edIm/IesrIPaBExµr
karts‘U edIm/IesrIPaB nigÉkraCüExµr CadMeNIr d¾yUrGEgVg eBareBjeday«bs½kÁ
Edlvir³burs eyIg ehIynig Gñkts‘UCaeRcIn RKb;CMnan; )neFVIBlikmµ t²Kña \tman
Qb;Qr > manGñkts‘UCaeRcIn Edl mtimhaCnminTaMgsÁal;eQµaH b¤ )ndwgB¤pgeT
edayehtuEt karts‘Urrbs;Kat; sßitenAkñúgkarGaTikM)MgéRkElg edIm/IkarBarsnþisuxén
Gñkts‘UrÉeTot > RKb;CMunan; vir³bursExµr )ncgRkg«tþmKti RTwsþIneya)y ts‘U edIm/I
esrIPaBExµr TukCaekrþi dMENl CaKMrUsMrab; CMnan;eRkay >
ebIeyIgbenÞas CaTm¶n;raCrdæPi)lsBVéf¶ KW raCrdæPi)lsBVéf¶enH eFVI[raRsþeyig
Gs;sgÇwm Gs;sgÇwmkñúgkarts‘U eday[eCOxøÜnÉgfa KµanGVIeFVIekIteT kMucg;TUlEpndIGVI
Etmñak;Ég > KMnitGs;sgÇwm rebobenHÉgehIy EdleFVI[RsukeyIgliclg; sþaminrYc >
kalNaeyIgmanCIvit eyIgRtUvmansgÇwm eyIgGac ts‘U edaHRsayGVIsBVy:ag )nTaMgGs;
[EteyIgman GMNt;Gt;Fn; BüayamsikSa RbEmRbmUl rab;rkKñIKña >
yuT§saRsþneya)y edIm/IbBaÄb;sRgÁamCiHCan;-sIuvil
qñaM 1979 Exmkra kgT½BevotNam GgÁBlelx 5 cMnYn bImuWnBIrBan;nak;
vayekþab kMTicTmøaycuHBI ExRt kMBg;FM esomrab qøgkat;tam RsukmgÁl;bUrI dMrg;eTATIRkug
)t;dMbg >
ExµrRkhm rayT½B y:agRcIn rab;muWnnak; sMrab;Tb;Tl; k¾b:uEnþExµrRkhm min)n
dwgfa evotNam)nbgáb;Tuk CayUGEgVg mkehIy taMgEtGMBICMunan; GananiKm)raMgmk
T½Brab;Ban;nak; EdlrsenAeRkammøb;d¾RtCak; énshKmGnikCnevotNam >
shKmevotNam enAdMbn;enH )nbegáIt kUnecA bgáat;BUCGm/ÚrN_ CamYy
CnCatiPaKtic BYkKYy B’r r:aedr Pñg lav > GnikCnevotNamenATIenH mancMnYnTaMgGs;
RbEhlCa bIEsnR)MmWun nak; rsenAtamPUmi rayCab;²Kña rkUt dUcCa PUmi knÞWkgðt
PñMvaycab PñMsMeBA rhUtdl; tVak tamdgsÞwgtVak kñúgExRt)t;dMbg > tVakCamUldæanFM
énkgT½Bsm¶at;yYn > GugefIy CaGKÁsñgkar neya)yyYn ehIynigGKÁsñgkarrg tacik
ehIynig egogsWg GKÁsñgkareyaFa RbcaMPUmiPaK )t;dMbg esomrab kMBg;FM taMgEtGMBI
CMnan;GananiKm)rMgmk > egogsWg ecH esom Exµr )raMg bYsCasgÇ ehIyCaRKUmnþGaKm
GUmGam > rYcmk yYnevotmiuBaJ )nbegáItGgáarrNb ExµrevotmiuBa EdlCaédeCIg edIm/I
kþab;ekþab RbeTsExµreyIgenH >
fab; giug CaGKÁsñgkarneya)y ExµrevotmiuBaJ RbcaMPUmiPaK )t;dMbg esomrab
kMBg;FM taMgEtGMBI CMnan;GananiKm)rMgmk taMgTItaMg enAPUmixñacrmas >
eyIgsUmeqøótCMurabCUnfa fab;giug emExµrevotmiuBaJenHÉgehIy Edl)nEtgtaMg
saLútsr ¬b:ulBt¦ [kan;kgBl 3000 nak; kñúgqñaM 1957 > dabQYn CayYn
evotmiuBaJ ehIynig CamitþP½kS CitsñiT§ CamYy fab;giug ehIy eFVI\sSr³CamYyKñataMgEt
BIeGIymk > enAeBlenaH fab;giug )nbBa¢a Ta)BaJ; ¬rdæmRnþIRksYgkarBarCatisBVéf¶enH¦
EdlCaQøb narsar [naMpøÚv KNRbtiPU cMnYn 60 nak; [eTAsikSabeBa©keTseyaFa
enARsuklav edIm/I CYyevotNamvaylav enAeBlEdl lavkMBg:EtRcbUkRcbl; GukLúk
edaysarrdæRbhar > enAkñúgKNRbtiPU 60 nak;enaH BYkclnaEk¥kexµA manbgáb;BYk
Ek¥kexµA EkvsarIu ¬EkvmunI¦, taExøg, EkvDul ¬tas‘uy¦, EkvEst, GacarüyuaMg ¬tadwb¦, nwl,
eGo, Evg, eLg ehIynig Gacarüm:an; [eTAhVwkhVWn beBa©keTseyaFa CYyevotNam
edIm/I vayGaemrikaMg enARbeTslav enARkugevogcan; > BYkKNRbtiPUGs:TaMgenH
mksMNak;GaRs½y rsenAvtþeBaFi enAraCFanIevogcan; >
enAeBlenaH b:ulBt CacaghVagsalabzmsikSa enAXMubØaCI ¬extþkMBg;FM
Cab;RBMuEdnextþesomrab¦ > XMubØaCI CamUldæanFM énkg T½BExµrevotmiuBaJ taMgEtBIqñaM
1940 > fab;gIug mankUnRbus mñak; eQµaH pl; > kalenACMnan; ExµrRkhm kan;kab;
rdæGMNac kñúgqñaM 1976 pl; )nsmøab; eday édÉg ehIynigbBa¢a[smøab; ExµrenA)t;
dMbg tMbn; 3 Gs;y:agticNas; mYymWun nak; > kUnRsI rbs;fab;giug rsenAsBVéf¶
enAshrdæGaemrik >
eyIg´sYrfa ehtuGVI)nCa fab;giugmin cat;bBa¢Ún b:ulBt[eTAvay GaemrikaMgenA
RbeTslav ehIyEbrCa cat;taMg b:ulBt [dwknaM T½BeTAviBaJ ? cemøIy % manEtb:ulBteT
EdlecH k/ÜneyaFa RKan;ebI Gackan;kþab; bBa¢a kgBl 3000 nak; )n cMENk
GñkÉeTot minecHbeBa©keTseyaFaenAeLIyeT ehtudUecñHehIy)nCa eKbBa¢Ún[ eTAeron
CamYyevotNam enAÉ Rsuk lav > eyIgsUmesøHerOgenHEtbueNÑHsin >
kgrfeRkaHyYn 7500nak; Rbdab;GavuF§y:agTMenIb² KW eRKÓgsaRsþaGavuFGaemrikaMg
EdlkgT½BkumµúynisþyYn )nrwbGUsyk GMBIkgT½ByYnxagt/Úg kalBIqñaM 1975 RBmTaMg
T½ByYnbgáb;xøÜn rab;Ban;nak; vayxÞb;biTkþit T½BExµrRkhm BIeRkay bNaþl[T½BExµrRkhm
caj; dkT½Bfy rt;eTAdMbn; éb:lin > bnÞab;mk kgT½B evotNam edayman Exµr²ekþA
Rkhay nigExµr Rkhm rt;cUlrYmCamYypg )nbegáIn cMnYnT½BeLIg eTAdl; 50,000nak;>
enAeBlenaH kgT½BevotNam k¾bMEbkxøÜn CamuxRBÜjbI % muxRBÜjTImYy FMCageK
bg¥s; év:sMrukeq<aHeTA TIRkugPñMeBj muxRBÜjTIBIr év: tRmg;eq<aHeTA éb:lin ehIynig muxRBYj
TIbI év:eq<aHeTARBMuEdnéf >
Exµr²Edl cUlbeRmI kgT½BevotNam eTAvaytam muxRBÜjTImYy tRmg;eTA
RkugPñMeBj suT§swg)neLIgeFVIFM TaMgGs; enAéf¶eRkay edaymanmuxdMENgkñúg KN
rdæPi)l b¤kgT½B b¤kgRbdab;GavuF§ ehgsM rin - h‘unEsn mkTl; sB§éf¶enH >
ExµrRkhm braC½ycaj; k¾dkfy eTAtaMgmUldæan enAtMbn;éb:lin ehIy bnþr
karvayqµk; teTAeTot > enAeBlEdl ExµrRkhm kMBugEt Cab;édvayyYn raRsþExµr CaeRcIn
)nrt;R)s;Gayu ecjBIdMbn;ExµrRkhm >
ExµrRkhmcat;Tuk raRsþTaMg Gs;enH CasRtUv rbs;xøÜn > edayehtuEt ykraRsþCa
sRtUvy:agdUecñH ExµrRkhm cab; Gnuvtþ neya)y bg¥t;)yraRsþ edaydutecal RsUvEdl
enAkñúgCRguk ehIynigRsUvTMuminTan;RcUt EdlenA kñúgERsTaMgGs; > enHCaehtu bNþal[
raRsþeyIg rwtEtGt;)yxøaMgEfmeTAeTot>
semþcsg/CYnNat semþcRbv½nrtn_ GIuvTYt CaGñkbegáIt
clnakEnSgsr - Ek¥kexµA
taMgEt BIqñaM 1957 mk semþcsg/CYnNat semþcRbv½nr½tn_ GiuvTYt elak«tþm
esnIy ln;Nl; )nEtgtaMg Casm¶at; ecAdara CaRbFanénclnakEnSgsr - Ek¥kexµA>
rYcmk elak ln;Nl: cat;taMg ecAdara CaembBa¢akar kgBl Biess TYreTA RbeTs
km<úCa (Division Commander of Special Forces) Edlman mUldæan FM enAExtþ)t;dMbg >
edayeXIjfa yYnkMBg;EtCab;édvayExµrRkhm ehIynig raRsþeyIgcab; Gt;)y
y:agxøaMgNas;eTAehIy ecAdara yl;eXIjfa ExµreyIgRtUvEt bQÄb;sRgÁam > kar
bQÄb;sRgÁam GaceFVIeTAtam eKalneya)yBIrpÞúyKñaRsLH % b¤mYyvayyYn ehIyeFVI
CaKUrkn CamYyExµrRkhmmYyry³ b¤mYyeTot vayExµrRkhm ehIynigeFVIKUrknCa mYyyYn
mYyry³eBlsin > BIeRBaH eyIgminGacvayyYnpg ehIyvayExµrRkhmpg kñúgeBl CamYy
Kña Etmþg)neT > eyIgminGacmansRtÚvmþg BIr)neT > eyIgRtÚvEt eRCIs erIssRtÚv
mþgmYy > neya)yTaMgBIrxagelIenH suT§swgeBaeBjeTAeday eRKaHfñak;dUcKña >
eyIgKµanRckecBaJÉNaeToteT eyIgRtUvEteRCIserIs ykpøÚvNamYyedIrswn rYcehIy
EkrtRmUv edaHdUrtameRkay eday eyaleTA tamkal³eTs³ >
ehtudUecñHehIy )nCadara eRCIserIs ykyuT§saRsþ vaybnøúMrbbExµrRkhm
ehIyEGbeFVICa KUrknCamYy yYnmYyry³sin >
mUlehtuBIr EdltRmUv[eyIg sMercCabnÞan;dac;xat % TImYy KWedIm/I bBaÄb;Tukç
esaknadkmµ énbgb¥ÚnExµreyIg ehIynig TIBIr KWedIm/I bBaÄb;sRgÁam sIuvIlExµr >
cMNucsMxan;bMput KWRtUv bBaÄb;sRgÁam sIuvIlExµr ecAdara eCOCak;fa RbsinebI sRgÁamsIuvIlExµr bnþrraMér: yUrGEgVg yYnehIynig
ExµrRkhm Edl ecHeFVIswk tamk/ÜnyuT§saRsþdUcKña mukEt GnuvtþyuT§viFI dUcKña KW Ekn
ehIynwgekor yuvCnExµr bgçM[Exµrc/aMgsmøab;Kña > edayRtUveKEknehIynigekor TaMgsg
xag ExµrnaMKña smøab;EtKñaÉg > CaTIGvsan ExµrmukEtsmøab;Exµr KñaÉg Gs;ehIy >
yYneKx©IédExµr edIm/I smøab;Exµr >
ecAdara k¾ebþCJacitþfaRtUvEt bBaÄb;seRgÁamsIuvIl >
edayehtuEt ExµrRkhm enAEt eFVI)b kab;smøab;raRsþ teTAeTot \tQb;Qr
ecAdara sMerccitþ vaykMTicExµrRhmmun ehIyTnÞwmnigKñahñwg bBa©úHbBa©ÚlBYk kgcl½tExµr
Rkhm [dak;GavuF§ BIeRBaHExµreyIgRtUvkarT½BFMmYy CabnÞan; edIm/I vayyYn [ecjGMBI
EdndIExµr >
kgcl½t eRcInEtCa ekµg² Edl ExµrRkhmEkn bgçM[mkc/aMg > eTasCay:agNa
k¾eday eyIgminGaccat;Tuk kgcl½t ekµg² TaMgGs; CasRtUveyIg)neT BIeRBaH RbeTsExµr
eyIg RtUvkar yuv³zamBl ehIynig sm/tþimnusS edIm/I vayyYn rMedaHRbeTsExµreyIg GMBI
karCiHCanevotNam ehIynig ksagRbeTseyIg sarCafµIeLIgvij >
ecAdara k¾RbmUl CabnÞan; BYkclna Ek¥kexµA mYykgvr³esna Edlbgáb;xøÜn TukenA
kñúgCYrExµrRkhm ehIy naMKña kkayyk kaMePøIg ecjBIkñúgdI EdlBYkKat; )nkb;Tuk
enAeBl Edl BYkTah‘an elak ln;Nl; dak;GavuF§ >
Kb/Ikt;sMKal;fa RbswnebI kgT½ByYnmin)ncUl mkvaybnøMú rbbExµrRkhmeT
clnaEk¥kexµA Edlman ecAdara CaRbFan k¾GacvaybnøúM Tmøak; rbbExµrRkhm)nEdr
BIeRBaHraRsþekþARkhayxøMgNas; CamYyExµrRkhm ehIyrgcaM [EtmanRkumNamYy
naMGaT& dwkmux raRsþnwgegIbbHeLIg bnøúMrbbExµrRkhm eday)TédTeTr k¾h‘anEdr >
tamkarBit ebIniyay[gayRsYlyl; rbbExµrRkhmrlMubHeCIg % 25 PaKry
edaysar kgT½ByYnvay ehIynig 75 PaKryedaysar RbCaraRsþExµr kab;smøab;ecal
tamPUmi kmµaPi)l ehIynigeyaFaExµrRkhm TaMgLayNa [EtedIrtamRkumtUc² >
CaTIbBa©b; man kmµPi)lExµrRkhm xøHrt;rYc edayrteTAtam T½BFM eTAéb:lin - Gnøg;Evg
xøHeTotrt; cUlsarPaB CamYyyYn > BYkEdlcUrsarPaByYn eRcInEt)nsmøab; raRsþExµr
rab;Ban; mWunnak; > yYneRcInEt EtgtaMg ExµrRkhmEdl)n smøab;raRsþ rab;mWunnak; Ca
ecAhVay ExRt b¤GnuGPi)lExRt b¤ «tþmesnIy énkgRbdab; GavuF§ mkTl;sBVéf¶enH>
ebIFabeRbobCamYy tam:uk² smøab;raRsþticCagBYkecAhVayextþTaMgGs; EdlCa
GtItExµµrRkhm EdlyYnEtgtaMg [RKb;RKgsgát;raRsþ mkTl;sBVéf¶enH >
ecAhVayRkugPñMeBBaJ EkvCutiþma EdlCa BYkCnCatiPaKtic m:ug smøab;ExµreRcInCag
tam:ukeTAeTot > erOgenH eyIgnwg niyay[)n Bisþa enAeBleRkay GMBI BYkkmµaPi)l
PUmiPaKBayü½B Edlcaj; kl;l./ic yYn smøab;Exµr KñaÉg CagmYylan nak; >
yYnEdl GnuvtþEpnkar smøab;Exµrsøab;rgÁal Cag mYylannak; rsenAsBVéf¶ ehIy
manbuNs½kþFM kñúgraCkarExµrh‘unEsn > eBlNa kat:eTas ExµrRkhm eyIgnwgyk
erOgenHmk latRtdag > etIGñkNaEdl)nRbkas; y:agEkþg² tamviTüú bBa¢a[ smøab;
ecal TaMgGs; \tmanRtaRbNI Tah‘an ehIynigBYk rdækar sm½yelak ln;Nl;
ehIynig sm½yraCaniym RBmTaMgRkumRKYsar TaMgGs; Edl min)nrteTArsenAkñúgCYr
BYkRkhm> kñúgEt mYyéf¶ ExµrRkhmsmøab;Cag R)MEsnnak; > eyIg´RbugxøÜncaMCanic©
eFVICasakSI edIm/I bMPøWtulakar GnþrCati enAeBlkat; eTasExµr Rkhm >
RbswnebI eFVIc/ab;Rbkas;mYyfa [EtGñkNamYy )ncUl édsmøab; raRsþ cMnYn
y:agticmYyrynak; enAeBlenaH BYk kmµPi)lXMu énrbbExµrRkhm nwgRtUvCab;ecaT
TaMgGs; > BYkenH mancMnYnRbEhl R)MBan;nak; Edlesssl; rYcputGMBIhwgSaRbCaraRsþ
ehIyRtUv)n yYnbnþúb [RtYtRta eFVI)b smøab; sgát;sgáwnraRsþ t² mk Tl;sBVéf¶enH; >
clnaEk¥kexµA mancMnYn RbEhl mYymWunnak; bgáb;xøÜnkñúgCYrExµrRkhm > clna
kEnSgsr ehIynig calnaEk¥kexµA min Edl vayswk caj;T½BNamYyeT minEdlcaj;
kgT½ByYnmYydgNaeLIy >
ebIBitCaBUEkrdUecñHEmn ehtudUcemþc k¾RsukExµreyIg enAEt´kBa¢HyYn ehIy
Tuk[yYn esomrMelaP elbykTwkdIExµr)n ?
clna kEnSgsr - clnaEk¥kexµA BUEkrvayswk mansñaéd ykeCaKC½y)n
elIRKb;smrPUmi > k¾b:uEnþ clna kEnSgsr - Ek¥kexµA caj;eK KW caj;enAelI smrPUmi
neya)y >
ecAdar niyayfa % << CMunan; elakRbFanaFibtI ln;Nl; edaysarEt eKxøac
ehIynig eKRcENn clnakEnSgsr´ BYkGs;elakdwknaM neya)ycas;² ehIynig
Gs;elak emTah‘an CMunan; cas;² )neRbIkl;neya)y begáItc/ab; sMrab;bMEbkclna´
[eTACa RkumtUc² minTuk[ BYk´ enApþuMúKña)neT > eKbMEbkclnakEnSgsr´ bMEbk
kgvresna (Battalion commander) fac;b:Uc daBaJ;RkUc fac;epg fac;eb fac;sIuEy:m
fac;sUmalI fac;kay fac;suT§ fac;saF KimsuIy:a GwugkUv fac;RBhµvir³ elakRKU fac;QUk
eKograCü eKogm:ag > GgÁBl EnSgsr TaMgGs;cMnYn 35,000 nak; > eKbMEbkpþac:KñaBYk
´ min[enACamYyKña > elakGuintaM niyaycat;TukBYkkEnSgsr CaBYkGaéRB ehIyeBaJaH
BaJúgfa eKminEdlTuk[BYkGaéRBmkRtYtRtaBYkRsukeT >
c/ab;EdleKbegáIt ykmkGnuvtþmkelI clnakEnSgsr´ )nRKan:Et beRmI
mhicta GMnYt ehIynig esckþIQñaniH rbs;eKEt b:ueNÑaH > b:uEnþ CaTIbBa©b;
c/ab;enaHsmøab; CatiÉg eday benSay kgT½BCati eyIg >
´év:ExµrRkhm deNþImykRsUv edIm/I ykmk Eck[RbCaraRsþ > eyIg´EckRsUv
[RKYsar nimYYy² )nR)MeTA > ebIdUecñH RbsinebI Kµan GgákarGnþrCati CYyCMunYybEnßm
mkeToteT RKYsarnimYy² nwgRtUv dac;)y kñúgrvag BIrExeTot y:agyUrNas; KW enAkñúg
ExkumÖ³ qñaM 1979 >
edayeXIjfa RbCaraRsþ cab;Gt;)yehIy ´k¾sMerccitþ eFVIdMeNIreTA RBMuRbTl;
Ednéf edIm/ITak;Tg CamYy GgÁkarmnusSF’mGnþrCati rksMuCMunYy es/ógGahar ykmk
CYypÁt;pÁg; bgb¥ÚnExµreyIg cMnYn R)MEsnnak; EdlkMBg;Gt;)y RkhayTWk ehIy nigQW
RTuDeRTam TarunTra rgcaM y:agkuHkr naExtþ)t;dMbg eBaFisat; esomrab >
enAeBlCamYyenaH elakEb:nsUva:n; naykrdæPi)l )nlYcbBa¢a[BYk eyaFaExµr
evotmiuBaJEdlyaml/attampøÚv)t;dMbg GnuØat[raRsþExµrEdlkMBg;eRskXøan eTAykGgár
enARBMuEdnéf Edl´ erobcMsUmGMBIGgáarmnusSFm’GnþrCati >
enAeBlEdl´eTAdl;RBMúEdnéf ´man P½BsMNag )nCYb nayTah‘anéf
vr³esnIyÉk R)c½Rk, KiTi, R)sWt, GnuesnIyÉk yuv³Nat; nig sUPut xagkgBl Biess
esOdaM ¬xøaexµA¦ Edl kalGMBI qñaM 1973 raCrdæPi)léf )ncat;taMg Gs;elakTaMg
Gs;enH [R)Rs½yTak;Tg CamYYynig´ kñúgzan³ ´Ca tMNagBiess énelak RbFanaFibtI
ln;Nl; kñúgkarcrcar erobcMebIk CRmk enAtam RBMuEdnéf sMrab;kgT½BExµr edIm/Ibnþr
sRgÁamvayBYk kumµúynisþ ExµrRkhm teTAeTot enAeBlNa rdæFanIPñMeBjFøak;eTAkñúg
kNþab;éd énBYkkumµúynisþ ExµryYnRkhm >
´cab;epþImeFVIkarTak;Tg CamYy John Dell, Duck , Thumb George, Gary Colm
EdlCamitþP½kSGaemrikaMg ´sÁal;rab;Gan taMgEtBIqñaM 1956 > Duck Føab;)nbYseronCa
elaksg/ enAvtþeBaFival )t;dMbg kñúgqñaM 1958 eRkam]vat semþcRbv½nr½tn_ GIuvTYt >
GñkCMunajkarxag GgáarmnusSF’m CatiGaemrikaMg Mc. Brown, John Dell, Duck,
Robert Hass, Thom George, Gary Colm, ehIynig)raMg Père Venet, Madame Baudry
ehIynig elakEkm sus )nmUlmat;RBmRBagKña cat;taMg´ CaGñkTTYlxusRtUv kñúgkar
cat;Ecg GMeNayes/ógGahar [RbCaraRsþ enAkñúgCMurMuCnePosxøÜnExµrTaMgbYnEdl´begáIt
enA tam RBMuRbTl;Ednéf -Ngm:ak;mun b¤T§Iesn eKakFüÚg Ngc½nÞ - >
erOgdEdl rebobKña karBICMnan;elakRbFanaFibtI ln;Nl; ekItmaneLIgCa
fµImþgeTot enAkñúg eBl Edl´RKb;Rkgkan;kab; CMurMuCnePosxøÜn enARBMuEdnéf >
Gs;elakcas:² CMnan;edIm eRscXøan GMNac )ncUlédCamYyesom ehIynigExµrRkhm
BYtédKñavayRbhar´ edIm/I rMelaP bøn; eFVI)bCiHCan;raRsþ bøn;ykRTBsm/½tiþraRsþ bøn;yk
es/ógGahar EdlGnþrCati eKEckCUnCnePosxøÜn ykeTA bMerIneya)y plRbeyaCn_
rbs;xøÜn ehIynigbkSBYkxøÜn >
edayehtuEt ´)ns/fsnüa cMeBaHeTvelak ehIynig viØNx½nÞ énvir³bursExµr
EdlrkSar RbeTsExµr fa´nwg minbgðÚrQam rvagExµrKñaÉgeLIy ´k¾suxcwtþ edIrecj Tuk[
sWnsan ehIynig rNÑbJT§i Edl mkdl;CMurMu bUnEx eRkayGMBI´)n begáItCMurMu rYcGs;
CaeRscehIy [kan;kab;bnÞab; bnþreTA > >>
- )PYn -
edIm/IesrIPaBExµr ¬PaKTI2¦ RTwsþIneya)y rbs; semþcsgÇCYnNat, semþcRBH
Rbv½nrtn_GuIvTYt, elakRKÚmha s‘uT ehIynig elaktasux esriPaB minEdl)nmk edayKµankarts‘UeT > esrIPaB)nmk luHRtaEt
kulbuRtkulFita énCatienaH sukcitþ eFVIBlikmµsBVEbby:ag ts‘UdeNþImyk edayxøÜnÉg>
karts‘U ykesrIPaB nwgTTYleCaKC½y)n luHRtaEt eyIgRbkan;x¢ab;nUv RTwsþIneya
)y Edl manb¤sEkv cak;Cab; eTAnigvb/F’mExµr EdlCaekrþidMENlts‘U GMBIdUntaeyIg >
vir³bursExµreyIg )ncgRkg Cak/Ün tRma TUnµaneRbonRbedA eyIgral;Kña t²mk >
KNsg/ CaGñkcgRkgRTwsþI sMrab;RKb;RKgrdæ
KNsg/EdlmanraynamsmaCik dUcxageRkam enH % 1. semþcsg/ eTog 2.
semþcsg/ eTBelOg 3. semþcsg/ ):n; 4. semþcsg/ Gu‘gRsI 5. semþcsg/ CYnNat
6. semþcsg/ hYttat 7. semþcsg/ lVIÉm 8. semþcRBHRbv½nrtn_ GIuvTYt 9. elakRKU
mha sUhay 10. elakRKUmha EkvKg; 11. elakRKUmha RKIbesom 12. elakRKU
mha Gwums‘U 13. elakRKUmha ):gxat; 14. elakRKUmha exovCMu 15. elakRKU mha
GuMyutþi 16. elakRKU mha sVaynag 17. elakRKU mha eGomKuNKU 18. elakRKUmha
Gugman 19. elakRKU mha kuleTs 20. elakRKU mha s‘uT 21. elakRKU mha sux
¬EdlRtUvCa b¥úÚn elakRKU s‘uT¦ 22. elakRKU mha b:uNÑsMPaC 23. elakRKU mha
EkG‘uk > RBHsg/TaMgGs;enH suT§swgCa GñkR)CJ Epñkxag vb/F’m GkSrsaRsþ ehIynig
RTwsþIneya)y - k/ÜnyuT§saRsþ >
semþcsgÇPaKeRcIn manedIm kMeNIt enARBHRtBaMg ehIy naMKña ePosxøÜn mk
enA km<úCakNþal rYcmk dUreQµaH edIm/IkMu[)raMg cab;cg b¤evotNam smøab;ecal >
1
KNsg/enHÉgehIy )ncgRkgRTwsIþ neya)y-k/ÜnyuT§saRsþ sMrab; RKb;RKg
rdæExµr eTas/I rdæGMNac enAKg;vgÁ enAeLIy k¾eday b¤ rlMrlayeTAehIykþI edayBYk sRtUv
)nkMTicecal rYceRsc eTAehIy >
elak)nbeRgon TsSn³naeya)y tamKm<IburaN dUcCa Km<IéRtevdð CaedIm KWfa
Km<IéRt PUmi - Km<IéRtmnþ - ehIynig Km<IéRtyuT§ > semþcsgÇCYnNat elakbeRgon em
ts‘UExµreRkam xøÜnÉgpÞal; nUvKm<IéRtevdðenH edayelaksresr elIRkdas; ehIyelak [
TenÞBaJrt;mat; dUcCaeronF’m > luHeronecHrt;mat;ehIy semþcelakdutecalenAnigmux >
GMNacrdæBwgEp¥kTaMgRsugeTAelI
karrikcMerIn nigkarBRnwg énsgÁmsIuvIl GMNacrdæ BwgEp¥kTaMgRsugeTAelIGMNacRKb;RKgPUmiXMu > kalNa GMNac
RKb;RKgPUmiXMu rlMurlayGs;eTAehIy edaysar breTsvaykMTic rdæGMNac k¾nwgrlay
ehIynwgkøayeTACa GMNacrNbbreTs > dUecñH GMNac RKb:RKgPUmiXMu CamUldæanRKiH
énrdæGMNac >
k¾b:uEnþ GMNacRKb;RKgPUmiXMu nwgKg;vgÁ enAyUrlug)n luHRtaEtraRsþRsLaj;KaMRT
enHmann½yfa raRsþenAkñúgPUmi RsLaj;rab;Gan KNkmµkarPUmienH > ebIniyaytam
RbB½n§RbCaFibtI raRsþRsLaj;KaMRT luHRtaEt raRsþCa Gñkcat;taMg eRCIserIs >
ebIKNPUmi eFVI)braRsþ KNrdæGMNacPUmi nwgRtUvrlay enAéf¶mux CaminxaneLIy >
kñúgPUminimYy² cas;RBwT§acarü cat;taMg KNkmµkarPUmi kñúgcMeNam KñaKat; >
Kat;pþÚreyablKña Cabgb¥Ún CamitþP½kS sMruHsMrYlKña tam rebobRbCaFibtI nigesrIPaB >
GñkNaecHc/ab; CYybMPøW b¤beRgonGñkÉeTotkñúgvisS½y c/ab;Tmøab; > GñkNaBUEtxagKun
niym beRgon yuvsisS GMBIKunniym edIm/IbNþúHcitþ[mankarmuHmutGgáGac edIm/IkarBar
snþisuxPUmi ehIynig rebobrabry sNþab;Fñab; kñúgPUmi >
2
enAevotNam GCJaFryYn minGnuØat[ExµreronKuneT > enACMunan;GaNaniKm)raMg
yYncak;ruk)raMg faExµreronKun KWedIm/IbHe) RbqaMg)raMg > ehtudUecñHehIy )raMgham
Xat;min[ ExµreronKuneT > luHmkdl; raC¢kalsIhnu raCkarExµr k¾hamXat; min[eron
KunEdreT edaycaBaJ;kl;l/ic ehIynig kareBaJaHBaJúgénBYkevotmiuBaJ Edl)nbgáb;xøÜn kñúg
raCrdæPi)l > k¾b:uEnþ BYkExµreRkamman³ enAEtnaMKña lYc hat;hVwkhVWn enAkNþaléRB>
ecAdaraniyaybEnßmeTotfa %
dMeNIredImeLIy semþcsgÇCYnNat semþcRBHRbv½nrtn_ GuIvTYt ehIynig elakRKU
mha s‘uT§ elakta sux ¬EdlCa sc©aMg PñMKUEln ehIynig RKUhµr y:agBUEkrd¾cMNan¦
elak)n cgRkg «tþmKti neya)y beRgoneday lYclak; emdwknaMExµreRkam eRcInCM
nan; enAkñúgkudi semþcsgÇ CYnNat enAvtþ«NÑaelam > elakbeRgón neya)ypg
RBmTaMg viC¢aeBTüburaN dl;eyIg´RKb;Kña >
´)T CasisSCMunitmñak; rbs;semþc CYnNat ehIynig semþcGIuvTYt > semþcEtg
EteRbI´)T [buksøa RbeKnelak > enHCaels edIm/I¶[ ´ enACitelak edIm/I elak
beRgon RTwsþIneya)y sþIGMBI karerobcM kþab;ekþab rdæGMNac >
suinsIusamuT EdlCaGñkceRmog d¾l/IeQµaH k¾CasisS CMunit rbs;semþcGIuvTYtEdr>
suinsIusamuT GuwmsugsWg ehIynig´ eyIgTaMgbInak; CamitþP½kSKña > siunsIusamuT ekItenA
PUmi sMbYr extþ)t;dMbg > mþayKat;Catiesom GñkRsukkuyEm:g ]Buk GñkRsuksVayerog >
bTceRmogsuinsIusamuT ehIynigGwumsugsWg CaeRcIn EdlTak;Tinnig Cati b¤ eTsPaB
ehIy nigGnusSarIy énextþ)t;dMbg eRcInEtCa bTniB½n§eday semþcGIuvTYt >
enAeBlEdl ´buksøaenACit semþcTaMgBIrGgÁ beRgonRTwsþIneya)y edayviFI
(Socrates Teaching Method) saksUr ecaTsYr CasMnYr [edaHRsay qøgeqøIy mñak;Tl;
nigmñak; > ebIecAedIrcUleTAkñúgPUmi NamYy etIecAeFVI dUcemþcxøH edIm/I[dwgfa PUmienaH
Camitþ b¤CasRtUv ? ebIPUmienaH CaPUmisRtUv etIecARtUveFIV GVIxøH edIm/I[PUmienaH køayeTA
Camitþvij ? enAkñúgKm<IéRtyuT§ ebIecAqøgkat; TIkEnøgNamYy² RtUvecAkt;smÁal; cgcaM PUmi
3
saRsþ énTIkEnøg EdlecA eTIbEtqøgkat; ehIynig PUmisaRsþ énTIkEnøg EdlecAeTIbEt
mkdl; x<g;rab x<s; edImeQI éRB dMbUk RbLay PøWERs pÞHGñkRsuk viha >l> TaMgbYnTis
enACMuviBaJ xøÜnecA BIeRBaH Rbsin ebIsRtUv eKvayRbaharecA BITisNamYy RtUvecA ecHkar
Bar xøÜn edayrt;eTA)Mglak;xøÜn tamCRmkNamYy EdlecAkt;sMKal;Camun edIm/IdkxøÜn
fy b¤k¾vay RbharbkeTAviBaJ >
ehtuGVI)nCaeyIgcab;epþIm swkSaGMBIGMNacRKb;RKgPUmi?
semþcsgÇ CYnNat semþcRBHRbv½nrtn_ GuIvTYt elakta mha s‘uT§ elakta
mha sux TaMgbYnGgÁ elakmanBuT§dikarfa% edayehtuEtRsuk ExµreyIgenH Føab;EtyYn
esom vaykMTic bMpøaj bnøMúrdæGMNacExµreyIg Caragral;stivtS \tQb;Qr ehIyeday
ehtufa sRtUvdutbMpøaBaJ ÉksarCatieyIgGs; cUrecATaMgGs;Kña Kitfa ExµreyIgRtUvEterobcM
vb/F’m GriyF’mExµr eyIgeLIgGMBI )TsarCafµI eLIgvIj ehIyeyIg RtUverobcM rdæGMNacmYy
sMrab;RKb;RKgrdæ cab;taMgEtGMBI RsTab;eRkam eLIgmk > GgÁkarrdæGMNac enHÉgeTot
esat RtUv edIreday xøÜnÉg edIreday min)c; BwgEp¥k eTAelI GMNacrdækMBUl > GgÁkarrdæ
GMNacenH RtUverob cMeLIg edaymin)c; KiteLIyfaCa GMNac rbs; RBHmhakSRt b¤k¾Ca
GMNacGaNaniKmniymÉNaeT > eyIgRtUvEtecHedIredayxøÜnÉg > ebIeyIg erobcM Ggáar
RKb;RKg rdæGMNacPUmienH )nCasßaBr GMNacRKb;RKgrdækMBUl Nak¾eday R)kd CaRtUv
kar BwgEp¥kelI KNrdæGMNac EdleyIgerobcM TukCamunkñúgPUmienH CaminxaneLIy >
cUrecAKitfa GMNacrdæExµrkMBUlenaH hak;dUcCa rlMurlay)t;sUnüQwg Gs;eTA
ehIy² raRsþ eyIg BwgEp¥kmin)n ElgbMerIraRsþeyIg ehIyERbkøayeTACa GMNacbreTs >
dUecñH ExµreyIg RtUverobbcM sßabna GMNacrdæ BI)TeRkameLIgmk CafµImþgeTot >
cUreyIgKitemIlcuH BYkevotmiuBaJ eKbBa¢ÚnKñaeK cUlmkbgáb;xøÜn enAkñúgRsukeyIg >
evotmiuBaJmñak;² KµanR)k;Ex ÉNaeT > shKmevotNam naMKñaRcak;luykak; pÁt;pÁg[ >
4
eKRbTak;RkLaKña begáItCa rdæGMNacsm¶at; RKb;RKg RbeTsExµr > CaTIbBa©b; BYkevotmiuBaJ
Kas;bnøMú GMNacrdæExµreyIg rlMeRKgenA km<úCaeRkam \LÚvenHeKcab;bnþr Kas;bnøMú
rdæGMNac enAkm<úCakNþal eTotehIy >
k¾bu:EnþeyIg minRtUvePøceLIyeT, GMNacrdæ nimYy² eyIgGacksag ekIteLIg)n
luHRtaEt kgT½Brs;> kgT½Brs;)n luHRtaEt raRsþKaMRT > raRsþKaMRT luHRtaEt raRsþrs;>
ebI smøab;raRsþ kgT½BRtUvEtsøab; > ebIkgT½Bsøab; rdæGMNacRtUvEtsøab; >
raRsþCaCRmk d¾suxekSmkSanþénkgT½B > ebIsmøab;raRsþ mann½yfa smøab; kMTic
CRmk kgT½BCatiÉg >
semþcRBHRbv½nrtn_ GuIvTYt elakmanBuT§dika bEnßm eTotfa GMNacrdæ rsenA
Kg;vgÁ zitezr cIrkal yUGEgVg)n luHRtaEt eyIgpSarp¢ab; sgÁmeyIg edaykarRsLaj;
rab;Gan eyaKyl GFüaRs½yKña eTAvIjeTAmk RsLaj;Kña CaBUCBgS QamC½r sarela
hit Cab;Ca sNþan CaBUCGMbUrN_ CamYyKña CamhaRKYsarExµr >
høÜgmnIvgS¬1927-1941¦CaGñkesñhaCati
karBarbUrNPaBTwkdIExñr
RBHkruNamnIvgS ¬1876-1941¦ ekItenAqñaM 1876 ehIysuKt enAqñaM 1941 >
RTg;CaRBHraCbuRtTI 14 énhøÜg sIusuvtiþ dUecñHmann½yfa RTg;manP½BþsMNagsþÜcesþIgNas;
edIm/IeLIg esayraCü > RTg;)neronCab;ecBaJ BIsalaeyaFa)raMg (Ecole d'Infanterie de
Saint-Maixent) > RTg;eLIgesayraCü enAqñaM 1927 enAeBlEdl elakeFVICaTah‘an )raMg
manzannþr³s½kþ s½kþbI enARbeTs Gal;esðrIu > høÜgmnIvgS Ca bIta énRBHmha kSRtyanI
kusum³ EdlCa RBHmataén høÜg sIhnu >
5
rdæPi)l)raMg emIlgay høÜgmnuvgSNas; edaycat;Tukelak CamnusS Lb;² >
høÜgmnIvgS xøÜnelak k¾eFVICaLb;² edIm/I[)raMgeCOfa elakLb;² mindwgkic©kar rak;eRCAén
RbeTsExµreT > elakKitEtedIrelg )BaJ;stV Tuk[ )raMgylfa elakKµan KitKUrdl;
RbeTsCatieT >
eyIgenAcaM)nEdrfa rdæPi)l)raMg)nsIueBaJ: epÞrdMENg rdæGMNacRKb;RKg dIExµr
km<úCaeRkam [eTA høÜgyYn *day enA éf¶TI 4 Exmifuna qñaM 1949 KWfa eRkaysRgÁam
elakTIBir ehIynig kñúgrC¢kal høÜgneratþm sIuhnu > enAeBlenaH høÜgsIuhnu \tman
tva CaFMdMu GVIeT >
eRkaymkeTot kñúgsmaCBiess qñaM 1965 semþcsIhnu niyay cMGkLkeLIy
dUch‘unEsnÉcwg [BYkExµr km<úCaeRkam fakMu[ yl;sbþi eTAtva ykdIkm<úCaeRkammkviBaJ>
Exµrkm<úCaeRkam Edltva TamTayk dIkm<úCaeRkammkviBaJ suT§EtBYk RbqaMgnwg esckþIsux
ekSmkSanþ rmüna EdleK kMBg; Et rsenAy:agsb/ay CamitþPaBsñiT§sñal CamYyyYn >
eKmin)nyl eXIBaJfayYn vamkbøn; TwkdIExµreT > 1949 \tyUrb:unµaneT mkTl;bc©úb/nñ
kalenH > 50 qñaM \tyUreTcMeBaH ry³kal RbvtþisaRsþ > bnþiceTot mukEt eKniyay
cMGkLkeLIy fakMu[ yl;sbþi eTAtvayk km<úCakNþal mkviBaJ vahYseBlehIy>
enAl¶acbiTsmaCBiess qñaM 1965 enaH emdwknaMExµreRkam naMKñaeTAKal;semþc
sIuhnu mþgeTot edIm/IsYrbBa¢ak;elak [Gs;citþ etIsemþcelak ecaTRbkan;fa
BYkExµreRkam CaBYkylsbþi eFVI[ rlaysnþiPaBExµrkNþal dUecñHEmnb¤eT ? etIsemþc
hamXat; emdwknaMExµreRkam min[ tva ykkm<úCaeRkam mkviBaJ dUecñHEmnb¤eT ?
semþcsIuhnu manbnÞÚlbBa¢ak;fa elakhamemExµreRkam min[tva ykkm<úCaeRkam mk
viBaJeT > enHCaehtu bNþal[ ExµreRkam ElgKaMRT semþcsIuhnu taMgEt BIqñaM 1965 >
R)MqñaM eRkaymk edayeXIBaJ BYkyYnevotkug kan;kab; Bas;eBBaJ TYreTARbeTsExµrGs;
eTAehIy enAéf¶ TI 18mina 1970 emExµreRkam eRkamkardwknaM elakln;Nl; eFVIrdæ
6
Rbhar Tmøak;semþcsIuhnu > ebIKñan ExµreRkam minsb/aycitþ nigsemþcsIuhnu Kµan
18mina 1970 enHeT >
cuHebI Kñan 18mina 1970 etIRsukExµr Føak;cUlkñúg GeNþA nrKGviC½y énExµrRkhm
- yYn CiHCan; enHb¤eT ?
GaNaniKm)raMg RtYtsgát;RbeTsExµr edayeRbIyYn[RtYtExµr > rdæPi)lGaNa
niKm)raMg RtYtRtaRsukExµr manbI snÞab; % snÞab;TImYy KW)raMg snÞab;TIBIr KWyYn
ehIynig snÞab;TibI KWExµr > )raMg RtYtBinitü BIelITaMgGs;Kña > snÞab;TIBIr RtYtBinitü
snÞab;TibI > )raMgRtYtyYn ² RtYtExµr > BYkemRkum BYkemkar ¬kmµkr - sMNg; - eBTü
>l>¦ kñúgkarzan nimYy² suT§swgCayYnTaMgGs; > enAkñúgmnÞIsuxaPi)lnimYy² GñkTTYl
xusRtUv KW evC¢bNÐwtyYn emqµbyYn cMENk GñkÉeTotExµr > cMeBaHbBaða dIFøIviBaJ RksYg
EpnTI suT§swg CayYn > BYkevotNam eKCYyeFVI sMbuRtsñam c/ab;kmµsiT§dI ykdIéRB [
yYnKñaeK )ny:agRsYl >
esckþIGtßaFib/ayxagelIenH sr[eXIBaJfa RbeTsExµr sWgEtFøak;eTAkñúg knþab;éd
yYnGs;eTAehIy >
høÜgmnIvgS yl;eXIBaJ mhnþrayenH elakBwgEp¥kelIBYkExµreRkam [CYykarBar
edaHRsay > TIRbwkSaelak suT§EtBYkExµreRkam > esog Xwm CaTIRbwkSad¾eqñImmñak; mrN³
kalKat; Gayu 82 kñúgqñaM 1953 > esogXwm CaGñkR)CJ )ncgRkgc/ab;rdæ ehIyCaGñk
CYyENnaMTUnµan semþcsgÇ CUnNat > esogXwm ehIynig KNTIRbikSarRBHraCv½gÁ
)nsMerc bBa¢Ún RTg;sIuhnu [eTA sikSaeronenAÉ viTüal½y Chasseloup Laubart daLat
RsukyYn >
edIm/IRbqaMgnig)raMg EdlbeNþay[evotNam ratt/atekþabkþab; rdæGMNacExµr
RkumTIRbwkSa ExµreRkam TUnµanhøÜgmnIvgS [BRnwgrdæGMNac PUmiXMu tamry³ KNkmµkarvtþ
kñúg visS½y suxaPi)l EckdIFøI[RbCaraRsþ sikSaFikar ehIynigsnþisux > høÜgmnIvgS
ylRBm ehIybBa¢[ emdIknaMExµreRkam GnuvtþCabnÞan; Epnkarneya)yenH edays¶at;²
7
> cMENkÉRBHGgÁ xøÜnÉg elakeFVICamindwg minrvIrvl;nwgbBaðaCatieT > manxøøøøH elIk
BakSesøakfa cMkYthøÜg mann½yfa høÜgmindwgGVIeT >
rdæPi)l)raMg )nbgçM høÜgmnIvgS [RbKl; km<úCakNþal [eTAyYnRKb;RKg dYc
rdæaPi)l)raMg )nGnuvtþ db;qñaMeRkaymk enAkm<úCaeRkam eday RbKl;rdæGMNackm<úCa
eRkam [eTA RBHecAGFiraCü *day kan;kab; > esogXwm niyayfa% RBHkruNamnIvgS
minRBmsIueBa:J Cadac;xat eTas/I)raMg kMeBaJIBaJ cab;elak ykeTAdak;Kuky:agNak¾eday>
edayehtuenHehIy)nCa høÜgmnIvgS elakeFVI Ca minRKb;Twk > karBitelakman
Twkcitþ esñhaCati d¾x<g;x<s;CaTIbMput h‘aneFVIBlikmµCUnCati minRBm sIueBaJ: RbKl;
km<úCakNþal [eTAyYneT >
Ek¥kexµA CYykarBar rgSI
Cabzm ´sUmEføgGMNrKNy:agGenkkb/kar cMeBaHGs;elak ehIynig elakRsI
TaMgGs;Edl)nGan ehIy GFib/ayd¾xøwmsar cMeBaHGtßbTrbs;´ > ecAdara Ca rhasS
nam > Gñkts‘Umñak;² CaTYeTA manrhasSnamR)My:agtic > tamc/ab;evotmiuBaJ Et
kalNa dUrdMbn;eFVIkar eBlenaH RtUvEtdUreQµaH >
ecAdara CarhasSnam elak ln;Nl; Edl semþcsgÇCUnNat dak;CUnelak
ln;Nl; enAeBl EdlKNkmµkarGPi)l EtgtaMg elakln;Nl; eFVICaRbFanclna
kEnSgsr elIkdMbUgbg¥s; (The first President of KANSEIGN SAR) >
bg {dara} kñúgGtßbTrbs;´ Kat;[´yk rhasSnam ecAdaraenH ykmkeRbI
edIm/Isresr erOgclna kEnSgsr > erOgEdl´B’naenAkñúgGtßbTenH CaerOg bg {dara}
rbs;´ minEmnCa erOgelak ln;Nl;eT >
bg {dara} rbs;´ CaRbFan clna kEnSgsr - Ek¥kexµA CMnan;TI 6 (The Sixth
President of KANSEIGN SAR – KHAEK KHMAO) >
8
´nigsesr [)nBisþa CagenHbnþic enAeBleRkay GMBIclna kEnSgsr-Ek¥kexµA>
Ek¥kexµA enAEtbnþ kar ts‘U mkTl;sBVéf¶enH > ebIGt;man BYkEk¥kexµA lYcCYykarBar rgSI
emøHsm BYkXatkr smøab;rgSI yUrNas; eTAehIy >
rgSIGt;dwgxøÜneT kalBI)tukmµ qñaM 1998 > BYkXatkr edBaJ tamsmøab; rgSI >
kñúgEpnkareK² b:unb:gsmøab; rgSI enAmuxsNæaKar CAMBODIANA >
enAeBlEdl BYkXatkredBaJ tamsmøab; rgSI ² Gt;man Epnkar mindwgeTANa
mkNaeT > BYkkarBarsnþisux rgSI k¾Gt;dwgeTANaeTEdr > manEtBYk Ek¥kexµAeT Edl
man Epnkar RtUvCnøas; rgSIeTA CAMBODIANA >
tamEpnkarénBYkXatkr ² smøab;rgSI enAmux CAMBODIANA edayBYkeK sMGag
fa BYkvacak;esa CAMBODIANA Citmin[GñkNacUl)n> BYkvanwgbegáIt [ mancla
clenAmux CAMBODIANA rYcehIyBYkva)BaJ; smøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøøab; rgSI > rYceTA BYkvart;dk xøÜnfy
)t;eTA> BYkb:Ulis )ncak;esaCit sNæaKar CAMBODIANA enH ehIyykesalak; >
Ek¥kexµA dwgerOgenHmun cmøgkUnesa CAMBODIANA Tuk > enAeBlEdl
BYkEk¥kexµA Cnøas;rgSI mkdl;TVa CAMBODIANA nisSitRsImñak; EdlCasamaCik Ek¥kexµA
mankUnesacmøg ebIkTVa CAMBODIANA [rgSIcUl > nisSitRsImñak;enH )nCYyCivit rgSI
eday rgSI mindwgxøÜnpgeT > nagsBVéf¶enH rs;enAshrdæGaemrik >
clnaEk¥kexµA )nbgáb; KñaxøH enAkñúg srésssUgén eyaFa bUlIs h‘unEsn >
BYkEk¥kexµA erobcMeFVIrdæRbharTmøak;rbbExµrRkhm kñúgqñaM 1979 k¾b:uEnþ evotNam
eKeFVImun > BYkTahan RKU ehIynigeBTü enAdMbn;xøH² )nrsesssl; edaysar Et
BYkEk¥kexµA lYcCYykarBar >
=================================================================
9
bBa¢IraynaménsmaCiksßabni énclna kEnSgs % BOARD OF KANSEIGN SAR FOUNDER MEMBERS:
1. semþcsg/ CYnNat 2. semþcRbv½nrtn_ GIuvTYt
3. elakRKUmha su‘T§ ¬PUmiTYlkMRbuk )sak;¦
4. elakRKUmha sux ¬sc©aMg PñMKUeln¦ 5. elakRKUmha Pim ¬vtþdMrIsr¦
6. elakRKU «k ¬vtþekaH GgÁrbUrI¦ 7. elakRKU fac;sal ¬vtþmgÁlbUrI¦
8. elakRKU mha fac; sag ¬vtþ kMEpg¦ 9. elakRKU mha Kiméf
10. elakRKU mha fac;ehog
11. elakRKU mha yWn ¬vtþkNþal¦ 12. elakRKU mha fac;QUk
13. ta køwk 14. ta r:t
15. ta BMu 16. tac½nÞ ¬efIy¦
17. taLab; ¬rUgéRC¦ 18. taRBwm
19. tarI 20. ta g:k; ¬RKUKunniym¦
21. ta Lúk ¬RKUKunniym¦ 22. tasM ¬RKUKunniym¦
23. elakRKU mha ePak ePOk 24. ta mwug ¬RKUKunniym¦
25. Gacarü Ca 26. Gacarü Eb:n
27. ta ém 28. «tþmesnIy ln;Nl;
GtIt RbFan clnakEnSgs %
FORMER PRESIDENT OF KANSEIGN SAR: RbFan TI 1 % «tþmesnIy ln;Nl; ¬ecAdara¦
RbFan TI 2 % elakRKU fac;QUk ¬BaJwm¦
RbFan TI 3 % elakRKU ehog ¬RtwgviBaJvag¦
10
RbFan TI 4 % elakRKU Kiméf
RbFan TI 5 % fac; RBhµvir³
RbFan TI 6 % ecAdara ¬rhasSnam¦
RbFan TI 7 % fac; b:Uc
GtIt embBa¢akar kgvr³esna, kgBl ehIynig GgÁBl én clnakEnSgs% FORMER BATTALION, BRIGADE & DIVISION COMMANDER OF KANSEIGN SAR
1. fac;b:Uc 2. GwugkUv ¬«tþmesnIy¦ 3. daBaJ;RkUc
4. fac;epg 5. fac;eb 6. fac;suIEy:m
7. fac; sUm:alI 8. fac;kay 9. facgIug
10. fac;;saT 11. fac;suT§ 12. KwmsuIy:a
13. eKograCü 14. eKogmwug 15. eKogENg
16. fac;sYn 17. fac;esO 18. raCüebg
19. kuyesO 20. Giuvsiun 21. nak;sM ¬«tþmesnIy¦
22. ecAGuI 23. ln;Nn; 24.; ecA dara ¬rhasSnam¦
qñaM 1957 ExmIna ecAbUrIu GKÁsñgkarneya)y énclnakEnSgs, RBabGiun
GKÁsñgkarrg, m³Fura GKÁelxaFikar RBmTaMg smaCikkEnSgs TaMgGs; 41 nak; RtUv
elakGiuntaM cab; enAtaEkv > BYkGñkTaMg 41 nak;enH \tman téd rwgrusGVIeT BIeRBaH
clnakEnSgs cg;dwgfa etIExµr smøab;ExµresñhaCati KñaÉgb¤eT ? etIrdæPi)lExµrsmøab;
ExµresñhaCati EdlKµan xuHGVIesaH eRkAGMBI h‘ants‘U bUCaCIvit edIm/I karBarÉkraCü
bUrNPaBTwkdIExµr b¤eT ? clnakEnSgs cg;bØak;mti mhaCn nUvsPaBeXaeXA
énGñkRKb;RKgrdæGMNacExµr [raRsþExµrPJak;eLIg nUvmhnþray EdlRsukeyIgkMBg;qøgkat; >
11
BYkGñkTaMgGs;Kña 41 nak;enH \tmantk;søútGVIeT enAeBlEdleKcgmux cgep¥ab
srsr )B;aJecal > m³Fura niyaypþaMfa % ´sUmepJI søab):káar enHTuk[ kUn´ > cUrkUn
cgcaMfa edayehtuEt ]Buk l¶g;caB;aJe)k BYkelµaPGMNac > cUrkUnxMeronsURt [ecHdwg
[)neRCARCH CYyrMedaHCatieyIg GMBIPaBl¶g;exøA eXaeXA >
semþcsgÇCUnNat ehIynig semþcRbv½nr½tn_ GIuvTYt sresrBaJtþi fVay semþc
sIuhnu sUm kMu[smøab; BYk kEnSgsr 41 nak;enH edaymanExµr² RBHRtBaMgenA)t;dMbg
cuHhtßelxaKaMRT > k¾b:uEnþ GuintaM eRbIkl;l/ic eday Exøgxøay Ekr suIeB:aJ rbs; BYkRbCa
Blrdæ EdlylRBm eTACa minyl;RBm elIkElgeTaseTAviBaJ edIm/I [BYk minylRBm
elIkElgeTas mancMnYn eRcInCag BYkylRBm >
elakGiuntaM elµaPbuNskþi cg;eFVInaykrdæmRnþI > semþcsIuhnu caBaJ;kll/ic
d¾Gkuslén elakGiuntaM > semþcsIuhnu eCOsøú‘b elakGIuntaM > CaTIGavsan
semþcsIuhnu bBa¢a [smøab;TaMg Gs;ecal > smøab;ecal GñkesñhaCati 41 nak; >
karN_enHbegáItCa KMnM > KMnM enH CaktþamYy CYyruBaJRcan [Qaneq<aHeTAkan;
karrdæRbhar Tmøak; semþc neratþmsIuhnu 13 qñaMeRkaymk enAéf¶TI 18 mIna qñaM1970>
semþcsgÇCYnNat Ca strategist GñkyuT§saRsþ kñúgkarerobcM eFVIrdæRbharTmøak;
semþcneratþmsIuhnu > semþcsgÇCYnNat elakminEmnCa GñksMerc faRtUvEteFVI
b¤minRtUveFVIrdæRbharenaHeT > luHmtiPaKeRcIn sMercfaRtUvEt eFVIrdæRbhar eTIbGñkTaMg
Gs;KñaenaH sYreyablelak fa etIQñH b¤minQñH ? etIeFVIy:agNa edIm/IQñH ?
semþcsgÇCYnNat elaksuKt R)MmYy Ex muneBl eKTmøak; semþc sIuhnu edayyYn
cak;fñaMbMBl; >
semþcsIuhnu RTg;RCabCamunfa elak ln;Nl; RbugeRbóbeFVIrdæRbharTmøak;
elak BIeRBaHman ExµrYyYnevotmiuBaJ mñak; Edlbgáb;xøÜn )neFVICa GKÁelxaFikar én clna
kEnSgs )nk/t;clna yksMNMuerOg kMNt;ehtuTaMgGs;én karb:unb:geFVI rdæRbharenH
eTATUl semþcsuIhnu > samaCik kEnSgsr k/t;clnaenH sBVéf¶ rsenA RbeTs)raMg >
12
´nigniyay briyayerOg rdæRbharTmøak; semþcsIuhnu [)nBisþaenAéf¶eRkay >
ecAdara bBa¢ak;CamYy´ fa % kEnSgs ehIy nig sWgg:ukfan; KµanGVITak;Tg
nigKñaeT taMgEtBIedImeLIymk > kEnSgs Cacalna dac;RsLH BIclna sWgg:ukfan; >
CIb‘unsg édsþaM sWgg:ukfan; mklYceKa GñkRsuk enAtMbn; xñacrmas cMnYn rab;Ban;k/al
bNþal[ GñkRsuk Gt;eKa P¢Ürrs > GñkRsukEdlTTYlrgeRKaHedayGMeBIlYcbøn; énBYk
elak sWgg:ukfan; enH CaeRcIn RtUvCa bgb¥ÚnBaJatieBaJam sarelhitnig BYkkEnSgsr
bþwgmk BYkkEnSgsr [CYykarBar >
BYk sWgg:ukfan; Kµan)neFVIGVICYy RbCaraRsþeT manEteFVI)braRsþ EfmeTot >
CaehtubNþal[ BYk kEnSgs eFVIb½kSsm<½n§ CamYyBYk sWgg:ukfan; minekIt >
BYkkEnSgs ecosvag min vay kMTic BYk sWgg:ukfan; ehIynig mincUlrYm shRbti
btþikar CamYy BYk sWgg:ukfan; mYy dgNaeT >
elaksWgg:ukfan; )ncUl b½kSsm<½n§CamYyevotNam xagt/Úg k¾dUc eGogsarIu cUl
b½kSsm<½n§ CamYyevotNam xageCIg CaehtubNþal[ clna kEnSgs eFVIshkar
CamYymin)n nigclnaTaMgBIrenH >
KYr[kt;sMKal; % clna kEnSgs CMunMu Kñaral;Ex enAshrdæGaemrik >
(Source: KANSEIGN SAR, interview with Chau Dara)
RTwsþIRbvtþisaRsþ GVIeTAEdlehAfaRbvtþisaRsþ ? GñkR)CJ EpñkRTwsþI RbvtþisaRsþ GgeKøs
ehIynig )raMg E.H. CARR & Edouard Ladurie )nbkRsay y:agc/as; nUvGVIEdl
ehAfa RbvtþisaRsþ > RbvtþisaRs KWkarsikSa Historical events > etIGVIeTAEdlehAfa
Historical events/ Evènement historiques ?
13
tamelak E.H. CARR, facts (faits) eRbob)neTAnigRtICaeRcIn EdleKKr enAelI
ran > RbvtþisaRsþviTU (Historian) sMerccitþeRCIserIsRtI NamYy tamEt citþKat;cg; edIm/I
eFVIsmør mYymuk > rYcmkKat;ykRtIenaH eTA pSMeRKOgCa smør kkUr b¤ smør karIu EdlKat;
yl; eXIBaJfa q¶aBaJ;RbesIrRKan;ebICageK > rYcmkKat;yk mkdak;can [eyIgTaMgGs;
KñaBisar >
RtICaeRcIn EdlenAkñúgKMnr elIran Ca facts > kalNa RbvtþisaRsþviTU eRCIserIs
RtINamYyecBaJ GMBIKMnrRtI RtIEdlKat;erIsykecBaJmkenH køayeTACa historical fact >
mðÚb smør kkUr b¤smør karIu Edl RbvtþisaRsþviTU dak;kñúgcan ykmkCUneyIg BisarenH
ÉgehIy køayCa historical event > historical event enHÉg CaRbvtþisaRsþ >
cMENkÉ Edouard Ladurie elakmanRbsasn_fa RbvtþisaRs minzitenARtimEt
karsikSaén BYkkan:GMNac Etb:ueNÑaHeT RbvtþisaRs KW CaRbvtþiRénraRsþTaMgGs;
RKb;snÞab; CaerOgCivitrsénCnsmØTYreTA >
edayeyaleTAtam RTwsþIRbvtþisaRsþ énelak E.H. CARR & Edouard Ladurie
TaMgBIrnak;enHÉgehIy )nCa´ epþCJasresr esckþIraykar énGñkneya)yExµr EdlGs
elakTaMgGs;enH )nniyayR)b; erOgR)b;´ edIm/ITukCaekrþi CUnbgb¥ÚneyIg [)nRCab >
RbvtþisaRsþviTU BIirnak; minEdlsresrRbvtþisaRsþdUcKñaeT > cMeBaH historical
event EtmYy RbvtþisaRsþviTU bkERb [témøxusKñaRsLH > k¾b:uEnþ GVIEdlsMxan;cMeBaH eyIg
mñak; ² GñkGan esckþIsMxan; sßitenAelI karBicarNaRtiHriH rkehtupl begáItCacm¶l;
etIvasmehtu sm pl b¤eT ? etIva)nkarGVIxøH va)nRbeyaCn_GVIxøH b¤eT cMeBaH
RbvtþisaRsþeyIg ? enHCaTmøab;EdleyIgRtUvman enAeBlEdleyIgGan RbvtþisaRsþ >
CaeRcInNas; EdlBYkGñkRsavRCav breTs fatamKña t²Kña> luHGvsanþ dl;eKeLIgeTA
dl;b¤sKl; eKeXIBaJfa b¤sKl;EtmYy KW GgÁkareXasna yYn EdlbegáItCa ÉksarRKb;
Ebby:ag edIm/IekgRbv:aBaJ; bnøM n½yRbvtþisaRsþ edaybgçÚcmYlbgác; sRtUvyYn >
BYkGñkRsavRCav breTs sikSaEt elIÉksar ebIÉksarenaH rcnaedayyYn lT§pl
14
mukEtlMeGog RsbeTAelIplRbeyaCn_yYnehIy > [Et erOgTak;Tinnig ExµrRkhm b¤
ExµrevotmiuBaJ b¤sKlénÉksarecBaJEt GMBI RbPBVyYn >
etIeyIgRtUveFVIdUcemþcedIm/IedaHRsay ? manEtpøÚvmYyeT KweyIg xitxM smÖas;Gs;
elakcas; ² Edl)nRbLÚkkñúgRbvtþisaRsþenH >
sUmGs;elak emtþa GP½yeTas cMeBaHGkçraviruT§ BIeRBaH ´min)ns<ay evc©nanuRkm
tammk CamYy´eT >
ecAdara ehIynig hgSFunhak; niyayCamYy´ fa b¥ÚnÉgRtUvsresr erOgclna
naeya)yeyIg TukCaekrþi dMENl CUnbgb¥ÚnrYmCatieyIg [)nRCab > cMeBaH clna
rMedaH hgSFunhak; ´minTan;sresrenAeLIyeT > ´k¾dUcbgb¥ÚnÉeTot²Edr ´ecHdwgyl
neya)y d¾tictYcenH edaysar ´)nsikSa eron neya)y GMBI eromc/geyIg dUcCa
bgecAdara, hgSFunhak; ehIynig elakRKU ekgvan;sak; CaedIm > ebIKµaneromc/g
TaMgGs;enHeT ´minP½BVvasna nigyl RbvtþisaRsþeyIg [)nEvgq¶ayNas:NaeT >
)PYn
15
edIm/IesrIPaBExµr ¬PaKTI 3¦ ExµrCa BUCBgSGñkts‘U
viØaNx½nþénbuBVvir³bursExµr TwkdI éRBPñM emXGakas Exµr vtßús½kþisiT§ Gmt³TaMgGs;
enH nwgbBa©Úlcitþ mnusSRKb;rUbEdlrs enAelIEdndIExµr min[bMePøcExµr)neLIy >
GñkNamYy [Et mk rsenA RsukExµr minhYsmYyCMunan;eT mukEt RsLaj; eKarB
ehIynig xwtxM tbsñgsgKN RbeTsExµr EdlmanKN«bkar elIxøÜnmñak;² Caminxan
eLIy > RbeTsExµr EtgEtseNþaH emtþaR)nIy CYy«bßm CnRKb;rUb Edl cUlmk
RCkekan ehIy rsran manCivit d¾sm/ÚrN_sb/ay suxekSmkSanþ >
ta Kg;CacinmYyrUb EdlePosxøÜnecBaJBI RbeTscin kalRsukcin ekItkløiyuKÁ
vwkvr Rbkab;Rbcak;Kña > taKg;CaemKunniym ehIyCaRKÚeBTühµr fñaMburaNcinEs y:ag
cMNan > Kat;mkrsenA RBHRtBaMg > Kat;karRbBn§RsIExµrmñak; > Kat;rkTTYlTan
y:agRbsBV ehIykøayeTACa GñkmansþúksþmÖ CaTIeKarB RsLaBaJ;rab;Gan énGñkPUmipg
TaMgBYg > taKg; CasmaCik énKNkmµkarRsukRBHRtBaMg >
Kg;sIum CakUnRbusrbs;taKg; eronCab;sØab½Rt salardæ)l)raMg ehIy eron
Cab;sØb½Rt visVkrsaFarNkar)raMg > tamTMnamTMlab;ExµreyIg Kg;sIum ecHKunniym
ehIynig viC¢aeBTüfñaMburaN y:agsÞat;CMunaj dUc]BukKat; > Kat;eront²Kña BIGñkPUmi cas;
RBiT§acarü >
rdæGMNacGaNaniKm)raMg )ncat;taMg Kg;sIum [eFVICa GPi)lRsukRBHRtBaMg >
RbBn§ Kg;sIumeQµaH ys;Lúg CaExµrRBHRtBaMg kat;BUCGm/ÚrN_cam > bgRbusKat;mñak;
eQµaH esogXim CaTIRbwkSaén høÜgmnIvgS bnÞab;mk høÜgsuram:ariT§ EdlCaRBHbIta énhøÜg
sIuhnu > esogXim CaGKÁelxaFikar énhøÜg mnIvgS TTUlbnÞúk dwknaM neya)y RbqaMg
rdæPi)l )raMg kñúgkarN_Edl rdæPi)l)raMg b:unb:g RbKl; km<úCakNþal [yYn
kan;kab; > esogXim semþcsgÇCUnNat elakta suT§ ehIynigelakta sux ehIynig
emdwknaMExµreRkamÉeTot naMKña xwtxM BRnwgBRnIkrdææGMNac ekþabkþab; PUmiXMu tamry³
KNkmµkarvtþGaramN_ > elakTaMgGs;Kña yleXIjfa manEt GMNac Edlman
mUldæan enAkñúgvtþeT eTIbGacTb;Tl; nigGMNac)raMg Edlcg; ykkm<úCakNþal RbKl;[
yYnkan;kab; )n>
«)yklevotNam edIm/IbnøM rdæGMNacExµr evotNam eRbIkl«)yRKb;Ebby:agedIm/Ielb TwkdIExµr edayejaHjúg [Exµr
smøab;ExµrKñaÉg > yYnejaHjúgExµr)sak; [eFVI)bExµrRBHRtBaMg > «TahrN_ enAeBl
sRgÁamelakelIkTIBIr qñaM 1940 )raMgcat;[yYn EknmnusS ykeTAeFVITah‘an edIm/Ivay
GaløWm:g; NasIu > yYnecosvag minEknyYnKñaeK ykeTAeFVITah‘an)raMgeT edayevotNam
RbugeRbóbxøÜn nwgvaykMcat; )raMg[ecjGMBI \NÐÚcinenAeBlxagmuxenH > dYecñH edIm/I
[RKb;cMnYn Edl )raMgtRmÚv[yk yYncat;taMg BYkExµr)sak; [Ekn BYkExµr RBHRtBaMg
ykeTAeFVI CaTah‘an)raMg CMunYsyYn >
KµanGñkNamYy cg;[kUneTAc/aMg enARsukq¶ay eT > mþay]BukrEmgRsLaj;kUn
mincg;[kUneTAq¶ayBIxøÜneLIy > k¾b:uEnþ edayxøac)raMg k¾beNþaykUn [eTAeFVITah‘an)raMg
eTA > luHdl;BYkRBHRtBaMgeXIj kUnRbus² rbs;BYkExµr)sak; CaeRcIn mineTA eFVITah‘an
)raMg erOgenH bNþal [ekIteTA CaerOgekþARkhay ekItCakarecaTRbkan;Kña faÉgbBaÚ¢n
EtkUnGj[eTA eFVITah‘an)raMg cMENkÉkUnÉgvij ÉgTukkUnÉg[enApÞH > enHCaehtu
bNþal[ Ebk)k;samKÁI rvag BYkExµr )sak; ehIynig ExµrRBHRtBaMg rhUteTAdl;
ekItCa erOgr:av kab;cak;Kña > enHehIyCa kll/icyYn Edl eKbMEbkExµr >
yYndutExµr - yYnkab;Exµr
yYneKeRbI «)ykledIm/I [)raMgs¥b;Exµr > eRkayGMBI sRgÁamelakelIkTIBIr bnþic
mk kñúg qñaM 1946 evotNam ehIynigExµr naMKñabegáIt clnaedIm/IrMedaH matuPUmi rag²xøÜn>
emdwknaMevotNam esñIsUm[mankarCUbCMuKña rvagExµrevotNam edIm/I BiPkSaKña GMBIEpn
karrYm rMedaHCati > emdwknaMevotNam niyaybEnßmeTotfa enAeBlCMunMu eyIgmin RtÚv
ykeRKOg saRsþavuF§ kaMbit BUefA mkCamYyxøÜneyIgeT edIm/I ecosvag kMu[ )raMg cab;fñak;
)n fa eyIgbMrug eFVIsRgÁam vayGaNaniKm)raMg > ExµreCO emdwknaMyYn > luHdl;eBl
CMunMu emdWknaM ExµrswgEtTaMgGs; RbmUlKñIKña eTARbCMu > edIm/Ilak;kMu[ )raMgdwg BYkemdwknaM
TaMgGs;; mUlmat;KñaeRCIserIsyk CRgúkRsÚv CaTIkEnøgRbCMu > CRgúkRsÚv enAkm<úCaeRkam
maMNas; mingayGñkNa eTAkab;Tmøay)n edaygay²eT > kMBg;EtCMunMu emdwknaMyYn
lYcecj mñak;mþg² > bnÞab;mk yYnbiTexÞaH TVaCRgúk BIeRkACit rYcehIy yYnnaMKña
dutCRgúk >
kñúgEt mYyéf¶ enAeBlCamYyKña CRgúkRsÚvExµr enAkm<úCaeRkam eqHTaMgGs; > kñúgEt
mYyéf¶ ExµreRkam RBmTaMgemdwknaM cMnYnRbEhl bImWun ¬30,000¦ nak; søab;eday
yYndut TaMgrs > ExµrrgeRKaH minGaceTAbþwg rdæPi)l)raMg)neT >
«)yklyYn manBIrknøak; > knøak;TImYy yYndutExµrTaMgrsenAkñúgCRgúk >
luHGnuvtþ knøak;TImYyrYcehIy emdwknaMevotNam dwgc/as;fa ExµrmukEtsgswk vijCa
minxan > emdwknaMyYn xSwbR)b;KñIKñaeK [rt;eTABYnkñúgéRBCit² k¾b:uEnþ eKminR)b;BYkyYn
EdlCa kUnecar yUkUg lYcqk; KWfa BYkyYn sMNl;sgÁm EdlsgÁmyYneKminrab;rk
[dwgeT > bnÞab;mk yYneTA xSwbR)b; GñkkaEst)raMg EdlyYn)n Tak;Tgy:agCitsñiT§
BImun fanigman RBiT§kar d¾sMxan;mYy nwgekItmaneLIg enA eBlqab;² enH >
edayehtuEt ExµrekþARkhayxøaMgeBk [Etcab;yYn)n enAkñúgPUmi Exµrcab;ykeTA
dutecal TaMgrs TaMgGs; > yYnsøab;RbEhl 400 nak; TaMgGs; k¾b:uEnþ yYnsøab; enAmux
ksiNsakSI GñksaB’tman)raMg >
Kg;sIum GPi)lRsukRBHRtBaMg CaemdwknaM karsgswk > Kat;Føak;kñúgGnÞak;yYn >
emdwknaMyYn niyayR)b;)raMgfa emIlcuH Exµrshav éRBépS xøaMgNas; > Exµrdut
yYn TaMgrs dUecñH minKYr[Exµr RKb;RKgrdæGMNac enAkm<úCaeRkameT > BYkGñkkaEst )raMg
eCOBYkemdwknaMyYn edayeKeXIjxøÜnÉgenAnwgEPñk rYcehIy GñksarB’tman)raMg sresr
erOgenH enAkñúgsarB’tman)raMg ):rIs eRkamcMNg eCIgFM² fa ExµrdutyYn > emdwknaMyYn
eKTTYlkar KaMRT y:ag skmµ énGñkkaEst)raMg > yYndutExµr yYnEkrbnøM mtimhaCn
)raMg [eCOfa ExµrdutyYn eTAvij eKEkr seTACa exµA ehIyexµA eTACa s eTAvij >
BYkGñkneya)y)raMg ehIy nig mtimhaCn)raMg eCOtamkaEst )raMg > CaTIGvsan
rdæPi)l )raMg dkbuNs½kþ Exµr TaMgGs; enAkm<úCaeRkam Elg[RKb;RKg rdæGMNac >
bnÞab;mk )raMgEtgtaMg yYn [mk RtYtRtaExµrenA km<úCaeRkam taMgEtBIeBl enHmk >
km<úCaeRkam ebIkTMB’rRbvtþi saRsþ d¾CUrct; CafµImYyeTot > rdæPi)l)raMg epÞrrdæGMNac
RKb;RKgkm<úCaeRkam enAéf¶ TI 4 mifuna qñaM 1949 dkrdæGMNacRKb;RKg GMBI høÜgsIuhnu
[eTA høÜgyYn *day kan;kab; eday KµansaksYrmtiRbCaraRsþ EdlrsenAelI TwkdI
km<úCaeRkam d¾mYydgNaeLIy >
minyUb:unµan eRkaymkeT yYnejaHjúg)raMgfa Exµr cg;bHe)rvay )raMg ehIy
yYnykels enH edIm/Icab;emdwknaMExµr eTAdak;Kuk > rYcmk yYnykExµreTAsmøab;
edayedat Ca RteNat ExSrlYs > yYnsmøab;Exµr TaMgRteNat² yYnsmøab;Exµr TaMgCug²
dak;[RtI smuRTsIu > rYcehIy yYnedIrxSwbexSóv pSayR)b;mtimhaCnfa Exµrkab;yYn
Exµrkab;yYn eTAvij >
qñaM 2003 taraÉkceRmóg TUcRsInic nageRcog cMerogEføgGMBI Tukçesaknadkmµ
énExµreRkam nageRcógerOgRbvtþi yYndutExµr ehIynigyYn kab;Exµr xagelIenH lk;pSay
tam DIvIDI > R)MmYyEx eRkaymk eKb:geFVIKt;nag > nagRtUvrbYs y:agTm¶n; >
nagTUcRsInic Kµanxus GVIeRkAGMBI cg;CMurab ExµreyIg nUverOgRbvtþisaRsþ GMBIerOgyYn dutExµr
ehIynigyYn kab;Exµr enHeT >
Kg;sIum RtUvyYntamsmøab; > Kat;rtePosxøÜn rttaméRB mkExµrkNþal > KñaKat;
TaMgGs; 12 nak; suT§swgyYntamsmøab; > Kat;minEdlmkExµrkNþaleT > Kat;RKan;Et
dwgfa CayUknøgNas;mkehIy manCItama mñak;ePosxøÜnmkenAExµrkNþal > Kat;Kµan
sÁal; Gas½ydæan ÉNaeT >
CayUGEgVgNas; mkehIy ral;stvtS RKb;rC¢kal taMgEtBIburmµN_buraNkalmk
clna ts‘UrExµr EtgEt rt mkRCklak;xøÜn enAExµrkNþal b¤enAéf surin Rtat EdlCa
dIExµr Edlesom )nrMelaP ykeTAkan;kab; >
Kg;sIum ehIynig mitþP½kSTaMgGs;Kña dUreQµaHTaMgGs;Kña enAeBlEdl mkdl;Rsuk
ExµrkNþal >
esomRtYtRtakan;kab; extþExµrbI )t;dMbg møÚéRB ehIynigesomrab mkTl; qñaM
1945 > sVaydUnEkv Ca RsukenAcugb:UcEdl )raMg kan;kab; munnwgqøgkat;cUleTA
RbeTsesom > munnwgeTAdl; sVaydUnEkv GñkdMeNIr RtUvqøgkat;PUmiRtBaMgCgsin >
RtBaMgCg CaPUmi Edl CnePosxøÜn BYkRBHRtBaMg CaGñkbegáIt > RtBaMgCg CakEnøg
cugeRkayehIy Edl GñkdMeNIrsYrrk jatiþsNþan enA)t;dMbg b¤enARsukesom munbnþr
dMeNIr teTAeTot > GñkdMeNIrminGac sYreKÉg CasarFar)neT BIeRBaH ebI)raMg b¤yYn
dwg )raMgnwgcab;dak;Kuk edayecaTRbkan;RKb; Ebby:ag facg;begáItclna ts‘Ur b¤k¾rt
eKc kMENnTYreTA minRBmeFVITah‘an)raMg >
enARtg; RtBaMgCgenH edIm/IeKcBIBYk rdækar)raMg manpøÚvBIredIm/I qøgeTA)t;dMbg
rYceTA qøgeTAesom > pøÚvTImYy KW pøÚvelI KWfapøÚvPñM > pøÚvelIenH nwgnaMeq<aHeTA PUmi sMLÚt >
sMLÚt CaPUmibegáIteday ExµrRBHRtBaMg > sMLÚt 25 qñaM eRkaymk l/IxÞrxÞar edaysar
BYkExµrRkhm b:ulBt niyayGYtGag GMBIvir³PaB Edl BYkeK )nbUCaCIvit edIm/IvayTah‘an
semþcsIuhnu [hinehac > k¾b:uEnþeKmin)n dwgxøÜnfa eKkMBg;Etcaj; e)kneya)yyYn
eT >
pøÚvmYyeTot eTAtam Tenøsab kMBgFM esomrab rYccUl eTAesom > ExµreRkam sg;
PUmirkUt hUrEhr rhUteTAdl; surin c½nÞburuI QunburIu Rtat > RkLaj; Et/g ¬esomrab¦
bvwl ¬)t;dMbg¦ suT§swgCa PUmiExµreRkam >
BYkExµreRkam Edlrt eKcGMBI GaCJaFryYn )raMg EdltamBü)Tkab;smøab; suT§swg
rt;R)s;Gayu dUecñHehIy eRcInEtrt;mkEtmñak;Ég TukRbBn§kUnenAÉRsukeRkam > BYkTaMenH
karRbBn§ CamYy BYkPñg, KYy, r:aedr, B’r ehIynig BYk xm > BYkyYn k¾dUcKñaEdr >
BYkyYn eKmk Rbkat;BYCsasn_ CamYynigBYkCnPaKtic > yYnkat;BUCGm/ÚrN_ CamYynig
BYkPñg, KYy, r:aedr, B’r enAEtBas; kñugextþ RkecH sÞwgERtg kMBgFM esomrab )t;dMbg
møÚéRB > etIGVIEdlsMxan; enAkñúgerOg kat;BUCsasn_enH?
KµanBUCNamYysuT§eT! GVIEdlsMxan;bMput KW eyIgpSarsgÁmeyIg edayesckþI
emtþakruNa RsLajrab;GanKñaCa bgb¥Ún Cajati sNþan edayQrelI esrIPaB
RbCaFibtI >
enAeBlEdl Kg;sIum eTAdl; )t;dMbg enACMnan;enaH GaNaniKm esomRKb;RKg
enAeLIy Kat;eXIjfa PUmiyYnenAtam dgTenø sEgár sÞwgtVak b¤mYy PumiRbdak Cit
esomrab yYn ehIynigBUCGm/ÚrN_yYn eKrsenARbTak;RkLaKña y:agCitsñiT§ > Kg;sIum
yl;eXIjfa yYnkþab;ekþab km<úCakNþal xøaMgCag km<úCaeRkameTAeTot >
edayKat;ecHyYn y:agsÞat; Kat;edIrdUr Es/k xñaytan; CamYy bgb¥Ún CnCatiPaK
tic ehIyTij sENþkeBat BIyYn ykmklk;ÉpSar)t;dMbg > enH eFVI[Kat; yleXIj
kan;Etc/as;eTAeTot nUv GMNacsm¶at;yYn ekþabkþab; PUmiXMuExµr enACnbT > manPUmi
enACnbT CaPUmiyYnbegáIt ehIyyYn dak;eQµaH edIm/IrMB¤kvir³PaByYnKñaeK >
Kg;sIum ehIynigmitþP½kSKat; begáItsmaKmExµreRkam edIm/IkarBar plRbeyaCn_Exµr
CYyEfrkSakarBar rdæGMNacRKb;RKgExµr kñúgRsukPUmi > smaKmExµreRkam RbTak;RkLaKña
CabNþaj mansaxarayKñaeTA dl;surin Rtat ehIynig km<úCaeRkam >
éxesg Ca b¥ÚnCIdUnmYy elaksWnsan > éxesg niyayR)b;Kat;fa )raMgRtUvkar
emkarmñak;edIm/I sg; pøÚvrfePøIg BI)t;dMbgeTA e):yEb:t > Kg;sIum mincgeTAeFVIkar CamYy
)raMgeT Kat;cg;edIrrkTTYlTan tamPUmiXMuvij edIm/I Tak;TgraRsþRbCa[rwtEt CitsñiT§sin >
edayéxesg GgVrKat; faeyIgRtUvEt BrnwgkarR)Rs½yTak;Tg rvag ExµrCamYy)raMg >
eyIgminRtUvTuk[ yYn):vpþac;mux EtmñakÉgeT > edayehtuenH Kat; k¾suxcitþTTYleFVICa
emkar > emkarÉeTot² siT§EtyYn > Kat;lak;xøÜn bnøMeFVI CayYnEdr > Kat;BUEkreFVIkar
Nas; > dl;eFVIkaryUr²eTA )raMgcUlcitþKat; k¾cat; taMgKat; [eFVIkan;EtFM eTAeTot >
yYnekIt mnÞwlsgS½y yYnesIubeTAdwgfa Kat;CaExµreRkam >
l¶acenaH KNkmµkarsmaKmkm<úCaeRkam 12 nak; CYbCMuKña CECkedaHRsay GMBI
bBaðakñúgPUmi CaFmµta > rYcehIynaMKña BIsar)yCamYyKña enAePaCnIydæan edayBIsar
RsaelgkMsanþ > Kg;sIum Kat;mincUlcitþ júaMRsaeT > k¾b:uEnþ CakarKYrsm Kat;CIb
surabnþic² CamYymitþ P½kSKat; > luHBIsar)yrYcehIy mñak;²RtLb;vwleTApÞHrag²xøÜn >
eRkaymk )nRbEhl CaBIr b¤bIem:ag GñkTaMg 12 nak; Bl;Rbkac; søab;TaMgGs;Kña >
Kg;sIum søab;eRkay eKbg¥s; edaysar Kat;BisarRsa ticCageK > Kat;søab; enAelIéd
kUnRbuseBA rbs;Kat; EdlKat; eGovdak;elIsµa enAeBlEdlKat;rt; cakecal km<úCa
eRkam > manEtelakta sux sc©aMg PñMKUElneT Edlelakdwg fa Cm¶W enaH KWRtÚveK
bMBl; > elakGacemIl [Ca)n RbsinebIelak dwgTan;eBlevla > Kg;sIumxøÜnÉg
k¾GacemIlGñkÉeTot Ca)nEdr RbsinebIxøÜnKat;minBl; >
emdwknaMyYn eKminjejItsmøab;emdwknaMExµrBUEkreT >
Kg;sIum manbgb¥Ún 9 nak; RbBn§Kat; ys;Lúg manbgb¥Ún 7 nak; > kUnRbus
Kat;mñak; CasmaCikmYyrUb EdlbegáItclnakEnSgs > kUnkµÜy Kat; ehIynigkUnKat; 45
nak; cUlbeRmI CaemdwknaM clna kEnSgs CaembBa¢akar kgvr³esna ehIynigkgvr³
esnaFM (Brigade commander and Division commander) > ExµrRkhm evotmuij smøab;
kUnkµÜyKat;Gs; 40 nak; k¾b:uEnþclna kEnSgs-Ek¥kexµA enAEtbnþskmµPaB teTACanirnt_
RbqMagnig yYnQøanBan elbTwkdIkm<úCa >
kalBI éf¶TI 24 kumÖ³ 2004 knøgputeTAenH viTüú GasIuesrI )npSayfa enAPñMeBj
ePøIg eqHpÞHxÞm cMnYn 500 Gs;rlIg > pÞHxÞmTaMgGs;enaH suT§swg CakUnxÞmén ExµreRkam >
GaCJaF’ryYn eFVI)bExµreRkam \tQb;Qr Tal;Et rsenAmin)n > enHCa neya)yyYn
beNþjExµreRkam min[enAkm<úCaeRkam > xøHrtmkRCkenA km<úCakNþal enAtamvtþ >
ehtuEdl ExµreRkam rtcakecalkm<úCaeRkam mkRCkekan enAkm<úCakNþal KWeday
ehtuEt rdækaryYn rwbGUs ykdIGs;eTA > viTüúGasIuesrI min)nbBa¢ak;fa BYkrgeRKaHfñak;
CaBYkExµr eRkameT >
)PYn Source: Chau Dara interview
RbPBVB’tman % smÖasn_ CamYy ecAdara