Download - Fundamenten van het principe
Fundamenten van het principe
Pieter Buitenhuis
Op weg naar een prescriptieve architectuurmodelleertaal
Inhoud presentatie
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•aanleiding & relevantie onderzoek
•onderzoeksopdracht & -vraag
•(enterprise) architectuur
•architectuurmodelleertaal
•principes
•conclusies
•aanbevelingen & nader onderzoek
•ruimte voor vragen
Aanleiding & Relevantie
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•architectuur binnen ondernemingen staat nog in de kinderschoenen
• er bestaat nog geen expliciete theorievorming over hoe een architectuur opgesteld / geformuleerd moet worden• zeker wat betreft de voorschrijvende architectuur• beschrijvend vs. voorschrijvend
•architecten behelpen zich nu met:• eigen gemaakte templates & powerpointpresentaties• alleen gebonden aan de natuurlijke taal
• vol met dubbelzinnig- & overbodigheden
•formuleren uit de losse pols
Focused Investment
Provide on time
Services
Maximise 24 X 365
No duplication
nor overlapping
Sv & processes
minimise operational
risks
STP
Deliver consistent Sv
Known P&L by delivered
Sv
Process portability/ Multi-label
Robustness of Services
Consolidated customer
info.at level
Provide Mgt info. for SCS and Group
level
Non SLA compliant
Trn will induce SLA
re-negociation
SCS invoices for delivered
Sv
Separate Client-side & Street Side
in Processes &
organisation
Processing should allow
for automated and tailor-
made execution
Multilangual & multilocation
(e.g. calendar)
History, flexible reporting,...
User security, audit facilities Multicurrency
Multi communication
channels
Correctness of
transaction processing
Userfriendly Sv to client
(e.g language, interfaces)
Use workflow management for processes admin. & on-time
processing Multisegments
Management by use of
KPI ’s
Offer customer
online position & execution monitoring
Client Facing Unit is
responsible for co-
ordination of packaged products
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Ontwerpruimte informatiesysteemOntwerpruimte informatiesysteemOntwerpruimte informatiesysteemOntwerpruimte informatiesysteem
Aanleiding & Relevantie
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•de vrijheden van de architect zijn zodoende vele malen groter dan gewenst
• en dit strookt niet met het sturende karakter van voorschrijvende architectuur
•de architect heeft handvatten nodig om een architectuur goed te kunnen formuleren
•modelleertalen bieden deze handvatten• kunstmatige taal om modellen te communiceren• specificeert de taalkundige eigenschappen
•er zijn modelleertalen voor beschrijvende architectuur• maar nog niet voor voorschrijvende architectuur
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Modelleertaal beschrijvende architectuur
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoekaanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Modelleertaal beschrijvende architectuur
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Onderzoeksopdracht & -vraag
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•onderzoek doen naar een modelleertaal voor voorschrijvende
architectuur
•persoonlijke ambitie:• brede, academische blik• breed toepasbaar resultaat• verdieping in architectuur
• hoe kan een modelleertaal ontworpen worden zonder verdieping in de architectuur?
•doel: modelleertaal is door meer architecten te gebruiken
Hoe ziet een ontworpen prescriptieve architectuurmodelleertaal eruit welke voldoet aan de te stellen doelen en requirements?
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Enterprise architectuur
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•samenhang en integratie (alignment) tussen de bouwstenen van de onderneming en de omgeving
• om de onderneming voor te bereiden op veranderingen in de omgeving• alignment tussen werknemers, diensten, processen, financiën, IT, informatie, CRM• alignment tussen onderneming en omgeving
•focus op de belangrijkste bouwsteen van de onderneming: de mens
•focus op beleving
•vraag gestuurd, niet aanbod gestuurd
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Enterprise architectuur
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•complexiteitsreductie: scheppen van orde in de chaos
•enterprise architectuur: architectuur van de hele onderneming
• wordt nog veelal als een IT concept gezien• valt onder de IT afdeling• meer dan 50% van de architectuur gaat over IT• business architectuur wordt opgesteld door IT-ers• business wensen en eisen worden voor het architectuurproces opgesteld
•zeer diverse theorievorming: geen consensus
•ultieme theorievorming bestaat niet!
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Prescriptieve architectuurmodelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•onderwerpen• achterliggend raamwerk• doelen & requirements • de modelleertaal
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Raamwerk van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Doelen (uitgangspunten)
Requirements (eisen)
Modelleertaal
(Enterprise) Architectuur
Bouwsteen
Bouwsteen
Bouwsteen
Bouwsteen
Doelen Theorieën
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Doelen
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•de taal ondersteunt de architect
•de taal dient architectonafhankelijk zijn• anders is de taal alleen te gebruiken door een enkele architect
•de taal dient methode onafhankelijk zijn
•de taal dient een communicatie- en een stuurmiddel zijn
•(met de taal moet een voorschrijvende architectuur opgesteld kunnen worden)
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Requirements
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•de taal heeft een faciliterende / dienende rol• architect moet in controle blijven• taal mag proces niet in de weg zitten
•de taal moet (syntactisch) compleet zijn
•de taal bevat referentiearchitectuur
•de taal bestaat uit een natuurlijke en (semi-)geformaliseerde taalkundige laag
• visualisaties voor verschillende stakeholders• (semi-)geformaliseerde taal voor eigen gebruik
•de taal heeft een begrippenkader (nu leeg)
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Raamwerk van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•syntaxis: vorm
•semantiek: inhoud en betekenis
•pragmatiek: interpretatie
Modelleertaal
Modelleertaal
ModelleertaalModelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaalcomponent niveau
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
syntaxis
semantiek
pragmatiek
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
valt de jongen van de zijn fiets#
De regenworm eet de vogel op.
Suzanne is de op één na beste tennister van onze vereniging.
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
component niveau
Modelleertaal
Modelleertaal
context bouwstenen
kern bouwstenen
syntaxis
semantiek
pragmatiek
•kern bouwstenen: • behelzen de essentie: voorschrijven
•context bouwstenen:• redenen en impact van de kernbouwstenen
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•geïdentificeerde kernbouwstenen• principe, regel, richtlijn, standaard, policy, procedure
•geen consensus• bestaande theorieën en visie hanteren andere concepten en / of labels
P P P
P P
SReRiRe
PP
SS
Minder abstractie
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•geïdentificeerde kernbouwstenen• principe, regel, richtlijn, standaard, policy, procedure
•geen consensus• bestaande theorieën en visie hanteren andere concepten en / of labels
P P P
Re S
SReRiRe
ReS
SS
Minder abstractie
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•geïdentificeerde kernbouwstenen• principe, regel, richtlijn, standaard, policy, procedure
•geen consensus• bestaande theorieën en visie hanteren andere concepten en / of labels
P P P
P P
SPSP
SP
SP
Minder abstractie
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•zijn er verschillen tussen principes en de andere kernbouwstenen?
a) ja, principe is fundamenteel en holistisch • staan aan het begin van een redenatie• andere bouwstenen laten geen ontwerpruimte over
b) misschien, maar dat is niet objectief te onderkennen • en zodoende wordt er geen onderscheid gemaakt
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•tegenargumenten visie a:• er blijft altijd ontwerpruimte over!
• fundamenteel en holistisch zijn subjectieve aspecten• niet objectief te bepalen• ligt ook aan de expertise van de belanghebbende
• wanneer is een voorschrift fundamenteel genoeg om een principe te zijn?
• context bepaald, niet het statement zelf
We voeren gegevens redundant uit
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•conclusie: • geen duidelijk verschil tussen kernbouwstenen
• in essentie doen alle bouwstenen hetzelfde
• alle kernbouwstenen zijn voorschriften!
• er blijft altijd ontwerpruimte over
• glijdende schaal aan voorschriften
Ontwerpruimte
Ontwerpruimte
Ontwerpruimte
Abstractieniveau
Voorschrift
Voorschrift
Voorschrift
Voorschrift
Systeem
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
De eigenschappen van voorschriften
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•vijftal eigenschappen voor voorschriften geïdentificeerd
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
De eigenschappen van voorschriften
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Eigenschap Definitie Aspectradius De mate waarin een voorschrift van toepassing
is op de aspecten uit een domein of artefact.
B I A T
Voorschrift 1
Voorschrift 2
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
De eigenschappen van voorschriften
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Eigenschap Definitie Draagvlak De mate waarin men het binnen een bepaalde
gemeenschap / domein over een voorschrift eens is
Zeggings-kracht
De mate van voorschrijvendheid van het voor-schrift
Reikwijdte De grootte van het ontwerpdomein of artefact waarin een voorschrift geldend is.
onderneming
bedrijf
Voorschrift 1
Voorschrift 2
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
De eigenschappen van voorschriften
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Eigenschap Definitie Abstractie-niveau
De mate waarin een voorschrift fysiek, logisch of conceptueel van aard is.
Fysiek
Logisch
Conceptueel Leverancier en Techniek onafhankelijk
Leverancier of Techniek afhankelijk
Leverancier en Techniek afhankelijk
Leverancier en Techniek onafhankelijk
Leverancier of Techniek afhankelijk
Leverancier en Techniek afhankelijk
Leverancier en Techniek onafhankelijk
Leverancier of Techniek afhankelijk
Leverancier en Techniek afhankelijk
Voorschrift 1
Voorschrift 2
Voorbeeld Voorschrift 1 = ‘ieder gegeven heeft één eige-naar die voor de inhoud verantwoordelijk is’ Voorschrift 2 = ‘we doen alles met Oracle 9’
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
component niveau
Modelleertaal
Modelleertaal
context bouwstenen
kern bouwstenen
syntaxis
semantiek
pragmatiek
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Modelleertaal
Modelleertaal
context bouwstenen
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
set niveau
voorschrift niveau
component niveau
•set niveau:• verzameling voorschriften
•voorschrift niveau:• ieder voorschrift bestaat uit verschillende onderdelen
•component niveau:• componenten voorschrift
syntaxis
semantiek
pragmatiek
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Bouwstenen van de modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
Modelleertaal
set principes
principe
statement
concern
syntaxis
semantiek
pragmatiek
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Principes
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•inhoud:• (architectuur-)visie op principes• analyse: problemen met de huidige visie
• syntaxis van een principe• semantiek van een principe
• SMART principes
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Visie op principes, buiten de architectuur
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•principes zijn ‘dingen’ die we voor waar aannemen• etymologie (1380): ‘fundamentel truth or proposition’ • steekwoorden: fundamenteel & allesomvattend • startpunt om vanuit te redeneren of om acties te initiëren
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Pareto (20/80) principe
een gering aantal oorzaken is verantwoordelijk voor het merendeel van de resultaten
Visies op principes vanuit de architectuur
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•het principe als containerbegrip• generieke regels en richtlijnen
•het principe als (aanbevolen) richtinggevende of gidsende uitspraak (expressie, aanpak) of afspraak
•gemeenschappelijk: richtinggevende / gidsende uitspraak
•geen consensus over: • vijf eigenschappen (fundamenteel, holistisch, gezaghebbend, draagvlak, reikwijdte)• wat er in een principe geformuleerd moet worden• waarover een principe moet gaan
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Analyse – problemen met huidige visie
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•geen duidelijke positionering • wanneer is een geformuleerd voorschrift van een bepaald type?
•stellend formuleren wordt niet afgedwongen• sturend vermogen wordt minder
•geen focus op de geldigheid van een principe• handhaven van realistische principes • aandacht voor obstakels• expliciet aangeven wanneer een principe geldig is
•onjuist gebruik van richtinggevendheid• pas richtinggevend wanneer het principe gebruikt wordt
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Analyse
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•meer focus op een ander soort principes (complementair): • wetmatigheden of concepten die we voor waar aannemen• aandacht voor context (waar) en kader (wanneer)• willen die geldig zijn in ondernemingen is er focus op handhaving nodig
We vragen de burger nooit naar de bekende weg
Het kan nu voorkomen dat we, de lokale en nationale overheid, de burger vaker vragen naar bij ons bekende gegevens
Vanaf ?2008? vragen wij, de lokale en nationale overheid, de burger nooit naar bij ons bekende gegevens
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Syntaxis (vorm) van een principe
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•principe is een containerbegrip • inhoudelijke componenten
<Naam / Titel / krantenkop><Prioriteit><Status>
<Versie><ID>
Omschrijving:
Beweegredenen: <link naar bovenliggende voorschriften of contextbouwstenen>
Implicaties / consequenties Acties
<link naar onderliggende voorschriften>
Obstakels Acties
Onderbouwing werking:
Assurance (API):
Handhavingsmechanisme:
Omschrijving – uitgebreid:
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Syntaxis (vorm) van een principe
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•principe is een containerbegrip • logistieke attributen
Interne eigenaar
Externe eigenaar
Beheerder
Domein / artefact
Status
Datum aangemaakt
Datum laatste wijziging
Referenties
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Semantiek (inhoud) van een principe
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•semantische richtlijnen ipv semantische regels• geen consensus, architectonafhankelijkheid
• in de theorie veel stellender dan vanuit de praktijk• ligt aan het doel, context, gebruik van de architectuur
•gegroepeerd per kwaliteitsaspect• 37 in totaal• vanuit interviews, literatuur, questionnaire
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Semantiek (inhoud) van een principe
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Fundamenteel
Stabiel
Conceptu-eel
Holistisch
Tijdloos
Toekomst-gericht
Communi-ceerbaar
Simpel
Beknopt
Eenduidig
Helder Toegespitst op de doelgroep
Robuust
Specifiek
Geautori-seerd
Memorable
Relevant Realistisch
StellendBeargumen
teerd
Tegenwoordige tijd geformuleerd
Afgedwongen
Overtuiging uitsprekend
Handhaafbaar
Gezaghebbend
Actief geformuleerd
MeetbaarTraceer-
baar
Betwist-baar
Contextonaf-hankelijk
Zeggings-kracht
BewezenSamenhan
gendConsisten-
tieCoheren-
tieContextduidend
Kader duidend
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Semantiek (inhoud) van een principe
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Funda-menteel
Stabiel
Conceptu-eel
Holistisch
Tijdloos
Toekomst-gericht
Communi-ceerbaar
Simpel
Beknopt
Eenduidig
Helder Toegespitst op de doelgroep
Robuust
Specifiek
Geautori-seerd
Memorable
Relevant Realistisch
StellendBeargumen
teerd
Tegenwoordige tijd geformuleerd
Afgedwongen
Overtuiging uitsprekend
Handhaafbaar
Gezaghebbend
Actief geformuleerd
MeetbaarTraceer-
baar
Betwist-baar
Contextonaf-hankelijk
Zeggings-kracht
BewezenSamenhan
gendConsisten-
tieCoheren-
tieContextduidend
Kader duidend
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: fundamenteel
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•moet een goed principe fundamenteel zijn? • geen consensus over, moeilijk te operationaliseren! • ligt ook aan de stakeholder
•hoe fundamenteler; hoe stabieler & tijdvaster de architectuur wordt
•dus: streef, mogelijk, naar een zo fundamenteel mogelijk principe
•formuleerrichtlijnen• conceptueel & tijdloos mogelijk formuleren• op type niveau formuleren ipv instantie niveau• leverancier- en techniekonafhankelijk formuleren
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: fundamenteel
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoekaanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
principe fundamenteel principe
Onze personeelsgegevens zijn ook toegankelijk buiten onze onderneming
Onze gegevens zijn redundant opgeslagen
Onze informatie is toegankelijk overal, altijd en op elke manier.
De gegevens van de burger zijn nu altijd op te vragen
We vragen de burger nooit om de bekende weg
Kwaliteitsaspect: stellend
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•moet een goed principe stellend geformuleerd zijn? • gebruik van ‘kan’, ‘mag’, ‘eventueel’ toegestaan? • ‘maximale ondersteuning’ zegt niets
•vanuit het vakgebied: geen consensus / persoonlijk wel!• architectuur is een stuurmiddel!
•formuleerrichtlijnen:• formuleer in tegenwoordige tijd• precies en eenduidig• specificeer de beweegredenen• concretiseer zwakke uitdrukkingen in andere voorschriften• geen ‘wij willen’
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: stellend
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Oorspronkelijk principe Stellend principe
Een domein hoort bestaansrecht te hebben Een domein heeft bestaansrecht
Maak onderscheid tussen primaire en secundaire processen
Een domein bestaat uit primaire en secundaire processen
Houd rekening met de focus van de onderneming
De inrichting van de domeinen is afhankelijk van de focus van de onderneming
Een domein hoort bestuurbaar te zijn Een domein is bestuurbaar
Indien mogelijk complexiteit isoleren binnen outsourcebare kavels
Outsourcebare kavels isoleren de complexiteit
De uitbesteedbare services binnen een kavel dienen meetbaar te zijn
Uitbesteedbare services van kavels zijn meetbaar
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: handhaafbaar
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•moet een goed principe handhaafbaar zijn?• vanuit het vakgebied is daar nu weinig oog voor! • ‘true’ en ‘false’ principes
• wat heb je aan een principe wanneer deze niet gecontroleerd kan worden op geldigheid?
•formuleerrichtlijnen:• formuleer alleen eenduidige principes• formuleer geldige en / of realistische principes• formuleer en implementeer handhavingsmechanismen
• procesniveau• extra voorschriften om handvatten te bieden• identificeer de obstakels
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: handhaafbaar
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoekaanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: handhaafbaar
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•Kernhem: • een nieuwe wijk in Ede
• nieuwe wijk was alleen mogelijk wanneer Kernhem een ecologisch duurzame wijk zou worden
• leidend principe: ‘Kernhem is een eco-wijk’
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: handhaafbaar
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Kernhem is een ecologische wijkOmschrijving:De wijk Kernhem is een duurzame en ecologische wijk; uitputting, vervuiling en aantasting van het milieu worden (zoveel mogelijk) vermeden
Beweegredenen:
Implicaties / consequenties Acties
• veel groenvoorzieningen• natuur sparen en in stand houden• energie zuinig• auto luwe wijk (‘de auto is te gast’)• duurzaam waterbeheer
• geen kelders• stadsverwarming• parkeernorm = 1,3 auto / huis• snelheid ligt laag in de wijk• aparte autowasplaatsen• grondwaterpeil moet in stand blijven
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: handhaafbaar
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•nu (2007):• nieuwe huizen gebouwd op groenvoorzieningen• kelders onder huizen• parkeernorm is verruimd • wordt harder gereden dan gepland• auto’s worden gewoon bij de woning gewassen• mensen gebruiken meer energie dan verwacht
•principe ‘Kernhem is een eco-wijk’ is niet meer geldig!
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: handhaafbaar
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•was dit wel een realistisch, geldig principe? •is er wel nagedacht over obstakels en handhaving?
Kernhem is een ecologische wijkOmschrijving:De wijk Kernhem is een duurzame en ecologische wijk; uitputting, vervuiling en aantasting van het milieu worden (zoveel mogelijk) vermeden
Obstakels Acties
• de bewoners van de wijk!• maatschappij is auto georiënteerd! • eisen aan de woningen (kelders)• winst maken
…
Onderbouwing werking:Heeft dit principe met implicaties zich bewezen in andere wijken? Wat waren daar de obstakels?
Handhavingsmechanisme:Hoe zorgen we ervoor dat de wijk ecologisch blijft en voldoet aan de normen?
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: eenduidig
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•moet een goed principe eenduidig zijn?• schijnt niet altijd haalbaar te zijn, dan wel concretiseren!
• ‘minimale time-to-market’
•formuleerrichtlijnen:• vermijd ambigue woordgebruik
• anders: concretiseer in andere voorschriften!• vermijd het gebruik van kretologie • definieer expliciet andere termen
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Kwaliteitsaspect: eenduidig
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Voorbeelden zwakke zinsneden
Kan, mag, eventueel, maximaal, minimaal, zo snel mogelijk, adequaat, wij willen dat, moeten, hoort te hebben, zo veel mogelijk, houd rekening, hoort .. te zijn, indien mogelijk, graag
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Vage principes
Maximale ondersteuning
Minimale ontkoppeling
Wij willen graag zo adequaat mogelijk reageren op wensen van klanten
Zo laag mogelijke time-to-market
SMART principes
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•uitsmijter, geen vervanging van de kwaliteitsaspecten
•ezelsbruggetje om kwaliteitsaspecten memorable te maken
•SMART acroniem voor doelstellingen• Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-Bound
•gekeken naar mogelijke interpretaties van het acroniem
•enquête onder architecten• mijns inziens zijn van het normale acroniem zijn Specific en Measurable als enige echt altijd waar
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
SMART principes
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
S.M.A.R.T.
aspecten P V
S Significant 7
Specific 3 4
Simple 2
Sensible 2
M Meaningful 5
Measurable 4 3
Motivating 3
Monitored 1
A Achievable Attainable
4 3
Actionable 4
Assessable 3
Active 2 1
S.M.A.R.T.
aspecten P V
R Relevant 6
Realistic 2 2
Reviewable 1
Reasonable 1
T Traceable 4 2
Timeless 3 1
True 1
Time-Bound 1 1
Tenable 1
Transparant 1
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
•SMART principes• Significant • Measurable • Achievable • Relevant• Traceable
Algemene conclusies
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•(ontbreken van conceptueel theorievorming)
•geen consensus• iedere architect geeft zijn eigen visie
•moeilijk om een architectonafhankelijke modelleertaal te ontwerpen
• welke bouwstenen (concepten / labels)• welke taalkundige aspecten
•modelleertaal moet een resultaat zijn van een samenwerkingsverband tussen wetenschap en bedrijfsleven
• zoals Telematica instituut
•huidige visie op principes is nog niet tevredenstellend
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Aanbevelingen & nader onderzoek
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•adresseren gebrek aan consensus• competitieformat zoals IT challenge 2006• meer aandacht voor principes bij NAF, GIA• vooraanstaande rol RUN
•modelleertaal• gehele onderzoek in bredere context herhalen• bouwstenen scherper definiëren en positioneren • syntaxis, semantiek en pragmatiek verder uitdiepen, uitbreiden en formaliseren• onderzoek naar business rules en LISA-D icm principes
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Aanbevelingen & nader onderzoek
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•‘principles arena’ • laboratorium voor onderzoek naar principes samen met bedrijfsleven• met bestaande architecturen nieuwe theorievorming ontwikkelen• wetenschappelijk gefundeerde, praktisch hanteerbare theorieën
•kennis ‘te gelde’ maken:• ontwikkelen van een tool• exploiteren kennis • aanbieden dienstverlening (evaluaties, Quick Scans)• architecture academy
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Doel-middelen hiërarchie aan bouwstenen
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
•de verschillen tussen de voorschriften zijn vaag• binnen kern- en contextbouwstenen onderling• maar ook tussen kern- en contextbouwstenen
Wij kiezen voor onafhankelijke oplossingen
Minimaliseren van afhankelijkheid leverancier
Minimaliseren van kosten
Maximaliseren aandeelhouderswaarde
Maximaliseren kansen op continuïteit
…….…...
….
….
Doel Middel
Doel Middel
Doel Middel
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen
De bouwstenen van de prescriptieve modelleertaal
Fundamenten van het principeafstudeeronderzoek
Context
Context
Kern
Need Issue Kwaliteitsaspect
Artefact
DomeinVoorschrift
Principe
Regel
Richtlijn
Standaard
Policy
Procedure
Concern
Set voorschriften
Component
aanleiding & opdracht – architectuur – modelleertaal – principes – conclusie – aanbevelingen