Download - Lit1 - Panahon Ng Kastila
PanitikanIto’y pagpapahayag na kinapapalooban ng katotohanan at pagpapahayag sa paraang nagpaparanas sa bumabasa ng kaisipan at damdamin ng manunulat.
Ito’y lakas na nagpapakilos ng alinmang uri ng lipunan.
Ito’y katipunan ng mga akdang nasusulat na makikilala sa pamamagitan ng malikhaing pagpapahayag, estetikong anyo, pandaigdigang kaisipan, at kawalang-maliw.
Sinaunang Panitikan
A. Mga Unang Nandarayuhan
1. Mga Ita o Baluga2. Ang mga Malay
B. Katangian ng Panitikan
1. Palipat-dila, ang panitikan ay impluwensiya ng mga Malayo-Indonesyo2. Papel – dahon
Panulat – matulis na bakal o kawayan
C. Mga Anyong Pampanitikan
1. Awitin/ Kantahing Bayan2. Alamat/ Kwentong Bayan3. Epiko4. Karunungang bayan
Panahon ng
Kastila
Paksa
Katangian ng Panitikan/ Mahahalagang Kaganapan
Impluwensiya sa PanitikanMga Unang Aklat Panrehiyon/
Pangkagandahang-asalMga Akdang Pangwika
Mga Akdang Pang-aliwan/ Panlibangan
Mga Unang Tulang/ Makatang Tagalog
Katangian ng Panitikan / Mahahalagang KaganapanTinangkilik ang relihiyong KatolikoNagpalit ng pangalan at nagpabinyagNagkaroon ng mga bahay na bato at tisa,
magagandang kasangakapan tulad ng piyano, muwebles at mga kagamitang pangkusina
Nagkaroon ng mga sasakyang tulad ng karwahe, tren at bapor
Natutong magdiwang ng mga kapistahan blg. parangaal sa mga santo, papa at gobernador
Bilang libangan, nagkaroon ng mga sabong, karera ng kabayo at teatro
Pagbubuo ng pangkat na tinatawag na “may-kaya” na may ari-arian at lupain
May ilang Pilipino ang nakapag-aral at nakakuha ng kurso
Impluwensiya ng Kastila
sa Panitikang
Pilipino
Mga Impluwensiya sa Panitikan
Nahalinhan ng Alpabetong Romano ang Alibata
Pagkakaturo ng Doctrina Cristiana Maraming wikang Kastila ang naging
bahagi ng wikang Pilipino Pagkakasalin ng makalumang panitikan sa
ibang wikain Pagkakaroon ng makarelihiyong himig ng
mga lathalain sa panahong yaon
Mga Unang Aklat Panrelihiyon/
Pangkagandahang-Asal
Doctrina Cristiana
Kauna-unahang
aklat na nalimbag
sa Pilipinas.
Nuestra Señora de Rosario
Naglalaman ng talambuhay ng mga santo, novena, mga tanong at sagot na
panrelihiyon.
Pasyon
Ito ay natutungkol sa buhay at
pagpapakasakit ni Hesukristo.
Pinababasa tuwing Mahal na Araw.
Urbana at Felisa
Ang pagsusulatan ng magkapatid na pawang patungkol sa kagandahang-
asal.
Mga Akdang
Pangwika
Arte Y Reglas dela Lengua Tagala
Padre Blancas de San Jose
Vocabulario dela Lengua Tagala
Padre Pedro de San BuenaventuraKauna-unahang talasalitaang
Tagalog
Vocabulario dela Lengua Pampango
Padre Diego Bergamo
Unang aklat pangwika sa Kapampangan
Compendio dela Lengua Tagala
Padre Gaspar de San Agustin
Arte dela Lengua Iloka
Francisco LopezKauna-unahang
balarilang Iloko
Mga Akdang Pang-aliwan/ Panlibangan
Mga Akdang Pang-aliwan/ Panlibangan
Tibag
Ipinapakita ang paghahanap ni Sta.
Elena sa kinamatayang krus ni Hesus.
Senakulo
Pagtatanghal tungkol sa buhay at pagmamalasakit
ng ating Panginoong Hesukristo.
PanunuluyanPagtatanghal na isinasagawa bago mag-
alas dose ng gabi sa Kapaskuhan.Paghahanap ng matutuluyan ng Birheng
Maria at ni Jose upang doon iluwal ang sanggol na si Hesus.
PanubongMahabangtulangnagpaparangalsa isang maykaarawan okapistahan.
KarilyoIto ay mga
aninong pinagaga-
law sa likod ng
isang puting tabing.
Moro-Moro o Komedya
Pagtatanghal na nagpapakita ng paglalaban ng mga Kristiyano at Muslim
na sa katapusan ay laging nagwawagi ang mga Kristiyano.
KaragatanPagtatanghal na
batay sa alamat ng singsing ni Neneng
na naihulog sa dagat na kung sino
ang makakakuha ay siyang
magtatamo ng kanyang pag-ibig.
SayneteDulang hinggil sa paglalahad
ng kaugalian ng isang lahi o katutubo sa kanyang
pamumuhay, pangingibig at pakikipagkapwa.
Sarswela
Melodrama o dulang musikal na tatluhing
yugto.
Mga Unang Tulang/ Makatang Tagalog
Tomas Pinpin
Pag-aralan ng mga Tagalog ang Uicang Castila
Fernando Bagongbanta
Pedro Suarez-Osorio
Phelipe de Jesus
LoaBersyong payak na binibigkas sa mga bilasyon o lamayan.
Padre Francisco Bencuchillo
Pag-aaral at Pagsusuri sa Panulaang Tagalog
Panahon ng mga Propagandista/ Repormista
A. Katangian ng Panitikan
Pagkagising ng natutulog na damdamin ng mga Pilipino nang patayin ang GOMBURZA.
Ang dating diwang makarelihiyon ay naging makabayan ukol sa pagbabago sa pamamalakad ng simbahan.
B. Mga Propagandista1. Jose P. Rizal2. Graciano Lopez-Jaena3. Marcelo H. Del Pilar4. Antonio Luna5. Pedro Paterno
Panahon ng
Amerikano
Pinasok ng mga manunulat ang dula bilang sangay ng panitikan.
Mapaghimagsik at makabayan ang mga akda tulad ng:
Halimbawa:
Walang Sugat ni Severino Reyes
Dalagang Bukid ni Hermogenes Ilagan
Veronidia ni Cirio H. Panganiban
Nagsimula ang panulaang Tagalog gaya ng mga sumusunod:
Halimbawa:
Mga Hamak na Dakila ni Lope K. Santos
Sa Tabi ng Dagat ni Ildefonso Santos
Kayumanggi ni Amado V. Hernandez
Sa Lumang Simbahan ni Florentino Collantes
Ang Manok Kong Bulik ni J. Corazon De Jesus
Ang Guro ni Teodor Gener
Kinilala ang mahusay na nobela gaya ng:
Nena at Neneng ni Valeriano Hernandez Peňa
Banaag at Sikat ni Lope K. Santos
Anino ng Kahapon ni Francisco Lacsamana
Lihim ng Isang Pulo ni Faustino Aguilar
Sampaguitang Walang Bango ni Iňigo Ed. Regalado
Igorota sa Baguio ni Fausto Galauran
Panahon ng
Hapon
Katangian ng Panitikan
Itinuturing na Gintong Panahon ng Panitikan
Ipinag-utos ng Pamahalaang Hapon na sumulat ang mga manunulat na Pilipino ng mga akdang pampanitikan sa Tagalog.
Ipinagbawal ng pamahalaang Hapon na sumulat ng mga akdang nasusulat sa Ingles ang mga manunulat na Pilipino.
Lumaganap ang pagsulat ng Haiku at Tanaga
Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes
Uhaw ang Tigang na Lupa ni
Liwayway A. Arceo
Lungsod, Nayon at Dagat-dagatan ni N.V.M. Gonzales
Nangibabaw ang mga dulang may init ng damdamin, pagmamahal sa bayan at sa pamilya
Maikling kuwento
Panahon ng
Aktibismo
Katangian ng Panitikan
Mapaghimagsik ang mga kabataanAng plakard at pulang pintura ay isa
sa mga naging sulatan ng kanilang mga kaisipan
Ang kabulukan ng lipunan at pulitika ang paksa sa mga panulat
Mga Manunulat1. Rolando Tinio2. Rogelio Mangahas3. Efren Abueg4. Rio Alma
Panahon ng
Kasalukuyan
Katangian ng Panitikan
Nagkaroon ng makulay na buhay ang panunuring pampanitikan
Nalathala ang mga panitikan sa bernakular na wika
Ang mga tula ay may pagkaromantiko at rebolusyunaryo
Ang mga pahayagang tinangkilik ay Daily Inquirer, Manila Times at Malaya.
Maraming salamat!