1
Een hartinfarct. En dan?
Onderzoek en behandeling
2
Je hart ben jij en wij zijn er voor je hart
Wij zetten ons in voor een gezond hart voor iedereen.
Want je hart laat je groeien, liefhebben, leven. We willen dat
hart- en vaatziekten eerder opgespoord en opgelost worden.
Daarom hebben wij drie doelen voor een gezond hart voor jou
en je dierbaren:
1. Voorkomen dat je hartproblemen krijgt
2. Snellere hulp in noodsituaties
3. Betere behandeling voor de meest voorkomende ziektes
Maar dit kunnen wij niet alleen. Dit doen wij samen met patiën-
ten, vrijwilligers, donateurs, zorgprofessionals, wetenschappers
en zakelijke partners. Door samen te werken staan we sterker en
kunnen we in een kortere tijd meer bereiken. Lees achterin de
brochure wat jij kunt doen voor jouw hart en dat van anderen.
3
Inhoudsopgave
Waarover gaat deze brochure? 5Hoe werkt een gezond hart? 6Wanneer ontstaan er problemen? 7Wat is een hartinfarct? 9Hoe wordt een hartinfarct vastgesteld? 11Zo snel mogelijk behandelen 12Wat zijn de gevolgen voor je hart? 13Medicijnen na een hartinfarct 14Hartrevalidatie 16Weer thuis na een hartinfarct 18Voorbereiding op de controles 19Aandacht voor emoties 20Werk, ziektewet en WIA 21De risico’s na een hartinfarct 22Hoe kun je de kans op een volgend hartinfarct verkleinen? 23Wat betekent je hartinfarct voor je naasten? 25Wanneer bel je het alarmnummer 112? 26Veelgestelde vragen 27Waar vind je meer informatie? 28Meer weten over gezond leven, stoppen met roken of medicijnen? 29Help je mee? 32Sluit je aan bij Harteraad! 33Wij zijn benieuwd naar jouw reactie! 34
4
Henny van Kempen (58): Tijdens een flinke wandeling met mijn dochter, kreeg ik ineens een drukkende pijn op mijn borst.
4
5
Het hart is de belangrijkste spier van je lichaam. Het pompt bloed door de grote lichaamsslagader naar de rest van het lichaam. Zo zorgt het hart voor aanvoer van zuurstof en afvoer van afvalstoffen, waardoor het lichaam goed kan functioneren.
Maar wat als je een hartinfarct krijgt, en je hart daarna niet meer
zo goed werkt? Wat merk je daar dan van? In deze brochure lees je
er meer over. Ook vind je informatie over de oorzaken, mogelijke
onderzoeken en de verdere behandeling.
De Hartstichting vindt het belangrijk dat je goed geïnformeerd
bent over je aandoening. We geven je met deze brochure graag een
steuntje in de rug.
Een hartinfarct kan je leven behoorlijk op z’n kop zetten. Daarom
besteden we in deze brochure ook aandacht aan de gevolgen van
een hartinfarct. Voor jou, maar ook voor je naasten. En we vertellen
hoe je de kans op een volgend infarct kunt verkleinen.
Heb je nog vragen naar aanleiding van deze brochure? Bel of mail
dan met de Infolijn Hart en Vaten: 0900 3000 300,
e-mail: infolijnChartstichting.nl
Chatten kan ook: www.hartstichting.nl/infolijn
Waarover gaat deze brochure?
Henny van Kempen (58): Tijdens een flinke wandeling met mijn dochter, kreeg ik ineens een drukkende pijn op mijn borst.
6
Bovenste holle ader
Longader
Rechterboezem
Onderste holle aderPulmonalisklep
Tricuspidalisklep
Rechterkamer
Aorta
Longslagader
Linkerboezem
Longader
AortaklepMitralisklep
Linkerkamer
Zuurstofarm bloed
Zuurstofrijk bloed
Alle spieren in ons lichaam, waaronder
ook de hartspier, hebben zuurstof nodig.
De hartspier krijgt zuurstof uit de
kransslagaders. Deze slagaders liggen als
een krans om het hart heen en zijn maar
een paar millimeter in doorsnee. Zolang
de slagaders van binnen een mooie gladde
vaatwand hebben, krijgt de hartspier
Hoe werkt een gezond hart?
Om te kunnen functioneren, heeft ons lichaam zuurstof en voedingsstoffen nodig. Deze stoffen bereiken de spieren en organen in ons lichaam via het bloed. Het hart pompt dit zuurstofrijke bloed door de slagaders ons lichaam in. Het hart is een holle spier met vier ruimtes: twee kamers en twee boezems. Een volwassen hart klopt – in rust – ongeveer 60 tot 100 keer per minuut en pompt dan 4 tot 5 liter bloed rond. Bij inspanning kan de hartslag oplopen naar 160 tot 180 keer per minuut.
voldoende bloed en zuurstof. Ook bij extra
inspanning, zoals tijdens het sporten.
Wil je meer weten over de werking van het
hart? Bekijk dan het filmpje op onze
website:
www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziek-ten/bouw-en-werking-hart
Bouw van het hart
7
Wanneer ontstaan er problemen?
De binnenkant van de bloedvaten kan beschadigen, onder andere door roken en hoge bloeddruk. Het lichaam probeert zelf deze beschadigingen te herstellen. Maar soms lukt dit niet goed. Op de beschadigde plaats ontstaat een bloedpropje: het bloed kan dan niet meer goed door het bloedvat stromen.
Op de beschadigingen gaan witte bloedcellen
en vetachtige stoffen (waaronder cholesterol-
deeltjes) vastzitten. Zo’n opeenhoping heet
een plaque. Het ontstaan van een plaque
wordt slagaderverkalking of atherosclerose
genoemd: de kransslagaders slibben van
binnen langzaam dicht. Op de plaats van
de plaque wordt de doorgang voor de
bloedstroom steeds nauwer. Het hart
krijgt minder zuurstof dan het nodig
heeft. Door een vernauwde kransslagader
kun je bij inspanning pijn op de borst
krijgen (angina pectoris). Dat kan een
voorteken van een hartinfarct zijn.
Slagaderverkalking is een ingewikkeld
proces. Het is nog steeds niet helemaal
duidelijk hoe het ontstaat en waarom het
bij de ene persoon anders verloopt dan bij de
ander. Zo ontwikkelt slagaderverkalking
zich bij vrouwen vaak anders dan bij
mannen.
Wil je meer weten over de verschillen
tussen mannen en vrouwen?
Kijk dan op onze website:
www.hartstichting.nl/vrouwen
Zuurstofarm bloed
Zuurstofrijk bloed
Grote lichaamsslagader/Aorta
Kransslagaders
Zuurstofarm bloed
Zuurstofrijk bloed
Grote lichaamsslagader/Aorta
Kransslagaders
De kransslagaders
Uit de lichaamsslagader komen twee kransslagaders die het hart van zuurstof en voedingsstoffen voorzien.
8
De kans op vernauwing van de kransslagaders en op hart- en vaatziekten (zoals angina pectoris, een hartinfarct en een beroerte) wordt verhoogd door:
• roken, ook meeroken• verhoogd cholesterol• hoge bloeddruk• overgewicht• diabetes mellitus (suikerziekte)• te weinig lichaamsbeweging• erfelijkheid (hart- en vaatziekten bij vader, moeder, broer of zus voor het
65e levensjaar)• leeftijd, bij het ouder worden neemt het risico toe• geslacht, mannen krijgen vaak op jongere leeftijd een hart- of vaatziekte dan
vrouwen• langdurige stress
We noemen dit de risicofactoren voor hart- en vaatziekten.Er zijn factoren waar je zelf geen invloed op hebt, zoals leeftijd, geslacht of erfelijkheid. Vrouwelijke hormonen lijken tot de overgang bescherming te bieden. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes of heel hoge bloeddruk tijdens de zwanger-schap en vrouwen die al voor hun 40e in de overgang komen hebben een hoger risico. Op sommige factoren heb je wel invloed: je kunt kiezen voor gezond eten, genoeg bewegen, niet roken en voldoende ontspanning.
SlagaderverkalkingVerschillende stofjes hopen zich op in de vaatwand.
Wil je meer weten over slagaderverkalking? En vooral wat je kunt doen om de kans op hart- en vaatziekten te verkleinen? Kijk dan eens op www.hartstichting.nl/slagaderverkalking. Op onze website kun je ook brochures bestellen over hoge bloeddruk, hoog cholesterol, overgewicht, bewegen en gezonde voeding.
9
HartinfarctAfsluiting
Wat is een hartinfarct?
De verschijnselen kunnen gepaard gaan
met zweten, misselijkheid of braken en een
angstig of onrustig gevoel.
Als de klachten ook in rust langer dan
vijf minuten duren, bel dan direct het alarmnummer 112! Blijf rustig zitten of
liggen tot de hulp arriveert.
Klachten bij een hartinfarctDe meest voorkomende klachten bij een
hartinfarct zijn: pijn of een beklemmend,
knellend, of drukkend gevoel midden of
links op de borst. Bijvoorbeeld alsof
iemand een band om de borst snoert of
alsof er een olifant op de borst zit.
De pijn kan uitstralen naar de kaak, hals,
bovenarmen, rug of maagstreek. De pijn
duurt ook in rust langer dan vijf minuten.
Een hartinfarct treedt op doordat een kransslagader afgesloten raakt. Als de plaque in het bloedvat scheurt, ontstaat een bloedstolseltje. Zo’n bloedstolsel kan losraken en ergens in een kransslagader blijven steken. Als de bloedtoevoer daar helemaal afgesloten wordt, is er sprake van een hartinfarct. Een deel van de hartspier krijgt geen zuurstof meer en trekt niet meer samen. Dat gedeelte sterft geleidelijk af.
SlagaderverkalkingVerschillende stofjes hopen zich op in de vaatwand.
10
Vrouwen hebben daarnaast vaker dan mannen een of meer van de volgende klachten: • pijn in de maagstreek, onderkaak, nek, rug, tussen de schouderbladen• kortademigheid• extreme moeheid• duizeligheid• onrustig gevoel• angst• snelle ademhaling• misselijkheid en/of braken
De klachten kunnen verschillen per persoon.
Ze kunnen heel plotseling of heel geleide-
lijk ontstaan. Een hartinfarct kan - vaker
bij vrouwen dan bij mannen - ook zonder
de kenmerkende pijn op de borst verlopen.
Scherpe steken? Heb je scherpe steken in de borst? Die
wijzen vrijwel nooit op een hartinfarct.
Neem voor de zekerheid wel contact op
met de huisarts als deze steken niet minder
worden of als je ongerust bent.
Op onze website kun je een filmpje bekijken
over het ontstaan van een hartinfarct:
www.hartstichting.nl/hartinfarct
11
Hoe wordt een hartinfarct vastgesteld?
Er wordt zo snel mogelijk een hartfilmpje
(elektrocardiogram, afgekort ECG) gemaakt
om hier helemaal zeker van te zijn. Dit
gebeurt meestal al in de ambulance. Verder
wordt het bloed in het laboratorium
onderzocht op bepaalde afvalstoffen
(hartenzymen). Als deze in het bloed
zitten, dan wijst dit erop dat er een stukje
hartspier is afgestorven. Deze test is al na
een paar uur mogelijk.
De ambulanceverpleegkundige vraagt waar de pijn precies zit en hoe erg deze is. Meestal vermoedt hij (of zij) dan al dat er sprake is van een hartinfarct.
ECG
11
12
Door snel te behandelen proberen de artsen de schade van het hartinfarct zo veel mogelijk te beperken en de klachten te verminderen. Die behandeling bestaat uit medicijnen en een dotterbehandeling of bypassoperatie. Hoe eerder het verstopte bloedvat weer open is, hoe beter. Als de hartspier weer bloed en zuurstof krijgt, dan sterven er geen hartspiercellen meer.
Zo snel mogelijk behandelen
MedicijnenDe behandeling begint al in de ambulance.
Het ambulancepersoneel geeft zo nodig
medicijnen om de kransslagaders te
verwijden (nitraten), pijnstillers en
antistollingsmedicijnen.
DotterbehandelingMeestal krijg je direct na aankomst in het
ziekenhuis een dotter- en stentbehandeling.
Dit is een behandeling om het afgesloten
bloedvat weer open te maken. Met een
buigzaam slangetje (katheter) wordt via de
pols of de lies een klein ballonnetje tot in de
kransslagader van het hart gebracht.
Door het ballonnetje op te blazen wordt de
vernauwing in de kranssalgader opgerekt.
Meestal wordt ook een stent in de kransslag-
ader gebracht. Dit is een metalen of kunst-
stof buisje dat voorkomt dat de vaatwand
weer terugveert. Hoe eerder dat gebeurt,
hoe minder schade aan de hartspier.
BypassoperatieDe hartchirurg maakt tijdens een operatie
een omleiding of bypass om de vernauwing.
Of je een dotterbehandeling of een bypass-
operatie krijgt is afhankelijk van de ernst
van de aandoening.
Meer uitleg en filmpjes vind je op onze
website:
www.hartstichting.nl/hartinfarct
Brochures over de behandelingen kun je
downloaden of bestellen via:
www.hartstichting.nl/brochures
Dotteren
13
HartritmestoornissenJe hartslag en hartfunctie worden op de
afdeling hartbewaking goed in de gaten
gehouden. In de eerste uren na een
hartinfarct kunnen ritmestoornissen
ontstaan. Deze worden met medicijnen
behandeld om nieuwe ritmestoornissen te
voorkomen. Soms ontstaat een gevaarlijke
ritmestoornis: ventrikelfibrilleren.
Door de chaotische ritmestoornis trekken
de kamers niet goed samen en kan het
hart het bloed niet meer rondpompen.
De bloedsomloop stopt. Dan is defibrilleren
(een elektrische schok) nodig om het
normale hartritme te herstellen.
LittekenOp de plaats waar de hartspier beschadigd
is, ontstaat een litteken. Dat bestaat uit
bindweefsel. Het hart blijft wel pompen
maar het littekenweefsel doet niet actief
meer mee. De ernst van een hartinfarct
hangt af van de plaats en grootte van het
Wat zijn de gevolgen voor je hart?
Als gevolg van een hartinfarct kun je een te snel of chaotisch hartritme krijgen. Soms is een elektrische schok nodig om het normale regelmatige hartritme te herstellen. Hiervoor wordt een AED (automatische elektrische defibrillator) gebruikt.
aangetaste deel van de hartspier. Zeker bij
een groot hartinfarct kan het hart minder
goed samentrekken. Het hart pompt minder
bloed naar het lichaam. De organen krijgen
minder bloed, dit heet hartfalen. Verlies
van pompkracht kan echter ook pas later
optreden. Elk hartinfarct is anders en ook de
gevolgen kunnen daarom nogal verschillen.
Hoe groot is de schade?Na enkele dagen kan de arts je vertellen
welk gedeelte van het hart getroffen is
door het infarct en hoe groot de schade is.
Soms stelt hij nog andere onderzoeken
voor: een echo, isotopenonderzoek of
hartkatheterisatie. Met behulp van deze
onderzoeken kan de arts de beste behande-
ling bepalen.
Wil je meer lezen over de gevolgen van een
hartinfarct?
Dat kan op onze website:
www.hartstichting.nl/hartinfarct
14
Na een hartinfarct is het belangrijk om te voorkomen dat je weer klachten of een nieuw hartinfarct krijgt. Je krijgt hiervoor medicijnen en adviezen om gezond te eten en te leven. Ook krijg je het advies om mee te doen met de hartrevalidatie.
Medicijnen na een hartinfarct
MedicijnenNa ontslag uit het ziekenhuis moet je
voor korte of langere tijd verschillende
medicijnen blijven gebruiken. De meeste
mensen krijgen na hun hartinfarct de
volgende medicijnen: plaatjesremmer(s),
een statine, een bètablokker en een
ACE-remmer of angiotensine II-antagonist.
Soms zijn ook diuretica (plaspillen) of
antistollingsmid delen nodig.
• Plaatjesremmers zorgen dat bloed-
plaatjes minder snel samenklonteren en
hechten aan de plaque (plaatjesremmers
zijn bijvoorbeeld acetylsalicylzuur,
carbasalaatcalcium, clopidogrel,
ticagrelor of prasugrel).
• Statines verlagen het cholesterolgehalte
in het bloed.
• Bètablokkers verlagen het hartritme en
de bloeddruk.
• Bloeddrukverlagende medicijnen
verlagen de bloeddruk (plaspillen,
bètablokkers, ACE-remmers, calcium-
antagonisten en angiotensine
II-antagonisten).
• Antistollingsmiddelen gaan de
vorming van bloedstolsels tegen.
• Nitraten voor het geval pijn op de borst
optreedt (tabletje of spray voor onder de
tong).
Neem de medicijnen in volgens de
aanwijzingen op het etiket. Verander de
voorgeschreven dosis nooit op eigen
initiatief en stop niet zelf met de behande-
ling. Medicijnen kunnen bijwerkingen
hebben. Deze nemen meestal in de loop
van de tijd af, of je hebt er minder last van.
Vraag de arts wat je van een medicijn kunt
verwachten. Hoe werkt het medicijn en
wat zijn de bijwerkingen? Hoe lang moet
je het medicijn gebruiken? Als je last hebt
van hinderlijke bijwerkingen, zoek dan
met je arts naar een oplossing.
Veel apotheken hebben medicijnkaarten
waarop je al je medicijnen kunt noteren.
Je kunt ook om een uitdraai vragen van de
medicijnen die je gebruikt. Draag deze
kaart of uitdraai altijd bij je.
1515
Wil je meer lezen over de medicijnen na
een hartinfarct en de werking ervan?
Kijk dan op onze website:
www.hartstichting.nl/medicijnen
Op de website van alle apotheken in
Nederland, www.apotheek.nl, kun je
terecht voor uitgebreide informatie over
medicijnen. De werking, de bijwerkingen,
het gebruik, de wisselwerking met andere
medicijnen en over het gebruik in relatie
tot bijvoorbeeld autorijden, alcohol of
voeding. Als je het antwoord op een vraag
niet kunt vinden, dan kun je op deze
website je vraag aan de webapotheker
stellen. Je krijgt dan binnen enkele dagen
antwoord per e-mail.
Bij sommige antistollingsmedicijnen
(Acenocoumarol en Fenprocoumon) sta
je onder regelmatige controle van de
trombosedienst. Bij andere antistollings-
medicijnen (zoals Rivaroxaban) is dat niet
nodig.
16
Tijdens de hartrevalidatie werk je aan je
herstel, je lichamelijke conditie en krijg je
weer vertrouwen in je lichaam. In het
programma leer je je lichamelijke grenzen
kennen en verleggen. Er is aandacht voor
sport en spel, maar ook voor de sociale en
psychische kant van het leven na een
hartinfarct. Bijvoorbeeld voor het leren
omgaan met spanningen, angsten,
seksualiteit, het terugvinden van je
zelfvertrouwen, het hervatten van werk,
huishoudelijke taken of hobby’s. Ook krijg
je informatie over de medicijnen die je
voorgeschreven hebt gekregen.
Met je begeleider praat je over de problemen
die je ervaart. Ook kun je in contact komen
met lotgenoten tijdens dit programma.
Veel deelnemers vinden dat prettig. Verder
krijg je voorlichting over de factoren die de
kans op hart- en vaatziekten vergroten,
bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, hoog
cholesterol of overgewicht. En je krijgt
adviezen over gezond eten en bewegen.
Je kunt deze periode gebruiken om een
goed plan te maken voor de toekomst.
Hartrevalidatie
In een aantal Nederlandse ziekenhuizen kun je na een hartinfarct een poliklinisch revalidatieprogramma volgen. Ook revalidatiecentra verzorgen hartrevalidatie. In enkele centra kun je klinische hartrevalidatie krijgen; dat betekent dat je een tijdje wordt opgenomen.
Hoe kun je gezonder leven om het risico
op een volgend hartinfarct te verkleinen?
De cardioloog doet je een voorstel voor
een revalidatieprogramma dat bij je past.
Het is belangrijk dat je er zo snel mogelijk
na de opname mee begint, liefst twee tot
drie weken na het ontslag uit het zieken-
huis. Je voorkomt hiermee namelijk dat
je je thuis zorgen gaat maken of dat je
angstig wordt voor herhaling van de
hartklachten.
Wil je meer weten over hartrevalidatie,
wat je dan gaat doen en wie je daarbij
begeleiden? Kijk dan op onze website:
www.hartstichting.nl/hartrevalidatie
1717
18
Weer thuis na een hartinfarct
Als je een hartinfarct hebt gehad, blijf je meestal ongeveer vijf dagen in het ziekenhuis. Daarna mag je weer naar huis. Je merkt dan vast dat je nog niet meteen de oude bent: je zult thuis verder moeten herstellen. Een infarct is een ingrijpende gebeurtenis voor jezelf en je omgeving. De eerste weken kun je waarschijnlijk nog niet alles doen wat je voorheen deed. Probeer dat ook niet te forceren; het herstel heeft tijd nodig.
Hulp inschakelen als dat nodig isHeb je hulp nodig in de huishouding of bij
je verzorging? Misschien zijn er familie-
leden of vrienden die kunnen helpen.
Je kunt ook een beroep doen op de
Thuiszorg. Veel ziekenhuizen hebben
een transferverpleegkundige. De transfer-
verpleegkundige bespreekt je thuissituatie
met je en welke zorg je daar nodig hebt.
Zij (of hij) legt bijvoorbeeld contact met
een Thuiszorgorganisatie als je thuishulp
nodig hebt.
18
19
Voorbereiding op de controles
Als je van de cardioloog naar huis mag, is dat waarschijnlijk een hele opluchting. Maar eenmaal thuis, komen er misschien nog vragen bij je op. Om je goed voor te bereiden op de volgende gesprekken met de cardioloog, of met de begeleiders van het hartrevalidatieprogramma, is het handig om vooraf een vragenlijstje te maken. Tip: neem een vertrouwd persoon mee naar het spreekuur. Je partner, of degene die veel voor je zorgt, heeft misschien zelf ook wel vragen. En je kunt later samen de antwoorden nog eens rustig doornemen.
19
20
Aandacht voor emoties
Jij en de mensen om je heen hebben een spannende tijd doorgemaakt. Door het infarct heb je gemerkt dat je leven kwetsbaar is en je lichaam je zomaar in de steek kan laten. Het duurt even voordat je weer vertrouwen krijgt in je lichaam. Het is verstandig om over je gevoelens, angsten en gedachten met anderen te praten, bijvoorbeeld met je partner, familieleden, vrienden of collega’s.
Via Harteraad de organisatie voor mensen
met hart- en vaataandoeningen kun je in
contact komen met mensen die hetzelfde
hebben meegemaakt. Kijk op
www.harteraad.nl/ervaringen-ontmoeten
Ook het hartrevalidatieprogramma kan
veel steun bieden. Natuurlijk kun je ook
met je huisarts praten over je zorgen of
emoties. Eventueel kan hij je doorsturen
naar een psycholoog.
Blijf je piekeren, ben je lusteloos en lukt
het je maar niet om goed te slapen?
Dat zijn signalen om goed in de gaten te
houden. Ze kunnen namelijk wijzen op
een depressie. Neem in dat geval contact
op met de huisarts.
Langzaam opbouwenIn de loop van de volgende weken ga je je
geleidelijk aan beter voelen. Dat herstel
gaat op en neer; de ene dag gaat het heel
goed, de volgende weer minder. Wees zuinig
op je energie, ga niet tot het uiterste.
Trap lopen mag, de trap oprennen nog
even niet. Bouw je krachten langzaam op,
bijvoorbeeld door elke dag een stukje
verder te wandelen of te fietsen. Je lichaam
geeft vanzelf aan wanneer het genoeg is.
Zo merk je dat je steeds sterker wordt en
weer op je lichaam kunt vertrouwen.
Waarschijnlijk ga je jezelf hier ook
geestelijk beter door voelen.
21
Werk, ziektewet en WIA
Je collega’s en werkgever schrokken vast, toen ze hoorden dat je een hartinfarct had. Natuurlijk zijn veel collega’s attent en bellen ze om te vragen hoe het gaat. Of ze komen zelfs even langs. Maar er zijn misschien ook collega’s die dat niet zo makkelijk doen. Het is goed om zelf te bellen of een mailtje te sturen.
Je zult regelmatig contact hebben met de
bedrijfsarts van de arbodienst. Daarmee
bespreek je op welke manier en hoe snel
je aan het werk kunt. Uiteraard wordt
daarbij indien nodig ook de huisarts of
cardioloog betrokken. Vaak kun je
hetzelfde werk blijven doen, soms moet
het takenpakket worden aangepast.
Werknemer, werkgever en bedrijfsarts
moeten er samen voor zorgen dat de zieke
werknemer zo snel mogelijk weer aan de
slag kan. Werkgevers en werknemers
hebben een aantal verplichtingen, die al
beginnen in de eerste week van de ziek-
melding. Dit traject is vastgelegd in de
Wet Verbetering Poortwachter.
Werkgevers moeten hun werknemers bij
ziekte twee jaar lang minimaal 70% van
het laatste loon doorbetalen. Lukt het niet
om de werknemer terug te laten keren in
zijn oude functie, dan moet de werkgever
hem passend werk aanbieden binnen het
bedrijf, bijvoorbeeld werken in deeltijd of
met een aangepast takenpakket. In het
uiterste geval kan de werkgever een
andere functie aanbieden of een baan bij
een andere werkgever. Lukt het ondanks
alle inspanningen niet om terug te keren
naar het werk, dan kan de werknemer een
WIA-uitkering aanvragen. Dat is de
uitkering volgens de Wet werk en inkomen
naar arbeidsvermogen (WIA). Voor
informatie over de WIA-uitkering, zie
www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wia
Iemand die werkt als zzper heeft bij
ziekte geen inkomen van een werkgever.
Zzp’ers kunnen zich hiervoor verzekeren.
Voor informatie en adviezen, zie
www.zzp-nederland.nl
22
De risico’s na een hartinfarct
Wie een hartinfarct heeft gehad, heeft een grotere kans dan anderen om opnieuw een hartinfarct te krijgen. Ook de kans op andere hart of vaatproblemen is nu groter dan normaal. Dat heeft alles met slagaderverkalking te maken. Een hartinfarct kan ook hartfalen veroorzaken.
Risico’s van slagaderverkalkingSlagaderverkalking is vaak de oorzaak
van een hartinfarct. Slagaderverkalking
komt ook in andere slagaders in je
lichaam voor. Het gevolg kan zijn een
beroerte, etalagebenen, pijn op de borst,
een nieuw hartinfarct. Gelukkig kan je
dat risico verkleinen door een gezonde
leefstijl en door je medicijnen trouw in
te nemen.
Neem contact op met je (huis)arts als je
klachten krijgt die mogelijk veroorzaakt
worden door vernauwingen in slagaders.
Denk daarbij aan pijn in je been bij het
lopen of pijn op de borst bij inspanning.
Bij tekenen van een beroerte moet je
meteen 112 bellen: als je plotseling je
arm of been niet meer kunt gebruiken.
Of als je opeens verward praat of een
afhangende mondhoek hebt.
HartfalenHartfalen betekent dat het hart niet
voldoende bloed meer pompt. Organen en
spieren krijgen niet genoeg zuurstof en
voedingsstoffen. Hierdoor kunnen
verschillende klachten optreden, zoals:
• vermoeidheid
• kortademigheid
• opgezette benen en enkels
• een vol gevoel in de bovenbuik, een
opgezette buik
• zwaarder worden terwijl je niet meer dan
normaal eet, of zelfs als je minder eet
• vaker moeten plassen ’s nachts met soms
weinig urineproductie overdag
• prikkelhoest, vooral bij platliggen
• verminderde eetlust
• slapeloosheid of onrustige slaap
• koude handen en voeten (door slechte
bloedcirculatie)
Wil je meer weten over de oorzaken en
behandeling van hartfalen? Of over de
invloed van hartfalen op je leven?
Kijk dan op onze website:
www.hartstichting.nl/hartfalenOf lees dan de brochure Hartfalen,
die je kunt aanvragen via onze website:
www.hartstichting.nl/brochures
23
Hoe kun je de kans op een volgend hartinfarct verkleinen?
Je kunt de kans op een volgend hartinfarct verkleinen door zo gezond mogelijk te leven. Hieronder vind je enkele tips:
Gezond leven• Rook niet.
• Beweeg voldoende. Doe minstens
2,5 uur per week (verspreid over
meerdere dagen) aan matig intensieve
lichaamsbeweging. Dit is beweging die
de hartslag en ademhaling verhoogt
maar waarbij je nog wel kunt praten.
Bijvoorbeeld wandelen of fietsen.
• Eet gezond en gevarieerd volgens de
Schijf van Vijf. Eet volop groente en fruit,
kies voor volkoren producten en eet meer
plantaardig en minder vlees. Wees matig
met zout, suiker en verzadigd vet.
Vervang verzadigd vet zoveel mogelijk
door onverzadigd vet (olie, noten, vis)
• Drink geen alcohol of in ieder geval niet
meer dan 1 glas per dag.
• Probeer zo goed mogelijk om te gaan
met stress, zorg voor een goede afwisse-
ling tussen spanning en ontspanning.
• Streef naar een gezond gewicht.
Durf je je nog niet echt in te spannen?
Je kunt ook sporten met professionele
begeleiding. In veel plaatsen zijn sport- en
zwemverenigingen actief voor mensen die
een hartinfarct hebben gehad. Deskundige
begeleiders kijken of je je niet te veel, maar
ook niet te weinig inspant. Kijk voor het
aanbod in de buurt op:
www.beweegzoeker.nl
Medisch• Neem je medicijnen volgens het
voorschrift in.
• Neem contact op met de arts of specialist
als je weer klachten krijgt of als je last
hebt van bijwerkingen van de medicijnen.
• Bespreek met de arts of je voor nood-
gevallen een tabletje of spray voor onder
de tong mag nemen. Dit zijn nitraat-
medicijnen die voor een verwijding van
de bloedvaten zorgen, waardoor de
hartspier meer zuurstof krijgt. Je gebruikt
ze op het moment dat het nodig is.
• Laat de huisarts ten minste één keer per
jaar je bloeddruk en cholesterolgehalte
controleren.
Wil je meer informatie over gezond leven
en het omgaan met risicofactoren, zodat je
de kans op een volgend hartinfarct kunt
verkleinen? Kijk dan op onze website:
www.hartstichting.nl/gezond-leven
24
Je kunt ook onze brochures Eten naar
hartenlust, Bewegen doet wonderen en de
Zoutwijzer bestellen of downloaden via
www.hartstichting.nl/brochures
Sociaal en emotioneelStress is een risicofactor voor hart-en
vaatziekten. Tijdens de hartrevalidatie leer
je hoe je om kunt gaan met stress. Blijf je
moeite hebben met ontspannen, bespreek
dit dan eens met de huisarts.
Het is mogelijk dat je na het hartinfarct
emotioneler of misschien zelfs wat somber
bent. Ook slecht slapen kan voorkomen.
Praten helpt. Meestal is erover praten met
je partner of familie en vrienden al
voldoende. Blijf je neerslachtig, moe of
lusteloos zoek dan professionele hulp via
de huisarts.
StressmanagementHarteraad heeft een op maat gemaakte
training stressmanagement ontwikkeld.
De nadruk ligt op het omgaan met de
aandoe ning in het dagelijks leven. Deze
training biedt Harteraad als e-learning aan.
De e-learning bestaat uit zeven lesmodu les,
waarmee je thuis in eigen tempo aan de
slag kunt. Kijk voor meer informatie op
www.harteraad.nl/stress
24
25
Wat betekent je hartinfarct voor je naasten?
De mensen om je heen zijn waarschijnlijk net zo erg van het hartinfarct geschrokken als jijzelf. Ook voor hen is het een ingrijpende gebeurtenis geweest. Het kan gebeuren dat je partner of kinderen een terugslag krijgen terwijl jij je juist weer wat beter voelt.
Je partner, kinderen, familieleden zijn
misschien erg bang geweest om je te
verliezen. Ook de eerste tijd na een
hartinfarct kan die angst nog een grote rol
spelen. Het helpt om open en eerlijk met
elkaar te praten over de spannende tijd die
jullie samen hebben doorgemaakt. Geef
duidelijk aan wat je wel en niet kunt doen.
Ook partners en andere naasten hebben er
baat bij als ze met anderen over hun
ervaringen kunnen praten. Zij kunnen
via Harteraad in contact komen met
lotgenoten, zie de website:
www.harteraad.nl/ervaringen-ontmoeten
26
Wanneer bel je het alarmnummer 112?
Het kan gebeuren dat je ineens weer die herkenbare pijn op de borst voelt. Dit kan een hartinfarct zijn, maar ook angina pectoris. Beide voelen als een beklemmende, drukkende of benauwende pijn midden op de borst, die vaak uit-straalt naar de kaak, hals, bovenarmen, rug of maagstreek en die kan samengaan met zweten, misselijkheid of braken.
Hoe herken je het verschil? • Angina pectoris is van tijdelijke aard en soms na vijf minuten al voorbij. De pijn
komt in aanvallen. De pijn zakt snel na een tabletje of spray onder de tong. Angina pectoris treedt meestal op bij inspanning, bij heftige emoties, na een zware maaltijd, of als je ineens van de warmte in de kou komt.
• Een hartinfarct duurt ook in rust langer dan vijf minuten. De pijn is heftig en zakt niet na een tabletje of spray onder de tong. Je voelt je angstig of onrustig.
Als de klachten ook in rust langer dan vijf minuten duren, bel dan direct het alarmnummer 112! Blijf rustig zitten of liggen tot de hulp arriveert.Ambulancezorgverleners kunnen direct de juiste hulp verlenen. Ga niet met eigen vervoer naar het ziekenhuis. Een snelle opname in het ziekenhuis is belang-rijk, omdat de behandeling dan eerder start en de kans op herstel groter is.
Als je korte, scherpe steken op de borst voelt, is er vrijwel nooit sprake van een hartinfarct. De pijn kan van spieren, ribben of zenuwen afkomstig zijn en treedt soms op bij ademhalingsstoornissen (bijvoorbeeld hyperventilatie). Neem wel contact op met de huisarts als de klachten niet minder worden of je ongerust bent.
Vraag het herkenkaartje Hartinfarct aan via www.hartstichting.nl/brochures
26
27
• Mag ik autorijden na een hartinfarct?
Als je na het infarct geen klachten of
schade aan de hartspier hebt, dan mag je
volgens de richtlijnen van het CBR weer
rijden. Je hebt wel een aantekening van een
(huis)arts op de Gezondheidsverklaring
nodig.
Als je na het hartinfarct pijn op de borst
klachten hebt, hangt het van de ernst
van je klachten af of je weer mag rijden
en hoe lang het rijbewijs geldig is.
Als het hart beschadigd is en minder
goed pompt dan mag je ten minste
4 weken niet autorijden. Na die 4 weken
hangt het van de klachten af of je weer
mag rijden.
Ga je voor het eerst weer rijden? Kies dan
een vertrouwde route op een rustig
tijdstip en neem iemand mee.
Voor vragen over autorijden kun je
terecht bij je cardioloog of bij het CBR:
www.cbr.nl, tel: 088 227 77 00.
• Kan ik nog op vakantie?
Na een hartinfarct is het verstandig om
een week of vier te wachten voordat je op
vakantie gaat. Met een lange, inspannende
reis kun je beter nog iets langer wachten.
Veelgestelde vragen
Wil je de bergen in? Vraag dan eerst
advies aan je huisarts of cardioloog,
in verband met de lagere luchtdruk
op grote hoogte.
Waar je ook naartoe gaat: neem voldoende
medicijnen mee en vraag je apotheker
om een uitdraai van je medicijnen.
Zo voorkom je problemen bij de douane.
Informeer van tevoren naar de kwaliteit
van de medische voorzieningen in het
land van bestemming.
• Mag ik nog wel vrijen?
Veel mensen hebben de eerste tijd na hun
hartinfarct niet zoveel belangstelling
voor seks. Na een poosje kan dat
veranderen. Vrijen na een hartinfarct is
verantwoord. Het is ongeveer even
belastend voor het lichaam als twee
trappen lopen. Als men dat zonder echte
klachten kan doen, is er geen bezwaar
tegen vrijen. Sommige medicijnen
zorgen voor erectieproblemen of een
droge vagina. Je kunt dit met de huisarts
bespreken.
Meer weten over intimiteit en seksualiteit
na een hartaandoening? Bekijk de
brochure op www.harteraad.nl of kijk
op www.seksualiteit.nl
28
Infolijn Hart en VatenHeb je vragen over hart- en vaatziekten of
over een gezonde leefstijl? Bel dan maandag
t/m vrijdag van 9.00 tot 13.00 uur met de
Infolijn Hart en Vaten: 0900 3000 300.
Of stel je vraag per e-mail:
infolijnChartstichting.nl. Chatten kan ook:
www.hartstichting.nl/infolijn
BrochuresDe Hartstichting geeft brochures uit over
gezond leven, hoog cholesterol, hoge
bloeddruk, overgewicht en over diverse
hart- en vaatziekten. Download of bestel
de brochures via onze website:
www.hartstichting.nl/brochures
www.hartstichting.nlOp je gemak een filmpje bekijken over de
werking van het hart? En betrouwbare
informatie lezen over hart en vaten?
Of inspiratie opdoen voor gezond leven?
Ga dan eens naar onze website. Hier vind
je informatie over hart- en vaatziekten,
risicofactoren voor hart- en vaatziekten,
gezond leven en natuurlijk over de
Hartstichting zelf.
Stel ons je vragen over hart- en vaatziekten.
Waar vind je meer informatie?
29
Stel ons je vragen over hart- en vaatziekten.
Meer weten over gezond leven, stoppen met roken of medicijnen?
Op www.hartstichting.nl informeren we je uitgebreid over gezond eten en leven. Maar er zijn nog meer organisaties die je hierbij kunnen helpen.
Stoppen met rokenWil je stoppen met roken en kun je daarbij
wel wat hulp gebruiken? De huisarts kan
adviseren, bijvoorbeeld over het gebruik
van hulpmiddelen. Ook zijn er diverse
vormen van begeleiding mogelijk, die de
kans dat het stoppen lukt aanzienlijk
vergroten. Je kunt kiezen voor individuele
begeleiding, telefonische coaching of
meedoen aan een groepstraining. Je kunt
hiervoor onder andere terecht bij de eigen
huisartsenpraktijk, bij (de stoppoli van)
het ziekenhuis of bij een stoppen-met-roken
coach. Begeleiding wordt meestal vergoed
vanuit de basisverzekering. Informeer bij
je zorgverzekeraar naar de precieze
voorwaarden.
Voor meer informatie en advies over
stoppen met roken, begeleiding of
vergoedingen kun je terecht bij het
Trimbos-instituut:
Website: www.ikstopnu.nlStoplijn: 0800 1995 (gratis)
Gezonde voeding Het Voedingscentrum informeert je op
verschillende manieren over voeding en
gezond eten. De brochures met dieetadviezen,
zoals Voedingsadviezen bij zoutbeperking en
Voedingsadviezen bij een verhoogd cholesterol
gehalte kun je in de webshop van het
Voedingscentrum bestellen. Op de website
www.voedingscentrum.nl vind je veel
informatie.
Bezoek aan de diëtistJe kunt (via de huisarts) contact opnemen
met een diëtist. Diëtisten zijn werkzaam
bij de Thuiszorg of werken zelfstandig.
Je kunt via de website van de Nederlandse
Vereniging van Diëtisten een diëtist in je
regio zoeken: dieetditdieetdat.nlof telefoon: 030 634 62 22 of e-mail:
bureauCnvdietist.nl
Je kunt ook via de website van de Diëtisten
Coöperatie Nederland zoeken naar een
diëtist in de buurt: dietist.org
of telefoon 024 200 54 91 of
e-mail: infoCdcn.nu
3030
31
Voor een bezoek aan de diëtist heb je geen
verwijzing van de huisarts nodig.
Afhankelijk van je medische situatie en
verzekeringspakket is vergoeding van een
bezoek aan de diëtist mogelijk. Hiervoor is
wel vooraf een verwijzing van een arts nodig.
Het is ook mogelijk dat je cardioloog je
adviseert de diëtist van het ziekenhuis te
bezoeken.
Veilig bewegenIn veel plaatsen zijn sport- en zwemvereni-
gingen voor hartpatiënten actief.
Deskundige begeleiders kijken of je je niet
te veel, maar ook niet te weinig inspant.
Een adres in de buurt vind je op
www.beweegzoeker.nl
Diabetes mellitus (suikerziekte)De Diabetesvereniging Nederland (DVN)
behartigt de belangen van alle mensen met
diabetes en geeft ondersteuning bij het
streven om een normaal en actief leven te
leiden. Om deze reden organiseert de DVN
diverse activiteiten. Voor persoonlijke
vragen kun je tijdens kantooruren de
Diabeteslijn bellen: 033 463 05 66.
Diabetesvereniging Nederland (DVN)
E-mail: infolijnCdvn.nl
Website: www.dvn.nl
Erfelijk hoog cholesterolBij Harteraad kun je terecht voor voor-
lichting over erfelijk hoog cholesterol.
Op de website vind je uitgebreide informatie
en je kunt de brochure Familiaire Hyper
cholesterolemie (FH) aanvragen:
www.harteraad.nl
MedicijnenMet vragen over medicijnen kun je terecht
bij bij je eigen arts of apotheek. Bij de
apotheek kun je een uitdraai krijgen van
de medicijnen die je gebruikt.
Op de website van alle apotheken in
Nederland, www.apotheek.nl, kun je
terecht voor betrouwbare informatie over je
medicijn: over de werking, de bijwerkingen,
het gebruik, de wisselwerking met andere
medicijnen en over het gebruik in relatie
tot bijvoorbeeld autorijden, alcohol of
voeding. Als je het antwoord op een vraag
niet hebt kunnen vinden, dan kun je op
deze website je vraag aan de webapotheker
stellen. Je krijgt dan binnen enkele dagen
antwoord per e-mail.
AntistollingsmiddelenEen trombosedienst (prikpost) in de buurt
vind je op www.fnt.nl. Wil je meer weten
over de behandeling met antistollings-
middelen? Op de website van de
Trombosestichting Nederland vind je
antwoorden op veelgestelde vragen en kun
je de brochure voor trombosepatiënten
bestellen en de gratis Antistollingspas
aanvragen.
Trombosestichting Nederland
Telefoon: 071 5617717
Website: www.trombosestichting.nl
32
We vinden dat iedereen recht heeft op een gezond hart. Je hart laat je groeien, liefhebben, leven. Zorg er daarom goed voor. Wij zijn er voor je hart, maar dat kunnen we niet alleen. Met jouw hulp kunnen we eerder en sneller oplossingen vinden. Hoe kun je helpen?
• Hou je bloeddruk, cholesterol en BMI in de gaten en stuur op tijd bij.
• Meld je aan als vrijwilliger of collectant.
• Doneer, via een schenking of een eenmalige of maandelijkse machtiging.
• Volg een reanimatiecursus en meld je aan als burgerhulpverlener.
• Organiseer een sponsoractie of doe mee aan een van onze evenementen.
Een bijzondere manier om ons te steunen is door de Hartstichting op te nemen in je
testament. Een op de drie onderzoeken wordt mogelijk gemaakt door giften via testament.
Want alleen samen kunnen wij hart- en vaatziekten verslaan.
Kijk voor meer informatie op www.hartstichting.nl/help-mee
Help je mee?
Harteraad is dé patiëntenorganisatie voor mensen met hart en vaataandoeningen. Harteraad verbindt, vertegenwoordigt en versterkt deze mensen.
Harteraad is er voor iedereen met hart- en vaataandoeningenEr zijn heel veel mensen zoals jij. Met een aandoening aan hun hart of vaten. Patiënt ben je
dan. In ieder geval in de ogen van anderen. Maar je bent vooral wie je bent. Ook al moet je wat
aanpassen in je leven. En dat moeten de mensen die dichtbij je staan vaak ook. Harteraad
begrijpt dat. Alles wat wij doen komt voort uit wat mensen met hart- en vaataandoeningen en
hun omgeving ons vertellen. Waar ze last van hebben én wat hen helpt. Harteraad zorgt voor
veel onderlinge ontmoetingen. Zodat we samen sterker staan.
We ontdekken samen wat beter kan in de behandeling en zorg voor mensen met hart- en vaataandoeningenDaarmee werkt Harteraad aan richtlijnen voor goede zorg. We dringen aan bij verzekeraars
en overheid op zorgpakketten die passen bij mensen met hart- en vaataandoeningen.
En Harteraad heeft keurmerken, waardoor mensen weten waar de zorg goed is. Door te delen
wat je weet én ervaart, help je anderen. We roepen je dan ook op om je bij ons aan te sluiten.
Op een manier die bij jou past. Want jij weet het beste wat beter kan.
Sluit je aan, Harteraad
Meer informatie, ervaringen of
zelf je ervaring delen?
www.harteraad.nl
088-111 16 00
Harteraad is partner van de Hartstichting.
Sluit je aan bij Harteraad!
34
De Hartstichting heeft deze informatie met de grootst mogelijke
zorgvuldigheid samengesteld, met medewerking van de
Nederlandse Vereniging Voor Cardiologie (NVVC) en Harteraad.
Het gaat om algemene informatie, waaraan niet zonder meer
medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden
verbonden. Voor een juiste beoordeling van je eigen situatie, dien
je dus altijd te overleggen met je arts of een andere professionele
hulpverlener.
Wij zijn benieuwd naar jouw reactie!
De Hartstichting vindt het belangrijk dat onze brochures duidelijk zijn en prettig leesbaar. Daarom zijn we benieuwd naar je reactie op beide punten. Stuur een e-mail naar [email protected]
ColofonTekst: Tekstschrijvers.nl, Rotterdam, Nijmegen, Amsterdam
in samenwerking met de Hartstichting
Vormgeving: Studio 66
Foto’s: Dorien van der Meer Fotografie, Amsterdam
Illustraties: Ben Verhagen / Comic House, Oosterbeek, Shutterstock
Druk: Opmeer papier pixels projecten, Den Haag
Copyright: Hartstichting
Uitgave: juli 2019 (versie 4.1)
Deze brochure is CO2 neutraal vervaardigd op chloor- en zuurvrij papier.
35
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
36
www.hartstichting.nl
Hartstichting
Postbus 300, 2501 CH Den Haag
1019
07 P
Z16
| D
eze
broc
hure
is v
erva
ardi
gd u
it ch
loor
- en
zuur
vrij
papi
er