Inspanning GTS t.a.v. veranderende gassamenstelling
Technisch overlegDen Haag17 mei 2011
Wim Borghols namens projectteam GTS
Overzicht presentatie GTS
Overzicht verspreiding rijke gassen in het H-gas netwerk
Operationele maatregelen door GTS
Overzicht kwaliteitsontwikkeling H-gas komende jaren
Gaskwaliteit signaleringssysteem van GTS voor de markt
Algemeen
GTS is netbeheerder; daadwerkelijke gasstromen zijn gevolg van gedrag van invoeders en afnemers
Informatie m.b.t. te verwachten gassen onder andere via:– www.hoezoandergas.nl– Brief januari 2011– Projectbureau Nieuw Aardgas– Bilaterale gesprekken
LNG frontrunner; Russisch en Noors gas e.d. volgen
H-gas transportnet
Export Duitsland/Import Noors + Russisch gas
Import kleine velden
Export België + Duitsland
Import Noors gas/kleine velden
Export Verenigd Koninkrijk
Import kleine velden + GATE
Export/Import België
Verspreidingsgebied LNG-Maasvlakte
Maximaal ruim 1 mln m3/hGATE LNG
NB: later ook kans op Noors en
Russisch gas met hogere PE waarden!
Operationele maatregelen GTS (1)
Wat gaat GTS doen1. Daar waar mogelijk rijker gas mengen met armer gas2. AfWobben rijker gas (=mengen met N2)
3. Verhogen ondergrens Wobbe waar mogelijk4. Signaleringssysteem
GTS kan alleen gassen aanpassen door mengen en alleen indien ander gas beschikbaar is. Hoe verder van een bron hoe meer kansen om te mengen.
Mengen:
Operationele maatregelen GTS (2)
Op- en afregelsnelheid van productie of afname aanpassen heeft zeer beperkte invloed op spronggrootte bij overgang naar andere gassoort vanwege de propstroming in de leidingen. Hoe verder van de bron hoe meer de sprongen uitgesmeerd worden.
Niet mengen:
Verhogen van de Wobbe ondergrens zal per aansluiting beoordeeld moeten worden. Wordt meegenomen in de bilaterale gesprekken.
Kwaliteitsontwikkeling H-gas komende jaren
Wettelijk/Contractueel– Wobbe index max. 57,2 MJ/m3(n) net als nu– CEN in opdracht EU bezig met opstellen Europese
specificaties voor H-gas, gereed ca. 2015– Individuele contracten
Operationeel– Wobbe index maximaal 54 MJ/m3(n);
eind 2014 mogelijk naar 55,7 MJ/m3(n) (beslissing medio 2011)
– Waar mogelijk en gewenst zal GTS de minimale Wobbe index verhogen.
– Maximum PE getal tot eind 2012 niet hoger dan 8,7% bij W = 54 MJ/m3(n)
Maximale Wobbe (54) in vergelijking met nu
H-gas: Historische fluctuatie in Wobbe index, 2005-2010
0
2000
4000
6000
8000
10000
48 49 50 51 52 53 54 55
Wobbe index (MJ/m³)
aan
tal
ure
n i
n 5
jar
en(p
er 0
,1 W
i in
terv
al)
IJmond
Rotterdam
Limburg
Eemshaven
Delfzijl
H-gas: Historische fluctuatie in propaan-equivalent, 2005-2010
0
2000
4000
6000
8000
10000
3 4 5 6 7 8 9
aan
tal u
ren
in 5
jare
n(p
er 0
,1%
PE
inte
rval
)
IJmond
Rotterdam
Limburg
Eemshaven
Delfzijl
LNG PE in vergelijking met nu
propaanequivalent (%)
Gem. LNG1) PE (5,4%)σ1T = 2,1; σ2T = 1,5; σ3T = 1,22)
Max PE (8,7%)
1) Gebaseerd op historische gegevens aanlanding LNG in Europa; zonder afwobben
2) Menging onder ideale omstandigheden
Gaskwaliteit signaleringssysteemGTS stelt informatie beschikbaar aan de markt
Doel: Op twee niveaus partijen informeren over (mogelijk) op korte termijn
aanstaande gaskwaliteitsveranderingen. 1. Maatwerk: per aansluiting de relevante informatie beschikbaar
stellen 2. Nationaal: globaal beeld van Nederland, voor iedereen toegankelijk
Zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande infrastructuur (gaschromatografen) en near real-time informatievoorziening (B2B=xml via internet).
Vanaf september zullen ook extra GC’s beschikbaar komen
Systeem is ter informatie. Uiteindelijke sturing van processen middels eigen metingen en eigen apparatuur
Termijn van “vooraankondiging” is afhankelijk van looptijd (afstand tot GC en stroomsnelheid)
Gaskwaliteit signaleringssysteem - Maatwerk
Actuele gassamenstelling van relevante gaschromatografen(GC’s)– Actuele samenstelling van de componenten– Downloaden informatie middels uitbreiding B2B – Per aansluiting bepalen welke upstream GC’s relevant zijn– Voor afnemer relevante parameters door hem zelf te
berekenen aan de hand van deze gegevens– Oplevering begin juli 2011
Indicatie looptijd relevante GC’s per aansluiting– Prioriteit op LNG invoeding– “Modelleren” netwerken– Gebaseerd op actuele flows, geen “simulatie”– Oplevering ca. september 2011
Gaskwaliteit signaleringssysteem - Maatwerk
GC 1 GC 2
EndUser
1EndUser
4EndUser
2
EndUser
3
Flow 1 Flow 6
Flow 2
Flow 3
Flow 5
Flow 4
0 0 0 0
0 = mogelijk stromings-nulpunt
LeidingdeelTijdcomponent 2
LeidingdeelTijdcomponent 4
LeidingdeelTijdcomponent 3
Tak 1 Tak 2
LeidingdeelTijdcomponent 5
LeidingdeelTijdcomponent 6
Gen
Gex
Eex
Gebiedsentry
Gebiedsexit
Eigen exit
Gen
Gex
Gex
Gex
Gen
Eex
LeidingdeelTijdcomponent 1
-100
+40
+80
-200
+80
+100
200
100
2010060
80
Netwerk met 2 mogelijke invoedingen
Gaskwaliteit signaleringssysteem - Nationaal
Opdeling in gebieden
Actuele indicatie van kwaliteitsparameters: PE getal, Wobbe-index, Methaangetal, H/C verhouding
Indicatie van flows tussen de gebieden
Samenvatting
GTS zal waar mogelijk door menging van H-gassen sprongen in kwaliteit pogen te verkleinen.
Waar mogelijk en gewenst zal GTS de minimale Wobbe index verhogen.
Middels N2 bijmenging zal GTS de maximale Wobbe index
op 54 MJ/m3(n) houden.
Tot eind 2012 maximum PE getal 8,7 bij W=54 MJ/m3(n)
Na 2014 kan maximale Wobbe index toenemen tot 55,7 MJ/m3(n) (beslissing medio 2011).
GTS werkt hard aan het gaskwaliteit signalerings-systeem.