ပးေသာအခါ

သပ�နညးကျနညးလမးေလလာေရး, ေရးဆေရးပါဝငသညသတမ�တထားေသာေြခလ�မးများ��ငအတ�သ�ေတသနနညးလမးတစ ဦး အယ�အဆ၏စမးသပြခငး��ငအတညြပ�သ�မဟ�တမ�ားယငးေသာ၏

တတတခ�းကေကာငးစာမေတာတဆမ�တစခ�သ�မဟ�တကေကာငးအအားသငစရာ

သအ�ရေလလာေတ� ��ချကသ�မဟ�တြဖစရပများအတက��ငးြပချကစမးသပ�ပးအတညြပ�ခသည

variableစမးသပမ�တစခ�စမးသပမ�၏အစတအပ�ငးတစခ�

ဇဝေဗဒ၏ themes များ��ငအယ�အဆများဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဘဝ၏ဂ�ဏသတ� များက�ေဖာထ�တေဖာြပပါ• သက��များအ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ�အဆငဆငက�ေဖာြပပါ• phylogenetic သစပငအသအမ�တြပ�ြခငး��ငအနကက�ေဘာြပ• ဇဝေဗဒဆ�ငရာကြပားြခားနားေသာစညးကမးချကများက�ဥပမာြပပါ

ဇဝေဗဒဆ�တာကဘဝက�ေလလာတသပ�ပညာပ၊ ဒအသြဖစလမမယသသာထင��ားသညတ�န ြပနမ���သညမ�ကမေသာေမးခနးတစခ�ြဖစေသာလညးသတမ�တရနအ�မမလယက�ပါဘဝ ဥပမာ - ဇဝေဗဒဌာနခကဗ�ငးရပစက�ေလလာသညဗ�ငးရပစြဖစသညသက��သတ� ဝါများ၏ဝေသသလက�ဏာများအချ� � ြပေပမယအြခားသ�များက�ကငးမ။ ဒါဟာထကလ�ည

စာမျက��ာ ၁၈

ဗ�ငးရပစများသညသက��က�တ�ကခ�ကြခငး၊ ေရာဂါြဖစေစြခငး��ငမျ�းပားြခငးများြပ�လ�ပ��ငသည။သ�တ�သညဘဝက�သတမ�တရနဇဝေဗဒပညာ��ငများအသ�းြပ�ေသာစ��နးများ��ငမက�ကညပါ။ အကျ�းဆကအားေရာဂါေဗဒပညာ��ငများသညတတကျကျေြပာရလ�ငဇဝေဗဒပညာ��ငများမဟ�တပါ။ အလားတ�ပငအချ� �ဇဝေဗဒပညာ��ငများေလလာ�ကသညဘဝက�ြဖစေပ�ေစေသာအေစာပ�ငးေမာလကျ�းဆငကြဖစစ�၊ ဘဝေ���ေြပးေသာြဖစရပများကတညးကဇဝေဗဒဆ�ငရာြဖစရပများမဟ�တပါ၊ ၎ငးသပ�ပညာ��ငများက�လညးဇဝေဗဒမ�ဖယထ�တထားသညဟ�ေသာေဝါဟာရက�၏တငးကျပစာအဓပ�ာယ။

ဇဝေဗဒသညအေစာဆ�းကာလမ� စ၍ ေမးခနးများသ�းခ���င ပတသက၍ နပနးလ�းခသည

Page 15: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 15/228

"အသက��ငလျက" တစခ�ခ�လ�ပေသာ shared ဂ�ဏသတ� များ? တစချနကငါတ�တစခ�ခ�သတအသက��ငေနလား၊ အဓပ�ာယ��တအဖ�အစညးအဆငက�ဘယလ�ဖ�စညးထားသလ။ ထ�အြပငေနာကဆ�းမ�ာထ�းြခားတဘဝကြပားမ�က�ရငဆ�ငရတအခါငါတ�ဘယလ�စ�စညး�ကသလအမျ�းမျ�းေသာသက��အမျ�းမျ�းက�က���ပတ�ပ�မ�နားလည��ငရနအတက? အသစအြဖစသက��များက�ေနတ�ငး��ာေဖေတ� ��သည၊ ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဤအေြဖများက�ဆကလက��ာေဖ�ကသည��ငအြခားေမးခနးများက�။

ဘဝ၏ဂ�ဏသတ� များ

သက��အားလ�းသညအဓကဝေသသလက�ဏာများ (သ�) လ�ပေဆာငချကများက�မ�ေဝသညပတ ၀ နးကျငဆ�ငရာတ�န ြပနမ�၊ မျ�းပားမ�၊homeostasis, စမးအငအေြပာငးအလန� �ငဆငကြဖစစ�။ အတ�တ��ကည�� �ကေသာအခါဤက�းဝေသသလက�ဏာများဘဝက�သတမ�တဖ�အေစခ။

အမ�ာစာ

�ကကဆ�တစလ�းသညဆလများ၊ တစ��းများ၊စနစများ။ (ဂ�ဏသတ� များ -“ Ivengo” / Wikimedia

Commons များ)

သက��များသညဆလတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�ေသာဖ�စညးထားြခငး၊အလန��း��ငး�ပးတစ ဦး တညးေသာဆလသက��များသညအလနအ�သေလာကေအာင��ပေထးသည။ ဆလတစခ�စအတငး��အကတမများေမာလကျ�းများ၊ ဤအလ�ညအတကဆလ organelles ��ငအြခားဆယလ�လာပါဝငမ�တကပါေစ။ Inmulticellular organisms ([link]), အလားတ�ဆလတစ���းဖ�စညးထားပါသည။ တစ���းများအလ�ည၌, ပ�းေပါငး

စာမျက��ာ ၁၉

က�ယတငးအဂ� ါ (ကြပားေသာ function က�အတ�ခ��ာက�ယဖ�စညးပ�) က�ဖနတးပါ။ က�ယတငးအဂ� ါဖ�စညးရနအတ�တကအလ�ပလ�ပ�ကသညစနစများ။

စတခစားမ�သ�မဟ�တ Stimuli မ�တ� ြပနမ�

ဤအထခ�ကမခေသာအပင ( Mimosa pudica ) ၏အရကများသည ချကချငးပငေခါက။ ေခါကလမမညထမခတယ မနစအနညးငယအ�ကာတငစက��သညပ�မ�နြပနြဖစသားသည။ (အေ�ကး: အလကစ

Page 16: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 16/228

ေလာမာ)သက��အမျ�းမျ�းသညလ��ေဆာမ�များက�တ� ြပန�ကသည။ ဥပမာအားြဖငအပငများသညအလငးရငးြမစသ� ဦး တည��ငသည။ြခစညး��းများ��ငနရများက�တကပါ၊ သ�မဟ�တထေတ� မ�က�တ� ြပနပါ ([link]) ။ ေသးငယေသာဘကတးရးယားများပငလ�ငဆသ� ဦး တည��ငသညသ�မဟ�တဓာတ�ပစ�ညးများ ( chemotaxis ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ� ) (သ�) အလငး ( phototaxis ) မ�ေဝးေဝးသ�သားပါ ။ လ�ပ��ားမ�လ��ေဆာမ�တစခ�ဆသ�အြပ�သေဘာေဆာငေသာတ� ြပနမ�တစခ�ဟ�သတမ�တသညအ��တလက�ဏာတ� ြပနမ�က�စ�းစား။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေစာင�ကည ဤဗဒယ� သညအပငများလ��ေဆာမ�က�တ� ြပနပ�က��ကည��ရန - အဖငအလငးမ�အဆ�းသ�အလ�ညကျသညအထ�ကညသညလ�ယ�ရာဥစ�ာက�ဘမးယ�ြခငးင�ါ, အခကတစဝ�မးဗ�း။

မျ�းပားြခငး

ဆလတစမျ�းတညး��ေသာသက��များသညသ�တ�၏ DNA က�မတ� �ပား�ပးေနာကပထမ ဦး ဆ�းခထ�တြခငးြဖငမျ�းပား��ငသညဆလအသစ��စခ�က�ဖ�စညးရနေသးခရနြပငဆငေနသကသ�အညအမ�။ Multicellular သက��များက�မ�ကာခဏတစ ဦး ချငးစဖ�စညးမညအထ�းမျ�းပားမျ�း�� းဗဇဆလများက�ထ�တလ�ပသည။ ဘယေတာလမျ�းပားြခငးြဖစေပ� ြခငး၊ DNA ပါ ၀ ငေသာမျ�း�� းဗဇများက�သက��မျ�းဆကများသ�က�းစကေစသည။

စာမျက��ာ ၂၀

ဒမျ�း�� းဗဇေတကအမျ�းအ�ယဟာမျ�းစတတစခ�တညးက�ပ�ငဆ�င�ပးအလားတ�မျ�း�� း��မယဆ�တာေသချာေစတယထ�ကသ�ေသာအရယအစား��ငပ�သဏas◌ာနအြဖစဝေသသလက�ဏာများ။

�ကးထားမ���ငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�

သက��များသည ၄ ငးတ�၏မျ�း�� းဗဇမ�သတမ�တထားေသာတကျေသာ��န�ကားချကများက� လ�က၍ �ကးထားလာသည။ ဤေရ�ကားမျ�း�� းဗဇသညဆယလ�လာ�ကးထားမ���ငဖ� �ဖ�းမ�က���န�ကားသည��န�ကားချကများေပး�ပး၊မျ�းစတငယရယ[link]) ၎ငး၏မဘများ��ငအတ�တ�ပငဝေသသလက�ဏာများများစာက�ြပမ��ကးြပငးပါလမမယ။

��စခ�မ�ဆငတ�ေသာလညးဤေ�ကာငများသညမဘ��စပါးစလ�းမ�မျ�း�� းဗဇက�အေမဆကခခ�ကသညတ�ညေသာဝေသသလက�ဏာများများစာက�။ (အေ�ကး: Rocky Mountain Feline

ကယဆယေရး။

စညးမျ�း

အေသးဆ�းသက��များပင��ပေထး�ပးစညးမျ�းစညးကမးများက�လ�အပသညအတငးပ�ငးလ�ပေဆာငချကများက�ည�� �ငးြခငး၊ လ��ေဆာမ�များက�တ�န ြပနြခငး��ငပတ ၀ နးကျငဆ�ငရာဖစးမ�များက�ရငဆ�ငေြဖ��ငးြခငး။ ��စသက��တစခ�တငစညးမျ�းသတမ�တထားေသာအတငးပ�ငးလ�ပေဆာငချကဥပမာများသညအာဟာရသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငေသးစးဆငးမ�ြဖစသည။အဂ� ါများ (အတ�တ�အလ�ပလ�ပေသာတစ���းအ�ပစ�များ) သညသယေဆာငြခငးကသ�ေသာတကျေသာလ�ပငနးေဆာငတာများက�လ�ပေဆာငသညခ��ာက�ယတစေလ�ာက��ေအာကစဂျင၊ စန ပစပစ�ညးများက�ဖယ��ားြခငး၊ ဆလတ�ငးက�အာဟာရများေပးပ� ြခငး��ငအေအးေပးြခငးခ��ာက�ယ။

Homeostasis

Page 17: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 17/228

ဝင��းစနးဝကဝများ ( Ursus maritimus ) ��ငေရခဖ�းလ�မးေနေသာေဒသများတငေနထ�ငေသာအြခား��တ�ကသတ� ဝါများက�ထနးသမးသညသ�တ�၏အပ�ချနက�အပ� ေပး၍ အသားထ���ငအေမးများြဖငအပ�ဆ�း�� းမ�က�ေလ�ာချသည

စာမျက��ာ ၂၁

သ�တ�ရအေရြပားေအာကမ�ာအဆသပသညးအလ�ာ။ (အေ�ကး:

“ longhorndave” / Flickr)

ေကာငးမနစာလညပတ��ငရနအတကဆလများသညသငေလျာေသာအေြခအေနများလ�အပသညအပ�ချန, ေသာ pH ��ငကြပားြခားနားေသာဓာတ�ပစ�ညးများသငေလျာေသာအာ��စ�းစ�ကမ�။ ဤအေြခအေနများသည၊သ�ေသာတဒဂ�မ�ေနာကတစခ�သ�ေြပာငးလပါ။ သက��များသညအတငးပ�ငးက�ထနးသမး��ငသညပတ ၀ နးကျငအေြပာငးအလများ��ေသာြငားလညးကျ�းေြမာငးေသာအကာအေဝးအတငး��အေြခအေနများ၊homeostasis (စာသားအရ“ တည�ငမေသာအေြခအေန”) မ�တဆငသက��တစခ�၏ထနးသမး��ငစမးစ�ဆကမြပတြပညတငးေရးအေြခအေနများ။ ဥပမာအားြဖင၊ သက��တစခ�သညခ��ာက�ယအပ�ချနက�ထနးည�ရနလ�အပသညthermoregulation အြဖစလ�သများသညလ�ပငနးစ�မ�တဆင။ ေအးေသာရာသဥတ�တငေနထ�ငေသာသက��များပ�လာဝကဝ[link]), သ�တ�က�နမေသာအပ�ချနက�ဆးတားက�ညြခငး��ငခ��ာက�ယဖ�စညးပ���သညခ��ာက�ယအပ�ထနးသမးေစာငေ��ာက။ ဤအပ���နက�ကာကယရနဖ�စညးပ�တငသားေမး၊ အေမးအေတာငများ၊��ငအဆ။ ပ�ြပငးသညရာသဥတ�တငသက��များသညလ�သားများအတကေခ�းထကြခငး၊ခ��ာက�ယအပ�များလနးေစရနသ�တ�က�ေခးများကက�ညသည။

စမးအငထ�တယ�ြခငး

ကယလဖ�းနးယား�� condor ( Gymnogyps californianus ) သညအစားအစာမ�ရေသာဓာတ�စမးအငက�အသ�းြပ�သညပါဝါပျသနး။ ကယလဖ�းနးယား condors မျ�းသ��းရနအ��ရာယ��မျ�းစတပါ၏ ဒင�ကက�က�ညမယေတာငပ tag ��ပါတယဇဝေဗဒပညာ��ငတစ ဦး ချငးစက�ခြခားသတမ�တ။ (အေ�ကး: ပစဖတအေနာကေတာငပ�ငးေဒသအေမရကနငါး��ငေတာ��ငးတရစ�ာန

ဝနေဆာငမ�)

Page 18: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 18/228

စာမျက��ာ ၂၂

သက��အားလ�းသညသ�တ�၏ဇဝြဖစစ�လ�ပ��ားမ�များအတကစမးအငအရငးအြမစက�အသ�းြပ��ကသည။ အချ��ေသာသက��များဖမးမေနမ�စမးအင��ငအစားအစာတငဓာတ�စမးအငအြဖစသ�ေြပာငးလြခငး၊ အြခားသ�များကဓာတ�စမးအငက�အသ�းြပ�သညေမာလကျ�းေတအစာစားတယ။[link]) ။

သက��များ၏ဖ�စညးပ�အဆငဆင

သက��အရာများက�ဆနးစစ��ငသညအဆငဆငေအာကတငအလနအမငးစနစကျ�ပးဖ�စညးထားသညေသးငယတကေန�ကးမားတမ�စေကးေပ�မ�ာ။ အကတမသညအေသးငယဆ�း��ငအေြခခအကျဆ�းအစတအပ�ငးြဖစသည။၎ငးတငအလကထရနများဝနးရထားေသာ�ျ�ကလယတစခ�ပါဝငသည။ အကတမများသညေမာလကျ�းများဖ�စညးသည။ တစ ဦး ကေမာလကျ�းတစ ဦး ြဖစပါအနညးဆ�းအကတမ ၂ ခ�ပါဝငသညဓာတ�ဖ�စညးပ�သညတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�ေသာဓာတ�ပစ�ညးများကအတ�တကထနးသမးသညေ��ာင�က�း။ ဇဝေဗဒဆ�ငရာအေရး�ကးေသာေမာလကျ�းအေတာများများသည�ကးမားေသာေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညမကခ��ေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညပ�မ�နအားြဖင polymerization ြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည (ပ�လမာအားြဖငြပ�လ�ပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသညmacromolecules ထကပ�မ��� း��ငးသည monomers ဟ�ေခ�ေသာေသးငယသညယ�နစများက�ေပါငးစပသည။ Anmacromolecule ၏ဥပမာသည deoxyribonucleic acid (DNA) ြဖစသည။[link]), ေသာပါ��သညသက��အားလ�း၏ဖ�စညးတညေဆာကပ���ငလညပတမ�အတက��န�ကားချကများ။

ဒအနေအေမာလကျ�းအပါအဝငေမာလကျ�းအားလ�းသညအကတမများြဖငဖ�စညးထားသည။ (အေ�ကး:

"brian0918" / Wikimedia Commons)

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေစာင�ကည ြပထားတ DNA ေမာလကျ�း၏သ�းဖကြမငဖ�စညးပ�က�သကဝငေစတ ဒဗဒယ�အတက [link က�] ။

ဆလအချ� �တငအေြမ�းပါးများဝ�ငးရထားေသာမကခ��မ�လေကးလများပါ ၀ ငသည။ ဤသညများမ�ာorganelles က�ေခ�။ Organeles များသညဆလများအတငး��ေသးငယသညတညေဆာကပ�များြဖစသည။ ဥပမာorganelles တငမ��မြဖစလ�အပေသာလ�ပငနးေဆာငတာများြဖစေသာ mitochondria ��င chloroplasts တ�ပါ ၀ ငသည။mitochondria သညဆလက�စမးအငထ�တရနစမးအငထ�တေပးသညသ�ကားြဖစေစရနေနေရာငြခညစမးအငက�အသ�းြပ�ပါ။ သက��အားလ�းက�ဆလများြဖငြပ�လ�ပထားသည။ ဆလက�ယ��က

စာမျက��ာ ၂၃

သက��သတ� ဝါများတငဖ�စညးတညေဆာကပ���ငလ�ပေဆာငမ�အငယဆ�းေသာအေြခခယ�နစြဖစသည။ (ဒလ�အပချကမ�ာဗ�ငးရပစများက�သက��ဟ�မယ�မ�တေသာေ�ကာငဆလများ��ငြပ�လ�ပထားြခငးမဟ�တပါ။ လ�ပရနဗ�ငးရပစအသစများ၊ သ�တ�သညသက��ဆလများ၏မျ�းပားမ�ယ��ရားက�ကျ�းေကျာသမးပ�ကရန၊ သာထ�ေနာကသ�တ�မျ�းပားရနလ�အပသညပစ�ညးများရ����ငသညတစခ�တညးဆလ��ငအြခားသ�များ multicellular ြဖစ�ကသည။ ဆလများက�ပ��ကာရယ� (or) ပ��ကာရယ�အြဖစခြခားသညဟမ Prokaryotes သညအေြမ�းပါးမ��ေသာတစခ�တညးေသာသ�မဟ�တက�လ�နေခတသက��များြဖစသည။ခ��ျေ��ာငျအေရးပါ; ဆ�ျ�က�ငျ, eukaryotes ၏ဆလအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organelles ��ငတစ ဦး ��သည

Page 19: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 19/228

အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ�ျ�ကလယ။ပ��ကးတသက��ေတမ�ာဆ�ရငဆလေတဟာတစသ��းေတေပါငးစပ�ပးအတ�တ�ဆလေတသယေဆာငတယအလားတ�သ�မဟ�တဆကစပလ�ပေဆာငချကများက�ထက။ က�ယတငးအဂ� ါများသညအတ�တကစ�စညးထားေသာတစ���းများက�စ�စညးထားြခငးြဖစသညဘ� function က�။ ေအာဂနစများက�တရစ�ာနများသာမကအပငများတငလညးေတ�ရသည။ က�ယအဂ� ါတစခ�system သည function ��ငသကဆ�ငေသာက�ယတငးအဂ� ါများြဖငဖ�စညးထားသညအဆငြမငအဖ�အစညးတစခ�ြဖစသည။ ��တ�ကသတ� ဝါများများစာေသာက�ယတငးကလစာေတက�စနစများ��သည။ ဥပမာအားြဖငေသးလညပတမ�စနစသညေသးမ�တဆငေသးက�သယေဆာငသညက�ယခ��ာ��ငအဆ�တမ�။ ��လ�း��ငေသးကသ�ေသာအဂ� ါများပါ ၀ ငသညေရယာ�များ။ သက��များသညတစ ဦး ချငးသက��အရာများြဖစသည။ ဥပမာအားြဖငသစေတာတစခ���သစပငတစပငစသညတစခ�ြဖစသညသက��။ single-cell prokaryotes ��င single-cell eukaryotes က�လညးထညသငးစ�းစားသညသက��များ��ငပ�မ�နအားြဖငေသးငယေသာဇဝသက��များအြဖစရည��နး�ကသည။

တကျေသာwithinရယာအတငးေနထ�ငေသာမျ�းစတတစခ�ချငးစက� စ�ေပါငး၍ ေခ� �ကသညလ� ဦး ေရ။ ဥပမာအားြဖငသစေတာတငထငး���းပငများစာပါ ၀ င��ငသည။ ဤအထငး���းပငဒသစေတာထမ�ာထငး���းပငများ၏လ� ဦး ေရက�က�ယစားြပ�သည။ ကြပားြခားနားေသာလ� ဦး ေရသညေနထ�ငလမမညတ�ညေသာသတသတမ�တမ�တareaရယာ။ ဥပမာ - ထငး���းပင��ငသစေတာတငလ� ဦး ေရပါဝငသညပနးပငအပငများ��ငအငးဆကပ�းမ �ားများ��ငပ�းမ �ားလ� ဦး ေရ။ တစ ဦး ကအသ�ငးအဝ�ငးများ၏ေပါငးလဒြဖစပါတယတစ ဦး အထ�းသြဖငareaရယာ၌ေနေသာလ� ဦး ေရ။ ဥပမာ၊ သစပငများ၊ ပနးများ၊ အငးဆကပ�းများ��ငသစေတာ��အြခားလ� ဦး ေရသညသစေတာအသ�ငးအဝ�ငးက�ဖ�စညးသည။ သစေတာက�ယတ�ငသညေဂဟစနစြဖစသည။ေဂဟစနစတစခ�သညသက��inရယာအားလ�း��ငအတ� abiotic ��ငအတ�ပါဝငသည။ေြမဆလ�ာအတငး����ကထ��ဂျငသ�မဟ�တမ�းေရကသ�ေသာပတဝနးကျင၏သက��မဟ�တေသာအစတအပ�ငးများ။ အြမငဆ�းမ�ာအဖ�အစညးအဆင ([link] ) ၊ ဇဝထ�သညေဂဟစနစအားလ�းက�စ�ေဆာငးသညကမ�ာေြမေပ�တငသက��ဇ�နများက�က�ယစားြပ�သည။ ၎ငးတငေြမ၊ ေရ��ငေလထ�ပါဝငသညအတ�ငးအတာတစခ�အထ။

အ��ပညာဆကသယမ�သက��အစ�အေဝး၏ဇဝအဆငက�ြပသထားသည။ တစခ�တညး organelle မ�သညဇဝထ�တစခ�လ�း၊ သက��များသညအလနဖ�စညးထားေသာအဆငဆင၏အစတအပ�ငးများြဖစသည။ (ခရကဒစ"organelles": Umberto Salvagnin မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး "ဆလ": ၏ြပ�ြပငမမးမဘ��စ Wetzel, Harry Schaefer / အမျ�းသားကငဆာဌာနမ�အလ�ပ; အေ�ကး "တစ���း":Kilbad အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ; Fama Clamosa; Mikael Häggström; အေ�ကး "က�ယတငးအဂ� ါ":Mariana Ruiz Villareal မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး "သက��": အလ�ပြပ�ြပငမမးမ"Crystal" / Flickr; အေ�ကး“ ေဂဟစနစ” - အေမရကနငါး��ငေတာ��ငးတရစ�ာန ၀ နေဆာငမ�လ�ပငနး၏ြပ�ြပငမမးမြခငး

စာမျက��ာ ၂၄

ဌာနချ�ပ; ခရကဒစ "ဇဝထ�": အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

နာဆာ

ေအာကပါထ�တြပနချကများ၏ဘယမ�ားယငးေသာပါသလ

က။ တစ���းများသညက�ယတငးအဂ� ါစနစအတငး၌တည��သည။ခ။ ေဒသခများသညေဂဟစနစအတငး��လ� ဦး ေရထတင��သည။ဂ။ Organelles သညတစ���းများအတငး��ဆလများအတငး၌တည��သည။။ ေဒသခများသညဇဝထ�အတငး��ေဂဟစနစများအတငးတငတည��သည။

Page 20: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 20/228

အသကတာ၏မတ�ကြပားမ�

ဇဝေဗဒသညသပ�ပညာတစခ�အေန��ငကျယြပန ေသာအတ�ငးအတာအထ��သညဟ�ေသာအချကသည�ကးမားေသာအရာများ��ငသကဆ�ငသညကမ�ာေြမေပ�တငအသကတာ၏မတ�ကြပားမ�။ ဒမတ�ကြပားမ�၏ရငးြမစဆငကြဖစစ�, တြဖညးြဖညးချငး၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယမျ�းစတအသစများအေဟာငးမျ�းစတမ�ေပ�ထနးေသာကာလအတငးေြပာငးလမ�။ ဆငကြဖစစ�ဇဝေဗဒပညာ��ငေတေလလာ�ကသညအရာဝတ� �များတငသက��များ၏ဆငကြဖစစ�မ�ေဂဟစနစအထ။

ကမ�ာေပ� ��သက��အမျ�းမျ�း၏ဆငကေြပာငးလမ�က� phylogenetic သစပငြဖငအကျ�းချ�ပေဖာြပ��ငသည( လငခ)) ။ Phylogenetic သစပငသညဆငကြဖစစ�အ�ကားဆက�ယမ�က�ြပသညပ�ြဖစသညမျ�း�� းဗဇသ�မဟ�တ��ပပ�ငးဆ�ငရာစ��ကလက�ဏာများသ�မဟ�တ��စခ�လ�းတငတ�ညြခငး��ငကြပားြခားနားမ�အေပ� အေြခခ၍ ဇဝမျ�းစတများ။ ကphylogenetic သစပင node များ��ငအက�ငးအခကများေရးစပသည။ internal node များသညဘ�းေဘးများက�က�ယစားြပ�သည��ငသပ�နညးကျသကေသအေထာကအထားအေပ�အေြခခ�ပး, တစ ဦး ဘ�းေဘး��သညထငေသာအခါ, ဆငကြဖစစ�အချကများြဖစ�ကသည��စခ�မျ�းစတအသစဖ�စညးရနကလ။ ဌာနခတစခ�စ၏အ��ညသညအချန��ငအချ�းကျသညအဆ�ပါအ�ပစ�ခကတညးက�ကာ။

ဒ phylogenetic သစပငက�ရ��တအချကအလကေတက� microbiologist Carl Woese ကတညေဆာကခတယribosomal RNA ဗဇအစအစ�ကေန။ သစပငသညသက��များက�ခြခားြပသသညဘကတးရးယား၊ Archaea ��င Eukarya ဟ�၍ သ�းမျ�းခြခား��ငသည။ ဘကတးရးယား��င Archaea တ�သည prokaryotes များြဖစသည။intracellular organelles ချ� �တ Single- ဆလသက��။ (အေ�ကး: Eric Gaba; NASA

စာမျက��ာ ၂၅

Astrobiology

အငစတကျ�)ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Carl Woese ��င Phylogenetic Tree ယခငကဇဝေဗဒပညာ��ငများသညသက��များက�အ�ပစ�ဖ� ခသညတ�ငးြပညငါးခ� - တရစ�ာနများ၊ အပငများ၊ မ�များ၊ ပ��တကစတငများ��ငဘကတးရးယားများ။ အဆ�ပါအစအစ�အစအစ�ြဖစခသညဇဝကမ�ေဗဒ, ဇဝဓါတ�ေဗဒ, ဒါမ�မဟ�တေမာလကျ�းဆန ကျငအြဖစ��ပပ�ငးဆ�ငရာ features ေတအေပ�အဓကအားြဖငအေြခခသညဇဝေဗဒ, အားလ�းေခတသစစနစတကျအသ�းြပ��ကသည။ အေမရကန၏ေ�� �ေဆာငအလ�ပသ�ေသာ ၁၉၇၀ ြပည��စအေစာပ�ငးက microbiologist Carl Woese သညကမ�ာေပ� ��သက��များက�ြပသခသညယခ�ဒ�မနးများြဖစေသာဘကတးရးယား၊ အာေခးယာ��ငယ�က�ရာယာဟ�ေခ�ေသာမျ�း�� းဗဇသ�းခ�တစေလ�ာကေြပာငးလခသည။ ပထမဆ�း��စခ�အေြမ�းပါး - ပ�းတအေရးပါ��င organelles မ��ေသာပ�းမ �ား��ငအတ� prokaryotic ဆလေတ။

Page 21: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 21/228

တတယဒ�မနးတင eukaryotes ပါ ၀ င�ပး unicellular microorganisms များပါဝငသည(ဘကတးရးယားမ�လ။ ) ေလးပါးမ�ရငး��ငင� �ငအတ�။ Woese Archaea အသစတစခ�အြဖစသတမ�တဒ�မနး��င၎ငးသည taxonomic သစတစခ�ြဖစေပ�ေစသည ([link]) ။ ပ�ငများစာေသာသက��များArchaea ဒ�မနးက�ြပငးထနေသာအေြခအေနများေအာကတငေနထ�င�ပး Extremeophiles ဟ�ေခ�သည။ မမအတညေဆာကရနသစပင, Woese shape သ�ကပ�းပ�သ�ာနအေပ�အေြခခ�ပးတ�ညြခငးထကမျ�း�� းဗဇဆကဆေရးက�အသ�းြပ�ခသည။

Woese ၏အပငက�တစကမ�ာလ�းအတ�ငးအတာြဖင� �ငးယ��ထားေသာအစအစ�များမ�တညေဆာကခသညြဖန ေဝြခငး၊ သက��တ�ငးတင��ေနြခငး��ငထနးသမးြခငး (ဤမျ�းဗဇ��ြခငးက�ဆ�လ�သညဆငကြဖစစ�တစေလ�ာကလ�းမ��မြဖစလ�အပတမေြပာငးလ��ေနဆြဖစသည။ Woese ရချ�းကပမ�ေတာလ�နေရးသမားြဖစခသည��ပပ�ငးဆ�ငရာအဂ� ါရပများ၏��ငးယ��အဆ�ပါအ�ကားခြခားရနမလ�ေလာကေနေသာေ�ကာငသ�တ�ရ �ကးမားတဇဝဓါတ�ေဗဒမတ�ကြပားမ��ကားမ�မ�မ�တတအလားတ�ေပ�လာ Prokaryotes ��ငမျ�း�� းဗဇေြပာငးလ��ငမ� ([link]) ။ homologous DNA က���င RNA ပာ၏��ငးယ��

စာမျက��ာ ၂၆

Woese က� prokaryotes အမျ�းမျ�းေြပာငးလ��ငေသာအထခ�ကမခ��ငေသာကရယာြဖငေထာကပေပးသည။��ငအရာ��စခ� domains များသ� prokaryotes ၏ခြခာတရားမ�တ: ဘကတးရးယား��င archaea ။

ဤပ�များသညကြပားေသာဒ�မနးများက�က�ယစားြပ�သည။ ဒ micrograph အတက (က) ဘကတးရးယားပ�ငဒ�မနးဗကတးရးယားပ�းများသညဤပ�ြပငးေသာေလထတငေနထ�ငေသာ (ခ) အစနးေရာကဆလများ (မြမင��င) ြဖစသညဒ�မနး Archaea ။ (ဂ) ေန�ကာ��င (d) ြခေသ���စခ�လ�းသည Domain Eukarya ၏အစတအပ�ငးြဖစသည။ (ခရကဒစDrew မတလအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ; အေ�ကးခ - စတဗဂျ�ဗကဆင၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊အေ�ကးက c: မ�ကကယ Arrighi အားြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး d: Leszek အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Leszcynski)

ဇဝေဗဒေလလာမ�၏အက�ငးအခကများ

ဇဝေဗဒ၏နယပယကျယြပန သည��ငထ�ေ�ကာငများစာေသာအက�ငးအခကများ��င subdisciplines ပါ��သည။ဇဝေဗဒပညာ��ငများသည၎ငးခများစညးကမးများက�လ�ကနာ�ပးပ�မ�အာ��စ�ကေသာနယပယတငလ�ပက�င��ငသည။ ဘ� ဥပမာေမာလကျ�းဇဝေဗဒ��ငဇဝဓါတ�ေဗဒတ�သညေမာလကျ�း��ငဇဝြဖစစ�က�ေလလာသညထ�ကသ�ေသာ DNA က�, RNA ��ငပ��တနးအြဖစေမာလကျ�းများအ�ကားအြပနအလ�နအပါအဝငဓာတ�အဆငအြဖစေကာငးစာသ�တ�စညးမျ�းသတမ�တ�ကသည။ အဏ�ဇဝေဗဒ၊ အဏ�ဇဝသက��များေလလာမ�သညေလလာမ�ြဖစသညSingle- ဆလသက��များ၏ဖ�စညးပ���င function က�၏။ ဒါဟာအေတာေလးကျယြပန ဌာနခသ�ဟာသ�ြဖစ�ပး,ေလလာမ�၏ဘာသာရပအေပ�မ�တည။ ပ�းမ �ားဇဝကမ�ေဗဒပညာ��ငများ, ေဂဟေဗဒ��ငလညး��ပါတယအြခားသ�များအ�ကားမျ�းဗဇ။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

Forensic Scientist Forensic Science သညသပ�ပညာ��ငသကဆ�ငေသာေမးခနးများက�ေြဖဆ�ရနအသ�းြပ�သညဥပေဒ။ ဇဝေဗဒပညာ��ငေတသာမကဓာတ�ေဗဒပညာ��ငေတ၊ မ�ခငးသပ�ပညာ��ငများသညတရား��းများတငအသ�းြပ�ရနသပ�နညးကျအေထာကအထားများက�ေပးသည။ သ�တ�၏အလ�ပတငသလနစက�စစေဆးရနပါ ၀ ငသညြပစမ�များ��ငဆကစပပစ�ညးများ။ မ�ခငးသပ�ပညာအေပ� စတဝငစားမ�က�ေနာကဆ�းအနညးငယအတကတ�းပားလာခသည��စအနညးငယအ�ကာလ��က�ကများေသာ��ပြမငသ�ကားအစအစ�များေ�ကာငအလ�ပခငတငမ�ခငးဆ�ငရာသပ�ပညာ��ငများပါဝငသည။ဒါအြပငေမာလကျ�းနညးစနစများ��င DNA ေဒတာေဘစတညေထာငြခငး၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ���သည

Page 22: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 22/228

စာမျက��ာ ၂၇

မ�ခငးသပ�ပညာ��ငများလ�ပျ��ငျေသာအလ�ပအမျ�းအစားများက�တ�းချ� ခသည။ သ�တ�ရအလ�ပလ�ပ��ားမ�အဓကအားြဖစ�ကသညလ�သတမ�၊ မ�ဒမးမ���ငေစာကားမ�စသညလ�တ�အေပ�ကျ�းလနသညရာဇ ၀ တမ�များ��ငဆကစပမ���သည သ�တ�အလ�ပမ�ာပါဝငတယဆပင၊ ေသး��ငအြခားခ��ာက�ယအရညများကသ�ေသာနမ�နာများက�ဆနးစစြခငး��င DNA က�ြပ�ြပငြခငး( လငခ)အများအြပားကြပားြခားနားေသာပတဝနးကျငတင��ငပစ�ညးများအတကေတ� ��ခပါတယ။ မ�ခငးသပ�ပညာ��ငများလညးခြခမးစတြဖာအငးဆကပ�းေလာငးေလာငးများသ�မဟ�တဝတမ�နအေစများကသ�ေသာရာဇ ၀ တမ�ြမငကငးများတငကျန��ေသာအြခားဇဝေဗဒဆ�ငရာအေထာကအထားများ။ မ�ခငးသပ�တငအလ�ပအက�င��ာေဖလ�သ�ဓာတ�ေဗဒဘာသာရပက�အများဆ�းယ�ရနလ�အပလမမည��ငဇဝေဗဒသငတနးများအြဖစအချ� �ေသာအထ�း�ကပမတသခ�ျာသငတနးများ။

ဒမ�ခငးဆ�ငရာသပ�ပညာ��ငဟာ US Army Criminal မ�ာ DNA ထ�တယ�တအခနးထမ�ာအလ�ပလ�ပတယFort Gillem, GA ��စ�စမးစစေဆးေရးဓာတခခနး။ (အေ�ကး: အေမရကနြပညေထာငစ��ကညးတပ CID စစဌာနချ�ပ

ြပညသ�ေရးရာ)

ေနာကဇဝေဗဒဆ�ငရာေလလာမ�၊ နဗေ�ကာေဗဒ၊ အာ��ေ�ကာစနစ၏ဇဝေဗဒက�ေလလာသည။၎ငးသညဇဝေဗဒဆ�ငရာဌာနခတစခ�ြဖစသညဟ�မ�တယ�ေသာလညး၎ငးက�စညးကမးထနးသမးေရးဆ�ငရာစညးမျ�းအြဖစအသအမ�တြပ�သညneuroscience အြဖစလ�သများေလလာမ�၏လယြပင။ ၎ငး၏ interdisciplinary သေဘာသဘာဝေ�ကာင, ဒsubdiscipline, ေမာလကျ�း, ဆယလ�လာသ�း�ပးအာ��ေ�ကာစနစ၏ကြပားြခားနားေသာလ�ပေဆာငချကများက�ေလလာ,ဖ� �ဖ�းမ�ဆ�ငရာ, ေဆးဘကဆ�ငရာ��ငကနပျ�တာချ�းကပမ�။

စာမျက��ာ ၂၈

သ�ေတသများသညစပန��ငင၊ Castellón�� site တစခ�တငဒ�င��ေဆာေကျာကြဖစ��ပ�ကငးများတ�းေဖာရနလ�ပေဆာငေန�ကသည။ (အေ�ကး: မာရယ�

Page 23: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 23/228

Modesto)

Paleontology, ဇဝေဗဒ၏ေနာကထပဌာနခတစခ�သညဘဝ၏သမ�ငးက�ေလလာရနေကျာကြဖစ��ပ�ကငးများက�အသ�းြပ�သည( လငခ)) ။ သတ� ေဗဒ��င��က�ေဗဒသညတရစ�ာနများ��ငအပငများက�ေလလာြခငးြဖစသည။ ဇဝေဗဒပညာ��ငေတလ�ပ��ငတယေဒသအနညးငယက�သာေဖာြပရနဇဝနညးပညာ၊ ေဂဟေဗဒ (သ�) ဇဝကမ�ပညာ��ငများအြဖစအထ�းြပ�သည။ ဒါဇဝေဗဒပညာ��ငများလ�ကစား��ငေသာနယပယများစာ၏နမ�နာမ�သာြဖစသည။

ဇဝေဗဒသညသဘာဝသပ�များ၏ေအာငြမငမ�များမ�အစြပ�သညဒေန စတလ�ပ��ားဖယေကာငးသညမ�ာ၎ငးသည ဦး ေ��ာကလ�ပ��ားမ�ဇဝေဗဒစေသာထနးသစစသပ�၏ပ�ခက၊ထ�းစသက��များ၏မျ�း�� းဗဇအငဂျငနယာ��ငအသ�းြပ�ေသာဆငကဇဝေဗဒကမ�ာေပ� ��အေစာဆ�းအဆငများက�ြပနလည��ာေဖရနေမာလကျ�းဇဝေဗဒ၏ဓာတခခနးကရယာများ။ တစစကငဖတစစေဆးမ�သတငးေခါငးစးများ - ကာကယေဆးထ�းြခငး၊ အသစေတ� ��ေသာမျ�းစတ၊doping သ�မဟ�တမျ�း�� းဗဇြပ�ြပငထားေသာအစားအစာသညဇဝေဗဒတငတက�ကစာပါဝငြခငးက�ြပသသညက���ပတ�၏ေနစ�ကမ�ာအတကအေရး�ကးသည။

အပ�ငးအကျ�း

ဇဝေဗဒသညဘဝ၏သပ�ြဖစသည။ သက��အားလ�းသညအမန ကသ�ေသာေသာချကဂ�ဏသတ� များ��သည။လ��ေဆာမ�, မျ�းပား, �ကးထားမ���ငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�, စညးမျ�းမ� sensitivity က�သ�မဟ�တတ� ြပနမ�,homeostasis ��ငစမးအငအေြပာငးအလန။ သက��များသညအဆငြမငဖ�စညးထားသညအစတအပ�ငးများြဖစသည၎ငးတငအကတမများ၊ ေမာလကျ�းများ၊ organelles များ၊ ဆလများ၊ တစ���းများ၊သက��များက�လ� ဦး ေရ၊ အသ�ငးအဝ�ငးများ၊ ေဂဟစနစ��ငဇဝထ�များအြဖစအ�ပစ�ဖ�သည။မတ�ကြပားေသာမျ�း�� းဗဇမ��ေသာဘ�းေဘးသက��များမ�ဘလယေပါငးများစာေကျာမ�ယေနသက��များ၏ကြပားြခားနားေသာသက��များေြပာငးလလာသည��စေပါငး။ ဆငကြဖစစ�ဆက�ယမ�က�ြပသရန phylogenetic သစပငဟ�ေခ�ေသာပ�က�သ�း��ငသညသက��အ�ကား။

ဇဝေဗဒသညအလနကျယြပန �ပးဌာနခများ��ငစညးမျ�းစညးကမးများစာပါ ၀ ငသည။ ဥပမာများပါဝငသညအြခားသ�များအ�ကားေမာလကျ�းဇဝေဗဒ, အဏ�ဇဝေဗဒ, neurobiology, သတ� ေဗဒ��င��က�ေဗဒ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ေအာကပါေဖာြပချကများထမ�မညသညသညမ�ားသနညး။

စာမျက��ာ ၂၉

က။ တစ���းများသညက�ယတငးအဂ� ါစနစအတငး၌တည��သည။ခ။ ေဒသခများသညေဂဟစနစအတငး��လ� ဦး ေရထတင��သည။ဂ။ Organelles သညတစ���းများအတငး��ဆလများအတငး၌တည��သည။။ ေဒသခများသညဇဝထ�အတငး��ေဂဟစနစများအတငးတငတည��သည။

[link] ေဒသခများသညေဂဟစနစအတငး��လ� ဦး ေရထတင��သည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

"လ�ေနမ�" ၏လ�ပငနးလညပတလ�အပချကများက�ြဖညဆညးေသာအေသးဆ�းဇဝေဗဒဖ�စညးပ�၏ယ�နစြဖစပါတယ________ ။

က။ က�ယတငးကလစာေတက�ခ။ organelleဂ။ ဆလ။ macromolecule

________ ေ�ကာငဗ�ငးရပစများက�အသက��ငသညဟ�မယ�ဆပါ။

Page 24: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 24/228

က။ ဆလများ��ငလ�ပေန�ကသညမဟ�တခ။ ဆလအေရးပါဂ။ ဒအငေအ (သ�) RNA မပါ ၀ ငဘ�း။ မျ�းပား။ မရပါ

က

အေြမ�းပါး - ပ�းတ�ျ�ကလယ၏ေ���ေမ�ာကတင ________ ၏ဝေသသြဖစပါတယ။

က။ prokaryotic ဆလေတခ။ eukaryotic ဆလဂ။ သက��။ ဘကတးရးယား

တ�ညေသာinရယာတ�ညေသာမျ�းစတ��အ�ပစ�များက� (n) ________ ဟ�ေခ�သည။

က။ မသားစ�ခ။ ရပရာဂ။ လ� ဦး ေရ။ ေဂဟစနစ

ေအာကပါပာဘယကေနဇဝအဖ�အစညးများ၏အဆငဆငက�က�ယစားြပ�တယအနမဆ�း��ပေထးေသာအဆငအထအားလ�းပါဝင��ငမ���ပါသလား။

က။ organelle, တစ���း, ဇဝထ�, ေဂဟစနစ, လ� ဦး ေရ

စာမျက��ာ ၃၀

ခ။ က�ယတငးကလစာေတက�, သက��, တစသ��း, organelle, ေမာလကျ�းဂ။ သက��, အသ�ငးအဝ�ငး, ဇဝထ�, ေမာလကျ�း, တစသ��း, က�ယတငးကလစာေတက�။ ဇဝထ�, ေဂဟစနစ, အသ�ငးအဝ�ငး, လ� ဦး ေရ, သက��

: D

phylogenetic သစပငတငမညသညေနရာ၌သငအများဆ�းြဖစေပ�လာေသာသက��က�ေတ� ��လမမညနညးမ�ကာေသးမကလား

က။ ေြခရငးမ�ာခ။ အက�ငးအခကအတငးဂ။ အဆ�ပါ node များမ�ာ။ ဌာနခအ�ကေပးချကများမ�ာ

: D

အခမတ� ြပနမ�

သက��တစခ�အားသက��အြဖစသတမ�တရနလ�အပေသာဇဝေဗဒပညာ��ငများသေဘာတ�သညအချက��စချကက�ေရးချယပါ။တစခ�ချငးစအတက၊ သက��မဟ�တေသာအရာဝတ� �တစခ�က�ဥပမာအားြဖင“ အသက��င” ဟ�သညအဓပ�ါယ��ငက�ကညေသာဥပမာတစခ�ေပးပါ။

အေြဖအမျ�းမျ�း��ပါလမမယ။ အနညကျေကျာကလ�ာအလ�ာများသညစနစတကျ��ေသာလညးသက��မဟ�တပါ။ နညးပညာကစညးမျ�းစညးကမးေတက�လ�ပ��ငေပမယသ�ဟာသ�, အသက��ငလျကမဟ�တပါဘ�း။

ဇဝေဗဒဆ�ငရာကမ�ာအဆငဖ�စညးမ�အဆငက�စ�းစားပါ၊အေသးဆ�းအဖ�အစညးအဆငမ�အများဆ�းအကျ�းဝငသညအသားအေရ၊ ဆင၊ ေရ၊ကမ�ာေြမ�ကး၊ အပ�ပ�ငးမ�းသစေတာ၊ ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၊ ဝပ�ေလထ�ပ၊ အသညး။

အ�ကးမားဆ�းဖ�စညးမ�အဆငမ�ာ - ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၊ ေရေမာလကျ�း၊ အေရြပားဆလ၊ အသညး၊ဆင၊ ဝပ�ေလ၊ အပ�ပ�ငးမ�းသစေတာ၊ ကမ�ာ�ဂ�ဟ

ပ�ေသာေန၌သငလမးေလ�ာကထက��ငသည။ homeostasis ေစာငေ��ာကေသာလမး၏ဥပမာတစခ�ေပးပါသငခ��ာက�ယကျနးမာ

သင၏လမးေလ�ာကေနစ�အတငးသငသညေခးစလာလမမည၊ ၎ငးသညသင၏ခ��ာက�ယက�ေအးေစ�ပးသင၏ခ��ာက�ယက�က�ညေပးသည

Page 25: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 25/228

စ�ဆကမြပတြပညတငးေရးအပ�ချနက�ထနးသမးရန။ သငျသ�ျအငတခ။ �ကာ�ကာခဏတာြဖစ��ငသညအေအးခရနအတကလ�ေလာကသည။ ၎ငးသညေခ�းေနစ�အတငးဆ�း�� းသားေသာေရက�ြပနလညရ��ေစရနက�ညလမမည။

ဥပမာများက� အသ�းြပ�၍ ဇဝေဗဒအားကမ�ာလ�းဆ�ငရာအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငေလလာြခငးက�မညသ���ငးြပ��ငသညက���ငးြပပါချ�းကပနညး။

သ�ေတသများသညဇဝေဗဒက�အေသးငယဆ�းမ�အ�ကးဆ�းသ�ချ�းကပ��င�ကသညအ�ကား။ ဥပမာ၊ ေဂဟေဗဒပညာ��ငသညလ� ဦး ေရ၊ လ� ဦး ေရ၏လ� ဦး ေရက�ေလလာ��ငသညလ�မ�အသ�ငးအဝ�ငး၊ ရပရာ၏ေဂဟစနစ��ငဇဝထ�အတငး��ေဂဟစနစ၏အစတအပ�ငးြဖစသည။ ဘယေတာလတစ ဦး ချငးစသက��က�ေလလာြခငး၊ ဇဝေဗဒပညာ��ငသညဆလ��င၎ငး၏ organelles များက�စစေဆး��ငသညဆလများဖ�စညးေသာတစ���းများ၊ က�ယတငးအဂ� ါများ��င၎ငးတ�� �ငသကဆ�ငေသာစနစများ��ငေပါငးလဒစ�စ�ေပါငး - သက��သ�ဟာသ�။

ေဝါဟာရ

စာမျက��ာ ၃၁

အကတမအေသးငယဆ�း��ငအေြခခအကျဆ�းအစတအပ�ငးတစခ�

ဇဝဓါတ�ေဗဒဇဝသက��များ၏ဓာတ�ေဗဒ၏ေလလာမ�

ဇဝထ�ကမ�ာေြမေပ�တင��သမ�ေသာေဂဟစနစစ�ေဆာငးြခငး

��က�ေဗဒအပငေလလာမ�

ဆလသက��အနညးဆ�းဖ�စညးတညေဆာကပ���ငလ�ပေဆာငမ�

ရပရာတစ ဦး အထ�းသြဖငareaရယာစညပငလ� ဦး ေရအစ�

ေဂဟစနစသက��၊ သကမ၊ သကမ၊ေ�ကာငးပတဝနးကျင၏အစတအပ�ငးများ

eukaryotenuclei ��ငအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organelles ��သညဆလ��ငအတ�သက��

ဆငကြဖစစ�မျ�းစတအသစများအေဟာငးမ�ေပ�ထကလာေသာကာလအတငးတြဖညးြဖညးေြပာငးလြခငးြဖစစ�မျ�းစတအချ� � ��ငမျ�းစတမျ�းသ��းြဖစလာသည

ေနအမစ�ဆကမြပတြပညတငးေရးအေြခအေနများက�ဆကလကထနးသမးထားဖ�သက��များ၏စမးရည

macromoleculeပ�မ�နအားြဖငေသးငယေသာေမာလကျ�းများပ�းေပါငးြခငးြဖငဖ�စညးထားေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�း

အဏ�ဇဝေဗဒေသးငယေသာဇဝသက��များ၏ဖ�စညးပ���င function က�၏ေလလာမ�

ေမာလကျ�းအနညးဆ�းအကတမ ၂ ခ�ပါဝငသညပ��ပးဓာတ�ေ��ာင�က�း

ေမာလကျ�းဇဝေဗဒဇဝြဖစစ�များ၏ေလလာမ���ငေမာလကျ�းအဆငမ�ာသ�တ�ရစညးမျ�း,ထ�ကသ�ေသာ DNA က�, RNA ��ငပ��တနးအြဖစေမာလကျ�းများအ�ကား interaction ကအပါအဝငျ

အာ��ေ�ကာေဗဒအာ��ေ�ကာစနစ၏ဇဝေဗဒ၏ေလလာမ�

က�ယတငးကလစာေတက�ဆကစပတစ���းများစ�ေဆာငးြခငးဘ� function က�ေဖျာေြဖအတ�တကအ�ပစ�ဖ�

က�ယတငးကလစာေတက�စနစအြပနအလ�နဆကသယေသာက�ယတငးအဂ� ါများြဖငဖ�စညးထားေသာအဖ�အစညးအဆင

organelleဆလအတငးတည���ပးဆယလ�လာလ�ပငနးေဆာငတာေသးငယတအေဆာကအ ဥ များ

သက��တစ ဦး ချငးစလ�ေနမ� entity

ေကျာကကပေရာဂါေကျာကြဖစ��ပ�ကငးအားြဖငဘဝသမ�ငးက�ေလလာြခငး

Page 26: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 26/228

စာမျက��ာ ၃၂

phylogenetic သစပငအမျ�းမျ�းေသာဇဝေဗဒအ�ကားဆငကြဖစစ�ဆကဆေရးေဖ� ြပြခငးပ�မျ�းဗဇသ�မဟ�တ��ပပ�ငးဆ�ငရာစ��ကများတ�ညြခငး��ငကြပားြခားနားမ�အေပ�အေြခခ�ပးသ�မဟ�တ��စခ�လ�း; အ��စသာရမ�ာဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�က�ရညမ�တတအယ�အဆ

လ� ဦး ေရတကျတwithinရယာအတငးေနထ�ငတစ ဦး မျ�းစတများ၏တစ ဦး ချငးစအားလ�း

prokaryoteorganelles ကငးမ�ပး nuclei မ��ေသာ single-cell သက���ျ�ကလးယားအေြမ�းပါးကဝ�ငး

တစသ��းဆကစပလ�ပေဆာငချကများက�ထကတငေဆာငလာေသာအလားတ�ဆလအ�ပစ�

သတ� ေဗဒတရစ�ာနများ၏ေလလာမ�

အကတမများသညစ�ကဝuniverse◌ာတငေတ� ��ေသာေမာလကျ�းများြဖစေသာေလ၊ ေြမ၊ ေရ၊ ေကျာကတ�းများြဖစသည။ ။ ။အားလ�းသက��များ၏ဆလေတ။ ဒေမာလကျ�းေမာလကျ�းတစခ�ရအကတမေတကာဗန (အနကေရာင)၊ ဟ�ကဒ��ဂျင (အြဖ�)၊ ��ကထ��ဂျင (အြပာ)၊ ေအာကစဂျင (အနေရာင) ��ငဆာလဖာ (အဝါေရာင) တ� ြဖစသညအချ�းကျအကတမအရယအစားမ�ာြပထားတ။ ေငေချာငးများသညဓာတ�ေ��ာင�က�းများြဖစသည။ (အေ�ကး:ခရစယာနတ�ကအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

စာမျက��ာ ၃၃

Guthier)

Page 27: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 27/228

အမျ�းမျ�းေသာေပါငးစပမ�များမ� element များတငသက��များအပါအဝငအရာဝတ� �အားလ�းပါဝငသည။သက��များတငအေပါများဆ�းြဒပစငများထမ�အချ� � မ�ာကာဗန၊ ဟ�ကဒ��ဂျင၊��ကထ��ဂျင၊ ေအာကစဂျင၊ ဆာလဖာ��ငေဖာစဖရပစ။ ဤေရ�ကား nucleic acid က�, ပ��တနးဖ�စညးရန,သက��များ၏အေြခခအစတအပ�ငးများြဖစေ�ကာငးဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids ။ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဤအေရး�ကးေသာအေြခခအေဆာကအအ�များ��ငထ�းြခားမ�က�နားလညရမညဆလေတဖ�စညးဖ�ေမာလကျ�းေတဖ�စညးထားတအကတမေတရဖ�စညးပ�ေတ၊တစ���းများ, က�ယတငးကလစာေတက�စနစများ��ငတစခ�လ�းက�သက��။

ဇဝြဖစစ�အားလ�းသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒနယာမများက�လ�ကနာသညဇဝေဗဒစနစများမညသ�အလ�ပလ�ပသညက�နားလညရန၊ ၎ငးသညနားလညရနအေရး�ကးသည��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒအေြခခ။ ဥပမာအားြဖင, အတငးေသး၏စးဆငးမ�ေသးလညပတမ�စနစသည��ပေဗဒနယာမများက�လ�ကနာသညစးဆငးမ�။ �ကးမားေသာ��ပေထးေသာအစာေမာလကျ�းငယများက��ဖ�ခြခငးadenosine တငသ�ေလ�ာငရနစမးအငထ�တလ�တရနေမာလကျ�းများ��င၎ငးေြပာငးလြခငး

စာမျက��ာ ၃၄

Trifhosphate (ATP) သညဓာတ�ေဗဒနယာမများအတ�ငးလ�ကနာေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များြဖစသည။ေရ၏ဂ�ဏသတ� များ��ငဟ�ကဒ��ဂျငဘနး၏ဖ�စညးြခငးသညအဓကေသာချကြဖစသညလ�ေနမ�ြဖစစ�များက�နားလည။ အကဆစ��ငအေြခခများ၏ဂ�ဏသတ� များက�အသအမ�တြပ�ြခငးြဖစသညဥပမာအစာေြခလ�ပငနးစ�က�နားလညရနအေရး�ကးသည။ ထ�ေ�ကာင��ပေဗဒ��ငဓာတ�ေဗဒ၏အေြခခသညထ�းထငးသြမငမ�ရ��ရနအေရး�ကးသညဇဝြဖစစ�များ။

အကတမများ၊ အ�ငဆ�တ�ပများ၊ အ�ငယနများ��ငေမာလကျ�းများ - တညေဆာကပ�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ကစ���ငြဒပစငများသတမ�တပါ• ပ��တနများ၊ �ျ�ထရနများ��ငအလကထရနများအ�ကားဆကစပမ�က�ေဖာြပပါ• အကတမအ�ကားအလကထရနလ�ဒါနးခသ�မဟ�တ shared ��ငသညအတကနညးလမးများ��ငျးယ���• သဘာဝအေလျာကေတ� ��ရေသာြဒပစငများေမာလကျ�းများဖနတးရနနညးလမးများက���ငးြပပါ။

ဆလ, တစ���း, က�ယတငးကလစာေတက�စနစများ��ငသက��

အေြခခအကျဆ�းအဆငတငဘဝသညအရာဝတ� �ြဖငဖ�စညးထားသည။ Matter ဆ�သညမ�ာမညသညပစ�ညးမဆ�ြဖစသညအာကာသ��ငအစ�လ�ကအြပ�လ�က��ပါတယ။ ြဒပစငများသညဓာတ�ဆ�ငရာ��င��ပပ�ငးဆ�ငရာဆ�ငရာထ�းြခားေသာအရာများြဖစသည

Page 28: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 28/228

သာမနဓာတ�ပစ�ညးများြဖငေသးငယေသာြဒပထ�များအြဖစသ�မေ�ကက��ငေသာဂ�ဏသတ� များတ� ြပနမ�။ ြဒပစင ၁၁၈ ခ���သည။ သ�ေသာ ၉၂ ခ�သာသဘာဝအတ�ငးြဖစေပ�သည။ ကျန��ေသာြဒပစငများမ�ာဓာတခခနးများတငဖနတး��ငမတညမ�ငမြဖစ�ကသည။

ြဒပစငတစခ�စက�၎ငး၏ဓာတ�သေက�တြဖငသတမ�တသည။ ၎ငးသညစာလ�း�ကးတစခ�တညးသ�မဟ�တမညသညအချနတငြဖစသညပထမစာလ�းက�အြခားြဒပစငတစခ�၊ စာလ�း��စလ�းြဖငေပါငးစပ�ပးြဖစသည။ အချ��ြဒပစငများသညအဂ�လပအတကဟ�ေသာေဝါဟာရက�လ�ကနာ�ကသည။အြခားြဒပစငများ၏ဓာတ�သေက�တများသညသ�တ�၏လကတငအမညများမ�ဆငးသကလာသည။ ဥပမာအားြဖင, သေက�တဆ�ဒယမအဘ�အ natrium , ဆ�ဒယမအတကလကတငစကားလ�းက� ရည��နးသည Na ြဖစသည။

သက��အားလ�း��ငသကဆ�ငေသာအချက ၄ ချကမ�ာေအာကစဂျင (အ�)၊ ကာဗန (စ)၊ ဟ�ကဒ��ဂျင (H)၊��င��ကထ��ဂျင (N) ။ မသကဆ�ငေသာကမ�ာတငြဒပစငအမျ�းမျ�းက�အချ�းအစားအမျ�းမျ�းြဖငေတ� ��ရသညအချ� �ေသာသက��များ��ငသက��များသညကမ�ာေြမ�ကးတစခ�လ�း��င� �ငးယ��ပါကအလန��ားပါးသညြပတယ [link]။ ဥပမာ၊ ေလထ�သည��ကထ��ဂျင��ငေအာကစဂျငများများ�ကယဝေသာလညး၎ငးတငပါ ၀ ငသညကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငသညကမ�ာအေပ�ယလ�ာတင��ေသာလညး၎ငးတငေအာကစဂျင��ငေသးငယပါသညဟ�ကဒ��ဂျငပမာဏ��င��ကထ��ဂျင��ငကာဗနနညးသည။ ကြပားမ�များစာ��ေသာလညးြဒပစငအားလ�း��င၎ငးတ� �ကား��ဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညတ�ညေသာဓာတ���င��ပပ�ငးဆ�ငရာက�လ�ကနာသည၎ငးတ�သညသက�� (သ�) မဟ�တေသာကမ�ာ၏အစတအပ�ငးတစခ�ဟ�တမဟ�တမညသ�ပငဥပေဒများ��သည။

သက��များ (လ�သားများ) တငပါဝငေသာြဒပစငများ၏ခန မ�နးေြခရာခ�င��နး��င� �ငးယ��ပါမဟ�တေသာကမ�ာ

Element က� ဘဝ (လ�သား) ေလထ� ကမ�ာေြမမျက��ာြပင

ေအာကစဂျင (အ�) ၆၅% ၂၁% ၄၆%ကာဗန (C) ၁၈% သလနစ သလနစဟ�ကဒ��ဂျင (H) ၁၀% သလနစ 0.1%

��ကထ��ဂျင (N) ၃% ၇၈% သလနစ

အကတမ၏ဖ�စညးပ�

စာမျက��ာ ၃၅

ြဒပစငေတဘယလ�စ�စညးလာသလဆ�တာက�နားလညဖ� ၊ ပထမ ဦး ဆ�းအေသးဆ�းအပ�ငးက�ေဆးေ�းရမယြဒပစငတစခ�၏တညေဆာကမ�ပတပငတားဆးမ�အကတမ။ အကတမတစခ�သညအရာဝတ� �အားလ�းက�ထနးသမးထားသညအေသးငယဆ�းအရာတစခ�ြဖစသညြဒပစငတစခ�၏ဓာတ�ဂ�ဏသတ� များ၏။ ဥပမာ၊ ေရ�အကတမတစခ�သညဂ�ဏသတ� များအားလ�း��သညဒါေ�ကာငအခနးအပ�ချနမ�ာအစ�ငအခသတ� �ြဖစပါတယ။ တစ ဦး ကေရ�ဒဂ� ါး�� း��ငးစာအလန�ကးမားသညြဒပစငတစခ�၏ပ�သဏinto◌ာနအြဖစသ�ပ�သငး။ အြခားပမာဏအနညးငယပါဝငေသာေရ�အကတမအေရအတကအေရာအေ��ာအြဖစလ�သများြဒပစင။ ေရ�အကတမများက�ေသးငယေသာအရာအြဖစ ခ၍ မရပါေနဆက�ေရ�၏ဂ�ဏသတ� များက�ဆကလကထနးသမးထားေနစ�။

အကတမသညေဒသ��စခ���ငဖ�စညးထားသည။ �ျ�ကလယသညအကတမ၏ဗဟ�တငတည��သညပ��တနများ��င�ျ�ထရနများပါ ၀ ငသည[link] မ�ာြပထားတအတ�ငး �ျ�ကလယပတပတလညပတလမးမ�ာ ။ အကတမများတငပ��တနများ၊အြခားအ subatomic အမ�နများအ�ကား�ျ�ထရန။ တစခ�တညးေသာ�ခငးချကမ�ာဟ�ကဒ��ဂျင (H) ြဖစသညပ��တနတစခ���င�ျ�ထရနမ��ေသာအလကထရနတစခ�ြဖငြပ�လ�ပထားသည။

ဤေနရာတငေဖာြပထားေသာဟလယမကသ�ေသာြဒပစငများသညအကတမများ��ငြပ�လ�ပထားသည။ အကတမများြဖငဖ�စညးထားသညပ��တန��င�ျ�ထရနတ�သည�ျ�ကလယအတငး၌တည��သည

�ျ�ကလယ။

Page 29: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 29/228

ပ��တန��င�ျ�ထရနများသညခန မ�နးေြခအားြဖင ၁.၆၇ × ၁၀ -၂၄ ဂရမ ��ငတ�ညေသာအေလးချန ��သည။ သပ�ပညာ��ငများြပသထားေသာအတ�ငးအတာသညဤပမာဏ၏ပမာဏက�အကတမထ�ထညယ�နစ (amu) သ�မဟ�တ Dalton တစခ�အေနြဖငသတမ�တသညအတက [link က�] ။ ြဒပထ���ငဆငတ�ေသာလညးပ��တန��င�ျ�ထရနများသညသ�တ�၏လ�ပစစဓာတအား��ငကြပား�ကသည။ပ��တနသညအြပ�သေဘာြဖငအားသငး�ပး�ျ�ထရနသညအားမသငးပါ။ ထ�ေ�ကာင၏နပါတအကတမ���ျ�ထရနသည၎ငး၏ြဒပထ�က�များစာအေထာကအက�ြပ�သည။ အလကထရနများြဖစ�ကသညအေလးချနမ�ာ ၉.၁၁ × ၁၀ -၂၈ ဂရမ သာ��ေသာလညးပ��တနများထကေသးငယ သညအကတမအစ�လ�ကအြပ�လ�ကယ�နစ။ ထ�ေ�ကာင၎ငးတ�သညြဒပစငတစခ�လ�း၏အ��ြမ�ြဒပထ�က�များစာအေထာကအက�မြပ�ပါ။ထ�ေ�ကာင, အကတမထ�ထညက�စ�းစားေသာအခါ, မညသညအလကထရနများ၏ြဒပထ�က�လျစလျ���ဖ�ထ�းစြဖစပါတယပ��တနများ��င�ျ�ထရနများတစ ဦး တညးအေပ� မ�တည၍ အကတမ၏အေလးချနက�တကချကသည။ ေသာလညးြဒပထ�အတကသသာထင��ားေသာအေထာကအက�ြပ�မဟ�တေသာလညးအလကထရနများသညအကတမ၏အားသငးမ�က�များစာအေထာကအက�ြပ�သညတစခ�ချငးစ၏အလကထရနတ�ငးတငပ��တန၏အြပ�သေဘာေဆာငသညအား��ငညမ�ေသာအ��တလက�ဏာအား��သည။ အားသငးမပါ,�ျ�ထရနအကတမသည�ျ�ကလယက�လ�ညပတေနေသာအလကထရနအေရအတကသညပ��တနအေရအတက��ငညသည�ျ�ကလယအတငးပ�ငး။ ဤအကတမများတငအေပါငး��ငအ��တလက�ဏာများသညတစခ���ငတစခ�မကျနပယဖျကသည။အဘယသ�မ�မပ�ကကနက�တာဝနခ��ငအကတမမ� ဦး ေဆာင။

စာမျက��ာ ၃၆

အကတမပမာဏ၏ပ��တန၊ �ျ�ထရန��ငအလကထရနတ�၏အရယအစားက�တကချကသည။၉၉ ရာခ�င��နးထကပ�ေသာေနရာသညအမ�နပငေနရာလတြဖစသည။ ဤေနရာလတအားလ�း��ငအတ�တစေယာကကေမး��ငသညအဘယေ�ကာငဆ�ေသာအစ�ငအခအရာဝတ� �ဟ�ေခ�ေသာအရာများသညတစခ���ငတစခ�ြဖတသနးသားြခငးမဟ�တပါ သ�တ�မလ�ပရသညအေ�ကာငးရငးမ�ာအကတမအားလ�းဝနးကျင��အလကထရနများသညအ��တလက�ဏာေဆာင�ပးအ��တလက�ဏာများကလ��ေဆာေပးသညတစဦးက�တစဦး။

ပ��တန၊ �ျ�ထရန��ငအလကထရနCharge Mass (amu) တညေနရာ

ပ��တန +1 ၁ �ျ�ကလယ�ျ�ထရန 0 ၁ �ျ�ကလယအလကထရန -1 0 Orbitals

အ��ြမ�နပါတ��င Mass

ြဒပစငတစခ�စ၏အကတမများတငပ��တနများ��ငအလကထရနများအေရအတက��သည။ နပါတ၏ပ��တနသညြဒပစငတစခ�၏အကတမနပါတက�သတမ�တေပး�ပးြဒပစငတစခ�က�ခြခားရနအသ�းြပ�သညအြခား �ျ�ထရနအေရအတကသညေြပာငးလ��ငသည။ ရလဒမ�ာအ�ငဆ�တ�ပများကြပားသည၎ငးတ�ပ�ငဆ�ငေသာ�ျ�ထရနအေရအတကအနညးငယသာကြပားေသာအကတမတစခ�၏ပ�စများ။ အတ�တ�, အပ��တနများ��င�ျ�ထရနများကြဒပထ�၏အစ�လ�ကအြပ�လ�ကက�ဆ�းြဖတသည��ပြပ [link]။ အလကထရနများမ�ြဒပထ�၏ေသးငယေသာထည ၀ ငမ�ပမာဏက�လျစလျ���ထားသညက�သတြပ�ပါအစ�လ�ကအြပ�လ�ကအေရအတကကတကချက။ အစ�လ�ကအြပ�လ�က၏ဤအ�ကမးဖျငးဘယလ�အလယတက�တကချကရနအသ�းြပ���ငပါသညြဒပထ�တစခ�မ��ျ�ထရနများစာသညြဒပထ�မ�ပ��တနများက���တယ��� ြဖင��သညနပါတ။ ြဒပစငတစခ�၏အ�ငဆ�တ�ပများသညအနညးငယကြပားေသာြဒပထ�အေရအတက��သည ြဖစ၍ သပ�ပညာ��ငများလညး��သည၎ငး၏သဘာဝအတကထ�ထညအေရအတက၏တကချကယ�တြဖစသညအကတမအစ�လ�ကအြပ�လ�က, ဆ�းြဖတရနအ�ငဆ�တ�ပများြဖစေပ� ြခငး။ များေသာအားြဖငရ��လာေသာနပါတသညအပ�ငးအစပါ ၀ ငသည။ ဥပမာအားြဖငအကတမကလ�ရငး (Cl) သည ၃၅.၄၅ ြဖစသည။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာကလ�ရငးသညအ�ငဆ�တ�ပအေတာများများ��ငဖ�စညးထားသည၊အများစ�သညအ��ြမ�ထ�ထည ၃၅ (ပ��တန ၁၇ ��င�ျ�ထရန ၁၈ လ�း) ��ငအချ� �ေသာအကတမထ�ထည (၃၇) လ�း��ငအတ�(ပ��တန ၁၇ ��င�ျ�ထရန ၂၀) ။

အ��ပညာဆကသယမ�ကာဗနတငအကတမအေရအတကေြခာကခ����ပးြဒပထ� ၁၂ ခ�ပါေသာတည�ငမေသာအ�ငဆ�တ�ပ��စခ���သညအသးသးဆယ။ ၎ငး၏ေဆမျ�းအကတမြဒပထ�သည

Page 30: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 30/228

၁၂.၀၁၁

စာမျက��ာ ၃၇

ကာဗန -၁၂ ��ငကာဗန -၁၃ တ�တင�ျ�ထရနမညမ���သနညး။

အ�ငဆ�တ�ပ

အ�ငဆ�တ�ပများသညပ��တနအေရအတက��ငတ�ညေသာြဒပစငတစခ�၏ကြပားြခားနားေသာပ�စများြဖစသညကြပားြခားနားေသာ�ျ�ထရနအေရအတက။ ကာဗန၊ ပ�တကစယမ��ငယ�ေရနယမစသညြဒပစငအချ� �သဘာဝအေလျာကြဖစေပ�ေသာအ�ငဆ�တ�ပ��သည။ ကာဗန -၁၂ တငပ��တန ၆ ခ�၊ �ျ�ထရန ၆ လ�း��င ၆ ခ�ပါဝငသညအလကထရန; ထ�ေ�ကာင၎ငးတငြဒပထ� ၁၂ ခ���သည (ပ��တန ၆ ��င�ျ�ထရန ၆) ။ ကာဗန -14�ျ�ထရန��စ��ငအလကထရနေြခာကလ�းပါ ၀ ငသည။ ၄ ငး၏အ��ြမ�ထ�ထညသည ၁၄ (ပ��တန ၆ လ�း��င) ြဖစသည��စ�ျ�ထရန) ။ ဤကာဗန၏အြခားပ�စ��စမျ�းမ�ာအ�ငဆ�တ�ပများြဖစသည။ အချ��ေသာအ�ငဆ�တ�ပများသညထ�တလ�တ��ငသည�ျ�ထရန, ပ��တန��ငအလကထရနများ��ငပ�မ�တည�ငမအကတမ configuration က� (နမအဆငက�) ရ��အလားအလာ��ေသာစမးအင); ဤေရ�ကားေရဒယ�သတ� �ကအ�ငဆ�တ�ပ, ဒါမ�မဟ�တ radioisotopes ြဖစ�ကသည။ ေရဒယ�သတ� �ကယ�ယငးြခငး (ကာဗန -14 ေနာကဆ�းတင��ကထ��ဂျင -14 ြဖစလာမ�ေဆးေြမ) သညအခါြဖစေပ�ေသာစမးအငဆ�း�� းမ�က�ေဖာြပသညမတည�ငမေသာအကတမ၏�ျ�ကလယသညဓါတေရာငြခညက�ထ�တလ�တသည။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

ကာဗနချနးေတ� ြခငးကာဗနက�ပ�မ�နအားြဖငေလထ�ထတငဓါတေင�ေရာေနေသာပ�စြဖငေတ� ����ငသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�က��ငမသနးနတ�ြဒပေပါငးများ။ ကာဗန -14 ( 14 C) သညသဘာဝတငေတ� ��ရသညေရဒယ�အ�ငဆ�တ�ပသညေလထ�အတငး 14 N (��ကထ��ဂျင) မ�ထပေပါငးြခငးြဖငဖနတးထားသညcosတ� �ေရာငြခညများေ�ကာင�ျ�ထရန��ငပ��တနများဆ�း�� းမ�၏။ ဒါကစ�ဆကမြပတြဖစစ�တစခ�ြဖစသညပ��ပး 14 က� C အ�မဖနတးလျက��သည။ သက��တစခ�အေနြဖင 14 C က�ကာဗနအြဖစစတင ထညသငးထားသညfotosynthesis ြဖစစ�တငပ�ေသသတမ�တထားေသာ dioxide သည၎ငး၏ခ��ာက�ယအတငး�� 14 C ပမာဏသည တ�ညသညေလထ�ထတင 14 က� C ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ရန ။ သက��တစခ�ေသေသာအခါ၎ငးသညမ��ေတာပါingesting 14 အ�ကားအချ�းဒါ, C, 14 C ��င 12 အြဖစက� C ကျဆငးလမမယ 14 က� C မ�တြဖညးြဖညးေဆးသားတအခါမ�ာ 14 N က�အားြဖငbeta က�ယ�ယငးြခငးဟ�ေခ�ေသာြဖစစ�တစခ� - အလကထရနများသ�မဟ�တ positrons များထ�တလ�တမ�။ ဒယ�ယငးပျကစးသားတယေ��းေကးေသာလ�ပငနးစ�များတငစမးအင။

ခန မ�နးေြခအားြဖင 5,730 ��စ�ကာ�ပးေနာက၏စတငအာ��စ�းစ�ကမ�၏ထကဝက 14 က� C ပါ�ပလမမယ14 N. သ� ြပနက�းေြပာငး ေသာအခါ၎ငးသညအ�ငဆ�တ�ပ၏မ�လအာ��စ�းစ�ကမ�၏ထကဝကခန �ကာြမငသည၎ငး၏ပ�မ�တည�ငမေသာပ�စသ� ြပနယ�ယငးြခငးက�၎ငး၏ half-life ဟ�ေခ�သည။ 14 C ၏ half-life သည��ညလနးေသာေ�ကာငြဖစသညယခငကအ��းေဟာငးများသ�မဟ�တသစသားများကသ�ေသာယခငကသက��အရာများက�ယေနအထအသ�းြပ�သည။ ၏အချ�း��ငးယ��အဆ�ပါ အသက 14 ၏ပမာဏတစခ�အရာဝတ� �၌ေတ�က� C အာ��စ�းစ�ကမ� 14 က� C ေလထ�ထတငေတ� ��ြခငး,မ�ပ�ကေသးေသာအ�ငဆ�တ�ပပမာဏက�ဆ�းြဖတ��ငသည။ ဒအေြခခေပ�မ�ာေငပမာဏသညပစ�ညး၏အသက၊ ဥပမာတငြပထားသည pygmy mammoth ကသ� ြဖစသည [link]ြဖစ��ငသညအကယ၍ ၎ငးသည��စေပါငး ၅၀၀၀၀ ထကမပ�ပါကတကျမ�နကနမ���သည။ အြခားြဒပစငများ��သညကြပားြခားနားေသာတစဝကဘဝ��ငအတ�အ�ငဆ�တ�ပ။ ဥပမာအားြဖင ၄၀ K သည (ပ�တကစယမ -၄၀) သညသကတမးဝက (half-life) 1.25 ��သည��စေပါငးဘလယ��င ၂၃၅ ဦး (ယ�ေရနယမ ၂၃၅) တ�၏သကတမးဝက (half-life) သည��စသနးေပါငး ၇၀၀ ခန ��သည။ မ�တဆငradiometric ချနးေတ� ြခငးအားြဖငသပ�ပညာ��ငများသညေကျာကြဖစ��ပ�ကငးများ၏သကတမးက�သ�မဟ�တအြခားမျ�းသ��းေပျာကကယသားမညအ�ကငးအကသက��များသညအေစာပ�ငးမျ�းစတများမ�မညသ�ေြပာငးလလာသညက�နားလညရနသက��များ။

စာမျက��ာ ၃၈

ကာဗနပါ ၀ ငသညအသကသည��စေပါငး ၅၀,၀၀၀ ခန ကဤပဂမကသ�ကျန��သညကာဗနချနးေတ� ြခငးြဖငဆ�းြဖတ��ငသည။ (အေ�ကး: Bill Faulkner,

Page 31: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 31/228

NPS)သငယ�မ���ငချတဆကရန

အကတမများ၊ အ�ငဆ�တ�ပများ��ငအြခားအ�ငဆ�တ�ပတစခ�က�မညသ�ေလလာရမညက�ပ�မ�ေလလာလ�လ�ငေြပးပါအဆ�ပါြခငး simulation ။

ေရဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဘဝက�ထနးသမးရနအလနအေရး�ကးေသာေရ၏ဂ�ဏသတ� များက�ေဖာြပပါ• ေရသညအဘယေ�ကာငအေကာငးဆ�းအရညြဖစသညအေ�ကာငး��ငးြပပါ• ေရ၏စညးလ�း��ငမ���ငေကာဂ�ဏသတ� များက�ဥပမာေပးပါ• homeostasis တငအကဆစများ၊ အေြခခများ��င�ကားခများ၏အခနးကဏDiscက�ေဆးေ�းပါ

အဘယေ�ကာငသပ�ပညာ��ငများသညအြခား�ဂ�ဟများေပ�တငေရ��ာေဖရနအချနြဖ�နးေန�ကသနညး။ ေရသညအဘယေ�ကာငဤမ�အေရး�ကးရသနညး။ဘာေ�ကာငလဆ�ေတာေရဟာငါတ�သတအတ�ငးအသက��ငဖ�မ��မြဖစလ�အပလ�ပ။ ေရသညအေပါများဆ�းတစခ�ြဖစသညေမာလကျ�းများ��ငကမ�ာေြမေပ�တငသက��များအတကအေရးအပါဆ�းတစခ�ြဖစသည။ ခန မ�နးေြခအားြဖင 60-70 ရာခ�င��နးသာ��ပါသညလ�ခ��ာက�ယသညေရြဖငဖ�စညးထားသည။ အဒါမ��ရငငါတ�သတဘ ၀ ဟာ��း��ငးမ�ာမဟ�တဘ�း။

ေရေမာလကျ�း၏ polararity ��င၎ငး၏ရ��ေသာဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�သညေရက�ထ�းြခားေစသညဘဝ၏ြဖစစ�များ��ငအနးကပဆကစပလျက��ေသာအထ�းဂ�ဏသတ� များ��သညပစ�ညး။ ဘဝမ�လကေရေ�ကာပတ ၀ နးကျငမ�ာေြပာငးလခ�ပးသက��ရဆယလ�လာဓာတ�ေဗဒ��ငဇြဝဖစပျကမ�သညဆလ၏ cytoplasm ၏�ကယဝေသာအေ�ကာငးအရာများအတငး၌ြဖစေပ�သည။ အထ�းဂ�ဏသတ� များ

စာမျက��ာ ၃၉

ေရသည၎ငး၏ြမငမားေသာအပ�စမးရည��ငအေင� ြပနြခငး၏အပ�, ဝင��းစနးေပျာ��ငစမး��ပါတယေမာလကျ�းများ၊ ယငး၏စညးလ�းမ���ငေကာဂ�ဏသတ� များ��င၎ငးက� ဦး ေဆာငေသာအ�ငးယနးများအြဖစခထ�တြခငးpH မျ�းဆက။ ေရ၏ဤဝေသသလက�ဏာများက�နားလညြခငးသည၎ငးက�ေဖာထ�တရနက�ညသညဘဝက�ထနးသမးြခငးအတကအေရးပါမ�။

ေရရ polarity က

ေရ၏အေရး�ကးေသာဂ�ဏသတ� များတစခ�မ�ာ၎ငးသညပ�လာေမာလကျ�းများြဖစေသာဟ�ကဒ��ဂျငြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည��ငေရေမာလကျ�း (H 2 O) အတငး��ေအာကစဂျငသညဝင��း စနး covalent bond ြဖစေပ�ေစသည။ အဘယသ�မ�မပ�ကကန��ေနစ�ေရေမာလကျ�းက�အားသငး�ပးေရ၏ polarity ကအနညးငယအားေကာငးေစသညေရ၏ဂ�ဏသတ� များက�အေထာကအက�ြပ�ရနအတကဟ�ကဒ��ဂျင��ငေအာကစဂျငအေပ�အနညးငယအ��တလက�ဏာစချက��သညဆေဆာငသည။ ေအာကစဂျငသညအလကထရနထကနမကျေသာေ�ကာငေရ၏စချကများက�ြဖစေပ�ေစသညေအာကစဂျငအနး��အလကထရနက���ာေတ� ��ငသည�ျ�ကလယသညဟ�က�ဒ�ဂျင��ကလးယပစထကပ�ေသာအ��တလက�ဏာအားက�ထ�တလ�တသညေအာကစဂျင။

ေရ polarity ကရလဒအေနြဖငေရေမာလကျ�းတစခ�စသညအြခားေသာေရေမာလကျ�းများေ�ကာငဆေဆာငသည

Page 32: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 32/228

ေရေမာလကျ�းများအ�ကားဆန ကျငဘကအားြဖငဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ ေရသညလညးဆေဆာငသညသ�မဟ�တအြခားဝင��းစနးေမာလကျ�းများ��ငအ�ငးယနးများသ�ဆေဆာငသည။ ��ငအလယတက�အြပနအလ�နဆကသယေသာတစ ဦး ကဝင��းစနးပစ�ညးဥစ�ာသ�မဟ�တေရတငေပျာဝငမ�က� hydrophilic (hydro- =“ water”; -philic =“ loving”) ဟ�ရည��နးသည။ Inဆ�ျ�က�ငျ, ထ�ကသ�ေသာအဆများ��ငအဆအြဖစ polar non- ေမာလကျ�းများြပထားတအတ�ငးေရ��ငေကာငးစာအြပနအလ�နမထားဘ�းအတက [link က�] ��ငကေနသးြခားထကကျေနာတ�ပါဝငတသ�ပ dressings သညမ�ာြမငရတအတ�ငးြပ�လ�ပထတငေပျာဝငေရန��င��လကာရည (အကဆစေရေြဖ��ငးချက) ။ ဤေရ�ကား nonpolar ြဒပေပါငးများက�ြဖစ�ကသညhydrophobic (hydro- = "ေရ"; -phobic = "ေကာကျ�� �") က�ေခ�။

ေရ��ငေရသညေရာေမ �ပါ။ ေရန��ငေရ၏ဤ macro ပ�ရပကြပသသကသ�ေရနသညမေပျာဝငပါေရထမ�ာဒါေပမယအစားမျကရညစကေလးေတြဖစေပ�လာေသာ။ ဒါက nonpolar ြဒပေပါငးြဖစြခငးေ�ကာငြဖစသည။ (အေ�ကး:

Gautam Dogra) ။

ေရ၏ြပညနယများ: သဘာဝဓာတေင�, အရည��ငအစ�ငအခ

ဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းဖ�စညးြခငးသညေရအရညအတကအေရး�ကးေသာအရညအေသးတစခ�ြဖစသညဘ ၀ ဆ�တာငါတ�သတအတ�ငးပါပ။ ေရေမာလကျ�းများကဟ�ကဒ��ဂျငအဆကအသယများြပ�လ�ပေသာအခါေရသညဆကလကြဖစေပ�သည

စာမျက��ာ ၄၀

အချ��ေသာအရညများသညအြခားအရညများ��ငသက��သတ� ၀ ◌ါများ��င� �ငးယ��ပါကြမငမားေသာေရပါဝငမ�၊ ဤဓာတ�အဂ� ါရပများက�နားလညြခငးသညဘဝက�နားလညရနေသာချကြဖစသည။ Inေရေမာလကျ�းများေလ�ာစးေသာအခါေရအရည၊ ဟ�ကဒ��ဂျငဘနးများသညအဆကမြပတြဖစေပ� �ပးကေ�ကသားသညတစေယာကက�တစေယာကြဖတသနး ဤအချညေ��ာငြခငး၏ေ�ကကြခငး၏ေရ�လျားမ� (kinetic energy) ေ�ကာငြဖစသညစနစထမ�ာပါ��ေသာအပ�ေ�ကာငေရေမာလကျ�း။ ေရြဖစသကသ�အပ�ထေြမာကေသာအခါြပ�တလ�ငေရေမာလကျ�းများ၏ြမငမားေသာ kinetic energy သညဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းက�ပျကစးေစသညလ�းဝ��ငေရေမာလကျ�းများက�ဓာတေင� (ေရေ�းေင�သ�မဟ�တေရေင�) အြဖစေလထသ�လတေြမာကေစသည။အြခားတစဖကတင, ေရအပ�ချနက�ေလ�ာချ��ငေရခေသာအခါ, ေရေမာလကျ�းများသညဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�ြဖငထနးသမးထားေသာပ�ေဆာငခဖ�စညးတညေဆာကပ� (လ�ေလာကမ�မ��ပါ။ )ေရသညအရညက�ေရထကသပသညးမ�နညးေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအေ��ာငအဖ�များက�ချ�းဖျကရနစမးအငအြခားအရညများစ�စညးြခငးတငမေတ�ရပါ။

ေရသည၎ငး၏အစ�ငအခပ�စြဖငအနမသပသညးဆမ�ာဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းများက� ဦး တညသညပ�စေ�ကာငြဖစသညေအး: ေရေမာလကျ�းအရညေရ��င� �ငးယ��လ�ငေဝးတဆတကယရာတနးေန�ကသည။ အများဆ�း��ငအတ�အြခားအရညများ၊ အပ�ချနကျေသာအခါ kinetic ၏အနမပါဝငသညေမာလကျ�းများအ�ကားစမးအင��င၎ငးက�အရညပ�စထကပ�မ�တငးကျပစာထ�ပပ�း��ငရနခငြပ�ထားသညအရညထကအစ�ငအခက�သာ။ �ကးြမတသပသညးဆေပးြခငး။

ေရခြပင၏ေအာကပ�ငးသပသညးဆမ�ာပ�ေဖာ။ ပ�ေဖာထားသည [link]တစခ�ကကလချကများေ�ကာငမ�ာ float ေစသညထ�ကသ�ေသာေရခေတာငတစခ�သ�မဟ�တေရခတစခကထမ�ာေရခ Cube ၌��သကသ�အရညေရမျက��ာြပင။ Inေရကနများ��ငေရကနများအေနြဖငေရမျက��ာြပငေပ�၌ေရခတမျ�းြဖစေပ�လာကာ၎ငးက�ကာရထားေသာအတားအဆးြဖစေစသညေရကနအတငး��တရစ�ာနများ��ငအပငမ�အပငများက�ေအးခြခငးမ�ကာကယေပးသည။ insulator တငလညး၏ဤအလ�ာမ��ဘေရကန၊ အပငများ��ငသတ� ဝါများသညေရခတ�းများအတငးခယ�း။ မေအး��ငပါ��ငသနရပတည။ သက��သတ� ဝါများအေပ�ေအးခေစေသာဆ�းကျ�းများက�တ�းပားေစသညအရညေရမ�ေဆမျ�းေရခ။ ေအးခေသာအခါြဖစေပ�လာေသာေရခပ�ေဆာငခများသည��းညသမေမ� ြခငးက��ပ�ကေစသညသက��ဆလများ၏လ�ပေဆာငမ�အတကမ��မြဖစလ�အပေသာအေြမ�းပါးများကသ�တ�က�မေလျာကနစာပျကစးေစသည။ ဆလေတလ�ပ��ငတယသ�တ�က�ေရ၌ယာယကသ�အြခားအရညြဖငအစားထ�းလ�ငသာေအးခ��ငသနglycerol ။

ဟ�ကဒ��ဂျငသညအရညအားေရထကေရခက�သပသညးမ�နညးေစသည။ (က) ေရခ၏ရာဇမတကကဖ�စညးပ�၎ငးက�အရညစးဆငးေနေသာေရေမာလကျ�းများထကသပသညးမ�နညးေစ�ပး (ခ) float ြပ�လ�ပ��ငေစသည

Page 33: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 33/228

ေရေပ�မ�ာ။ (ခရကဒစ။ Jane Whitney မ�ြပ�ြပငြခငး၊ Visual က� အသ�းြပ�၍ ဖနတးထားေသာပ�

စာမျက��ာ ၄၁

ေမာလကျ�း Dynamics (VMD) software၁; အေ�ကးခ: ကားလ�စအားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

ပနတ)သငယ�မ���ငချတဆကရန

က���ပပါ ဒေနရာမ�ာ ေရခတ�း၏ဖ�စညးပ�က�သ�းဖကြမငကာ�ကည�� ြခငး။ (ပ�ခရကဒစ။ ဂျနးWhitney ။ ပ�သည Visual Molecular Dynamics VMD software က� အသ�းြပ�၍ ဖနတးထားသည။၂)

ေရ၏အပ�စမးေဆာငရည

ေရ၏ြမငမားေသာအပ�စမးရညသညေရအ�ကားတငဟ�ကဒ��ဂျင��ငဆကစပမ�ေ�ကာငြဖစသညေမာလကျ�း။ ေရသညမညသညအရညတငမဆ�အြမငဆ�းေသာစမးရည��သည။ သးြခားအပ�သညပစ�ညးတစခ�၏ဂရမ၎ငး၏ေြပာငးလမ�က�စ�ပယ�သ�မဟ�တဆ�း�� းရမယအပ�ပမာဏက�အြဖစသတမ�တထားသညတဒဂရစငတဂရတအားြဖငအပ�ချန။ ေရအတကဒပမာဏဟာတစကယလ�ရတစလ�းတညး။ ထ�ေ�ကာင�ကာပါသညအပ�ေပးရနအချနအ�ကာ�ကး��ငအေအးေပးရနအချန�ကာြမငစာေရ။ တကယေတာေရရစမးေဆာငရညကအပ�စမးအငက�ဆ�လ�တယ

Page 34: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 34/228

သထကငါးဆပ�များပါတယ။ ထ�ေ�ကာငပငလယေရသညအဘယေ�ကာင ပ�၍ ေအးသညက���ငးြပသည။အပ�သညစမးအငြမငမားေသာေ�ကာငေ�းေထးေသာေသးများြဖငေရက�ညမ�စာြဖန ကျက��ငသညသ�တ�ရခ��ာက�ယထမ�ာ��တအပ� - ကားက�အပ�ေပးတကားရအေအးေပးစနစနတ�တယပ�ေ�းေသာေနရာများမ�အေအးခနးများအထ၊ ခ��ာက�ယက� ပ�၍ ပငအပ�ချနက�ထနးထား��ငသည။

စာမျက��ာ ၄၂

ေရေင�အပ�၏အပ�

ေရတငအေင�ပျြခငးအပ�ြမငမား�ပးတစဂရမက�ေြပာငးလရနလ�အပေသာစမးအငပမာဏ��သညဓာတေင�တစခ�အရညပစ�ညးဥစ�ာ၏။ အပ�စမးအငပမာဏ (၅၈၆ ကယလ�ရ) လ�အပသညေရ၌ဤေြပာငးလမ��ပးေြမာက။ ဒြဖစစ�က�ေရမျက��ာြပငေပ�မ�ာေတ� ����ငပါသည။ ေရအရညအြဖစအပ� ေပး၍ ဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�သညအရညေမာလကျ�းများ��ငခထ�တရနခကခေစသညတစ ဦး ချငးစက၎ငး၏၎ငး၏ဓာတေင�ဓာတေင�အဆင (ေရေ�းေင�) ဝငရနအဘ�အလ�အပျေသာ။ ရလဒအေနြဖငေရသညအကျ�းြပ�သညအပ�စ�ပသ�မဟ�တအပ�သ�ေလ�ာငကနအြဖစ��ငကသ�ေသာအရညထကအပ�က�ပ�မ�လ�အပသညအဘယသ�၏ဟ�ကဒ��ဂျငသညအြခားအသေနာေမာလကျ�းများ��ငအတ�ပ�မ�အားနညးသညထကအားနညးသညေရရဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�။ ေနာကဆ�းတငေရသည၎ငး၏အပ�ချန ၁၀၀ ဒဂရစငတဂရတသ�ေရာကေသာအခါတင(၂၁၂ ဒဂရဖာရငဟ�က) အပ�သညေရေမာလကျ�းများအ�ကားဟ�က�ဒ�ဂျငအေ��ာငအဖ�က�ချ�းဖျက��ငသည။��ငေရေမာလကျ�းများအ�ကား��ေရ�လျားစမးအင (ေရ�လျားမ�) ကသ�တ�က�မ�လတေြမာကေစသညဓာတေင�အြဖစအရည။ ေရပကပကဆ�ေနေသာနမကျသညေနရာတငပငေရ၏တစ ဦး ချငးေမာလကျ�းများဆညးပ�းသညအြခားေရေမာလကျ�းများမ�အချ� �ေသာေရမျက��ာြပငေမာလကျ�းများမ�စမးအငလ�ေလာကစာ��သညထက၍ အေင�ပျေစေသာဤြဖစစ�က�အေင� ြပနြခငးဟ�လ�သများသည။

ေရသညအေင�ပျေစရနအတကဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းများကျ�းပရနလ�အပသညစမးအင၏သသသာသာပမာဏက�လ�ပငနးစ�များတငအသ�းြပ�သည။ ေရသညအေင� ြပနေသာအခါစမးအငက�ယ�သညလ�ပငနးစ�အားြဖငတက, အေင�ပျြဖစပျက��ရာပတဝနးကျငေအး။ အများအြပား၌လ�တ�တငအပါအဝငသက��သတ� ဝါများသညေရ ၉၀ ရာ��နးြဖစေသာေခ�းများက�အေင� ြပနေစသည။ခ��ာက�ယအပ�ချန၏ homeostasis ထနးသမးထား��ငေအာငသက��အေအးေပးသည။

ေရရအရညေပျာပစ�ညးဂ�ဏသတ� များ

ေရသညအြပ�သေဘာေဆာင။ အနညးငယအ��တလက�ဏာေဆာငေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစေသာေ�ကာငအ�ငးယနးများ၊ဝင��းစနးေမာလကျ�းများအလယတက�ေပျာဝင��ငပါတယ။ ထ�ေ�ကာင၊ ေရက�အရညေပျာရညဟ�ရည��နးသညသညအြခားဝင��းစနးေမာလကျ�းများ��ငအ�ငးယနးြဒပေပါငးများက�ေပျာဝင��ငစမး။ အဆ�ပါစချကဤေမာလကျ�းများ��ငဆက�ယေသာအရာသညဟ�ကဒ��ဂျငအဆပအေတာကြဖစေစရနေရ��ငပတဝနးကျငက�ြဖစေပ�ေစသညေရေမာလကျ�း��ငအတ�အမ�န။ ၎ငးက�ေရထ�က�နယပယအြဖစရည��နးသညshell က�, [link က�] တငသ��ပေဖာ ��ငအမ�နကကာသ�မဟ�တြဖန ြဖ�းေစာငေ��ာကရနေဆာငရကပါသညေရ။

အ�ငယနြဒပေပါငးများက�ေရထသ�ေပါငးထညလ�ကေသာအခါအ�ငယနတစ ဦး ချငးသညပ�လာေဒသများ��ငဓာတြပ�သညေရေမာလကျ�းများ��င ၄ ငး၏အ�ငးယနးြဒပေပါငးများသည dissociation ြဖစစ�တငြပတေတာကသည။အကတမများသ�မဟ�တအကတမအ�ပစ�များသညေမာလကျ�းများ��ငအ�ငးယနးများမ�ထကခာသားေသာအခါခထကမ�ြဖစေပ�သည။စားပဆား (NaCl သ�မဟ�တဆ�ဒယမကလ���က) က�စ�းစားပါ။ NaCl crystals က�ေရထသ�ထညေသာအခါ၊NaCl ၏ေမာလကျ�းများသည Na + ��င Cl သ�ခထ�တသည

-အ�ငးယနးများ��ငဓါတက�ြပနလညြဖညတငးရနနယပယများပတ ၀ နးကျင

အတက��ပြပအ�ငးယနး [link]။ အြပ�သေဘာအားသငးထားေသာဆ�ဒယမအ�ငးယနးသညတစစတတစပ�ငးအားြဖငဝ�ငးရထားသညေရေမာလကျ�း၏ေအာကစဂျငသညအ��တလက�ဏာေဆာငသည။ အ��တလက�ဏာေဆာငေသာကလ���ကအ�ငးယနးသညအလ�လ�စးဆငးသညေရေမာလကျ�းအေပ�ဟ�ကဒ��ဂျင၏တစစတတစပ�ငးအြပ�သေဘာတာဝနခကဝ�ငး။

စာမျက��ာ ၄၃

Page 35: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 35/228

စားပဆား (NaCl) က�ေရတငေရာေ��ာေသာအခါေရတမပ�ငးတငေရဓာတပါဝငသည

အ�ငးယနးများ။

Water's Cohesive and Adhesive Properties

ေရတစခကက�အြမငဆ�းသ� ြဖည�ပးေနာကအနညးငယြဖညးြဖညးချငးထည�ပး�ပလားမ�းေရ ၎ငးသညမလ�မ, ဖနသညအနားအနားအထက��အမ�းခ�းပ�သဏforms◌ာနြဖစေပ�ေစသည။၎ငးေရသညဖနခကအထကတငတည��ေနြခငးေ�ကာငေပါငးစညးြခငး၏ဂ�ဏသတ� ေ�ကာငြဖစသည။ ေပါငးစပ, ေရ၌တည၏ေမာလကျ�းများက�ဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�ေ�ကာငတစ ဦး ��ငတစ ဦး ဆေဆာငသည၊ ေမာလကျ�းများက�ထနးသမးသညဖနထည၌ေနရာမ��ေတာေပမယအရည - ဓာတေင� (ေရ - ေလ) မျက��ာြပငမ�ာအတ�တ�။

ေပါငးစညးမ�သညပစ�ညးတစခ�၏စမးေဆာင��ငမ�စမးရညက�တ�းြမ�င��ငသညတငးမာမ�သ�မဟ�တစတဖစးမ�ေအာကမ�ာေနရာချတအခါမ�ာက�ပခရဆးတား။ ဒါေ�ကာငလညးေရက�ြဖစေပ�ေစသညဆငငအားအားြဖငထကြပားခရဖ�ထကေြခာကေသ�တမျက��ာြပငေပ�မ�ာေနရာချသညအခါမျကရညစကေလးေတ။ ဘယေတာလစက� �ေသးငယသညအပ�ငးအစငယေလးက�ေရစကေပ�သ�တငလ�ကသည။ စက� �သညေရထပေပ�တငေမျာေနသညစက� �သညေရထကပ�မ�ေလးလေသာလညး၊ ေပါငးစညးည�တမ���ငမျက��ာြပငတငးမာမ�ေရေမာလကျ�းများ၏ဟ�ကဒ��ဂျငအေ��ာငအဖ�များက�နဂ�အတ�ငးထား���ပးအေပ�ဘကတငေမျာေနသညအရာများက�ေထာကပပါ။အကယ၍ ညငညငသာသာမထား��ပါကေရတစခကတငအပတစေချာငးက�“ ေမျာ” ��ငသညမ�ာြပထားတအတ�ငးမျက��ာြပငတငးမာမ�က�ချ�းေဖာက [link]။

အပ၏အေလးချနသညမျက��ာြပငက�ေအာကသ�ဆတငေနသည။ တစချနတညးမ�ာပငမျက��ာြပငတငးမာမ�က၎ငးက�ဆထ�တြခငး၊ ေရမျက��ာြပငေပ�တငဆ�ငးငြခငး��ငနစြမ�ပြခငးမ�ကာကယရနြဖစသည။

စာမျက��ာ ၄၄

အပပတလည��ေရထ��အထကက�သတြပ�ပါ။ (အေ�ကး: Cory

Page 36: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 36/228

Zanker)

ဤစညးလ�းေသာအားများသညေရ၏စကပမ���ငဆကစပမ���သညေရေမာလကျ�းများ��ငအြခားေမာလကျ�းများ။ ဤဆေဆာငမ�သညတစခါတစရေရထကပ�မ�အားေကာငးသညအထ�းသြဖငေရသညထ�ကသ�ေသာေတ� ��ခေသာကသ�ေသာအားသငးမျက��ာြပငများ��ငထေတ�ေသာအခါအထ�းသြဖငေပါငးစညးသညစမးအားများဆချညမ�ငေသးေ�ကာ�ပနအြဖစလ�သများပါးလ�ာေသာဖန�ပန၏အတငးပ�ငးေပ�မ�ာ။ ေကာေသာအခါေရေကာက�ေလလာသညေရတစခကတငထညထားေသာ�ပနက�“ တက” သည - ေရသညပ�မ�ြမငမားေ�ကာငးသတြပ�ပါအလယ၌ထက�ပန၏��စဖက။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာေရေမာလကျ�းေတက�ဆေဆာငလ�ပါသ�တ�တစ ဦး ချငးစကတြခားြဖစ�က�ပးထ�ေ�ကာငလ�ကနာရနထကပ�ဆချညမ�ငေသးေ�ကာများ၏တရားစဆ�ဖနနရများအဒါက�။ ဤအမျ�းအစားက� kapillary action ဟ�ေခ�သည[link]။

ဖန�ပနအတငး��ဆချညမ�ငေသးေ�ကာဆ�ငရာလ�ပေဆာငမ�က�အတငးပ�ငးက�က�းပမးအားထ�တမ�ေ�ကာငြဖစေပ�ေစသညေရေမာလကျ�းသ�တ�က�ယသ�တ�အ�ကားစညးလ�းတပဖ�များေကျာလနဖနမျက��ာြပင။(ခရကဒစ - Pearson-Scott Foresman မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး၊ Wikimedia သ�လ�ဒါနးြခငး

ေဖာငေဒး��ငး)

စာမျက��ာ ၄၅

ေပါငးစညးြခငး��ငေကာအငအားစ�များသညဘဝအတကအဘယေ�ကာငအေရး�ကးသနညး။ စညးလ�းြခငး��ငေကာအငအားစ�များြဖစ�ကသညအပငများမ�အရကများအထအြမစမ�ေရသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအေရး�ကးသည။ ဤေရ�ကားတပဖ�များဖနတးပါေရေကာလအေပ�တစ ဦး "ဆ" ။ ဤေရ�ကားဆြဖစြခငးေရေမာလကျ�း၏သေဘာထားက�ကေနရလဒများ၎ငးတ�ေအာက��ေရေမာလကျ�းများ��ငဆကေနရနအပင၏မျက��ာြပငေပ�တငအေင� ြပန�ပး၊ဒါေ�ကာငသ�တ�ကတေလ�ာကဆေန�ကသည။ အပငများသညဤသဘာဝြဖစစ�က� အသ�းြပ�၍ ေရက�သယယ�ပ�ေဆာငသညအရကက�၎ငးအြမစစ။ ၊ ဤေရ၏ဂ�ဏသတ� များမ��ပါကအပငများသညမတတ��င�ကပါ၎ငးတ�လ�အပေသာေရ��ငေပျာဝငေနေသာဓာတသတ� �များက�လကခရ��သည။ အြခားဥပမာတစခ�အေနြဖငထ�ကသ�ေသာအငးဆကပ�းမ �ားများမ�ာြပထားတေရ strider [link], မျက��ာြပငေပ�မ�ာေဖာေနဖ�ေရမျက��ာြပငတငးမာမ�က�အသ�းြပ�ပါေရအလ�ာ���ပးအဒမ�ာေတာငမ�မတလ�ကတယ။

ေရ၏စညးလ�းမ���ငေကာဂ�ဏသတ� များသညဤေရင�ပသမား ( Gerris sp ။ ) က� ေရေပ�တင ဆကလကတည��ေစသည။

(အေ�ကး: Tim Vickers)

Page 37: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 37/228

အကစစ��ငအေြခခများအေြဖတစခ�၏ pH သည၎ငး၏အချ�ဓာတ (သ�) alkalinity က�ေဖာြပသည။

H 2 O (I) ↔ H + (aq) + OH - (aq)

litmus သ�မဟ�တ pH စက� �၊ သဘာဝေရတငေပျာဝင��ငေသာဆ�းေဆးြဖငက�သ��ငသညစက� �စစထ�တပါa pH တငမညသညအကဆစ (အချ�ဓာတ) (သ�) အေြခ (alkalinity) ��သလက�စစေဆးရန pH က�အသ�းြပ�သညအေြဖ။ ေရက�းကနထ��ေရသညဟ�တ၊ မဟ�တစမး�ကညရနသငပငသ�းဖ�းေပမညစနစတကျက�သ။ ကစ�ရပ��စခ�လ�းတင pH စစေဆးမ�သညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�တ�ငးတာသညေပးထားေသာေြဖ��ငးချက။

ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညအလ�အေလျာကစင�ကယေသာေရတင a ၏ dissociation (ionization) မ�ထ�တေပးသညေရေမာလကျ�း၏ရာခ�င��နးနညးေသာဟ�ကဒ��ဂျင (H + ) အ�ငးယနးများ��ငဟ�ကဒေရာဆ�ဒများ အြဖစသ� (OH - ) အ�ငးယနးများ။ အဆ�ပါဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ငးယနးဟာသ�တ�ရဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�အားြဖငေြဖ��ငးချကထမ�ာထား��မညေနစ�အြခားေရေမာလကျ�းများြဖစေသာအဝတအချညးစညးပ��တနများပါဝငေသာဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညချကချငးြဖစ�ကသညဟ�ကဒ��နယမအ�ငးယနးများ (H 3 0 + ) က�ဖ�စညးြခငးြဖင un-ionized ေရေမာလကျ�းများသ�ဆေဆာငသည ။ သ�တ�ငစညးေဝး�ကးအားြဖငသပ�ပညာ��ငများသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ��ငသ�တ�၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ရည��နးသညေရအရည။

စာမျက��ာ ၄၆

သန စငေသာေရမ�ဖယထ�တလ�ကေသာဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသည 1 × 10 -7 moles H + အ�ငးယနးများြဖစသညေရလတာ��နး။ Moles (mol) သညပစ�ညးတစခ�၏ပမာဏက�ေဖာြပရနနညးလမးြဖစသညအကတမများ၊ ေမာလကျ�းများ၊ အ�ငးယနးများစသညြဖင ၆.၀၂ x ၁၀ ၂၃ အမ�နအမ�နတစခ� ��ငညမ� သညပစ�ညးဥစ�ာ။ ထ�ေ�ကာင၊ ၁ mole ေရသည ၆.၀၂ x ၁၀ ၂၃ ေရေမာလကျ�းများ ��ငညသည ။ pH သညဒအာ��စ�းစ�ကမ�၏အေြခစ�ကစခနး 10 ေလာဂရစသမ၏အ��တလက�ဏာအြဖစတကချက။ ၁ × ၁၀ ရ log10 -7 သည -7.0 ြဖစ�ပး၊ ဤနပါတ၏အ��တလက�ဏာ (“ pH” ၏“ p” ြဖငြပသည) သည pH ၇.၀ ရ��သည။အရာက�လညး�ကားေနေသာ pH အြဖစလ�သများသည။ လ�ဆလများ��ငေသးအတငး�� pH သညဥပမာများြဖစသည- �ကားေနေသာ pH က�ထနးသမးထားသညခ��ာက�ယ၏areasရယာ��စခ�ြဖစသည။

�ကားေနမဟ�တေသာ pH ဖတမ�သညအကဆစများသ�မဟ�တေရထ��အေြခစ�ကစခနးများက�ေပျာဝငေစြခငးြဖစသည။ အ��တလက�ဏာက�သ�း�ပးအြပ�သေဘာေဆာငေသာကနးများက�ထ�တလ�ပရနေလာဂရစသမဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညြမငမားေသာ pH က�ရ��ေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏အနမအဆငဆငြမငမားေသာ pH က�ြဖစေပ�ေသာလညးအေရအတက။ အကဆစတစမျ�းြဖစသညအ များအားြဖငယငး၏တစခ���ြခငးအားြဖငအေြဖတစခ�တင ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး (H + ) ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�တ�းပားေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ dissociate ။ တစ ဦး ကအေြခစ�ကစခနးဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ငးယနး (OH) ြဖစေစေပးပါသည

-) သ�မဟ�တအြခားအပျကသေဘာ

ေြဖ��ငးချကမ�ာသ�တ�ရအာ��စ�းစ�ကမ�က�ေလ�ာချ, ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး��ငအတ�ေပါငးစပေ�ကာငးတရားစဆ�အ�ငးယနး��ငအားြဖငေသာ pH ြမ�င။ အေြခစ�ကစခနးဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ငးယနးထ�တေပးသညကစ�များတငဤအ�ငးယနးခ��ျေ��ာငျဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများက�လတလပစာထ�တလ�ပရန၊ ေရေမာလကျ�းအသစထ�တလ�ပရနြဖစသည။

အကဆစအားေကာငးေလ H + ပ�မ�လ�ဒါနးေလေလ ြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင Hydrochloric acid (HCl)လ�းဝဟ�ကဒ��ဂျင��ငကလ���ကအ�ငးယနးသ� dissociates ��ငအကဆစေသာလညးအလနအမငးအကဆစြဖစပါတယခရမးချ�သးေဖျာရညသ�မဟ�တ��လကာရညများတငလ�းဝသးြခားစခထားြခငးမ��ဘအားနညးေသာအကဆစများြဖစသည။အြပနအလ�နအားြဖငအားေကာငးေသာအေြခခများသည OH က�အလယတက�လ�ဒါနးေသာအရာများြဖစသည

-သ�မဟ�တဟ�ကဒ��ဂျငက�ယ�ပါ

အ�ငးယနးများ။ ဆ�ဒယမဟ�ကဒေရာဆ�ဒ (NaOH) ��ငအမသ�အမသားသန ��ငးေရးသမားအများစ�သညအလန alkaline များြဖစ�ပးေပးသညOH up -

လ�ငြမနစာေရ၌ထညေသာအခါ, ေသာ pH ြမ�င။ အားနညးေသာအေြခခဥပမာတစခ�ေြဖ��ငးချကသညပငလယေရြဖစသည။ ၈.၀ အနး�� pH ��ေသာပငလယေရသည�ကားေန pH ��ငနးကပသညဒဆားပတဝနးကျင��ငလ�ကေလျာညေထြဖစေအာငလ�ပထားေသာသက��များသည၎ငးတင��ငသန��ငသည။

ယခငကေဖာြပခသညအတ�ငး pH စေကးသညေြပာငးြပန logarithm ြဖစ�ပး 0 မ� 14 အထ��သည( လငခ)) ။ ၇.၀ ေအာကတင��ေသာအရာများသည ၀.၀ မ� ၆.၉ အတငး��အကဆစများြဖစသည7.1 မ� 14.0 မ�) alkaline များြဖစပါတယ။ 7.0 မ�မညသည ဦး တညချကတငမဆ� pH ��အစနးများက�များေသာအားြဖငထညသငးစ�းစားသညဘဝက� inhospitable ။ ဆလအတငး�� pH (၆.၈) ��ငေသးထ�� pH (7.4) သညအလနနးကပသည�ကားေနရန။ သ�ေသာအစာအမ��ပတဝနးကျငသညအကဆစဓာတအလနြမငမား�ပး pH ၁ မ� ၂ အထ��သညအစာအမ၏ဆလများကထ�ကသ�ေသာအကဆစပတဝနးကျငတငမညသ���ငသန�ကသနညး။ သ�တ�ဘယလ�homeostatically သ�တ�က�အထမ�ာအနး���ကားေနေသာ pH က�ထနးသမးရန? အေြဖမ�ာသ�တ�မလ�ပ��ငြခငးြဖစသညဒါေ�ကာင� �ငအဆကမြပတေသဆ�းလျက��သည။ ေသလနသ�များက�အစားထ�းရနအစာအမဆလအသစများအဆကမြပတထ�တလ�ပသည၊အရာအစာအမအကဆစများကေ�ကညကေန�ကသည။ ခန မ�နးေြခအားြဖငလ�အစာအမ၏အေြမ�းပါးြဖစသညလ�းဝခ�နစခ�မ�ဆယရကပတလ�းက�အစားထ�းသည။

Page 38: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 38/228

စာမျက��ာ ၄၇

pH အတ�ငးအတာ သညအေြဖတစခ�အတငး�� ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး (H + ) ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�တ�ငးတာသည ။ (အေ�ကး:

အကဒပစတဗငမ�ြပ�ြပငြခငး)သငယ�မ���ငချတဆကရန

pH ��င၎ငး၏ေလာဂရစသမစေကး၏��ငးလငးေသာ��ငးြပချကအတကဤဗဒယ�က��ကညပါ။

ကာဗနဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ကာဗနသညဘဝအတကအဘယေ�ကာငအေရး�ကးေ�ကာငး��ငးြပပါ• ဇဝေမာလကျ�းများတငအလ�ပလ�ပေသာအဖ�များ၏အခနးကဏDesက�ေဖာြပပါ

ဆလများက� macromolecules ဟ�ေခ�ေသာ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများြဖငြပ�လ�ပထားသညပ��တနးများ၊ ��ကလယအကဆစများ (RNA ��င DNA)၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids များြဖစသည။ Themacromolecules များသညေအာဂနစေမာလကျ�းများ (ကာဗနပါဝငေသာအရညများ)၊ဘဝအတကအထ�းအေရး�ကးေသာအစ�ငအခ (သ�) ဓာတေင�) ။ များအတကအေြခခအစတအပ�ငးဤအ macromolecules အားလ�းကာဗနြဖစပါတယ။ ကာဗနအကတမသညထ�းြခားေသာဂ�ဏသတ� များ��သည၎ငးက�မတ�ညေသာအကတမေလးခ�အထ covalent bond ြဖစေပ�ေစသညစယစ�ြဒပစငသညအေြခခကျေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစရန၊အဆ�ပါ macromolecules ၏။

ကာဗနအကတမတစခ�တငမြပညစ�ေသာအြပငဘကတငအလကထရနအခ��သည။ ��ငအတ�အကတမအမ�တ ၆ (အလကထရန ၆ ခ���ငပ��တန ၆) သညပထမဆ�းအလကထရန��စလ�းသညြဖညသညဒ�တယ shell က�ေလးခ�ထကခာအတငးပ�ငး shell က�။ ထ�ေ�ကာငကာဗနအကတမများဖ�စညး��ငသညoctet rule က�ေကျနပေစရနအြခားအကတမများ��င covalent bond ေလးခ�အထ��သည။ မသနးေမာလကျ�းသညဥပမာတစခ�ေပးသည။ ၎ငးတငဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာပ�ေသနညး CH 4 ��သည။ ေလးပါးစ

စာမျက��ာ ၄၈

Page 39: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 39/228

ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမသညကာဗနအကတမတစခ���ငတစခ� covalent bond ြဖစေပ�ေစသညအလကထရနတရ။ ဒါကအြပညဆ�းအြပငဘကအခက�ြဖစေပ�ေစသည

ဟ�ကဒ��ကာဘန

ဟ�ကဒ��ကာဘနများသညကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငတ�ပါဝငေသာေအာဂနစေမာလကျ�းများြဖစသညမသနး (CH 4 ) အထကတငေဖာြပခသည။ က���ပတ�ေနစ�အသကတာတငဟ�ကဒ��ကာဘနက�ေလာငစာအြဖစအသ�းြပ�ေလ��သညတစ ဦး ဓာတေင�ကငအတကပ��ပနးသ�မဟ�တတစ ဦး ပ�မ�ေပါပါးအတက butane ။ အဆ�ပါအ�ကားအများအြပား covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဟ�ကဒ��ကာဘန��အကတမများသညများစာေသာစမးအငက�သ�ေလ�ာငသညေမာလကျ�းများက�မး�� �သည။ အလနေကာငးမနေသာေလာငစာြဖစေသာမသနးသညဟ�ကဒ��ကာဘနြဖစသည��ပပ�အြဖစေမာလကျ�း, ဗဟ�ကာဗနအကတမ��ငအတ�ကြပားြခားနားေသာဟ�ကဒ��ဂျငအကတမမ�ကပလျကတည��အတက [link က�] ။ အကတမများသည��ေထာငသ�းခ�ြဖငေနထ�ငသညမသနးေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တ၊၎ငး၏အလကထရနပတလမး၏ပ�သဏby◌ာနအားြဖငဆ�းြဖတသည။ ကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငအကတမေလးလ�း�တဂပ�ေလးခ�ပါသည tetrahedron ဟ�လ�သများေသာပ�သဏ◌ာနက�ပ�ေဖာပါ။ ဒအေ�ကာငးြပချကများအတက, မသနးသညtetrahedral ဂျ�သေမ�တ��ြခငးအြဖစေဖာြပခသည။

မသနးသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမေလးခ�စသည ၁၀၉.၅ ဒဂရအကာအေဝး��ငအတ� tetrahedral ဂျ�သေမ�တ��သည

ဆတကယရာ။

သက��များ၏�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ၏ေကျာ��းအြဖစဟ�ကဒ��ကာဘနသည linear အြဖစတည����ငသညကာဗနကငးဆက, ကာဗနကငး, ဒါမ�မဟ�တ��စ ဦး စလ�း၏ေပါငးစပ။ ထ�အြပငတစ ဦး ချငးစကာဗန -to-ကာဗနေ��ာင�က�းတစခ�တညး, ��စဆသ�မဟ�တသ�းဆ covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငြဖစ��ငသည��ငေ��ာင�က�းအမျ�းအစားတစခ�ချငးစက�အကျ�းသကတကျတလမးအတကေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တ။ ဒါကသ�းဖကြမငပ�သဏor◌ာနသ�မဟ�တသက��များ၏�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ (macromolecules) ၏လ�ကေလျာညေထမ�သညသ�တ�အလ�ပလ�ပပ�အတကအေရး�ကးသည။

ဟ�ကဒ��ကာဘနချညေ��ာင

ဟ�ကဒ��ကာဘနချညေ��ာငမ�များက�ကာဗနအကတမများအ�ကားဆက�ယမ�ေ�ကာငြဖစေပ�သညအက�ငးအခကသ�မဟ�တ unbranched ။ ထ�အြပငေမာလကျ�း၏အလ�းစ�ဂျ�သေမ�တအားြဖငေြပာငးလသည

စာမျက��ာ ၄၉

[link] တငေဖာြပထားေသာတစခ�တညး၊ ��စဆ��ငသ�းဆ covalent bond ၏ကြပားြခားနားေသာဂျ�သေမ�တ ။ Theဟ�ကဒ��ကာဘန Ethan, Ethene ��င Ethyne တ�သညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒဓာတေင�သညမညမ�ကြပားြခားနားသညက�ဥပမာေပးသည။ကာဗနေ��ာင�က�းေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တအကျ�းသကေရာကေစသည။ ေမာလကျ�းသ�းလ�းစလ�း၏အမညများမ�စတငသညကာဗနဟ�ကဒ��ကာဘန��စခ�အတကေ�� �ဆကြဖစေသာ“ eth-” သညေ���ဆကြဖစသည။ ေနာကဆကများ“ -ane”၊ene,” ��င“ -yne” သညကာဗန - ကာဗနေပါငးစပမ�တစခ�တညး၊ ��စဆသ�မဟ�တသ�းဆ��ြခငးက�ရည��နးသည။အသးသး။ ထ�ေ�ကာငပ��ပနး၊ propene ��င propyne တ�သညကာဘနသ�းမျ�း��ငအတ�တ�ပငပ�စက�လ�က�ကသညကာဗနေမာလကျ�းေလးခ�အတကေမာလကျ�းများ၊ butane, butene ��င butyne စသညတ� ြဖစသည။ ��စဆ��ငသ�းဆေ��ာင�က�းများသညေမာလကျ�း၏ဂျ�သေမ�တက�ေြပာငးလသည။ တစခ�တညးေသာချညေ��ာငြခငးက ၀ င��းတစေလ�ာကလညပတေစသည��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင linear တစ ဦး �ပ� configuration များ��ငသ�းဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင ဦး ေဆာငလမးြပေသာလညးတစခ� ဤေရ�ကားဂျ�သေမ�တတစ ဦး အထ�းသြဖငေမာလကျ�းလ�ပ��ငတပ�သဏon◌ာနအေပ�သသသာသာသကေရာကမ���သညယ�ဆတယ

ကာဗနသညအြခားအကတမများ��ငတစခ�တညးေသာချညေ��ာငြခငးက�ြဖစေပ�ေသာအခါပ�သဏtet◌ာနမ�ာ tetrahedral ြဖစသည။ ဘယအချနမ�ာ��စခ�ကာဗန

Page 40: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 40/228

အကတမများသည��စဆဆက�ယမ���သည။ ပ�သဏplan◌ာနမ�ာြပန ကားေနသည။ ၌ေတ�ေသာသ�တ�ကသ�တစခ�တညးခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငEthan, လ�ည��င�ကသည။ ethene ၌ေတ�ေသာသ�တ�ကသ�� �စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငလ�ညလ�မရပါဘ�း, ဒါေ�ကာင

တစဖကတစချကစ၌အကတမများသညေနရာတငေသာခတထားသည။

ဟ�ကဒ��ကာဘနလကစပ

ယခ�အချနထက���ပတ�ေဆးေ�းခသညဟ�ကဒ��ကာဘနများသည aliphatic hydrocarbons များြဖစသညကာဗနအကတမ၏ linear ကငးဆက၏။ ေနာကထပဟ�ကဒ��ကာဘန၊ ေမ �း�က�ငေသာဟ�ကဒ��ကာဘန၊ကာဗနအကတမ၏တခါးပတကငးပါဝငပါသည။ လကစပဖ�စညးပ�က�ဟ�ကဒ��ကာဘနတငေတ� ��ရသည။တခါတရဖ�စညးပ���ငးယ��ြခငးြဖငြမင��ငပါသညေသာ��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏ေ�� �ေမ�ာကတငအတ�အတက benzene မ� cyclohexane ၏ [link]။ အဆ�ပါထညသငးေ�ကာငးဇဝေမာလကျ�း၏ဥပမာများbenzene လကစပတငအချ� �ေသာအမ�င��အကဆစများ��ငက�လကစထေရာများ��င၎ငးမ�ဆငးသကလာေသာပစ�ညးများပါဝငသညအစ��ဂျင��င testosterone ေဟာမ�နးများ။ benzene လကစပက�လညးေပါငးသတေဆး 2,4-D တငေတ�ရသည။ဘငဇငးသညေရနစမး၏သဘာဝအစတအပ�ငးြဖစ�ပးကငဆာေရာဂါအြဖစသတမ�တသည။ အချ��ဟ�ကဒ��ကာဘန aliphatic ��ငေမ �း�က�ငေသာေဝမ���စ ဦး စလ�း��သညြဖစ။ , beta-carotene သညဥပမာတစခ�ြဖစသညဟ�ကဒ��ကာဘန။

စာမျက��ာ ၅၀

ကာဗနသည ၅ လ�း��င ၆ လ�း��ေသာကငးများက�ဖ�စညး��ငသည။ တစခ�တညးသ�မဟ�တ��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချတဆကလမမညလကစပ��ကာဗန��င��ကထ��ဂျငအစားထ�း��ငပါသည

ကာဗန။

Page 41: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 41/228

Isomers

ေအာဂနစေမာလကျ�းများအတငးအကတမများ��ငဓာတ�ေ��ာင�က�းသ�းဖကြမငေနရာချထားမ�ြဖစသညသ�တ�ရဓာတ�ေဗဒက�နားလညရနဗဟ�။ တ�ညေသာဓာတ�ပ�ေသနညးေပမယေမာလကျ�းများ၎ငးတ�၏အကတမများ၏တညေနရာ (ဖ�စညးပ�) ��င / သ�မဟ�တဓာတ�ေ��ာင�က�းလ�သများ�ကသညကာြခားisomers အြဖစ။ (ြပထားတ butane ��င isobutene ကသ�) ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers[link] က ) တငကြပားြခားနားသညေမာလကျ�း��စခ�လ�းတငကာဗန ၄ လ�း��ငဟ�က�ဒ�ဂျင ၁၀ လ�း��သည(C 4 H 10 ), သ�ေသာေမာလကျ�းအတငး��အကတမ၏ကြပားြခားနားေသာအစအစ�ကြပားြခားနားမ�ဖ� ဦး ေဆာငလမးြပသ�တ�ရဓာတ�ဂ�ဏသတ� များ၌တည၏။ ဥပမာအားြဖင, သ�တ�ရကြပားြခားနားေသာဓာတ�ဂ�ဏသတ� များေ�ကာင, butane ြဖစပါတယစးကရကမးြခစ��ငမး���းအဘ�ေလာငစာအြဖစအသ�းြပ�ရန isobutene, isobutene အသ�းြပ�ရနသငေလျာသညေရခဘ�းများ��ငေရမ�နေရမ �ားဘ�းများတင propellant အြဖစ။

ဂျ ometric ေမ�တအ�ငဆ�မာများသညအြခားတစဖကတင၎ငးတ�၏ covalent bond များ��ငဆငတ�သညဤအချညေ��ာငြခငးများသညပတဝနးကျင��အကတမများ၊ အထ�းသြဖငကာဗနမ�ကာဗနသ�မညသ�ဆကသယသညက�ကာြခားသည��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင။ �� း��ငးေသာေမာလကျ�း butene (C 4 H 8 ) တင methyl အ�ပစ���စခ� (CH 3 ) တင��ေန��ငသညအတက��ပြပအြဖစေမာလကျ�းမ�ဗဟ���စဆ covalent ေ��ာင�က�း၏တစဖကတစချက [link] ခ ။ကာဗနများသည��စဆေ��ာင�က�း၏တ�ညေသာဘကတငချညေ��ာငလ�ကေသာအခါဤသညသညြဖစသညအဆ�ပါ CIS configuration က�; သ�တ�က��စဆေ��ာင�က�း၏ဆန ကျငဘက��စဖကအေပ�ေရာကေနတယဆ�ရငဒါဟာြဖစပါတယတစ ဦး trans ဆ�တ ဖ�စညးမ�ပ�စ။ ထမ�ာ trans ဆ�တ ဖ�စညးမ�ပ�စ, ကာဗနတစဦးထကပ�ေသာသ�မဟ�တထ�ထကနညး linear ဖ�စညးအဆ�ပါ cis configuration က�အတကကာဗန ၏ေကး (ဦး တညချကအတကေြပာငးလမ�) ေစ ေသာလညးဖ�စညးပ�ကာဗနေကျာ��း။

စာမျက��ာ ၅၁

အ��ပညာဆကသယမ�ကြပားြခားနားစာစစ�ထားေသာအကတမအေရအတက��ငတ�ညေသာေမာလကျ�းများက�ေခ�သညisomers များ။ (က) ဖ�စညးတညေဆာကပ� isomers ကြပားြခားနားေသာ covalent အကတမ��သည။ (ခ) ဂျ ometric ေမ�တအ�ငဆ�တ�ပများသည��စဆေသာချညေ��ာငြခငးပတ ၀ နးကျငတငကြပားြခားနားေသာအကတမများ��သည။ (ဂ) Enantiomers ြဖစ�ကသည

တစ ဦး ချငးစကတြခားပ�ရပေတက�မ�န။

ေအာကပါထ�တြပနချကများ၏ဘယမ�ားယငးေသာပါသလ

က။ CH 3 CH 2 COOH ��င C 3 H 6 O 2 ��ငအတ�ေမာလကျ�းများသည ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers ြဖစ��ငသည။ခ။ ေမာလကျ�းများသည cis - trans isomers ြဖစရန��စဆေ��ာင�က�း��ရမည ။ဂ။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းသ�းခ�ေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းကြပားေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။

triglycerides (အဆ��ငအဆများ) တင၊ fatty acids ဟ�သ�ကေသာကာဗနသ�က�း��ညများသည��စဆ����ငသည[link] တငသ��ပေဖာထားေသာ cis သ�မဟ�တ trans configuration များတငြဖစေစ��ငသည bond များ ။ ��ငအတ�အဆကာဗနအကတမများအ�ကားအနညးဆ�းတစ ဦး က� double ေ��ာင�က�း unsaturated အဆြဖစ�ကသည။ ဘယအချနမ�ာဒေ��ာင�က�းအချ� �ယငး၌���က၏ CIS အေ�ကာငး, configuration က�ကငးဆကနညးလမးများ၏ကာဗနေကျာ��းထမ�ာရ��လာတေကးtriglyceride ေမာလကျ�းများသညတငးတငးကျပကျပထ�ပပ�း။ မရပါ၊ ထ�ေ�ကာငအခနးအပ�ချနတငအရည (ဆ) ��ေနဆြဖစပါသည။အြခားတစဖကတငအတ� triglyceride trans ဆ�တ (လ��က�ကများေသာ trans ဆ�တအဆေခ�) က� double ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင��သညအခနးအပ�ချနတငအတ�တကတငးကျပစာထ�ပပ�း��င�ကသညအေတာေလး linear ဖကတးအကဆစ��င

Page 42: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 42/228

အစ�ငအခအဆဖ�စညးသည။ လ�အစားအစာများတင Transfats များသည��လ�းေသးေ�ကာဆ�ငရာအ��ရာယများ��ငဆကစပေနသညအစားအစာထ�တလ�ပသ�များစာသညမ�ကာေသးမ��စများအတငးအသ�းြပ�မ�က�ေလ�ာချြခငးသ�မဟ�တဖယထ�တြခငးများြပ�လ�ပခ�ကသည။ Inကာဗနအကတမများအ�ကားသဓာတပါ ၀ ငမ�မ��ေသာ triglycerides များသညမြပညဝေသာအဆများ��ငမတ�ပါြပည��ကေနတအဆလ�ေခ�တယ၊ ဆ�လ�တာကသ�တ�မ�ာရ����ငတဟ�ကဒ��ဂျငအကတမေတအားလ�းပါဝငတယ။ ဇအဆများသညအခနးအပ�ချန� �ငအများအားြဖငတရစ�ာနအစ�ငအခများြဖစသည။

စာမျက��ာ ၅၂

ဤ ေရ� ကားအာကာသ - ြဖညေမာဒယများ cis (oleic acid) ��င trans (eliadic acid) ဖကတးအကဆစြပသပါ။ အသေပးစာအားြဖငေမာလကျ�းအေ�ကာငးမ��အတကေကး

အဆ�ပါ CIS ည���ငးမ� ။

antiရာဝတ

Enantiomers များသညဓာတ�ဖ�စညးပ���ငဓာတ�ေ��ာင�က�းများအတ�တ���ေသာလညးေမာလကျ�းများြဖစသညသ�တ�မ�နပ�ရပေတြဖစ��ငေအာငအကတမသ�းဖကြမငေနရာချထားမ�အတကကာြခား။ ြပထားတအတ�ငးအတက [link က�] တစခ�အမ�င��အကဆစ alanine ဥပမာ��စခ�ဖ�စညးပ�မ�ာ Non-superimposable ြဖစ�ကသည။ Inသဘာဝတရား၊ ပ��တနးများထ�တလ�ပရာတငအမ�င��အကဆစများ L ပ�စများက�သာအသ�းြပ�သည။ အမ�င��၏အချ� �ေသာ D ပ�စများအကဆစအကဆစက�ဘကတးရးယားများ၏ဆလနရများတငေတ� ြမငရေသာလညးသ�တ�၏ပ��တနးများတငတစခါမ�မေတ�ရပါ။ အလားတ�ပင D-ပ�စဂလ�းက�စ (glucose) သညအလငးစ�စညးြခငး၏အဓကထ�တက�နြဖစ�ပးေမာလကျ�း၏ L-ပ�စသည��ားပါးသညသဘာဝ၌ေတ� ြမင။

စာမျက��ာ ၅၃

Page 43: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 43/228

D-alanine ��င L-alanine တ�သည enantiomers သ�မဟ�တမ�နပ�ရပများ၏ဥပမာများြဖစသည။ သာ L- ပ�စများ

အမ�င��အကဆစပ��တနးလ�ပဖ�အသ�းြပ��ကသည။

လ�ပငနးအဖ�များ

လ�ပငနးအဖ�များသညအကတမအ�ပစ�များြဖစ�ပးေမာလကျ�းများအတငး၌ြဖစေပ� �ပးသတသတမ�တမ�တအပ��ငးထားသညသ�တ�အားေမာလကျ�းမ�ဓာတ�ဂ�ဏသတ� များ။ သ�တ�က၏ "ကာဗနေကျာ��း" တေလ�ာကတငေတ� ��ရသညmacromolecules ။ ဒကာဗနေကျာ��းက�ကာဗနအကတမများ၏ကငးဆကများ��င / သ�မဟ�တကငးများကဖ�စညးသညထ�ကသ�ေသာ��ကထ��ဂျငသ�မဟ�တေအာကစဂျငအြဖစြဒပစင၏ရဖနရခါအစားထ�းအတ�။ ��ငအတ�ေမာလကျ�းသ�တ�ရကာဗနေကျာ��း��အြခားြဒပစငအစားထ�းဟ�ကဒ��ကာဘနြဖစ�ကသည။

macromolecule ��လ�ပေဆာငေသာအ�ပစ�များသညများေသာအားြဖငတစခ���ကာဗနေကျာ��း��ငတစပေလ��သညသ�မဟ�တ၎ငး၏ကငးဆက��င / သ�မဟ�တလကစပဖ�စညးပ�တေလ�ာကတငအများအြပားကြပားြခားနားေသာအရပတ�က�မ။ အမျ�းအစားေလးမျ�းစပ��တနးများ၊ lipids များ၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��င nucleic acids များသညမကခ��ေမာလကျ�းများတင၎ငး၏က�ယပ�င��သည၎ငး၏ကြပားြခားနားေသာဓာတ�ဖ�အလနအေထာကအက�ြပ�ေ�ကာငးအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ၏ဝေသသအစ�ဂ�ဏသတ� များ��ငသက��အတက၎ငး၏ function က�။

အလ�ပလ�ပေသာအ�ပစ�သညဓာတ�ဓာတြပ�မ�များတငပါ ၀ င��ငသည။ အေရး�ကးေသာအချ� �ဇဝေမာလကျ�းအတကအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များမ�ာြပေန�ကသည [link]; သ�တ�ပါဝငသည: ဟ�ကဒေရာ, methyl,carbonyl, carboxyl, အမ�င��, ေဖာစဖတ��င sulfhydryl ။ ဤအဖ�များသညအေရး�ကးေသာအခနးကဏ play မ�ပါ ၀ ငသညဒအငေအ၊ ပ��တနး၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids စသညေမာလကျ�းများဖ�စညးြခငး။ လ�ပငနးအဖ�များများေသာအားြဖင၎ငးတ�၏အားသငးမ�သ�မဟ�တ polarity ေပ� မ�တည၍ hydrophobic သ�မဟ�တ hydrophilic ဟ�သတမ�တသညဝေသသလက�ဏာများ။ hydrophobic group ၏ဥပမာတစခ�သည polar non-methane ေမာလကျ�းြဖစသည။hydrophilic အလ�ပလ�ပေသာအဖ�များအနကအချ� � မ�ာအမ�င��အကဆစတငေတ�ရေသာ carboxyl group ြဖစသညအမ�င��အကဆစဘကြခမး��င triglycerides ��င phospholipids က�ဖ�စညးေသာဖကတးအကစစများ။ ဒါcarboxyl group သည COOH group မ� ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ (H + ) က�ထ�တလ�တေပးပါ သညအပျကသေဘာေဆာငေသာတရားစဆ� COO - အ�ပစ�; ဤသညသမ�၏ hydrophilic သေဘာသဘာဝက�အေထာကအက�ြပ�ရနေမာလကျ�းက�ေတ� �ပ။ ထ�ကသ�ေသာ carbonyl အ�ပစ�ကသ�ေသာအြခားအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ, တစစတတစပ�ငး��သညေနာကတဖနေရေမာလကျ�းများ��ငဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�က�ဖ�စညးေစြခငးင�ါအပျကသေဘာေဆာငေသာေအာကစဂျငအကတမေမာလကျ�းက�ပ�မ� hydrophilic ေအာင။

စာမျက��ာ ၅၄

ဒေနရာမ�ာြပထားတအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များအများအြပားကြပားြခားနားေသာဇဝေဗဒ၌ေတ�ရသည

Page 44: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 44/228

ေမာလကျ�း။

အလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များအ�ကား (တ�ညေသာေမာလကျ�းတစခ�အတငးသ�မဟ�တကြပားြခားနားေသာအ�ကား) ဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယသညအလနေသးငယေသာေမာလကျ�းများ၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရး�ကးသည။ ၎ငးတ�အားေခါကရနက�ညသညစနစတကျလညပတမ�အတကသငေလျာေသာပ�သဏinto◌ာနသ�� �ငထနးသမးရန။ ဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငလညးြဖစ�ကသညထ�ကသ�ေသာ DNA က�ြဖညစတအေြခစ�ကစခနးတဖကမ���ငအြဖစအမျ�းမျ�းေသာအသအမ�တြပ�မ�လ�ပငနးစ�များတငပါဝငပတသက[link က�] တင��ပြပအြဖစ၎ငး၏အလ�ာတစခ�အငဇ�ငးများ၏စညးေ��ာင ။

စာမျက��ာ ၅၅

Double-helix ြဖစေပ�ရနဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းသည DNA ၏�က�း��စခ�က�အတ�တကချတဆကသည

Page 45: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 45/228

ဖ�စညးပ�။

အပ�ငးအကျ�း

ကာဗန၏ထ�းြခားေသာဂ�ဏသတ� သည၎ငးက�ဇဝေမာလကျ�း၏ဗဟ�အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစေစသည။ ကာဗနက�ချညေ��ာငထားသညအေရး�ကးေသာေမာလကျ�းများစာက�ဖ�စညးရနေအာကစဂျင၊ ဟ�ကဒ��ဂျင��င� �ကထ��ဂျငတ�က�အချ�းအစားြဖငဖ�စညးသညဆယလ�လာ function က�။ ကာဗနသည၎ငး၏အြပငဘကအခတငအလကထရနေလးလ�း���ပး ၄ ခ�က�ဆကသယ��ငသည။ကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငသညဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကများသ�မဟ�တကငးများက�ြဖစေပ�ေစသည။ လ�ပငနးအဖ�များသညအ�ပစ�များြဖစသညဟ�ကဒ��ကာဘန (သ�မဟ�တအစားထ�းဟ�ကဒ��ကာဘန) ချညေ��ာငမ�တကျတဂ�ဏသတ� များအပ��ငးေ�ကာငးအကတမသ�မဟ�တသ�တ�ရ ြခ�င�ဓာတ�ဝေသသလက�ဏာများ��င function က�သတမ�တေ�ကာငးကငး။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ေအာကပါေဖာြပချကများထမ�မညသညသညမ�ားသနညး။

က။ CH 3 CH 2 COOH ��င C 3 H 6 O 2 ��ငအတ�ေမာလကျ�းများသည ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers ြဖစ��ငသည။ခ။ ေမာလကျ�းများသည cis - trans isomers ြဖစရန��စဆေ��ာင�က�း��ရမည ။ဂ။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းသ�းခ�ေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။။ Enantiomers ြဖစရနေမာလကျ�းတစခ�တငအနညးဆ�းကြပားေသာအကတမသ�မဟ�တအ�ပစ�များ��ရမည

ဗဟ�ကာဗနချတဆက။

စာမျက��ာ ၅၆

[လငခ] ဂ

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ကာဗနေမာလကျ�းတစခ�စသညအြခားေသာအကတမ (များ) သ�မဟ�တေမာလကျ�း (များ) ကသ�များစာေသာအဆကအသယ��သည။

က။ တစခ�ခ။ ��စဂ။ ေြခာက။ ေလး

: D

ေအာကပါတ�မ�မညသညကာဗန��ငအတ�စညးေ��ာင��ငမယအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�သညမဟ�တေလာ

က။ ဆ�ဒယမခ။ ဟ�ကဒေရာဂ။ ေဖာစဖတ။ ကာဗန

က

အခမတ� ြပနမ�

ေအာဂနစဘဝအတကအဘယကာဗနဓာတသညမ��မြဖစလ�အပသနညး။

ကာဗနသညထ�းြခား�ပးသက��အားလ�းတငေတ� ����ငသည။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ ၄ ငးသည covalent bond ြဖစေစ��ငသညအကတမသ�မဟ�တေမာလကျ�းအ�ကား။ ဤေရ�ကား nonpolar သ�မဟ�တဝင��းစနး covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငြဖစ��ငသည, သ�တ�ကခငြပ�ပါတယပ��တနး��င DNA က�ဖ�စညးရနေပါငးစပကာဗနေမာလကျ�း၏��ညလျားေသာချညေ��ာငဖ�စညးြခငးသည။

ြပည��က��ငမြပညစ� triglycerides ��ငးယ����ငးယ��။

ြပည��ကေနေသာ triglycerides တငကာဗနအကတမများအ�ကားေပါငးစပမ�မ��ပါ။ သ�တ�များေသာအားြဖငအစ�ငအခြဖစ�ကသညအခနးအပ�ချနမ�ာ။ ြပည��ကေနေသာ triglycerides တငအနညးဆ�း��စဆေ��ာင�က�းပါ��သညကာဗနအကတမများ��ငများေသာအားြဖငအခနးအပ�ချနမ�ာအရညြဖစ�ကသည။

ေဝါဟာရ

aliphatic ဟ�ကဒ��ကာဘနကာဗနအကတမတစခ� linear ကငးဆကပါဝငသညဟ�ကဒ��ကာဘန

Page 46: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 46/228

ေမ �း�က�ငဟ�ကဒ��ကာဘနကာဗနအကတမ၏တခါးပတကငးပါဝငသညဟ�ကဒ��ကာဘနခ��ာက�ယ

ြခ�င�ဖ�စညးပ���ငေ��ာင�က�းပ�စများက�မ�ေဝေပမယကြပားြခားနားေသာေမာလကျ�းမညသ�အကတမသ�းခ�အတ�ငးအတာသ�တ�မ�နြဖစေ�ကာငးထ�ကသ�ေသာထား���ကသညတစ ဦး ချငးစကတြခား၏ပ�ရပေတ

အလ�ပလ�ပတအ�ပစ�

စာမျက��ာ ၅၇

ကာဗနတစခ�သ�သတသတမ�တမ�တလ�ပေဆာငချကတစခ�ေပးေသာသ�မဟ�တြဖန ေဝေသာအကတမအ�ပစ�အ��းစ�

ဂျ ometric ေမ�တ isomerအကတမ၏ေနရာချထားအတကကြပားြခားနားေသာအလားတ� bonding ပ�စများ��ငအတ� isomer��စဆ covalent ေ��ာင�က�း��ငအတ�

ဟ�ကဒ��ကာဘနကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငသာပါဝငေသာေမာလကျ�း

isomers များသ�တ�အတ�တ�မ�ေဝေသာလညးအချငးချငးကြပားြခားနားေသာေမာလကျ�းဓာတ�ပ�ေသနညး

ေအာဂနစေမာလကျ�းကာဗနပါ ၀ ငသညေမာလကျ�းများ (ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒမ�အပ)

ဖ�စညးတညေဆာကပ� isomersဓာတ�ပ�ေသနညးက�မ�ေဝေပမယသ�တ�ရများ၏ေနရာချထားကြပားြခားနားေသာေမာလကျ�းဓာတ�ေ��ာင�က�း

အစားထ�းဟ�ကဒ��ကာဘနအရပျ၌အြခားြဒပစငတစခ�အကတမငဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကသ�မဟ�တလကစပေကျာ��းကာဗန၏တ ဦး တညး

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ�န ြပနမ� "title =" Free Response "ေပါငမ�န ၊ သစသး��ငဒနခကသ�ေသာအစားအစာများသညအရငးအြမစများစာ��ပါသည

ဇဝ macromolecules ။ (အေ�ကး: Bengt Nyman မ�ြပ�ြပငမမးမမ�)

အစားအစာသညက�ယခ��ာမ���ငသနရနလ�အပသညအာဟာရများက�ေထာကပေပးသည။ ဤအရာများစာက�အေရး�ကးေသာအာဟာရများသညဇ ၀ သက��ေလးများသ�မဟ�တေမာလကျ�း�ကးများအတကလ�အပသညဘဝ ဤေရ�ကား macromolecules (ပ�လမာ) ၏ကြပားြခားနားေသာေပါငးစပထမ�တညေဆာကေန�ကသညေသးငယေအာဂနစေမာလကျ�း (monomers) ။ အဘယအရာက�တကျတဇဝေဗဒအမျ�းအစားများသက��သတ� ၀ ◌ါများလ�အပေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငအလ�အပဆ�း? ဒေမာလကျ�းေတက�ဘယလ�ဖ�စညးခ�ကတာလ။ ဘာလလ�ပေဆာငချကများက�သ�တ�အေစခသလ ဤအခနးတငဤေမးခနးများက�ေလလာပါမည။

ဇဝ Macromolecules ၏ေပါငးစပဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• macromolecules ၏ေပါငးစပမ�က�နားလညပါ• ေရဓါတခနးေြခာကြခငး (သ�မဟ�တေင�ရညဖ� ြခငး) ��င hydrolysis တ� ြပနမ�များက���ငးြပပါ

သငေလလာခသညအတ�ငး၊ ဇဝေဗဒဆ�ငရာမကခ��ေမာလကျ�းများသညလ�အပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�းများြဖစသညေသးငယတေအာဂနစေမာလကျ�းေတကေနတညေဆာကထားတာပါ။ အဓကအတနးေလးမျ�း��ပါသညဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecules (ဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids, ပ��တနး��င nucleic acids);တစခ�ချငးစသညအေရး�ကးေသာဆလအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပးလ�ပေဆာငချကများစာက�လ�ပေဆာငသည။ေပါငးစပထားေသာဤေမာလကျ�းများသညဆလေြခာကများ၏အများစ�က�ဖ�စညးသည (သတရပါ)ေရသည၎ငး၏�ပးြပညစ�ေသာအစ�လ�ကအြပ�လ�ကအများစ�က�တကေစသည။ ဇဝေဗဒ macromolecules ြဖစ�ကသည

Page 47: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 47/228

စာမျက��ာ ၅၈

ေအာဂနစ, သ�တ�ကကာဗနဆဆ�လ�တာက။ ထ�အြပင၎ငးတ�တငဟ�ကဒ��ဂျငပါဝင��ငသည။ေအာကစဂျင၊ ��ကထ��ဂျင��ငအေသးအဖြဒပစငများြဖစသည။

ေရဓာတခနးေြခာက

macromolecules အများစ�က� monomers ဟ�ေခ�ေသာတစခ�တညးေသာ subunits များသ�မဟ�တ building blocks များမ�ြပ�လ�ပသည။ပ�မ��ကးမားေသာေမာလကျ�းများြဖစေပ�လာရနအတက covalent bond များြဖင monomers များသညတစခ���ငတစခ�ေပါငးစပ�ကသညပ�လမာအြဖစလ�သများ။ ထ�သ� ြပ�လ�ပရာတင monomers များသညေရေမာလကျ�းများက�ေဘးထကပစ�ညးအြဖစထ�တလ�တသည။ ဒအမျ�းအစား�� းနမေနစ�အတ�တကထားြခငးက�ဆ�လ�သညေရ။ "

အထကတငေဖာြပထားေသာေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�တငဂလ�းက�စ၏ေမာလကျ�း��စခ���ငဆကစပေနသညအတ�တ� disaccharide maltose ဖ�စညးရန။ ထ�လ�ပငနးစ�၌, ေရေမာလကျ�းြဖစပါတယဖ�စညးခသည။

တစေရဓာတခနးေြခာကေပါငးစပတ� ြပနမ� ([link]), တ ဦး တညး monomer ၏ဟ�ကဒ��ဂျငသည��ငအတ�ေပါငးစပေရေမာလကျ�းက�ထ�တေပးသညအြခား monomer ၏ hydroxyl အ�ပစ�။ တစချနတညးမ�ာပင, ထ�

စာမျက��ာ ၅၉

monomers သညအလကထရန��ငမ�ေဝ�ပး covalent bond ��သည။ အပ�ေဆာငး monomers join အြဖစ, ဒကငးဆကထပခါတလလ monomers တစ ဦး ေပ�လမာြဖစေပ�လာေသာ။ ကြပားြခားနားေသာ monomers အမျ�းအစားများအများအြပားအတကေပါငးစပ��ငပါတယကြပားြခားနားေသာ macromolecules အ�ပစ�တစစ�မ�ြမငတကေပးြခငး, configurations ။ monomer တစခ�ပငဥပမာအားြဖငဂလ�းက�စ (polymer) အမျ�းမျ�းက�ဖ�စညးရနနညးလမးများစာြဖငေပါငးစပ��ငသညmonomers သညကစဓာတ၊ ဂလ�ငက�ဂျင��င cellulose တ�ပါဝငသည။

Hydrolysis

Hydrolysis ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ�တစခ�တင Polymer များသည monomers အြဖစ�ပ�ကသည

Page 48: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 48/228

�ဖ�ခြခငးတငေရေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�ေသာ“ ေရက�ခရန”[link]) ။ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�စ�အတငးေပ�လမာအစတအပ�ငး��စခ�သ�ကျ�းသည: အစတအပ�ငးတစခ�ကရ��သားတဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ (H +) ��ငအြခားတစခ�သညကြပားေသာေရမ�ဟ�ကဒေရာဆ�ဒေမာလကျ�း (OH-) ရ��သညေမာလကျ�း။

ဒမ�ာြပထားတ hydrolysis တ� ြပနမ�မ�ာ disaccharide maltose က� ၂ ဖ� ဖ�လ�ကတယေရေမာလကျ�း၏ထ�အြပင��ငအတ�ဂလ�းက�စ monomers ။ ဒတ� ြပနမ�ေြပာငးြပနေ�ကာငးသတြပ�ပါြပထားတေပါငးစပတ� ြပနမ�၏

စာမျက��ာ ၆၀

အတက [link က�] ။

Page 49: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 49/228

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��င hydrolysis တ� ြပနမ�များသညသးြခားအငဇ�ငးများကဓာတက�ပစ�ညး (သ�) ြမနဆနေစသည။ေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�များတင hydrolysis ေနစ�စမးအငလ�အပေသာ bond အသစများြဖစေပ�ေစသညတ� ြပနမ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချ�းဖျကစမးအငက�လ�တ။ ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�အများဆ�းများအတကဆငတ�သညmacromolecules, ဒါေပမယတစခ�ချငးစ monomer ��င polymer တ�န ြပနမ�သည၎ငး၏အတနးအတကတကျသည။ ဘ� ဥပမာ၊ ငါတ�ခ��ာက�ယထမ�ာ၊ အစားအစာကေသးငယေသာေမာလကျ�းများထသ�အစားအစာက� hydrolyzed လ�ပတယအစာေြခစနစအတက catalytic အငဇ�ငးေတ။ ၎ငးသညအာဟာရအလယတက�စ�ပယ���ငသညအ�အတငး��ဆလေတ။ macromolecule တစခ�စက�သးြခားအငဇ�ငးတစခ�က�ဖ�ခသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖငကာဗ�ဟ�ကဒရတသည amylase, sucrase, lactase, သ�မဟ�တ maltase တ� ြဖင�ပ�ကသည။ ပ��တနးpepsin ��င peptidase အငဇ�ငးများ��င Hydrochloric acid တ�က�ပ�ကသည။ lipids ြဖစ�ကသညlipases အားြဖင�ဖ�ဖျက။ ဤအ macromolecules ၏ပျကြပားဆယလ�လာဘ�စမးအငက�ေပးစမးသညလ�ပ��ားမ�များ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

စာမျက��ာ ၆၁

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��င hydrolysis ၏အြမငအာ��က��ကည��ရန ဒ site က�သားပါ ။

အပ�ငးအကျ�း

ပ��တနး၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ၊ ��ကလယစအကဆစ��င lipids တ�သညအဓကဇဝေဗဒေလးမျ�းြဖစသညေသးငယေသာေအာဂနစမ�တညေဆာကထားေသာသက��များအတကလ�အပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ - မကခ��ေမာလကျ�းများေမာလကျ�း။ Macromolecules ေတဟာ monomers လ�ေခ�တယ�နစတစခ�တညးနဖ�စညးထားတယပ��ကးတပ�လမာဖ�စညးရန covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအားြဖင။ ပ�လမာသည၎ငး၏အစတအပ�ငးများ၏ေပါငးလဒထကပ�သညဝေသသလက�ဏာအသစများက�ရ���ပး၎ငးသညေအာက osmotic ဖအားက�ြဖစေစသည၎ငး၏ပါဝငပစ�ညးများကဖ�စညး; ဒဆယလ�လာ၏ြပ�ြပငထနးသမးမ�အတကအေရးပါေသာအားသာချကြဖစပါတယosmotic အေြခအေနများ။ monomer သညအြခား monomer တစခ���ငအတ�ေရထ�ထ�တလ�တသညေမာလကျ�း, တစ ဦး covalent ေ��ာင�က�း၏ဖ�စညးြခငးမ� ဦး ေဆာင။ ဤတ� ြပနမ�အမျ�းအစားများက�အြဖစလ�သများ�ကသညေရဓာတခနးေြခာကြခငးသ�မဟ�တေင�ရညဖ�တ� ြပနမ�။ ပ�လမာေသးငယတယ�နစသ� �ပ�က�ကေသာအခါ(monomers), ဒတ� ြပနမ�အားြဖငကျ�းပတစ ဦး ချငးစေ��ာင�က�းများအတကေရေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�သည, ထ�ကသ�ေသာတ� ြပနမ�က� hydrolysis တ� ြပနမ�ဟ�လ�သများသည။ ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��င Hydrolysis တ� ြပနမ�များသညလညးတ�ညသညအားလ�း macromolecules များအတက, ဒါေပမယတစခ�ချငးစက� monomer ��ငေပ�လမာတ� ြပနမ�က၎ငး၏လ�တနးစားမ�တကျတြဖစပါတယ။ေရဓာတခနးေြခာကြခငးဆ�ငရာတ� ြပနမ�များသညပ�မ�နအားြဖငေ��ာင�က�းအသစြဖစေပ�ရနစမးအငရငး��းြမ��ပ��မ�လ�အပသည။Hydrolysis တ� ြပနမ�များသညပ�မ�နအားြဖငေ��ာင�က�းများေဖာကြခငးြဖငစမးအငက�ထ�တလ�တသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး၏ေပါငးစပဖ�စညးြခငးက�ြဖစေပ�ေစသည

က။ monomersခ။ ပ�လမာဂ။ ေရ��ငပ�လမာ။ အထကေဖာြပပါတစခ�မ�မဟ�တပါ

Page 50: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 50/228

ပ�လမာ၏�ပ�ကစ�အတငးေအာကပါတ� ြပနမ�၏အရာြဖစပျက?က။ Hydrolysisခ။ ေရဓာတဂ။ ေင�ရညဖ�။ covalent ေ��ာင�က�း

က

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၆၂

အဘယေ�ကာငဇဝဆ�ငရာ macromolecules များက�ေအာဂနစဟ�သတမ�တသနညး။

ဇဝေဗဒဆ�ငရာမကခ��ေမာလကျ�းများသညကာဗနပါဝငေသာေ�ကာငေအာဂနစြဖစသည။

ေရဓာတခနးေြခာကြခငး��ငဟ�ကဒ��လစယမတငအလကထရနများသညမညသညအခနးကဏ play မ�ပါဝငသနညး။

ေရဓာတခနးေြခာကြခငးြဖစစ�တစခ�တင monomer တစခ�မ�ဟ�ကဒ��ဂျငသည၎ငး��ငေပါငးစပသညေရေမာလကျ�းက�ထ�တေပးသညအြခား monomer ၏ hydroxyl အ�ပစ�။ ဒါကအဖငဖနတးေပးပါတယအလကထရနများက�မ�ေဝ��င�ပး covalent က�ဖ�စညး��ငသညေ��ာင�က�း။

ေဝါဟာရ

ဇဝ macromoleculeေသးငယေသာေအာဂနစေမာလကျ�းများမ�တညေဆာကထားေသာသက��အတကလ�အပေသာ�ကးမားေသာေမာလကျ�း

ေရဓာတခနးေြခာကြခငးmonomer ေမာလကျ�းများက�အတ�တကချတဆကေပးသည (လညးေင�ရညဖ�) တ� ြပနမ�၊ဖ�စညးတစခ�ချငးစက�ေ��ာင�က�းအဘ�အေရေမာလကျ�းထ�တေပး

Hydrolysisတ� ြပနမ���ငအတ�ေသးငယေမာလကျ�းသ�ပ��ကးေမာလကျ�း၏�ပ�ကက�ြဖစေပ�ေစသညေရအသ�းချ

monomerပ�လမာက�ေခ� ပ��ကးတေမာလကျ�း၏အေသးဆ�းယ�နစ

ေပ�လမာcovalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဆကစပ monomer အ�ကငးအကျန၏ကငးဆက; ပ�လမာေရးေင�ရညဖ� ြခငးြဖင monomers ထမ�ေပ�လမာဖ�စညးြခငး၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ

Carbohydratesဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဆလများ��င extracellular ပစ�ညးများအတကဘ�ဟ�ကဒရတ၏အခနးကဏDiscက�ေဆးေ�းပါတရစ�ာနများ��ငအပငများ

• ဘ�ဟ�ကဒရတအမျ�းအစားများက���ငးြပပါ• ဘ� monosaccharides, disaccharides ��င polysaccharides က�စာရငးြပ�စ�ပါ

လ�အများစ�ကဘ�ဟ�ကဒရတ၊အထ�းသြဖငကငါတ�စားေသာအရာက�မ��ကလာေသာအခါ။ က�ယအေလးချနကျရနလ�အချ� �သညလ�ကနာ�ကသည"low-carb" အစားအစာရန။ အားကစားသမားများသညဆန ကျငဘကအေနြဖငအေရး�ကးေသာမတ�ငမ�မ�ကာခဏပင“ ကာဗနဝန” ��သညသ�တ�တစေတြမငမားတအဆငမ�ာယ���ပ�ငဖ�လ�ေလာကတစမးအင��သညေသချာေစရန�ပ�ငပ။တကယေတာကာဗ�ဟ�ကဒရတသညက���ပတ�၏အစားအစာအတကမ��မြဖစလ�အပေသာအရာတစခ�ြဖစသည။ အေစ, အသးများ��ငဟငးသးဟငးရကအားလ�းသညဘ�ဟ�ကဒရတ၏သဘာဝရငးြမစများြဖစသည။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတစမးအငက�ေပးအထ�းသြဖငဂလ�းက�စ (glucose) ကေနတစဆငအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစတသ�ကားပါများစာေသာအဓကအစားအစာများအတကဓာတ��ငပါဝငပစ�ညးများ။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတများတငလညးအြခားအရာများ��သညလ�သားများ၊ တရစ�ာနများ��ငအပငများတငအေရး�ကးေသာလ�ပေဆာငမ�များ��သည။

ေမာလကျ�းဖ�စညးပ�

Page 51: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 51/228

စာမျက��ာ ၆၃

ဘ�ဟ�ကဒရတဟာ stoichiometric ေဖာြမ�လာ (CH ကက�ယစားြပ���ငပါတယ 2 O) ဎ အဘယမ�ာဎအဆ�ပါြဖစပါသညေမာလကျ�းထမ�ာကာဗနအေရအတက။ တနညးအားြဖငကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငေအာကစဂျငအချ�းအစား၁: ၂: ၁ သညကာဗ�ဟ�ကဒရတေမာလကျ�းများြဖစသည။ ဒပ�ေသနညးက�လညးဟ�ေသာေဝါဟာရက�၏မ�လအစက��ငးြပသည"ဘ�ဟ�ကဒရတ": အစတအပ�ငးများက�ကာဗန ("carbo") ��ငေရ၏အစတအပ�ငးများက� (ဤအရပမ�,"hydrate") ။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတများက�အမျ�းအစားခသ�းမျ�းခြခားထားသည။ monosaccharides, disaccharides,��င polysaccharides ။

Monosaccharides

Monosaccharides (mono- =“ one”; sacchar- =“ ချ�”) သည��း��ငးေသာသ�ကားများြဖစ�ပးအသ�းအများဆ�းဂလ�းက�စအရာ၏။ monosaccharides များတငကာဗနအေရအတကသညများေသာအားြဖငသ�းမ�သညခ���စ။ monosaccharide နာမညအများစ�သည suffix -ose ြဖငအဆ�းသတသည။ သ�ကားဓာတတစခ� aldehyde ��ပါကအ�ပစ� (ဖ�စညးပ� R-CHO ��ငအတ�အလ�ပလ�ပတအ�ပစ�) က�၎ငးက� aldose လ�ေခ�တယ၊ketone အ�ပစ� (RC (= O) R '��ငအတ�အလ�ပလ�ပသညအဖ�) က� ketose ဟ�လ�သများသည။သ�ကား��ကာဗနအေရအတကေပ� မ�တည၍ ၎ငးတ�က� trioses (သ�းမျ�း) ဟ�လညးေခ� ��ငသည(ကာဗန (၆))၊ (ပင) (ကာဗန (၅)) ��ငဟက (စ) (ကာဗန (၆)) ။ �ကညပါဥပမာတစခ� [link]အဆ�ပါ monosaccharides ၏။

Monosaccharides က�သ�တ�ရ carbonyl အ�ပစ�ရတညေနရာနနပါတေပ�အေြခခ�ပးခြခားပါတယေကျာ��းထမ�ာကာဗန၏။ Aldoses ၏အဆ�း၌ (အစမးေရာငြဖငေဖာြပသည) ကာဗနအ�ပစ���သညကာဗနကငးဆက��င ketoses ကာဗနကငးဆကအလယ၌တစ ဦး carbonyl အ�ပစ�တစစ���သည။Trioses၊ pentoses ��င hexoses တငကာဗနေကျာ��းသ�းခ�၊ ငါးခ���ငေြခာကလ�း��သည။

အသးသး။

ဂလ�းက�စ (glucose) အတကဓာတ�ပ�ေသနညးမ�ာ C 6 H 12 O 6 ြဖစသည။ လ�သားများတငဂလ�းက�စသညအေရးပါေသာအရငးအြမစတစခ�ြဖစသညစမးအင။ ဆယလ�လာအသက���စ�အတငးစမးအငသညဂလ�းက�စမ�ထ�တလ�တလ�က�ပး၎ငးစမးအငက�အသ�းြပ�သညadenosine triphosphate (ATP) က�က�ညရန။ အပငများသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက� သ�း၍ ဂလ�းက�စက�ဖနတးသည��ငေရ��ငဂလ�းက�စက�စက��အတကစမးအငလ�အပချကအတကအသ�းြပ�သည။ ပ�လ�ဂလ�းက�စြဖစပါတယ

စာမျက��ာ ၆၄

မ�ကာခဏအားြဖင catabolized (ဆလများကပ��ကးတေမာလကျ�းများ၏�ပ�က) ေသာဓာတအြဖစသမးဆညးထားသညလ�သားများ��ငအပငများက�ေက�းေမးေသာအြခားတရစ�ာနများ။

ဂယလကတာတ�စ (Lactose ၏တစစတတစပ�ငးသ�မဟ�တ��သ�ကား) ��င fructose (sucrose, အသးတငေတ�ရေသာ) သညအြခားအရာများြဖစသည။ဘ� monosaccharides ။ ဂလ�းက�စ၊ ဂယလက�စ��င fructose အားလ�းသညတ�ည�ကသညဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာပ�ေသနညး (C 6 H 12 O 6 ) သညဖ�စညးတညေဆာကပ���ငဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာကြပားသညဘာလ�လဆ�ေတာအချ�းမညနးကျငအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ၏ကြပားြခားနားေသာအစအစ�၏) isomers)

Page 52: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 52/228

ကာဗန; ဤေရ�ကား monosaccharides အားလ�းသညအချ�းမညကာဗနတစခ�ထကမက��သည ([link]) ။အ��ပညာဆကသယမ�ဂလ�းက�စ၊ ဂယလက�စ��င fructose အားလ�းသည hexoses များြဖစသည။ ၎ငးတ�သညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာ isomers များြဖစသညတ�ညေသာဓာတ�ပ�ေသနညး (C 6 H 12 O 6 ) ဒါေပမယတစ ဦး ကြပားြခားနားအစအစ���သည

အကတမများ။

ဒါေတကဘယလ�သ�ကား၊ aldose ဒါမ�မဟ�တ ketose?

ဂလ�းက�စ၊ ဂယလက�စ��င fructose တ�သည isomeric monosaccharides (hexoses) ြဖစ�ပး၊တ�ညတဓာတ�ပ�ေသနညးေပမယအနညးငယကြပားြခားနားေသာအေဆာကအ ဥ များ��သည။ ဂလ�းက�စ��င galactose ြဖစ�ကသညaldoses ��င fructose တစ ketose ြဖစပါတယ။

Monosaccharides များသည linear ကငးဆကတစခ�သ�မဟ�တလကစပပ�ေမာလကျ�းများအြဖစတည����ငသည။ aqueous ၌တည၏သ�တ�များေသာအားြဖငလကစပပ�စများတငေတ�ရသည[link]) ။ လကစပပ�စဂလ�းက�စ��စခ�����ငပါသညအဆ�ပါ anomeric ကာဗန (ကာဗန 1 ပတပတလည hydroxyl အ�ပစ� (OH) ၏ကြပားြခားနားေသာအစအစ�များေ�ကာငး) က�လကစပဖ�စညးြခငး၏လ�ပငနးစ�များတငအချ�းမညြဖစလာသည။ အဆ�ပါ hydroxyl အ�ပစ�သညေအာကတငေဖာြပထားေသာပါသ�ကားထတငကာဗနနပါတ ၁ က alpha ( α ) အေနအထားတင���ပး၎ငးသညအထကတင��လ�ငြဖစသညေလယာ�က�၎ငးသည beta ( β ) အေနအထား တင��သညဟ�ဆ��ကသည ။

ကာဗန monosaccharides ၅ ခ���င ၆ ခ�သည linear ��င ring ပ�စများအ�ကား equilibrium တငတည��သည။လကစပက�ြဖစေပ�သညအခါ၎ငးက�ပတထားသညေဘးထကကငးဆကသည α သ�မဟ�တ β အေနအထားသ� ေသာခတ ထားသည။ Fructose ��င

စာမျက��ာ ၆၅

ribose သည ring ��ငဆန ကျင။ ၅ လ�းပါသညကငးများက�ဖ�စညးေသာလညး၊

Page 53: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 53/228

ဂလ�းက�စ၏ membered လကစပ။Disaccharides

monosaccharides ��စခ� dehydration တ� ြပနမ�ခ�ကေသာအခါ disaccharides (di- = "��စခ�") ပ�စ။(လညးေင�ရညဖ�တ� ြပနမ�သ�မဟ�တ dehydration ေပါငးစပအြဖစလ�သများ) ။ ဤလ�ပငနးစ�ကာလအတငးmonosaccharide တစခ�၏ hydroxyl group သညအြခားဟ�ကဒ��ဂျင��ငေပါငးစပသညmonosaccharide, ေရေမာလကျ�းက�ထ�တလ�တ��င covalent ေ��ာင�က�းဖ�စညး။ တစ ဦး က covalentဘ�ဟ�ကဒရတေမာလကျ�း��ငအြခားေမာလကျ�းအ�ကားဖ�စညးခေ��ာင�က�း (ဤကစ�တငအတက, အ�ကား)monosaccharides ��စခ�က� glycosidic bond (အမဂလ�စဒ�ငေ��ာင�က�း) လ�ေခ�တယ။[link]) ။ Glycosidic ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငလညးေခ�သညglycosidic ချတဆကမ�များသည alpha သ�မဟ�တ beta အမျ�းအစားြဖစ��ငသည။

ဂလ�းက�စ၏ monomer ��င fructose ၏ monomer တ�သညေပါငးစပေသာအခါ sucrose က�ြဖစေပ�သညတစ ဦး glycosidic ေ��ာင�က�းဖ�စညးရနေရဓာတခနးေြခာကတ� ြပနမ�။ ဤလ�ပငနးစ�၌ေရေမာလကျ�းတစခ�ဆ�း�� းသားသည။ အားြဖငစညးေဝး�ကးတစခ�အေနြဖင monosaccharide ��ကာဗနအကတမများက�ကာဗန terminal မ�ေရတကသညအဆ�ပါ carbonyl အ�ပစ���ငအနးဆ�း။ sucrose များတငတစ ဦး glycosidic ချတဆကအတကကာဗန 1 အ�ကားဖ�စညးသည

စာမျက��ာ ၆၆

အတကဂလ�းက�စ��ငကာဗန 2

fructose ။

အြဖစများေသာ disaccharides များတင Lactose, Maltose ��င Sucose (ဥပမာ၊[link] ) ။ Lactose ကသညအဆ�ပါ monomers ဂလ�းက�စ��င galactose ပါဝငသညဟ� disaccharide ။ ၎ငးက���၌သဘာဝေတ� ����ငသည။Maltose (သ�) malt သ�ကားသည��စခ��ကားေရဓာတခနးေြခာကြခငးေ�ကာငြဖစေပ�ေသာ disaccharide ြဖစသညဂလ�းက�စေမာလကျ�း။ အသ�းများဆ�း disaccharide သညသ�ကားဓာတ (သ�) စားပသ�ကားြဖစသညအဆ�ပါ monomers ဂလ�းက�စ��င fructose ၏ဖ�စညးထားသည။

Page 54: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 54/228

စာမျက��ာ ၆၇

အြဖစများေသာ disaccharides တင maltose (စပါးသ�ကား)၊ lactose (��သ�ကား) ��င sucrose (ဇယား) တ�ပါ ၀ ငသည

သ�ကား) ။

ပ�လစစကာရစ

glycosidic ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဆကစပ monosaccharides ၏��ညလျားေသာကငးဆကအြဖစလ�သများသညတစ polysaccharide (poly- = "အများအြပား") ။ ကငးဆကအက�ငးအခကသ�မဟ�တအက�ငးအခကြဖစလမမည, ထ�သ� ြဖစ��ငသညမတ�ညေသာ monosaccharides အမျ�းအစားများ။ ေမာလကျ�းအေလးချနသည daltons ၁၀၀၀၀၀ သ�မဟ�တပ��ပးဝငေရာက monomers ၏နပါတေပ�မ�တည။ ။ ကစဓာတ၊ ဂလ�ငက�ဂျင၊polysaccharides ၏အဓကဥပမာြဖစ�ကသည။

ဓာတသညအပငများတငသ�ေလ�ာငထားေသာသ�ကားဓာတြဖစ�ပး amylose ��ငေရာစပထားြခငးြဖစသညamylopectin (ဂလ�းက�စ၏��စ ဦး စလ�းပ�လမာ) ။ အပငများသညဂလ�းက�စ��ငပ�လ�များက�ဖနတး��ငစမး��သညဂလ�းက�စသညစက��၏စမးအငလ�အပချကထက ေကျာလန၍၊ ကြပားြခားနားေသာအပငများတငဓာတက�အြဖစသ�ေလ�ာငထားသညအြမစများ��ငအေစများအပါအဝငအစတအပ�ငးများ။ အေစ��ဓာတသညသေ��သားအတကလ�အပသညအစားအစာြဖစသညgerminates ��ငလ�သားများ��ငတရစ�ာနများအတကအစာအရငးအြမစအြဖစေဆာငရက��ငသည။ ေသာဓာတလ�တ�၏စားသ�းမ�ကတေတး amylases ကသ�အငဇ�ငးများက ပ�၍ ေသးငယသညထ�ကသ�ေသာ maltose ��ငဂလ�းက�စအြဖစေမာလကျ�း။ ထ�ေနာကဆလများသညဂလ�းက�စက�စ�ပယ���ငသည။

ဓာတသည α 1-4 သ�မဟ�တ α 1-6 glycosidic bonds များြဖငေပါငးစပ ထားေသာဂလ�းက�စ monomers များြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည ။၁-၄ ��င ၁-၆ နပါတများသညဆက�ယေနေသာကျန�ကငးကျန��စခ�၏ကာဗနအေရအတကက�ရည��နးသညေ��ာင�က�းဖ�စညး။ အတက��ပြပအြဖစ[link], amylose ၏ unbranched ချညေ��ာငြခငးြဖငဖ�စညးဓာတဓာတြဖစပါတယဂလ�းက�စ monomers ( α 1-4 ချတဆကမ� သာ )၊ amylopectin သည branched polysaccharide ြဖစေသာလညး( α ၁-၆ ဌာနခမ�တတငချတဆကမ�) ။

Amylose ��င amylopectin သညကြပားြခားနားေသာဓာတအမျ�းအစား��စမျ�းြဖစသည။ Amylose ပါဝငပါသညα 1,4 glycosidic ဆကသယမ� အားြဖငချတဆကဂလ�းက�စ monomers ၏ unbranched ချညေ��ာင ။Amylopectin သည α 1,4 ြဖငဆကသယထားေသာဂလ�းက�စ monomers ၏အက�ငးအခကများြဖငဖ�စညးထားသည��င α 1,6 glycosidic ချတဆက။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ subunits များေပါငးစညးလ�ကြခငး၊ ဂလ�းက�စချညေ��ာငမ�ေ�ကာငြဖစသည

Page 55: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 55/228

စာမျက��ာ ၆၈

တစ ဦး helical ဖ�စညးပ���သည။ Glycogen (မြပပါ) သညဖ�စညးပ�တင amylopectin ��ငဆငတ�ေသာလညးပ�သည

ြမငမားေသာအက�ငးအခက။

Glycogen သညလ���ငအြခားေကျာ��း��သတ� ဝါများတငဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ပ�စြဖစသညဂလ�းက�စ၏ monomers ။ ဂလ�ငက�ဂျငသညဓာတဓာတ��ငတရစ�ာန��ငညမ�သညအများအားြဖငအသညး��င�ကကသားဆလများ၌သ�ေလ�ာငထားသညေမာလကျ�း။ ေသးဂလ�းက�စပမာဏေလျာကျသားတ�ငးဂလ�းက�စ (glycogenolysis) ြဖစစ�တငဂလ�းက�စ (glucose) က�ထ�တလ�တရနအတက�ပ�ကသည။

Cellulose သညအေပါများဆ�းသဘာဝဇဝပ�လမာြဖစသည။ အပငများ၏ဆလနရအများစ�က�လ�ပြဖစပါတယcellulose; ဒဆလမ�ဖ�စညးတညေဆာကပ�ေထာကခမ�ေပးသည။ သစသား��ငစက� �အများစ�သည cellulosic ြဖစသညသဘာဝ။ Cellulose သည β 1-4 glycosidic bonds များ ��ငဆကစပေနေသာ glucose monomers များြဖငဖ�စညးထားသည( လငခ)) ။

cellulose ၌, ဂလ�းက�စ monomers β 1-4 glycosidic ချတဆက အားြဖင unbranched ချညေ��ာင��ငဆကစပလျက��သည ။ဂလ�းက�စ subunits များချတဆကမေသာေ�ကာငဂလ�းက�စ monomer တ�ငးက�ြပနပစလ�ကသည

စာမျက��ာ ၆၉

တစ ဦး linear, fibrous ရ��လာတလာမယတ ဦး တညးမ�ေဆမျ�း

Page 56: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 56/228

ဖ�စညးပ�။

မ�ာြပထားတအတ�ငး [link], ကလာပစညး၌��ေသာအြခားဂလ�းက�စ monomer ေကျာလ�န��ငmonomers ��ညလျားေသာချညေ��ာငအြဖစတငးကျပစာထ�ပပ�းေန�ကသည။ ဤသည cellulose ၎ငး၏တငးကျပေပးသည��ငြမငမားဆနအစမးသတ� - ေသာဆလေတစ�ကပျ�းရနအလနအေရး�ကးပါသည။ အဆ�ပါ β 1-4 ချတဆကမြဖစ��င ေနစ�လ�အစာေြခအငဇ�ငးေတ၊ �ဖ�ခထားတ�ားေတ၊ က�လာေတ၊သ�တ�ရအစာအမအတငး��အထ�းသစပငပနးမနများအက�အညြဖင၎ငးသညအပငပစ�ညးများက�အစာေ�ကေစ��ငသညcellulose �ကယဝ�ပး၎ငးက�အစာအရငးအြမစအြဖစအသ�းြပ�သည။ ဤတရစ�ာနများတငဘကတးရးယားမျ�းစတအချ� � ��ငပ��တကစတငများသညအပငများမ�အစာေြခစနစ၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး rumen တငေနထ�င�ကသညအငဇ�ငး cellulase ။ �မကစားေနေသာတရစ�ာနများ၏ေနာကဆကတတငအစာေ�ကသညဘကတးရးယားများပါ��သညကေမးြမ�ေရး၏အစာေြခစနစများအတကအေရးပါေသာအခနးကဏ giving ေပးြခငး, cellulose ။ cellulases လ�ပ��ငတကအားြဖငစမးအငအရငးအြမစအြဖစအသ�းြပ���ငသညဂလ�းက�စ monomers သ� cellulose က��ဖ�ခပါတရစ�ာန။ Termites သညအြခား၏တည��မ�ေ�ကာင cellulose က�လညး�ဖ�ခ��ငသညcellulases ထ�တလ�တေသာသ�တ�၏ခ��ာက�ယထမ�ာသက��။

Carbohydrates သညအမျ�းမျ�းေသာတရစ�ာနများတငအမျ�းမျ�းေသာလ�ပငနးေဆာငတာများေဆာငရကသည။ Arthropods (အငးဆကပ�းမ �ားများ, crustacean��ငအြခားသ�များတငသ�တ�၏က�ယခ��ာက�ကာကယေပးေသာ exoskeleton ဟ�ေခ�ေသာအြပငဘကအ��းစ���သညအပ�ငး ( link က�ပျားတငေတ�ရသညအတ�ငး ) ) ။ ဤ exoskeleton က�ဇဝေဗဒြဖငြပ�လ�ပသညpolysaccharide ပါဝငေသာ��ကထ��ဂျငြဖစေသာ macromolecule chitin ။ အဒါက�ထပလ�ပတယN-acetyl- β -d-glucosamine, တစ ဦး ြပ�ြပငထားေသာသ�ကား ယ�နစ ။ Chitin သညအဓကအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစသညဖနးဂတစဆလနရများ; မ�များသညတရစ�ာနများမဟ�တ၊ အပငများမဟ�တ�ကပါEukarya ဒ�မနး

စာမျက��ာ ၇၀

ပ�းမ �ားများတင polysaccharide အမျ�းအစားြဖစေသာ chitin ြဖငဖ�စညးထားေသာခယ�းေသာ exoskeleton ��သည။ (အေ�ကး: Louise

Docker)အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�များ

Page 57: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 57/228

မ�တပ�တငထားေသာ DietitianObesity သညကမ�ာတစဝ�မးလ�း��ကျနးမာေရးဆ�ငရာြပisနာတစခ�ြဖစသညဆးချ�ေရာဂါ��င� �လ�းေရာဂါတ�သညအဝလနြခငးေ�ကာငပ�မ�ပျ� � �လာသည။ ဒါကတစခ�ပါမ�တပ�တငထားေသာအာဟာရဓာတများက�အ�ကဥာဏေတာငးခရသညအေ�ကာငးရငးများ။ မ�တပ�တင�ပးအမျ�းမျ�းေသာအေြခအေနများတငတစ ဦး ချငးစအတကအာဟာရအစအစ�များက�စစ�သ�ကက�ညသည။ သ�တ�မ�ကာခဏအလ�ပလ�ပ�ကသညကျနးမာေရးေစာငေ��ာကမ�ဌာန��လ�နာများ��ငေရာဂါများက�က�သရန��ငကာကယရနအဟာရအစအစ�များက�ဒဇ�ငးထ�တသည။ဥပမာအားြဖင၊ အစာအာဟာရဓာတသညဆးချ�ေရာဂါ��သ�အားေသးသ�ကားဓာတပမာဏက�မညသ�စမခန ခရမညက�သငေပး��ငသညမ�နကနေသာအမျ�းအစားများ��ငကာဗ�ဟ�ကဒရတပမာဏက�စားြခငးအားြဖင။ အစားအေသာကများတငလညးအလ�ပလ�ပ��ငသညသ�နာြပ�အမများ၊ ေကျာငးများ��ငပ�ဂ�လကအေလအကျငများ။

မ�တပ�တငထားေသာအာဟာရပညာ��ငတစေယာကြဖစရနအနညးဆ�းလ�တစေယာက၏အစားအစာတငအနညးဆ�းဘ�ရ��ရနလ�အပသည။အာဟာရ၊ အစားအစာနညးပညာ၊ ထ�အြပင၊ မ�တပ�တငထားေသာအာဟာရဓာတများသညြပညစ�ရမည�ကး�ကပအလ�ပသငအစအစ���ငအမျ�းသားေရးစာေမးပေအာင။ အတကအလ�ပအက�ငများက�လ�ကေသာသ�များအစားအေသာကများတငအာဟာရ၊ ဓာတ�ေဗဒ၊ ဇဝဓါတ�ေဗဒ၊ ဇဝေဗဒ၊လ�ဇဝကမ�ေဗဒ။ အစားအေသာကများတငဓာတ�ေဗဒ��ငဇဝကမ�ေဗဒပညာ��ငများြဖစလာရမညအစားအစာ (ပ��တနး၊ ဘ�ဟ�ကဒရတ��ငအဆ) ၏ (ဇဝေဗဒလ�ပေဆာငချကများက�) ။

Carbohydrates ၏အကျ�းေကျးဇ�းများ

ဘ�ဟ�ကဒရတသညသငအတကေကာငးပါသလား။ က�ယအေလးချနကျချငသ�များက�မ�ကာခဏေြပာေလ��သညကာဗ�ဟ�ကဒရတများကသ�တ�အဘ�ဆ�းရားြဖစ�က�ပးေ��ာင��ားသငပါတယ။ အချ��ေသာအစားအစာများက�လ�းဝတားြမစထားပါသညကာဗ�ဟ�ကဒရတစားသ�းမ�သညအနမကာဗ�ဟ�ကဒရတဓာတသညလ�တ�အားအေလးချနေလ�ာချရနက�ညသညဟ�ဆ�သညြမနြမန။ ေထာင��ငချေသာလ�တ�၏အာဟာရဓာတများက�ကာဗ�ဟ�ကဒရတေသာကသ�းြခငးကအေရးပါသည��စများ၊ ေ��းေခတယ�ေကျးမ�များမ�ေ��းေဟာငးပစ�ညးများကက���ပတ�၏ဂျ�၊ ဆန��ငေြပာငးဖ�းတ�တည��သညက�ြပသညဘ�းေဘးများ၏သ�ေလ�ာငေဒသများ။

ကာဗ�ဟ�ကဒရတက�ပ��တငး၊ ဗတာမင��ငအဆများပါ ၀ ငသငသည။မ�တေသာအစားအစာ။ ကယလ�ရပညာသညဘ�ဟ�ကဒရတတစဂရမသည ၄.၃ ကလ�ကယလစြဖစသည။ ��ငးယ��မ�အဘ� , အဆ9 Kcal / g, ေလျာနညး��စလ�ဖယအချ�းေပး။ Carbohydrates တငေပျာဝင�ပးေပျာဝငမ�မ��ပါြဒပစငများ ေပျာဝငမ�မ��ေသာအပ�ငးက�ဖ�ငဘာဟ�ေခ�သည။ အမ�ငများစာ��သည

စာမျက��ာ ၇၁

အသ�းြပ�မ�၊ ၎ငးသညပ�မ�နအားြဖငအ�သမအ�လ�ပ��ားမ�အေြမာကအများက�ေပါငးထညြခငးအားြဖငတ�းပားေစသညအေသးသညဂလ�းက�စ၏စားသ�းမ�။ Fiber သညက�ယခ��ာမ�ပ�လ�ေနေသာက�လကစထေရာက�ဖယ��ားေပးသည။ဖ�ငဘာအ�သမအ�အတငး��က�လကစထေရာမ�ချညေ��ာင�ပးေတာလကစထေရာ��ငချတဆကက�လကစထေရာအမ�နများက�ေသးစးဝငမ�မ�ကာကယေပးသညမစငကေနတဆငခ��ာက�ယ။ ဖ�ငဘာ�ကယဝေသာအစားအစာများသညြဖစပျကမ�က�ေလ�ာချရာတငအကာအကယေပးသညအခနးကဏ have မ�ပါ ၀ ငသညအ�မ�ကးကငဆာ။ ထ�အြပငအေစအဆနများ��ငဟငးသးဟငးရကများပါ ၀ ငသညအစားအစာသညခစားမ�က�ြဖစေစသညြပညစ�။ စမးအငအရငးအြမစအြဖစဂလ�းက�စသညလ�ပငနးစ�အတငး�ပ�ကသညATP၊ ဆလ၏စမးအငေငေ�ကးထ�တလ�ပေသာဆယလ�လာအသက���ြခငး။ မ��ရင“ ချကချငးစမးအင” ရ��မ�က�ကာဗ�ဟ�ကဒရတသ�းစမ�ေလ�ာချမညြဖစသည။အစားအေသာကမ�ဘ�ဟ�ကဒရတက�ဖယ��ားြခငးသညက�ယအေလးချနကျရနအေကာငးဆ�းနညးလမးမဟ�တပါ။ ကယလ�ရနညးေသာအစားအစာ၎ငးသညအေစများ၊ သစသးများ၊ ဟငးသးဟငးရကများ��ငအဆနညးေသာအစားအစာများအြပငေလကျငခနးများစာပါ ၀ ငသည��ငများစာေသာေရ, က�ယအေလးချနဖ�ပ�ပညာ��နညးလမးြဖစပါတယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဘ�ဟ�ကဒရတ��င ပတသက၍ ေနာကထပ��ေထာငတစခ�အေနြဖင“ ဇဝေမာလကျ�း - ကာဗ�ဟ�ကဒရတ” က�စ�းစမးပါ။ဒမ�တဆင အြပနအလ�နသကဝငလ�ပ��ားမ�။

အပ�ငးအကျ�း

Carbohydrates ဆ�တာဆလေတအတကအေရးပါတစမးအငအရငးအြမစြဖစတ macromolecules အ�ပစ�တစခ�ြဖစတယအပငဆလများ၊ မ�များ��ငေကျာကပ�စနများပါ ၀ ငသည arthropods များအားဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပးသည။ကဏနး, ပ�စန, အငးဆကပ�းမ �ားများ��ငပငက�။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတက� monosaccharides အြဖစသတမ�တသည။ေမာလကျ�း�� monomers အေရအတကေပ� မ�တည၍ disaccharides ��င polysaccharides ။Monosaccharides သညေရဓာတခနးေြခာကြခငးေ�ကာငြဖစေပ�လာေသာ glycosidic bonds များ��ငဆကစပလျက��သညတ� ြပနမ�များ၊ ေရက�ဖယ��ားပစြခငးြဖင disaccharides ��င polysaccharides များြဖစေပ�လာသညဖ�စညးခတစခ�ချငးစက�ေ��ာင�က�းများအတကေမာလကျ�း။ ဂလ�းက�စ၊monosaccharides, ဘ� disaccharides lactose, maltose ��င sucrose ပါဝငသညေသာလညး။

Page 58: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 58/228

ကစဓာတ��ငဂလ�ငက�ဂျင၊ polysaccharides ဥပမာများမ�ာအပငများတငဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ပ�စများြဖစသညအသးသး��ငတရစ�ာနများ။ ��ညလျားေသာ polysaccharide ချညေ��ာငြခငးက� branched သ�မဟ�တ unbranched ��ငပါသည။ဆယလ�လာစသညမသန ��ငးေသာ polysaccharide ၏ဥပမာတစခ�ြဖစ�ပး amylopectin သညပါဝငသည။ဓာတ၏ြမငမားေသာအက�ငးအခကေမာလကျ�းြဖစသည။ ကသ�ေသာပ�လမာ၏ပ�စအတကဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ဂလ�ငက�ဂျငဓာတ၏ဓာတကဇြဝဖစပျကမ�အတကအနညးငယသာအသ�းြပ���ငသည။ သ�ေသာဤကကာကယေပးသညဆလထမ�ထ�တလ�တြခငးသ�မဟ�တအလနအက�ြဖစေပ�ေစ��ငသည osmotic ဖအားက�ြပ�လ�ပြခငးမ�ြဖစသညဆလအားြဖငေရလ�ာမ�။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ဒသ�ကား၊ ဘယလ�သ�ကား၊ aldose ဒါမ�မဟ�တ ketose?

[link] ဂလ�းက�စ��င galactose သည aldoses ြဖစသည။ ဖructoseသည ketose ြဖစသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

စာမျက��ာ ၇၂

monosaccharide ၏ဥပမာတစခ�မ�ာ ________ ြဖစသည။

က။ fructoseခ။ ဂလ�းက�စဂ။ galactose။ အားလ�းထက

: D

Cellulose ��င acarch ဥပမာ -

က။ monosaccharidesခ။ disaccharidesဂ။ lipids။ polysaccharides

: D

စက��ဆလနရများတငေအာကပါတ�အနကများများပါ ၀ ငပါသလား။

က။ ဓာတခ။ ဆယလ�လာဂ။ glycogen။ Lactose

Lactose သညဂလ�းက�စ��ငအ�ကား ________ ေ��ာင�က�းဖ�စညးြခငးေ�ကာငြဖစေပ�ေသာ disaccharide ြဖစသည________ ။

က။ glycosidic; Lactoseခ။ glycosidic; galactoseဂ။ ဟ�ကဒ��ဂျင၊ သ�ကား။ ဟ�ကဒ��ဂျင၊ fructose

အခမတ� ြပနမ�

glycogen ��င acarch အ�ကားတ�ညချက��ငကြပားြခားနားမ�က�ေဖာြပပါ။

Glycogen ��င acarch သည polysaccharides များြဖစသည။ ၎ငးတ�သညဂလ�းက�စ၏သ�ေလ�ာငမ�ပ�စြဖစသည။ Glycogen သညအသညး��င�ကကသားဆလများ၌တရစ�ာနများတငသ�ေလ�ာငြခငး၊��ငအပင၏အရက။ ကစဓါတတငပ�စ��စမျ�း��သည။ တစခ�မ�ာမြဖ�တဘ (amylose) ��ငတစခ�ြဖစသညglycogen သညြမငမားေသာအက�ငးအခကေမာလကျ�း၏တစခ�တညးေသာအမျ�းအစားြဖစေသာလညး branched (amylopectin) ။

ဘာြဖစလ�လ�သားေတကဘာလ� cellulose ပါတအစားအစာက�အစာေ�ကဖ�မြဖစ��ငတာလ။

အဆ�ပါ β cellulose အတက 1-4 glycosidic ချတဆကလ�အစာေြခြခငးြဖင�ပ�ပျကမရ��ငအငဇ�ငးေတ ထ�ကသ�ေသာ�ားများ, koalas ��ငက�ကသ�ေသာ Herbivores �ကယဝေသာြမကက�အစာေ�က��င�ကသည

Page 59: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 59/228

စာမျက��ာ ၇၃

cellulose ��င၎ငးက�အစာအရငးအြမစတစခ�အြဖစအသ�းြပ�ပါ၊အထ�းသြဖင Rumen တင, အငဇ�ငး cellulase secrete ။ cellulases cellulose က��ဖ�ခ��ငပါတယတရစ�ာနများမ�စမးအငအရငးအြမစတစခ�အြဖစအသ�းြပ���ငသညဂလ�းက�စ monomers များထသ�။

ေဝါဟာရ

ဘ�ဟ�ကဒရတဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecule ကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျငတ�၏အချ�းအစားေအာကစဂျငသည ၁: ၂: ၁၊ ဘ�ဟ�ကဒရတစမးအငအရငးအြမစများ��ငဖ�စညးတညေဆာကပ�အြဖစေဆာငရကပါသညဆလများတငေထာကခမ���င arthropods ၏ဆယလ�လာ exoskeleton ဖ�စညးထားပါသည

ဆယလ�လာအပငများ၏ဆလနရက�တကေစေသာ polysaccharide; ဖ�စညးတညေဆာကပ�ေပးပါသညဆလမ�ေထာကခမ�

အချစအားလ�း arthropods ၏အြပငဘကအ��းစ�ဖ�စညးေသာဘ�ဟ�ကဒရတအမျ�းအစားcrustaceans ��ငအငးဆကပ�းမ �ားများပါဝငသည; ၎ငးသညမ�များ၏ဆလနရများက�လညးြဖစေပ�ေစသည

disaccharideတစ ဦး glycosidic ေ��ာင�က�းအားြဖငအတ�တ�ချတဆကြဖစေ�ကာငးသ�ကား monomers ��စခ�

glycogenတရစ�ာနများအတကသ�ေလ�ာငဘ�ဟ�ကဒရတ

glycosidic ေ��ာင�က�း��စခ� monosaccharides အ�ကားတစ ဦး ေရဓာတခနးေြခာကတ� ြပနမ�ကဖ�စညးေ��ာင�က�းေရေမာလကျ�း၏ဖျကသမးေရး

monosaccharideတစခ�တညးယ�နစသ�မဟ�တဘ�ဟ�ကဒရတ၏ monomer

ပ�လစ��ာကရစmonosaccharides ၏��ညလျားေသာကငးဆက; branched သ�မဟ�တ unbranched ��ငပါသည

ဓာတအပငများတငသ�ေလ�ာငဘ�ဟ�ကဒရတ

lipidsဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• lipids ၏အဓကအမျ�းအစားေလးမျ�းက�ေဖာြပပါ• စမးအငသ�ေလ�ာငရာတငအဆ၏အခနးကဏExplက���ငးြပပါ• ြပည��ကေနေသာ��ငမြပညသညဖကတးအကစစများက�ခြခားပါ• phospholipids ��ငဆလများတငသ�တ�၏အခနးကဏDesက�ေဖာြပပါ• Steroid တစမျ�း၏အေြခခဖ�စညးပ���င steroids ၏လ�ပေဆာငမ�အချ� �က�သတမ�တပါ• လကစထေရာသညပလာစမာ၏အရညသဘာ ၀ က�ထနးသမးရနမညသ�က�ညသညက���ငးြပပါ

အေြမ�းပါး

Lipids တငမတ�ညေသာြဒပေပါငးများပါဝင�ပးများေသာအားြဖငသဘာဝတင nonpolar ြဖစသည။အေ�ကာငးမ�ာ၎ငးတ�သညများေသာအားြဖင nonpolar ကာဗန - ကာဗနပါဝငေသာဟ�ကဒ��ကာဘနများြဖစေသာေ�ကာငြဖစသညသ�မဟ�တကာဗန - ဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင။ ဝင��းစနးမဟ�တေသာေမာလကျ�းများသည hydrophobic (ေရ) ြဖစသညေ�ကာကရ�ေသာသေဘာသည)), ဒါမ�မဟ�တေရထမ�ာေပျာ။ Lipids သညဆလတစခ�၏လ�ပေဆာငမ�များစာက�လ�ပေဆာငသည။ဆလများသညစမးအငက�အဆပ�စြဖငေရ��ညအသ�းြပ�ရနသ�ေလ�ာငသည။ lipids က�လညးေပး

စာမျက��ာ ၇၄

အပင��ငသတ� ဝါများက�ပတဝနးကျငမ�ကာကယြခငး ([link]) ။ ဥပမာ၊သားေမးေကျာကာကယေစာငေ��ာကေရးအလ�ာဖ�စညးသညအခါေရေနင�ကများ��င��တ�ကသတ� ဝါများေြခာကေသ�ေစရနက�ညေပးသညသ�မဟ�တအေမးအေတာငများြဖစေသာေ�ကာငသ�တ�၏ေရတနးလ�နေသာ hydrophobic သဘာဝေ�ကာငြဖစသည။ lipids လညးြဖစ�ကသည

Page 60: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 60/228

ေဟာမ�နးများစာက�တညေဆာကြခငး��ငဆယလ�လာအားလ�း၏အေရးပါေသာအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစသညအေြမ�းပါး။ Lipids တငအဆများ၊ အဆများ၊ ဖေယာငးများ၊ phospholipids ��င steroids များပါဝငသည။

ထ�ကသ�ေသာဤြမစပတြမစကသ�ေသာေရေန��တ�ကသတ� ဝါများ၏သားေမးထမ�ာ Hydrophobic lipids, သ�တ�က�မ�ကာကယေပးသည

ြဒပစင။ (အေ�ကး: Ken Bosma)

အဆ��ငဆများ

အဆေမာလကျ�းတငအဓကအစတအပ�ငး��စခ�ြဖစေသာဂလ�ကcerol��င fatty acids တ�ပါဝငသည။ ဂလ�ကcerolတစခ�ြဖစသညကာဗန (၃) လ�း၊ ဟ�က�ဒ�ဂျင (၅) ခ���ငဟ�ကဒေရာဆ�ဒသ�းမျ�းပါဝငေသာေအာဂနစြဒပေပါငးများ (အရက)အ�ပစ�များ။ အဆအကဆစများသညကာဗနအကစစအ�ပစ���ငဆက�ယသညဟ�ကဒ��ကာဘန��ညလျားေသာကငးဆက��သည။ဤအရပမ� "ဖကတးအကဆစ။ " အမည fatty acid ��ကာဗနအေရအတကသည ၄ မ� ၃၆ အထ����ငသည။အသ�းအများဆ�းမ�ာကာဗန ၁၂-၁၈ ပါဝငေသာသ�များြဖစသည။ အဆေမာလကျ�းတစခ�မ�ာအကစစအကစစေတ��တယတစ ဦး မ�တဆငတစခ� Ester ေ��ာင�က�း��ငအတ� glycerol ေမာလကျ�း၏သ�းကာဗန၏တစ ဦး ချငးစမ�ပ�းတပါေအာကစဂျငအကတမ ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၇၅

Triacylglycerol က� fatty acids ၃ ခ�က� a glycerol ေကျာ��း��ငေပါငးစပြခငးြဖငဖ�စညးသညေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�။ ေရေမာလကျ�းသ�းခ�က�ထ�တလ�တသည

Page 61: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 61/228

လ�ပငနးစ�။

ဒအကစတာဘနးဖ�စညးစ�မ�ာေရေမာလကျ�းသ�းလ�းထ�တလ�တလ�ကတယ။ ထမ�ာသ�းဖကတးအကဆစအဆ�ပါ triacylglycerol အလားတ�သ�မဟ�တဆငတ�ြဖစ��ငသည။ အဆလညး��ပါတယဘာလ�လဆ�ေတာသ�တ�ရဓာတ�ဖ�စညးပ�၏ triacylglycerols သ�မဟ�တ triglycerides က�ေခ�။ ဖကတးအကစစအချ� �သ�တ�ရဇာစြမစက�သတမ�တေ�ကာငးဘ�အမညများ��သည။ ဥပမာအားြဖင, palmitic acid, တစ ဦး ြပည��ကဖကတးအကဆစ, စနပလပငမ�ဆငးသကလာသည။ Arachidic acid သည Arachis hypogea မ�ဆငးသကလာ သညေြမပသ�မဟ�တေြမပများအတကသပ�နညးကျအမည။

အဆအကစစများသညြပည��ကေန��ငသညသ�မဟ�တမြပည��ငပါ။ fatty acid ကငးဆကထမ�ာ၊ တစခ�တညးသာ��ရငဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက��အမနးချငးကာဗနများအ�ကားဆကသယမ�များ၊ အဆအကစစြဖစသညဟ�ဆ��ကသညြပည��က။ ြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစများသညဟ�ကဒ��ဂျငြဖငြပည��ကေနသည။ တစနညးအတကနပါတကာဗနအ��းစ���ငပ�းတပါဟ�ကဒ��ဂျငအကတမက�အများဆ�းရ��သည။ Stearic acid သညဥပမာတစခ�ြဖစသညြပည��ကဖကတးအကဆစ ([link က�] )

စာမျက��ာ ၇၆

Stearic acid သညဘ�ြပညြပညဝဝအဆြဖစသညအကဆစ။

Page 62: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 62/228

ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကတငေ��ာင�က�း��စမျ�းပါ ၀ ငသညအခါအကစစအကစစသညမြပညစ�ဟ�ဆ��ကသည။oleic acid တစခ�သစရကဖကတးအကဆစ၏ဥပမာတစခ�ြဖစပါသည ( [link က�] ) ။

စာမျက��ာ ၇၇

Oleic acid သညဘ�မြပညဝေသာအဆြဖစသညအကဆစ။

များေသာအားြဖငြပည��ကေနေသာအဆအများစ�သညအခနးအပ�ချနတငအရညြဖစ�ပးအဆများဟ�ေခ�သည။ ��စဆ��လ�ငအဒေမာလကျ�းထမ�ာေ��ာင�က�း��ရငအဒါက� monounsaturated fat (ဥပမာ၊ သလငဆ) နအဒမ�ာ��ရငလ�သများတယေ��ာင�က�းတစခ�ထကပ�သညဆ�ပါက၎ငးက� polyunsaturated fat (ဥပမာ canola oil) ဟ�လ�သများသည။

အကစစအကဆစသည��စဆေသာချညေ��ာငြခငးမခရပါက၎ငးသညြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစအြဖစလ�သများသညဟ�ကဒ��ဂျငကငးဆက၏ကာဗနအကတမမ�ဆကေြပာသည��ငပါသည။ တစ ဦး ကအဆအလားတ�သ�မဟ�တပါလမမယglycerol မ�ပ�းတပါကြပားြခားနားေသာဖကတးအကစစ။ တစခ�တညးေသာေ��ာင�က�း��ငအတ���ညလျားေသာေြဖာငဖကတးအကဆစေလ��ပါတယတငးကျပစာထ�ပပ�းြခငး��ငအခနးအပ�ချနမ�ာအစ�ငအခြဖစ�ကသည။ stearic acid ��ငတရစ�ာနအဆ��ငpalmitic acid (အသားတငေတ�ရေလ) ��င butyric acid (ေထာပတတငေတ�ရေသာ) ��ငအတ�အဆြဖစ�ကသညြပည��ကအဆ၏ဥပမာ။ ��တ�ကသတ� ဝါများသညအဆများက� adipocytes ဟ�ေခ�ေသာအထ�းဆလများ၌သ�ေလ�ာငထားသညဂလ�ဘယအဆသညဆလ၏ပမာဏအများစ�က�သမးပ�ကသည။ အပငများတငအဆသ�မဟ�တဆသညအေစများစာက�သ�ေလ�ာငထားသည��ငပျ�းပငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကစမးအငအရငးအြမစအြဖစအသ�းြပ�သည။ သစရကအဆသ�မဟ�တအဆများြဖစ�ကသညများေသာအားြဖငအပငမ�ဆငးသကလာ�ပး cis unsaturated fatty acids များပါ��သည။ CIS ��င trans ဆ�တ ��နြပ

Page 63: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 63/228

��စဆေ��ာင�က�းနးကျငေမာလကျ�း၏ဖ�စညးမ�ပ�စ။ ဟ�ကဒ��ဂျငတ�ညတအတကပစ��ပ�နလ�င

စာမျက��ာ ၇၈

ေလယာ�က� cis အဆအြဖစရည��နးသည။ အကယ၍ ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမသညမတ�ညေသာအြပား��စခ���ပါက၎ငးသည��သညတစ ဦး trans ဆ�တအဆအြဖစရည��နးသည။ အဆ�ပါ cis ��စဆေ��ာင�က�းကဖကတးတားဆးတေကးသ�မဟ�တ "kink" က�ြဖစေပ�ေစသညအကဆစအကဆစများသညတငးတငးကျပကျပထ�ပပ�း�ပးအခနးအပ�ချနတငအရညက�ထနးထားသည ([link] ) ။ သလငဆ၊ ေြပာငးဖ�းေရန၊ ကာ��လာဆ၊ ေကာဒအသညးေရနတ�မ�ာမြပညစ�ေသာအဆနမ�နာများြဖစသည။ သစရကအဆေတကအက�အညေပးတယြပည��ကအဆထမ�ာ plaque ဖ�စညးြခငးက�အေထာကအက�ြပ�ေသာလညးအနမက�လကစထေရာအဆငက�ေသးလ�တေ�ကာ။

ြပည��ကေနသညဖကတးအကစစများသညတစခ�တညးေသာဆက�ယမ�များ��ငသာချတဆကထားေသာဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကများ��သည။ မြပညဖကတးအကဆစများသညတစခ���ငတစခ�ထကပ�ေသာဆက�ယမ���သည။ တစခ�ချငးစက���စဆေ��ာင�က�းအတကြဖစ��ငသညတစ ဦး CIS သ�မဟ�တ trans ဆ�တ configuration က�။ ထမ�ာ CIS ဖ�စညးမ�ပ�စ, ��စဦးစလ�းဟ�ကဒ��ဂျင၏တ�ညေသာဘကမ�ာ��ပါတယဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက။ ထမ�ာ trans ဆ�တ configuration များ, ဟ�ကဒ��ဂျငဆန ကျငဘက��စဖကအေပ� ြဖစ�ကသည။တစ ဦး က cis ��စဆေ��ာင�က�းဟာအတက kink က�ြဖစေပ�ေစသည

ကငးဆက။

Trans ဆ�တအဆ

စားနပရက�ာထ�တလ�ပမ�လ�ပငနးများတငအဆများသည၎ငးတ�က� semi-solid ြဖစေစရနအတက artificated hydrogenated ထားသညအများအြပားလ�ပငနးများ၌အစားအစာထ�တက�နများအတက��စလ�ဖယက�ကညမ�။ �� း�� းေလးေြပာရရငဟ�ကဒ��ဂျငဓာတေင�သညသ�တ�က�ခ�ငမာေစရနအဆများမ�တဆငပ�ေဖာငး။ ဒဟ�ကဒ��ဂျငြဖစစ�အတငးမ�ာ��စဆေ��ာင�က�းအဆ�ပါ hydrocbon ကာဗနကငးဆက အတက cis - ဖ�စညးမ�အတက��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငေြပာငးလ��ငပါသညTrans- ည�တမ�။

ေထာပတ၊ ေြမပေထာပတအမျ�းအစားအချ� � ��ငအတ�ေကာကတ�သညအတ�နမ�နာများြဖစသညဟ�ကဒ��ဂျင trans ဆ�တအဆ။ မ�ကာေသးမကေလလာမ�များအရလ� trans transfats များတ�းပားလာေ�ကာငးေဖာြပသည

စာမျက��ာ ၇၉

အစာအာဟာရသညအနမသပသညးဆ lipoproteins (LDL)၊ သ�မဟ�တ“ bad” က�လကစထေရာပမာဏပ�မ�များြပားလာေစ��ငသည။အလ�ည၌��လ�းေရာဂါအတက, ေသးလ�တေ�ကာများတင placque အစစခဖ� ဦး ေဆာငလမးြပလမမည။ အေတာများများ

Page 64: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 64/228

အစာေ��ာငြခငးအစားအစာစားေသာကဆ�ငများသညမ�ကာေသးမက trans trans fats အသ�းြပ�ြခငးက�တားြမစခ�ပးအစားအစာတဆပများက�လညးလ�အပသညအဆ�ပါ trans ဆ�တအဆအေ�ကာငးအရာေဖာြပရန။

အ�မဂါဖကတးအကစစ

မ��မြဖစလ�အပေသာ fatty acids များသညလ�အပေသာ fatty acids ြဖစသည။ သ�ေသာလ�ခ��ာက�ယကမဖနတး��ငပါ။အကျ�းဆကအေနြဖင၎ငးတ�က�အစားအေသာကမ�တစဆငစားသ�းြခငးြဖငြဖညစကရမည။ အ�မဂါ -၃ ဖကတးအကဆစ (ထမ�ာြပထားတကသ�) [link]) ဒအမျ�းအစားသ�ကျ��ငလ�သများသာ��စခ�ထကတစခ�ြဖစပါသညလ�သားများ (အြခားအ�မဂါ -6 ဖကတးအကစစြဖစြခငး) ။ ဤေရ�ကား polyunsaturated ဖကတးအကဆစြဖစ�က�ပးြဖစ�ကသညOmega-3 လ�ေခ�တယဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကရအဆ�းကေနတတယကာဗနက�ချတဆကထားလ�ပါ��စဆေ��ာင�က�းအားြဖင၎ငး၏အမနးချငးကာဗနရန။

alpha-linolenic acid သည Omega-3 fatty acid ဥပမာတစခ�ြဖစသည။ ၎ငးတင cis ��စဆေ��ာင�က�း သ�းခ���သည��ငရလဒအြဖစေကးပ�သဏ.◌ာန။ ��ငး��ငးလငးလငးအဘ� , ကာဗနမြပပါ။ တစခ�ချငးစက� singly ကပလျကတည��ကာဗနက�လညးဟ�ကဒ��ဂျင��စခ���ငဆက�ယသည

ြပသခသည။

carboxyl အ�ပစ���ငအေဝးဆ�းေသာကာဗနက� Omega ( ω ) ကာဗန အြဖစသတမ�တသညအကယ၍ ��စဆေသာေ��ာင�က�းသည၎ငးအဆ�းသတမ�တတယ��ငစတ�တ� ကာဗနအ�ကား��ပါက၎ငးက�အငတာရာဟ�ေခ�သညအ�မဂါ -၃ ဖကတးအကစစ။ အ�မဂါ -၃ က�ခ��ာက�ယကမြပ�လ�ပေသာေ�ကာငအာဟာရဆ�ငရာအေရး�ကးသညfatty acids များတင alpha-linoleic acid (ALA), eicosapentaenoic acid (EPA) ��ငpolyunsaturated ေနေသာအားလ�းေသာ docosahexaenoic acid (DHA) ။ ေဆာလမန, ေရာကေရချ�ငါး��ငတ�နာငါးများြဖစ�ကသညOmega-3 fatty acids များက�ေကာငးမနေသာရငးြမစများ။ Omega-3 fatty acids သည Omega-3 fatty acids များက�ေလ�ာချေပးသညဟ�သ�ေတသနကေဖာြပသ��လ�းေရာဂါြဖင��တတရကေသဆ�းြခငး၊ ေသးထတင triglycerides က�ေလ�ာချြခငး၊ေသးခြခငးက�တားဆးြခငးြဖင thrombosis က�ဖအားေပးပါ။ သ�တ�ကလညးေလ�ာချေရာငရမးြခငး��ငတရစ�ာနများတငအချ� �ေသာကငဆာြဖစ��ငေချများက�ေလ�ာချေပး��ငသည။

ဘ�ဟ�ကဒရတများနညးတ�အဆများသညလ�သ��င�ကားဆ�းဝါးြခငးများစာရ��ခသည။ ဒါဟာပ�လ�အစာစားြခငးမ�နသညေ�ကာထားေသာအစားအစာများ��ငအြခား“ ဖကတး” အစားအစာများသညက�ယအေလးချနတကေစသည။ သ�ေသာအဆအေရး�ကးပါတယလ�ပေဆာငချကများက�။ များစာေသာဗတာမငများသညအဆေပျာဝင��င�ပးအဆများသညေရ��ညသ�ေလ�ာငမ�ပ�စြဖစသည

စာမျက��ာ ၈၀

အကဆစ: စမးအငတစခ�အရငးအြမစ။ သ�တ�ကအစက�ယခ��ာက� insulator တငလညးေပး။ ထ�ေ�ကာင, "ကျနးမာ" အဆအလယအလတပမာဏ၌ပ�မ�နစားသ�းသငသည။

ဖေယာငး

ဖေယာငးသညေရေနင�ကအချ� � ��ငအပငအချ� �၏အရကမျက��ာြပငများဖ�းအ�ပထားသည။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဖေယာငး၏ hydrophobic သေဘာသဘာဝ, သ�တ�ကေရမျက��ာြပငေပ�မ�ာကပြခငးမ�တားဆး ([link]) ။ဖေယာငးများက���ညလျားေသာအရကများအြဖစသတမ�တထားေသာဖကတးအကစစ��ညများြဖငဖ�စညးထားသည။

အချ� �အရကများေပ�တငဖေယာငးအဖ�းများသည lipids များြဖငြပ�လ�ပထားသည။ (အေ�ကး: ေရာဂျာ

Page 65: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 65/228

ဂရစဖစ

Phospholipids

Phospholipids သညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အဓကအပ�ငးအစများ၊ဆလေတ။ အဆများကသ�၎ငးတ�သည glycerol သ�မဟ�တ sphingosine ��ငကပထားေသာ fatty acid ချညေ��ာငမ�များြဖငဖ�စညးထားသညေကျာ��း။ သ�ေသာ triglycerides ၌သ�းေသာဖကတးအကစစသ�းမျ�းအစား��စခ���သညdiacylglycerol ြဖစေပ�ေသာ fatty acids ��င glycerol ေကျာ��း၏တတယကာဗနက�သမးပ�ကထားသညြပ�ြပငထားေသာေဖာစဖတအ�ပစ� ([link]) ။ တစ ဦး diaglycerol မ�ပ�းတပါတစ ဦး ကေဖာစဖတအ�ပစ�တစ ဦး phospholipid အြဖစအရညအချငးြပညမပါဘ�း, ၎ငးသည phosphatidate (diacylglycerol 3-phosphate)၊phospholipids ၏ေ���ေြပး။ ေဖာစဖတအ�ပစ�က�အရကြဖငြပ�ြပငသည။Phosphatidylcholine ��င phosphatidylserine တ�သညအေရး�ကးေသာ phospholipids ��စခ�ြဖစသညပလာစမာအေြမ�းပါး၌တည၏။

phospholipid ဆ�တာဖကတးအကစစ��စခ�ပါတေမာလကျ�းတစခ�ြဖစ�ပးြပ�ြပငထားေသာေဖာစဖတအ�ပစ�တစစ�တစ ဦး glycerol ေကျာ��းရန။ အဆ�ပါေဖာစဖတအားသငးသ�မဟ�တဝင��းစနးများအြပငအားြဖငြပ�ြပင��ငပါသညဓာတ�အ�ပစ�များ။ phosphate, choline and serine က�ြပ�ြပငမမးမ��ငတဓာတ�အ�ပစ���စခ�၊ဒမ�ာြပေန�ကသည က�လငး��င serine ��စမျ�းလ�းသညသတမ�တထားေသာေနရာတငေဖာစဖတအ�ပစ���ငတဖကထားသည

စာမျက��ာ ၈၁

အတက��နြပသည hydroxyl အ�ပစ�ကေနတဆင R က�

အစမး

phospholipid သည amphipathic molecule ြဖစ�ပး၎ငးသည hydrophobic ��င hydrophilic တစခ�ြဖစသညအပ�ငး။ fatty acid ချညေ��ာငြခငးသည hydrophobic ြဖစ�ပးေရ��ငမထေတ�ပါေဖာစဖတပါ ၀ ငသညအဖ�သညေရအားလ�ပစစ���ပးေရ��ငအြပနအလ�နဆကသယသည ( [link]) ။

အဆ�ပါ phospholipid bilayer အားလ�းဆယလ�လာအေြမ�းပါး၏အဓကအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစပါတယ။ အဆ�ပါ hydrophilicအဆ�ပါ phospholipids ၏ ဦး ေခါငးအ�ပစ�များဟာ aqueous ေြဖ��ငးချကရငဆ�ငေနရသည။ အဆ�ပါ hydrophobic အ�မးြဖစ�ကသည

Page 66: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 66/228

အဆ�ပါ bilayer အလယ၌ sequestered ။

ဦး ေခါငးသည hydrophilic အစတအပ�ငးြဖစ�ပးအ�မးတင hydrophobic fatty acids ပါဝငသည။ တစ ဦး အတကအေြမ�းပါး, phospholipids တစ ဦး အလ�ာဖ�စညးပ�၏ matrix က�အကဆစအ�မး၏ဖ�စညးရနphospholipids ေတကအြပငဘကက�မျက��ာမ�ေနတယ၊ေရအြခမး ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၈၂

Phospholipids သညပလာစမာအေြမ�းပါး၏ေရ�လျားမ�က�တာဝနယ�သည။ တစစကအကယ။phospholipids က�ေရထထည�ပး micelle လ�ေခ�တဖ�စညးပ�က�အလ�အေလျာကဖ�စညးပါတယ။ဘယမ�ာ hydrophilic ေဖာစဖတေခါငးသညအြပငဘကက�မျက��ာ��ငဖကတးအကဆစ၏အတငးပ�ငးရငဆ�ငရ��ရာဒဖ�စညးပ�။

Steroid တစမျ�း

အေစာပ�ငးတငေဆးေ�းခေသာ phospholipids ��င fats များ��ငမတ�ဘ, steroids သည fused ring ring ��သည။သ�တ�ကအြခား lipids နမတ�ေပမသ�တ�ကသ�တ�န အ�ပစ�ဖ�ထားတယထ�အြပငေရထမ�ာ hydrophobic ��ငေပျာ။ steroids အားလ�းတငဆကစပကာဗနကငးေလးခ���သညသ�တ�ထကအေတာများများဟာက�လကစထေရာလ�အ�မးတ�တ� ([link]) ။ steroids အေတာများများလညး –OH ��သညသ�တ�က�အရကခြခား (sterols) တငသ�တ�က�ထညေလမ��ေသာအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�။

ထ�ကသ�ေသာက�လကစထေရာ��င cortisol အြဖစ Steroids fused ဟ�ကဒ��ကာဘန၏ဖ�စညးထားပါသည

လကစပ။

လကစထေရာသညက�လကစထေရာြဖစသည။ က�လကစထေရာက�အဓကအားြဖငအသညးတငဖနတးသညလ�� � ဝ�ကသ�ထားေသာ testosterone ��င estradiol ကသ�ေသာ steroid ေဟာမ�နးများစာ၏ေ�� �ေြပးပ�စgonads ��င endocrine ဂလငးအားဖငျ� ဖစျသ�ျ။ ၎ငးသညဗတာမင D. က�လကစထေရာ၏ေ���ေြပးလညးြဖစသညအဆများ��င၎ငးတ�၏ေနာကဆကတအတက emulsification အတကက�ညေပးသညေသာသညးေြခဆား၏ေ���ေြပးဆလများကစ�ပယ�။ က�လကစထေရာက�သာမနလ�များကအများအားြဖငအ��တသေဘာြဖငေြပာ�ကသည။၎ငးသညခ��ာက�ယ၏ေကာငးမနေသာလညပတမ�အတကလ�အပသည။ ၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးြဖစသညတရစ�ာနဆလများ��င phospholipid bilayer အတငးေတ� ��ရပါသည။ အတကအြပငဘကဖ�စညးပ�ြဖစြခငးတရစ�ာနဆလများ၊ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညပစ�ညးများ��ငဆယလ�လာများသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကတာဝန��သညအသအမ�တြပ�မ���ငဆလ -to- ဆလဆကသယေရးတငပါဝငပတသကသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 67: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 67/228

စာမျက��ာ ၈၃

lipids ��ငပတသက။ ေနာကထပ��ေထာငအဘ� , အြပနအလ�နသကဝငကာတနးစ�းစမး "ဇဝေမာလကျ�းများlipids”

အပ�ငးအကျ�း

Lipids သည nonromolar ��င hydrophobic သဘာဝ macromolecules အမျ�းအစားြဖစသည။ ဗ�လမ�းအမျ�းအစားများတငအဆ��ငအဆများ၊ ဖေယာငး၊ အဆတစသ�ေလ�ာငထားေသာပ�စြဖစ�ကသညစမးအင��ငလညး triacylglycerols သ�မဟ�တ triglycerides အြဖစလ�သများ�ကသည။ အဆများက� fatty acids များြဖငဖ�စညးထားသည��င glycerol သ�မဟ�တ sphingosine ။ အဆအကစစများသည မ�တည၍ မြပညစ���ငပါအဆ�ပါဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကအတက��စဆခ��ျေ��ာငျ၏ေ�� �ေမ�ာကတငသ�မဟ�တမ��ြခငး။ တစခ�တညးေ��ာင�က�းသာလ�ငပစ��ပ�န, သ�တ�ကြပည��ကဖကတးအကဆစအြဖစလ�သများ�ကသည။ ြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစများသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�����ငသညဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကပ�မ���စဆေ��ာင�က�း။ Phospholipids ၏ဖ�စညးသညအေြမ�းပါး။ သ�တ�တငဂလ�ကcerolသ�မဟ�တ sphingosine ေကျာ��း��သည၊ ၎ငးတငဖကတးအကစစကငးဆက��စခ���သည��ငေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�တစစ�ပ�းတေန�ကသည။ Steroid များသည lipids အမျ�းအစားေနာကတစခ�ြဖစသည။ သ�တ�ရ အေြခခဖ�စညးပ�ေလးခ� fused ကာဗနကငး��ပါတယ။ က�လကစထေရာသညစတးရ�ကအမျ�းအစားတစမျ�းြဖစသည၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အေရးပါေသာအစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး၎ငးသညအရည၏သေဘာသဘာဝက�ထနးသမးရနက�ညသညအေြမ�းပါး။ ၎ငးသည testosterone ေဟာမ�နးကသ�ေသာစတရ�ကေဟာမ�နးများ၏ေ�� �ေြပးြဖစသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ြပည��ကေနေသာအဆများ မ�လ၍ ေအာကပါလက�ဏာများအားလ�း��သည -

က။ သ�တ�အခနးအပ�ချနမ�ာအစ�ငအခြဖစ�ကသညခ။ သ�တ�ကာဗနကငးဆကအတငးတစခ�တညးေ��ာင�က�း��သညဂ။ သ�တ�များေသာအားြဖငတရစ�ာနရငးြမစများမ�ရ��သည။ သ�တ�သညေရတငအလယတက�ေပျာဝင��ငသည

: D

Phospholipids သည ________ ၏အေရး�ကးေသာအစတအပ�ငးများြဖစသည။

က။ တရစ�ာနဆလများ၏ပလာစမာအေြမ�းပါးခ။ steroids ၏လကစပဖ�စညးပ�မ�ာဂ။ အရကေပ�တငဖေယာငးဖ�းအ�ပ။ ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကအတက��စဆေ��ာင�က�း

က

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၈၄

Page 68: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 68/228

အပငများ��င / သ�မဟ�တတရစ�ာနများတငအပငများအလ�ပလ�ပေသာအနညးဆ�းလ�ပေဆာငချကသ�းခ�က���ငးြပပါ။အဆသညတရစ�ာနများအားစမးအငသ�ေလ�ာငရနအဖ�းတနေသာနညးလမးတစခ�ြဖစသည။ ဒါဟာအစ insulator တငလညးေပး��ငပါသည။ဖေယာငးများသညစက��အရကများ��င��တ�ကသတ� ဝါများက�သားေရမစ�ေအာငကာကယ��ငသည။ Phospholipids ��ငsteroids သညတရစ�ာနဆလအေြမ�းပါးများအြပငအပင၊ ဖနးဂတစ��ငအဓကအစတအပ�ငးများြဖစသညဘကတးရးယားအေြမ�းပါး။

စားေသာကဆ�ငအချ� � မ� trans trans- အဆများက�ဘာေ�ကာငတားြမစထားတာလ။ သ�တ�ဘယလ�ဖနတး�ကတာလ။

ဟ�ကဒ��ဂျငဓာတေင�များက�အဆများမ�တစဆငေဖာငးပေစေသာအခါ၎ငးတ�က�ခ�ငမာေစရန Trans-fats များက�ဖနတးထားသည။အဆ�ပါ ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက အတက cis konform ၏��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင ေြပာငးလ��ငပါသညအဆ�ပါ trans ဆ�တ configuration က�အတက��စဆခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင ။ တချ��စားေသာကဆ�ငေတကေတာ trans trans fats ေတက�တားြမစထားတLDL (သ�မဟ�တ)“ မေကာငး” ေသာက�လကစထေရာပ�မ�ြမငမားေစ��ငသည။

ေဝါဟာရ

lipidnonpolar ��ငေရတငေပျာဝငေနေသာ macromolecule

အ�မဂါအဆခ��ာက�ယကလ�အပေသာ polyunsaturated အဆအမျ�းအစား; ၏နပါတကာဗနအ�မဂါသညမသ�ငးအဆ�းမ�အစဆ�းအဆ�းမ�စတငသညအဆ�ပါ carboxylic အဆ�း

phospholipidအေြမ�းပါး၏အဓကမဆ��နယ; ဖကတးအကစစ��စခ���ငကတစ glycerol ေကျာ��းပ�းတေဖာစဖတပါဝငတအ�ပစ�

ဖကတးအကစစြပည��ကကာဗနကငးဆကတစခ�တညး covalent bond ��ငအတ�ဟ�ကဒ��ကာဘန၏��ညလျားေသာကငးဆက;ကာဗနအ��းစ�တငပ�းတထားေသာဟ�ကဒ��ဂျငအကတမအေရအတကက�အများဆ�းရ��သည

steroid�ပ�ကျေနေသာဖ�စညးထားေသာဟ�ကဒ��ကာဘနကငးေလးခ�ြဖငဖ�စညးထားေသာ lipid အမျ�းအစားဖ�စညးပ�

Trans ဆ�တအဆအဆများက�ဟ�ကဒ��ဂျငြဖင ြပ�လ�ပ၍ အဆတစမျ�းြဖစေပ�လာသညသဘာဝကျကျြဖစေပ� lipid မ�ာေတ�ေသာသ�တ�ထက��စဆေ��ာင�က�း (s) ၏အစအစ�

triacylglycerol (လညး, triglyceride)အဆေမာလကျ�း; glycerol ေမာလကျ�း��ငဆက�ယေသာဖကတးအကစစသ�းမျ�းပါဝငသည

unsaturated ဖကတးအကဆစတစ ဦး သ�မဟ�တထ�ထကပ���စဆခ��ျေ��ာငျေသာ��ညလျားေသာကငးဆကဟ�ကဒ��ကာဘနဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက

ဖေယာငး��ညလျားေသာကငးဆကမ� esterified ေ�ကာငး��ညလျားေသာကငးဆကဖကတးအကဆစ၏လ�ပ lipidအရက၊ အချ��ေသာအေမးများ၊ ေရေန��တ�ကသတ� ဝါများက�အကာအကယေပးသညသားေမး��ငအရက

ပ��တနးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

စာမျက��ာ ၈၅

• ပ��တနးသညဆလ��ငတစ���းများလ�ပေဆာငပ�က�ေဖာြပပါ• အမ�င��အကဆစများ��ငပ��တငးများအ�ကားဆက�ယမ�က�ေဆးေ�းပါ• ပ��တငးဖ�စညးမ�အဆငေလးဆငက���ငးြပပါ• ပ��တနးပ�သဏshape◌ာန��ငလ�ပေဆာငပ���ငဆက� �ယပ�က�ေဖာြပပါ

ပ��တငးများသညသက��များစနစတငအေပါများဆ�းေအာဂနစေမာလကျ�းများထမ�တစခ�ြဖစသညအားလ�း macromolecules ၏လ�ပေဆာငချကများက�၏ကြပားြခားနားအကာအေဝး��သည။ ပ��တနးြဖစ��ငသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာစညးမျ�း၊ သ�တ�သယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအေစခေစြခငးင�ါ,သ�ေလ�ာငြခငးသ�မဟ�တအေြမ�းပါး; ဒါမ�မဟ�တသ�တ�ကအဆပဒါမ�မဟ�တအငဇ�ငးေတြဖစ��ငတယ။ တစ ဦး လ�ေနမ�အတကဆလတစခ�ချငးစsystem တငပ��တနးေထာငေပါငးများစာပါ ၀ င��ငသည။ သ�တ�ရ ဖ�စညးပ�, သ�တ�ရလ�ပေဆာငချကများက�ကသ�အလနကြပားြခားနားသည။ ထ�သ�အေပါငးတ�သညသ�ေသာ၏ပ�လမာြဖစ�ကသညအမ�င��အကဆစများ၊

Page 69: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 69/228

ပ��တနးအမျ�းအစားများ��ငလ�ပေဆာငချကများက�သက��ဆလများမ�ထ�တလ�ပသညအငဇ�ငးများသညဇဝဓာတ�ဓာတြပ�မ�များတငဓာတက�ပစ�ညးအြဖစြဖစေပ�သညအစာေြခ) ��ငများေသာအားြဖင��ပေထးေသာသ�မဟ�တ conjugation ပ��တနးြဖစ�ကသည။ တစခ�ချငးစက�အငဇ�ငးများအတကတကျတြဖစပါတယအလ�ာ (အငဇ�ငးတစခ���ငဆက�ယေသာဓာတေပါငးဖ�) သည၎ငးက�ြပ�သည။ အငဇ�ငးသည�ဖ�ခရာတငက�ည��ငသည။ြပနလညစစ�, ဒါမ�မဟ�တေပါငးစပတ� ြပနမ�။ သ�တ�ရအလ�ာက��ဖ�ခတအငဇ�ငးေတက�ေခ�ပါတယcatabolic အငဇ�ငးေတ၊ သ�တ�ရအလ�ာကေနပ��ပး��ပေထးတေမာလကျ�းေတက�တညေဆာကတအငဇ�ငးေတပါဓာတေပါငးဖ�ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးများ��ငတ� ြပနမ���နးက�အကျ�းသကေရာကေစေသာအငဇ�ငးများက�ဓာတက�ပစ�ညးဟ�ေခ�သညအငဇ�ငးေတ မ�တသားသငသညမ�ာအငဇ�ငးအားလ�းသညဓာတြပ�မ���နးက�တ�းြမ�ငေပးေသာေ�ကာငြဖစသညေအာဂနစဓာတက�ပစ�ညးြဖစစ�းစား။ အငဇ�ငးတစခ�၏ဥပမာတစခ�မ�ာတေတး amylase ြဖစသညယငး၏အလ�ာ amylose, ဓာတ၏အစတအပ�ငးတစခ� hydrolyzes ။

ေဟာမ�နးေတဟာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပေမာလကျ�းေတြဖစတယအပါအဝငတကျတဇဝကမ�ြဖစစ�များက�ထနးချ�ပသ�မဟ�တထနးည�ဖ� ြပ�မ�ေ�ကာငး endocrine ဆလေတ�ကးထားဖ� �ဖ�းမ�, ဇြဝဖစြခငး��ငမျ�းပား။ ဥပမာအားြဖင, အငဆ�လငပ��တနးြဖစပါတယေသးထ��သ�ကားဓာတပမာဏက�ထနးည�ေပးေသာေဟာမ�နးြဖစသည။ ၏အဓကအမျ�းအစားများ��ငလ�ပေဆာငချကများက�ပ��တနးအတကစာရငးသငးေဖာြပထားပါသည [link]။

ပ��တနးအမျ�းအစားများ��င Functions များအမျ�းအစား ဥပမာများ လ�ပေဆာငချကများ

အစာေြခအငဇ�ငးေတ

Amylase, lipase, pepsin, trypsin catabolizing အားြဖငအစားအစာအစာေြခအတကက�ညပါmonomeric ယ�နစသ�အာဟာရ

သယယ�ပ�ေဆာငေရးဟမ�ဂလ�ဘင၊ တ� �များက�ေသးသ�မဟ�တတ�းမ�ာသယေဆာငပါခ��ာက�ယတစေလ�ာကလ�း

ဖ�စညးတညေဆာကပ�Actin, tubulin, keratin ကြပားြခားနားေသာအေဆာကအ ဥ များ, ကသ�ေသာတညေဆာကcytoskeleton

ေဟာမ�နး အငဆ�လင, သ�ငး��ဆး ကြပားြခားနားေသာက�ယခ��ာ၏လ�ပ��ားမ�ည�� �ငးစနစများ

ကာကယေရး Immunoglobulins က�ယခ��ာက���ငငြခားေရာဂါပ�းများမ�ကာကယပါကနထ��ကတာ Actin, myosin �ကကသားကျ� � ြခငး

သ�ေလ�ာငြခငး legume သ�ေလ�ာငပ��တနး, ဥအြဖ� (albumin)

အေစာပ�ငးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကအာဟာရေပးပါသေ��သား��ငပျ�းပင၏

စာမျက��ာ ၈၆

ပ��တနးများသညပ�စအမျ�းမျ�း��ငေမာလကျ�းအေလးများ��သည။ အချ��ပ��တနးများသည globular ြဖစသညအြခားသ�များက�သဘာဝ၌ fibrous များမ�ာေသာလညး။ ဥပမာအားြဖင၊ ဟမ�ဂလ�ဗငသညကမ�ာလ�းဆ�ငရာပ��တငးြဖစသညငါတ�အေရြပားတငေတ� ��သညေကာလာဂျငသည fibrous protein ြဖစသည။ ပ��တနးပ�သဏits◌ာနသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရးပါသညဒပ�သဏchemical◌ာနအမျ�းမျ�းေသာဓာတ�ေ��ာင�က�းအမျ�းအစားများအားြဖငထနးသမးထားသည။ အပ�ချနေြပာငးလမ�၊pH ��ငဓာတ�ပစ�ညးများထေတ� မ�ကပ��တငးပ�သဏin◌ာနက�အ�မတမးေြပာငးလေစ��ငသည။denaturation အြဖစလ�သများ function က�၏ဆ�း�� းမ�မ� ဦး ေဆာင။ ပ��တနးများအားလ�းကြပားြခားနားေသာဖ�စညးထားပါသညတ�ညေသာအမ�င��အကဆစ ၂၀ အမျ�းအစား၏အစအစ�များ။

အမ�င��အကဆစများ

အမ�င��အကဆစများသညပ��တနးများြပ�လ�ပေသာ monomers များြဖစသည။ အမ�င��အကဆစတစခ�စတငတ�ညသညalpha ( α ) အြဖစလ�သများေသာဗဟ�ကာဗနအကတမြဖငဖ�စညးထားေသာအေြခခဖ�စညးတညေဆာကပ�ကာဗန, အမ�င��အ�ပစ�တစစ� (NH 2 ), တစ ဦး carboxyl အ�ပစ� (COOH) ��ငတစ ဦး ဟ�ကဒ��ဂျငမ� ကပလျကတည��အကတမ။ အမ�င��အကဆစတ�ငးတငအြခားအကတမတစခ�သ�မဟ�တအကတမအ�ပစ�တစစ���သညR အ�ပစ�ဟ�လ�သများသည ([link]) ။

အမ�င��အကဆစများတငအဓကအချ�းမညေသာကာဗနတစခ���သည၊ ၎ငးတငအမ�င��အ�ပစ�၊ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ��ငေဘးထကကငးဆက (R အ�ပစ�) ြဖစသည

Page 70: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 70/228

ပ�းတ။

"အမ�င��အကဆစ" ဟ�ေသာအမညက�အမ�င��အ�ပစ���စခ�လ�းပါ ၀ ငသညသ�တ�ရအေြခခဖ�စညးပ�မ�ာ carboxyl-acid- အ�ပစ�တစစ�။ ေဖာြပခတအတ�ငး, 20 အမ�င��အကဆစပစ��ပ�န��ပါတယပ��တနး၌တည၏။ ၎ငးထမ� ၉ ခ�သညလ�သားများတငမ��မြဖစလ�အပေသာအမ�င��အကဆစများြဖစသညခ��ာက�ယကသ�တ�က�မထ�တလ�ပ��င�ပးသ�တ�သညအစားအစာမ�ရ��သည။ တစခ�ချငးစက�အမ�င��အကဆစသည R က�အ�ပစ� (သ�မဟ�တေဘးထကကငးဆက) သညကြပားသည ([link]) ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၈၇

များေသာအားြဖငပ��တနးတငေတ�ရေလ��ေသာအမ�င��အကဆစ (၂၀) လ�းမတ�ညပါ၎ငး၏ဓာတ�ဆ�းြဖတသညေ�ကာငးအ�ပစ� (မ�ကအ�ပစ�)

သဘာဝ။

သငေပျာဝငေနေသာပ��တနး၏မျက��ာြပငေပ�တငမညသညအမ�င��အကဆစက���ာေဖရနေမ�ာလငထားသနညး။�ပးေတာဘယအတငးပ�ငးက���ာမလ။ အမ�င��အကဆစများြဖန ြဖ�းြခငးကဘာလသငတစ ဦး lipid bilayer ထမ�ာ embedded ပ��တနးထမ�ာ��ာေတ� ဖ�ေမ�ာလငထားသလား

ေဘးထကကငးဆက၏ဓာတ�သေဘာသဘာဝသညအမ�င��အကဆစ၏သေဘာသဘာဝက�ဆ�းြဖတသည။၎ငးသညအကဆစြဖစေစ၊ အေြခခကျသညြဖစေစ၊ ဥပမာအားြဖင၊ အမ�င��အကဆစဂလ�ငကငး၌ a ��သညR က�အ�ပစ�အြဖစဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ။ valine, methionine ��င alanine ကသ�ေသာအမ�င��အကဆစများသညserine, threonine ��င cysteine ကသ�ေသာအမ�င��အကဆစများသညသဘာဝတင nonpolar သ�မဟ�တ hydrophobic ြဖစသညpolar ြဖစ�က�ပး hydrophilic ေဘးထကချညေ��ာင��သည။ lysine ��င arginine ၏ေဘးထကကငးဆကြဖစ�ကသညဒအမ�င��အကဆစေတက�အေြခခအမ�င��အကဆစလ�လညးေခ�တယ။Proline တငအမ�င��အ�ပစ���ငချတဆကထားေသာ R အ�ပစ�တစစ����ပးလကစပကသ�ေသာဖ�စညးပ�က�ဖ�စညးသည။Proline သညအမ�င��အကဆစ၏ဖ�စညးပ�က��ခငးချကတစခ�ြဖစသညေဘးထကကငးဆက��ငသးြခား ([link]) ။

Page 71: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 71/228

အမ�င��အကဆစများသညစာလ�း�ကးတစလ�းတညးသ�မဟ�တသ�းအက�ရာသ�းလ�းအတ�ေကာကြဖစသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖင, valine က�အက�ရာ V သ�မဟ�တသ�းအက�ရာသေက�တ val ြဖငသသည။ တချ��ဖကတးေတလ�ပအချ� �ေသာအမ�င��အကဆစများသညလညးလ�အပသည။ သ�တ�ကအြဖစလ�သများ�ကသညမ��မြဖစလ�အပေသာအမ�င��အကဆစများ��ငလ�သားများတင၎ငးတ�တင isoleucine, leucine ��င cysteine တ�ပါဝငသည။ မ��မြဖစအမ�င��အကဆစများသညခ��ာက�ယအတငးပ��တနးများတညေဆာကရနလ�အပေသာအရာများက�ရည��နးသညခ��ာက�ယကထ�တလ�ပ; မ��မြဖစလ�အပေသာအမ�င��အကဆစများသညသက����ငသကဆ�ငသည။

စာမျက��ာ 88

ေနာကဆ�းတငပ��တနး၏ပ�သဏ,◌ာန၊ အရယအစား၊ အမ�င��အကဆစအေရအတက��ငအေရအတကကအဆ�းအြဖတေပးသည။��င function က�။ အမ�င��အကဆစတစခ�စသညအြခားအမ�င��အကဆစ��ငဆကစပသညတစေရဓာတခနးေြခာကတ� ြပနမ�ကဖ�စညးေသာ peptide ေ��ာင�က�းအြဖစ။ တ ဦး တညး၏ carboxyl အ�ပစ�တစစ�အမ�င��အကဆစ��ငအဝငအမ�င��အကဆစ၏အမ�င��အ�ပစ�သညေမာလကျ�းက�ထ�တလ�တသညေရ။ ရ��လာတေ��ာင�က�းသည peptide bond ြဖစသည ([link]) ။

peptide ေ��ာင�က�းဖ�စညးြခငးဟာေရဓာတခနးေြခာကြခငးတ� ြပနမ�ြဖစပါတယ။ တ ဦး တညးအမ�င��၏ carboxyl အ�ပစ�အကဆစအဝငအမ�င��အကဆစ၏အမ�င��အ�ပစ���ငဆကစပေနသည။ လ�ပငနးစ�များတငတစ ဦး ေမာလကျ�း

ေရထကလာ�ပ

ထ�ကသ�ေသာချတဆကမ�ကဖ�စညးထ�တက�န peptides ဟ�ေခ�သည။ အမ�င��အကဆစများများပါလာသည��ငအမ��ကးထားလာကငးဆက, ရ��လာတကငးဆကတစ polypeptide အြဖစလ�သများသည။ တစခ�ချငးစက� polypeptide အခမ��ပါတယတ ဦး တညးအဆ�းမ�ာအမ�င��အ�ပစ�။ ဒအဆ�းက� N terminal (သ�) အမ�င�� terminal လ�ေခ�တယအြခားအဆ�းတင C သ�မဟ�တ carboxyl terminal ဟ�လ�သများေသာ free carboxyl group ��သည။ ေနစ�စညးမျ�းစညးကမးများ polypeptide ��ငပ��တနးတစခါတစရအြပနအလ�နဖလ�ယအသ�းြပ��ကသညတစ polypeptide ြဖစပါတယပ��တနးဟ�ေသာေဝါဟာရက� polypeptide (သ�) polypeptide အတကအသ�းြပ�သညအတ�တကေပါငးစပ�က�ပ polipeptides မ�ကာခဏ Non-peptide prosthetic အ�ပစ�များက�ခ��ျေ��ာငျ,ကြပားေသာပ�သဏ◌ာန���ပးထ�းြခားေသာလ�ပေဆာငချက��သည။ အများဆ�းပ��တနးေပါငးစပ (ဘာသာြပနချက) �ပးေနာကပ��တနးြပ�ြပငထားေသာေန�ကသည။ ဤေရ�ကား Post- ဘာသာေရးြပ�ြပငမမးမအြဖစလ�သများ�ကသည။ သ�တ� ြဖစ��ငသညcleavage, phosphorylation ခယ�သ�မဟ�တအြခားဓာတ�အ�ပစ�များ၏ထ�အြပငလ�အပ��ငပါသည။ဒြပ�ြပငမမးမ�ပးေနာကမ�သာပ��တနးလ�းဝအလ�ပလ�ပသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒ အြပနအလ�န tutorial အတကပ��တနးေပါငးစပ၏ေြခလ�မးများမ�တဆငက�ကလစ��ပပါ ။

စာမျက��ာ ၈၉

Page 72: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 72/228

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Cytochrome ၏ဆငကြဖစစ�သသာထင��ားေသာ cCytochrome c သညအေရး�ကးေသာအစတအပ�ငးြဖစသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၊ ဆယလ�လာအသက���ြခငး၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစ�ပး၎ငးက�ပ�မ�နအားြဖငေတ�ရသညဆယလ�လာ organelle, ထ� mitochondrion ။ ဤပ��တနးသည heme prosthetic group ��င the protein ြဖစသညheme ၏ဗဟ�အ�ငးယနးသညအလကထရနလ�ေြပာငးစ�တငေလျာနညး။ ဓာတတ�းသားသည။ဆယလ�လာစမးအငထ�တလ�ပရာတငဤမ��မြဖစလ�အပေသာပ��တနး၏အခနးကဏ crucial သညအလနအေရး�ကးေသာေ�ကာငေြပာငးလသားသည��စသနးေပါငးများစာေကျာအနညးငယ။ ပ��တနးအစအစ�များြပသခသညအေတာေလး��ေကာငျးြပသခသညကြပားြခားနားေသာမျ�းစတအ�ကား cytochrome က c အမ�င��အကဆစ sequence က� homology ပမာဏ; အြခားအတကစကားလ�းများ, ဆငကြဖစစ� kinship တ�ညသ�မဟ�တကြပားြခားနားမ�က�တ�ငးတာြဖငအကြဖတ��ငပါတယအမျ�းမျ�းေသာမျ�းစတ '' DNA က�သ�မဟ�တပ��တနးပာအ�ကား။

သပ�ပညာ��ငများက cytochrome c တငအမ�င��အကဆစ ၁၀၄ ပါ ၀ ငသညဟ�ဆ�းြဖတခသည။ တစခ�ချငးစအတကယေနအထဆကတ�ကထား�ပးကြပားြခားနားေသာသက��များမ� cytochrome က c ေမာလကျ�း, ဤအရာ 37အမ�င��အကဆစများသည cytochrome c နမ�နာအားလ�းတငတ�ညေသာအေနအထားတင��သည။ ဒါက��နြပေနတယဘ�ဘ�းေဘး��ခေပမည။ လ���ငချငပနဇေမျာကပ��တနး��ငးယ��ပာမ�� sequence က�ြခားနားချက��ာေတ� ခသည။ ဘယအချနမ�ာလ�� �ငေမျာကပာ��ငးယ��ခ�ကသညေတ� ��ခတစခ�တညးြခားနားချကတ ဦး တညးအမ�င��အကဆစ၌��၏။ အြခား��ငးယ��မ�မ�ာေတာလ�တေဆးမ�အစအစ� 44th အေနအထားအတကြခားနားချကက�ြပသသည။

ပ��တနးဖ�စညးပ�

အေစာပ�ငးတငေဆးေ�းခသညအတ�ငးပ��တနး၏ပ�သဏits◌ာနသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရးပါသည။ ဥပမာအားြဖင, အငဇ�ငးတက�ကေသာ site အြဖစလ�သများ site တစခ�မ�ာတကျတအလ�ာမ�ချညေ��ာင��ငပါတယ။ ဒတက�ကေသာ site က�ေြပာငးလလ�ငဘာြဖစလ�လဆ�ေတာေဒသတငးအေြပာငးအလများသ�မဟ�တအလ�းစ�ပ��တနးဖ�စညးပ�အတကအေြပာငးအလများေ�ကာင, အငဇ�ငးမြဖစ��ငေပမညအဆ�ပါအလ�ာမ�ချညေ��ာင။ ပ��တနး၏ေနာကဆ�းပ�သဏor◌ာနသ�မဟ�တပ�သ�ာနက�မညသ�ရ��သညက�နားလညရနက���ပတ� ြဖစသညပ��တနးဖ�စညးပ�၏အဆငေလးဆငက�နားလညရနလ�အပသည။ အဓက၊ အလယတနး၊ ေကာလပ၊ေလးပ�တပ�

မ�လတနးဖ�စညးပ�

polypeptide ကငးဆကတငအမ�င��အကဆစများ၏ထ�းြခားေသာအစအစ�သည၎ငး၏အဓကတညေဆာကပ�ြဖစသည။ ဘ� ဥပမာပနကရယေဟာမ�နးအငဆ�လငတငေအ��ငဘ��စခ�စသညြဖင polypeptide ချညေ��ာငထားသညdisulfide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအတ�တကချတဆက။ A ကငးဆက၏ N terminal အမ�င��အကဆစသညဂလ�ငလငးြဖစသည။C terminal အမ�င��အကဆစသည asparagine ြဖစေသာလညး ( [link]) ။ အထတငအမ�င��အကဆစ၏ပာA ��င B သ�က�းများသညအငဆ�လငအတကထ�းြခားသည။

Bovine ေသးရည�ကညအငဆ�လငသည peptide chains ၂ ခ�၊ အမ�င��အကဆစ ၂၁ ြဖငဖ�စညးထားေသာပ��တနးေဟာမ�နးတစခ�ြဖစသည��ညလျားေသာ) ��င B (30 အမ�င��အကဆစ��ညလျားေသာ) ။ ကငးဆကတစခ�ချငးစတငအဓကတညေဆာကပ�က�သ�းမျ�းြဖင��နြပသည။အမ�င��အကဆစများ၏အမညက�က�ယစားြပ�ေသာအက�ရာအတ�ေကာကများ။အမ�င��အကစစ cysteine (cys) တငေဘးထကကငးဆကအြဖစ sulfhydryl (SH) အ�ပစ���သည။ ��စျခ� sulfhydrylအ�ပစ�များ disulfide (SS) ေ��ာင�က�းဖ�စညးရနေအာကစဂျင၏ေ�� �ေမ�ာကတငတ� ြပန��ငပါတယ။ ��စခ� disulfideချညေ��ာငြခငးက A ��င B ချညေ��ာငြခငးက�အတ�တကချတဆကေပး�ပးတတယအေနြဖင A ကငးဆကက�မ�နကနရနက�ညသည

စာမျက��ာ ၉၀

ပ�သဏ.◌ာန။ အားလ�း disulfide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငတ�ညတအ��ညြဖစေ�ကာငး, ဒါေပမယကြပားြခားနားေသာအရယအစားေရးဆြဖစေ�ကာငးသတ

Page 73: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 73/228

��ငးလငးြပတသားမ�။

တ�ငးပ��တနးများအတကထ�းြခားေသာ sequence က�ေနာကဆ�းမ�ာအဆ�ပါ encoding ကဗဇအားြဖငဆ�းြဖတသညပ��တနး။ မျ�း�� းဗဇက�ဒေဒသ၏ေဘအပ�ငးေြပာငးလမ�သညကြပားြခားနား��ငသညအမ�င��အကဆစသည�ကးထားလာေနေသာပ�လပကကနးကငးဆကထသ�ပ��တနးေြပာငးလမ�က�ြဖစေစသညဖ�စညးပ���င function က�။ တစ�ဆလေသးအားနညးေရာဂါအတက, ေဟမ�ဂလ�ဘင β ကငးဆက (၏ေသးငယတအဘ�က�အရာမ�ာြပထားတြဖစပါတယ [link]) ပ��တနးအတကအေြပာငးအလတစခ�ြဖစေပ�ေစတစခ�တညးအမ�င��အကဆစအစားထ�း��ပါတယဖ�စညးပ���င function က�။ အထ�းသ, အမ�င��အကဆစ glutamic အကဆစအတက valine ြဖငအစားထ�းသညအဆ�ပါ β ကငးဆက။ မ�တသားစရာအေကာငးဆ�းတစခ�မ�ာေဟမ�ဂလ�ဘငေမာလကျ�း��ငဖ�စညးထားသညတစခ�ချငးစတငအမ�င��အကဆစ ၁၅၀ ခန ပါဝငသည။ Theထ�ေ�ကာငေမာလကျ�းတငအမ�င��အကဆစ ၆၀၀ ခန ��သည။ ပ�မ�နအ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ�ြခားနားချကဟမ�ဂလ�ဗငေမာလကျ�း��ငဖျားဆလေမာလကျ�းတ�ကအသကက�အ�ကးအကျယေလျာကျေစသညသကတမးသည ၆၀၀ တင��ေသာအမ�င��အကဆစတစခ�ြဖစသည။ ပ�၍ ထ�းြခားသညမ�ာထ�အရာများြဖစသညအမ�င��အကဆစ ၆၀၀ က�ေဘစ ၃ ခ�မ� encod လ�ပထားသညတစခ�တညးအေြခစ�ကစခနးေြပာငးလမ� (အမ�တ mutation), 1800 အေြခစ�ကစခနး 1 ။

ဟမ�ဂလ�ဘင၏ beta ကငးဆကသညအ��ည ၁၄၇ ခ���ေသာလညးအမ�င��အကဆစအစားထ�းတစခ�တညးြဖစသညတစ�ဆလေသးအားနညးေရာဂါေစပါတယ။ ပ�မ�နဟမ�ဂလ�ဗငတင၊ ေနရာ ၇ တင��ေသာအမ�င��အကဆစသည

စာမျက��ာ ၉၁

အချ�။ တစ�ဆလဟမ�ဂလ�ဗငတငဤအချ�မ�သညက�အစားထ�းလ�ကသည

valine ။

ကငးဆကအတငးအမ�င��အကဆစတစမျ�းေြပာငးလမ�ေ�ကာငေဟမ�ဂလ�ဘငေမာလကျ�းများသည��ညလျားသညအဆ�ပါ biconcave, ဒါမ�မဟ�တ disc က� -shaped, ေသးနဥများပ�ပျက��ငတစ ဦး လြခမးသ�မဟ�တယ�ဆေ�ကာငးဖ�ငဘာေသးေ�ကာပတဆ�ေနေသာ "တစ�" ပ�သဏ(◌ာန ([link]) ။ ၎ငးသညများစာေသာကျနးမာေရးြပseriousနာများြဖစေပ�ေစ��ငသညေခါငးက�ကြခငး��င ၀ မးဗ�ကနာြခငးကသ�ေသာဤေဝဒနာခစားေနရသ�များအတကြဖစသညေရာဂါ။

ဒေသးေ�ကာထမ�ာ, ေတာကပေသာလယဏ�, တစ�က�အသ�းြပ�။ 535x ချ� မ�ာြမငေယာင

Page 74: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 74/228

ဆလများသညလြခမးပ�ြဖစ�ပးပ�မ�နဆလများသည disc ပ�စြဖစသည။ (အေ�ကး: ေနြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမEd Uthman၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

အလယတနးဖ�စညးပ�

စာမျက��ာ ၉၂

အချ��ေဒသများ�� polypeptide ၏ေဒသ��ရေခါကြခငးသညဒ�တယဖ�စညးတညေဆာကပ�က�ြဖစေပ�ေစသညပ��တနး။ အသ�းအများဆ�း α -helix ��င β -pleated စာရကတညေဆာကပ�များ ( [link]) ။ ��စခ�လ�းတညေဆာကပ�များသည α -helix structure ြဖစ�ပး helix သညပ�သဏhydrogen◌ာနအားြဖငဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးထားသည။ Theကာဗန��ကအ�ပစ���ေအာကစဂျငအကတမ��ငအမ�င��အကဆစအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�ြဖစေပ�သညေနာကထပအမ�င��အကဆစ ၄ ခ�ြဖစသညေနာကအမ�င��အကဆစသညကငးဆကတစေလ�ာကတငြဖစသည။

အဆ�ပါ α -helix ��င β -pleated စာရကဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ၏ပ��တနးေ�ကာငပ�စ၏အလယတနးအေဆာကအဦများမ�ာအဆ�ပါ peptide ေကျာ��းထမ�ာ carbonyl ��ငအမ�င��အ�ပစ�များအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding ။ ေသချာတယအမ�င��အကဆစတစခ�ဖ�စညးရနတစဦး propensity �� α အြခားသ�များက�တစဦးဖ�စညးရနတစဦး propensity ��ေနစ�, -helix β -

pleated စာရက။

alical helix တင helical လ�ညတ�ငး 3.6 amino acids ကျန��သည။ အဆ�ပါ R က�အ�ပစ�များ (ထ�မ�ကအဆ�ပါ polypeptide ၏အ�ပစ�များ) က� α -helix ကငးဆက ထက ေနထကလာ။ အဆ�ပါ β -pleated စာရကထမ�ာ"pleats" ဟ�အဆ�ပါ polypeptide ၏ေကျာ��းေပ�တငအကတမများအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding ကဖ�စညးထားပါသညကငးဆက။ R အ�ပစ�များသညကာဗနများ��ငချတဆကထားကာ၊ရကရာဇာ။ pleated အစတအပ�ငးများသညအ�ပ�ငသ�မဟ�တ antiparallel အချငးချငးအြပနအလ�န��ငဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�း alignအမ�င��အ�ပစ�အတကတစစတတစပ�ငးအြပ�သေဘာ��ကထ��ဂျငအကတမ��ငတစစတတစပ�ငးအ�ကားပ�စအဆ�ပါ peptide ေကျာ��း၏ carbonyl အ�ပစ�တငအ��တလက�ဏာေအာကစဂျငအကတမ။ အဆ�ပါ α -helix ��င β -pleated စာရကဖ�စညးပ�အများစ� globular ��ငအမ�ငပ��တနးမ�ာေတ� ��သ�တ�တစေတကစားအေရး�ကးေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�အခနးကဏ။ ။

တက�သ�လဖ�စညးပ�

Page 75: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 75/228

တစ ဦး polypeptide ၏ထ�းြခားေသာသ�းဖကြမငဖ�စညးပ�မ�ာ၎ငး၏ေကာလပ, တက�သ�လဖ�စညးပ� ([link] ) ။ ဒါpolypeptide ကငးဆကတငအလ�ပလ�ပေသာဓာတ�ပစ�ညးများေ�ကာငဖ�စညးပ�သညတစစတတစပ�ငးြဖစသည။ အဓကအားြဖင,R က�အ�ပစ�များအ�ကားအြပနအလ�နတစ ဦး ၏��ပေထးေသာသ�း��ေထာငေကာလပဖ�စညးပ�ဖနတးေပးပါတယပ��တနး။ ပါဝငပတသကသညအမ�င��အကဆစတငေတ�ရေသာ R အ�ပစ�များ၏သေဘာသဘာဝက�တနြပန��ငသညစအလယတနးအေဆာကအ ဥ များအတကေဖာြပဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏ဖ�စညးြခငး။ ဥပမာအားြဖင, R က�ထ�ကသ�ေသာစချက��ငအတ�အ�ပစ�များတစ ဦး ချငးစကတြခားအားြဖငတနးလ�န��ငမတ�ဘစချက��ငအတ�ေနေသာသ�များြဖစ�ကသည

စာမျက��ာ ၉၃

တစ ဦး ချငးစကတြခား (ionic ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင) က�ဆေဆာင��ငခပါတယ။ ပ��တနးေခါကေသာအခါ, hydrophobic R က�nonpolar အမ�င��အကဆစအ�ပစ�များသည hydrophilic R က�ပ��တနး၏အတငးပ�ငးတငလထားသညအ�ပစ�များြပငပမ�ာအပေလ၏။ ယခငဆကသယမ�အမျ�းအစားများက�လညး hydrophobic ဟ�လ�သများသညinteraction က။ cysteine ေဘးထကချညေ��ာငမ�အ�ကားအြပနအလ�နဆကသယမ�သညေ�� � �� disulfide ဆက�ယမ�များက�ြဖစေပ�ေစသညပ��တနးေခါကစ�အတငးြဖစေပ�ေသာတစခ�တညးေသာ covalent bond သညေအာကစဂျငြဖစသည။

ပ��တနး၏တတယအဆငဖ�စညးပ�က�ဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအြပနအလ�နအကျ�းသကေရာကမ�အမျ�းမျ�းြဖငဆ�းြဖတသည။ ဤေရ�ကားhydrophobic interaction က, ionic bonding, ဟ�ကဒ��ဂျင bonding ��င disulfide ပါဝငသည

ချတဆကမ�။

အားနညး။ အားေကာငးေသာဤအြပနအလ�နဆကသယမ�အားလ�းသညေနာကဆ�းသ�းဖကြမငပ�သဏdetermine◌ာနက�ဆ�းြဖတသညပ��တနး။ ပ��တနးသညသ�းဖကြမငပ�သဏl◌ာနပျကသားေသာအခါ၎ငးသညအလ�ပလ�ပ��ငေတာမညမဟ�တ။

ေလးပ�တစပ�ဖ�စညးပ�

သဘာဝတငအချ� �ေသာပ��တနးများသည subunits များဟ�လညးေခ� �ကေသာ polypeptides များစာမ�ဖ�စညးထားသညဤအ subunits ၏အြပနအလ�နအဆ�ပါ quaternary ဖ�စညးပ�ြဖစေပ�လာေသာ။ အ�ကားအားနညးေသာဆကသယမ�များအဆ�ပါ subunits ြခ�င�ဖ�စညးပ�တည�ငမရနက�ညေပးသည။ ဥပမာအားြဖင, အငဆ�လင (globular ပ��တနး)၎ငးက�အများအားြဖငစ�စညးေစ��ငေသာဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�း��င disulfide ေ��ာင�က�းများ��သညေဘာလ�းက�ပ�သဏ◌ာနသ�။ အငဆ�လငသည polypeptide တစခ�တညးအေနြဖငစတငသညအဆ�ပါ disulfide ချတဆက၏ဖ�စညးြခငး�ပးေနာက Post- ဘာသာေရးြပ�ြပငမမးမ၏ေ�� �ေတာ၌ကျန��ေသာချညေ��ာငအတ�တကက�ငထားပါ။ ပ�း (တစ fibrous ပ��တနး) သ�ေသာ β -pleated ��ပါတယကြပားြခားနားေသာချညေ��ာငအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding ၏ရလဒေသာစာရကဖ�စညးပ�။

စာမျက��ာ ၉၄

Page 76: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 76/228

ပ��တနးဖ�စညးတညေဆာကပ�အဆငဆင (မ�လတနး၊ အလယတနး၊ တတယအဆင��ငေလးပ�တစပ�) တ� ြဖစသည��ပြပ [link]။

ဤသ��ပေဖာပ�များတငပ��တငးဖ�စညးပ�၏အဆငေလးဆငက�ေတ� ����ငသည။ (အေ�ကး:အမျ�းသားလ�မျ�း�� းဗဇသ�ေတသနအားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

အငစတကျ�)

Denaturation ��ငပ��တနးေခါက

ပ��တနးတစခ�စတငဓာတ�ပစ�ညးများြဖငအတ�တကြပ�လ�ပထားသည၎ငး၏ထ�းြခားေသာအစအစ���ငပ�သ�ာန��သညinteraction က။ အကယ၍ ပ��တနးသညအပ�ချန၊ pH (သ�) ဓာတ�ပစ�ညးများ��ငထေတ� မ�ေြပာငးလလ�င၊ပ��တနးဖ�စညးပ�သညေြပာငးလ��ငသည၊ ၎ငးတငပ�သဏlosing◌ာနက�မဆ�း�� းဘမညသညေနရာတငမဆ��� းသညdenaturation အြဖစလ�သများသည။ အဓကကျေသာဖ�စညးပ�ြဖစေသာေ�ကာင Denaturation သညေနာကြပနလ�ည��ငသညအဆ�ပါ denaturing ေအးဂျငက�ခငြပ�, ထ� polypeptide လ�ပငနးစ�များတငထနးသမးထားသည၎ငး၏ function က�ြပနလညစတငရနပ��တနး။ တစခါတစရတင denaturation သညေနာကေ�ကာငးြပနလ�ည ◌၍ ဆ�း�� းမ�က�ြဖစေစသညfunction က�။ ေနာကေ�ကာငးြပနမလ�ညေသာပ��တနး denaturation ၏ဥပမာတစခ�မ�ာ�ကကဥေ�ကာေသာအခါ။ Theအရည�ကကဥအြဖ�ထတင albumin ပ��တနးက�ပ�ြပငးတဒယအ�းထတငထညေသာအခါ denatured သည။ အားလ�းမဟ�တဘ�းြမငမားေသာအပ�ချနမ�ာပ��တနး denatured ပါ၏ ဥပမာအားြဖငေရပ�စမးတင��ငသနေနေသာဘကတးရးယားများပကပကဆ�ေနေသာနးစပေသာအပ�ချနမ�ာအလ�ပလ�ပေသာပ��တနး��သည။ အစာအမသညလညးအလနအကဆစြပငးသည။အနမေသာ pH ���ပး၎ငးသညအစာေြခြခငးလ�ပငနးစ�၏တစစတတစပ�ငးအြဖစပ��တနးများက� denatures; သ�ေသာအစာေြခအစာအမ၏အငဇ�ငးေတသညဤအေြခအေနများေအာကတငသ�တ�၏လ�ပ��ားမ�က�ဆကလကထနးသမးထားသည။

ပ��တနးေခါကြခငးသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�အတကအေရး�ကးသည။ ဒါဟာမ�လကပ��တနးသ�တ�က�ယသ�တ�ထငခသညေခါကြဖစစ�က�တာဝန��သည။ မ�ကာခဏဆ�သလ�သ�တ�မ�ကာခဏသ�တ�လကခရ��ေ�ကာငးေတ� ��ခပါတယchaperones (သ�မဟ�တ chaperonins) ဟ�လ�သများသညပ��တနးက�ညသ�များထမ�ေခါကလ�ပငနးစ�များတငအက�အညေ�ကာငးေခါကလ�ပငနးစ�အတငးပစမ�တပ��တနး��ငအတ�ေပါငးသငး။ သ�တ�ကတားဆးြခငးြဖငြပ�မ�

စာမျက��ာ ၉၅

�ပးြပညစ�ေသာပ��တနးဖ�စညးမ�က�ဖ�စညးေ�ကာငး polypeptides ၏စ�စညးမ�, သ�တ�သညပစမ�တပ��တနးေခါကတစချနကပ��တနးကေန disassociate ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 77: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 77/228

ပ��တနးအေပ�တစ ဦး အပ�ေဆာငး��ေထာငအဘ� , အြမင ဒ Biomolecules လ�ေခ�ပါတယပ��တနးများ။ "

အပ�ငးအကျ�း

ပ��တနးများသညဆလအတကအမျ�းမျ�းေသာလ�ပေဆာငချကများက�လ�ပေဆာငေသာမကခ��ေမာလကျ�းများအမျ�းအစားတစခ�ြဖစသည။၎ငးတ�သညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပးြခငးြဖငလညးေကာငး၊ အငဇ�ငးများ၊သ�မဟ�တေဟာမ�နး။ ပ��တနး၏အေြခခအ�တြမစများ (monomers) များသညအမ�င��အကဆစများြဖစသည။ တစခ�ချငးစက�အမ�င��အကဆစကာဗနအကစစ၊ ဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ��ငဆကစပသညဗဟ�ကာဗန��သညတစ ဦး R က�အ�ပစ�တစစ�သ�မဟ�တေဘးထကကငးဆက။ များေသာအားြဖငေတ�ရေသာအမ�င��အကဆစ (၂၀) လ�းစပါ ၀ ငသညအဆ�ပါ R က�အ�ပစ�တငကြပားေနသည။ အမ�င��အကဆစတစခ�စသညအမနးချငးများ��င peptide bond ��ငဆကစပေနသည။ ��ညလျားေသာအမ�င��အကဆစကငးဆကက� polypeptide အြဖစလ�သများသည။

ပ��တနးများက�အဆင ၄ ဆငြဖငဖ�စညးထားသည - မ�လတနး၊ အလယတနး၊ တတယအဆင��င (optional) quaternary ။အဓကဖ�စညးတညေဆာကပ�မ�ာအမ�င��အကစစများ၏ထ�းြခားေသာအစအစ�ြဖစသည။ ၏ေဒသခေခါကထ�ကသ�ေသာ α helix ��င β -pleated စာရက အြဖစအေဆာကအ ဥ များဖ�စညးရန polypeptide အဆ�ပါ ��ပါသညအလယတနးဖ�စညးပ�။ အလ�းစ�သ�းဖကြမငဖ�စညးပ�သညတတယအဆငြဖစသည။ ဘယေတာလ��စခ�သ�မဟ�တ��စခ�ထကပ�ေသာ polypeptides ေပါငးစပပ��တနးဖ�စညးပ�, ဖ�စညးမ�ဖ�စညးရနေပါငးစပပ��တနး၏ေလးပ�တပ�ဖ�စညးပ�အြဖစလ�သများသည။ ပ��တနးပ�သဏand◌ာန��င function က���ပေထးြဖစ�ကသညချတဆက အပ�ချန (သ�) pH ေြပာငးလမ�ေ�ကာငြဖစေပ�လာေသာမညသညေြပာငးလမ�က�မဆ�ပ��တနးြဖစေစ��ငသညdenaturation ��င function က�တစ ဦး ဆ�း�� းမ�။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] သငေပျာဝင��ငေသာမျက��ာြပငေပ�တငမညသညအမ�င��အကဆစက���ာေဖရနေမ�ာလငထားသနညးပ��တနး၊ ဘယအတငးမ�ာေတ�မယထငလ။ အမ�င��အကဆစများြဖန ေဝြခငးသငတစ ဦး lipid bilayer ထမ�ာ embedded ပ��တနးထမ�ာ��ာေတ� ဖ�ေမ�ာလငထားမလား

[link] ပ�လာ ��ငအားသငး��ငသညအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ (peptide bond bonds �ပးေနာက)၎ငးတ�သညေရ��ငထေတ� ��ငေသာေပျာဝငေနေသာပ��တနးများ၏မျက��ာြပငတငေတ� ��ရ��ငေြခပ�များသည။��င nonpolar (ဥပမာ, အမ�င��အကဆစေဘးထကချညေ��ာင) ��ရာအတငးပ�ငး၌ေတ� ြမငဖ�ပ�များပါတယသ�တ�ကေရထကေနေန�ကသည။ အေြမ�းပါးပ��တနးများတင nonpolar ��င hydrophobic အမ�င��အကဆစြခမးချညေ��ာင Polar ��ငစ�, phospholipids ၏ hydrophobic အ�မး��ငအတ�ဆကစပအားသငးအမ�င��အကဆစေဘးထကချညေ��ာငြခငးဟာဝင��းစနးေခါငးအ�ပစ�များ��ငလညးေကာငး၊အေြဖ။ သ�ေသာ�ခငးချက��ပါသည။ တခါတရအြပ�သေဘာ��ငအပျကသေဘာေဆာငေသာအမ�င��သညအကစစြခမးကငးဆကများသညပ��တနး၏အတငးပ�ငး၌တစ ဦး ��ငတစ ဦး အြပနအလ�နဆကသယ�ကသညligand ��ငဆကသယေသာအမ�င��အကဆစေဘးထကချညေ��ာငြခငးက� ligand binding pocket တငေတ� ��ငသည။

စာမျက��ာ ၉၆

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ပ��တနးများပါ ၀ ငသည monomers များက� ________ ဟ�ေခ�သည။

က။ ေဘခ။ disaccharidesဂ။ အမ�င��အကဆစ။ မ�ရာခ��င

အဆ�ပါ α helix ��င β -pleated စာရကရေသာပ��တနးဖ�စညးပ�၏အစတအပ�ငးတစခ���ပါသလ

က။ မ�လတနးခ။ အလယတနးဂ။ တတယအဆင။ ေလးပ�တပ�

အခမတ� ြပနမ�

polypeptide ၌အမ�င��အကဆစတစမျ�းတညးက�ပငအစားထ�းလ�ငဘာြဖစမညက���ငးြပပါကငးဆက။ တကျေသာဥပမာတစခ�ေပးပါ။

မျ�း�� းဗဇအစအစ�ေြပာငးလမ�တစခ�သညမတ�ညေသာအမ�င��အကဆစက�ပ�ပကပါတတငထညသငး��ငသည

Page 78: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 78/228

အစားသာမနတစခ�၏ကငးဆက။ ဤသညပ��တနးဖ�စညးပ���င function က�တစေြပာငးလမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ ဘ� ဥပမာ - တစ�ဆလေသးအားနညးေရာဂါအတကဟမ�ဂလ�ဗင β ကငးဆကတငအမ�င��အကဆစအစားထ�းတစခ�တညး��သည။အေနအထားေြခာကလအတကအမ�င��အကဆစ glutamic အကဆစ valine ြဖငအစားထ�းသည။ ဒအေြပာငးအလေ�ကာငဟမ�ဂလ�ဗငေမာလကျ�းများသညစ�စ�ေပါငးဖ�စညးထားြခငးြဖစသညလြခမးပ�သဏ,◌ာနေ�ကာငကျနးမာေရးြပproblemsနာများြဖစေပ�ေစသည။

ပ��တနးဖ�စညးပ�ေလးခ�၏ကြပားြခားနားမ�က�ေဖာြပပါ။

တစ ဦး polypeptide ကငးဆကအတကအမ�င��အကဆစများ၏ sequence က���ငအေရအတကက၎ငး၏အဓကဖ�စညးပ�ြဖစပါတယ။ Theအချ��ေဒသများ�� polypeptide ၏ေဒသဆ�ငရာေခါကပ��တနး၏ဒ�တယဖ�စညးတညေဆာကပ�ြဖစသည။ Thepolypeptide ၏သ�းဖကြမငဖ�စညးပ�က�၎ငး၏တတယအဆငဖ�စညးမ�ဟ�ေခ�သညထ�ကသ�ေသာ polar side chains များအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဓာတ�အြပနအလ�နအကျ�းသကေရာကမ�များြဖင van der Waalsinteraction က, disulfide ဆကသယမ�များ��င hydrophobic interaction က။ အချ��ပ��တငးများမ�ဖ�စညးသညမျ�းစ� polypeptides, က�လညး subunits အြဖစလ�သများ��ငဤ subunits များ၏အြပနအလ�နအဆ�ပါြဖစေပ�လာေသာေလးပ�တပ�ဖ�စညးပ�။

ေဝါဟာရ

alpha-helix ဖ�စညးပ� ( α -helix)အဆ�ပါ polypeptide ၏ေခါကြခငးြဖငဖ�စညးပ��တနး၏အလယတနးဖ�စညးပ�အမျ�းအစားဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းဖ�စညးပ�တည�ငမ��ငအတ�တစ helix ပ�သဏ◌ာနသ�

အမ�င��အကဆစ

စာမျက��ာ ၉၇

ပ��တနး၏ monomer; ဗဟ�မ�ကာဗနသ�မဟ�တ alpha ကာဗနတစခ���ပါတယအမ�င��အ�ပစ�၊ ကာဗနအကစစ၊ ဟ�ကဒ��ဂျင��င R အ�ပစ�သ�မဟ�တေဘးထကကငးဆကြဖစသညပ�းတပါ အမ�င��အကဆစ (၂၀) လ�းအတက R အ�ပစ�သညကြပားြခားနားသည

beta-pleated စာရက ( β -pleated)"pleats" ကဖ�စညးထားသညအတကပ��တနးမ�ာေတ� ��အလယတနးဖ�စညးပ�အဆ�ပါ polypeptide ကငးဆက၏ေကျာ��းအေပ�အကတမအ�ကားဟ�ကဒ��ဂျင bonding

မ�ရာခ��င(chaperonin) ပ��တငးသညေခါကသမးဆညးသညြဖစစ�တငအေြခတညစပ��တငးက�က�ညသည

ကဗျာအပ�ချန၊ pH ေြပာငးလမ�ေ�ကာငပ��တနးပ�သဏ◌ာနဆ�း�� းမ�ဓာတ�ပစ�ညးများ��ငထေတ� မ�

အငဇ�ငးများေသာအားြဖင��ပေထးေသာသ�မဟ�တ conjugation ေသာဇဝဓါတ�ေဗဒတ� ြပနမ�အတကဓာတက�ပစ�ညးပ��တနး

ေဟာမ�နးဓာတ�ေဗဒအချကြပေမာလကျ�း၊ များေသာအားြဖငပ��တငးသ�မဟ�တစတရ�ကများ၊တကျတဇဝကမ�ေဗဒက�ထနးချ�ပသ�မဟ�တထနးည�ဖ� ြပ�မ�ေ�ကာငး endocrine ဆလြဖစစ�များ

peptide ေ��ာင�က�း��စ ဦး အမ�င��အကဆစအ�ကားဖ�စညးခေ��ာင�က�းတစေရဓာတခနးဓာတတ� ြပနမ�များက

ပ�လpeptide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဆကစပအမ�င��အကဆစ၏��ညလျားေသာကငးဆက

မ�လတနးဖ�စညးပ�ပ��တနးအတကအမ�င��အကဆစ၏ linear sequence က�

ပ��တနးအမ�င��အကဆစတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာချညေ��ာငမ�ြဖငဖ�စညးထားေသာဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecule

ေလးပ�တပ�ဖ�စညးပ�ပ��တနးအတက discrete polypeptide subunits ၏အသငးအဖ�

အလယတနးဖ�စညးပ�intramolecular ဟ�ကဒ��ဂျငဘနးအားြဖငပ��တနးကဖ�စညးပ�မ�နဖ�စညးပ�တ ဦး တညးအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ၏ေအာကစဂျငအကတမ��ငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ကားအြခားအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျန၏��ကထ��ဂျငအကတမမ�ပ�းတပါ

တတယအဆငဖ�စညးပ�အ�ကား interaction ကအပါအဝငပ��တနး၏သ�းဖကြမငခ��ာက�ယအလယတနးဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြဒပစငများ၊ အမ�င��အကဆစအ�ကား interaction ကကေနဖ�စညးခေဘးထကချညေ��ာင

Nucleic Acids

Page 79: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 79/228

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• nucleic acids များ၏ဖ�စညးပ�က�ေဖာြပ�ပး nucleic အမျ�းအစား��စမျ�းက�သတမ�တပါအကဆစ

•ဒအင ေအ၏ဖ�စညးပ���ငအခနးကဏExplက���ငးြပပါ• RNA ၏ဖ�စညးပ���ငအခနးကဏExplက���ငးြပပါ

စာမျက��ာ ၉၈

Nucleic acids များသညဘ ၀ ၏ဆကလက��ငသနမ�အတကအေရး�ကးဆ�း macromolecules များြဖစသည။၎ငးတ�သညဆလတစခ�၏မျ�း�� းဗဇဆ�ငရာအေသးစတပ�စက�သယေဆာင�ပးလ�ပငနးအတက��န�ကားချကများက�သယေဆာငသညဆလ၏။

DNA က���င RNA

အဓက nucleic acids ၂ မျ�းမ�ာ deoxyribonucleic acid (DNA) ��င ribonucleic acid တ� ြဖစသည(RNA) ။ ဒအငေအဆ�တာသက��အားလ�းမ�ာေတ�ရတမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးတစခ�ြဖစ�ပးဆလတစခ�တညးကေနအထြဖစတယmulticellular ��တ�ကသတ� ဝါများမ�ဘကတးရးယား။ ၎ငးက� eukaryotes ၏�ျ�ကလယ��င the ထတငေတ�ရသညorganelles, chloroplasts ��င mitochondria ။ Prokaryotes တင DNA က� a ထတငမထညပါအေြမ�းပါးစာအတ။

ဆလတစခ�၏မျ�း�� းဗဇဆ�ငရာအေ�ကာငးအရာတစခ�လ�းက�၎ငး၏မျ�း�� းဗဇအြဖစလ�သများ�ပးမျ�း�� းဗဇများက�ေလလာြခငးြဖစသညမျ�း�� းဗဇ။ eukaryotic ဆလေတမ�ာေတာ prokaryotes မ�ာမဟ�တဘ DNA က histone န��ပေထးပါတယယ�က��တ�ရယမခ��မ�ဆ�နး၏အရာဝတ� �များက�ဖ�စညးရနပ��တနးများ။ တစ ဦး ကခ��မ�ဆ�နး mayေသာငး��ငချေသာမျ�းဗဇများပါ��သည။ ဗဇအေတာများများတငပ��တနးြပ�လ�ပရနအချကအလကပါဝငသညထ�တက�နများ၊ RNA ထ�တက�နများအတကအြခားဗဇက�ဒ။ ဒအငေအသညဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များက�ထနးချ�ပသည"on" သ�မဟ�တ "ပတထားသည။ " ဗဇလ�ည

အြခား nucleic acid (RNA) သညပ��တငးဓာတေပါငးစပြခငးတငအများဆ�းပါဝငသည။ ဒအငေအေမာလကျ�းများသည�ျ�ကလယက�ဘယေတာမ�မစန ပစဘအစား��င�ကားခဆကသယေရးက�အသ�းြပ�သညဆလ၏ကျန။ ဤ�ကားခသည messenger RNA (mRNA) ြဖစသည။ အြခား RNA ကသ�ေသာrRNA, tRNA ��င microRNA - ပ��တနးေပါငးစပြခငး��င၎ငး၏စညးမျ�းများတငပါ ၀ ငသည။

ဒအနေအ��ငအနေအက�ေဘစဟ�ေခ�သည monomers များြဖငဖ�စညးထားသည။ အဆ�ပါေဘေပါငးစပတစ ဦး polynucleotide, DNA က�သ�မဟ�တ RNA ဖ�စညးရနတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�။ တစခ�ချငးစက�ေဘသ�းခ�ြဖငဖ�စညးထားသညအစတအပ�ငးများ: ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး, pentose (ကာဗနငါးမျ�း) သ�ကား��ငေဖာစဖတအ�ပစ�( လငခ)) ။ တစ ဦး ေဘအတက��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးြဖစေသာသ�ကားေမာလကျ�း, ပ�းတထားသညတ ဦး တညးသ�မဟ�တထ�ထကပ�ေဖာစဖတအ�ပစ�များမ�ပ�းတပါ။

Nucleotide သညအစတအပ�ငး ၃ ခ�ပါ ၀ ငသည။ nitrogenous base, pentose သ�ကား��ငတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ပ��ပးေဖာစဖတအ�ပစ�များ။ pentose ��ကာဗနအ�ကငးအကျနများက� ၁ မ� ၅ မ� ၅ အထ (အဓကသ�း��နးသည) ြဖစသညဤအ�ကငးအကျနများက� a က�မသ�းဘေရတက။ ရေသာအေြခခ��သ�များမ�ခြခားသညချ�ပသေက�တ) ။ အဆ�ပါအေြခစ�ကစခနးဟာ ribose ၏ 1 ′အေနအထားမ�ပ�းတပါ��ငေဖာစဖတြဖစပါတယ5 "အေနအထားမ�ပ�းတပါ။ တစ polynucleotide ဖ�စညးေသာအခါ, ၏ 5 'ေဖာစဖတ�ကးထားလာကငးဆက၏အဆ�းမ�ာဝငလာေသာေဘ 3'x hydroxyl အ�ပစ���ငချတဆက။ ��စpentose အမျ�းအစားများက� nucleotides, deoxyribose (DNA တငေတ�ရ) ��င ribose (တငေတ� ��) တ�ငျေတ�ရသ�ျRNA) ။ Deoxyribose သည ribose ��ငဆငတ�ေသာလညး၎ငးတင 2 ′�� OH အစား H တစခ���သည။ရာထ�း။ အေြခခများက� purines ��င pyrimidines ဟ�၍ ��စမျ�းခြခား��ငသည။ သန စငခနးများ��ပါက��စထပလကစပဖ�စညးပ���င pyrimidines တစခ�တညး��သည

Page 80: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 80/228

စာမျက��ာ ၉၉

လကစပ

��ကထ��ဂျငအေြခခများ၊ ေဘ၏အေရးပါေသာအစတအပ�ငးများမ�ာေအာဂနစေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညသ�တ�ကကာဗန��င��ကထ��ဂျငဆေသာေကာငျ�ဒါအမည�� သ�တ�တစေတဆေသာေကာငျ�သ�တ�ကအေြခစ�ကစခနးများြဖစ�ကသညဟ�ကဒ��ဂျငအပ�ပါ ၀ င��ငသညပမာဏနညးေသာအမ�င��အ�ပစ�သည၎ငးက�ေလျာနညးေစသည၄ ငး၏ပတဝနးကျငတငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငယနပါဝငမ�က�ပ�မ�အေြခခကျေစသည။ တစခ�ချငးစက�ေဘဒအငေအတင��ကထ��ဂျငဓာတြပ���ငေသာအရာေလးခ�အနကမ�တစခ�ြဖစသည adenine (A)၊ guanine (G) cytosine (C)၊��င thymine (T) ။

Adenine ��င guanine တ�က� purines များအြဖစသတမ�တသည။ တစ ဦး purine ၏အဓကဖ�စညးပ���စခ�ြဖစပါတယကာဗန - ��ကထ��ဂျငကငး။ Cytosine, thymine ��င uracil တ�က� pyrimidines များအြဖစခြခားထားသညကာဗန - ��ကထ��ဂျငတစခ�တညးက�သ�တ�အဓကဖ�စညးတညေဆာကပ�အြဖစ ( [link]) ။ ဒအေြခခကာဗနတစခ�ချငးစ -��ကထ��ဂျငကငး၌ကြပားြခားနားေသာအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များ��ပါတယ။ ေမာလကျ�းဇဝေဗဒအတ�ေကာကမ�ာ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးများသညသ�တ�၏သေက�တများ A၊ T၊ G၊ C ��င U. DNA တ�ပါ ၀ ငသညတစ ဦး က, T, G, ��င C ေသာလညး RNA A, U, G, ��င C. ပါ��သည။

စာမျက��ာ ၁၀၀

ဒအငေအမ�ာ��တပနတозသ�ကားဟာ deoxyribose ြဖစ�ပး၊[link]) ။ Theသ�ကားအ�ကားြခားနားချကမ�ာဒ�တယကာဗနေပ�၌ဟ�ကဒေရာ (လ) အ�ပစ�၏��ေနြခငးြဖစသညအဆ�ပါ deoxyribose ၏ဒ�တယကာဗနအေပ� ribose ��ငဟ�ကဒ��ဂျင။ ၏ကာဗနအကတမသ�ကားေမာလကျ�းက� ၁ ′၊ ၂′၊ ၃ ′၊ 4′ ��င 5 as (1“ က�“ တစလ�းတညးချ�ပတညးြခငး”) အြဖစေရတက�ကသည။ ေဖာစဖတကျန��ေသာသ�ကားတစခ���ငသ�ကားတစခ�၏ ၅ ′ကာဗန��ငဟ�ကဒေရာက�ဟ�ကဒေရာဆ�ဒအ�ပစ���ငတေနသညလာမညေဘအကတမ၏သ�ကားဓာတ၏ ၃ ′ကာဗန၏အ�ပစ�သည ၅-၆ က�ြဖစေပ�ေစသည။3 "phosphodiester ချတဆက။ အဆ�ပါ phosphodiester ချတဆက��း��ငးေသာေရဓာတခနးေြခာကြခငးြဖငဖ�စညးသညမဟ�တmacromolecules အတက monomers ဆကသယထားေသာအြခားချတဆကများကသ�တ� ြပနမ�: ၎ငး၏ဖ�စညးြခငး��စခ�ေဖာစဖတအ�ပစ�များ၏ဖယ��ားေရးပါဝငျသ�ျ။ တစ ဦး က polynucleotide ထ�ကသ�ေသာေထာငေပါငးများစာ၏��ေစြခငးင�ါ

Page 81: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 81/228

phosphodiester ချတဆက။DNA က�က� double-Helix ဖ�စညးပ�

ဒအငေအတင��စဆ helix ဖ�စညးပ���သည။[link]) ။ သ�ကား��ငေဖာစဖတသညအြပငဘကတင��သညဒအငေအ၏ေကျာ��းက�ဖ�စညးသည။ ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးများက�အတငးပ�ငးတငစ�စညးထားသည။အားလ�းအတကအတကေလ�ကား၏ေလ�ကားထစကသ�၎ငး, ထ�စ�တများဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငတစ ဦး ချငးစကတြခားမ�ချညထားေသာေနdouble helivx �� base pair တ�ငးက�ေနာက base pair မ� ၀.၃၄ nm ြဖငခထားသည။ ��စခ�helix ၏ strand များသညဆန ကျငဘကလမးေ�ကာငးများသ�လညပတသည။ ဆ�လ�သညမ�ာ strand တစခ�၏ ၅ ′ကာဗနအဆ�းြဖစသည၎ငး၏က�ကညေသာကမးနားလမး၏ 3 ′ကာဗနအဆ�းရငဆ�ငရပါလမမယ။ (ဤသည antiparallel ဟ�ရည��နးသညတမး�တြခငး��င DNA က�ပားြခငး��ငများစာေသာ nucleic acid က� interaction ကအတကအေရး�ကးတယ။ )

Native DNA သည antiparallel double helix ြဖစသည။ ေဖာစဖတေကျာ��း (curvy အားြဖင��နြပ။ )လ�ငးများ) ြပငပမ�ာြဖစ�ပး, ေြခစပအထမ�ာ��ပါတယ။ တ ဦး တညးကမးနားလမးကေနတစခ�ချငးစက�အေြခစ�ကစခနးအြပနအလ�နဆန ကျငကမးနားလမးကေနအေြခစ�ကစခနး��ငအတ�ဟ�ကဒ��ဂျင bonding မ�တဆင။ (အေ�ကး: ဂျ��မး Walker က / ဒနးနစ

ဒဏ◌ာရ)

သာအချ� �ေသာအမျ�းအစားအေြခစ�ကစခနးအမျ�းအစားခငြပ�ခရသည။ ဥပမာအားြဖင, အချ��ေသာ purine သာတ��ငပါတယအချ� � pyrimidine အတ�။ ဆ�လ�သညမ�ာ A သည T ��ငတ� �င�ပး G သည C ��ငတ� �ငသညအတက [link က�] ။ ဤသညက�အေြခခကျေသာစညးမျ�းစညးကမးအြဖစလ�သများသည။ တနညးအားြဖင DNA က��က�းမ�ငြဖစ�ကသညတစ ဦး ချငးစကတြခားြဖညစတ။ strand တစခ�၏ sequence သည AATTGGCC ြဖစပါက၊ြဖညစတ strand sequence က� TTAACCGG ��လမမယ။ DNA က�ပားစ�အတငးတစ ဦး ချငးစေသာငတငက�းယ�ြခငး, မဘ DNA က�တ ဦး တညးပါဝငေသာသမး DNA က���စဆ helix ြဖစေပ�ေစသညကမးနားလမး��ငအသစဖနတးကမးနားလမး။

အ��ပညာဆကသယမ�double stranded DNA ေမာလကျ�းတစခ�တင�က�း��စချပသညတစခ���ငတစခ�အြပနအလ�နဆန ကျငသညတစမ�ငသည ၅ မ� ၃ မ� ၃ ��ငအြခား ၃ မ� ၅ သ�ေြပးသည။ ေဖာစဖတေကျာ��းတငတည��သည

စာမျက��ာ ၁၀၁

အြပငဘက��ငေြခစပအလယ၌���က၏။ အကဒနငသညဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�း (သ�မဟ�တအေြခခအတများ) က�ြဖစေပ�ေစသညthymine ��င guanine အေြခစ�ကစခနးအားလ�းအတက

cytosine ။

တစ ဦး က mutation ြဖစေပ� ြခငး��င cytosine adenine ြဖငအစားထ�းသည။ ဒအကျ�းသကေရာကမ�က�ခငဗျားဘယလ�ထငြမငမလDNA က�ဖ�စညးပ�အေပ�?

Page 82: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 82/228

RNA

Ribonucleic acid သ�မဟ�တ RNA သညအဓကအားြဖငေအာက��ပ��တငးဓာတေပါငးစပြခငးလ�ပငနးစ�တငပါ ၀ ငသညDNA က�၏ ဦး တညချက။ RNA သညပ�မ�နအားြဖင single-stranded ြဖစ�ပး ribonucleotides ြဖငြပ�လ�ပသညphosphodiester ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချတဆက။ အဆ�ပါ RNA ကငးဆကထမ�ာ ribonucleotide တစ ဦး ribose (ထ�pentose သ�ကား၊ ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး (A, U, G ��င C) ေလးခ���ငေဖာစဖတအ�ပစ�တစခ�ြဖစသည။

အဓက RNA အမျ�းအစား ၄ ခ���သည - messenger RNA (mRNA), ribosomal RNA (rRNA)၊လ�ေြပာငး RNA (tRNA) ��င microRNA (miRNA) ။ ပထမဆ�း mRNA မ�သတငးစကားက�သယေဆာငသညဆလအတငး��ဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များအားလ�းက�ထနးချ�ပေသာဒအငေအ။ တစဆလအချ� �ပ��တနးလ�အပမယဆ�ရငဖနတးရန, ဒထ�တက�နများအတကဗဇ "ေပ�တင" လ�ည��င messenger က� RNA ြဖစပါတယအဆ�ပါ�ျ�ကလယအတကဖနတး။ အဆ�ပါ RNA အေြခစ�ကစခနး sequence က� coding sequence က�မ�ြဖညစတသညကက�းယ�ထား�ပးရာမ� DNA က�၏။ သ�ေသျာလ�ျး, RNA အတကအေြခစ�ကစခနး T ကပျကကကြခငး��င U ြဖစပါတယအစားပစ��ပ�န အကယ၍ DNA မ�ငတင AATTGCGC ၏အစအစ�တစခ���လ�င၊ြဖညစတ RNA UUAACGCG ြဖစပါတယ။ cytoplasm တင mRNA သည��ငဗ�ဇ�မးများ��ငအြပနအလ�နဆကသယသည��ငအြခားဆယလ�လာစကပစ�ညး ([link]) ။

��ငဗ�ဇ�မးတငအပ�ငး��စပ�ငးပါဝငသည။ �ကးမားေသာ subunit ��င subunit ေသးငယသည။ အဆ�ပါ mRNA အ�ကား၌ထ�ငsubunits ��စခ�။ tRNA ေမာလကျ�းသည mRNA ေပ� �� codon တစခ�က�အသအမ�တြပ�သည

စာမျက��ာ ၁၀၂

ြဖညစကထားေသာအေြခစ�ကစခနးတဖကမ�, ��င�ကးထားလာ peptide မ�မ�နကနေသာအမ�င��အကဆစကထပေြပာသည

ကငးဆက။

mRNA က� codons ဟ�ေခ�ေသာအေြခခသ�းခ�ြဖငဖတသည။ တစခ�တညးအဘ�အတစခ�ချငးစက� codon က�ဒများအမ�င��အကဆစ။ ဤနညးအားြဖင mRNA က�ဖတ�ပးပ��တနးထ�တက�နက�ြပ�လ�ပသည။ Ribosomal RNA(rRNA) သည��ငဗ�ဇ�မးများအဓကဖ�စညးထားသညအရာြဖစ�ပး mRNA က�ချညေ��ာငထားသညေနရာြဖစသည။ အဆ�ပါ rRNA ေသချာအဆ�ပါ mRNA ��င��ငဗ�ဇ�မးများအားသငေလျာေသာ alignment က�; ��ငဗ�ဇ�မး၏ rRNA တငလညးတစခ�အပါအ ၀ ငြဖစသညအငဇ�ငးြပ�မ�လ�ပ��ားမ� (peptidyl transferase) ��င peptide ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏ဖ�စညးြခငး catalyzes��စခ� alignment က�အမ�င��အကဆစအ�ကား။ Transfer RNA (tRNA) သညေလးခ�၏အေသးငယဆ�းတစခ�ြဖစသညများေသာအားြဖင 70-90 ေဘ�ကာ��ည RNA အမျ�းအစားများ။ ၎ငးသညမ�နကနေသာအမ�င��အကဆစက�ဆ�ကသ�သယေဆာငသညပ��တနးေပါငးစပ။ ဒါဟာအဘ�အခငြပ�ေ�ကာငး tRNA ��င mRNA အ�ကားအေြခစ�ကစခနးတဖကမ�ြဖစပါတယpolypeptide ကငးဆကတငထညသငးရနမ�နကနေသာအမ�င��အကဆစ။ microRNAs သညအေသးငယဆ�း RNA ြဖစသညေမာလကျ�းများ��င ၄ ငးတ�၏အခနးကဏ the သညမျ�း�� းဗဇထ�တေဖာမ�၏စညးမျ�းက�ပါ ၀ ငစကဖကြခငးြဖငပါ ၀ ငသညအချ� �ေသာ mRNA မကေဆချများစကားရပ။ [link] DNA ��င RNA တ�၏အဂ� ါရပများက�အကျ�းချ�ပေဖာြပထားသည။

DNA ��င RNA ၏အဂ� ါရပများDNA က� RNA

Page 83: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 83/228

လ�ပေဆာငချကပ��တနးေပါငးစပပါဝငပတသကမျ�းဗဇသတငးအချကအလကသယေဆာငတညေနရာ�ျ�ကလယ၌ကျန��ေနဆလ�ျ�ကလယDouble helix ဖ�စညးပ� ပ�မ�နအားြဖင Single- ေသာငတငသ�ကား Deoxyribose RibosePyrimidines Cytosine, thymine Cytosine, uracilPurines Adenine, guanine Adenine, guanine

အဆ�ပါ RNA တစခ�တညးေသာငတငေသာလညး, RNA အမျ�းအစားများက�ကျယြပန intramolecular ြပသ�က�တငခန မ�နးသ�း��ေထာငဖနတးြဖညစတပာအ�ကားအေြခစ�ကစခနးတဖကမ�သ�တ�ရ function က�များအတကမ��မြဖစဖ�စညးပ�။

စာမျက��ာ ၁၀၃

သငေလလာသ��ခသညအတ�ငး၊ သက��တစခ�အတငး��သတငးအချကအလကစးဆငးမ�သည DNA မ� RNA အထြဖစသညပ��တနး။ က�းယ�ြခငး��င RNA ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ�တစခ�တင DNA သည mRNA ဖ�စညးပ�က�ေဖာြပသညဘာသာြပနချကဟ�လ�သများေသာလ�ပငနးစ�တစခ�တငပ��တနးဖ�စညးပ�က�အဆ�းအြဖတေပးသည။ ၎ငးက�လ�သများသညသက��အားလ�းအတကမ�နကနေသာအသကတာ၏ဗဟ�တရားေသအယ�ဝါဒ၊ သ�ေသာစညးမျ�းမ��ခငးချကဗ�ငးရပစက�းစကမ���ငဆကစပ။ ေပ�ေပါကပါတယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

DNA အေ�ကာငးပ�မ�ေလလာရန၊ စ�းစမးေလလာပါ Howard Hughes ေဆးဘကဆ�ငရာဌာန BioInteractiveDNA က�၏ေခါငးစ�အေပ� ကာတနး ။

အပ�ငးအကျ�း

Nucleic acids များသညဆလကသ�ေသာဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များက���န�ကားသညေဘဓာတများြဖငဖ�စညးထားေသာေမာလကျ�းများြဖစသညဌာနခ� �ငပ��တနးေပါငးစပ။ တစခ�ချငးစက�ေဘတစခ�စသည��ကထ��ဂျင pentose သ�ကား��ငဖ�စညးထားသညအေြခစ�ကစခနး��ငတစ ဦး ေဖာစဖတအ�ပစ�။ nucleic acids ၂ မျ�း��ပါတယ။ DNA န RNA ။ DNA က�ဆလ၏မျ�း�� းဗဇအေသးစတအစအစ�က�သယေဆာင��ငမဘများအေနြဖင (ပ�စအတက) မ�က�းစကေသာခ��မ�ဆ�နး၏) ။ ၎ငးတင�က�း��စေချာငး��ငဆန ကျငဘကအေြပး��စခ���သညဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငချတဆက��ငတစ ဦး ချငးစကတြခားြဖညစကလမး�န။ RNA တစခ�တညးြဖစပါတယေသာငတင�ပး pentose သ�ကားဓာတ (ribose)၊ ��ကထ��ဂျငဓာတပါဝငမ���ငေဖာစဖတအ�ပစ�တ� ြဖငြပ�လ�ပထားသည။RNA ပ��တနးေပါငးစပ��င၎ငး၏စညးမျ�းများတငပါဝငပတသကသည။ Messenger RNA (mRNA) က�က�းယ�ထားသညဒအငေအမ�သည�ျ�ကလယမ� cytoplasm သ�တငပ�သည၊ပ��တနး၏ေဆာကလ�ပေရး။ Ribosomal RNA (rRNA) သည site ၏��ငဗ�ဇ�မး၏အစတအပ�ငးြဖစသညလ�ေြပာငး RNA (tRNA) ပ��တနး၏ site က�မ�အမ�င��အကဆစသယေဆာငေသာလညးပ��တနးေပါငးစပေပါငးစပ။ microRNA ပ��တနးေပါငးစပဘ� mRNA ၏အသ�းြပ�မ�က�ထနးည�။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ဗဇေြပာငးလြခငးသည cytosine အား adenine ြဖငအစားထ�းသည။ ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမယလ�သငထငသလဒအနေအဖ�စညးပ�မ�ာ��လမမညနညး

[link] Adenine သည cytosine ထကပ��ကး�ပး၎ငး��င တဖက၍ ေကာငးမနစာအေြခမခ��ငပါဆန ကျငကမးနားလမးအေပ� guanine ။ ဒါကဒအငေအက�ြပန ပားေစပါလမမယ။ DNA က�ြပ�ြပငအငဇ�ငးေတ mayထ�ေဖာငေဒး��ငးအသအမ�တြပ�ရန��ငမမ�နကနေ�ကာငးေဘက�အစားထ�း။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ဒအနေအ၏ေဘဓာတသည ________ ပါလမမည။

က။ ribose, uracil ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�ခ။ deoxyribose, uracil ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�ဂ။ deoxyribose, thymine ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�

Page 84: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 84/228

စာမျက��ာ ၁၀၄

။ ��ငဗ�ဇ�ငးများ၊

Nucleic အကဆစများတညေဆာကြခငးသည ________ ြဖစသည။

က။ သ�ကားခ။ ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးဂ။ peptides။ ေဘ

: D

အခမတ� ြပနမ�

RNA ��င DNA အ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ�ကြပားြခားနားမ�ကဘာေတလ။

ဒအငေအတင��စဆ helix ဖ�စညးပ���သည။ သ�ကား��ငေဖာစဖတတ�သည helix အြပငဘကတင��သည��င��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးအတငးပ�ငး၌���က၏။ ဒအငေအ၏ monomers များသညေဘdeoxyribose, ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး (A, T, G ��င C) ေလးခ���ငေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�။ RNA သညပ�မ�နအားြဖင single-stranded ြဖစ�ပး ribonucleotides ြဖငြပ�လ�ပသညphosphodiester ဆကသယမ�။ ribonucleotide တငေလးခ�အနကမ�တစခ�ြဖစေသာ��ငဗ�စ (pentose သ�ကား) ပါဝငသည��ကထ��ဂျငအေြခခများ (A, U, G ��င C) ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�။

RNA အမျ�းအစားေလးမျ�းကဘာေတလ။ သ�တ�ဘယလ�အလ�ပလ�ပသလ။

RNA အမျ�းအစားေလးမျ�းသည messenger RNA, ribosomal RNA, transfer RNA ��င microRNA တ� ြဖစသည။Messenger RNA သညဆလလ�ပ��ားမ�များက�ထနးချ�ပေသာ DNA မ�သတငးအချကအလကများက�သယေဆာငသည။mRNA သညပ��တငးများ��င rRNA ��င tRNA တ� ြဖငဖ�စညးထားေသာ��ငဗ�ဇ�မးများ��ငဆကသယသညမ�နကနေသာအမ�င��အကဆစက�ပ��တနးများစ�စညးရာေနရာသ�လ�ေြပာငးေပးသည။ microRNA ဟာထနးည�ဘာသာြပနချကအတက mRNA ရ����ငမ�။

ေဝါဟာရ

deoxyribonucleic acid (DNA)ဆလများ၏မျ�း�� းလ�ကသတငးအချကအလကသယေဆာငေသာက� double-helical ေမာလကျ�း

messenger RNA (mRNA)ပ��တနးအတငး�� DNA မ�သတငးအချကအလကများက� DNA မ�သတငးအချကအလကများက�သယေဆာငေပးေသာ RNAေပါငးစပ

nucleic acidဆလတစခ�၏မျ�း�� းဗဇအေသးစတပ�စက�သယေဆာငေပးေသာဇဝေဗဒဆ�ငရာ macromolecule ��ငဆလ၏လ�ပငနးေဆာငတာများအတက��န�ကားချကသယေဆာင

ေဘnucleic acids ၏ monomer; pentose သ�ကားဓာတ၊အ�ပစ�များ��င��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနး

မဂ�လာပါ

စာမျက��ာ ၁၀၅

polynucleotide အတ�တကက�ငထားေ�ကာငး covalent ဓာတ�ေ��ာင�က�းချတဆကအမနးချငး၏ pentose သ�ကား��စခ�ချတဆကေနတေဖာစဖတအ�ပစ���ငအတ�ချညေ��ာငေဘ

polynucleotideေဘ၏��ညလျားေသာကငးဆက

ပ�လငးDNA ��င RNA ����ကထ��ဂျငအေြခြပ�အမျ�းအစား၊ adenine ��င guanine purines ြဖစ�ကသည

Page 85: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 85/228

pyrimidineDNA ��င RNA ����ကထ��ဂျငအေြခြပ�အမျ�းအစား၊ cytosine, thymine ��င uracilpyrimidines ြဖစ�ကသည

ribonucleic acid (RNA)ပါ ၀ ငပတသကေနသညေမာလကျ�းတစခ�ြဖစေသာ single-stranded မ�ကာခဏြပညတငးအေြခြပ�အေြခခေမာလကျ�းပ��တနးေပါငးစပ

��ငဗ�ဇ�မးများအား RNA (rRNA)အဆ�ပါ mRNA ��င��ငဗ�ဇ�မးများအားသငေလျာေသာ alignment က�ေသချာေ�ကာငး RNAပ��တနးေပါငးစပစ�အတငး��င peptide ချတဆက၏ဖ�စညးြခငး catalyzes

က�းယ�messenger က� RNA DNA က�တစ ဦး template က�အေပ� ြဖစေပ�လာေသာမ�တဆငြဖစစ�က�

လ�ေြပာငး RNA (tRNA)activated အမ�င��အကဆစများသယေဆာငေသာ RNA သညပ��တငးဓာတေပါငးစ�သညေနရာသ�ေရာက��သည��ငဗ�ဇ�မး

ဘာသာြပနချကထညပါRNA ပ��တနး၏ဖ�စညးြခငးက���န�ကားေပးေသာမ�တဆငြဖစစ�က�

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ� ြပနမ� "title =" အခမတ� ြပနမ� "(က) ��ာေခါငးအေက�ဆလများ (အလငးဏ���ငအတ��ကည��အားေပး), (ခ)(အလငးဏ�ြဖင�ကည��။ ရေသာ) �ကကသနဆလများ��င (ဂ) Vibrio tasmaniensis ဘကတးရးယားဆလများစကငဖတစစေဆး��ငသညအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးမ�တဆင) သညအလနကြပားြခားနားေသာသက��များထမ�ြဖစသညအေြခခဆလဖ�စညးပ�၏အချ� �ဝေသသလက�ဏာများ။ (ခရကဒစ - Ed Uthman မ�ြပ�ြပငြခငး၊MD; အေ�ကးခ - Umberto Salvagnin မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကးက c: အားြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမat the Anthony D'Onofrio, William H. Fowle, Eric J. Stewart ��င Lewis Lab မ� Kim Lewisအေ���ေြမာကပ�ငးတက� သ�လ၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

စာမျက��ာ ၁၀၆

Russell)

Page 86: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 86/228

သင၏မျကလ�းများက�ပတ�ပးအ�တနရက�ပ�ေဖာပါ။ ေ�ကာငး၏အေြခခအေဆာကအ ဥ ပတပငတားဆးမ�ကဘာလ�မ�� �� းလား သငတနးတစခ�တညးအ�တ။ သငခ��ာက�ယသညအ�တနရတစခ�ကသ�အေြခခြဖစသညသင၏ခ��ာက�ယ၏တညေဆာကမ�အ�တြမစများသညဆလများြဖစသည။

သငက�ယခ��ာတငဆလများစာ���ပးတစခ�စသညသတသတမ�တမ�တရညရယချကများအတကအထ�းြပ�ထားသည။ သကသ� အမတစလ�းသညလ�က�ယခ��ာြဖစေသာေဆာကလ�ပေရးပစ�ညးများအမျ�းမျ�းြဖငြပ�လ�ပထားသညအများအြပားဆလအမျ�းအစားများမ�ေဆာကလ�ပခသည။ ဥပမာအားြဖင၊ epithelial cells သညမျက��ာြပငက�ကာကယေပးသညက�ယခ��ာ��ငအတငး��က�ယတငးအဂ� ါ��ငအေခါငးေပါကများက�ဖ�းအ�ပေပးသည။ အ��းဆလေတက�ညေပးသညက�ယခ��ာက�ေထာကပ�ပးကာကယပါ။ က�ယခအားစနစ၏ဆလများသညကျ�းေကျာဗကတးရးယားများက�တ�ကခ�ကသည။ထ�အြပငေသး��ငေသးဆလများသညအာဟာရ��ငေအာကစဂျငများက�တစေလ�ာကလ�းသယေဆာငသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက�ဖယ��ားေနစ�ခ��ာက�ယ။ ဤအဆလအမျ�းအစားတစခ�ချငးစက�အေရးပါေသာအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသညခ��ာက�ယ၏�ကးထားမ�၊ ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ���ငေနစ�ေနစ�ထနးသမးေစာငေ��ာကမ�ကာလအတငး။ �ကားမ�သ�ေသာအလနများြပားေသာသက��အားလ�း၏သက��အားလ�းမ�ဆလများပငကြပားသညဘကတးရးယား၊ �ကကသနန��ငလ�သားများကသ�အချ� �ေသာအေြခခလက�ဏာများ��သည။

ဆလများက�ေလလာြခငး

စာမျက��ာ ၁၀၇

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• သက��ဆလများ၏အခနးကဏDesက�ေဖာြပပါ• အလငး microscopy ��င electron microscopy ��ငးယ����ငးယ��ပါ• ဆလသအ�ရအ��စချ�ပ

ဆလတစခ�သညသက��များ၏အေသးငယဆ�းယ�နစြဖစသည။ တ ဦး တညးက�ဖနဆငး��မ��တစ ဦး ကသက��အရာဆလ (ဘကတးရးယားကသ�) သ�မဟ�တများစာေသာဆလ (လ�သားကသ�) က�သက��ဟ�ေခ�သည။ ထ�ေ�ကာငဆလေတအားလ�းသက��များ၏အေြခခအေဆာကအ ဥ လ�ပကကြဖစ�ကသည။

တစခ���ငတစခ�အြပနအလ�နဆကသယ�ပးမ�ေဝေသာဆလများစာတစသ��းများစာသညေပါငးစပ။ တစသ��းေပါငးစပြခငး (သင၏အစာအမ၊��လ�း (သ�) ဦး ေ��ာက��ငများစာေသာက�ယတငးအဂ� ါများသညအစာေြခကသ�ေသာက�ယတငးအဂ� ါစနစတစခ�က�ဖ�စညးသညေသးေ�ကာစနစ, ဒါမ�မဟ�တအာ��ေ�ကာစနစ) ။ အများအြပားလညပတမ�စနစများအတ�တ� (လ�သားတစ ဦး ကသ�) တစ ဦး သက��ဖ�စညးထားပါသည။ ဒေနရာမ�ာငါတ�ဆနးစစပါလမမယဆလများ၏ဖ�စညးပ���င function က�။

ဆလအမျ�းအစားများစာ��သည၊ အားလ�းသညကျယြပန ေသာအမျ�းအစား��စမျ�းခြခားထားသည။prokaryotic ��င eukaryotic ။ ဥပမာအားြဖငတရစ�ာန��ငအပငဆလများက�ခြခား��ငသညeukaryotic ဆလများအြဖစဘကတးရးယားဆလများက� prokaryotic အြဖစသတမ�တသည။ မြပ�မဆလတစခ�သည prokaryotic (သ�) eukaryotic ဟ�တမဟ�တက�ဆ�းြဖတရနစ��နးများက�ေဆးေ�းြခငး၊ဇဝေဗဒပညာ��ငေတဆလေတက�ဘယလ�ေလလာသလဆ�တာက�အရငေလလာ�ကညရေအာင။

ဏ��ကညြခငး

ဆလအရယအစားကြပားသည။ �ခငးချကအနညးငယ မ�လ၍ ဆလတစခ�ချငးစက�မျကလ�းြဖငမြမင��ငပါ။ဒါေ�ကာငသပ�ပညာ��ငများသည၎ငးတ�ေလလာရနအဏ��ကညမ�နေြပာငး (micro- =“ small”; -scope =“ to the �ကည to”) က�အသ�းြပ��ကသည။မ�ကခ��စက�ပသညအရာဝတ� �တစခ�က�ချ�ေပးေသာကရယာတစခ�ြဖစသည။ ဆလေတရဓာတပ�အများစ�က���ကက�းထားတယမ�ကခ��စက�ပနအတ�ဒ��ပပ�ေတက�မ�ကခ��ဂရပေတလ�လညးေခ� ��ငပါတယ။

မ�ကခ��စက�ပ၏မ�နဘလ�းများ၏မျကလ�းများသညအသ�းြပ�သ�ြမငေသာ��ပပ�၏လမးေ�ကာငးက�ေြပာငးလေစသည။ ကညာဘကြခမး��ငအဏ��ကညမ�နေြပာငးေပ�တငညာဘကမျက��ာကျေနေသာနမ�နာေဇာကထ�းေပ�လာလမမည -အဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖင�ကည��ေသာအခါဘယဘက��ငေအာကဘကထားကာအြပနအလ�န�ကညပါ။ အလားတ�လ�ငဆလ�ကက�ဏ��ကည��ေနစ�ဘယဘကသ�ေ���သည။ ၎ငးသညမ�နသည၊ မ�နသညဆ�ပါစ� ေရ�လျားသားပ�ေပ�သည။ အဏ��ကညကရယာ��စခ�က�အသ�းြပ�ေသာေ�ကာငြဖစသည

Page 87: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 87/228

မ�နဘလ�းပ�ရပက�ချ�ရန။ အလငးကမ�နဘလ�းက�ြဖတသနးတပ�စေ�ကာင \ tဒမ�နဘလ�း��စခ�စလ�းရစနစက inverted image (binocular, ဒါမ�မဟ�တ dissecting microscopes) က�ထ�တတယ။အလားတ�ထ�းစ၌အလ�ပလ�ပေပမယေနာကဆ�းေစသညထပမချ�စနစပါဝငသညပ�ရပသညေြဖာငမတပ�ရသည။

အလငးအဏ��ကညမ�နေြပာငး

သငအားဆလအရယအစားက�သေစရနပ�မ�နလ�ေသးနဥသည ၈ သနး၏တစသနးခန ��သညအချငးမတာသ�မဟ�တ��စမ�ကခ��မတာ (��စμmအြဖစအတ�ေကာက); တစ pin က�၏ ဦး ေခါငးသညအချငးတစမတာ (၂ မလမတာ) ခန ၏��စပ�တစပ�ခန ။ ဆ�လ�သညမ�ာေသးနဥ ၂၅၀ ခန ြဖစသညဆလတစ ဦး pin က�၏ ဦး ေခါငးေပ� fit ��ငဘ�း။

စာမျက��ာ ၁၀၈

ေကျာငးသားမ�ကခ��စက�ပအများစ�က�အလငးဏ�များအြဖစခြခားထားသည။[link]က ) ြမင��ငအလငးြဖတသနး��ငနမ�နာ�ကည��ရနအသ�းြပ�သ�က� enable လ�ပဖ�မ�နဘလ�းစနစကတဆငင�ေနသည။ အလငးဏ�သက��များက��ကည�� ြခငးအတကအကျ�း��သည၊ သ�ေသာတစ ဦး ချငးစဆလများသညေယဘ�ယျအားြဖငြဖစသညပငလငးြမငသာ, သ�တ�ရအစတအပ�ငးများက�သ�တ�အထ�း��ငအတ�ေရာငစ�ေန�ကသညမဟ�တလ�ငကြပားြခားနား�ကသညမဟ�တအစနးအထငး။ အစနးအထငးသ�ေသာများေသာအားြဖငဆလေတေသဆ�းသည။

ဘ� �က�ေကာလပဓာတခခနးတငအများအားြဖငအသ�းြပ�ေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးသညအြမငဆ�းအထ��သညခန မ�နးေြခအားြဖင 400 �ကမ။ microscopy တငအေရး�ကးေသာအချက��စချကမ�ာ magnification ြဖစသည��ငပါဝါေြဖ��ငး။ Magnification သညအရာဝတ� �က�ကျယဝနးေစသညလ�ပငနးစ�ြဖစသည။Power Resolving သညအဏ��ကညမ�နေြပာငးတစခ���ငကပလျကဖ�စညးပ���စခ�က�ခြခား��ငစမးြဖစသညသးြခား: resolution ြမငေလေလပ�၏��ငးလငးမ���ငအေသးစတများေလေလြဖစသည။ ဘယအချနမ�ာေရန��စြမ��ပြခငးမျကကပမ�နများသညေသးငယေသာအရာဝတ� �များက�ေလလာရနအသ�းြပ�သညအ�ကမ ၁၀၀၀ ဆယလ�လာဖ�စညးပ���ငလ�ပေဆာငမ�က�ပ�မ�နားလညေစရနသပ�ပညာ��ငများပ�မ�နအားြဖငအလကထရနဏ�က�အသ�းြပ�သည။

(က) ေကာလပဇဝေဗဒဓာတခခနးတငအသ�းြပ�ေသာအေသးစားအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသညဆလများက�တ�းပားေစသညခန မ�နးေြခအားြဖငအ�ကမေပါငး 400 ��င 200 ခန nanometer ၏ resolution ��သည။ (ခ) အလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသည ၁၀၀,၀၀၀ x ��ငပ�မ�ြမငမားေသာချ�ထငမ�က�ေပးစမး��င�ပး resolution မ�ာ ၅၀ ြဖစသညpicometers ။ (credit a: "GcG" / Wikimedia Commons မ�ြပ�ြပငြခငးအလ�ပ၊ ခ) ခ

Evan Bench မ�ြပ�ြပငမမးမမ�)

အလကထရနဏ�

အလငးဏ���ငမတ�ဘအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငး ([link]ခ ) အလကထရနတစေရာငြခညက�သ�းပါအစားအလငးတစေရာငြခည၏။ ၎ငးသညပ�မ�ြမငမားေသာချ� ြခငးများက�ခငြပ���သာမက၊အေသးစတ ( [link]), ဒါေ�ကာငလညးပ�မ�ြမငမားေြဖ��ငးပါဝါက�ေပးစမးသည။ အဆ�ပါြပငဆငထားရနအသ�းြပ�ေသာနညးလမးအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖင�ကည��ရနနမ�နာသညထ�နမ�နာက�ေသေစသည။ အလကထရနေတတ�တယေလဟာနယထတငအေကာငးဆ�းေရ�လျားေနေသာလ�ငးအလျား (ဖ�တနထကတ�ေတာငးေသာ) သက��ဆလများမြဖစ��ငပါအလကထရနဏ���ငအတ��ကည��အားေပး�ကသည။

စကငဖတစစေဆးသညအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးတငအလကထရနေရာငြခညတစခ�သညဆလတစခ�၏အ��အြပားလ�ညပတသားသညဆလမျက��ာြပငဝေသသလက�ဏာများ၏အေသးစတက�မျက��ာြပင။ တစထ�တလ�ငအလကထရနဏ�၌တည၏,အလကထရနေရာငြခညသညဆလက�ထ�းေဖာက�ပးဆလတစခ�၏အတငးပ�ငးဖ�စညးပ�က�အေသးစတေဖာြပထားသည။ အြဖစမငးစ�းစား�ကည��ငတယ၊ အလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသညသသသာသာ ပ�၍ �ကးမား�ပးေဈး�ကးသညအလငးဏ�။

Page 88: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 88/228

စာမျက��ာ ၁၀၉

(က) ဤ ေဆာလမနလာ ဗကတးရးယားများသညအလငးေရာငြဖင�ကည��သညအခါအလနေသးငယေသာခရမးေရာငအစကများအြဖစေပ�လာသညဏ�။ (ခ) ဤစကငဖတစစေဆးသညအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငမ�တတမးတငထားေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးသည Salmonella ဘကတးရးယား မအနေရာင) လ�ဆလများ (အဝါေရာင) ကျ�းေကျာ။ subfigure (ခ) ကြပသတယျကြပားြခားနားေသာ Salmonella နမ�နာ (က) subfigure ��င� �ငးယ��လ�ငသင��ငးယ���ကည��ငသညချ� ြခငး��ငအေသးစတအတကတ�း။ (ခရကဒစ - CDC / လကနကက�ငတပဖ�များ၏အလ�ပြပ�ြပငြခငးေရာဂါေဗဒ Institute, ချားလစ N. လယသမား, ေကျာကေတာငဓာတခခနး; ခခNIAID, NIH မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး၊ Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဆလအရယအစား��ငပတသကေသာအြခား��ေထာငတစခ�အေနြဖင ဤ site တင HowBig က�အြပနအလ�နဆကသယပါ ။

ဆလသအ�ရ

ယေနက���ပတ�အသ�းြပ�ေနေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးများသည ၁၆၀၀ ြပည��စများ၌အနတ�နမ�အသ�းြပ�ခသညအရာများထကပ�မ���ပေထးသညမ�နဘလ�းများက�က�မးကျငစာက�မးကျငေသာဒတချေဈးဆ�ငပ�င��င van Leeuwenhoek ။ ေနေသာလညးယခ�သ�၏ေ��းေဟာငးမျကကပမ�နများ van Leeuwenhoek ၏ကန သတချကများသည protista လ�ပ��ားမ�များက�ေလလာခသည(single-cell organism အမျ�းအစား) ��ငသ�ကပ�းအားသ�တ◌�တရစ�ာနသားေကာငများဟ�ေခ�ဆ�ခသည။

၁၆၆၅ ခ���စ Micrographia လ�ေခ�တထ�တေဝ မ�မ�ာ စမးသပသပ�ပညာ��ငေရာဘတဟတခကတထငခတယမ�နဘလ�းမ�တဆငေဖာဆ�တစ���း�ကည��ေသာအခါသ�ေလလာေတ� �� box- တ�အေဆာကအ ဥ များအတကေဝါဟာရက� "ဆလ" ။၁၆၇၀ ြပည��စများတင van Leeuwenhoek သညဘကတးရးယား��င protozoa တ�က���ာေဖေတ� ��ခသည။ မ�နဘလ�းအတကေနာကပ�ငးတငတ�းတကလာ,မ�ကက��စက�ပတညေဆာကြခငး��ငစနးထငးေစေသာနညးစနစများကအြခားသပ�ပညာ��ငများအားအချ� �က�ေတ� ြမငေစသညဆလအတငးပ�ငးအစတအပ�ငးများ။

၁၈၃၀ ြပညလန��စများေ��ာငးပ�ငးတင��က�ေဗဒပညာ��င Matthias Schleiden ��ငသတ� ေဗဒပညာ��င Theodor Schwann တ� ြဖစ�ကသညတစသ��းများက�ေလလာြခငး��ငသက��အားလ�းြဖစေ�ကာငးေဖာြပထားသညေပါငးစညးထားသညဆလသအ�ရက�တငြပခသညဆလတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�ေသာဖ�စညးမ�သညဆလအသစ၏အသကတာ၏အေြခခယ�နစတစခ�ြဖစသည���ပးသားဆလ။ Rudolf Virchow သညေနာကပ�ငးတငဤသအ�ရအတကအေရး�ကးေသာပပ�းမ�များြပ�လ�ပခသည။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၁၀

Cytotechnologist Pap smear လ�ေခ�တေဆးစစချကတစခ�အေ�ကာငး�ကားဖ�းလား။[link])? ဒမ�ာစမးသပမ�တစဆရာဝနတစဦးလ�နာများ၏သားအမသားအမေခါငးထမ�ဆလ၏ေသးငယတနမ�နာယ� န ကပ�ေပးcytotechnologist သညဆလများက�စနးထင�ပးမညသညေြပာငးလမ�အတကမဆ�၎ငးတ�က�စစေဆးသညဒါကသားအမေခါငးကငဆာဒါမ�မဟ�တပ�းမ �ားက�းစကမ�က���နြပ��ငတယ။

Cytotechnologists (cyto- =“ cell”) သညဆလများက�ဏ�ြဖငေလလာ�ပးပညာ��ငများြဖစသည

Page 89: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 89/228

စာေမးပ��ငအြခားဓာတခခနးစမးသပမ�။ သ�တ�ဘယဆလေြပာငးလမ�က�ဆ�းြဖတရနေလကျငသင�ကားေန�ကသညပ�မ�နကန သတအတငး��ငပ�မ�နမဟ�တေသာေနေသာြဖစ�ကသည။ သ�တ�၏အာ��သညသားအမေခါငးဆလများ��ငသာသကဆ�ငသညမဟ�တပါ။သ�တ�ကအဂ� ါအားလ�းမ�လာတဆယလ�လာနမ�နာေတက�ေလလာတယ။ သ�တ�ပ�မ�နမဟ�တေသာသတထားမေသာအခါ,သ�တ�သညေရာဂါ��ာေဖေတ� ����ငေသာေဆးဘကဆ�ငရာဆရာဝနြဖစေသာေရာဂါေဗဒပညာ��င��ငတ�ငပငသည။

Cytotechnologists သညလ�တ�၏အသကက�ကယတငရနအဓကအခနးကဏ play မ�ပါ ၀ ငသည။ ပ�မ�နမဟ�တေသာအခါေစာေစာစးစး��ာေဖေတ� ��ခလ�ငလ�နာ၏က�သမ�က�ြမနြမနဆနဆနစတင��ငသည၊ေအာငြမငေသာရလဒ၏။

ဤေသးငယေသာအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖင�ကည��ေသာဤသားအမေခါငးကငဆာဆလများက� Pap မ�ရ��သညsmear ။ ပ�မ�နဆလေတဘယဘကမ�ာ��တယ။ လကျာဘက��ဆလများသညလ�က�က�းစကသညpapillomavirus (HPV) ။ ေရာဂါက�းစကခရသညဆလများပ��ကးသညက�သတြပ�ပါ။ ထ�အြပငဤဆလတစခ�ချငးစတစခ�ထကတစခ�မ�ာ�ျ�ကလယ ၂ ခ���တယ။ (အေ�ကး: Ed ကအားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမUthman, MD; Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

အပ�ငးအကျ�း

ဆလတစခ�သညဘဝ၏အငယဆ�းယ�နစြဖစသည။ ဆလအများစ�သညအလနေသးငယေသာေ�ကာင၎ငးက�မြမင��ငပါအဝတအချညးစညး။ ထ�ေ�ကာငသပ�ပညာ��ငများသညဆလများက�ေလလာရနအဏ��ကညကရယာများက�အသ�းြပ��ကသည။ အလကထရနဏ�ေပးပ�မ�ြမငမားေသာချ� ြခငး၊ ပ�မ�ြမငမားေသာ resolution ��ငအလငးဏ�များထကပ�မ�အေသးစတကျြခငးတ� ြဖစသည။ အဆ�ပါစ�စညးဆလသအ�ရအရသက��အားလ�းသညဆလတစခ� (သ�) တစခ�ထကပ�စာဖ�စညးထားသည၊အသကတာ၏ယ�နစ��ငအသစဆလတညဆဆလကေနေပ�ထနး။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

စာမျက��ာ ၁၁၁

နမ�နာမ�ကခ��စက�ပမ�တဆငနမ�နာက��ကညေသာအခါသပ�ပညာ��ငများခြခားရန ________ က�အသ�းြပ�သညဆလများ၏တစ ဦး ချငးစအစတအပ�ငးများ။

က။ အလကထရနတစေရာငြခညခ။ ေရဒယ�သတ� �ကအ�ငဆ�တ�ပဂ။ အထ�းအစနးအထငး။ ြမငမားေသာအပ�ချန

________ သညဘဝ၏အေြခခယ�နစြဖစသည။

က။ သက��ခ။ ဆလဂ။ တစသ��း။ က�ယတငးကလစာေတက�

အခမတ� ြပနမ�

Page 90: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 90/228

သင၏ေနစ�ဘ ၀ တငအချ� �ေသာကရယာများသညအချ� �အတကအေကာငးဆ�းြဖစသညက�သငသတြပ�မေပမညအေြခအေနများ။ ဥပမာအားြဖငသငဟာဇနးတစဇနးက�သ�း�ပးဟငးချ�က�စားဖ�ခကရငးတစဇနးထကဇနးက�သ�းပါလမမယဟငးချ�တစခကရငးခ၏ tines အ�ကားေချာမယလ�ေနစ�, scooping များအတကပ�ေဖာထားသည။ စြပအသ�းြပ�မ�တ�ရယာများသညလညးသပ�ပညာတငအကျ�းဝငသည။ ဘယအေြခအေနမျ�းမ�ာအလငးဏ�သ�း�ပးသ�းမ�ာလဘာေ�ကာငလ။

ေသးငယေသာသက��တစမျ�းက��ကညေသာအခါအလငးဏ��ကညကရယာသညအထ�းသြဖငအဘယအချနတငြဖစမညနညးဆလအေသးစတက�ထ�တေဖ� ဖ�စနးခတာြဖစပါတယ။

ဘယလ�အေြခအေနမျ�းမ�ာအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးက�အသ�းြပ�မလ။ ဘာေ�ကာငလ။

အေသးစတအချကအလကများက��ကည��လ�ပါကစကငဖတစစေဆး��ငေသာအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးသညအေကာငးဆ�းြဖစသညဘာလ�လဆ�ေတာသ�ရအလကထရနေရာငြခညကမျက��ာြပငက�ြပနလ�ညပတသားတယပ�က�ပ�ေပးပါ

အဘယအေြခအေနမျ�းတငဂယာအလကထရနအဏ��ကညမ�နဘလ�းသညအေကာငးဆ�းြဖစသနညး၊ အဘယေ�ကာငနညး။

ဆလ၏အတငးပ�ငးဖ�စညးတညေဆာကပ�က��ကည��ရနထ�တလ�ငေသာအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးသညဘာလ�လဆ�ေတာအတငးပ�ငးဖ�စညးတညေဆာကပ�ေတာေတာများများကအလငးမြမင��ငတအေြမ�းပါးေတ��တယဏ�။

ဤအဏ��ကညမ�နေြပာငးအမျ�းအစားတစခ�စ၏ေကာငးကျ�း��ငဆ�းကျ�းများကားအဘယနညး။

အလငးဏ�များ၏အားသာချကများမ�ာ၎ငးတ�က�အလယတက�ရ����ငသည၊ဆလေတက�မသတန။ သ�ေသာပ�မ�နအလငးဏ�အနညးငယပမာဏအနညးငယသာကန သတထားသညသ�တ�ထ�တေဖ� ��ငပါတယအေသးစတ။ ��ပေထးတအေသးစတအချကအလကေတက��ကညလ�ရလ�အလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးေတ၊သ�ေသာ၎ငးတ�သည�ကးမား�ပးအက�နအကျများ�ပးမ�ကခ��စက�ပစစေဆးြခငးအတကြပငဆငမ�ကေသေစသညနမ�နာ။

စာမျက��ာ ၁၁၂

ေဝါဟာရ

ဆလသအ�ရေပါငးစညးဆလသအ�ရက��ကညပါ

အလကထရနဏ�လနအလကထရနတစေရာငြခညသ�း�ပးအရာဝတ� �က�ချးြမ�ငတတ�ရယာ��ငနမ�နာတစခ�က�ြမငေယာငရနမ�နဘလ�းစနစတစခ�မ�တစဆငင� �ကည

အလငးဏ�ြဖတသားတေရာငြခညြမငရတအလငးက�သ�း�ပးအရာဝတ� �က�ချးြမ�ငတကရယာတခ�ြဖစတယနမ�နာတစခ�က�ြမငေယာငရနမ�နဘလ�းစနစတစခ�မ�တစဆငင� �ကည

ဏ�အရာဝတ� �က�ချ�ထငေသာတ�ရယာ

ေပါငးစညးဆလသအ�ရဇဝေဗဒဆ�ငရာအယ�အဆအားလ�းသညသက��အားလ�းက�တစခ� (သ�) ဖ�စညးထားေ�ကာငးေဖာြပသညဆလေတ၊ ဆလအသကတာ၏အေြခခယ�နစြဖစ၏ ��ငဆလအသစများက�တညဆထမ�ေပ�ထနးဆလေတ

Prokaryotic ဆလများဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• prokaryotic ��င eukaryotic သက��အမညနမ�နာ• Prokaryotic ဆလများ��င eukaryotic ဆလများက���ငးယ����ငးယ��ပါ• ဆလအမျ�းမျ�း၏ေဆမျ�းအရယအစားက�ေဖာြပပါ• ဆလများသညအဘယေ�ကာငေသးငယရမညက���ငးြပပါ

ဆလများသညကျယြပန ေသာအမျ�းအစား��စခ�ြဖစသည prokaryotic ��င eukaryotic ြဖစသည။ သာအဓကအားြဖင Bacteria ��င Archaea ၏ domains များ၏ Single- ဆလသက��ြဖစ�ကသညprokaryotes (ခြခားသည - "မတ�ငမ"; -kary- = "�ျ�ကလယ") အြဖစခြခား။ တရစ�ာနများ, အပငများ,မ�များ��ငပ��တကစတငများသည eukaryotes (eu- =“ true”) ြဖစ�ပး eukaryotic ြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသည။ဆလေတ။

Prokaryotic Cells ၏အစတအပ�ငးများ

Page 91: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 91/228

ဆလအားလ�းသညဘ�အစတအပ�ငး (၄) ခ�မ�ေဝသည။ ၁) ပလာစမာအေြမ�းပါးတစခ�အြပငဘကတငဖ�းအ�ပထားသညဆလ၏အတငးပ�ငးက�ပတ ၀ နးကျင��ငခြခားသည။ 2) တစ ဦး ပါဝငသညဟ� cytoplasmအြခားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများက�ေတ� ��ရေသာဆလအတငး��ဂျယလကသ�ေသာ cytosol; ၃) ဒအငေအဆလများ၏မျ�း�� းဗဇပစ�ညး; ��င 4) ပ��တနး synthesize ေသာ��ငဗ�ဇ�မးများအား။ သ�ေသာprokaryotes နညးလမးများစာအတက eukaryotic ဆလများ��ငကြပားြခားနားသည။

Prokaryote ဆ�သညမ�ာ�ျ�ကလယကငးေသာ��း��ငး�ပးအများအားြဖငတစက�ယေရ (unicellular) သက��တစမျ�းြဖစသည။အြခားမညသညအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organelle ။ ကျေနာတ�မ�ကာမဒသသသာသာေ�ကာငးက��ကည��ရနလာ�ကလမမညeukaryotes အတကကြပားြခားနားေသာ။ Prokaryotic DNA က�ဆလ၏အလယပ�ငးတငေတ�ရသည။�ျ�ကလယ� ([link]) ။

ဤပ�သည prokaryotic cell ၏ေယဘ�ယျဖ�စညးပ�က�ြပသည။ prokaryotes အားလ�းမ�ာ��သညတစ ဦး nucleoid, ��ငဗ�ဇ�မးများ, ဆလအေြမ�းပါးများ��ငဆလ�မ�� �� း၌တည���ပးခ��မ�ဆ�နး DNA က�။ The

စာမျက��ာ ၁၁၃

ြပထားသညအြခားအေဆာကအအ�များမ�ာအချ� � ��ေသာလညးအားလ�းမဟ�တပါ။

ဘကတးရးယား။

Prokaryotes အများစ�သည peptidoglycan cell wall ��ငများစာေသာ polysaccharide capsule ��သည( လငခ)) ။ ဆလနရသညအပ�အကာအကယတစခ�အြဖစြပ�သည၊��ငေရဓာတခနးေြခာကြခငးက�ကာကယေပးသည။ ေဆးေတာငသညဆလက�၎ငး၏အတငး��မျက��ာြပငများ��ငကပ��ငသညပတဝနးကျင။ အချ�� prokaryotes များတင flagella, pili သ�မဟ�တ fimbriae ��သည။ Flagella အတကအသ�းြပ��ကသညေနရာတခ�။ Pili ဟ�ေခ�ေသာမျ�းပားအမျ�းအစားစ�အတငးမျ�း�� းဗဇပစ�ညးဖလ�ယဖ�အသ�းြပ��ကသညconjugation ။ Fimbriae က�ဆလများ��ငချတဆကရနဘကတးရးယားများကအသ�းြပ��ကသည။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငမညသ�မဆ�က�းစကတတေသာက�းစကပျ� ��မ�က�ကာကယရနအေရးယ���ငသညေရာဂါများသညသ�သ�မဟ�တသ�မ၏လကများက�ေဆးေ�ကာရနြဖစသည။ အဘယေ�ကာင? အဏ�ဇဝေဗဒ (သက��သ�တ�သညအလနေသးငယေသာေ�ကာင)ေနရာအ����ပါတယ) သာဏ���ငေတ� ြမင��ငပါသည။ သ�တ�သညသင၏တခါးလကက�ငများ၊ ေငများေပ�တငသငေနထ�င�ကသညလက��ငများစာေသာအြခားမျက��ာြပငများ။ တစစ�တစ ဦး ကသ�၏လကထသ�� �ာေချြခငး��ငတခါးလကက�ငက�ထမလ�င၊�ပးေတာအဒတခါးလကက�ငက�ထလ�ကရင��ာေချအခ�ကပ�းမ �ားေတပါအခ�သငလကေပ�မ�ာ သင၏လကများက�သင၏ပါးစပ၊ ��ာေခါငးသ�မဟ�တမျကလ�းများအထတ�ထလ�င၎ငးေရာဂါပ�းမ �ားများသညေတ� ��ငသညမငးခ��ာက�ယထဝင�ပးမငးက�ေနမေကာငးြဖစေစ��ငတယ

သ�ေသာေရာဂါပ�းမ �ားအားလ�း (ေရာဂါပ�းမ �ားများဟ�လညးေခ�သည) မဟ�တပါ။ အများစ�မ�ာအမ�နတကယြဖစသညအကျ�း��ေသာ။ သငအ�တငဗတာမငေကြဖစေစေသာပ�းမ �ားများ��သည။ အြခားေသးငယေသာသက��များ��သညဘယာ��ငစပျစရညက�ကေစာေဖာကေလ��တယ။

အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညပ�းမ �ားများက�ေလလာသညသပ�ပညာ��ငများြဖစသည။ အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငအေတာများများက�လ�က��ငပါတယအလ�ပအက�ငများ။ သ�တ�သညအစားအစာလ�ပငနးများတငသာမကဘတရစ�ာနေဆးက�သေရးလ�ပငနးတငလညးအလ�ပလ�ပက�င�ကသည��ငေဆးဘကဆ�ငရာလယြပင။ သ�တ�သညေဆးဝါးက�သမ�ကဏworkတငအလ�ပလ�ပ�ပးသ�ေတသနတငအဓကအခနးကဏ serving မ�ပါဝငသညက�သရနအသ�းြပ���ငသညပantib◌ဇဝေဆးသစရငးြမစများက�ေဖာထ�တြခငးြဖငဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�ဘကတးရးယားက�းစကမ�။

ပတဝနးကျငဆ�ငရာဇဝေဗဒပညာ��ငများသညအထ�းေရးချယထားေသာသ�မဟ�တအသ�းြပ�ရနနညးလမးအသစများက���ာေဖလမမညေြမဆလ�ာ��ငေြမေအာကေရမ�ညစညမးြခငးက�ဖယ��ားရနမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာအငဂျငနယာဆ�ငရာအဏ�ဇဝများြဖစသည

Page 92: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 92/228

စာမျက��ာ ၁၁၄

အြဖစညစညမး site များမ�အ��ရာယ��ေသာြဒပစင။ ဤပ�းမ �ားများက�အသ�းြပ�သညbioremediation နညးပညာများ။ အဏ�ဇဝေဗဒပညာ��ငများသညဇဝေဗဒဆ�ငရာဇဝေဗဒပညာတငလညးအလ�ပလ�ပ��ငသည။ဒဇ�ငး၊ တညေဆာကပ���ငအထ�းြပ�မ�အတကအထ�းဗဟ�သ�တ��ငထ�းထငးသြမငမ�က�ေပးသညဥပမာအားြဖင, ဘကတးရးယားကပေရာဂါ၏ကနပျ�တာေမာဒယများ။

ဆလအရယအစား

အချငး ၀.၁ မ� ၅.၀ မလမတာအ�ကား prokaryotic cells များသည eukaryotic cells ထကသသသာသာေသးငယသည။အချငး ၁၀ မ� ၁၀၀ μmအထ��သည။[link]) ။ Prokaryotes ၏ေသးငယေသာအရယအစားသ�တ�က�အထသ�ဝငေသာအ�ငးယနးများ��ငေအာဂနစေမာလကျ�းများဆလ၏အြခားအစတအပ�ငးများမ�အလျငအြမနပျ� ဖ�ခင ြပ�ပါတယ။အလားတ�ပင prokaryotic ဆလအတငးထ�တလ�ပေသာမညသညအမ�ကမဆ�လျငြမနစာပျ� � �� �ငသည။ ဒါမဟ�တဘ�းြမ�ငတငရနကြပားြခားနားေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�လ�ကေလျာညေထဖ� �ဖ�း�ပးေသာ eukaryotic ဆလေတအတကအမ�intracellular သယယ�ပ�ေဆာငေရး။

ဤပ�သညေလာဂရစသမစေကးေပ�တင��ငးယ��ထားေသာပ�းမ �ားများ၏အရယအစားက�ြပသညတစ ဦး ေလာဂရစသမစေကးအတကတ�းြဖစြခငး၏အေရအတက 10 ဆတ�းက�ယစားြပ�တယတ�ငးတာသည။ )

စာမျက��ာ ၁၁၅

ေယဘ�ယျအားြဖငေသးငယေသာအရယအစားသည prokaryotic ြဖစေစ၊ eukaryotic ြဖစေစဆလအားလ�းအတကလ�အပသည။ �ကပါစ� အဘယေ�ကာငဤသ� ြဖစသညက�ဆနးစစပါ။ ပထမ ဦး စာပ�မ�နဆလတစခ�၏andရယာ��ငပမာဏက�က���ပတ�သ�းသပ�ကမည။ အားလ�းမဟ�တဘ�းဆလများသညစကလ�းပ�သ�ာနကျေသာလညးအများစ�မ�ာနယပယတစခ�က�ခန မ�နး�ကသည။ သငမ�တမေကာငးမ�တေပမညနယပယတစခ�၏မျက��ာြပငforရယာအတကေဖာြမ�လာသည4πr 2 ြဖစသည ၊ သင၏အထကတနးေကျာငးဂျ�သေမ�တသငတနး ၊

Page 93: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 93/228

ယငး၏ volume အတ�ကျပ�ေသနညး4πrစ� 3 /3 ။ ထ�ေ�ကာငဆလတစခ�၏အချငးဝကတ�းလာသည��ငအမ�၎ငးသည၎ငး၏မျက��ာြပငြဖစသည၎ငး၏အချငးဝက၏စတ�ရနးအြဖစရယာတ�းြမ�ငေပမယ၎ငး၏အချငးဝက၏တ�းအြဖစ၎ငး၏အသအတ�းအကျယတ�းပားလာသည(အများ�ကးပ�လ�ငြမနစာ) ။ ထ�ေ�ကာငဆလတစခ�၏အရယအစားတ�းလာသည��ငအမ�၎ငး၏areaရယာ��ငပမာဏအချ�းအစား��သညေလျာနညးေစသည။ ဆလတစတ�းများ၏အသငသ�ာနခလ�ငဒတ�ညမ�အရေလ�ာကထားမယလ� ( [link က�]) ။ အကယဆလ�ကးထားလာသည��ငအမ�ပလာစမာအေြမ�းပါးသညမျက��ာြပငsufficientရယာလ�လ�ေလာကေလာကမရ��ပါတ�းြမ�ငအသအတ�းအကျယအတကလ�အပပျ� ��မ���နး။ တစနညးအားြဖငဆလတစခ��ကးထားလာသည��ငအမ�၊ဒထကအကျ�း��စာြဖစလာသည။ ပ�မ�ထေရာကေစရနနညးလမးတစခ�မ�ာခရနြဖစသည။ ေနာကနညးလမးကေတာတကျေသာအလ�ပများက�လ�ပေဆာငေ�ကာငး organelles ဖ� �ဖ�း။ ဤေရ�ကားလ�ကေလျာညေထ၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကေရးက� ဦး တညသားေစeukaryotic ဆလများဟ�ေခ�သညပ�မ�ေခတမေသာဆလများ။

အ��ပညာဆကသယမ�ဆလအရယအစားတ�းလာသည��ငအမ�၎ငး၏areaရယာ��ငပမာဏသညအချ�းအစားေလျာလာသညက�သတြပ�ပါ။ ဘယမ�ာလဆလတစခ�၏တ�းပားလာေသာပမာဏက�ေထာကပရနမျက��ာြပငicientရယာမလ�ေလာကြခငး၊ေသတယ လကဝဘကဆလ 1 မလမတာတစအသအတ�းအကျယ���ပး 3 န 6 မလမတာတစမျက��ာြပငဧရယာ 2 မျက��ာြပင��ငအတ�,-ရယာမ�အသအတ�းအကျယ 6 မ� 1 အချ�းအစား, ညာဘက��ဆလပမာဏသည 8 mm 3 ��င a ��သည၂၄ မလမတာ ၂ မျက��ာြပငအကျယ��ငမျက��ာြပငvolumeရယာမ�ပမာဏ ၃ ခ�အထ��သည

၁ ။

Prokaryotic cells ေတဟာ eukaryotic cells ထကအများ�ကးေသးငယတယ။ ေသးငယတဆလေတဘာအကျ�းေကျးဇ�းများလမမယဆလအေပ�အရယအစားအပ��ငး? �ကးမားေသာဆလအရယအစားသညမညသညအားသာချကများ��သနညး။

အပ�ငးအကျ�း

Prokaryotes များသညအဓကအားြဖင Bacteria ��င Archaea ဒ�မနးများ၏ဆလတစခ�တညးသက��များြဖစသည။Prokaryotes အားလ�းတငပလာစမာအေြမ�းပါးများ၊ cytoplasm၊ ribosomes ��င DNA တ�မပါ��ပါအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ။ အများစ�မ�ာ peptidoglycan ဆလနရများ���ပးများစာေသာ polysaccharide ��သညေတာင Prokaryotic ဆလများသညအချငး ၀.၁ မ� ၅၀ μmအထ��သည။

စာမျက��ာ ၁၁၆

ဆလတစခ�အရယအစားတ�းလာသည��ငအမ�၎ငး၏မျက��ာြပငtoရယာ��ငအသအတ�းအကျယအချ�းအစားကျဆငးလာသည။ ဆလလညး�ကးထားလာလ�င�ကးမားသညပလာစမာအေြမ�းပါးသည��နးက�ေထာကပရနလ�ေလာကေသာမျက��ာြပငhaveရယာ��လမမညမဟ�တပါတ�းြမ�ငအသအတ�းအကျယအတကလ�အပပျ� ��။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] Prokaryotic ဆလများသည eukaryotic ဆလများထကများစာေသးငယသည။ အဘယအားသာချကများေသးငယေပလမမညဆလအရယအစားဆလအေပ�အပ��ငး? �ကးမားေသာဆလအရယအစားသညမညသညအားသာချကများ��သနညး။

[link] ၀ တ ◌��များသညဆလအေသးများမ�တဆငပ�မ�လျငြမနစာပျ� � �� �ငသည။ ဆလအေသးများမလ�အပပါorganelles များြဖစေသာေ�ကာင၎ငးသည organelle က� ြဖတ၍ ၀ တ� �များရ��ရနစမးအငက�မလ�အပပါအေြမ�းပါး။ ဆလ�ကးများတငဆလြဖစစ�များက�ခြခားေပး��ငေသာ organelles များ��သညပ�မ���ပေထးေသာေမာလကျ�းများတညေဆာကပါ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

Prokaryotes သညအချ� �ေသာပစ�ညးများရ��ရန��ငစန ပစပစ�ညးများက�ဖယ��ားရန ________ ေပ�တငမ�တညသည။

Page 94: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 94/228

က။ ��ငဗ�ဇ�မးများခ။ ကမးြခက�နးဂ။ ဆလဌာနခ။ ပျ� ��

: D

fimbriae ကငးမသညဘကတးရးယားများသည ________ သ�ေရာကရနနညးသည။

က။ ဆလမျက��ာြပငများလ�ကနာခ။ ခ��ာက�ယအရညမ�တဆငေရက�းဂ။ ပ��တနး synthesize။ က�ေဝ��ငစမးက�ဆကလကထနးသမးထားပါ

က

အခမတ� ြပနမ�

ပဇဝေဆးများသညဘကတးရးယားက�းစကမ�က�တ�ကဖျကရနအသ�းြပ�သညေဆးများြဖစသည။ ဒေဆးေတေသေစတယလ�ဆလက�ထခ�ကေစြခငးမ��ဘ prokaryotic ဆလေတ။ သငျသ�ျဘကတးရးယားဆလ၏အဘယျစတျအပ�ငျးသ�မဟ�တအစတအပ�ငးများက�လ�ပပါပantib◌ဇဝေဆးက�ပစမ�တထားလား အဘယေ�ကာင?

ဆလနရက�ပantib◌ဇဝေဆးများ��ငဘကတးရးယားများ၏ပား��ငစမးတ�ကပစမ�တထားလမမည။၎ငးသညဘကတးရးယားများ၏မျ�းပား��ငစမးက�တားဆးေပး�ပး၎ငးအားကာကယေပးသညယ��ရားများ။

အဏ�ဇဝေဗဒအားလ�းသညအဘယေ�ကာငအ��ရာယ��သညက���ငးြပပါ။

အချ� �ေသာပ�းမ �ားများသညအကျ�း��သည။ ဥပမာအားြဖင, အး coli ဘကတးရးယားများသညလ�အ���ငအက�အညများက�ြဖညတငးေပးသညအစားအစာထမ�ာဖ�ငဘာ�ဖ�ဖျက။ ဒနချ�ကသ�ေသာအစားအစာများက�ဘကတးရးယားများကြပ�လ�ပသည။

စာမျက��ာ ၁၁၇

ေဝါဟာရ

ဘ�ငအ�ခ��မ�ဆ�နးက�ေတ� ��ရေသာ prokaryotic ဆလ၏ဗဟ�အစတအပ�ငး

prokaryoteတစ�ျ�ကလယသ�မဟ�တအြခားအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျကငးမေ�ကာငး unicellular သက��organelle

Eukaryotic ဆလဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• eukaryotic ဆလများ၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�က�ေဖာြပပါ• တရစ�ာနဆလများက�အပငဆလများ��င� �ငးယ��ပါ• ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အခနးကဏStateက�ေဖာြပပါ• အဓကဆလေအာဂနစလ�ပေဆာငချကများက�အကျ�းချ�းပါ

“ ပ�စေအာကပါအတ�ငးလ�ပေဆာငမ�” ဆ�တစကားစ�က�သင�ကားဖ�းပါသလား။ ဒါဟာအေတးအေခ�ပါပများစာေသာစကမ�လ�ပငနးများတငကျငသ�း။ ဗသ�ကာမ�ာေတာဒအေဆာကအ ဦး များြဖစသငဆ�လ�သညသ�တ�က�အတငးပ�ငးထကသယေဆာငလမမညဟ�လ�ပ��ားမ�များက�ေထာကျပဖ�တညေဆာကခသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖင၊ မ�းေမ�ာတ�ကက�ဓာတေလ�ကားဘဏများ��ငတညေဆာကသငသည။ ေဆး��တစ��ယငး၏အေရးေပ�ခနးက�အလယတက�ရ��ေစရနတညေဆာကသငသည။

က���ပတ�၏သဘာဝကမ�ာသညအထ�းသြဖငပ�စ၏ေအာကပါပ�စ၏နယာမက�အသ�းြပ�သညဆလဇဝေဗဒတငဤ eukaryotic ဆလများက�ေလလာေသာအခါဤအချကသည��ငးလငးလာလမမည ( [link] ) ။Prokaryotic cells များ��ငမတ�သညမ�ာ eukaryotic ဆလများမ�ာ ၁) အေြမ�းပါး��ငချတဆကထားေသာ�ျ�ကလယ၊ ၂)ထ�ကသ�ေသာ endoplasmic reticulum, Golgi အြဖစေြမာကြမားစာအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ organellesယ��ရား၊ ကလ���ပလတများ၊ ��င 3) အများအြပား, လ�တ -shapedခ��မ�ဆ�နး။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ eukaryotic ဆလ၏�ျ�ကလယသညအေြမ�းပါးတစခ�ြဖငဝနးရထားေသာေ�ကာငြဖစသညမ�ကာခဏက "စစမ�နတ�ျ�ကလယ" ��သညဟ�ဆ�သည။ “ organelle” ဟ�ေသာစကားလ�းသည“ က�ယအဂ� ါအစတအပ�ငး” က�ဆ�လ�သည။��င�ပးသားေဖာြပခသညအတ�ငး, organelles နညးတ�အထ�းြပ�ဆယလ�လာ function က���သညသငခ��ာက�ယ၏အဂ� ါများသညအထ�းြပ�လ�ပေဆာငချကများ��သည။

Page 95: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 95/228

eukaryotic ဆလေတဟာပ��ပး��ပေထးတယဆ�တာက�ဒေနရာမ�ာ��ငး��ငးလငးလငးသထားသငပါတယprokaryotic ဆလေတထကဖ�စညးပ�။ Organelles များသညမတ�ညေသာလ�ပေဆာငချကများက�ခငြပ�သညဆလ၏ကြပားြခားနားေသာေဒသများ�� compartmentalized ။ organelles က�မသားမ၊ပထမ ဦး ဆ�းဆလ၏အေရး�ကးေသာအစတအပ�ငး��စခ�ြဖစေသာပလာစမာအေြမ�းပါး��ငcytoplasm ။

အ��ပညာဆကသယမ�ဤကနးဂဏနးများသည (က) ၏အဓက organelles ��ငအြခားဆလအစတအပ�ငးများက�ပ�မ�နြပသသညတရစ�ာနဆလ��င (ခ) ပ�မ�န eukaryotic စက��ဆလ။ အဆ�ပါစက��ဆလတစဆလနရ��ပါတယ,တရစ�ာနဆလများ၌မေတ�ရေသာကလ���ပလပစ၊အပငဆလများတင lysosomes သ�မဟ�တမပါ��ပါ

စာမျက��ာ ၁၁၈

စငတမတာ။

အကယ၍ nucleolus သည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�မလ�ပေဆာင��ငပါကအြခားဆယလ�လာသညorganelles က�ထခ�ကလမမညနညး

အဆ�ပါ Plasma အေြမ�းပါး

prokaryotes ကသ� eukaryotic ဆလများ၌ပလာစမာအေြမ�းပါး��သည ( [link]) တစ ဦး phospholipid bilayerဆလအတငးပ�ငးပါဝငမ�များက�၎ငး၏ပတဝနးကျငမ�ခထ�တေပးေသာပ��တငးများ��ငအတ�ပတဝနးကျင။ phospholipid ဆ�သညမ�ာဖကတးအကစစ��စခ���ငေဖာစဖတတစလ�းပါေသာ lipid ေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည။အ�ပစ�တစစ�။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညေအာဂနစေမာလကျ�းများ၊ အ�ငးယနးများ၏လမးေ�ကာငးက�ထနးချ�ပသည။ဆလထသ�� �ငေရ, ��ငေအာကစဂျင။ စန ပစပစ�ညး (ဥပမာကာဗနဒ�ငေအာကဆ�က��ငအမ�းနးယား)ပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတသနးြခငးြဖငဆလထားခပါ။

Page 96: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 96/228

စာမျက��ာ ၁၁၉

အဆ�ပါ eukaryotic ပလာစမာအေြမ�းပါးပ��တနး��ငလကစထေရာ��ငအတ� phospholipid bilayer ြဖစပါတယembeddedက။

စ�ပယ�မ�က�အထ�းြပ�ထားေသာပလာစမာအေြမ�းပါးများသညလကေဗရာများအြဖစေခါကသညmicrovilli (အနညးကနး = microvillus) ဟ�ေခ�တငစမကနး; ( လငခ) ) ။ ထ�သ�ေသာဆလများက�ပ�မ�နအားြဖငေတ� ��ရသညအ�မ�ကးအတငး��အစာေ�ကသညအစာမ�အာဟာရများက�စ�ပယ�ေသာက�ယတငးအဂ� ါ။ ဒဟာfunction က�ေအာကပါပ�စ၏အလနအစမးထကတဥပမာ။ celiac ေရာဂါ��တလ�ေတမ�ာခ�ခအားကျတယဂျ�၊ မ�ေယာစပါး��ငေကာကတငေတ�ရေသာပ��တငးတစခ�ြဖစသည gluten က�တ� ြပနမ�။ က�ယခစမးအားတ� ြပနမ�microvilli က�ပျကစးေစြခငးြဖငထခ�ကနစနာသ�များသညအာဟာရများက�စ�ပယ���ငြခငးမ��ေပ။ ဒါက ဦး ေဆာငလမးြပအာဟာရချ� �တြခငး, �ကကတကြခငး��ငဝမးေလ�ာြခငး။ celiac ေရာဂါခစားေနရေသာလ�နာများသည agluten- အခမအစားအစာ။

Microvilli, ဒမ�ာအ�သမအ�တနးစဆလေတေပ�လာအြဖစြပသ, မျက��ာြပငတ�းြမ�ငစ�ပယ�ဘ�ရ����ငရယာ။ ဤအ microvilli က�ပလာစမာ၏onရယာ၌သာေတ� ��ရသညတ� �များစ�ပယ�မညအေခါငးေပါက��ငရငဆ�ငရေသာအေြမ�းပါး။ (ခရကဒစ"micrograph": Louisa အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

စာမျက��ာ ၁၂၀

Howard)

Page 97: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 97/228

အဆ�ပါ Cytoplasm

cytoplasm သည plasma membrane ��င�ျ�ကလးယား�ကား��ဆလတစခ�လ�း၏ေဒသြဖစသညစာအတ (မ�ကာမေဆးေ�းရနတဖ�စညးပ�) ။ ၎ငးတငဆ�ငးငထားသည organelles များြဖငြပ�လ�ပထားသညဂျယလ� cytosol, cytoskeleton ��ငအမျ�းမျ�းေသာဓာတ�ပစ�ညးများ ( [link]) ။ cytoplasm ေသာလညး၇၀ မ� ၈၀ ရာခ�င��နးေသာေရတငပါဝင�ပး၎ငးမ�ရ��ေသာ Semi Solid Consistent သညအထတငပ��တနး။ သ�ေသာပ��တငးများသညေအာဂနစေမာလကျ�းများထမ�တစခ�တညးမဟ�တပါcytoplasm ။ ဂလ�းက�စ��ငအြခား��း��ငးေသာသ�ကားများ၊ ပ�လစ��ာဆာများ၊ အမ�င��အကဆစများ၊fatty acids ��င glycerol အနေရာငများလညးထ�တငေတ� ��ငသည။ ဆ�ဒယမ၊ ပ�တကစယမအ�ငးယနးများ၊

စာမျက��ာ ၁၂၁

calcium ��ငအြခားြဒပစငများစာက� cytoplasm တငေပျာဝငသည။ များစာေသာဇဝြဖစစ�ပ��တနးေပါငးစပအပါအဝငတ� ြပနမ�များ, cytoplasm အတကေနရာတစေနရာယ�ပါ။

အဏ�ြမ�

ပ�မ�နအားြဖင�ျ�ကလယသညဆလအတငး��အထင��ားဆ�း organelle ြဖစသည ( [link]) ။ The nucleus (အများကနး= nuclei) ဆလ၏ DNA က�သ�ေလ�ာငြခငး��င��ငဗ�ဇ�မးများ��ငပ��တနးများေပါငးစပမ�က���န�ကားသည။ �ကပါစ� အေသးစတ�ကည��ပါ ( [link] ) ။

အဆ�ပါ�ျ�ကလယ chromatin (DNA + ပ��တနး) များက�ဂျယကသ�ေသာပစ�ညးတငသ�ေလ�ာငထားသညအ��ပညာ အဆ�ပါ nucleolus ��ငဗ�ဇ�မးေပါငးစပဘယမ�ာ chromatin ၏သပသညးေဒသြဖစပါတယြဖစေပ�သည။ �ျ�ကလယ၏နယနမတက��ျ�ကလယစာအတဟ�ေခ�သည။ ဒါဟာ��စခ�ပါဝငပါသညphospholipid bilayers: အြပငဘကအေြမ�းပါး��ငအတငးအေြမ�းပါး။ �ျ�ကလးယားအေြမ�းပါးသညအဆ�ပါ endoplasmic reticulum ��ငအတ�စ�ဆကမြပတ။ �ျ�ကလးယားေပါကများသညအရာ ၀ တ� �များအား ၀ ငထကခငြပ�သည

Page 98: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 98/228

�ျ�ကလယ။

�ျ�ကလးယားစာအတ

�ျ�ကလးယားစာအတသည��စဖကအလ�ာတစခ�ြဖစသည၏�ျ�ကလယ ( [link]) ။ �ျ�ကလးယားစာအတ၏အတငး��ငအြပငအေြမ�းပါး��စခ�စလ�းသညphospholipid bilayers ။

�ျ�ကလးယားစာအတသညအ�ငးယနးများ၊ ေမာလကျ�းများြဖတသနးြခငးက�ထနးချ�ပေသာအေပါကများြဖငပ�ဒြဖတထားသည။��င nucleoplasm ��င cytoplasm အ�ကား RNA ။ အဆ�ပါ nucleoplasm Semi- အစ�ငအခအရညြဖစပါတယကျေနာတ�က chromatin ��င nucleolus က���ာေဖဘယမ�ာ�ျ�ကလယအတငး၌။

ခ�� မ�ဆ�နး��ငခ�� မ�ဆ�နး

Chromatin က�နားလညရနခ��မ�ဆ�မးက�အရငစ�းစားရနအေထာကအက�ြပ�သည။ ခ��မ�ဆ�နးများမ�ာဒအငေအ၏မျ�း�� းလ�ကပစ�ညးြဖစေသာဖ�စညးထားေသာ�ျ�ကလယအတငးဖ�စညးပ�။ သင ... ��ငပါသညprokaryotes တင DNA က� circular chromosome တစခ�တညးအြဖစဖ�စညးသညက�သတရပါ။ Ineukaryotes, ခ��မ�ဆ�နး linear ပ�စများြဖစ�ကသည။ eukaryotic မျ�းစတတ�ငးတငတကျစာ��သည

စာမျက��ာ ၁၂၂

၎ငး၏ခ��ာက�ယ၏ဆလများ၏အေရးပါေသာအတကခ��မ�ဆ�နးအေရအတက။ ဥပမာအားြဖင၊ခ��မ�ဆ�နးအေရအတကက ၄၆ ြဖစ�ပးအသးယငေကာငများတင��စြဖစသည။ ခ��မ�ဆ�နးများသညသာြမင��ငသညဆလက�ေသးခဖ�အဆငသငြဖစတအခါအချငးချငးတေယာကက�တေယာကအေနြဖငသသာစာကြပား။ ဆလထမ�ာအခါပ��တငးများသညခ��မ�ဆ�နးများ��ငဆက�ယသည။သ�တ�ကမချညမေ��ာင၊ ဒမလ�ချငတပ��တငးခ��မ�ဆ�နး��ပေထးေသာအရာများက�ခ��တ�မငဟ�ေခ�သည။ [link]); chromatin ေသာပစ�ညးေဖာြပသညချ� � ��င decondensed သညအခါ��စ ဦး စလ�းဟာခ��မ�ဆ�နးတကေစသည။

(က) ဒပ�ရပသည chromatin (ဒအငေအ��ငပ��တငး) ဖ�စညးမ�အဆငဆငက�ြပသည။ (ခ)ဒပ�တငတဖကခ��မ�ဆ�မးက�ြပသည။ (ခရကဒစခ။ NIH မ�ြပ�ြပငြခငး၊ စေကးဘား

Matt Russell မ�အချကအလကများ)

Page 99: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 99/228

အဆ�ပါ Nucleolus

�ျ�ကလယသည��ငဗ�ဇ�မးများေပါငးစပမ�က���န�ကားေ�ကာငးက���ပတ�သ�ပးြဖစသည။ သ�ေသာ၎ငးသညမညသ� ြပ�လ�ပသနညး။အချ� �ေသာခ��မ�ဆ�နးများတင��ငဗ�ဇ�မးများအား RNA က� encode လ�ပေသာ DNA အပ�ငးများ��သည။ တစ ဦး ကေမ�ာငမ�ကအစနးအထငးအဆ�ပါ nucleolus (အများကနး = nucleoli) က�ေခ��ျ�ကလယအတငးရယာသည��ငဗ�ဇ�မးများအား RNA စ�စ�ေပါငးထ�ေနာကထ�တသယေဆာငေသာ ribosomal subunits စ�ေဝးဖ�ဆကစပပ��တနး��ငအတ�cytoplasm ဖ��ျ�ကလးယားစာအတထမ�ာအေပါကမ�တဆင။

��ငဗ�ဇ�မးများ

��ငဗ�ဇ�မးများသညပ��တငးဓာတေပါငးစပမ�အတကတာဝန��ေသာဆယလ�လာဖ�စညးပ�ြဖစသည။ မ�တဆင�ကည��အားေပးသညအခါအလကထရနအဏ��ကညမ�နေြပာငးသည��ငဗ�ဇ�မးများသညစပျစသး�ပတ (polyribosomes) သ�မဟ�တတစခ�တညး၊cytoplasm တငလတလပစာေမျာပါသညအစကများ။ သ�တ�က၏၏ cytoplasmic ြခမးမ�ပ�းတ��ငပါသညပလာစမာအေြမ�းပါးသ�မဟ�တ endoplasmic reticulum ��ငအြပငဘက၏ cytoplasmic ြခမး

စာမျက��ာ ၁၂၃

�ျ�ကလးယားစာအတ၏အေြမ�းပါး ( [link]) ။ အလကထရန microscopy က�နေတာတ�က�ြပသခသညပ��တနး��င RNA ၏�ကးမားေသာ��ပေထးေသာ��ငဗ�ဇ�မးများသညသမေမ� စာခထကြခငး��စခ���သညအငယစားလ�ေခ�တယ ( [link]) ။ ��ငဗ�ဇ�မးများအားပ��တနးများစ�စညးြခငးအတက“ အမန ” က�ရ��သညဒအငေအသည messenger RNA (mRNA) သ�က�းေရးေသာေနရာြဖစသည။ အဆ�ပါ mRNA ခရးသားလာအဆ�ပါ��ကထ��ဂျငအေြခစ�ကစခနးများ၏ sequence က�အားြဖငေထာကပ code က�ဘာသာြပနထားေသာေသာ��ငဗ�ဇ�မးများအားရနပ��တနးအတကအမ�င��အကဆစတစ ဦး သတသတမ�တမ�တအမန သ� mRNA ၌တည၏။ အမ�င��အကဆစများသညအေဆာကအ ဦး ြဖစသညပ��တနး၏လ�ပကက။

��ငဗ�ဇ�မးများအား subunit (ထပ) �ကး��င subunit (ေအာက) ေသးငယသည။ ပ��တနးစ�အတငးေပါငးစပြခငး, ��ငဗ�ဇ�မးများအားအမ�င��အကဆစများထသ�စ�ေဆာငးသည

ပ��တနး။

ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာပ��တနးများစ�စညးြခငးသညဆလအားလ�း၏မ��မြဖစလ�အပေသာလ�ပေဆာငချကြဖစေသာ (အငဇ�ငးများ၊��ငဗ�ဇ�မးများအားေတ� ��ြခငးြဖစသညဆလတ�ငးနးပါး။ ��ငဗ�ဇ�မးများအား�ကးမားေသာဓာတြပ�သညဆလများတငများြပားစာေတ�ရသညပ��တနးပမာဏ။ ဥပမာပနကရယသညအစာေြခများစာဖနတးရနတာ ၀ န��သညအငဇ�ငးေတနဒအငဇ�ငးေတထ�တလ�ပတဆလေတထမ�ာ��ငဗ�ဇ�မးများများစာပါဝငတယ။ ထ�ေ�ကာငက���ပတ�ေတ� ြမငရသညfunction က�ေအာကပါပ�စ၏အြခားဥပမာ။

Mitochondria

Mitochondria (singular = mitochondrion) က�“ powerhouses” or“ energy” ဟ�ေခ�ေလ��သညadenosine triphosphate (ATP) ြပ�လ�ပရနတာ ၀ န��ေသာေ�ကာငဆလတစခ�၏စက��များ”၊ဆလ၏အဓကစမးအငသယေဆာငေမာလကျ�း။ ATP သညကာလတ�သ�ေလ�ာငထားေသာစမးအငက�က�ယစားြပ�သညဆလ။ ဆယလ�လာအသက���ြခငးဆ�သညမ�ာေတ�ရေသာဓာတ�စမးအငက� အသ�းြပ�၍ ATP ြပ�လ�ပရနြဖစသညဂလ�းက�စ��ငအြခားအာဟာရများ။ mitochondria တငဤြဖစစ�သညေအာကစဂျငက� သ�း၍ ကာဗနထ�တလ�ပသညစန ပစထ�တက�နအြဖစဒ�ငေအာကဆ�ဒ။ တကယေတာသငဟာသက��တ�ငးက������ ကမတကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�ေဘးထကပစ�ညးအြဖစကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက�ထ�တေပးေသာဆယလ�လာတ� ြပနမ�မ�လာသည။

Page 100: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 100/228

ေအာကပါလ�ပေဆာငချကပ�စ၏အဓကအေ�ကာငးအရာ��ငအညထ��ကကသားက���နြပရနအေရး�ကးသညဆလများသည ATP ထ�တလ�ပေသာ mitochondria အလနြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ���သည။ သင�ကကသားဆလများသငခ��ာက�ယက�ေရ�လျားေစရနစမးအငများစာလ�အပသည။ မငးရဆလေတဟာေအာကဆဂျငအလ�အေလာကမရရင၊

စာမျက��ာ ၁၂၄

သ�တ� ATP ေတအများ�ကးမလ�ပ�ကပါဘ�း။ အဒအစားသ�တ�မ��ြခငးအတကသ�တ�လ�ပ ATP ၏ေသးငယတပမာဏေအာကစဂျငက�လကတစအကစစထ�တလ�ပမ���ငအတ�လ�ကပါသားသည။

Mitochondria များသညဘဥပ�ပ�၊ အေြမ�းပါးအလ�ာ��ေသာ organelles များြဖစသည။ [link]) သ�တ�ရက�ယပ�င��သည��ငဗ�ဇ�မးများ��ငဒအငေအ။ အေြမ�းပါးတစခ�ချငးစသညပ��တနးများြဖငထညသငးထားေသာေဖာစဖ�လလစidအလ�ာတစခ�ြဖစသည။ Theအတငးပ�ငးအလ�ာတင cristae ဟ�ေခ�ေသာြခများ��သည။ ြခကဝ�ငးရယာဟ�ေခ�သညmitochondrial matrix က�။ cristae ��င matrix သညဆယလ�လာအသက���ရာတငကြပားေသာအခနးကဏ have မ�ပါ ၀ ငသည။

ဒအလကထရနမ�ကခ��ဂရပကဂယာအလကထရန��င�ကညသညက mitochondrion က�ြပသညဏ�။ ၎ငးြဒပစငသညအြပငဘကအေြမ�းပါး��ငအတငးအေြမ�းပါး��သည။ အတငးပ�ငးအေြမ�းပါးသည၎ငး၏မျက��ာြပငincreaseရယာက�တ�းြမ�ငေပးေသာ cristae ဟ�ေခ�သည။ အ�ကားအာကာသ��စခ�အေြမ�းပါး intermembrane အာကာသ��ငအတငးပ�ငးအတငး��အာကာသဟ�ေခ�သညအေြမ�းပါးက� mitochondrial matrix လ�ေခ�တယ။ ATP ေပါငးစပမ�က�အတငးပ�ငးတငြပ�လ�ပသညအေြမ�းပါး။ (အေ�ကး: မMatthew◌ Britton အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ; Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Russell)

Peroxisomes

Peroxisomes များသညအေြမ�းပါးတစခ�တညးြဖငဖ�စညးထားေသာေသးငယေသာပတ ၀ နးကျငများြဖစ�ကသည။ သ�တ�ထကသယေဆာငဖကတးအကစစ��ငအမ�င��အကဆစက��ဖ�ခေသာဓာတတ�းတ� ြပနမ�။ သ�တ�ကများစာေသာ detoxifyခ��ာက�ယထသ�ဝငေစြခငးင�ါအဆပ။ (ဤဓာတတ�းတ� ြပနမ�အေတာများများဟာဟ�ကဒ��ဂျငထ�တလ�တေပးသညဆလများက�ပျကစးေစလမမည peroxide, H 2 O 2 ; ဤအတ� ြပနမ�များမ�ာေသာအခါသ�ေသာperoxisomes ��ငချ�ပထားသညအခါအငဇ�ငးများသည H 2 O 2 က�ေအာကစဂျင��ငေရထသ� လ�ြခ�စာ�ဖ�ခသညဥပမာအားြဖင၊ အသညးသညအသညးဆလများတင peroxisomes အားြဖင detoxified ြဖစသည။ ေနေသာ Glyoxysomesအပငများတငအထ�းြပ�လ�ပထားေသာ peroxisomes သညသ�ေလ�ာငထားေသာအဆများက�သ�ကားအြဖစေြပာငးလရနတာဝန��သည။

ဆးအမ��င Vacuoles

၀ တ� �များ��င vacuoles များသညသ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငအလ�ပလ�ပေသာအေြမ�းပါးများြဖငချ�ပထားေသာအတများြဖစသည။ အြခားvacuoles ေတ�ေနကျမဟ�တေသာအေနြဖငအမ�နများထကအနညးငယပ��ကးသညဟ�ေသာအချကထကအလနသမေမ�ေသာြခားနားချက��သည၎ငးတ�အ�ကား - အမ�နများ၏အေြမ�းပါးများသညပလာစမာအေြမ�းပါးသ�မဟ�တအြခားအရာများ��ငေပါငးစညး��ငသညဆလအတငးအေြမ�းပါးစနစများ။ ထ�အြပငစက��အတငး��အငဇ�ငးများကသ�အချ� �ေသာေအးဂျငများ

စာမျက��ာ ၁၂၅

Page 101: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 101/228

vacuoles macromolecules �ဖ�ဖျက။ တစ ဦး vacuole ၏အေြမ�းပါး��ငအတ�ဖျ�းမထားဘ�းသညအြခားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများ၏အေြမ�းပါး။

စက��ဆလများ��င� �ငးယ��လ�ငတရစ�ာနဆလများ

eukaryotic ဆလတစခ�စတငပလာစမာအေြမ�းပါး cytoplasm၊�ျ�ကလယ, ��ငဗ�ဇ�မးများ, mitochondria, peroxisomes ��ငအချ� �ထမ�ာ, vacuoles, ဒါေပမယအချ� � ��ပါတယတရစ�ာန��ငအပငဆလများအ�ကားသသသာသာကြပားြခားနားမ�။ တရစ�ာန��ငအပငဆလ��စခ�လ�း��သညmicrotubule စညး��းေရးစငတာများ (MTOCs), တရစ�ာနဆလများ��ငလညးဆကစပ centrioles ��သညအဆ�ပါ MTOC: centrosome လ�ေခ�တ��ပေထး။ တရစ�ာနဆလတစခ�စတင centrosome ��သညlysosomes, စက��ဆလေတမကျင။ အပငဆလများတငဆလနရ၊ ကလ���ပလပစ��ငအြခားအရာများ��သညတရစ�ာနဆလေတမကျငေသာလညးအထ�းြပ� plastids ��င�ကးမားေသာအလယပ�ငး vacuole ။

Centrosome

centrosome သညတရစ�ာနဆလများ၏�ျ�ကလးယားအနးတငေတ� ��ရေသာမ�ကခ��ဆ�စညးစညး��းသညစငတာတစခ�ြဖစသည။ ဒါဟာတစ ဦး ချငးစကတြခား perpendicular တည��သည��စခ� centrioles တရပါ��သည ( [link]) ။ တစခ�ချငးစက�centriole သညမ�ကခ��အပ�ဘ�း ၉ လ�း၏ဆလငဒါတစခ�ြဖစသည။

အဆ�ပါ centrosome တစ ဦး ချငးစကတြခားမ�ေြဖာငေထာငမ�ာလေလျာငး��စခ� centrioles ပါဝငပါသည။ centriole တစခ�ချငးစtriprot က�းခ�ြဖငဖ�စညးထားေသာဆလငဒါတစခ�ြဖစသည။ Nontubulin ပ��တနး (ထ�အားြဖင��နြပ။ )အစမးေရာငလ�ငးများ) က� microtubule triplets က�ငထားပါ

အတ�တ�။

အဆ�ပါ centrosome (အားလ�း microtubules အစြပ�သည organelle) ဆလမတ�ငမသ�ဟာသ�ပားကြပားြခငး��င centrioles အဆ�ပါပ�တ�ခ��မ�ဆ�နးဆအချ� �အခနးကဏ have မ�ပ�ေပ�ေသးခဆလ၏ဆန ကျငဘကစနး။ သ�ေသာဆလအတငး�� centrioles ၏ function က�အတအကျဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ centrosome က�ဖယထ�တလ�ကတဆလေတဟာစတဝမးကေစလ�ပါcentrosomes ကငးမေသာအပငဆလများ, ဆလခြခား��ငစမး��ပါတယ။

Lysosomes

စာမျက��ာ ၁၂၆

lysosomes - ဆလများတငအပငဆလများ၌မေတ�ရေသာေနာကထပ organelles တစမျ�း��သည။လဆ�ဇomများသညဆလ၏“ အမ�ကသ��ကများ” ြဖစသည။ အပငဆလများတငအစာေြခြခငးလ�ပငနးစ�သညလ�အပသညvacuoles ေနရာ။ lysosomes အတငး��အငဇ�ငးများသညပ��တငးဓာတများ�ပ�ကေစသည။polysaccharides, lipids, nucleic acids ��ငပငေဟာငး�မးေသာ organelles များပင။ ဤေရ�ကားအငဇ�ငးေတြဖစ�ကသညအဆ�ပါ cytoplasm ၏ထကအများ�ကးနမေသာ pH မ�ာတက�က။ ထ�ေ�ကာင lysosomes အတငး pH သညအဆ�ပါ cytoplasm ၏ pH ထကပ�အကဆစ။ cytoplasm တငြဖစပျကေသာများစာေသာတ� ြပနမ�အဆ�ပါနမေသာ pH မ�ာေပ�ေပါက��ငဘ�း, ဒါေ�ကာငေနာကတဖန, eukaryotic compartmentalizing ၏အားသာချကorganelles သ�ဆလသသာသည။

ဆလနရ

သငဆနးစစလ�င [link]b , အပငဆလတစခ�၏ပ�သညအြပငဘက��ဖ�စညးပ�က�သငေတ�လမမညဆလနရက�ေခ�ပလာစမာအေြမ�းပါး။ ဆလနရသညဆလက�ကာကယေပးေသာတငးကျပေသာအဖ�းြဖစသည။ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပး�ပးဆလက�ပ�သငးေပးသည။ ဖနးဂတစ��င protistan ဆလများလညး��သညဆလနရများ။ Prokaryotic ဆလနရများ၏အဓကအစတအပ�ငးမ�ာ peptidoglycan ြဖစသည

Page 102: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 102/228

အပငဆလနရ��ေအာဂနစေမာလကျ�းသညဆလ (စ) ဆလ ( link) ြဖစသည။ ), ဖငထားတ polysaccharideဂလ�းက�စယ�နစ။ ဟငးသးဟငးရကေတ၊ ဟငးသးဟငးရကေတလ�မျ�းဟငးသးဟငးရကေတက�က�ကတအခါမ�ာအဒါက�သတထားမပါသလားအ�ကပအတညး? ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသငဟာဟငးသးဟငးရကဆလေတရတငးကျပတဆလနရေတက�သငရစ�တ�ပေနတာေ�ကာငြဖစတယသား။

Cellulose သညβ-glucose ေမာလကျ�းများ၏��ညလျားေသာကငးဆကတစခ�ြဖစ�ပး 1-4 ချတဆကမ�တစခ�ြဖငဆကသယသည။ dashedပ�၏အဆ�းတစခ�စတငလ�ငးများသညများေသာအားြဖငဂလ�းက�စယ�နစများစာက�ေဖာြပသည။ ၏အရယအစားစာမျက��ာက cellulose တစခ�လ�းက�ပ�ေဖာဖ�မြဖစ��ငဘ�း

ေမာလကျ�း။

ကလ���ပလတ

mitochondria ကသ�ပငကလ���ပလာတငသ�တ�၏က�ယပ�င DNA ��င��ငဗ�ဇ�မးများ��သညလ�းဝကြပားြခားနားေသာ function က���သည။ ကလ���ပလပစများသညအပငဆလေအာဂနစများြဖစသညphotosynthesis ။ photosynthesis သညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒ၊ ေရ၊ဂလ�းက�စ��ငေအာကစဂျငြဖစေစရနအလငးစမးအင။ ၎ငးသညအပငများ��ငအဓကကာြခားချကြဖစသည

စာမျက��ာ 127

တရစ�ာနများ၊ အပငများ (autotrophs) သညတရစ�ာနများက�သ�ကားကသ�မမတ�က�ယတ�ငလ�ပ��င�ကသည(heterotrophs) သညသ�တ�၏အစာက�စားရမည။

mitochondria ကသ�ပငကလ���ပလာတငအြပင��ငအတငးအေြမ�းပါး��သည၊ သ�ေသာအာကာသအတငး၌��သညကလ���ပလက၏အတငးပ�ငးအေြမ�းပါးကပ�းတထားေသာအရည��ငြပညေနေသာအစ�တစခ�ြဖစသညthylakoids ဟ�ေခ�ေသာအေြမ�းပါး sacs ( [link] ) ။ thylakoids တစခ�စက� granum (အများကနး) ဟ�ေခ�သည= grana) ။ grana က�ဝနးရထားေသာအတငးပ�ငးအေြမ�းပါးများကဝ�ငးရထားေသာအရညက�၎ငးက�ေခ�သညေတာငက�ရးယား။

ကလ���ပလကတငြပငပအေြမ�းပါးတစခ�၊ အတငးအေြမ�းပါး��ငေခ�သညအေြမ�းပါးဖ�စညးပ���သညgrana သ� stacked ြဖစေ�ကာငး thylakoids ။ အဆ�ပါ thylakoid အေြမ�းပါးအတငး��အာကာသအဆ�ပါဟ�ေခ�သညthylakoid အာကာသ။ အလငးရတသမးြခငးတ� ြပနမ�များသည thilakoid အေြမ�းပါးများ��ငြဖစလမမညသ�ကားဓာတေပါငးစပြခငးက�အတငးအေြမ�းပါးအတငး��အရညတငြပ�လ�ပသညေတာငက�ရးယား။ ကလ���ပလကစများတငသ�တ�၏က�ယပ�ငမျ�း�� းဗဇလညး��သည။ ၎ငးသညစကဝ�ငးတစခ�တညးတင��သည

Page 103: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 103/228

ခ��မ�ဆ�နး။

ကလ���ပလကများတငအလငးစမးအငက�ဖမးယ�ေသာကလ��� ဖးလဟ�ေခ�ေသာအစမးေရာငြခယပစ�ညးတစမျ�းပါ��သညအလငးသညအလငးြပနြခငး၏တ� ြပနမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ အပငဆလေတလ�ပ photosynthetic protists ေတလညး��တယကလ���ပလတ။ အချ��ေသာဗကတးရးယားများသည photosynthesis က�ြပ�လ�ပေသာလညးသ�တ�၏ကလ��� ဖးလက�ြပနလညထ�တယ�ြခငးမ��ပါorganelle တစခ�။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

EndosymbiosisWe mitochondria ��င chloroplasts တင DNA ��င DNA တ�ပါ ၀ ငသည��ငဗ�ဇ�မးများ။ ဘာေ�ကာငလလ�သငစ�းစားဖ�းသလား။ ခ�ငလ�ေသာသကေသသာဓကသည endosymbiosis က� the အြဖစေဖာြပသည��ငးြပချက။

Symbiosis ဆ�သညမ�ာသးြခားမျ�းစတ��စခ�မ�သက��တစခ�စအေပ�မ�တညသညသ�တ�ရ��ငသနရပတညေရးအတကသညအြခား။ Endosymbiosis (endo- =“ အတငး”) သညအြပနအလ�နအကျ�းြပ�သညတ ဦး တညးသက��အြခားအတငး၌ေနထ�ငေသာအတကဆကဆေရးမျ�း။ Endosymbiotic ဆကဆေရးသဘာဝ၌�ကယဝြပညစ�။ ဗတာမငေကထ�တလ�ပေသာပ�းမ �ားများသညအသက��ငေ�ကာငးက���ပတ�ေဖာြပ�ပးြဖစသညလ�အ�အတငးပ�ငး။ ဒဆကဆေရးကက���ပတ�အတကအကျ�း��ပါတယ၊

စာမျက��ာ ၁၂၈

ဗတာမငေကက�ဖနတးြပ�လ�ပ�ပး၎ငးသညကာကယေပးေသာေ�ကာင၎ငးသညပ�းမ �ားများက�လညးအကျ�းြပ�သညအြခားသက��များ��ငေြခာကေသ� ြခငးမ�သညပတဝနးကျငမ�အစာေပါများေသာအစားအစာများက�ရ��သညအ�မ�ကး၏။

သပ�ပညာ��ငများကဘကတးရးယား၊ mitochondria ��င chloroplasts တ�သညအရယအစားတ�ည�ကသညက��ကာြမငစာကတညးကသတြပ�မခ�က�ပ။ဘကတးရးယားများသည DNA ��င ribosomes များ���ပး mitochondria ��င chloroplasts ကသ�က���ပတ�သသညလ�ပတယ သပ�ပညာ��ငများကအမ��ငဆလများ��ငဘကတးရးယားများသည endosymbiotic ဆက�ယမ�က�ြဖစေပ�ေစသညဟ�ယ��ကည�ကသညအမ��ငဆလများသညေအ��းဗစ��င autotrophic ဘကတးရးယားများ (cyanobacteria) က�စားသ�းခေသာလညးမလ�ပခပါသ�တ�က�ပယ��ငးေတာမ�ပါ။ ��စေပါငးသနးေပါငးများစာဆငကြဖစစ�မ�တဆငဤမျ�ချမေသာဘကတးရးယားများြဖစလာသညေအ��းဗစဗကတးရးယားများသည mitochondria ��င the ြဖစလာသညအလ�အေလျာကဘကတးရးယား chloroplasts ြဖစလာ autotrophic ဘကတးရးယား။

ဗဟ� Vacuole

ယခငကက���ပတ�သည vacuoles များက�အပငဆလများ၏မ��မြဖစလ�အပေသာအစတအပ�ငးများအြဖစေဖာြပခသည။ မငး�ကညမယဆ�ရငမ�ာ [link က�] ခ , သငဆလအသးအသးအ��ဆ�းအများစ�က�ေသာ�ကးမားေသာအလယပ�ငး vacuole ��သညေသာသငြမငလမမညဆလ၏areaရယာ။ ဆလ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ထနးည�ရာတငဗ�းဝအလယဗဟ�သညအဓကအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသညေြပာငးလေနတသဘာဝပတဝနးကျငအေြခအေနများအတကေရ၏။ သငေမေလျာလ�ငသတြပ�မဖ�းပါသလားသစပငတစပငက�ရကအနညးငယေလာကေရေလာငးေပးလမမယ။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာေြမဆလ�ာထမ�ာေရစ�စညးမ�ေ�ကာငလ�ပစက����ေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ထကနမကျသည၊vacuoles ��င cytoplasm ။ အလယပ�ငး vacuole ကျ��လာသည��ငအမ�ဆလနရက�မေထာကပဘထားခသည။အပငဆလများ၏ဆလနရများက�ေထာကခမ�ဤဆ�း�� းမ�သညယ�ယငးပျကစးသားြခငးက�ြဖစေပ�ေစသညအပင။

ဗဟ� vacuole သညဆလများတ�းချ� ြခငးက�ေထာကပသည။ ဘယအချနမ�ာအလယပ�ငး vacuole ရ��ထားသ�ြဖစသညအသစများဖနတးရာတငစမးအငများစာထညစရာမလ�ဘဆလသညေရပ�များလာသညcytoplasm ။

အပ�ငးအကျ�း

prokaryotic cell ကသ� eukaryotic ဆလတငပလာစမာအေြမ�းပါး၊ cytoplasm ��င ribosomes ပါ��သည။သ�ေသာ eukaryotic ဆလသညပ�မ�နအားြဖင prokaryotic cell ထကပ�မ��ကးမားသည၊ ၎ငးတင�ျ�ကလယ (၎ငး၏အဓပ�ာယ��သည) ��သညဒအငေအသညအေြမ�းပါးတစခ�ြဖငဝ�ငးရထားသညလ�ပငနးေဆာငတာများ compartmentalization သည။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသည phospholipid bilayer ြဖစသညပ��တနး��ငအတ� embedded ။ အဆ�ပါ�ျ�ကလယရ nucleolus ��ငဗ�ဇ�မးစ�ေဝး၏ site က�ြဖစပါတယ။��ငဗ�ဇ�မးများအား cytoplasm တငေတ� ����ငသညသ�မဟ�တ၎ငး၏ cytoplasmic ဘက၌တထားသညပလာစမာအေြမ�းပါးသ�မဟ�တ endoplasmic reticulum ။ သ�တ�ကပ��တနးေပါငးစပလ�ပေဆာင။ Mitochondriaဆယလ�လာအသက���ြခငးတငပါ ၀ ငြခငး၊ သ�တ�ထ�တလ�ပေသာ ATP အများစ�အတကတာ ၀ န��သညဆလ။ Peroxisomes က fatty acids, amino acids ��ငအချ� �ေသာအဆပများက� hydrolyze ။ ဆးကျတကငဆာ��ငvacuoles သ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအခနးြဖစ�ကသည။ အပငဆလများတင vacuoles များလညးချ�းဖျက��ငသညmacromolecules ချ။

တရစ�ာနဆလများတင centrosome ��င lysosomes လညး��သည။ အဆ�ပါ centrosome ��စခ�အေလာငးေတ��ပါတယတစ ဦး ချငးစကတြခား, centrioles perpendicular ��ငဆလဌာနခအတကအမညမသရညရယချက��ပါတယ။

Page 104: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 104/228

Lysosomes သညတရစ�ာနဆလများ၏အစာေ�က organelles များြဖစသည။အပငဆလများ��ငအပင��ငတ�ေသာဆလတစခ�စတငဆလနရ၊ ကလ���ပလပစ��ငဗဟ�ဗ�းက�းလတ���သည။ Theအဘယသ�၏အဓကအစတအပ�ငး cellulose ြဖစစက��ဆလနရ, ဆလက�ကာကယေပးသည, ဖ�စညးတညေဆာကပ�ေပးပါသညေထာကခမ���ငဆလမ�ပ�သဏgives◌ာနေပးသည။ photosynthesis သညကလ���ပလပစတငြပ�လ�ပသည။ ဗဟ�vacuole ပ�မ� cytoplasm ထ�တလ�ပရနမလ�ဘတ�းချ� ��ငပါတယ။

စာမျက��ာ ၁၂၉

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] အကယ၍ nucleolus သည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�မလ�ပေဆာင��ငပါကအြခားဆယလ�လာ organelles များထခ�ကလမမညနညး

[link] အခမ��ငဗ�ဇ�မးများ��င (��ငဗ�ဇ�မးများပါ ၀ ငသည�ကမးတမးေသာ endoplasmic reticulum) သညလ�လမမညဖ�စညးရနမတတ��င။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေအာကပါတ�မ�ဘယ��စခ� phospholipid bilayers ကဝ�ငးသလ?

က။ အဆ�ပါ��ငဗ�ဇ�မးများအားခ။ အမ�နဂ။ အဆ�ပါ cytoplasm။ အဆ�ပါ nucleoplasm

: D

Peroxisomes ဟာသ�တ�ရဟ�ကဒ��ဂျငပါေအာကဆ�ဒြဖစေသာေ�ကာငြဖစသည။

က။ သ�တ�ရ detoxification တ� ြပနမ�များတငအသ�းြပ�ခသညခ။ သ�တ�ရဓာတတ�းတ� ြပနမ�ကာလအတငးထ�တလ�ပခသညဂ။ သ�တ�ရအေြမ�းပါးသ�ထညသငး။ organelles 'enzymes များအတက cofactor တစခ�

အပငဆလများတင lysosomes ၏လ�ပေဆာငမ�က� __________ မ�ြပ�လ�ပသည။

က။ ဗလာခ။ peroxisomesဂ။ ��ငဗ�ဇ�မးများ။ အေရးပါ

က

eukaryotic ��င prokaryotic cells များတငေအာကပါတ�မ�မညသညအချကက�ေတ� ��ရသနညး။

က။ �ျ�ကလယခ။ mitochondrionဂ။ ဗ�က။ ��ငဗ�ဇ�မးများ

: D

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၁၃၀

Page 105: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 105/228

��ငဗ�ဇ�မးများသညေသးနဥများေပါများေ�ကာငးသငသ��င�ပ။ အဘယအရာ၏အြခားဆလ၌တည၏က�ယခ��ာက�သငများစာေသာသ�တ�က�ေတ�ပါမလား အဘယေ�ကာင?

Ribosomes သည�ကကသားဆလများေပါများြခငးေ�ကာင�ကကသားဆလများက�တညေဆာကြခငးေ�ကာငြဖစသည��ငဗ�ဇ�မးများကြပ�လ�ပေသာပ��တငးများ။

mitochondria ��ငအ�ကားဖ�စညးတညေဆာကပ���ငအလ�ပလ�ပပ�တ�ညမ�များ��ငကြပားြခားနားမ�တ�ကဘာလကလ���ပလပစ?

သ�တ�� �စ ဦး စလ�းတစခ���သည, သ�တ�တစေတ��စ ဦး အေြမ�းပါး၌ဖ�းလ�မးေနေသာဆငတ�သညintermembrane အာကာသ��င� �စ ဦး စလ�း ATP ပါေစ။ mitochondria ��င chloroplasts ��စမျ�းလ�းတင DNA ��သည။��င mitochondria သညကလ���ပါလပစများ၌��စ� cristae ��င matrix ဟ�ေခ�ေသာအတငးပ�ငးြခများ��သညstack (grana) ��င stroma ဖ�စညးေသာ thylakoids အတကကလ��� ဖး��ငဆကစပပစ�ညးဆ�းေဆး။

ေဝါဟာရ

ဆလနရဆလက�ကာကယေပးေသာအမျ�းမျ�းေသာေမာလကျ�းများြဖငြပ�လ�ပထားေသာတငးကျပေသာဆလအဖ�းများကေထာကပေပးသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ေထာကခမ���ငဆလမ�ပ�သဏgives◌ာနေပးသည

အလယပ�ငး vacuoleဆလရသ�ေလ�ာငမ�အခနးက�ထနးည�ေသာ�ကးမားေသာအပငဆလ organelle, က�ငထားသညေရ��င၏ site အြဖစဆလ�ကးထားမ�အတကသသာထင��ားေသာအခနးကဏ plays မ�ပါဝငသညmacromolecule ပျကစးြခငး

စငကာပ���စခ� centrioles ၏ဖနဆငးတရစ�ာနဆလထမ�ာေဒသ

ကလ���ဖးလအလငးေရာငေြပာငးလမ�က�ြဖစေပ�ေစေသာအလငးစမးအငက�ဖမးယ�ေသာအစမးေရာငြခယပစ�ညးphotosynthesis

ကလ���ပလကphotosynthesis ထကသယေဆာငေသာအပငဆလ organelle

ခ��တခ��မ�ဆ�နး၏ေဆာကလ�ပေရးပစ�ညးအြဖစတာဝနထမးေဆာငေသာပ��တနး - DNA က���ပေထးေသာ

ခ��မ�ဆ�နးပါ��သညေသာ chromatin ၏ဖငေသာ�ျ�ကလယအတငးဖ�စညးပ�DNA က�, အစ�အဆကပစ�ညး

cytoplasmပလာစမာအေြမ�းပါး��င�ျ�ကလယစာအတ�ကား��ေဒသတစခ�လ�း၊ဂျယလကသ� cytosol, cytoskeleton တငဆ�ငးငထားေသာေအာဂနစများပါ ၀ ငသည။အမျ�းမျ�းေသာဓာတ�ပစ�ညးများ

cytosolဆလအေဆာကအ ဥ များဆ�ငးငထားတအတက cytoplasm ၏ဂျယကသ�ေသာပစ�ညး

eukaryotic ဆလတစ ဦး အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ�ျ�ကလယ��ငအြခားအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျေသာဆလအခနးသ�မဟ�တ sacs

Lysosome

စာမျက��ာ ၁၃၁

ဆလ၏အစာေြခအစတအပ�ငးအြဖစအလ�ပလ�ပေသာတရစ�ာနဆလထမ�ာ organelle;၎ငးသညပ��တနးများ၊ polysaccharides၊ lipids၊ nucleic acids ��ငပငအကကသညဝတဆငထကေအာဂနစ

mitochondriaထကသယေဆာငရနတာဝန�� (singular = mitochondrion) ဆယလ�လာ organellesဆလအသက��ြခငး (cellular respiration) သညဆလ၏အဓက ATP ထ�တလ�ပမ�က�ြဖစေပ�ေစသညစမးအငသယေဆာငေမာလကျ�း

�ျ�ကလးယားစာအတ၏အြပငဘကတငေသာအဘ�က�ဖ�စညးေ�ကာငးက� double- အေြမ�းပါးဖ�စညးပ��ျ�ကလယ

�ျ�ကလစ��� းဘ�တာဝန��သညေသာ�ျ�ကလယအတငးေမ�ာငမ�ကစနးထငး

Page 106: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 106/228

အဆ�ပါ��ငဗ�ဇ�မးများ၏ subunitsအ��ပညာအဆ�ပါ chromatin ��င nucleolus ပါ��သညေသာ�ျ�ကလယအတငးပ�ငး Semi- အစ�ငအခအရည

�ျ�ကလယဆလ၏ဒအငေအက�စ�စညး�ပးဖ�စညးမ�က���န�ကားေသာဆလ organelle��ငဗ�ဇ�မးများ��ငပ��တနးများ

organelleဆလအတငးအခနးသ�မဟ�တ sac

ေကာေသာငးဟ�ကဒ��ဂျငပါေအာကဆ�ဒပါ ၀ ငသညေသးငယေသာပတ ၀ နးကျငတင fatty acids များက�ဓါတတ�းေစသည��ငအမ�င��အကဆစများ��ငအဆပအများအြပား detoxifies

ပလာစမာအေြမ�းပါးembedded (integral) သ�မဟ�တပ�းတပါ (အရ) န phospholipid bilayerပ��တနးများ��ငဆလများ၏အတငးပ�ငးအေ�ကာငးအရာက�၎ငး၏ဝနးကျငမ�ခထ�တေပးသညပတဝနးကျင

��ငဗ�ဇ�မးပ��တနးေပါငးစပထကသယေဆာငေသာဆယလ�လာဖ�စညးပ�

ဗ�ကအတကအလ�ပလ�ပေသာတစေတ�ေနကျမဟ�တေသာထကအတနငယပ��ကးတအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ sacဆယလ�လာသ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရး

ကဗျာဆလသ�ေလ�ာငြခငး��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအလ�ပလ�ပေသာေသးငယတအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ sac;၎ငး၏အေြမ�းပါးပလာစမာအေြမ�းပါး��ငအတ� fusing ��ငစမးသညအဆ�ပါ endoplasmic reticulum ��င Golgi ယ��ရား၏အေြမ�းပါး

အဆ�ပါ Cytoskeletonဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• cytoskeleton က�ေဖာြပပါ• မ�ကခ�� �က�းအမ�ငများ၊ အလယအလတအမ�ငမ�ငများ��ငအခနးကဏ Compare များက���ငးယ���ကညပါ

အဏ��ကညစင• ��ငးယ���ကညပါနဆ�ျ�က�ငျဘ cilia ��င flagella• prokaryotic ဆလများ၏အစတအပ�ငးများအ�ကားြခားနားချကများက��� းြခ�ပျ,

တရစ�ာနဆလများ��ငအပငဆလေတ

စာမျက��ာ ၁၃၂

သငဆလထမ� organelles အားလ�းက�ဖယ��ားပစလ�ငပလာစမာအေြမ�းပါးက�ဖယထ�တပစလမမည��င cytoplasm ကျန�ကငးေသာအစတအပ�ငးများြဖစသနညး အဆ�ပါ cytoplasm အတငးမ�ာအဒမ�ာ၎ငးသညအ�ငးယနးများ��ငေအာဂနစေမာလကျ�းများြဖစသညအြပငပ��တငးအမ�ငများ၏ကနယကတစခ�ြဖစလာ��ငသညဆလ၏ပ�သဏ◌ာနက�ထနးသမးရန, သတသတမ�တမ�တရာထ�းအတကအချ� �ေသာေအာဂနစများက�လ�ြခ�ခငြပ�ပါcytoplasm ��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာအရာများဆလအတငးေ��� ြခငး��ငအတငး��ဆလက� enableေရ�လျားဖ� multicellular သက��။ စ�ေပါငး, ပ��တနးအမ�င၏ဤကနယကက�ြဖစပါတယအဆ�ပါ cytoskeleton အြဖစလ�သများ။ cytoskeleton တငအမ�ငသ�းမျ�း��သည။အလယအလတအမ�ငမ�ငများ��ငမ�ကခ��အမ�နများ ([link]) ။ ဒမ�ာတစခ�ချငးစက�ဆနးစစပါ။

Microfilaments များသညဆလတစခ�၏အတငးစနးပတပတလည�� cortex က�ထ�ေစသည။ သ�တ�ကရာဘာ�က�းေတလ�လ�တငးမာမ�က�ခ�ခတနးလ�န။ Microtubules ေတက�သ�တ�ဆလေတထနးသမးတေနရာရအတငးပ�ငးမ�ာေတ�ရတယဖအားတပဖ�များခ�ခြခငးြဖငပ�သဏ.◌ာန။ အလယအလတဝ�ငယာ�က�းများသညဆလတစေလ�ာကလ�းတင��သည

Page 107: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 107/228

��ငအရပျ၌ organelles က�ငထားပါ။Microfilaments

cytoskeleton ��ပ��တငးအမ�ငသ�းမျ�းအနကမ�ကခ��မ�ငများသညကျ�းေြမာငးသည။၎ငးတ�သညဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�တငအလ�ပလ�ပ�က�ပးအချငး ၇ မတာခန ��သည၊ ��စခ�ြဖငြပ�လ�ပထားသညactin ဟ�ေခ�ေသာ globular ပ��တနး၏ေရာယ�ကထားေသာ�က�းမ�ငများ ( [link]) ။ ဤအေ�ကာငးေ�ကာင, microfilamentsActin ဝ�ငယာ�က�းအြဖစလ�သများ�ကသည။

စာမျက��ာ ၁၃၃

မ�ကခ�� �က�းမ�ငများက�ေပါငးစပထားေသာ�က�း��စေချာငးြဖငြပ�လ�ပထားသည

actin ။

အကတနငသညအကတမမ� ၄ ငး၏ဝ�ငယာ�က�းပ�စက�စ�စညးရနြဖစသည။ ၎ငးသညလမးေ�ကာငးအတကလမးေ�ကာငးတစခ�ြဖစသညmyosin ဟ�ေခ�ေသာေမာတာပ��တနး၏လ�ပ��ားမ�။ ၎ငးသည actin က�ဆယလ�လာြဖစရပများတငပါ ၀ ငေစသညထ�ကသ�ေသာတရစ�ာနဆလများ��င cytoplasmic streaming အတကဆလဌာနခအြဖစေရ�လျားမ�လ�အပ,စက��ဆလေတမ�ာ��တဆလ cytoplasm ၏�မ��ပတရထားလ�ပ��ားမ�။ အကတနင��င Myosin သညများြပားပါသည�ကကသားဆလများ။ မငးရ actin န myosin ဝ�ငယာ�က�းေတတစခ��ပးတစခ�ေရ�သားတအခါသင�ကကသားေတစာချ�ပ။

Microfilaments များသညဆလက�တငးတငးကျပကျပပ�ေဖာေပးသည။ သ�တ�က depolymerize ��ငပါတယဆလတစလ�း၏ပ�သဏchange◌ာနက�ေြပာငးလ��င�ပးလျငြမနစာြပ�ြပငပါ။ အြဖ�ေရာငေသးဆလ (သငက�ယခ��ာ၏ေရာဂါက�းစကမ�က�တ�ကဖျက��ငသညဆလများ) သညဤစမးရညက�ေကာငးစာအသ�းချသည။ သ�တ�လ�ပ��ငတယက�းစကမ�၏ site က�သ�ေ��� ြခငး��ငေရာဂါပ�း phagocytize ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေသးြဖ�ဥတစမျ�း၏ဥပမာတစခ��ကည��ရနဆလ၏အချနတ�အတငးဗဒယ�က��ကညပါ��စခ�ဘကတးရးယားဖမးယ�။ ၎ငးသညတစခ���ငတစခ�ဖ�းလ�မးသား�ပးေနာကတစခ�သ�ေရ �သားသည။

ဆလ��ငဆယလ�လာလ�ပ��ားမ�များအ�ကားဆကသယမ�

Page 108: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 108/228

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊• extracellular matrix က�ေဖာြပပါ• အပငဆလများ��ငတရစ�ာနဆလများအြပနအလ�နဆကသယသညနညးလမးများဥပမာများက�စာရငးြပ�စ�ပါ

ကပလျကဆလေတန • တငးတငးကျပကျပချတဆကမ�, desmosomes, ကာဟမ�လမးဆ�၏အခနးကဏSummက�အကျ�းချ�ပ

ပလကဝ

စာမျက��ာ ၁၃၄

အတ�တ�အလ�ပလ�ပေသာအလားတ�ဆလအ�ပစ�တစစ�က�တစ���းဟ�သငသထား�ပးြဖစသည။သငျသ�ျေမ�ာလငထား��ငသကသ� , ဆလေတအတ�တကအလ�ပလ�ပရနလ�င, သ�တ�� �ငအတ�ဆကသယရမညြဖစသညအကယ၍ သငသညအဖ�တစဖ�က�လ�ပေဆာငပါကအြခားသ�များ��ငဆကသယေြပာဆ�ရနလ�အပသကသ� စမကနး။ ဆလေတဘယလ�အချငးချငးဆကသယတယဆ�တာ�ကည�ကရေအာင။

တရစ�ာနဆလများ၏ Extracellular Matrix

တရစ�ာနဆလအများစ�သညပစ�ညးများက� extracellular အာကာသထသ�လ�တေပးသည။ ၏အဓကအစတအပ�ငးများက�ဒပစ�ညးေတကပ��တငးေတြဖစတယ၊ အေပါများဆ�းပ��တနးေတကေကာလာဂျငြဖစတယ။ ေကာလာဂျငအမ�ငြဖစ�ကသညproteoglycans ဟ�ေခ�ေသာဘ�ဟ�ကဒရတပါဝငေသာပ��တနးေမာလကျ�းများ��ငေရာေ��ာထားသည။စ�ေပါငးဤပစ�ညးများက�အဆ�ပါ extracellular matrix က�ဟ�ေခ� �ကသည ( [link က�]) ။ မသာextracellular matrix သညဆလများက�တစသ��းအြဖစဖ�စညးရနအတ�တကက�ငထားသည၊ သ�ေသာ၎ငးသညအတငး��ဆလများက�လညးခငြပ�သညတစ ဦး ချငးစကတြခားေတနဆကသယဖ�တစသ��း။ ဒါဘယလ�ြဖစ��ငသလ။

အဆ�ပါ extracellular matrix က�ပ��တနး၏ကနယက��ငပါဝငပါသည

ဘ�ဟ�ကဒရတ။

ဆလများ၌သ�တ�၏ပလာစမာအေြမ�းပါးများ၏ extracellular မျက��ာြပငများ၌ပ��တနးဓာတခဓာတများ��သည။ ဘယေတာလအဆ�ပါ matrix က�အတငးေမာလကျ�းက၏ေမာလကျ�းဖ�စညးပ�က�ေြပာငးလ, အဒ receptor မ�ချညေ��ာငအဒ receptor ။ အဆ�ပါ receptor, အလ�ညအတက, positioned မ�ကခ��၏အညေြပာငးလသားသည��ပလာစမာအေြမ�းပါးအတငးပ�ငး။ ဤေရ�ကားညအေြပာငးအလများက�ဓာတ�ေဗဒအချကြပမ�များေသးေဆာငအဆ�ပါ�ျ�ကလယေရာက����ငသတသတမ�တမ�တ၏က�းယ� "ေပ�တင" သ�မဟ�တ "ပတ" က�ဖငေသာဆလအတငး၌ဆကစပပ��တနးများထ�တလ�ပမ�က�အကျ�းသကေရာကေစသညဒအနေအ၏အစတအပ�ငးများသညေြပာငးလြခငးြဖစသညဆလအတငးလ�ပ��ားမ�များ။

ဆလအတငး��ဆလအတငး�� extracellular matrix ၏အခနးကဏofက�ေသးခေစ��ငသညဆကသယေရး။ ေသးေ�ကာနရေပ� ��ဆလများပျကစးသားလ�င၎ငးတ�သညပ��တငးတစမျ�းက�ြပသညတစသ��းအချကဟ�ေခ�သညအဒ receptor ။ တစ���းအချက extracellular အြခားအချက��ငအတ�ချညေ��ာငအခါ၎ငးသညေသးေ�ကာ၏နရက�ကပတယသားေစ�ပး၎ငးက�လ��ေဆာသညေသးေ�ကာထမ�ာကပလျကေချာေမ� �ကကသားဆလများ (ထ�ေ�ကာငေသးကျပ)ေသးေ�ကာများ) ��ငေသးခအချကများထ�တလ�ပရန platelets လ��ေဆာေ�ကာငးေြခလ�မးများတစစးရးစတင။

Intercellular လမးဆ�

စာမျက��ာ ၁၃၅

Page 109: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 109/228

ဆလများသညအချငးချငးဆကသယမ�က�တ�က��က ဆကသယ၍ အချငးချငးဆကသယ��ငသညလမးဆ�။ အပင��ငတရစ�ာနဆလများဤသ� ြပ�မ�ပ���င ပတသက၍ ကြပားြခားနားမ�အချ� � ��ပါသည။Plasmodesmata သညအပငဆလများအ�ကားဆကသယမ�ြဖစ�ပးတရစ�ာနဆလအဆကအသယများတငလညးတငးကျပစာပါဝငသညလမးဆ�, ကာဟမ�လမးဆ���င desmosomes ။

Plasmodesmata

ေယဘ�ယျအားြဖငအမနးချငးအပငဆလများ၏ပလာစမာအေြမ�းပါးများ��ညစာေနြခငးသညမထ��ငပါအချငးချငးတေယာကက�တေယာကသ�တ�တစဦးချငးစကလာပစညးဝနးရေသာဆလ�မ�� �� းနားမ�ာကကာေနေသာေ�ကာင ( [link က�](ခ )သ� ြဖစလ�ငအပငတစပငသညေရ��ငအြခားေြမဆလ�ာအာဟာရများက�အြမစမ�အြမစမ�တစဆငမညသ�ေြပာငးေ��� ��ငမညနညး။အရကမည��း�မးတတေသာေ�ကာင၊ ထ�သ�ေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညအဓကအားြဖငေသးေ�ကာတစ���းများ (xylem ��င phloem) က�အသ�းြပ�သည။plasmodesmata (singular = plasmodesma) ဟ�ေခ�ေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြပ�ြပငမ�များလညး��သည။ကပလျကစက��ဆလများ၏ဆလနရများအ�ကားြဖတသနးေ�ကာငးေြမာကြမားစာလ�ငးများ, သ�တ�ရချတဆကပါcytoplasm ��ငပစ�ညးများဆလမ�ဆလသ�သယေဆာငရန��ငအ��ငတစေလ�ာကလ�းအပင ( [link])) ။

plasmodesma သညကပလျကစက��ဆလ��စခ�၏ဆလနရများ�ကား��လမးေ�ကာငးတစခ�ြဖစသည။Plasmodesmata ပစ�ညးများသညအပငဆလတစခ�၏ cytoplasm မ� cytoplasm သ�သားရနခငြပ�သည

တစ ဦး ကပလျကဆလ၏။

တငးကျပစာလမးဆ�

တစဦးကတငးကျပစာလမးဆ���စခ�ကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားတစဦး watertight တဆပျြဖစပါတယ ( [link က�]) ။ ဆလေတြဖစတယပ��တနးများကအဓကအားြဖင� �စခ�ဆန ကျငတငးကျပစာကျငးပ (claudins ေခ���စခ�ပ��တနး��ငludရာဝတ) ။

စာမျက��ာ ၁၃၆

တငးကျပေသာလမးဆ�များသညကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားေရလ�ဆကသယမ�ြဖစေစသည။ ပ��တနးများဖနတးသညတငးကျပစာလမးဆ�လ�ကနာမ�။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Page 110: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 110/228

Villareal)

ဤသညတငးကျပစာလ�ကနာမ�ပစ�ညးများဆလများအ�ကားေပါက�ကားြခငးမ�ကာကယေပးသည; တငးကျပစာလမးဆ�ြဖစ�ကသညပ�မ�နအားြဖငအတငးပ�ငးက�ယတငးအဂ� ါ��ငလ�ငတနးစ��ငအများဆ�းပါဝငသညေသာ epithelial တစ���းများတငေတ� ��ရသညအေရြပား၏။ ဥပမာအားြဖငသငဆးအမက�စတနးေနေသာ epithelial cells အလနအက�ချတဆကထားြခငးဆးက� extracellular အာကာသထသ�မကျေစြခငး။

Desmosomes

တရစ�ာနဆလများ၌သာေတ�ရေသာ desmosomes သညကပလျကစပ�ကားတငအစကအေြပာကများကသ� ြပ�မ�သညepithelial cells ([link]) ။ ပလာစမာအေြမ�းပါး�� cadherins ဟ�ေခ�ေသာပ��တနးအတ�များသညချတဆကသညdesmosomes ဖနတးရနအလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများ။ အဆ�ပါ cadherins အတ�တ�ကပလျကဆလ��စခ�ချတဆကဆလများက�က�ယတငးအဂ� ါများ��ငတစ���းများကသ�စာရကပ�စြဖငဖ�စညးထားြခငးြဖစသညအေရြပား, ��လ�း��င�ကကသား။

စာမျက��ာ ၁၃၇

တစ ဦး က desmosome ဆလများအ�ကားအလနအားေကာငးတအစကအေြပာကဂေဟြဖစေပ�သည။ ၎ငးသညချတဆကမ�ြဖငဖနတးထားသညcadherins ��ငအလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Villareal)

Gap လမးဆ�

တရစ�ာနဆလများ��ကာဟချကများသညအပငဆလများ�� plasmodesmata ��ငတ��ပး၎ငးတ�သညလမးေ�ကာငးများြဖစသညအ�ငးယနးများ၊ အာဟာရများ��ငအြခားအရာဝတ� �များက�သယယ�ပ�ေဆာငရနခငြပ�သညကပလျကဆလများအ�ကားတငဆလေတက�ဆကသယ��ငေအာင ([link]) ။ ဖ�စညးပ�သ�ေသာကာဟမ�လမးဆ���ငplasmodesmata ကြပားြခားနားသည။

Page 111: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 111/228

ကာဟမ�တစခ�သညေရ��ငေမာလကျ�းအေသးစားများအ�ကားြဖတသနးသားလာခငြပ�သညပ��တနးြဖငေပါကထားေသာအေပါကြဖစသညကပလျကတရစ�ာနဆလေတ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Villareal)

ပလာစမာအေြမ�းပါးတငပ��တငး ၆ ခ� (connexins ဟ�ေခ�သည) အစ�တစခ�လာေသာအခါ Gap ဆကသယမ�များြဖစေပ�လာသညconnexon ဟ�ေခ�ေသာ��ညလျားေသာ donut ကသ�ေသာဖ�စညးမ�တငမမတ�က�ယက�စစ�ပါ။ ဘယအချနမ�ာကပလျကတရစ�ာနဆလများတင connexons ၏အေပါက ("donut တငး"), အ�ကား��ပသလ�ငး alignဆလ��စခ�ပ�စ။ ��လ�း�ကကသားများ၌ Gap ဆကသယမ�သညအထ�းအေရး�ကးသည။ လ�ပစစ

စာမျက��ာ ၁၃၈

�ကကသားကျ� �ရနအချကြပမ�က�ခငြပ�ြခငးသညကာဟမ���ေသာလမးဆ�များမ�တဆငထေရာကစာြဖတသနးသားသည��လ�း�ကကသားဆလများက�တဖကကျ� �ဝငသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Virtual microscopy ဓာတခခနးတစခ�ြပ�လ�ပ�ပးဆလတစခ�၏အစတအပ�ငးများက�ြပနလညဆနးစစရနအဆငများမ�လ�ပေဆာငပါဒ အြပနအလ�နတာဝနကျတေနရာ ။

အပ�ငးအကျ�း

တရစ�ာနဆလများသညသ�တ�၏ extracellular မကတရစများမ�တဆင ဆကသယ၍ တစ ဦး ��ငတစ ဦး ဆကသယ�ကသညတငးကျပစာလမးဆ�, desmosomes ��ငကာဟမ�လမးဆ�။ အပငဆလများက�ဆကသယ�ပးဆကသယသညplasmodesmata မ�တဆငတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�။

ဘယအချနမ�ာတရစ�ာနဆလတစခ�ပလာစမာအေြမ�းပါးရမျက��ာြပငေပ�မ�ာပ��တနး receptor တစ ဦး မ�ခ��ျေ��ာငျအဆ�ပါ extracellular matrix က�အတကပစ�ညးဥစ�ာ, တ� ြပနမ�တစခ�ကငးဆကစတငလ�ပေဆာငမ�များက�ေြပာငးလေစေ�ကာငးစတငခသညဆလအတငးေနရာ။ Plasmodesmata သညကာဟေနစ�ကပလျက��အပငဆလများအ�ကားလမးေ�ကာငးများြဖစသညလမးဆ�ကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားလ�ငးများြဖစ�ကသည။ သ�ေသာသ�တ�၏ဖ�စညးပ�မ�ာအေတာအတန��သညကြပားြခားနားသည။ တစ ဦး ကတငးကျပစာလမးဆ�တစခ� desmosome ေနစ�ကပလျကဆလ��စခ�အ�ကားေရလ�တဆပခတသညအစကအေြပာကဂေဟကသ� ြပ�မ�။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အပငဆလများထမ�ေအာကပါတ�မ�မညသညက�ေတ� ��ရသနညး။

က။ ကာဟမ�လမးဆ�ခ။ �ပ�ကဂ။ ပလကဝ။ တငးကျပစာလမးဆ�

desmosomes ၏အဓကအစတအပ�ငးများသည cadherins ��င __________ ြဖစသည။

Page 112: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 112/228

က။ actinခ။ အေသးစားဂ။ အလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများ။ အဏ��ကညစင

အခမတ� ြပနမ�

စာမျက��ာ ၁၃၉

plasmodesma ၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�သညကာဟချကတစခ���ငမညသ�ကာြခားသနညး။

စက��ဆလနရများတငးကျပေသာေ�ကာငသ�တ�ကကြပားြခားနားသည။ အပငတစပငဆလအတကလ�အပေသာ Plasmodesmataသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငဆကသယေရးသည�ကးမားေသာေမာလကျ�းများလ�ပ��ားမ�က�ခငြပ�သည။သယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငဆကသယေရးအတကတရစ�ာနဆလများတငကာဟချကက�လ�အပသည။

ဘယလ� extracellular matrix က�လ�ပေဆာငချကများက���ငးြပပါ။

တရစ�ာနတစသ��းများအတကေထာကခမ���ငပ�းတမ�အတကအဆ�ပါ extracellular matrix က�လ�ပေဆာငသည။ ဒါဟာအစတစသ��းများ၏အနာေရာဂါ�ငမးစရာ��င�ကးထားအတကလ�ပေဆာငချကများက�။

ေဝါဟာရ

ဆ�းကျ�းအခါ cadherins ဖ�စညးေ�ကာငးကပလျက epithelial ဆလများအ�ကားဆကသယမ�ပလာစမာအေြမ�းပါးအလယအလတနနး�က�းအမ�ငေလးများမ�ပ�းတပါ

extracellular matrix က�ပစ�ညး (အဓကအားြဖငေကာလာဂျင, glycoproteins ��င proteoglycans) လ��� ဝ�ကအဘ�အစကမ�ကာကယမ���ငေကျာကချရပနားေပးေသာတရစ�ာနဆလကေနတစသ��း��ဆလ

ကကလပလမးဆ�အ�ငးယနးများ၊ အာဟာရများ��ငခငြပ�သညကပလျကတရစ�ာနဆလ��စခ��ကား��လမးေ�ကာငးဆလများအားဖင, ဆလများအ�ကားသားနမေမာလကျ�းအေလးချနတ� �များဆကသယသည

plasmodesma၏ဆလနရများအ�ကားြဖတသနးေ�ကာငး (အများကနး = plasmodesmata) ��ပသလ�ငးကပလျကစက��ဆလေတ, သ�တ�ရ cytoplasm ချတဆက��ငပစ�ညးများြဖစခငြပ�ပါတယဆလမ�ဆလကေနသယယ�ပ�ေဆာင

တငးကျပစာလမးဆ�ပ��တနးလ�ကနာမ�အားြဖငဖနတး��စခ�ကပလျကတရစ�ာနဆလများအ�ကားက�မ�ဏတစခ�ကတဆပျ

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-Response "title =" အခမတ�န ြပနမ� "Grand Central Station သညေပျာေပျာငးလနး။ ပ�ရခကေနေသာလညးအဖ�အစညး၏အဆငြမငေသာလ�ပေဆာငချက - လ���ငအရာဝတ� �များသညတစေနရာမ�တစေနရာသ�ေြပာငးသညအြခားတစခ�မ�ာ၎ငးတ�သညနယနမတအတငးတငြဖတသနးသားြခငးသ�မဟ�တတည���ပး၎ငးတ�သညအဆကမြပတြဖစသညပ��ကးတလ�ပ��ားမ�၏တစစတတစပ�ငးအြဖစစးဆငး။ အလားတ�ပငပလာစမာအေြမ�းပါး၏လ�ပေဆာငမ�များတငပါဝငသညဆလအတငး��င intracellular ၏လ�ပငနးစ�များတငနယနမတက�ြဖတ�ပးလ�ပ��ားမ���ငintercellular လ�ပ��ားမ�များ။ (အေ�ကး: Randy အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 113: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 113/228

စာမျက��ာ ၁၄၀

လမန

ဆလအေြမ�းပါးဟ�လညးေခ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးတငများစာ��သညလ�ပေဆာင��ငေသာလညးအေြခခအကျဆ�းကေတာဆလ၏နယနမတက�သတမ�တ�ပးသမးဆညးရနြဖစသညဆလအလ�ပလ�ပတ။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညစမဝင��ငစမး��သည။ ဆ�လ�သညမ�ာအေြမ�းပါးသညအချ� �ေသာပစ�ညးများဆလထသ�လတလပစာဝငေရာကခငသ�မဟ�တထကခာရနခငြပ�သညပစ�ညးများလတလပစာမေ��� ��င, ဒါေပမယအထ�းဖ�စညးပ�၏အသ�းြပ�မ�က�လ�အပသည��ငရဖနရခါပငြဖတေကျာဘ�ပငစမးအငရငး��းြမ��ပ��မ�။

အစတအပ�ငးများ��ငဖ�စညးပ�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဆလအေြမ�းပါးများ၏အရည mosaic ေမာဒယနားလညပါ• phospholipids, protein ��င carbohydrates ၏လ�ပေဆာငချကများက�ေဖာြပပါ

အေြမ�းပါး• အေြမ�းပါးအလ�ာေဆးေ�းြခငး

စာမျက��ာ ၁၄၁

ဆလတစခ�၏ပလာစမာအေြမ�းပါးသညဆလက�သတမ�တေပးသည၊ ၎ငး၏နယနမတများက�ေဖာြပ�ပး၎ငးက�ဆ�းြဖတသည၎ငး၏ပတဝနးကျင��င၎ငး၏အြပနအလ�န၏သေဘာသဘာဝ ( အကျ�းချ�ပအဘ�အ [link က��ကညပါ ] ။ ဆလအချ� �ေသာအရာဝတ� �များက�ဖယထ�တ�ပးအြခားသ�များက�ယ�ပါပမာဏ။ အချ��ေသာဆလများက�ခငြပ�ရနပလာစမာအေြမ�းပါးသညအလနေြပာငးလယြပငလယ��ရမညသ�တ� ြဖတသနးသားစ�ပ�သဏchange◌ာနေြပာငးလရနေသးနဥများ��ငေသးြဖ�ဥများကသ� ြဖစသညကျ�းေြမာငးေသာဆချညမ�ငေသးေ�ကာများ။ ဤေရ�ကားပလာစမာအေြမ�းပါး၏ပ��ပးသသာလ�ပေဆာငချကများက�ြဖစ�ကသည။ Inထ�အြပငပလာစမာအေြမ�းပါး၏မျက��ာြပငသညဆလများက�ခငြပ�သညအမ�တအသားများက�သယေဆာငသညတစ ဦး က�တစ ဦး အသအမ�တြပ�ပါ၊ ၎ငးသညအေစာပ�ငးကာလအတငးတစသ��း��ငက�ယတငးအဂ� ါများဖ�စညးရနအလနအေရး�ကးသညဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၊ ေနာကပ�ငးတငမမက�ယမမမဟ�တေသာ၊ မမက�ယက�မဟ�တေသာအခနးကဏ self မ�ပါဝငသည။

Page 114: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 114/228

က�ယခစမးအားတ� ြပနမ�၏ဂ�ဏထ�း။

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အ��ပေထးဆ�းလ�ပေဆာငမ�များတငစမးရည��သညreceptors အြဖစလ�သများ��ပေထး�ပးအေရးပါေသာပ��တနးအားြဖငအချကြပထ�တလ�င။ ဤေရ�ကားပ��တနး extracellular သငးအားစ�၏လကခ��ငအြဖစ၏လ�ပ��ားအြဖစ��စ ဦး စလ�းြပ�မ�intracellular ြဖစစ�များ။ ဤအေြမ�းပါး receptors extracellular ပ�းတသညေဟာမ�နးများ��င�ကးထားမ�အေ�ကာငးအချကများကသ�ေသာ effectors များအတကဆ�ဒများသည၎ငးတ�သည intracellular က�သကဝငေစသညသ�တ�ရ effectors ခ��ျေ��ာငျ�ကေသာအခါတ� ြပနမ�အဆငျ�ဆငျ�။ ရဖနရခါ, receptors ြဖစ�ကသညဗ�ငးရပစများကြပနေပးဆခရြခငး (အပချအ�ငဗ၊ လ� immunodeficiency virus, ဥပမာတစခ�ြဖစသည)ဆလများထသ� ၀ ငေရာက��ငရန��ငတစခါတစရတင receptors များက� encoding the genes များက�သ�းပါmutations ြဖစလာသည��င signal transduction ၏လ�ပငနးစ���ငအတ�ခ�တယငးဆ�းကျ�းများ။

အရညေမာေ��ေမာဒယ

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏တည��မ�က� ၁၈၉၀ ြပည��စများ��င၎ငး၏ဓာတ�ေဗဒတငေဖာထ�တခသညအစတအပ�ငးများက�ထ�အချနကေဖာထ�တခသညအဓကအစတအပ�ငးများက� 1915 ခ���စတငေဖာထ�တခ�ကသညlipids ��ငပ��တနး။ ပလာစမာအေြမ�းပါးဖ�စညးတညေဆာကပ�၏ပထမဆ�းအကျယြပန စာလကခခသည၁၉၃၅ တင Hugh Davson ��င James Danielli တ�မ�အဆ�ြပ�ထားသည။ အဒါက� "ရထားလမးလမးေ�ကာငး" ေပ�တငအေြခခခသညအေစာပ�ငးအလကထရန micrographs အတကပလာစမာအေြမ�းပါး၏အသငအြပင။ သ�တ�ကသအ�ရပလာစမာအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�သညအသားည�ပေပါငမ�န � �ငဆငတ�သညေပါငမ�န � �င lipids အဆ�ပါအဆာမ�ြဖစြခငး။ ၁၉၅၀ ြပည��စများတငအဏ��ကညမ�နေြပာငးြဖငတ�းတကလာြခငး၊အထ�းသြဖငထ�တလ�ငေသာအလကထရနမ�ကခ��စက�ပ (TEM) သညသ�ေတသများအားယငး၏အဓကအေ�ကာငးအရငးက�ေတ� ြမငေစသညပလာစမာအေြမ�းပါးသညအလ�ာတစခ�ထက��စဆပါဝငသည။ အသစေမာဒယပ�ေကာငးတဏ�ေလလာေတ� ��ချက��ငပလာစမာအေြမ�းပါး၏ function က���စ ဦး စလ�း��ငးြပသညSJ Singer ��င Garth L. Nicolson တ�က ၁၉၇၂ တငအဆ�ြပ�ခသည။

Singer ��င Nicolson တ�၏အဆ�ြပ�ချကက� fluid mosaic model ဟ�ေခ�သည။ Theေမာဒယအချန�ကာလာတာနအမ�အတနငယတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလခသည, ဒါေပမယသ�ကအေကာငးဆ�းဖ�စညးပ���ငအေကာငေနဆြဖစသညယခ��က��ျ�ပျတ�နားလညအြဖစပလာစမာအေြမ�းပါး၏လ�ပေဆာငချကများက�။ အဆ�ပါအရည mosaic ေမာဒယပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�က�အစတအပ�ငးများ - တစခ�အပါအ ၀ ငြဖစသညအေြမ�းပါးက�အရညေပးေသာ phospholipids, cholesterol, protein ��င carbohydratesဇာတေကာင။ ပလာစမာအေြမ�းပါးသညအထ� 5 မ� 10 nm အထ��သည။ ��ငးယ��မ�အရလ�အလငး microscopy မ�တဆငြမင��ငေသးနဆလ, ခန မ�နးေြခအားြဖင 8 μmအကျယ, ဒါမ�မဟ�တခန မ�နးေြခအားြဖငြဖစ�ကသညပလာစမာအေြမ�းပါးထကအဆ ၁၀၀၀ ပ�ကျယသည။ အေြမ�းပါးသညအသားည�ပေပါငမ�န � �ငတ�၏( [link] ) ။

စာမျက��ာ ၁၄၂

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အရည mosaic ပ�စသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�အရညအြဖစေဖာြပသညphospholipids, က�လကစထေရာ��ငပ��တနးေပါငးစပ။ lipids ��ငဆကစပကာဗ�ဟ�ကဒရတ(glycolipids) ��ငပ��တနးများ (glycoproteins) သညအြပငဘကမျက��ာြပငမ�တ�းသညအေြမ�းပါး။

Page 115: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 115/228

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အဓကအစတအပ�ငးများမ�ာ lipids (phospholipids ��င cholesterol)၊ပ��တနး��ငဘ�ဟ�ကဒရတများသည lipids အချ�� ��ငပ��တငးအချ� � ��ငတဖကထားသည။ ကphospholipid သည glycerol၊ fatty acids ၂ ခ���ငေဖာစဖတ��ငဆက�ယေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသညဦး ေခါငးအ�ပစ�။ က�လကစထေရာလ, fused ကာဗနကငးေလးခ�ပါဝငသညေနာကထပ lipid, ေတ� ��ရသညအေြမ�းပါး၏အဓကအတက phospholipids အတ�။ ပ��တနးများ၊��ငပလာစမာအေြမ�းပါးအတငး��ဘ�ဟ�ကဒရတသညဆလအမျ�းအစား��ငကြပားေသာလညးပ�မ�နလ�ဆလအတကြဖစသည။ပ��တနးသညဖ�စညးမ�၏ ၅၀ ရာခ�င��နးခန က�ထ�ထညအားြဖငတကချကသညကျန��ေနေသးေသာ 10 ရာခ�င��နး��ငအတ�အစ�လ�ကအြပ�လ�ကအားြဖငဖ�စညးမ�၏ 40 ရာခ�င��နးခန သညအစ�လ�ကအြပ�လ�ကဘ�ဟ�ကဒရတြဖစြခငးအားြဖငဖ�စညးမ�။ သ�ေသာပ��တနး��င lipids ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ကြပားြခားနားေသာဆလအေြမ�းပါး��ငအတ�ကြပားသည။ ဥပမာ - myelin သညအေြမ�းပါးတစခ�၏�ကးထားမ�အရအာ��ေ�ကာများ၏ axon က�ကာကယေပးေသာအထ�းြပ�ဆလများတင ၁၈ ရာခ�င��နးသာပါဝငသညပ��တနး��င 76 ရာခ�င��နး lipid ။ အဆ�ပါ mitochondrial အတငးပ�ငးအေြမ�းပါး 76 ရာခ�င��နးပ��တနးပါ��သညသာ 24 ရာခ�င��နး lipid ။ လ�ေသးနဥများ၏ပလာစမာအေြမ�းပါးသည ၃၀ ရာခ�င��နး lipid ြဖစသည။ကာဗ�ဟ�ကဒရတများသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပငတငသာေတ� ��ငသညပ��တနးများ��ငေပါငးစပြခငး၊ ဂလ�ငက�ပ��တနးများဖ�စညးြခငး၊

စာမျက��ာ ၁၄၃

Phospholipids

အေြမ�းပါး၏အဓကထညမ�ာ amphiphilic, phospholipid molecules များြဖစသည။ဤေမာလကျ�းများ၏ hydrophilic (သ�) ေရက�ချစေသာareasရယာများ (စ�ေဆာငးမ�တစခ���ငတ�သည)ပ�စ၏အ��ပညာ��ငတစ ဦး ၏ rendition အတကေဘာလ�း) ([link]) ��စ ဦး စလ�းဟာ aqueous အရည��ငအဆကအသယ���က၏ဆလအတငးပ�ငး��ငအြပငဘက။ Hydrophobic သ�မဟ�တေရမ�နးေသာေမာလကျ�းများသညဝင��းစနးမဟ�တပါ။သ�တ�ကအြခားဓာတ�ဓာတြပ�မ�များတငအြခားဝင��းစနးမဟ�တေသာေမာလကျ�းများ��ငအြပနအလ�နဆကသယေသာလညးေယဘ�ယျအားြဖငေတာမြပ�လ�ပပါဝင��းစနးေမာလကျ�းေတနအြပနအလ�န။ ေရ၌ထညေသာအခါ, hydrophobic ေမာလကျ�းတစ ဦး ဖ�စညးေလ��ပါတယေဘာလ�းသ�မဟ�တစပျစသး�ပတ။ အဆ�ပါ phospholipids ၏ hydrophilic ေဒသများဟ�ကဒ��ဂျငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးေလ��ပါတယဆလ၏အြပငဘက��ငအတငးပ�ငး��စ ဦး စလ�းအေပ�ေရ��ငအြခားဝင��းစနးေမာလကျ�းများ��ငအတ�။ ထ�ေ�ကာငဆလ၏အတငးပ�ငး��ငအြပငဘကက�မျက��ာမ�ေသာအေြမ�းပါးမျက��ာြပငများသည hydrophilic ြဖစသည။ မတ�တာကေတာ,ဆလအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး hydrophobic သည��ငေရ��ငအတ�အြပနအလ�နမညမဟ�တပါ။ ထ�ေ�ကာငphospholipids သညဆလအတငး��အရညက�ခြခားေပးေသာအေကာငးဆ�းအလ�ာ��စခ���ေသာဆလအေြမ�းပါးက�ြဖစေပ�ေစသညဆလ၏အြပငဘကအရညကေန။

တစ ဦး က phospholipid ေမာလကျ�း ([link]) ��စခ�ဖကတး��ငအတ�သ�းကာဗန glycerol ေကျာ��းပါဝငပါသညကာဗန 1 ��င 2 မ�ပ�းတပါအကဆစေမာလကျ�းများ��ငပ�းတပါေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�တတယကာဗန။ ဒအစအစ�ကေယဘ�ယျေမာလကျ�းက�သ�ရ ဦး ေခါငး (theတစ ဦး ဝင��းစနးဇာတေကာငသ�မဟ�တအ��တလက�ဏာတာဝနခ���ပးareaရယာေသာေဖာစဖတပါဝငေသာအ�ပစ�)အဘယသ�မ�မတာဝနခမ��ေသာအ�မး (ထ�ဖကတးအကဆစ) ဟ�ေခ�တင။ ဦး ေခါငးသညဟ�ကဒ��ဂျငအဆပအေတာကြဖစေစ��ငသညအ�မးကမရ��ငဘ�း အြပ�သေဘာသ�မဟ�တအပျကသေဘာေဆာငေသာchargedရယာ၏ဤအစအစ���ငအတ�တစ ဦး ကေမာလကျ�း��ငအားသငးြခငးသ�မဟ�တဝင��းစနးမဟ�တေသာareaရယာက� amphiphilic သ�မဟ�တ "dual-loving" ဟ�ရည��နးသည။

ဤသည phospholipid ေမာလကျ�းတစ ဦး hydrophilic ေခါငး��င� �စခ� hydrophobic အ�မး၏ဖ�စညးထားသည။အဆ�ပါ hydrophilic ဦး ေခါငးအ�ပစ�တင glycerol တတေဖာစဖတပါဝငတအ�ပစ�တစစ�ပါဝငပါသညေမာလကျ�း။ အဆ�ပါ hydrophobic အ�မးတစခ�ချငးစက�တစ ဦး ြပည��ကသ�မဟ�တတစ ဦး မြပညတဖကတးြဖစေစပါဝငသည

Page 116: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 116/228

အကဆစ, ��ညလျားေသာဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆကြဖစ�ကသည။

၎ငးလက�ဏာသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဖ�စညးတညေဆာကပ�အတကအလနအေရး�ကးသည၊phospholipids ေတဟာသ�တ�ရ hydrophobic အ�မးေတက�တစခ�နတစခ�ချတဆက�ပးစစ�ေပးေလ��ပါတယသ�တ�ရ hydrophilic ေခါငးေပ�ထကမျက��ာ။ ဤနညးအားြဖင၎ငးတ�သည lipid bilayer - ဖ�စညးထားသညအတားအဆးတစခ�ြဖစလာသည၏တစဖကအေပ�ေရ��ငအြခားပစ�ညးများခြခားေသာ phospholipids ၏��စဆအလ�ာ၏အြခားတစဖကတငေရ��ငအြခားပစ�ညးများမ�အတားအဆး။ တကယေတာ phospholipids အပ�

စာမျက��ာ ၁၄၄

တစ ဦး aqueous ေြဖ��ငးချကအတကအလ�အေလျာက (micelles ေခ�ေသးငယတ spheres က�သ�မဟ�တမျကရညစကေလးေတဖ�စညးရနေလ��ပါတယသ�မဟ�တ liposomes) သ�တ�ရ hydrophilic ေခါငး��ငအတ�အြပင��င၎ငးတ�၏ hydrophobic အ�မးဖ�စညးအတ�အတငးပ�ငး ( [link]) ။

aqueous ေြဖ��ငးချကများတင phospholipids မမတ�၏ဝင��းစနးေခါငးများ��ငအတ�မမတ�က�ယက�စစ�ေလ��ပါတယအြပင��င၎ငးတ�၏ hydrophobic အ�မးအတငးရငဆ�ငေနရ။ (အေ�ကး: ေနြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Mariana Ruiz ဗလာရးရယ

ပ��တနး

ပ��တနးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဒ�တယအဓကအစတအပ�ငးြဖစသည။ Integral ပ��တနး (အချ��အထ�းအမျ�းအစားများက� Integrins ဟ�ေခ�သည။ ၎ငးတ�အမညကအ�ကြပ�ထားသညမ�ာလ�းဝလ�း ၀ ြဖစသညအေြမ�းပါးဖ�စညးပ���ငသ�တ�၏ hydrophobic အေြမ�းပါး - spanning ေဒသများ��ငအတ�အြပနအလ�နအဆ�ပါ phospholipid bilayer ၏ hydrophobic ေဒသ ([link]) ။ Single-pass အေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးများေသာအားြဖင 20-25 အမ�င��ပါဝငပါသညတ hydrophobic transmembrane အစတအပ�ငး��သညအကဆစ။ အချ��သညအလ�ာတစခ���ငဆက�ယေသာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးတစခ�သာြဖစသည။ အချ�� မ�ာမ�အေြမ�းပါးတစဖကမ�အြခားသ�ဆန ◌၍ ��စဖကစလ�းတငထေတ� ��ငသည။ အချ����ပေထးေသာပ��တနးများသညပ��တငးတစခ�တညး၏အစတအပ�ငး ၁၂ ခ�ြဖငဖ�စညးထားသညကျယြပန ေသာအေြမ�းပါးတငေခါကြခငး��င embedded ([link] ) ။ ဒပ��တနးအမျ�းအစားတစ��ပါတယhydrophilic ေဒသသ�မဟ�တေဒသများ��ငအနညးငယသ�မဟ�တ hydrophobic ေဒသအနညးငယသ�မဟ�တ။ ဒါပ��တနး၏ေဒသများ၏အစအစ�သည phospholipids ��ငအတ�ပ��တနးက� ဦး တညေလ��သည။အဆ�ပါ phospholipids ၏အ�မး��ငကပလျကပ��တနး၏ hydrophobic ေဒသ��ငအတ�အေြမ�းပါးကေန��ငအဆကအသယပ��တနး၏ hydrophilic ေဒသသ�မဟ�တေဒသများအဆ�ပါ cytosol သ�မဟ�တ extracellular အရည��ငအတ�။

Page 117: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 117/228

စာမျက��ာ ၁၄၅

Integral အေြမ�းပါးပ��တနးသညအေြမ�းပါးက�သကေရာကေစသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ alpha-helices များ����ငသည(ဥပမာ ၁ ��င ၂) သ�မဟ�တ၎ငးတ�တငအေြမ�းပါးအလ�က beta-sheets များ����ငသည (ဥပမာ ၃) ။

(အေ�ကး:“ Foobar” / Wikimedia Commons)

အရပစ�ညးပ��တနးများက�အေြမ�းပါး၏အြပငဘက��ငအတငးပ�ငးမျက��ာြပငများတငပ�းတထားသညြဖစေစပ��တနးမ�ြဖစေစ phospholipids ရန။ အေရးပါေသာ��ငအတ�အရပ��တနးပ��တနးများသည cytoskeleton ၏အမ�ငများအတကဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာအရချတဆကမ�များအြဖစအငဇ�ငးများအေန��ငအသ�းြပ���ငသည။သ�မဟ�တဆလရအသအမ�တြပ�မ�ကဘဆ�ကများ၏တစစတတစပ�ငးအြဖစ။ ၎ငးတ�က�တစခါတစရ“ cell-specific” ဟ�ရည��နး�ကသည။ပ��တနး။ ခ��ာက�ယသည ၄ ငး၏က�ယပ�ငပ��တငးများက�အသအမ�တြပ��ပး��ငငြခား��ငသကဆ�ငေသာပ��တငးများက�တ�ကခ�ကသညထ�းေဖာကေရာဂါပ�း။

Carbohydrates

Carbohydrates သည plasma membranes ၏တတယအဓကအစတအပ�ငးြဖစသည။ သ�တ�ကအ�မေတ�ရပါတယဆလများ၏အြပငဘကမျက��ာြပငေပ�မ�ာပ��တနး (glycoproteins ဖ�စညး) သ�မဟ�တမ�ြဖစေစခ��ျေ��ာငျေန�ကသညlipids (glycolipids ဖ�စညး) ([link]) ။ ဤအဘ�ဟ�ကဒရတကငးဆက 2-60 ထား��ေရးလမမညmonosaccharide ယ�နစများ��ငေြဖာငသ�မဟ�တအက�ငးအခကြဖစေစ��ငပါတယ။ အရပ��တနး��ငအတ�,ကာဗ�ဟ�ကဒရတများသညဆလမျက��ာြပငေပ� ��အထ�းက�ေသာေနရာများက�ဖ�စညး�ပးဆလတစခ�ချငးစက�မ�တမေစရနခငြပ�သညအြခား။ ဤဆ�ဒများတငဆလက�အသအမ�တြပ�ရနထ�းြခားေသာပ�စများ��သညလ�တစ ဦး ချငးစအတကထ�းြခားေသာမျက��ာအသငအြပငများကသ�သ�မဟ�တသ�မအားအသအမ�တြပ�ရနခငြပ�သည။ ဒအသအမ�တြပ�မ�ကက�ယခစမးအားစနစကအ�ကားခြခားရနခငြပ�အြဖစ function က�, ဆလေတရနအလနအေရး�ကးပါသညက�ယခ��ာဆလများ (“ မမက�ယက�” ဟ�ေခ�သည) ��င��ငငြခားဆလများသ�မဟ�တတစ���းများ (“ မမက�ယက�မဟ�တေသာ” ဟ�ေခ�သည) ။ အလားတ�အမျ�းအစာglycoproteins ��င glycolipids များက�ဗ�ငးရပစများ၏မျက��ာြပငေပ�တငေတ� ����င�ပးေြပာငးလ��ငသညမ�ကာခဏ၊ က�ယခအားဆလများအား၎ငးတ�အားအသအမ�တြပ�ြခငး��ငတ�ကခ�ကြခငးမ�တားဆးသည။

ဆလ၏အြပငဘကမျက��ာြပငေပ� ��ဤဘ�ဟ�ကဒရတသည��စ ဦး စလ�း၏ဘ�ဟ�ကဒရတအစတအပ�ငးများြဖစသညglycoproteins ��င glycolipids - က�စ�ေပါငးေသာ glycocalyx (သ�ကားဟ�အဓပ�ာယရေသာ) အြဖစရည��နးသညအေပ�ယပ�ငး ") ။ အဆ�ပါ glycocalyx အလနအမငး hydrophilic သည��ငများစာေသာေရက�ဆေဆာငဆလ၏မျက��ာြပင။ ၎ငးသညဆလ၏၎ငး၏ေရေ�ကာပတ ၀ နးကျင��ငအြပနအလ�နဆကသယမ�က�အေထာကအက�ြပ�သညေရတငေပျာဝငေနေသာအရာဝတ� �များရ��ရနဆလ၏စမးရည။ အထကတငေဆးေ�းထားတအတ�ငးglycocalyx သညဆလက�ခြခားသတမ�တြခငး၊သေ��သားဖ�ဖ�းတ�းတ��ငတစ���းများဖ�စညးရနဆလ - ဆလပ�းတမ�၌အသ�းြပ�သည။

စာမျက��ာ ၁၄၆

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

ဗ�ငးရပစများသညသတသတမ�တမ�တ OrgansGlycoprotein ��င glycolipid ပ�စများက�မျက��ာြပငများ၌မညသ�က�းစကေစသနညးဆလများသညဗ�ငးရပစများစာက�က�းစကရနအခငအလမးေပးသည။ အတချအ�ငဗ��ငအသညးေရာငေရာဂါ (ပ�းဘ) များသာက�းစကသညလ�ခ��ာက�ယထမ�ာတကျတက�ယတငးအဂ� ါသ�မဟ�တဆလ။ အပချအ�ငဗသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ထ�းေဖာက��ငသညT-helper cells ဟ�ေခ�ေသာ Lymphocytes များအြပင monocytes ��ငအလယပ�ငးအချ� �လညး��သညအာ��ေ�ကာစနစဆလ။ အသညးေရာငေရာဂါ (ပ�းဘ) သညအသညးဆလများက�တ�ကခ�ကသည။

Page 118: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 118/228

ဒဗ�ငးရပစေတဟာဒဆလေတက�ထ�းေဖာကဝငေရာက��င�ပးဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဆလေတမ�ာသ�တ�ရစညးေ��ာငထားတဆ�ဒေတ��ေနလ�ပတကျေသာ��ငအချ� �ေသာဗ�ငးရပစများ��ငလ�ကဖကေသာမျက��ာြပငများ ( [link]) ။ အြခားအသအမ�တြပ�ြခငးဗ�ငးရပစပ�း၏မျက��ာြပငေပ� �� ၀ ကဘဆ�ကများသညလ�က�ယခစမးအားစနစ��ငအြပနအလ�နဆကသယ�ပးခ��ာက�ယက�လ��ေဆာေပးသညပantib◌ထ�တလ�ပရန။ ပassociated◌ပစ�ညးများက�ေအတဂျင (သ�) ဆကစပပ��တနးများက�တ�န ြပနမ�ြပ�သညထ�ကသ�ေသာက�ယတငးကလစာေတက���ငအတ�ြဖစေပ�ေစြခငးင�ါအြဖစထ�းေဖာကေရာဂါပ�းများ, ဒါမ�မဟ�တ��ငငြခားဆလတ� ြပနမ�အစားထ�းက�သမ�။ ထ�တ�ညေသာဆ�ကများသညပantib◌ပစ�ညးများက�ပ�းတဖျကဆးြခငးသ�မဟ�တဖျကဆးပစရနေနရာများအြဖစအသ�းြပ�သညဗ�ငးရပစပ�း၏လ�ပ��ားမ�က�တားစး။ ကမေကာငးစာြဖင HIV အသအမ�တြပ�ခထားရေသာဆ�ဒများမ�ာ aဗဇေြပာငးလြခငးေ�ကာငလျငြမနစာ��နးသညကာကယေဆးက�ထေရာကစာကာကယ��ငသညဗ�ငးရပစသညတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလလာသည��ငအမ�အလနခကခသည။ အပချအ�ငဗပ�းက�းစကခထားရသ�တစ ဦး လျငြမနစာက�းစကလမမညကြပားြခားနားမ�များကခြခားေသာဗ�ငးရပစ၏ကြပားြခားနားေသာလ� ဦး ေရ, ဒါမ�မဟ�တမျ�းကဖ� �ဖ�းဒအသအမ�တြပ�မ�ကဘဆ�ကများ။ ဤသညမျက��ာြပငအမ�တအသားများ၏ဤလျငြမနစာေြပာငးလမ�၏ထေရာကမ�က�ေလျာနညးေစသညဗ�ငးရပစက�တ�ကခ�ကသညလ�၏က�ယခစမးအားစနစမျက��ာြပငပ�စများ၏အသစမ�က။ အပချအ�ငဗပ�းြပန ပားမ�သညပ�ဆ�းလာသညဗ�ငးရပစသညခ�ခအားတ� ြပနမ�တငပါ ၀ ငေသာဆလများအားအထ�းသြဖငက�းစကဖျကဆးသည။ေနာကထပအမ��င incapacitating ။

အတချအ�ငဗသည CD4 receptor ြဖစေသာ T ဆလများ၏မျက��ာြပငေပ� �� glycoprotein ��ငဆကသယသည။ (အေ�ကး:

NIH, NIAID မ�ြပ�ြပငြခငး)

အေြမ�းပါးအလ�ာ

mosaic ပ�စတငေဖာြပထားေသာအေြမ�းပါး၏ mosaic လက�ဏာသည၎ငးက�က�ညသည၎ငး၏သေဘာသဘာဝက�သ��ပျေဖျာ။ အဆ�ပါပ��တနး��င lipids သးြခားအြဖစအေြမ�းပါးထမ�ာတည���ပးထထေရာကေရာကမပ�းတေမာလကျ�းများ။ ၎ငးသညသးြခားေရာငစ�ေရာငစ�ြပားများ��ငဆငတ�သညသ�တ�တစေတအချငးချငးတစေယာကက�တစေယာကေလးစားမ�နအတ�ေရ�လျားေန�ကတယ။ အေြမ�းပါးကမဟ�တပါဘ�း

စာမျက��ာ ၁၄၇

သ�ေသာပ�ေဖာငးကသ�အသညးအသနတ�းချ� ��ငသည၊ အစားကတငးကျပစာ��ငလ�ငလ�ငက��ငပါတယတစ ဦး ဆလအလနအက�ေရယ�လ�ငထ�းေဖာက။ သ�ေသာ၎ငး၏ mosaic သဘာဝေ�ကာငတစ ဦး အလနအပချညမ�ငသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�လယလယက�က�ထ�းေဖာက��ငြခငးမ��ဘ၎ငးက�ေပါကကေစ��ငသညအပထ�တယ�ေသာအခါအေြမ�းပါးစးဆငးသား�ပးမမက�ယက�တဆပခတပါလမမည။

အေြမ�းပါး၏ mosaic ဝေသသလက�ဏာများက၎ငး၏အချ� �ေသာသ�ေသာအားလ�းမဟ�တ၎ငး၏ယ�တေလျာက���ငးြပသည။ ��ပါတယဒအရညဝေသသက�ထနးသမးရနက�ည��စခ�ကအြခားအချကများ။ အချကတစချကမ�ာသဘာဝတရားြဖစသညသ�တ�က�ယသ�တ� phospholipids ၄ ငးတ� ြပည� �ကေနသညပ�စတင phospholipid အ�မး��ဖကတးအကစစများသညခ��ျေ��ာငျဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ��ငအတ�ြပည��က။ ကပလျကကာဗနအ�ကားအဘယသ�မ�မ��စဆေ��ာင�က�း��ပါတယအကတမများ။ ဤသညအေတာေလးေြဖာငြဖစေ�ကာငးအ�မးြဖစေပ�။ ဆန ကျငဘကအေနြဖင၊အများဆ�းေသာဟ�ကဒ��ဂျငအကတမများမပါ ၀ ငေသာလညး၎ငးတ�သည��စဆေသာချညေ��ာငြခငးများပါ ၀ ငသညကပလျကကာဗနအကတမအ�ကား; ��စဆေ��ာင�က�း၏ကာဗန၏ string က�အတကေကးမ�ခန မ�နးေြခအားြဖင 30 ဒဂရ ([link]) ။

ထ�ေ�ကာငြပည��ကေနသညဖကတးအကစစများသညသ�တ�၏အ�မးအ�မးများ��ငအတ�ေလျာကျသားလ�ငဖအားေပး��ငသညအပ�ချနများသညတစ ဦး က�တစ ဦး ဖအားေပး�ပးတငးတငးမာမာအေြမ�းပါးြဖစေစသည။ အကယ၍အဆအကစစအကစစက�မည�စပါ။ သ�တ�၏အ�မးများတင��သညအေပါကများသညကပလျကေဖာပ�လစဒidphospholipid ေမာလကျ�းများအ�ကားေနရာလတက�ထနးသမးထားသည။ ဤသည "တေတာငဆစအခနး” သညအေြမ�းပါး��ငအပ�ချနတငအေြမ�းပါးက�အရညေပျာေစရနက�ညသညသ�တ�ရ phospholipids အတကြပည��ကဖကတးအကဆစအ�မး "ခ" သ�မဟ�တခ�ငမာေအာငလမမယ။ ေဆမျ�းအေအးခနး၏အရညသညေအးေသာပတဝနးကျငတငအထ�းအေရး�ကးသည။ ေအးတပတဝနးကျငများေသာအားြဖငြပည��ကေနေသာဖကတးအကစစများြဖငဖ�စညးထားသညအေြမ�းပါးများက�၎ငးတ�အားေလျာနညးေစသည

Page 119: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 119/228

အရည��ငက�ထ�ကျဖ�ပ�ြဖစေပ� ��င။ များစာေသာသက��များ (ငါးများသညဥပမာတစခ�ြဖစသည။ )အတကမြပညဝဖကတးအကဆစများ၏အချ�းအစားေြပာငးလေနတအားြဖငအေအးပတဝနးကျငမ�လ�ကေလျာညေထ၏အပ�ချန၏ေလ�ာချတ� ြပနသ�တ�၏အေြမ�းပါး။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

အေြမ�းပါးများ၏ေြပာငးလယြပငလယ��င mosaic အရညအေသး၏ကာတနး�ကည��ရန ဒ site က� သားေရာက�ကည ��။

တရစ�ာနများတငတကျေသာအေြမ�းပါးပါ ၀ ငသညအြပငသ�ကားဓာတက�ထနးသမးရနက�ညသည။အေြမ�းပါးအတငး�� phospholipids များ��ငအတ�လကစထေရာလသညေသ�ေြခာကေစပါသညအေြမ�းပါးအေပ�အပ�ချန၏သကေရာကမ�။ ထ�ေ�ကာငဤ lipid သည�ကားခအြဖစလ�ပေဆာငသညေလျာေြပေလျာနညးေစြခငး��ငထမ�တ�းြမ�ငေသာအပ�ချနတားဆးကေနနမအပ�ချနအလနအက� fluidity တ�းြမ�င။ ထ�ေ�ကာငက�လကစထေရာ, ��စ ဦး စလ�းလမး�နအတက, ၏အကာအေဝးက�တ�းချ�အေြမ�းပါးသငေလျာစာအရည��ငအကျ�းဆကအလ�ပလ�ပတေသာအပ�ချန။က�လကစထေရာသည transmembrane ၏�ပတများက�စ�စညးြခငးကသ�ေသာအြခားလ�ပေဆာငမ�များက�လညးေဆာငရကသညlipid ေဖာငသ�ပ��တနး။

အဆ�ပါ Plasma အေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးများ��င Functions များအစတအပ�ငး တညေနရာ

Phospholipid အေြမ�းပါး၏အဓကထည

စာမျက��ာ ၁၄၈

အဆ�ပါ Plasma အေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးများ��င Functions များအစတအပ�ငး တညေနရာ

က�လကစထေရာ phospholipids အ�ကား��င� �စခ�အ�ကားပ�းတphospholipid အလ�ာ

ေပါငးစပပ��တနး (ဥပမာ,integrins)

အဆ�ပါ phospholipid အလ�ာ (များ) အတငး embedded ။ ေမလ��စ ဦး စလ�းအလ�ာမ�တဆငထ�းေဖာကမညမဟ�တပါ

အရပ��တနး အဆ�ပါ phospholipid ၏အတငးပ�ငးသ�မဟ�တအြပငဘကမျက��ာြပငတငbilayer; အဆ�ပါ phospholipids အတငး embedded မဟ�တပါဘ�း

Carbohydrates (၏အစတအပ�ငးများglycoproteins ��င glycolipids)

ေယဘ�ယျအားြဖငြပငပ��ပ��တနး��ငတဖကထားသညအေြမ�းပါးအလ�ာ

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

Immunologist အရပ��တနးများ��ငဆလတစခ�အေပ�သကေရာကမ���ေသာဘ�ဟ�ကဒရတေြပာငးလမ�အသအမ�တြပ�ကဘဆ�ကများကာကယေဆးထ�းအတကအဓကအကျ�းစးပားြဖစ�ကသည။ ဤေြပာငးလမ�များသ�ေခ�ေဆာငသား�ကသညကာကယေဆးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကထညသငးစ�းစား။ ေကျာကေရာဂါ၊ ပ�လယ�၊ကာကယေဆးများအသ�းြပ�ြခငးေ�ကာငဆ�ဆ�� �ငေမးခ�ငေရာဂါသညေအာငြမငခသည။

ေရာဂါ�ပးပညာ��ငများသညကာကယေဆးများက�သ�ေတသန��ငဖ� �ဖ�းတ�းတကေသာေဆးသမားများ��ငသပ�ပညာ��ငများလညးြဖစသညဓာတမတညသ�မဟ�တအြခားက�ယခစမးအားြပproblemsနာများက�သရန��ငေလလာအြဖစ။ အချ��ေသာေရာဂါ�ပးပညာ��ငများကေလလာ�ပးက�သ�ကသညautoimmune ြပproblemsနာများ (လ�တစ ဦး ၏က�ယခအားစနစကသ�သ�မဟ�တသ�မက�ယတ�ငတ�ကခ�ကသညေရာဂါများထ�ကသ�ေသာ lupus အြဖစဆလသ�မဟ�တတစ���း, ��ငဝယယ�ြခငး��မ�� (ထ�ကသ�ေသာဝယယ�အြဖစ) immunodeficiency ချခ�ခအားကျဆငးမ�ေရာဂါ (AIDS) သ�မဟ�တမျ�း�� းလ�က (ဥပမာြပငးထနေသာေပါငးစပြခငးကသ�)ခ�ခအားကျဆငးမ� (SCID) ။ က�ယတငးအဂ� ါအစားထ�းက�သမ�က�က�ညရနေရာဂါ�ပးပညာ��ငများက�ေခ�သညလ�နာများသညသ�တ�၏က�ယခအားစနစများက���မနငးရနသ�တ�၏က�ယခ��ာများက�ြငငးပယ။ မရပါတစ ဦး အစားထ�းက�ယတငးကလစာေတက�။ အချ��ေသာေရာဂါ�ပးပညာ��ငများသညသဘာဝက�ယခစမးအား��င၎ငးက�နားလညရနအလ�ပလ�ပ�ကသညလ�တစ ဦး ၏ပတဝနးကျငအေပ�သကေရာကမ�များ။ အြခားသ�များကမ�က�ယခစမးအားမညသ���ေ�ကာငး��ငပတသကသညေမးခနးများက�လ�ပေဆာင�ကသညစနစကထ�ကသ�ေသာကငဆာအြဖစေရာဂါများက�သကေရာကသည။ အတတကာလ၌ကျနးမာြခငး၏အေရး�ကးပ�ကငဆာကာကယတားဆးအတကက�ယခစမးအားစနစကလ�းဝနားမလညခေပ။

ခ�ခအားကျဆငးမ�ေရာဂါကာကယေဆးအြဖစအလ�ပလ�ပရနပါရဂ�ဘ�သ�မဟ�တ MD လ�အပသည။ ထ�အြပငခ���စ, immunologists တာဝနယ�အသအမ�တြပ�အစအစ�တငအနညးဆ�း ၂ ��စမ� ၃ ��စအထေလကျငသင�ကားေပး�ပးသ�ကေပးေသာစာေမးပက�ေအာငရမညဓာတမတညြခငး��ငေရာဂါ�ပးပညာဘ�တအဖ�။ ေရာဂါ�ပးပညာ��ငများသညဗဟ�သ�တများ��ရမညလ�က�ယခ��ာ၏လ�ပေဆာငမ�များသညကာကယေဆးထ�းြခငးထကေကျာလနေသာကစ�များ��ငသကဆ�ငသညေဆးဝါးေဗဒ၊ က�သြခငး၊ စမးသပြခငးစသညေဆးဝါးေဗဒ��ငေဆးပညာဆ�ငရာအသပညာပစ�ညးများ��ငခစတက�သမ�။

Page 120: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 120/228

အပ�ငးအကျ�းပလာစမာအေြမ�းပါးက�ေခတမနားလညမ�က� fluid mosaic model ဟ�ရည��နးသည။ပလာစမာအေြမ�းပါးသည ၄ ငးတ�၏ hydrophobic ��ငအတ� phospholipids ��စမျ�းပါဝငသည။တစေယာကနတစေယာကအဆကအသယ��တ fatty acid အ�မး။ အေြမ�းပါး၏��ခငး��ငအတ� studded ြဖစပါတယအေြမ�းပါး span အချ��ေသာပ��တနး။ ဒပ��တနးအချ� �သယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကဝတြပ��ကေလာသ�ဆလထကသ�မဟ�တထကပစ�ညးများ။ ကာဗ�ဟ�ကဒရတက�ပ��တနး��င lipids အချ�� ��ငတထားသညခြခားသတမ�တဖ�အလ�ပလ�ပေသာ��ပေထးေသာဖ�စညးသညအေြမ�းပါး၏အြပငဘက - မျက��ာြပငမျက��ာြပငေပ�မ�ာအြခားဆလမ�ဆလ။ အေြမ�းပါး၏အရညသဘာဝသညအပ�ချနေ�ကာငြဖစသညအဆအကဆစအ�မး (အချ��ေသာေ��ာင�က�းများက kinked) ၏ဖ�စညးမ�, ၏ေ���ေမ�ာကတငက�လကစထေရာသညအေြမ�းပါးတငထညသငးထားေသာပ��တငးများ��ငပ��တနးများ၏ mosaic သေဘာသဘာဝ -အခ�ငအမာအရပျ၌ fixed �ကသညမဟ�တေသာဘ�ဟ�ကဒရတေပါငးစပ။ plasma အေြမ�းပါးပ�းတ

စာမျက��ာ ၁၄၉

ဆလေတရနယနမတက�သတမ�တေပမယ static bag ြဖစမယအစား၊အဆကမြပတ flux ၌တည၏။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ဘယပလာစမာအေြမ�းပါးအစတအပ�ငးက�၎ငး၏မျက��ာြပငတငေတ� ����ငသညသ�မဟ�တအတငး၌ြမ��ပ����ငသညအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�?

က။ ပ��တနးခ။ က�လကစထေရာဂ။ ဘ�ဟ�ကဒရတ။ phospholipid

က

တစ ဦး phospholipid ၏အဘယဝေသသအေြမ�းပါးများ၏ေလျာေြပေစတယ?

က။ ၎ငး၏ ဦး ေခါငးခ။ က�လကစထေရာဂ။ တစ ဦး ြပည��ကဖကတးအကဆစအ�မး။ အဆ�ပါဖကတးအကဆစအ�မးအတက��စဆေ��ာင�က�း

: D

ဆလအေြမ�းပါး၏အြပငဘကတငပ�းတပါဘ�ဟ�ကဒရတ၏အဓက function က�ကဘာလ?

က။ ဆလ၏မ�တပ�တငခ။ အေြမ�းပါး၏ေြပာငးလယြပငလယဂ။ အေြမ�းပါးအားြဖည။ အေြမ�းပါးကတဆငလ�ငးများ

က

အခမတ� ြပနမ�

ဆလအေြမ�းပါးသညသဘာဝတငအရညြဖစြခငးသညအဘယေ�ကာငအကျ�း��သနညး။

ဆလအေြမ�းပါး၏အရညသငြပငသညဆလက� ပ�၍ ေြပာငးလယြပငလယေစသညအေြမ�းပါးတငးကျပခ�ကပါလမမယ။ ၎ငးသညအေြမ�းပါးအစတအပ�ငးများ၏ေရ�လျားမ�က�လညးခငြပ�သည။အေြမ�းပါးသယယ�ပ�ေဆာငေရးအချ� �အမျ�းအစားများအတကလ�အပသည။

အဘယေ�ကာင phospholipids ဟာအလ�အေလျာက a နတ�တစခ�ခ�သ�သ�တ�က�ယသ�တ� Oriental ေလ��ပါတယအေြမ�းပါး?

အဆ�ပါ hydrophobic, nonpolar ေဒသများဖ�စညးပ�များအတက��ငရနအတကတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ� align ရမညြဖစသညအနညးဆ�းြဖစ��ငေချ��ေသာစမးအင��ငပ�မ�ြမငမားေသာတည�ငမမ���သည။ အဆ�ပါ၏ဖကတးအကဆစအ�မးphospholipids သညေရ��ငေရာ။ မရ��ငေသာလညးေမာလကျ�း၏ေဖာစဖတ“ ဦး ေခါငး” သညလ�ပ��ငသည။ ထ�ေ�ကာင,ဦး ေခါငးသညေရက� ဦး တညသည။

Page 121: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 121/228

စာမျက��ာ ၁၅၀

ေဝါဟာရ

amphiphilicဝင��းစနးသ�မဟ�တအားသငးထားareaရယာ��င nonpolar သ�မဟ�တအားသငးပ�ငဆ�ငေမာလကျ�းhydrophilic ��င hydrophobic ��စ ဦး စလ�း��ငအတ�အြပနအလ�န��ငစမးရယာသဘာဝပတဝနးကျင

အရည mosaic ေမာဒယအစတအပ�ငးတစခ� mosaic အြဖစပလာစမာအေြမ�းပါး၏ဖ�စညးပ�ေဖာြပသညphospholipids, က�လကစထေရာ, ပ��တနး, glycoproteins ��ငglycolipids (ပ��တနးသ�မဟ�တ lipids တဆကထားေသာသ�ကား�က�းများ)၊အရညဇာတေကာင (fluidity) က�ရ��လာတ

glycolipidဘ�ဟ�ကဒရတ��င lipids ေပါငးစပ

glycoproteinဘ�ဟ�ကဒရတ��ငပ��တနးေပါငးစပ

hydrophilicေရ��ငေပါငးစပ��ငသညေမာလကျ�း၊ "ေရချစေသာသ�"

ေကျာကကပေရ��ငဆကသယ��ငစမးမ��ေသာေမာလကျ�း; “ ေရမ�နး”

အေရးပါေသာပ��တနးကျယကျယြပန ြပန အြပနအလ�နေသာအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�သ�ေပါငးစညးပ��တနးအေြမ�းပါး lipids ၏ဟ�ကဒ��ကာဘနကငးဆက��ငအတ�မ�ကာခဏ spansအေြမ�းပါး; ဤအပ��တနးသာများ၏ေ��ာငအယ�ကများကဖယ��ားပစ��ငသညဆပြပာအားြဖငအေြမ�းပါး

အရပ��တနးပ��တငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကတငလညးေကာငး၊အတငးဘကြခမး၊ ဒပ��တနးေတက�ဖယ��ား��ငတယ (အေြမ�းပါးက�ေဆးေ�ကာတယ)ဆားငနေဆးေ�ကာြခငးအားြဖငြဖစသည

passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အဘယေ�ကာင� �ငမညသ� passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးြဖစေပ���ငးြပပါ• osmosis ��ငပျ� � �၏ြဖစစ�များက�သေဘာေပါကနားလညြခငး• tonic သတမ�တြခငး��င passive သယယ�ပ�ေဆာငေရး��င၎ငး၏ဆကစပမ�က�ေဖာြပရန

ပလာစမာအေြမ�းပါးသညအချ� �ေသာအရာဝတ� �များက�ဆလထသ� ၀ ငထကခငြပ�ရမညအချ� �ေသာအ��ရာယ��ေသာပစ�ညးများ ၀ ငေရာကြခငးမ�ကာကယရန��ငအချ� �ေသာမ��မြဖစလ�အပေသာပစ�ညးများမ�ကာကယရနထကခာသားသည။ တစနညးအားြဖငပလာစမာအေြမ�းပါးများသညစမဝင��ငသညေရးချယ��ငသညအရာများြဖစသညြဖတသနးသားရနအချ� �ေသာအရာဝတ� �များ၊ သ�တ�ကဒဆ�း�� းခ�ကပါေရးချယမ�သညဆလသညသ�ဟာသ�ဆကလကတညတ��ငေတာမညမဟ�တပါ၊ဖျကဆးပစ။ အချ��ေသာဆလများသညအြခားအရာများထကပ�မ��ကးမားေသာပမာဏများစာလ�အပသညဆလများ၊ သ�တ�က extracellular အရညကေနဒပစ�ညးများရယ�တလမး��ရမည။အချ� �ေသာပစ�ညးများသညေရ�လျားလာသည��ငအမ�ဆလတစခ�သညဤကသ� ြဖစပျက��ငသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�ေ�ကာငးအထ�းယ��ရားများ����ငပါသည။ တချ��ကပစ�ညးများဒါြဖစ�ကသညadenosine hydrolyzing ၎ငး၏စမးအငအချ� �က�ြဖ�နးေသာဆလတစခ�အတကအေရး�ကးသည

စာမျက��ာ ၁၅၁

trhosphate (ATP)၊ ဤပစ�ညးများက�ရ��ရန။ ေသးဆလနများသညအချ� �က�သ�းသညစမးအငပလ�ပေနတယ။ ဆလအားလ�းသညစမးအငအများစ�က�ထနးသမးရနအသ�းြပ�သညအတငးပ�ငး��ငအြပငဘကအ�ကားဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမအ�ငးယနးများ၏မညမ�မ�ဆလ။

Page 122: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 122/228

အေြမ�းပါးသယယ�ပ�ေဆာငေရး၏တ�က��ကတ�က��ကပ�စများက� passive ြဖစ�ကသည။ passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးတစ ဦး ြဖစပါတယသဘာဝြဖစစ�ြဖစစ���ငဆလက�၎ငး၏မညသည�က�းပမးအားထ�တမ�မလ�အပပါဘ�းလ�ပ��ားမ��ပးေြမာကရနစမးအင။ passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးအတက, တ� �များထမ�ေ���အနမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�toရယာမ�ပ�မ�ြမငမားအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�areaရယာ။ ��ပပ�ငးဆ�ငရာအာကာသတစခ�တညးပစ�ညးတစခ�၏ြပငးအားတစခ�အကာအေဝး��သညအတက��သညဟ�ဆ�သညတစ ဦး အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�။

ေရးချယ Permeability

Plasma အေြမ�းပါးများသညအချ�းမည: အေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး��ငတ�သညမဟ�တပါအေြမ�းပါး၏အြပငပနး။ တကယေတာ, ခငးကျငးအ�ကားသသသာသာြခားနားချက��ပါတယတစ ဦး အေြမ�းပါးဖ�စညးေသာလကကမးစာေစာင��စခ�အ�ကား phospholipids ��ငပ��တနး။ ၏အတငးပ�ငးတငအေြမ�းပါး, အချ��ပ��တနးဟာ cytoskeleton ၏အမ�ငမ�အေြမ�းပါးေကျာကချရပနားရနအေစခသည။၎ငးြဒပစငများက�ချညေ��ာငေသာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကတငအရပ��တနးများ��သညextracellular matrix က�။ ၎ငးတင lipids သ�မဟ�တ protein များ��ငဆက�ယေသာကာဗ�ဟ�ကဒရတများက�လညးေတ� ����ငသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပင။ ဤဘ�ဟ�ကဒရတ��ပေထးမ�များသညဆလက�ေပါငးစညးေစသညဆလဟာ extracellular အရညအတကလ�အပေ�ကာငးတ� �များ။ ဤသညေရးချယဖ�သသသာသာထပေြပာသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏သေဘာသဘာဝ ([link]) ။

ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပငသညအတငးပ�ငးမျက��ာြပင��ငမတ�ပါအတ�တ�

စာမျက��ာ ၁၅၂

အေြမ�းပါး။

Page 123: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 123/228

ပလာစမာအေြမ�းပါးသည amphiphilic ြဖစေ�ကာငးသတရပါ။ ၎ငးတ�တင hydrophilic ��င hydrophobic ��သညတ�ငးေဒသ�ကး။ ဤသညဝေသသအေြမ�းပါးမ�တဆငအချ� �ေသာပစ�ညးများများ၏လ�ပ��ားမ���ငက�ညေပးသညအြခားသ�များ၏လ�ပ��ားမ�က�အဟန အတားြဖစေစသည။ အနမေမာလကျ�းအေလးချနလ�ပ��ငတ� �ငအတ� lipid-ေပျာဝငပစ�ညးအလယတက�အေြမ�းပါး၏ hydrophobic lipid core က�တဆငေချာ။ ဆဥကသ�ေသာပစ�ညးများေပျာဝင��ငေသာဗတာမင A၊ D၊ E ��င K တ�သညအစာေ�ကလမးေ�ကာငး��ပလာစမာအေြမ�းပါးက�အလယတက�ြဖတသနးသား��ငသညေကျးရာအ�ပစ���ငအြခားတစ���း။ အဆေပျာဝင��ငသညေဆးဝါးများ��ငေဟာမ�နးများသညဆလများသ�လယက�စာဝငေရာက��င�ပး၊အလယတက�ခ��ာက�ယရတစသ��းများ��ငက�ယတငးအဂ� ါသ�သယယ�ပ�ေဆာင။ ေအာကစဂျင��ငကာဗနေမာလကျ�းများဒ�ငေအာကဆ�ဒသညတာဝနခမ��ေသာေ�ကာငအလယတက�ပျ� ��� �ငသည။

ဝင��းစနးတ� �များသညအေြမ�းပါးအတကြပproblemsနာများ��သည။ အချ��ေသာဝင��းစနးေမာလကျ�းများချတဆကေနစ�ဆလတစခ�၏အြပငဘကတငအလယတက�သ�တ�ပလာစမာ၏ lipid core က�အလယတက�မြဖတ��ငပါအေြမ�းပါး။ ထ�အြပငအ�ငးယနးငယများသည mosaic ��ေနရာများသ�အလယတက�ကျဆငးသား��ငသညအေြမ�းပါး၏, သ�တ�ရတာဝနခအဒလ�လ�ပြခငးအားမ�သ�တ�က�တားဆး။ ဆ�ဒယမ၊ ပ�တကစယမ၊ကယလဆယမ��ငကလ���ကတ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ထ�းေဖာကရနအထ�းနညးလမးများ��ရမည။ �� း��ငးေသာ

စာမျက��ာ ၁၅၃

သ�ကား��ငအမ�င��အကဆစများကပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ သယယ�ပ�ေဆာငရာတငအက�အညလ�အပသညအမျ�းမျ�းေသာ transmembrane ပ��တနး (လ�ငးများ) ။

ပျ� ��

ပျ� ��သယယ�ပ�ေဆာငေရး၏ passive ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ။ ပစ�ညးတစခ�တညးသညanရယာမ�ေရ�လျားေလ��သညa က�ြဖတ�ပးအာ��စ�းစ�ကမ�ညမ�သညအထနမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�toရယာမ�ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�အာကာသ။ သငျသ�ျေလထ�မ�တဆငတ� �များပျ� � �� �ငရငး��းက�မးဝင�ကသည။ ဥပမာစ�းစားပါလ�တ�� �ငြပညေနေသာအခနးတစခနးတငအမ�းနးယားတစပ�လငးဖငေနသ�တစ ဦး ဦး ။ အမ�းနးယားဓာတေင�သည၎ငး၏မ�ာြဖစပါတယပ�လငးထတငအြမငဆ�းအာ��စ�းစ�ကမ�; ၎ငး၏အနမဆ�းအာ��စ�းစ�ကမ�အခနး၏အစနးမ�ာြဖစပါတယ။ Theအမ�းနးယားအခ�းအေင�သညပ�လငးမ�ပျ� � �သားလမမည။ တြဖညးြဖညး ပ�၍ များလာေလေလြဖစသညလ�များကြပန � �သကသ�အမ�းနးယားအနပါလမမယ။ ပစ�ညးများသညဆလ၏ cytosol အတငးသ�ေရ �သားသညပျ� �� ြခငး��ငအချ� �ေသာပစ�ညးများသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ပျ� � � ြခငးြဖငေ���ေြပာငးသည ( [link]) ။ပျ� �� ြခငးမ��စမးအငြဖ�နး။ ဆန ကျငတင, အာ��စ�းစ�ကမ� gradients အလားအလာတစခ�ပ�စ��ပါတယအဆ�ပါ gradient က�ဖယ��ားပစသညအြဖစေပျာကကယသားစမးအင။

တစ ဦး permeable အေြမ�းပါးမ�တဆငပျ� � � ြမငမားတfromရယာကေနပစ�ညးဥစ�ာလ��ေဆျာ(သ�သ�) ၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဆငးအာ��စ�းစ�ကမ� (ဤကစ�တငအတက extracellular အရည)cytoplasm) ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

Page 124: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 124/228

စာမျက��ာ ၁၅၄

Villareal)

ထ�ကသ�ေသာ extracellular အရညအြဖစတစ ဦး အလတစားအတကတစခ�ချငးစက�သးြခားပစ�ညးဥစ�ာ, ၎ငး၏က�ယပ�င��ပါတယအြခားပစ�ညးများ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradients ၏လတလပေသာအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�။ Inထ�အြပငပစ�ညးတစခ�စသညထ� gradient အရပျ� ��သားလမမည။ စနစတစခ�အတငးမ�ာ��လမမညအလတစားအတကကြပားြခားနားေသာတ� �များပျ� � �၏ကြပားြခားနားေသာ��နးထားများ။

ပျ� ��မ�က�အကျ�းသကေရာကေစေသာအချကများ

ေမာလကျ�းေတကသ�တ�ရ ြဒပထ�ေပ�မ�တညတယပတဝနးကျင��င၎ငးတ�ပ�ငဆ�ငေသာအပ�စမးအငပမာဏသညအလ�ညအေြပာငးတစခ�၏လ�ပေဆာငချကြဖစသညအပ�ချန။ ဤေရ�ကားလ�ပ��ားမ�သမ�မ�တဆငေမာလကျ�း၏ပျ� ��မ�အတကအေကာငသ�တ� localized ထားတအတကအလတစား။ ပစ�ညးတစခ�သညရ����ငသညမညသညေနရာသ�မဆ�ေ���ေြပာငး��ငသညဒါေ�ကာငအညအမ�ကတေလ�ာကလ�းြဖန ေဝသညတ�ငေအာင။ ပစ�ညးဥစ�ာ�ပးေနာကလ�းဝပျ� �� �ပးမ�အာကာသမ�တဆင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဖယ��ားြခငး, ေမာလကျ�းများဆလ�ညပတေရ�လျားပါလမမယအာကာသ, ဒါေပမယ areaရယာကေနေမာလကျ�းများ၏အေရအတကက�အ ဘယသ�မ�မ အသားတင လ�ပ��ားမ� ��လမမညေနာကတစခ� တစ ဦး ၏အသားတငလ�ပ��ားမ�မ��သညအတကအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�၏ဤမ��ြခငး

Page 125: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 125/228

စာမျက��ာ ၁၅၅

ပစ�ညးဥစ�ာေြပာငးလေနေသာ equilibrium အြဖစလ�သများသည။ ပျ� ����ေနြခငးအတကေ�� �ဆကသားပါလမမယေနစ�ပစ�ညးတစခ�၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�၏, အများအြပားအချကများပျ� � �မ���နးက�အကျ�းသကေရာကေစသည။

• အာ��စ�းစ�ကမ� gradient ၏ပမာဏ: အာ��စ�းစ�ကမ�အတကြခားနားချကသာ။ �ကးြမတသညပ��ပးလျငြမနစာပျ� � �။ ပစ�ညးများ၏ြဖန ြဖ�းြခငးပ�မ�နးကပစာမ�ရ��သားတequilibrium, ပျ� ��မ���နးေ��းေကးြဖစလာသည။

• ပျ� ��ေနတေမာလကျ�းေတရ ြဒပထ�များ - ပ�ေလးေသာေမာလကျ�းများပ�မ�ေ��းေကးစာေရ�လျားသည။ ထ�ေ�ကာငသ�တ�ကပ��ပးြဖညးြဖညးပျ�။ ေြပာငးြပနေပါပါးေမာလကျ�းများအတကမ�နသည။

• အပ�ချန: အဆငြမငေသာအပ�ချနစမးအင��ငထ�ေ�ကာငများ၏လ�ပ��ားမ�က�တ�းြမ�ငပျ� � �မ���နးတ�းြမ�ငသညေမာလကျ�း။ အနမေသာအပ�ချနက�ေလျာနညးေစသညထ�ေ�ကာငပျ� � �� �နးေလ�ာချေမာလကျ�းများ၏စမးအင။

• အရညေပျာပစ�ညး - သပသညးမ�တ�းပားလာသည��ငအမ�ပျ� � �� �နးေလျာကျသားသည။ေမာလကျ�းများသညေ��းေကးသားသည။ အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ၎ငးတ�မ�ြဖတသနးရေသာအချန ပ�၍ ခကခေသာေ�ကာငြဖစသညသပသညးေသာအလတစား အလတစားသညသပသညးမ�မ��ပါကပျ� ��မ�တ�းလာသည။ ဆလေတေ�ကာငြဖစသညအဓကအားြဖင cytoplasm အတငးပစ�ညးများေ���ေြပာငးရနပျ� � �မ�က�အသ�းြပ�သညcytoplasm ရသပသညးဆဟာပစ�ညးများ၏လ�ပ��ားမ�က�တားစးလမမယ။ ဒဥပမာတစခ�ြဖစပါတယေရဓာတခနးေြခာကေနတလ�တစေယာက။ ခ��ာက�ယ��ဆလများေရဆ�း�� းေသာအခါ��နးသညcytoplasm တငပျ� � �မ�ေလျာနညးသား�ပးဆလများ၏လ�ပငနးေဆာငတာများယ�ယငးလာသည။ အာ��ေ�ကာဒအကျ�းသကေရာကမ�က�အလနအထခ�ကမခြဖစေလ��ပါတယ။ ေရဓာတခနးေြခာကြခငးကမ�ကာခဏေစပါသညအတငးပျ� ��မ���နးကျဆငးမ�၏သတလစ��ငြဖစ��ငသညေမေြမာဆလေတ။

• ေပျာဝင��ငမ� - အေစာပ�ငးတငေဆးေ�းခသညအတ�ငး nonpolar သ�မဟ�တ lipid-soluble ပစ�ညးများြဖတသနးသားသညပ�လယနပစ�ညးများထကပလာစမာအေြမ�းပါးက�အလယတက�ြမနေစသညပျ� ��။

• မျက��ာြပငandရယာ��ငပလာစမာအေြမ�းပါး၏အထ�: တ�းြမ�ငမျက��ာြပငareaရယာတ�းအထ�အေြမ�းပါးကေလျာနညးသားေသာလညးပျ� ��� �နး။

• အကာအေဝး - ခရးသားြခငး - ပစ�ညးတစခ�အေနြဖငသားရမညအကာအေဝးများေလေလေ��းေလေလြဖစသညပျ� ��� �နး။ ဤသညဆလအရယအစားအေပ�တစ ဦး အထကကန သတေနရာ။ �ကးမားေသာအာဟာရေတဒါမ�မဟ�တစန ပစပစ�ညးေတကဆလရဗဟ�က�မေရာက����င၊အသးသး။ ထ�ေ�ကာငဆလများသညများစာေသာသ�များနညးတ�အရယအစားေသးငယရမညများစာေသာ Single-cell eukaryotes ကသ� prokaryotes သ�မဟ�တြပားချပချပ။

ပျ� � �တတစ ဦး အေြပာငးအလ filtration ၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ။ filtration အတက, ပစ�ညးအရသရသညလ��ေဆာေပးအေြမ�းပါးမ�တဆင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�; တခါတရပျ� ��� �နးတ�းြမ�ငထားသညဖအားေ�ကာငပစ�ညးများက�ပ�မ�လ�ငြမနစာစစထ�တသည။ ဒအဘယမ�ာ��ေကျာကကပအတကေတ� ����ငပါသညေသးေပါငချနသညေရ��ငအတ�ပါ ၀ ငေနေသာေပျာဝငေနေသာအရာဝတ� �များက�ြဖစေပ�ေစသည။သ�မဟ�တ solutions, ေသးထက��ငေကျာကကပဆ�ငရာ tubules သ�။ ဤဥပမာတငပျ� � �� �နးသညဖအားအေပ�လ�းဝနးပါးမ�ခ�။ ေသးတ�း၏အကျ�းသကေရာကမ�များထမ�တစခ�မ�ာဆးထမ�ာပ��တငးဓာတပ�သဏ◌ာနေပ�လာတယဖအား။

သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�

လယက�ေချာေမ�ေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငလယက�ေချာေမ�ေသာပျ� ��မ�ဟ�လညးေခ�သညအေြမ�းပါးပ��တနး၏အက�အညြဖငအေြမ�းပါး။ တစ ဦး ကအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�လ���၏ဒပစ�ညးများဆယလ�လာစမးအငက�အသ�းမြပ�ဘဆလသ�ပျ� ခငြပ�သည။ သ�ေသာဤေရ�ကားပစ�ညးများအ�ငးယနးများ၏၏ hydrophobic အစတအပ�ငးများအားြဖငတနးလ�နြဖစေ�ကာငး polar ေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညဆလအေမ�းပါး။ Facilitated သယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးဟာရအငအားမ�ဤပစ�ညးများက�ကာကယသ�တ�က�ဆလထသ�ပျ� � �ဖ�ခင ြပ�, အေြမ�းပါး၏။

စာမျက��ာ ၁၅၆

သယယ�ပ�ေဆာငေရးပစ�ညးပထမ ဦး ဆ�းအေပ�ေပ�ပ��တနးသ�မဟ�တ glycoprotein receptors ��ငပ�းတထားသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏အြပငဘကမျက��ာြပင။ ၎ငးသညဆလမ�လ�အပေသာပစ�ညးများက�ခငြပ�သညအဆ�ပါ extracellular အရညကေနဖယ��ားပစရန။ အဆ�ပါပစ�ညးများက�ထ�ေနာကတကျတအေရးပါေသာမ�လနေန�ကသညသ�တ�ရကျမးပ�ဒလယက�ေချာေမ�ေ�ကာငးပ��တနး။ ဤအပ��တနးအချ� �သည beta က�စ�စညးထားြခငးြဖစသည

Page 126: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 126/228

အဆ�ပါ phospholipid bilayer မ�တဆငတစ ဦး ေပါကသ�မဟ�တ channel က�ဖ�စညးေ�ကာငး pleated စာရကများ။ အြခားသ�များကေလယာ�တငသေဘ�ာြဖစ�ကပစ�ညး��ငအတ�ခ��ျေ��ာငျ��ငအေြမ�းပါးမ�တဆင၎ငး၏ပျ� ��က�ညေပးေသာပ��တနး။

လ�ငးများ

လယက�ေချာေမ�ေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငပါ ၀ ငသညအေရးပါေသာပ��တနးများက�စ�ေပါငးသယယ�ပ�ေဆာငေရးဟ�ေခ�သညပ��တနးများ��င၎ငးတ�သညပစ�ညးသ�မဟ�တသယေဆာငရနလမးေ�ကာငးများအြဖစလ�ပေဆာငသည။ ��စ ဦး စလ�းကစ�များတငသ�တ� transmembrane ပ��တနးြဖစ�ကသည။ လ�ငးများသညြဖစပျကေနေသာအရာများအတကတကျပါသညပ�ေဆာငေပးခသည။ Channel ပ��တနးဟာ intracellular ��ငထေတ� hydrophilic domains များ��သညextracellular အရည; သ�တ�ဒါအြပငသ�တ�ရအဓကမ�တဆင hydrophilic ��ပသလ�ငး��သညအေြမ�းပါးအလ�ာမ�တဆငဓါတက�ြပနလညဖငလ�စေပးသည ([link]) ။ မ�တဆငြဖတသနးchannel က� polar ြဒပေပါငးများက�ပလာစမာအေြမ�းပါး၏ nonpolar ဗဟ�အလ�ာက�ေ��ာင��ားရနခငြပ�ပါတယဆလအတငးသ� ၀ ငေရာကြခငးက�ေ��းေကးေစြခငးသ�မဟ�တတားဆး��ငသည။ Aquaporins ��ပသလ�ငးြဖစ�ကသညေရသညအလနြမငမားေသာ��နးြဖငအေြမ�းပါးက�ြဖတသားေစသညပ��တငးများ။

အလယတက�သယယ�ပ�ေဆာငေရးသည ၀ တ� �များအားသ�တ�၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradients သ�ေရ �ေစသည။ သ�တ� ြဖတက�း��ငတယ��ပသလ�ငးပ��တနး၏အက�အည��ငအတ�ပလာစမာအေြမ�းပါး။ (အေ�ကး: ေနြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Mariana Ruiz ဗလာရးရယ

Channel proteins များသညအချနတ�ငးတငပငေနတတသညသ�မဟ�တအဖငက�ထနးချ�ပေသာ“ gated” ြဖစသည��ပသလ�ငး၏။ ��ပသလ�ငးပ��တနးတစခ�အထ�းသြဖငအ�ငး၏ပ�းတမ�က�ထနးချ�ပလမမညအဖင, သ�မဟ�တအြခားယ��ရားများသ�မဟ�တတ� �များပါဝငပတသက��ငပါသည။ အချ��ေသာတစ���းများတငဆ�ဒယမ��ငအြခားတစ���းများတငဂတတစခ���ရမညြဖစေသာလညးကလ���ကအ�ငးယနးသညပငလငးေသာလမးေ�ကာငးများမ�တဆငလတလပစာြဖတသနးသားသညကျမးပ�ဒခငြပ�ပါရနဖငလ�စ။ ဒဥပမာတစခ�၏��စခ�လ�းက�ပ�စများ��ရာေကျာကကပအတကေတ� ����ငပါသညလ�ငးများေကျာကကပဆ�ငရာ tubules ၏ကြပားြခားနားေသာအစတအပ�ငးများတငေတ� ��ရသည။ ၏ထ�တလ�ငတငပါဝငပတသကဆလအာ��ေ�ကာ��င�ကကသားဆလများကသ�ေသာလ�ပစစလ��ေဆာမ�များသညဆ�ဒယမအတကလမးေ�ကာငးများ��သည။ပ�တကစယမ��ငသ�တ�၏အေြမ�းပါး၌ကယလစယမ။ ဤလမးေ�ကာငးများဖငလ�စြခငး��ငပတြခငးေြပာငးလြခငးအဆ�ပါရ��လာတသညဤအ�ငးယနးများ၏အေြမ�းပါး၏ဆန ကျင��စဖကအေပ�ေဆမျ�းြပငးအား

စာမျက��ာ ၁၅၇

(အာ��ေ�ကာဆလများအမ�၌) သ�မဟ�တအတကအေြမ�းပါးတစေလ�ာကလ�ပစစဂယာ၏လယက�ေချာေမ�(�ကကသားဆလများအမ�၌) �ကကသားကျ� �။

သယေဆာငပ��တနး

အြခားပလာစမာအေြမ�းပါးတငထညသငးထားေသာပ��တငးတစခ�မ�ာသယေဆာငသညပ��တငးြဖစသည။ ဒလမ�ာပါးနပအမည��ပ��တနးသညအရာဝတ� �တစခ���ငေပါငးစပ�ပးယငးသ�လ�ပေဆာငြခငးြဖင၎ငး၏က�ယပ�ငပ�သဏa◌ာနေြပာငးလသားသညဆလ၏အြပငဘကမ�၎ငး၏အတငးပ�ငးမ�ခ��ျေ��ာငျေမာလကျ�း ([link]); ေပ�မ�တည။gradient, ပစ�ညးဆန ကျငဘက ဦး တညေရ�လျားလမမည။ သယေဆာငပ��တနးပ�မ�နအားြဖငြဖစ�ကသညတစခ�တညးပစ�ညးဥစ�ာများအတကတကျတ။ ဤသညေရးချယမ�ပလာစမာ၏ေယဘ�ယျေရးချယမ�မ�ထပေြပာသညအေြမ�းပါး။ ပ�သဏthe◌ာနေြပာငးလြခငးအတကယ��ရားအတအကျက�နားမလညပါ။ ပ��တနး��ငပါတယသ�တ�ရဟ�ကဒ��ဂျငဆကသယမ�က�ထခ�ကေသာအခါပ�သဏ◌ာနက�ေြပာငးလေပမယဒကအြပညအဝမ��ငးြပ��ငပါယ��ရား။ သယေဆာငသ�ပ��တငးတစခ�သညပစ�ညးတစခ���ငတစခ�သတသတမ�တမ�တသတသတမ�တမ�တ��သည၊မညသညအေြမ�းပါး��ဤပ��တနး။ ၎ငးသညလ�ေလာကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငြပproblemsနာြဖစေစ��ငသညဆလများအတကစနစတကျအလ�ပလ�ပရနများအတကပစ�ညး။ ပ��တနးအားလ�းသညသ�တ�၏ ligands ��ငဆက�ယေသာအခါ၊သ�တ� ြပည� �ကေနသည��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရး��နးက၎ငး၏အများဆ�းမ�ာြဖစပါတယ။ အာ��စ�းစ�ကမ�တ�းြမ�ငဒအချကမ�ာ gradient သယယ�ပ�ေဆာငေရး၏တ�းြမ�ငမ���နးလမမညမဟ�တပါ။

အချ� �ေသာအရာဝတ� �များသည ၄ ငးတ�၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ပလာစမာတစေလ�ာကေရ�လျား��ငသည

Page 127: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 127/228

ေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနး၏အက�အည��ငအတ�အေြမ�းပါး။ Carrier protein သညေရ�လျားေသာအခါပ�သဏchange◌ာနေြပာငးသညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေမာလကျ�း။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး

စာမျက��ာ ၁၅၈

Villareal)

Page 128: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 128/228

ဒြဖစစ�၏ဥပမာတစခ�ေကျာကကပထမ�ာေတ� ����ငပါသည။ ဂလ�းက�စ၊ ေရ၊ ဆား၊ အ�ငးယနးများ��ငအမ�င��အကဆစများခ��ာက�ယကလ�အပတေကျာကကပ၏အစတအပ�ငးတစခ�အတက filtered ေန�ကသည။ ပါဝငသညေသာဤ filtrateဂလ�းက�စ (glucose) သညေနာကေကျာကကပ၏အြခားအစတအပ�ငးတစခ�တငြပနလညစ�ပယ�သည။ သာက�ျ� ��ပါတယေ�ကာငြဖစသညဂလ�းက�စ (glucose) အတကသယေဆာငလာတပ��တနးအေရအတကကပ��တနးေတထကများတယက�ငတယြခငး, ပ�လ�သယယ�ပ�ေဆာငြခငးမ��ပါေ�ကာငဆးထမ�ာခ��ာက�ယကေနထ�တေပးသည။ တစ ဦး အတကဆးချ�ေရာဂါ��သ�အား“ ဂလ�းက�စက�ဆးထသ�ဖတသည။ ” တစ ဦး ကကြပားြခားနားေသာအ�ပစ�တစစ�ဂလ�းက�စသယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးဟ�ေခ�သညေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးများသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးတငပါ ၀ ငသညဂလ�းက�စ��ငအြခား hexose သ�ကားဓာတသညခ��ာက�ယအတငး��ပလာစမာအေြမ�းပါးများမ�တဆင။

ချနနယ��ငေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးကြပားြခားနားေသာ��နးထားများမ�ာပစ�ညးသယေဆာင။ Channel က�ပ��တနးသယယ�ပ�ေဆာငေရးအများ�ကးပ�ြမနေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးလ�ပေပးထက။ Channel က�ပ��တနးတစမ���နးမ�ာပျ� � �လယက�ေချာေမ�သယေဆာင��ငတပ��တငးေတဟာတစစက� န မ�ာအလ�ပလ�ပ�ကေပမယတစစက� န မ�ာသနးနချတေမာလကျ�းေတတစစက� န လ�ငတစသနးသနးေမာလကျ�းမ�။

Osmosis

စာမျက��ာ ၁၅၉

Osmosis ဆ�သညမ�ာ semipermeable အေြမ�းပါးမ�တဆငေရက�ေရ�လျားေစသည��ငေြပာငးြပနအချ�းကျေသာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�solutes ၏အာ��စ�းစ�ကမ�။ ပျ� ��အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး��ငအတငးပစ�ညးသယေဆာငေနစ�ဆလများ၊ osmosis သညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ေရ က� သာ သယေဆာင �ပးအေြမ�းပါးသညကန သတချက��သညေရထမ�ာ Solutions ၏ပျ� ��။ အ�သစရာမဟ�တပါ, ေရလယက�ေချာေမ�ေသာ aquaporinsလ�ပ��ားမ�သည osmosis တငအဓကအခနးကဏ play မ�ပါ ၀ ငသည။ အဓကအားြဖငေသးနဥများ��င၎ငးတ�၌ြဖစသညေကျာကကပ tubules ၏အေြမ�းပါး။

ယ��ရား

Osmosis သညပျ� �� ြခငးအတကအထ�းကစ�ြဖစသည။ ေရသညအြခားတ� �များကသ� ,ရယာမ�ေရ�လျားသညအနမအာ��စ�းစ�ကမ�၏တ ဦး တညးမ�ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�။ သသာထင��ားတေမးခနးတစခ�ကေရက�လ�ပတအရာြဖစတယအားလ�းေ���? ��စဖကစလ�းက�ခြခားထားေသာ semipermeable အေြမ�းပါးြဖင beaker တစခ�က�ြမငေယာင�ကညပါတဝက ([link] ) ။ အေြမ�းပါး၏��စဖကစလ�းတငေရပမာဏသညအတ�တ�ပငြဖစေသာလညးထ�ေနရာများတင��သညအေြမ�းပါးက�မြဖတ��ငသညေပျာဝငေနေသာအရာဝတ� �၏ကြပားြခားနားေသာြပငးအား၊ သ�မဟ�တ solute(မဟ�တရငတစဖကစမ�ာ��တြပငးအားဟာ solute က�ြဖတ�ပး solute အားြဖငဟနချကညသားမ�ာပါအေြမ�းပါး) ။ အေြမ�းပါး၏��စဖကစလ�းတငေြဖ��ငးချက၏အသအတ�းအကျယအတ�တ�ပငြဖစပါသည, သ�ေသာsolute ၏ြပငးအားသညမတ�ညပါ၊ ထ�ေနာကေရ၊ ေပျာဝငေနေသာေရများကြပားပါသည။အေြမ�းပါးတစဖကတစချကေပ�မ�ာ။

osmosis တငေရသညပ�မ�ြမငမားေသာေရအာ��စ�းစ�ကမ�fromရယာမ�အနမတစခ�သ�အ�မေရ�သားသညအာ��စ�းစ�ကမ�။ ြပသထားသညပ�တင၊ solute သညေရးချယေသာြဖတသနးမ�က�ြဖတသနး။ မရပါ

permeable အေြမ�းပါး, ဒါေပမယေရလ�ပ��ငပါတယ။

ဤဥပမာက�ေဖာြပရနေရ��စခကက�စတက�း�ကညပါ။ တစခ�မ�ာလကဖကရညဇနးတစလ�းတညး��တယ။ဒ�တယတစခ�မ�ာသ�ကားတစပ�ပ�တစပ�ပါ��သည။ ေြဖ��ငးချကများ၏စ�စ�ေပါငးအသအတ�းအကျယလ�ငခက��စခ�လ�းတငတ�ညသည။ သ�ကားပမာဏ�ကးမားေသာေ�ကာငြဖစသညဒ�တယခကတငပထမခကတင��ေသာသ�ကားလကဖကရညဇနးထကအာကာသများစာပ�များသညပထမခက၌ေရပ���သည။

beaker ဥပမာသ� ြပနသားလ�င၎ငးသည��စဖကစလ�းတင solute အေရာအေ��ာများ��ေ�ကာငးသတရပါအေြမ�းပါး။ ပျ� ��မ�နယာမတစခ�မ�ာေမာလကျ�းများသညလ�ညပတသား�ပးအညအမ�ပျ� ��သားမညြဖစသည

Page 129: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 129/228

သ�တ�တတ��ငလ�ငအလတစားတစေလ�ာကလ�း။ သ�ေသာ, မ�တဆငရတ��ငစမးသာပစ�ညး

စာမျက��ာ ၁၆၀

အေြမ�းပါးကတဆငပျ�ပါလမမယ။ ဤဥပမာတင solute သည ြဖတ၍ မပျ� ��� �ငပါအေြမ�းပါး, ဒါေပမယေရလ�ပ��ငပါတယ။ ဤစနစတငေရသညအာ��စ�းစ�ကမ� gradient ��သည။ ထ�ေ�ကာငေရယငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဆငး diffuse လမမယ��ရာဘကသ�အေြမ�းပါးက�ြဖတက�းပါလမမယေလျာနညးအာ��စ�းစ�က။ osmosis မ�တစဆငအေြမ�းပါးမ�တစဆငဤေရက�ပျ� � �သားလမမညေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�သ�ညသားသ�မဟ�တ၏ hydrostatic ဖအားသညအထေရသည osmotic ဖအားက�ထနးည�ေပးသည။ Osmosis သညလ�ေနမ�စနစတငအဆကမြပတဆကလကြဖစေပ�သည။

အသ

Tonicity သည extracellular solution သညဆလတစခ�၏ volume က�မညသ�အကျ�းသကေရာကေစ��ငသညက�ေဖာြပသညosmosis ။ အေြဖတစခ�၏တနြပနမ�သည osmolarity ��ငတ�က��ကဆက�ယသညအေြဖ။ Osmolarity သညေြဖ��ငးချက၏စ�စ�ေပါငး solute အာ��စ�းစ�ကမ�က�ေဖာြပသည။ ��ငအတ�အေြဖတစခ�အနမ osmolarity solute ၏နပါတေဆမျ�းေရေမာလကျ�း၏သာ။ �ကးြမတအေရအတကက��ပါတယအမ�န; ြမငမားေသာ osmolarity ��ငအတ�အေြဖ solute မ�ေလးစားမ���ငအတ�နညးပါးလာေရေမာလကျ�း��ပါတယအမ�န။ ��စခ�ကြပားြခားနားေသာ osmolarities ၏ေြဖ��ငးချကတစ ဦး အားြဖငကကာေနေသာအေြခအေနမျ�း၌ေရမ�စမဝင��ငသညအေြမ�းပါးေသာလညး၎ငးသည solute သ�မေရာက��ေသာလညး၎ငးသညေဘး၏ဘကမ�ေရ�လျားသားလမမညပ�မ�ြမငမားေသာ osmolarity ��ငအတ�ေဘးထကမ�ေအာကပ�ငး osmolarity (��ငပ��ပးေရ) ��ငအတ�အေြမ�းပါး (��ငေရနညး) ။ သင solute သည ြဖတ၍ မသား��ငေ�ကာငးသတရလ�ငဤအကျ�းသကေရာကမ�သညအဓပ�ါယ��သညအေြမ�းပါး��ငထ�ေ�ကာငစနစအတငး��တစခ�တညးေသာအစတအပ�ငးြဖစေသာေရသညေရ�လျား��ငသည၎ငး၏က�ယပ�ငအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�တေလ�ာက။ လ�ေနမ�စနစများ��ငသကဆ�ငေသာအေရးပါေသာြခားနားချကတစခ�ြဖစသညေ�ကာငး osmolarity အေြဖတစခ�အတက (ေမာလကျ�းြဖစ��ငသည) အမ�နများ၏နပါတတ�ငးတာသည။ထ�ေ�ကာငဆလများ��ငအတ�မ�းအ�ေသာအေြဖတစခ�အေြဖတစခ�ထကနမ osmolarity ����ငပါသညဒ�တယေြဖ��ငးချကတငဆလများထကအရညေပျာေနေသာေမာလကျ�းများပါ ၀ ငပါက��ငးပါသည။

Hypotonic ေြဖ��ငးချက

အသ�းအ��နးသ�းမျ�း - hypotonic, isotonic ��င hypertonic - သညဆလတစခ�၏ osmolarity ဆကစပမ�က�အသ�းြပ�သည။ဆလများပါ��သညေသာ extracellular အရည၏ osmolarity ရန။ တစ ဦး hypotonic ခေအနေအမ�ာextracellular အရညဆလအတငး��အရညထကနမ osmolarity ���ပး, ေရထသ�ဝငဆလ။ (သက��စနစများတငရည��နးချကသညအ�မတမး cytoplasm ြဖစသည၊ ထ�ေ�ကာငေ�� �ဆက hypo -ဆ�လ�သညမ�ာ extracellular fluid သည solutes နမေသာအာ��စ�းစ�ကမ�သ�မဟ�တ osmolarity နမြခငးက�ဆ�လ�သည။ဆလ cytoplasm ထက။ ) ဒါဟာအစ extracellular အရညပ�မ�ြမငမားအာ��စ�းစ�ကမ���ေ�ကာငးဆ�လ�သညဆလမထကေြဖ��ငးချကထမ�ာေရ၏။ ဤအေြခအေနတငေရသည၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�လ�ကနာပါလမမယgradient ��ငဆလ��ကထညပါ။

Hypertonic ေြဖ��ငးချက

hypertonic ေြဖ��ငးမ�အတက hyper prefix hyper သညြမငမားေသာ extracellular fluid က�ရည��နးသညဆလရ cytoplasm ထက osmolarity; ထ�ေ�ကာငအရညတငဆလများထကေရနညးသညလ�ပတယ ဆလတငအေတာေလးြမငမားေသာေရအာ��စ�းစ�ကမ���ေသာေ�ကာငေရသညဆလမ�ထကသားလမမည။

Isotonic ေြဖ��ငးချက

တစ ဦး isotonic ေြဖ��ငးချကအတက, extracellular အရညဆလကသ� osmolarity ��ပါတယ။ အကယဆလ၏ osmolarity extracellular အရည၏က�ကညေသာအဘယသ�မ�မအသားတငလ�ပ��ားမ���လမမညေရသညဆလအတငးသ�ထကသားေသာလညးေရထသ�ထကသားပါလမမည။ ေသးဆလ��ငအပငhypertonic, isotonic ��င hypotonic ေြဖ��ငးနညးများ��ဆလများသညထ�းြခားေသာလက�ဏာများေပ�ေပါကလာသည( လငခ)) ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၆၁

Osmotic ဖအားသညေသးနဥများ၏ပ�သဏchanges◌ာနက� hypertonic, isotonic ��င hypotonic တ�တငေြပာငးလေစသည

Page 130: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 130/228

ေြဖ��ငးနညးများ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz Villareal)

ဆရာ ၀ နတစ ဦး ကလ�နာအားဆရာ ၀ နက isotonic saline solution ဟ�သတမ�တသည။ Theလ�နာေသ�ပးသ�သခငသခငပါးနပမ�ကေသးနဥများစာက�ဖျကဆးပစလ�က�ပဆ�တာေဖာြပတယ။ သင ... လ�ပပါသလားဆရာဝနကထ�းသငးလ�ကတအေြဖကတကယေတာ isotonic လား?

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေြဖ��ငးချကများပျ� � � ြခငးြဖစစ�က�သ��ပေဖာထားေသာဗဒယ�တစခ�အတကဤ site က�သားပါ ။

ေနထ�ငမ�စနစများအတကအသ

hypotonic ပတဝနးကျငတငေရသညဆလထသ�ဝငေရာကလာ�ပးဆလများေရာငလာသည။ isotonic အေြခအေနမ�ာ,solute ��ငအရညေပျာပစ�ညးများ၏ေဆမျ�းြပငးအားဟာအေြမ�းပါး၏��စဖကစလ�းတငတနးတ�ြဖစ�ကသည။အသားတငေရလ�ပ��ားမ�မ��ပါ။ ထ�ေ�ကာငဆလအရယအစားေြပာငးလြခငးမ��ပါ။ တစ ဦး အတကhypertonic solution, ေရသညဆလတစခ�မ�ထကလာ�ပးဆလကျ� �သည။ hypo- သ�မဟ�တ hyper- ြဖစေစလ�ငအေြခအေနပ�လ�သားသည၊ ဆလ၏လ�ပငနးေဆာငတာများအားေလျာလာ�ပးဆလလညးြဖစ��ငသညဖျကဆးပစ။

၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါးစမးရညထက ေကျာလန၍ ေရာငလာေသာအခါေသးနဥတစခ�ကထကလာလမမညချ�ထငရန။ သတရပါ, အေြမ�းပါးသညအ�ကား discrete ေနရာများ��ငအတ�, mosaic တ�၏အဒါက�ေရးသားေမာလကျ�း။ ဆလေရာင��င lipids ��ငပ��တနးများအ�ကားေနရာများပါသပ�ကးလာရငဆလကကသားလမမယ။

စာမျက��ာ ၁၆၂

ဆန ကျငဘကအေနြဖငေသးနဥမ�ထကခာသားသညပမာဏများြပားလာပါကဆလသညကျ� �သားသညေကျာကတ�း။ ဤသည cytosol ေအာင, ဆလထမ�ာကျန�ကငးေသာ solute အာ��၏အကျ�းသကေရာကမ���ပါတယဆလအတငး��ပျ� � �� �ငအတ�သပသညးြခငး��ငဝငေရာကစကဖက။ ဆလ၏လ�ပေဆာင��ငစမး��လမမညအေလ�ာေပးလ�ကေလျာြခငး��ငလညးဆလ၏အေသခြခငးြဖစ��ငသည။

သက��အမျ�းမျ�းတင osmosis ၏သကေရာကမ�များက�ထနးချ�ပရနနညးလမးများ��သညosmoregulation ။ အပငများ၊ မ�များ၊ ဘကတးရးယားများ��ငအချ� �ေသာပ��တကစတငများကသ�ေသာသက��အချ� �တငဆလများ��သညပလာစမာအေြမ�းပါးဝနးရ��င hypotonic ေြဖ��ငးချကအတကဆလ lysis တားဆးေသာနရများ။ Theပလာစမာအေြမ�းပါးသညဆလနရအကန အသတအထသာကျယြပန ��ငသည။ Inတကယေတာ, အပငများတင cytoplasm အ�မဆလပတဝနးကျငအနညးငယ hypertonic ြဖစတယ, ��ငေရ��ရငေရကအ�မတမးဆလထက�ဝငသားပါလမမယ။ ဤေရစးဝငမ�သည turgor က�ြဖစေပ�ေစသညအပင၏ဆလနရများက�ခ�ငမာေစသညဖအား ([link]) ။ nonwoody အပငများ, turgor ၌တည၏ဖအားစက��ေထာကခပါတယ။ ေြပာငးြပနစက��ေရေလာငးမပါလ�င, ထ� extracellular အရညလမမညhypertonic ြဖစလာ�ပးဆလမ�ထကခာေစသည။ ဒအေြခအေနမ�ာဆလကျ� �ပါဘ�းဘာလ�လဆ�ေတာဆလနရဟာေြပာငးလယြပငလယမ��လ�ပါ။ သ�ေသာဆလအေြမ�းပါးနရကေနခထ�တ��ငအဆ�ပါ cytoplasm ကျပ။ ၎ငးက� plasmolysis ဟ�ေခ�သည။ အပငများဤသညအတက turgor ဖအားက�ဆ�း�� းအေြခအေန��ငယ�ယငးြခငး ([link]) ။

Page 131: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 131/228

အပငတစပငဆလအတငး�� Turgor ဖအားသညေရချ�းေသာအေြဖ၏တနြပနမ�ေပ�တငမ�တညသည။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငြခငးက�ြပ�ြပငသည။ )

Villareal) လ�ေလာကေသာေရမ��ဘ, စက��ဘယဘကတင၎ငး၏ည��း�မးေနေသာြမင��ငေသာ turgor ဖအားက�ဆ�း�� းခရသည; အဆ�ပါ turgor ဖအားအားြဖငပ�ျလ�ျထ�ေထာငျြဖစပါတယ(ညာ) ကေရေလာငး။ (အေ�ကး: ဗစတာအမ Vicente

စာမျက��ာ ၁၆၃

ဆလဗာ)

Page 132: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 132/228

Tonicity သညသက��အားလ�းအတကစ�းရမစရာြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင, paramecia ��င amoebasဆလနရများကငးမေသာအတားအဆး vacuoles ��သည။ ဒအမ�နကေနပ�လ�ေရစ�ေဆာငးဆလက�ထ�တလ�တလ�က�ပးဆလက�၎ငး၏ေရမ�ထ�တယ�ေသာေ�ကာင lysing မ�ကာကယေပးသညပတဝနးကျင ([link]) ။

Paramecium ၏စာချ�ပချ�ပဆ�ထားေသာ vacuole သညဤတငေတာကပေသာအလငးအလငး microscopy က� အသ�းြပ�၍ ြမင��ငသည၄၀၀x ချ� ြခငး၊ ၎ငးက�မြပ�လ�ပရနက�ယခ��ာမ�ေရက�စ�ဆကမြပတထ�တေပးသည

စာမျက��ာ ၁၆၄

တစ ဦး hypotonic အလတစားအတကစမး။ (အေ�ကး: NIH မ�အလ�ပြပ�ြပငမမးမ; ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာ

Matt Russell)

များစာေသာအဏ� ဝါေကျာ��းမသတ� ဝါများသည ၄ ငးတ�၏ပတဝနးကျင��ငလ�ကဖကေသာအတငးပ�ငးဆားပမာဏ��သညသ�တ�ေနထ�ငေသာေရ��ငအတ� isotonic ။ ငါးသ�ေသာခန မ�နးေြခအားြဖငြဖ�နးရပါမညosmotic homeostasis ထနးသမးြခငးသည၎ငးတ�၏ဇဝြဖစစ�စမးအင၏ ၅ ရာခ�င��နးြဖစသည။ ေရချ�ငါးသညအသက��ငသညသ�တ�ရဆလေတမ� hypotonic ေသာပတဝနးကျင၌တည၏။ ထ�ငါးများသညဆားမ�တဆငတကတက�က�ကပါဝင�ကသညပ�လ�ေသာေရမ�သ�တ�က�ယသ�တ�ဖယ��ားပစရနပါးဟက��ငထကသားအရညေရာစပ။ ဆားငနငါးများသညေနထ�င�ကသည၄ ငးတ�၏ဆလများသ� hypertonic ြဖစေသာပတ ၀ နးကျငက�ေြပာငးလေစ�ပး၎ငးတ�မ�တစဆငဆားက�ထ�တလ�တသညပါးဟက��ငြမငမားအာ��စ�းစ�ကဆး။

ေကျာ��း��သတ� ဝါများတငခ��ာက�ယ��ေရပမာဏက�ေကျာကကပကထနးည�ေပးသည။ Osmoreceptors ြဖစ�ကသညေသးထတင Solutions ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ေစာင�ကညေသာ ဦး ေ��ာကအတငး��အထ�းြပ�ဆလများ။ အကယေပျာဝငေနေသာေပျာဝငေနေသာအရညများပမာဏသညသတမ�တထားေသာအတ�ငးအတာတစခ�ထက ေကျာလန၍ တ�းလာသညေကျာကကပမ�တဆင��ငပ�မ�လ�ြခ�အဆငဆငမ�အေသးက�ေရာ။ တရစ�ာနများလညးြမငမားသညသ�တ�၏ေသးထတငအသညးမ�ထ�တလ�ပေသာအယလဗျ�မငပါဝငမ�။ ဒပ��တနးလညးလနးတယပလာစမာအေြမ�းပါးများမ�တဆငအလယတက�သား��ငသညတစ���းများေလ�ာကထား osmotic ဖအား။

အပ�ငးအကျ�း

သယယ�ပ�ေဆာငေရး, ပျ� �� ြခငး��င osmosis ၏ passive ပ�စများ, ေသးငယတေမာလကျ�း၏ပစ�ညးများေ���အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအေလးချန။ ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�fromရယာများမ�ေဒသများသ�ပျ� � �သညအနမအာ��စ�းစ�ကမ�, ��ငပစ�ညးဥစ�ာက�အညအမ�တစ ဦး ြဖန ေဝသညတ�ငေအာငဤြဖစစ�က�ဆကလကစနစ။ ပစ�ညးတစခ�ထကပ�ေသာပါဝငသညေြဖ��ငးချကများတငေမာလကျ�းအမျ�းအစားတစခ�စပျ� � �သည၎ငး၏အြခားအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�အရ, အြခားတ� �များပျ� � �၏လတလပေသာအရသရသည။အချကများစာသညအာ��ပျ�လငမ���နး၊ အရယအစားအပါအ ၀ ငပျ� � �မ���နးက�အကျ�းသကေရာက��ငသညပျ� ��ေနေသာအမ�န, စနစ၏အပ�ချန, ��င။

Page 133: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 133/228

သက��များစနစတငဆလများအတငးသ� ၀ ငေရာကလာေသာအရာဝတ� �များက�ပလာစမာမ�ကမကထြပ�ေပးသညအေြမ�းပါး။ အချ��ေသာပစ�ညးများသညအေြမ�းပါးမ�တဆငအလယတက�ပျ� ��� �ငသည။��ငသ�တ�၏ကျမးပ�ဒထ�ကသ�ေသာလ�ငးများ��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအြဖစအထ�းြပ�ပ��တနးများကြဖစ��ငသမ�ြဖစပါတယ။

စာမျက��ာ ၁၆၅

သက��သတ� ၀ ◌ါများ၏ဓာတ�ေဗဒဓာတများသညအေင�ပျ��ငေသာေြဖ��ငးနညးများတငေတ� ��ရသညသ�တ�အားေြဖ��ငးချကတစခ�ဆကလကြဖစပားေနေသာြပproblemနာြဖစပါတယ။ လ�ေနမ�စနစများတငအချ� �ေသာတ� �များပျ� � � သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�ေသာအေြမ�းပါးပ��တနးမပါဘေ��းေကးသ�မဟ�တခကခပါလမမယ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ဆရာ ၀ နမ�လ�နာသညဆရာ ၀ နမ� isotonic saline solution ဟ�ယ�ဆသည။ Theလ�နာေသ�ပးသ�သခငသခငပါးနပမ�ကေသးနဥများစာက�ဖျကဆးပစလ�က�ပဆ�တာေဖာြပတယ။ သင ... လ�ပပါသလားဆရာဝနကထ�းသငးလ�ကတအေြဖကတကယေတာ isotonic လား?

[link] မဟ�တပါ၊ hypotonic ေြဖ��ငးချကေ�ကာင hypotonic solution သညေရထသ� ၀ ငေရာက��ငသညဆလ, သ�တ�က�အားြဖငသ�တ�က�က။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေရသည osmosis မ�တဆငေရ �လျားသည။

က။ အဆ�ပါ cytoplasm တစေလ�ာကလ�းခ။ သညအြခား solutes ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ���ငအတ�anရယာကေနနမတ ဦး တညးဂ။ ေရြမငမားေသာconcentrationရယာမ�နမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�မ�။ ေရနညးေသာconcentrationရယာမ�ပ�မ�ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�သ�

ပျ� � �အတကအဓကေမာငး��ငမ�လ�ပ��ားမ�ဟာ __________ ြဖစပါတယ။

က။ အပ�ချနခ။ အမ�နအရယအစားဂ။ အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�။ အေြမ�းပါးမျက��ာြပငareaရယာ

ေရချ�တငေနထ�ငေသာသက��များသညအဘယြပproblemနာ��ငရငဆ�ငေနရသနညး။

က။ သ�တ�၏အေလာငးများသညေရများလနးသည။ခ။ သ�တ�ဟာသ�တ�ရ tonicity က�ထနးချ�ပမလမး��သည။ဂ။ ဆားငနေရသာယငးတငေနထ�ငေသာတရစ�ာနများအတကြပproblemsနာြဖစေစသည။။ သ�တ�၏ခ��ာက�ယသညပတဝနးကျငက�ေရများများစာဆ�း�� းေလ��သည။

က

အခမတ� ြပနမ�

ေအာကပါတ�သညပျ� ��� �နးက�အဘယေ�ကာငအကျ�းသကေရာကသညက�ေဆးေ�းပါ - ေမာလကျ�းအရယအစား၊ အပ�ချန၊ ေြဖ��ငးချကသပသညးမ���ငခရးသားရမညအကာအေဝး။

ပ�ေလးေသာေမာလကျ�းများထကေလးလေသာေမာလကျ�းများပ�မ�ေ��းေကးသည။ ၎ငးသညအလယအလတမ�စမးအငပ�မ�လ�အပသညသ�တ�က�တေလ�ာကေ���ပါ။ အပ�ချနတ�းြမ�ငြခငးသ�မဟ�တေလ�ာချြခငးအတကစမးအငတ�းသ�မဟ�တေလျာနညးေစတယ

စာမျက��ာ ၁၆၆

Page 134: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 134/228

ေမာလကျ�းလ�ပ��ားမ�ထခ�ကအဆ�ပါအလတစား။ အေြဖသညသပသညးသည��ငအမ�၎ငးအတကခကခေလြဖစသညေမာလကျ�းများသည၎ငးမ�တစဆငေရ �လျားသည၊ ပတတ�ကမ�ေ�ကာငပျ� � �မ�ေ��းေကးေစသည။ သက��ဆလအာဟာရဓာတများပ�မ�နြဖညတငးေပးရန��ငစန ပစပစ�ညးဖယ��ားမ���နးမ�နမ�နလ�အပသည။ ဒအကာအေဝးလ�ငသားလာရနလ�အပေသာပစ�ညးများသညအလန�ကးလနးသည၊ ြဖန ြဖ�းြခငးသညအာဟာရ��ငစန ပစပစ�ညးများက�မေ��� ��ငပါဘဝက�ေရ��ညတညတေစရနထေရာကစာ။

အဘယေ�ကာငေရသညအေြမ�းပါးမ�တဆငေရ �လျားသားသနညး။

osmosis ��အေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ေရသညအာ��စ�းစ�ကမ� gradient ��ေသာေ�ကာငြဖစသညsolute ��ငအရညေပျာပစ�ညးများ၏အေြမ�းပါး။ အဆ�ပါ solute က�ထေရာကစာဟနချကညရနမေ��� ��ငပါအေြမ�းပါးရ� �စဖကစလ�းတငအာ��စ�းစ�ကမ�, ဒါေ�ကာငဒဟနချကညဖ�ေရလ��ေဆာေပး။

ေဆး, ပ�မ�နဆား��ငေဆးအတကပ�မ�နပ�မ�နေသးေ�ကာသငးေြဖ��ငးချက��စခ�လ�း��စ Ringer ရေြဖ��ငးချက, isotonic ြဖစ�ကသည။ ဒါဘာေ�ကာငအေရး�ကးတာလ။

isotonic ေြဖ��ငးချက၏ထ�းထ�း osmotic ၏အဘယသ�မ�မထငသညတ�နလ�ပမ�တညး��လမမညေသချာမ�တမ�မ��ြခငး��ငတစသ��းများထမ�ယ�ေဆာငလာသညသ�မဟ�တေသးထမ�မညသညေရမ�မထညပါ။

ေဝါဟာရ

ေရ��ညအလနြမငမားေသာ��နးမ�ာအေြမ�းပါးမ�တဆငေရက�ခငြပ�ေသာပ��တနးချနနယ

သယေဆာငပ��တနးအားြဖငပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ အရာဝတ� �တစခ�က�ေရ�လျားေစေသာအေြမ�းပါးပ��တနး၎ငး၏က�ယပ�ငပ�သဏ◌ာနေြပာငးလေနတ

ချနနယပ��တနးအရာဝတ� �တစခ�အား၎ငး၏အေခါငးအားြဖတသနးသားေစေသာအေြမ�းပါးပ��တနးပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး

အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�အနမအာ��စ�းစ�ကမ�တစခ�areaရယာကပလျကြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�၏ရယာ

ပျ� �� အရသရသညအနမေမာလကျ�းအေလးချနပစ�ညးသယယ�ပ�ေဆာငေရး၏ passive ြဖစစ�က�၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�

သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�ပစ�ညး (ြမငမားေသာမ�) တစ ဦး အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�ဆငးလ��ေဆျာေသာြဖစစ�က�အေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးက�အသ�းြပ�။ အနမအာ��စ�းစ�ကမ�ရန

hypertonicextracellular အရညအရညထကပ�မ�ြမငမား osmolarity ��ပါတယရေသာအေြခအေနဆလအတငး၌ေရဆလများမ�ေရ�လျားသားြခငးက�ြဖစေပ�ေစသည

တကယextracellular အရညအရညထကနမ osmolarity ��ပါတယရေသာအေြခအေနဆလအတငးပ�ငး, ေရဆလသ�ေရ �လျားရ��လာတ

isotonicအဆ�ပါ extracellular အရညအရညကသ�တ�ညေသာ osmolarity ��ပါတယရေသာအေြခအေနဆလအတငး၌ဆလထသ�အထမ�သ�မဟ�တထက��ေသာအသားတငေရ�လျားမ�က�မရ����ငပါ

osmolarity

စာမျက��ာ ၁၆၇

ေြဖ��ငးချကတစခ�သတသတမ�တမ�တပမာဏအတကဖျကသမးတ� �များစ�စ�ေပါငးေငပမာဏosmosis

အရသရသည semipermeable အေြမ�းပါးမ�တဆငေရသယယ�ပ�ေဆာငေရးကေနရ��လာတေသာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေရ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�အေြမ�းပါးြဖတသနးမသား��ငေ�ကာငး solute ၏ေ���ေမ�ာကတင

passive သယယ�ပ�ေဆာငေရးမလ�အပပါဘ�းတအေြမ�းပါးမ�တဆငပစ�ညးပ�ေဆာင၏နညးလမးစမးအင

plasmolysisဆလ�မ�� �� း��ငကန သတကေနဆလအေြမ�းပါးများ detach လ�ပလ�ကေသာအပငတစပငဆလသညအ�လနေရာဂါေြဖ��ငးချကတစခ�အတငး��ဆလအေြမ�းပါး

ေရးချယ permeableအချ��ေသာအရာများမ�တဆငခငြပ�ေပမယမေပးေသာအေြမ�းပါး၏ဝေသသ

Page 135: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 135/228

အြခားသ�များsoluteအေြဖတစခ�ဖ�စညးရနအရညအတကေပျာဝငပစ�ညးဥစ�ာ

တကအေြဖတစခ�အတက solute ပမာဏ

သယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးပစ�ညးတစခ�၏လမးေ�ကာငးက�လယက�ေချာေမ�ေစသညအေြမ�းပါးပ��တနးက binding အားဖငျ� ဖစျသ�ျ

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• �လ�ပျစစျဓာတ� gradients သညအ�ငးယနးများအေပ�မညသ�အကျ�းသကေရာကသညက�နားလညပါ• အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငအလယအလတတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးက�ခြခားပါ

တက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားများသညများေသာအားြဖငဆလများ၏စမးအငက�အသ�းြပ�ရနလ�အပသညadenosine triphosphate (ATP) ပ�စ။ ပစ�ညးဥစ�ာဆလထသ�ေ���ရမယဆ�ပါက၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က� - ဆန ကျငေသာပစ�ညးများ၏အာ��စ�းစ�ကမ�လ�ငဆလအတငး�� extracellular အရည (��ငဒ �။ ) တင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ�ထကသာ။ �ကးြမတသညအြပနအလ�န) - ဆလသညအရာဝတ� �က�ေရ�လျားရနစမးအငက�အသ�းြပ�ရမည။ တက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအချ� �ယ��ရားများသညထ�ကသ�ေသာအ�ငးယနးများကသ�ေသးငယေသာေမာလကျ�းအေလးချန��ေသာပစ�ညးများက�ြဖတသနးသညအေြမ�းပါး။ သညအြခားယ��ရားများအများ�ကးပ��ကးတေမာလကျ�းသယေဆာင။

�လ�ပျစစျ gradient က�

က���ပတ�သညအရာဝတ� �၏ကြပားြခားနားေသာြပငးအား - �� း��ငးေသာအာ��စ�းစ�ကမ� gradients က�ေဆးေ�းခ�ကသညအာကာသသ�မဟ�တအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး - သက��စနစများတင gradients သညပ�မ���ပေထးသည။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာအ�ငးယနးများသညဆလများအတငးသ� ၀ ငထကသည��ငဆလများ၌ ြဖတ၍ မေရ�ေသာပ��တနးများပါ ၀ ငေသာေ�ကာငြဖစသညအေြမ�းပါး��ငအများအားြဖငအပျကသေဘာေဆာငေသာအားသငးေန�ကသည, လ�ပစစ gradient က�တစ ဦး ြခားနားချကလညး��ပါသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးတာဝနခ၏။ သက��ဆလများ၏အတငးပ�ငးသညလ�ပစစအ��တလက�ဏာြဖစသညသ�တ�ေရချ�းေသာ extracellular အရည��ငတစချနတညးမ�ာဆလများမ�ေလးစားမ���ငအတ�ပ�တကစယမ (K + ) ��င ပ�မ�ြမငမားေသာ ဆ�ဒယမ (Na + ) တင ပါဝငမ�ပ�မ�ြမငမား ပါသညအဆ�ပါ extracellular အရညပါဘ�း။ ဒါေ�ကာငတစဦးလ�ေနမ�ဆလထမ�ာ Na များ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က� + ေလ၎ငးက�ဆလထသ�ေမာငး��ငပါ၊ Na + (အေပါငးလက�ဏာေဆာငေသာအ�ငးယနး) ၏လ�ပစစ gradient သညလညး၎ငးက�ေမာငးသည

စာမျက��ာ ၁၆၈

အတငးပ�ငးအ��တလက�ဏာတရားစဆ�အတငးပ�ငးမ�။ သ�ေသာအြခားအေြခအေနများအတကအေြခအေနမ�ာပ�မ���ပေထးသညထ�ကသ�ေသာပ�တကစယမအြဖစြဒပစင။ K + ၏ positive gradient သည အ�ငးယနးအား၎ငးက�ေမာငးသညဆလသ�ေပမယ K သညများ၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က� + K သညကားေမာငးေလ + ထက ဆလ၏ ( [link က�]) ။အ�ငးယနးက�သကေရာကေစေသာေပါငးစပထားသည gradient ��ငလ�ပစစအားသငးြခငးက�ေခ�သည၎ငး၏�လ�ပျစစျ gradient က�။

အ��ပညာဆကသယမ��လ�ပျစစျဓာတ� gradients အာ��စ�းစ�ကမ� gradients ၏ေပါငးစပအကျ�းသကေရာကမ�များ��ငေပ�ေပါကလာလ�ပစစ gradients ။ (ခရကဒစ -“ Synaptitude” / WikimediaCommons များ)

Page 136: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 136/228

လ�တစေယာက၏ေသးထသ�ပ�တကစယမအေြဖက�ထ�းသငးြခငးသညေသေစေလာကသည။ ဒဟာ�မ��ေတာမ�ာအသ�းြပ�သညြပစဒဏ��င euthanasia ။ ပ�တကစယမအေြဖက�ေဆးထ�းတာကေသေစ��ငတယလ�မငးဘာလ�ထငသလ။

တစ ဦး gradient က�ဆန ကျင Moving

၀ တ� �များက�အာ��စ�းစ�ကမ� (သ�) �လယ� �ဓာတ�ြဒပဆအားဆန ကျငရနဆလက�အသ�းြပ�ရမညစမးအင။ ၎ငးစမးအငက�ဆလ၏ဇြဝဖစပျကမ�မ�တစဆငထ�တေပးေသာ ATP မ�ရ��သည။ တက�ကစ�ေပါငးပန များဟ�ေခ�တငသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားများ, �လ�ပျစစျ gradients ဆန ကျငအလ�ပလ�ပ�ကသည။ေသးငယေသာအရာဝတ� �များသညအ�မတမးပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတသားသည။ တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးထနးသမးထားသည

စာမျက��ာ ၁၆၉

ဤ passive ၏မျက��ာက�သက��ဆလများကလ�အပေသာအ�ငးယနးများ��ငအြခားအရာဝတ� �များ၏ြပငးအားလ�ပ��ားမ�များ။ ဆလ၏ဇဝြဖစစ�စမးအငအများစ�သညယငးတ�က�ထနးသမးရနအသ�းြပ�သညြဖစစ�များ။ (ေသးနဥ၏ဇဝြဖစစ�စမးအငအများစ�သညမညမ�မ�က�ထနးသမးရနအသ�းြပ�သညဆလများကလ�အပတအြပငဘက��ငအတငးပ�ငးဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမအဆငဆငအ�ကား။ ) ေသာေ�ကာငတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားသညဆလတစခ�၏စမးအငအတကဇြဝဖစပျကမ�ေပ�တငမ�တညသညများစာေသာဇဝြဖစစ�အဆပများ ATP ၏ေထာကပမ���ငဝငေရာကစကဖက။

အေသးစား - ေမာလကျ�းအေလးချန��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကယ��ရား��စခ���သညေမာလကျ�း။ အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညအ�ငးယနးများက� ြဖတ၍ အ�ငးယနးများက�ေရ�လျားေစ�ပးြခားနားမ�က�ဖနတးသညATP က�တ�က��ကမ�ခ�ေသာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးတာဝနခြဖစသည။ အလယတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးဟာ�လ�ပျစစျ gradient က�ေ�ကာငေသာပစ�ညးများ၏လ�ပ��ားမ�ေဖာြပသညတ�က��က ATP မလ�အပေ�ကာငးမ�လတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးကတညေထာငခသည။

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးများအတကသယေဆာငပ��တနး

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကအေရး�ကးေသာအေြမ�းပါးလ�ကေလျာညေထမ�တကျတေလယာ�တငသေဘ�ာ၏ေ���ေမ�ာကတငြဖစပါတယလ�ပ��ားမ�လယက�ေချာေမ�ရနပ��တနးသ�မဟ�တပန များ: ဤပ��တနးအမျ�းအစားသ�းမျ�း��ပါတယသ�မဟ�တသယယ�ပ�ေဆာငေရး ([link]) ။ Uniporter တစခ�သညသးြခားအ�ငးသ�မဟ�တေမာလကျ�းတစခ�က�သယေဆာငသည။ တစ ဦး ကေထာကခသ�ယ���စခ�လ�းကြပားြခားနားေသာအ�ငးယနးသ�မဟ�တေမာလကျ�း, ��စ ဦး စလ�းတ�ညေသာ ဦး တညချကအတက။ တစ ဦး Antiporter လညး��စခ�သယေဆာငကြပားြခားနားေသာအ�ငးယနးသ�မဟ�တေမာလကျ�း, ဒါေပမယကြပားြခားနားေသာလမး�န၌တည၏။ ဤအသယယ�ပ�ေဆာငေရးအားလ�းသညလညးလ�ပ��ငပဂလ�းက�စလ�ေသးငယတ၊ အားမသငးထားတေအာဂနစေမာလကျ�းေတက�သယေဆာငပါ။ ဤအမျ�းအစားသ�းမျ�းပ��တနးများက�လယက�ေချာေမ�ေသာပျ� ��မ�တငေတ�ရေသာလညး၎ငးတ�တင ATP မလ�အပပါလ�ပငနးစ�။ တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကပန များနမ�နာအချ� � မ�ာသယေဆာငသည Na + -K + ATPase ြဖစသညဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမအ�ငးယနးများ ��ငဟ�ကဒ��ဂျင��ငပ�တကစယမအ�ငးယနးများသယေဆာငသည H + -K + ATPase ။ဤအရာ��စခ�လ�း antiporter ေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးြဖစ�ကသည။ ��စခ�ကအြခားသယေဆာငပ��တနး Ca 2+ ATPase ��င ြဖစ�ကသညအသးသးကယလစယမ��ငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသာသယေဆာငသည H + ATPase ။ ��စ ဦး စလ�းပန များြဖစ�ကသည။

Uniporter တစခ�သညေမာလကျ�းတစခ�သ�မဟ�တအ�ငးယနးတစခ�က�သယေဆာငသည။ ေထာကခသ�တစ ဦး သညမတ�ညေသာေမာလကျ�း (သ�) အ�ငးယနး ၂ လတ�ညတ ဦး တညချကအတက��စ ဦး စလ�း။ Antiporter တစခ�သညမတ�ညေသာေမာလကျ�း (သ�) အ�ငးယနး��စမျ�းက�လညးသယေဆာငသညကြပားြခားနားေသာလမး�န။ (ခရကဒစ - Lupask / Wikimedia မ�ြပ�ြပငြခငး

Page 137: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 137/228

Commons များ)

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး

စာမျက��ာ ၁၇၀

ဆ�ဒယမ��ငပ�တကဆယမက�သယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငအဓကအလ�ပလ�ပသညအလယတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးေပ�ေပါကဖ�ခငြပ�ပါတယ။ ဒ�တယသယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးက�ေနဆစ�းစားသညအဓကသယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးတ�စမးအငအသ�းြပ�မ�အေပ�မ�တညသည။[link]) ။

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညအ�ငးယနးများအား ြဖတ၍ အ�ငးယနးက� ြဖတ၍ electrochemical gradient က�ဖနတးသည(electrogenic သယယ�ပ�ေဆာငေရး) ။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငးVillareal)

တရစ�ာနများဆလများတငအေရး�ကးဆ�းပန တစခ�မ�ာဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစက (Na + -)K + ATPase) သညေလာငစာဓာတ�ဓါတ�ေဗဒပါ ၀ ငမ���ငမ�နကနေသာြပငးအားက�ထနးသမးထားသညသက��ဆလများတင Na + ��င K + ) ။ ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသည K + က�ဆလ အတငးသ�ေရ � ေစသညNa ေရ�လျား + တစချနတညးမ�ာထကသ�း Na တစအချ�းမ�ာ + တ�ငး��စခ� K သညများအတက + အ�ငးယနးအတကေြပာငးေ��� ခသည။ အဆ�ပါNa + -K + ATPase သညပ�စအမျ�းမျ�းြဖငတည���ပး၎ငး၏အတငးပ�ငး��ငအြပငဘကသ�မ�တညသညဆလ��ငဆ�ဒယမသ�မဟ�တပ�တကစယမအ�ငးယနးြဖစေစ၎ငး၏ဆ�ေဖ�။ အဆ�ပါြဖစစ�က�ပါဝငသညအဆငေြခာကဆငက�ေအာကပါ။

စာမျက��ာ ၁၇၁

Page 138: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 138/228

၁။ ဆလအတငးပ�ငးက� ဦး တညေသာအငဇ�ငးြဖငသယေဆာငသ�သညြမငမားသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများအတကဆ�ေဖ�။ အ�ငးယနး ၃ လ�းသညပ��တနး��ငေပါငးစပထားသည။

၂။ ATP က�ပ��တနးသယေဆာငသ�က hydrolyzed ��ငစမးအငနမေဖာစဖတအ�ပစ�ပ�းတအဒါက�။

ရလဒအေနြဖငေလယာ�တငသေဘ�ာသညအသငသ�ာနက�ေြပာငးလ�ပးြပငပသ� ဦး တညသားသညအေြမ�းပါး။ ပ��တနးသညဆ�ဒယမ��ငပ�မ�နးစပသညဆ�ပါစ� ေလယာ�တငသေဘ�ာထားခပါ

၄။ ပ�သဏchange◌ာနေြပာငးလမ�သညေလယာ�တငသေဘ�ာ၏ပ�တကစယမအ�ငးယနးများ��င� �စခ�တ�က�ပ�မ�ေကာငးမနေစသညအ�ငးယနးပ��တနးမ�ပ�းတပါ။ ေနာကပ�ငးတငစမးအငနမေဖာစဖတအဖ�ကခထ�တသညေလယာ�တငသေဘ�ာကေန။

ေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယထ�တ�ပးပ�တကစယမအ�ငးယနးများ��ငအတ�သယေဆာငသညပ��တနး��ငအတ�ဆလ၏အတငးပ�ငးဆသ� ဦး တညသ�ဟာသ� repositions ။

၆။ သယေဆာငသ�ပ��တနးသည၎ငး၏ဖ�စညးပ�အသစတငပ�တကစယမ��ငပ�မ�နးစပမ���သည။��ငအ�ငးယနး��စခ� cytoplasm သ� ြဖန ချေန�ကသည။ ပ��တနးသညယခ�အခါပ�မ�ြမငမားေသာအရပလက�ဏာ��လာသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများအတက, ထ�ြဖစစ�က�ေနာကတဖနစတငသည။

ဤလ�ပငနးစ�၏ရလဒအြဖစအမ�အရာများစာြဖစပျကခသည။ ဒေနရာမ�ာဆ�ဒယမပ�များလာတယအတငးပ�ငးထကဆလ၏အြပငဘက��အ�ငးယနးများ��ငအြပငဘကတငထကပ�တကစယမအ�ငးယနးများ။ သ�းေယာကစလ�းအတကထကသားေသာဆ�ဒယမအ�ငးယနးများ၊ ပ�တကဆယမအ�ငးယနး ၂ ��စများေရ�လျားသည။ ၎ငးသညအတငးပ�ငးက�ြဖစေပ�ေစသညအြပငပနး��င� �ငးယ��လ�ငအနညးငယ ပ�၍ ဆ�းကျ�း��သည။ တာဝနခဒြခားနားချကအတကအေရး�ကးပါသညအလယတနးလ�ပငနးစ�များအတကလ�အပေသာအေြခအေနများဖနတး။ ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသညထ�ေ�ကာငအလကထ��ဂျငစ�ပစကတစခ� (အားသငးမညမ�မ�က�ြဖစေပ�ေစေသာစ�ပစက) တစခ�ကဖနတးသညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးလ�ပစစမညမ�မ���ငအေြမ�းပါးအလားအလာမ�ပပ�း။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒက��ကညပါ တစ ဦး ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမ ATPase အတကတက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရး၏ြခငး simulation �ကည��ရန ဗဒယ� ။

အလယအလတတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး (သယယ�ပ�ေဆာငေရး)

အလယအလတတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများ��ငအြခားြဒပေပါငးများက�ဆလထသ�ပ�ေဆာငေပးသည။ဆ�ဒယမအ�ငးယနးပါဝငမ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးအြပငဘကတငတည���ပးြဖစေသာေ�ကာငြဖစသညအဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးြဖစစ�တစခ�၊ ချနနယတစခ�လ�ငပ��တနးတည���ပးပငလငးသညဆ�ဒယမအ�ငးယနးများသညအေြမ�းပါးမ�တဆငဆယ�လမမည။ ဒါလ�ပ��ားမ�သယယ�ပ�ေဆာငေရးမ�မမတ�က�ယက�ပ�းတ��ငေသာအြခားတ� �များသယယ�ပ�ေဆာငရနအသ�းြပ�သညအေြမ�းပါးမ�တဆငပ��တနး ([link]) ။ များစာေသာအမ�င��အကဆစများ��ငဂလ�းက�စတ�သညဤဆလထသ�ဝငေရာက�ကသညလမး။ ၎ငးသညဒ�တယအဆငြဖစစ�အားစမးအငြမငဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများက�သ�ေလ�ာငရာတငအသ�းြပ�သညATP ထ�တလ�ပရနအတကအပင��ငသတ� ဝါဆလများ၏ mitochondria ။ အလားအလာ��ေသာစမးအငက�သ�ေလ�ာငထားသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများတငစ�ေဆာငးြခငးသညအ�ငးယနးများထကလာသည��ငအမ� kinetic energy သ�ေြပာငးလသားသညchannel ATP synthase မ�တစဆင၎ငးစမးအငက� ADP က� ATP သ�ေြပာငးလရနအသ�းြပ�သည။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၇၂

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးမ�ဖနတးထားသညလ�ပစစဓာတ�ြဒပစငသညအြခားအရာဝတ� �များက�ေရ�လျား��ငသညသ�တ�ရအာ��စ�းစ�ကမ� gradients ဆန ကျင, Co- သယယ�ပ�ေဆာငေရးသ�မဟ�တအလယတနးတက�ကလ�ေခ�တလ�ပငနးစ�သယယ�ပ�ေဆာငေရး။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငးVillareal)

Page 139: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 139/228

အကယ၍ ဆလအြပငဘက�� pH ေလျာနညးသားပါကသယေဆာငလာသညအမ�င��အကဆစပမာဏက�သငေမ�ာလငလမမညတ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလျာနညးေစရနဆလသ�?

အပ�ငးအကျ�း

အ�ငးယနးက�အကျ�းသကေရာကေစေသာေပါငးစပထားသည gradient သည၎ငးတင၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient ��င၎ငး၏လ�ပစစပါဝငသညgradient ။ ဥပမာအြပ�သေဘာေဆာငေသာအ�ငးယနးသညေနရာအသစသ�ပျ� � �သား��ငသညအာ��စ�းစ�ကမ� gradient, ဒါေပမယသ�ကအသားတငအြပ�သေဘာအားသငးanရယာသ�ပျ� � �လ�င၎ငး၏ပျ� �� ၎ငး၏လ�ပစစ gradient က�အားြဖငဟန တားလမမည။ aqueous ေြဖ��ငးချကအတကအ�ငးယနး��ငဆကဆရာတငအခါ, ကအစား�� �လ�ပျစစျ��ငအာ��စ�းစ�ကမ� gradients ၏ေပါငးစပတစ ဦး တညးအာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�, ထညသငးစ�းစားရမညြဖစသည။ သက��ဆလများသညအချ� �ေသာပစ�ညးများလ�အပသညသ�တ� extracellular အာကာသအတငးတည��ထကသာ။ �ကးြမတြပငးအားအတကဆလအတငး၌မတည��။

စာမျက��ာ ၁၇၃

၀ တ� �များက�သ�တ�၏ဓာတ�ဓါတ�ေဗဒ gradients သ�ေ���ေြပာငးြခငးသညဆလမ�စမးအငလ�အပသည။ တက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးကဒသယယ�ပ�ေဆာငေရးေလာငစာရန ATP ထမ�ာသမးထားတစမးအငက�အသ�းြပ�သည။ ေသးငယတ၏တက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးေမာလကျ�းအရယအစား��ေသာပစ�ညးများသညဆလအေြမ�းပါးအတငး��ပ��တငးများက�အသ�းြပ�သည။ဤပ��တနးများသညပန များ��ငအလားတ�သည။ မ�လတနးတက�ကေသာထကသယေဆာငေသာအချ� �ပန များသယယ�ပ�ေဆာငေရး၊ ATP ��ငတ�က��က ဆကသယ၍ သ�တ�၏လ�ပေဆာငမ�က�ေမာငး��င��ငသည။ Co- သယယ�ပ�ေဆာငေရး (သ�မဟ�တအလယတနးတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရး), မ�လသယယ�ပ�ေဆာငေရးကေနစမးအငဆလသ�အြခားပစ�ညးဥစ�ာေ��� ဖ�အသ�းြပ���ငပါသည��င၎ငး၏အာ��စ�းစ�ကမ� gradient က�တက။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] လ�၏ေသးထသ�ပ�တကစယမအေြဖက�ထ�းသငးြခငးသညေသေစေလာကသည။ ဒဟာ�မ��ေတာမ�ာအသ�းြပ�သညြပစဒဏ��င euthanasia ။ ပ�တကစယမအေြဖက�ေဆးထ�းတာကေသေစ��ငတယလ�မငးဘာလ�ထငသလ။

[link] ဆလများသညပ�မ�နအားြဖင cytoplasm တငပ�တကဆယမပါဝငမ�အလနများ�ပးေရချ�းသညဆ�ဒယမ၏ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�၌တည၏။ ပ�တကဆယမက�ထ�းသငးြခငးသညဤလ�ပစစဓာတ�ေဗဒဓာတများက�တ�ကထ�တေပးသညgradient ။ ��လ�း�ကကသားများတငဆ�ဒယမ / ပ�တကစယမအလားအလာသညက�းစကရနတာဝန��သည�ကကသားကျ� �ေစသည signal က�။ ဒအလားအလာေပျာကကယသားေသာအခါ, signal က�မြဖစ��ငပါက�းစကြပန ပားလာ�ပး��လ�းသညလညးမရပတန ေတာပါ။ ��လ�းက�ရပတန ေစရနအတကပ�တကစယမထ�းေဆးက�အသ�းြပ�သညခစတက�သေနစ���က��ကမ�မ�။

[link] ဆလအြပငဘက�� pH ေလျာနညးသားပါကအမ�င��အကဆစပမာဏက�သငေမ�ာလငလမမညတ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလျာချဖ�ဆလသ�သယယ�ပ�ေဆာင?

[link] pH ကျဆငးြခငးဆ�သညမ�ာအြပ�သေဘာြဖငအားသငးထားေသာ H + အ�ငးယနးများ��င တ�းလာြခငးက�ဆ�လ�သညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးလ�ပစစ gradient က�။ အမ�င��အကဆစများက�ဆလထသ�သယေဆာငသားသညတ�းြမ�ငလာသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

Page 140: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 140/228

__________ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးစ�ဆကမြပတအလ�ပလ�ပရေပမည။

က။ ပလာစမာအေြမ�းပါးထကဝတဆငခ။ အားလ�းအေြမ�းပါး amphiphilic များမ�ာမဟ�တပါဘ�းဂ။ facilitated သယယ�ပ�ေဆာငေရးတက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးဆန ကျင။ ပျ� ��အဆကမြပတဆန ကျငဘကလမး�နအတက solute ေရ�လျားေနသည

: D

ဘယလ�ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကကဆလအတငးပ�ငးက�အပျကသေဘာေဆာငေစသလ။

က။ anion ထ�တပယသညခ။ anion အတကဆအားဖငျ� ဖစျသ�ျဂ။ အတကယ�ေန�ကသညထကပ�မ�စ�လ�ထ�တပယအသ�းြပ�ပ�။ cation တ�ညတအေရအတကက�ယ��ပးထ�တပစြခငးအားြဖင

လ�ပစစ gradient ��ငစ�စ�ေပါငး gradient ေပါငးစပြခငးဟ�သညအဘယနညး။

က။ အလားအလာ gradient က�

စာမျက��ာ ၁၇၄

ခ။ လ�ပစစစမးအားဂ။ အာ��စ�းစ�ကမ�အလားအလာ။ �လ�ပျစစျ gradient က�

: D

အခမတ� ြပနမ�

တက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးလ�ပငနးစ�များအတကဆလဘယမ�ာစမးအငက�ရသနညး

ဆလသည၎ငး၏က�ယပ�ငဇြဝဖစြခငးြဖငထ�တလ�ပထားေသာ ATP မ�စမးအငက�တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးမ�ရ��သညထ�ကသ�ေသာပန များ၏လ�ပ��ားမ�အြဖစြဖစစ�များ။

မညသ�ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသညအတငးပ�ငး၏အသားတငအပျကသေဘာေဆာငသညက�မညသ�အေထာကအက�ြပ�သနညးဆလလား

ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမပန သည��စ ဦး လ�င ( + အေပါငး) Na + ion များက�သ�းသည။၎ငးထ၌ထညသငးထားေသာ K + အ�ငးယနးများကဆလသညစ�ပစက၏လညပတမ�တ�ငး၌အြပ�သေဘာေဆာငေသာဓာတအားက�ဆ�း�� းေစသည။

ေဝါဟာရ

တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးစမးအငလ�အပေ�ကာငးပစ�ညးပ�ေဆာင၏နညးလမး

က�နသညများကြပားြခားနားေသာလမး�န��စခ�အ�ငးယနးသ�မဟ�တေသးငယတေမာလကျ�းသယေဆာငေ�ကာငး Transporter

�လ�ပျစစျ gradient က�လ�ပစစ gradient ၏ေပါငးစပတပဖ�များကထ�တလ�ပ gradient က���ငဓာတ� gradient က�

အလကထ��ဂျငစ�ပစကတစ ဦး တာဝနခမညမမ�ဖနတးေသာစ�ပစက

အဓကတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအ�ငးယနးများသ�မဟ�တေမာလကျ�းအေသးစားများက�ေရ�လျားေစေသာတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရး��ငေ�ကာငးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးတာဝနခအတကြခားနားချကဖနတးလမမည

စ�ပစက�လ�ပျစစျ gradients ဆန ကျငအလ�ပလ�ပေသာတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရား

အလယအလတတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးထ�ေထာငသည�လ�ပျစစျ gradient က�ေ�ကာငေ�ကာငးပစ�ညးများ၏လ�ပ��ားမ�အဓကတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရးအားဖငျ� ဖစျသ�ျ

ေထာကခသ���စခ�အတကကြပားြခားနားေသာအ�ငးယနးသ�မဟ�တေသးငယတေမာလကျ�းသယေဆာငေ�ကာငး Transporter, ��စ ဦး စလ�းအတက

Page 141: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 141/228

တ�ညေသာ ဦး တညချကသယယ�ပ�ေဆာငေရးလ�ပ��ားမ�လယက�ေချာေမ�ေ�ကာငးတကျတေလယာ�တငသေဘ�ာပ��တနးသ�မဟ�တပန များ

က�လားပတ ဦး တညးတကျတအ�ငးသ�မဟ�တေမာလကျ�းသယေဆာငေ�ကာငး Transporter

အ�ကးစားသယယ�ပ�ေဆာငေရး

စာမျက��ာ ၁၇၅

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• phagocytosis, pinocytosis ��င receptor အပါအဝင endocytosis, ေဖာြပပါကမကထြပ�ခ endocytosis

• exocytosis ၏ြဖစစ�က�နားလညပါ

အေြမ�းပါးမ�တဆငေသးငယေသာအ�ငးယနးများ��ငေမာလကျ�းများေရ�လျားြခငးအြပင, ဆလလညးပ��ကးေသာေမာလကျ�းများ��ငအမ�နများက�ဖယ��ား�ပးယ�ရနလ�အပသည (ဥပမာအားြဖင [link] က� �ကညပါ ) ။အချ� �ေသာဆလများသညဆလတစခ�လ�း၏ေသးငယေသာသက��များက�ပငဖ�းအ�ပ��ငသည။ မငးမ�နကနစာအားြဖင�ကးမားေသာအမ�နများ၏စားသ�းြခငး��ငလ�တေပးရနေ�ကာငးေတးဆ�ကေပလမမညဆလစမးအငလ�အပသည။ သ�ေသာ�ကးမားေသာအမ�နသညြဖတသနး။ မရပါဆလကေထာကပစမးအင��ငအတ�အေြမ�းပါး။

Endocytosis

Endocytosis သည�ကးမားေသာေမာလကျ�းများ၊ အစတအပ�ငးများကသ�ေသာအမ�နများက�ေရ�လျားေစေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမျ�းအစားတစခ�ြဖစသညဆလတစခ�လ�းသ�ပငဆလတစခ�လ�းပငြဖစသည။ ကြပားြခားနားေသာ endocytosis အမျ�းမျ�းကြပားေပမယအားလ�း��ပါတယတစဘ�ဝေသသက�မ�ေဝ: ဆလ၏ပလာစမာအေြမ�းပါး, တစခ�ဖ�စညး, invaginatesပစမ�တအမ�နပတပတလညအတကပ။ အတေဆာငကခ�တလ�က�ပးအမ�နြဖစသားတယပလာစမာအေြမ�းပါးကေနဖ�စညးခအသစဖနတး intracellular ေတ�ေနကျမဟ�တေသာအတကပါ��သည။

Phagocytosis

Phagocytosis (“ ဆလစားြခငး” ၏အေြခအေန) သညေသးငယေသာအမ�နများြပ�လ�ပေသာလ�ပငနးစ�ြဖစသညဆလများသ�မဟ�တအေတာေလး�ကးမားေသာအမ�နတစ ဦး ကလာပစညးများကသမးယ�ေန�ကသည။ ဥပမာအားြဖင, အခါအဏ�ဇဝသက��လ�၏ခ��ာက�ယက�ထ�းေဖာကပါက neutrophil ဟ�ေခ�ေသာေသးြဖ�ဥအမျ�းအစားသည၎ငးက�ဖယ��ားေပးလမမညထ�ေနာကြဖစသညေသးငယေသာဇဝသက��, ပတျဝ�ျးက�ငျ��ငဖ�းလ�မး, ဤလ�ပငနးစ�မ�တဆငကျ�းေကျာNeutrophil ကဖျကဆးသည ([link]) ။

phagocytosis ခ���စ, ဆလအေြမ�းပါးအမ�နက�ဝနးရကလ�မးြခ�။ (အေ�ကး: မာရယာနာ

Ruiz ဗယာလာ

phagocytosis, ပလာစမာ၏အတငးပ�ငး - မျက��ာြပငမျက��ာြပင၏အဘ�က�များအတကြပငဆငမ�အတကအေြမ�းပါးသညဤအပ�ငးက�တည�ငမေစေသာ clathrin ဟ�ေခ�ေသာပ��တနးြဖငဖ�းအ�ပထားသည

စာမျက��ာ ၁၇၆

Page 142: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 142/228

အေြမ�းပါး။ အေြမ�းပါး၏အဖ�းအဘ�က�ထ�ေနာကဆလ၏ခ��ာက�ယကေနတ�းချ� � �ငအမ�နဝနးရ, ေနာကဆ�းမ�ာကပ�းတ။ �ပးတာနအမ�နများပါဝငေသာေတ�ေနကျမဟ�တေသာြဖစပါတယဆလအတငးပ�းတသည clathrin အေြမ�းပါးကေန disengages ��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာေပါငးစညးအသစဖ�စညးအခနးအတကပစ�ညးများ၏ပျကြပားများအတက lysosome အတ�(endosome) ။ အခါ vesicular contents ေတက�၏ပျကစးြခငးကေနလကလ�မးအာဟာရ��သညအသစထ�တယ�လ�ကေသာ endosome သညပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစညးလ�ကသညအဆ�ပါ extracellular အရညသ�၎ငး၏ contents ေတက�။ အဆ�ပါ endosomal အေြမ�းပါးေနာကတဖန၏အစတအပ�ငးတစခ�ြဖစလာသညပလာစမာအေြမ�းပါး။

Pinocytosis

endocytosis ၏မ�ကက� pinocytosis ဟ�ေခ�သည။ ဆ�လ�သညမ�ာဆလအရကေသာကြခငးက�ဆ�လ�သညအဆ�ပါယ�ဆချကဆလရညရယချကအတကယ��ပးခသညအခါအချနတငအမည��extracellular အရည။ တကယေတာဒဟာေရအပါအဝငေမာလကျ�းေတက�ယ�တလ�ပငနးစ�တစခ�ပါဆလဟာ extracellular အရညကေနလ�အပပါတယ။ Pinocytosis သညထကေသးငယသညအမ�နတစခ�ြဖစေပ�ေစသညသ�သည phagocytosis က�ြပ�သည။ ၎ငးသညအမ�နသည lysosome ��ငေပါငးစညးရနမလ�အပပါ။[link]) ။

pinocytosis တင, ဆလအေြမ�းပါး invaginates, အရည၏ေသးငယတပမာဏ��င pinch ဝနးရ

ပတထားသည (အေ�ကး: Mariana Ruiz Villareal)

ပ���တ�တ�တ�တ�၏ေြပာငးလမ�က�ပ�တ�တ�တ�ဆ�ဒဟ�ေခ�သည။ ဒြဖစစ�က�တစ ဦး အေပ�ယပ�ငးပ��တနးက�အသ�းြပ�သည,အလားတ�လ�ပေဆာငေသာပလာစမာအေြမ�းပါး၏ cytoplasmic ဘကမ�ာ caveolin ေခ�သညclathrin မ� function က�။ Vacuoles က�ြဖစေပ�ေစေသာပလာစမာအေြမ�းပါး��အေခါငးေပါကများ��သညcaveolin အြပငအေြမ�းပါး receptors ��င lipid ေဖာင။ အဆ�ပါ vacuoles သ�မဟ�တေတ�ေနကျမဟ�တေသာအဖ�စညးခcaveolae (အနညးကနး caveola) တင Pinocytosis ��သ�များထကေသးငယသည။ ပ�တ�တ�တ�စက�အသ�းြပ�သညေသးငယေသာေမာလကျ�းများက�ဆလထသ�ယ�ေဆာငလာ�ပး၎ငးတ�အတကဆလများမ�ထ�ေမာလကျ�းများက�သယေဆာငရနြဖစသညဆလ၏အြခားဘကြခမးတင transcytosis ဟ�ေခ�ေသာြဖစစ�က�ထ�တလ�တေပးပါ။

Receptor-mediated Endocytosis

endocytosis တစ ဦး ကပစမ�တထားမ�ကေ�ကာငးပလာစမာအေြမ�းပါးအတကအဒ receptor ပ��တနး employအချ��ေသာအရာဝတ� �များအတကတကျေသာစညးေ��ာငေ��ာင�က�း��သည ( [link က�]) ။

အဒ receptor-mediated endocytosis မ�ာဆလေတကပစ�ညးေတများများစားြခငးဟာတစမျ�းတညးက�သာရညရယပါတယဆလအေြမ�းပါး၏ြပငပမျက��ာြပငေပ�မ�ာအဒ receptor မ�ချညေ��ာငေ�ကာငးပစ�ညးဥစ�ာ၏။ (အေ�ကး:

စာမျက��ာ ၁၇၇

Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငြခငး

Page 143: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 143/228

Villareal)

receptor-mediated endocytosis, phagocytosis ၌��သကသ� , clathrin အဆ�ပါ cytoplasmic မ�ပ�းတထားသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏ေဘးထက။ တစ ဦး ြဒပေပါငးများ၏စားသ�းမ� receptor-mediated အေပ� မ�ခ�လ�ငendocytosis ��ငလ�ပငနးစ�ထေရာကမ�မ��ပါ, ပစ�ညးတစသ��းမ�ဖယ��ားပစမညမဟ�တပါအရညသ�မဟ�တေသး။ အဒအစားသ�ကအဒအရညေတထမ�ာေန�ပးအာ��စ�းစ�ကမ�တ�းလာလမမယ။ လ�တချ� �ေရာဂါများက�အဒ receptor-mediated endocytosis ၏ပျကကကမ�ေ�ကာငြဖစရတေန�ကသည။ ဥပမာအားြဖင, ၏ပ�စလကစထေရာနမသပသညးဆ lipoprotein သ�မဟ�တ LDL (က�လညး "မေကာငးတ" က�လကစထေရာအြဖစရည��နး) ေချါအဒ receptor-mediated endocytosis အားြဖငအေသးကေနဖယ��ားခသည။ လ�မျ�း�� းဗဇေရာဂါ၌တည၏မသားစ� hypercholesterolemia, LDL receptors ခ�တယငးသ�မဟ�တလ�းဝေပျာကဆ�းေနသည။ ြပညသ� ဤအေြခအေန��ငအတ�သ�တ�၏ေသးထတငအသကက��ခမးေြခာကေနေသာက�လကစထေရာအဆင��သညဆလများသညသ�တ�၏ေသးမ� LDL အမ�နများက�မ��ငး��ငပါ။

အဒ receptor-mediated endocytosis ေတဟာသတသတမ�တမ�တတ� �ေတယ�ေဆာငလာဖ�ဒဇ�ငးထ�တထားေပမ၊ပ�မ�နအားြဖငဆလထသ� extracellular အရည၌ေတ� ��ရ, အြခားတ� �များထသ�ဝငရလမမညတ�ညေသာ site မ�ာဆလ။ တ�ပေကးဗ�ငးရပစများ၊ ဆ�ဆ�� �ငကာလဝမးေရာဂါအဆပအားလ�းတငဝက (ဘ) ဆ�ဒများပါ ၀ ငသည။ပ�မ�န receptor-binding ကဘဆ�ကများ��ငအတ�တ� ြပန��ငဆလထသ�ဝငရ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

receptor-mediated endocytosis က�လ�ပ��ားမ�မ�ာ�ကညပါ။ ကြပားြခားနားတ အစတအပ�ငးေတက� ��ပ�ပး အာ��စ�းစ�ကပါကာတနး။

Exocytosis

ပစ�ညးတစခ�ဆလထသ�ေြပာငးေ���၏ေြပာငးြပနြဖစစ�က� exocytosis ၏ြဖစစ�က�ြဖစပါတယ။ Exocytosis ြဖစပါတယအထကေဖာြပပါလ�ပငနးစ�များ၏ဆန ကျငဘကသည၎ငး၏ရညရယချကမ�ာပစ�ညးမ�ထ�တပယရနြဖစသည

စာမျက��ာ ၁၇၈

အဆ�ပါ extracellular အရညသ�ဆလ။ စန ပစပစ�ညးများက�အေြမ�းပါးတစခ���ငဖ�းအ�ပထားသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး။ ဤသညေပါငးစပအြပငဘကအေပ�အေြမ�းပါးစာအတဖငလ�စစန ပစပစ�ညးက� extracellular space သ�ထ�တပစသည။[link]) ။ အြခားexocytosis မ�တစဆငေမာလကျ�းများထ�တလ�တသညဆလနမ�နာများတငပ��တနးများ၏လ��� ဝ�ကချကပါဝငသညsynaptic အားြဖင synaptic ကသ� extracellular matrix ��င neurotransmitter ၏လ��� ဝ�ကချကမျကမ�န။

exocytosis တငတ� �များပါ ၀ ငေသာအမ�နများသညပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစပသည။ contents ေတက�ထ�ေနာကဆလ၏အြပငဘကြဖန ချလျက��သည။ (အေ�ကး: Mariana Ruiz မ�ြပ�ြပငမမးမြခငး

Villareal)

သယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးများ၊ စမးအငလ�အပချကများ��ငသယယ�ပ�ေဆာငေရးပစ�ညးအမျ�းအစားများ

Page 144: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 144/228

သယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးတက�က / passive ပစ�ညးသယယ�ပ�ေဆာငပျ� �� passive အေသးစား - ေမာလကျ�းအေလးချနပစ�ညးOsmosis passive ေရလယက�ေချာေမ�သယယ�ပ�ေဆာငေရး / ပျ� ��

passive ဆ�ဒယမ, ပ�တကစယမ, ကယလစယမ, ဂလ�းက�စ

အဓကတက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးတက�က ဆ�ဒယမ, ပ�တကစယမ, ကယလစယမအလယအလတတက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရး Activeအမ�င��အကဆစ, lactose

Phagocytosis တက�က အ�ကးစား macromolecules, ဆလတစခ�လ�း, ဒါမ�မဟ�တဆယလ�လာဖ�စညးပ�

Pinocytosis ��င Potocytosis Active အေသးစားေမာလကျ�းများ (အရည / ေရ)Receptor-mediatedendocytosis တက�က macromolecules ၏�ကးမားေသာပမာဏ

အပ�ငးအကျ�း

တက�ကေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးနညးလမးများသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးက�ေလာငစာဆေပးရန ATP က�တ�က��ကအသ�းြပ�ရနလ�အပသည။ �ကးမားေသာအထ�ကသ�ေသာ macromolecules, ဆလအစတအပ�ငးများ, ဒါမ�မဟ�တဆလတြပငလ�းက�တစ ဦး ��အြခားဆလများကလ�မးြခ���ငပါသညphagocytosis က�ေခ� ြဖစစ�က�။ phagocytosis ခ���စ, အေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးတစခ� invaginates ��ငေနာကဆ�းတငအမ�နတစဝ�မးစးဆငးသားသညပလာစမာအေြမ�းပါးတစခ�စာအတအားဖငျ� ဖစျသ�ျ။ အ�အတငး��ပါဝငမ�များက�ဆလများက�ဖ�ဖျကသညအမ�နသ�မဟ�တအစားအစာအြဖစအသ�းြပ�သ�မဟ�တပ�။ ပင��တ�တ�စသညအလားတ�ြဖစစ�ငယတစခ�၏အတ�ငးအတာတငြဖစသည။ပလာစမာအေြမ�းပါးသညစ�ပယ�ြခငး��ငခ�တယငးြခငးတ�မ�ေသးငယေသာအရညစာအတက�ထ�တေပးသည

စာမျက��ာ ၁၇၉

ဆလအြပငဘက။ Pinocytosis သညဆလမ�လ�အပေသာအရာများက�ဆလအတငးမ�လ�အပသညအရည။ ဆလသညစန ပစပစ�ညးများက�တ�ညေသာြငားေြပာငးြပနပ�စြဖငထ�တလ�တသည။ ၎ငးသညအေြမ�းပါးေသာ vacuole က�တနးထ�တသညအဆ�ပါ vacuole အေြမ�းပါး��ငအတ�ဖျ�း��ငထညသငးဖ�ခင ြပ�သညပလာစမာအေြမ�းပါးရနအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�မ�ာသ�ဟာသ�, အြပငပနးမ�၎ငး၏ contents ေတက�ထ�တေပး။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

exocytosis �ပးေနာကအမ�နတစခ�၏အေြမ�းပါးအဘယသ� ြဖစသားသနညး

က။ ဒါဟာဆလအရက။ခ။ ၎ငးက�ဆလများကြဖ�တထ�တသည။ဂ။ ၎ငးသညပလာစမာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးြဖစလာသည။။ ၎ငးသညအြခား exocytosis အြဖစအပျကတငထပမအသ�းြပ�သည။

ဘယသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားသညဆလတစခ�လ�းသ�ေရာက��ငသနညး။

က။ ေသနတခ။ phagocytosisဂ။ သယယ�ပ�ေဆာငေရးလယက�ေချာေမ�။ အဓကတက�ကသယယ�ပ�ေဆာငေရး

receptor-mediated endocytosis သညမညသညအေရး�ကးေသာနညးြဖင phagocytosis ��ငမတ�သနညး။

က။ ၎ငးသညအရညအနညးငယက�သာသယေဆာငသည။ခ။ ၎ငးသညအေြမ�းပါးအလ�ာြဖစြခငးက�မပါဝငပါ။ဂ။ ၎ငးသညတကျေသာပစမ�တထားပစ�ညးက�သာယ�ေဆာငလာသည။။ ၎ငးသည ၀ တ� �များက�ဆလထသ�ပ�ေဆာငေပးသည။

အခမတ� ြပနမ�

အဘယေ�ကာငပလာစမာအေြမ�းပါးတငပ��တနးအမျ�းအစားများ��ရနအေရး�ကးသနညးဆလထသ�� �ငထကပစ�ညးများသယယ�ပ�ေဆာငေရး?

ပ��တနးသညဆလတစခ�အားမညသညြဒပေပါငးအားသယယ�ပ�ေဆာငေပးမညက�ေရးချယရနခငြပ�သညဆလ��ငအြခားဘာမ�မေဆာငခ။

Page 145: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 145/228

အ�ငးယနးများသညအရယအစားအနညးငယ��ေသာလညးပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ အဘယေ�ကာငခကခရသနညး။

အ�ငယနများသညအားသငးရသည။ ထ�ေ�ကာင၎ငးတ�သည hydrophilic ြဖစ၍ lipid ��ငမဆကစပ��ငပါအေြမ�းပါး၏အဘ�က�။ အ�ငယနများက�သယေဆာငရနပ��တငးသ�မဟ�တအ�ငးယနးလ�ငးများြဖငသယေဆာငရမည။

ေဝါဟာရ

စာမျက��ာ ၁၈၀

caveolinပလာစမာအေြမ�းပါး၏ cytoplasmic ြခမး coats ေသာပ��တနး��ငpotocytosis အားြဖငအရည update က�၏လ�ပငနးစ�များတငပါဝင

ဘ�ရားဖ�းပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငး - မျက��ာြပငက�ဖ�းအ�ပေ�ကာငးပ��တနး��ငအဘ�အ coated တငးများကသ�အထ�းြပ�အေဆာကအ ဥ များဖ�စညးြခငးအတကက�ညphagocytosis

endocytosisအရညများအပါအ ၀ ငအရာဝတ� �များက�ေရ�လျားေစေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမျ�းအစားအမ�နတစခ�ဆလသ�

exocytosisဆလထကအေြမာကအများပစ�ညးြဖတသနး၏ြဖစစ�က�

ေသနတဆလလ�အပေ�ကာငး macromolecules တငသငးေ�ကာငး endocytosis တစမ�ကအဆ�ပါ extracellular အရညကေန

ပ�တ�တ�တ�အေပ�တစ ဦး ကြပားြခားနားေသာအေပ�ယပ�ငးပ��တနး (caveolin) က�အသ�းြပ� pinocytosis ၏မ�ကအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး၏ cytoplasmic ြခမး

အဒ receptor-mediated endocytosisအတကသတသတမ�တမ�တစညးေ��ာငပ��တနးများအသ�းြပ�ြခငးကပါဝငပတသကေ�ကာငး endocytosis ၏မ�ကတကျတေမာလကျ�းသ�မဟ�တအမ�နများအတကပလာစမာအေြမ�းပါးများ��င clathrin-clathrin-coated ေတ�ေနကျမဟ�တေသာြဖစလာေ�ကာငး coated တငး

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ�န ြပနမ� "title =" Free Response "င�ကေပျာသးသည�ကာ��ညေသာကာလက�ထနးသမးရနစမးအငလ�အပသညပျသနးမ�၏။ င�ကသညအစာစားြခငး��ငအာဟာရအြဖစေြပာငးလြခငးမ�စမးအငရ��သညထကဓာတ�ပစစ�ျးတ� ြပနမ�တစခ�စးရးမ�တဆငစမးအင။ င�ကများတငပျသနးသည�ကကသားများမ�ာအလနအမငးြဖစသည

Page 146: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 146/228

စာမျက��ာ 181

စမးအငထ�တလ�ပမ�အတကထေရာကေသာ။ (အေ�ကး: Cory အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Zanker)

သက��သတ� ဝါများလ�ပေဆာငသညအလ�ပအားလ�းနးပါးသညစမးအငလ�အပသည။ စမးအငသညေလးလေသာလ�ပအား��ငေလကျငခနးလ�ပရနလ�အပေသာလညးလ�သားများသညလညးများစာအသ�းြပ�သညစ�းစားေနစ���ငပငအပချနအတငးစမးအင။ တကယေတာတ�ငး၏သက��ဆလများသက��ကအဆကမြပတစမးအငက�သ�းသည။ အာဟာရ��ငအြခားေမာလကျ�းများက�တငသငးသည၊metabolized (�ဖ�ဖျက) ��ငြဖစ��ငသညအသစေမာလကျ�းသ�ဖနတး, ြပ�ြပငမမးမလ�အပပါကဆလပတ ၀ နးကျငသ�ပ�ေဆာင။ တစခ�လ�းသ� ြဖန ေဝ��ငသညသက��။ ဥပမာအားြဖင�ကကသားများြဖစေသာပ��တငးပမာဏက�တက�ကစာတညေဆာကထားသညေသးငယတေမာလကျ�းကေန။ ��ပေထးေသာဘ�ဟ�ကဒရတက��� း��ငးစာခသညဆလစမးအငအတကအသ�းြပ�တသ�ကား။ တညေဆာကမ���စခ�လ�းအတကစမးအငလ�အပသကသ� အေဆာကအ ဦး တစခ�က��ဖ�ဖျကြခငး၊ ေပါငးစပြခငး��င�ဖ�ခြခငး��စခ�လ�းအတကစမးအငလ�အပသညေမာလကျ�း။ ထ�အြပငထ�ကသ�ေသာေဟာမ�နး��ငအြဖစအချကြပေမာလကျ�းneurotransmitter ဆလများအ�ကားသယယ�ပ�ေဆာငေန�ကသည။ ေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယား��ငဗ�ငးရပစပ�းဆလများကစားသ�းမြခငး��င�ဖ�ဖျကေန�ကသည။ ဆလများသညစန ပစပစ�ညး��ငအဆပများက�လညးတငပ�ရမညကျနးမာစာေနပါ၊ ဆလများစာသညပတ ၀ နးကျင��ပစ�ညးများက�ေရက�းြခငး (သ�) ေ���ေြပာငးရမညcilia ��င flagella ကသ�ေသာဆယလ�လာ appendages များ၏လ�ပ��ားမ�က���က��ကသည။

အထကတငေဖာြပထားေသာဆယလ�လာလ�ပငနးစ�သညစမးအငပ�မ�နလ�အပသည။ ဘယကပါလ,ဒစမးအငကဘယလ�ပ�စမျ�းလ။ သက��ဆလများသညစမးအငက�မညသ�ရ��မညနညး

စာမျက��ာ ၁၈၂

သ�တ�ဘယလ�သ�း�ကသလ ဤအခနးတငစမးအင��ငအမျ�းမျ�းေသာပ�စများက�ေဆးေ�းပါမညစမးအငလ�ေြပာငးအ�ပချ�ပေ�ကာငး��ပပ�ငးဆ�ငရာဥပေဒများ။ ဤအခနးသညမညသ�ဆလများက�ေဖာြပသညစမးအငက�အသ�းြပ��ပးြဖညစကပါ၊�ကးစာေသာထေရာကမ���ငအတ�။

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏နယာမများဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• entropy သေဘာတရားက�ေဆးေ�းပါ

Page 147: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 147/228

• အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမ��ငဒ �တယဥပေဒများက���ငးြပပါThermodynamics သညစမးအင��ငစမးအငလ�ေြပာငးြခငးဆ�ငရာေလလာမ�က�ရည��နးသည��ပပ�ငးဆ�ငရာကစ�။ တစ ဦး အထ�းသြဖငကစ�တငမ�သကဆ�ငရာကစ���င၎ငး၏ပတဝနးကျငစမးအငလ�ေြပာငးြခငးက�စနစတစခ�အြဖစသတမ�တသညပတဝနးကျငဟ�ေခ�တငခသည။ ဥပမာအားြဖင, မးဖ�ေပ�တငေရအ�းအပ�ေသာအခါ, ထ�စနစတငမးဖ�၊ အ�း��ငေရတ�ပါဝငသည။ စမးအငက�အတငးေြပာငးေ���သညစနစ (မးဖ�, အ�း��ငေရအ�ကား) ။ စနစ��စခ���ပါတယ: ဖငလ�စ��ငပတလ�ကတယ။ ပငလငးေသာစနစသညစမးအငက�အ�ကားလ�ေြပာငး��ငသညစနစ��င၎ငး၏ပတဝနးကျင။ အပ�ဆ�း�� းသား��ငေသာေ�ကာငမးဖ�ေပ� ��စနစသညပငေနသညေလထက�။ တခါးပတစနစသညစမးအငက�၎ငး၏ပတဝနးကျငသ�မပ�ေဆာင��ငေသာစနစြဖစသည။

ဇဝသက��များသညပငလငးေသာစနစများြဖစသည။ စမးအငသ�တ�� �ငအ�ကားဖလ�ယသညသ�တ�၏ပတဝနးကျငသညစမးအငသ�ေလ�ာငထားသညေမာလကျ�းများက�ေလာငက�မး�ပးစမးအငထ�တလ�တေသာေ�ကာငြဖစသညအလ�ပလ�ပက�ငြခငးြဖငပတဝနးကျငရန။ ��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ��အရာအားလ�းကသ�ပငစမးအငသညသာြဖစသည��ပေဗဒ၏ဥပေဒများမ�ဘာသာရပ။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏နယာမတရားများသညလ�ေြပာငးြခငးက�အ�ပချ�ပသညစ�ကာ ၀ in◌ာ��စနစအားလ�း��ငစမးအငတ� ြဖစသည။

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမ ဦး ဆ�းဥပေဒ

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမနယာမသညစ�ကာ ၀ in◌ာ��စ�စ�ေပါငးစမးအငပမာဏ��ငသကဆ�ငသည။ ဒါဟာစမးအင၏ဤစ�စ�ေပါငးေငပမာဏစ�ဆကမြပတေ�ကာငးေဖာြပသည။ တနညးအားြဖငအစ�အ�မ��ခသည��ငစ�ကဝuniverse◌ာတငတ�ညေသာစမးအငပမာဏသညအ�မတမး��ေနလမမည။ စမးအငများစာ��သညပ�စအမျ�းမျ�း။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ပထမနယာမအရစမးအငက�လ�ေြပာငး��ငသညတစေနရာမ�တစေနရာသ�မတ�ညေသာပ�စများအြဖစအသငေြပာငးေသာလညး၎ငးက�မဖနတး��ငပါ။စမးအငလ�ေြပာငးြခငး��ငအသငေြပာငးြခငးများသညက���ပတ�ပတ ၀ နးကျငက�အ�မတမးြဖစေပ�ေစသည။ မးသးများအလငးစမးအငသ�လ�ပစစစမးအငအြဖစအသငေြပာငး။ ဓာတေင�မးဖ�မ�ဓာတ�စမးအငက�အသငေြပာငးသဘာဝဓာတေင�အပ�စမးအငသ�။ အပငများသညဇဝေဗဒအရအသ�းဝငဆ�းစမးအငတစခ�ြဖစသညကမ�ာေြမေပ�တငေြပာငးလြခငး - ေနေရာငြခညစမးအငက�ဓာတ�စမးအငအြဖစေြပာငးလြခငးြဖစသညေအာဂနစေမာလကျ�းများအတငး၌သ�ေလ�ာငထားသည ([link]) ။ စမးအငအသငေြပာငးအချ� � ဥပမာများြဖစ�ကသညြပတယ [link]။

သက��အားလ�းအတကစနေခ�မ�မ�ာပတဝနးကျငမ�စမးအငက�ပ�စများြဖငရ��ရနြဖစသညသ�တ�ဟာအလ�ပက�လ�ပဖ�အသ�းဝငတစမးအငအြဖစေြပာငးေရ� ��ငတယ။ သက��ဆလများေြပာငးလလာသညအလနေကာငးစာဒစနေခ�မ���ငေတ�ဆ�ရန။ ထ�ကသ�ေသာအြဖစေအာဂနစေမာလကျ�းအတငးသ�ေလ�ာငဓာတ�စမးအငသ�ကား��ငအဆများက�ဆယလ�လာဓာတ�ဓာတြပ�မ�ြဖငစမးအငအြဖစေြပာငးလသညATP ၏ေမာလကျ�းအတငး။ ATP ေမာလကျ�းများ��စမးအငက�အလ�ပလ�ပရနအလယတက�ရ����ငသည။ဆလများလ�ပရနလ�အပသညအလ�ပအမျ�းအစားများတငဥပမာ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများတညေဆာကြခငး၊

စာမျက��ာ ၁၈၃

ပစ�ညးများသယေဆာငြခငး, cilia သ�မဟ�တ flagella ၏��က��ကမ�ေရ�လျားမ�, �ကကသားကျ� �လ�ပ��ားမ���ငမျ�းပားဖနတးရနအမ�င။

ဥပမာအားြဖငစနစတစခ�မ�တစခ�သ�တစခ�သ�ေြပာငးေရ� ြခငး��ငစမးအငဥပမာ��စခ�က�ြပသထားသညတ ဦး တညးပ�စကေနအြခားမ�အသငေြပာငး။ လ�သားများသညဓာတ�စမးအငက�အစားအစာတငေြပာငးလ��ငသညဒေရခမ�န တစမျ�း (kinetic energy) (စကဘးစးရနလ�ပ��ားမ�၏စမးအင) သ�ေရာကသည။ အပငများလ�ပ��ငသညေနမ�လ�ပစစသလ�ကဓါတေရာငြခည (အလငးစမးအင) က�ဓာတ�စမးအငအြဖစသ�ေြပာငးလပါ။ (ခရကဒစ“ ေရခမ�န ” - D. Sharon Pruitt မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကး "စကဘးေပ�ကေလးေတ": ြပ�ြပငမမးမMichelle Riggen-Ransom ရအလ�ပ၊ အေ�ကး "အရက": Cory အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 148: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 148/228

Zanker)

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယဥပေဒ

သက��ဆလတစခ�သညအလ�ပက�လ�ပရနစမးအငရယ�ြခငး၊ ေြပာငးလြခငး��ငအသ�းြပ�ြခငး၏အဓကတာဝနများြဖစသည��း�� းေလးပါ သ�ေသာဒ�တယအပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပနယာမကဤအလ�ပများသညအဘယေ�ကာငြဖစေ�ကာငး��ငးြပသညသ�တ�ေပ�လာသညထကပ�ခကသည။ ငါတ�ေဆးေ�းခသညစမးအငလ�ေြပာငးမ�အားလ�းသညစမးအငအားလ�း��ငအတ�တ�ြဖစသညစ�က ၀ in◌ာတငလ�ေြပာငးြခငး��ငေြပာငးလြခငးသညလ�းဝအကျ�း��သည။ စမးအငလ�ေြပာငးမ�တ�ငးမ�ာ၊စမးအငအချ� �က�အသ�းမြပ���ငေသာပ�စြဖငဆ�း�� းသားသည။ အများအားြဖငဤပ�စသညအပ�ြဖစသညစမးအင။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပအရအပ�စမးအငက�တစခ�မ�လ�ေြပာငးေသာစမးအငအြဖစသတမ�တသညအလ�ပလ�ပေနတာမဟ�တေ�ကာငးအြခားစနစ။ ဥပမာေလယာ�ပျသညေလက�ြဖတသနးေသာအခါ၊ပျသနးေသာေလယာ�၏စမးအငအချ� �သညအပ�စမးအငေ�ကာငဆ�း�� းမ���ငအတ�ပတတ�ကမ�ေ�ကာငြဖစသညပတဝနးကျငေလထ�။ ဤပတတ�ကမ�သညအမ�နတကယေလထ�၏အ��နက�တ�းြမ�ငြခငးြဖငေလက�အပ�ေပးသညေမာလကျ�း။ အလားတ�ပငအချ� �ေသာစမးအငဆယလ�လာဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�စ�အတငးအပ�စမးအငအြဖစဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။ငါတ�ကသ�ေသာေ�းေထးေသာေသးသတ� ဝါများအတက၎ငးသညအပ�စမးအငသညက���ပတ�၏ထနးသမးမ�က�အေထာကအက�ြပ�ေသာေ�ကာငြဖစသညခ��ာက�ယအပ�ချန။ အတအကျဆ�ရလ�ငစမးအငလ�ေြပာငးမ�သညလ�းဝအကျ�း��သညမဟ�တ၊စမးအငတစခ�အသ�းမြပ���ငပ�စအတကဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။

��ပပ�ငးဆ�ငရာစနစများတငအေရး�ကးေသာအယ�အဆမ�ာစနစတကျ��ငမသနမစမးမ�ြဖစသညကျပနး) ။ စမးအငတစခ�ကပတဝနးကျငက�ဆ�း�� းေလေလ၊��ငပ�ကျပနးစနစြဖစပါတယ။ သပ�ပညာ��ငများကျပနးသ�မဟ�တေရာဂါအတ�ငးအတာက�ရည��နးသညentropy အြဖစစနစတစခ�အတငး။ စမးအငနမြခငးက�ဆ�လ�သည။[link]) ။ ရနentropy က�ပ�နားလညပါ။ ေကျာငးသားတစ ဦး ၏အပခနးက�စ�းစားပါ။ အကယ၍ စမးအငသ�မဟ�တအလ�ပမ��ပါက၊အခနးလျငြမနစာ��ပေထးြဖစလာလမမယ။ ၎ငးသညအလနစတပျကဖယေကာငးေသာြပညနယတစခ�ြဖစ�ပးြမငမားေသာအေြခအေနတစခ�တငတည��လမမြမတ��း။ ေကျာငးသားက�ပ�စ လ�ပ၍ စမးအငက�စနစထသ�ထညရမည

စာမျက��ာ ၁၈၄

အခနးက�သန ��ငးသပရပစာထား��ေစရနအရာအားလ�းက�ဖယ��ားပစသည။ဒြပညနယနမ entropy တစခ�ြဖစသည။ အလားတ�ပငကားတစစးသ�မဟ�တအမတစလ�းက�အ�မတမးထနးသမးထားရမည၎ငးက�စနစတကျထနးသမးထား��ငရနအတကအလ�ပလ�ပသည။ တစ ဦး တညးကျနရစအမသ�မဟ�တကား၏ entropyတြဖညးြဖညးသေချး��ငပျကစးြခငးမ�တဆငတ�းပားေစပါသည။ ေမာလကျ�းများ��ငဓာတ�ဓာတြပ�မ�များ��သညအမျ�းမျ�းေသာ entropy ပမာဏ။ ဥပမာအားြဖင၊ ဓာတ�ဓာတြပ�မ�သညအေြခအေနသ�ေရာက��သညequilibrium, entropy တ�းပားလာသည��ငတစေနရာတညး၌ြမငမားေသာအာ��စ�းစ�ကမ�မ�ာေမာလကျ�းအြဖစပျ���ငြဖန ြဖ�း, entropy လညးတ�းပားလာ။

သပ�နညးကျဆကသယမ�

စမးအငလ�ေြပာငးြခငး��ငရလဒေပ�လာေသာ EntropySet မညသ�နားလညရန��း��ငးေသာစမးသပမ�တစခ�က�ြပ�လ�ပပါစမးအငလ�ေြပာငးသည��ငမညသ� entropy ရလဒေြပာငးလမ�ြဖစပါတယ။

၁။ ေရခတ�းတစေချာငးယ�ပါ။ ၎ငးသညအစ�ငအခပ�စြဖစေသာေရြဖစ�ပး၎ငးသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြမငမားေသာစနစ��သည။ ဒါဆ�လ�သညမ�ာေမာလကျ�းများသညအလနေရ�လျား။ မေသ��ငသညအေနအထားတင��သည။ Theေရခ၏အပ�ချန 0 ဒဂရစငတဂရတြဖစပါတယ။ ရလဒအေနနစနစ၏ entropy နမသည။

အခနးထအပ�ချနတငေရခအရညေပျာေစရနခငြပ�ပါ။ အရည��ေမာလကျ�းများ၏အေြခအေနကဘာလအခ�ေရလား စမးအငလ�ေြပာငးမ�ဘယလ�ြဖစခသလ။ စနစ၏ entropy ြဖစပါတယပ�ြမငလားနမလား အဘယေ�ကာင?

3. ေရက�၎ငး၏ပကပကဆ�ေနေသာအချကအထအပ�။ ဘယအချနမ�ာစနစ၏ entropy မ�ြဖစပျကေရကအပ�လား

��ပပ�ငးဆ�ငရာစနစအားလ�းသညဤနညးြဖငစ�းစား��ငသည - သက��များက�အလနအမငးအမန ေပး�ကသည၊အနမ entropy တစြပညနယအတကထနးသမးထားခရဖ�စ�ဆကမြပတစမးအင input က�လ�အပ။ လ�ေနမ�စနစများအြဖစစမးအငသ�ေလ�ာငထားသညေမာလကျ�းများက�ယ��ပးဓာတ�ဓာတြပ�မ�များမ�တစဆငေြပာငးလေပးသညတ� ြပနမ�လ�းဝထေရာကေသာေ�ကာငလ�ပငနးစ�များတငအသ�းဝငေသာစမးအငအချ� �ပမာဏ။၎ငးတ�သညအသ�းဝငေသာစမးအငအရငးအြမစများမဟ�တေသာစန ပစပစ�ညးများ��ငေဘးထကပစ�ညးများက�လညးထ�တလ�ပသည။ ဒြဖစစ�က�စနစ၏ပတဝနးကျင၏ entropy တ�းပားေစပါသည။ အားလ�းစမးအငလ�ေြပာငးအတကရလဒကတညးကအသ�းဝငေသာစမးအငအချ� �ဆ�း�� းမ�၊ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယနယာမကေဖာြပသညလ�ေြပာငးသ�မဟ�တအသငေြပာငးစ�ကဝof◌ာ၏ entropy တ�းပားေစပါသည။ သက��များ��ေနေသာလညးြမငမားေသာအမန ချမ�တြခငး��ငနမေသာ entropy တစခ�အေြခအေနက�ထနးသမးထားြခငး၊ စ�ကာ ၀ of◌ာ၏ entropy သညလ�းဝြဖစသညြဖစေပ�လာေသာတစခ�ချငးစက�စမးအငလ�ေြပာငး��ငအတ�အသ�းဝငေသာစမးအငများဆ�း�� းမ�ေ�ကာငအဆကမြပတတ�းပားလာ။အမ�နကေတာ, သက��သတ� ဝါများသညဤအဆကမြပတတ�းြမ�ငဆန ကျငစ�ဆကမြပတက�နးတကစစတ�ကရာတငေန�ကသညကမ�ာလ�းဆ�ငရာ entropy ။

Page 149: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 149/228

စာမျက��ာ 185

Entropy ဆ�သညမ�ာစနစတစခ�အတငး��ကျပနးသ�မဟ�တေရာဂါတစခ�က�တ�ငးတာသည။ ဓာတေင�များထကပ�မ� entropy ��သညအရညများ��ငအရညများထကစမးအငပ�များသည

အစ�ငအခ။

အပ�ငးအကျ�း

စမးအငက�ေလလာရာတငသပ�ပညာ��ငများသည“ စနစ” ဟ�ေသာေဝါဟာရက� အသ�းြပ�၍ ၎ငး��င၎ငး၏ပတဝနးကျငက�ရည��နးသညစမးအငလ�ေြပာငးတငပါဝငပတသက။ စနစြပငပ��အရာအားလ�းက�ပတဝနးကျငဟ�ေခ�သည။တစခ�တညးဆလဇဝစနစများြဖစ�ကသည။ စနစများက�အချ� �ေသာေငပမာဏ��ြခငးအြဖစယ�ဆ��ငပါတယအမန ။ စနစတစခ�က�ပ�မ�စနစကျေစရနစမးအငလ�အပသည။ စနစတစခ�က�ပ�မ�အမ�ာလ�ကသည၎ငး၏ entropy ေလ�ာချ။ Entropy ဆ�သညမ�ာစနစ၏ေရာဂါက�တ�ငးတာသည။ စနစြဖစလာသညအြဖစပ�မ�စတ��ပေထးေစေလစမးအငနမေလေလစမးအငနမေလေလြဖစသည။

အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပနယာမများဟ�ေခ�ေသာဥပေဒများသညဂ�ဏသတ� များ��ငြဖစစ�များက�ေဖာြပသညစမးအငလ�ေြပာငး။ ပထမနယာမကစ�ကာ ၀ in◌ာအတငး��စ�စ�ေပါငးစမးအငသညစ�ဆကမြပတြဖစသညဟ�ေဖာြပထားသည။ဆ�လ�သညမ�ာစမးအငက�မဖနတး��င၊ ဖျကဆး��ငြခငး၊ လ�ေြပာငးြခငးသ�မဟ�တေြပာငးလြခငးသာြပ�လ�ပ��ငသည။ Theအပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယနယာမကေဖာြပသညမ�ာစမးအငလ�ေြပာငးမ�တ�ငးတငစမးအငအချ� �ဆ�း�� းမ�ြဖစသညထ�ကသ�ေသာအပ�စမးအငကသ�ေသာအသ�းမြပ���ငေသာပ�စ, ပ�မ�စနစတကျစနစကရ��လာတ။ အြခားစကားလ�းများအားြဖငစမးအငလ�ေြပာငးမ�သညလ�းဝထေရာက�ပးေရာဂါသ� ဦး တညသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေအာကပါတ�မ�မညသညစမးအငေြပာငးလမ�၏ဥပမာတစခ�မဟ�တေလာ

က။ မးခလ�တဖငြခငးခ။ အလ�ပမ�ာေနေရာငြခညစမးအငသ�းြပားဂ။ �ငမလ�ပစစဓာတအားဖ�စညးြခငး။ အထကေဖာြပပါတစခ�မ�မဟ�တပါ

က

ေအာကပါစနစတစခ�ချငးစက� entropy ြမငြခငး (သ�) အနမအြဖစသတမ�တြခငး။ i ။ တစ ဦး အေမ �းနသာချကချငးစက� န ၃၀ အ�ကာတငပ�လငးက�ပကြဖနးသည။ အမ�တတဆပ��င� �ငးယ��လ�င 1950 ေဟာငးကားတစစးကားအသစ��င iii ။ တစ ဦး အသကျ��ငျဆလအေသဆလ��င� �ငးယ��ပါ။

Page 150: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 150/228

စာမျက��ာ ၁၈၆

ai အနမ, ii ။ ြမင, iii ။ အနမအနမအြမင, ii ။ ြမင, iii ။ ြမငသညci ြမငမားေသာ ii ။ အနမ၊ ြမငသညြမငမားေသာ, ii ။ အနမ၊ အနမ

က

အခမတ� ြပနမ�

ပ�ရကဆတေတေနထ�ငတသတစေလ�ာကဥမငလ�ဏေခါငးေတ၊ လမးေတေတ��တပပပ�ရကဆတြခတစြခက�ြမငေယာင�ကညပါ�ကးမားတအသ�ငးအဝ�ငး၌တည၏။ အခ�ေြမငလျငလ�ပ�ပးေြမ�ကးက��ဖ�ဖျကလ�ကတယလ� ြမငေယာင�ကညပါပ�ရကဆတလယယာ။ ေြမငလျငမတ�ငမသ�မဟ�တ�ပးေနာကဤအေြခအေန��စခ�တငပ�ရကဆတလယယာေြမြဖစခသညပ�မ�ြမငမားသ�မဟ�တနမ entropy တစြပညနယအတက system က�?

ပ�ရကဆတလယယာေြမသညငလျငမတ�ငမနဂ�းချ�ပအမန ��ေသာေ�ကာငေြမနမပ�ငးတငနမကျသညစနစ။ ငလျငလ�ပ�ပးတေနာကမ�ာစနစဟာပ�မ���ပေထးလာ�ပးပ�မ�ြမငမားလာတယြမတ��း။

ေနစ�လ�ပ��ားမ�များတငစမးအငလ�ေြပာငးမ�သညအ�မတမးြဖစေပ�ေလ��သည။ ြဖစရပ��စခ�က�စ�းစား�ကညပါ။ ချကြပ�တြခငးမးဖ�ေပ���ငကားေမာငးေပ�မ�ာ။ အပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပ၏ဒ�တယနယာမသညဤ��စခ���ငမညသ�သကဆ�ငေ�ကာငး��ငးြပပါြမငကငး။

ချကြပ�တေနစ�အစားအစာကမးဖ�ေပ�တကေနတယ၊ ဒါေပမယအပ�အားလ�းကချကြပ�တတာမဟ�တဘ�းအစာအချ� �တ�သညပတဝနးကျင��ေလထ�ထသ�အပ�စမးအငအြဖစဆ�း�� းြခငး၊ စ�တငကားေမာငးတာ၊ ကားေတကဓာတဆက�ေလာင�ပးအငဂျငနေမာငးတာ။ ဒတ� ြပနမ�မဟ�တပါဘ�းလ�းဝအကျ�း��သည၊ ဤလ�ပငနးစ�အတငးစမးအငအချ� �သညအပ�စမးအငအြဖစဆ�း�� းသားေသာေ�ကာငြဖစသညအငဂျငက�ဖငထားစ�ပါးပျ�း��င၎ငးေအာက��အစတအပ�ငးများသညအပ�ေပးသည။ တာယာများအပ�ထပေဆာငးစမးအငဆ�း�� းမ�ြဖစသညေကျာကခငးေ�� �တငပတတ�ကမ�ေ�ကာငလညးအပ�ေပးသည။ ဒါအြခားစမးအားများကသ�စမးအငလ�ေြပာငးြခငးသညလညး entropy တ�းပားေစသည။

ေဝါဟာရ

entropy (S)စနစအတငးကျပနးသ�မဟ�တေရာဂါအတ�ငးအတာ

အပ�အလ�ပမလ�ပေသာစနစတစခ�မ�တစခ�သ�အြခားစမးအငတစခ�သ�ေြပာငးေရ�သညစမးအငစမးအင(ေမာလကျ�းများသ�မဟ�တအမ�နများ၏လ�ပ��ားမ�စမးအင)

အပ�ချန��ပပ�ငးဆ�ငရာကစ�ပါဝငေသာစမးအင��ငစမးအငလ�ေြပာငး၏ေလလာမ�

အလားအလာ Kinetic အခမ��င activation စမးအငဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• “ စမးအင” က�သတမ�တပါ• kinetic ��ငအလားအလာ��ေသာစမးအငအ�ကားြခားနားချကက���ငးြပပါ• အခမစမးအင��င activation စမးအငတ�၏သေဘာတရားများက�ေဆးေ�းပါ• endergonic ��င exergonic တ� ြပနမ�က�ေဖာြပပါ

စာမျက��ာ ၁၈၇

စမးအငက�အလ�ပလ�ပရနစမးရညအြဖစသတမ�တသည။ သငေလလာသ��ခသညအတ�ငး၊ စမးအငသညတည��သညပ�စအမျ�းမျ�း။ ဥပမာအားြဖငလ�ပစစစမးအင၊ အလငးစမးအင��ငအပ�စမးအငတ� ြဖစသညစမးအငအားလ�းကြပားြခားနားေသာအမျ�းအစားများ။ ဤသ�အေပါငးတ�သညအက�မးတဝငစမးအငအမျ�းအစားများြဖစ�ကသညေနစ�ြမင��င၊ ခစား��ငသည၊ ြမင��ငစမးမ��ေသာစမးအငေနာကတစခ���ေသးသည။ ဒါစမးအငသညေြမြပငေပ�တင��သညအရာဝတ� �တစခ�ကသ��� း��ငးေသာအရာတစခ���ငဆကစပေနသည။စမးအငသညဇဝေဗဒဆ�ငရာစနစများအတငးသ� ၀ ငထကလာသညနညးလမးက�နားလညသေဘာေပါကရနြဖစသညတင��ေသာစမးအငအမျ�းအစားအမျ�းမျ�းအေ�ကာငးပ�မ�နားလညရနအေရး�ကးသည

Page 151: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 151/228

��ပပ�ငးဆ�ငရာကမ�ာ။စမးအငအမျ�းအစားများ

အရာဝတ� �တစခ�ေရ�လျားေသာအခါထ�အရာဝတ� ���ငဆကစပေသာစမးအင��သည။ တစ ဦး ၏ဥပမာမ�ာေလယာ�ပျမ�ာေလယာ�ပျ၏ေရ�လျားမ���ငဆကစပစမးအငအများ�ကး��ပါတယ။အေ�ကာငးမ�ာေရ�လျားေနေသာအရာဝတ� �များသညေြပာငးလမ�တစခ�က�ြပa◌�ာနးြခငးသ�မဟ�တအလ�ပလ�ပက�ငြခငးေ�ကာငြဖစသည။ တစ ဦး စ�းစားပါအေဆာကအဦး�ဖ�ဖျကရနကရနးတငတပဆငထားေသာသလ�း။ ြဖညးြဖညးေရ�လျားေနေသာဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းပငလ�ငအြခားသ�များက�များစာပျကစးေအရာဝတ� �။ သ�ေသာပျကစးေနေသာေဘာလ�းသညေရ�လျားေနေသာအလ�ပက�မလ�ပ��ငပါ။ေရ�လျားေနေသာအရာဝတ� �များ��ငဆက�ယေသာစမးအငက� kinetic energy ဟ�ေခ�သည။ ြမနဆနေသာကျညဆ၊လမးေလ�ာကေနသ�၊ ေလထ��ေမာလကျ�းများလျငြမနစာလ�ပ��ားြခငး (အပ�က�ြဖစေပ�ေစေသာ) ��ငအလငးကသ�လ�ပစစသလ�ကဓါတေရာငြခညအားလ�းသည kinetic energy ��သည။

အကယ၍ ထ�အတ�တ�မလ�ပမယ�ကဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းက�ကားတစစးေပ�တငကားတစစးေပ�တင��စထပတငထားလ�ငေကာရနးလား ဆ�ငးငထားေသာဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းသညေရ�လျားေနပါက၎ငး��ငဆကစပေသာစမးအင��ပါသလား။ Theအေြဖကဟ�တတယ ဆ�ငးငထားသညဖျကဆးေနေသာေဘာလ�းသည၎ငး��ငသကဆ�ငသညစမးအင��သညေရ�လျားမ�အတကအရာဝတ� �များ၏ kinetic စမးအငကေနအေြခခကျကျကြပားြခားနားသည။ ဒစမးအငပ�စအဆ�ပါလညးမ��ဆ�တအချကက�ကေနရလဒေတက� အလားအလာ အလ�ပလ�ပဖ�က�ဖျကဆးေဘာလ�းက�အဘ�။ ြဖစတယဆ�ရငြဖန ချအမ�နပငကအလ�ပလ�ပလမမယ။ ဘာလ�လဆ�ေတာဒစမးအငအမျ�းအစားကလ�ပ��ငစမးက�ရည��နးလ�ပအလ�ပက�စမးအငလ�ေခ�တယ။ အရာဝတ� � kinetic ��ငအလားအလာအ�ကား၎ငးတ�၏စမးအငက�လ�ေြပာငးေအာကပါနညးလမးြဖင - ပျကစးေနေသာေဘာလ�းသညမလ�ပမယ�ကချတဆထားသညအခါ၎ငးတင ၀ င��း ၀ ငမ���င ၁၀၀ ရာခ�င��နး��သညအလားအလာ��ေသာစမးအင။ ၎ငးက�ထ�တလ�တလ�ကသည��င၎ငးသညတညေဆာကေသာေ�ကာင၎ငး၏ေရ�လျားစမးအငသညစတငတ�းပားလာသညဆငငအားေ�ကာငြမန��နး။ တစချနတညးမ�ာပငေြမြပငသ�နးကပလာသည��ငအမ�စမးအငအလားအလာများလညးေလျာနညးသားသည။ေဆာငး ဦး ရာသတစဝကတင၎ငးတငစမးအင ၅၀ ရာခ�င��နး��ငစမးအင ၅၀ ရာခ�င��နး��သည။ မတ�ငမကေြမ�ကးေပ�သ�ေရာကသားသည��ငေဘာလ�းသည၎ငး၏စမးအငအလားအလာများဆ�း�� းသား�ပးနးကပလာေသာ kinetic များလညး��သညစမးအင။ အြခားအလားအလာ��ေသာစမးအငဥပမာတစခ�မ�ာေရကာတာတစခ�ေနာကကယ��ေရ၏စမးအငြဖစသည( လငခ)), ဒါမ�မဟ�တေလယာ�ပျထက skydive အေ�ကာငးက�လ�တစ ဦး ။

ေရကာတာေနာကကယ��ေရသညစမးအငအလားအလာ��သည။ ထ�ကသ�ေသာေရတခနသ�မဟ�တလ�ငြမနစာ၌��သကသ�ေရ, ေရ�လျားြမစစးဆငး, kinetic စမးအင��ပါတယ။ (ေချးေင“ ဆည” -“ Pascal” / Flickr မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊

စာမျက��ာ ၁၈၈

အေ�ကး "ေရတခန": ဖရန ခအားြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Page 152: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 152/228

Gualtieri)

အလားအလာ��ေသာစမးအငသညအရာ ၀ တ� �၏တညေနရာ��ငသာသကဆ�ငသညမဟ�တပါသစပငဌာနခ), ဒါေပမယလညးကစ�၏ဖ�စညးပ���ငအတ�။ ေြမြပငေပ�တငတစ ဦး ကေ� ဦး အလားအလာ��ပါတယစမးအငကချ� �လ�င, ဒါအြပငတငးကျပစာဆထ�တေသာေရာဘာတးဝ�ငးပါဘ�း။ ၏ြဖစတညမ�သက��ဆလများသညဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာအလားအလာ��ေသာစမးအငအေပ�များစာမ�ခ�သည။ ဓာတ�အဆငတင, ေသာေ��ာင�က�းအလားအလာ��ေသာစမးအင��သညအတ�တ�ေမာလကျ�း၏အကတမက�ငထားပါ။ ေ�ကာငး anabolic ဆယလ�လာသတရပါ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများက��� း��ငးလယက�ေသာဆလများမ�ထ�တလ�တရနစမးအငလ�အပသည��ပေထးေသာေမာလကျ�းများ�ပ�ကေသာအခါလမးေ�ကာငးများကစမးအငက�ထ�တလ�တသည။ စမးအင��ငဆ�တအချကက�အချ� �ဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင၏�ဖ�ဖျကြခငးြဖငြဖန ချသ�တ�အားခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင��သညဆ�လ�အလားအလာ��ေသာစမးအင။ အမ�နမ�ာ၊ အစားအစာအားလ�း၏ချညေ��ာငမ�အတငး၌စမးအငအလားအလာ��သညငါတ�စားတေမာလကျ�းေတကေနာကဆ�းမ�ာအသ�းြပ�ဖ�အသ�းချတယ။ ဤအချညေ��ာငြခငးက�လ�ပ��ငဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒါဟာကျ�းပေသာအခါစမးအငလ�တေပးပါ။ ဓာတ�ေ��ာင�က�းအတငးတည����ငသညစမးအငအမျ�းအစား၊၎ငးချညေ��ာငြခငးများြပတေတာကသားေသာအခါ၎ငးက�ဓာတ�စမးအငဟ�ေခ�သည ([link]) ။ ဓာတ�စမးအငသညသက��ဆလများက�အစားအစာမ�စမးအငေထာကပရနတာ ၀ န��သည။ စမးအငထ�တလ�တြခငးေလာငစာေမာလကျ�းအတငး��ေမာလကျ�းခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငက�ချ�းေဖာကသြဖငအေ�ကာငးက�ယ�ေဆာငသည။

ဓာတဆ��ေမာလကျ�းများ (octane, ြပထားေသာဓာတ�ေဗဒပ�ေသနညး) တငဓာတ�စမးအငပါဝငသညဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအတငး။ ဒစမးအငက�ကားက�ခငြပ�တ kinetic energy အြဖစေြပာငးေပးတယ

စာမျက��ာ ၁၈၉

တစ ဦး အေပးစးေပ�တင�ပ�ငပ။ (ခရကဒစ“ ကား” - ရပစယလ၏ြပ�ြပငြခငးက�ြပ�ြပငသည

trow)သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒ site က�သား�ပး“ Harmonic Motion” ေအာက�� menu ေပ� ��“ �� း��ငးေသာချနသး” က�ေရးချယပါေရ�လျားေနသညေရ�လျားသညေရ�လျား kinetic (K) ��ငအလားအလာ��ေသာစမးအင (U) က��ကညပါ။

အခမစမးအင

စမးအငသ�ေလ�ာငထားေသာချညေ��ာငြခငးြပတေတာကသားေသာအခါဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညစမးအငက�ထ�တလ�တေ�ကာငးသ���ပးအေရး�ကးေသာေနာကေမးခနးတစခ�မ�ာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များ��ငဆကစပသညစမးအငက�မညသ�တကချကသညနညး��ငထ�တေဖာေြပာဆ�? တ� ြပနမ�တစခ�မ�ထ�တလ�တလ�ကေသာစမးအငက�၎ငး��င� �ငးယ����ငသညေနာကထပတ� ြပနမ�လား။ အခမစမးအငက�တ�ငးတာြခငးသညဤစမးအငလ�ေြပာငးမ�က�တ�ငးတာရနြဖစသည။အခမစမးအငက� Josiah Willard �ပးေနာက Gibbs အခမစမးအင (စာလ�း G ��ငအတ�ေကာက) ဟ�ေခ�သည

Page 153: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 153/228

Gibbs, တ�ငးတာြခငးဖ� �ဖ�းသ�သပ�ပညာ��င။ ဒ�တယဥပေဒအရသတရပါအပ�စမးအငသပ�ဘာသာရပအရစမးအငလ�ေြပာငးမ�အားလ�းတငစမးအငအချ� �ဆ�း�� းမ�ပါဝငသညအပ�ကသ�ေသာအသ�းမြပ���ငေသာပ�စ၊ Gibbs အခမစမးအငက�အထ�းရည��နးသညentropy �ပးေနာကရ����ငပါသညေသာဓာတ�တ� ြပနမ���ငဆကစပစမးအင။ Inတစနညးဆ�ရေသာ Gibbs ၏အခမစမးအငသညအသ�းဝငေသာစမးအငြဖစသည၊ သ�မဟ�တအလ�ပက�လ�ပရနရ����ငေသာစမးအငြဖစသည။

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�တ�ငးတင delta G (∆G) ဟ�ေခ�ေသာလတလပေသာစမးအငေြပာငးလမ�တစခ�ပါဝငသည။ ေြပာငးလမ�အခမစမးအငက�ထ�ကသ�ေသာေြပာငးလမ�က�ခေသာမညသညစနစအတကတကချက��ငသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�။ ∆G က�တကချကရန entropy သ�ဆ�း�� းသားေသာစမးအငပမာဏက���တပါofS) စနစ၏စ�စ�ေပါငးစမးအငေြပာငးလမ�ကေန။ ဤစနစတငစ�စ�ေပါငးစမးအငေြပာငးလမ�ြဖစသညenthalpy ဟ�ေခ�သည။ ∆H ဟ�ေခ�သည။ calcG တကချကမ�အတကပ�ေသနညးသညေအာကပါအတ�ငးြဖစသညT သေက�တသည Kelvin (ဒဂရစငတဂရတ + ၂၇၃) တငအ�ကငးမအပ�ချနက�ရည��နးသည။

စာမျက��ာ ၁၉၀

ΔG = ΔH-TΔS

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏ပ�မ�နအခမစမးအငေြပာငးလမ�က�စမးအငပမာဏအြဖစေဖာြပသညတ� ြပနမ�ထ�တက�န၏တစ ဦး mole ��နး (kilojoules သ�မဟ�တ kilocalories အတက, kJ / mol သ�မဟ�တ kcal / mol; 1 kJ= 0.239 kcal) စ pH က�, အပ�ချန��ငဖအားအေြခအေနများေအာကမ�ာ။ စ pH,အပ�ချန��ငဖအားအေြခအေနများက�ေယဘ�ယျအားြဖငဇဝေဗဒစနစများအတက pH 7.0 တငတကချကသည။၂၅ ဒဂရစငတဂရတ��င ၁၀၀ ကလ�ပါစကတ (၁ ေလဖအား) အသးသး��သည။ မ�တသားရနအေရး�ကးသညဆယလ�လာအေြခအေနများသညဤစအေြခအေနများ��ငများစာကာြခားသညဇဝတ� ြပနမ�များအတကတကချက ∆G တနဖ�းများက�ဆလအတငး၌ကြပားြခားနားပါလမမည။

Endergonic တ� ြပနမ�များ��င Exergonic တ� ြပနမ�များ

အကယ၍ စမးအငသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�အတငးမ�ထ�တလ�တပါက၊ အထကမ�ရ��ေသာတနဖ�းညမ�ြခငးကအ��တကနးြဖစလမမယ။ တနညးအားြဖငစမးအငထ�တလ�တေသာတ� ြပနမ�များတင <G <��သည၀.၃ အ��တလက�ဏာ alsoG သညတ� ြပနမ�၏ထ�တက�နများထကလတလပေသာစမးအငနညးေ�ကာငးဆ�လ�သညဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသ�တ�ကတ� ြပနမ�အတငးမ�ာအခမစမးအငတချ� �ေပးတယ။ a ��သညေသာတ� ြပနမ�အ��တ ∆G ��ငအကျ�းဆကအားအခမစမးအငက�ထ�တလ�တမ�က� exergonic response ဟ�ေခ�သည။စ�းစားပါ: ြဖစသ� ergonic နညးလမးများစမးအငြဖစပါတယ ေဟာငး စနစ iting ။ ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�က�လညးအြဖစရည��နး�ကသညအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�သ�တ�စနစသ�စမးအငများထညသငးြခငးမ��ဘေပ�ေပါက��ငေသာေ�ကာငြဖစသည။မညသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညအလ�အေလျာကြဖစေပ� �ပးလတလပေသာစမးအငြဖစသညက�နားလညြခငးဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒတ�န ြပနမ�က�အလ�ပက�လ�ပဖ�အသ�းချလ�ရတယဆလအတငးပ�ငး။ အလ�အေလျာကဟ�ေသာေဝါဟာရက�အ�ကားအေရး�ကးေသာခြခားမ�တစခ�ြပ�လ�ပရမညချကချငးြဖစေပ�တဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏စတက�း။ အသ�းအ��နး၏ေနစ�အသ�းြပ�မ�ဆန ကျင,တစ ဦး အလ�အေလျာကတ� ြပနမ���တတရကသ�မဟ�တအလျငအြမနြဖစေပ�ေ�ကာငးတစခ�မဟ�တပါဘ�း။ သသေချးြခငးတစခ�ြဖစသညအချန�ကာလာတာနအမ�ြဖညးြဖညးချငးတြဖညးြဖညးန ြဖစေပ�လာတအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�ဥပမာ။

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�သညစမးအငက�ထ�တလ�တြခငးထကစမးအငတစခ�လ�အပသညဆ�ပါက ∆Gေ�ကာငးတ� ြပနမ�များအတကအြပ�သေဘာတနဖ�းက�ြဖစလမမည။ ဤကစ�တငထ�တက�နများထကပ�မ�လတလပေသာစမးအင��သညဓာတေပါငးဖ�။ ထ�ေ�ကာငဤတ� ြပနမ�များ၏ထ�တက�နများက�စမးအငသ�ေလ�ာငြခငးအြဖစသတမ�တ��ငသညေမာလကျ�း။ ဒဓာတ�ဓာတြပ�မ�က� endergonic response များလ�ေခ�တယ။အလ�အေလျာက။ တစ ဦး endergonic တ� ြပနမ�များြဖညစကြခငးမ��ဘ၎ငး၏က�ယပ�ငေပ�ေပါကလမမညမဟ�တပါအခမစမးအင။

အစားအစာေမာလကျ�းဂလ�းက�စ၏ေပါငးစပြခငး��င�ဖ�ခြခငးဥပမာက�ြပနလညေလလာ�ကည�ကပါစ�။သ�ကားကသ�ေသာ��ပေထးေသာေမာလကျ�းများတညေဆာကြခငးသညပ�မ��� း��ငးသညအရာများြဖစေ�ကာငးသတရပါanabolic ြဖစစ�က���ငစမးအငလ�အပသည။ ထ�ေ�ကာင, anabolic တငပါဝငပတသကဓာတ�တ� ြပနမ�ြဖစစ�များ endergonic တ� ြပနမ�ြဖစ�ကသည။ အြခားတစဖကတင, ချ�းေဖာက၏ catabolic ြဖစစ�က�ပ�မ�လယက�ေသာေမာလကျ�းများထသ�သ�ကားဓာတက��ဖ�ခြခငးသညစမးအငက� exergonic ဓာတြပ�ြခငးြဖငထ�တလ�တသည။ လ�ပအေပ�၌သေချးဥပမာ၊ သ�ကားဓာတပျကစးြခငးသညအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�များပါ ၀ ငသညတ� ြပနမ�ချကချငးမြဖစေပ� �ကဘ�း။ [link] သည endergonic ��ငအြခားဥပမာအချ� �က�ြပသညexergonic တ� ြပနမ�။ ေနာကပ�ငးကဏsectionsများသညေနာကထပလ�အပသညအရာများ��င ပတသက၍ ေနာကထပသတငးအချကအလကများေပးလမမညအလ�အေလျာကတ� ြပနမ�များပ�မ�ထေရာကစာြဖစပျကေစရန

အ��ပညာဆကသယမ�endergonic ြဖစစ�များ (စမးအငလ�အပသ�) ��င exergonic ၏ဥပမာအချ� �က�ြပသြဖစစ�များ (စမးအငထ�တလ�တေသာ) ။ ဤေရ�ကား (က) ေဆးပ��ပ�က, (ခ) တစပါဝငသည(ဂ) သအ��ပညာ�ပ�ကြခငး��င ()) ေဘာလ�းကလ�မေနေသာေတာငက�နး။ (ခရကဒစက - Natalie Maynor မ�ြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကးခ - အလ�ပ၏ြပ�ြပငြခငး

Page 154: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 154/228

စာမျက��ာ ၁၉၁

USDA၊ အေ�ကးက - Athlex / Flickr ၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး; အေ�ကး d: အလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

Harry Malsch)

ြပသထားေသာလ�ပငနးစ�တစခ�ချငးစက��ကည။ ၎ငးသည endergonic သ�မဟ�တ exergonic ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။ တစခ�စအမ�, enthalpy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း, ��င entropy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း?

ဇြဝဖစပျကမ���ငစမးအငက�ေလလာရာ၌အေရး�ကးေသာအယ�အဆမ�ာဓာတ�ဆ�ငရာ equilibrium ြဖစသည။အများစ�မ�ာဓာတ�ဓာတြပ�မ�ေနာကေ�ကာငးြပနြဖစ�ကသည။ သ�တ�ကစမးအငက�လ�တ, ��စ ဦး စလ�းလမး�နအတကဆကလကေဆာငရက��ငသညတ ဦး တညး ဦး တညချကအတကသ�တ�ရပတဝနးကျငသ� , ��ငအြခားအတကပတဝနးကျငကေနစ�ပယ�ဦး တညချက ( [link] ) ။ ဆလဇြဝဖစပျကမ�တငပါဝငေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များအတကလညးအလားတ�ြဖစသည။အမ�င��အကဆစတစမျ�းချငးစသ�ပ��တနးများ�ဖ�ဖျကြခငး��ငတညေဆာကြခငးကသ�ေသာ၊အသးသး။ တခါးပတစနစအတငး��ဓာတေပါငးဖ�များသည��စမျ�းလ�းတငဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�ခ�ကရသညequilibrium တစြပညနယေရာက��သညအထလမး�န။ ဤ equilibrium သညအနမဆ�းတစခ�ြဖစသညြဖစ��ငသမ�အခမစမးအင��ငအကျယချ� entropy တစြပညနယ။ စမးအငက�စနစထသ�ထညရမညဓာတြပ�ပစ�ညးများ��ငထ�တက�နများက� equilibrium မ�ေဝးေဝးသ�တနးပ�ပါ။ ဓာတေပါငးဖ�သ�မဟ�တထ�တက�နြဖစေစဆကေြပာသညဖယ��ား, ဒါမ�မဟ�တေြပာငးလပစရမညြဖစသည။ အကယ၍ ဆလတစခ�သညပတထားေသာစနစြဖစလ�င၎ငးသည၎ငး၏ဓာတ�ဓာတြပ�မ�များလ�ေလာကေသာအခမစမးအငမကျန��ေတာေသာေ�ကာင၎ငးသညေသလမမညဘဝက�ဆကလကထနးသမးထားဖ�လ�အပတအလ�ပေဖျာေြဖဖ�။ သက��ဆလတစခ�တငဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညအဆကမြပတြဖစသညequilibrium ဆသ� ဦး တညေရ�လျားေပမယဘယေတာမ�ေရာက��။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသက��ဆလတစခ�ပငလငးလ�ပစနစ။ ပစ�ညးများြဖတသနးထကသညဆလအချ� �ဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏ထ�တက�နြပနလညအြခားတ� ြပနမ�များ��ငဓာတ�ဆ�ငရာ equilibrium က�ဘယေတာမ�မေရာက����ငပါ။ ဤနညးအားြဖငသက��များequilibrium ��င entropy က�ဆန ကျငေသာစမးအငလ�အပချက��ေသာက�နးြမငြမငတ�ကပတင��သည။ ဒါေနာကဆ�းတငစမးအငက�စ�ဆကမြပတြဖညတငးေပးေသာအာဟာရထ�တလ�ပရနအသ�းြပ�သညေနေရာငြခညမ�လာသညအလငးြဖစစ�၏ြဖစစ�၌တည၏။

Exergonic ��င endergonic တ� ြပနမ�များသည Gibbs စမးအငေြပာငးလမ�က�ြဖစေပ�ေစသည။ Exergonicတ� ြပနမ�စမးအငထ�တေပး; endergonic တ� ြပနမ�မ�စမးအငလ�အပသည

စာမျက��ာ ၁၉၂

ဆကလ�ပပါ။

Page 155: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 155/228

Activation စမးအင

endergonic ��ငစပလျ�း။ ထညသငးစ�းစားရမညအြခားအေရး�ကးေသာအယ�အဆတစခ���သညexergonic တ� ြပနမ�။ exergonic တ� ြပနမ�များ၌ပငရ��ရနစမးအငအနညးငယလ�အပသညသ�တ�စမးအငက�လ�တေပးတအဆငေတနေ�� �ဆကမသားခငသားရမယ။ ဤေရ�ကားတ� ြပနမ�ပ�ကကန��သညစမးအငထ�တလ�တေသာလညးအစတငစမးအငအချ� �လ�အပသည။ ဒေသးငယတစမးအငပမာဏအားလ�းဓာတ�တ� ြပနမ�ြဖစပားရနအဘ�အလ�အပေသာ input က� activation စမးအင (သ�မဟ�တအခမြဖစသည) ဟ�ေခ�သညactivation ၏စမးအင) ��င E က�အတ�ေကာကြဖစပါတယ တစဦးက ([link]) ။

စမးအငထ�တလ�တမ�၊ အ��တလက�ဏာ negativeG တ� ြပနမ�သညအဘယေ�ကာငအမ�နတကယစမးအငလ�အပသနညးဆကလ�ပ အေ�ကာငးြပချကဓာတ�ဓာတြပ�မ�စ�အတငးြဖစပျကေသာအဆငဆင၌တည၏။ စ�အတငးဓာတ�ဓာတြပ�မ�များ၊ အချ��ေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာချညေ��ာငြခငးများကျ�းပ�ပးအသစများြဖစေပ�လာသည။ ဘ� ဥပမာအားြဖင၊ ဂလ�းက�စေမာလကျ�း�ပ�ကေသာအခါကာဗနအကတမများအ�ကားဆက�ယမ���သညေမာလကျ�းကျ�းသည။ ဤေရ�ကားစမးအငသ�ေလ�ာငထားေသာေ��ာင�က�းများြဖစေသာေ�ကာငကျ�းပေသာအခါစမးအငက�ထ�တလ�တသည။သ�ေသာ၎ငးတ�သညေ��ာင�က�းများ�ပ�ကေစသညအေြခအေနသ�ေရာကေစရနေမာလကျ�းြဖစရမညအတနငယ contorted ။ ဒ contorted ြပညနယေအာငြမငရနေသးငယတစမးအင input က�လ�အပသည။ ဒါcontorted ြပညနယက�အသငက�းေြပာငးေရးြပညနယဟ�ေခ�သည, ထ�သ� ြမငမားေသာစမးအင, မတညမ�ငမြပညနယြဖစပါတယ။ ဒါအတကအေ�ကာငးြပချက, ဓာတြပ�ေမာလကျ�းဟာသ�တ�ရအက�းအေြပာငးြပညနယအတက�ကာ��ညမခေပမယအလနလျငြမနစာမ�ဆကလကေဆာငရက

စာမျက��ာ ၁၉၃

ဓာတ�တ� ြပနမ�၏ေနာကေြခလ�မးများ။ အခမစမးအငကားချပများအတကစမးအငပ��ဖ�ငးများက�ေဖာြပသညေပးထားေသာတ� ြပနမ�။ တ� ြပနမ� exergonic ဟ�တမဟ�တ endergonic ��မ��, မဆ�းြဖတသညပ�တင��ေသာထ�တက�နများသညဓါတေပါငးဖ���စခ�စလ�းထကနမေသာသ�မဟ�တြမငမားေသာစမးအငအေြခအေနတင��လမမညထ�တက�န။ မညသ�ပငြဖစေစဤအတ�ငးအတာမညသ�ပငြဖစေစတ� ြပနမ�၏အသငက�းေြပာငးမ�အေြခအေနမ�ာတည��သညအဆ�ပါ reactants ထကပ�မ�ြမငမားေသာစမးအငြပညနယ��ငအ��င, E က� တစဦး အ�မအြပ�သေဘာြဖစပါတယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

လတလပေသာစမးအငမ�အက�းအေြပာငးသ�က�းေြပာငးြခငး၏ကာတနးကားက��ကညပါ ဒ ဆ�ဒ

ဓာတ�ဓာတေပါငးဖ�မ�လ�အပေသာ activation စမးအငသညမညသညေနရာမ�လာသနညး။ ၏ရငးြမစေ�� �ဆကတ� ြပနမ�တနးဖ�လ�အပ activation စမးအငပ�မ�နအားြဖငကေနအပ�စမးအငြဖစပါတယပတဝနးကျင။ အပ�စမးအင (ဓာတ�ပစ�ညးထတငဓာတေပါငးဖ�သ�မဟ�တထ�တက�နများ၏စ�စ�ေပါငးေ��ာင�က�းစမးအငတ� ြပနမ�) အရာ��ငအတ��ကမ��နး��ငအငအားတ�းြမ�င, ေမာလကျ�း၏ေရ�လျားမ�အ��နြမ�

Page 156: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 156/228

သ�တ�တ�ကမ; ၎ငးသညအကတမ��ငအေ��ာငအဖ�များက�ေမာလကျ�းအတငး၌အနညးငယေရ�လျားေစ�ပး၎ငးတ�က�ေရာက��ေစသညသ�တ�ရအက�းအေြပာငးြပညနယ။ ဤအေ�ကာငးေ�ကာငစနစတစခ�က�အပ�ေပးြခငးြဖငအတငးပ�ငးဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�ြဖစေပ�ေစသညပ��ပးမ�ကာခဏတ� ြပနရနေ�ကာငးစနစ။ စနစအေပ� ဖအားတ�းြမ�ငအတ�တ�ပငအကျ�းသကေရာကမ���ပါတယ။�ပးတာနဓာတေပါငးဖ�ဟာသ�တ�ရပတဝနးကျငကေနလ�ေလာကတအပ�စမးအငက�စ�ပယ��က�ပးတာနေရာက��ဖ� အက�းအေြပာငးြပညနယ, တ� ြပနမ�ဆကလကေဆာငရကပါလမမယ။

တစ ဦး အထ�းသြဖငတ� ြပနမ�၏ activation စမးအငကဆကလကေဆာငရကမညသည��နးဆ�းြဖတသည။activation စမးအငများေလေလဓာတ�ဓာတြပ�မ�ေ��းေလေလြဖစလမမည။ ဥပမာသသေချးြခငးသညမ�လကပငေ��းေကးေသာတ� ြပနမ�က�ေဖာြပသည။ ဒတ� ြပနမ�က�အချန�ကာလာတာနအမ�ြဖညးြဖညးချငးေတ� ����ငပါသည၎ငး၏ြမငမားေသာအး တစ ဦး ၏ ။ ထ�အြပငြပငးထနေသာ exergonic ြဖစေသာေလာငစာများစာက�ေလာငက�မးြခငး၊သ�တ�ရ activation စမးအငလ�ေလာကေသာအားြဖငေကျာလ�ားလ�ငမဟ�တလ�ငတစမ�မ��ြခငးက���နးမ�ာအရပျက�ယ�ပါလမမယမးပားကေနအပ�။ သ�ေသာသ�တ�သညစတငမးစတငသည��ငဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညလ�ေလာကစာြဖန ချေပးသညပတဝနးကျငေလာငစာများအတက activation စမးအငေထာကပ, မးေလာငရာြဖစစ�က�ဆကလကအပ�ေမာလကျ�း။ ဆလများြပငပ��ဤတ� ြပနမ�များကသ�ဆလအများစ�အတက activation စမးအငအပ�စမးအငက�အကျ�း��စာ��နးြဖငေကျာလ�ားရနတ� ြပနမ�များလနးသည။ တနညးအားြဖင��ငရနအတကအေရး�ကးေသာဆယလ�လာတ� ြပနမ�များအတကတနဖ�းထား��နး (ယ�နစ��နးတ� ြပနမ�အေရအတက) မ�ာြဖစေပ�ရနသ�တ�ရ activation စမးအငေတက�ေလ�ာချရမယ။[link]); ဒဓာတက�ပစ�ညးအြဖစရည��နးသည။ ဒါသက��ဆလများ��ငပတသကလ�ငအလနေကာငးေသာအရာ။ အေရး�ကးေသာ macromolecules များပ��တနး၊ DNA ��င RNA တ�သညစမးအငများစာသ�ေလ�ာငထား�ပးသ�တ�၏�ပ�ကမ�သည exergonic ြဖစသည။ အကယ၍ဆယလ�လာအပ�ချနတစခ�တညးကဤ exergonic တ� ြပနမ�များအတကလ�ေလာကေသာအပ�စမးအငက�ေပးခသညသ�တ�ရ activation အတားအဆးေတက�ေကျာလ�ား�ပးဆလတစခ�ရမ��မြဖစလ�အပတအစတအပ�ငးေတဟာ�ပ�ကသားလမမယ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၁၉၄

Activation စမးအငသညတ� ြပနမ�တစခ�က�ဆကလကလ�ပေဆာငရနလ�အပေသာစမးအငြဖစ�ပး၎ငးသညစမးအငနမလ�င၎ငးသညပ�မ�နမသညတ� ြပနမ�ဓာတက�ပစ�ညးြဖစပါတယ။ ဒပ�၏အလျားလ�ကဝင��းမ�ာြဖစရပများ၏အစအစ�က�ေဖာြပထားသည

အချန။

အကယ၍ သင၏လ�အပချကက�ြဖညဆညးရနမလ�အပပါက၊အဒါက�သ�ကားတစလ�းထမ�ာသမးထားမလား။

အပ�ငးအကျ�း

စမးအငသညပ�စအမျ�းမျ�းြဖငလာသည။ ေရ�လျားေနေသာအရာဝတ� �များသည��ပပ�ငးဆ�ငရာ��င kinetic အလ�ပများက�လ�ပေဆာငသညစမးအငေရ�လျားမ�အတကအရာဝတ� �များ၏စမးအငသည။ ေရ�လျားေနသညအရာဝတ� �များတင��ေကာငး����ငသညအလ�ပလ�ပဖ�အလားအလာ, ထ�ေ�ကာင, အလားအလာစမးအင��သည။ ေမာလကျ�းများတငလညးစမးအငအလားအလာ��သညဘာလ�လဆ�ေတာေမာလကျ�းခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငကအကြခငးကစမးအငထ�တလ�တ��ငစမး��သည။ သက��ဆလအလ�ပလ�ပေဆာငရနေမာလကျ�းခရေသာချညေ��ာငြခငးမ�စမးအငရတသမးမ�ေပ�တငမ�တညသည။ အခမစမးအငက�အလ�ပလ�ပဖ�ရ����ငေသာစမးအငက�တ�ငးတာသည။ စနစ၏အခမစမးအငထ�ကသ�ေသာဓာတ�တ� ြပနမ�အြဖစစမးအငလ�ေြပာငးစ�အတငးအေြပာငးအလများ, ဤေြပာငးလမ�အြဖစရည��နးသည.G ။

တ� ြပနမ�၏ ∆G သညအ��တလက�ဏာ (သ�) အြပ�သေဘာေဆာင��ငသည၊ ဆ�လ�သညမ�ာတ� ြပနမ�သညစမးအငထ�တလ�တသညသ�မဟ�တြဖစသညအသးသးစမးအငသ�းစသည။ စမးအငက�ထ�တလ�တေစေသာအ��တ ∆G ��ငဓာတြပ�ြခငးက�ေခ�သညတစခ� exergonic တ� ြပနမ�။ စမးအငထညသငးရနလ�အပသညအြပ�သေဘာေဆာငေသာ ∆G ��ငတစခ�က�ေခ�သည

Page 157: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 157/228

endergonic တ� ြပနမ�။ Exergonic တ�န ြပနမ�ဟာအလ�အေလျာကြဖစတာေ�ကာငသ�တ�ရထ�တက�နေတေ�ကာငြဖစတယသ�တ�ရဓာတြပ�ထကေလျာနညးစမးအင��သည။ endergonic တ� ြပနမ�၏ထ�တက�နပ�မ�ြမငမား��သညဓာတေပါငးဖ�များထကစမးအငအေြခအေန��ငဤေရ�ကား၊ သ�ေသာအားလ�းတ� ြပနမ� (အလ�အေလျာက -GG တ� ြပနမ�များအပါအ ၀ င) သညစမးအငက�ကန ဦး ထညသငးရနလ�အပသညသ�တ�ဆကလကေဆာငရကလမမညသညမ�ာအက�းအေြပာငးြပညနယေရာက��ဖ�။ စမးအင၏ဤကန ဦး input က�ဟ�ေခ�သညactivation စမးအင။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ြပထားေသာလ�ပငနးစ�တစခ�ချငးစက��ကည။ ၎ငးသည endergonic သ�မဟ�တ exergonic ဟ�တမဟ�တဆ�းြဖတပါ။ Inတစခ�ချငးစက�အမ�, enthalpy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း, ��င entropy တ�းသ�မဟ�တေလျာနညးပါဘ�း?

[link] ေဆးပ��ပ�ကြခငးသည exergonic ြဖစစ�တစခ�ြဖစသည။ enthalpy တ�း (စမးအငသညထ�တလ�တြခငး��င entropy တ�းြခငး (�ကးမားေသာေမာလကျ�းများသညေသးငယေသာအရာများသ� �ပ�ကသည) ။ ကေလးတစေယာက

စာမျက��ာ ၁၉၅

တစဓာတေြမ�သဇာ�ကကဥမ�ဖ� �ဖ�းဆ endergonic ြဖစစ�က�; enthalpy ေလျာနညးေစ (စမးအငသညစ�ပယ�) ��င entropy ေလျာနညးေစသည။ ဖျကဆးခရသအ��ပညာတစခ� exergonic ြဖစစ�က�ြဖစ၏ ��သညenthalpy ေြပာငးလမ�မ��ေပမယ entropy တ�း။ က�နးေပ�သ�လ�မေနေသာေဘာလ�းသည exergonic ြဖစစ�တစခ�ြဖစသည။enthalpy ေလျာနညးသားသည (စမးအငက�ထ�တလ�တြခငး) ြဖစေသာလညး entropy ေြပာငးလမ�မ��ပါ။

[link] sucrose (စားပတငသ�ကား) က��ဖ�ခရန activation လ�ပရနမလ�အပပါကသငအလ���သညအဒါက�သ�ကားလ�းထမ�ာသမးထား��ငမလား။

[link] အမ�တ။ ဓာတ�စမးအငက�၎ငးရအတားအဆးက�ေကျာလ�ားရနလ�အပေသာေ�ကာငသ�ေလ�ာင��ငသညပျကသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

တစချနသးလ���ငပါတယစ�းစားပါ။ မညသညစမးအငအမျ�းအစား (များ) သညချနသး��ငဆကစပေနသညေအာကပါသာဓကများတင: ဈ။ သသရာတစခ��ပးဆ�းသားသညယခ�အချနတင၎ငးသညမစတငမ�ကြဖစသညအြခားအဆ�းဆသ� ြပနသားရန, ii ။ ��စခ�အ�ကားအလယ၌တည��၏ယခ�အချနတင�ကးစနးတ�ငေအာင။ သသရာတစခ�၏အဆ�းမတ�ငမ (ချကချငး i မတ�ငမ) ။

အလားအလာ��င kinetic ai, ii ။ အလားအလာများ��င kinetic, iii ။ kineticbi အလားအလာ, ii ။ အလားအလာများ��င kinetic, iii ။ အလားအလာများ��င kineticci အလားအလာ, ii ။ kinetic, iii ။ အလားအလာများ��င kineticအလားအလာ��င kinetic, ii ။ kinetic iii ။ kinetic

endergonic ��င exergonic တ� ြပနမ�များအ�ကားေအာကပါ��ငးယ��မ�များသ�မဟ�တြခားနားချကများ၏အဘယမ�ားလား

က။ Endergonic ဓာတြပ�ြခငးသညအြပ�သေဘာေဆာငေသာ ∆G ��င exergonic တ�န ြပနမ�များတငအ��တ haveG ��သညခ။ Endergonic တ� ြပနမ�များသညစမးအငက�စားသ�း�ပး exergonic တ� ြပနမ�သညစမးအငက�ထ�တလ�တသညဂ။ endergonic ��င exergonic တ�န ြပနမ���စခ�လ�းသညစမးအငအနညးငယလ�အပသည

တစ ဦး activation အတားအဆးက�ေကျာလ�ား။ Endergonic တ� ြပနမ�များသညြဖညးြဖညး��င exergonic တ� ြပနမ�များလျငြမနစာြဖစေပ�ပါသည

: D

��စခ�အ�ကားေဆမျ�း activation စမးအငက�စစေ�ကာစရငဖ�အေကာငးဆ�းနညးလမးြဖစပါတယေအာကပါတ�မ�ဘယဟာေပးထားေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�?

က။ ��စခ�တ� ြပနမ�အ�ကား ∆G တနဖ�းများက���ငးယ���ကညပါခ။ သ�တ�ရတ� ြပနမ���နးက���ငးယ���ကညပါဂ။ သ�တ�ရစြပပတဝနးကျငအေြခအေနများ��င� �ငးယ��ပါ။ တ� ြပနမ���စခ�အ�ကားအလ�အေလျာက��ငးယ��

အခမတ� ြပနမ�

အလ�အေလျာကတ�န ြပနမ���ငြဖစပျကမ�တစခ�အ�ကားြခားနားချကက�သင၏က�ယပ�ငစကားြဖင��ငးြပပါချကချငးပ၊ ဘာကဒြခားနားချကက�ြဖစေစသလ။

Page 158: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 158/228

စာမျက��ာ ၁၉၆

အလ�အေလျာကတ� ြပနမ�သညအ��တလက�ဏာ ∆G ���ပးစမးအငက�ထ�တလ�တေသာတစခ�ြဖစသည။ သ�ေသာ၊အလ�အေလျာကတ� ြပနမ�ချကချငးတ� ြပနမ�ကသ�လျငြမနစာသ�မဟ�တ��တတရကေပ�ေပါကစရာမလ�ေပ။ ဒါဟာတ� ြပနမ�က�တားဆးေသာ activation ၏�ကးမားေသာစမးအငေ�ကာင�ကာ��ညစာြဖစေပ� ��ငသညလျငြမနစာြဖစေပ�ထမ�။

အက�းအေြပာငးအေြခအေန၏အေနအထားက�ေဒါငလ�ကစမးအငအတ�ငးအတာအနမအြမငမ�ေဖာြပပါ။endergonic ��င exergonic ��စမျ�းလ�းအတကဓာတေပါငးဖ���ငထ�တက�နများ၏အေနအထား��င� �ငးယ��ပါတ� ြပနမ�။

အသငက�းေြပာငးမ�အေြခအေနသညဓါတေပါငးဖ���ငထ�တက�နများထကစမးအငပ�မ�ြမငမားသညတ� ြပနမ� (ထ�ေ�ကာင, အထက), မသကဆ�ငသညတ� ြပနမ� endergonic သ�မဟ�တ exergonic ��မ��၏။

ေဝါဟာရ

activation စမးအငတ� ြပနမ�ေပ�ေပါကရနအတကလ�အပေသာစမးအင

ဓာတ�စမးအငသ�တ�အားခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအခါြဖန ချေသာဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငအတကအလားအလာစမးအငကျ�းသည

ကဗျာစမးအင input က�လ�အပေ�ကာငးဓာတ�တ� ြပနမ�ေဖာြပသည

စတေရာဂါစနစ၏စ�စ�ေပါငးစမးအင

exergonicအခမစမးအငက�ထ�တလ�တေ�ကာငးဓာတ�တ� ြပနမ�က�ေဖာြပသည

အခမစမးအငGibbs အခမစမးအငဆ�သညမ�ာအသ�းဝငေသာစမးအငသ�မဟ�တစမးအငြဖစသညအလ�ပ။

အပ�စမးအငဓာတ�တ� ြပနမ�အတက reactants သ�မဟ�တထ�တက�နစ�စ�ေပါငးေ��ာင�က�းစမးအင

kinetic စမးအငေရ�လျားမ�အတကအရာဝတ� �သ�မဟ�တအမ�နများ��ငဆကစပစမးအငအမျ�းအစား

အလားအလာ��ေသာစမးအငအလ�ပလ�ပက�ငရနအလားအလာ��ေသာစမးအငအမျ�းအစား၊ သ�ေလ�ာငစမးအင

အက�းအေြပာငးြပညနယြမငမားေသာစမးအင, မတည�ငမေသာြပညနယ (အအလ�ာ��ငအ�ကားအလယအလတပ�စထ�တက�န) ဓာတ�ဓာတြပ�မ�စ�အတငးြဖစေပ�

ATP: Adenosine Triphosphateဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဆယလ�လာစမးအငေငေ�ကးအြဖစ ATP ၏အခနးကဏExplက���ငးြပပါ• ATP ၏ hydrolysis မ�တဆငစမးအငမညသ�ထ�တလ�တသညက�ေဖာြပပါ

exergonic ပငစမးအငထ�တလ�တသညတ� ြပနမ�များပငေသးငယသညပမာဏလ�အပသညဆကလကေဆာငရက��ငရနအတကစမးအင။ သ�ေသာလ�အပေသာ endergonic တ� ြပနမ�များက�စ�းစားပါသ�တ�ရထ�တက�နများကသ�တ�ထကပ�မ�လတလပေသာစမးအငများ��ေသာေ�ကာင, စမးအင input က�အများ�ကးပ�

စာမျက��ာ ၁၉၇

ဓာတေပါငးဖ�။ ဆလအတငး၌ထ�ကသ�ေသာတ� ြပနမ�များက�စမးအားေပးရနစမးအငသညအဘယမ�လာသနညး။အေြဖကေတာ adenosine triphosphate လ�ေခ�တစမးအငေထာကပေပးတေမာလကျ�းတစခ�ပါ။သ�မဟ�တ ATP ။ ATP သညအလနေသးငယေသာ၊ အေတာေလး��း��ငးေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည ([link]), ဒါေပမယသ�ရအချ� �အတငးအေ��ာင�က�းသည၎ငးက�အသ�းချ��ငေသာစမးအငအြမနေပါကကမ�အလားအလာပါ��သည

Page 159: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 159/228

ဆယလ�လာအလ�ပလ�ပေဆာငပါ။ ဒေမာလကျ�းက�အဓကစမးအငလ�သတမ�တ��ငပါတယဆလေငေ�ကးဟာလ�ေတလ�ပေငနတ�တ�ပသ�တ�လ�အပတအရာေတက�လလ�ယပါ စမးအငအများစ�က� ATP က�အသ�းြပ�သည။ဆယလ�လာတ� ြပနမ�လ�အပ။

ATP သညဆလ၏အဓကစမးအငေငေ�ကးြဖစသည။ ဒါဟာသ�း��ငအတ�တစ ဦး adenosine ေကျာ��း��ပါတယ

ပ�းတပါေဖာစဖတအ�ပစ�များ။

၄ ငး၏အမညအရ adenosine triphosphate သည adenosine ��ငေပါငးစပထားသညေဖာစဖတအ�ပစ�သ�းစ� ([link]) ။ Adenosine သည nucleoside ပါဝငသည��ကထ��ဂျငအေြခြပ�အကဒနင��ငကာဗန (carbon) သ�ကားငါး (ribose) ။ ေဖာစဖတသ�းလ�းRibose သ�ကားများ��ငအနးဆ�း��ငအနးဆ�းအေနြဖငအ�ပစ�များက� alpha, beta၊��င gamma ။ အတ�တကဤဓာတ�အ�ပစ�များစမးအငအငအား�ကးဖ�စညးသည။သ�ေသာဤေမာလကျ�းအတငး��ချညေ��ာငြခငးအားလ�းသညအထ�းသြဖငြမငမားေသာစမးအငြဖငမတည��ပါြပညနယ။ ေဖာစဖတက�ဆကသယေပးေသာေ��ာင�က�း��စခ�စလ�းသညစမးအငြမငမားသည(phosphoanhydride ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင) ကျ�းပပါကစမးအငရ��ရနလ�ေလာကေသာစမးအငက�ထ�တလ�တသညဆယလ�လာတ� ြပနမ�များ��ငြဖစစ�များအမျ�းမျ�း။ ဤြမငမားေသာစမးအငေ��ာင�က�းများသညေ��ာင�က�းများြဖစသညဒ�တယ��ငတတယ (သ�မဟ�တ beta ��င gamma) ေဖာစဖတအ�ပစ�များအ�ကား��ငအ�ကားပထမ��ငဒ �တယေဖာစဖတအ�ပစ�များ။ ဤအချညေ��ာငြခငးက�ထညသငးစ�းစားေသာအေ�ကာငးြပချက“ စမးအငြမငမားြခငး” သညထ�ကသ�ေသာေ��ာင�က�းကြခငး၏ထ�တက�နများြဖစေသာအာဒင��ဆနြဖစသညဒစေဖာစဖတ (ADP) ��ငေအာဂနစေဖာစဖတအ�ပစ�တစခ� (P i ) သညသသသာသာ��သညATP ��ငေရေမာလကျ�းများထကဓာတြပ�ြခငးထကအခမစမးအငနမသည။ ဒလ�ပေရေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�ြခငးြဖငဓာတြပ�ြခငးက�ဟ�ကဒ��လယမ (Hydrolysis) အြဖစသတမ�တသညတ� ြပနမ�။ တနညးအားြဖင ATP က�ေအာကပါတ� ြပနမ�များတင ADP သ� hydrolyzed လ�ပသည:

စာမျက��ာ ၁၉၈

အရယအစား 12 {{ATP} + H က� rSub {အရယအစား 8 {2}} အ� ADP + P rSub {အရယအစား 8 {i}} + {အခမစမးအင}} {}

ဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာတ� ြပနမ�များနညးတ� ATP ��င ADP သ� Hydrolysis သညေြပာငးြပနေြပာငး��ငသည။ Theေြပာငးြပနတ� ြပနမ�လ�ေတလညး��ေနတယ + P က�ကေန ATP မျာက�ြပနလည ဈ ။ တကယေတာဆလေတဟာမ�ခ�ေနရတယလ�ေတကသ�းစရတပ�ကဆေတက�ြပနလညထ�ေထာငတာက�အားက�းသလ�ပ ATP က�ြပနလညအသကသငးြခငးဝငေငအချ� �မျ�းမ�တဆင။ ATP hydrolysis သည ATP က�ထ�တလ�တေသာေ�ကာငြဖစသညပ�ျလ�ျအခမစမးအငတစခ� input က�လ�အပရေပမည။ ATP ၏ဖ�စညးြခငးြဖစပါတယဒညမ�ြခငးမ�ာေဖာြပ:

အရယအစား 12 {{ATP} + H က� rSub {အရယအစား 8 {2}} အ� ADP + P rSub {အရယအစား 8 {i}} + {အခမစမးအင}} {}

စမးအငတစခ�အေနြဖင ATP အသ�းြပ�ြခငး��င ပတသက၍ ထင��ားေသာေမးခနး��စခ�ကျနေသးသညအရငးအြမစ။ အတအကျ ATP ၏ hydrolysis ��ငအတ�မညမ�အခမစမးအငထ�တေပး��ငဘယလ�အခမစမးအငဆယလ�လာအလ�ပလ�ပဖ�အသ�းြပ�သလ အတကတကချက ∆GADP ��င P i သ� ATP တစခ� mole က� hydrolysis သည -7.3 kcal / mole (-30.5 kJ / mol) ြဖစသည။

Page 160: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 160/228

ဤတကချကမ�သညစသတမ�တချကများေအာကတငမ�နကနေသာေ�ကာင၊ကြပားြခားနားေသာတနဖ�းက�ဆယလ�လာအေြခအေနများေအာကတငတည��။ တကယေတာ, ၏ hydrolysis များအတက ∆Gသက��ဆလတစခ�တင ATP ၁ လ�းထ�သညပ�မ�နအေြခအေနများထက��စဆနးပါး��သည။-14 kcal / mol (-57 kJ / mol) ။

ATP သညမတည�ငမေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည။ အလ�ပက�ြမနြမနဆနဆနလ�ပရနမဟ�တလ�င၊ ATPေကာကကာငငကာလ�ေတလညး��ေနတယ + P က�သ� dissociates ဈ , ��ငအခမစမးအငကဒကာလအတငးြဖန ချြဖစစ�က�အပ�အြဖစဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။ ဒ�တယေမးခနးကေတာစမးအငဘယေလာကလATP hydrolysis ကထ�တေပးသညဆလအတငး၌အလ�ပလ�ပရနအသ�းြပ�သညစမးအငနားချငးဆကမ�ဟ�ေခ�တငမဟာဗျ�ဟာ။ ဆလများသည ATP ၏ exergonic တ� ြပနမ�က�စ�ေစသညသ�တ�က�ဆကလကခငြပ� endergonic တ� ြပနမ���ငအတ� hydrolysis ။ ဥပမာတစခ�ATP က� အသ�းြပ�၍ စမးအငချတဆကမ�တငအလနြမငမားေသာ transmembrane ion pump ပါဝငသညဆယလ�လာ function က�များအတကအေရး�ကးေသာ။ ဒဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစက (Na + / K + pump)ဆ�ဒယမက�ဆလထမ�ထ�တလ�တ�ပးပ�တကစယမက�ဆလထသ�ထ�တလ�တသည ([link]) ။ တစ ဦး က�ကးမားဆလြဖစစ�များေ�ကာငဆလတစခ�၏ ATP ရာခ�င��နးသညဤစ�ပစကက�အသ�းြပ�သညဆလများထမ�ပ�တကစယမက�ဆလ��ငပ�တကဆယမများသ�ဆ�ဒယမများများထ�တယ�သည။ စ�ပစကဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမ၏ဆယလ�လာြပငးအားက�တည�ငမေစရနစ�ဆကမြပတအလ�ပလ�ပသည။ Inစ�ပစကတစခ�သညလညပတရန (Na + အ�ငးယနး ၃ ခ�တငပ� �ပး ၂ ခ�တငသငးရန) မ�ာသညK + အ�ငးယနးများ) ATP ေမာလကျ�းတစခ�သည hydrolyzed လ�ပရမည။ ATP က� hydrolyzed ေသာအခါ၎ငး၏gamma phosphate ဟာေရေပ�ေမျာထကသားတာမျ�းမဟ�တဘတကယေတာက�းေြပာငးလ�ကတာပါပပ��တနး pump ။ ေမာလကျ�းတစခ���ငသကဆ�ငေသာေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဤလ�ပငနးစ�ဟ�ေခ�သညေဖာစေဖာလစ။ ATP hydrolysis ၏အြဖစအပျကအများစ�ကသ�ပင ATP မ�ေဖာစဖတသညအြခားေမာလကျ�းေပ�သ�လ�ေြပာငး။ Phosphorylated အေြခအေနတင Na + / K + စ�ပစက��သညပ�မ�လတလပေသာစမးအင��ငက�ကညေသာေြပာငးလမ�ြဖစေပ�ရနအစပျ�းသည။ ဒေြပာငးလမ�Na + က�ဆလအြပငဘက သ�လ�တေပး သည။ ၎ငးသည extracellular K + က�ချညေ��ာငသည ။ေသာအြခားညေြပာငးလမ�မ�တဆငေဖာစဖတ detach လ�ပဖ�က�ြဖစေပ�ေစသညစ�ပစကကေန။ ဤေဖာစဖတဓာတထ�တလ�တမ�က K + က�ထ�တလ�တလ�ကသညဆလ၏အတငးပ�ငး။ အမ�နကေတာ, ATP ၏ hydrolysis ကေနြဖန ချစမးအငြဖစပါတယ

စာမျက��ာ ၁၉၉

Na + ��င စ�ပစကက�ပါဝါ��ငသယယ�ပ�ေဆာငရနလ�အပေသာစမးအင��ငအတ�K + အ�ငးယနးများ။ ATP သညဤအေြခခစမးအငက�အသ�းြပ�ြခငးြဖငဆယလ�လာလ�ပငနးက�လ�ပေဆာငသညphosphorylation မ�တဆင။

အ��ပညာဆကသယမ�ဆ�ဒယမ - ပ�တကစယမစ�ပစကသညစမးအငချတဆကမ�ဥပမာတစခ�ြဖစသည။ စမးအငexergonic ATP hydrolysis မ�ရ��ေသာဆ�ဒယမ��ငပ�တကစယမက�စ�ပရနအသ�းြပ�သည

ဆလအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအ�ငးယနး။

ATP ေမာလကျ�းတစခ�၏ hydrolysis သညစမးအင ၇.၃ kcal / mol (∆G = -7.3) က�ထ�တလ�တသညစမးအင၏ kcal / mol) ။ အကယ၍ စမးအင ၂.၁ kcal / mol လ�အပလ�င Na + တစခ�က� ြဖတ၍ သားပါအေြမ�းပါး (ofG = စမးအင၏ +2.1 kcal / mol), မညမ�ဆ�ဒယမအ�ငးယနးြဖစ��ငပါတယတ ဦး တညး ATP ေမာလကျ�း၏ hydrolysis အားြဖငေြပာငးေ���?

မ�ကာခဏထ�ကသ�ေသာ၏ေပါငးစပြခငး��ငပျကြပားအြဖစဆယလ�လာဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�, စ�အတငးအာဟာရဓာတများ၊ အချ��ေမာလကျ�းများက�၎ငးတ�၏ခ��ာက�ယအတငးေြပာငးလမ�အနညးငယက�ေြပာငးလရမည

Page 161: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 161/228

တ� ြပနမ�စးရးအတကလာမယေြခလ�မးအတကအလ�ာြဖစလာသည။ ဥပမာတစခ�မ�ာစ�အတငးြဖစသညသ�ကားဂလ�းက�စတစေမာလကျ�းြဖစတအခါ, ဆယလ�လာအသက���၏ပထမ ဦး ဆ�းေြခလ�မးများဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�တင�ပ�ကသည။ ဤလ�ပငနးစ�၏ပထမအဆငတင ATP သညြဖစသညစမးအငြမငေပမယမတညမ�ငမဖနတးြခငး, ဂလ�းက�စ၏ phosphorylation များအတကလ�အပသညအလယအလတ။ ဤသည phosphorylation တ� ြပနမ�လ�ပပ�ငခငတစခ�ညေြပာငးလမ�အဆ�ပါ phosphorylated ဂလ�းက�စေမာလကျ�းဟာ phosphorylated က�းေြပာငးခရဖ�ခငြပ�ပါတယသ�ကား fructose ။ ဖလ�က�စ (glycolysis) သညဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) လ�ပ��ားမ�အတကလ�အပေသာအလယအလတြဖစသညေ�� �သ�။ ဤတင, ATP hydrolysis ၏ exergonic တ� ြပနမ���ငအတ�ဒနတေနသညတစ ဦး phosphorylated အလယအလတသ�ဂလ�းက�စ converting ၏ endergonic တ� ြပနမ�လမးေ�ကာငး။ တစဖန ထပမ၍ အတငး��ေဖာစဖတေ��ာင�က�းက�ေဖာကခြခငးြဖငထ�တလ�တလ�ကေသာစမးအငအြခားေမာလကျ�းတစခ�၏ phosphorylation အတက ATP က�မတညမ�ငမြဖစေစသညအလယအလတ��ငအေရးပါေသာညေြပာငးလမ� powering ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

စာမျက��ာ 200

ATP ထ�တလ�ပသညဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�၏အြပနအလ�နသကဝငလ�ပ��ားမ�ကာတနးက��ကညပါ ဆ�ဒ။

အပ�ငးအကျ�း

ATP သညသက��ဆလများအတကအဓကစမးအငေထာကပေသာေမာလကျ�းြဖစသည။ ATP က�လ�ပသညေဘ, ကာဗနသ�ကားဓာတ��ငေဖာစဖတအ�ပစ�သ�းခ�။ အဆ�ပါချတဆကေသာခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငေဖာစဖတ (phosphoanhydride bonds) သညစမးအငြမငမားပါတယ။ မ�ထ�တလ�တစမးအငက�ယ ဆယလ�လာအလ�ပေဖျာေြဖဖ�အသ�းြပ� ADP + P က�သ� ATP ၏ hydrolysis ။ ဆလေတက ATP က�သ�းတယendergonic ��င ATP hydrolysis ၏ exergonic တ� ြပနမ�နားချငးဆကမ�ြခငးြဖငအလ�ပလ�ပေဆာငတ� ြပနမ�။ ATP သည ၄ ငး၏ေဖာစဖတအဖ�က�အြခားေမာလကျ�းတစခ�သ�လ�ဒါနးသညေဖာစေဖာလစ။ phosphorylated ေမာလကျ�းသညစမးအငပ�မ�ြမငမားေသာအေြခအေနတင���ပးတည�ငမမ�နညးသည၎ငး၏ unphosphorylated ပ�စထက, ဒေဖာစဖတ၏ထ�အြပငကေနစမးအငက�ဆကေြပာသညေမာလကျ�းက၎ငး၏ endergonic တ� ြပနမ�ခယ�ခငြပ�ပါတယ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] ATP ေမာလကျ�းတစခ�၏ Hydrolysis သညစမးအင ၇.၃ kcal / mol ထ�တသည (∆G = -7.3)စမးအင၏ kcal / mol) ။ အကယ၍ စမးအင ၂.၁ kcal / mol ရယ�လ�င အေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ Na + တစခ�က�ေ���ပါ(စမးအင၏ ∆G = +2.1 kcal / mol)၊ ဆ�ဒယမအ�ငးယနးမညမ�က� hydrolysis ြဖငေရ �လျား��ငသည။ATP ေမာလကျ�းတစခ�လား။

[link] ဆ�ဒယမအ�ငးယနးသ�းမျ�းသည ATP ေမာလကျ�းတစခ�၏ hydrolysis အားြဖငေရ �လျား��ငသည။ အဆ�ပါ ∆G ၏အဆ�ပါ coupled တ� ြပနမ�အ��တလက�ဏာြဖစရမည။ အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးသ�းဆ�ဒယမအ�ငးယနးများ၏လ�ပ��ားမ�စမးအင 6.3 kcal (2.1 kcal × 3 Na + အ�ငးယနး = 6.3 kcal) ယ�ပါလမမယ ။ ATP ၏ Hydrolysis ေထာကပေပးသညစမးအင ၇.၃ kcal၊ ဒတ�န ြပနမ�က�အားြဖညရနလ�ေလာကသည။ ဆ�ဒယမအ�ငးယနးေလးခ�၏လ�ပ��ားမ�အေြမ�းပါးတစေလ�ာကတငစမးအင ၈.၄ kcal၊ ATP တစခ�ထက ပ�၍ လ�အပလမမညေမာလကျ�းေပး��ငပါသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ATP ၏ hydrolysis ြဖငထ�တလ�တေသာစမးအငသည

က။ အဓကအားြဖင alpha ��င beta က�ေဖာစဖတအ�ကားသ�ေလ�ာငထားသညခ။ -57 kcal / mol ညမ�ဂ။ အလ�ပလ�ပေဆာငရနဆလမ�အပ�စမးအငအြဖစအသ�းချ။ နားချငးဆကမ�တ� ြပနမ�မ�စမးအငေပး

: D

ေအာကပါေမာလကျ�းများထမ�မညသညစမးအငသညအလားအလာအေကာငးဆ�းစမးအင����ငသနညး။

Page 162: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 162/228

စာမျက��ာ 201

က။ သ�ကားခ။ ATPဂ။ ဂလ�းက�စ။ ADP

က

အခမတ� ြပနမ�

သင E က�ထငပါန တစဦး ATP Hydrolysis ဘ�အေတာေလးနမသ�မဟ�တြမငမားေသာပါသလ သငရ��ငးြပပါဆငြခငတ�တရား

hydrolysis များအတက activation စမးအငသညအလနနမသည။ ATP hydrolysis သည exergonic တစခ�တညးသာမဟ�တပါ�ကးမားေသာ -GG ��ငအတ�လ�ပငနးစ�, ဒါေပမယ ATP လညးလ�ငြမနစာ�ဖ�ဖျကေသာအလနမတညမ�ငမေမာလကျ�းြဖစပါတယလ�ေတလညး��ေနတယ + P က�သ� ဈ လျငြမနစာအသ�းြပ�သားမညဆ�ပါကမဟ�တပါ။ ဤသညအလနနမ E က�အ�ကြပ� တစဦး ကဒါ hydrolyzes ကတညးကလျငြမနစာ။

ေဝါဟာရ

ATPadenosine triphosphate, ဆလရစမးအငေငေ�ကး

phosphoanhydride ေ��ာင�က�းတစ ATP ေမာလကျ�းအတကေဖာစဖတဆကသယေသာေ��ာင�က�း

အငဇ�ငးေတဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးအတကအငဇ�ငးေတ၏အခနးက�က�ေဖာြပပါ• အငဇ�ငးများသညေမာလကျ�းဓာတက�ပစ�ညးအြဖစမညသ�အလ�ပလ�ပသညက���ငးြပပါ• အမျ�းမျ�းေသာအချကများြဖငအငဇ�ငးစညးမျ�းက�ေဆးေ�းပါ

ဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�ြဖစေပ�ေစသညအေထာကအက�ပစ�ညးသညဓာတက�ပစ�ညး��ငအထ�းြဖစသညဇဝဓါတ�ေဗဒတ� ြပနမ�က�အေထာကအက�ြပ�ေသာေမာလကျ�းများက�အငဇ�ငးဟ�ေခ�သည။ အားလ�းနးပါးအငဇ�ငးများသညပ��တငးများြဖစ�ပးအမ�င��အကဆစများြဖငဖ�စညးထားေသာပ��တငးများြဖစသညအတငးပ�ငးဓာတ�တ� ြပနမ�၏ activation စမးအငက�ေလ�ာချ၏အေရး�ကးေသာတာဝနဆလ။ အငဇ�ငးများသညဓာတြပ�ေမာလကျ�းများ��ငစညးေ��ာငြခငးအားြဖင၎ငးက�ြပ�လ�ပ�ကသညဓာတ�ေ��ာင�က�း - ေဖာကဖျကြခငး��ငေ��ာင�က�း - ဖ�စညးြဖစစ�များေစရနကသ�ေသာလမးပ��ပးအလယတက�ရာအရပျယ�ပါ။ အငဇ�ငးေတမေြပာငးဘ�းဆ�တာမ�တမဖ�အေရး�ကးတယတစ ဦး တ� ြပနမ�၏ G ။ တစနညးဆ�ရေသာသ�တ�တ�န ြပနမ�သည exergonic ဟ�တမဟ�တမေြပာငးလပါ(အလ�အေလျာက) သ�မဟ�တ endergonic ။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာသ�တ�ကစမးအငရစမးအငက�မေြပာငးလလ�ပအဆ�ပါဓာတြပ�သ�မဟ�တထ�တက�န။ ၎ငးတ�သညေရာက��ရနလ�အပေသာ activation စမးအငက�သာေလ�ာချသညအက�းအေြပာငးြပညနယ ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၂၀၂

အငဇ�ငးများသညတ� ြပနမ�၏သကဝငစမးအငက�ေလ�ာချေပးေသာလညးအခမစမးအငက�မေြပာငးလပါ

Page 163: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 163/228

တ� ြပနမ�။

အငဇ�ငး Active Site ��ငအလ�ာသးြခားသတမ�တချကများ

အငဇ�ငးတစခ���ငဆက�ယေသာဓာတ�ဓာတြပ�ြခငးသညအငဇ�ငး၏အလ�ာများြဖစသည။ ြဖစ��ငတယတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာအလ�ာများ၊ အထ�းသြဖငဓာတ�ဓာတြပ�မ�အေပ�မ�တညသည။ အချ��ေသာတ� ြပနမ�များတငsingle-reactant အလ�ာက�ထ�တက�နမျ�းစ�သ�ကျ�းပသည။ အြခားသ�များမ�ာ��စခ�အလ�ာလမမညတ ဦး တညးပ��ကးတေမာလကျ�းက�ဖနတးရနအတ�တကလာ�က၏။ ��စ ဦး စလ�းဓာတေပါငးဖ���စခ�လ�း, တစ ဦး တ� ြပနမ�ဝငေပလမမညြပ�ြပငမမးမ, ထ�တက�န��စခ�အြဖစတ� ြပနမ�ထားခပါ။ အငဇ�ငးအတငးတညေနရာအလ�ာက�ချညေ��ာငထားေသာေနရာက�အငဇ�ငး၏တက�ကေသာေနရာဟ�ေခ�သည။ တက�ကေသာ site သညအဘယမ�ာ��"အေရးယ�" ြဖစပျက, ဒါေ�ကာငေြပာဖ�။ အငဇ�ငးများသညပ��တနးများြဖစေသာေ�ကာငထ�းြခားေသာေပါငးစပမ�တစခ���သညActive site အတငး��အမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ (ေဘးထကချညေ��ာငြခငး (သ�) R အ�ပစ�များဟ�လညးေခ�သည) ။ တစခ�ချငးစက�ကျန�ကငးကြပားြခားနားေသာဂ�ဏသတ� များအားြဖငသငြပငလက�ဏာြဖစပါတယ။ အ�ကငးအကျနများသည�ကးမားသည၊ ေသးငယသည၊ အားနညးစာအကဆစြဖစေစအေြခခ, hydrophilic သ�မဟ�တ hydrophobic, အြပ�သေဘာသ�မဟ�တအပျကသေဘာတရားစဆ�, ဒါမ�မဟ�တ�ကားေန။ ထ�းြခားတအမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနများ၊ သ�တ�၏ရာထ�းများ၊တက�ကေသာ site အတငးအလနတကျတဓာတ�ပတဝနးကျငဖနတးေပးပါတယ။ ဒတကျတပတဝနးကျငအတ�ချ�ပဆ�ေသာြငားသးြခားဓာတ�ေဗဒအလ�ာ (သ�မဟ�တအလ�ာများ) ��ငေပါငးစညးရနသငေတာသည။ ဒေ�ကာငjigsaw ပေဟlike◌��ငဆငတ�သညအငဇ�ငး��င၎ငး၏အလ�ာများအ�ကားအေကာငးဆ�းြဖစသညအက�းအေြပာငးြပညနယ��ငတက�ကေသာ site အ�ကား fit), အငဇ�ငးေတသ�တ�ရအထ�းသြဖငလ�သများ�ကသည။“ အေကာငးဆ�း fit” သညအသငသ�ာန��ငအမ�င��အကဆစအလ�ပလ�ပေသာအ�ပစ�၏ဆေဆာငမ�ေ�ကာငြဖစသညအလ�ာ။ အလ�ာတစခ�စအတကအထ�းလ�ကေလျာညေထြဖစသညအငဇ�ငးတစခ����ပးတစခ�စအတကြဖစသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�; သ�ေသာေြပာငးလယြပငလယအြဖစေကာငးစာ��ေသး၏။

တက�ကေသာဆ�ဒများသညတကျေသာပတ ၀ နးကျငအေြခအေနများေပးရနအလနေကာငးမနေသာသငေတာေသာအချကြဖစသညထ�အြပင၎ငးတ�သညေဒသခပတဝနးကျင၏လ�မးမ�းမ�ေအာကတင��သညဟ�ဆ�လ�သည။ ဒါအမ�နပပတဝနးကျငအပ�ချနတ�းလာြခငးသညေယဘ�ယျအားြဖငတ� ြပနမ���နးက�ြမငတကေစသညcatalyzed သ�မဟ�တမဟ�တရင။ သ�ေသာတစခ�၏အြပငဘကအပ�ချနက�တ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလ�ာချအေကာငးဆ�းအကာအေဝးက�သ�တ�ေလျာနညးြဖစေ�ကာငးထ�ကသ�ေသာလမးအတကတက�က site က�အတငးဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငထခ�ကေစ�အလ�ာများက�ချညေ��ာငရနေကာငးစာသငေတာသည။ ြမငမားေသာအပ�ချနများသညေနာကဆ�းတငအြခားကသ�ေသာအငဇ�ငးများက�ြဖစေပ�ေစသညဇဝေမာလကျ�းများ၊ ြဒပထ�၏သဘာဝဂ�ဏသတ� များက�ေြပာငးလေစေသာြဖစစ�တစခ�ြဖစသည။အလားတ�ပငေဒသခပတဝနးကျင၏ pH လညးအငဇ�ငး function က�ထခ�ကေစ��ငသည။ Active site အမ�င��အကစစအ�ကငးအကျနဓာတက�ပစ�ညးအတကအေကာငးဆ�းြဖစေ�ကာငး၎ငးတ�၏က�ယပ�ငအကဆစသ�မဟ�တအေြခခဂ�ဏသတ� များ��သည။ ဤေရ�ကားကျန��ေနေသးေသာအလ�ာအလ�ာေမာလကျ�းများချညေ��ာငြခငးက�ထခ�ကေစ��ငေသာ pH ေြပာငးလမ�များက�အထခ�ကမခပါ။

စာမျက��ာ ၂၀၃

အငဇ�ငးများသည pH အတ�ငးအတာတစခ�အတငး၌အေကာငးဆ�းအလ�ပလ�ပရနသငေတာ�ပးအပ�ချနကသ� ပတဝနးကျင၏အလနအမငးေသာ pH တနဖ�းများ (အကဆစသ�မဟ�တအေြခခ) သညအငဇ�ငးများက� denature ြဖစေပ�ေစ��ငသည။

fit ��ငအငဇ�ငး function က�ေသးေဆာင

��စေပါငးများစာ�ကာေအာငသပ�ပညာ��ငများသညအငဇ�ငး - အလ�ာေပါငးစပြခငးအား��း��ငးစာြပ�လ�ပခသညဟ�ထငြမငခ�ကသည"ေသာခတ -and key" ဖက��င။ ဤပ�စသညအငဇ�ငး��ငအလ�ာသညအတ�တကက�ကညသညဟ�အခ�ငအမာဆ�ခသညတစချကချငးေြခလ�မးအတကperfectly◌�။ သ�ေသာလက��သ�ေတသနသညပ�မ�သန စငေသာအြမငက�ေထာကခသညေခ�ေသးေဆာငမသငဟ�ေခ�သည ( [link]) ။ အဆ�ပါေသးေဆာင - မထ�ကမတနေမာဒယအားြဖငေသာခတ -and key က�ေမာဒယအေပ�သ�ချ�ထငအငဇ�ငး��ငအလ�ာအ�ကားတစ ဦး ထကပ�ေသာေြပာငးလေနေသာအြပနအလ�နေဖာြပ။ အငဇ�ငးအြဖစ��ငအလ�ာများသညအတ�တကစ�စညးလာ�က�ပးသ�တ�၏အြပနအလ�နအကျ�းသကေရာကမ�သညအငဇ�ငးဖ�စညးပ�က�အနညးငယေြပာငးလေစပါသညအငဇ�ငး��ငအက�းအေြပာငးအေြခအေနအ�ကားအေကာငးဆ�းစညးေ��ာငမ�အစအစ�က�အတညြပ�သညအလ�ာ။ ဤသညစြပစညးေ��ာငမ�ကအငဇ�ငး၏၎ငး၏တ� ြပနမ�က� catalyze ��ငစမးက�အြမငဆ�း။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 164: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 164/228

မ�ာေသးေဆာငမထ�ကမတနတစခ�ကာတနး�ကည��ပါ ဒဝကဘဆ�က။

အငဇ�ငးတစခ�သည၎ငး၏အလ�ာက�ချညေ��ာငေသာအခါ၊ ဒ��ပေထးတ� ြပနမ�၏ activation စမးအငက�ေလ�ာချြခငး��ငတ ဦး တညးအတက၎ငး၏လျငြမနစာတ�းတကမ���နးက�အားေပးအားေြမ�ာကနညးလမးများစာ။ အေြခခအဆငတငအငဇ�ငးများသညဓာတ�ဓာတြပ�မ�ထကပ�မ�ေသာပါဝငမ�က�ြမ�ငတငသညအလျားလ�ကအလ�ာများက�အေကာငးဆ�းတမး�တမ�တစခ�ယ�ေဆာငလာြခငးြဖငအလ�ာတစခ�။ သငေလျာေသာတ ဦး တညးေမာလကျ�း၏ေဒသ (အကတမ��ငခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာင) အြခားသငေလျာေသာေဒသ��ငဆကစပေနပါတယကတ� ြပနရမယ��ငအတ�ေမာလကျ�း။ အငဇ�ငးများတ� ြပနမ�က�တ�းြမ�ငေပးသညေနာကတစနညးြဖစသညသ�တ�၏အလ�ာများသညတ� ြပနမ�အတကတက�ကေသာေနရာတငအေကာငးဆ�းပတဝနးကျငတစခ�ဖနတးေပးြခငးအားြဖငြဖစသညေပ�ေပါကလာတယ အချ��ေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များသညအနညးငယအကဆစသ�မဟ�တဝင��းစနးမဟ�တေသာေနရာများတငအေကာငးဆ�းြဖစလမမညပတဝနးကျင။ အမ�င��၏အထ�းအစအစ�မ�ထကေပ�လာေသာဓာတ�ဂ�ဏသတ� များတက�ကေသာ site တစခ�အတငး��အကဆစအ�ကငးအကျနများသညအငဇ�ငးတစခ�အတကတကျေသာပတဝနးကျငက�ဖနတးေပးသညတ� ြပနရနအလ�ာ။

တ� ြပနမ�များစာအတကလ�အပေသာ activation စမးအငတငစမးအငပါဝငသညက�သငေလလာသငယ��ပးြဖစသညသ�တ�အလယတက�ချ�းဖျက��ငေအာငဓာတ�ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငက�ငတယသ�မဟ�တအနညးငယ contorting ပါဝငပတသက��ငအြခားသ�များြပ�ြပငေြပာငးလရနခငြပ�သည။ အငဇ�ငးြပ�မ�သညဤလ�ပငနးစ�က�အေထာကအက�ြပ���ငသည။ အငဇ�ငး - အလ�ာ��ပေထးေသာကသ�ေသာလမးအတကအလ�ာေမာလကျ�း contorting အားြဖင activation စမးအငက�ေလ�ာချ��ငပါတယအက�းအေြပာငးအေြခအေနသ�ေရာက��ရနက�ညြခငး၊ ေနာကဆ�းအေနနအငဇ�ငးေတလညးလ�ပ��ငပါတယဓာတ�တ� ြပနမ�သ�ဟာသ�အတကတစစတတစပ�ငးယ�ြခငးအားြဖငအနမ activation စမးအင။ အမ�င��အကဆစအ�ကငးအကျနအချ� �ေသာအ�ငးယနးများသ�မဟ�တအမ�နတကယ��ငအတ� covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးေသာဓာတ�အ�ပစ�များေပး��ငပါသညတ� ြပနမ�လ�ပငနးစ�၏လ�အပေသာေြခလ�မးအြဖစအလ�ာေမာလကျ�း။ ဤကစ�များတငအေရး�ကးပါသည�ပးဆ�းေသာအခါအငဇ�ငးသညမ�လအေြခအေနသ� ြပနသားလမမညက�သတရရနတ� ြပနမ�။ အငဇ�ငးများ၏ထ�းြခားေသာဂ�ဏသတ� တစခ�မ�ာ၎ငးတ�သညေနာကဆ�းတငမေြပာငးလဘ��ေနြခငးြဖစသညတ� ြပနမ�များကသ�တ� catalyze ။ အငဇ�ငးတစခ�သညဓာတြပ�ြခငးက�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစြပ�လ�ပ�ပးေသာအခါ၎ငးသည၎ငး၏ထ�တလ�တမ�က�ထ�တလ�တသညထ�တက�န (များ) ။

စာမျက��ာ ၂၀၄

အဆ�ပါေသးေဆာင - မထ�ကမတနေမာဒယအဆ�အရအငဇ�ငး��ငအလ�ာ��စ ဦး စလ�းေြပာငးလေနေသာbinding အေပျါမ�ာညအေြပာငးအလများက�။ အငဇ�ငးသညအလ�ာက�၎ငး၏အက�းအေြပာငးသ� contortsြပညနယအားြဖငများ၏��နးက�တ�းြမ�င

တ� ြပနမ�။

Page 165: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 165/228

အငဇ�ငးစညးမျ�းများမ�တဆငဇဝြဖစပျကမ�ထနးချ�ပြခငးအငဇ�ငးေတအားလ�းဟာသက��ေတထမ�ာ encoded တြမငကငးတစခ���ဖ�အေကာငးဆ�းပ�ပမျ�း�� းဗဇအတကအေပါများေထာကပေရးတည��အေပါငးတ�� �ငတက, ဆယလ�လာအေြခအေနများေအာကတငအေကာငးဆ�းလညပတခသညအားလ�းအချနများတငဆလအားလ�း။ တကယေတာဒအမ�ေဝးကာသည။ ယ��ရားအမျ�းမျ�းကယငးက�ေသချာေစသညဒါမြဖစပါဘ�း ဆယလ�လာလ�အပချက��ငအေြခအေနများသညဆလတစခ���ငတစခ�ကြပား�ပးအတငးေြပာငးလ��ငသညအချန�ကာလာတာနအမ�တစ ဦး ချငးစဆလ။ လ�အပေသာအငဇ�ငးများ��ငအစာအမဆလများ၏လ�လဝရယလ�အပချကများက�ြဖစ�ကသညအေရြပားဆလများ၊ ေသးဆလများ��ငအာ��ေ�ကာဆလများ��ငကြပားသည။ ထ�အြပငထ�အချနကအစာေြခဆလသညအာဟာရများက�စမရန��င�ဖ�ဖျကရန ပ�၍ ပငခကခသညနးကပစာအစာစား�ပးေနာကနာရ��င� �ငးယ��လ�ငအစာစားေအာကပါအတ�ငး။ ဤအဆယလ�လာေတာငးဆ�ချကများက�အြဖစ��ငအေြခအေနများကြပားြခားနား, ဒါကြပားြခားနားေသာအငဇ�ငးများ၏ပမာဏ��ငလ�ပေဆာင��ငစမးက�ြပ�ပါ။

ကတညးကထကဓာတ�ပစစ�ျးတ� ြပနမ���နးက� activation စမးအင��ငအငဇ�ငးများကထနးချ�ပထားသညအနမ��ငဓာတ�ဓာတြပ�မ�, ေဆမျ�းပမာဏများအတက activation စမးအငဆ�းြဖတရနဆလတစခ�အတငး��အငဇ�ငးအမျ�းမျ�း၏လ�ပေဆာငမ�သညေနာကဆ�းတငမညသညတ� ြပနမ�များြဖစလာမညက�ဆ�းြဖတေပးသညဆကလကေဆာငရကရေသာ��နးထားများမ�ာ။ ဤသညြပဌာနးခငတငးကျပစာထနးချ�ပထားသည။ အချ��ဆယလ�လာ၌တည၏ပတ ၀ နးကျငများ၊ အငဇ�ငးများလ�ပေဆာငမ�သည pH ��င pH ပတဝနးကျငကသ�ပတဝနးကျငဆ�ငရာအချကများမ�တစစတတစပ�ငးထနးချ�ပထားသညအပ�ချန။ ဆလများသညအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ထနးချ�ပေသာအြခားယ��ရားများ��သည��ငအမျ�းမျ�းေသာထကဓာတ�ပစစ�ျးတ� ြပနမ�ြဖစေပ�လမမညဟ�မ�ာ��နးထားများဆ�းြဖတရန။

စာမျက��ာ ၂၀၅

ေမာလကျ�းများကအငဇ�ငးများ၏စညးမျ�းစညးကမး

အငဇ�ငးများက�၎ငးတ�၏လ�ပေဆာငမ�က�ြမ�ငတငရနသ�မဟ�တေလ�ာချရနနညးလမးများြဖငစညးမျ�းသတမ�တ��ငသည။ ��ပါတယအမျ�းမျ�းေသာအငဇ�ငး function က�တားစးသ�မဟ�တြမ�ငတငရနေ�ကာငးေမာလကျ�းအမျ�းမျ�း��ငအမျ�းမျ�းေသာအဒလ�လ�ပဖ�ယ��ရားေတ��တယ။ ဥပမာအချ� �ေသာအငဇ�ငးများကတားဆးေပးသညေမာလကျ�းသညအလ�ာအလ�ာ��ငအလ�အေလာကဆငတ��ပး၎ငးသညတက�ကေသာေနရာ��ငသာပတဆ�� �ငသညbinding ကေနအလ�ာ။ ဤသ� ြဖစလာေသာအခါ�ပ�ငဆ�ငမ�အားြဖငအငဇ�ငးက�ဟန တားေပးသညတစ ဦး inhibitor ေမာလကျ�းစညးေ��ာငတက�က site က�များအတကအလ�ာ��ငအတ�ယ���ပ�ငေသာေ�ကာင, တားစး( လငခ)) ။ အြခားတစဖကတင, မယ���ပ�ငတားစးအတကတစခ� inhibitor ေမာလကျ�းသညမ�ချညေ��ာငallosteric site တစခ�ထကအြခားတညေနရာအတကအငဇ�ငး��ငဆအလ�ာစညးေ��ာငပတဆ�ဖ�စမခန ခတက�ကေသာ site က�မ�။

ယ���ပ�ငမ���ငယ���ပ�ငမ�မ��ေသာတားစးမ�သညတ�န ြပနမ���နးက�ကြပားစာထခ�ကသည။ ယ���ပ�င��ငစမးinhibitors သညကန ဦး ��နးက�အကျ�းသကေရာကေသာလညးအြမငဆ�း��နးက�မထခ�ကပါ

inhibitors အြမငဆ�း��နးက�အကျ�းသကေရာကေစသည။

အချ� �ေသာ inhibitor ေမာလကျ�းများသည ၄ ငးတ�သညစညးေ��ာငြခငးကြဖစေပ�ေစသညတညေနရာ��အငဇ�ငးများ��ငေပါငးစပထားသည၎ငး၏အလ�ာများအတကအငဇ�ငးများ၏ဆ�ေဖ�က�ေလ�ာချေ�ကာငးညေြပာငးလမ�။ ဒအမျ�းအစားတားစး allosteric တားစးဟ�ေခ�သည ( [link က�]) ။ အားလ�း allosterically စညးမျ�းသတမ�တအငဇ�ငးေတြဖစ�ကသည၎ငးတ�တငပ��တနးတစခ�ထကပ���သညဟ�ဆ�လ�သညsubunit ။ ပ��တငးေပ� ��တက�ကေသာဆ�ဒများအားလ�းသည allosteric inhibitor သညအငဇ�ငးတစခ���ငဆကသယမေသာအခါsubunits များသညနညးနညးေြပာငးလသားသည။ ထ�ေ�ကာငသ�တ� substrates များက�ထေရာကမ�နညးေစသည။ အဒမ�ာallosteric activators အြဖစ inhibitors ြဖစ�ကသည။ Allosteric activators များသညတညေနရာများ��ငချတဆကထားသညတက�ကေသာ site မ�အငဇ�ငးက�တ�းပားေစတညေြပာငးလမ� inducing၄ ငး၏အလ�ာ (များ) အတကအငဇ�ငး၏တက�ကေသာေနရာ (များ) ၏ဆ�ေဖ�။

အလ�ာေပါငးစပမ�ေလ�ာချ��ငေအာင Allosteric inhibitors သညအငဇ�ငး၏တက�ကေသာေနရာက�ြပ�ြပငသညသ�မဟ�တတားဆး။ ဆန ကျငဘကအေနြဖင allosteric activators သညအငဇ�ငးများ၏တက�ကေသာေနရာက�ေြပာငးလေစပါသည

Page 166: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 166/228

စာမျက��ာ ၂၀၆

အဆ�ပါအလ�ာများအတကဆ�ေဖ�

တ�း။ေနစ�ဆကသယမ�ေဆးဝါးထ�တလ�ပပ�က�သငစ�းစားဖ�းပါသလား။ (အေ�ကး: ေဒေဗာရ

Austin)

သးြခားလမးေ�ကာငးများ၌အဓကအငဇ�ငးများ၏တားစးမ�က���ာေဖြခငးြဖငမ�းယစေဆးဝါး��ာေဖေတ� ��မ�သညဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငး၏ေသာအစတအပ�ငးများက�။ အငဇ�ငးေတဘယလ�အလ�ပလ�ပတယ၊ ဘယလ�လ�ပ��ငတယဆ�တာက�နားလညြခငးစညးမျ�းစညးကမးများချမ�တြခငးသညေဆးဝါးများဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၏ေနာကကယအဓကေသာချကြဖစသည( လငခ)ယေနေစျးကကအေပ�။ ဤနယပယတငအလ�ပလ�ပေသာဇဝေဗဒပညာ��ငများသညအြခားသပ�ပညာ��ငများ��ငပ�းေပါငး�ကသည။များေသာအားြဖငဓာတ�ေဗဒပညာ��ငများသညမ�းယစေဆးဝါးဒဇ�ငးြပ�လ�ပရန။

ဥပမာအားြဖင statins က�စ�းစားပါ၊ ၎ငးသညေလျာနညးေစေသာေဆးဝါးအမျ�းအစားသ�ေပးေသာအမညြဖစသညလကစထေရာအဆငက�။ ဤြဒပေပါငးများသညမ��မြဖစလ�အပေသာ HMG-CoA အငဇ�ငးက�ဟန တားေပးသည

စာမျက��ာ ၂၀၇

Page 167: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 167/228

နင။ HMG-CoA reductase သညလကစထေရာမ�က�လကစထေရာက�ဖနတးေပးေသာအငဇ�ငးြဖစသညက�ယခ��ာ ဤအငဇ�ငးက�ဟန တားေပးြခငးြဖငခ��ာက�ယအတငး��က�လကစထေရာပမာဏက�ဖနတးေပး��ငသညေလ�ာချ။ အလားတ�စာပင Tylenol တဆပေအာကတငလ�သများေသာ acetaminophen သညတစခ�ြဖစသညအငဇ�ငး cyclooxygenase ၏ inhibitor ။ ၎ငးသညအဖျားမ�သကသာရာရေစရနထေရာကပါသည��ငေရာငရမးြခငး (နာကျငမ�)၊ ယငး၏လ�ပေဆာငမ�ယ��ရားသညလ�းဝနားမလည��ငေသးပါ။

မ�းယစေဆးဝါးများက�မညသ�ဖ� �ဖ�းတ�းတကေစသနညး။ မ�းယစေဆးဝါးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကပထမဆ�းစနေခ�မ�တစခ�မ�ာေဖာထ�တြခငးြဖစသညမ�းယစေဆးက�ပစမ�တထားဖ�ရညရယေ�ကာငးတကျတေမာလကျ�း။ statins ၏အမ�၌, HMG-CoAreductase မ�းယစေဆးပစမ�တြဖစပါတယ။ မ�းယစေဆးဝါးရညမ�နးချကက� ၀ ◌�ငးဝနးသ�ေတသနြပ�ြခငးြဖငေဖာထ�တသညစမးသပခနး။ ပစမ�တတစခ�တညးက�ေဖာထ�တရနမလ�ေလာကပါ။ သပ�ပညာ��ငများလညးဘယလ�သရနလ�အပသညပစမ�တဆလအတငးပ�ငးြပ�မ�ေသာတ� ြပနမ�ေရာဂါ၏အမ�၌ awry သားပါ။ ပစမ�တ�ပးတာန �ပးေတာလမးေ�ကာငးေဖာထ�တတယ၊ �ပးေတာအမ�နတကယမ�းယစေဆးဝါးဒဇ�ငးဆပ�အဆငဆငစတငသည။ ဒကာလအတငးအဆင၊ ဓာတ�ေဗဒပညာ��ငများ��ငဇဝေဗဒပညာ��ငများသညလ�ပ��ငေသာေမာလကျ�းများက�ဒဇ�ငးဆ�ပးဖနတးရနအတ�တကလ�ပေဆာင�ကသညြဖစေစပတဆ� ြခငးသ�မဟ�တအထ�းသြဖငတ� ြပနမ�က�သကဝင။ သ�ေသာ၎ငးသညအစမ�သာြဖစသညမ�းယစေဆးဝါးေ�� �ေြပးပ�စသည၎ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�ေအာငြမငစာလ�ပေဆာင��ငပါကများစာေသာလ�များက�ခယ�ရမညက FDA ခငြပ�ချကက�အေပ� ြဖစဖ�မတ�ငမ in vitro စမးသပချကကေနလကေတ�စမးသပမ�ေတမ�စမးသပမ�ေစျးကက။

များစာေသာအငဇ�ငးများသညအြခားတကျေသာမဟ�တေသာဆကစပမ� များမ�လ၍ အေကာငးဆ�းြဖစေစ၊ionic သ�မဟ�တဟ�ကဒ��ဂျငေ��ာင�က�းမ�တဆငသ�မဟ�တအ�မတမးြဖစေစပ��တနးအေထာကအေမာလကျ�းပ�မ�အားေကာငးသည covalent bond များမ�တဆင။ အေထာကအက�ြပ�ေမာလကျ�းအမျ�းအစား��စမျ�းcofactors ��င coenzymes ြဖစ�ကသည။ ဤေမာလကျ�းများ��ငေပါငးစပြခငးကအေကာငးဆ�းအဝငဂငကျြဖစေစသညသ�တ�ရသကဆ�ငရာအငဇ�ငးေတအတက function က�။ cofactors များသည (Fe ++) ��င iron ကသ�ေသာေအာဂနစမဟ�တေသာအ�ငးယနးများြဖစသညမဂ�နစယမ (Mg ++) ။ ဥပမာအားြဖင cofactor အေနြဖငသတ� �အ�ငးယနးလ�အပေသာအငဇ�ငးတစခ�ြဖစသညဘနးဇငအ�ငး (Zn ++) လ�အပသည DNA က�ေမာလကျ�းများတညေဆာက DNA က� polymerase အငဇ�ငးအလ�ပလ�ပရန။ Coenzymes များသညေအာဂနစအေထာကအက�ြပ�ေမာလကျ�းများြဖစ�ပးအေြခခအကတမဖ�စညးပ�ပါ��သညအငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�အတကလ�အပေသာကာဗန��ငဟ�ကဒ��ဂျင၏။ ၏အသ�းအများဆ�းသတငးရငးြမစcoenzymes ေတဟာအစားအေသာကဗတာမငများြဖစသည။[link]) ။ ဗတာမငအချ� �သည coenzymes ၏ေ���ေြပးသတ� ဝါများြဖစသညအြခားသ�များက� coenzymes အြဖစတ�က��ကြပ�မ�။ ဗတာမငစသညများစာေသာအငဇ�ငးများစာအတက coenzyme ြဖစသညေကာလာဂျငအေရး�ကးေသာဆကသယမ�တစသ��းအစတအပ�ငးတညေဆာကြခငး၏အစတအပ�ငးတစခ�။ အတကအေရးပါေသာေြခလ�မးစမးအငထ�တေပးရနဂလ�းက�စ၏�ပ�ကြခငးက�ေခ�သညအငဇ�ငးေပါငးစ���ပေထးေသာဓာတက�ပစ�ညးတစခ�ြဖစသညpyruvate dehydrogenase ။ Pyruvate dehydrogenase သညအငဇ�ငးများစာေပါငးစပပါ ၀ ငသညအမ�နတကယတင cofactor တစခ� (မဂ�နစယမအ�ငးယနး) ��ငကြပားေသာေအာဂနစ coenzymes များလ�အပသည၎ငး၏တကျတဓာတ�တ� ြပနမ� catalyze ။ ထ�ေ�ကာင, အငဇ�ငး function က�တစစတတစပ�ငးအတကတစခ�ကစညးမျ�းသတမ�တထားသညအမျ�းမျ�းေသာ cofactors ��င coenzymes, ၏အစားအစာများအားြဖငအဓကအားြဖငေထာကပေပးေသာသက��အများစ�။

စာမျက��ာ ၂၀၈

ဗတာမငများသညအေရး�ကးေသာ coenzymes သ�မဟ�တ coenzymes ၏ေ���ေြပးြဖစ�ပးအငဇ�ငးများအတကလ�အပသညစနစတကျအလ�ပလ�ပရန။ Multivitamin ေဆးေတာငများသညများေသာအားြဖငဗတာမငအားလ�းေရာေ��ာပါဝငသည

Page 168: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 168/228

ကြပားြခားနားေသာရာခ�င��နး။

အငဇ�ငးအခနး

eukaryotic ဆလေတမ�ာ enzymes ေတလ�ေမာလကျ�းေတဟာများေသာအားြဖငကြပားြခားနားတယorganelles ။ ၎ငးသညအြခားအငဇ�ငးများလ�ပေဆာငမ�က�စညးမျ�းစညးကမးများချမ�တေစသည။ အငဇ�ငးေတသာအချ� �ေသာဆယလ�လာလ�ပငနးစ�များအတကလ�အပေသာသ�တ�� �ငအတ�သးြခားစေသျာ��ငျသ�ျပ�မ�ထေရာကေသာဓာတ�ဓာတြပ�မ�များအတကခငြပ�သည။ ဒလ�မျ�းအငဇ�ငးေတဥပမာတညေနရာ��ငအနးကပအေပ�အေြခခ�ပးစညးမျ�းများတငအဆ�းစနေသာအဆငများတငပါ ၀ ငေသာအငဇ�ငးများပါဝငသညmitochondria ��ငအငဇ�ငးများတငသးသန ြဖစသညဆယလ�လာအသက���ြခငး၏အေ�ကာငးရငးlysosomes အတငး��ဆယလ�လာအပျကအစးများ��င��ငငြခားပစ�ညးများအစာေြခတငပါဝငပတသက။

ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးအတကတ� ြပနချကတားြမစ

ေမာလကျ�းများသညနညးအမျ�းမျ�းြဖငအငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�က�ထနးည���ငသည။ သ�ေသာအဓကေမးခနးတစခ�ကျနေနသည။ဒေမာလကျ�းေတကဘာေတလ၊ သ�တ�ဘယကေနလာတာလ။ တချ��က cofactors ��င coenzymes ေတ၊သငေလလာခသညအတ�ငးေအာဂနစေမာလကျ�းများ၊ ဆလ��အြခားေမာလကျ�းများေပးသညထ�ကသ�ေသာ allosteric ေမာဂျ���ငယ���ပ�ငြခငး��ငမယ���ပ�ငအြဖစ enzymatic စညးမျ�းတားစး? အေြဖမ�ာကျယြပန ေသာေမာလကျ�းအမျ�းမျ�းကဤအခနးကဏperformက�လ�ပေဆာင��ငသည။ အချ��ဤေမာလကျ�းများတငေဆးဝါး��ငေဆးဝါးမဟ�တေသာေဆးဝါးများ၊ အဆပများ��ငအဆပများပါဝငသညပတဝနးကျငကေန။ ြဖစေကာငးြဖစ��ငအငဇ�ငးစညးမျ�းေမာလကျ�း၏အများဆ�းသကဆ�ငရာသတငးရငးြမစ,ဆယလ�လာဇြဝဖစ��ငစပလျ�း။ ဆယလ�လာဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�များ၏ထ�တက�နများြဖစသညသ�တ�က�ယသ�တ� ဆလများသညထ�တက�နများက�အသ�းြပ�ရနအထေရာကဆ�း��ငေ�ကာ��ငးေသာနညးြဖငေြပာငးလလာသညအငဇ�ငးလ�ပ��ားမ�၏တ� ြပနချကတားစးဘ�မမတ�က�ယပ�ငတ� ြပနမ�။ တ� ြပနချကတားစးပါဝငျသ�ျ၎ငး၏က�ယပ�ငထ�တလ�ပမ�က�ထနးည�ရနတ� ြပနမ�ထ�တက�နတစခ�အသ�းြပ�ြခငး ( [link]) ။ ဒဆလကတ� ြပနတယခ��ာေဗဒသ�မဟ�တကာလအတငးထ�တလ�ပမ�ေ��းေကးြခငးအားြဖငတကျေသာထ�တက�နများများများရန

စာမျက��ာ ၂၀၉

catabolic တ� ြပနမ�။ ထ�ကသ�ေသာတ� ြပနမ�ထ�တက�နများက၎ငးတ�က�ဓာတက�ပစ�ညး��ေသာအငဇ�ငးများက�တားစး��ငသညအထကတငေဖာြပထားေသာယ��ရားများမ�တဆငထ�တလ�ပမ�။

ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများစာသညအငဇ�ငးများစာအားြဖငဓာတက�ပစ�ညးများစာက�ြဖစေပ�ေစသည။ တ� ြပနချကတားစးမ�, လမးေ�ကာငး၏အဆ�းထ�တက�နတစခ�အထကပ�ငးေြခလ�မးတားစးဘယမ�ာ, အေရးပါသညအတကစညးမျ�းယ��ရား

Page 169: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 169/228

ဆလေတ။

အမ�င��အကဆစများ��ငေဘအကစစ��စခ�စလ�းက�တ� ြပနမ�မ�တဆငထနးချ�ပသညတားစး။ ထ�အြပင ATP တငပါ ၀ ငသညအငဇ�ငးအချ� �က� allosteric ထနးည�ေပးသညသ�ကားဓာတ၏ catabolic ပျကြပား, ATP ထ�တလ�ပေသာလ�ပငနးစ�။ ဤနညးအားြဖင, ATP အခါအေပါများသညဆလက၎ငး၏ေနာကထပထ�တလ�ပမ�တားဆး��ငပါတယ။ သတရပါ ATP သညမတညမ�ငမြဖစသညအလ�အေလျာက ADP သ� dissociate ��ငျေသာေမာလကျ�း။ ဆလတစခ�ထတင ATP များလနးပါက၊အဒါအများ�ကးြဖ�နးတးသားလမမယ။ အြခားတစဖကတင, ADP အြပ�သေဘာ allosteric ထနးည�အြဖစေဆာငရကပါသညATP မ�တားစးထားေသာတ�ညေသာအငဇ�ငးအချ� �အတက (allosteric activator) ။ ထ�ေ�ကာငအခါATP ��င� �ငးယ��ပါက ADP ၏ြမငမားေသာပမာဏသညဆလများက� ATP ပ�မ�ထ�တလ�ပရနအစပျ�းသညသ�ကား၏ catabolism မ�တဆင။

အပ�ငးအကျ�း

အငဇ�ငးများသညဇဝကမ�ေဗဒဆ�ငရာဓာတ�ဓာတြပ�မ�က�အ��နြမ�ငေစေသာဓာတ�ဓာတက�ပစ�ညးများြဖစသညသ�တ�ရ activation စမးအငက�ေလ�ာချြခငးြဖငအပ�ချန။ များေသာအားြဖငအငဇ�ငးများသညပ��တငးများပါဝငသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ polypeptide ချညေ��ာင။ အငဇ�ငးများတငထ�းြခားေသာဓာတ�ပစ�ညးများေထာကပေပးေသာတက�ကေသာေနရာတစခ���သညအချ� �ေသာအမ�င��အကဆစ R အ�ပစ�များ (အ�ကငးအကျနများ) ြဖငဖ�စညးထားသည။ ဒထ�းြခားတပတဝနးကျငြဖစပါတယ

စာမျက��ာ 210

အလ�ာဟ�ေခ�ေသာထ�အငဇ�ငးအတကအထ�းဓာတ�ဓာတြပ�ပစ�ညးအြဖစေြပာငးလရနအလနသငေတာသည။အက�းအေြပာငးြပညနယများက�ေခ�မတည�ငမေသာအလယအလတသ�။ အငဇ�ငး��ငအလ�ာများက�စ�းစားရသညအငဇ�ငးများသညအနညးငယက�ကညမ���ြခငးက�ဆ�လ�သညအလ�ာအဆကအသယအေပ�သ�ချနည�, အြပညအဝ, အေကာငးဆ�း binding မ� ဦး ေဆာင။ အငဇ�ငးေတက�ချညေ��ာငထားတယအလ�ာများ��ငတ�န ြပနမ�များက�နညးလမးေလးမျ�းြဖငေပါငးစပ��ငသညအေ��ာငအြပားများြဖစေစရနအလ�ာများ၏ေ��ာင�က�းဖ�စညးပ�က�အေလ�ာေပးလ�ကေလျာြခငး၊ပ�မ�လယက�စာကျ�းပြခငး၊ ြဖစေပ�လာ��ငေသာတ� ြပနမ�အတကအေကာငးဆ�းပတဝနးကျငအေြခအေနများသ�မဟ�တ��ငအတ�ယာယ covalent ခရေသာချညေ��ာငြခငးေ�ကာငဖ�စညးသ�တ�၏ဓာတ�တ� ြပနမ�တငတ�က��ကပါဝငအလ�ာ။

ေပးထားေသာဆလတစခ�အေနြဖငသတမ�တထားေသာအချန၌လ�ချငေသာတ� ြပနမ�များြပ�လ�ပရနအငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�က�ထနးည�ရမညဓာတက�ပစ�ညးြဖစြခငး��ငမလ�လားအပေသာတ� ြပနမ�များမ��ပါ။ အငဇ�ငးများက�ဆယလ�လာြဖငြပ�လ�ပသညထ�ကသ�ေသာအပ�ချန� �င pH အြဖစအေြခအေနများ။ သ�တ�ကအစအတငးမ�ာသ�တ�ရတညေနရာမ�တဆငစညးမျ�းသတမ�တေန�ကသညသ�တ�ကသာေအာကမ�ာတ� ြပနမ� catalyze ��ငေအာငတခါတရ compartmentalized ခရတစ ဦး ကလာပစညးအချ� �အေြခအေနများ။ အြခားေမာလကျ�းများမ�တဆငအငဇ�ငးများက�တားဆးပတပငြခငးသညအြခားြဖစသညအငဇ�ငးများက�ထနးည�ထားသညအေရး�ကးေသာနညးလမးများြဖစသည။ တားစးယ���ပ�ငမ�ြပ���ငသညယ���ပ�ငြခငးမ��ေသာသ�မဟ�တ allosterically; noncompetitive inhibitors များေသာအားြဖင allosteric ြဖစ�ကသည။Activators သည Allosterically အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�လညးြမ�ငတင��ငသည။ ေယဘ�ယျအကျဆ�းဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငး၌ဆလများကအငဇ�ငးများက�စညးမျ�းစညးကမးများြဖငဆလများကတ� ြပနချကမ�တစဆငြဖစသညတားစး။ တ� ြပနချကတားစးစ�အတငးဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငး၏ထ�တက�နအြဖစေဆာငရကပါသညတစခ�သ�မဟ�တတစခ�ထကပ�ေသာ (များေသာအားြဖငပထမ ဦး ဆ�းကျ�းလနေသာ) အငဇ�ငးများ၏ inhibitors (များေသာအားြဖင allosteric)သ�တ�က�ထ�တလ�ပေသာလမးေ�ကာငးတငပါဝငပတသကသညလမးေ�ကာငး၏အငဇ�ငး) ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အငဇ�ငးများ��ငမက�ကညပါက

က။ သ�တ�ကတ� ြပနမ�၏ ∆G တ�းြမ�ငခ။ ၎ငးတ�သညအမ�င��အကဆစများြဖငြပ�လ�ပေလ��သညဂ။ သ�တ�ကဓာတ�တ� ြပနမ�များ၏ activation စမးအငက�ေလ�ာချ။ တစခ�ချငးစသည၎ငးက�ချညထားေသာအလ�ာ (များ) ��ငသကဆ�ငသည

က

တစခ� allosteric inhibitor ေအာကပါတ�မ�ေသာပါသလ

က။ တက�ကေသာ site မ�တစ ဦး အငဇ�ငးတစ ဦး မ�ချညေ��ာငြခငး��ငများ၏ညေြပာငးလသားတယအလ�ာ binding ၎ငး၏ဆ�ေဖ�တ�းြမ�ငတက�က site က�

ခ။ တက�ကေသာ site က�မ�ချညေ��ာငြခငး��င binding အလ�ာကေနပတဆ� ဂ။ တက�ကေသာ site မ�တစ ဦး အငဇ�ငးတစ ဦး မ�ချညေ��ာငြခငး��ငများ၏ညေြပာငးလသားတယ

အလ�ာအတက၎ငး၏ဆ�ေဖ�ေလျာကျလာတက�က site က�။ တက�ကေသာ site က�တ�က��ကချညေ��ာငြခငး��ငအလ�ာက�တ�ပ

Page 170: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 170/228

ေအာကပါ��ငးယ��မယဆ�ရငဘယဘယအငဇ�ငး - အလ�ာ၏ေသးေဆာင - မထ�ကမတနေမာဒယေဖာြပရနစညးေ��ာင?

က။ လ���စ ဦး အ�ကားတစ ဦး ေပ�ဖကခ။ ေသာတစေချာငးသ�ေလျာကပတေသာေသာ

စာမျက��ာ ၂၁၁

ဂ။ စတ�ရနးအေပါကမ�တဆငေလျာကပတေသာစတ�ရနးတစ�� �ငပတပတလညမ�တဆငေလျာကပတပတပတလညတစ� ကေလးကစားစရာအေပါကတစခ�

။ jigsaw ပေဟpieces◌အပ�ငးအစ��စခ�တဖကမ�။

က

အခမတ� ြပနမ�

အငဇ�ငးေတနပတသက�ပးဘာေ�ကာငကျနးမာေရးေကာငးဖ�ဗတာမငေတလ�အပရတာလ။ ဥပမာေပးပါ။

ဗတာမငများ��ငသတ� �ဓာတအများစ�သညအငဇ�ငးဓာတြပ�မ�အတက coenzymes ��င cofactors များအြဖစေဆာငရကသည။ အေတာများများအငဇ�ငးများသညအချ� �ေသာ cofactors များသ�မဟ�တ coenzymes များ��ငေပါငးစပရနလ�အပ�ပး၎ငးတ�က�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစအသ�းြပ���ငသညတ� ြပနမ�။ အငဇ�ငးများသညအေရး�ကးေသာတ� ြပနမ�များစာက�ြဖစေပ�ေစေသာေ�ကာငလ�ေလာကစာရ��ရနအေရး�ကးသညဗတာမင��ငဓာတသတ� �များမ�အစားအစာ��ငြဖညစကေဆးများမ�ြဖစသည။ ဗတာမငစ (အကစေကာဘစအကစစ) သညကအေရး�ကးေသာပ��တငးတစခ�ြဖစေသာေကာလာဂျငက�တညေဆာကေသာအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�အတကလ�အပေသာ coenzyme သညခ��ာက�ယတစေလ�ာကလ�းချတဆကတစသ��း၏အစတအပ�ငး။ မဂ�နစယမအ�ငးယနး (Mg ++) သညအေရးပါသညအငဇ�ငး pyruvate dehydrogenase အတကလ�အပေသာ cofactor ၏အစတအပ�ငးက�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစေြပာငးလေစပါသညစမးအငထ�တလ�ပရနသ�ကားက��ဖ�ခေသာလမးေ�ကာငးြဖစသည။ ဗတာမငများက�ထ�တလ�ပရနမြဖစ��ငပါလ�ခ��ာက�ယထ�ေ�ကာငအစားအစာအတကရ��ေသာရမညြဖစသည။

အငဇ�ငးများတ� ြပနချကတားစးမ�သညဆလတစလ�းက�မညသ�အကျ�းြပ�သညက�သင၏က�ယပ�ငစကားြဖင��ငးြပပါ။

ြပနလညအသေပးချကများကဆလများက�ထ�တလ�ပသညဇဝြဖစစ�ထ�တက�နများပမာဏက�ထနးချ�ပရနခငြပ�သည။ အကယ၍ဆလတစခ�၏လ�အပချက��ငတ� ြပနချကတားစးမ�တ�� �ငသကဆ�ငေသာထ�တက�နတစခ�များစာ��သညထေရာကစာဆလေ�ကာငအထ�းသြဖငထ�တက�နများ၏ထ�တလ�ပမ�ေလျာကျေစသည။ ေယဘ�ယျအားြဖငဒ ပ�လ�ထ�တက�နများထ�တလ�ပမ�က�ေလ�ာချြခငး��ငစမးအငထနးသမးြခငး, စမးအငက�အများဆ�းထေရာကမ�။

ေဝါဟာရ

Active siteအဆ�ပါအလ�ာချညေ��ာငေသာအငဇ�ငး၏တကျတေဒသ

allosteric တားစးတက�ကေသာ site မ�ကြပားြခားနားေသာ site တစခ�မ�ာတစ ဦး binding ြဖစရပအားြဖငတားစး, ေသာတစညေြပာငးလမ�က�ေသးေဆာင��ငအဘ�အအငဇ�ငးများ၏ဆ�ေဖ�ေလျာနညးေစသည၎ငး၏အလ�ာ

coenzymeလ�အပေသာဗတာမငသ�မဟ�တ၎ငးမ�ဆငးသကလာေသာေအာဂနစေမာလကျ�းေသးငယသညအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ြမ�ငတငရန

ေကျာကတ�းအေကာငးဆ�းအတကလ�အပေသာသ��ငမဂ�နစယမအ�ငးယနးကသ�ေသာေအာဂနစအ�ငးယနးအငဇ�ငးလ�ပ��ားမ�၏စညးမျ�း

ယ���ပ�ငမ�တားစးအဆ�ပါ inhibitor အလ�ာ��ငအတ�ယ���ပ�ငရေသာအတကတားစးအမျ�းအစားအငဇ�ငး၏တက�က site က�မ� binding ြခငးြဖငေမာလကျ�း

ေရ��ညပစ�ညးတစခ�၏သဘာဝဂ�ဏသတ� များက�ေြပာငးလေစေသာြဖစစ�က�

စာမျက��ာ ၂၁၂

Page 171: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 171/228

တ� ြပနချကတားစး၎ငး၏ေနာကထပထ�တလ�ပမ�ေလျာချဖ�တ� ြပနမ� sequence က�တစထ�တက�န၏အကျ�းသကေရာကမ�၎ငးက�ထ�တလ�ပသညလမးေ�ကာငး��ပထမအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ဟန တားသည

မထ�ကမတနေသးေဆာင��စ ဦး စလ�းရေသာအငဇ�ငး��င၎ငး၏အလ�ာအ�ကားေြပာငးလေနေသာမထ�ကမတနအစတအပ�ငးများစြပစညးေ��ာငဘ�ခင ြပ�ရန၎ငးတ�၏ဖ�စညးပ�က�ြပ�ြပငမမးမ

အလ�ာအငဇ�ငးြပ�မ�ေသာအေပ�ေမာလကျ�း

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-response "title =" Free Response "ဒဘ�မအပ�စမးအငစက��သညအပ�စမးအငက�ေြပာငးလေပးသညေြမ�ကးထမ�နက�� ငးမ�လ�ပစစစမးအငသ�အလယတက�အသ�းြပ���ငသည။ (အေ�ကး: ြပ�ြပငမမးမအေမရကနဌာန၏အလ�ပ၏

စာမျက��ာ ၂၁၃

ကာကယေရး)

Page 172: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 172/228

အတကလ�ပစစစမးအငစက�� [link] သညစမးအငက�ပ�စတစမျ�းမ�အြခားပ�စသ�ေြပာငးလသညပ�မ�လယက�စာအသ�းြပ���ငသည။ ဤအမျ�းအစားစက��သညေြမေအာကမ�စတငသညအပ�စမးအင (အပ�) ��ငြဖစလမမညဟ�လ�ပစစစမးအငသ�အသငေြပာငးေနအမများ��ငစက��များမ�သယယ�ပ�ေဆာင။ တစ ဦး ထ�တလ�ပစက��ကသ�အပငများ��ငတရစ�ာနများပတဝနးကျငမ�စမးအင ရယ�၍ ဆလများပ�စသ�ေြပာငးလရမညသ�း��ငသည စမးအငသညသက��တစခ�၏က�ယခ��ာထသ�ပ�စတစမျ�းထဝင�ပးေြပာငးလသညသက��ရလ�ပေဆာငမ�က�လ��ေဆာေပး��ငတေနာကပ�စတစမျ�း။ ၏ြဖစစ�၌တည၏photosynthesis, အပငများ��ငအြခား photosynthetic ထ�တလ�ပသ�များသညစမးအငက�ရယ�သညအလငးပ�စ (ေနစမးအင) ��ငဓာတ�စမးအင, ဂလ�းက�စသ�ေြပာငးလ

စာမျက��ာ ၂၁၄

ဒစမးအငက�ဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာချညေ��ာငြခငးြဖငသမးဆညးသည ထ�ေနာကဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးတစစးရး,စ�ေပါငးဆယလ�လာအသက���ြခငးဟ�ေခ�သညအတကခရေသာချညေ��ာငြခငးမ�စမးအငထ�တယ�ဂလ�းက�စ��င၎ငးက�သက��သတ� ဝါအားလ�းအသ�းြပ���ငသညပ�စတစခ�အြဖစေြပာငးလေပးသည။ထ�ကသ�ေသာအပငများ��ငထ�ကသ�ေသာတရစ�ာနများအြဖစစားသ�းသ�အြဖစ။

Pyruvate ၏ဓာတတ�းြခငး��င Citric Acid Cycleဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အေြခခအားြဖင citric acid သသရာကသ�ေသာပတ ၀ နးကျငလမးေ�ကာငးက���ငးြပပါဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ကသ�ေသာလမးေ�ကာငး��ငကြပားသည

•ဂလ�ကက�း လ�ငးစဆစ (glycolysis) ၏ထ�တက�နြဖစေသာ pyruvate သညမညသ� ၀ ငေရာကလာသညက�ေဖာြပပါအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ

ေအာကစဂျငရ����ငပါကေအ��းဗစအသက�����နးသညေ�� �ဆကသားမညြဖစသည။ eukaryotic ဆလထမ�ာglycolysis ၏အဆ�း၌ထ�တလ�ပ pyruvate ေမာလကျ�းသ�သယေဆာငေန�ကသညဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငး၏ေနရာများြဖစေသာ mitochondria ။ အဒမ�ာ pyruvate ြဖစလမမညတကခတ��ငေလယာ�တငသေဘ�ာက activated လမမညသည acetyl အ�ပစ�သ�အသငေြပာငးcoenzyme A (CoA) လ�ေခ�တြဒပေပါငးတစမျ�း။ ရ��လာေသာြဒပေပါငးများက�အကစတလငးဟ�ေခ�သညCoA ။ CoA က�ဗတာမင B5၊ pantothenic acid ြဖငြပ�လ�ပသည။ Acetyl CoA က�သ�း��ငသညဆလအားြဖငနညးလမးများစာ, ဒါေပမယသ�ရအဓက function က� acetyl အ�ပစ�ကယလ�တြခငးင�ါြဖစသညpyruvate မ�ဂလ�းက�စ catabolism အတကလမးေ�ကာငး၏ေနာကအဆငမ�ဆငးသကလာ။

Pyruvate ၏ပျကြပား

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ၏ထ�တက�နြဖစေသာ pyruvate သညလာမညလမးေ�ကာငးထသ� ၀ ငေရာက��ငရနအတက၎ငးသညလ�အပသညအေြပာငးအလများစာ ေြပာငးလြခငးသညအဆငသ�းဆငပါ ၀ ငသည ([link]) ။

Page 173: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 173/228

အဆင ၁။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတစလ�းက�ထ�တလ�တလ�ကေသာကာဗနအကစစအ�ပစ�က� pyruvate မ�ဖယထ�တလ�ကသညပတျဝ�ျးက�ငျအလတစားသ�။ ဤအဆင၏ရလဒသညကာဗန��စမျ�းပါေသာဟ�ကဒေရာေအာကစသလစအ�ပစ�ြဖစသညအငဇ�ငး (pyruvate dehydrogenase) နချညေ��ာင။ ၎ငးသညကာဗန (၆) လ�းမ�ပထမဆ�းြဖစသညဖယ��ားခရဖ�မ�ရငးဂလ�းက�စေမာလကျ�း။ ဒအဆငက���စ�ကမဆကလ�ပပါြဖစ�ကသည ��စခ� ဂလ�းက�စမ�အမျ�းမျ�း��သမ�က�ေမာလကျ�းအဘ�အ glycolsis ရအဆ�းမ�ာထ�တလ�ပ pyruvate ေမာလကျ�း)metabolized; ထ�ေ�ကာငကာဗန (၆) လ�းမ� (၂) ခ�၏အဆင��စခ�စလ�းတငအဆ�းသတသားသည။

အဆင ၂။ hydroxyethyl group သည acetyl group သ�ေအာကစဂျငဓာတြပ��ပးအလကထရနများက�ေရးယ�သညNADH ဖ�စညး NAD + ဖငျ� ဖင ။ NADH မ�စမးအငြမငအလကထရနများက�ေနာကပ�ငးတငအသ�းြပ�လမမညATP ထ�တေပးသည။

အဆင ၃။ အငဇ�ငး��ငဆက�ယသညအကသတးလအ�ပစ�က�အကသလအက (လ) အကတမေမာလကျ�းက�ထ�တလ�ပသည CoA သ�ေြပာငးသညCoA ။

စာမျက��ာ ၂၁၅

mitochondrial matrix ထသ�ဝငေသာအခါ multi-enzyme ��ပေထးေသာတစခ�သည pyruvate သ�ေြပာငးလသားသညacetyl CoA ။ ဤြဖစစ�တငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�ထကလာ�ပး NADH ေမာလကျ�းတစခ�ထကလာသည

ဖ�စညးခသည။

ဂလ�းက�စဇြဝဖစပျကမ�ဒ�တယအဆငတငကာဗနအကတမတစခ���တ�ငးသတြပ�ပါဖယ��ားလ�ကလ�င၎ငးသညေအာကဆဂျငအကတမ��စခ���ငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�အဓကထ�တလ�ပမ�တစခ�ြဖစသညဆယလ�လာအသက���၏ထ�တက�န။

CO 2 မ� Acetyl CoA

ေအာကစဂျင��ေနေသာအခါအကတေတး (လ) အက (ေအ) သည ၄ ငး၏အကစတးအ�ပစ�က�ကာဗနေမာလကျ�း ၄ လ�းသ�ပ�သည။oxaloacetate, citrate, carboxyl အ�ပစ�သ�းခ���ငအတ�ကာဗနေြခာကကာဗနေမာလကျ�း; ဒလမးေ�ကာငးတစ ဦး ဂလ�းက�စေမာလကျ�းအြဖစစတငခရာမ�ထ�တယ�စမးအင၏ကျန��ေသာရတလမမည။ဤလမးေ�ကာငးတစခ�တညးက� citric acid cycle (ပထမအတက) က�မတ�ညေသာအမညများြဖငေခ�သညacetate သည oxaloacetate ��ငတဖကပါကအလယအလတဖ�စညးထားေသာ - citric acid သ�မဟ�တ citrate -) \ tTCA သသရာ (citric acid သ�မဟ�တ citrate ��င isocitrate သည tricarboxylic acids များြဖစေသာေ�ကာင)၊၁၉၃၀ ြပညလန��စများကလမးေ�ကာငး၌ပထမဆ�းေြခလ�မးက�ေဖာထ�တခေသာ Hans Krebs �ပးေနာက Krebs သသရာခ�ပျသနး�ကကသား၌တည၏။

Citric အကဆစ Cycle

pyruvate က� acetyl CoA အြဖစသ�ေြပာငးလြခငးကသ�ပင citric acid သသရာသည matrix ထတငြဖစေပ�သညmitochondria ၏။ အားလ�းနးပါးသည citric အကဆစသသရာ၏အငဇ�ငးအားလ�းသညတစခ�တညး��ငေပျာဝင��ငသညအတငးအေြမ�းပါးတင embedded ေသာအငဇ�ငး succinate dehydrogenase ၏ခ�ငးချက

Page 174: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 174/228

အဆ�ပါ mitochondrion ၏။ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) အကဆစ��ငမတ�ဘ citric acid သသရာသညပတထားေသာကငးဆကြဖစ�ပးေနာကဆ�းအပ�ငးလမးေ�ကာငးပထမအဆငအတကအသ�းြပ�တြဒပေပါငးများက�အသစြပနေခ�။ သသရာ၏��စေြခလ�မးများတစ ဦး ြဖစ�ကသည��စခ�ထ�တလ�ပေသာ redox, ေရဓာတခနးေြခာကြခငး, ဓါတက�ထနးသမး, ��င decarboxylation တ� ြပနမ�ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတစခ�၊ GTP / ATP တစခ���င NADH ��င FADH 2 ပ�စများက�ေလ�ာချြခငး ( [link]) ။NADH ��င FADH 2 တ�သည မြဖစမေနထ�တလ�ပခေသာ ေ�ကာင၎ငးက�ေအ��းဗစလမးေ�ကာငးဟ�သတမ�တသည၎ငးတ�၏အလကထရနများအားေအာကစဂျငြဖငအသ�းြပ�မညေနာကလမးေ�ကာငးသ�လ�ေြပာငးေပးသည။ ဒါဆ�ရငလ�ေြပာငး, citric အကဆစသသရာ၏ဓာတတ�းေြခလ�မးများလညးြဖစေပ�ပါဘ�း, ြဖစေပ�ပါဘ�း။ မ�တရနcitric အကဆစသသရာသည ATP အနညးငယသာထ�တလ�ပ�ပးေအာကစဂျငက�တ�က��ကမစားပါ။

စာမျက��ာ ၂၁၆

citric acid သသရာတင acetyl CoA မ� acetyl group သညကာဗန ၄ လ�း��ငတထားသညကာဗနေြခာကကာဗနေမာလကျ�းက�ဖ�စညးရန oxaloacetate ေမာလကျ�း။ တစ ဦး စးရးမ�တဆင citrate မ�တဆငသသရာသ�ေက�းေမးတစခ�ချငးစက� acetyl အ�ပစ�တစစ�အဘ�အကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�း��စခ�ြဖန ချ, ဓာတတ�းသည။ထ�လ�ပငနးစ�တင NAD + ေမာလကျ�း သ�းခ� က� NADH သ�ေလ�ာချ�ပး FAD ေမာလကျ�းတစခ�အားေလ�ာချသညFADH 2 သ�� �င (ဆလအမျ�းအစားေပ� မ�တည၍) ATP (သ�) GTP တစခ�အား (အလ�ာအလ�ာြဖင) ထ�တလ�ပသညphosphorylation) ။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ citric အကဆစသသရာရေနာကဆ�းထ�တက�နဟာပထမဆ�းဓာတြပ�ပစ�ညးြဖစလ�ပ။သသရာလ�ေလာကေသာဓာတြပ�၏ေ�� �ေမ�ာကတငစ�ဆကမြပတေြပး။ (အေ�ကး: ြပ�ြပငမမးမ၏"Yikrazuul" / Wikimedia ကအလ�ပလ�ပသည

Commons များ)

Citric Acid Cycle အတကေြခလ�မးများ

အဆင ၁။ ပထမအဆငမစခင၊အကဆစ acetyl CoA က�းေြပာငးသည။ ထ�ေနာကသသရာ၏ပထမအဆငက�စတငသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒအ�ပစ�ေလးခ���ငကာဗနအကစစအကစစ��ငေပါငးစပ�ပးေင�ရညဖ�သညအဆငcitrate ၏ေြခာကကာဗနေမာလကျ�းဖ�စညးရနေမာလကျ�း။ CoA သည sulfhydryl အ�ပစ� (-SH) ��ငဆက�ယသည။ေနာကဆ�းတငအြခား acetyl အ�ပစ���ငေပါငးစပရနကာပျ� ��သားခသည။ ဒအဆငကေနာကေ�ကာငးြပနမလ�ညဒါေ�ကာငအလနအမငး exergonic ေ�ကာငြဖစသည။ ဒတ� ြပနမ���နးက�အ��တလက�ဏာတ� ြပနချကေတနထနးချ�ပထားတယရ����င ATP ပမာဏ။ ATP အဆငတ�းလာရငဒတ� ြပနမ���နးေလျာသားတယ။ အကယ၍ATP သညလ�အပချကအလနနညးသည၊ ��နးသညတ�းေနသည။

အဆင ၂ တင citrate သညေရေမာလကျ�းတစလ�းက�ဆ�း�� း�ပး citrate က�ေြပာငးလေသာအခါအြခားတစခ�ရ��သည၎ငး၏ isomer, isocitrate သ�။

စာမျက��ာ ၂၁၇

Page 175: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 175/228

အဆင ၃။ အဆင ၃ တင isocitrate သညေအာကစဂျငဓာတြပ��ပးကာဗန (carbon) ၅ လ�းေမာလကျ�းα-ketoglutarate က�ထ�တလ�ပသည။အတ�တက CO 2 ေမာလကျ�းများ ��င NADH မ� NAD + က� ေလ�ာချေသာအလကထရန��စခ� ��ငအတ� ။ ဒအဆငATP ��င NADH တ�၏ဆ�းကျ�းများ��င ADP ၏ေကာငးမနေသာအကျ�းသကေရာကမ�များသညလညးစညးမျ�းသတမ�တထားသည။

အဆင (၃) ��င (၄) အဆင (၃) ��င (၄) တ�မ�ာေအာကဆဂျင��င decarboxylation အဆငများြဖစသညNADH သ� NAD + က� ေလ�ာချေစေသာအလကထရန များထ�တလ�တ�ပး၎ငးက�ြဖစေပ�ေစေသာ carboxyl အ�ပစ�များက�လ�တပါCO 2 ေမာလကျ�း။ α-Ketoglutarate သညအဆင (၃) ၏ထ�တက�နြဖစ�ပး succinyl group သညေြခလ�မးေလး၏ထ�တက�န။ CoA သည succinyl အ�ပစ�က� succinyl CoA အြဖစဖ�စညးသည။ အငဇ�ငးcatalyzes အဆငေလးသည ATP၊ succinyl CoA ��င NADH တ�၏တ� ြပနချကအားတားဆးြခငးြဖငစညးမျ�းသတမ�တထားသည။

အဆင ၅။ အဆင ၅ တငေဖာစဖတအ�ပစ�အား coenzyme A ��ငစမးအငြမငေ��ာင�က�းြဖငအစားထ�းသညဖ�စညးသည။ ဤသညစမးအင (၏ေြပာငးလြခငးစ�အတငး) အလ�ာ -Level phosphorylation အတကအသ�းြပ�သညsuccinyl အ�ပစ�သည succinate မ� guanine trifosphate (GTP) or ATP ြဖစေစရန။ ��ပါတယတရစ�ာနအမျ�းအစားေပ� မ�တည၍ ဤအဆငအတက isoenzymes ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးပ�စ��စမျ�းသ�တ�ေတ� ��ရေသာတစသ��း။ တစပ�စက� ATP ပမာဏများစာသ�းေသာတစ���းများ၌ေတ�ရသည။ထ�ကသ�ေသာ��လ�း��ငအ��း�ကကသားအြဖစ။ ဤပ�စသည ATP က�ထ�တလ�ပသည။ အငဇ�ငး၏ဒ�တယပ�စထ�ကသ�ေသာအသညးအြဖစ anabolic လမးေ�ကာငးများများစာ��သညေသာတစ���းများတငေတ� ��ရသည။ ဒပ�စGTP က�ထ�တလ�ပသည။ GTP သည ATP ��ငစမးအငညမ�သည၊ သ�ေသာ၎ငး၏အသ�းြပ�မ�က�ပ�မ�ကန သတသည။ Inအထ�းသြဖင, ပ��တနးေပါငးစပအဓကအား GTP က�အသ�းြပ�သည။

အဆင ၆။ အဆင ၆ သညအရညေပျာေစေသာြဖစစ�တစခ�ြဖစ�ပး succinate က� fumarate အြဖစေြပာငးေပးသည။ ဟ�ကဒ��ဂျင��စမျ�းအကတမ FADH 2 ထ�တလ�ပ FAD သ�ေြပာငးေ���ေန�ကသည ။ ၏အလကထရနတငပါ��ေသာစမးအငဤအကတမများသည NAD + က�ေလ�ာချရနမလ�ေလာက ေသာလညး FAD က�ေလ�ာချရနလ�ေလာကသည။ NADH မတ�ဘ, ဒသယေဆာငသ�သညအငဇ�ငး��ငဆက�ယ�ပးအလကထရနက�အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးသ�လ�ေြပာငးေပးသညတ�က��ကကငးဆက။ ဒြဖစစ�က�ဒဓာတက�ပစ�ညးအငဇ�ငးများ၏ေဒသအလ�ကအားြဖငြဖစ��ငသမ�လ�ပြဖစပါတယထ� mitochondrion ၏အတငးပ�ငးအေြမ�းပါးအတငးပ�ငးေြခလ�မး။

အဆင ၇။ အဆင ၇ တင fumarate သ�ေရထည�ပး malate က�ထ�တလ�ပသည။ ေနာကဆ�းအဆငအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ malate ဓာတတ�းြခငးြဖင oxaloacetate အသစတဖန။ ေနာကထပေမာလကျ�းNADH က�လ�ပငနးစ�အတငးထ�တလ�ပသည။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ထ� citric အကဆစသသရာ၏အဆငတစခ�ချငးစက�တဆငကလစ��ပပါ ဒမ�ာ။

Citric Acid Cycle ၏ထ�တက�နများ

acetyl အ�ပစ�တစခ�စမ�ကာဗနအကတမ ၂ လ�းသည citric acid သသရာထ ၀ ငပါသညဂလ�းက�စေမာလကျ�းတစခ�၏ကာဗန (၆) လ�းထမ�ထကလာသည။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�း��စခ�ထ�တလ�တသညသသရာတစခ�ချငးစက�အလ�ညေပ�; သ�ေသာဤအေသချာေပါကလတတေလာထညသငးမဆမထားဘ�းကာဗနအကတမ။ အကစတလငးကာဗနအကတမ��စလ�းသညေနာကဆ�းအလ�ညတငထကလာလမမညသသရာ; ထ�ေ�ကာငမ�လဂလ�းက�စေမာလကျ�းမ�ကာဗနအကတမေြခာကခ�စလ�းသညေနာကဆ�းတငြဖစသညကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကသ�ထညသငး။ သသရာတစခ�ချငးစအလ�ညသည NADH ေမာလကျ�းသ�းမျ�း��ငြဖစေပ�သည

စာမျက��ာ ၂၁၈

တ ဦး တညး FADH 2 ေမာလကျ�း။ ၎ငးသယေဆာငသ�များသညေအ��းဗစအသက���မ�၏ေနာကဆ�းအပ�ငး��ငဆကသယလမမညATP ေမာလကျ�းများထ�တလ�ပရန။ တစခ�ချငးစက� GTP သ�မဟ�တ ATP က�လညးသသရာတစခ�ချငးစအတကလ�ပြဖစပါတယ။ အများအြပားအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာအတကအလယအလတြဒပေပါငးများက�မ��မြဖစလ�အပေသာ synthesizing အတကအသ�းြပ���ငပါသညအမ�င��အကဆစများ၊ ထ�ေ�ကာငသသရာကက�နးေနေရေနသတ� ဝါ (catabolic ��င anabolic ��စမျ�းလ�း) ြဖစသည။

အပ�ငးအကျ�း

ေအာကစဂျင��ေနေသာအခါ Pyruvate သညေလယာ�တငသေဘ�ာ��ငတဖကသည acetyl group သ�ေြပာငးသညcoenzyme ၏ေမာလကျ�းေအရ��ေသာ acetyl CoA သညလမးေ�ကာငးများစာသ�ဝင��ငသညမ�ကာခဏ, acetyl အ�ပစ�သညေနာကထပ catabolism များအတက citric အကဆစသသရာမ�ကယ��တေတာမ�၏။ စ�အတငးpyruvate ေြပာငးလြခငးက� acetyl group သ�ေြပာငးလြခငး၊ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတစခ���ငြမငမားေသာ��စခ�

Page 176: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 176/228

စမးအငအလကထရနဖယ��ားပစပါသည။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင� ��စခ� (ေြပာငးလြခငး)မ�လဂလ�းက�စေမာလကျ�း၏ကာဗန (၆) လ�းမ� pyruvate molecules) ။ အလကထရနများြဖစ�ကသညNAD + မ�ေကာကယ�လ�က�ပး NADH သညအလကထရနများအား ATP အတကေနာကလမးေ�ကာငးတစခ�သ�သယေဆာငသညထ�တလ�ပမ�။ ဤအချနတငမ�လကဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငးထသ�ဝငေရာကလာသညဂလ�းက�စေမာလကျ�းသည��သညလ�းဝဓာတတ�းခသည။ ဂလ�းက�စေမာလကျ�းအတငးသ�ေလ�ာငထားေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအလားအလာ��ေသာစမးအင��သညအလကထရနသယေဆာငရနေြပာငးေ���ခခရသညသ�မဟ�တအနညးငယ ATPs synthesize ဖ�အသ�းြပ�ခတာြဖစပါတယ။

citric acid သသရာသည redox ��င decarboxylation တ� ြပနမ�များက�ြမငမားစာဖယ��ားေပးသည။စမးအငအလကထရန��ငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�က။ အလကထရနများသညယာယ NADH ေမာလကျ�းများ၌သ�ေလ�ာငထားသည��င FADH 2 က�ေနာကလမးေ�ကာငးတစခ�တင ATP ထ�တလ�ပရနအသ�းြပ�သည။ တစခ�ခ�က� GTP ၏တစခ�မ�ာေမာလကျ�းသ�မဟ�တ ATP က�သသရာ၏အလ�ညတ�ငးတငအလ�ာအလ�ာအလ�ာအလ�ာအလ�ာမ�ထ�တလ�ပသည။ မ��တစ ဦး linear တလမး��ငသသလမးေ�ကာငး��ငးယ��။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အဘယေ�ကာငဆ�ေသာ pyylate မ� acetyl group သ�ေြပာငးလ�ကြခငးကဘာလ။

က။ ေအာကစဂျငခ။ ATPဂ။ ဗတာမငဘ။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�

: D

NAD + တင ထညသငးထားေသာအလကထရန များသညဘာလ�ပသနညး။

က။ သ�တ�ကကေစာေဖာကြခငးလမးေ�ကာငးရအစတအပ�ငးြဖစလာတယ။ခ။ သ�တ�က ATP ထ�တလ�ပမ�အတကေနာကထပလမးေ�ကာငးတစခ�သ�သားသည။ဂ။ သ�တ�က acetyl အ�ပစ�သည citric အကဆစသသရာသ�ဝငေသာအားေကာငး။။ သ�တ�က� NADP အြဖစေြပာငးလ�ကသည။

________ က�ေြပာငးလစ� GTP သ�မဟ�တ ATP က�ထ�တလ�ပသည။

က။ α-ketoglutarate သ� isocitrateခ။ succinyl သ� succinyl CoAဂ။ malate သ� fumarate။ oxaloacetate သ� malate

စာမျက��ာ ၂၁၉

citric acid သသရာ၏အလ�ညတ�ငးတင NADH ေမာလကျ�းမညမ�ထ�တလ�တသနညး။

က။ တစခ�ခ။ ��စဂ။ သ�း။ ေလး

အခမတ� ြပနမ�

တစ ဦး �မ��ပတရထားလမးေ�ကာငး��င linear လမးေ�ကာငးအ�ကားအဓကြခားနားချကကဘာလ?

တစ ဦး �မ��ပတရထားလမးေ�ကာငးမ�ာေတာတ� ြပနမ�၏ေနာကဆ�းထ�တက�နလညးကန ဦး ဓါတေပါငးဖ�ြဖစပါတယ။ လမးေ�ကာငးေနသမ�ကာလပတလ�းလမးေ�ကာငး၏မဆ�အလယအလတေထာကပေန�ကသညအြဖစ, Self-perpetuating ြဖစပါတယ။ �မ��ပတရထားလမးေ�ကာငးများသညဝငေပါက��ငထကေပါကများစာက�ေနရာချထား��ငသြဖငအထ�းသြဖငေကာငးစာြဖစသညက�နးေရေနလမးေ�ကာငးများအတကသငေလျာ။ linear လမးေ�ကာငးတင, လမးေ�ကာငးမ�တဆငတ ဦး တညးခရးစ��ပးဆ�းလမးေ�ကာငး��ငဒ �တယခရးစ�သညလတလပေသာြဖစရပြဖစလမမည။

ေဝါဟာရ

acetyl CoApyruvic acid ��င coenzyme A မ�ရ��ေသာ acetyl group ေပါငးစပြခငး၊Pantothenic acid (ဘအ�ပစ�အ�ပစ�ဗတာမင) မ�ထ�တလ�ပသည။

Page 177: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 177/228

citric အကဆစသသရာဗဟ�၏အငဇ�ငး - ဓာတက�ပစ�ညးဓာတ�ဓာတြပ�မ�၏ (စ, Krebs သသရာ) စးရးသက��ဆလအားလ�းတငအေရးပါသည

Krebs သသရာ(ထ�အြပင citric အကဆစသသရာ) �ပးေနာကအမည�� citric အကဆစသသရာများအတကအြခားအမည၁၉၃၀ ြပည��စများတငလမးခရးက�ပထမ ဦး ဆ�းေဖာထ�တခေသာ Hans Krebsခ�ေလယာ��ကကသား၊ citric အကဆစသသရာက��ကညပါ

TCA သသရာ(ထ�အြပင citric အကဆစသသရာ) �ပးေနာကအမည�� citric အကဆစသသရာများအတကအြခားအမညcitric အကဆစ၊ tricarboxylic acid (TCA) အတကအ�ပစ�အမည၊ citric အကဆစသသရာက��ကညပါ

အဆ�ပါ Endomembrane စနစ��ငပ��တနးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးများက�စာရငးြပ�စ�ပါ• endomembrane စနစ��င၎ငးအ�ကားဆက�ယမ�က�အသအမ�တြပ�ပါ

လ�ပေဆာငချကများက�

အဆ�ပါ endomembrane စနစ (endo = "အတငး") အေြမ�းပါးအ�ပစ�တစစ�ြဖစပါတယေအာဂနစ ([link]ြပ�ြပငြခငး၊ ထ�ပြခငး��ငအတ�တကအလ�ပလ�ပေသာ eukaryotic ဆလများတငသယယ�ပ�ေဆာငေရး lipids ��ငပ��တနး။ ၎ငးတင�ျ�ကလးယားစာအတ၊ကျေနာတ� �ပးသားေဖာြပခတေသာေတ�ေနကျမဟ�တေသာ, ��င endoplasmic reticulum ��င

စာမျက��ာ ၂၂၀

ကျေနာတ�မ�ကာမဖ�းလ�မးလမမညသည Golgi ယ��ရား။ မဟ�တနညးပညာပ�ငးေပမယ အတငး အဆ�ပါဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဆလ, အ Plasma အေြမ�းပါး endomembrane system ထမ�ာပါဝငသညအြခား endomembranous organelles ေတနေတ�ရလမမယ။ Theendomembrane system သည mitochondria ၏အေြမ�းပါးများသ�မဟ�တမပါဝငပါကလ���ပလတ။

အ��ပညာဆကသယမ�"အေြမ�းပါး��င secretory ပ��တနး�ကမးတမး endoplasmic အတကဖနတးေန�ကသညreticulum (RER) ။ RER သညတစခါတစရပ��တနးများက�ြပ�ြပငသည။ ဒပ�ဥပမာမ�ာကအဆ�ပါ ER အတက (အစမးေရာင) အေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးတစ ဦး ၏ပ�းတမ�အားြဖငြပ�ြပငထားေသာြဖစပါတယ(ခရမးေရာင) ဘ�ဟ�ကဒရတ။ ER ��ငဖျ�းမ�ပ��တနးအဖ�းအင�ထက��သညအဆ�ပါ Golgi ယ��ရား၏ CIS မျက��ာ��ငအတ�။ ပ��တနးသည Golgi's တစေလ�ာကြဖတသနးသားသညcisternae ကေနာကထပဘ�ဟ�ကဒရတများထပေပါငးြခငးြဖငြပ�ြပငသည။ ၎ငး၏�ပးေနာကေပါငးစပ�ပးြပညစ�သညကေပါကဖားေသာေတ�ေနကျမဟ�တေသာ၏အေြမ�းပါးအေြမ�းပါးပ��တနးအြဖစထကေပါကအဆ�ပါ Golgi ရ trans ဆ�တမျက��ာကေန��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာဆလအေြမ�းပါး��ငအတ� fuse သညအခါပ��တနးေ�ကာငးဆလအေြမ�းပါး၏အေရးပါေသာအဘ�က�ြဖစလာသည။ (အေ�ကး: ြပ�ြပငမမးမ၏

Magnus Manske မ�အလ�ပ)

အကယ၍ အရအေြမ�းပါးပ��တနးက� ER ၏ lumen (အတငးပ�ငး) တငဖနတးပါက၊ကပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငးသ�မဟ�တအြပငဘကအေပ�တကအဆ�းသတမလ

Page 178: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 178/228

အဆ�ပါ Endoplasmic Reticulumအဆ�ပါ endoplasmic reticulum (ER) ([link]) အြပနအလ�နချတဆကအေြမ�းပါး sacs ၏စးရးြဖစ�ပးစ�ေပါငးပ��တနးြပ�ြပငမမးမြခငး��င lipids synthesizes ေသာ tubules ။ သ�ေသာဤ��စခ�လ�ပေဆာငချကများက� ER ၏သးြခားေနရာများတငလ�ပေဆာင�ကသည - �ကမးတမးေသာ ER ��ငေချာေမ�ေသာ ER၊အသးသး။

စာမျက��ာ ၂၂၁

ER tubules ၏ဆနးေသာေနရာက� lumen သ�မဟ�တ cisternal space ဟ�ေခ�သည။ ၏အေြမ�းပါးပ��တငးများ��င embedded တစ phospholipid bilayer ြဖစေသာ ER, ��ငအတ�စ�ဆကမြပတြဖစပါတယ�ျ�ကလးယားစာအတ။

Rough ER

��ငဗ�ဇ�မးများသညယငး၏တဖကေနေသာေ�ကာင�ကမးတမးေသာ endoplasmic reticulum (RER) က�ဒအမညြဖငေခ�သညအလကထရနမ�တဆင�ကည��ေသာအခါ cytoplasmic မျက��ာြပငက studded အသငအြပငေပးပါအဏ��ကညမ�နေြပာငး ([link]) ။

ဤသညဂယာအလကထရန micrograph �ကမးတမး endoplasmic reticulum ��ငအြခားြပသထားတယပနကရယဆလထမ�ာ organelles ။ (အေ�ကး: Louisa အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Howard)

��ငဗ�ဇ�မးများသညသ�တ�၏အသစစကစကဖနတးထားေသာပ��တနးများက� RER ၏ lumen သ�လ�ေြပာငးေပးသညထ�ကသ�ေသာေခါကသ�မဟ�တေဘးထကချညေ��ာင၏ဝယယ�အြဖစဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာြပ�ြပငမမးမခယ�။ ဤေရ�ကားြပ�ြပငထားေသာပ��တနးများက�ဆလအေြမ�းပါးများ - ER ၏အေြမ�းပါးသ�ထညသငးလမမညသ�မဟ�တအြခားဆလများမ�ထ�တလ�တသည (ဥပမာပ��တငးေဟာမ�နးများ၊ အငဇ�ငးများ) ။RER သညဆယလ�လာအေြမ�းပါးအတက phospholipids များက�လညးြပ�လ�ပသည။

အဆ�ပါ phospholipids သ�မဟ�တြပ�ြပငထားေသာပ��တနး RER အတကဆကေနရနမရညရယပါကသ�တ�ေရာက��ပါလမမယRER ၏အေြမ�းပါးမ�ထကလာသညသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမ�နများမ�တဆငသ�တ�၏ ဦး တညရာများက� ([link]) ။

RER သညပ��တငးများ (ဥပမာအားြဖငအငဇ�ငးများကသ�) က�ြပ�ြပငြခငးတငပါဝငေသာေ�ကာငြဖစသညဆလမ�ထ�တလ�တလ�ကေသာအခါသင RER သညဆလများြပားသညဟ�ယ�ဆလ�ငမ�နကနလမမညပ��တနးထ�တေပး။ ဥပမာအားြဖငအသညးဆလများြဖစသည။

ေချာေချာေမ�ေမ� ER

ေချာေချာေမ�ေမ� endoplasmic reticulum (SER) RER ��ငအတ�စ�ဆကမြပတေပမယအနညးငယသ�မဟ�တလ�းဝမ��ပါတယ၎ငး၏ cytoplasmic မျက��ာြပငေပ�မ�ာ��ငဗ�ဇ�မး ([link] ) ။ အဆ�ပါ SER ၏လ�ပေဆာငချကများက�၏ေပါငးစပပါဝငသည

Page 179: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 179/228

စာမျက��ာ ၂၂၂

ဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids ��င steroid ေဟာမ�နး; ေဆး��ငအဆပများ detoxification; ��ငကယလစယမအ�ငးယနးများ၏သ�ေလ�ာငမ�။

�ကကသားဆလများတင sarcoplasm reticulum ဟ�ေခ�ေသာအထ�းြပ� SER သညတာဝန��သညအဆ�ပါ၏ည���ငးကျ� � ြဖစေပ�ရနလ�အပေသာကယလစယမအ�ငးယနးများ၏သ�ေလ�ာငမ��ကကသားဆလများ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

သငျသ�ျ endomembrane စနစ၏အလနအစမးထကတကာတနး�ကည����ငသည ဒမ�ာ။ အဆ�းမ�ာကာတနးကား၊ မမက�ယက�အကြဖတြခငးတ�သည။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

��လ�းေရာဂါအထ�းက�ေရာဂါသညအေမရကနြပညေထာငစ�၌ေသဆ�းေစေသာအဓကအေ�ကာငးရငးြဖစသည။ ဒါကအဓကပက�နေတာတ�ရအထ�ငများေသာလ�ေနမ�ပ�စစတ��ငြမငမားေသာ Trans- အဆအစားအစာများေ�ကာငြဖစသည။

��လ�းေရာဂါသည��လ�းေရာဂါက�ပတဆ� ြခငးများထမ�တစခ�သာြဖစသည။ ��လ�းပျကကကေ�ကာငးမဆ�လ�ပါ��လ�းရပတန သားသည။ ဆ�လ�သညမ�ာ��လ�းဆ�သညမ�ာလ�ေလာကစာမစး��ငဟ�ဆ�လ�သညေအာကစဂျင��ေသာေသးက�အေရးပါေသာအဂ� ါများသ�သယေဆာငရနစမးအား။ မက�သရေသး��လ�းပျကကက��ငပါတယေကျာကကပပျကစးြခငး��ငအြခားက�ယတငးအဂ� ါများပျကစးြခငးသ� ဦး တညသည။

��လ�း၏နရက���လ�း�ကကသားတစသ��းများြဖငဖ�စညးထားသည။ သညအခါ��လ�းပျကကကေတ� ����ငပါသည��လ�း�ကကသားဆလများ၏ endoplasmic reticula စနစတကျအလ�ပလ�ပ�ကဘ�း။ ရလဒအေနနတစခ�မလ�ေလာကေသာကယလဆယမအေရအတကသညလ�ေလာကေသာကနထ��ကအငအားက�ြဖစေပ�ေစသည။

��လ�းအထ�းက�ပညာ��င (cardi- =“ heart”; -ologist =“ study in”) တငအထ�းြပ�ဆရာ ၀ နများြဖစသည��လ�းေရာဂါအပါအဝင��လ�းေရာဂါက�သမ�။ ��လ�းေရာဂါအထ�းက�ဆရာဝနသည��လ�းေရာဂါက�စစေဆး��ငသည��ပပ�ငးဆ�ငရာစစေဆးမ�မ�တစဆငပျကကကြခငး၊ electrocardiogram (ECG၊ test တစခ�) မ�ရလဒများထကေပ�လာသည��လ�း၏လ�ပစစဆ�ငရာလ�ပေဆာငမ�က�တ�ငးတာသည) ��လ�းသညမမ�နက�သ��ရနရငဘတဓာတမ�န��ကြခငးြဖစသညကျယဝနး��ငအြခားစမးသပမ�။ အကယ၍ ��လ�းပျကကကမ�က�ေဖာထ�တပါကပ�မ�နအားြဖင� �လ�းအထ�းက�ဆရာဝနက��န�ကားလမမညသငေလျာေသာေဆးဝါးများ��ငစားပေပ�မ�ာဆားစားသ�းမ���င�ကး�ကပမ�ေလ�ာချရနအ�ကြပ�ပါသညေလကျငခနးအစအစ�။

အဆ�ပါ Golgi ယ��ရား

က���ပတ�သညအမ�နများသည ER မ� ထက၍ ၎ငးတ�ပါဝငေသာအရာများက�သယေဆာင��ငသညက�က���ပတ�ေဖာြပ�ပး�ပတြခားေနရာ, ဒါေပမယေတ�ေနကျမဟ�တေသာအဘယမ�ာ��သနညး သ�တ�ရေနာကဆ�း ဦး တညရာက�ေရာက��မ, lipids သ�မဟ�တသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမ�နများအတငးပ��တနးများက�၎ငးတ�ခြခားရန၊ ထ�ပပ�းရန��ငတဆပတပရနလ�အပသညမ�နကနတေနရာမ�ာတကေလ။ lipids ��ငပ��တနးများစြခငး၊ တဆပကပြခငး၊ ထ�ပပ�းြခငး��ငြဖန ြဖ�းြခငးြပားချပချပစးရး (Golgi body ဟ�လညးေခ�သည) သည Golgi ယ��ရားတငြဖစပားသညအေြမ�းပါး ([link] ) ။

စာမျက��ာ ၂၂၃

ဤေသးြဖ�ဥအတငး��ဂ�လဂျယ��ရားက�အဝ�ငးပတပတလညြပားတစခ�အြဖစေတ� ြမင��ငသည��ပပ�၏ေအာကပ�ငးအဘ�က�အတကကငး။ ေတာေတာများများေတ�ေနကျမဟ�တေသာ Golgi ယ��ရားအနးတငေတ� ြမင��ငသည။(အေ�ကး: Louisa အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 180: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 180/228

Howard)

Golgi ယ��ရား၏လကခသညအြခမးက� cis face ဟ�ေခ�သည ။ ဆန ကျငဘကအြခမးဟ�ေခ�သညအဆ�ပါ trans ဆ�တ မျက��ာ။ ER မ�ဖ�စညးထားေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးအမ�နများသည cis မျက��ာ သ�သား�ပး ဖျ�း ေပးသညအဒါက���င Golgi ယ��ရား၏ lumen သ�၎ငးတ�၏ contents ေတက�သန။ ပ��တနး��င lipids အြဖစGolgi က� ြဖတ၍ သ�တ�က� ြဖတ၍ သ�တ�က�ခြခားရနေနာကထပြပ�ြပငမမးမမ�များြပ�လ�ပသည။ Theအများဆ�းမ�ကာခဏြပ�ြပငမမးမသ�ကားေမာလကျ�း၏တ�ေတာငးေသာချညေ��ာင၏ထ�အြပငြဖစပါတယ။ ဤအသစများြပ�ြပငထားေသာပ��တနး��င lipids ထ�ေနာကေဖာစဖတအ�ပစ�များသ�မဟ�တအြခားေသးငယတေမာလကျ�း��ငအတ� tagged ေန�ကသညသ�တ�သငေလျာေသာ ဦး တညရာက�မ�လမးေ�ကာငး��ငေအာင။

ေနာကဆ�းအေနန ြပ�ြပငထားေသာ��င tagged ပ��တနးကေနေပါကေသာ secretory ေတ�ေနကျမဟ�တေသာသ�ထ�ပပ�းေန�ကသညအဆ�ပါ Golgi ၏ trans ဆ�တ မျက��ာ။ ဤအေတ�ေနကျမဟ�တေသာအချ� �သညအြခားသ�၎ငးတ�၏ contents ေတက�အပ��ေနစ�သ�တ�အသ�းြပ�မညဆလအစတအပ�ငးများ၊ အြခားအတငးဝနအမ�နများသညပလာစမာ��ငေပါငးစပသညအေြမ�းပါး��ငဆလြပငပမ�ာသ�တ�ရ contents ေတက�ြဖန ချ။

ေနာကဥပမာတစခ�၏လ�ပေဆာငမ�ပ�စတငအလနများြပားေသာလ��� ဝ�ကေသာလ��� ဝ�ကချကများက�ထေတ�ဆကဆေသာဆလများ(ထ�ကသ�ေသာအစာေြခအငဇ�ငးေတသ�မဟ�တဆလ secrete ေသာတေတးဂလငး၏ဆလေတအြဖစလ�ပ��ားမ�)ပantib◌ပစ�ညးများက�ထ�တလ�တေပးသညက�ယခစမးအားစနစ (Golgi) များစာ��သည။

စက��ဆလများ၌ Golgi ယ��ရားသညပ�လဆာရာကရဒများက�ေပါငးစပြခငး၏ေနာကထပအခနးကဏhasတင��သည။အချ� �က�ဆလနရထသ�ထညသငးထားြခငး��ငအချ� �က�အြခားအစတအပ�ငးများတငအသ�းြပ��ကသညဆလ။

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

မျ�း�� းဗဇပညာ��ငေရာဂါအများစ�သညမျ�း�� းဗဇေြပာငးလြခငးေ�ကာငြဖစေပ�လာရ�ပး၊ပ��တနး။ ထ�ကသ�ေသာေရာဂါတစခ�မ�ာ Lowe (oculocerebrorenal syndrome) ဟ�ေခ�သည၎ငးသညမျကစ၊ ဦး ေ��ာက��ငေကျာကကပတ�က�အကျ�းသကေရာကသည။ Lowe ေရာဂါ၌, အငဇ�ငးတစခ�ချ� �တသညအဆ�ပါ Golgi ယ��ရားမ�ေဒသခစ��နးက�ကည။ Lowe ေရာဂါ��ေသာကေလးများသညမျကစအတငးတမြဖငေမးဖားသည၊

စာမျက��ာ ၂၂၄

ပ�မ�နအားြဖငအသကတာ၏ပထမ��စတငေကျာကကပေရာဂါြဖစေပ� �ပးစတပ�ငးဆ�ငရာအားနညးြခငးြဖစ��ငသညစမးရညများ။

Lowe ေရာဂါသည X ခ��မ�ဆ�နးအေပ� mutation ေ�ကာငြဖစရြခငးြဖစသည။ The Xခ��မ�ဆ�နးသညဤလငခ��မ�ဆ�နးသညလ�လငခ��မ�ဆ�နး��စခ�အနကမ�တစခ�ြဖစသညလ�တစ ဦး ၏လင။ အမျ�းသမးများသည X ခ��မ�ဆ�နး��စခ����ပးေယာကျားများသည X ��င Y က�ပ�ငဆ�ငသညခ��မ�ဆ�နး။ အမျ�းသမးများတင X ခ��မ�ဆ�နး��စခ�ထမ�တစမျ�းတညးက�သာေဖာြပသည။ထ�ေ�ကာင, X က�ခ��မ�ဆ�နးတစခ�ေပ�တင Lowe ေရာဂါဗဇသယေဆာငသ�အမျ�းသမးများတစ ဦး ��သညေရာဂါ��ြခငး၏အခငအလမး။ သ�ေသာေယာကျားများတင X ခ��မ�ဆ�နးတစခ�သာ��သညဒခ��မ�ဆ�နးအေပ� ဗဇအ�မထ�တေဖာေြပာဆ�ေန�ကသည။ ထ�ေ�ကာင, အထးအ�မ Lowe ရပါလမမယသ�တ�ရ X ခ��မ�ဆ�နးဟာ Lowe ေရာဂါဗဇသယေဆာငလ�င။ အဆ�ပါ mutated ၏တညေနရာမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာေရာဂါများက�ြဖစေပ�ေစေသာအြခားဗဇေြပာငးလြခငး၏တညေနရာ၊ေဖာထ�တခသည။ က�ယဝနေဆာငစစေဆးြခငးအားြဖငအမျ�းသမးသညသေ��သားသယေဆာငမ���မ��စစေဆး��ငသညအများအြပားမျ�း�� းဗဇေရာဂါများတ ဦး ��ငအတ�ည��းဆ��ငပါသည။

မျ�း�� းဗဇပညာ��ငများသညက�ယဝနေဆာငစ�မျ�းဗဇစစေဆးမ�၏ရလဒများက�ခြခမးစတြဖာ�ပးက�ယဝနေဆာငအမျ�းသမးများအားအ�ကေပး��ငသညရ����င options များ။ ၎ငးတ�သညေဆးဝါးအသစများသ�မဟ�တအစားအစာအသစများဆသ� ဦး တညေသာမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာသ�ေတသနများက�လညးြပ�လ�ပ��ငသသ�မဟ�တမ�ခငးစ�စမးစစေဆးမ�အတကအသ�းြပ��ကသည DNA က�ဆနးစစြခငးများြပ�လ�ပထားြခငးလ�ပေဆာင။

Lysosomes

အစာေြခအစတအပ�ငး��င organelle- ြပနလညစက��အြဖစ၎ငးတ�၏အခနးကဏ to အြပငဆလ, lysosomes အဆ�ပါ endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးများြဖစစ�းစားေန�ကသည။ Lysosomes က�လညးအသ�းြပ�သည၀ ငေရာက��ငေသာေရာဂါပ�းများ (ေရာဂါြဖစေစေသာသက��များ) က�ဖျကဆးရန၎ငးတ�၏ hydrolytic အငဇ�ငးများ

Page 181: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 181/228

ဆလ။ ဥပမာတစခ�အေန��င macrophages ဟ�ေခ�ေသာေသးြဖ�ဥအ�ပစ�တစစ�တငေတ� ����ငသည။သငခ��ာက�ယ၏က�ယခအားစနစ၏အစတအပ�ငးြဖစသည phagocytosis အြဖစလ�သများသညလ�ပငနးစ�များတငendocytosis, အ macrophage ၏ပလာစမာအေြမ�းပါး၏အစတအပ�ငးတစခ� (ြခ)တစ ဦး ေရာဂါပ�းက�လ�မးြခ�။ အတငးပ�ငးေရာဂါပ�း��ငအတ�ကျ�းေကျာအပ�ငး, ထ�ေနာကသ�ဟာသ�ခ�တ pinchအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါးကေန��ငေတ�ေနကျမဟ�တေသာြဖစလာသည။ အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာ lysosome ��ငအတ�ဖျ�း။ Thelysosome ၏ hydrolytic အငဇ�ငးများသညေရာဂါပ�းက�ဖျကဆးပစသည။[link] ) ။

စာမျက��ာ ၂၂၂

တစ ဦး က macrophage (phagocytized) တစ ဦး အလားအလာေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယား�ပးတေနာကဖျနထား�ပးေရာဂါပ�းက�ဖျကဆးဖ�ဆလအတငး lysosomes အတ�။ သညအြခား organelles ထမ�ာပစ��ပ�နြဖစ�ကသည

ဆလေပမယ�� း��ငးဘ� ြပသ�ကသညမဟ�တ။

အပ�ငးအကျ�း

အဆ�ပါ endomembrane စနစ�ျ�ကလးယားစာအတ, lysosomes, ေတ�ေနကျမဟ�တေသာ, ER ��ငပါဝငသညGolgi ယ��ရားအြဖစပလာစမာအေြမ�းပါး။ ဤေရ�ကားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများအတ�တကအလ�ပလ�ပ�ကသညအလ�ာများဖ�စညးေသာပ��တငးများ��င lipids များက�ြပ�ြပငရန၊ ထ�ပပ�းရန၊

RER သညပ��တငးများက�ြပ�ြပငြခငး��ငဆလအေြမ�းပါးများတငအသ�းြပ�ေသာေဖာစဖ�လလပများက�ဖနတးသည။ SERဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids ��င steroid ေဟာမ�နး synthesizes; ၏ detoxification အတကပါဝငေနသညေဆး��ငအဆပများ၊ ��ငကယလစယမအ�ငးယနးသ�ေလ�ာင။ ထ�ပြခငး၊ ထ�ပြခငး၊lipids ��ငပ��တနး၏ြဖန ြဖ�းသည Golgi ယ��ရား၌ေနရာတစေနရာယ�ပါ။ Lysosomes က�အသ�းြပ�သညအဆ�ပါ RER ��င Golgi ၏အေြမ�းပါးများ၏ရကေပါက။ Lysosomes သည macromolecules များက�အစာေချသည။ေဟာငး�မးေနေသာ organelles များက�ြပနလညအသ�းြပ��ပးေရာဂါပ�းများက�ဖျကဆးပစ��ငသည။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] Peripheral အေြမ�းပါးပ��တနးက� ER ၏ lumen (အတငးပ�ငး) တငဖနတးပါက၊ကပလာစမာအေြမ�းပါး၏အတငးပ�ငးသ�မဟ�တအြပငဘကအေပ�တကအဆ�းသတမလ

Page 182: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 182/228

[link] ၎ငးသညြပငပတငအဆ�းသတလမမည။ အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာ Golgi ယ��ရားြဖတသနး�ပးေနာကပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစညးလ�င၎ငးသညအတငးပ�ငးသ�ထကသားသည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ေအာကပါတ�မ�မညသည endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးတစခ�မဟ�တပါဘ�း?

က။ mitochondrionခ။ Golgi ယ��ရား

စာမျက��ာ ၂၂၆

ဂ။ endoplasmic reticulum။ Lysosome

က

ဆလတစလ�းသညအမ�နတစခ�အားဖ�းလ�မးေစသညလ�ပငနးစ�က�လ�သများသည။

က။ endosymbiosisခ။ phagocytosisဂ။ Hydrolysis။ အေြမ�းပါးေပါငးစပ

ေအာကပါတ�မ�မညသညေချာေချာေမ�ေမ�အကျ�းအ��ဆ�း��သညဖ�အများဆ�းဖယ��သညendoplasmic reticulum?

က။ အငဇ�ငးေတထ�တလ�တတဆလခ။ ေရာဂါပ�းက�ဖျကဆးေသာဆလဂ။ steroid ေဟာမ�နးေစသညဆလ။ photosynthesis တငပါဝငေသာဆလတစခ�

ေအာကပါပာ၏မညသညအထ၌ပါ ၀ ငသညအဆငများက�မ�နမ�နကနကနစာရငးြပ�စ�ထားသညတစဆလအတငး proteinaceous ေမာလကျ�း၏ထညသငးသငး?

က။ ��ငဗ�ဇ�မး��ပ��တနးေပါငးစပမ�၊ အဆ�ပါ Golgi ယ��ရားအတကြပ�ြပငမမးမ;အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတကထ�ပပ�း; အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာအတက tagging

ခ။ lysosome အေပ�ပ��တနး၏ေပါငးစပ; အဆ�ပါ Golgi အတက tagging; ထမ�ာထ�ပပ�းေတ�ေနကျမဟ�တေသာ; အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတကြဖန ြဖ�း

ဂ။ ��ငဗ�ဇ�မး��ပ��တနးေပါငးစပမ�၊ အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတကြပ�ြပငမမးမ;အဆ�ပါ Golgi အတက tagging; အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာမ�တဆငြဖန ြဖ�း

။ lysosome အေပ�ပ��တနး၏ေပါငးစပ; အဆ�ပါေတ�ေနကျမဟ�တေသာအတကထ�ပပ�း; ကေနတဆငြဖန ြဖ�းGolgi; အဆ�ပါ endoplasmic reticulum အတက tagging

အခမတ� ြပနမ�

ဆလဇဝေဗဒ၏အေြခအေနတငက���ပတ�သညပ�စြဖငဘာက�ဆ�လ�သနညး။ အနညးဆ�းဘာေတလဒအယ�အဆ၏ဥပမာ��စခ�?

“ Form ġej function” သည body အစတအပ�ငးတစခ�၏ function သညပ�စက�ေဖာြပသညဟ�ေသာအယ�အဆက�ရည��နးသညက�ယခ��ာအစတအပ�ငး။ ဥပမာအေနနလကက�လငး��ေတာငပန� �ငးယ��ပါ။ ��စခ�၏အ��းများေနစ�က�ကညတအစတအပ�ငးများသညသက��တစခ�ချငးစတငကြပားြခားနားေသာလ�ပေဆာငချကများက�ေဆာငရကသညေ�ကာငး function က�လ�ကနာရန။

သင၏ထငြမငချကအရ�ျ�ကလးယားအေြမ�းပါးသည endomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးတစခ�လား။ ဘာေ�ကာငလမဟ�တလား သင၏အေြဖက�ခ�ခကာကယပါ။

Page 183: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 183/228

စာမျက��ာ ၂၂၇

�ျ�ကလးယားအေြမ�းပါး၏ြပငပမျက��ာြပင�ကမးတမး endoplasmic ��ငအတ�စ�ဆကမြပတြဖစပါတယကတညးကendomembrane စနစ၏အစတအပ�ငးြဖစေသာ reticulum, ထ�ေနာက၎ငးသညအစတအပ�ငးြဖစသညဟ�ေြပာြခငးသညမ�နကနသညစနစ။

ေဝါဟာရ

endomembrane စနစအတ�တ�အလ�ပလ�ပေသာ eukaryotic ဆလထမ�ာေအာဂနစ��ငအေြမ�းပါးအ�ပစ�တစစ�ြပ�ြပငမမးမြခငး, ထ�ပပ�းြခငး��င lipids ��ငပ��တနးသယယ�ပ�ေဆာင

endoplasmic reticulum (ER)ေ�ကာငး eukaryotic ဆလအတငးအြပနအလ�နချတဆကအေြမ�းပါးဖ�စညးပ�၏စးရးစ�ေပါငးပ��တနးြပ�ြပငမမးမြခငး��င lipids synthesize

Golgi ယ��ရားeukaryotic organelle သညအေြမ�းပါးအမျ�းမျ�းြဖငဖ�စညးထားသည။tags များ��ငြဖန ြဖ�းဘ� lipids ��ငပ��တနးထ�ပပ�း

�ကမးတမးေသာ endoplasmic reticulum (RER)��ငဗ�ဇ�မးများ��ငအတ�ထားေ�ကာငး endoplasmic reticulum ၏ေဒသ��ငပ��တနးြပ�ြပငမမးမြခငး��င phospholipid ေပါငးစပပါဝငေနသည

ေချာေမ� endoplasmic reticulum (SER)၎ငး၏အေပ� ribosomes အနညးငယသ�မဟ�တလ�းဝမပါသည endoplasmic reticulum ၏ေဒသcytoplasmic မျက��ာြပင��ငဘ�ဟ�ကဒရတ, lipids ��င Steroid တစမျ�း synthesizesေဟာမ�နး၊ အချ��ေသာဓာတ�ပစ�ညးများ (ပ�းသတေဆးများ၊ေဆးဝါးများ��ငသဘာဝပတဝနးကျငညစညမးေစသညပစ�ညးများ) ��ငကယလစယမအ�ငးယနးများက�သ�ေလ�ာငထားသည

Oxidative Phosphorylationဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အလကထရနများသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ�တဆငမညသ�ေရ �လျားေနသညက�ေဖာြပပါသ�တ�ရစမးအငအဆငဆငမ�ြဖစပျက

• ပ��တန (H + ) သည gradient က� မညသ�တညေဆာကသညက���ငးြပပါအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

ဂလ�းက�စ (glycolysis) ��ငဂလ�းက�စ (the glycolysis) သညဂလ�းက�စ၏ဓာတက�ပစ�ညး (၂) ခ�အေ�ကာငးက�သငယခ�ဖတ�ပးြဖစသညcitric အကဆစသသရာ - ေ�ကာငး ATP generate ။ အဆ�ပါကာလအတငးထ�တေပး ATP အများစ�ဟာဂလ�းက�စ၏ေအ��းဗစ catabolism သည၎ငးတ�မ�တ�က��ကထ�တလ�ပြခငးမဟ�တပါလမးေ�ကာငး။ ၎ငးသညေရ�လျားေနေသာအလကထရနများ��ငစတငေသာြဖစစ�တစခ�မ�ဆငးသကလာြခငးြဖစသညredox တ� ြပနမ�က�ခေသာအလကထရနသယေဆာငစးရးမ�တဆင။ ဤသညက�ြဖစေပ�ေစသညအဆ�ပါ matrix က�အာကာသအတငးစ�ေဆာငးရနဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး။ ထ�ေ�ကာငတစ ဦး အာ��စ�းစ�ကမ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများြဖတသနးြခငးြဖင matrix က�အာကာသထမ�ပျ�ေသာ gradient က�ပ�စများATP synthase မ�တဆင။ ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏လက��စမးအငသညဓာတက�ပစ�ညးအြဖစသကေရာကသညATP က�ထ�တလ�ပေသာ ATP phosphorylates ြဖစေသာ ATP synthase ။

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက ([link]) ေအ��းဗစအသက���မ�၏ေနာကဆ�းအစတအပ�ငးြဖစ�ပး၎ငးသညေလထ�ေအာကဆဂျငက�အသ�းြပ�ေ�ကာငးဂလ�းက�စဇြဝဖစ၏အစတအပ�ငးတစခ�သာ။ ေအာကစဂျငအဆကမြပတပျ� �� အပငများသ� ; တရစ�ာနများတင၎ငးသညအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာစနစမ�တစဆငခ��ာက�ယထသ� ၀ ငေရာကသည။ အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရ

စာမျက��ာ ၂၂၈

relay �ပ�ငပ��ငဆငတ�သည redox တ� ြပနမ�များသ�မဟ�တအလကထရနများထမ�ပ�းတပမဟာများြဖစသညအစတအပ�ငးတစခ�မ�ေနာကတစခ�သ�ကငးဆက၏အဆ�းမ�တသ�လျငြမနစာြဖတသနးသားသညအလကထရနသညေမာလကျ�းေအာကစဂျငက�ေလျာချေပး�ပးေရထ�တလ�ပသည။ ��ပေထးေလးခ���တယပ��တနး, ငါ IV မ�တဆငငါတဆပကပ [link]��ငအတ�ဤေလးခ���ပေထးေသာ၏စ�စညးမ�ဆကစပေသာမ�ဘ�ငး��ငဆကစပပစ�ညးအလကထရနသယေဆာငသ�များက�အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကဟ�ေခ�သည။ Theအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးအတကမျ�းစ�မတ� �၌တည��၏eukaryotes ��င prokaryotes ၏ပလာစမာအေြမ�းပါး။

Page 184: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 184/228

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညအတငး၌ထညသငးထားေသာအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးစးရးြဖစသညNADH ��င FADH 2 မ�ေမာလကျ�းသ� အလကထရနများက� shuttles ေသာ mitochondrial အေြမ�းပါးေအာကစဂျင။ ထ�ြဖစစ�တငပ��တနများသည mitochondrial matrix မ� the သ�စးဆငးသားသညintermembrane အာကာသ��ငေအာကစဂျငဖ�စညးရနေလ�ာချြဖစပါတယ

ေရ။

��ပေထးေသာငါ

စတင��ငရန NADH ၏ပထမဆ�း��ပေထးေသာအလကထရန��စခ�က�သယေဆာငသားသည။ ဒ��ပေထးတဆပကပငါ flavin mononucleotide (FMN) ��ငပ��တငးပါဝငေသာသ - ဆာလဖာ (Fe-S) ြဖငဖ�စညးထားသည။riboflavin ဟ�လညးေခ�သည ဗတာမင B 2 မ�ထကေပ�လာသည FMN သညေြခတ�လကတ�တစခ�ြဖစသညအ�ပစ�များသ�မဟ�တအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကအတက Co- အချကများ။ တစ ဦး က prosthetic အ�ပစ�တစစ� non- ပ��တနးသညပ��တနး၏လ�ပ��ားမ�အတကလ�အပေမာလကျ�း။ Prosthetic အ�ပစ�များေအာဂနစသ�မဟ�တေအာဂနစြဖစ�ကသည,၄ ငး၏လ�ပေဆာငမ�က�လယက�ေချာေမ�ေစသညပ��တနး��ငချတဆကထားသည non-peptide ေမာလကျ�းများ၊ ေြခတ�လကတ�အ�ပစ�များပါဝငသညအငဇ�ငးများ၏ပ��တငးေ�ကာအ�ပစ�များြဖစေသာပ�းတအငဇ�ငးများ။ ငါ��ပေထးေသာအတကအငဇ�ငး NADH ြဖစပါတယdehydrogenase သညအလန�ကးမားေသာပ��တနးြဖစ�ပး၊ အမ�င��အကဆစ ၄၅ ခ�ပါ ၀ ငသည။ ငါလ�ပ��င��ပေထးintermembrane သ� matrix မ�အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး ၄ ခ�က�စ�ပထ�တသညအာကာသ, ��ငဤလမးအတကဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး gradient က�ထ�ေထာငထနးသမးထားသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးကကကာ��စခ�အခနးအ�ကား။

ေမး��င Complex II က�

Complex II သည ��ပေထးေသာ I က�ြဖတသနးသားြခငးမ��ေသာ FADH 2 က�တ�က��ကရ��သညပထမ��ငဒ �တယ��ပေထးေသာများက�တတယေြမာကဆကသယမ�သည ubiquinone (Q) ြဖစသည။ Q ေမာလကျ�းကေပျာဝငေနေသာ lipid သညအေြမ�းပါး၏ hydrophobic core က�ြဖတသနးစးဆငးသည။ �ပးတာန

စာမျက��ာ ၂၂၉

ေလျာကျ, (QH 2 ), ubiquinone အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးအတကလာမယ��ပေထးဖ�က၎ငး၏အလကထရနကယလ�တေတာမ�၏ကငးဆက။ Q သည��ပေထးေသာ I ��င NADH မ�ရ��ေသာအလကထရန��ငရ��ေသာအလကထရနများရ��သညsuccinate dehydrogenase အပါအဝင��ပေထးေသာ II မ� FADH 2 မ�။ ဒအငဇ�ငး��ငFADH 2 သညေသးငယေသာ��ပေထးမ�တစခ�ြဖစ�ပးအလကထရနများအားတ�က��ကပ�ေဆာငေသာကငးဆကသ�ပ�ေဆာငသည။ပထမ ဦး ဆ�း��ပေထးေသာေကျာလ�ား။ ထ�အလကထရနများြဖတေကျာ။ ပ��တနအားမစမးေဆာင��ငပါပထမ ဦး ဆ�း��ပေထးေသာ pump, ATP ေမာလကျ�းအနညးငယသာ FADH 2 အလကထရန များမ�ြပ�လ�ပသည ။ Theေနာကဆ�းတငရ��ေသာ ATP ေမာလကျ�းအေရအတကသညအေရအတက��ငတ�က��ကအချ�းကျသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး pump ။

Complex III

တတယေြမာက��ပေထးသည cytochrome b သညအြခား Fe-S ပ��တငးြဖစ�ပး Rieske စငတာ (2Fe-2S) ြဖစသညစငတာ) ��င cytochrome က c ပ��တနး; ဒ��ပေထးက�လညး cytochrome oxidoreductase ဟ�ေခ�သည။Cytochrome ပ��တနးသည heme of prosthet group ��သည။ heme ေမာလကျ�းသညဆငတ�သညဟမ�ဂလ�ဗင��ဟမ�ဂလ�ဘငသည၎ငးက�ေအာကစဂျငမဟ�တဘအလကထရနများသယေဆာငသည။ ရလဒအေနြဖင၎ငး၏အ�ငးယနးသညသအ�ငးယနးြဖစသညကြပားြခားနားေသာဓာတတ�းြပညနယများအ�ကားေပာငျးလ, အလကထရနြဖတသနးအြဖစေလ�ာ��ငေအာကစဂျငFe ++ (ေလ�ာချ) ��င Fe +++ (oxidized) ။ cytochromes �� heme ေမာလကျ�းများတငအနညးငယ��သညကြပားြခားနားေသာဝေသသလက�ဏာများေ�ကာငေပးြခငး, သ�တ�က� binding ကြပားြခားနားေသာပ��တနး၏သကေရာကမ�များတစခ�ချငးစက���ပေထးအနညးငယကြပားြခားနားေသာဝေသသလက�ဏာများ။ Complex III သညပ��တနက�ြဖတသနးသညအေြမ�းပါး��င၎ငး၏အလကထရနများ၏စတ�တ� ��ပေထးေသာမ�သယယ�ပ�ေဆာငေရးအဘ�အ cytochrome က c ြဖတသနးသညပ��တနး��ငအငဇ�ငးများ (cytochrome c သည Q မ�အလကထရနများ၏လကခမ�ြဖစေသာလညး Q က�မ�ေသာလညးေကာငး)အလကထရန��စမျ�းပါ ၀ ငသည။ cytochrome c သညတစ�ကမသာလကခ��ငသည။

Page 185: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 185/228

Complex IV

စတ�တ� ��ပေထးေသာ cytochrome ပ��တနးများက c, a, ��င 3 တ� ြဖငဖ�စညးထားသည ။ ဒ��ပေထးပါတယheme အ�ပစ���စခ� (cytochromes ��စခ�မ�တစခ�၊ a ��င 3 ) ��ငေ�ကးနအ�ငးယနး ( ၃ ) ခ�Cu ၏ တစဦး ��ငတစ Cu B က� cytochrome အတက 3 ) ။ cytochromes သညေအာကစဂျငေမာလကျ�းက�အလနက�ငထားသညေအာကဆဂျငလ�းဝေလ�ာချသညအထသ��ငေ�ကးနအ�ငးယနးအ�ကားတငးကျပစာ။ ေလ�ာချထ�ေနာကေအာကဆဂျငသညပတဝနးကျငသ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး ၂ ခ�က�ယ��ပးေရ (H 2 O) ြပ�လ�ပသည။system မ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏ဖယ��ားေရးအတကအသ�းြပ� ion အ gradient က�အေထာကအက�ြပ�ရနchemiosmosis ၏ြဖစစ�က�။

ေကျာကကပေရာဂါ

chemiosmosis တငေဖာြပထားေသာ redox တ� ြပနမ�များမ�အခမစမးအငက�အသ�းြပ�သညအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး (ပ��တန) က�စ�ပယ�။ H + အ�ငးယနး များ၏မညမညာြဖစေနေသာြဖန ြဖ�းအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအာ��စ�းစ�ကမ���ငလ�ပစစ gradients ��စ ဦး စလ�းတညေစ (အ��ငတစခ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ '' အြပ�သေဘာတာဝနခ��င၎ငးတ�၏စ�စညးမ���ေနေသာြငားလညး electrochemical gradient)အေြမ�းပါးတစဖကမ�ာ။

အေြမ�းပါးသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများပျ� � �ရနပငလငးပါကအ�ငးယနးများပျ� � �ေလ��သညြပနသ�တ�ရ matrix က�သ� ြဖတ�ပးသ�တ�ရ �လ�ပျစစျ gradient က�။ ေ�ကာငးအ�ငးယနးအများအြပားသတရပါ၏အက�အညမပါဘ phospholipid အေြမ�းပါး၏ nonpolar ေဒသများမ�တဆငပျ�လ�မရပါဘ�းအ�ငးယနးလ�ငးများ။ အလားတ�စာ၊ matrix အာကာသအတငး��ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများသညအတငးပ�ငးက�သာြဖတသနး��ငသညATP synthase ဟ�ေခ�ေသာအေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနးမ�တဆင mitochondrial အေြမ�းပါး ([link]) ။ဤ��ပေထးေသာပ��တနးသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏စမးအားေ�ကာငလ�ညစားေသာေသးငယေသာမးစကတစခ�ြဖစသညသ�တ�ရ �လ�ပျစစျ gradient က�ဆငးကတဆငပျ� � �။ ဒအစတအပ�ငးများ၏အလ�ညေမာလကျ�းစကသည ADP တငေဖာစဖတထပမထညသငးြခငးက�ပ�မ�လယက�ေစသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနး gradient က�၏အလားအလာစမးအင။

စာမျက��ာ ၂၃၀

အ��ပညာဆကသယမ�ATP synthase သည��ပေထး။ ေမာလကျ�းစကတစခ�ြဖစ�ပး ATP ြဖစေပ�ရန ပ��တန (H + ) gradient က� အသ�းြပ�သညADP ��ငေအာဂနစေဖာစဖတ (Pi) မ�။ (ခရကဒစ - ကလာစ၏အလ�ပြပ�ြပငြခငး

ေဟာဖမနး

Dinitrophenol (DNP) သညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ယ�စမေစေသာအရာတစခ�ြဖစသညပ��တန။ ၎ငးက�က�ယအေလးချနကျေစေသာမ�းယစေဆးအြဖစ ၁၉၃၈ ခ���စအထအသ�းြပ�ခသည။ သငျသ�ျ DNP မ�အဘယအကျ�းသကေရာကမ�က�ေမ�ာလငအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးေသာ pH ေြပာငးလမ�အေပ� ��ပါသလား ဘာလ�မငးဒက�ထငတာလထေရာကေသာက�ယအေလးချနကျသညမ�းယစေဆးြဖစ��ငမညေလာ။

ေသးေ�ကာဆ�ငရာေရာဂါ ([link]) ေအ��းဗစဂလ�းက�စအတငးမ�ာလ�ပတ ATP ၉၀ ရာခ�င��နးက�ထ�တလ�ပဖ�အသ�းြပ�တယcatabolism; ၎ငးသညအလငးြဖာြခငးအလငးက�ဓာတြပ�ြခငးတငအသ�းြပ�ေသာနညးလမးြဖစသညphotophosphorylation ၏လ�ပငနးစ�များတငေနေရာငြခညစမးအင။ ATP ၏ထ�တလ�ပမ�သတရပါmitochondria တင chemiosmosis လ�ပငနးစ�က� oxidative phosphorylation ဟ�ေခ�သည။ Theဤအတ� ြပနမ�၏အလ�းစ�ရလဒသညအလကထရနများ၏စမးအငမ� ATP ထ�တလ�ပမ�ြဖစသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမမ�ဖယ��ားပစခသည။ ဤအကတမများသညမ�လကဂလ�းက�စေမာလကျ�း၏အစတအပ�ငးြဖစသည။ Atလမးေ�ကာငး၏အဆ�း, အလကထရနက�ေအာကစဂျငေမာလကျ�းက�ေအာကစဂျငအ�ငးယနးများေလ�ာချရနအသ�းြပ��ကသည။ေအာကစဂျင��အပ�အလကထရနများသညပတဝနးကျငမ�ဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ (ပ��တနများ) က�ဆေဆာငသညအလယအလတ��ငေရက�ြဖစေပ�ေစသည။

အ��ပညာဆကသယမ�

Page 186: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 186/228

စာမျက��ာ ၂၃၁

oxidative phosphorylation တငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ� pH gradient က�အသ�းြပ�သည

ATP ဖ�စညးရန ATP synthase ြဖငြပ�လ�ပ��ငပါတယ။

Cyanide သညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အစတအပ�ငးြဖစေသာ cytochrome c oxidase က�တားစးပါသည။ အကယ၍cyanide အဆပသငမ�ြဖစပားပါက intermembrane အာကာသ၏ pH တ�းလာလမမညဟ�သငေမ�ာလငပါလမမညသ�မဟ�တေလျာနညး? cyanide သည ATP ေပါငးစပမ�အေပ�အဘယအကျ�းသကေရာကမ���မညနညး။

ATP အထက��နး

ဂလ�းက�စ၏ဂလ�းက�စ (catabolism) မ�ထကေပ�လာေသာ ATP ေမာလကျ�းအေရအတကမ�ာကြပားပါသည။ ဥပမာ,အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကများ��ပေထးေသာဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးအေရအတကအေြမ�းပါးမျ�းစတအ�ကားကြပားြခားနားသည။ ေနာကထပက�လ�၏အရငးအြမစ၏လနးကေနအဓကအားထားmitochondria အေြမ�းပါးတစေလ�ာက��အလကထရနများ။ (အဆ�ပါ NADH glycolysis မ�ထ�တေပးmitochondria က�အလယတက�မ ၀ င��ငပါ။ ) ထ�ေ�ကာငအလကထရနများသညအတငးပ�ငးက�တကသားသညNAD + သ�မဟ�တ FAD + ြဖင mitochondria က�အသ�းြပ�သည ။ သငေလလာခသညအတ�ငး၊ ဤ FAD + ေမာလကျ�းများအ�ငးယနးနညးေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရး၊ အကျ�းဆကအားြဖင FAD + လ�ပေဆာင ေသာအခါ ATP ေမာလကျ�းနညးပါးလာ သညေလယာ�တငသေဘ�ာအြဖစ။ NAD + + အသညး��င FAD အတက electron transport အြဖစအသ�းြပ�ပါသည + ဦးေ��ာကအတကေဆာငရကသည။

ဂလ�းက�စမ�ထ�တလ�တေသာ ATP ေမာလကျ�း၏အထက��နးက�အကျ�းသကေရာကေစသညေနာကအချကတစချကမ�ာဤအချကပငြဖစသညဤအလမးေ�ကာငးများတငအလယအလတြဒပေပါငးများက�အြခားရညရယချကများအတကအသ�းြပ��ကသည။ ဂလ�းက�စ catabolismအြခားဇဝဓာတ�ြဒပေပါငးများက�တညေဆာကြခငးသ�မဟ�တ�ဖ�ဖျကေသာလမးေ�ကာငးများ��ငဆကသယသညဆလများ��ငရလဒယခ�အချနအထေဖာြပထားတစြပအေြခအေနများထကအတနငယ messier ြဖစပါတယ။ ဘ� ဥပမာအားြဖင၊ ဂလ�းက�စ (glucose) မ�လ၍ အြခားသ�ကားဓာတများသညစမးအငထ�တယ�မ�အတက glycolytic လမးေ�ကာငးသ�ကျေရာကပါသည။ထ�အြပင�ျ�ကလယအကဆစများြဖစေပ�လာေသာကာဗန (carbon) သ�ကား ၅ ခ�သညအလယအလတမ�ထ�တလ�ပသညglycolysis ။ မလ�အပသညအမ�င��အကဆစအချ� �က�အလယအလတအဆင��စမျ�းလ�းမ�ြပ�လ�ပ��ငသညglycolysis ��င citric အကဆစသသရာ။ လကစထေရာ��င triglycerides ကသ�ေသာ lipids များလညး��သညဤလမးေ�ကာငးများ��အလယအလတများမ�ြပ�လ�ပထား�ပးအမ�င��အကဆစများ��င triglycerides ��စမျ�းလ�းသညဤလမးေ�ကာငးများမ�တဆငစမးအငက��ဖ�ချသည။ ေယဘ�ယျအားြဖငလ�ေနမ�စနစများတငဤလမးေ�ကာငးများဂလ�းက�စ catabolism ထ�တလ�တမ�၏ glucose တငပါ��ေသာစမးအင၏ 34 ရာခ�င��နးခန ။

Page 187: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 187/228

စာမျက��ာ ၂၃၂

အပ�ငးအကျ�း

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညေအာကစဂျငက�အခမအသ�းြပ�ေသာေအ��းဗစအသက���မ�၏အစတအပ�ငးြဖစသညဂလ�းက�စ��အလယအလတြဒပေပါငးများမ�ထ�တယ�ထားေသာအလကထရနများ၏ေနာကဆ�းအလကထရနလကခသညအဆ�တ။ အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကတင�ကးမားေသာ၊ ပ��တနးဓာတေပါငးစ�ေလးခ�ြဖငဖ�စညးထားသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါး��စခ�အေသးစားပျ� ��အလကထရနသယေဆာငထမ�ာ embeddedသ�တ�က�အ�ကားအလကထရန shuttling ။ အလကထရနများသည redox စးရးမ�တဆငြဖတသနးသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများက�သယယ�ပ�ေဆာငရနအတကအချကသ�းချကတငအသ�းြပ�ေသာအခမစမးအငအနညးငယ��ငဓာတြပ�ြခငးအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး။ ဤလ�ပငနးစ�သညခမမ�ဆ�နးေရာဂါအတကအသ�းြပ�ေသာ gradient က�အေထာကအက�ြပ�သည။ Theအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ�တဆငြဖတသနးအလကထရနတြဖညးြဖညးစမးအငြမငမားေသာစမးအငက�ဆ�း�� းNADH သ�မဟ�တ FADH 2 မ�ကငးဆကသ�လ�ဒါနးေသာအလကထရန များသညစမးအငနမအ ေနြဖငကငးဆကအား ြပညေစသညအလကထရနများသညေအာကစဂျငေမာလကျ�းများက�ေလ�ာချေပး�ပးေရက�ြဖစေပ�ေစသည။ အလကထရနများ၏လတလပေသာစမးအငပမာဏNADH �� 60 kcal / mol မ� FADH 2 �� 45 kcal / mol မ� 0 kcal / mol သ�ေလျာကျသားသည ။ေရ။ အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏ေနာကဆ�းထ�တက�နများသညေရ��င ATP တ� ြဖစသည။ နပါတတစcitric အကဆစသသရာ၏အလယအလတြဒပေပါငးများက�အြခားများ၏ anabolism သ�လ�ေြပာငး��ငပါသညထ�ကသ�ေသာမ��ေသာအမ�င��အကဆစများ, သ�ကားများ��င lipids အြဖစဇဝဓာတ�ေမာလကျ�းများ။ အဒအတ�တ�ပါပေမာလကျ�းများသညဂလ�းက�စလမးေ�ကာငးများအတကစမးအငအရငးအြမစအြဖစေဆာငရက��ငသည။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] Dinitrophenol (DNP) သညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖစေပ�ေစေသာ uncoupler တစခ�ြဖစသညပ��တန leaky ။ ၎ငးက�က�ယအေလးချနကျေစေသာမ�းယစေဆးအြဖစ ၁၉၃၈ ခ���စအထအသ�းြပ�ခသည။ ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမယလ�သငေမ�ာလငမလအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး pH ေြပာငးလမ�အေပ� ��သညဖ� DNP? မငးဘာလ� ဒဟာထေရာကတက�ယအေလးချနကျတေဆးြဖစမယလ�ထငလား

[link က�] DNP အဆပသင�ပးေနာက, အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမဟ�တေတာတပ��တနဖ�စညးလ�ရပါတယgradient ��င ATP synthase သည ATP က�လ�ပ��ငေတာမညမဟ�တပါ။ DNP သညထေရာကေသာအစားအစာေဆးြဖစသညက ATP ေပါငးစပ uncouples; တစနညးဆ�ရေသာလ�တစ ဦး သည၎ငးက�ေသာက�ပးေနာကစမးအငေလျာနညးသားသညသ�သ�မဟ�တသ�မစားေသာအစားအစာ။ စတဝငစားစရာမ�ာဤေဆး၏အဆ�းဆ�းေဘးထကဆ�းကျ�းတစခ�မ�ာြဖစသညhyperthermia, ဒါမ�မဟ�တက�ယခ��ာ၏အပ�။ ATP က� ဖ�စညး၍ မရပါအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးအပ�အြဖစဆ�း�� းခရြခငးြဖစသည။

[link] Cyanide သညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အစတအပ�ငးြဖစေသာ cytochrome c oxidase က�တားစးသည။ အကယ၍cyanide အဆပသငမ�ြဖစပားပါက intermembrane အာကာသ၏ pH တ�းလာလမမညဟ�သငေမ�ာလငပါလမမညသ�မဟ�တေလျာနညး? cyanide သည ATP ေပါငးစပမ�အေပ�အဘယအကျ�းသကေရာကမ���မညနညး။

[link] cyanide အဆပသင�ပးေနာကအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညအလကထရနက�စ�ပယ���ငြခငးမ��ေတာပါအဆ�ပါ intermembrane အာကာသ။ intermembrane အာကာသ၏ pH သည pH တ�းလာလမမညgradient ေလျာနညးသားလမမည, ��င ATP ေပါငးစပရပတန လမမယ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အဘယြဒပေပါငးသည NADH မ�အလကထရနက�လကခသနညး။

က။ FMNခ။ ေနရာအ�� ဂ။ cytochrome က c 1။ ေအာကစဂျင

က

စာမျက��ာ ၂၃၃

Chemiosmosis ________ ပါ ၀ ငသည။

က။ ဆလအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးအလကထရနများ၏လ�ပ��ားမ�ခ။ တစ ဦး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၏လ�ပ��ားမ�ဂ။ တစ ဦး mitochondrial အေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပးဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏လ�ပ��ားမ�။ ဆလအေြမ�းပါးမ�တဆငဂလ�းက�စများ၏လ�ပ��ားမ�

Page 188: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 188/228

အခမတ� ြပနမ�

ubiquinone ��င cytochrome c တ�၏အခနးကဏ the သညအြခားအစတအပ�ငးများ��ငမညသ�ကာြခားသနညးအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက?

Q ��င cytochrome c သယယ�ပ�ေဆာငေရးေမာလကျ�းများြဖစ�ကသည။ ၄ ငးတ�၏လ�ပေဆာငချကသည ATP က�တ�က��ကြဖစေပ�ေစသညမဟ�တပါသ�တ�ပန များမစပဆ�ငေ�ကာငးက�ေပါငးစပ။ ထ�အြပင Q သညအလကထရန၏တစခ�တညးေသာအစတအပ�ငးြဖစသညပ��တနးမဟ�တေ�ကာငးသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက။ Ubiquinone ��င cytochrome c သညေသးငယ။ ေရ�လျားေသာအလကထရနြဖစသညအြခားအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏အြခားအစတအပ�ငးများမ�ာ�ကးမားေသာ��ပေထးမ�များြဖစသညအတငးပ�ငး mitochondrial အေြမ�းပါးထမ�ာေကျာကချရပနား။

ဆလများမ�တဆငဖ�စညးထားေသာ ATP ေမာလကျ�း၏မတ�ညေသာအေရအတကကဘာလအသက���တာလား

�ကကသားမ�အပတစ���းအနညးငယသညအာဟာရဓာတများမ�အများဆ�း ATP ပမာဏက�ထ�တေပးသည။အလယအလတများက�လ�အပေသာအမ�င��အကဆစများ၊ ဖကတးအကစစများ၊ က�လကစထေရာ��ငထ�တလ�ပရနအတကအသ�းြပ�သညnucleic acids များအတကသ�ကား။ NADH က� cytoplasm မ� mitochondria သ�သယေဆာငေသာအခါ၊တက�ကစာသယယ�ပ�ေဆာငေရးယ��ရားက�အသ�းြပ�ေသာ ATP ပမာဏက�ေလျာနညးေစသည။အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသညမျ�းစတများ��ငကြပားြခားနားေသာသက��များအ�ကားဖ�စညးမ�ကြပားသညသ�တ�ရအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးချညေ��ာငက�အသ�းြပ��ပး ATP အမျ�းမျ�းက�လ�ပလမမယ။

ေဝါဟာရ

ATP synthaseြဖညစကေသာအေြမ�းပါး - embedded ပ��တနး��ပေထးေသာ (လညး, F1F0 ATP synthase)၎ငးမ�တစဆငပျ� � �ေနေသာပ��တနများမ�စမးအငြဖင ADP အတကေဖာစဖတ

ေြခတ�လကတ�အ�ပစ�(လညး, prosthetic cofactor) ေမာလကျ�းဟာလယက�ေချာေမ�တပ��တနးမ�ခ��ျေ��ာငျပ��တနး၏ function က�

ေနရာအ�� အဆ�ပါဆကသယေသာအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကအတကေပျာဝငအလကထရန Transporterတတယပထမသ�မဟ�တဒ�တယ��ပေထးသည

Carbohydrate, Protein ��င Lipid ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများ��ငဆကသယြခငးဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ဘ�ဟ�ကဒရတဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများ၊ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစများ၊��င citric အကဆစသသရာပ��တနး��င lipid ဇဝြဖစစ���ငအတ�အြပနအလ�နလမးေ�ကာငး

• ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများက�တခါးပတစနစများအြဖစမသတမ�တရေ�ကာငး��ငးြပပါ

စာမျက��ာ ၂၃၄

သငျသ�ျအသကျ��ငျဖ�စမးအငက�ေထာကပေပးေသာဂလ�းက�စ၏ catabolism အေ�ကာငးက�ေလလာသငယ��က�ပဆလေတ။ သ�ေသာသက��များသညအစားအစာအတကဂလ�းက�စထကပ�စားသ�း�ကသည။ �ကကဆငဘယလ�လ�ပသလအသားည�ပေပါငမ�သညသင၏ဆလများထမ� ATP အြဖစတကသားသလား။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒအဆစအားလ�းသညေ�ကာငြဖစပျကဘ�ဟ�ကဒရတ၊ ပ��တနး��င lipids များအတကလမးေ�ကာငးများေနာကဆ�းတင glycolysis သ�ဆကသယသည��င citric အကဆစသသရာလမးေ�ကာငး (�ကညပါ [link]) ။ ဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများြဖစသငသည၎ငးသည porous ဟ�ေခ�သည၊ ဆ�လ�သညမ�ာ၊ အရာဝတ� �များသညအြခားလမးေ�ကာငးများမ� ၀ ငေရာကလာသညအလယအလတသညအြခားလမးေ�ကာငးများအတကစန ခာ။ ဤလမးေ�ကာငးများသညတခါးပတစနစများမဟ�တပါအထ�းသြဖငလမးေ�ကာငးတစခ���အလ�ာများ၊သညအြခားလမးေ�ကာငးများတင reactants ။

အြခားသ�ကားဓာတ��ငဂလ�းက�စ (metabolism) ဆကစပမ�

ဂလ�းက�စသညဂလ�းက�စ၏ေပ�လမာြဖစ�ပးတရစ�ာနများတငစမးအငသ�ေလ�ာငရနေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည။ ဘယမ�ာလလ�ေလာကေသာ ATP ပစ��ပ�န, ပ�လ�ဂလ�းက�စသ�ေလ�ာငမ�များအတက glycogen သ� shunted ြဖစပါတယ။ Glycogen လ�ပြဖစပါတယ��ငအသညး��င�ကကသား��စ ဦး စလ�းထမ�ာသမးထားတ။ အဆ�ပါ glycogen ဂလ�းက�စ monomers သ� hydrolyzed လမမည(G-1-P)၊ ဂလ�းက�စ (glucose) သညအရငးအြမစအြဖစဂလ�ငက�ဂျင၏တည��မ�က�ခငြပ�သညေလကျငခနးကာလအတငးအချန�ကာ��ညစာထ�တလ�ပရန ATP ။ Glycogen �ပ�ကသညG-1-P သ� �ကကသား��ငအသညးဆလ��စခ�လ�းတင G-6-P အြဖစေြပာငးလခ�ပးဤထ�တက�နထသ� ၀ ငေရာကသညအဆ�ပါ glycolytic လမးေ�ကာငး။

Page 189: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 189/228

သcroseသညဂလ�းက�စ၏ေမာလကျ�းတစခ���င fructose bonded of molecule ��ငအတ� disaccharide တစခ�ြဖစသညအတ�တ�တစ ဦး glycosidic ချတဆက။ ေဖာက�စတ�သညအစားအေသာက monosaccharides (၃) ခ�အနကမ�တစခ�ြဖစသည။ဂလ�းက�စ��ငဂလတက�စ (��သ�ကားဓာတပါ ၀ ငသည disaccharide lactose)၊အစာေြခစ�အတငးေသးေ�ကာသ�တ�က��ကစ�ပယ�ေန�ကသည။ ��စ ဦး စလ�း၏ catabolismfructose ��င galactose သညဂလ�းက�စ��င ATP ေမာလကျ�းအေရအတကအတ�တ�ပငထ�တလ�ပသည။

ဂလ�းက�စဇြဝဖစစ���ငပ��တနးများချတဆကမ�

ပ��တနးများက�ဆလများ��အငဇ�ငးအမျ�းမျ�းက hydrolyzed လ�ပသည။ များေသာအားြဖငအမ�င��အကဆစများအသစကပ��တနး၏ေပါငးစပသ� ြပနလညအသ�းြပ�ေန�ကသည။ ပ�လ�အမ�င��အကဆစ��ပါတယလ�င, ဒါမ�မဟ�တလ�ငခ��ာက�ယသညငတမတေခါငးပါးေန�ပးအချ� �အမ�င��အကဆစများသညလမးေ�ကာငးများထသ�ဝငေရာကလမမညဂလ�းက�စ catabolism ([link]) ။ အမ�င��အကဆစတစခ�စသည ၄ ငး၏အမ�င��အ�ပစ�က� �က�တင၍ ဖယ��ားရမညဤအလမးေ�ကာငးသ� entry က�။ အမ�င��အ�ပစ�သညအမ�းနးယားအြဖစသ�ေြပာငးလသားသည။ ��တ�ကသတ� ဝါများအတကအသညးသညအမ�းနးယားေမာလကျ�း��စခ���ငကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကေမာလကျ�းတ�မ�ယ�ရးယားက�ဖနတးသည။ ထ�ေ�ကာင,ယ�ရးယားသည��ကထ��ဂျငမ�ထ�တလ�ပသည��တ�ကသတ� ဝါများအတကအဓကစန ပစပစ�ညးြဖစသညအမ�င��အကဆစေတြဖစ�ပးခ��ာက�ယက�ဆးထမ�ာထားလ�ကတယ။

စာမျက��ာ ၂၃၅

ပ��တနးများမ�ရ��ေသာအမ�င��အကဆစ (ေသတ� ာများတငေဖာြပထားသည) ၏ကာဗနအ��းစ�အဆ�ပါ citric အကဆစသသရာသ�အစာေက�း။ (အေ�ကး: Mikael မ�အလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Häggström)

Lipid ��င Glucose ဇြဝဖစစ�များဆကသယြခငး

ဂလ�းက�စလမးေ�ကာငးများ��ငဆကသယထားေသာ lipid များသညက�လကစထေရာ��င triglycerides တ� ြဖစသည။က�လကစထေရာသညဆလအေြမ�းပါးေြပာငးလယြပငလယက�အေထာကအက�ြပ�သညအြပငစတရ�က၏ေ�� �ေြပးြဖစသည lipid ြဖစသညေဟာမ�နး။ က�လကစထေရာ၏ေပါငးစပမ�သည acetyl အ�ပစ�များ��ငစတင�ပးတစခ�တညးတငသာဆကလကလ�ပေဆာငသည

Page 190: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 190/228

ဦး တညချက အဆ�ပါြဖစစ�က�ေြပာငးြပနမရ��ငပါ။Triglycerides သညတရစ�ာနများတငေရ��ညစမးအငသ�ေလ�ာငမ�ပ�စတစခ�ြဖစသည။ Triglycerides များြဖငြပ�လ�ပထားသညglycerol ��ငဖကတးအကစစသ�းမျ�း။ တရစ�ာနများသညသ�တ�လ�အပေသာဖကတးအကစစအများစ�က�ြပ�လ�ပ��ငသည။Triglycerides များက�ဂလ�းက�စဓာတက�ပစ�ညး၏အစတအပ�ငးများမ�တဆငြပ�လ�ပ��ငသညလမးေ�ကာငး။ Glycerol က� glycerol-3-phosphate အြဖစ phosphorylated လ�ပ��ငတယglycolysis ။ fatty acids များသည beta-oxidation ဟ�ေခ�ေသာြဖစစ�တငပါဝငသညအဆ�ပါ mitochondria ၏ matrix ��င၎ငးတ�၏ဖကတးအကဆစချညေ��ာငကာဗနယ�နစ��စခ�သ�ေြပာငးလacetyl အ�ပစ�များ။ အဆ�ပါအကစတးအ�ပစ�များက�ဆကလကေဆာငရကေသာအကသЕТလ CoA က�ဖ�စညးရန CoA မ�ေကာကယ�သညအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ။

စာမျက��ာ ၂၃၆

အတ�တ���ငအတ�ဂလ�းက�စ -1-ေဖာစဖတသ�အသညး��င�ကကသားများမ� glycogenအဆ��ငပ��တနးများအဘ�အ catabolic လမးေ�ကာငးသ�အစာေက�း��ငသည

ဘ�ဟ�ကဒရတ။ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Photosynthesis ��င Cellular Metabolism ၏လမးေ�ကာငးများ photosynthesis ၏ြဖစစ�များ��ငဆယလ�လာဇြဝဖစသညအလန��ပေထးေသာလမးေ�ကာငးများပါဝငသည။ ဒါဟာေယဘ�ယျအားြဖငထငေနသညပထမ ဦး ဆ�းဆလများသညမျက��ာြပငေပ� ��ြဖစ��ငဖယ��သညအာဟာရဓာတများက�“ ဟငးချ�” ြဖစေသာ aqueous ပတဝနးကျငတငြဖစေပ� ခသညအချ� �ေသာစမ�� �၏။ ဤအဆလများေအာငြမငစာမျ�းပား��င၎ငးတ�၏နပါတများက�တကလ�ငတြဖညးြဖညး��ငဆလများသညဆလအတငး��အာဟာရဓာတများက�အာဟာရက�နခနးသားသညသ�တ�က�ယပ�ငက�ယခ��ာ၏အစတအပ�ငးများသ�အာဟာရေြပာငးလအြဖစသ�တ�ေနထ�ငခတယ။ ဒါမသဘရမးေမးတအေြခအေနကသ�တ�အားသက��မျက��ာသာသဘာဝေရးချယေရးြဖစေပ�လမမယသ�တ�ရပတဝနးကျင၌ကျန��ေနေသာအာဟာရများက�အသ�းြပ�ြခငး��င�က�းက�ငြခငးြဖငတည����ငသညဒအာဟာရဓာတေတဟာသ�တ���ငသန��ငတပစ�ညးေတထက�ေရာကသားတယ။ ေရးချယေရးသ�တ�အားမျက��ာသာလမမယ၎ငးတ�ရ����ငေသာအာဟာရများမ�အများဆ�းတနဖ�းက�ထ�တယ���ငသညသက��များ။

ေနေရာငြခညစမးအငက�ေရအြဖစ အသ�းြပ�၍ အသ�းချသညအေစာပ�ငးအလငးေရာငအလငးစ�စညးမ�ပ�စြဖစေပ� ခသညဟ�ကဒ��ဂျငအကတမ၏အရငးအြမစ, ဒါေပမယဒလမးေ�ကာငးအခမေအာကစဂျင (anoxygenic) ထ�တလ�ပခပါဘ�းphotosynthesis) ။ (အေစာပ�ငး photosynthesis ကမသ�းေသာေ�ကာငအခမေအာကစဂျငက�မထ�တလ�ပခပါေရသညဟ�ကဒ��ဂျငအ�ငးယနးများ၏ရငးြမစအြဖစ; ၎ငးအစားဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကကသ�ေသာပစ�ညးများက�အသ�းြပ�ခသညအကျ�းဆကဆာလဖာ) ထ�တလ�ပခသည။ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) သညအခငေကာငးယ���ငသညဟ�ယ�ဆ�ကသည��း��ငးေသာသ�ကားများထ�တလ�ပေသာလညးဤတ� ြပနမ�များသညစမးအငက�အြပညအဝထ�တယ���ငြခငးမ��ခပါအဆ�ပါဘ�ဟ�ကဒရတထမ�ာသမးထားတ။ ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�သညဆငကြဖစစ�က��က�တငခန မ�နးြခငးြဖစ��ငသည၎ငးသညပစ�ညးများမ�စမးအငက�အလ�အေလျာကထ�တယ�ရနအတကသငေတာေသာေ�ကာငြဖစသညအဆ�ပါစ�စ�ေပါငး "စ�စ�ေပါငးဟငးချ�။ " ေနာကပ�ငးတငအလငးစ�စညးြခငးပ�စသညေရက�အရငးအြမစတစခ�အြဖစအသ�းြပ�ခသညအလကထရန��ငဟ�ကဒ��ဂျင��ငအခမေအာကစဂျငထ�တလ�တသည။ အချန�ကာလာသည��ငအမ�ေလထ�ြဖစလာခသည

Page 191: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 191/228

စာမျက��ာ ၂၃၇

ေအာကစဂျငသညသမ�ဒ�ရာထတငဓါတတ�းေသာသတ� �များက�မထ�တလ�တမ၊ပထမ ဦး ဆ�းေအာကဆဂျငထကလာသညက�ချနးေတ�ရနအနညအ��စများတင“ သေချး” အလ�ာ��သညphotosynthesizers ။ သက��အရာများသညေအ��းဗစအားခငြပ�သညေလထ�သစက�အသ�းချရနအဆငေြပသညကျေနာတ�ကတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလရနသအြဖစအသက���။ ေအာကစဂျင photosynthesis ၏အြပညအဝြဖစစ�က�ဖ� �ဖ�း�ပး��ငေလထ�ေအာကဆဂျငြဖစလာခသည, ဆလေနာကဆ�းေတာေအာကစဂျငက�သ�း��ငခသညသ�ကားေမာလကျ�းကေနသသသာသာပ��ပးစမးအငက�ထ�တယ�ဖ�အလငးအလငးအားြဖငထ�တပယအဆ�ပါ citric အကဆစသသရာ��င oxidative phosphorylation သ�း�ပး။

အပ�ငးအကျ�း

ပ��တနး��င lipids များ၏�ပ�ကြခငး��ငေပါငးစပအဆ�ပါ��ငအတ�ချတဆကဂလ�းက�စ catabolism ၏လမးေ�ကာငး။ ဂလ�းက�စ��ငဂလ�းက�စတ� ြဖစ�ကသညpentose ။ ဤေရ�ကား glycolysis စ�အတငး catabolized ေန�ကသည။ ပ��တနးမ�အမ�င��အကဆစများ��ငဆကသယပါpyruvate, acetyl CoA ��င citric acid သသရာ၏အစတအပ�ငးများမ�တဆငဂလ�းက�စ catabolism ။က�လကစထေရာေပါငးစပမ�သည acetyl အ�ပစ�များ��ငစတင�ပး triglycerides ၏အစတအပ�ငးများြဖစသညmitochondria တငထ�တလ�ပေသာ glycolysis ��င acetyl အ�ပစ�များမ� glycerol-3-phosphate မ�ြဖစသညpyruvate ကေန။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ��သ�ကားဓာတများအတကအဓကဆက�ယမ�မ�ာ ________ ြဖစသည။

က။ ဂလ�းက�စ -6- ေဖာစဖတခ။ fructose-1,6-bisphosphateဂ။ dihydroxyacetone ေဖာစဖတ။ phosphoenolpyruvate

က

Beta-oxidation သည ________ ြဖစသည။

က။ သ�ကား၏ပျကြပားခ။ သ�ကား၏ပရသတဂ။ ဖကတးအကစစများ၏ပျကြပား။ အမ�င��အကဆစကေနအမ�င��အ�ပစ�များ၏ဖယ��ားေရး

အခမတ� ြပနမ�

သငဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးများမ�လကပငြဖ�နးတးသ�မဟ�တမ�လကပငေခ�တာအြဖစေဖာြပရနမ,အဘယေ�ကာင?

သ�တ�ကအရမးေခ�တာတယ။ အဆ�ပါအလ�ာ, အလယအလတ��ငထ�တက�နအ�ကားေ���ေစာငေ��ာကေနေသာအေသးစတည�� �ငးမ�တ� ြပနချကတားစးကငးတ�န ြပနမ�အတကလမးေ�ကာငးများ��ငလ�ပပါဇြဝဖစြခ�င�မ�မ�တတ။ တ ဦး တညးလမးေ�ကာငးအတကအလယအလတအြခားအတကြဖစေပ�ေစြခငးင�ါ, သ�တ�သညဆလများ၏လ�အပချကများက�ြဖညရနအရညတစလမးမ�အြခားတစခ�သ�ေြပာငးေ��� ��ငသည။

ဆယလ�လာအသက���၏စညးမျ�း

စာမျက��ာ ၂၃၈

ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• တ� ြပနချကတားစးမ�ကထ�တလ�ပမ�က�မညသ�ထခ�ကမညက�ေဖာြပပါအလယအလတသ�မဟ�တလမးေ�ကာငးအတကထ�တက�န

Page 192: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 192/228

• အလကထရနများ၏သယယ�ပ�ေဆာငေရး��နးက�ထနးချ�ပေသာယ��ရားက�ခြခားသတမ�တပါအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကမ�တဆင

မ�မ�တတပမာဏေပး��ငရနအတကဆယလ�လာအသက���ြခငးက�ထနးည�ေပးရမညATP ၏ပ�စအတကစမးအင။ ဆလက�လညးအလယအလတ၏နပါတ generate ရမညြဖစသညmacromolecules ၏ခ��ာေဗဒ��င catabolism များတငအသ�းြပ��ကသညြဒပေပါငးများ။ထနးချ�ပမ�မ��ပ, ဇဝြဖစစ�တ� ြပနမ�လျငြမနစာေနဆရပေနရလမမယေ�� �သ�� �ငေနာကြပနတ� ြပနမ� equilibrium တစြပညနယေရာက��ခသည။ အရငးအြမစများက�လ���၏မသငေလျာသ�းပါ။ ဆလတစခ�သည၎ငးတင��ေသာအများဆ�း ATP ပမာဏက�မလ�အပပါအချနတ�ငးလ�ပ��ငသည - တစခါတစရတငဆလများသည�ကားခအလယအလတအချ� �က�ေ��ာငရနလ�အပသညအမ�င��အကဆစ, ပ��တနး, glycogen, lipid ��င nucleic acid က�ထ�တလ�ပဘ�လမးေ�ကာငးမ�။အတ�ချ�ပေြပာရလ�ငဆလသည၎ငး၏ဇြဝဖစပျကမ�က�ထနးချ�ပရနလ�အပသည။

စညးမျ�းယ��ရားများ

ဆလအသက��ြခငး (cellular respiration) က�ထနးချ�ပရနယ��ရားအမျ�းမျ�းက�အသ�းြပ�သည။ ထနးချ�ပမ�အချ� �အမျ�းအစားမ�ာတည��ဂလ�းက�စဇြဝဖစစ�တစခ�စ။ ဂလ�းက�စ (glucose) က�ဆလသ� ၀ ငေရာကြခငးက� အသ�းြပ�၍ ထနးချ�ပ��ငသညဂလ�းက�စက�သယေဆာငေပးေသာ GLUT ပ��တနးများ ([link]) ။ အဆ�ပါ GLUT ပ��တနး၏ကြပားြခားနားေသာပ�စများသတသတမ�တမ�တတစ���းများ၏ဆလသ�ဂလ�းက�စ၏လမးေ�ကာငးက�ထနးချ�ပ။

GLUT4 သညဂလ�းက�စသယယ�ပ�ေဆာငေရးြဖစသည။ ြဖစပျကေသာြဖစရပများ၏အဆငျ�ဆငျ�အငဆ�လငအေပ�သ�ပလာစမာအေြမ�းပါး��တစ ဦး receptor မ� binding GLUT4- ပါဝငသည

စာမျက��ာ ၂၃၉

ဂလ�းက�စသ�သယေဆာင��ငသညသ�မ�သာပလာစမာအေြမ�းပါး��ငေပါငးစပရနအမ�နများ

Page 193: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 193/228

ဆလ။

အချ� �ေသာတ�န ြပနမ�များက�မတ�ညေသာအငဇ�ငး ၂ ခ���ြခငးြဖငထနးချ�ပ��ငသညတစ ဦး ေြပာငးြပနတ� ြပနမ�၏လမး�န။ အငဇ�ငးတစခ�တညးြဖငသာဓာတက�ညေသာဓာတြပ�မ�များသညသား��ငသညequilibrium, တ� ြပနမ�ရပတန ။ ဆ�ျ�က�ငျလ�င��စခ�ကြပားြခားနားေသာအငဇ�ငးေတ (တစ ဦး ချငးစအတကတကျတေပးထားေသာ ဦး တညချကသညေြပာငးြပနတ� ြပနမ�တစခ�အတကလ�အပေသာ��နးက�ထနးချ�ပရနအခငအလမးြဖစသညတ� ြပနမ�တ�း, ��င equilibrium ေရာက��မေပးပါ။

လမးေ�ကာငးတစခ�စတငအထ�းသြဖငအငဇ�ငးဓာတက�ပစ�ညးအြဖစပါ ၀ ငသညအငဇ�ငးများစာ��သည၏ပထမ ဦး ဆ�းကျ�းလနတ� ြပနမ�တစခ�ေမာလကျ�း၏ပ�းတပါကထနးချ�ပထားလမးေ�ကာငး - ေန�ကသညပ��တနးအေပ� allosteric site က�။ အများဆ�းဒစမးရညအတကအသ�းြပ�ေမာလကျ�းများြဖစ�ကသညေဘ ATP, ADP, AMP, NAD + ��င NADH ။ ဤေရ�ကားအား�ပ�ငမ�, allosteric effectors, mayေရပနးစားေနေသာအေြခအေနများေပ� မ�တည၍ အငဇ�ငးလ�ပေဆာငမ�က�တ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလ�ာချပါ။ အဆ�ပါ allostericeffector သညအငဇ�ငး၏ steric ဖ�စညးပ�က�ေြပာငးလေစ�ပးများေသာအားြဖင၏ဖ�စညးပ�က�ထခ�ကသညActive site ဤေြပာငးလမ�သညပ��တငး (အငဇ�ငး) ဖ�စညးပ�က�ေြပာငးလေစ��ငသည၎ငး၏��နးက�တ�းြမ�ငြခငးသ�မဟ�တေလ�ာချြခငး၏အကျ�းသကေရာကမ���ငအတ�၎ငး၏အလ�ာအတက၎ငး၏ဆ�ေဖ�ေလျာနညးေစသညတ� ြပနမ�။ အငဇ�ငးက�ရနပ�းတအချကြပ။ ဤသည binding တ�းြမ�ငသ�မဟ�တေလျာနညးေစ��ငသညတ� ြပနချကများက�အငဇ�ငးရလ�ပ��ားမ�။ ဤတ� ြပနချကအမျ�းအစားသညေနသမ�ကာလပတလ�းထေရာကမ���သညဒါေ�ကာငထခ�ကဓာတ�အငဇ�ငးတြဖစပါတယ။ �ပးတာန၏စ�စ�ေပါငးအာ��စ�းစ�ကမ�ဓာတ�ေဗဒေလျာနညးသားသည၊ ၎ငးသညပ��တနး��ငကာသား�ပးထနးချ�ပမ�ေလျာကျသားသည။

catabolic လမးေ�ကာငးများ၏ထနးချ�ပမ�

ပ��တငးများ၊ အလကထရနသယေဆာငသ�များ��ငဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစအကစစ (glycolysis) တငအခနးကဏ play မ�ပါဝငေသာပန များသသရာ��ငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက non- ေနာကြပနဆ�တတ� ြပနမ� catalyze ေလ။ အြခားစကားလ�းများ၊ အကယ၍ ကန ဦး တ� ြပနမ�ြဖစပျကပါကထ�လမးေ�ကာငးသညဆကလကလ�ပေဆာငရနကတကဝတြပ�ထားသညကျန��ေနေသးေသာတ� ြပနမ�။ အထ�းသြဖငအငဇ�ငးများလ�ပေဆာငမ�တစခ�လ�တသညြဖစေစ၊ဆလ၏စမးအငလ�အပချက (ATP, ADP ��င AMP အဆငများကထငဟပသည) ။

စာမျက��ာ ၂၄၀

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ

ဂလ�ကက�း လ�ငးစ ဆစ ( glycolysis) ၏ထနးချ�ပမ�သည hexokinase လမးေ�ကာငး��ပထမဆ�းအငဇ�ငးြဖငစတငသည။) ။ဒအငဇ�ငးသညြဒပေပါငးများက�ြပငဆငရနက�ညေပးေသာဂလ�းက�စ၏ phosphorylation က�ဓာတက�ေပးသညေနာကပ�ငးေြခလ�မးအတက cleavage သည။ ေမာလကျ�းတငအပျကသေဘာေဆာငေသာေဖာစဖတ��ေနြခငးထ�အြပငသ�ကားဓာတဆလမ�ထကခာြခငးမ�ကာကယေပးသည။ hexokinase က�တားစးေသာအခါဂလ�းက�စပျ� � �သညဆလထက��ငတစ���းအတကအသက���လမးေ�ကာငးလမးေ�ကာငးများအတကအလ�ာြဖစလာသညမဟ�တ။ Thehexokinase တ� ြပနမ�၏ထ�တက�နသညဂလ�းက�စ -6-ေဖာစဖတြဖစ�ပးေနာကပ�ငးတငစ�ေဆာငးမသညအငဇ�ငး, phosphofructokinase, inhibited ြဖစပါတယ။

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) လမးေ�ကာငးသညအဓကအားြဖငသ�းေသာအဓကအငဇ�ငးအဆင (၁၊ ၂၊ ၇) တငစညးမျ�းသတမ�တထားသည��နြပ။ သတထားရမ�ာကပထမအဆင��စခ�ဟာအေစာပ�ငးလမးခရးမ�ာြဖစ�ပး၊၏ Hydrolysis ပါဝငATP ။

Page 194: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 194/228

Phosphofructokinase သည glycolysis က�ထနးချ�ပေသာအဓကအငဇ�ငးြဖစသည။ ြမငမားေသာ ATP, citrate,သ�မဟ�တနမကျေသာအကစစဓာတတ�းေသာ pH သညအငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ေလျာကျေစသည။ citrate တစခ�တ�း

စာမျက��ာ ၂၄၁

အာ��စ�းစ�ကမ�ေ�ကာင citric အကဆစသသရာအတကပတဆ� ြခငး၏ြဖစပား��ငသည။ ၎ငး၏��ငအတ�ကေစာေဖာကြခငးလကတစအကစစကသ�ေသာေအာဂနစအကဆစများထ�တလ�ပမ�သညများေသာအားြဖင a ထတငအကဆစဓာတပ�မ�များြပားလာြခငးက�ြဖစေပ�ေစသညဆလ; သ�ေသာကေစာေဖာကြခငး၏ထ�တက�နများသညပ�မ�နအားြဖငဆလများ၌စ�ပ�ြခငးမ��ပါ။

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�၏ေနာကဆ�းအဆငမ�ာ pyruvate kinase ြဖငဓာတက�ပစ�ညးြဖစသည။ pyruvate ထ�တလ�ပ��ငသညcatabolized သ�မဟ�တအမ�င��အကဆစ alanine သ�က�းေြပာငးခရဖ�ဆကလကေဆာငရက။ ေနာကတဖနစမးအငသညဆ�ပါကလ�အပေသာ��င alanine လ�ေလာကေသာေထာကပေရး၌တည��၏, အငဇ�ငးတားစးေနသည။ အငဇ�ငး၏လ�ပေဆာငမ�သညfructose-1,6-bisphosphate အဆငဆငတ�းြမ�ငသညအခါတ�းြမ�ငခသည။ (fructose-1,6- သတရပါ။bisphosphate သည glycolysis ၏ပထမတစဝကတငအလယအလတြဖစသည။ ) pyruvate ၏စညးမျ�းkinase တင phosphorylation ပါဝငြခငးက� kinase (pyruvate kinase kinase) ကရ��ေစသည။တက�ကစာအငဇ�ငး။ ေဖာစဖတြဖငဓာတြပ�ြခငးသညြပနလညအသကဝငေစသည။ Pyruvate kinase လညးြဖစပါတယATP (အ��တလက�ဏာ allosteric အကျ�းသကေရာကမ�) ကစညးမျ�းသတမ�တထားသည။

စမးအငပ�မ�လ�အပလ�င pyruvate သညအကစေတး CoA အြဖစေြပာငးလသားသညpyruvate dehydrogenase ၏။ အကယ၍ acetyl အ�ပစ�များ (သ�) NADH များစ�ြပ�ေနပါကလ�အပမ�နညးပါသညတ� ြပနမ���င� �နးေလျာကျသည။ Pyruvate dehydrogenase က�လညးထနးည�သညphosphorylation: kinase သညမလ�ပမ��ားအငဇ�ငးတစခ���င phosphatase အြဖစဖ�စညးရန၎ငးက� phosphorylates၎ငးက�ြပနလညအသကဝငေစသည။ အဆ�ပါ kinase ��င phosphatase က�လညးထနးည�ေန�ကသည။

Citric အကဆစ Cycle

citric အကဆစသသရာက�ြဖစေပ�ေစေသာတ� ြပနမ�များက�ဓာတက�ပစ�ညး��ေသာအငဇ�ငးများမ�တဆငထနးချ�ပသညNADH ၏ပထမဆ�းေမာလကျ�း��စခ� ([link]) ။ ဤအငဇ�ငးများသည isocitrate dehydrogenase ��င α -ketoglutarate dehydrogenase ။ လ�ေလာကေသာ ATP ��င NADH အဆငများရ��ပါက��နးထားများဤအတ� ြပနမ�ေလျာနညးသားသည။ ATP ပ�မ�လ�အပပါက ADP အဆငြမငလာြခငးက�ထငဟပသကသ� ၊��နးတ�း။ α -Ketoglutarate dehydrogenase သည succinyl ၏အဆငဆငများေ�ကာငလညးအကျ�းသကေရာကမ���သညCoA- သသရာ - ြဖစေပ�ေစလ�ပ��ားမ�အတကေနာကဆကတအလယအလတ။ တစ ဦး ကကျဆငးြခငးဤပ�င��လမးေ�ကာငး၏လညပတမ���နးသညတ�းြမ�ငသကသ�ဆ�းကျ�းမဟ�တပါအဆ�ပါ α -ketoglutarate ၏ citric အကဆစသသရာကအသ�းြပ�မရ အဆငဆင များအတကဆလကအသ�းြပ���ငပါတယအမ�င��အကဆစ (အချ�မ�န ) ေပါငးစပ။

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

တ� ြပနချကတားစးြခငးြဖငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက၏သးြခားအငဇ�ငးများသညထခ�ကမ�မ��ပါလမးေ�ကာငးမ�တဆငအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရး��နးသည ADP ��င ATP အဆငများေ�ကာငြဖစသည။ဆလတစခ�မ� ATP သ�းစမ�က�ပ�မ�ေသာ ADP တညေဆာကမ�တစခ�က��နြပသည။ ATP အသ�းြပ�မ�အြဖစေလျာနညး, ADP ၏အာ��စ�းစ�ကမ�ေလျာနညးသားသည��ငယခ�, ATP ဆလထမ�ာတညေဆာကလာတယ။ဤေြပာငးလမ�သည ADP ၏ ATP ��ငသကဆ�ငေသာအာ��စ�းစ�ကမ�ကဆလက�ေ��းေကးေစသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

Page 195: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 195/228

အလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက��င ATP ေပါငးစပမ�၏ကာတနးကား�ကည��ရန ဤ site က�သားပါ ။

စာမျက��ာ ၂၄၂

ဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာတ� ြပနမ�ထနးချ�ပမ�အကျ�းချ�ပက��ကညပါ [link]။

ဆယလ�လာအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာတ� ြပနချကထနးချ�ပမ�အ��စချ�ပ

လမးေ�ကာငး အငဇ�ငးထခ�ကမ� effector ၏ြမငမားေသာအဆငဆငအေပ�အကျ�းသကေရာကမ�လမးေ�ကာငးလ�ပ��ားမ�

glycolysis hexokinase ဂလ�းက�စ -6- ေဖာစဖတ ေလ�ာချ

phosphofructokinaseစမးအငနမအားသငး (ATP, AMP),fructose- မ�တစဆင fructose-6-phosphate-2,6-bisphosphate

တ�းြမ�ငလာသည

စမးအငြမငအားသငး (ATP, AMP),citrate, အကဆစေသာ pH ေလ�ာချ

pyruvate kinase fructose-1,6-bisphosphate တ�းြမ�ငလာသညစမးအငြမငအားသငး (ATP, AMP),alanine ေလ�ာချ

acetyl မ� pyruvateCoA ေြပာငးလြခငး

pyruvatedehydrogenase ADP, pyruvate တ�းြမ�ငလာသည

acetyl CoA, ATP, NADH ေလ�ာချ

citric အကဆစသသရာisocitratedehydrogenase ADP တ�းြမ�ငလာသည

ATP, NADH ေလ�ာချα -ketoglutaratedehydrogenase ကယလစယမအ�ငးယနး, ADP တ�းြမ�ငလာသည

ATP, NADH, succinyl CoA ေလ�ာချအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆက

ADP တ�းြမ�ငလာသည

ATP ေလ�ာချ

အပ�ငးအကျ�း

ဆယလ�လာအသက���ြခငးက�နညးလမးအမျ�းမျ�းြဖငထနးချ�ပသည။ ဂလ�းက�စက�ဆလတစခ�ထသ� ၀ ငေရာကြခငးြဖစသညဆလအေြမ�းပါးမ�တဆငဂလ�းက�စ passage က�ညေသာသယယ�ပ�ေဆာငေရးပ��တနးများကထနးချ�ပထားသည။ အများစ�မ�ာအဆ�ပါအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာြဖစစ�များ၏ထနးချ�ပမ�၏တကျေသာ၏ထနးချ�ပမ�မ�တဆငြပညစ�သညလမးေ�ကာငးထမ�ာအငဇ�ငးေတ။ ၎ငးသညအပျကသေဘာေဆာငေသာတ�န ြပနမ�အမျ�းအစားတစခ�ြဖစ�ပးအငဇ�ငးများက�ပတထားသည။ Theအငဇ�ငးများသညရ����ငသည nucleosides ATP, ADP, AMP ၏အဆငများက�အများဆ�းတ� ြပနေလ��သည။NAD + ��င FAD ။ လမးေ�ကာငး၏အြခားအလယအလတများသညလညးအချ� � ��အငဇ�ငးများက�ပါအကျ�းသကေရာကသညစနစများ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

ADP ၏ြမငမားေသာအကျ�းသကေရာကမ�မ�ာ ________ ြဖစသည။

က။ အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�တ�းြမ�ငခ။ အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�က�ေလ�ာချဂ။ အငဇ�ငးများ၏လ�ပေဆာငမ�အေပ�အကျ�းသကေရာကမ�မ��ပါ။ လမးေ�ကာငးေ��းေကး

စာမျက��ာ ၂၄၃

က

Page 196: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 196/228

ဂလ�ကက�းလ�ငးစဆစ (glycolysis) ြဖစစ�က�မညသညအငဇ�ငးသညထနးချ�ပမ�အများဆ�းြပ�လ�ပသနညး။က။ hexokinaseခ။ phosphofructokinaseဂ။ ဂလ�းက�စ -6-phosphatase။ aldolase

အခမတ� ြပနမ�

ဘယလ� citric အကဆစသသရာကေန citrate glycolysis အေပ�အကျ�းသကေရာကသနညး?

တ� ြပနချကက�စညးမျ�းအားြဖင citrate သည phosphofructokinase က�တားဆး��ငသည။

အဘယေ�ကာငအ��တလက�ဏာတ� ြပနချကယ��ရားများအြပ�သေဘာတ� ြပနချကထကပ��ပးဘ�ြဖစလမမယသက��ဆလများတငယ��ရားများ?

အဆ�းြမငတ� ြပနမ�ယ��ရားသညလ�ပငနးစ�တစခ�က�အမ�နတကယထနးချ�ပသည။ အြပ�သေဘာေသာလညးကပတထား��ငပါတယတ� ြပနမ�သညလ�ပငနးစ�က�အ��နြမ�င ◌၍ ဆလအား၎ငးက�မထနးချ�ပ��ငပါ။ အပျကသေဘာေဆာငေသာတ� ြပနချကသဘာဝကျကျ homeostasis က�ထနးသမးထား�ပးအြပ�သေဘာေဆာငေသာတ� ြပနချကများကစနစအားေဝးကာသားေစသညညမ�ြခငး။

ေဝါဟာရ

GLUT ပ��တနးဂလ�းက�စပ�ေဆာငေသာအေရးပါေသာအေြမ�းပါးပ��တနး

ေအာကစဂျငမပါဘ metabolism က�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• ေအာကဆဂျငမေချဆယလ�လာအသက���ြခငး၏အေြခခကာြခားချကက�ေဆးေ�းပါ��ငကေစာေဖာကြခငး

• တရစ�ာနဆလများ��င၎ငးတငအလယတက�ေတ� ����ငေသာအချ�ေဖာကြခငးအမျ�းအစားက�ေဖာြပပါေ�ကာငးကေစာေဖာကြခငးအစပျ�းေ�ကာငးအေြခအေနများ

ေအ��းဗစအသက���ရာတငေနာကဆ�းအလကထရနလကခသ�သညေအာကဆဂျငေမာလကျ�းအ� ၂ ြဖစသည။ အကယ၍ေအ��းဗစအသက���ြခငးြဖစလ�င ATP က�ြမငမားေသာစမးအငြဖငထ�တလ�ပလမမည။NADH သ�မဟ�တ FADH 2 မ� စမးအငအလကထရန များအားအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကသ�သယေဆာငသည။ အကယ၍ေအ��းဗစအသက���မ�မြဖစေပ�ပါ၊ NADH က�ြပနလညအသ�းြပ�ရန NAD + က�ြပနလည အသကသငးရနလ�အပသညဆကလက glycolytic လမးေ�ကာငးတစခ�အလကထရနေလယာ�တငသေဘ�ာအြဖစ။ ဒါဘယလ�လ�ပသလ။အချ� �ေသာသက��စနစများသညေအာဂနစေမာလကျ�းက�ေနာကဆ�းအလကထရနလကခသည။NADH မ� NAD + က�ြပနလညထ�ေထာငရနေအာဂနစေမာလကျ�းက�အသ�းြပ�ေသာလ�ပငနးစ� များသညစ�ေပါငးအချ�ေပါကအြဖစရည��နးသည။ ဆန ကျငဘကအေနြဖင၊ အချ��ေသာသက��စနစများသည၎ငးက�သ�းသညေနာကဆ�းအလကထရနလကခအြဖစေအာဂနစေမာလကျ�း။ ဒနညးလမး��စခ�လ�းက�ေမေဆးေမေဆးလ�ေခ�တယ

စာမျက��ာ ၂၄၄

သက��များမ��ြခငးအတက၎ငးတ�၏အသ�းြပ�မ�အတကစမးအငက�ေြပာငးလသညဆယလ�လာအသက���ေအာကစဂျင။

ေအာကဆဂျငမေချဆယလ�လာအသက�� ြခငး

အချ��ေသာဗကတးရးယားများ��င Archaea အပါအ ၀ ငအချ� �ေသာ prokaryote များသည a ခ��ဘက�အသ�းြပ�သညအသက���။ ဥပမာအားြဖင Archaea အ�ပစ�သည methanogens ဟ�ေခ�ေသာကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ဒက�ေလျာနညးေစသညNADH ဓာတတ�းရနမသနး။ ၎ငးအဏ�ဇဝသက��များက�ေြမဆလ�ာ��ငအစာေြခလမးေ�ကာငးများ၌ေတ�ရသညထ�ကသ�ေသာ�ား��ငသ�းကသ�ေမးြမ�ေရး၏။ အလားတ�စာ၊ sulfate ေလ�ာချေစေသာဘကတးရးယား��င Archaea အများစ�ေအာကဆဂျငမေချေနေသာ ( [link]မ�, NAD + မ� regener ရနဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကမ� sulfate ေလ�ာချNADH ။

ဤကမး��းတနးေရတငေတ�ရေသာအစမးေရာငအေရာငသညဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကမ�ေပါကကြခငးမ�ြဖစသည။ဘကတးရးယားထ�တလ�ပ။ ဤေရ�ကားေအာကဆဂျငမေချ, ဆာလဖတ - ေလ�ာချဘကတးရးယားအြဖစဟ�ကဒ��ဂျငဆာလဖ�ကဓာတေင�ထ�တလ�တေပးပါသ�တ�ေရထမ�ာေရည��ပ�က။ (ခရကဒစ - NASA / Jeff Schmaltz မ�ြပ�ြပငြခငး၊NASA ၏ GSFC၊ ြမင��ငေသာကမ�ာေြမပ�ထ�တေပးသည MODIS Land Rapid Response Team

Page 197: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 197/228

ပ�များ)သငယ�မ���ငချတဆကရန

ေအာကဆဂျင မ ေချ��ေသာဆယလ�လာအသက���ြခငးက�လ�ပ��ားမ�အတက�ကည��ရန ဒ site က�သားပါ ။

Lactic Acid ကေစာေဖာကြခငး

စာမျက��ာ ၂၄၅

သတ� ဝါများ��ငဒနချ�ကသ�ေသာအချ� �ေသာဘကတးရးယားများကအသ�းြပ�သညအချ�ေဖာကြခငးသညနညးပါသညအကဆစကေစာေဖာကြခငး ( [link]) ။ ဤအချ�ေဖာကြခငးအမျ�းအစားက�ပ�မ�နအားြဖင��တ�ကသတ� ဝါအနေရာငတငအသ�းြပ�သညေသးဆလများ��ငအ��း�ကကသားများတငေအ��းဗစက�ခငြပ�ရနေအာကစဂျငလ�ေလာကမ�မ��ပါဆကလကအသက���ြခငး (ဆ�လ�သညမ�ာပငပနး�မးနယသညအထ�ကကသားများ) ြဖစသည။ �ကကသားများတငလကတစအကစစစ�ေဆာငးြခငးက�ေသးလညပတမ�အားြဖငဖယ��ားပစရမည��င��တ�ကသတ� ဝါအသညးမ�ေဆာငခေလ၏ေနာကထပဇြဝဖစသည။ လကတစအကဆစကေစာေဖာကြခငး၏ဓာတ�ဓာတြပ�မ�များမ�ာေအာကပါအတ�ငးြဖစသည။

Pyruvic acid + NADH act လကတစအကစစ + NAD +

ဤတ� ြပနမ�တငအသ�းြပ�ေသာအငဇ�ငးသည lactate dehydrogenase (LDH) ြဖစသည။ တ� ြပနမ�ဆကလက��ငပါတယတစခ�ခ�က� ဦး တညချကအတက, ဒါေပမယဘယဘကမ�ညာဘကတ� ြပနမ�အကဆစအေြခအေနများအားြဖင inhibited ြဖစပါတယ။ ထ�သ�ေသာတစချနက Lactic acid စ�ေဆာငးြခငးသည�ကကသားများေတာငတငးြခငး၊ပ��ပးမ�ကာေသးမကသ�ေတသနကဒယ�ဆချကအြငငးပားေပမယ။ �ပးတာန lactic acid က��ကကသားများမ�ဖယထ�တ�ပးအသညးသ�ပျ� � �သားလ�င၎ငးက� pyruvic acid အြဖစေြပာငးလ��ငသည��ငေနာကထပစမးအငများအတက catabolized ။

အ��ပညာဆကသယမ�Lactic acid အချ�ေပါကြခငးသည�ကကသားဆလများြပတလပသားသည

Page 198: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 198/228

ေအာကစဂျင။

Tremetol, အြဖ�ေရာငေ�မအြမစအပင၌ေတ�ေသာဇဝြဖစစ�အဆပ, ၏ဇြဝဖစကာကယေပးသည��တ�က။ �ားများသညဤအပငက�စားေသာအခါ၎ငးတ�သညသ�တ�ထ�တလ�ပေသာ��တငအာ��စ�ကသည။ လ�သား��ေနမေကာငးြဖစလာစားသ�း�ကသည။ အနြခငး, ဝမးဗ�ကပါဝငေသာဤေရာဂါ၏ေရာဂါလက�ဏာများေလကျငခနးလ�ပ�ပးေနာကနာကျငမ���ငတ�နခါမ�သညပ�မ�ဆ�းရားလာသည။ မငးဘာလ�ဒလ�ထငတာလ။

အရကကေစာေဖာကြခငး

ေနာကထပအက�မးတဝငအချ�ေပါကြခငးလ�ပငနးစ�သညအရကအချ�ေဖာကြခငး ( [link] ) အသေနာထ�တလ�ပေသာ,အရက။ အရကကေစာေဖာကြခငး၏ပထမဦးဆ�းဓာတ�တ� ြပနမ�ေအာကပါအချကများက� (CO ြဖစတယ 2 မဒ�တယတ� ြပနမ�တငပါဝငရန)

Pyruvic acid → CO 2 + acetaldehyde + NADH →အသေနာ + NAD +

စာမျက��ာ ၂၄၆

ပထမဆ�းတ� ြပနမ�မ�ာ cytoplasmic enzyme pyruvate decarboxylase၊thiamine pyrophosphate ၏ coenzyme (TPP, ဗတာမင B 1 မ�ဆငးသကလာ �ပးလညးေခ�)သယ�) ။ ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�က�ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�အြဖစကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�က� pyruvic acid မ�ဖယထ�တသည။ကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတဆ�း�� းမ�သညေမာလကျ�း၏အရယအစားက�ကာဗနတစခ�ြဖငေလျာကျေစသညacetaldehyde ။ ဒ�တယဓာတြပ�ြခငးသည NADH က�ေအာကဆဂျငြဖစေစရနအရက dehydrogenase မ�ဓာတက�ပစ�ညးအြဖစအသ�းြပ�သညNAD + ��င acetanol မ� acetaldehyde က�ေလ�ာချ။ တေဆးြဖင pyruvic acid က�ကေစာေဖာကြခငးအရကယမကာတငေတ�ရေသာအသေနာက�ထ�တလ�ပေပးသည။ တေဆး၏အသေနာသညးခစတကြပားြခားနားသည,တေဆးအမျ�းအစား��ငပတဝနးကျငအေပ� မ�တည၍ ၅ ရာခ�င��နးမ� ၂၁ ရာခ�င��နးအထ��သညအေြခအေနများ။

စပျစသးေဖျာရညက�စပျစရည အြဖစက ေစာေဖာကြခငး ြဖငေဘးထကပစ�ညးအြဖစ CO 2 ထ�တလ�ပသည ။ ကေစာေဖာကြခငးတငကားများ��သညထ�တလ�ပေသာကာဗနဒ�ငေအာကဆ�ကဓာတေင�ထ�တလ�တသညတငကားများအတငး��ဖအားသညြဖစ��ငသည

ြဖန ချခသည။

အြခားအချ�ေပါကအမျ�းအစားများ

အြခားကေစာေဖာကြခငးနညးလမးများသညဘကတးရးယားတငြဖစပားသည။ များစာေသာ Prokaryote များသည an ေအာကဆဂျငမေချ။ဆ�လ�သညမ�ာ၎ငးတ�သညေအ��းဘစအသက���ြခငး��ငအချ�ေပါကြခငးအ�ကားေြပာငးလ��ငသညေအာကစဂျငရ��မ�။ Clostridia ကသ�ေသာအချ� � prokaryotes များသညမလ�အပေသာေအာကဆဂျငမေချ။ေမာလကျ�းေအာကစဂျငမ��ေသာေနရာတငတာဝန��သညေအာကဆဂျငမေချသညသက��များ��ငသန�ကးထားလာသည။ ေအာကစဂျငသညအဆပတစခ�ြဖစဒအဏ�ဇဝသက��ေတနထေတ� မ�မ�ာသ�တ�က�သတပစ ဒါဟာအားလ�းပ�စများက�သတြပ�သငပါတယlactic acid ကေစာေဖာကြခငး မ�လ၍ အချ�ေဖာကြခငးသညဓာတေင�ထ�တလ�ပသည။ အထ�းအမျ�းအစားများထ�တလ�ပမ�ဓာတေင�၏အခနးကဏ plays မ�ပါဝငေသာတကျေသာဘ�ဟ�ကဒရတများ၏ကေစာေဖာကြခငး၏��နြပချကအေနြဖငအသ�းြပ�သညဘကတးရးယားများ၏ဓာတခခနးမ�တပ�တင၌တည၏။ ကေစာေဖာကြခငးနညးအမျ�းမျ�းက�အသ�းြပ�သညဂလ�ကက�းလ�ငးစ ဆစ (glycolysis) တငဆth◌�မအဆငအတက NAD + က� လ�ေလာကစာေထာကပေပး��ငရနသက��များသည ။ဤလမးေ�ကာငးများမ��ပါကထ�အဆငသညမြဖစ��ငပါ။ ATP မ�မညသည ATP မ�ေကာကယ�မညမဟ�တပါဂလ�းက�စ၏ပျကြပား။

Page 199: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 199/228

အပ�ငးအကျ�းအကယ၍ NADH သညေအ��းဗစအသက���ြခငးြဖငဓာတတ�း��ငြခငးမ��ပါကအြခားအလကထရနလကခမ�က�အသ�းြပ�သည။သက��အများစ�သည NAD + က�ြပနလညထ�ေထာငရနအတကကေစာေဖာကြခငးပ�စအချ� �က�အသ�းြပ�လမမည ။

စာမျက��ာ ၂၄၇

glycolysis ၏ဆကလကေသချာ။ အချ�ေပါက အတက NAD + ၏သစများအစားထ�းစ�ကပျ�း မဟ�တပါဘ�းATP ထ�တလ�ပမ���ငအတ�လ�ကပါသား; ထ�ေ�ကာင NADH ၏အသ�းြပ�မ�သည ATP တစခ� အသ�းြပ�၍ ထ�တလ�ပ��ငသညအလကထရနသယယ�ပ�ေဆာငေရးကငးဆကအသ�းချမထားပါ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

[link] အြဖ�ေရာငေ�မအြမစအပငတငေတ�ရေသာဇဝြဖစစ�အဆပ Tremetol က၎ငးအားတားဆးသည��၏ဇြဝဖစ။ �ားများသညဤအပငက�စားေသာအခါ၎ငးတ�သညသ�တ�ထ�တလ�ပေသာ��တငအာ��စ�ကသည။��က�စားတလ�ေတဟာဖျားနာလာတယ။ ပါဝငသညေသာဤေရာဂါ၏ေရာဂါလက�ဏာများေအာအနြခငး၊ ဝမးဗ�ကနာကျငမ���ငတ�နခါြခငးသညေလကျငခနးလ�ပ�ပးေနာကပ�မ�ဆ�းရားလာသည။ မငးဘာလ�ဒက�ထငတာလဒကစ�ကလား

[link] ေရာဂါသည Lactate စ�ေဆာငးြခငးေ�ကာငြဖစသည။ Lactate level သညေလကျငခနးလ�ပ�ပးေနာကတငတကသညေရာဂါလက�ဏာေတပ�ဆ�းလာတယ။ ��အနာေရာဂါသညယေနေခတတင��ားပါးေသာလညးယ���ကတကစအေနာကပ�ငးယ���ကတကတင��ခသညအေစာပ�ငး 1800 ခ���စြပညနယများ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

တရစ�ာနအ��း�ကကသားများတငေအာကပါကေစာေဖာကြခငးနညးလမးများအနကမညသညနညး။

က။ လကတစအကစစကေစာေဖာကြခငးခ။ အရကကေစာေဖာကြခငးဂ။ ေရာေ��ာအကဆစကေစာေဖာကြခငး။ propionic ကေစာေဖာကြခငး

က

အခမတ� ြပနမ�

ကေစာေဖာကြခငး��ငခ��ာက�ယေအာကဆဂျငမေချအသက���ြခငးတ�၏အဓကြခားနားချကကားအဘယနညး။

ကေစာေဖာကြခငးသည glycolysis က�သာအသ�းြပ�သည။ ေအာကဆဂျငမေချအသက���ြခငး (cellular) ၏အစတအပ�ငး (၃) ခ�လ�းက�သ�းသညcitric အကဆစသသရာ��ငအလကထရနကသ�ေသာ mitochondria ��အစတအပ�ငးများအပါအဝငအသက���ြခငးသယယ�ပ�ေဆာငေရး၊ ၎ငးသညေအာကစဂျငဓာတေင�အစားအြခားေနာကဆ�းအလကထရနလကခမ�က�အသ�းြပ�သည။

ေဝါဟာရ

ေအာကဆဂျငမေချဆယလ�လာအသက��ြခငးသက��များ၏မ��ြခငးအတက၎ငးတ�၏အသ�းြပ�မ�အတကစမးအငက�ေြပာငးလသညအတကြဖစစ�က�ေအာကစဂျင

ကေစာေဖာကြခငးတစ ဦး ေအာဂနစသ�မဟ�တေအာဂနစြဒပေပါငးများ��ငအတ� NAD + regenerating ၏ြဖစစ�က�ေနာကဆ�းအလကထရနလကခသ�အြဖစအမ�ေဆာငြခငးသညမ��ြခငး၌ြဖစေပ�သည၊ ထမ�ာေတ� ����ငပါသညေအာကစဂျငမ��ြခငး

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-response "title =" Free Response "သ�ငယချငးတစေယာကနခေနတာလား

စာမျက��ာ ၂၄၈

လ�အ�ပ ထ�သ� ြဖစပါကသငဝ�ငးရထားသညအခါတစစ�တစ ဦး က���ာေဖြခငး၏စနေခ�မ�က�သငသသည

Page 200: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 200/228

ေထာင��ငချေသာအြခားလ�များ။ သင��ငသငသ�ငယချငးတငဆလဖ�နး��ပါကသင၏��ာေဖေတ� ��ရနအခငအလမး��သညတစ ဦး ချငးစကတြခားေကာငးေသာြဖစ�ကသည။ ဆလဖ�နးတစလ�း၏မကေဆချများေပးပ� ြခငး��ငလကခြခငးသည၎ငးက�အေကာငးဆ�းြဖစသညဆကသယေရးကရယာ။ (ခရကဒစ - ဗငးဆင� �ငဘလာတ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး

ထ�တလ�ပမ�များ)

သင��ငသငပတ ၀ နးကျင��လ�များကမစမးေဆာင��ငပါကမညသ�ေသာဘဝမျ�းြဖစလာမညက�ြမငေယာင�ကညပါဆကသယသည သင၏ဆ��က�အြခားသ�များအားေဖာြပ��ငမညမဟ�တသလ�သငလညးလညးေြပာဆ���ငမညမဟ�တပါသင၏ပတ ၀ နးကျင��င ပတသက၍ ပ�မ�သ��ရနေမးခနးများသငေမးသည။ လ�မ�ေရးအဖ�အစညးြဖစပါတယထ�လ�အဖ�အစညးပါ ၀ ငေသာလ�ပ�ဂ��လတစ ဦး ချငးအ�ကားဆကသယမ�အေပ�မ�တညသညဆကသယေရးမ��ဘ, လ�အဖ�အစညး�ပ�လလမမယ။

လ�များ��ငအတ�ဆလတစခ�ချငးစသည ၄ ငးတ�� �ငအြပနအလ�နဆကသယ��ငရနအတကအလနအေရး�ကးသညပတဝနးကျင။ ဆလတစခ�တငသ�ဟာသ��ကးထားေနသလားသ�မဟ�တတစလ�းပငြဖစေစဤအချကမ�ာမ�နကနသညပ��ကးတသက��ဖ�စညးေသာဆလများစာ။ စနစတကျြပငပတ� ြပန��ငရနအတကလ��ေဆာမ�, ဆလတတ��ငသမ���ပေထးေသာဆကသယေရးယ��ရားများတထငခ�ကသညသတငးစကားတစခ�လကခရ���ပးသတငးအချကအလကများက�ပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ လ�ေြပာငးပါမကေဆချက�တ� ြပနတ� ြပနဆလအတငးအေြပာငးအလများက�ထ�တလ�ပရန။

multicellular organisms မ�ာဆလေတဟာဓာတ�သတငးစကားေတက�အဆကမြပတေပးပ� �ပးလကခတယေဝးလေသာက�ယတငးအဂ� ါ, တစ���းများ��ငဆလများ၏လ�ပရပများက��သဒနတ။ ေပးပ�� �ငစမး

စာမျက��ာ ၂၄၉

မကေဆချများလျငြမနစာ��ငအကျ�း��စာဆလေတသ�တ�ရည�� �ငးည�� �ငးရန��ငည�လ�ပေဆာငချကများက�။

ပ��ကးတသက��ေတအတကဆယလ�လာဆကသယေရးအတကလ�အပချကကသသာထင��ားေပမယပငဆလတစခ�တညးေသာသက��များသညတစ ဦး ��ငတစ ဦး ဆကသယ�ကသည။ တေဆးဆလတစခ�ချငးစက�အချကြပမတလ�ကက�ညရနအြခား။ ဘကတးရးယားအချ� � ပ�စများသည၎ငးတ�၏လ�ပေဆာငမ�များက�ည�� �ငးေဆာငရကသညbiofilms ဟ�ေခ�ေသာ�ကးမားေသာ��ပေထးေသာေနရာများသ�ဖ�စညးရနသ�မဟ�တ toxins ထ�တလ�ပမ�က�စ�စညးရနယ���ပ�ငသက��ဖယ��ားပါ။ ဆလများ၏စမးရညဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပမ�သညဆလတစခ�တညးမ� အစြပ�၍ ဆငကြဖစစ�အတကမ��မြဖစလ�အပသညmulticellular သက��။ ဆကသယေရး၏ထေရာကြခငး��ငအမ�ား - အခမ function က�က���ပတ�သသညအတ�ငးစနစများသညသက��အားလ�းအတကအေရး�ကးသည။

ေမာလကျ�း��ငဆယလ�လာ Receptor အချကြပဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

Page 201: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 201/228

• ေတအများ�ကးသက��တ�ငျေတ�အချကြပေလးအမျ�းအစားများက�ေဖာြပပါ• ဆလမျက��ာြပင receptors ��ငအတ�ြပညတငး receptors ��ငးယ��• ligand ၏ဖ�စညးပ���င၎ငး၏ယ��ရားအ�ကားဆက�ယမ�က�အသအမ�တြပ�ပါ

အေရးယ�မ�၏

သက��ဆလေလာကတငဆကသယမ���စမျ�း��သည။ ဆကသယေရးဆလများအ�ကားဆလများအ�ကားဆကသယမ�က� intercellular အချကြပြခငးဟ�ေခ�သညintracellular အချကြပေတာငးဆ�ခသည။ ြခားနားချကက�မ�တမရနလယက�ေသာနညးလမးအားြဖငြဖစသညေ�� �ဆက၏လကတငမ�ရငးက�နားလညြခငးဥပမာအားြဖင၊ ြဖတေသာလ�ငးများသညတစခ���ငတစခ�ြဖတသနးသားေသာမျ�းများ��ငအချငးချငးအြပနအလ�နနညးလမးများြဖစသည"အတငးပ�ငး" (ေသးေ�ကာသငးကသ�) ။

ဆလအချကြပြခငးြဖငဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပမ�များသညများေသာအားြဖငေသးငယေသာအရာများအြဖစထ�တလ�တသညမတည�ငမေသာသ�မဟ�တေပျာဝငေမာလကျ�းများ ligands ဟ�ေခ�သည။ ligand သညချညေ��ာငထားေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသညအြခားသတသတမ�တမ�တေမာလကျ�း, အချ��ကစ�များတငလ�ပငနးစ�အတက signal က�ပ�ေဆာင။ထ�ေ�ကာင Ligands များက�အချကြပေမာလကျ�းများအြဖစမ�တယ���ငသည။ Ligands ��ငအတ�အြပနအလ�နပစမ�တဆလေတထကပ��တနးေတ၊ ဒပ��တနးက�လညး receptors ဟ�ေခ� �ကသည။ Ligands ��င receptors အများအြပားမျ�းကတည��;သ�ေသာတစ ဦး သတသတမ�တမ�တ ligand ပ�မ�နအားြဖငသာခ��ျေ��ာငျတတကျတအဒ receptor ရပါလမမယက ligand ။

အချကြပ၏ပ�စများ

multacellular သက��များတင paracrine ဟ�ေခ�ေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပမ�အမျ�းအစားေလးမျ�း��သညအချကြပြခငး, endocrine အချကြပ, autocrine အချကြပ��ငကာဟမ�က�ြဖတ�ပးြဖတ�ပးတ�က��ကအချကြပ( လငခ)) ။ ကြပားြခားနားေသာအချကြပအမျ�းအစားများအ�ကားအဓကြခားနားချကမ�ာအကာအေဝးြဖစသညအဆ�ပါ signal က�ပစမ�တဆလေရာက��ရနသက��မ�တဆငသားလာ။ ဆလေတအားလ�းက�ထခ�ကတာမဟ�တဘ�းတ�ညတအချကြပ။

ဓာတ�ေဗဒအချကြပမ�တင၊ ဆလတစခ�သညသ�ဟာသ� (autocrine အချကြပြခငး) က�ကာဟြခငးြဖငချတဆက��ငသညဆကသယမ�, အနးအနား��ဆလ (paracrine အချကြပ), ဒါမ�မဟ�တတစ ဦး ေဝးလေသာဆလ (endocrine အချကြပ) ။ နနးတငး

စာမျက��ာ ၂၅၀

အချကြပသညအနးအနား��ဆလများေပ�တငြပ�မ�သည၊ endocrine အချကြပမ�သညသယေဆာငရနေသးလညပတမ�စနစက�အသ�းြပ�သညligands ��ငအချကြပဆလအေပ� autocrine အချကြပြပ�မ�။ ကာဟချကလမးဆ�မ�တဆငအချကြပကပလျကအ�ကားတ�က��ကေရ�လျားေမာလကျ�းအချကြပပါဝငျသ�ျ

ဆလေတ။

Paracrine အချကြပ

ဆလများအ�ကားနးကပေသာဆလများအ�ကားေဒသအလ�ကလ�ပေဆာငေသာအချကြပမ�များက� paracrine အချကြပမ�များဟ�ေခ�သည။

Page 202: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 202/228

Paracrine အချကြပမ�သည extracellular matrix မ�တဆငပျ� � � ြခငးြဖငေ���သည။ ဤအချကြပအမျ�းအစားများများေသာအားြဖငအချနတ�အတငးသာ�ကာေသာြမနြမနဆနဆနတ� ြပနမ�က�ထ�တယ�ေလ��သည။ ေစာငေ��ာက��ငရနအတကတ� ြပနမ�ေဒသအလ�က, paracrine ligand ေမာလကျ�းများပ�မ�နအားြဖငအလျငအြမနအငဇ�ငးေတအားြဖငပျကစးြခငးေန�ကသညအမနးချငးဆလများကဖယ��ားခသည။ အချကြပမ�များက�ဖယ��ားြခငးအာ��စ�းစ�ကမ�ြပနလညထ�ေထာငပါလမမယsignal က�များအတက gradient, သ�တ�က�လ�ငလ�င intracellular အာကာသမ�တဆငပျ� ဖ�ခင ြပ�ထပမထ�တြပနခသည။

paracrine အချကြပမ�၏ဥပမာတစခ�မ�ာအာ��ေ�ကာများအ�ကား synapses များမ�အချကြပမ�လ�ေြပာငးြခငးြဖစသညဆလေတ။ နဗေ�ကာဆလတငဆလက�ယထည၊ dendrites ဟ�ေခ�ေသာတ�ေတာငးေသာအက�ငးအခကများပါဝငသညလ��ေဆာမ�က�ခယ�တသ�ကေနာကထပ axon လ�ေခ�တ��ညလျားတတ�းချ� မ�တစခ�ကအြခားအချကြပမ�က�ထ�တလ�ငေပးတယအာ��ေ�ကာဆလများသ�မဟ�တ�ကကသားဆလေတ။ အာ��ေ�ကာဆလများအဘယမ�ာ�� signal က�ဂယာအ�ကားလမးဆ�ြဖစပားမ�က� synapses ဟ�ေခ�သည။ Synaptic signal ဆ�သညမ�ာအာ��ေ�ကာအ�ကားသားေသာဓာတ�ေဗဒဆ�ငရာအချကြပြဖစသညဆလေတ။ အာ��ေ�ကာဆလအတငး��အချကြပများသညလျငြမနစာေရ�လျားေနေသာလ�ပစစလ��ေဆာမ�များြဖငြပန ပားေစသည။ ဘယေတာလဤေရ�ကား Impulses သတငးပ�လာမညဆလ၏ dendrite မ�အေပ� signal က�ဆကလက axon ၏အဆ�းသ�ေရာက��presynaptic cell (ဆလ) က neurotransmitter လ�ေခ�တဓာတ� ligands ေတက�ထ�တလ�တလ�ကတယsignal က�ထ�တလ�တ) ။ အဆ�ပါ neurotransmitter အလနေသးငယတအကာအေဝးက�ြဖတ�ပးသယယ�ပ�ေဆာငေရးေန�ကသညဓာတ�ေဗဒ synapses ဟ�ေခ�ေသာအာ��ေ�ကာဆလများအ�ကား ([link]) ။ အ�ကားေသးငယတအကာအေဝးအာ��ေ�ကာဆလအချကြပလျငြမနစာသားလာခငြပ�; ၎ငးသညချကချငးတ�န ြပနမ�ြဖစေစ��ငသည။မးဖ�က�ခ�တ။ သင၏လကက�တငပါ။

စာမျက��ာ ၂၅၁

အဆ�ပါ neurotransmitter အဆ�ပါ postsynaptic ဆလရမျက��ာြပငေပ�မ�ာအဒ receptor ချညေ��ာငေသာအခါ,ပစမ�တဆလ၏�လ�ပျစစျအလားအလာေြပာငးလ��ငလာမညလ�ပစစချငတေဒါသစတန ြဖစပါတယစတငခတယ။ ဓာတ�ေဗဒ synapses ထက�ထ�တလ�တလ�ကတ neurotransmitter ေတကပျကစးသားတယလကခသ�အာ��ေ�ကာဆလြပနလညထ�ေထာင��ငေအာငလျငြမနစာသ�မဟ�တ presynaptic ဆလအားြဖင reabsorbed ရြမနြမနဆနဆနနလာမယ Synaptic signal က�လျငြမနစာတ� ြပနရနြပငဆငပါ။

synyntic ဟ�ေခ�ေသာ presynaptic ဆလ��င postynaptic ဆလအ�ကားအကာအေဝးကာဟချက - သညအလနေသးငယေသာ��င neurotransmitter ၏လျငြမနစာပျ� � �ဘ�ခင ြပ�ပါတယ။ ထမ�ာအငဇ�ငးေတsynapatic ကအဆ�ပါရပစဖ� neurotransmitter အချ��အမျ�းအစားများက�နမ

အချကြပ

Endocrine အချကြပ

အေဝးမ�ဆလများမ�အချကြပများက� endocrine အချကြပမ�များဟ�ေခ� �ပး၎ငးတ�သည endocrine မ�ြဖစသညဆလေတ။ (ခ��ာက�ယအတငး�� endocrine ဆလများစာသညသ�ငးရ�ကကသ�ေသာ endocrine gland များ၌တည��သညဂလငး, hypothalamus ��င pituitary gland ။ ) ဒအချကြပအမျ�းအစားများက�များေသာအားြဖငတစ ဦး ထ�တလ�ပသညတ� ြပနမ�ေ��းေသာလညး�ကာ��ညခေသာအကျ�းသကေရာကမ���သည။ endocrine အချကြပအတကြဖန ချ ligandsေဟာမ�နးဟ�ေခ�သည၊ ခ��ာက�ယ၏အစတအပ�ငးတစခ�တငထ�တလ�ပေသာလညးအကျ�းသကေရာကေစသညအချကြပေမာလကျ�းများက�ရည��နးသညအချ� �ေသာအကာအေဝးကာသညအြခားခ��ာက�ယေဒသများ။

ေဟာမ�နးများသည endocrine ဆလများ��င၎ငးတ�၏ပစမ�တဆလများအ�ကား�ကးမားေသာအကာအေဝးက�ြဖတ�ပးသားသညခ��ာက�ယတစေလ�ာကေရ�လျားရနအေတာေလးေ��းေကးေသာနညးလမးြဖစသည။ သ�တ�ေ�ကာငသယယ�ပ�ေဆာငေရးပ�စ, ေဟာမ�နးေတေပျာဝငလာ�ပးသ�တ�လ�ပ��ားတအခါမ�ာြပငးအားနညးတယသ�တ�ရပစမ�တဆလေပ�မ�ာ။ ၎ငးသည paracrine အချကြပြခငး��ငကြပားသညligands ၏အလနြမငမား��ငပါတယ။

Autocrine အချကြပ

Autocrine အချကြပမ�များသည ligand ��ငလညးချတဆက��ငသညဆလအချကြပြခငးြဖငထ�တလ�ပသညြဖန ချခသည။ ဆ�လ�သညမ�ာအချကြပဆလ��ငပစမ�တဆလသညအတ�တ�သ�မဟ�တအလားတ�ဆလတစခ�ြဖစ��ငသည

Page 203: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 203/228

(ေ�� �ဆကသည auto - auto) က� ဆ�လ�သည။ အချကြပဆလသညသ�ဟာသ� signal က�ပ�သည။ ဒါေ�ကာငးေသချာေစရနတစ ဦး သက��များ၏အေစာပ�ငးဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�စ�အတငးမ�ကာခဏအချကြပအမျ�းအစားမ�ကာခဏေတ� ����ငပါသညဆလများသညမ�နကနေသာတစ���းများြဖစလာ�ပးသငေတာေသာလ�ပငနးေဆာငတာက�လ�ပေဆာငသည။ Autocrine အချကြပလညးနာကျငမ�ခစားမ���ငေရာငရမးတ� ြပနမ�က�ထနးည�။ ဆလတစ ဦး ��ငအတ�က�းစကလ�ငဗ�ငးရပစပ�းသညဆလတငပ��ဂရမ��ေသာဆလေသြခငးက�ခယ�ေ�ကာငးြပြခငးြဖငဗ�ငးရပစက�ေသေစ��ငသညလ�ပငနးစ�။ အချ�� ြဖစရပများတငတ�ညေသာအမျ�းအစား��အမနးချငးဆလများသညလညးြဖန ချြခငး၏လ�မးမ�းမ�က�ခရသည

စာမျက��ာ ၂၅၂

က။ သေ��သားဖ�ဖ�းတ�းတအတကအမနးချငးအ�ပစ�တစစ�က�လ��ေဆာ၏ဤြဖစစ�က�ဆလများသညတ�ညေသာဆလအမျ�းအစားများက�တ�ညေသာဆလအမျ�းအစားသ�ခြခားရန��န�ကား��ငသညသငေလျာေသာဖ� �ဖ�းမ�ဆ�ငရာရလဒက�ေသချာ။

Gap လမးဆ�တစေလ�ာကတငတ�က��ကအချကြပ

တရစ�ာနများ��ကာဟချကများ��ငအပငများ�� plasmodesmata သညပလာစမာအ�ကားဆကသယမ�ြဖစသညအမနးချငးဆလ၏အေြမ�းပါး။ ဤေရြဖညသညလမးေ�ကာငးများသညအချကြပမ�ေသးငယေစသညဆလ��စခ�အ�ကားပျ� ��ဖ� intracellular ြပ��ပဟ�ေခ�ေမာလကျ�း, ။ အေသးစားေမာလကျ�းများ,ထ�ကသ�ေသာကယလစယမအ�ငးယနး (Ca 2+ ) ကသ�ဆလများအ�ကားေရ�လျား��ငေပမယပ��တနးများကသ� �ကးမားေသာေမာလကျ�း��င DNA က�လ�ငးများမ�တဆင fit လ�မရပါဘ�း။ လ�ငးများ၏တကျစာေ�ကာငးေသချာဆလများလတလပေသာ��ေနဆေပမယြမနဆနလယက�စာအချကြပထ�တလ�င��င။ အချကြပ၏လ�ေြပာငးေမာလကျ�းများသညဆလ၏လက��အေြခအေနက�ရညမ�နးထားေသာဆလ��ငတ�က��ကဆကသယသည။ ဒဆလအ�ပစ�တစစ�သည၎ငးတ�တ�န ြပနမ�တစခ�မ�တစခ�သာြဖစ��ငေသာအချကြပမ�က�တ� ြပနရနည�� �ငး��ငသညလကခရ��ပါ�ပ အပငများတင plasmodesmata သညေနရာအ��တင���ပးအပငတစခ�လ�းက�intoရာမြဖစေစသည။ \ tဆကသယေရးကနယက။

Receptors အမျ�းအစားများ

Receptor များသညဆလအတငး�� ligand က�ချညေ��ာငထားေသာဆလအတငး��ပ��တငးေမာလကျ�းများြဖစသည။ ��ပါတယreceptor အမျ�းအစား��စမျ�း၊ အတငးပ�ငး receptors ��ငဆလမျက��ာြပင receptors ။

ြပညတငး receptors

ထ�အြပင intracellular သ�မဟ�တ cytoplasmic receptors များဟ�လ�သများေသာအတငးခ receptors, များက�ေတ� ��ရသညဆလ၏ cytoplasm ��ငခရးသား��ငြဖစေ�ကာငး hydrophobic ligand ေမာလကျ�းက�တ� ြပနပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတ�ပး။ ဆလအတငးသ�ေရာကေသာအခါဤေမာလကျ�းများစာသညပ��တနးများ��ငဆက�ယသညေ�ကာငးဗဇစကားရပဖျနေြဖဖ� mRNA ေပါငးစပ (က�းယ�) ၏အား�ပ�ငမ�အြဖစြပ�မ�။ မျ�းဗဇစကားရပသညဆလတစခ�၏ DNA တငသတငးအချကအလကများက� a သ�ေြပာငးလြခငး၏ဆယလ�လာလ�ပငနးစ�ြဖစသညေနာကဆ�းတငပ��တနးြဖစေပ�ေသာအမ�င��အကဆစများ။ အဆ�ပါ ligand ဖ�ချညေ��ာငတအခါအတငးပ�ငး receptor, တစ ဦး DNA က� - စညးေ��ာင site ေပ�တငေဖာထ�တတညေြပာငးလမ�ြဖစေပ�သညပ��တနး။ အဆ�ပါ ligand-receptor ��ပေထးေသာ�ျ�ကလယသ�ေရ �လျား�ပးေတာတကျတမ�ချညေ��ာငအဆ�ပါခ��မ�ဆ�နး DNA က�၏စညးမျ�းေဒသများ��ငက�းယ�၏စတငအားေပးအားေြမ�ာက( လငခ)) ။ က�းယ�ြခငးဆ�သညမ�ာဆလ DNA ��အချကအလကများက�အထ�းသ�က�းယ�ြခငးလ�ပငနးစ�ြဖစသညmessenger RNA (mRNA) လ�ေခ�တ RNA ပ�စ၊ ဆလ mRNA အတကသတငးအချကအလကက�အသ�းြပ�သညသတသတမ�တမ�တအမ�င��ချတဆကရန (ထ� cytoplasm ��င ribosomes ��ငအတ�တဖကသ�ထကလ��ေဆျာ)ပ��တနးထ�တလ�ပမ�နကနေသာ��ငရနအတကအကဆစ။ internal receptors ဗဇက�တ�က��က�သဇာလ�မးမ�း��ငသညအြခား receptors သ�မဟ�တ messenger က�အေပ� signal က�ေ��ာကသားစရာမလ�ဘစကားရပ။

Hydrophobic အချကြပေမာလကျ�းများသညပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ပျ� ��သညအဆ�ပါ cytoplasm အတက intracellular အဒ receptors အတ�။ အေတာများများက intracellular အဒ receptors က�းယ�ြဖစ�ကသည

စာမျက��ာ ၂၅၃

Page 204: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 204/228

�ျ�ကလယအတက DNA က���ငအတ�အြပနအလ�န��ငမျ�းဗဇက�ထနးည�ေ�ကာငးအချကများ

စကားရပ။

ဆလ - Surface ကလကခ

ထ�အြပင transmembrane receptors ဟ�လ�သများသညဆလမျက��ာြပင receptors များသညဆလမျက��ာြပင၊ membrane-ြပငပ ligand ေမာလကျ�းမ�ခ��ျေ��ာငျေ�ကာငးေကျာကချရပနား (integral) ပ��တနး။ အဒ receptor အမျ�းအစားအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါးက�ချ�ထငြခငး��ငတစ ဦး extracellular ရေသာ signal က� transduction လ�ပေဆာငတယsignal က� intercellular signal တစခ�သ�ေြပာငးလသည။ ဆလ - မျက��ာြပင��ငအတ�အြပနအလ�နေ�ကာငး Ligandsreceptors သ�တ�သကေရာကေသာဆလထသ�မလ�အပပါ။ ဆလ - မျက��ာြပင receptors လညးဟ�ေခ� �ကသညသ�တ�တစ ဦး ချငးစဆလအမျ�းအစားများက�မ�တကျတေ�ကာငဆလ - တကျတပ��တနးသ�မဟ�တအမ�တအသားများ။

ဆလ - မျက��ာြပင receptor ပ��တနးသာမနဆလလညပတမ�၏အေြခခြဖစေသာေ�ကာငထ�သ� ြပ�သငသညဤပ��တနးများထမ�တစစ�တစရာတငခ�တယငးမ�သညြပငးထန��ငသညက�အအားသငစရာမဟ�တပါအကျ�းဆကများ။ အချ��ေသာ receptor ေမာလကျ�းများ၏ပ��တနးဖ�စညးပ�များတငအမ�ားများက�ြပသခသညပနးနာရင�ကပ၊ ��လ�းေရာဂါ��ငကငဆာတ�တငပါ ၀ ငရန။

တစခ�ချငးစက�ဆလ - မျက��ာြပင receptor သ�းခ�အဓကအစတအပ�ငးများ��ပါတယ: ြပငပ ligand-binding ဒ�မနးတစ ဦးhydrophobic အေြမ�းပါး - spanning ေဒသ��ငဆလအတငး��တစ ဦး intracellular ဒ�မနး။ Theligand-binding ဒ�မနးက�လညး extracellular ဒ�မနးဟ�ေခ�သည။ တစခ�ချငးစ၏အရယအစား��ငအတ�ငးအတာဤဒ�မနးများသည receptor အမျ�းအစားေပ� မ�တည၍ ကျယြပန စာကြပားသည။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

HostU များက�ဗ�ငးရပစများမညသ�အသအမ�တြပ�သနညးသက��ဆလများ��ငမတ�ဘ၊ ဗ�ငးရပစများစာတငပလာစမာမ��ပါအေြမ�းပါးသ�မဟ�တဘဝေရ��ညတညတရနလ�အပေသာအေဆာကအ ဥ များမဆ�။ အချ�� ဗ�ငးရပစများသည��း��ငးပါသညဒအနေအ (RNA) ပါ ၀ ငေသာ inert protein shell ြဖငဖ�စညးထားသည။ မျ�းပားရန, ဗ�ငးရပစများမြဖစမေနhost တစခ�အေနြဖငေဆာငရကေသာသက��ဆလက�ကျ�းေကျာပါ။ ထ�ေနာက hostular ဆယလ�လာယ��ရားက�လ�ေြပာငးပါ။သ�ေသာဗ�ငးရပစသည ၄ ငး၏အမ��ငက�မညသ�အသအမ�တြပ�သနညး။

ဗ�ငးရပစများသညအမ��ငဆလ��ဆလ - မျက��ာြပင receptors များ��ငမ�ကာခဏချတဆကသည။ ဥပမာအားြဖင, ထ�ဗ�ငးရပစပ�းလ�တ�ပေကး (တ�ပေကး) သညဆလများ၏အေြမ�းပါးများ�� receptors များ��ငအထ�းသကဆ�ငေစသညအသက���လမးေ�ကာငးဆ�ငရာစနစ။ အမ��ငများအ�ကားဆလ - မျက��ာြပင receptors အတကဓာတ�ကြပားြခားနားမ�ေ�ကာငဆ�လ�

စာမျက��ာ ၂၅၄

သတသတမ�တမ�တမျ�းစတတစခ� (ဥပမာ၊ လ�သားများ) က�က�းစကေသာဗ�ငးရပစသညအြခားမျ�းစတတစခ� (သ�) က�းစကြခငးမြပ���ငပါဥပမာ, �ကက) ။

သ�ေသာဗ�ငးရပစများသညလ�သား��င� �ငးယ��လ�ငအနညးငယေသာ DNA (သ�) RNA ပမာဏ��သညရလဒ, ဗ�ငးရပစမျ�းပားလ�ငြမနစာြဖစပား��ငသည။ ဗ�ငးရပစမျ�းပားေလျာပါးသားမညြဖစသလ�ေ�ကာငးအမ�ားများက�ထ�တလ�ပသညအသစထ�တလ�ပလ�ကတဗ�ငးရပစေတက�ေြပာငးလေစ��ငတယ။ ဤေြပာငးလမ�များေ�ကာငးဗ�ငးရပစပ��တနးဆ�လ�ဆလ - မျက��ာြပင receptors ��ငအတ�အြပနအလ�နသ�တ�အဒ receptor မ�ခ��ျေ��ာငျ��ငျေသာထ�ကသ�ေသာလမးအတကတြဖညးြဖညးတ�းတကေြပာငးလလမအသစတစခ�က�အမ��ငထမ�ာ။ ထ�သ�ေသာေြပာငးလမ�များသညမျ�းပားြခငးသသရာတငကျပနး��ငမ�ကာခဏြဖစေလ��သညဗ�ငးရပစ��မနငးေရး, ဒါေပမယအသစေသာစညးေ��ာငမ�ဂ�ဏသတ� များ��သညဗ�ငးရပစတစ ဦး အဆကအသယ��လ�ငအေြပာငးအလများသာအေရး�ကးသညသငေလျာေသာအမ��င��ငအတ�။ တ�ပေကးေရာဂါ၏အေြခအေနတငဤအေြခအေနသညမညသညေနရာတငမဆ�ြဖစပား��ငသညတရစ�ာနများ��ငလ�များသည�ကက၊ ဝကေမးြမ�ေရးြခများကသ�နးကပစာဆကသယ�ကသည ။ 1 တစချနကဗ�ငးရပစခ�နတကhost အသစတစခ�သ�လျငြမနစာပျ� � �� �ငသည။ သပ�ပညာ��ငများသညအသစေပ�ထနးလာသညဗ�ငးရပစ (ေခ�) က��ကညသညထ�ကသ�ေသာေစာင�ကညေလလာြခငး၏ြဖစ��ငေြခက�ေလ�ာချ��ငသညက�ေမ�ာလငချကအတကအနးကပထနးသစစဗ�ငးရပစ)

Page 205: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 205/228

ကမ�ာလ�းဆ�ငရာဗ�ငးရပစကပေရာဂါ။ဆလ - မျက��ာြပင receptors multicellular သက��အတကအချကြပအများစ�တငပါဝငပတသကေန�ကသည။ အဒမ�ာေယဘ�ယျအားြဖငဆလမျက��ာြပင�� receptors အမျ�းအစားသ�းမျ�းြဖစသည။ ion channel-link receptors, G-protein -ချတဆက receptors ��ငအငဇ�ငး��ငဆက�ယ receptors ။

Ion channel-link receptors သည ligand က�ချညေ��ာငကာထ�အေြမ�းပါးမ�တဆင channel တစခ�က�ဖငသညတကျေသာအ�ငးယနးများြဖတသနးခငြပ�သည။ ��ပသလ�ငးတစခ�ဖ�စညးရနဆလ - မျက��ာြပငဆ�ငရာဤ receptor အမျ�းအစား��သညတစခ�ကျယြပန အေြမ�းပါး - spanning ေဒသ။ အဆ�ပါ phospholipid ဖကတးအကဆစ��ငအတ�အြပနအလ�န��ငရနအတကအေြမ�းပါး��အမ�င��အကဆစများစာဟာပလာစမာအေြမ�းပါးရဗဟ�က�ြဖစေပ�ေစေသာအ�မးspanning ေဒသသဘာဝ၌ hydrophobic ြဖစ�ကသည။ ေြပာငးြပနအသား၏အတငးပ�ငးက�မျ�းေ�ကာငးအမ�င��အကဆစအဆ�ပါ channel က�ေရသ�မဟ�တအ�ငးယနးများ၏ကျမးပ�ဒများအတကခငြပ� hydrophilic ြဖစ�ကသည။ ligand မ�ချညေ��ာငတအခါချနနယ၏ extracellular ေဒသ, ပ��တနးအတကညေြပာငးလမ���ေသး၏ထ�ကသ�ဆ�ဒယမ, ကယလစယမ, မဂ�နစယမ��ငဟ�ကဒ��ဂျငအြဖစအ�ငးယနးြဖတသနးခငြပ�သည( လငခ)) ။

Gated ion channel များသည plasma အေြမ�းပါးမ�တဆငအေပါကက�ြဖစေပ�ေစသညေမာလကျ�းချညေ��ာင။ ထ�ေနာကပငလငးအေပါကသညအ�ငးယနးများအား ၀ ငထကသ�မဟ�တထကခငြပ�သည

ဆလ။

စာမျက��ာ ၂၅၅

G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptors များသည ligand က�ချညေ��ာင�ပး G-protein ဟ�ေခ�ေသာအေြမ�းပါးပ��တနးက�သကဝငေစသည။ထ�ေနာက activated G-protein သည ion channel သ�မဟ�တ the enzyme ��ငအြပနအလ�နဆကသယသညအေြမ�းပါး ([link]) ။ G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptors အားလ�းတင transmembrane domains ခ�နစခ���သညတစခ�ချငးစက� receptor ၎ငး၏က�ယပ�ငတကျတ extracellular ဒ�မနး��င G- ပ��တနး -binding site က���ပါတယ။

G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptor များက� အသ�းြပ�၍ ဆလအချကြပမ�သညအြဖစအပျကများဆကတ�ကအြဖစများပါသည။ မligand ချညေ��ာငြခငး, မလ�ပမ��ား G-ပ��တနးသညအဒ receptor တကျတအသစေတ� ��သည site ��ငချတဆက��ငသည၎ငး၏ binding သည။ အဆ�ပါ ligand အဒ receptor မ�ချညေ��ာင�ပးတာနထကေပ�လာတပ�သဏchange◌ာနေြပာငးလမ�က�သကဝငဂျဒပက�ထ�တလ�တ�ပး GTP က�ေကာကယ�သည G-protein ။ ထ�ေနာက G-protein ၏ subunits များကသားသညအဆ�ပါ α subunit ��င βγ subunit သ�။ G-protein အပ�ငးအစတစခ�သ�မဟ�တ��စခ�လ�းသညြဖစ��ငသညရလဒအေနနအြခားပ��တနးက�သကဝငေစဖ�။ ခဏ�ကာ�ပးေနာက G- ၏တက�ကေသာ α subunit �� GTPပ��တနးဂျဒပမ� hydrolyzed ��င βγ subunit ပတထားသည။ အဆ�ပါ subunits မ� reassociateမလ�ပမ��ား G-protein က�ဖ�စညး�ပးသသရာသညအသစစတငသည။

α , β ��င γ : Heterotrimeric, G ပ��တနးသ�းခ� subunits ��သည ။ ဘယအချနမ�ာတစအချကြပေမာလကျ�းချညေ��ာငပလာစမာအေြမ�းပါးအတငး�� G-protein-coupled receptor၊ ဂျဒပေမာလကျ�း��ငဆကစပေနသညအဆ�ပါ α subunit GTP များအတကဖလ�ယသည။ အဆ�ပါ β ��င γ subunits သည α subunit ကေန dissociate ��ငဆယလ�လာတ� ြပနမ�သည α subunit (သ�) dissociated βγ pair မ�ြဖစေစအစပျ�းသည ။ ၏ Hydrolysisဂျဒပမ� GTP သညအဆ�းသတ

Page 206: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 206/228

အချကြပ

G-protein ��ငချတဆကထားေသာ receptors များက�ကျယကျယြပန ြပန ေလလာခ�ပးအများအြပားအေ�ကာငးေလလာခသညကျနးမာေရးက�ထနးသမးရာတငသ�တ�၏အခနးကဏ။ ။ လ�သားများေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယားများသညအဆပများက�ထ�တလ�တ��ငသညထ�ကသ�ေသာနာမကျနးမ�မ� ဦး ေဆာငတကျတ, G-ပ��တနး -related အဒ receptor function က��ကားြဖတေသာ�ကကည�ာေချာငးဆ�း, ��က�ေဗဒ��ငကာလဝမးေရာဂါ။ ဝမးေရာဂါ ([link]) ဥပမာအားြဖငေရမ�ြဖစသညVibrio cholerae ဘကတးရးယား သညအဆပအေတာကြဖစေစေသာ choleragen က�ထ�တေပးသညအ�။ ထ�ေနာကအဆပသညဤအ�လမးေ�ကာငးဆလများထသ� ၀ ငေရာကလာ�ပး၎ငးသည G-protein က�ြပ�ြပငေပးသညကလ���ကလမးေ�ကာငး၏အဖငက�ထနးချ�ပသည��င၎ငးက�စ�ဆကမြပတတက�ကေနေစသည။ရလဒအေနြဖငခ��ာက�ယမ�အရညများဆ�း�� းမ���ငြဖစ��ငေချ��ေသာ fatal dehydration ေ�ကာငြဖစသည။

စာမျက��ာ ၂၅၆

အဓကအားြဖငအဆပသငေသာကသ�းေရမ�တစဆငက�းစကေသာကာလဝမးေရာဂါသညေသြခငးက�အဓကြဖစေစသညဖ� �ဖ�းဆ��ငငများ��ငသဘာဝေဘးအ��ရာယများသညသန ��ငးမ�ရ��ြခငးက�အေ��ာငအယ�ကြဖစေစသညေနရာများတငြဖစသညေရ။ Cholera ဘကတးရးယား Vibrio cholerae သည G-protein က�ေြပာငးလေစေသာအဆပအေတာကြဖစေစသည။အ�ထမ�ာကမကထြပ�ခဆလအချကြပလမးေ�ကာငး။ ေခတမသန ��ငးေရးသညအ��ရာယက�ဖယ��ားေပးသည၁၈၆၆ ခ���စတငနယ�းေယာက�မ��က�ြဖတသနးသားေသာဤကသ�ေသာဝမးေရာဂါြဖစပားမ�။ ဤပ�စတာထ�ေခတမ�စ�ပးထ�အချနကေရာဂါက�းစကြပန ပားမ�သညမညသ�မဟ�တေ�ကာငးြပသသညနားလညသေဘာေပါက။ (အေ�ကး: နယ�းေယာကစးတးသန ��ငးေရး

ေကာမ��င)

အငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptors များသညဆလအတငး��ဆလများ��ငသကဆ�ငသညဆလများ - မျက��ာြပငဆ�ငရာ receptors များြဖစသညတစ ဦး အငဇ�ငးေတနဆကစပ။ အချ��ကစ�များတငထ� receptor ၏အတငးပ�ငးဆလတစခ�သညတစခ�ြဖစသညအငဇ�ငး အြခားအငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptors များသညအြပနအလ�နဆကသယသည intracellular domain ငယတစခ���သညတ�က��ကအငဇ�ငး��ငအတ�။ အငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptors များသညပ�မ�နအားြဖင�ကးမားေသာ extracellular ��င��သညintracellular domains များ, ဒါေပမယအေြမ�းပါး - spanning ေဒသတစခ�တညး alpha-helical ပါဝငပါသညအဆ�ပါ peptide ကမးနားလမး၏ေဒသ။ ligand သည extracellular ဒ�မနးသ�ချညေ��ာငေသာအခါအချကြပသညအငဇ�ငးက�သကဝငသညအေြမ�းပါးမ�တဆငလ�ေြပာငး။ အငဇ�ငးက�အသကသငးြခငးကေနာကဆ�းမ�ာတ� ြပနမ�တစခ�ဆသ� ဦး တညေစေသာဆလအတငး��အြဖစအပျကများကငးဆက။ ဒအမျ�းအစားဥပမာတစခ�အငဇ�ငး��ငဆက� �ယေသာ receptor သည tyrosine kinase receptor ([link]) ။ တစ ဦး က kinase ေသာအငဇ�ငးတစခ�ြဖစသညATP မ�အြခားပ��တငးသ�ေဖာစဖတအ�ပစ�များက�လ�ေြပာငးေပးသည။ အဆ�ပါ tyrosine kinase အဒ receptorေဖာစဖတအ�ပစ�များက� tyrosine ေမာလကျ�းများ (tyrosine အ�ကငးအကျန) သ�လ�ေြပာငးေပးသည။ ပထမအချကြပြခငးေမာလကျ�း��စခ�အနးအနား�� tyrosine kinase receptors ၏ extracellular ဒ�မနးမ�ခ��ျေ��ာငျ။ ��စခ�အမနးချငး receptors ထ�ေနာကအတ�တ�ေ��ာင�က�း, ဒါမ�မဟ�တ dimerize ။ ထ�ေနာကေဖာစဖတများက� tyrosine တငထညသငး��ငသညအဒ receptors (phosphorylation) ၏ intracellular ဒ�မနးအေပ�အ�ကငးအကျန။ အဆ�ပါ phosphorylatedအ�ကငးအကျနထ�ေနာက cytoplasm အတငးလာမည messenger က�မ� signal က� transmit ��ငပါတယ။

အ��ပညာဆကသယမ�တစ ဦး ကအဒ receptor tyrosine kinase သည transmembrane ေဒသတစခ���ငအတ�အငဇ�ငး��ငဆက�ယေသာ receptor ြဖစသည။��င extracellular ��င intracellular domains များ။ ရနအချကြပေမာလကျ�း၏ခ��ျေ��ာငျextracellular ဒ�မနးအဒ receptor dimerize က�ြဖစေပ�ေစသည။ အဆ�ပါ intracellular အေပ� Tyrosine အ�ကငးအကျနဒ�မနးထ�ေနာကြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�က�အစပျ�းြခငး, autophosphorylated ေန�ကသည။ အချကြပမ�က

Page 207: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 207/228

စာမျက��ာ ၂၅၇

အဆ�ပါ phosphotyrosine ထမ�ေဖာစဖတက�ဖယ��ားမယ phosphatase အားြဖငရပစ

အ�ကငးအကျန။

HER2 သည receptor tyrosine kinase ြဖစသည။ လ�ရငသားကငဆာ၏ ၃၀ ရာခ�င��နးတင HER2 သညအ�မတမး activated, စညးကမးဆလဌာနခအတကရ��လာတ။ Lapatinib, က�သရနအသ�းြပ�တမ�းယစေဆးဝါးရငသားကငဆာ, HER2 အဒ receptor tyrosine kinase autophosphorylation (ကြဖစစ�က�) က�တားဆးေပးပါတယအရာ receptor သ�ဟာသ�ေပ�သ�ေဖာစဖတထညသငး) 50 ရာခ�င��နးအားြဖငအကျတ�ကးထားမ�က�ေလ�ာချ။autophosphorylation အြပင, Lapatinib အားြဖင inhibited မညြဖစေ�ကာငးေအာကပါေြခလ�မးများ၏?

က။ ေမာလကျ�းစညးေ��ာင, dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�အချကြပခ။ Dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�ဂ။ အဆ�ပါြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�။ Phosphatase လ�ပေဆာငမ�, dimerization ��င downsteam ဆယလ�လာတ� ြပနမ�

အချကြပေမာလကျ�း

ဆလအချကြပြခငး��ငပစမ�တဆလေတမ�ာ��တ receptors မ�ေနာကဆကတ binding အားြဖငထ�တလ�ပ, ligands ြပ�မ�တ�န ြပနည�� �ငးရနပစမ�တဆလက�သားေ�ကာငးဓာတ�အချကြပမ�များအြဖစ။ အမျ�းအစားများligands အြဖစလ�ပေဆာငေသာေမာလကျ�းများသညပ��တငးငယများမ�ေသးငယသညအထမယ���ငေလာကေအာငကြပားသညကယလစယမ (Ca 2+ ) ကသ�အ�ငးယနးများ ။

အေသးစား Hydrophobic Ligands

ေသးငယတ hydrophobic ligands တ�က��ကပလာစမာအေြမ�းပါးမ�တဆငပျ� � �ငအြပနအလ�န��ငပါတယြပညတငးေရး receptors ��ငအတ�။ ဤ ligands အမျ�းအစား၏အေရး�ကးေသာအဖ�ဝငများမ�ာ steroid hormones ြဖစသည။Steroid ေတက lipids ေတြဖစ�ပး၊ ဟ�ကဒ��ကာဘနအ��းစ�တစစ�ပါ ၀ င�ပး fused rings ေလးခ�ပါ��ပါတယ ကြပားြခားနားေသာ steroidsကြပားြခားနားေသာအလ�ပလ�ပတအ�ပစ�များကာဗနအ��းစ�တ��သည။ Steroid ေဟာမ�နးများပါဝငသညအစထ��ဂျငအမျ�းအစားြဖစေသာအမျ�းသမးလငေဟာမ�နး၊ အထးလငေဟာမ�နး,testosterone ေဟာမ�နး၊ ��ငဇဝေဗဒ၏အေရးပါေသာဖ�စညးတညေဆာကပ�အစတအပ�ငးြဖစေသာက�လကစထေရာအေြမ�းပါး��င steriod hormones များ၏ေ�� �ေြပး ([link]) ။ အြခား hydrophobic ေဟာမ�နးသ�ငးရ�ကေဟာမ�နး��ငဗတာမင D. တ�ပါဝငသည။ ေသးတငေပျာဝင��ငေစရန hydrophobic ligandsသ�တ�ေသးေ�ကာမ�တဆငသယယ�ပ�ေဆာငေရးေနစ�ပ��တနးသယေဆာငရနချညေ��ာငရမည။

Steroid ေဟာမ�နးသည၎ငးတ�၏ေ�� �ေြပးလကစထေရာ��ငတ�ေသာဓာတ�ဖ�စညးပ���သည။ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာဒေမာလကျ�းေတဟာေသးငယ�ပး hydrophobic ြဖစတယ၊ သ�တ�ကပလာစမာက�ြဖတ�ပးပျ� � �� �ငတယ

စာမျက��ာ ၂၅၈

Page 208: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 208/228

သ�တ�ကြပညတငးေရး��ငအတ�အြပနအလ�န��ရာဆလသ�အေြမ�းပါး

အဒ receptors ။

ေရတငေပျာဝငေနေသာ Ligands

ေရတငေပျာဝင��ငေသာ ligands များသညဝင��းစနး ြဖစ၍ ပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ မသား��ငပါအက�အညမ တစခါတစရ၎ငးတ�သညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ အလန�ကးလနး�ကသည။ အဒအစားအများစ�ေရတငေပျာဝင��ငေသာ ligands များသညဆလ - မျက��ာြပင�� receptor များ၏ extracellular ဒ�မနးက�ချညေ��ာငသည။ ဒအ�ပစ�ligands အေတာေလးကြပားြခားနားသည��ငေသးငယတေမာလကျ�း, peptides ��ငပ��တနးပါဝငသည။

အြခား Ligands

��ကထရစေအာကဆ�ဒ (NO) သည ligand အြဖစလညးလ�ပေဆာငေသာဓာတေင� ြဖစသည။ ၎ငးသညြဖတ�ပးတ�က��ကပျ� � �� �ငသညပလာစမာအေြမ�းပါး��င၎ငး၏အခနးကဏ one တစခ�မ�ာေချာေမ�ေသာ�ကကသားများ��င receptors များ��ငဆကဆရနြဖစသညတစ���းများ၏အပနးေြဖေသးေဆာင။ NO သညသကတမးဝက (half-life) အလနတ�ေသာေ�ကာငလ�ပငနးလညပတ��သာ��သညအကာအေဝးတ� ��လ�းေရာဂါက�က�သသည Nitroglycerin သညထ�တလ�တမ�က�အစပျ�းေပးသညNO သညေသးေ�ကာများက�တ�းချ�ေစေသာေ�ကာင� �လ�းသ�ေသးစးဆငးမ�က�ြပနလညြဖစေစသည။ မဟ�တဘ�း၎ငးက�သကေရာကေစေသာလမးေ�ကာငးအားြဖငပစမ�တထားေသာေ�ကာငမ�ကာေသးမကလ�သများလာသညViagra ကသ�ေသာ erectile ကေမာကကမြဖစမ�များအတကေဆး��နးများေဆးေပးသညေသးေ�ကာ) ။

အပ�ငးအကျ�း

ဆလေတဟာအချငးချငးေရာ၊ အချကြပဆလ ligands secreteဆလများက�ပစမ�တထားြခငး��ငပစမ�တဆလအတငးြဖစရပများတစခ�ကငးဆကအစပျ�းဖ�ခ��ျေ��ာငျ။ ေလးပါးmulticellular သက��အတကအချကြပအမျ�းအစား paracrine အချကြပ, endocrine ြဖစ�ကသညအချကြပ, autocrine အချကြပ��ငကာဟမ�လမးဆ�က�ြဖတ�ပးတ�က��ကအချကြပ။ Paracrine အချကြပတ�ေတာငးေသာအကာအေဝးေကျာရာအရပက��ကာပါသည။ Endocrine အချကြပမ�များက�ြဖတ�ပးအကာအေဝးသယေဆာငေန�ကသညေဟာမ�နးအားြဖငေသးေ�ကာ��င autocrine အချကြပမ�များက�စေလ�တျေသာတ�ညေသာဆလကရ��သညတ�ညတမျ�း၏ signal သ�မဟ�တအြခားအနးအနား��ဆလများ။ Gap ချတဆကမ�များသညေသးငယသညေမာလကျ�းများက�ခငြပ�သညအမနးချငးဆလများအ�ကားစးဆငးရန, ေမာလကျ�းအချကြပ။

Internal receptors များက�ဆလ cytoplasm တငေတ�ရသည။ ဒမ�ာသ�တ�ကြဖတသနးသားတ ligand ေမာလကျ�းေတက�ချညေ��ာငတယပလာစမာအေြမ�းပါး; ဤအ receptor-ligand ��ပေထးေသာ�ျ�ကလယမ�ေ��� ြခငး��ငအြပနအလ�နတ�က��ကဆယလ�လာ DNA က�အတ�။ ဆလ - မျက��ာြပင receptors ဆလြပငပကေန signal က� transmit

စာမျက��ာ ၂၅၉

အဆ�ပါ cytoplasm ။ အ�ငယန��ပသလ�ငး��ငဆကစပသည receptors များသည၎ငးတ�၏ ligands ��ငချတဆကေသာအခါအေပါကတစခ�ြဖစေပ�သညအချ� �ေသာအ�ငးယနးများြဖတသနး��ငေသာပလာစမာအေြမ�းပါးမ�တဆင။ ဂျ - ပ��တနး��ငဆကစပေနသညreceptors သည plasma membrane ၏ cytoplasmic ဘက၌ G-protein ��ငဆကသယသည။GTP အတကအကန အသတ��ေသာဂျဒပဖလ�ယြခငးက�ြမ�ငတငြခငး��ငအြခားအငဇ�ငးများသ�မဟ�တအ�ငးယနးများ��ငအြပနအလ�နဆကသယြခငးတစ ဦး signal က�ထ�တလ�ငရနလ�ငးများ။ အငဇ�ငး��ငဆက�ယေနေသာ receptors များသညဆလြပငပမ�အချကြပမ�က�ထ�တလ�ငသညတစ ဦး အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျအငဇ�ငးတစခ� intracellular ဒ�မနးရန။ Ligand binding ၏ activation က�ြဖစေပ�ေစသညအငဇ�ငး။ ေသးငယတ hydrophobic ligands (စတးရ�ကကသ�) ပလာစမာက�ထ�းေဖာက��င�ကသညအေြမ�းပါး��ငြပညတငးေရး receptors မ�ချညေ��ာင။ ေရတငေပျာဝငေနေသာ hydrophilic ligands များသညမတတ��ငပါအေြမ�းပါးက�ြဖတသနး; အဒအစားသ�တ�ကထ�တလ�တတဆလ - မျက��ာြပင receptors, မ�ချညေ��ာငဆလ၏အတငးပ�ငးမ�အချကြပ။

Page 209: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 209/228

အ��ပညာဆကသယမ�များ[link] HER2 သည receptor tyrosine kinase ြဖစသည။ လ�ရငသားကငဆာ၏ ၃၀ ရာခ�င��နးတင HER2 သညအ�မတမး activated, စညးကမးဆလဌာနခအတကရ��လာတ။ Lapatinib, က�သရနအသ�းြပ�တမ�းယစေဆးဝါးရငသားကငဆာ, HER2 အဒ receptor tyrosine kinase autophosphorylation (ကြဖစစ�က�) က�တားဆးေပးပါတယအရာ receptor သ�ဟာသ�ေပ�သ�ေဖာစဖတထညသငး) 50 ရာခ�င��နးအားြဖငအကျတ�ကးထားမ�က�ေလ�ာချ။autophosphorylation အြပင, Lapatinib အားြဖင inhibited မညြဖစေ�ကာငးေအာကပါေြခလ�မးများ၏?

က။ ေမာလကျ�းစညးေ��ာင, dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�အချကြပ။ခ။ Dimerization ��ငြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�။ဂ။ အဆ�ပါြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ� ြပနမ�။။ Phosphatase လ�ပေဆာငမ�, dimerization ��င downsteam ဆယလ�လာတ� ြပနမ�။

[link] C. ြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာတ�န ြပနမ�က�တားဆးလမမည။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

အဘယပစ�ညးကဆလမျက��ာြပင�� receptor များ၏ ligands က�ဆလထသ� ၀ ငေရာကြခငးက�တားဆးသနညး။

က။ အဆ�ပါေမာလကျ�းများ extracellular ဒ�မနးမ�ခ��ျေ��ာငျ။ခ။ အဆ�ပါေမာလကျ�းများ hydrophilic ြဖစ�က၏��င၏ hydrophobic အတငးပ�ငးက�မထ�းေဖာက��ငပါ

ပလာစမာအေြမ�းပါး။ဂ။ ထ�ေမာလကျ�းများက�ပ��တနးများက�သယေဆာငရန၎ငးတ�မ�တစဆငပ�ေဆာငသည

ဆလများက�ပစမ�တထားဖ�ေသးေ�ကာ။။ အဆ�ပါ ligands အေြမ�းပါးက�ထ�းေဖာကြခငး��ငတ�က��ကဗဇစကားရပက��သဇာလ�မးမ�း��င�ကသည

အဒ receptor အေပ�သ� binding ။

pituitary gland မ�ေဟာမ�နးများထ�တေပးြခငးသည _______________ ၏ဥပမာတစခ�ြဖစသည။

က။ autocrine အချကြပခ။ paracrine အချကြပဂ။ endocrine အချကြပ။ ကာဟမ�လမးဆ�က�ြဖတ�ပးတ�က��ကအချကြပ

အဘယေ�ကာငအ�ငးယနးလ�ငးများသညအ�ငးယနးများက�ဆလအတငးသ�သယေဆာငရနလ�အပသနညး။

စာမျက��ာ ၂၆၀

က။ အ�ငးယနးများသညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ပျ� ��� �ငသည။ခ။ အ�ငယနသညအမ�နများအမ�နများအေနြဖငပါဝင�ပး hydrophobic အတငးပ�ငးက� ြဖတ၍ ပျ� ��� �ငသည

အေြမ�းပါး။ဂ။ အ�ငးယနးများသညအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ေရ�လျားရန ion channel များမလ�အပပါ။။ Ion များသညေသးေ�ကာထ��ပ��တငးများက�သယေဆာငသည။ ၎ငးက�အရငဖယ��ားပစရမည

ဆလသ�သယယ�ပ�ေဆာငေရး။

___________ ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာ endocrine အချကြပမ�များသည paracrine အချကြပမ�ထကပ�မ�ေ��းေကးသည။

က။ အဆ�ပါ ligands ေသးေ�ကာမ�တဆငသယယ�ပ�ေဆာငြခငး��ငပ�မ��ကးမားအကာအေဝးခရးသားေန�ကသညခ။ ပစမ�တ��ငအချကြပဆလအတ�တကအနးကပြဖစ�ကသညဂ။ အဆ�ပါ ligands လ�ငြမနစာ degraded ေန�ကသည။ ligands သယယ�ပ�ေဆာငေရးစ�အတငးသယေဆာငပ��တနးမ�ခ��ျေ��ာငျပါဘ�း

က

အခမတ� ြပနမ�

ဆလအချကြပြခငး��ငဆလအချကြပြခငးတ�၏ြခားနားချကကားအဘယနညး။

Intracellular အချကြပြခငးဟာဆလတစခ�အတငးမ�ာြဖစ�ပး၊

Paracrine အချကြပြခငး၏အကျ�းသကေရာကမ�သညအချကြပဆလများအနး��toရယာက�မညသ�ကန သတထားသနညး။

Page 210: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 210/228

လ��� ဝ�ကလ�ထကေသာ ligands များက�ဆလထသ�ပျကစးြခငး (သ�) ြပနလညစ�ပယ�ြခငးြဖငလျငြမနစာဖယ��ား��ငသညသ�တ�ေဝးေဝးမသား��ငပါ။

internal receptors ��င cell-surface receptors အ�ကားြခားနားချကများကဘာေတလ။

Internal receptors များသညဆလအတငး၌တည���ပးသ�တ�၏ ligands များကဆလထသ� ၀ ငေရာကသညအဒ receptor ။ အတငးပ�ငး receptor ��င ligand တ�ကဖ�စညးထားေသာ��ပေထးေသာသည�ျ�ကလယထသ�ဝငသည��ငခ�� မ�ဆ�နး DNA က�မ�စညးေ��ာငြခငး��ငစတငြခငးအားြဖငပ��တနးထ�တလ�ပမ�က�တ�က��ကသကေရာကမ���သညပ��တနးများအတကက�ဒေ�ကာငး mRNA ၏ေအာင။ ဆလ - မျက��ာြပင receptors သ�ေသာ embedded ေန�ကသညပလာစမာအေြမ�းပါး��ငသ�တ�၏ ligands ဆလထသ�မဝငရ။ အဆ�ပါဖ� ligand ၏ခ��ျေ��ာငျဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor ဆလအချကြပအဆငျ�ဆစစတင��ငတ�က��က�သဇာလ�မးမ�းပါဘ�းပ��တနးများြပ�လ�ပြခငး၊ သ�ေသာထ�သ� intracellular ပ��တနး၏ activation ပါဝငလမမည။

ဓာတခခနးတင�ကးထားလာေသာဆလများက�ြဖတသနး။ မရ��ငေသာဆ�းေဆးေမာလကျ�း��ငေရာေ��ာထားသညအဆ�ပါပလာစမာအေြမ�းပါး။ ligand က�ဆလေတထက�ထညမယဆ�ရငဆ�းေဆးေတဝငလာ�ပဆ�တာေလလာေတ� ��ချကေတကြပတယဆလေတ။ ဆလမျက��ာြပငေပ�တင ligand သညအဘယအမျ�းအစားမျ�းက�ချတဆကထားသနညး။

အ�ငးယနးချနနယ receptor သညအေြမ�းပါးအတငးအေပါကတစခ�က�ဖငလ�ကေသာေ�ကာင၎ငးသညအ�ငးယနးဆ�းေဆးက�ခငြပ�သညဆလသ�ေ���။

ေအာကေြခမ�တချကများ

စာမျက��ာ ၂၆၁

• 1 AB Sigalov, သဘာဝတရား၏ေကျာငး။ IV ။ ထမ�သငယ�သညဗ�ငးရပစများ၊ မမက�ယမမ (၁) မဟ�တပါ။ 4 (2010): 282-298 ။ Y. Cao, X တ�မ�ာ Koh, အယလ Dong, X တ�မ�ာဒ�, ေအဝ�, X. Ding, H. Deng, Y. Shu, J. Chen, T. Jiang, Rapid Estimတ�ပေကးဗ�ငးရပစ Hemagglutinin ၏လ���င�ကကင�ကတ�ပေကး၏လ�ပ��ားမ�၏လကခ, PLoS တစခ�မ�ာ 6 မ��။ 4 (2011): e18664 ။

ေဝါဟာရ

autocrine signal က�တ�ညေသာသ�မဟ�တအလားတ�အနးအနား��ဆလများကေစလ�တြခငး��ငလကခရ��ေ�ကာငး signal က�

ဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptorဆလ၏အြပငဘကမ�အချကြပသညဆလမျက��ာြပငပ��တငးက�အဆ�ပါ ligand ဆလထသ�မဝငပါဘ�းေသာလညးအတငးပ�ငး

ဓာတ� synapsesaxon ဆပကမးများ��ငအာ��ေ�ကာဆလများ၏ dendrites များအ�ကား��ေနရာအနညးငယသာ��သညneurotransmitters function က�

endocrine ဆလendocrine အချကြပ (ေဟာမ�နး) တငပါဝငပတသက ligands ထ�တေပးေသာဆလ

endocrine signal က�ခရးသားလာ ligands (ေဟာမ�နးများ) ကေပးပ�ေ�ကာငးအကာအေဝး signal က�အချကြပဆလကေနပစမ�တတစခ�သက��ေသးလညပတမ�စနစကတဆငဆလ

အငဇ�ငး��ငဆက�ယအဒ receptor��ငဆကစပြဖစေ�ကာငး intracellular domains များ��ငအတ�ဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptorအေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျအငဇ�ငးေတ

extracellular ဒ�မနးဆလမျက��ာြပငေပ�မ�ာတည��ပါတယတဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor ၏ေဒသ

, G- ပ��တနး -related အဒ receptorထ�တလ�ငဖ�အေြမ�းပါး - ခ��ျေ��ာငျ G-ပ��တနးက�သကဝငေ�ကာငးဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptorအနးအနား��အေြမ�းပါးအစတအပ�ငးများက�အဒ receptor ကေန signal က�

intercellular အချကြပဆလများအ�ကားဆကသယေရး

ြပညတငးေရးအဒ receptor၏ cytosol တငတည��ေသာ (စ, intracellular အဒ receptor) အဒ receptor ပ��တနးဆလတစခ���ငပလာစမာအေြမ�းပါးက�ြဖတသနးသားေသာ ligands ��ငဆကသယသည

intracellular ဖျနေြဖဆလတစခ�အတငး��အချကြပမ�များက�ထ�တလ�ငေပးေသာေသးငယေသာေမာလကျ�း (ဒ�တယအ messenger)

Page 211: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 211/228

intracellular အချကြပဆလအတငးဆကသယေရးအ�ငး��ပသလ�ငး -related အဒ receptor

ဖငလ�စေသာပလာစမာအေြမ�းပါး��ပသလ�ငးြဖစေပ�လာေသာဆလ - မျက��ာြပင receptorligand သည extracellular domain (ligand-gated channels) ��ငချတဆကေသာအခါ။

ကတကျေသာ receptor တစခ���ငဆကသယေပးေသာအချကြပဆလမ�ထ�တလ�ပေသာေမာလကျ�း၊လ�ပငနးစ�အတက signal က�ပ�

စာမျက��ာ ၂၆၂

အာ��ခဆလအာ��ေ�ကာဆလတစခ�မ�တစခ�သ�လာတ signal က�သယေဆာငတဓာတ�လ�ငဂါ

paracrine signal က�အဆ�ပါအတကခရးသားလာ ligands အားြဖငကယ��တေ�ကာငးအနးအနား��ဆလများအ�ကားအချကြပဆလများအ�ကားအာကာသအတငးအရညအလတစား

အဒ receptorligands မ�ချညေ��ာငေသာပစမ�တဆလထမ�ာသ�မဟ�တေပ�ပ��တနး

အချကြပဆလအြခားဆကသယမ�က�ခငြပ�တ signal molecules ေတက�ထ�တေပးတ cellဆလ

Synaptic signal က�အာ��ေ�ကာဆလများအ�ကားခရးသားေသာဓာတ� signal က� (neurotransmitter)

ပစမ�တဆလတစအချကြပဆလကေန signal က�သ�မဟ�တ ligand များအတက receptor ��ပါတယဆလ

အဆ�ပါအချကြပ၏ဝါဒြဖန ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• တစ ဦး ligand ၏စညးေ��ာငတစေလ�ာကလ�း signal က� transduction အစြပ�ပ�က���ငးြပပါဆလတစ

• intracellular ၏ဂယာအတက phosphorylation ၏အခနးကဏRecက�အသအမ�တြပ�ပါအချကြပမ�များ

• signal ပ� ြခငးတငဒ�တယ messenger ၏အခနးကဏEvalက�အကြဖတပါ

ligand ဟာအဒ receptor နချတလ�ကတာန signal က membrane ကတဆငထ�တလ�တတယ��င cytoplasm သ�။ ဒထ�းစ၌တစ ဦး signal က�၏ဆကလက signal က�ဟ�ေခ�သညtransduction ။ signal transduction သာဆလ - မျက��ာြပင receptors ��ငအတ�ေတ� ����ငပါသညအတငးပ�ငး receptors အစပျ�းဖ��ျ�ကလယအတက DNA က���ငတ�က��ကအြပနအလ�န��င�ကသညပ��တနးေပါငးစပ။

ligand ယငး၏ receptor မ�ချညေ��ာငေသာအခါ, အကျ�းသကေရာကေစညအေြပာငးအလများေပ�ေပါကပါတယအဒ receptor ရ intracellular ဒ�မနး။ အဆ�ပါ extracellular ၏ဖ�စညးမ�အေြပာငးအလများက�ligand အေပ�သ�ဒ �မနး၏အေြမ�းပါးေဒသကတဆငြပန ပား��ငပါတယအဒ receptor ��င intracellular ဒ�မနးသ�မဟ�တ၎ငး၏ဆကစပပ��တနး၏ activation ဖ� ဦး ေဆာငလမးြပ။အချ� �ကစ�များတင ligand ၏ေ��ာင�က�းသည receptor ၏ dimerization က�ြဖစေပ�ေစသညဆ�လ�သညမ�ာ receptors ��စခ�သည a ဟ�ေခ�ေသာတည�ငမေသာ��ပေထးေသာပ�စက�ဖ�စညးရနတစခ���ငတစခ�ဆကသယထားြခငးြဖစသညေကျာကတ�း။ Dimer ဆ�သညမ�ာဓာတ�ြဒပေပါငးတစခ�ြဖစသညအတ�တ� join ။ ဒထ�းစ၌ receptors ၏စညးေ��ာငသ�တ�ရ� �ငပါတယအနးကပအဆကအသယသ�လာ��ငတစ ဦး ချငးစကတြခားက�သကဝငေစ intracellular domains များ။

ခ��ျေ��ာငျအချကြပလမးေ�ကာငးစတင

အဆ�ပါ ligand ဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor, အဒ receptor ရ intracellular ၏ activation မ�ချညေ��ာငအစတအပ�ငးများသညအချကြပသညလမးေ�ကာငး (သ�) အချကြပြခငးဟ�ေခ�ေသာအြဖစအပျကများကငးဆကက�ခ�တပစသညကကစကတ။ အချကြပလမးေ�ကာငးတစခ�တငဒ�တယ messenger များ၊ အငဇ�ငးများ��င activated protein များအြပနအလ�နဆကသယသညအလ�ညအတကေနာကဆ�းမ�ာတစ ဦး ေစပါတယတကငးဆကတ� ြပနမ�အတက activated ေနေသာတကျတပ��တနး��ငအတ�ဆလပတဝနးကျငေြပာငးလမ� ([link] ) ။ ကကစကတ��ြဖစရပများသညစးရးများစာတငြဖစပျကသည

Page 212: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 212/228

စာမျက��ာ ၂၆၃

ြမစထစးဆငးေနတေရစးနတ�တယ။ သတမ�တထားေသာေနရာမတ�ငမြဖစေပ�ေသာအြပနအလ�နတ� ြပနမ�များက�သတမ�တသညupstream ြဖစရပများ၊ ထ� point �ပးေနာကြဖစရပများက� downstream events ဟ�ေခ�သည။

အ��ပညာဆကသယမ�အဆ�ပါ epidermal �ကးထားမ�အချက (EGF) အဒ receptor (EGFR) တငပါဝငပတသကတ receptor tyrosine kinase ြဖစပါတယဆလ�ကးထားမ�၊ ဒဏရာအနာေပျာကေစေသာ��ငတစသ��းြပ�ြပငြခငးဆ�ငရာစညးမျ�းများ။ EGF ကမ�ချညေ��ာငတအခါEGFR၊ ြမစေအာကပ�ငးြဖစရပများသညဆလက��ကးထားေစ။ ခြခားေစသည။ EGFR သညဆ�ပါကမသငေလျာေသာအချနများတင activated, အထနးအချ�ပမ��ဆလ�ကးထားမ� (ကငဆာ) ြဖစ��ငသည

ေပ�ေပါကလာတယ

အချ� �ေသာကငဆာများတင RAS G-protein ၏ GTPase လ�ပေဆာငမ�က�တားဆး��ငသည။ ဆ�လ�သညမ�ာRAS ပ��တနးသညဂျဒပသ� GTP က� hydrolyze မြဖစ��ငပါ။ ဒအေပ�ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမ���လမမယြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာြဖစရပများ?

အချကြပလမးေ�ကာငးများအလနလ�ငြမနစာအလန��ပေထး��ငပါတယဆယလ�လာပ��တနးလ�ပ��ငေသာေ�ကာငဆလအတငး��အေြခအေနများေပ�မ�တည။ ကြပားြခားနားေသာြမစေအာကပ�ငးြဖစရပများက�ထခ�က။ တစခ�တညးလမးေ�ကာငး��စခ�သ�မဟ�တ��စခ�အ�ကားဆကစပမ�က� အေြခခ၍ မတ�ညေသာအဆ�းမ�တများဆသ� ဦး တညသား��ငသညပ��ပးအချကြပလမးေ�ကာငးများ��ငတ�ညေသာ ligands မ�ကာခဏအတကကြပားြခားနားေသာအချကြပစတငရနအသ�းြပ��ကသညကြပားြခားနားေသာဆလအမျ�းအစားများ။ တ�န ြပနမ�၌ဤအေြပာငးအလအတကပ��တနးစကားရပအတကကြပားြခားနားမ�ေ�ကာငြဖစသညကြပားြခားနားေသာဆလအမျ�းအစားများ။ ေနာကထပ��ပေထးေသာြဒပစငတစခ�မ�ာလမးေ�ကာငးများအချကြပဆကသယမ�ြဖစသည��စခ�သ�မဟ�တ��စခ�ထကပ�ေသာကြပားြခားနားေသာဆလ - မျက��ာြပင receptors ကေနအချကြပအတ�တ� activate လ�ပဖ�ေပါငးစညးဆလထမ�ာတ� ြပနမ�။ ဤလ�ပငနးစ�သညြပငပလ�အပချကမျ�းစ�က�ြပညစ�ေစ��ငသညဆလတကျတတ� ြပနမ�မ�ကျ�းလနမ။

extracellular အချကြပများ၏သကေရာကမ�များက�လညး enzymatic ကကစကတများကတ�းြမ�ငေစ��ငသည။ မ�ာအဆ�ပါ signal က�၏စတငတစခ�တညး ligand တစခ�တညး receptor မ�ချညေ��ာင။ သ�ေသာတစ ဦး ၏ activationအဒ receptor နချတဆကထားတအငဇ�ငးေတဟာအချကြပကကစကတတစခ�ရေကာပများစာက�လ��ေဆာေပး��ငတယ။အရာ signal က�ချ�ထင။

Intracellular အချကြပ၏နညးလမးများ

တစအချကြပလမးေ�ကာငး၏ induction အားြဖငဆယလ�လာအစတအပ�ငးများ၏ြပ�ြပငမမးမေပ�တငမ�တညသညအငဇ�ငးတစခ�။ များစာေသာ enzymatic ြပ�ြပငမမးမမ�များြဖစေပ� ��င, သ�တ� ြဖစ�ကသညြမစေအာကပ�ငးလာမညအစတအပ�ငးအားြဖငအလ�ညအတကအသအမ�တြပ�ခ�ကသည။ ေအာကပါတ�မ�ာပ�မ�ေသာအရာများြဖစသညintracellular အချကြပအတကဘ�ြဖစရပများ။

စာမျက��ာ ၂၆၄

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒမ�ာဆလအချကြပ၏ကာတနးေလလာသည ဆ�ဒ။

Page 213: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 213/228

Phosphorylation

လမးေ�ကာငးအချကြပများတငြဖစေပ�ေ�ကာငးအသ�းအများဆ�းဓာတ�ြပ�ြပငမမးမတစခ�မ�ာြဖစပါတယတစ ဦး ေဖာစဖတအ�ပစ� (PO 4) ၏ထ�အြပင

–3ထ�ကသ�ေသာေခ�လ�ပငနးစ�အတကပ��တနးအြဖစေမာလကျ�းရန

ေဖာစေဖာလစ။ ဂျဒပ (သ�) ဂျဒပက�ဖ�စညးရနေဖာစဖတက�ဂျပအကပကသ�ေသာေဘဓာတေပါငးတငထည��ငသညGTP ။ ပ��တနး၏ serine၊ threonine ��င tyrosine အ�ကငးအကျနများက� Phosphates များက�မ�ကာခဏေပါငးထညသည။သ�တ�အမ�င��အကဆစ၏ hydroxyl အ�ပစ�တစစ�က�အစားထ�းဘယမ�ာ��[link]) ။ ၏လ�ေြပာငးေဖာစဖတက� kinase ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးများကဓာတက�ပစ�ညးအြဖစအသ�းြပ�သည။ အမျ�းမျ�းေသာ kinases အဆ�ပါအဘ�အအမည��ေန�ကသညသ�တ� phosphorylate အလ�ာ။ serine ��င threonine အ�ကငးအကျန၏ phosphorylation မ�ကာခဏ activatesအငဇ�ငးေတ tyrosine အ�ကငးအကျနများ၏ phosphorylation သညအငဇ�ငးတစခ�၏လ�ပေဆာငမ�က�ြဖစေစသကေရာကမ�ြဖစေစ��ငသညအချကြပအဆငျ� ��အနမပ�ငးအစတအပ�ငးများ��ငအြပနအလ�နဆကသယသညကနရကစာမျက��ာတစခ�ဖနတးပါ။Phosphorylation သညအငဇ�ငးများက�သကဝငလ�ပ��ားေစြခငး (inactivate) ြခငး��င phosphorylation ၏ေြပာငးြပနေြပာငးလြခငးတ� ြဖစပါသည။တစ ဦး phosphatase အားြဖင dephosphorylation, အကျ�းသကေရာကမ�က� reverse လမမယ။

ပ��တနး phosphorylation ခ���စတငတစ ဦး ေဖာစဖတအ�ပစ�တစစ� (PO 4-3 ) အမ�င��အကဆစ၏အ�ကငးအကျနထညသငးထားသည

serine, threonine ��င tyrosine ။

ဒ�တယေြမာကတမနများ

ဒ�တယ messenger များသညေသးငယသညေမာလကျ�းများြဖစ�ပး၎ငးသညစတင�ပးေနာကတင signal က�ြပန ပားေစသညအဒ receptor ဖ�အချကြပေမာလကျ�း၏စညးေ��ာင။ ဤေမာလကျ�းများသညအချကြပမ�က�ြပန ပားေစသညအချ� �ဆယလ�လာပ��တနးများ၏အြပ�အမ�က�ေြပာငးလြခငးအားြဖင cytoplasm မ�တဆင။

ကယလဆယမအ�ငးယနးသညလ�သ�းအများဆ�းဒ�တယ messenger ြဖစသည။ ကယလစယမအ�ငးယနးများ၏အခမအာ��စ�းစ�ကမ�(Ca 2+ ) ဆလတစခ�အတငး၌အလနနမသည။ အ�ငးယနးသညပလာစမာအေြမ�းပါးက�စ�ဆကမြပတအသ�းြပ�သည

စာမျက��ာ ၂၆၅

၎ငးက�ဖယ��ားရန adenosine-5'-triphosphate (ATP) ။ အချကြပရညရယချကများအတက, Ca 2+ ထမ�ာသမးထားတြဖစပါတယထ�ကသ�ေသာ endoplasmic reticulum အြဖစ cytoplasmic ေတ�ေနကျမဟ�တေသာ, ဒါမ�မဟ�တဆလြပငပကေနဝငေရာက။အချကြပြဖစေပ�တအခါ, ligand-န သတထားထား�ပးကယလစယမအ�ငးယနးလ�ငးများ Ca ၏ြမငမားေသာအဆငအတနးက�ခငြပ� 2+ ေ�ကာငးသ�စးဆငးရန (သ�မဟ�တ intracellular သ�ေလ�ာငမ�အခနးအတက) ဆလအြပငဘကပစ��ပ�နြဖစ�ကသညcytoplasmic Ca 2+ ၏အာ��စ�းစ�ကမ�က�ေပ�ေပါကေသာ cytoplasm ။ တ�းဖ�တ� ြပနမ�Ca 2+ သညဆလအမျ�းအစားေပ� မ�တည၍ ကြပားသည။ ဥပမာအားြဖင, β-ဆလ၌တည၏ပနကရယ၊ Ca 2+ အချကြပြခငးသညအငဆ�လငက�ထ�တလ�တ�ပး�ကကသားဆလများတငတ�းလာသညCa 2+ သည�ကကသားကျ� � ြခငးများက�ြဖစေပ�ေစသည။

ကြပားြခားနားေသာဆလအမျ�းအစားများစာတငအသ�းြပ�ေသာဒ�တယ messenger သည cyclic AMP (cAMP) ြဖစသည။Cyclic AMP က� ATP မ� adenylyl cyclase မ�အငဇ�ငးြဖငြပ�လ�ပသည ([link]) ။ အဓကအခနးကဏ။ဆလများတင cAMP ၏ cAMP- မ�ခ� kinase (A-) လ�ေခ�တအငဇ�ငးက�ခ��ျေ��ာငျ��ငသကဝငဖ� ြဖစပါတယkinase) ။ A-kinase သညအေရးပါေသာဇဝြဖစစ�လမးေ�ကာငးက�ထနးည�သည။ ၎ငးသည serine ��င phosphorylates တ� ြဖစသညလ�ပငနးစ�၌သ�တ�က� activating ၎ငး၏ပစမ�တပ��တနး၏ threonine အ�ကငးအကျန။ A-kinase က�ေတ� ����ငသညအမျ�းမျ�းေသာဆလအမျ�းအစားများ��ငဆလတစခ�စ၏ပစမ�တပ��တနးများသညမတ�ညပါ။ကြပားြခားနားမ�များသညကြပားေသာဆလများ�� cAMP သ�တ� ြပနမ�အမျ�းမျ�းက�ြဖစေပ�ေစသည။

ဤပ�သည AMP (cAMP) ြဖစေပ�မ�၏ယ��ရားက�ြပသည။ cAMP တာဝနထမးေဆာငသညဆလအတငးပ��တနးက�သကဝငေစဖ� (သ�) မေအာငြမငဖ�ဒ �တယတမနအြဖစ ၏ရပစphosphodiesterase လ�ေခ�တအငဇ�ငးေတ cAMP အြဖစေြပာငးလလ�ကတအခါ signal အချကြပလာတယ

Page 214: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 214/228

AMP ။

ပလာစမာအေြမ�းပါးတငအနညးငယေသာပါဝငမ�များ၌ inositol phospholipids သည lipids များြဖစသညထ�အြပငဒ�တယတမနများသ�က�းေြပာငး��ငပါတယ။ ဒေမာလကျ�းေတဟာအေြမ�းပါးေတပါအစတအပ�ငးများသည၎ငးတ�သညအေြမ�းပါး��ငချတဆကထားေသာ receptor များအနးတငတည���ပးအလယတက�ဆကသယ��ငသညသ�တ�က�။ Phosphatidylinositol (PI) သညဆယလ�လာတငအဓကပါဝငေသာအဓက phospholipid ြဖစသည

စာမျက��ာ ၂၆၆

အချကြပ။ PI-phosphate (PIP) ��င PI က�ဖ�စညးရန kinases phosphorylate PI ဟ�ေခ�ေသာအငဇ�ငးများbisphosphate (PIP 2 ) ။

phospholipase C အငဇ�ငး သည diacylglycerol (DAG) ��င inositol ဖ�စညးရန PIP 2 က� �ဖ�ခသည။သ�းေဖာစဖတ (အ�ငပ ၃ ) ( [link]) ။ PIP 2 ၏ကထကမ�၏ဤထ�တက�နများသည ဒ�တယြဖစသညစာပ�။ Diacylglycerol (DAG) သညပလာစမာအေြမ�းပါးတင��ေန�ပးပ��တနးက�လ��ေဆာေပးသညထ�ေနာက၎ငး၏ပစမ�တအတက serine ��င threonine အ�ကငးအကျန phosphorylates ေသာ kinase က� C (PKC)ပ��တနး။ IP 3 သည cytoplasm သ�ပျ� � � �ပး ligand-gated calcium channel များ��ငဆကသယသညအချကြပအဆငျ�ဆကျဆကလကေ�ကာငး Ca 2+ လ�တေပးရန endoplasmic reticulum ။

phospholipase C အငဇ�ငးသည PIP 2 က� IP 3 ��င DAG သ� �ဖ�ခ�ပး ၎ငး��စခ�စလ�းသညလ�ပေဆာငသည

ဒ�တယတမန။

အပ�ငးအကျ�း

အဒ receptor န Ligand က�ဆကသယလ�ကရငဆလကေန signal က� transduction လ�ပတယ။ ၏ကငးဆကဆလမ�တဆင signal က�သယေဆာငေ�ကာငးြဖစရပများတစအချကြပလမးေ�ကာငးသ�မဟ�တအဆငျ�ဆငျ�ဟ�ေခ�သည။အချကြပလမးေ�ကာငးများသညကြပားြခားနားေသာအြပနအလ�နဆကစပမ�ေ�ကာငမ�ကာခဏအလန��ပေထးပါသည

Page 215: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 215/228

ပ��တနး။ ဆလအချကြပအဆကမြပတ၏အဓကအစတအပ�ငးေမာလကျ�း၏ phosphorylation ြဖစပါတယkinases အြဖစလ�သများအငဇ�ငးေတ။ Phosphorylation သည phosphate group က� serine, threonine သ�ေပါငးထညသည။��ငပ��တနးထမ�ာ tyrosine အ�ကငးအကျန၎ငးတ�၏ပ�စများက�ေြပာငးလ��င activating သ�မဟ�တ inactivatingပ��တနး။ ေဘကသ�ေသးငယေသာေမာလကျ�းများက�လညး phosphorylated ��ငပါသည။ ဒ�တယတမနများြဖစ�ကသညဆလတစခ�အတငး��အချကြပထ�တလ�ငရနအသ�းြပ�ေသာပ��တငးမဟ�တေသာေမာလကျ�းငယများ။ ဥပမာအချ� �ဒ �တယ messenger များမ�ာကယလစယမအ�ငးယနးများ (Ca 2+ )၊ cyclic AMP (cAMP), diacylglycerol (DAG)၊��င inositol triphosphate (IP 3 ) ။

အ��ပညာဆကသယမ�များ

စာမျက��ာ ၂၆၇

[link] အချ��ေသာကငဆာများတင RAS G-protein ၏ GTPase လ�ပေဆာငမ�က�တားဆး��ငသည။ ဆ�လ�တာကRAS ပ��တနးသညဂျဒပသ� GTP က� hydrolyze မလ�ပ��ငေတာေ�ကာငး ဒအေပ�ဘယလ�အကျ�းသကေရာကမ���လမမယြမစေအာကပ�ငးဆယလ�လာြဖစရပများ?

[link] ERK သညအ�မတမးသကဝငလ�ပ��ားလာ�ပးဆလများပျ� � � ြခငး၊ ေ���ေြပာငးြခငး၊ေကာ��ငေသးေ�ကာအသစများ၏တ�းတကမ���နး။ Apoptosis တားစးလမမယ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

DAG ��င IP 3 သည မညသညေနရာမ� စတငသနညး။

က။ ၎ငးတ�သည cAMP ၏ phosphorylation ြဖငဖ�စညးသည။ခ။ သ�တ�ကဆလအချကြပြခငးြဖငထ�တေဖာ ligands ြဖစ�ကသည။ဂ။ ၎ငးတ�သညပ��တနးက�လ��ေဆာရနပလာစမာအေြမ�းပါးက� ြဖတ၍ ပျ� ��ေစေသာေဟာမ�နးများြဖစသည

ထ�တလ�ပမ�။။ ၎ငးတ�သည inositol phospholipid, PIP 2 ၏ထ�တက�နများြဖစသည ။

: D

အဘယအရာက�ပ�ငဆ�ငမ�အမ�င��အကဆစ serine, threonine ��င tyrosine ၏ကျန��ေသာြဖစ��ငေစသညေဖာစေဖာလတ?

က။ သ�တ�ကဝင��းစနးြဖစ�ကသည။ခ။ သ�တ�ကဝင��းစနးမဟ�တ�ကဘ�း။ဂ။ သ�တ�ကဟ�ကဒေရာဆ�ဒပါ��သည။။ သ�တ�ကပ��တနးအချကြပ၏အမ�င��အကဆစ sequence က�ပ�မ�မ�ကာခဏေပ�ေပါကပါတယ။

အခမတ� ြပနမ�

တ�ညေသာဒ�တယသတငးပ�သ�များက�ဆလများစာတငအသ�းြပ�ေသာလညးဒ�တယအေ�ကာငးြပနသညmessenger ေတဟာဆလတစခ�စမ�ာကြပားပါတယ။ ဒါဘယလ�ြဖစ��ငလ

ဆလအမျ�းမျ�းသညဆလမျက��ာြပင�� receptor များ��ငအချကြပြခငးကသ�ေသာပ��တငးများက�ထ�တလ�ပသညလမးေ�ကာငးအစတအပ�ငးများ။ ထ�ေ�ကာငသ�တ�သညမတ�ညေသာ ligands များက�တ� ြပန�ကသညmessenger များသညကြပားေသာလမးေ�ကာငးများက�သကဝငေစသည။ အချကြပစ�စညးမ�သညအဆ�းရလဒက�လညးေြပာငးလ��ငသညအချကြပ။

ဆလ - မျက��ာြပင receptor ၏ intracellular ဒ�မနး��ငအတ�ေြပာငးလခသညဆ�ပါကဘာြဖစသားမလအြခား receptor မ�ဒ�မနး?

အဆ�ပါ ligand ၏ extracellular ဒ�မနးမ�ချညေ��ာငပ�မ�နလမးေ�ကာငးက�သကဝငလမမယအဆ�ပါ intracellular ဒ�မနးလ�ဒါနးမ�အားြဖင activated ။

ေဝါဟာရ

သထား AMP (cAMP)ATP မ�ဆငးသကလာေသာဒ�တယ messenger

Page 216: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 216/228

စာမျက��ာ ၂၆၈

သသ AMP - မ�ခ� kinasecAMP မ�စညးေ��ာငြခငးြဖင activated ေသာ (စပ��တနး kinase A သ�မဟ�တ PKA) kinase

diacylglycerol (DAG)ပလာစမာအတငးအချကြပဘ�အသ�းြပ�ေ�ကာငး PIP 2 ၏ cleavage ထ�တက�နအေြမ�းပါး

ေကျာကတ�း��စခ�ေမာလကျ�းအတ�တကပ�းေပါငးတအခါမ�ာဓာတ�ြဒပေပါငးများက�ဖ�စညးခသည

ေကျာကတတား(အဒ receptor ပ��တနးများ) တစ ဦး ဖ�စညးရန��စခ�အဒ receptor ပ��တနး၏အြပနအလ�နတစ dimer ဟ�ေခ�တငအလ�ပလ�ပတ��ပေထး

inositol phospholipidေသာပလာစမာအေြမ�းပါးေသးငယတြပငးအားမ�ာ lipid ပစ��ပ�နဒ�တယ messenger သ�က�းေြပာငး; ၎ငးသည inositol (ကာဗ�ဟ�ကဒရတ) ��သညhydrophilic ေခါငးက�အ�ပစ�တစစ�

inositol triphosphate (IP 3 )ဆလအတငးအချကြပဘ�အသ�းြပ�ေ�ကာငး PIP 2 ၏ cleavage ထ�တက�န

kinaseATP ကေနေဖာစဖတအ�ပစ�တစစ�ရ transfer က� catalyzes ေသာအငဇ�ငးေနာကထပေမာလကျ�း

ဒ�တယ messenger က��ပးေနာကဆလအတငး signal က�ြပန ပားေ�ကာငးေသးငယတ, ပ��တနး Non- ေမာလကျ�းတစ ဦး အဒ receptor ၏ activation က၎ငး၏လ�တေပးရနက�ြဖစေပ�ေစသည

signal က�ေပါငးစညးမ���စခ�သ�မဟ�တ��စခ�ထကပ�ေသာကြပားြခားနားေသာဆလ - မျက��ာြပင receptors ကေနအချကြပ၏အြပနအလ�နဆလထမ�ာတ�ညတတ� ြပနမ�က�သကဝငေစဖ�ေပါငးစညး

signal က� transductionအဆ�ပါ cytoplasm မ�တဆင signal က�၏ြပန ပား (��ငတစခါတစရတငလညးဆလ၏�ျ�ကလယ)

အချကြပလမးေ�ကာငး၏ cytoplasm တငြဖစေပ�ေ�ကာငးြဖစရပများ၏ (စက cascade အချကြပ) ကငးဆကတစ ဦး ထ�တလ�ပရနပလာစမာအေြမ�းပါးကေန signal က�ြဖန ဖ�ဆလတ� ြပနမ�

အဆ�ပါအချကြပမ�တ� ြပနမ�ဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အချကြပလမးေ�ကာငးများပ��တနးစကားရပ, ဆယလ�လာဘယလ�အချကြပလမးေ�ကာငးေဖာြပပါဇြဝဖစြခငး��ငဆလ�ကးထားမ�

• signal transduction လမးေ�ကာငးထမ�ာ PKC ၏ function က�ခြခားသတမ�တ• တစ ဦး ၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ���ငြပ�ြပငထနးသမးမ�အတက apoptosis ၏အခနးကဏRecက�အသအမ�တြပ�ရန

ကျနးမာသက��

ဆလအတငး၌ ligands များသည၎ငးတ�အတငးပ�ငး�� receptors များ��ငချတဆကကာသ�တ�က�တ�က��ကခငြပ�သညဆလရဒအငေအ��ငပ��တငးထ�တလ�ပသညစကယ��ရားများက�အကျ�းသကေရာကသည။ signal က� transduction က�အသ�းြပ�ြခငးလမးေ�ကာငးများ၊ ပလာစမာအေြမ�းပါး�� receptors များသညအေပ�သကေရာကမ�အမျ�းမျ�းက�ြဖစေပ�ေစသညဆလ။ အချကြပလမးေ�ကာငး၏ရလဒများမ�ာအလနကြပား�ပးအမျ�းအစားေပ�မ�တညသည

စာမျက��ာ ၂၆၉

ပါဝငပတသကဆလ၏အြပငဘက��ငြပညတငးေရးအေြခအေနများ။ ေသးငယတနမ�နာတ� ြပနမ�များက�ေအာကတငေဖာြပထားသည။

Gene Expression

အချ��ေသာ signal transduction လမးေ�ကာငးများသည RNA ၏က�းယ�ြခငးက�ထနးချ�ပသည။ အြခားသ�များကထနးည�mRNA ထမ�ပ��တနး၏ဘာသာြပနချက။ ဘာသာြပနချကက�ထနးည�ေသာပ��တနးဥပမာတစခ��ျ�ကလယသည MAP kinase ERK ြဖစပါတယ။ ERK က� phosphorylation cascade တင activate လ�ပသည

Page 217: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 217/228

epidermal growth factor (EGF) သည EGF receptor က�ချညေ��ာငထားသည [link]) ။ phosphorylation အေပ�သ� ,ERK သည�ျ�ကလယထသ� ၀ င�ပးပ��တနး kinase က�လ��ေဆာေပးသညဘာသာြပနချက ( link)) ။

ERK သည MAP kinase ြဖစ�ပးဘာသာြပနြခငးက� phosphorylated ေသာအခါြပ�လ�ပသည။ ERKအလ�ညအတက eIF-4E တစခ� elongation စတငအချက phosphorylates ေသာ MNK1 phosphorylatesအေ�ကာငး, အြခားစတငအချကများ��ငအတ�, mRNA ��ငဆကစပေနသည။ eIF-4E ြဖစလာတအခါphosphorylated, အ mRNA ေတ� ��, �ျ�ကလယထမ�ာပ��တနးေပါငးစပခငြပ�။(�ကညပါ activate ေသာ phosphorylation လမးေ�ကာငးအတက [link]

ERK ။ )

PKC ��ငအြပနအလ�နဆကသယ��ငသညဒ �တယပ��တနးသညပ��တငးြဖစသည။inhibitor ဆ�သညမ�ာပ��တနး��ငေပါငးစပ။ လ�ပေဆာင��ငြခငး (သ�) ေလ�ာချြခငးမ�ကာကယေပးေသာေမာလကျ�းတစခ�ြဖစသည၎ငး၏ function က�။ ဤကစ�တင inhibitor သညIκ-B ဟ�ေခ�ေသာပ��တနးတစခ�ြဖစသည။ ၎ငးသညစညးမျ�းစညးကမး��ငသကဆ�ငသညပ��တနး NF-κB။ (သေက�တ the သညဂရအက�ရာ kappa က�က�ယစားြပ�သည။ ) Iκ-B သည NF- ��ငဆကစပေနသည။κB, ��ပေထးေသာဆလ၏�ျ�ကလယမဝင��ငေပမယIκ-B က phosphorylated ေသာအခါPKC သည NF-κBက�မချညေ��ာင��ငပါ၊ NF-κB (က�းယ�ထားေသာအချကတစခ�) သည�ျ�ကလယထသ�ဝင��ငသည��င RNA က�းယ�အစပျ�း။ ဤကစ�တင, phosphorylation ၏အကျ�းသကေရာကမ�တစခ� inactivate ရနြဖစပါသညinhibitor ��ငအားြဖငက�းယ�ြခငးလ�ပငနးစ�က�သကဝင။

ဆယလ�လာ Metabolism က�တ�း

ေနာကထပအချကြပလမးေ�ကာငး၏ရလဒသည�ကကသားဆလများအေပ�သကေရာကမ���သည။ β-adrenergic ၏ activationadrenaline အားြဖင�ကကသားဆလများ�� receptors များသညအတငး၌သသသာသာ AMP (cAMP) တ�းပားေစသညဆလ။ epinephrine လ�လညးေခ� �ပး adrenaline ဆ�တာက� adrenal gland ကထ�တလ�ပတယ

စာမျက��ာ ၂၇၀

ေရတ�အေရးေပ�အေြခအေနများအတကခ��ာက�ယ readies) ေသာေကျာကကပတ။ Cyclic AMPအလ�ညအတက��စခ�အငဇ�ငးေတ phosphorylates ေသာ PKA (ပ��တနး kinase တစ ဦး), activates ။ ပထမဆ�းအငဇ�ငးအလယအလတ glycogen က�သကဝငြခငးအားြဖင glycogen ၏ပျကစးြခငးက�အားေပးအားေြမ�ာကအလ�ညအတကေ�ကာငး glycogen phosphorylase (GP) က�သကဝငေသာ phosphorylase kinase (GPK)ဂလ�းက�စသ�ဂလ�းက�စက� catabolizes ။ (မငးခ��ာက�ယကပ�လ�ေသာဂလ�းက�စက�ေြပာငးလေပးသညက�သတရပါေရတ�သ�ေလ�ာငမ�များအတက glycogen ။ စမးအငလ�အပပါက glycogen သညလျငြမနစာြပနလညေြပာငးလသားသညဂလ�းက�စ။ ဒ�တယအငဇ�ငး (glycogen synthase (GS)) ၏ phosphorylation သည၎ငး၏စမးရညက�တားဆးေပးသည။ဂလ�းက�စကေန glycogen ဖ�စညးရန။ ဤနညးအားြဖင�ကကသားဆလတစခ�သညဂလ�းက�စ (glucose) အဆငသင��ေနသညglycogen ပျကစးြခငးမ�တဆင��ငမ�ဂလ�းက�စများ၏အသ�းြပ�မ�က�တားဆးအားြဖင၎ငး၏ဖ�စညးြခငးက�သကဝငြခငးအားြဖငထ�ေ�ကာင glycogen degradation ��င synthesis ၏အချညး��းသသရာက�တားဆး, glycogen ဖ�စညးထားပါသည။ Theထ�ေနာကဂလ�းက�စအား��တတရကြမငတကလာမ�က�တ� ြပနသညအေနြဖင�ကကသားဆလများကအသ�းြပ���ငသညadrenaline -“ တ�ကြခငးသ�မဟ�တပျသနးြခငး” တ� ြပနမ�။

ဆလ�ကးထား

ဆလအချကြပလမးေ�ကာငးက�လညးဆလဌာနခအတကအဓကအခနးကဏ play မ�။ ဆလများသညပ�မ�နအားြဖငမခပါသ�တ�ကတြခားဆလကေနအချကြပြခငးြဖင� �းဆေန�ကသညမဟ�တလ�င။ ဆလ�ကးထားြမ�ငတငရနေသာ ligandsတ�းတကမ���နးအချကများဟ�ေခ� �ကသည။ �ကးထားမ�အေ�ကာငးအရငးအများစ�သညဆကစပလျက��ေသာဆလ - မျက��ာြပင receptors များ��ငသကဆ�ငသညtyrosine kinases ။ ဤေရ�ကားဆလ - မျက��ာြပင receptors အဒ receptor tyrosine kinases (RTKs) ဟ�ေခ� �ကသည။RTKs က� Activation လ�ပြခငးသည RAS ဟ�ေခ�ေသာ G-protein ပါ ၀ ငသညအချကြပသညလမးေ�ကာငးက�စတငသညအေစာပ�ငးကေဖာြပထားတ MAP kinase လမးေ�ကာငးက�သကဝငေစသည။ ထ�ေနာကအငဇ�ငး MAP kinaseအစပျ�းရနအြခားဆယလ�လာအစတအပ�ငးများ��ငအတ�အြပနအလ�နေ�ကာငးပ��တနး၏ဟ�ေသာအသ�းအ���ျးလ��ေဆျာဆလဌာနခ။

Page 218: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 218/228

အလ�ပ��ာေဖေရးဆကသယမ�

ကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငေတဟာကငဆာရေမာလကျ�းဇစြမစက�ေလလာဖ�အတကရညရယပါတယ�ကးထားမ�က�တားဆးလမမညဟ��က�တငကာကယေရးနညးလမးများ��ငက�သမ�နညးဗျ�ဟာများတထငထ�တလ�ပြခငးက�ယခ��ာ၏ပ�မ�နဆလများက�ထခ�ကေစြခငးမ��ဘအကျတ။ အေစာပ�ငးကေဖာြပခသညအတ�ငးအချကြပဆလေတ�ကးထားမ�က�လမးေ�ကာငးေတကထနးချ�ပတယ။ ဤအချကြပလမးေ�ကာငးများက�ပ��တငးအချကြပြခငးြဖငထနးချ�ပသည။အရာ, အလ�ညအတကဗဇအားြဖငထ�တေဖာေြပာဆ��ကသည။ ဤဗဇများမ�ဗဇေြပာငးလြခငးသညအလ�ပမြဖစ��ငပါပ��တနးအချကြပ။ ၎ငးသညဆလက�၎ငး၏ဆလသသရာက�ထနးချ�ပြခငးမ�တားြမစြခငး၊ဆလဌာနခ� �ငကငဆာ။ အချကြပပ��တနးများက�ထနးည�ေသာမျ�း�� းဗဇသညတစမျ�းတညးြဖစသညကငဆာြဖစေစ��ငေသာအလားအလာ��ေသာမျ�း�� းဗဇြဖစေသာ oncogene ။ RAS က� encoding ကဗဇတစခ�ြဖစသညအဆ�ပါ RAS ပ��တနးအတကဗဇေြပာငးလမ�ေတချတဆကေသာအခါမ�လက��ာေဖေတ� ��ခ Oncogeneကငဆာ။ ေနာကထပေလလာမ�များကကငဆာဆ (လ) များ၏ ၃၀ ရာခ�င��နးသညကငဆာဆ (လ) များ၌ဗဇေြပာငးလြခငး��သညဟ�ေဖာြပခသညထနးအကပမ�ကးထားမ�က� ဦး တညေ�ကာငး RAS ဗဇ။ အကယ၍ မထနးချ�ပရလ�င၊ခ��ာက�ယ��ေနရာအသစများ��ကငဆာဆလများ�ကးထားမ�၊

ကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငများသညအြခား oncogenes များက�ခြခားသတမ�တ��ငခသညကငဆာ၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�။ ဥပမာအားြဖင HER2 သညဆလမျက��ာြပငေပ� �� receptor ြဖစသညလ�ရငသားကငဆာ၏ ၂၀ ရာခ�င��နးတငပမာဏအလနများေနသည။ ကငဆာဇဝေဗဒပညာ��ငေတသတယမျ�းဗဇပ�တ�ပားြခငးက HER2 က�ရငသားကငဆာေဝဒနာသည ၂၅ ရာခ�င��နးတငအလနအက�ထ�တေဖာေြပာဆ�ြခငး၊Herceptin (trastuzumab) လ�ေခ�တေဆးက�တထငခတယ။ Herceptin သည monoclonal antibody တစခ�ြဖစသညက�ယခစမးအားစနစအားြဖငဖယ��ားေရးများအတက HER2 ပစမ�တထား။ Herceptin က�ထ�းက�ထနးချ�ပရနက�ညေပးသညHER2 မ�တဆငအချကြပ။ Herceptin က�ဓာတ�က�ထ�း��ငေပါငးစပအသ�းြပ�ြခငးကက�ညခသညသားေ�ကာငးရငသားကငဆာ��ငအတ�လ�နာများ၏ြခ�င���ငသနမ���နးက�တ�းြမ�ငဖ�။

ကငဆာဇဝေဗဒဆ�ငရာသ�ေတသနအေ�ကာငးပ�မ�သ��လ�ပါက National Cancer Institute တငေတ� ��ငသညဝဘဆ�က (http://www.cancer.gov/cancertopics/understandingcancer/targetedtherapies)

စာမျက��ာ ၂၇၁

ဆလေသ

ဆလတစခ�ပျကစးြခငး၊ ပ�လ�ြခငးသ�မဟ�တသက��တစခ�အတကအ��ရာယ��သညအခါဆလတစခ�သညလ�ပ��ငသညပ��ဂရမဆလေသဆ�း, ဒါမ�မဟ�တ apoptosis ြဖစေပ�တယ��ရားစတင။ Apoptosis ဆလတစခ�ခငြပ�ပါတယအလားအလာ��ေသာေမာလကျ�းများထ�တလ�တြခငးက�တားဆးေသာထနးချ�ပထားသညပ�စြဖငေသဆ�းရနဆလအတငးပ�ငးကေန။ ဆလတစခ�၏ကျနးမာေရးက�စစေဆးရနအတငးစစေဆးေရးဂတများစာ��သည။ အကယပ�မ�နမဟ�တေသာေလလာေတ� ���ကသညဆလတစ ဦး အလ�အေလျာက apoptosis ၏ြဖစစ�က�အစပျ�း��ငပါတယ။သ�ေသာအချ� �ကစ�များတငထ�ကသ�ေသာဗ�ငးရပစပ�းက�းစကမ�သ�မဟ�တကငဆာေ�ကာငထနးချ�ပမ�မ��ေသာဆလဌာနခအြဖစ,ဆလရပ�မ�နစစေဆးမ�များ��ငချနခငပျကကက။ ြပငပအချကြပြခငးကလညး apoptosis က�စတငေစ��ငသည။ ဘ� ဥပမာ၊ ပ�မ�နတရစ�ာနဆလအများစ�တင၊သက����ဆလများက�ဖ�စညးတညေဆာကပ�ဆ�ငရာပပ�းမ�ေပးေသာ glycoproteins ၏ကနယက။ Theအဆ�ပါ extracellular matrix က�မ�ဆယလ�လာ receptors ၏စညးေ��ာငသညအတငးအချကြပအဆငျ�ဆဆလ။ အကယ၍ ဆလသည extracellular matrix မ�ေရ�လျားသားပါကအချကြပမ�ရပတန သားသညဆလ apoptosis ခယ�။ ဒစနစကဆလေတက�ခ��ာက�ယကေနတစဆငမသား��ငေအာငတားဆးေပးတယmetastasize ေ�ကာငးအကျတဆလ��ငအတ�ြဖစပျကသကသ� , ထနးချ�ပမ�ထက proliferating ။

apoptosis က�ြဖစေပ�ေစသညြပငပအချကြပြခငး၏ေနာကထပဥပမာတစခ�က T-cell development ။T- ဆလများသညက�ယခစမးအားဆလများြဖစေသာ��ငငြခားအဏ��ကညမ�နေြပာငး��ငအမ�နများ��ငေပါငးစပ။ ၎ငးတ�က�ပစမ�တထားသညက�ယခစမးအားစနစအားြဖငဖျကဆးြခငးသည။ ပ�မ�နအားြဖင T- ဆလများသည“ မမက�ယက�” ပ��တငးများ (သ�တ�အား) က�ပစမ�တမထားပါေအာတ�မနေရာဂါများက� ဦး တည��ငသည။ ဖ� �ဖ�းတ�းတက��ငရနအတကမမက�ယက���ငက�ယတ�ငမဟ�တေသာ၊ မရငကျကေသာ T-cells များအ�ကားခြခားသြမင��ငစမးက�စစေဆးသညသ�တ�ကဒါေခ� မမက�ယက�ပ��တနးမ�ခ��ျေ��ာငျ��မ��ဆ�းြဖတရန။ T- ဆလအဒ receptor က�ယက�ယက�မ�ချညေ��ာငလ�ငပ��တနးများ၊ ဆလများသညအ��ရာယ��ေသာဆလများက�ဖယ��ားရန apoptosis က�စတငခသည။

ပ�မ�နသေ��သားဖ� �ဖ�းမ�အတက Apoptosis သညမ��မြဖစလ�အပသည။ ေကျာ��း��သတ� ဝါများအတကဥပမာအားြဖင၊ ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၏အေစာပ�ငးအဆငများအ�ကားဝကဘ��ငတ�ေသာတစ���းများဖ�စညးြခငးပါဝငသညလကေချာငးတစေချာငးချငးစ ([link]) ။ ပ�မ�နဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၏သငတနးကာလအတငးဤအမလ�အပသညဆလများက�ဖယ��ားပစရမည၊ အြပညအဝကကာေနေသာလကေချာငးများ��ငေြခေချာငးများက�ဖ�စညး��ငသည။ ဆလတစအချကြပမ�ယ��ရားသညဖ� �ဖ�းဆအ�ကား��ဆလများက�ဖျကဆးသည apoptosis က�ြဖစေပ�ေစသညဂဏနး။

၁၅ ရက�ကာေသာ�ကကသေ��သား၏ေြခတစေချာငး၏ histological အပ�ငးသညအလငးက� သ�း၍ ြမငေယာငသညmicroscopy သညေြခေချာငးများအ�ကားတစသ��းေနရာများက�ေဖာြပသည�ကကသည ၂၇ ရက၌က�ယဝနေဆာငြခငးအသကြပညသည။ (အေ�ကး: Michal အားြဖငအလ�ပြပ�ြပငမမးမ

Page 219: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 219/228

မာန)

အဆ�ပါအချကြပကကစကတ၏ရပစ

မ�ကာခဏအကျတဆလများတငေတ� ြမငအဆ�ပါ aberrant အချကြပသညမ�ာ signal က�၏ရပစေ�ကာငးအေထာကအထားြဖစပါတယသငေလျာေသာအချန signal က�၏စတငသကသ�အေရး�ကးေသာ��ငပါတယ။ ရပတန ရနနညးလမးတစခ�

စာမျက��ာ ၂၇၂

တကျတအချကြပ ligand degrade သ�မဟ�တက၎ငး၏မ��ေတာဝငေရာက��ငေအာငဖယ��ားပစရနြဖစပါသညအဒ receptor ။ အေ�ကာငးရငးတစခ�မ�ာ estrogen ��င testosterone ေဟာမ�နးကသ�ေသာ hydrophobic hormones သညသ�တ�သယေဆာငေပးတပ��တနးက�ချညေ��ာငေနေသာေ�ကာငေရ��ညြဖစရပများ။ ဒပ��တနးေတကေပျာဝငေစတယေမာလကျ�းများသညေသးတငေပျာဝင��ငေသာလညး၎ငးသညေဟာမ�နးများအားပျကစးြခငးမ�ကာကယေပးသညပျ� ��ေနတအငဇ�ငးေတ။

ဆလအတငး၌များစာေသာကြပားြခားနားေသာအငဇ�ငးများစာသညထကေပ�လာေသာဆလြပ�ြပငြခငးက�ေြပာငးြပနလ�ပ�ကသညကကစကတအချကြပ။ ဥပမာအားြဖင၊ ေဖာစဖတазыများသညေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယ��ားေပးသညအငဇ�ငးများြဖစသညdephosphorylation ဟ�ေခ�ေသာလ�ပငနးစ�များတင kinases အားြဖငပ��တနး��ငတဖကထားသည။ Cyclic AMP (cAMP) သညphosphodiesterase အားြဖင AMP သ� degradated, ��ငကယလစယမစတ�းဆ�ငများလ�တေပးရနအားြဖငေြပာငးြပနြဖစပါတယCa 2+ ပန များသညဆလ၏ြပငပ��ငအတငးပ�ငးအေြမ�းပါးတငတည��သည။

အပ�ငးအကျ�း

အချကြပလမးေ�ကာငး၏စတငြပငပလ��ေဆာမ�မ�တ� ြပနမ�တစခ�ြဖစသည။ ဒတ� ြပနမ�ကယ���ငပါတယပ��တနးေပါငးစပြခငး၊ ဆလ၏ဇြဝဖစေြပာငးလမ�၊ ဆလများအပါအဝငကြပားြခားနားေသာပ�စများ�ကးထားမ�, ဒါမ�မဟ�တပငဆလအေသခ။ မျ�း�� းဗဇထ�တေဖာမ�အစြပ�ြခငးြဖငလမးေ�ကာငးများစာသညဆလက�လ�မးမ�းသည။��ငအသ�းြပ�ေသာနညးလမးများအေတာေလးေြမာကြမားစာ��ပါသည။ အချ��ေသာလမးေ�ကာငးများကအြပနအလ�နဆကသယေသာအငဇ�ငးများက�သကဝငေစDNA က�က�းယ�အချကများ��ငအတ�။ အြခားသ�များကပ��တနးများက�ြပ�ြပင�ပးသ�တ�၏ေြပာငးလမ�က�လ��ေဆာသညဆလထမ�ာတညေနရာ။ သက��များ၏အေြခအေနေပ� မ�တည၍ ဆလများသညသ�ေလ�ာငြခငးြဖငတ� ြပန��ငသညစမးအငသညဂလ�ငကဂျင (သ�) အဆသ�မဟ�တစမးအငက�ဂလ�းက�စ (glucose) ပ�စြဖငရ��ေအာငလ�ပြခငး။ တစ ဦး က signal က� transductionလမးေ�ကာငးသည�ကကသားဆလများ၏စမးအငလ�အပချကက�ချကချငးတ� ြပနရနခငြပ�သညဂလ�းက�စ။ ဆလ�ကးထားမ�က�အ�မတမးတ�းတကမ�အေ�ကာငးအချကဟ�ေခ�သညြပငပအချကြပြခငးြဖငလ��ေဆာသည။ထနးချ�ပမ�မ��ေသာဆလများ�ကးထားမ�သညကငဆာြဖစေစ�ပးပ��တနးများက� encoding ဗဇအတငးမ�ဗဇေြပာငးလြခငးြဖစသညအချကြပလမးေ�ကာငး၏အစတအပ�ငးများက�မ�ကာခဏအကျတဆလများတငေတ� ��ရသည။ ဆလေသအစအစ�, ဒါမ�မဟ�တပျကစးြခငး (သ�) မလ�အပေသာဆလများက�ဖယ��ားြခငးအတကအေရး�ကးသည။ ဆယလ�လာ၏အသ�းြပ�မ�ဆလတစခ�ဖျကသမးြခငးက�စ�စညးရနအချကြပြခငးသညအ��ရာယ��ေသာေမာလကျ�းများမ�ေသချာေစပါသညcytoplasm သညဆလများအ�ကား��ေနရာများသ�ထ�တလ�တြခငးမခရပါ၊necrosis ။ Apoptosis သညဆလေသများ၏အစတအပ�ငးများက�ထေရာကစာြပနလညအသ�းြပ���ငသည။ဆယလ�လာအချကြပကကစကတက�ရပစြခငးသညအလနအေရး�ကးသည၊ သ�မ�သာအချကြပမ�က�တ� ြပနရနြဖစသညအချနက�ကြခငး��ငြပငးထနမ���စ ဦး စလ�းအတကသငေလျာသည။ အချကြပေမာလကျ�း၏ပျကစးြခငး��ငphosphatases အားြဖငလမးေ�ကာငး၏ phosphorylated အလယအလတ၏ dephosphorylation ��စခ�ြဖစ�ကသညဆလအတငးအချကြပရပစရနနညးလမးများ။

ြပနလညသ�းသပြခငးေမးခနးများ

တစ ဦး phosphatase ၏ function က�ကဘာလ?

က။ တစ ဦး က phosphatase ပ��တနးကေန phosphorylated အမ�င��အကဆစဖယ��ားေပးသည။ခ။ တစ ဦး က phosphatase phosphorylated အမ�င��အကဆစကေနေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယ��ားေပးသည

ပ��တနးအတကအ�ကငးအကျန။ဂ။ တစ ဦး က phosphatase serine, threonine ��င tyrosine အ�ကငးအကျန phosphorylates ။။ တစ ဦး က phosphatase ဆလအတငး��ဒ �တယ messenger က�ယ�တည။

ဘယလ�အနအကဖ-κBဗဇစကားရပေသးေဆာငသနညး

က။ ေသးငယေသာ hydrophobic ligand သည NF-κB��င၎ငးက�သကဝငေစ�ပး၊

Page 220: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 220/228

စာမျက��ာ ၂၇၃

ခ။ inhibitor Iκ-B ၏ phosphorylation သည၎ငး��င NF-κBတ�အ�ကား����ပေထးမ�များက� dissociates,��ငအနအကဖ-κBဟာ�ျ�ကလယဝင��ငက�းယ���းဆခငြပ�ပါတယ။

ဂ။ NF-κBသည phosphorylated ြဖစ�ပး�ျ�ကလယထသ� ၀ င ◌၍ DNA က�ချညေ��ာင��ငသည။။ NF-κBသည DNA ��ငသကဆ�ငေသာက�းယ�ေဖာြပသညအချကက� phosphorylates လ�ပေသာ kinase ြဖစသည

ပ��တနးထ�တလ�ပမ�က�အားေပးအားေြမ�ာက။

Apoptosis သညဆလတစခ�အတငး၌ြဖစပား��ငသည။

က။ ပျကစးခ။ မ��ေတာပါဂ။ ဗ�ငးရပစပ�းက�းစက။ အားလ�းထက

: D

အငဇ�ငးက�စညးေစသည inhibitor ၏အကျ�းသကေရာကမ�ကဘာလ။

က။ အငဇ�ငးပျကစးသည။ခ။ အဆ�ပါအငဇ�ငး activated ြဖစပါတယ။ဂ။ အဆ�ပါအငဇ�ငး inactivated ြဖစပါတယ။။ အဆ�ပါ��ပေထးဆလထကသယယ�ပ�ေဆာငသည။

အခမတ� ြပနမ�

ဆလက�လ��ေဆာေပးသညလမးေ�ကာငးက�ထနးချ�ပေသာ kinase အတငး mutation တစခ�၏ြဖစ��ငေြခရလဒကားအဘယနညးတ�းတကမ�လား။

အကယ၍ kinase mutate လ�ပြခငးေ�ကာင၎ငးက�အ�မတမး activate လ�ပရနအတက၎ငးသညမ�တဆငစ�ဆကမြပတအချကြပလမမညထနးချ�ပမ�မ��ေသာ�ကးထားမ���ငကငဆာြဖစ��ငေချ��ေသာလမးေ�ကာငး��ငလမးြပမ�။ ဒါေ�ကာငတစ ဦး kinase mutated လ�ငအလ�ပလ�ပလ�မရဘ�း၊ ဆလက ligand binding က�မတ� ြပနဘ�း။

ဘယလ� extracellular matrix ဆလများ၏�ကးထားမ�က�ထနးချ�ပသလ?

ဆလမျက��ာြပငေပ� �� receptors ��ငရနအတက extracellular matrix ��ငအဆကအသယ��ရမညဆလက�အသက��ငရနခငြပ�ေ�ကာငးအြပ�သေဘာအချကြပမ�များက�လကခရ��။ အဒ receptors အားြဖင activated �ကသညမဟ�တပါbinding, ဆလ apoptosis ခယ�ပါလမမယ။ ၎ငးသညဆလများ၏မ�နကနေသာေနရာတင��သညက�ေသချာေစသညကငဆာအတက metastasis အတကြဖစေပ�အြဖစထ�းေဖာကဆလ�ကးထားမ�က�ကာကယတားဆးဖ�က�ညေပးသည။

ေဝါဟာရ

ခဏခဏဆလအေသခအစအစ�

�ကးထားမ�အချကligand ဆလ - မျက��ာြပင receptors မ�ချညေ��ာငြခငး��ငဆလ�ကးထားမ�က�လ��ေဆာ

inhibitor

စာမျက��ာ ၂၇၄

ပ��တနး (များေသာအားြဖငအငဇ�ငး) တစခ���င၎ငးက�ကာကယေပးေသာေမာလကျ�းလညပတမ�

ေဖာစဖတ���ပးသားေမာလကျ�းတစခ�ကေနေဖာစဖတအ�ပစ�က�ဖယ��ားေပးတအငဇ�ငးယခငက phosphorylated

Page 221: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 221/228

ေဖာစဖဒအကစစအချကြပမ�ရပတန ရန, AMP ထ�တလ�ပ cAMP degradate ေသာအငဇ�ငးSingle- Celled သက��အတကအချကြပဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• Single-cell တေဆးသညဆလအချကြပြခငး��ငမညသ�ဆကသယသညက�ေဖာြပပါတစေယာကနတစေယာက

• quorum sensing ၏အခနးကဏsomeက�အချ� �ေသာဘကတးရးယားများဖ�စညး��ငစမး��ငဆကစပပါဇဝ��ပ��ငများ

ဆလအတငး၌အချကြပြခငးကဘကတးရးယားများသညပတဝနးကျငဆ�ငရာအချကများက�တ� ြပနရနခငြပ�သညအာဟာရအဆငအချ� �ဆလသက��များသညအချကြပရနေမာလကျ�းများက�ထ�တလ�တသညတစဦးက�တစဦး။

တေဆးထမ�ာအချကြပ

တေဆးသည eukaryotes (မ�) ြဖစ�ပးတေဆးအချကြပများတငေတ� ��ရေသာအစတအပ�ငးများ��ငလ�ပငနးစ�များြဖစသညmulticellular သက��အတကဆလ - မျက��ာြပငအဒ receptor အချကြပမ�များသ�တ�အားဆငတ�သည။ ရကေပါကတေဆး( လငခ)) လငပ�ငးဆ�ငရာမျ�းပားြခငး��ငဆငတ�သညလ�ပငနးစ�တငပါ ၀ င��ငသည��စခ� haploid ဆလများ (ခ��မ�ဆ�နး၏ပ�မ�နအေရအတကကတစဝက��ငအတ�ဆလ) မ�ေပါငးစပ�ပးdiploid ဆလ (ခ��မ�ဆ�နးတစခ�စပါ ၀ ငသညဆလတစခ�) က�ပ�မ�နဖ�စညးတညေဆာကသညဆလေတဆ။ ရကေပါက, မတဖ� ြပငဆငေသာအြခား haploid တေဆးက�ဆလက���ာေဖ��ငရနအတကတေဆးသညအချကြပေမာလကျ�းက�မတလ�ကြခငးအေ�ကာငးအချကဟ�ေခ�သည။ မတလ�ကသညအချကသညဆလ��ငဆကသယေသာအခါအနးအနား��အြခားတေဆးဆလများ၏မျက��ာြပင receptors သ�တ�ပ�မ�န�ကးထားသသရာက�ရပတန ြခငး��ငပ��တနး kinases ��င GTP-binding ပ��တနးများပါဝငသညတဆလအချကြပအဆငျ�ဆကျစတငG-protein ��ငဆငတ�သည။

ရကေပါကေနေသာ Saccharomyces cerevisiae တေဆးဆလများသညအချကြပမ�က�ထ�တေပးြခငးြဖငဆကသယ��ငသညေမာလကျ�း mating factor က�ေခ�။ ဒ micrograph မ�ာေတာသ�တ�က differential က�သ�း�ပးြမငေန�ကသည

စာမျက��ာ ၂၇၅

interference contrast microscopy၊ အလငး၏မ�ကခ��စက�ပ��င� �ငးယ��မ�က�ပ�မ�ေကာငးမနေစသည

နမ�နာ။

ဘကတးရးယားအတကအချကြပ

ဘကတးရးယားများတငအချကြပြခငးကဘကတးရးယားများက� extracellular အေြခအေနများက�ေစာင�ကညေစ�ပးထ�တငေသချာေစသညလ�ေလာကေသာအာဟာရပမာဏ��ငအ��ရာယ��ေသာအေြခအေနများက�ေ��ာင�က�ရနေသချာေစပါ။ အဒမ�ာဘကတးရးယားတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�ဆကသယေြပာဆ�သညအခါသ�ေသာအေြခအေနများြဖစ�ကသည။

Page 222: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 222/228

ဘကတးရးယားဆကသယမ�၏ပထမဆ�းသကေသအေထာကအထားမ�ာ၎ငး��သညဘကတးရးယားတစမျ�းြဖစသညဟာဝေယ bobtail ြပည�ကးငါး��ငအတ�သ��ပေဖာဆကဆေရး။ သညအခါလ� ဦး ေရသပသညးမ�ဘကတးရးယားသညသတမ�တထားေသာအဆငသ�ေရာက��သည၊ သတသတမ�တမ�တမျ�းဗဇေဖာြပမ�က�စတငသည၊အလငးထ�တလ�တေသာ bioluminescent ပ��တနး။ အတကပစ��ပ�နဆလအေရအတကကပတဝနးကျင (ဆလသပသညးဆ) အချကြပများအတကအဆ�းအြဖတအချကြဖစပါသည, ဘကတးရးယားအချကြပခသညquorum sensing အမည��။ ��ငငေရး��ငစးပားေရးတ�တငအနမဆ�းလ� ဦး ေရသညအဖ� ၀ ငများသညြပanနာတစခ�အတကမေပးရနတကေရာကရနလ�အပသည။

Quorum sensing သည autoinducers က�အချကြပေမာလကျ�းများအြဖစအသ�းြပ�သည။ Autoinducers အချကြပေန�ကသညအလားတ�အြခားဘကတးရးယားများ��ငဆကသယေြပာဆ�ရနဘကတးရးယားများကလ���လ�� � ဝ�ကဝ�ကေမာလကျ�း။ Theလ��� ဝ�ကစာဖနတးထားေသာ autoinducers များသည acyl-homoserine lactone ကသ�ေသာ hydrophobic molecules များြဖစ��ငသည။(AHL) သ�မဟ�တပ��ကးတ peptide-based ေမာလကျ�း; ေမာလကျ�းတစခ�စတငမတ�ညေသာပ�စ��သညအေရးယ�မ�။ AHL သညပစမ�တထားသညဘကတးရးယားထသ� ၀ ငေသာအခါ၎ငးသညက�းေြပာငးသညအချကများ��ငဆကသယသညဖငသ�မဟ�တပတသညဗဇစကားရပ ([link]) ။ အဆ�ပါ peptide autoinducers ပ�မ���ပေထးလ��ေဆာဘကတးရးယား kinases ပါဝငသညေ�ကာငးလမးေ�ကာငးအချကြပ။ ထေတ� �ပးေနာကဘကတးရးယားေြပာငးလမ�များautoinducers မ�အေတာေလးကျယြပန ��ငပါတယ။ အဆ�ပါေရာဂါြဖစပားေစေသာဘကတးရးယား Pseudomonasaeruginosa တင autoinducers က�တ� ြပနေသာကြပားြခားနားေသာမျ�းဗဇ 616 ��ပါတယ။

အ��ပညာဆကသယမ�

စာမျက��ာ ၂၇၆

Autoinducers ေတဟာမျ�းဗဇက�ထနးည�ေပးတဘကတးရးယားေတကထ�တလ�ပတေမာလကျ�းဒါမ�မဟ�တပ��တငးေတြဖစတယ

စကားရပ။

quorum sensing ��ငပတသက။ ေအာကပါထ�တြပနချကများ၏ဘယမ�ားယငးေသာပါသလ

က။ Autoinducer သညတာဝန��သညမျ�းဗဇများက�က�းယ�ရနအတက receptor ��ငဆကသယရမညပ��ပး autoinducer ၏ထ�တလ�ပမ�။

ခ။ အဒ receptor ဟာဘကတးရးယားဆလထမ�ာ��ေနေပမယ autoinducer ထကပျ� ��။ဂ။ Autoinducer သညအြခားဆလတစခ�ေပ�တငသာလ�ပေဆာင��ငသည။ ၎ငးသည��သညဆလအေပ�တငမ�မလ�ပေဆာင��ငပါ

လ�ပတယ။ Autoinducer သညဘကတးရးယားများက� biofilm ြဖစေပ�ရနမျ�းဗဇက�ဖငသည။

quorum sensing က�သ�းေသာဘကတးရးယားမျ�းစတအချ� �သည��ပေထးေသာက�လ�နများြဖစေသာ biofilms များြဖစသညည���ငးရနဓာတ�ေဗဒအချကြပဖလ�ယေသာဘကတးရးယားများ (မျ�းစတများစာပါ ၀ င)အမ��ငက�တ�ကခ�ကလမမညဟ�အဆပထ�တလ�တ။ ဘကတးရးယားဇဝ��ပ��ငများ ( [link]) တစခါတစရတငေတ� ��ငပါသညေဆးဘကဆ�ငရာပစ�ညးကရယာများေပ�တင; biofilms ထ�ကသ�ေသာတငပါးဆ��� းသ�မဟ�တဒ�းအစားထ�းအြဖစ implants ကျ�းေကျာေသာအခါ��လ�းေရာဂါ��သ�များသညအသကအ��ရာယက�ြဖစေစေသာေရာဂါပ�းများက�ြဖစေစ��ငသည။

Page 223: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 223/228

အ��ပညာဆကသယမ�ဆလ - ဆလဆကသယေရးသညဤ (က) Staphylococcus aureus ဘကတးရးယားများက�အတ�တကအလ�ပလ�ပ��ငေစသညေဆး��လ�နာ၏�ပနအတငး�� biofilm တစခ�က� ဖ�စညး၍ အလကထရနက�စကငဖတစစေဆးြခငးြဖင�ကည��ငသညဏ�။ S. aureus သညေဆး��မ�က�းစကေသာေရာဂါများ၏အဓကအေ�ကာငးရငးြဖစသည။ (ခ) ဟာဝ�ငယေကျာကစ�ြပည�ကးငါးသည bioluminescent ဘကတးရးယားများြဖစေသာ Vibrio fischeri ��ငဆကစပမ���သည ။ Theluminecence သညြပည�ကးငါးက�ထေရာကစာဖယ��ား��ငေသာေ�ကာင၊၎ငး၏အရပ။ ေြပာငေြပာငတငးတငးအေနြဖငြပည�ကးငါးသညဘကတးရးယားများက�အစားအစာေက�းေမးသည။ အခမေနထ�ငခင V.fischeri , ြဖာထကတာဝန��သညအငဇ�ငး luciferase ထ�တလ�ပေပမယပါဘ�း V.ြပည�ကးငါး��ငအတ�သေက�တဆကဆေရးအတကေနထ�င Fischeri လ�ပပါ။ Quorum sensing ဆ�းြဖတသညအဆ�ပါဘကတးရးယား luciferase အငဇ�ငးထ�တလ�ပသငပါတယ��မ��။ (အေ�ကးတစ: အလ�ပြပ�ြပငမမးမCDC / Janice Carr ကအသ�းြပ�ပ� အေ�ကးခ - အလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမမ�များ

စာမျက��ာ ၂၇၇

Cliff1066 / Flickr)

biofilm ထ�တလ�ပမ� သည�ပနအတငး�� S. aureus က�အဘယအကျ�းေကျးဇ�းများေပး��င သနညး။

quorum sensing ၏အေသးစတအချကအလကများက�သ�ေတသနြပ�ြခငးသညဘကတးရးယားများတ�းပားလာရနတ�းတကေစခသညစကမ�ရညရယချကများ။ မ�ကာေသးမက��ာေဖေတ� ��ချကများအရဘကတးရးယားများက�အသ�းချရနြဖစ��ငသညဘကတးရးယား�ကးထားမ�က�ထနးချ�ပရနလမးေ�ကာငးအချကြပြခငး၊ ဒြဖစစ�က�အစားထ�းသ�မဟ�တြဖညစက��ငဘ�းအချ� �ေသာအေြခအေနများတငထေရာကမ�မ��ေတာေသာပantib◌ဇဝေဆး။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

မျ�း�� းဗဇပညာ��င Bonnie Bassler မ�သ�မ��ငေဆးေ�းြခငးက�ေစာင�ကညပါ biofilm ဘကတးရးယားအတက quorum sensing ၏ ��ာေဖေတ� ��မ�ြပည�ကးငါး၌။

ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�

Page 224: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 224/228

စာမျက��ာ ၂၇၈

တေဆး��ဆယလ�လာဆကသယေရးက�နေတာတ�ရကမ�ာ�ဂ�ဟေပ�ပထမဆ�းအ�ကမအေနနဆလတစခ�တညးပါဝငတယတစ ဦး ချငးစကတြခား��ငအတ�အြပနအလ�နကန သတခေသာ prokaryotic သက��။ အချ��ေသာြပငပ��ေနစ�အချကြပအချကအလကများသညအဓကအားြဖငတစမျ�းတညး��ေသာသက��မျ�းစတများအ�ကားြဖစေပ�သညဘကတးရးယား��ငတေဆးထတငအချကြပြခငးသညမျ�းစတတ�အြခားအဖ�ဝငများ��ငသာသကဆ�ငသည။ Theဆယလ�လာဆကသယေရး၏ဆငကြဖစစ�၏ဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�အတကအ�ကငးမအာဏာလ�အပချကြဖစပါတယmulticellular organisms, ဒဆနးသစတထငမ�ခန မ�နးေြခအားြဖင 2.5 လ�အပသညထငေနသညအေစာပ�ငးဘဝပ�စများအတကေပ�လာဖ�� �စဘလယ��စေပါငး။

တေဆးသည Single-cell eukaryote များြဖစေသာေ�ကာင�ျ�ကလယ��င organelles များ��သညပ�မ���ပေထးေသာသက��ပ�စများ၏ဝေသသလက�ဏာ။ တေဆး၏မျ�း�� းဗဇ၏��ငးယ��, nematodeတေကာငများ၊ အသးယငေကာငများ��ငလ�သားများသည ပ�၍ ��ပေထးေသာအချကြပမ�၏ဆငကြဖစစ�က�ေဖာြပသညလ�သားများ��ငအြခား��ပေထးေသာဘဝများက�ထနးသမးထားေသာထေရာကေသာအတငးပ�ငးလ�ပေဆာငမ�များက�ခငြပ�ေသာစနစများပ�စများက�မ�နကနစာလညပတ။

Kinases သညဆယလ�လာဆကသယေရး၏အဓကအစတအပ�ငးြဖစ�ပး၎ငးအငဇ�ငးများက�ေလလာြခငးြဖစသညကြပားြခားနားေသာမျ�းစတများ၏ဆငကြဖစစ�ဆကသယမ�သ��ပျေဖျာ။ တေဆးတင kinases အမျ�းအစား ၁၃၀ ��သည။nematode ပ�းေကာငများ��ငသစသးယငေကာငများကသ�ပ�မ���ပေထးသညသက��များတင ၄၅၄၊ ၂၃၉ kinase ��သည။အသးသး။ တေဆးထတင kinase အမျ�းအစား ၁၃၀ အနက ၉၇ ခ�သည kinases ၏မသားစ�ခ ၅၅ ခ�က�ပ�ငဆ�ငသညအြခား eukaryotic သက��များတငေတ� ��ရသည။ တေဆးတငေတ�ရေသာတစခ�တညးေသာသသာေသာချ� �တြခငးသညtyrosine kinases ၏ြပညစ�မ��ြခငး။ ဒါဟာ tyrosine ၏ phosphorylation ေ�ကာငးေတးဆြဖစပါတယကျန��ေနေသးေသာဖ� �ဖ�းတ�းတကမ�၊ ကြပားြခားနားမ�၊��ငမျ�းစ�သက��အတကအသ�းြပ�ဆယလ�လာဆကသယေရး။

ဘာြဖစလ�လဆ�ေတာတေဆးထမ�ာလ�သားေတလ�ပ��တငးဓာတေတအတ�တ�ပါပသက��အချကြပအဆငျ�ဆကျေလလာေနများအတကစြပြဖစ�ကသည။ တေဆးများလျငြမနစာများြပားြခငး��ငအများ�ကး��ပါတယလ�သားများသ�မဟ�တအြခား multicellular တရစ�ာနများထက��း��ငးေသာသက��။ ထ�ေ�ကာငအချကြပကကစကတများသည��း��ငးလယက��ပးေလလာရနပ�မ�လယက�ေသာလညး၊လ�အချကြပ။၁

သငယ�မ���ငချတဆကရန

“ What Are Bacterial?” မ� biofilm သ�ေတသများ��ငေတ�ဆ�ေမးြမနးြခငးြပ�လ�ပထားေသာဤအပ�ငးများက��ကညပါဇဝ��ပ��ငများ? "

နဒါနးclass = "နဒါနး" class = "အကျ�းချ�ပ" title = "ကဏSummများအကျ�းချ�ပ" class = "art-exercise"title = "အ��ပညာဆကသယမ�" class = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" title = "မျ�းစ�ေရးချယမ�" class = "free-တ�န ြပနမ� "title =" Free Response "ပငလယ ch ဇငသည (က) က�ခြခမးထားေသာဆလတစခ�အေနြဖငဘဝက�စတငခသညဆလ��စခ�ဖ�စညး, အလကထရန microscopy scan ဖတြခငးြဖငြမင��င။ ဆလဌာနခေလးပတ�ပးေနာက(ခ) ဤ SEM ပ�တငေတ�ရသညအတ�ငးဆလ ၁၆ ခ���သည။ ဆလဌာနခအများအြပားကျည�ပးေနာကဒ (ဂ) ရငကျကပငလယ၌ေတ� ြမငအြဖစတစ ဦး ချငးစ, တစ ဦး ��ပေထးေသာ, multicellular သက��သ�တထငထ�တလ�ပသညurchin ။ (ခရကဒစက - Evelyn Spiegel, Louisa Howard မ�ြပ�ြပငြခငးလ�ပငနး၊ ခခLouisa Howard၊ Evelyn Spiegel မ�အလ�ပြပ�ြပငြခငး၊ အေ�ကးက c: အားြဖငအလ�ပ၏ြပ�ြပငမမးမ

စာမျက��ာ ၂၇၉

Marco Busdraghi; Matt ထမ�စေကး -bar က�ေဒတာRussell)

Page 225: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 225/228

လ�သားတစ ဦး အေနြဖငလငဆ�ငရာမျ�းပား��ငေသာသက��သတ� ဝါအားလ�းသညဘဝတစခ�အြဖစစတငသညfertilized ဥ (သေ��သား) သ�မဟ�တ zygote ။ ထရလယေပါငးများစာက�ဆလေတခထ�တလ�ကတယ��ပေထးေသာ၊ များြပားလ�ေသာလ�များက�ထ�တလ�ပရနထနးချ�ပထားေသာနညးလမးြဖစသည။ တစနညးေြပာရရငေတာ,အဒမ�လဆလတစခ�တညးကက�ယခ��ာ��အြခားဆလများ၏ဘ�းေဘးြဖစသည။ တစချနကြဖစလျက��တစသ��းများက�ြပနလညြပ�ြပငရန (သ�မဟ�တ) ြပနလညထ�ေထာငရနဆလမျ�းပားရနလ�အပဆြဖစသည။ဥပမာ၊ ေသး��ငအေရြပားဆလအသစများက�အဆကမြပတထ�တလ�ပေနသည။ အားလ�းmulticellular သက���ကးထားမ���ငြပ�ြပငထနးသမးမ�များအတကဆလဌာနခက�သ�းပါ��ငဆလများ��ငတစ���းများ၏ြပ�ြပင။ ဆလဌာနခတငးကျပစာစညးမျ�းသတမ�တထားသည��ငရဖနရခါြဖစပါတယစညးမျ�းစညးကမးပျကကကြခငးသညအသကအ��ရာယြဖစေစ��ငေသာအကျ�းဆကများက�ြဖစေစ��ငသည။ တစေပါကတညးသက��မျ�းပားသ�တ�ရနညးလမးအြဖစဆလဌာနခက�အသ�းြပ�ပါ။

ဆလဌာနဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

စာမျက��ာ ၂၈၀

• prokaryotic ��င eukaryotic Genomics ၏ဖ�စညးပ�မ�ာေဖာြပပါ• ခ��မ�ဆ�နး၊ ဗဇ��ငစ��ကများခြခားရန• ခ��မ�ဆ�နးသပသညးမ�၏ယ��ရားများက�ေဖာြပပါ

ဆလတစခ�မ�တစခ�သ�တစခ�သ�ဆက��ငသနမ�သည၎ငး၏အေြခခအ�တြမစြဖစသညဆလသသရာ၏လမးြဖငဆလများ၏မျ�းပား။ ဆလသသရာတစခ�စနစတကျ sequence က�ြဖစပါတယဆလတစခ�၏ဘဝအဆငဆငက�တစခ�တညးခထ�တြခငးမ�ေဖာြပသညအြဖစအပျကများြဖစသည��စခ�ဆလအသစ၏ထ�တလ�ပမ�မ�မဘဆလ။ ပါဝငပတသကယ��ရားများဆလသသရာအတကအလနအမငးစညးမျ�းသတမ�တေန�ကသည။

Genomics DNA က�

ဆလတစခ�သညပ�သဏrepl◌ာနက�ပ�မ�နက�� ငးစာနားလညရနပ�တ�ပားရနလ�ပေဆာငရနအဆငများက�ေဆးေ�းြခငးမြပ�မဆလရမျ�း�� းဗဇအချကအလကများ၏ဖ�စညးပ���င function က�လ�အပေပသည။ အြဖစထ�ပပ�းတစဆလရ DNA က�double-stranded DNA ေမာလကျ�းက�၎ငး၏မျ�း�� းဗဇဟ�ေခ�သည။ prokaryotes မ�ာေတာမျ�း�� းဗဇသညကငးဆကတစခ�သ�မဟ�တစကဝ�ငးပ�စ��စမျ�းတ��ေသာ DNA ေမာလကျ�းတစခ�ြဖငဖ�စညးထားသည ( [link]) ။ဤမျ�း�� းဗဇဆ�ငရာပစ�ညးများပါ ၀ ငသညဆလ��ေဒသက���က�ဒယ�ဒ�ငဟ�ေခ�သည။ အချ�� prokaryotesပ�မ�န�ကးထားမ�အတကမ��မြဖစလ�အပေသာ plasmids ဟ�ေခ�ေသာဒအနေအကငးဆကများ��သည။

Page 226: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 226/228

ဘကတးရးယားများသညဤပလာစမစများက�အြခားဘကတးရးယားများ��ငလလ�ယ��ငသည၊ တစခါတစရအကျ�း��ေစသညလကခသ�ကသ�တ�ရခ�� မ�ဆ�နး DNA က�ထညသငး��ငအသစဗဇ။ ပဇဝေဆးယ�ပါးမ�တစခ�ြဖစသညမ�ကာခဏ plasmid လလ�ယမ�တဆငဘကတးရးယားက�လ�နမ�တဆငြပန � �ေသာ��။

ဗကတးရးယားများ��င Archaea များအပါအ ၀ င Prokaryotes တငတစေနရာတညးတင��ေသာခ��မ�ဆ�နးတစခ���သည

အလယပ�ငးေဒသက nucleoid ဟ�ေခ�သည။

eukaryotes တငမျ�း�� းဗဇတင�က�း��စေချာငး��ေသာ linear DNA ေမာလကျ�းများပါဝငသည ( [link]) ။eukaryotes မျ�းစတတစခ�စ၏ ၄ ငး၏အေရးပါေသာခ��မ�ဆ�နးများ၏ထ�းြခားေသာအေရအတက��သညဆလေတ။ လ�ခ��ာက�ယ��ဆလများတငခ��မ�ဆ�နး ၄၆ ခ����ပး၊ လ�၏ gametes (သ�ကပ�းသ�မဟ�တဥ) ��သည23 ခ��မ�ဆ�နးတစခ�ချငးစ။ ပ�မ�နက�ယခ��ာဆလ (somatic cell) တငလ�ကဖကေသာအစ���စခ���သညခ��မ�ဆ�နး, diploid အြဖစလ�သများေနတ configuration က�။ အက�ရာ n သညအစ�တခ�က�က�ယစားြပ�သညခ��မ�ဆ�နး၏, ထ�ေ�ကာငတစ ဦး diploid သက�� 2 n သတမ�တထားေသာ ြဖစပါတယ။ ဆေသာလ�ဆလ

စာမျက��ာ ၂၈၁

ခ��မ�ဆ�နးတစခ�အား gametes (သ�) လငဆလဟ�ေခ�သည။ ဤေရ�ကားဥ��ငသ�ကပ�းြဖစ�က�ပးြဖစ�ကသည1n , ဒါမ�မဟ�တ haploid သတမ�တထားေသာ ။

အမျ�းသမး Somatic ဆလတင homologous kromosomes ၂၃ တ��သည။ Theေင�ရညဖ�ခ��မ�ဆ�နး mitosis အတကဆလကေနဖယ��ား, �ျ�ကလယ (ထပ) အတငး�ကည��အားေပး�ကသည��ငဆလ�က (ညာ) အေပ� ြဖန � �ငအတ� (အလျား) အရသရသညစစ�ထား; anဤကသ�ေသာအစအစ�က� karyotype ဟ�ေခ�သည။ ဤပ�တငခ��မ�ဆ�နး��ငထေတ� ခသညကြပားြခားနားေသာခ��မ�ဆ�နး၏ကြပားြခားနားမ�များအတကေချာငးအစနးအထငး။ အစနးအထငးတစခ�နညးလမး"ခ��မ�ဆ�နးပနးချ" ဟ�ေခ�တငခ��မ�ဆ�နးက�မးေမာငးထ�းြပသညေချာငးဆ�းေဆးများက�အသ�းြပ�သညကြပားြခားနားေသာအေရာငများ။ (အေ�ကး: အမျ�းသားလ�မျ�း�� းဗဇ

စမကနး / NIH)

Dipoidoid သက��တစခ���ငလ�ကဖကေသာခ��မ�ဆ�နးအတများအား homologous ဟ�ေခ� �ကသညအသပညာ ") ခ��မ�ဆ�နး။ Homologous ခ��မ�ဆ�နးများသညအတ�တ�ပငအ��ည���ပး��သညတကျေသာတ�ညေသာတညေနရာ, ဒါမ�မဟ�တ locus အတကမျ�းဗဇဟ�ေခ�တကျတေဘအစတအပ�ငး။ မျ�းဗဇ, အခ��မ�ဆ�နး၏အလ�ပလ�ပတယ�နစ, တကျတများအတက coding အားြဖငတကျတဝေသသလက�ဏာများက�ဆ�းြဖတရနပ��တနး။ စ��ကများထ�ဝေသသလက�ဏာများ၏မ�ကြဖစ�ကသည။ ဥပမာအားြဖင, ဆပငအေရာငတစ ဦး ြဖစပါတယ

Page 227: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 227/228

ဆပငေရ�ေရာငအည�ေရာငသ�မဟ�တအနကေရာငြဖစေ�ကာငးစ��ကများ��ငအတ�ဝေသသ။တစသားတညးြဖစသညခ��မ�ဆ�နးအတ၏မတ� �တစခ�စသညမတ�ညေသာမဘတစ ဦး ထမ�ြဖစသည။ထ�ေ�ကာင, မျ�းဗဇသ�တ�က�ယသ�တ�တ�ည�ကသညမဟ�တ။ တစ ဦး မျ�းစတအတငးတစ ဦး ချငးစ၏အေြပာငးအလ��စ ဦး စလ�းမဘများအေနြဖငအေမဆကခဗဇ၏တကျေသာေပါငးစပမ�ေ�ကာငြဖစသည။ အနညးငယပငတစဗဇအတငးေဘ၏ေြပာငးလ sequence က�တစ ဦး ကအြခားေရးချယစရာ�� ြဖစေပ� ��ငပါတယ။ ဥပမာ,ေသးအမျ�းအစားအတကက�ဒြဖစတလ�ခ��မ�ဆ�နးေပ�မ�ာြဖစ��ငေချ��တမျ�း�� းဗဇအစအစ�သ�းချက��တယ။sequence A, sequence B, ��င sequence O. အားလ�း diploid လ�ဆလ��စခ�မတ� ���သညေ�ကာငေသးအမျ�းအစားက�သတမ�တသညခ��မ�ဆ�နး၊ မညသညအရာကေသးအမျ�းအစား (စ��က) က�ဆ�းြဖတသညအမ�တအသားမျ�းဗဇ��စခ�ဗား��ငးအေမဆကခေန�ကသည။ ဒါဟာတ�ညတမတ� ���စခ�����ငပါသည��စ ဦး စလ�း homologous ခ��မ�ဆ�နးအေပ�တစ ဦး ချငးစအေပ�မျ�းဗဇ sequence က� (ဥပမာ, AA, BB,သ�မဟ�တ OO) သ�မဟ�တ AB ကသ�ကြပားြခားနားေသာပာ။

ေသးအမျ�းအစား၊ မျကလ�းအေရာင��ငလကများစသညစ��ကများအေသးအဖကြပားမ�သညအေထာကအက�ြပ�သညမျ�းစတတစခ�အတငး၌ေတ� ��ရေသာသဘာဝအေြပာငးအလ။ မညသည pair တစ�ကေနတစခ�လ�းက� DNA က� sequence က�လ�ငသ�ေသာလ� homologous ခ��မ�ဆ�နး၏��ငးယ��သညြခားနားချကတစရာခ�င��နးထကနညးသည။ The

စာမျက��ာ ၂၈၂

လငခ��မ�ဆ�နး X ��င Y သည homologous ခ��မ�ဆ�နး၏တစခ�တညးေသာခ�ငးချကြဖစသညuniformity: တကျစာထ�တလ�ပရနလ�အပေသာ homology ၏ေသးငယေသာပမာဏထကအြခားgametes, X န Y ခ��မ�ဆ�နးမ�ာေတ�ရတမျ�းဗဇေတကမတ��ကဘ�း။

Eukaryotic ခ�� မ�ဆ�နးဖ�စညးပ���ငကျ� �

အကယ၍ လ�သားဆလ�ျ�ကလယ��ခ��မ�ဆ�နး ၄၆ ခ�မ� DNA က�အဆ�းမ�အစအဆ�းသတလ�ကလ�ငခန မ�နးေြခအားြဖင� �စခ�မတာတ�ငးတာလမမယ သ�ေသာ၎ငး၏အချငးသာ 2 nm ပါလမမယ။ပ�မ�နလ�ဆလအရယအစားသည ၁၀ µm (ဆလ ၁၀၀,၀၀၀ အထတနးစထားသည) က�စ�းစားသညဆလ၏�ျ�ကလယ��ငက�ကညရန DNA က�တငးတငးကျပကျပထ�ပပ�းရမည။ တစချနတညးမ�ာပ,မျ�းဗဇများက�ထ�တေဖာရနအလယတက�လကလ�မးမရမည။ ဆလအချ� �အဆငစ�အတငးသသရာ, DNA ၏��ညလျားေသာ strands ကျစလစသပသညးခ��မ�ဆ�နးသ�ချ� �ေန�ကသည။ ��ပါတယခ��မ�ဆ�နးကျစလစသပသညးေ�ကာငးနညးလမးများစာ။

ပထမအဆငည�� �ငးမ�တင၊ DNA ��စဆ helix အတ�ငယတစခ�သညပငစညပတ ၀ နးကျငပတ ၀ နးကျငတင��သညခ��မ�ဆ�နးတစခ�လ�းက�အ��ညတစေလ�ာကတငပ�မ�န�ကားကာလ��စ histone ပ��တနး၏( လငခ)) ။ DNA-histone ��ပေထးမ�က� chromatin လ�ေခ�တယ။ ပ�တးေစ��ငတ�ေသာ, histone DNA က���ပေထးေသာ၎ငးက� nucleosome ဟ�ေခ� �ပး nucleosomes က�ဆကသယေပးေသာ DNA က� linker DNA ဟ�ေခ�သည။ တစ ဦး က DNA က�ဒပ�စ��ေမာလကျ�းသညဟ�ကစလစများမပါ��သည��စဆ helix ထကခ�နစဆပ�တ�သည၊��ငပ�တးတစဦးရ DNA ၏ 2-nm အချငးနမတ�ဘအတက, အချငး 10 nm အေ�ကာငးက�များမ�ာdouble helix ။ သပသညး၏ေနာကျအဆငျ�ကေတာ nucleosomes ��င linker DNA က�အြဖစေတ� ����ငပါသညသ�တ�က�အ�ကား 30-nm chromatin ဖ�ငဘာသ� coiled ေန�ကသည။ ဤသည coiling ေနာကထပတ�ေစခ��မ�ဆ�နးသညယခ�တ�းချ� ပ�စထကအဆ ၅၀ ပ�တ�သည။ တတယအဆငမ�ာေတာထ�ပပ�း၏, fibrous ပ��တနးအမျ�းမျ�းအတက chromatin ထ�ပပ�းရနအသ�းြပ�သည။ ဤအ fibrous ပ��တနးnon-ခ�ခားဆလစခ��မ�ဆ�နး၏တစဦးအထ�းသြဖငဧရယာယ�ထားေသာေ�ကာငလညးေသချာအြခားမညသညခ��မ�ဆ�နး��ငမတ�သည�ျ�ကလယ ( [link] ��အေပ�ဆ�းပ�က��ကညပါ။ ) ။

Double-strand DNA ဆ�သညမ�ာ histone ပ��တနးများပတ ၀ နးကျငတင��သည၏ "အသငအြပငတစခ�အေပ�ပ�တး။ " ၏အသငအြပင အဆ�ပါ nucleosomes 30-nm chromatin ဖ�ငဘာသ� coiled ေန�ကသည။ဆလသည mitosis က�ခယ�ေသာအခါခ��မ�ဆ�နးသညပငချ� �သည

ေနာကထပ။

Page 228: NASA / GSFC / NOAA / USGS)

24/07/2021

https://translate.googleusercontent.com/translate_f 228/228

စာမျက��ာ 283

interphase ၏ S က�အဆင DNA က�ပား။ ပား�ပးေနာက, ခ��မ�ဇ�နးေတဟာ��စခ�ဆကစပအစမ chromatids ၏ေရးစပ။ ဘယအချနမ�ာတ�ည၏အြပညအဝကျစလစသပသညးြခငး, အားလ�းထ�ပပ�းခ��မ�ဆ�နး cohesin ပ��တနးများကတစ ဦး ချငးစကတြခားမ�ခ��ျေ��ာငျေန�ကသည။ အ�ကားဆကသယမ�က�အစမ chromatids အဆ�ပါ centromere က�ေခ�ေဒသတငး၌အနးဆ�းြဖစပါတယ။ အဆ�ပါ conjoined အစမခန မ�နးေြခအားြဖင 1 μm၏အချငး��ငအတ� chromatids, အလငးဏ�ေအာကမ�ာြမင��ငြဖစ�ကသည။ Thecentromeric ေဒသအလနသပသညးသည��ငထ�ေ�ကာငတစisရယာအြဖစေပ�လာပါလမမယ။

သငယ�မ���ငချတဆကရန

ဒကာတနးကခ��မ�ဆ�နးထ�ပပ�းမ�အဆငဆငက�ေဖာြပသည။

ဆလသသရာဤအပ�ငး၏အဆ�းအားြဖင၊

• အဆငသ�းဆငက�ေဖာြပပါ• karyokinesis စ�အတငးခ��မ�ဆ�နး၏အြပ�အမ�က�ေဆးေ�းပါ• cytokinesis ကာလအတငး cytoplasmic ပါဝငမ�က�မညသ�ခြခားသညက���ငးြပပါ• အဆ�ပါ quiescent, G 0 အဆင သတမ�တ

အဆ�ပါဆလသသရာဆလ�ကးထားမ���ငဆလအချငးချငးကြပားြခငးနပတသကတြဖစရပများတစခ�အမန ထ�တစးရးြဖစပါတယ��စခ�အသစကသမးဆလေတထ�တလ�ပသည။ ဆလဌာနခမ�လမးေ�ကာငးအေပ�ဆလေတဆကလကေဆာငရကတ�းတကမ�၏တကျေသာအချန��ငဂ��တစ�ကစညးမျ�းသတမ�တအဆငဆင, DNA က�တစစးရးမ�တဆငပား, ��စေယာကတ�ည (က�ယပား) ဆလေတထ�တလ�ပဌာနခ။ ဆလသသရာအဓကအဆင��စခ���ပါတယ: interphase ��င mitotic အဆင ([link]) ။ Interphase အတငးမ�ာဆလ�ကးထားလာြခငး��င DNA က�ပ�တ�က�းယ�ထားသည။ အဆ�ပါ mitotic အဆင, အပားစ�အတငးDNA ��င cytoplasmic ပါဝငမ�များသညကသား�ပးဆလသညကသားသည။

ဆလသသရာ interphase ��င mitotic အဆငပါဝငသည။ interphase စ�အတငးဆလ�ကးထားလာ��င�ျ�ကလးယား DNA က�ပ�တ�ြဖစပါတယ။ Interphase အဆ�ပါ mitotic အဆငအားြဖငေနာကေတာသ�လ�ကသည။ စ�အတငးmitotic အဆင၊ ပ�တ�ပားထားေသာခ��မ�ဆ�နးများအားခြခား�ပးသမးအြဖစခေဝသည


Top Related