Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi
Teknik Destek Projesi
Dünyadan ve Türkiye’den Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamaya
Yönelik Örnekler
Hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Gökhan SAVAŞ
Eğitime Erişimde ve Eğitim İçinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği
Eğitime erişimde toplumsal cinsiyet eşitliği – temsil
Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği – süreç
Toplumsal Cinsiyet Açısından Eğitime Erişim Eşitliği GöstergeleriEğitimin her kademesinde kayıtlı kız ve erkeklerin sayıları
Eğitimine devam edebilen kız ve erkeklerin sayıları
Eğitimini yarıda bırakan kız ve erkeklerin sayıları
Okula düzenli gelen kız ve erkeklerin sayıları
Sınıf tekrarı yapan kız ve erkeklerin sayıları
Kız ve erkekler için ortalama eğitim süreleri
Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği GöstergeleriEğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği;
Her öğrenciye eşit muamele yapılmasıyla başlar ve bir süreç olarak tüm eğitim kademelerini içerir. Hiçbir öğrenci, eğitim ortamlarında cinsiyetlerinden kaynaklı ayrımcılığa uğramaz.
Her çocuğun kişisel becerilerini geliştirmesine, kalıplaşmış yargılarla çizilmiş sınırlamalar olmaksızın seçimler yapmasına fırsat verir.
Öğretmenlerin ve yöneticilerin toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkında olmalarını içerir.
Eğitim ortamlarında cinsiyetçi olmayan eşitlikçi dilin ve görsellerin kullanımını gerektirir.
Geleneksel cinsiyetçi kalıplardan arındırılmış nitelikli eğitim sistemi sağlar.
Uluslararası Kuruluşların Toplumsal Cinsiyet Temelinde Eğitime Erişim Eşitliği (Gender
Parity in Education) Çalışmaları
“Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi” (CEDAW)
Pekin Deklarasyonu
Milenyum Kalkınma Hedefleri (Millenium Development Goals)
UNESCO’nun Dakar Eylem Çerçevesi (Dakar Framework for Action)
Uluslararası Kuruluşların Toplumsal Cinsiyet Temelinde
Eğitime Erişim Eşitliği (Gender Parity in Education) Çalışmaları
2000 - Milenyum Kalkınma Hedefleri
Hedef 2: 2005 yılına kadar ilk ve ortaöğretimde, 2015 yılına kadar ise eğitimin her düzeyinde cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak
Hedef 3: cinsiyet eşitliğini teşvik etmek ve kadının güçlendirilmesini sağlamak
Kaydedilecek ilerlemeleri ölçebilmek için dört gösterge:
- İlk, orta ve yükseköğretimde okuyan kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranı, - 15-25 yaş grubunda kadınların erkeklere göre okuma-yazma oranı, - Kadınların tarım dışı sektörde ücretli istihdamdaki payı, - Ulusal parlamentoda kadınların sahip olduğu koltuk oranı.
Uluslararası Kuruluşların Toplumsal Cinsiyet Temelinde
Eğitime Erişim Eşitliği (Gender Parity in Education)
Çalışmaları 1990: UNESCO “Herkes İçin Eğitim” (EFA:Education For All)
2000: "Dakar Eylem Çerçevesi"
Amaç: İlköğretim ve ortaöğretimde cinsiyete dayalı eşitsizliklerin 2005 yılına kadar ortadan kaldırılması, 2015 yılına kadar cinsiyetler arasında mutlak bir eşitliğin sağlanması
Türkiye’nin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Eğitime Erişim Eşitliğine Yönelik Çalışmaları Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı (2008 – 2013) (2014 – 2018, onay aşamasında)
Uluslararası kuruluşlar, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları işbirliği ile yürütülen kampanya ve projeler:
Haydi Kızlar OkulaBaba Beni Okula GönderKardelenler-Çağdaş Türkiye’nin Çağdaş KızlarıAnne-Kız OkuldayızKız Çocuklarının Okullaşmasına Destek KampanyasıEğitime %100 DestekTemel Eğitime Destek Projesi
Türkiye’nin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Eğitime Erişim Eşitliğine Yönelik
Çalışmaları
Özellikle kız öğrencilerin okuldan ayrılma oranlarının düşürülmesi ve okuldan ayrılan kız çocukları ve kadınlar için eğitim programlarının düzenlenmesini hedefleyen bu kampanya ve projeler başarılı bir biçimde uygulanmıştır.
Türkiye’nin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Eğitim Eşitliğine Yönelik Çalışmaları
Herkes için Eğitim 2015 Raporu
•Türkiye, okullaşma oranlarında 1999 yılından bu yana hızlı ilerleme sağlayan ülkeler arasında
•"Haydi Kızlar Okula" kampanyası ile hedef illerde kızların okullaşma oranının artırılmasında başarı
Türkiye’de Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Yönelik Çalışmalar
2005-2008: Eğitimde ve Toplumsal Katılımda Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanması Projesi (AÇEV – ERG – KaDer)
2011-2013: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Projesi (İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi)
2007-2010: Mor Sertifika Programı
Dünyada Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Yönelik Çalışmalar
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç (İskoçya)
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık (Portekiz)
Asya-Pasifik Eğitim Ağında Toplumsal Cinsiyet (GENIA) Aracı: Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi (UNESCO)
Öğretmen Eğitimi Politikalarında ve Uygulamalarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Kılavuzu (UNESCO)
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Pedagoji: Öğretmen El Kitabı (Afrika Kadın Eğitimciler Forumu)
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
2006: Eşitlik Yasası çıkarılmıştır.
Eşit Fırsatlar Komisyonu hazırlanmış ve İskoç yönetimince finanse edilmiştir.
Eğitim personeline yardımcı olmak için geliştirilmiştir.
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
İçerik1. Ana Performans Çıktısı2. Eğitim Uygulamaları (müfredat, dersler vb.)3. Öğrencilerin deneyimleri4. Velilerin okulla işbirliği5. Çalışanların okul ve çalışma yaşamına katkıları
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
İçerik Örnekler
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
İçerik Örnekler
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
İçerik Örnekler
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
İçerik Örnekler
Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Eğitim Personeli İçin Bir Araç - İskoçya
İçerik Örnekler
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
Temel hedef: Cinsiyet ve kadın çalışmalarının temel ve orta öğrenim müfredatlarına bilimsel ve pratik yöntemlerle entegre edilmesi.
Farklı sınıflardaki öğrencilere yönelik 5 kılavuz hazırlanmıştır.
Portekiz Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ulusal müfredata uyumlu hale getirilmiştir.
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
Proje kapsamındaki faaliyetler;
Kılavuzların ulusal düzeyde kütüphanelere dağıtımı,
Öğretmenlere hizmet içi eğitim dersleri ve uygulamaları,
Kılavuzların uygulamaya geçirilmesinin pilot okullar aracılığıyla denetlenmesi.
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik Örnekleri
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik Örnekleri
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik Örnekleri
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik Örnekleri
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik Örnekleri
Eğitim Rehberi: Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık - Portekiz
İçerik Örnekleri
Asya-Pasifik Eğitim Ağında Toplumsal Cinsiyet (GENIA) Aracı: Eğitimde
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi (UNESCO)
2003 yılında özellikle Asya-Pasifik ağındaki ülkelerin kullanımı için tasarlanmıştır.
Asya Pasifik ağı ülkeleri; Kamboçya, Çin, Endonezya, Kazakistan, Kırgızistan, Laos, Moğolistan, Nepal, Pakistan, Tacikistan, Tayland, Özbekistan ve Vietnam.
Asya-Pasifik Eğitim Ağında Toplumsal Cinsiyet (GENIA) Aracı: Eğitimde
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi (UNESCO)
İçerik
İçerik Örnek
Asya-Pasifik Eğitim Ağında Toplumsal Cinsiyet (GENIA) Aracı: Eğitimde
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi (UNESCO)
İçerik Örnek
Asya-Pasifik Eğitim Ağında Toplumsal Cinsiyet (GENIA) Aracı: Eğitimde
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi (UNESCO)
İçerik Örnek
Asya-Pasifik Eğitim Ağında Toplumsal Cinsiyet (GENIA) Aracı: Eğitimde
Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi (UNESCO)
Öğretmen Eğitimi Politikalarında ve Uygulamalarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Kılavuzu (UNESCO)
Öğretmen eğitimlerinde toplumsal cinsiyet açısından bir kapasite geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Gana’nın başkenti Akra’da 10 farklı ülkeden gelen 40 öğretmenin katılımlarıyla kılavuzun pilot uygulaması gerçekleştirilmiştir.
Öğretmen Eğitimi Politikalarında ve Uygulamalarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Kılavuzu (UNESCO)İçerik
Öğretmen Eğitimi Politikalarında ve Uygulamalarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Kılavuzu (UNESCO)İçerik
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Pedagoji: Öğretmen El Kitabı (Afrika Kadın Eğitimciler Forumu)
Öğrenme ve öğretme süreçlerinin toplumsal cinsiyete duyarlı hale gelmesini amaçlanmıştır.
Kenya, Ruanda, ve Tanzanya’daki üç okulda düzenlenen çalıştaylar neticesinde bu el kitabı hazırlanmıştır.
3 okulda pilot uygulaması yapılmış ve son şeklini almıştır.
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Pedagoji: Öğretmen El Kitabı (Afrika Kadın Eğitimciler Forumu)
İçerik
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Pedagoji: Öğretmen El Kitabı (Afrika Kadın Eğitimciler Forumu)
İçerik Örnek
SONUÇ
Dünyada, eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesi yönelik uygulamalar giderek artmaktadır.
Bu uygulamalar eğitime erişimden ziyade, doğrudan eğitim ortamlarının içine odaklanmaktadır.
OTCETA benzeri uygulamaların ortak yanları
- Ele alınan alanlarda ortaklaşma- Standartların hedef olarak okullara ve eğitimcilere rehberlik etmesi- Okulun öz değerlendirmesinin ve gelişiminin bir aracı olması