-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
1/116
Gio Trnh
in t c bn
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
2/116
MCLC
BI 1: NGUN MT CHIU
BI 2: INTTRNGBI 3: NGUNXOAY CHIU
BI 4: NGHVNNNG
BI 5: INTR- TIN
BI 6: CUNDY - BINP
BI 7: I T TRANSISTOR
BI 8: MCHKHUCHI
BI 9: MCHNP NGUN
BI 10: MCHTODAO NGBI 11: MOSFET THYRISTOR
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
3/116
BI 1NGUN MT CHIU
I - KHI NIM C BN V DNG IN
1. Cu trc nguyn t :
Tt c cc nguyn t u c cu to ln t cc nguyn t v minguyn t ca mt cht
cu to bi hai phn l
- Mt ht nhn gia cc ht mang in tch dng gi l Proton v cc ht trung ho in g
l Neutron.
- Cc Electron (in t ) mang in tch m chuyn ng xung quanh ht nhn .
- Bnh thng cc nguyn t c trng thi trung ho v in ngha l s Proton ht nhn bng
electron bn ngoi nhng khi c tc nhn bn ngoi nh p xut, nhit , ma st tnh in, t
ng ca t trng .. th cc in t electron lp ngoi cng c th tch khi qu o tr
thnh cc in t t do.
- Khi mt nguyn t b mt i mt hay nhiu in t, chng b thiu in t v tr thnh iondng v ngc li khi mt nguyn t nhn thm mt hay nhiu in t th chng tr thnh ion
m.
2 . Bn cht dng in v chiu dng in .
Khi cc in t tp trung vi mt cao chng to ln hiu ng tch in
- Dng in chnh l dng chuyn ng ca cc ht mang in nh in t , ion.
- Chiu dng in c quy c i t dng sang m ( ngc vi chiu chuyn ng ca cc
in t - i t m sang dng )
3. Tc dng ca dng in :
Khi c mt dng in chy qua dy dn in nh th nghim sau :
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
4/116
Ta thy rng dng in to ra mt t trng xung quanh lm lch hng ca nam chm,
khi i chiu dng in th t trng cng i hng => lm nam chm lch theo hng ng
li.
- Dng in chy qua bng n lm bng n pht sng v sinhnhit nng
- Dng in chy qua ng c lm quay ng c quay sinh ra c nng
- Khi ta np c quy cc cc ca c quy b bin i v dng in c tc dng ho nng..
Nh vy dng in c cc tc dng l tc dng v nhit , tcdng v c nng , tc dng v t
trng v tc dng v ho nng.
II- DNG IN V IN P MT CHIU.
1. Cng dng in :
L i lng c trng cho mnh yu ca dng in hay c trng cho s lng cc in t
qua tit din ca vt dn trongmt n v thi gian
K hiu l I
- Dng in mt chiu l dng chuyn ng theo mt hng nht nh t dng sang m theo
quy c hay l dng chuyn ng theo mt hng ca cc in t t do.
n v ca cng dng in l Ampe
n v
Kilo Ampe = 1000 Ampe
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
5/116
Mega Ampe = 1000.000 Ampe
Mili Ampe = 1/1000 Ampe
Micro Ampe = 1/1000.000 Ampe
2. in p :
Khi mt cc in t tp trung khng u ti hai im A v B nu ta ni mt dy dn t A s
B s xut hin dng chuyn ng ca cc in tch t ni c mt cao sang ni c mt th
nh vy ngi ta gi hai im A v B c chnh lch v in p v p chnh lch chnh l hiu
th.
- in p ti im A gi l UA
- in p ti im B gi l UB.
- Chnh lch in p gia hai im A v B gi l hiu in th UAB
UAB
= UA
- UB- n v ca in p l Vol k hiu l U hoc E,
n v in p
Kilo Vol ( KV) = 1000 Vol
Mini Vol (mV) = 1/1000 Vol
Micro Vol = 1/1000.000 Vol
in p c th v nh cao ca mt bnh nc, nu hai bnh nc c cao khc nhau th k
ni mt ng dn s c dng nc chy qua t bnh cao sang bnh thp hn, khi hai bnh nc c
cao bng nhau th khng c dng nc chy qua ng dn. Dng in cng nh vy nu hai im
c in p chn lch s sinh ra dng in chy qua dy dn ni vi hai im t in p cao
sang in p thp v nu hai im c in p bng nhau th dng in trong dy dn s = 0
III- MT S NH LUT C BN
1. nh lut m
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
6/116
Cng dng in trong mt on mch t l thun vi in p hai u on mch v
t l nghch vi in tr ca on mch .
Cng thc : I = U / R
Trong
I l cng dng in , tnh bng Ampe (A)
U l in p hai u on mch , tnh bng Vol (V)
R l in tr ca on mch , tnh bng m
2. nh lut m cho on mch
2.1-on mch mc ni tip:
Trong mt on mch c nhiu in tr mc ni tip th in p hai u on mch bng
tng st p trn cc in tr .
Theo s trn th : U = U1 + U2 + U3
Theo nh lut m ta li c U1 =I1 x R1 , U2 = I2 x R2,
U3 = I3 x R3 nhng on mch mc ni tip th I1 = I2 = I3
St p trn cc in tr => t l thun vi cc in tr .
2.2on mch mc song song
Trong on mch c nhiu in tr mc song song th cng dng in chnh bng
tng cc dng in i qua cc in tr v st p trn cc in tr l nh nhau:
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
7/116
Mch trn c U1 = U2 = U3 = E
I = I1 + I2 + I3 v U1 = I1 x R1 = I2 x R2 = I3 x R3
Cng dng in t l nghch vi in tr .
3. in nng v cng xut :
3.1-in nng.
Khi dng in chy qua cc thit b nh bng n => lm bng n sng, chy qua ng c
=> lm ng c quay nh vy dng in sinh ra cng. Cng ca dng in gi l in nn
k hiu l W, trong thc t ta thng dng Wh, KWh ( Kilo wat gi)
Cng thc tnh in nng l :
W = U x I x t
Trong W l in nng tnh bng June (J)
U l in p tnh bng Vol (V)
I l dng in tnh bng Ampe (A)
t l thi gian tnh bng giy (s)
3.2- Cng xut .
Cng xut ca dng in l in nng tiu th trongmt giy , cng xut c tnh bi cn
thc
P = W / t = (U. I .t ) / t = U .I
Theo nh lut m ta c P = U.I = U2 / R = R.I2
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
8/116
BI 2:
IN T TRNG
I. Khi nim v t trng.
* Nam chm v t tnh .Trong t nhin c mt s cht cth ht c st gi l nam chm t nhin.Trong cng nghipngi ta luyn thp hoc hp cht thp to thnh nam chm nhn to
Nam chm lun lun c hai cc l cc bc North (N) v cc nam South (S) , nu cht thanhnam chm ra lm 2 th ta li c hai nam chm mi cng c hai cc N v S - l nam chmc tnh cht khng phn chia..
Nam chm thng c ng dng sn xut loa in ng, micro hoc m t DC.
* T trngT trng l vng khng gian xung quanh nam chm c tnh cht truyn lc t ln cc vt
liu c t tnh, t trng l tp hp ca cc ng sc i t Bc n cc nam.
* Cng t trngL i lng c trng cho mnh yu ca t trng, k hiu l H n v l A/m
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
9/116
* t cmL i lng c trng cho vt c t tnh chu tc ng ca t trng, t cm ph thuc
vo vt liu .
VD St c t cm mnh hn ng nhiu ln .
t cm c tnh bi cng thc
B = .H
Trong B : l t cm : l t thmH : l cng t trng
* T thngL s ng sc i qua mt n v din tch, t thng t l thut vi cng t trng.
* ng dng ca Nam chm vnh cu.Nam chm vnh cu c ng dng nhiu trong thit b in t, chng c dng sn xu
Loa, Micro v cc loi M t DC.
Loa
II - T TRNG CA DNG IN
1. T trng ca dng in i qua dy dn thng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
10/116
Th nghim trn cho thy, khi cng tc bn ngoi ng, dng in i qua bng n lmbng n sng ng thi dng in i qua dy dn sinh ra t trng lm lch hng kim namchm .
Khi i chiu dng in, ta thy kim nam chm lch theo hng ngc li , nh vy dngin i chiu s to ra t trng cng i chiu.
2. T trng ca dng in i qua cun dy.
- Khi ta cho dng in chy qua cun dy, trong lng cun dy xut hin t trng l cc
ng sc song song, nu li cun dy c thay bng li thp th t trng tp trung trn
li thp v li thp tr thnh mt chic nam chm in, nu ta i chiu dng in th t
trng cng i hng
- Dng in mt chiu c nh i qua cun dy s to ra t trng c nh, dng in bini i qua cun dy s to ra t trng bin thin.
- T trng bin thin c c im l s to ra in p cm ng trn cc cun dy t trong
vng nh hng ca t trng , t trng c nh khng c c im trn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
11/116
ng dng:
T trng do cun dy sinh ra c rt nhiu ng dng trong thc t, mt ng dng m ta
thng gp trong thit b in t l R le in t.
R le in t
Khi cho dng in chy qua cun dy, li cun dy tr thnh mt nam chm in ht thanh
st v cng tc oc ng li, tc dng ca r le l dng mt dng in nh iu khin
ng mch cho dng in ln gp nhiu ln.
3. Lc in t
Nu c mt dy dn t trong mt t trng, khi cho dng in chy qua th dy dn c
mt lc y => l lc in t, nu dy dn t do chng s chuyn ng trong t trng
nguyn l ny c ng dng khi sn xut loa in ng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
12/116
Nguyn l hot ng ca Loa ( Speaker )
Cun dy c gn vi mng loa v t trong t trng mnh gia 2 cc ca nam chm , c
S l li , cc N l phn xung quanh, khi cho dng in xoay chiu chy qua cun dy , di
tc dng ca lc in t cun dy s chuyn ng, tc ng chuyn ng ca cun dy phthuc vo tn s ca dng in xoay chiu, cun dy chuyn ng c gng vo mng loa
lm mng loa chuyn ng theo, nu chuyn ng tn s > 20 Hz chng s to ra sng m
tn trong di tn s tai ngi nghe c.
4. Cm ng in t .
Cm ng in t l hin tng xut hin in p cm ng ca cun dy c t trong m
t trng bin thin.
V d : mt cun dy qun quanh mt li thp , khi cho dng in xoay chiu chay qua,trn li thp xut hin mt t trng bin thin, nu ta qun mt cun dy khc ln cng li
thp th hai u cun dy mi s xut hin in p cm ng. Bn thn cun dy c dng in
chy qua cng sinh ra in p cm ng v c chiu ngc vi chiu dng in i vo
BI 3:
NGUN XOAY CHIU
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
13/116
1. Dng in xoay chiu :Dng in xoay chiu l dng in c chiu v gi tr bin i theo thi gian, nhng
thay i ny thng tun hon theo mt chu k nht nh.
trn l cc dng in xoay chiu hnh sin, xung vung v xung nhn.
Chu k v tn s ca dng in xoay chiu.Chu k ca dng in xoay chiu k hiu l T l khong thi gian m in xoay chiu
lp liv tr c , chu k c tnh bng giy (s)Tn s in xoay chiu : l s ln lp li trang thi c ca dng in xoay chiu trong
mt giy k hiu l F n v l Hz
F = 1 / TPha ca dng in xoay chiu :
Ni n pha ca dng xoay chiu ta thng ni ti s so snh gia 2 dng in xoaychiu c cng tn s .
* Hai dng in xoay chiu cng pha l hai dng in c cc thi im in p cngtng v cng gim nh nhau:
Hai dng in xoay chiu cng pha
* Hai dng in xoay chiu lch pha : l hai dng in c cc thi im in p tng
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
14/116
gim lch nhau .
Hai dng in xoay chiu lch pha
* Hai dng in xoay chiu ngc pha : l hai dng in lch pha 180 , khi dngin ny tng th dng in kia gim v ngc li.
Hai dng in xoay chiu ngc pha
Bin ca dng in xoay chiuBin ca dng xoay chiu l gi tr in p nh ca dng in.xoay chiu, bin
ny thng cao hn in p m ta o c t cc ng h
Gi tr hiu dng ca dng in xoay chiuThng l gi tr o c t cc ng h v cng l gi tr in p c ghi trn zc
cm ngun ca cc thit b in t., V d ngun 220V AC m ta ang s dng chnh lch gi tr hiu dng, thc t bin nh ca in p 220V AC khong 220V x 1,4 ln =khong 300V
Cng xut ca dng in xoay chiu .Cng xut dng in xoay chiu ph thuc vo cng , in p v lch pha gia
hai i lng trn , cng xut c tnh bi cng thc :
P = U.I.cos
Trong U : l in p
I l dng in
l gc lch pha gia U v I
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
15/116
=> Nu dng xoay chiu i qua in tr th lch pha ga U v I l = 0 khi cos = 1 v P = U.I
=> Nu dng xoay chiu i qua cun dy hoc t in th lch pha gia U v I l+90 hoc -90, khi cos = 0 v P = 0 ( cng xut ca dng in xoay chiu khii qua t in hoc cun dy l = 0 )
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
16/116
Ch nghin cu: Dng xoay chiu qua tr thun, qua t in, qua cun dy, khi nimv dung khng ca t in v cm khng ca cun dy, tng hp hai dng in xoay chiu.
II -DNG XOAY CHIU QUA R,L,C
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
17/116
1. Dng in xoay chiu i qua in tr
Dng in xoay chiu i quain tr th dng in v in p cng pha vi nhau , ngha
l khi in p tng cc i th dng in qua tr cng tng cc i. nh vy dng xoay
chiu c tnh cht nh dng mt chiu khi i qua tr thun.do c th p dng cc cng
thc ca dng mt chiu cho dng xoay chiu i qua in tr
I = U / R hay R = U/I Cng thc nh lut ohm
P = U.I Cng thc tnh cng xut
2 . Dng in xoay chiu i qua t in .
Dng in xoay chiu i qua t in th dng in s sm pha hn in p 90
Dng xoay chiu c dng in sm
pha hn in p 90 khi i qua t
* Dng xoay chiu i qua t s b t cn li vi mt tr khng gi l Zc, v Zc c tnhbi cng thc
Zc = 1/ ( 2 x 3,14 x F x C )
Trong Zc l dung khng ( n v l Ohm )
F l tn s dng in xoay chiu ( n v l Hz)
C l in dung ca t in ( n v l Fara)
Cng thc trn cho thy dung khng ca t in t l nghch vi tn s dng xoay chiu
(ngha l tn s cng cao cng i qua t d dng) v t l nghc vi in dung ca t ( ngha
l t c in dung cng ln th dng xoay chiu i qua cng d dng)
=> Dng mt chiu l dng c tn s F = 0 do Zc = v vy dng mt chiu khng i
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
18/116
qua c t.
3. Dng in xoay chiu i qua cun dy.
Khi dng in xoay chiu i qua cun dy s to ra t trng bin thin v t trng bin
thin ny li cm ng ln chnh cun dy mt in p cm ng c chiu ngc li , do
cun dy c xu hng chng li dng in xoay chiu khi i qua n, s chng li ny chnh
l cm khng ca cun dy k hiu l ZL
ZL = 2 x 3,14 x F x L
Trong ZL l cm khng ( n v l Ohm)
L l h s t cm ca cun dy ( n v l Henry) L ph thuc vo s vng dy qun v
cht liu li .
F l tn s dng in xoay chiu ( n v l Hz)
T cng thc trn ta thy, cm khng ca cun dy t l thun vi tn s v h s t cm
ca cun dy, tn s cng cao th i qua cun dy cng kh khn => tnh cht ny ca cun
dy ngc vi t in.
=> Vi dng mt chiu th ZL ca cun dy = 0 ohm, d dng mt chiu i qua cun
dy ch chu tc dng ca in tr thun R m thi ( tr thun ca cun dy l in tr o
c bng ng h vn nng ), nu tr thun ca cun dy kh nh th dng mt chiu quacun dy s b on mch.
* Dng in xoay chiu i qua cun dy th dng in b chm pha so vi in p 90
ngha l in p tng nhanh hn dng in khi qua cun dy .
Dng xoay chiu c dng in chm
pha hn in p 90 khi i qua cun dy
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
19/116
=>> Do tnh cht lch pha gia dng in v in p khi i qua t in v cun dy, nn ta
khng p dng c nh lut Ohm vo mch in xoay chiu khi c s tham gia ca L v C
c.
=>> V cng xut th dng xoay chiu khng sinh cng khi chng i qua L v C mc d c
U > 0 v I >0.
4. Tng hp hai dng in xoay chiu trn cng mt mch in
* Trn cng mt mch in , nu xut hin hai dng in xoay chiu cng pha th bin
in p s bng tng hai in p thnh phn.
Hai dng in cng pha bin s tng.
* Nu trn cng mt mch in , nu xut hin hai dng in xoay chiu ngc pha thbin in p s bng hiu hai in p thnh phn.
Hai dng in ngc pha, bin gim
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
20/116
2
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
21/116
2
BI 4:
HNG DN S DNG NG H VN NNG
1. Gii thiu v ng h vn nng ( VOM)
ng h vn nng ( VOM ) l thit b o khng th thiu c vi bt k mt k thut vinin t no, ng h vn nng c 4 chc nng chnh l o in tr, o in p DC, o in pAC v o dng in.
u im ca ng h l o nhanh, kim tra c nhiu loi linh kin, thy c s phngnp ca t in , tuy nhin ng h ny c hn ch v chnh xc v c tr khng thpkhong 20K/Vol do vy khi o vo cc mch cho dng thp chng b st p.
2. Hngdn o in p xoay chiu.
S dng ng h vn nng o p AC
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
22/116
2
Khi o in p xoay chiu ta chuyn thang o v cc thang AC, thang AC cao hn ip cn o mt nc, V d nu o in p AC220V ta thang AC 250V, nu ta thang thphn in p cn o th ng h bo kch kim, nu thanh qu cao th kim bo thiu chnhxc.
* Ch - ch :
Tuyt i khng thang o in tr hay thang o dng in khi o vo in p xoay chi=> Nu nhm ng h s b hng ngay lp tc !
nhm thang o dng in, o vongun AC => s hng ng h
nhm thang o in tr, o vo ngun AC=> s hng cc in tr trong ng h
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
23/116
2
* Nu thang o p DC m o vo ngun AC th kim ng h khng bo , nhng ng hkhng nh hng .
thang DC o p AC ng h khng ln kimtuy nhin ng h khng hng
3. Hng dn o in p mt chiu DC bng ng h vn nng.
Khi o in p mt chiu DC, ta nh chuyn thang o v thang DC, khi o ta t que vo cc dng (+) ngun, que en vo cc m (-) ngun, thang o cao hn in p cn omt nc. V d nu o p DC 110Vta thang DC 250V, trng hp thang o thp hnin p cn o => kim bo kch kim, trng hp thang qu cao => kim bo thiu chnh x
Dng ng h vn nng o in p mt chiu DC
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
24/116
2
*. Trng hp sai thang o:
Nu ta sai thang o, o p mt chiu nhng ta ng h thang xoay chiu th ng h s
bo sai, thng thng gi tr bo sai cao gp 2 ln gi tr thc ca in p DC, tuynhin n
h cng khng b hng .
sai thang o khi o in p mt chiu => bo sai gi tr.
* Trng hp nhm thang o
Ch - ch : Tuyt i khng nhm ng h vo thang o dng in hoc thang o itr khi ta o in p mt chiu (DC) , nu nhm ng h s b hng ngay !!
Trng hp nhm thang o dng inkhi o in p DC => ng h s b hng !
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
25/116
2
Trng hp nhm thang o in tr khi o inp DC => ngh s b hng cc in tr bn trong!
5. Hng dn o in tr v tr khng.
Vi thang o in tr ca ng h vn nng ta c th o c rt nhiu th.
o kim tra gi tr ca in tr
o kim tra s thng mch ca mt on dy dn
o kim tra s thng mch ca mt on mch in
o kim tra cc cun dy bin p c thng mch khng
o kim tra s phng np ca t in
o kim tra xem t c b d, b chp khng.
o kim tra tr khng ca mt mch in
o kim tra i t v bng bn dn.
* s dng c cc thang o ny ng h phi c lp 2 Pn tiu 1,5V bn trong,
x dng cc thang o 1Kohm hoc 10Kohm ta phi lp Pin 9V.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
26/116
2
6. o in tr :
o kim tra in tr bng ng h vn nng
o tri s in tr ta thc hin theo cc bc sau :
Bc 1 : thang ng h v cc thang o tr, nu in tr nh th thang x1 ohm hox10 ohm, nu in tr ln th thang x1Kohm hoc 10Kohm. => sau chp hai queo v chnh trit o kim ng h bo v tr 0 ohm.
Bc 2 : Chun b o .
Bc 3 : t que o vo hai u in tr, c tr s trn thang o , Gi tr o c= ch sthang oX thang oV d : nu thang x100 ohm v ch s bo l 27 th gi tr l = 100 x 27 = 2700 ohm= 2,7 K ohm
Bc 4 : Nu ta thang o qu cao th kim ch ln mt cht , nh vy c tr s s khngchnh xc.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
27/116
2
Bc 5 : Nu ta thang o qu thp , kim ln qu nhiu, v c tr s cng khng chnhxc.
Khi o in tr ta chn thang o sao cho kim bo gn v tr gia vch ch s s cho chnh xc cao nht.
7. Dng thang in tr o kim tra t in
Ta c th dng thang in tr kim tra phng np v h hng ca tin , khi o tin , nu l t gm ta dng thang o x1K ohm hoc 10K ohm, nu l t ho ta dng thang x ohm hoc x 10 ohm.
Dng thang x 1K ohm kim tra t gm
Php o t gm trn cho ta bit :
T C1 cn tt => kim phng np khi ta o T C2 b d => ln kim nhng khng tr v v tr c T C3 b chp => kim ng h ln = 0 ohm v khng tr v.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
28/116
2
Dng thang x 10 ohm kim tra t ho
trn l php o kim tra cc t ho, t ho rt t khi b d hoc chp m ch yu l b kh gim in dung) khi o t ho bit chnh xc mc hng ca t ta cn o so snh vi mt mi c cng in dung.
trn l php o so snh hai t ho cng in dung, trong t C1 l t mi cn C2 lt c, ta thy t C2 c phng np yu hn t C1 => chng t t C2 b kh ( gimin dung )
Ch khi o t phng np, ta phi o chiu que o vi ln xem phng np.
8. Hng dn o dng in bng ng h vn nng.
Cch 1 : Dng thang o dng
o dng in bng ng h vn nng, ta o ng h ni tip vi ti tiu th v ch lch o c dng in nh hn gi tr ca thang o cho php, ta thc hin theo cc bc sau
Bc 1 : t ng h vo thang o dng cao nht . Bc 2: t que ng h ni tip vi ti, que v chiu dng, que en v chiu m Nu kim ln thp qu th gim thang o Nu kim ln kch kim th tng thang o, nu thang o thang cao nht th ng h
khng o c dng in ny. Ch s kim bo s cho ta bit gi tr dng in .
Cch 2 : Dng thang o p DC
Ta c th o dng in qua ti bng cch o st p trn in tr hn dng mc ni vi ti,in p o c chia cho gi tr tr hn dng s cho bit gi tr dng in, phng php ny cth o c cc dng in ln hn kh nng cho php ca ng h v ng h cmg an tonhn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
29/116
2
Cch c tr sdng in v in p khi o nh th no ?
* c gi tr in p AC v DCKhi o in p DC th ta c gi tr trn vch ch s DCV.A
Nuta thang o 250V th ta c trn vch c gi tr cao nht l 250, tng t thang 10V th c trn vch c gi tr cao nht l 10. trng hp thang 1000V nhnkhng c vch no ghi cho gi tr 1000 th c trn vch gi tr Max = 10, gi tr oc nhn vi 100 ln
Khi o in p AC th c gi tr cng tng t. c trn vch AC.10V, nu o thanc gi tr khc th ta tnh theo t l. V d nu thang 250V th mi ch s ca vch 1s tng ng vi 25V.
Khi o dng in th c gi tr tng t c gi tr khi o in p
9. Gii thiu v ng h s DIGITAL
ng h s Digital c mt s u im so vi ng h c kh, l chnh xc cao hn,
tr khng ca ng h cao hn do khng gy st p khi o vo dng in yu, o c tns in xoay chiu, tuy nhin ng h ny c mt s nhc im l chy bng mch in tln hay hng, kh nhn kt qu trong trng hp cn o nhanh, khng o c phng npca t.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
30/116
3
ng h vn nng s Digital
Hng dn s dng :
* o in p mt chiu ( hoc xoay chiu )
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
31/116
3
t ng h vo thang o in p DC hoc AC
- que ng h vo l cm " V mA" que en vo l cm "COM"
- Bm nt DC/AC chn thang o l DC nu o p mt chiu hoc AC nu o p xoay
chiu.
- Xoay chuyn mch v v tr "V" hy thang o cao nht nu cha bit r in p, n
gi tr bo dng thp phn th ta gim thang o sau.
- t thang o vo in p cn o v c gi tr trn mn hnh LCD ca ng h.
- Nu t ngc que o(vi in mt chiu) ng h s bo gi tr m (-)
* o dng in DC(AC)
Chuyn que ng h v thang mA nu o dng nh, hoc 20A nu o dng ln. Xoay chuyn mch v v tr "A"
Bm nt DC/AC chn o dng mt chiu DC hay xoay chiu AC
t que o ni tip vi mch cn o
c gi tr hin th trn mn hnh.
* o in tr
Tr li v tr dy cm nh khi o in p . Xoay chuyn mch v v tr o " ", nu cha bit gi tr in tr th chn thang o
cao nht , nu kt qu l s thp phn th ta gim xung.
t que o vo hai u in tr.
c gi tr trn mn hnh.
Chc nng o in tr cn c th o s thng mch, gi s o mt on dy dn bng
thang o tr, nu thng mch th ng h pht ra tin ku
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
32/116
3
* o tn s
Xoay chuyn mch v v tr "FREQ" hoc " Hz"
thang o nh khi o in p .
t que o vo cc im cn o
c tr s trn mn hnh.
* o Logic
o Logic l o vo cc mch s ( Digital) hoc o cc chn ln ca vi x l, o Logic
thc cht l o trng thi c in - K hiu "1" hay khng c in "0", cch o nh sau
Xoay chuyn mch v v tr "LOGIC"
t que vo v tr cn o que en vo mass
Mn hnh ch "" l bo mc logic mc cao, ch "" l bo logic mc thp
* o cc chc nng khc
ng h vn nng s Digital cn mt s chc nng o khc nh o i t, o t in,
o Transistor nhng nu ta o cc linh kin trn, ta ln dng ng h c kh s cho k
qu tt hn v o nhanh hn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
33/116
3
BI 5.
IN TR - T IN
1. Khi nim v in tr.
in tr l g ? Ta hiu mt cch n gin - in trl s cn tr dng in ca mt vtdn in, nu mt vt dn in tt th in tr nh, vt dn in km th in tr ln, vt cchin th in tr l v cng ln.
in tr ca dy dn :in tr ca dy dn ph thc vo cht liu, di v tit din ca dy. c tnh theo cng
thc sau:
R = .L / S
Trong l in tr xut ph thuc vo cht liu L l chiu di dy dn S l tit din dy dn R l in tr n v l Ohm
2. in tr trong thit b in t.
a) Hnh dng v k hiu : Trong thit b in t in tr l mt linh kin quan trng,chng c lm t hp cht cacbon v kim loi tu theo t l pha trn m ngi ta to ra cc loi in tr c tr s khc nhau.
Hnh dng ca in tr trong thit b in t.
K hiu ca in tr trn cc s nguyn l.
b) n v ca in tr
n v in tr l (Ohm) , K , M 1K = 1000
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
34/116
3
1M = 1000 K = 1000.000
C) Cch ghi tr s ca in tr
Cc in tr c kch thc nh c ghi tr s bng cc vch mu theo mt quy cchung ca th gii.( xem hnh trn )
Cc in tr c kch thc ln hn t 2W tr ln thng c ghi tr s trc tip trn
thn. V d nh cc in tr cng xut, in tr s.
Tr s cng xut ln , tr s c ghi trc tip.
3. Cch c tr s in tr .
Quy c mu Quc t
Mu sc Gi trMu sc
Gi tr
en 0 Xanh l 5Nu 1 Xanh l 6 2 Tm 7Cam 3 Xm 8Vng 4 Trng 9
Nh vng -1
Nh bc -2
in tr thngc k hiu bng 4 vng mu , in tr chnh xcth k hiu bng 5vng mu.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
35/116
3
* Cch c tr s in tr 4 vng mu :
Cch c in tr 4 vng mu
- Vng s 4 l vng cui lun lun c mu nh vng hay nh bc, y l vng ch sai
s ca in tr, khi c tr s ta b qua vng ny.
- i din vi vng cui l vng s 1, tip theo n vng s 2, s 3
- Vng s 1 v vng s 2 l hng chc v hng n v- Vng s 3 l bi s ca c s 10.
- Tr s = (vng 1)(vng 2) x 10( m vng 3)
- C th tnh vng s 3 l s con s khng "0" thm vo
- Mu nh ch c vng sai s hoc vng s 3, nu vng s 3 l nh th s m ca c s
10 l s m.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
36/116
3
* Cch c tr s in tr 5 vng mu : ( in tr chnh xc )
- Vng s 5 l vng cui cng , l vng ghi sai s, tr 5 vng mu th mu sai s c nhi
mu, do gy kh khn cho ta khi xc inh u l vng cui cng, tuy nhin vng
cui lun c khong cch xa hn mt cht.
- i din vng cui l vng s 1
- Tng t cch c tr s ca tr 4 vng mu nhng y vng s 4 l bi s ca c s
10, vng s 1, s 2, s 3 ln lt l hng trm, hng chc v hng n v.- Tr s = (vng 1)(vng 2)(vng 3) x 10( m vng 4)
- C th tnh vng s 4 l s con s khng "0" thm vo
1. Thc hnh c tr s in tr.
Cc in tr khc nhau vng mu th 3
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
37/116
3
- Khi cc in tr khc nhau vng mu th 3, th ta thy vng mu bi s ny thng
thay i t mu nh bc cho n mu xanh l , tng ng vi in tr < 1 n
hng M.
Cc in tr c vng mu s 1 v s 2 thay i .
hnh trn l cc gi tr in tr ta thng gp trong thc t, khi vng mu s 3 thay
i th cc gi tr in tr trn tng gim 10 ln.
2. Cc tr s in tr thng dng.
Ta khng th kim c mt in tr c tr s bt k, cc nh sn xut ch a ra khong
150 loi tr s in tr thng dng , bng di y l mu sc v tr s ca cc in tr thng
dng.
Cc gi tr in tr thng dng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
38/116
3
1. Phn loi in tr.
- in tr thng : in tr thng l cc in tr c cng xut nh t 0,125W n0,5W
- in tr cng xut : L cc in tr c cng xutln hn t 1W, 2W, 5W, 10W.- in tr s, in tr nhit: L cch gi khc ca cc in tr cng xut , in tr ny c
v bc s, khi hot ng chng to nhit.
Cc in tr : 2W - 1W - 0,5W - 0,25W
in tr s hay tr nhit
2. Cng xut ca in tr.
Khi mc in tr vo mt on mch, bn thn in tr tiu th mt cng xut P tnh c
theo cng thc
P = U . I = U2/ R = I2.R
- Theo cng thc trn ta thy, cng xut tiu th ca in tr ph thuc vo dng in i qu
in tr hoc ph thuc vo in p trn hai u in tr.
- Cng xut tiu th ca in tr l hon ton tnh c trc khi lp in tr vo mch.
- Nu em mt in tr c cng xut danh nh nh hn cng xut n s tiu th th in tr
s b chy.
- Thng thng ngi ta lp in tr vo mch c cng xut danh nh > = 2 ln cng xu
m n s tiu th.
in tr chy do qu cng xut
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
39/116
3
- s trn cho ta thy : Ngun Vcc l 12V, cc in tr u c tr s l 120 nhng c
cng xut khc nhau, khi cc cng tc K1 v K2 ng, cc in tr u tiu th mt cng
xut l
P = U2/ R = (12 x 12) / 120 = 1,2W
- Khi K1 ng, do in tr c cng xut ln hn cng xut tiu th , nn in tr khngchy.
- Khi K2 ng, in tr c cng xut nh hn cng xut tiu th , nn in tr b chy .
3. Bin tr, trit p :
Bin tr L in tr c th chnh thay i gi tr, c k hiu l VR chng c hnh dn
nh sau :
Hnh dng bin tr K hiu trn s
Bin tr thng rp trong my phc v cho qu trnh sa cha, cn chnh ca k thut vinbin tr c cu to nh hnh bn di.
Cu to ca bin tr
- Trit p : Trit pcng tng t bin tr nhng c thm cn chnh v thng b tr pha
trc mt my cho ngi s dng iu chnh. V d nh - Trit p Volume, trit p Bass,
Treec v.v.. , trit p ngha l trit ra mt phn in p t u vo tu theo mc chnh.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
40/116
4
K hiu trit p trn s nguyn l.
Hnh dng trit p Cu to trong trit p
Trong thc t , khi ta cn mt in tr c tr s bt k ta khng th c c , v in tr chc sn xut khong trn 100 loi c cc gi tr thng dng, do c mt in tr bt kta phi u in tr song song hoc ni tip.
1. in tr mc ni tip .
in tr mc ni tip.
- Cc in tr mc ni tip c gi tr tng ng bng tng cc in tr thnh phn cngli. Rtd = R1 + R2 + R3
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
41/116
4
- Dng in chy qua cc in tr mc ni tip c gi tr bng nhau v bng I
I = ( U1 / R1) = ( U2 / R2) = ( U3 / R3 )
- T cng thc trn ta thy rng , st p trn cc in tr mc ni tip t l thun vi gi trint tr .
2. in tr mc song song.
in tr mc song song
Cc in tr mc song song c gi tr tng ng Rtd c tnh bi cng thc (1Rtd) = (1 / R1) + (1 / R2) + (1 / R3)
Nu mch ch c 2 in tr song song thRtd = R1.R2 / ( R1 + R2)
Dng in chy qua cc in tr mc song song t l nghch vi gi tr in tr .I1 = ( U / R1) , I2 = ( U / R2) , I3 =( U / R3 ) in p trn cc in tr mc song song lun bng nhau
3. in tr mc hnhp
in tr mc hn hp.
- Mc hn hp cc in tr to ra in tr ti u hn .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
42/116
4
- V d: nu ta cn mt in tr 9K ta c th mc 2 in tr 15K song song sau mc nitip vi in tr 1,5K .
4 . ng dng ca in tr :in tr c mt mi ni trong thit b in t v nh vy in tr l linh kin quan trng
khng th thiu c , trong mch in , in tr c nhng tc dng sau :
Khng ch dng in qua ti cho ph hp,V d c mt bng n 9V, nhng ta ch cngun 12V, ta c th u ni tip bng n vi in tr st p bt 3V trn in tr.
-- u ni tip vi bng n mt in tr.
- Nh hnh trn ta c th tnh c tr s v cng xut ca in tr cho ph hp nh sau:Bng n c in p 9V v cng xut 2W vy dng tiu th l I = P / U = (2 / 9 ) = Ampe cng chnh l dng in i qua in tr.
- V ngun l 12V, bng n 9V nn cn st p trn R l 3V vy ta suy ra in tr ctm l R = U/ I = 3 / (2/9) = 27 / 2 = 13,5
- Cng xut tiu th trn in tr l : P = U.I = 3.(2/9) = 6/9 W v vy ta phi dngin tr c cng xut P > 6/9 W
Mc in tr thnh cu phn p c c mt in p theo mun t mt in p chtrc.
Cu phn p ly ra p U1 tu .
T ngun 12V trn thng qua cu phn p R1 v R2 ta ly ra in p U1, p U1 ph thuvo gi tr hai in tr R1 v R2.theo cng thc .
U1 / U = R1 / (R1 + R2) => U1 = U.R1(R1 + R2)
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
43/116
4
Thay i gi tr R1 hoc R2 ta s thu c in p U1 theo mun.
Phn cc cho bng bn dn hot ng .
Mch phn cc cho Transistor
Tham gia vo cc mch to dao ngR C
Mch to dao ng s dng IC 555
T in : T in l linh kin in t th ng c s dng rt rng ri trong cc mch it, chng c s dng trong cc mch lc ngun, lc nhiu, mch truyn tn hiu xoay chiumch to dao ng .vv...
1. Cu to ca t in .
Cu to ca t in gm hai bn cc t song song, gia c mt lp cch in gi l inmi.
Ngi ta thng dng giy, gm , mica, giy tm ho cht lm cht in mi v t in cnc phn loi theo tn gi ca cc cht in mi ny nh T giy, T gm, T ho.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
44/116
4
Cu to t gm Cu to t ho
2.Hnh dng thc t ca t in.
Hnh dng ca t gm.
Hnh dng ca t ho
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
45/116
4
3. in dung , n v v k hiu ca t in.* in dung : L i lng ni ln kh nng tch in trn hai bn cc ca t in, in
dung ca t in ph thuc vo din tch bn cc, vt liu lm cht in mi v khong cchgi hai bn cc theo cng thc
C = . S / d
Trong C : l in dung t in , n v l Fara (F) : L hng s in mi ca lp cch in. d : l chiu dy ca lp cch in. S : l din tch bn cc ca t in.
* n v in dung ca t : n v l Fara (F) , 1Fara l rt ln do trong thc tthng dng cc n v nh hn nh MicroFara (F) , NanoFara (nF), PicoFara (pF).
1 Fara = 1000 Fara = 1000.000 n F = 1000.000.000 p F 1 Fara = 1000 n Fara 1 n Fara = 1000 p Fara
* K hiu :T in c k hiu l C (Capacitor)
K hiu ca t in trn s nguyn l.
phng np ca t in .
Mt tnh cht quan trng ca t in l tnh cht phng np ca t , nh tnh cht ny m t ckh nng dn in xoay chiu.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
46/116
4
Minh ho v tnh cht phng np ca t in.
* T np in :Nh hnh nh trn ta thy rng , khi cng tc K1 ng, dng in tngun U i qua bng n np vo t, dng np ny lm bng n lo sng, khi t np yth dng np gim bng 0 v vy bng n tt.
* T phng in : Khi t np y, nu cng tc K1 m, cng tc K2 ng th dng int cc dng (+) ca t phng qua bng n v cc m (-) lm bng n lo sng, khi t
phng ht in th bng n tt.
=> Nu in dung t cng ln th bng n lo sng cng lu hay thi gian phng np cnglu.
2 . Cch c gi tr in dung trn t in.
* Vi t ho : Gi tr in dung ca t ho c ghi trc tip trn thn t
=> T ho l t c phn cc (-) , (+) v lun lun c hnh tr .
T ho ghi in dung l 185 F / 320 V
* Vi t giy , t gm : T giy v t gm c tr s ghi bng k hiu
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
47/116
4
T gm ghi tr s bng k hiu.
Cch c : Ly hai ch s u nhn vi 10(M s th 3 ) V d t gm bn phi hnh nh trn ghi 474K ngha l
Gi tr = 47 x 104= 470000p ( Ly n v l pic Fara)= 470 n Fara = 0,47 F
Ch K hocJ cui l ch sai s 5% hay 10% ca t in .
* Thc hnh c tr s ca t in.
Cch c tr s t git v t gm .Ch : ch K l sai s ca t .50V l in p cc i m t chu c.
* T giy v t gm cn c mt cch ghi tr s khc l ghi theo s thp phn v ly n v lMicroFara
Mt cch ghi tr s khc ca t giy v t gm.
3. ngh ca gi tr in p ghi trn thn t :
Ta thy rng bt k t in no cng c ghi tr s in p ngay sau gi tr in duny chnh l gi tr in p cc i m t chu c, qu in p ny t s b n.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
48/116
4
Khi lp t vo trong mt mch in c in p l U th bao gi ngi ta cng lp tin c gi tr in p Max cao gp khong 1,4 ln.
V d mch 12V phi lp t 16V, mch 24V phi lp t 35V. vv...
T in c nhiu loinh T giy, T gm, T mi ca , T ho nhng v tnh cht th ta phn l hai loi chnh l t khng phn cc v t phn cc
1. T giy, T gm, T mica. (T khng phn cc )Cc loi t ny khng phn bit m dng v thng c in dung nh t 0,47 F tr
xung, cc t ny thng c s dng trong cc mch in c tn s cao hoc mch lcnhiu.
T gm - l t khng phn cc.
2. T ho ( T c phn cc )T ho l t c phn cc m dng , t ho c tr s ln hn v gi tr t 0,47F n
khong 4.700 F , t ho thng c s dng trong cc mch c tn s thp hoc dng lngun, t ho lun lun c hnh tr..
T ho - L t c phn cc m dng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
49/116
4
3. T xoay .T xoay l t c th xoay thay i gi tr in dung, t ny thng c lp trong Radi
thay i tn s cng hng khi ta d i.
T xoay s dng trong Radio
1. o kim tra t giy v t gm.
T giy v t gm thng hng dng b d r hoc b chp, pht hin t d r hoc bchp ta quan st hnh nh sau y .
o kim tra t giy hoc t gm .
hnh nh trn l php o kim tra t gm, c ba t C1 , C2 v C3 c in dung bngnhau, trong C1 l t tt, C2 l t b d v C3 l t b chp.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
50/116
5
Khi o t C1 ( T tt ) kim phng ln 1 cht ri tr v v tr c. ( Lu cc t nh qu< 1nF th kim s khng phng np )
Khi o t C2 ( T b d ) ta thy kim ln lng chng thang o v dng li khng tr vv tr c.
Khi o t C3 ( T b chp ) ta thy kim ln = 0 v khng tr v. Lu : Khi o kim tra t giy hoc t gm ta phi ng h thang x1K hoc
x10K, v phi o chiu kim ng h vi ln khi o.
2. o kim tra t ho
T ho t khi b d hay b chp nh t giy, nhng chng li hay hng dng b kh ( khho cht bn trong lp in mi ) lm in dung ca t b gim , kim tra t ho , ta thnso snh phng np ca t vi mt t cn tt c cng in dung, hnh nh di y minhho cc bc kim tra t ho.
o kim tra t ho
kim tra t ho C2 c tr s 100F c b gim in dung hay khng, ta dng t C1cn mi c cng in dung v o so snh.
ng h thang t x1 n x100 ( in dung cng ln th thang cng thp ) o vo hai t v so snh phng np , khi o ta o chiu que o vi ln. Nu hai t phng np bng nhau l t cn kim tra cn tt, trn ta thy t C2 phngnp km hn do t C2 trn b kh. Trng hp kim ln m khng tr v l t b d.
Ch : Nu kim tra t in trc tip trn mch , ta cn phi ht rng mt chn t khimch in, sau kim tra nh trn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
51/116
5
1 . T in mc ni tip .
Cc t in mc ni tip c in dung tng ng C t c tnh bi cng thc : 1C t = (1 / C1 ) + ( 1 / C2 ) + ( 1 / C3 )
Trng hp ch c 2 t mc ni tip th C t = C1.C2 / ( C1 + C2 ) Khi mc ni tip th in p chu ng ca t tng ng bng tng in p ca cc
t cng li. U t = U1 + U2 + U3
Khi mc ni tip cc t in, nu l cc t ho ta cn ch chiu ca t in, cc m trc phi ni vi cc dng t sau:
T in mc ni tip T in mc song song
2 . T in mc song song.
Cc t in mc song song th c in dung tng ng bng tng in dung ca ct cng li . C = C1 + C2 + C3
in p chu ng ca t in tng tng bng in p ca t c in p thp nht. Nu l t ho th cc t phi c u cng chiu m dng.
3. ng dng ca t in .
T in c s dng rt nhiu trong k thut in v in t, trong cc thit b in t, tin l mt linh kin khng th thiu c, mimch in t u c mt cng dng nht nhnh truyn dn tn hiu , lc nhiu, lc in ngun, to dao ng ..vv...
Di y l mt s nhng hnh nh minh ho v ng dng ca t in.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
52/116
5
* T in trong mch lc ngun.
T ho trong mch lc ngun.
Trong mch lc ngun nh hnh trn , t ho c tc dng lc cho in p mt chiu saukhi chnh lu c bng phng cung cp cho ti tiu th, ta thy nu khng c tth p DC sau i t l in p nhp nh, khi c t in p ny c lc tng i phn
t in cng ln th in p DC ny cng phng.
* T in trong mch dao ng a hi to xung vung.
Mch dao ng a hi s dng 2 Transistor
Bn c th lp mch trn vi cc thng s cho trn s . Hai n bo sng s dng n Led du song song vi cc CE ca hai Transistor, ch
u ng chiu m dng.
CUN DY - BIN P
1. Cu to ca cun cm.Cun cm gm mt s vng dy qun li thnh nhiu vng, dy qun c sn emay cch
in, li cun dy c th l khng kh, hoc l vt liu dn t nh Ferrite hay li thp k thu.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
53/116
5
Cun dy li khng kh Cun dy li Ferit
K hiu cun dy trn s : L1 l cun dy likhng kh, L2 l cun dy li ferit, L3 l cun
dy c li chnh, L4 l cun dy li thp k thut
2. Cc i lng c trng ca cun cm.
a) H s t cm ( nh lut Faraday)H s t cm l i lng c trng cho sc in ng cm ng ca cun dy khi c dng
in bin thin chy qua.
L = ( r.4.3,14.n2.S.10-7) / l
o L : l h s t cm ca cun dy, n v l Henrry (H)o
n : l s vng dy ca cun dy.o
l : l chiu di ca cun dy tnh bng mt (m)o S : l tit din ca li, tnh bng m2o r : l h s t thm ca vt liu lm li .
b) Cm khngCm khng ca cun dy l i lng c trng cho s cn tr dng in ca cun dy i
vi dng in xoay chiu .
ZL = 2.3,14.f.L
o Trong : ZL l cm khng, n v l o
f : l tn s n v l Hzo L : l h s t cm , n v l Henry
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
54/116
5
Th nghim v cm khng ca cundy vi dng in xoay chiu
* Th nghim trn minh ho: Cun dy ni tip vi bng n sau c u vo cc
ngun in 12V nhng c tn s khc nhau thng qua cc cng tc K1, K2 , K3 , khi K1 n
dng in mt chiu i qua cun dy mnh nht ( V ZL = 0 ) => do bng n sng nht,
khi K2 ng dng in xoay chu 50Hz i qua cun dy yy hn ( doZL tng ) => bng n
sng yu i, khi K3 ng , dng in xoay chiu 200Hz i qua cun dy yu nht ( do ZL tncao nht) => bng n sng yu nht.
=>Kt lun: Cm khng ca cun dy t l vi h s t cm ca cun dy v t l vi tn
s dng in xoay chiu, ngha l dng in xoay chiu c tn s cng cao th i qua cun d
cng kh, dng in mt chiu c tn s f = 0 Hz v vy vi dng mt chiu cun dy c cm
khng ZL = 0
c) in tr thun ca cun dy.in tr thun ca cun dy l in tr m ta c th o c bng ng h vn nng, thng
thng cun dy c phm cht tt th in tr thun phi tng i nh so vi cm khng,
in tr thun cn gi l in tr tn hao v chnh in tr ny sinh ra nhit khi cun dy ho
ng.
3. Tnh cht np , x ca cun cm
* Cun dy np nng lng : Khi cho mt dng in chy qua cun dy, cun dy np mt
nng lng di dng t trng c tnh theo cng thc
W = L.I2/ 2
W : nng lng ( June ) L : H s t cm ( H ) I dng in.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
55/116
5
Th nghim v tnh np x ca cun dy.
th nghim trn : Khi K1 ng, dng in qua cun dy tng dn ( do cun dy sinh racm khng chng li dng in tng t ngt ) v vybng n sng t t, khi K1 va ngt vK2 ng , nng lng np trong cun dy to thnh in p cm ng phng ngc li qua
bng n lm bng n lo sng => l hin tng cun dy x in.
1. Loa ( Speaker )
Loa l mt ng dng ca cun dy v t trng.
Loa 4- 20W ( Speaker )
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
56/116
5
Cu to v hot ng ca Loa ( Speaker )
Cu to ca loa :Loa gm mt nam chm hnh tr c hai cc lng vo nhau , cc N giv cc S xung quanh, gia hai cc to thnh mt khe t c t trng kh mnh, mt cun
dy c gn vi mng loa v c t trong khe t, mng loa c bng gn cao su mm
gip cho mng loa c th d dng dao ng ra vo.
Hot ng : Khi ta cho dng in m tn ( in xoay chiu t 20 Hz => 20.000Hz ) chy
qua cun dy, cun dy to ra t trng bin thin v b t trng c nh ca nam chm y
ra, y vo lm cun dy dao ng => mng loa dao ng theo v pht ra m thanh.
Ch : Tuyt i ta khng c a dng in mt chiu vo loa , v dng in mt chiu
ch to ra t trng c nh v cun dy ca loa ch lch v mt hng ri dng li, khi
dng mt chiu qua cun dy tng mnh ( do khng c in p cm ng theo chiu ngc lai
v vy cun dy s b chy .
2 . Micro
Micro
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
57/116
5
Thc cht cu to Micro l mt chic loa thu nh, v cu to Micro ging loa nhng Micro
c s vng qun trn cun dy ln hn loa rt nhiu v vy tr khng ca cun dy micro l r
ln khong 600 ( tr khng loa t 4 - 16 ) ngoi ra mng micro cng c cu to rt
mng d dng dao ng khi c m thanh tc ng vo. Loa l thit b chuyn dng in
thnh m thanh cn micro th ngc li , Micro i m thanh thnh dng in m tn.
3.R le ( Relay)
R le
R le cng l mt ng dng ca cun dy trong sn xut thit b in t, nguyn l hot
ng ca Rle l bin i dng in thnh t trng thng qua qun dy, t trng li to
thnh lc c hc thng qua lc ht thc hin mt ng tc v c kh nh ng m cng t
ng m cc hnh trnh ca mt thit b t ng vv...
Cu to v nguyn l hot ng ca R le
1. Cu to ca bin p.
Bin p l thit b bin i in p xoay chiu, cu to bao gm mt cun s cp ( a
in p vo ) v mt hay nhiu cun th cp ( ly in p ra s dng) cng qun trn mt li
t c th l l thp hoc li ferit .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
58/116
5
K hiu ca bin p
2. T s vng / vol ca bin p .
Gi n1 v n2 l s vng ca qun s cp v th cp. U1 v I1 l in p v dng in i vo cun s cp U2 v I2 l in p v dng in i ra t cun th cp.
Ta c cc h thc nh sau :
U1 / U2 = n1 / n2 in p trn hai cun dy s cp v th cp t l thun vi svng dy qun.
U1 / U2 = I2 / I1 Dng in trn hai u cun dy t l nghch vi in p, ngha lnu ta ly ra in p cng cao th cho dng cng nh.
3. Cng xut cabin p .
Cng xut ca bin p ph thuc tit din ca li t, v ph thuc vo tn s ca dng inxoay chiu, bin p hot ng tn s cng cao th cho cng xut cng ln.
4. Phn loi bin p .
* Bin p ngun v bin p m tn:
Bin p ngun Bin p ngun hnh xuyn
Bin p ngun thng gp trong Cassete, mply .. , bin p ny hot ng tn s in
li 50Hz , li bin p s dng cc l Tnsilic hnh ch E v I ghp li, bin p ny c t s
vng / vol ln.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
59/116
5
Bin p m tn s dng lm bin p o pha v bin p ra loa trong cc mch khuych i
cng xut m tn,bin p cng s dng l Tnsilic lm li t nh bin p ngun, nhng l
tnsilic trong bin p m tn mng hn trnh tn hao, bin p m tn hot ng tn s ca
hn , v vy c s vng vol thp hn, khi thit k bin p m tn ngi ta thng ly gi tr t
s trung bnh khong 1KHz - n 3KHz.
* Bin p xung & Cao p .
Bin p xung Cao p
Bin p xung l bin p hot ng tn s cao khong vi chc KHz nh bin p trong cc
b ngun xung , bin p cao p . li bin p xung lm bng ferit , do hot ng tn s cao
nn bin p xung cho cng xut rt mnh, so vi bin p ngun thng thng c cng trng
lng th bin p xung c th cho cng xut mnh gp hng chc ln.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
60/116
6
BI 7.
DIODE TRANSISTOR
1. Cht bn dn.
Cht bn dn l nguyn liu sn xut ra cc loi linh kin bn dn nh Diode, Transistor
IC m ta thy trong cc thit b in t ngy nay.
Cht bn dn l nhng cht c c im trung gian gia cht dn in v cht cch in, v
phng din ho hc th bn dn l nhng cht c 4 in t lp ngoi cng ca nguyn t.
l cc cht Germanium ( Ge) v Silicium (Si)
T cc cht bn dn ban u ( tinh khit) ngi ta phi to ra hai loibn dn l bn dn lo
N v bn dn loi P, sau ghp cc ming bn dn loi N v P li ta thu c Diode hay
Transistor.
Si v Ge u c ho tr 4, tc l lp ngoi cng c 4 in t, th tinh khit cc nguyn t
(Ge) lin kt vi nhau theo lin kt cng ho tr nh hnh di.
Cht bn dn tinh khit .
2. Cht bn dn loi N
* Khi ta pha mt lng nh cht c ho tr 5 nh Phospho (P) vo cht bn dn Si th mt
nguyn t P lin kt vi 4 nguyn t Si theo lin kt cng ho tr, nguyn t Phospho ch c 4in t tham gia lin kt v cn d mt in t v tr thnh in t t do => Cht bn dn lc
ny tr thnh tha in t ( mang in m) v c gi l bn dn N ( Negative : m ).
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
61/116
6
Cht bn dn N
3. Cht bn dn loi P
Ngc li khi ta pha thm mt lng nh cht c ho tr 3 nh Indium (In) vo cht bn d
Si th 1 nguyn t Indium s lin kt vi 4 nguyn t Si theo lin kt cng ho tr v lin kt
b thiu mt in t => tr thnh l trng ( mang in dng) v c gi l cht bn dn P
Cht bn dn P
1. Tip gip P - N v Cu to ca Diode bn dn.
Khi c c hai cht bn dn l P v N , nu ghp hai cht bn dn theo mt tip gip
-N ta c mt Diode, tip gip P-N c c im : Ti b mt tip xc, cc in t d tha
trong bn dn N khuych tn sang vng bn dn P lp vo cc l trng => to thnh mt
lp Ion trung ho v in => lp Ion ny to thnh min cch in gia hai cht bn dn.
Mi tip xc P - N => Cu to ca Diode .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
62/116
6
* hnh trn l mi tip xc P - N v cng chnh l cu to ca Diode bn dn.
K hiu v hnh dng ca Diode bn dn.
2. Phn cc thun cho Diode.
Khi ta cp in p dng (+) vo Ant ( vng bn dn P ) v in p m (-) vo Katt (
vng bn dn N ) , khi di tc dng tng tc ca in p, min cch in thu hp li, kh
in p chnh lch gi hai cc t 0,6V ( vi Diode loi Si ) hoc 0,2V ( vi Diode loi Ge )
th din tch min cch in gim bng khng => Diode bt u dn in. Nu tip tc tngin p ngun th dng qua Diode tng nhanh nhng chnh lch in p gia hai cc ca
Diode khng tng (vn gi mc 0,6V )
Diode (Si) phn cc thun - Khi Dode dnin p thun c gim mc 0,6V
ng c tuyn ca in p thun qua Diode
* Kt lun : Khi Diode (loi Si) c phn cc thun, nu in p phn cc thun < 0,6V t
cha c dng i qua Diode, Nu p phn cc thun t = 0,6V th c dng i qua Diode sau
dng in qua Diode tng nhanh nhng st p thun vn gi gi tr 0,6V .
3. Phn cc ngc cho Diode.
Khi phn cc ngc cho Diode tc l cp ngun (+) vo Katt (bn dn N), ngun (-) vo
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
63/116
6
Ant (bn dn P), di s tng tc ca in p ngc, min cch in cng rng ra v ngn
cn dng in i qua mi tip gip, Diode c thchiu c in p ngc rt ln khong
1000V th diode mi b nh thng.
Diode ch b chy khi p phn cc ngc tng > = 1000V
4. Phng php o kim tra Diode
o kim tra Diode
t ng h thang x 1 , t hai que o vo hai u Diode, nu :
o chiu thun que en vo Ant, que vo Katt => kim ln, o chiu o kim
khng ln l => Diode tt
Nu o c hai chiu kim ln = 0 => l Diode b chp. Nu o thun chiu m kim khng ln => l Diode b t.
php o trn th Diode D1 tt , Diode D2 b chp v D3 b t
Nu thang 1K m o ngc vo Diode kim vn ln mt cht l Diode b d.
5. ng dng ca Diode bn dn .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
64/116
6
* Do tnh cht dn in mt chiu nn Diode thng c s dng trong cc mch chnh l
ngun xoay chiu thnh mt chiu, cc mch tch sng, mchgim p phn cc cho transistor
hot ng . trong mch chnh lu Diode c th c tch hp thnh Diode cu c dng .
Diode cu trong mch chnh lu in xoay chiu .
1. Diode Zener
* Cu to :Diode Zener c cu to tng t Diode thng nhng c hai lp bn dn P - N
ghp vi nhau, Diode Zener c ng dng trong ch phn cc ngc, khi phn cc thun
Diode zener nh diode thng nhng khi phn cc ngc Diode zener s gim li mt mc
in p c nh bng gi tr ghi trn diode.
Hnh dng Diode Zener ( Dz )
K hiu v ng dng ca Diode zener trong mch.
- S trn minh ho ng dng ca Dz, ngun U1 l ngun c in p thay i, Dz l diod
n p, R1 l tr hn dng.
- Ta thy rng khi ngun U1 > Dz th p trn Dz lun lun c nh cho d ngun U1 thay
i.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
65/116
6
- Khi ngun U1 thay i th dng ngc qua Dz thay i, dng ngc qua Dz c gi tr gi
hn khong 30mA.
- Thng thng ngi ta s dng ngun U1 > 1,5 => 2 ln Dz v lp tr hn dng R1 sao
cho dng ngc ln nht qua Dz< 30mA.
Nu U1 < Dz th khi U1 thay i p trn Dz cng thay iNu U1 > Dz th khi U1 thay i => p trn Dz khng i.
2. Diode Thu quang. ( Photo Diode )
Diode thu quang hot ng ch phn cc nghch, v diode c mt ming thu tinh nh sng chiu vo mi P - N , dng in ngc qua diode t l thun vi cng nh sng
chiu vo diode.
K hiu ca Photo Diode
Minh ho s hot ng ca Photo Diode
3. Diode Pht quang ( Light Emiting Diode : LED )
Diode pht phang l Diode pht ra nh sng khi c phn cc thun, in p lm vic c
LED khong 1,7 => 2,2V dng qua Led khong t 5mA n 20mA
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
66/116
6
Led c s dng lm n bo ngun, n nhy trang tr, bo trng thi c in . vv...
Diode pht quang LED
4. Diode Varicap ( Diode bin dung )
Diode bin dung l Diode c in dung nh t in, v in dung bin i khi ta thay i
in p ngc t vo Diode.
n dng ca Diode bin dung Varicap ( VD )
trong mch cng hng
- hnh trn khi ta chnh trit p VR, in p ngc t vo Diode Varicap thay i , in
dung ca diode thay i => lm thay i tn s cng hng ca mch.
- Diode bin dung c s dng trong cc b knh Ti vi mu, trong cc mch iu chnh ts cng hng bng in p.
5. Diode xung
Trong cc b ngun xung th u ra ca bin p xung , ta phi dng Diode xung chn
lu. diode xung l diode lm vic tn s cao khong vi chc KHz , diode nn in thng
thng khng th thay th vo v tr diode xung c, nhng ngc li diode xung c th tha
th cho v tr diode thng, diode xung c gi thnh cao hn diode thng nhiu ln.
V c im , hnh dng th Diode xung khng c g khc bit vi Diode thng, tuy nhinDiode xung thng c vng dnh du t nt hoc nh du bng hai vng
K hiu ca Diode xung
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
67/116
6
6. Diode tch sng.
L loi Diode nh v bng thu tinh v cn gi l diode tip im v mt tip xc gia hai
cht bn dn P - N ti mt im trnh in dung k sinh, diode tch sng thng dng tron
cc mch cao tn dng tch sng tn hiu.
7. Diode nn in.
L Diode tip mt dng nn in trong cc b chnh lu ngun AC 50Hz , Diode nythng c 3 loi l 1A, 2A v 5A.
Diode nn in 5A
1. Cu to ca Transistor. ( Bng bn dn )
Transistor gm ba lp bn dn ghp vi nhau hnh thnh hai mi tip gip P-N , nu ghp
theo th t PNP ta c Transistor thun , nu ghp theo th t NPN ta c Transistor
ngc. v phng din cu to Transistor tng ng vi hai Diode u ngc chiu nhau
Cu to Transistor
- Ba lp bn dn c ni ra thnh ba cc , lp gia gi l cc gc k hiu l B ( Base ), l
bn dn B rt mng v c nng tp cht thp.
- Hai lp bn dn bn ngoi c ni ra thnh cc pht ( Emitter ) vit tt l E, v cc thu
hay cc gp ( Collector ) vit tt l C, vng bn dn E v C c cng loi bn dn (loi N
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
68/116
6
hay P ) nhng c kch thc v nng tp cht khc nhau nn khng hon v cho nhau
c.
2. Nguyn tc hot ng ca Transistor.
* Xt hot ng ca Transistor NPN .
Mch kho st v nguyn tc hotng ca transistor NPN
- Ta cp mt ngun mt chiu UCE vo hai cc C v E trong (+) ngun vo cc C v (-)
ngun vo cc E.
-
Cp ngun mt chiu UBE i qua cng tc v tr hn dng vo hai cc B v E , trong cc (+) vo chn B, cc (-) vo chn E.
- Khi cng tc m , ta thy rng, mc d hai cc C v E c cp in nhng vn khng
c dng in chy qua mi CE ( lc ny dng IC = 0 )
- Khi cng tc ng, mi P-N c phn cc thun do c mt dng in chy t (+)
ngun UBE qua cng tc => qua R hn dng => qua mi BE v cc (-) to thnh dng IB
- Ngay khi dng IB xut hin => lp tc cng c dng IC chy qua mi CE lm bng n
pht sng, v dng IC mnh gp nhiu ln dng IB
- Nh vy r rng dng IC hon ton ph thuc vo dng IB v ph thuc theo mt cngthc .
IC = .IB
- Trong IC l dng chy qua mi CE- IB l dng chy qua mi BE- l h s khuych i ca Transistor
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
69/116
6
Gii thch: Khi c in p UCE nhng cc in t v l trng khng th vt qua mi tip
gip P-N to thnh dng in, khi xut hin dng IBE do lp bn dn P ti cc B rt mng
v nng pha tp thp, v vys in t t do t lp bn dn N ( cc E ) vt qua tip gip
sang lp bn dn P( cc B ) ln hn s lng l trng rt nhiu, mt phn nh trong s cc
in t th vo l trng to thnh dng IB cn phn ln s in t b ht v pha cc C d
tc dng ca in p UCE => to thnh dng ICE chy qua Transistor.
* Xt hot ng ca Transistor PNP .
S hot ng ca Transistor PNP hon ton tng t Transistor NPN nhng cc tnh ca
cc ngun in UCE v UBE ngc li . Dng IC i t E sang C cn dng IB i t E sang B.
1. K hiu & hnh dng Transistor .
K hiu ca Transistor
Transistor cng xut nh Transistor cng xut ln
2. K hiu ( trn thn Transistor )
* Hin nay trn th trng c nhiu loi Transistor ca nhiu nc sn xut nhng thng
dng nht l cc transistor ca Nht bn, M v Trung quc.
Transistor Nht bn: thng k hiu l A..., B..., C..., D... V d A564, B733, C82
D1555trong cc Transistor k hiu l A v B l Transistor thun PNP cn k hiu
C v D l Transistor ngc NPN. cc Transistor A v C thng c cng xut nh v
tn s lm vic cao cn cc Transistor B v D thng c cng xut ln v tn s lm
vic thp hn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
70/116
7
Transistor do M sn xut. thng k hiu l 2N... v d 2N3055, 2N4073 vv...
Transistor do Trung quc sn xut: Bt u bng s 3, tip theo l hai ch ci. Ch
ci thc nht cho bit loi bng : Ch A v B l bng thun , ch C v D l bng
ngc, ch th hai cho bit c im : X v P l bng m tn, A v G l bng cao tn.
Cc ch s sau ch th t sn phm. Th d : 3CP25 , 3AP20 vv..
3. Cch xc nh chn E, B, C ca Transistor.
- Vi cc loi Transistor cng xut nhth th t chn C v B tu theo bng ca nc n
s xut , nhng chn E lun bn tri nu ta Transistor nh hnh di
- Nu l Transistor do Nht sn xut : th d Transistor C828, A564 th chn C gia ,
chn B bn phi.
- Nu l Transistor Trung quc sn xut th chn B gia , chn C bn phi.
- Tuy nhin mt s Transistor c sn xut nhi th khng theo th t ny => bit chn
xc ta dng phng php o bng ng h vn nng.
Transistor cng xut nh.
Vi loi Transistor cng xut ln(nh hnh di ) th hu ht u c chung th t
chn l : Bn tri l cc B, gia l cc C v bn phi l cc E.
Transistor cng xut ln thng c th t chn nh trn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
71/116
7
* o xc nh chn B v C
- Vi Transistor cng xut nh th thng thng chn E bn tri nh vy ta ch xc nh
chn B v suy ra chn C l chn cn li.
- ng h thang x1 , t c nh mt que o vo tng chn , que kia chuyn sang hai
chn cn li, nu kim ln = nhau th chn c que t c nh l chn B, nu que ng h c
nh l que en th l Transistor ngc, l que th l Transistor thun..
1. Phng php kim tra Transistor .
Transistor khi hot ng c thh hng do nhiu nguyn nhn, nh hng do nhit ,
m, do in p ngun tng cao hoc do cht lng ca bn thn Transistor, kim tra
Transistor bn hy nh cu to ca chng.
Cu to ca Transistor
- Kim tra Transistor ngc NPN tng t kim tra hai Diode u chung cc Ant, im
chung l cc B, nu o t B sang C v B sang E ( que en vo B ) th tng ng nh o
hai diode thun chiu => kim ln , tt c cc trng hp o khc kim khng ln.
- Kim tra Transistor thun PNP tng t kim tra hai Diode u chung cc Katt, im
chung l cc B ca Transistor, nu o t B sang C v B sang E ( que vo B ) th tng
ng nh o hai diode thun chiu => kim ln , tt c cc trng hp o khc kim khng
ln.
- Tri vi cc iu trn l Transistor b hng.
Transistor c th b hng cc trng hp .
* o thun chiu t B sang E hoc t B sang C => kim khng ln l transistor
BE hoc t BC
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
72/116
7
* o t B sang E hoc t B sang C kim ln c hai chiu l chp hay d BE hoc
BC.
* o gia C v E kim ln l b chp CE.
* Cc hnh nh minh ho khi o kim tra Transistor.
Php o cho bit Transistor cn tt .
Minh ho php o trn : Trc ht nhn vo k hiu ta bit c Transistor trn l
bng ngc, v cc chn ca Transistor ln lt l ECB ( da vo tn Transistor ).
Bc 1 : Chun b o ng h thang x1
Bc 2 v bc 3 : o thun chiu BE v BC => kim ln .
Bc 4 v bc 5 : o ngc chiu BE v BC => kim khng ln.
Bc 6 : o gia C v E kim khng ln
=> Bng tt.
----------------------------------------------------------------------
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
73/116
7
Php o cho bit Transistor b chp BE
Bc 1 : Chun b .
Bc 2 : o thun gia B v E kim ln = 0
Bc 3: o ngc gia B v E kim ln = 0
=> Bng chp BE
-----------------------------------------------------------------
Php o cho bit bng b t BE
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
74/116
7
Bc 1 : Chun b .
Bc 2 v 3 : o c hai chiu gia B v E kim khng ln.
=> Bng t BE
---------------------------------------------------------
Php o cho thy bng b chp CE
- Bc 1 : Chun b .
- Bc 2 v 4 : o c hai chiu gia C v E kim ln = 0
- => Bng chp CE
- Trng hp o gia C v E kim ln mt cht l b d CE.
1. Cc thng s k thut ca Transistor
- Dng in cc i : L dng in gii hn ca transistor, vt qua dng gii hn nyTransistor s b hng.
- in p cc i : L in p gii hn ca transistor t vo cc CE , vt qua in p
gii hn ny Transistor s b nh thng.
- Tn s ct : L tn s gii hn m Transistor lm vic bnh thng, vt qu tn s ny t
khuych i ca Transistor b gim .
- H s khuych i : L t l bin i ca dng ICE ln gp bao nhiu ln dng IBE
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
75/116
7
- Cng xut cc i : Khi hoat ng Transistor tiu tn mt cng xut P = UCE . ICE nu
cng xut ny vt qu cng xut cc i ca Transistor th Transistor s b hng .
2. Mt s Transistor c bit .
* Transistor s ( DigitalTransistor ): Transistor s c cu to nh Transistor thng
nhng chn B c u thm mt in tr vi chc K
Transistor s thng c s dng trong cc mch cng tc , mch logic, mch iu khin
khi hot ng ngi ta c th a trc tip p lnh 5V vo chn B iu khin n ngt m
Minh ho ng dng ca Transistor Digital
* K hiu : Transistor Digital thng c cc k hiu l DTA...( dn thun ), DTC...( n
ngc ) , KRC...( n ngc ) KRA...( n thun), RN12...( n ngc ), RN22...(n thun), UN...., KSR... . Th d : DTA132 , DTC 124 vv...
* Transistor cng xut dng ( cng xut ngang )
Transistor cng xut ln thng c gi l s. S dng, S ngun vv..cc s ny c
thit k iu khin b cao p hoc bin p ngun xung hot ng , Chng thng c in
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
76/116
7
p hot ng cao v cho dng chu ng ln. Cc s cng xut dng( Ti vi mu) thng c
u thm cc diode m trong song song vi cc CE.
S cng xut dng trong Ti vi mu
1. ng dng ca Transistor.
Thc ra mt thit b khng c Transistor th cha phi l thit b in t, v vy Transistor
c th xem l mt linh kin quan trng nht trong cc thit b in t, cc loi IC thc cht l
cc mch tch hp nhiu Transistor trong mt linh kin duy nht, trong mch in , Transistor
c dng khuych i tn hiu Analog, chuyn trng thi ca mch Digital, s dng lm
cc cng tc in t, lm cc b to dao ng v v...
2. Cp in cho Transistor ( Vcc - in p cung cp )
s dng Transistor trong mch ta cn phi cp cho n mt ngun in, tu theo mc cs dng m ngun in c cp trc tip vo Transistor hay i qua in tr, cun dy v v...
ngun in Vcc cho Transistor c quy c l ngun cp cho cc CE.
Cp ngun Vcc cho Transistor ngc v thun
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
77/116
7
Ta thy rng : Nu Transistor l ngc NPN th Vcc phi l ngun dng (+), nu
Transistor l thun PNP th Vcc l ngun m (-)
3. nh thin ( phn cc ) cho Transistor .
* nh thin: l cp mt ngun in vo chn B ( qua tr nh thin) t Transistor v
trng thi sn sng hot ng, sn sng khuych i cc tn hiu cho d rt nh.
* Ti sao phi nh thin cho Transistor n mi sn sng hot ng ? : hiu c
iu ny ta hy xt hai s trn :
- trn l hai mch s dng transistor khuych i tn hiu, mt mch chn Bkhng
c nh thin v mt mch chn B c nh thin thng qua Rt.- Cc ngun tn hiu a vo khuych i thng c bin rt nh ( t 0,05V n 0,5V )
khi a vo chn B( n cha c nh thin) cc tn hiu ny khng to ra dng IBE
( cim mi P-N pha c 0,6V mi c dng chy qua ) => v vy cng khng c dng
ICE => st p trn Rg = 0V v in p ra chn C = Vcc
- s th 2 , Transistor c Rt nh thin => c dng IBE, khi a tn hiu nh vo ch
B => lm cho dng IBE tng hoc gim => dng ICE cng tng hoc gim , st p trn R
cng thay i => v kt qu u ra ta thu c mt tn hiu tng t u vo nhng c
bin ln hn.
=>Kt lun: nh thin ( hay phn cc) ngha l to mt dng in IBE ban u, mt s
p trn Rg ban u khi c mt ngun tn hiu yu i vo cc B , dng IBE s tng hoc
gim => dng ICE cng tng hoc gim => dn n st p trn Rg cng tng hoc gim => v
st p ny chnh l tn hiu ta cn ly ra .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
78/116
7
3. Mt s mach nh thin khc .
* Mch nh thin dng hai ngun in khc nhau .
Mch nh thin dng hai ngun in khc nhau
* Mach nh thin c in tr phnp
c th khuch i c nhiu ngun tn hiu mnh yu khc nhau, th mch nh thin
thng s dng thm in tr phn p Rpa u t B xung Mass.
Mch nh thin c in tr phn p Rpa
* Mch nh thin c hi tip .
L mch c in tr nh thin u t u ra (cc C ) n u vo ( cc B) mch ny c tc
dng tng n nh cho mch khuych i khi hot ng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
79/116
7
BI 8.
MCH KHUCH I
1. Khi nim v mch khuyh i .
Mch khuych i c s dng trong hu ht cc thit b in t, nh mch khuych im tn trong Cassete, mply, Khuych i tn hiu video trong Ti vi mu v.v ...
C ba loi mch khuych i chnh l:
- Khuych i v in p :L mch khi ta a mt tn hiu c bin nh vo, u ra ta s
thu c mt tn hiu c bin ln hnnhiu ln.
- Mch khuych i v dng in :L mch khi ta a mt tn hiu c cng yu vo,
u ra ta s thu c mt tn hiu cho cng dng in mnh hn nhiu ln.
- Mch khuych i cng xut:L mch khi ta a mt tn hiu c cng xut yu vo ,
ra ta thu c tn hiu c cng xut mnh hn nhiu ln, thc ra mch khuych i cng
xut l kt hp c hai mch khuych i in p v khuych i dng in lm mt.
2. Cc ch hot ng ca mch khuych i.
Cc ch hot ng ca mch khuych i l ph thuc vo ch phn cc cho
Transistor, tu theo mc ch s dng m mch khuych i c phn cc K ch
A, ch B , ch AB hoc ch C
a) Mch khuych i ch A.
L cc mch khuych i cnly ra tn hiu hon ton gin vi tn hiu ng vo.
Mch khuych i ch A khuych i c hai bn chu k tn hiu ng vo
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
80/116
8
* Transistor hot ng ch A, ta phi nh thin sao cho in p UCE ~ 60%
70% Vcc.
* Mch khuych i ch A c s dng trong cc mch trung gian nh khuych i
cao tn, khuych i trung tn, tin khuych i v v..
b) Mach khuych i ch B.
Mch khuych i ch B l mch ch khuych i mt na chu k ca tn hiu, nukhuych i bn k dng ta dng transistor NPN, nu khuych i bn k m ta dng
transistor PNP, mch khuych i ch B khng c nh thin.
Mch khuych i ch B ch khuych i mt bn chu k ca tn hiu ng vo.
* Mch khuych i ch B thng c s dng trong cc mch khuch i cng xut
y ko nh cng xut m tn, cng xut mnh ca Ti vi, trong cc mch cng xut y ko
ngi ta dng hai n NPN v PNP mc ni tip , mi n s khuych i mt bn chu k c
tn hiu, hai n trong mch khuych i y ko phi c cc thng s k thut nh nhau :
* Mch khuych i cng xut kt hp c hai ch A v B .
Mch khuych i cng xut mply c : Q1 khuych i ch A, Q2 v Q3 khuych i
ch B, Q2 khuych i cho bn chu k dng, Q3 khuych i cho bn chu k m.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
81/116
8
c) Mch khuych i ch AB.
Mch khuych i ch AB l mch tng t khuych i ch B , nhng c nh
thin sao cho in p UBE sp s 0,6 V, mch cng ch khuych i mt na chu k tn hiu v
khc phc hin tng mo giao im ca mch khuych i ch B, mch ny cng c s
dng trong cc mch cng xut y ko .
d) Mch khuych i ch CL mch khuych i c in p UBE c phn c ngc vi mc ch ch ly tn hiu
ra l mt phn nh ca tn hiu u vo, mch ny thng s dng trong cc mch tch tn
hiu : Th d mch tch xung ng b trong ti vi mu.
ng dng mch khuych i ch C trong mch tch xung ng b Ti vi mu.
1. Transistor mc theo kiu E chung.
Mch mc theo kiu E chung c cc E u trc tip xung mass hoc u qua t xung
mass thot thnh phn xoay chiu, tn hiu a vo cc B v ly ra trn cc C, mch c s
nh sau :
Mch khuychi in p mc kiu E chung,Tn hiu a vo cc B v ly ra trn cc C
Rg : l in tr ghnh , Rt : L in tr nh thin, Rpa : L in tr phn p .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
82/116
8
c im ca mch khuych i E chung.
- Mch khuych i E chung thng c nh thin sao cho in p UCE khong 60%
70 % Vcc.
- Bin tn hiu ra thu c ln hn bin tn hiu vo nhiu ln, nh vy mch khuyc
i v in p.
- Dng in tn hiu ra ln hn dng tn hiu vo nhng khng ng k.- Tn hiu u ra ngc pha vi tn hiu uvo : v khi in p tn hiu vo tng => dng
IBE tng => dng ICE tng => st p trn Rg tng => kt qu l in p chn C gim , v
ngc li khi in p u vo gim th in p chn C li tng => v vy in p u ra
ngc pha vi tn hiu u vo.
- Mch mc theo kiu E chung nh trn c ng dng nhiu nht trong thit b in t.
2. Transistor mc theo kiu C chung.
Mch mc theo kiu C chung c chn C u vo mass hoc dng ngun ( Lu : v
phng din xoay chiu th dng ngun tngng vi mass ) , Tn hiu c a vo c
B v ly ra trn cc E , mch c s nh sau :
Mch mc kiu C chung , tn hiu a vo cc B v ly ra trn cc E
c im ca mch khuych i C chung .
- Tn hiu a vo cc B v ly ra trn cc E
- Bin tn hiu ra bng bin tn hiu vo : V mi BE lun lun c gi tr khong 0,6V
do khi in p chn B tng bao nhiu th p chn C cng tng by nhiu => v vy bin
tn hiu ra bng bin tn hiu vo .
- Tn hiu ra cng pha vi tn hiu vo : V khi in p vo tng => th in p ra cng tng
in p vo gim th in p ra cng gim.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
83/116
8
- Cng ca tn hiu ra mnh hn cng ca tn hiu vo nhiu ln : V khi tn hiu
vo c bin tng => dng IBE s tng => dng ICE cng tng gp ln dng IBE v
ICE = .IBE gi s Transistor c h s khuych i = 50 ln th khi dng IBE tng
1mA => dng ICE s tng 50mA, dng ICE chnh l dng ca tn hiu u ra, nh vy tn
hiu u ra c cng dng in mnh hn nhiu ln so vi tn hiu vo.
- Mch trn c ng dng nhiu trong cc mch khuych i m (Damper), trc khi
chia tn hiu lm nhiu nhnh , ngi ta thng dng mch Damper khuych i cho t
hiu kho hn . Ngoi ra mch cn c ng dng rt nhiu trong cc mch n p ngun
ta s tm hiu trong phn sau )
3. Transistor mc theo kiu B chung.
Mch mc theo kiu B chung c tn hiu a vo chn E v ly ra trn chn C , chn B
c thot mass thng qua t.
Mach mc kiu B chung rt t khi c s dng trong thc t.
Mch khuych i kiu B chung , khuych i v in p v khng khuych i v dng in
Khi nim v ghp tng: Mt thit b in t gm c nhiu khi kt hp li, mi khi li c
nhiu tng khuych i c mc ni tip vi nhau v khi mc ni tip thng s dng mt
trong cc kiu ghp sau :
Ghp tng qua t in.
Ghp tng qua bin p .
Ghp tng trc tip.
Ta hy xt cc trng hp c th :
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
84/116
8
1. Ghp tng qua t in.
* S mch ghp tng qua t in
Mch khuych i u t - c hai tng khuychi c ghp vi nhau qua t in.
- trn l s mch khuych i u t trong i Cassette, mch gm hai tng khuych
i mc theo kiu E chung, cc tng c ghp tn hiu thng qua t in, ngi ta s dncc t C1 , C3 , C5 lm t ni tng cho tn hiu xoay chiu i qua v ngn p mt chiu
li, cc t C2 v C4 c tc dng thot thnh phn xoay chiu t chn E xung mass, C6 l
t lc ngun.
- u im ca mch l n gin, d lp do mch c s dng rt nhiu trong thit b
in t, nhc im l khng khai thc c ht kh nng khuych i ca Transistor do
h s khuych i khng ln.
- trn l mch khuych i m tn, do cc t ni tng thng dng t ho c tr s t
1F 10F.
- Trong cc mch khuych i cao tn th t ni tng c tr s nh khong vi nan Fara.
2.Ghp tng qua bin p .
* S mch trung tn ting trong Radio s dng bin p ghp tng
Tng Trung tn ting ca Radio s dng bin p ghp tng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
85/116
8
- trn l s mch trung tn Radio s dng cc bin p ghp tng, tn hiu u ra ca
tng ny c ghp qua bin p i vo tng pha sau.
- u im ca mch l phi hp c tr khng gia cc tng do khai thc c ti u
h s khuych i , hn na cun s cp bin p c th u song song vi t cng
hng khi mch khuych i mt tn s c nh.
- Nhc im : nu mch hot ng di tn s rng th gy mo tn s, mch ch to ph
tp v chim nhiu din tch.
2.Ghp tng trc tip .
* Kiu ghp tng trc tip thng c dng trong cc mch khuych i cng xut m tn
Mch khuych i cng xut m tn c n o pha Q1c ghp trc tip vi hai n cng
xut Q2 v Q3.
1. Trong cc mch khuych i ( ch A ) th phn cc nh th no l ng.
Mch khuych i c phn cc ng.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
86/116
8
- Mch khuych i ( ch A) c phn cc ng l mch c
UBE ~ 0,6V ; UCE ~ 60% 70% Vcc
- Khi mch c phn cc ng ta thy , tn hiu ra c bin ln nht v khng b mo tn
hiu .
1. Mch khuych i ( ch A )b phn cc sai.
Mch khuych i b phn cc sai, in p UCE qu thp .
Mch khuych i b phn cc sai, in p UCE qu cao .
- Khi mch b phn ccsai ( tc l UCE qu thp hoc qu cao ) ta thy rng tn hiu ra b
mo dng, h s khuych i ca mch b gim mnh.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
87/116
8
- Hin tng mo dng trn s gy hin tng m thanh b r hay b nght cc mch
khuych i m tn.
Phng php kim tra mt tng khuych i.
- Mt tng khuych i nu ta kim tra thy UCE qu thp so vi ngun hoc qu cao sp
bng ngun => th tng khuych i c vn .- Nu UCE qu thp th c th do chp CE( hng Transistor) , hoc t Rg.
- Nu UCE qu cao ~ Vcc th c th t Rt hoc hng Transistor.
- Mt tng khuych i cn tt thng thng c :
UBE ~ 0,6V ; UCE ~ 60% 70% Vcc
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
88/116
8
BI 9:
MCH N P NGUN
1. B ngun trong cc mch in t .
Trong cc mch in t ca cc thit b nh Radio -Cassette, mlpy, Ti vi mu, u VCDv v... chng s dng ngun mt chiu DC cc mc in p khc nhau, nhng ngoi zc
cm ca cc thit b ny li cm trc tip vo ngun in AC 220V 50Hz , nh vy cc thit b
in t cn c mtb phn chuyn i t ngun xoay chiu ra in p mt chiu , cung c
cho cc mch trn, b phn chuyn i bao gm :
- Bin p ngun : H th t 220V xung cc in p thp hn nh 6V, 9V, 12V, 24V v v ..
- Mch chnh lu : i in AC thnh DC.
-
Mchlc Lc gn xoay chiu sau chnh lu cho ngun DC phng hn.- Mch n p : Gi mt in p c nh cung cp cho ti tiu th
S tng qut ca mch cp ngun.
2. Mch chnh lu bn chu k .
Mch chnh lu bn chu k s dng mt Diode mc ni tip vi ti tiu th, chu k dn
=> Diode c phn cc thun do c dng in i qua diode v i qua ti, chu k m ,
Diode b phn ccngc do khng c dng qua ti.
Dng in p u ra ca mch chnh lu bn chu k.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
89/116
8
2. Mch chnh lu c chu k
Mch chnh lu c chu k thng dng 4 Diode mc theo hnh cu (cn gi l mch chnh
lu cu) nh hnh di.
Mch chnh lu c chu k .
- chu k dng ( u dy pha trn dng, pha di m) dng in i qua diode D1 =>
qua Rti => qua diode D4 v u dy m
- chu k m, in p trn cun th cp o chiu ( u dy trn m, di dng) dn
in i qua D2 => qua Rti => qua D3 v u dy m.
- Nh vy c hai chu k u c dng in chy qua ti.
1. Mch lc dng t in.
Sau khi chnh lu ta thu c in p mt chiu nhp nh, nu khng c t lc th in pnhp nh ny cha th dng c vo cc mch in t , do trong cc mch ngun, ta ph
lp thm cc t lc c tr s t vi trm F n vi ngn F vo sau cu Diode chnh lu.
Dngin p DC ca mch chnh lu trong hai trnghp c t v khng c t
- S trn minh ho cc trng hp mch ngun c t lc v khng c t lc.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
90/116
9
- Khi cng tc K m, mch chnh lu khng c t lc tham gia , v vy in p thu c c
dng nhp nh.
- Khi cng tc K ng, mch chnh lu c t C1 thamgia lc ngun , kt qu l in p u
ra c lc tng i phng, nu t C1 c in dung cng ln th in p u ra cng
bng phng, t C1 trong cc b ngun thng c tr s khong vi ngn F .
Minh ho :in dng ca t lc cng ln th in p u ra cng bng phng.
Trong cc mch chnh lu, nu c t lc m khng c ti hoc ti tiu th mt cng
xut khng ng k so vi cng xut ca bin p th in p DC thu c l DC =
1,4.AC
3. Mch chnh lu nhn 2 .
S mch ngun chnh lu nhn 2
- tr thnh mch chnh lu nhn 2 ta phi dng hai t ho cng tr s mc ni tip, sau
u 1 u ca in p xoau chiu vo im gia hai t => ta s thu c in p tng
gp 2 ln.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
91/116
9
- mch trn, khi cng tc K m, mch tr v dng chnh lu thng thng .
- Khi cng tc K ng, mch tr thnh mch chnh lu nhn 2, v kt qu l ta thu c i
p ra tng gp 2 ln.
1. Mch n p c nh dng Diode Zener.
.
Mch n p to p 33V c nh cung cp cho mch d knh trong Ti vi mu
- T ngun 110V khng c nh thng qua in tr hn dng R1 v gim trn Dz 33V l
ra mt in p c nh cung cp cho mch d knh
- Khi thit k mt mch n p nh trn ta cn tnh ton in tr hn dng sao cho dng in
ngc cc i qua Dz phi nh hn dng m Dz chu c, dng cc i qua Dz l khi
dng qua R2 = 0
- Nh s trn th dng cc i qua Dz bng st p trn R1 chia cho gi tr R1 , gi dng
in ny l I1 ta c
I1 = (110 - 33 ) / 7500 = 77 / 7500 ~ 10mA
Thng thng ta nn dng ngc qua Dz 25 mA
2. Mch n p c nh dng Transistor, IC n p .
Mch n p dng Diode Zener nh trn c u im l n gin nhng nhc im l cho
dng in nh ( 20mA ) . c th to ra mt in p c nh nhng cho dng in mnh
hn nhiu ln ngi ta mc thm Transistor khuych i v dng nh s di y.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
92/116
9
Mch n p c Transistor khuych i
- mch trn in p ti im A c th thay i v cn gn xoay chiu nhng in p ti
im B khng thay iv tng i phng.- Nguyn l n p : Thng qua in tr R1 v Dz gim c nh in p chn B ca Transisto
Q1, gi s khi in p chn E n Q1 gim => khi in p UBE tng => dng qua n
Q1 tng => lm in p chn E ca n tng , v ngc li ...
- Mch n p trn n gin v hiu qu nn c s dng rt rng di v ngi ta sn
xut cc loi IC h LA78.. thay th cho mch n p trn, IC LA78.. c s mch nh
phn mch c mu xanh ca s trn.
IC n p h LA78.. IC n p LA7805
LA7805 IC n p 5V
LA7808 IC n p 8V
LA7809 IC n p 9V
LA7812 IC n p 12V
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
93/116
9
Lu : H IC78.. ch cho dng tiu th khong 1A tr xung, khi rp IC trong mch th U
in > Uout t 3 n 5V khi IC mi pht huy tc dng.
3. ng dng ca IC n p h 78..
IC n p h 78.. c dng rng ri trong cc b ngun , nh B ngun ca u VCD, trong
Ti vi mu, trong my tnh v v...
ng dng ca IC n p LA7805 v LA7808 trong b ngun uVCD
1. S khi ca mch n p c hi tip .
S khi ca mch n p c hi tip .
* Mt s c im ca mch n p c hi tip:
- Cung cp in p mt chiu u ra khng i trong hai trng hp in p u vo thay
i hoc dng tiu th ca ti thay i , tuy nhin s thay i ny phi c gii hn.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
94/116
9
- Cho in p mt chiu u ra c cht lng cao, gim thiu c hin tng gn xoay
chiu.
- Nguyn tc hot ng ca mch.
- Mch ly mu s theo di in p u ra thng qua mt cu phn p to ra ( Ulm : p ly
mu)
- Mch to p chun => gim ly mt mc in p c nh (Uc : p chun )
- Mch so snh s so snh hai in p ly mu Ulm v p chun Uc to thnh in p i
khin.
- Mch khuch i sa sai s khuch i p iu khin, sau a v iu chnh s hot
ng ca n cng xut theo hng ngc li, nu in p ra tng => thng qua mch hi
tip iu chnh => n cng xut dn gim =>in p ra gim xung . Ngc li nu in
p ra gim => thng qua mch hi tip iu chnh => n cng xut li dn tng => v i
p ra tng ln =>> kt qu in p u ra khng thay i.
2. Phn tch hot ng ca mch ngun c hi tip trong Ti vi en trng Samsung
in p u vo cn gn xoay chiu in p u ra bng phng
Mch n p tuyn tnh trong Ti vi Samsung en trng .
* ngha cc linh kin trn s .
- T 2200F l t lc ngun chnh, lc in p sau chnh lu 18V , y cng l in p u
vo ca mch n p, in p ny c th tng gim khong 15%.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
95/116
9
- Q1 l n cng xut ngun cung cp dng in chnh cho ti , in p u ra ca mc n
ly t chn C n Q1 v c gi tr 12V c nh .
- R1 l tr phn dng c cng xut ln ghnh bt mt phn dng in i qua n cng xut
- Cu phn p R5, VR1 v R6 to ra p ly mu a vo chn B n Q2 .
- Diode zener Dz v R4 to mt in p chun c nh so vi in p ra.
- Q2 l n so snh v khuych i in p sai lch => a v iu khins hot ng ca
n cng xut Q1.
- R3 lin lc gia Q1 v Q2, R2 phn p cho Q1
* Nguyn l hot ng .
- in p u ra s c xu hng thay i khi in p u vo thay i, hoc dng tiu th
thay i.
- Gi s : Khi in p vo tng => in p ratng => in p chn E n Q2 tng nhiu h
chn B ( do c Dz gim t chn E n Q2 ln Ura, cn Ulm ch ly mt phn Ura ) do UBE gim => n Q2 dn gim => n Q1 dn gim => in p ra gim xung. Tng t
khi Uvo gim, thng qua mch iu chnh =>ta li thu c Ura tng. Thi gian iu
chnh ca vng hi tip rt nhanh khong vi giy v c cc t lc u ra loi b,
khng lm nh hng n cht lng ca in p mt chiu => kt qu l in p u ra
tng i phng.
- Khi iu chnh bin tr VR1 , in p ly mu thay i, dn n Q2 thay i , dn
n Q1 thay i => kt qu l in p ra thay i, VR1 dng iu chnh in p ra theo
mun .
3. Mch ngun Ti vi ni a nht.
S mch ngun n p tuyn tnh trong Ti vi mu ni a Nht .
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
96/116
9
- C1 l t lc ngun chnh sau cu Diode chnh lu.
- C2 l t lc u ra ca mch ngun tuyn tnh.
- Cu phn p R4, VR1, R5to ra in p ly mu ULM
- R2 v Dz to ra p chun Uc
- R3 lin lc gia Q3 v Q2, R1 nh thin cho n cng xut Q1
- R6 l in tr phn dng, l in tr cng xut ln .
- Q3 l n so snh v khuch i p d sai
- Khuch i in p d sai
- Q1 n cng xut ngun
- => Ngun lm vic trong di in p vo c th thay i 10%,in p ra lun lun c n
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
97/116
9
BI 10.
MACH TO DAO NG
1. Khi nim v mch dao ng.
Mch dao ng c ng dng rt nhiu trong cc thit b in t, nh mchdao ng nitrong khi RF Radio, trong b knh Ti vi mu, Mch dao ng to xung dng , xung mnh
trong Ti vi , to sng hnh sin cho IC Vi x l hot ng v v...
- Mch dao ng hnh Sin
- Mch dao ng a hi
- Mch dao ng nght
- Mch dao ng dng IC
2. Mch dao ng hnh Sin
Ngi ta c th to dao ng hnh Sin t cc linh kin L - C hoc t thch anh.
* Mch dao ng hnh Sin dng L - C
Mch dao ng hnh Sin dng L - C
- Mach dao ng trn c t C1 // L1 to thnh mch dao ng L -C duy tr s dao ng
ny th tn hiu dao ng c a vo chn B ca Transistor, R1 l tr nh thin cho
Transistor, R2 l tr gnh ly ra tn hiu dao ng ra , cun dy u t chn E
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
98/116
9
Transistor xung mass c tc dng ly hi tip duy tr dao ng. Tn s dao ng ca
mch ph thuc vo C1 v L1 theo cng thc
- f = 1 / 2. .( L1.C1 ) 1/2
* Mch dao ng hnh sin dng thch anh.
Mch to dao ng bng thch anh .
- X1 : l thch anh to dao ng , tn s dao ng c ghi trn thn ca thach anh, khi
thch anh c cp in th n t dao ng ra sng hnh sin.thch anh thng c tn s da
ng t vi trm KHz n vi chc MHz.
- n Q1 khuych i tn hiu dao ng t thch anh v cui cng tn hiu c ly ra
chn C.
- R1 va l in tr cp ngun cho thch anh va nh thin cho n Q1
- R2 l tr ghnh to ra st p ly ra tn hiu .
Thch anh dao ng trong Tivi mu, my tnh
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
99/116
9
3. Mch dao ng a hi.
Mch dao ng a hi to xung vung
* Bn c th t lp s trn vi cc thng s nh sau :
- R1 = R4 = 1 K ohm- R2 = R3 = 100K ohm
- C1 = C2 = 10F/16V
- Q1 = Q2 = n C828
- Hai n Led
- NgunVcc l 6V DC
- Tng gi thnh lnh kin ht khong 6.000 VN
* Gii thch nguyn l hot ng: Khi cp ngun , gi s n Q1 dn trc, p Uc n Qgim => thng qua C1 lm p Ub n Q2 gim => Q2 tt => p Uc n Q2 tng => thng qu
C2 lm p Ub n Q1 tng => xc lp trng thi Q1 dn bo ho v Q2 tt , sau khong thi
gian t , dng np qua R3 vo t C1 khi in p ny > 0,6V th n Q2 dn => p Uc n Q2
gim => tip tc nh vy cho n khi Q2 dn bo ho v Q1 tt, trng thi lp i lp li v t
thnh dao ng, chu k dao ng ph thuc vo C1, C2 v R2, R3.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
100/116
10
1. IC to dao ng XX555 ; XX c th l TA hoc LA v v ...
Mch dao ng to xung bng IC 555
- Bn hy mua mt IC h 555 v t lp cho mnh mt mch to dao ng theo s nguy
l nh trn.
- Vcc cung cp cho IC c th s dng t 4,5V n 15V , ng mch mu l dng
ngun, mch mu en di cng l m ngun.
- T 103 (10nF) t chn 5 xung mass l c nh v bn c th b qua ( khng lp cng
c )
- Khi thay i cc in tr R1, R2 v gi tr t C1 bn s thu c dao ng c tn s v
rng xung theo mun theo cng thc.
T = 0.7 (R1 + 2R2) C1 v f =1.4
(R1 + 2R2) C1
T = Thi gian ca mt chu k ton phn tnh bng (s)
f = Tn s dao ng tnh bng (Hz)R1 = in tr tnh bng ohm
R2 = in tr tnh bng ohm
C1 = T in tnh bng Fara
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
101/116
10
T = Tm + Ts T : chu k ton phn
Tm = 0,7 x ( R1 + R2 ) x C1 Tm : thi gian in mc cao
Ts = 0,7 x R2 x C1 Ts : thi gian in mc thp
Chu k ton phn T bao gm thi gian c in mc cao Tm v thi gian c in mc thp Ts
- T cc cng thc trn ta c th to ra mt dao ng xung vung c rng Tm v Ts bt
k.
- Sau khi to ra xung c Tm v Ts ta c T = Tm + Ts v f = 1/ T
* Th d bn thit k mch to xung nh hnh di y.
Mch to xung c Tm = 0,1s , Ts = 1s
Bi tp : Lp mch dao ng trn vi cc thng s :
C1 = 10F = 10 x 10-6 = 10-5 F
R1 = R2 = 100K = 100 x 103
Tnh Ts v Tm = ? Tnh tn s f = ?
Bi lm :
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
102/116
10
Ta c Ts = 0,7 x R2 x C1 = 0,7 x 100.103x 10-5 = 0,7 s
Tm = 0,7 x ( R1 + R2 ) x C1 =
= 0,7 x 200.103 x 105 = 1,4 s
=> T = Tm + Ts = 1,4s + 0,7s = 2,1s
=> f =1 / T = 1/2,1 ~ 0,5 Hz
1. Mch dao ng nght ( Blocking OSC )
Mh dao ng nght c nguyn tc hot ng kh n gin, mch c s dng rng ri
trong cc b ngun xung ( switching ), mch c cu to nh sau :
Mch dao ng nght
Mch dao ng nght bao gm :
- Bin p : Gm cun s cp 1-2 v cun hi tip 3-4, cun th cp 5-6
- Transistor Q tham gia dao ng v ng vai tr l n cng xut ngt m to ra dng in
bin thin qua cun s cp.
- Tr nh thin R1 ( l in tr mi )
- R2, C2 l in tr v t in hi tip
C hai kiu mc hi tip l hi tip dng v hi tip m, ta xt cu to v nguyn tc ho
ng ca tng mch.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
103/116
10
* Mch dao ng nght hi tip m .
- Mch hi tip m c cun hi tip 3-4 qun ngc chiu vi cun s cp 1-2 , v in tr
mi R1 c tr s nh khong 100K , mch thng c s dng trong cc b ngun
cng xut nh khong 20W tr xung
- Nguyn tc hot ng : Khi cp ngun, dng nh thin qua R1 kch cho n Q1 dn kh
mnh, dng qua cun s cp 1-2 tng nhanh to ra t trng bin thin => cm ng sang
cun hi tip, chiu m ca cun hi tip c a v chn B n Q thng qua R2, C2 lm
in p chn B n Q gim < 0V => n Q lp tc chuyn sang trng thi ngt, sau
khong thi gian t dng in qua R1 np vo t C2 lm p chn B n Q tng => n Q
dn lp li chu k th hai => to thnh dao ng .
- Mch dao ng nght hi tip m c u im l dao ng nhanh, nhng c nhc im d
b xc in lm hng n Q do mch thng khng s dng trong cc b ngun cngxut ln.
* Mch dao ng nght hi tip dng .
- Mch dao ng nght hi tip dng c cun hi tip 3-4 qun thun chiu vi cun s c
1-2, in tr mi R1 c tr s ln khong 470K
- V R1 c tr s ln, ln dng nh thin qua R1 ban u nh => n Q dn tng dn =>
sinh ra t trng bin thin cm ng ln cun hi tip => in p hi tip ly chiu dng
hi tip qua R2, C2 lm n Q dn tng => v tip tc cho n khi n Q dn bo ho, Kn Q dn bo ho, dng in qua cun 1-2 khng i => mt in p hi tip => p chn
B n Q gim nhanh v n Q lp tc chuyn sang trng thi ngt, chu k th hai lp li
nh trng thi ban u v to thnh dao ng.
- Mch ny c u im l rt an ton dao ng t t khng b xc in, v c s dng
trong cc mch ngun cng xut ln nh ngun Ti vimu.
-
7/26/2019 Giao Trinh Dien Tu Co Ban MBDMTf9Rhe 20130125021115 617
104/116
10
* Xem li l thuy v cm ng in t :
Th nghim v hin tng cm ng in t trong bin p.
th nghim trn ta thy rng , bng n c