Download - IBT verslaving (kort programma)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Praten over verslaving, afhankelijkheid, gebruik en
gedragHans West
PraatmetHans(.nl)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Omdat IBT uit de Gestalt voortkomt
En dialoog de centrale factor is van IBT
Een vraagje:– ben je bereid om je ook te laten
raken, beïnvloed op z’n minst?
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Hans West
(in het kader van transparantie)20 jaar privé praktijk naast:– 15 jaar verslavingszorg (Centrum Maliebaan/Jellinek -
IBT & psycho-educatie)– 5 jaar psychiatrie (beweging & creatieve therapie)– 9 jaar fysiotherapie (Nederlandse Astmakliniek
Davos)– 4 jaar fabriekswerk (stukloon)
-drug gebruik:...“nooit heroine gebruikt ” (anders moet ik zo’n lange lijst
noemen –geen behandeling nodig gehad-)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Vraagje vooraf
• Welke antwoorden hoop jij vandaag te vinden Welke antwoorden hoop jij vandaag te vinden op welke vragen?op welke vragen?
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Inhoud van vandaag
• Verslaving– Een paar “vroegere” theorieën
– Een genuanceerder verhaal
• Triune Brain• Verslaving - Afhankelijkheid• Samenhang
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Normen en waarden… toch?!
• Verslaving is een keus (visie op verslaving bepaalt houding van behandelaar)
• Verslaving is kostbaar (verslavingszorg moet junkies van straat houden)
• Afkicken moet altijd hét behandeldoel zijn binnen de verslavingszorg (visie op behandeldoelen in de verslavingszorg)
• Veel (problematisch) gebruikers zijn NIET gemotiveerd en derhalve lastig voor de hulpverlening (typering doelgroep)
• Reclame omtrent alcohol moet verboden worden (invloed politiek / bedrijven)
• Middelengebruik is fun!
Hoe kijk je tegen middelengebruik en verslaving(szorg) aan?
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
hedonistisch verhaal
Vroegere theorieën
• Prettige, aangename, euforische staat,zó prettig dat de gebruiker niet meer zonder wil.
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Echter (hedonie)
• Effect van drugs is niet altijd geweldig maar wel verslavend (bijv. nicotine)
• Eerste keren van gebruik zijn er vaak geen aangename effecten (bijv. misselijkheid bij opium en heroïne)
en toch bestaat er verslaving
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
(tolerantieverhaal)
Vroegere theorieën
• Tolerantie: er is steeds meer nodig om hetzelfde effect te bereiken. Daarom is steeds meer gebruik nodig voor effect...
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Echter (tolerantieverhaal)
echter:• Plezierige effecten nemen vaak af met de tijd en na een tijdje is de
drug zelfs helemaal niet meer zo werkzaam.
en toch bestaat er verslaving
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
(ontwenningsverhaal)
Vroegere theorieën
• Ontwenningsverschijnselen zijn de (korte termijn) motivatie om door op de lange termijn door te blijven gaan met druggebruik.
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Echter (ontwenningsverhaal)
echter:• Afhankelijkheid blijkt niet effectief behandeld te worden
door de ontwenningsverschijnselen te verlichten. • Er blijft een grote neiging tot terugval bestaan, zelfs jaren
nadat de onthoudingsverschijnselen verdwenen zijn.
en toch bestaat er verslaving
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving
Relatief nieuwe theorie:• verschillende drugs => invloed verschillende neurotransmittersystemen
=> specifieke effecten
• maar potentieel verslavende stoffen oefenen allemaal (direct of indirect) effect uit op een specifiek gebiedje in de hersenen
• en verhogen allen het gehalte van dopamine in de nucleus accumbens.
Dat is het motivationeel circuit
van de hersenen,
het "zin-in-systeem"
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Motivationeel circuit
• motivationeel circuit speelt rol in motivationele processen
• honger naar voedsel bijvoorbeeld: => op zoek naar eten
=> extra sensitief voor bepaalde prikkels (bv geur van eten geeft ‘trek’)
=> veranderde waarneming => verminderde focus op andere zaken
=> versterkte en eenzijdige aandacht voor voedsel
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving is...
• Een keuze ...dus ‘vrije wil’ -zijn we al uitgelachen?-
• Héél erg! (een zwakte)
• fun!• Manier om met spanning om te gaan• Een gedrag dat in de plaats komt van
emotie(s)• Een ziekte• Een chronische ziekte
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
hierarchy of human needs (Maslow)
cravingcraving
cravingcraving
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving is...
• Een keuze ...dus ‘vrije wil’ -zijn we al uitgelachen?-
• Héél erg! (een zwakte)
• fun!• Manier om met spanning om te gaan• Een gedrag dat in de plaats komt van
emotie(s)) • Een ziekte• Een chronische ziekte
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
the core of tension tension versus work
(opposite forces without anything really
happening)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Waarom spanning?
als ik maar “één” ben...hoe kan er sprake zijn van
spanning?...(noodzakelijkwijs tegengestelde
krachten)
tja... dat zijn we ook niet...we “zijn” drie...
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Ons brein in laagjes
neocortexpaleocortexarchicortex
archicortex(hersen
stam)
paleocortex(limbic system)
neocortex
ruggemerg
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
informationprocessing in laagjes
brainstem
spinal cord
krokodil
paleocortexlimbic
system
paard
neocortex mens
MacLean Vroon
vooral inhibitie
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
de Krokodil
• homeostase!• hongers• ritmes (i.e. dag/nacht)• lust
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
de krokodil
• honger => craving! (van “trek” tot “jank”)(NB honger ≠ trek - craving = “een gevoelde honger een trek
naar een bepaald gedrag”) – Priming van waarneming door directe herkenning
van “jouw drug” (nog vóór je denkt)!– Gedachten & Gedrag in de richting van de
bevrediging van die ‘honger’ geeft al een “goed gevoel”! (en kleurt dus de denk-richting)
– Lichamelijke reacties om de werking van de drug vóór te zijn (en daardoor een fysiek gevoel nog voordat je gebruikt hebt)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
pleasure centre...
Hoe wisten de eerste dieren dat kiezeltjes uiteindelijk wel de maag vullen (lees: “trek wegnemen”) maar niet de eigenlijke honger stillen?...
craving!craving!
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
genotcentrum, beloningcircuit of (abstracter) motivationeel circuit
“Can-Do”-centermotivationeel circuit geeft dopamine
stijging bij het meemaken van een verwachte bevrediging:
• food intake <= hunger• liquid intake <= thirst• reproduction <= sex drive• parental care (not only for the parents)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
informationprocessing in laagjes
brainstem
spinal cord
Krokodilhomeostasishongers, lust etc.
paleocortexlimbic
system
Paardemoties & hun expressie,intuïtie
neocortex Menso.a. Begrip verleden,
planning toekomst
MacLean Vroon
vooral inhibitie
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Dus verslaving is:
(in dit MPK-model van het brein...)K rokodilP aardM ens
waar vind ik ‘verslaving’?
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
informationprocessing in laagjes
brainstem
spinal cord
Krokodilhomeostasishungers, lust etc.
paleocortexlimbic
system
Paardemotions & their expression,intuïtion
neocortex Menso.a. understanind past,
planning future
MacLean Vroon
mostly inhibition
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
alcoholismco
re t
em
pera
ture
“those drinks look sooooo refreshing”
© 2006 - www.HelpDisk.nl
where is my crocodile
pub door first drinkleave home
homeostasis
control
alcoholic
dry drunk
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
perception
what a loaf of bread looks like depends on whether you’re hungry or not
alcoholism and the importance of others
hypersensitivity to drugs and (emotional) cues that predict drug use hypersensitivity to drugs and (emotional) cues that predict drug use
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Trek en controle
verslavend middel in het vizier van de ‘kroko’ zonder mogelijkheden om dat te controleren
TREK
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Controle betekent vaak
Als zelfcontrole nog niet is ontwikkeld:
• Dat de aanwezigheid van het middel in het leven van de cliënt moet verminderen
• Dat externe controle actief moet worden aangegaan
controle
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Trek en controle
controle
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Het tolerantie gevaar
gebruik
trek/craving
abstinentie
terugval
tolerantie R.I.P
craving/trek detox
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving is...
• Een keuze ...dus ‘vrije wil’• -zijn we al uitgelachen?-• Héél erg! (een zwakte)• fun!• Manier om met spanning om te gaan• Een gedrag dat in de plaats komt van
emotie(s) • Een ziekte• Een chronische ziekte
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving of afhankelijkheid
Is (biologische) verslaving hetzelfde als (emotionele)afhankelijkheid?
of
Is wilskracht wel genoeg?
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
het Paard
warmbloedig wezen• emoties
– impressie– expressie– emotioneel herinneren
(trauma)• intuitie• sociale gevoelens
going up...
Basis emoties (als richtingaanwijzer)-vlgns. Machleid EEG’s-
•Benieuwd
•Bedroefd
•Boos
•Bang
•Begerig (geil dus)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Het Paard
over psycho-actieve middelen & emoties...
(afhankelijkheid? verslaving?)
going up...
emo-tricksemo-tricksch !!!ch !!!
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
het Paard
psycho-actieve middelen maken mogelijk– Bereiken van sociale doelen
• (peer pressure, workaholism -instant rust-)– Maken emotionele expressie mogelijk
• door de neocorticale remming te remmen => ontremming (zodat ik mijn gevoelsleven kan uitleven -versiertruuk-)
– Creëeren van instant positieve gevoelens• (i.e. instant geluk, instant zelfzekerheid)
– Het opheffen van negatieve gevoelens (in een negatieve situatie)• bijvoorbeeld Alcohol als angstremmer, Cannabis als agressieremmer,
NB uitgestelde rouw.– Remmen van de emotionele gedragsimpuls
• zodat ik mijn gevoelens niet hoef te voelen of te erkennen of dat ik niet hoef te reageren op mijn intuïtie (NB patroon herkenning)
– Remmen van het emotionele geheugen• (het verdrinken van traumatische intrusies -bij
fight/flight/freeze-reacties)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
craving is not cravingA three pathway psychobiological model .., Verheul et al, Alcohol & Alcoholism, 1999
• now to complicate things a bit MORE...
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
craving is not craving
Reward sensitivitydopaminerge / opioidergedisregulation
Stress reactivityGABAerge / glutamatergedisregulation
Emotional / cognitive disinhibitionSerotonerge disregulation
Reward craving
Relief craving
Obsessive craving
A three pathway psychobiological model .., Verheul et al, Alcohol & Alcoholism, 1999
start relapse
dependency chance
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
de MENSde MENS
• denken (wereldbeeld/zelfbeeld)• realiteitsbesef (begrip)• toekomst voorspellen (plannen)• woorden• retrieval memory
(lesstof, tel.No’s enzovoort)
going up even further...
neocortexneocortexneocortexneocortex
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
de Mens en middelengebruik
• verzachten van het super-ego– (m.n. toestaan aan jouw ‘zelf’ om emotioneel te reageren)
en ‘ontschuldiging’ (want de expressie ligt natuurlijk aan de drug...
• Vastklampen aan niet-realistisch zelfbeeld– (self-handicapping)
• En het uitzetten van stressreacties– (die door mijn manier van leven ontstaan)
• Het ‘uit zetten’ van verleden en/of het hier-en-nu– en de daarbij behorende toekomst (realistisch gezien)
onder andere...
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
informationprocessing in laagjes
brainstem
spinal cord
Krokodilhomeostasishungers, lust etc.
paleocortexlimbic
system
Paardemotions & their expression,intuïtion
neocortex Menso.a. understanind past,
planning future
MacLean Vroon
mostly inhibition
contextual triggertriggertrigger
trigger
contextual trigger
triggeremotional trigger
trigger
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Lagen in één(!) -dagelijks te nemen- beslissing
Krokodil
Paard
Mens “free will”
Honger!
een (nabije!) toekomst die
emotioneel zo aantrekkelijk is dat het letterlijk “al die moeite waard” is
or rather.. “free won’t”,
instant geluk
voornl. inhibitie
traumatischeherinnering
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving is mogelijk NIET hetzelfde als Afhankelijkheid
(N.B. mensen kunnen afhankelijk zijn zonder verslaafd te zijn)
Verslaving is de (niet biologische) nieuwe honger die het gedrag bepaalt zoals andere hongers dat ook doen
inclusief (als de craving een ruim-voldoende krijgt) trillen, zweten, krampen, angst, paniek
Afhankelijkheid is een CH-EMOtruuk(chemisch gedrag om in de emotionaliteit in te grijpen)
Om niet te voelen wat er wel aan de hand is Om expressie te kunnen geven aan emoties die geen expressie krijgen (zouden
horen te krijgen?)
N.B. NIET in de literatuur
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Verslaving is...
• a choice ‘free will’
-have you stopped laughing yet?-
• terrible! (and a weakness)
• fun!
• a way to cope with tensions
• a habit that replaces emotion(s)
• a disease
• a chronic disease
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
gebruik middel
gevoelde”trek”
het vermogen om trek te kunnen krijgen
waargenomenopportunity
actuele situatiestress
(-) èn (+)
stress-coping
erfelijkopvoeding
& voorbeeld
n.b. vroegeblootstellingaan middel
externintern
verslaving is wat???
aanwezigheid middelwaaronder
de ”nieuwehonger”genotcentrum
-
+
+ +
+
controle
-
crav
ingverslavend
doorschieten in gebruik
waaronder
(h)erkenning v biol.-emot./soc. behoeften
emot.- soc. vaardigheden
gebruik middel
afhankelijk
+
-
(en het verschil met afhankelijkheid)
+
+
Gerard M. Schippers: afhankelijkheid = (gebruiks)gedrag i.p.v. een (taboe-)gevoel
onnodig
mogelijk
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
“Waarom wél?”-vraagklinische redenen vóór gebruik
Dempen/inhibitie om niet te hoeven voelenzelf medicatie bij stemmingsstoornis
Stimuleren/activatie om wel te kunnen voelenstoere mannen met krokodilletranen
Dempen/inhibitie om niet te hoeven doendempen impuls (normopathie bij homofilie, kink)
Stimuleren/activatie om te kunnen doenenergie bij vermoeidheid de kick van een borrel
Dempen/inhibitie om te kunnen doenemotionele pijn dempen om te kunnen 'fumctioneren'
Stimuleren/activatie om niet te hoeven doen(self handicapping) bjiv. gróót zelfmedelijden: zitten op de bank
Stimuleren/activatie om niet te hoeven voelende prikkel van de activiteit die overschreeuwt
Dempen/inhibitie om wel te kunnen voelenremmende gedachten (perfectionisme) verminderen
Dempen/inhibitie om niet te hoeven denken(remmen v angstdenken/piekeren)
Dempen/inhibitie om niet te hoeven herinnerengebruik bij post traumatische stress stoornis
Stimuleren/activatie om wel te kunnen herinnerenLSD therapie bij kampervaringen
Stimuleren/activatie om wel te kunnen denken (ADHD-zelfmedicatie)
© 2006 - www.HelpDisk.nl
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Schadelijkheid & afhankelijkheid
• Een ander onderzoek in Engeland vergelijkt de mening van experts over de schadelijkheid en de verslavingskans van drugs. Enerzijds waren dit de experts uit het gebied van (psychiatrische) verslavingsbehandeling en anderzijds experts uit de hoek van aanleunende kennisgebieden als farmacie, chemie, forensische wetenschap.
In deze grafiek zijn de kans op afhankelijkheid en de kans op lichamelijke schade door gebruik tegen elkaar uitgezet.
– The data in the paper is obtained solely from questionnaire results obtained from two groups of people: the first comprised people from the UK national group of consultant psychiatrists who were on the Royal College of Psychiatrists’ register as specialists in addiction, while the second comprised of people with experience in one of the many areas of addiction, ranging from chemistry, pharmacology, and forensic science, through psychiatry and other medical specialties, including epidemiology, as well as the legal and police services; the experts are not named and were chosen by the authors.
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
paddo’s en LSDcannabistabak
cocaïne
heroïne & crack
alcohol
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Schadelijkheid 20 middelen
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
Schadelijkheid & afhankelijkheid
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
PraatmetHans
Praat met Hans (.nl)• Enerzijds om discreet en zelfstandig
verslaving te tackelen van jezelf of van vrienden/collega's
• Anderzijds om (arbeids)problemen voor te zijn door verslaving
» (van bedrijfsatmosfeer, manipuleerbaardheid tot verstoorde klantencontacten, near-accidents etc. etc.)
Copyright © 2013 PraatmetHans.nlAll rights reserved.
www.despair.comwww.despair.com
It's always darkest just beforeit goes pitch black.
einde
dank voor uw aandacht…
PraatmetHans.nlBE-Management.com