Download - Eğitim Fakültesi - formasyon.erdogan.edu.trformasyon.erdogan.edu.tr/Files/ckFiles/file/sunu tüm.pdf · Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Pedagojik Formasyon

Recep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiEğitim Fakültesi

Pedagojik Formasyon Eğitimi Sertifika Programı……Ders Notları

ı


Pedagojik Formasyon EğitimiSERTİFİKA PROGRAMI

EĞİTİM PSİKOLOJİSİ

Yrd. Doç. Dr. Betül Aydın



ı

Eğitim ve Psikoloji İlişkisi: Eğitim Psikolojisi

Eğitim:

-Öğretim ve öğrenmeye ilişkin yöntemleri geliştiren, uyarlayan ve araştıran bir bilim.

-Bireyde öğrenme yaşantıları yoluyla istendik davranışları oluşturma süreci.



ı

Psikoloji

• -Bilim olarak psikoloji-Davranış ve zihinsel süreçlerin incelenmesi-Hayvanların incelenmesi



ı

Psikoloji Kuramları

-Yapısalcılık-Wilhelm Wundt-Fonksiyonelcilik-William James-Psikanalitik Psikoloji-Sigmund Freud

-Davranışçı Psikoloji- John Watson, Frederic Skinner-Hümanist Psikoloji-Carl Rogers ve Abraham Maslow-Bilişsel Psikoloji- Jean Piaget, Lev Vygotsky, Albert Bandura-Gestalt Psikolojisi - Max Wertheimer, Kurt Koffka, Wolfgang Köhler-Bilgi-işlem-Robert Gagne

-Nöropsikoloji- Alexander Luria



ı

• Öğretmenlerin öğrencilerin içinde bulunduğu gelişimsel özellikleri bilmesi, buna

uygun davranışlar sergilemesi, gelişimlerinde destek olması ve uygun öğrenme

ortamları oluşturması beklenir.

• Bu çerçevede, “bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı ve istendik davranış değişikliği meydana getirme süreci” olarak tanımlanan eğitimin, bireyin her yönden gelişimini sağlayacak davranış değişiklikleri oluşturmaya çalışması gerekir.



ı

Eğitim ve Psikoloji İlişkisi

O halde öğrencilerin sağlıklı bir şekilde gelişiminin sağlanarak bahsi geçen davranışların anlaşılması, nedenlerinin incelenmesi ve buna uygun bilimsel çözümlerin sergilenmesi gerekir. Bu nedenle eğitim ortamında öğrenci davranışlarını anlayabilmek için insan davranışlarını ve bu davranışlarla süreçleri açıklamaya psikoloji biliminin bulguları önemli bir kaynak ve rehber oluşturmaktadır.



ı

Eğitim Psikolojisi: Öğrenen, öğreten ve onlar arasındaki etkileşimin kapsamlı olarak çalışılması



ı

-İnsan gelişimi (fiziksel, psikoseksüel, psikososyal, duygusal, dilsel, ahlaki)-Bilgi nasıl kazanılır?-Öğrenme kuramları-Öğrenci Çeşitliliği-Etkili Öğretme-Öğretime ilişkin yaklaşımlar-Motivasyon-Sınıf Yönetimi ve Etkili İletişim



ı

.Eğitim psikolojisi, diğer tüm bilimler gibi bilimin temel amaçlarıçerçevesinde ilgilendiği problemi anlamaya, açıklamaya ve kontrol etmeye ve öğretmenlerin öğretim durumlarında etkili bir biçimde kullanabileceği bilgiyi araştırarak onlara sağlamaya çalışır.

Örneğin, öğrencilerin akademik ve sosyal gelişimlerini etkileyen sosyodemografik faktörler nelerdir? Okulda öğrencinin sosyal becerileri nasıl gelişiyor? Öğretmenin sınıf içi davranışlarının öğrenme üzerindeki etkisi nedir? Öğretmen öğrencileri nasıl motive etmeli ve nasıl ödüllendirmelidir? Öğrencilerin akademik başarılarında fiziksel ve sosyal gelişimin rolü nedir? Öğrencilerin öğrenme güçlükleri yaşamalarının altında yatan faktörler nelerdir ? Bilgisayar destekli öğretim öğrenci başarısını nasıl etkiler?



ı

Eğitim Psikolojisi Araştırmalarında Kullanılan Yöntemler

-Deneysel Yöntem-Survey-Gözlem-İlişkisel Çalışmalar-Eylem Araştırması



ı

Araştırmanın Eğitim Psikolojisindeki Rolü

Araştırma + Sağduyu = Etkili Öğretim



ı

Eğitim psikolojisinin temel boyutlarını eğitim sürecinde ve özellikle öğrenme - öğretme sürecinin gerçekleştirildiği sınıfta öğrencilerin gelişimsel özelliklerini dikkate alma ve öğrenme sürecinde öğrenmenin temel ilkelerini kullanma oluşturur. Böylece, eğitim psikolojisi temelde nitelikli bir eğitim ortamı oluşturmak ve etkili bir öğrenme öğretme süreci gerçekleştirmek için gelişim psikolojisinin ve öğrenme psikolojisinin bilgilerini kullanır.



ı

Eğitim Psikolojisi = Gelişim Psikolojisi + Öğrenme Psikolojisi



ı

Gelişim Psikolojisinde Temel Kavramlar



ı

-Gelişim psikolojisi «döllenmeden ölüme kadar insanda ve davranışlarında meydana gelen değişiklikleri, bu değişiklikleri yaratan süreçleri ve bireyler arasındaki gelişimsel farklılıkları inceleyen bilim dalı» olarak tanımlanmaktadır.



ı

Gelişimle İlgili Temel Kavramlar

-Gelişim

-Büyüme

-Olgunlaşma

-Öğrenme

-Hazırbulunuşluk

-Kritik Dönem



ı

Gelişim Alanları

-Fiziksel Gelişim-Psikoseksüel Gelişim-Psikososyal Gelişim-Bilişsel Gelişim-Dil Gelişimi-Ahlaki (Moral) Gelişim



ı

Gelişim Dönemleri

-Doğum öncesi (Döllenme- doğum)-Bebeklik (0-2 yaş)-Erken çocukluk (3-5 yaş)-Çocukluk (6-12 yaş)-Ergenlik (12-13 yaştan 20’li yaşlara kadar)-Genç yetişkinlik (20’li yaşların başı-30’lu yaşların ortaları)-Orta Yetişkinlik (30’lu yaşların ortaları-60’lı yaşların ortaları)- İleri Yetişkinlik (Yaşlılık) (65 yaş- )



ı

Gelişim Görevleri – Havighurst

Bireyin her gelişim döneminde kazanması gereken davranışlar



ı

-Bebeklik ve çocukluk döneminin gelişim görevleri

-Son çocukluk döneminin gelişimsel görevleri

-Ergenlik döneminin gelişimsel görevleri

-Genç yetişkinlik döneminin gelişimsel görevleri

-Yetişkinlik döneminin gelişimsel görevleri

-Yaşlılık döneminin gelişimsel görevleri



ı

Gelişim İlkeleri

-Sürekli, göreli olarak düzenli ve aşama aşama gerçekleşir.-Bireysel farklılıklar söz konusudur.-Gelişim alanları ilişkilidir.-Yaşamın ilk yıllarındaki yaşantılar gelişimde önemli rol oynar.-Çocuklar gelişimlerinde etkin rol oynarlar.-Çocuklar temel ihtiyaçlarının karşılandığı, güvende hissettikleri ve ihtiyaçlarının karşılandığı ortamlarda en üst düzeyde gelişir ve öğrenirler.-Gelişim kalıtım, çevre ve zaman etkileşiminin bir ürünüdür



ı

Gelişimi Etkileyen Faktörler

-Kalıtım

-Çevre

-Zaman



ı

Kalıtım

.DNA, genler ve kromozom dizilimi

.Genotip ve fenotip kavramları

.Baskın ve çekinik genler



ı

Çekinik genlerin neden olduğu hastalıklar

Thalessima, orak hücreli anemi, fenilketonuri, albinism, hemofili, renk körlüğü.

Kromozom sapmalarından kaynaklanan hastalıklar

Down sendromu, Turner sendromu, Klinefelter sendromu, süper dişi sendromu



ı

Çevre

-Doğum öncesi çevresel faktörler

-Doğum sırasında etkili olan çevresel faktörler

-Doğum sonrası çevresel faktörler



ı

Kalıtım mı, Çevre mi Tartışmaları

Süreksiz Kuramlar - Süreğen Kuramlar



ı

Zaman



ı

Ders İçin Önerilen Kaynaklar

-Eğitim Psikolojisi, Binnur Yeşilyaprak (Ed.), Pegem Akademi Yayıncılık.

-Eğitim Psikolojisi, Şerife Işık Terzi (Ed.), Pegem Akademi Yayıncılık

-Eğitim Psikolojisi, Yaşar Özbay-Serdar Erkan (Ed.), Pegem Akademi Yayıncılık.



ı

Fiziksel Gelişim

.Doğum Öncesi Dönemde Fiziksel Gelişim

.Bebeklik Döneminde Fiziksel Gelişim

.İlk Çocuklukta Fiziksel Gelişim

.Son Çocuklukta Fiziksel Gelişim

.Ergenlikte Fiziksel Gelişim



ı

.Duyusal Gelişim

.Artistik Gelişim



ı

1. Doğum Öncesi Dönemde Fiziksel Gelişim

.Zigot (Dölüt) Dönemi (Döllenme-15 gün): Rahim duvarına yapışan dölüt tüm oksijen ve besin ihtiyacını anneden almaya başlar ve hızla büyür.

.Embriyo Dönemi (Üçüncü Hafta-Dokuzuncu Hafta): Kalp atışı başlar, cinsiyet organları, el ve ayaklar, iç organlar biçimlenir. Hücreler farklılaşmaya ve tabakalaşmaya başlar (Ekdoderm-mezoderm-endoderm).

.Fetus Dönemi (Dokuzuncu hafta-doğum): Nefes alma, yürüme ve emme alıştırmaları yapar. Işığa tepki verir.



ı

2. Bebeklik Döneminde Fiziksel Gelişim

.Baş ve gövde vücudun en iri bölümleridir.

.Büyüme (ağırlık ve boy artışı) çok hızlıdır.

.Bazı refleksif davranışlar gözlenir (Arama refleksi, kavrama refleksi, moro refleksi, emme refleksi), 5-6 aydan sonra kaybolur..5-9 ay arasında ilk dişler çıkar. İki buçuk yaşında diş sayısı 20’yi bulur.



ı

Bebeklikte Motor Gelişim



ı



ı

3.İlk Çocuklukta (3-6 yaş) Fiziksel Gelişim

.Bebeklikteki kadar hızlı olmasa da büyüme devam eder.

.Çocuk her yıl 5-8 cm arası uzar ve 2-3 kilo alır.

.Erkekler bu dönemde kızlara nazaran daha uzun ve ağırdırlar fakat kızların ince motor becerileri daha gelişmiş durumdadır.



ı

4.Son Çocuklukta (6-12 yaş) Fiziksel Gelişim

.Fiziksel gelişim önceki dönemlere nazaran yavaşlamıştır.

.Kız ve erkek çocuklar arasında fiziksel gelişim, hareket miktarı ve motor faaliyetler bakımından farklılıklar görülebilir fakat her iki cinsiyette de oyunlara fazlaca ilgi vardır..Her iki cinsiyet de bu dönemin sonuna doğru ince motor kasların kullanımında ustalaşır.



ı

5.Ergenlikte Fiziksel Gelişim

.Erinlik ve ergenlik

.Büyüme hızı oldukça yüksektir.

.Dönem içinde kız ve erkekler arasında boy ve kilo miktarı açısından farklılıklar vardır. .Kızlar ve erkeklerin beden bölgelerinde (cinsel organlar, göğüs bölgesi, kıllanma, ses telleri) birbirinden farklı değişimler gözlenir. Değişimlerin meydana geliş sıraları da farklıdır.



ı

.Cinsel gelişimi tetikleyen hormonlar üretilir (Testosteron adı verilen erkeklik hormonu ve östrojen adı verilen dişilik hormonu). Dolayısıyla üreme etkin hale gelir..Kızlarda ilk kez adet görme (menarş), erkeklerde ise içinde erkek üreme hücresi spermin bulunduğu organik sıvının (meni) ilk kez salgılanması bu dönemde meydana gelmektedir..Bu dönemde kızların boyu yılda ortalama 8,75 cm, erkeklerin ise 10 cm uzar..Fiziksel değişimler psikolojik sorunlara neden olabilir.



ı

Duyusal Gelişim

.Doğumda bebeklerin tüm duyu sistemleri işlevseldir ancak farklı düzeyde olgunlaşmıştır..En gelişmiş duyu tat alma, en zayıf duyu ise görmedir.



ı

.Bebekler farklı kokulara farklı tepkiler verebilir, farklı sesleri ayırt eder biçimde onlara farklı tepkiler verebilirler. Dokunma duyusu ise oldukça zayıftır.



ı

Artistik Gelişim

.İnce motor becerilerin kullanımı ile yakından ilişkilidir.

1. Karalama Dönemi (2-4 yaş)

2.Şema Öncesi Dönem (4-6 yaş)

3. Şema Dönemi (6-9 yaş)

4. Gerçekçiliğe Başlangıç Dönemi (9-11 yaş)

5.Sahte Naturalist Dönemi (11-13 yaş)

6. Karar Dönemi (14 yaş)



ı



ı

Kişilik Gelişimi

1. Psikoseksüel Gelişim Kuramı-Sigmund Freud



ı

Kişilik

• Bireyi başkalarından ayıran; bireyin doğuştan getirdiği ve sonradan kazandığı özelliklerin bütünüdür.



ı

.Şimdiki davranışlarımız üzerinde erken yaşantılarımızın rolü nedir?



ı

.Davranışlarımızı hangi güdüler yönlendirir?



ı

.Çocukluk yıllarında cinsellik söz konusu mudur?



ı

.Davranışlarımızın sebeplerinin farkında mıyız?



ı

.Nedenini açıklayamadığımız davranışlar var mı? Bunlar nasıl yönlendiriliyor?



ı

.Bir tarafımız bir şey isterken, diğer tarafımızın farklı şeyler söylediği zamanlar var mı? Bu nasıl mümkün oluyor?



ı

Sigmund Freud-Psikanalitik Psikoloji



ı

.Erken yaşantıların (çocukluk yaşantılarının önemi)

.Acı veren cinsel içerikli anılar

.Bilinç ve bilinçaltı

.Benlik sınıflaması: İd, ego ve süperego

.Doğuştan getirilen ve davranışa yön veren iki güdü: Yaşam içgüdüsü (eros) ve ölüm içgüdüsü (thanatos).Psikoseksüel gelişim evreleri



ı

Bilinç Sınıflaması: Bilinç, bilinç öncesi ve bilinç dışı (bilinçaltı)

-Ruhsal işlemlerin tümü bilinç düzeyinde yürümez.



ı

Benlik Sınıflaması (Yapısal Kişilik Kuramı): İd, ego ve süperego

Üçü etkileşim halinde davranışı yönetirler.

«Bunu hemen istiyorum!»

«Bunu uygun şekilde elde etme üzerinde düşünmeliyim.»

«Bunu elde edemezsin. Bunu yapman doğru değil.»



ı



ı

Savunma Mekanizmaları: Hoşa gitmeyen, toplumca kabul edilmeyecek bilinçaltı istek ve dürtülerin bilince çıkma kaygısını gidermek için kullanılan tipik davranışlar.



ı

.Bastırma

.Gerileme

.Yer Değiştirme

.Mantığa Bürüme

.İnkar Etme (Yadsıma)

.Yansıtma

.Yüceltme

.Karşıt tepki oluşturma



ı

.Yaşam içgüdüleri: Cinsellik, açlık, susuzluk

.Ölüm içgüdüleri: Saldırganlık, yıkıcılık



ı

Kişilik Gelişimi

Psikoseksüel Gelişim Evreleri: Her evrede libidonun (yaşam enerjisinin) farklı bir beden bölgesinde toplanması söz konusudur.



ı

1. Oral Dönem (0-1 yaş): Enerji ağız çevresinde toplanmıştır. Bebek anne memesinden süt alarak doyum sağlar. Annenin ihtiyacı olduğunda bebeği emzirmesi, ilgilenmesi ve bakım sağlaması sonucu bebek bu dönemi başarılı olarak geçer.



ı

2.Anal Dönem (1-3 yaş): Libido anüs çevresinde toplanır. Bebek önce dışkı ve idrarını boşaltmaktan daha sonra ise tutmaktan zevk alır. Bu dönemde ebeveynin (özellikle annenin) ilgisiz ve aşırı katı tutumu bebeğin bu dönemi başarısız olarak geçirmesine, döneme saplanarak (fixation-fiksasyon) aşırı düzenlilik, cimrilik, inatçılık gibi uyumsuz kişilik özellikleri geliştirmesine neden olabilir.



ı

3.Fallik Dönem (3-6 yaş): Temel haz bölgesi cinsel organdır. Çocuk cinsel organına dokunmaktan, oynamaktan zevk alır, yetişkinleri çıplak olarak izlemekten hoşlanabilir.



ı

Oedipus Karmaşası: Erkek çocuklarında annelerine düşkünlük gözlenir ve anne, babadan kıskanılabilir. Erkek çocuk daha sonra babası tarafından cinsel organına zarar verileceği korkusuna kapılarak anneye olan düşkünlüğünü azaltır ve babasıyla özdeşleşir.

Elektra Karmaşası: Kız çocuklarda ise erkek cinsel organını kıskanma sonucu, kendisini bu şekilde dünyaya getirdiği için anneyi suçlama ve babaya yönelme gözlenir. Sonrasında ise babasına olan ilgisinin ona yeni bir cinsel organ sağlamayacağına inanan kız çocukları ilgilerini annelerine çevirerek onunla özdeşleşirler.



ı

Bu dönem çocuğun cinsel kimlik gelişimi ve yetişkinlikteki cinsel yaşamında sağlık ve mutluluğu açısından oldukça önemlidir.



ı

4. Gizil (Latent) Dönem: Bu dönem boyunca libido belli bir süre için bastırılmış durumdadır. Çocuk fallik dönemde anne ve babasıyla kurduğu özdeşimi sürdürme ve enerjisini oyun, öğrenme ve akademik görevlere kanalize etme eğilimindedir. Bunları başaramayan çocuklar (önceki dönemlerde saplanmış), enerjilerini öğrenme ve başarı görevlerine kanalize etmekte başarısız olurlar.



ı

5.Genital Dönem (12-20 yaş): Ergenlik dönemiyle birlikte bedensel değişiklikler ortaya çıkar. Bu dönemde libido (cinsel enerji), fallikdönemden farklı olarak farklı bir nesneye (örn. karşı cins) yönlendirilir. Cinsel kimlik belirginleşir.



ı

Kişilik Gelişimine Psikososyal Bakış Açısı

Erik Erikson-İnsanın Sekiz Evresi



ı

Kişilik gelişiminde bastırılmış bilinçaltı yaşantılar ve biyolojik ve içgüdüsel dürtüler yerine bireyin kendi kişilik gelişimindeki aktif rolü ve bebekliğinden başlayarak ölümüne kadar diğer bireylerle kurduğu sosyal etkileşimin önemi üzerinde durulmaktadır. Psikoseksüel gelişim kuramında olduğu gibi, çocuğun etkileşimi çekirdek aile (anne-baba) ile sınırlı değildir. Kişilik akranlar, diğer yetişkinler, öğretmenler gibi bireylerle olan sosyal etkileşim yoluyla da şekillenmektedir ve gelişmektedir.



ı

Sosyal Gelişim

.Bireylerin diğer bireylerle etkileşim kurmaları ve onlarla birlikte yaşama ve hareket etme yeterliğinin artması.

-Öğrenme

-Ödül ve ceza

-Model alma

-Özdeşim kurmaYoluyla gerçekleşir



ı

Anne-Babanın Rolü

.Çocuk yetiştirmede iki önemli boyut : İlgi /kabul ve denetim/kontrol

Çocuğun kişilik gelişimine ve psikolojik sağlığına olumlu yönde etki edecek anne-baba tutumları bahsedilen her iki boyutla ilgili davranışları makul düzeyde içermelidir.



ı

Demokratik tutum= Uygun düzeyde ilgi/kabul + uygun düzeyde denetim /kontrol

Otoriter Tutum= Aşırı düzeyde denetim/kontrol; ilgi/kabul eksik

Aşırı Koruyucu= Aşırı düzeyde ilgi/kabul; denetim/kontrol eksik.

İlgisiz= Her iki boyut da yetersiz



ı

Akran ve Arkadaşların Rolü

-Arkadaşlık kurma ve arkadaşlığın akademik başarı, benlik saygısı ve yaşam doyumu, değer ve tutumların aktarılmasındaki rolü.



ı

Televizyon ve İnternet

Sosyal gelişime olumlu ve olumsuz yönden etkileri



ı

Yoksulluk, Göç ve Ekonomik Krizler

• Kişilik gelişimi açısından olumsuz etkileri



ı

Erik Erikson: İnsanın Sekiz Evresi



ı

Freud’un psikososyal gelişim dönemlerine ilişkin durumlar reddedilmemekle birlikte, bilinçaltı faktörlerin rolünü vurgulamak yerine bireyin gelişimindeki kendi aktif rolü, sorumluluğu ve sosyal ve kültürel faktörlerin önemi vurgulanmaktadır. Bunun yanında psikoseksüel gelişim kuramında ergenlik yıllarıyla sınırlandırılmış gelişim, bu kuramda yaşamın bitimine kadar ele alınmıştır.



ı

Her gelişim dönemi gelişim için fırsat sunan krizlerle karakterize edilir. Bir dönemdeki krizi atlatamamış bir birey, psikoseksüelgelişim kuramında bahsedildiği gibi o döneme saplanıp kalmaz; sonraki bir dönemde o krizi çözerek verimli olabilir.



ı

1. Temel Güvene Karşı Güvensizlik (Doğum-18 ay)«Birinin başkalarına duyduğu temel güven, kendine duyduğu temel güvendir»

.Ebeveynle (özellikle anne) kurulan sağlıklı ,ilişki; bebeğin ihtiyaçlarının karşılanması, ilgi ve bakım sunulması. Bebeğin ihtiyaç duyduğunda ebeveyninin yanında olacağını, ihtiyaçlarını karşılayacağını algılaması böylece temel güveni geliştirmesi.



ı



ı

Şüphe (2-3 yaş) Bebekler yürümeye, konuşmaya başlarlar, kendi başlarına bir şeyler yapmaya çalışırlar.

«Hem beni yanınızda tutun hem de bağımsız bırakın.»

Ebeveynler çocuğun keşfetme ve araştırma hevesini desteklerlerse çocukta özerklik ve kendi davranışlarına güven duygusu gelişir. Kısıtlayıcı ve sert ebeveyn tutumları ise çocukta kendinden kuşku ve utanç duymaya neden olabilir. Aşırı koruyucu ebeveyn tutumları ise çocuğun keşfetme ve araştırma girişimlerini baltalayarak özerkliği olumsuz



ı

3. Girişimciliğe Karşı Suçluluk (3-6 yaş)

Bu dönemin temel krizi yeterlik ve girişimcilik duygularının gelişmesidir. Bu dönemde çocuğun hareket alanı daha da genişler; evde, sokakta, oyunda, yetişkinlerle, oyun arkadaşlarıyla… Çocuk çevreyi araştırmaya, dilsel ve sosyal becerilerini sınamaya çalışır. Bu tavırları eleştiren ve cezalandıran ebeveynler çocuklarında suçluluk duygularının gelişmesine neden olabilirler.



ı

4.Çalışkanlığa (Başarıya) Karşı Aşağılık Duygusu (6-12 yaş)Çocuğun okula başlamasıyla birlikte hayatında arkadaşların, öğretmenlerin, öğrenmenin ve okul görevlerinin rolü artar. Çocuk kendini başarı anlamında akranlarıyla kıyaslayarak sosyal karşılaştırmalar yaparlar. Akademik görevleri yerine getiren, akranlarıyla kendini olumlu biçimde kıyaslayan çocuklar başarı kimliği geliştirirler.



ı

Bu dönemde anne-baba ve öğretmenlerin çocukları başkalarıyla acımasızca kıyaslamamaları, katı başarı standartları oluşturmamaları ve çocuğun başarılarını takdir etmeleri çocukta başarı kimliğinin gelişmesine katkıda bulunur.



ı

5.Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik (Ya da Rol) Karmaşası (12-18 yaş)-Ben kimim?-Neye inanıyorum?-Ne olacağım?Ergenlik yıllarına karşılık gelen bu dönemde birey bu sorulara yanıt arar, akran gruplarının önemi artar, ebeveynlerin önemi azalır. Bir gruba kendini ait hissetme önemli hale gelir.



ı

Bedendeki değişimlerle birlikte cinsel kimlik belirginlik kazanmaya başlar. Ergen farklı ideolojik, mesleki ve cinsel rolleri dener; kendini tanımaya ve anlamaya çalışır.



ı

Rolleri, seçenekleri araştıran, irdeleyen, yaşamına ilişkin kararlar alıp yaşamına yön veren ergenler kimlik oluşturmada başarılı olurlar. Bu anlamda pasif ya da ailesinin etkisinde kalan ne mesleki ne de ideolojik anlamda bir yönelim ve bağlanma gerçekleştirmeyen ergenler kimlik oluşturmada başarısız olurlar. Bununla birlikte kimlik başarımı üniversite eğitiminin ilk yıllarına kadar taşınabilir.



ı

Ergen Kimlik Gelişimine İlişkin Dört Kimlik Statüsü-James Marcia

Kimlik alternatiflerini araştırma ve belli bir kimlik yöneliminde karar kılma (bağlanma) düzeyine göre;

Başarılı Kimlik

Askıya Alınmış Kimlik - Bekleme (Moratoryum)

İpotekli Kimlik -Erken Bağlanma (Foreclosure)

Dağınık Kimlik



ı

6. Yakın İlişkiye Karşı Yalıtılmışlık (Çekingenlik) (20-40 yaş)

Bu dönemin temel krizi insanlarla yakın ilişkiler (sıkı dostluklar) özellikle de karşı cinsle yakın ilişkiler kurmaktır. Bu ilişki her iki tarafın da kimliğinin birbirini boğmadan gelişip büyümesini sağlar. Bu tür yakın ilişki arayışına girmeyen ya da bu ilişkilerde başarısızlık yaşayan genç yetişkin kendi içine kapanabilir.



ı

7. Üretkenliğe Karşı Durgunluk (Verimsizlik) (40-65 yaş) Üretkenlik evlenme, çocuk sahibi olma ve çocuk yetiştirmenin yanında, bireyin kendi evi dışında topluma yararlı işler gerçekleştirmesini ve kendinden sonraki nesillere rehberlik etmesini içermektedir. Çocuksuz bir insan da üretken olabilir. Bu dönemde yaşanan durgunlaşma ve kişilerarası ilişki yoksunluğu kişinin gelişimini etkileyebilir; içine kapanmaya ve vurdumduymaz olmaya neden olabilir.



ı

8. Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (Ego Bütünleşimi ya da Umutsuzluk) (65 yaş ve sonrası)

Bu evrede birey genel anlamda hayatını değerlendirir, bir muhasebe yapar.



ı

Başarılar, başarısızlıklar ve sınırlılıkların kabulü, bireyin bir bütünlük duygusu yaşamasını; kimliğinin bileşenlerinin anlamlı bir bütün oluşturduğunu görmesini sağlar. Bununla birlikte önceki evrelerde gerçek yakınlığı gerçekleştirememiş, narsistik ve üretkenlikten yoksun bir yaşam sürdürmüş kişi bu dönemde huzur bulmakta zorlanır. Üretken olamama inançsızlık, ölüm korkuları ve umutsuzlukla bireyi baş başa bırakabilir.



ı

Joan Erikson-9. Evre:

Erikson insanın 8 evresini tanımlamakla birlikte, kendisi 90’lı yaşlarına yaklaştığında yeni gündelik zorluklar ve yeni gereksinimler oluştuğunu fark eder. Bunlara göğüs gerebilmenin de, ancak insan yaşamında dokuzuncu bir evrenin tanımlanmasıyla mümkün olabileceğine karar verir.



ı

“Erik, İnsanın 8 Evresi’ni yazdığında henüz 90’larına girmemişti. 80 yaşında yaşlılığımızı kabullenmeye başlamamıza rağmen, yaşlılıkla ilintili zorluklarla 90 yaşına yaklaşana kadar gerçekçi bir şekilde karşı karşıya kalmadığımıza inanıyorum. 90 yaşında âdeta bize yabancı bir bölgede uyandık. Önceden sezinlemiş olabileceğimiz ve tuhaf hatta komik diye başımızdan attığımız şeyler, kısa zamanda kaçınılmaz -ve kesinlikle hoş olmayan- gerçeklikler olarak karşımıza çıktılar. Üretkenlik yıllarının içinden geçerken yolun sonundaymışız gibi hiç hissetmemiştik. Yaşanacak yıllarımız olacağına kesin gözüyle bakıyorduk. 90 yaşında bakış açımız değişti; önümüzdeki görüntü sınırlı ve belirsiz bir hâl aldı. Muhtemel olduğunu her zaman bildiğimiz ama üzerinde durmadığımız ölümün kapısı artık yakındı.



ı

Joan Erikson bu son (9.) evrede yaşlı bireylerin bundan önceki sekiz evrenin hepsini bir arada yeniden deneyimlediklerini belirtmektedir. Fakat bu sefer olumsuz üzerinde olumlunun değil, olumlu üzerinde olumsuzun baskın rolü söz konusudur.



ı

BİLİŞSEL GELİŞİM

-Jean Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı

-Lev Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramı



ı

Rüzgar nereden gelir?

• «İnsan onu üfler.»

• «Gökten, bulutlardan.»

• «Onu ağacın dalları yapar.»



ı

-Çocuklar nasıl düşünür?

-Çocuklar dünyayla ilgili bilgilerini yapılandırırken hangi süreçleri kullanır?



ı

Jean Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı

-Biyolojik ilke ve yöntemleri insan gelişimine uyarlamış ve kuramını biyoloji biliminden esinlenerek geliştirmiştir. Bilişsel gelişim biyoloji ve deneyim tarafından şekillendirilir.



ı

-Bireyin (bir bebeğin bile) çevresinde neler olup bittiğini anlamak ve anlamlandırmaya ilişkin doğuştan gelen bir eğilimi vardır. Çocuklar çevreleriyle etkileşimde bulunurlar ve kendi zihinsel gelişimlerinde aktif bir rol oynarlar.

-Bu anlamlandırma sürecinde zihin iki temel işlevi yerine getirir:



ı

1. Örgütleme: Aynı davranış ve düşünceleri daha üst seviyede, daha düzgün işleyen bilişsel sistemde gruplama.2. Adaptasyon: Çevreye uyum gösterme çabası.



ı

«Çocuklar çevreleriyle etkileşimde bulunurlar ve bazı bilişsel yapıları (süreçleri) kullanarak kendi zihinsel gelişimlerinde aktif bir rol oynarlar.»



ı

Bilişsel Süreçler

Şema: Dış dünyayı anlamada kullanılan eylemler ya da zihinsel tasarımlar.

Özümleme: Yeni bilgi ya da yaşantı ele alınırken var olan şemaları kullanma.

Uyumsama (Uyma): Yeni bilgi ya da yaşantı ele alınırken var olan şemaların uyarlanması.



ı

Slavin, 2015. Eğitim Psikolojisi (G. Yüksel, Çev. Ed.).Nobel Yayıncılık’tan alınmıştır.



ı

Dünyayı anlamaya çalışırken çocuk, kaçınılmaz olarak bilişsel çatışma ya da dengesizlik yaşar, yani çocuk var olan şemaların tersi yönünde örneklerle ve tutarsızlıklarla karşı karşıya gelir. Çocuklar şemaları düzenleyerek, yeni şemalar geliştirerek dengeyi sağlamaya çalışırlar.



ı

BİLİŞSEL GELİŞİM EVRELERİ



ı

Nesne SürekliliğiAnimistik DüşünceKorunumOdaklanma (Merkezi Olma)Tersine dönüşebilirlikSıralamaGeçişkenlikSoyut Düşünme-Varsayıma Dayalı Düşünme



ı

1. Evre: Duyusal Motor Evre (Sensori Motor) (0-2 yaş)

-Refleksif davranışlar-İlk başta şans eseri yaşanılan bir vücut algısının tekrarlanması-Kendiyle olan meşguliyetinin ötesine geçerek nesnelerle ilgilenme-Görme ve dokunmanın eşgüdümlenmesi-Niyetliliğin ortaya çıkması



ı

-Nesne sürekliliğinin kazanımı

Santrock, 2011. Yaşam boyu gelişim (G. Yüksel, Çev. Ed.).Nobel Yayıncılık’tan alınmıştır.



ı

-Dönemin sonuna doğru nesne ve olayların zihinsel temsilleri oluşmaya başlar bu bir anlamda «düşünme» nin başlangıcıdır.



ı

2. Evre: İşlem Öncesi Dönem (2-7 yaş)

-Çocuklar dünyayı kelimeler, imgeler ve çizimlerle ifade eder.

-Sembolik düşünme gelişir (-mış gibi yapmak).

-Animizm (Canlandırmacılık)



ı

-Egosentrik düşünce (Benmerkezcilik)




ı

-Odaklanma (Tek Boyuta Odaklanma)




ı

3. Evre: Somut İşlemler (7-11 yaş)

+Korunum ilkesinin kazanımı+Birden çok boyuta odaklanabilme+Merkezi olmama



ı




ı

+Tersine çevrilebilirlik+Sıralama, sınıflama+Geçişkenlik+Başkalarının bakış açısını alabilme



ı

Tersine Çevrilebilirlik:

«+A, -A’nın tersidir»

«A<B ise B>A’dır»



ı

Geçişkenlik:

«Ahmet Mehmet’ten uzundur, Mehmet de Cem’den uzundur»

«Ahmet Cem’den uzundur» çıkarımını yapabilir



ı

4. Evre: Soyut İşlemler (11 yaş- Yetişkinlik)

.Gördüklerinin ötesinde olasılıklar düşünmeye başlama

.Yaşamadıkları durum ve şartlar hakkında akıl yürütme (varsayımsaldüşünce).Tümdengelimli akıl yürütme- hipotezler üretme ve test etme.



ı

Piaget’ye göre tüm çocuklar bu aşamaları belirtilen sırada tamamlarlar, bir çocuk herhangi bir aşamayı atlamaz fakat aşamaları geçiş hızı açısından çocuklar arasında farklılıklar olabilir.



ı

Lev Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramı



ı

-Çocukların bilişsel gelişimi büyüdükleri kültürel ve tarihi ortamlar çerçevesinde anlaşılabilir.



ı

-Bilişsel gelişim dil gelişimi ile yakından bağlantılıdır. Dil sadece sosyal anlamda iletişim kurmak için değil, aynı zamanda çocuklar tarafından çözmeleri gereken görevleri başarmak için de kullanılmaktadır.

«Düşünceden yoksun bir sözcük ölüdür; sözcüklerle cisimleşmeyen bir düşünce bir gölgeden ibaret kalır» (Lev Vygotsky)



ı

Çocuğun çevresindeki yetişkinlerin ve akranların onun bilişsel gelişimindeki rolü oldukça önemlidir.



ı

-Piaget için bilişsel gelişimde gelinecek son nokta soyut işlemler dönemidir. Vygotsky içinse bulunulan kültür içinde hangi beceri daha önemli görülüyorsa bu nokta ona göre değişir.

-Piaget’ ye göre çocuklar bilgiyi önceki bilgilerini dönüştürerek ve yeniden örgütleyerek yapılandırırlar. Vygotsky’e göre ise çocuklar bilgilerini sosyal etkileşimleri yoluyla oluştururlar.



ı

Piaget için öncelikli olan gelişimdir. Vygotsky için öncelikli olan öğrenmedir. Öğrenme bazı kavram ve işlemlerin zihinde canlanmasına ve çocuğun ilgili gelişim seviyesine çıkmasına yardımcı olur.

Piaget’ye göre düşünme dilin öncülüdür, düşünmeye hizmet eden bir araçtır. Vygotsky’e göre öncelikli olan dildir; dildüşünmenin bir yoludur.



ı

Potansiyel Gelişim Alanı (Gelişmeye Açık Yakınsak Alan)

Bu alan çocukların tek başlarına yapamadığı fakat bir yetişkin ya da daha önde gelişmiş akranının yardımıyla yapabileceklerini ifade etmektedir.



ı

Bilişsel Destek (Scaffolding)

Öğrenmenin ilk aşamalarında çocuğa yoğun biçimde destek verilir, daha sonra destek azaltılır ve yapabildiği andan itibaren çocuğun sorumluluğu artarak yükselir.



ı

Öğretmen ve çevre, dışsal denetimi giderek azaltıp içsel denetimi beslemeli ve çocuğun kendi kendini düzenlemesini desteklemelidir.



ı

DİL GELİŞİMİ



ı

Dili Tanımlama

Dil semboller sistemine dayalı olan, bir toplumun kullandığı kelimeleri ve onları birleştirecek ve değiştirecek kuralları içeren yazılı ya da sözlü bir iletişim türüdür.



ı

Dil Kural Sistemleri

. Fonetik (Sesbilim): Dilin kullanılan sesleri ve bunların nasıl birleştirilebileceğini içeren ses sistemi.

.Morfoloji: Kelimedeki yapı bilgisi.

.Sözdizimi: Sözcüklerin geçerli sözcük öbekleri ve cümleler oluşturmak için birleştirildiği yol.

Anlambilim: Sözcüklerin ve cümlelerin anlamı

Kullanım bilgisi (Pragmatik): Dilin farklı bağlamlarda uygun olarak kullanılması.



ı

Bebeklikte Dil Gelişimi

-Sözcükleri öğrenmeye başlamadan uzun bir süre önce bebekler dilin sesleri arasında uygun ayrımlar yapabilirler.

-Doğumdan 6 aya kadar bebekler «evrensel dilciler» dir.

-8 aylıkken sözcüklerin sınırlarını algılamaya başlayabilirler.



ı

Bebekler anlaşılabilir sözcüklerle konuşmadan uzun süre önce birçok seslendirme meydana getirebilirler.

.Ağlama (Doğum)

.Cıvıldama (1-2 ay)

.Babıldama (6 ay civarı)



ı

Jestler

Bebekler yaklaşık 8-12 aylıkken göstermek ya da işaret etmek gibi jestleri kullanmaya başlamaktadırlar.



ı

İlk Sözcükler (13 ay civarı)

.İlk sözcükler önemli insanları, tanıdık hayvanları, araçları, oyuncakları, yiyecekleri, organları, kıyafetleri, ev gereçlerini ve selamlama ifadelerini isimlendiren sözcüklerden oluşur.

.Alıcı kelime dağarcığı, konuşma dağarcığındanfazlasıyla geniştir.

.18 ay civarında «sözcük patlaması» meydana gelir.

.Bebekler bazen kullandıkları sözcüklerin anlamını genişletebilir ya da daraltabilirler.



ı

İki Sözcüklü İfadeler-Telgrafik Konuşma (18-24 ay civarı)

.Bebekler bu dönemde iki sözcükle anlamı iletmek için jest, tonlama ve bağlamdan yararlanırlar.

.Tanımlama : Köpeğe bak.

.Yer Belirleme: Kitap orada.

.Tekrarlama: Çok süt.

.Olumsuzlama: Kurt değil.Sahiplik: Benim şekerim.Niteleme: Büyük araba.Eylemi yapan kişi: Anne yürü.Eylem-doğrudan nesne: Sana vur.Eylem dolaylı nesne: Babaya ver.Eylem-aracı: Kes bıçak.Soru: Top nerede?



ı

Biyoloji ve Çevresel Etmenlerin Rolü

-İnsanlar belli bir dili öğrenmeye ilişkin biyolojik bir donanımla mı dünyaya gelirler?

-Ödül ve cezanın, bebeğe bakım sunanların destek ve müdahalesinin dil gelişimindeki rolü ne olabilir?



ı



ı

Biyoloji

-Sinir sistemi ve sesle ilgili donanımlar.-Beynin iki bölgesi: Broca ve Wernicke.



ı

Noam Chomsky –DEA Görüşü (Dil Edinim Aracı)

-İnsanlar belli bir zamanda ve belli bir yolla dili öğrenmeye donanımlı olarak dünyaya gelirler.

-Çocuklar fonoloji, sentaks ve semantiği içeren bazı dil özellikleri ve kuralları algılamalarını sağlayan doğuştan gelen bir yetenek olan dil edinim aracı (DEA) ile dünyaya gelirler.

-Çocuklar doğaları gereği sesleri algılama becerisine sahiptir, nasıl soru soracakları ve çoğul yapacakları gibi kuralları izlemektedirler.



ı

Çevresel Etkenler

-Pekiştirme-Anne-baba, bakıcılar ve öğretmenlerin destek ve müdahalesi-Ailenin sosyoekonomik statüsü-Annelerin bebekleriyle konuşma miktarı-Anne-babanın dili kullanımı ve okuma yazma becerileri-Çocuk yönelimli (bebeksi) konuşma-Çocukların ilgilendiği şeyler hakkında konuşmak-Hikaye kitabı okuma



ı



ı

Etkileşimci Görüş

-Hem biyoloji hem de yaşantının dil gelişimine katkıda bulunduğunu savunmaktadır.



ı

Erken Çocukluk Döneminde Dil Gelişimi

Ses Bilgisi ve Biçim Bilgisini Anlama

-Çocuklar 3 yaşına geldiklerinde tüm sesli harfleri ve çoğu sessiz harfi telaffuz edebilirler.-Çoğul, iyelik ve zaman eklerini kullanabilirler.



ı

Söz Dizimi ve Anlam Bilgisindeki Değişimler

-Kelimelerin nasıl sıralanacağı konusunda becerileri gelişir.-Kelime hazinesinde çarpıcı bir artış gözlenir (İlkokul başlangıcında yaklaşık 14 bin kelime bildikleri tahmin edilmektedir).

Kullanım Bilgisindeki İlerlemeler-Daha uzun süre konuşmalara katılmaya başlarlar.-Farklı koşullardaki konuşmalara uyum sağlamaya başlarlar.-Bulundukları ortamda olmayan nesneler ve bir başka zaman hakkında konuşabilirler.



ı

Küçük Çocuklarda Okuma-Yazma

Erken çocukluk döneminde dilde yaşanan gelişmeler, ilkokul yıllarında hatta sonraki öğretim kademelerindeki okuma-yazma ile ilgili başarının ve gelişimin temelini oluşturmaktadır.



ı

Orta ve Geç Çocukluk Döneminde Dil Gelişimi

-Alfabetik Prensip

-Sözcük Bilgisi, Dil Bilgisi ve Dil Ötesi Farkındalığı

-Sözcükleri sınıflandırma.-Kelime hazinesindeki artış (11 yaşında yaklaşık 40 bin sözcük).-Karmaşık dil bilgisi yapılarını anlama ve kullanma.-Anlamlı tarifler, öyküler oluşturacak şekilde cümleleri bir diğeriyle ilişkilendirebilirler.-Dil ötesi farkındalık gelişir (dili üzerinde düşünme, sözcükleri anlama ve tanımlama). -Dili kültüre uygun biçimde kullanma yeterliğinde artış.



ı

Okuma

Bütüncül Dil Yaklaşımı: Önce sözcükleri ve cümleleri tanıma ve okuduğu şeylerin bağlamından sözcüklerin anlamını çıkarmaya dayanan okuma öğretimi yaklaşımı.

Sessel Yaklaşım: Yazılı sembollerin seslere çevrilmesiyle ilgili temel kuralların öğretimi vurgulanmaktadır.



ı

Yazma

Heceleme ve yazma düzeltmelerinin seçici olması ve çocuğun yazı yazma hevesini kırmayacak biçimde olması gerekir.



ı

İkinci Dil Öğrenimi

-Çocukların ikinci bir dildeki sözcükleri anadil aksanıyla söyleme durumu yaşla birlikte azalmakta, 10-12 yaşlarından sonra keskin bir düşüş gözlenmektedir.

-İki dillilik-iki dil konuşabilme becerisi çocukların bilişsel gelişimini olumlu düzeyde etkilemektedir.

-Ayrıca konuşma ve yazma dilinin yapısıyla ilgili daha bilinçli, dil bilgisi ve anlamdaki hataları fark etmede daha yetkindirler.

-Bununla birlikte, iki dilli çocukların daha düşük düzeyde sözcük bilgisine sahip oldukları gösterilmiştir.



ı

İki Dilli Eğitim – Çocuğa Anadili Olmayan Bir Dilde Eğitim Verme

-Son yıllarda en fazla benimsenen yaklaşım göçmen çocuklara akademik konularda kendi dillerinde eğitim verirken aşama aşama diğer dilin öğretildiği iki dilli eğitimdir. Araştırmalar iki dilli eğitimin etkililiğini desteklemektedir.



ı



ı

AHLAK GELİŞİMİ



ı

İnsanlar iletişim içinde, birbirlerini incitmeden; birlikte nasıl yaşayabilmektedir?



ı

Ahlak: Belli bir toplumda, belli bir dönemde toplum içinde kişilerin benimsedikleri, uymak zorunda oldukları davranış biçimleri ve kuralları.



ı

Ahlak

DuyguDüşünce Davranış Vicdan-İç düzenleme



ı

Ahlak Gelişimi Yaklaşımları

-Psikanalitik Yaklaşım: Süperegonun rolü

-Davranışçı Yaklaşım: Ödül ve ceza



ı

-Sosyal Öğrenme Yaklaşımı: Gözlem ve taklit yoluyla doğru ve yanlışı birbirinden ayırma. Öz düzenleme.

-Bilişsel Yaklaşım: Ahlak gelişiminin bilişsel gelişime paralel ilerlemesi.



ı

Jean Piaget’nin Ahlak Gelişimi Kuramı

-Bireyin bilişsel gelişimi ve ahlaki yargıları arasında sıkı bir ilişki vardır.

-Benmerkezcilik ve benmerkezciliğin terk edilmesi ahlak gelişiminde önemlidir.



ı

1.Dışa Bağımlı Ahlak Dönemi (Heteronomi)

-Yetişkinlerin yönlendirmeleri-Kurallar ihtiyaçlara göre esnemez, yetişkinlerin kontrolündedir.-Kötülük sonuçlarına dayalı olarak değerlendirilir.-Ceza suçun otomatik sonucudur, adalet içkindir.



ı

2. Özerk (Bağımsız) Ahlak Dönemi

-İlişkilerde işbirliği ve karşılıklı eşitlik-Kurallar karşılıklı anlaşmaların ürünüdür-Kötülük kişilerin niyetlerine ; adalet kişi ihtiyaçlarını dikkate alarak uygulanan eşit yaklaşım ve suça uygun cezanın uygulanmasına göre belirlenir.-Ceza insanın niyetine bakılarak belirlenir.



ı



ı

Lawrance Kohlberg ve Ahlaki Gelişim



ı

ölümün eşiğindeydi. Doktorlar onu tek bir ilacın kurtarabileceğini söylüyordu. İlaç bir tür radyumdu ve orada yaşayan bir eczacı keşfetmişti. İlacın yapımı pahalı idi ama eczacı ilacın gerçek fiyatının on katını istiyordu. Radyuma 200 dolar ödüyor, küçük bir doz için hastadan 2000 dolar istiyordu. Hasta kadının kocası Heinz, tanıdığı herkesten borç para aldı ancak 1000 dolar toplayabildi. Eczacıya giderek eşinin ölmek üzere olduğunu anlattı ve ilacı daha ucuza vermesini istedi. Ancak eczacı: «Olmaz, ilacı ben buldum, ondan para kazanacağım» dedi. Heinzeczanenin camını kırarak, eşi için ilacı çaldı (Kohlberg, 1963). Heinz eşi için camı kırıp eczaneden ilacı çalmalı mıydı? Neden?



ı



ı

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramının Temel Nitelikleri

-Yaş her zaman ahlaki gelişim ölçütü olamaz. -Bilişsel gelişim ahlaki gelişim için gereklidir fakat yeterli değildir.-Empati ahlaki gelişim için gereklidir ancak yeterli koşul değildir.-Ahlaki gelişim evreleri düzenli bir sıra izler, birey bir önceki evreyi sindirdikten sonra bir sonrakine geçer.-Her bireyin ahlaki gelişimi farklı bir evrede sonlanabilir. Ancak herkes için bir sınır mevcuttur.-Bireyin ahlaki yargısının yoğunlaştığı bir evre mevcuttur ve o birey ağırlıklı olarak o evrenin özelliklerini gösterir.-Bireyin ahlaki gelişimi bir önceki evreye gerilemez(Kohlberg, 1971; Akt. Akbaba, 2015).



ı

Kohlberg’in Ahlaki Gelişim Dönemleri



ı

I.Gelenek Öncesi Düzey

1. Evre- Ceza ve İtaat Eğilimi: Davranışın iyi veya kötü olduğuna fiziksel sonuçlara göre karar verilir.

2.Evre- Araçsal Amaç (Bireycilik) Eğilimi-Saf Çıkarcı Eğilim: Kendi ihtiyaçlarını tatmin eden doğru olandır. Karşılık bekleme durumu söz konusudur.



ı

II.Gelenek Dönemi

3. Evre - İyi Çocuk Eğilimi: Birey bu evrede şefkat ve sadakate değer verir. Başkalarını memnun eden ve takdir edilen davranışlar sergileme.

4.Evre-Kanun ve Düzen: Kendine verilen görevi yerine getirmek, otoriteye saygı göstermek ve kendi yararına konulan toplumsal düzeni koruyan kurallara uymak.



ı

III.Gelenek Ötesi Düzey

5. Evre - Toplumsal Sözleşme Eğilimi: Doğrular genel insan hakları ve bütün toplumun hemfikir olduğu standartlara göre belirlenir. Yasalar dondurulamaz, toplumun yararına değiştirilebilir. Bu evrede bireyler değerler, haklar ve ilkelerin kanunların üzerinde olduğunu düşünür.

6. Evre - Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi: Doğrular kişinin vicdanına bağlı olarak oluşturulan etik ilkelere göre tanımlanır. Bu aşamada birey artık evrensel insan haklarına dayalı ahlaki değerler geliştirmiştir. Kanunlar ile vicdan arasında ikileme düştüğü takdirde birey, vereceği karar riskli olsa da vicdana uygun karar verilmesi gerektiğini savunur.



ı

YAŞ VE HER BİR EVREDE BULUNAN BİREYLERİN YÜZDESİ

10 yaşından 36 yaşına kadar izlenen Amerikalı erkek katılımcıların yer

aldığı uzun süreli bir çalışma kapsamında, 10 yaşında ahlaki

muhakeme çoğunlukla 2. evrede çıkmıştır. 16 ile 18 yaşlarında en sık 3. evreyle ilgili ahlaki muhakeme biçimi

gözlenmiştir. 4. evredeki ahlaki muhakeme biçiminin en sık görüldüğü

yaşlar ise 20’li yaşların ortalarıdır. 5. evre 20 ila 22 yaşlarına kadar ortaya

çıkmamış ve bireylerin en fazla yüzde 10’ unun bu evrede olduğu

belirlenmiştir. Çalışmada ahlaki gelişim evreleri genel olarak

Kohlberg’in öngördüğü dönemlerden daha geç ortaya çıkmış ve 6.evre

gözlenmemiştir.



ı

Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı’na Yönelik Eleştiriler

• Ahlaki düşünceye odaklanma

• Kültür

• Cinsiyet



ı

Ahlak Gelişiminde Ebeveynlerin ve Öğretmenlerin Rolü

-Ebeveyn-çocuk ilişkisinin kalitesi-Ebeveyn disiplini-Proaktif stratejiler-Ahlaki gelişmeye dair sohbetler



ı

-Akran etkileşimini sağlama-Öğrencinin ikilemlerle yüzleştirilmesi, kendini zorlayan ahlaki muhakeme çelişkileriyle karşı karşıya kalması.

Download - Eğitim Fakültesi - formasyon.erdogan.edu.trformasyon.erdogan.edu.tr/Files/ckFiles/file/sunu tüm.pdf · Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Pedagojik Formasyon

Top Related