Ecocardiografía transesofágica en tiempo real 3D (ETE-TR-3D) frente a 2D
Real-time 3D Transesophageal Echocardiography (RT-3D-TEE) versus 2D. Executive summary
INFORMES DE EVALUACIÓN DE TECNOLOGÍAS SANITARIASAETSA
INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
INFORMES DE EVALUACIÓN DE TECNOLOGÍAS SANITARIAS
AETSA
JUNTA DE ANDALUCIA
Sabalete Moya, Trinidad
Ecocardiografía transesofágica en tiempo real 3D (ETE-TR-
3D) frente a 2D. Trinidad Sabalete-Moya, Eduardo Briones-Pérez
de la Blanca, Ana María Carlos-Gil, Sergio Márquez-Peláez,
Pastora Gallego-García de Vinuesa, Antonio Romero-Tabares y
Carmen Beltrán-Calvo — Sevilla: Agencia de Evaluación de
Tecnologías Sanitarias de Andalucía, 2014.
128 p; 24 cm. (Colección: Informes, estudios e
investigación. Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad.
Serie: Informes de Evaluación de Tecnologías Sanitarias)
ISBN: 978-84-15600-50-3
1. Ecocardiografía / métodos 2. Ecocardiografía Transesofágica /
métodos 3. Cardiopatías / ultrasonografía I. Briones-Pérez de la
Blanca, Eduardo II. Carlos-Gil, Ana María III. Márquez-Peláez,
Sergio IV. Gallego-García de Vinuesa, Pastora V. Romero-Tabares,
Antonio VI. Beltrán-Calvo, Carmen VII. Andalucía. Agencia de
Evaluación de Tecnologías Sanitarias VIII. España. Ministerio de
Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad IV. España. Ministerio de
Economía y Competitividad
Este documento puede ser reproducido en todo o en parte, por cualquier medio,
siempre que se cite explícitamente su procedencia
Este documento se ha realizado al amparo del convenio de colaboración suscrito
por el Instituto de Salud Carlos III, organismo autónomo del Ministerio de Economía y
Competitividad, y la Fundación Progreso y Salud de la Consejería de Igualdad, Salud y
Políticas Sociales de la Junta de Andalucía, en el marco del desarrollo de actividades
de la Red Española de Agencias de Evaluación de Tecnologías Sanitarias y Prestaciones
del SNS, financiadas por el Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad
INFORMES DE EVALUACIÓN DE TECNOLOGÍAS SANITARIAS
AETSA
el esfuerzo realizado, su
ETE TR-3D FRENTE A 2D 11
Índice de tablas y figuras .............................................................................. 13
Abreviaturas .................................................................................................. 15
Glosario ......................................................................................................... 17
Resumen ejecutivo ....................................................................................... 19
Executive summary ....................................................................................... 23
Introducción .................................................................................................. 27
Indicaciones .............................................................................................. 28
Estado de desarrollo de la tecnología ..................................................... 32
Tecnologías alternativas ........................................................................... 32
Ámbito de aplicación de la tecnología ..................................................... 33
Justificación .................................................................................................. 35
Objetivos ....................................................................................................... 37
Material y Métodos ....................................................................................... 39
Tipo de estudio ......................................................................................... 39
Estrategia y búsqueda bibliográfica ......................................................... 39
Selección de los estudios: Criterios de inclusión y exclusión ................. 39
Extracción de los datos de eficacia .......................................................... 41
Evaluación crítica de los estudios de eficacia seleccionados ................. 41
Síntesis de los resultados de eficacia ...................................................... 42
Síntesis de los resultados de seguridad .................................................. 42
Material y método utilizado para la evaluación económica ..................... 42
Resultados .................................................................................................... 45
Resultados de la búsqueda ...................................................................... 45
Resultados de eficacia.............................................................................. 47
Resultados de seguridad ......................................................................... 71
Resultados del coste de la prueba ........................................................... 74
Discusión ...................................................................................................... 81
Conclusiones ................................................................................................ 87
Referencias ................................................................................................... 91
Anexos ........................................................................................................ 101
Anexo 1 ................................................................................................... 101
Anexo 2 ................................................................................................... 111
Anexo 3 ................................................................................................... 117
Anexo 4 ................................................................................................... 120
Anexo 5 ................................................................................................... 121
Anexo 6 ................................................................................................... 122
Anexo 7 ................................................................................................... 123
ETE TR-3D FRENTE A 2D 13
Tabla 1. Válvula mitral. Descripción de los estudios ................................... 49 Tabla 2. Válvula mitral. Estudios de validez ................................................. 51 Tabla 3. Válvula mitral. Estudios de concordancia ...................................... 56 Tabla 4. Válvula aórtica. Descripción de los estudios ................................. 60 Tabla 5. Válvula aórtica. Estudios de validez ............................................... 61 Tabla 6. Aneurisma y disección aórtica. Descripción de los estudios ........ 64 Tabla 7. Aneurisma y disección aórtica. Estudios de validez ...................... 65 Tabla 8. Orejuela de la aurícula izquierda. Descripción de los estudios .... 65 Tabla 9. Orejuela de la aurícula izquierda. Estudio de validez .................... 66 Tabla 10. Orejuela de la aurícula izquierda. Estudios de concordancia ..... 66 Tabla 11. Ventrículo derecho. Descripción de los estudios ........................ 67 Tabla 12. Ventrículo derecho. Estudios de validez ...................................... 67 Tabla 13. Ventrículo derecho. Estudios de concordancia ........................... 68 Tabla 14. Defecto septal auricular. Descripción de los estudios ................. 69 Tabla 15. Defecto septal auricular. Estudio de concordancia ..................... 69 Tabla 16. Istmo cavotricuspídeo. Descripción de los estudios ................... 70 Tabla 17. Istmo cavotricuspídeo. Estudio de concordancia ....................... 70 Tabla 18. Costes de ecocardiógrafos y de las sondas ................................ 75 Tabla 19. Coste de personal por prueba ..................................................... 76 Tabla 20. Coste de fármacos por prueba .................................................... 78
Figura 1: Diagrama de estudios seleccionados .......................................... 47 Figura 2. Evolución del número de procedimientos. Tendencia estimada ... 79
ETE TR-3D FRENTE A 2D 15
16 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 17
18 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 19
20 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 21
22 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 23
24 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 25
26 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 27
28 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 29
o
o
o
o
o
o
o
o
30 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 31
32 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 33
ETE TR-3D FRENTE A 2D 35
ETE TR-3D FRENTE A 2D 37
ETE TR-3D FRENTE A 2D 39
40 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 41
42 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 43
ETE TR-3D FRENTE A 2D 45
46 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 47
Figura 1: Diagrama de estudios seleccionados
48 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
ETE TR-3D FRENTE A 2D 49
Tab
la 1. V
álvu
la m
itral. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
La C
an
na
2011
Pro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral
n =
222
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
T-T
R 3
D
ET
E-2D
ET
T-2D
PR
: ciru
gía
Iden
tific
ació
n d
el festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral.
Hie
n
2013
Insu
fic
ien
cia
m
itral
po
r p
ro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral.
n =
62
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: ciru
gía
Dia
gn
óstic
o d
e P
VM
e id
en
tific
ació
n d
el festó
n afe
ctad
o d
e la
válv
ula
m
itral.
Ch
en
2011
Pro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral
n =
56
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: ciru
gía
Iden
tific
ació
n d
el festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral.
Grew
al
2009
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
42
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: ciru
gía
Iden
tific
ació
n d
el festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral.
Mu
kh
erjee
2011
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
50
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: ciru
gía
Iden
tific
ació
n d
el festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral.
Ch
an
dra
2011
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
57
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: ciru
gía
Altu
ra B
illo
win
g.
Vo
lum
en
B
illo
win
g.
Maffe
ssan
ti
2011
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
56
Valid
ez
PR
: ciru
gía
Á
rea y altu
ra d
el an
illo
m
itra
l, án
gu
lo aó
rtic
o-m
itral y lo
ng
itu
d d
e
co
ap
tació
n.
Be
n Z
ekry
2011
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
40
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2
D, E
TT
-2D
PR
: ciru
gía
Iden
tific
ació
n d
el festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral.
* E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
; P
R: p
atró
n d
e refe
ren
cia
; P
VM
: p
ro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral.
50 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 1. V
álvu
la m
itral. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s (co
ntin
ua
ció
n)
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Ro
se
nd
al
2012
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
50
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Área d
el T
SV
I.
Min
2013
Esten
osis
m
itral
reu
mátic
a
n =
1
01
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
pla
nim
etría
E
TT
-2D
Área d
e la
válv
ula
m
itral.
Sch
lo
ssh
an
2011
Esten
osis
m
itral
reu
mátic
a
n =
4
3
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
T-2D
Área d
e la
válv
ula
m
itra
l.
Fatto
uch
2011
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
4
5
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2
D m
ultip
lan
o
Vo
lum
en
tele
sis
tó
lico
d
el ven
tríc
ulo
iz
qu
ierd
o (V
TS
VI)
, án
gu
lo
valv
a an
terio
r y án
gu
lo d
e la
valv
a p
osterio
r fr
en
te a E
TE
-2D
.
Izu
mo
2013
Pro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral
n =
1
02
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Hu
eco
y an
ch
ura d
el P
VM
.
Bin
er
2011
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
5
7
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Rep
aració
n p
ercu
tán
ea co
n clip
d
e la
válv
ula
m
itral.
Dre
yfu
s
2011
Esten
osis
m
itral
n =
8
3
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n E
TT
2
D
Área d
e la
válv
ula
m
itra
l.
* E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
; P
R: p
atró
n d
e refe
ren
cia
; P
VM
: p
ro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 51
Tab
la 2. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e valid
ez
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
La C
an
na
2011
n =
222
Valid
ez en
la
id
en
tific
ació
n
del festó
n afectad
o d
e
pro
lap
so
d
e la
válv
ula
mitra
l fren
te a p
atró
n d
e
referen
cia
q
uirú
rg
ico
.
Lo
calizació
n d
el p
ro
lap
so
ET
E-3D
S =
1
IC
9
5 %
en
tre 0
,94
y 1
,06
E =
0,9
7 IC
9
5 %
en
tre 0
,9
6 y 0
,97
ET
T-3D
S =
0
,88
IC
9
5 %
en
tre 0
,8
1 y 0
,96
E =
0,9
6 IC
9
5 %
en
tre 0
,9
5 y 0
,97
ET
E-2D
S =
0
,95
IC
9
5 %
en
tre 0
,89
y 1
,01
E =
0,9
2 IC
9
5 %
en
tre 0
,9
1 y 0
,94
ET
T-2D
S =
0
,56
IC
95 %
en
tre 0
,4
6 y 0
,65
E =
0
,90
IC
95 %
en
tre 0
,8
9 y 0
,91
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
- 99 %
d
e acu
erd
o en
la
lo
calizació
n d
e la
lesió
n, k =
0
,99
Varia
bilid
ad
In
trao
bservad
or
- 98 %
d
e a
cu
erd
o en
la
lo
calizació
n d
e la
lesió
n, k =
0
,99
Ib
PS
: B
AJA
(evalu
ació
n co
n
en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
La exactitu
d d
e E
TE
-T
R-3
D en
la
localizació
n d
el p
ro
lap
so
d
om
inan
te
y secu
nd
ario
fu
e d
el 9
2 %
(p
<
0
,00
01
)
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; S
: se
nsi
bili
dad
; E
: esp
ecific
idad
; k: co
efic
ien
te kap
pa; IC
: in
tervalo
d
e co
nfia
nza
.
52 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 2. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Hie
n
2013
n =
62
Valid
ez en
el d
iag
nó
stic
o
de p
ro
lap
so
d
e la
válv
ula
mitra
l e id
en
tific
ació
n d
el
festó
n afe
ctad
o d
e la
válv
ula
m
itral fren
te a
patró
n d
e refe
ren
cia
qu
irú
rg
ico
.
Co
mp
aració
n d
e
resu
ltad
os o
bten
ido
s en
el
dia
gn
óstic
o d
e ru
ptu
ra d
e
cu
erd
as co
n E
TE
-T
R-3D
fren
te a E
TE
-2D
.
Diag
nó
stico
d
e P
VM
ET
E-3
D S
=
100 %
E
TE
-2
D S
=
9
1,9 %
DP
=
8
,1 %
IC
=
1
,8 %
-1
7,5 %
Fe
stó
n A
1 p
<
0
,31
7
ET
E-3
D S
=
1
00
E
=
9
8,3
E
x =
9
8,4
ET
E-2
D S
=
5
0 E
=
9
8,3
E
x =
9
5,2
Fe
stó
n A
2 p
<
0
.02
0*
ET
E-3
D S
=
8
5,7
E
=
9
8,2
E
x =
9
6,8
ET
E-2D
S
=
4
2,9
E
=
90,9 E
x =
85
,5
Fe
stó
n A
3 p
<
0
,48
0
ET
E-3
D S
=
1
00
E
=
9
4,5 E
x =
9
5,2
ET
E-2
D S
=
5
7,1
E
=
9
6,4
E
x =
9
1,9
Fe
stó
n P
1 p
<
0,005
*
ET
E-3
D S
=
8
4,6
E
= 9
1,8
E
x =
9
0,3
ET
E-2
D S
=
6
9,2
E
=
71
,4 E
x =
7
2
Fe
stó
n P
2 p
<
0
,00
2*
ET
E-3
D S
=
9
7,8
E
=
1
00
E
x =
9
8,4
ET
E-2
D S
=
8
0 E
=
8
8,2
E
x =
8
2,3
Fe
stó
n P
3 p
<
0
,78
2
ET
E-3
D S
= 7
5 E
= 9
0,7
E
x =
8
8,7
ET
E-2
D S
=
6
2,5
E
=
9
0,7
E
x =
8
7,1
Ib
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
*p
<
0
,05
: estad
ístic
am
en
te
sig
nific
ativ
o.
ET
E-T
R-3D
fu
e sig
nific
ativ
am
en
te
su
perio
r a E
TE
-2D
p
ara el fe
stó
n A
2,
P1
y P
2.
Cu
an
do
se u
tiliz
ó 2D
, la
diferen
cia
ció
n en
tre P
1 y P
2 fu
e
reiterad
am
en
te erró
nea.
ET
E-T
R-3D
d
iag
no
stic
ó
co
rrectam
en
te la
p
resen
cia
o
au
sen
cia
d
e ru
ptu
ra d
e cu
erd
as en
el
95,2 %
d
e lo
s p
acie
ntes, fr
en
te al
69,4 %
o
bten
ido
co
n E
TE
-2
D
(d
iferen
cia
en
la
s p
ro
po
rcio
nes
25,8 %
IC
=
1
6,6 %
– 3
7,9 %
,
p <
0
,00
1)
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; S
: se
nsi
bili
dad
; E
: esp
ecific
idad
; k: co
efic
ien
te kap
pa; E
x: exactitu
d; D
P: d
iferen
cia
d
e p
ro
po
rcio
nes.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 53
Tab
la 2. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Ch
en
2011
n =
56
Valid
ez d
e id
en
tific
ació
n
del festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral fren
te a
patró
n d
e refe
ren
cia
qu
irú
rg
ico
en
p
acie
ntes
co
n reg
urg
itació
n m
itra
l
mo
derad
a a severa.
ET
E-3D
Áre
a b
ajo
la cu
rva R
OC
- V
alv
a an
terio
r (to
do
s lo
s festo
nes A
) 0
,99
6
- V
alv
a p
osterio
r (to
do
s lo
s fe
sto
nes P
) 0
,9
95
Válv
ula
co
mp
leta (lo
s festo
nes A
m
ás fe
sto
nes P
)
0,99
6
Ru
ptu
ra d
e la cu
erd
a
S =
9
7 E
=
9
4 E
x =
9
6
ET
E-2D
Áre
a b
ajo
la cu
rva R
OC
- V
alv
a an
terio
r (to
do
s lo
s festo
nes A
) 0
,85
8
- V
alv
a p
osterio
r (to
do
s lo
s fe
sto
nes P
) 0
,9
42
Válv
ula
co
mp
leta (lo
s festo
nes A
m
ás fe
sto
nes P
)
0,91
3
Ru
ptu
ra d
e la cu
erd
a
S =
9
2 E
=
8
9 E
x =
9
1
Ib
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n en
mascarad
a)
Se co
mu
nic
aro
n al cir
uja
no
lo
s
resu
ltad
os d
e E
TE
-2
D p
ero
n
o
los d
e E
TE
-T
R-3D
.
Grew
al
2009
n =
42
Valid
ez d
e id
en
tific
ació
n
del festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral fren
te a
patró
n d
e refe
ren
cia
qu
irú
rg
ico
.
Fe
stó
n P
1:
ET
E-3
D S
=
100 %
E
=
1
00 %
E
x =
1
00 %
*
ET
E-2
D S
=
8
6 %
E
=
8
6 %
E
x =
86 %
Fe
stó
n A
2
ET
E-3
D S
=
100 %
E
=
1
00 %
E
x =
1
00 %
*
ET
E-2
D S
=
7
8 %
E
=
8
8 %
E
x =
8
4 %
Fe
stó
n A
3
ET
E-3
D S
=
100 %
E
=
9
7 %
E
x =
98 %
*
ET
E-2
D S
=
0
E
=
9
2 %
E
x =
8
6 %
E. b
ivalvar
ET
E-3
D S
=
100 %
E
=
100 %
E
x =
100 %
*
ET
E-2
D S
=
7
7 %
E
=
8
9 %
E
x =
8
6 %
II
PS
: M
ED
IA
(E
valu
ació
n n
o
en
mascarad
a)
* p
<
0,0
5. N
o ap
orta lo
s d
ato
s
del in
tervalo
d
e co
nfia
nza.
Se
co
mu
nic
aro
n a
l ciru
jan
o los
resu
lta
dos d
e E
TE
-2D
pe
ro n
o
los d
e E
TE
-TR
-3D
.
ET
E-T
R-3D
fu
e su
perio
r a E
TE
-
2D
en
el d
iag
nó
stic
o d
e lo
s
festo
nes P
1, A
2 y A
3 y en
la
en
ferm
ed
ad
b
ivalv
ar.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; S
: se
nsi
bili
dad
; E
: esp
ecific
idad
; E
x: exactitu
d.
54 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 2. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Be
n Z
ekry
2011
n =
40
Valid
ez d
e id
en
tific
ació
n
del festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral fren
te a
patró
n d
e refe
ren
cia
qu
irú
rg
ico
.
Lo
calizació
n d
el festó
n flo
tan
te:
ET
E-3
D S
=
7
2,7 %
E
=
9
9,5 %
E
x =
97
,1 %
*
ET
E-2
D S
=
8
1,8 %
* E
=
9
8,6 %
E
x =
97
,1 %
*
Lo
calizació
n d
el festó
n p
ro
lap
sad
o:
ET
E-3
D S
=
5
5,4 %
E
=
9
2,8 %
E
x =
77
,1 %
*‡
ET
E-2
D S
=
6
8,3 %
E
=
7
2,6 %
† E
x =
70,8 %
II
PS
: M
ED
IA
(E
valu
ació
n n
o
en
mascarad
a)
Lo
calizació
n d
el festó
n flo
tan
te:
* p
<
0,05
vs. E
TT
-3D
Localizació
n d
el fe
stó
n p
ro
lap
sad
o:
* p
< 0
,00
1 v
s. E
TT
-3D
‡ p
<
0
,00
1 vs. E
TE
-2D
Mejo
r exactitu
d d
e E
TE
-T
R-3D
en
la id
en
tific
ació
n d
el p
ro
lap
so
d
e la
valv
a an
terio
r (0
,76 p
<
0
,05
).
Mejo
r exactitu
d d
e E
TE
-T
R-3D
en
la lo
calizació
n d
el fe
stó
n flo
tan
te
P2
, co
mp
arad
o co
n E
TE
-2
D
(90 %
vs. 6
7,5 %
p
<
0
,05
) y d
el
festó
n p
ro
lap
sad
o P
3 (77
,5
%
vs.
50 %
, p
<
0,05)
Mu
kh
erjee
2011
n =
50
Valid
ez d
e id
en
tific
ació
n
del festó
n afectad
o d
e la
válv
ula
m
itral fren
te a
patró
n d
e refe
ren
cia
qu
irú
rg
ico
.
Fe
stó
n A
1*
ET
E-3
D o
nlin
e S
=
1
00
E
=
1
00
E
x =
1
00
ET
E-2
D o
nlin
e S
=
8
8 E
=
9
4 E
x =
9
3
Fe
stó
n A
2
ET
E-3
D o
nlin
e S
=
9
5 E
=
8
8 E
x =
9
3
ET
E-2
D o
nlin
e S
=
8
9 E
=
8
3 E
x =
8
6
Fe
stó
n A
3†
ET
E-3
D o
nlin
e S
=
1
00
E
=
1
00 E
x =
1
00
ET
E-2
D o
nlin
e S
=
6
7 E
=
9
7 E
x =
8
8
Fe
stó
n P
1*
ET
E-3
D o
nlin
e S
=
9
2 E
=
1
00
E
x =
98
ET
E-2
D o
nlin
e S
=
9
2 E
=
9
7 E
x =
9
5
Fe
stó
n P
2†
ET
E-3
D o
nlin
e S
=
1
00
E
=
9
2 E
x =
98
ET
E-2
D o
nlin
e S
=
9
7 E
=
8
2 E
x =
8
3
Fe
stó
n P
3*
ET
E-3
D o
nlin
e S
=
8
2 E
=
9
6 E
x =
9
0
ET
E-2
D o
nlin
e S
=
8
2 E
=
9
1 E
x =
8
8
II
PS
: M
ED
IA
(E
valu
ació
n n
o
en
mascarad
a)
Lo
s resu
ltad
os an
alizad
os
med
ian
te el test M
cN
em
ar
fu
ero
n * p
=
1
,0 y †p
=
0
,5.
Lo
s au
to
res co
nclu
yen
q
ue n
o h
ay
diferen
cia
s sig
nific
ativ
as, en
la
detecció
n d
e lo
s festo
nes
pato
lóg
ico
s co
n 2D
o
nlin
e y 3D
on
lin
e y o
fflin
e. E
n lo
s resu
ltad
os
pu
ed
e in
flu
ir el p
eq
ueñ
o tam
añ
o
mu
estral.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; S
: se
nsi
bili
dad
; E
: esp
ecific
idad
; E
x: exactitu
d;
vs.:
vers
us.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 55
Tab
la 2. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Ch
an
dra
2011
n =
57
Gru
po
co
ntro
l
n =
20
Valid
ez en
la
determ
inació
n d
e la
etio
log
ía d
e la
en
ferm
ed
ad
deg
en
erativ
a d
e la
válv
ula
mitra
l b
asad
o en
lo
s
parám
etro
s altu
ra y
vo
lum
en
b
illo
win
g fr
en
te a
patró
n d
e refe
ren
cia
qu
irú
rg
ico
.
Altu
ra b
illo
win
g
Área b
ajo
la
cu
rva R
OC
=
0
,98
.
Pu
nto
d
e co
rte >
1,0
0 m
m
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
DF
E C
V =
1
2,6 %
EB
C
V =
1
0,9 %
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
DF
E C
V =
6
,7 %
EB
C
V =
5
,4 %
Vo
lu
me
n b
illo
win
g
Área b
ajo
la
cu
rva R
OC
= 1
,0.
Pu
nto
d
e co
rte >
1,1
5 m
l
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
DF
E C
V =
11,8 %
EB
C
V =
12,3 %
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
DF
E C
V =
5
,9 %
EB
C
V =
6
,6 %
Ib
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
Grad
o im
po
rtan
te d
e varia
bilid
ad
inter e in
trao
bservad
or.
Maffe
ssan
ti
2011
n =
56
Gru
po
co
ntro
l
n =
18
Valid
ez y rep
ro
du
cib
ilid
ad
de la
m
ed
ida d
el área y
altu
ra d
el an
illo
m
itral,
án
gu
lo aó
rtic
o-m
itral y
lon
gitu
d d
e co
ap
tació
n
fren
te a p
atró
n d
e
referen
cia
q
uirú
rg
ico
.
Áre
a d
el an
illo
m
itral*
DF
E: 1
2,0
± 3
,2 cm
2
EB
: 1
5,4
± 3
,8 cm
2
Co
ntro
l: 7
,5 ± 2,1
cm
2
Altu
ra an
ular*
DF
E: 4
,0 ± 1
,3 m
m
EB
: 5
,3 ± 1
,6 m
m
Co
ntro
l: 4
,5 ± 1,3
mm
Án
gu
lo
aó
rtico
-m
itral*
DF
E: 1
41
± 12º
EB
: 1
37
± 11º
Co
ntro
l: 1
36
± 12º
Lo
ng
itu
d d
e co
ap
tació
n*
DF
E: 2
4 ± 6
m
m
EB
: 2
8 ± 6
m
m
Co
ntro
l: 3
0 ± 5m
m
III
PS
: A
LT
A
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre el
en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os, d
iseñ
o
estad
ístic
o n
o ad
ecu
ad
o)
*p
<
0
,05
Au
nq
ue u
tiliz
a u
n p
atró
n d
e
referen
cia
, n
o valo
ra la
valid
ez d
e
la técn
ica.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; S
: se
nsi
bili
dad
; E
: esp
ecific
idad
; C
V: co
efic
ien
te d
e varia
ció
n; E
x: exactitu
d;
DFE:
defici
enci
a f
ibro
elá
stic
a;
EB:
enfe
rmedad d
e B
arlow
.
56 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 3. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e co
nco
rd
an
cia
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Ro
se
nd
al
2012
n =
50 (E
TE
-T
R-3D
)
Variab
ilid
ad
in
te
r e
in
trao
bse
rvad
or
n =
30 (E
TE
2D
)
Co
nco
rd
an
cia
d
e
resu
ltad
os d
e E
TE
-T
R-3
D
fren
te a E
TE
-2D
en
la
med
ida d
el área d
el tracto
de salid
a d
el ven
tríc
ulo
izq
uie
rd
o (T
SV
I).
ET
E-T
R-3D
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
Área d
el T
SV
I C
CI =
0
,93
2 p
<
0
,00
1
An
ch
ura d
e T
SV
I C
CI=
0
,76
7 p
<
0
,00
1
Altu
ra d
el T
SV
I C
CI =
0
,91
4 p
<
0
,00
1
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
Área d
el T
SV
I C
V =
0
,06
2
An
ch
ura d
e T
SV
I C
V =
0
,04
8
Altu
ra d
el T
SV
I C
V =
0
,10
3
ET
E-2D
Diá
metro
d
el T
SV
I
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
CC
I=0
,80
4 p
<
0
,00
1
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
CV
=
0
,04
9
III
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
La M
D en
tre 3
D y 2D
d
el área d
el T
SV
I
mo
stró
u
na b
aja
d
isco
rd
an
cia
, p
ero
n
o
ap
orta el lím
ite d
e co
nco
rd
an
cia
.
Las d
iferen
cia
s d
e d
iám
etro
d
e T
SV
I
calc
ula
das co
n 2
D y E
TE
-T
R-3D
so
n
rele
van
tes, exced
ien
do
el 20 %
en
la
po
bla
ció
n d
e estu
dio
.
Se o
bserva u
na in
fraestim
ació
n d
e la
med
ida co
n 2
D en
u
n 2
1 %
fren
te a 3D
.
La varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or se valo
ró
co
n el C
CI y la
varia
bilid
ad
intrao
bservad
or co
n el C
V.
Min
2013
n =
101
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
med
ida d
el área d
e la
válv
ula
m
itral (A
VM
) fren
te
a E
TT
-2
D p
or p
lan
imetría
.
AV
M
ET
T-2
D vs. E
TE
-3D
MD
=
0
,19
, LC
en
tre 0
,59
y -0
,21
;
p <
0
,00
1
Área b
ajo
la
cu
rva R
OC
Dim
en
sio
nes d
e la
A
I=0
,77
9
IC 9
5 %
en
tre 0
,67
9 y 0
,87
9
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
CC
I =
0
,91
9
IC 9
5 %
en
tre 0
,79
9 y 0
,96
8 p
<
0,00
1
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
CC
I =
0
,90
5
IC 9
5 %
en
tre 0
,76
5 y 0
,96
2 p
<
0,00
1
III
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
Las m
ed
idas to
mad
as co
n 2D
so
n m
ás
ele
vad
as q
ue co
n 3D
(0,1
9 ± 0
,2 c
m2 p
< 0
,00
1),
co
n u
n g
rad
o
de co
nco
rd
an
cia
b
astan
te am
plio
(-0
,21 – 0
,59
).
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s; LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
; C
CI=
co
efic
ien
te d
e co
rrela
ció
n in
trac
lase; IC
: in
tervalo
d
e co
nfian
za;
AI:
au
ríc
ula
iz
qu
ierd
a; C
V: co
efic
ien
te d
e varia
ció
n.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 57
Tab
la 3. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e co
nco
rd
an
cia
(co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Dre
yfu
s
2011
n =
83
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
m
ed
ida
del área d
e la
válv
ula
m
itra
l
(A
VM
) fren
te a E
TT
-2
D.
AV
M
Med
ida realizad
a p
or p
ro
fesio
nal
exp
erim
en
tad
o
ET
E-3
D vs. E
TT
-2D
MD
=
0
,00
4 ±
0
,21
cm
2
CC
I =
0
,79
*
Med
ida realizad
a p
or p
ro
fesio
nal n
o
exp
erim
en
tad
o
ET
E-3
D vs. E
TT
-2D
MD
=
-0
,02
±
0
,18
cm
2
CC
I =
0
,86
*
III
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
Exis
te u
na b
uen
a co
nco
rd
an
cia
en
tre
los m
éto
do
s, m
ed
ida m
ed
ian
te B
lan
d
Altm
an
, tan
to
p
or o
bservad
or
exp
erim
en
tad
o co
mo
n
o
exp
erim
en
tad
o.
*N
o ap
orta la
sig
nific
ació
n estad
ístic
a.
Sch
lo
ssh
an
2011
n =
43
Co
nco
rd
an
cia
d
el área d
e
la válv
ula
m
itral (A
VM
)
fren
te a E
TT
-2D
p
lan
ime
tría
,
AV
M o
bten
ida m
ed
ian
te
tie
mp
o d
e h
em
ipresió
n y
po
r ecu
ació
n d
e
co
ntin
uid
ad
.
Área d
e la
válv
ula
m
itra
l
ET
E-T
R-3D
vs. E
TE
-2D
MD
=
-0
,16
±
0
,22
cm
2
, p
<
0
,00
5.
ET
E-T
R-3D
vs. T
HP
MD
=
-0
,23
±
0
,28
cm
2
p
<
0
,00
01
ET
E-T
R-3D
vs. E
C
MD
=
0
,05
±
0
,22
cm
2
p
=
0,82
Grad
o d
e fu
sió
n co
mis
ural
Índ
ice k =
0
,34
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
CC
I =
0
,93
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
CC
I =
0
,96
III
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a )
Exis
te u
na d
iferen
cia
n
otab
le en
tre la
s
med
icio
nes realizad
as en
3D
fren
te a
2D
. H
ay u
na
m
ayo
r co
nco
rd
an
cia
d
e
las m
ed
icio
nes 3D
co
n la
s m
ed
icio
nes
realizad
as u
tiliz
an
do
la
ecu
ació
n d
e
co
ntin
uid
ad
.
La v
aria
bilid
ad
inte
r e
intraob
servad
or
ob
tuvo u
n a
cuerdo e
xcele
nte
para la
med
ida d
el área d
e la v
álv
ula
mitral con 3
D.
En
la
m
ed
ida d
e la
an
ato
mía
co
mis
ural,
el acu
erd
o en
tre lo
s m
éto
do
s fu
e b
ajo
.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D: m
ed
ia d
e d
iferen
cia
s; C
CI:
co
efic
ien
te d
e co
rrela
ció
n in
tracla
se; v
s.:
vers
us;
T
HP
: tie
mp
o d
e h
em
ipresió
n;
EC
: ecu
ació
n d
e co
ntin
uid
ad
; κ: kap
pa.
58 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 3. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e co
nco
rd
an
cia
(co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Fatto
uch
2011
n =
45
Co
nco
rd
an
cia
en
la
m
ed
ida
del vo
lum
en
tele
sis
tó
lico
del ven
tríc
ulo
iz
qu
ierd
o
(V
TS
VI)
, án
gu
lo d
e la
valv
a
an
terio
r y án
gu
lo d
e la
valv
a p
osterio
r fr
en
te a
ET
E-2
D.
VT
SV
I
2D
vs. 3D
MD
=
-1
7 (LC
en
tre -0
,2 y -3
3,8
)
Án
gu
lo d
e la
valv
a an
terio
r
2D
vs. 3D
MD
=
2
,1 (LC
en
tre 4
,6 y 0
,2)
Án
gu
lo d
e la
valv
a p
osterio
r
2D
vs. 3D
MD
=
3
,6 (LC
en
tre 7
,2 y 0
,0)
III
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
En
lo
s resu
ltad
os d
e la
m
ed
ida d
el V
TS
VI y el
án
gu
lo d
e la
valv
a an
terio
r se o
bserva u
na
gran
d
isco
rd
an
cia
en
tre M
D d
e 2D
y E
TE
-3D
.
En
lo
s resu
ltad
os d
e la
m
ed
ida d
el V
TS
VI se
ob
serva u
na m
ayo
r d
isco
rd
an
cia
en
M
D co
n
valo
res b
ajo
s.
2D
tie
nd
e a so
brestim
ar el valo
r d
el án
gu
lo
an
terio
r d
e la
valv
a resp
ecto
a 3D
(3
7,9
± 0
,5
vs. 3
5,5
± 0
,9 p
=
0.0
1).
ET
E-2
D in
fraestim
ó el V
TS
VI resp
ecto
a 3
D
(68,7±
7,3 vs. 85,7±
4,1 p
<
0,001).
Izu
mo
2013
n =
102
Variab
ilid
ad
in
te
r e
in
trao
bse
rvad
or
n =
11
Co
nco
rd
an
cia
y
rep
ro
du
cib
ilid
ad
d
e
resu
ltad
os d
e E
TE
-T
R-3
D
fren
te a E
TE
-2D
en
la
med
ida d
el h
ueco
y
an
ch
ura d
el p
ro
lap
so
d
e la
válv
ula
m
itral (P
VM
).
ET
E-T
R-3D
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
Hu
eco
d
el P
VM
CC
I =
0
,91
IC
9
5 %
en
tre 0
,76
y 0
,95
An
ch
ura d
el P
VM
CC
I =
0
,88
IC
9
5 %
en
tre 0
,80
y 0
,91
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
Hu
eco
d
el P
VM
CC
I =
0
,94
IC
9
5 %
en
tre 0
,77
y 0
,98
An
ch
ura d
el P
VM
CC
I =
0
,90
IC
9
5 %
en
tre 0
,77
y 0
,96
ET
E-2D
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
Hu
eco
d
el P
VM
CC
I =
0
,94
IC
en
tre 0
,79
y 0
,96
An
ch
ura d
el P
VM
CC
I =
0
,84
IC
en
tre 0
,39
y 0
,94
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
Hu
eco
d
el P
VM
CC
I =
0
,95
IC
9
5 %
en
tre 0
,81
y 0
,99
An
ch
ura d
el P
VM
CC
I =
0
,88
IC
en
tre 0
,71
y 0
,94
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
ET
E -
2D
in
fraestim
a la m
ed
ida d
e la a
nch
ura
(13 ±
5 v
s. 1
6 ±
7 m
m) y
el h
ueco
(4,4 ±
2,7
vs. 6,1 ±
3,0 m
m) d
el p
ro
lap
so
de la válv
ula
mitral en c
om
paració
n c
on E
TE
- 3
D (p
< 0
,001).
La m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s en
el h
ueco
y la
an
ch
ura d
el P
VM
en
tre 2D
y 3D
fu
e d
e -1
,9 ±
1,7 m
m y -3
,6 ±
4
,1 m
m resp
ectiv
am
en
te.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D: m
ed
ia d
e d
iferen
cia
s; C
CI:
co
efic
ien
te d
e co
rrela
ció
n in
tracla
se; IC
: in
tervalo
d
e co
nfia
nza; LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 59
Tab
la 3. V
álvu
la m
itral. E
stu
dio
s d
e co
nco
rd
an
cia
(co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Bin
er
2011
Evalu
ació
n d
e la
in
su
ficien
cia m
itral
co
n E
TE
-T
R-3D
más E
TE
-2D
n =
57
Pro
ce
dim
ie
nto
gu
iad
o co
n 2D
n =
20
Pro
ce
dim
ie
nto
gu
iad
o co
n 2D
+
3D
n =
39
Co
nco
rd
an
cia
d
e
resu
ltad
os d
e E
TE
-T
R-3
D
más E
TE
-2
D fr
en
te a
ET
E-2
D en
la
rep
aració
n
percu
tán
ea co
n clip
d
e la
válv
ula
m
itral.
Nive
l d
e co
nfian
za e
n la e
valu
ació
n d
e la
in
su
ficien
cia m
itral
2D
+3
D 1
,8
±
0
,7 p
<
0
,00
01
2D
so
lo 1
,4 ±
0
,5 p
<
0
,01
7
Lo
calizació
n d
e la p
ato
lo
gía valvu
lar
prin
cip
al (cen
tral, m
ixta o
m
arg
in
al)
Co
efic
ien
te κ =
0
,68
±
0
,9
Rep
aració
n p
ercu
tán
ea co
n clip
d
e la
válv
ula
m
itral: n
o h
ub
o d
iferen
cia
s
sig
nific
ativ
as en
tre lo
s d
os g
ru
po
s.
III
PS
: A
LT
A
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os, sele
cció
n d
e
pacie
ntes n
o ad
ecu
ad
a)
El n
ivel d
e co
nfia
nza
se m
ide d
e 1
a 3
,
co
nsid
eran
do
el valo
r 1
co
mo
m
ayo
r
grad
o d
e co
nfia
nza.
La u
tilid
ad
d
e este estu
dio
p
ued
e estar
dis
min
uid
a d
eb
ido
a q
ue actu
alm
en
te,
co
n la
tecn
olo
gía
d
isp
on
ible
, se acced
e
a im
ág
en
es tan
to
d
e 2
D co
mo
d
e 3
D
co
n u
n m
ism
o d
isp
ositiv
o.
PS
: P
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; κ=
kap
pa.
60 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 4. V
álvu
la aó
rtica. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Jilaih
aw
i
2013
Esten
osis
aó
rtic
a
n =
2
56
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
PR
: T
C
Diá
metro
d
el an
illo
aó
rtic
o.
Otan
i
2010
Esten
osis
aó
rtic
a
n =
3
5
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
PR
: T
CM
D
Área an
ula
r y valv
ula
r aó
rtic
a.
Área d
el T
SV
I.
Dis
tan
cia
en
tre el an
illo
aó
rtic
o y el o
rific
io d
e la
A
C
izq
uie
rd
a y d
erech
a.
De
la M
ore
na
2010
Esten
osis
aó
rtic
a
n =
5
9
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
T-2D
Área d
e la
válv
ula
aó
rtic
a.
Jan
osi
2011
Esten
osis
aó
rtic
a
n =
1
05
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2
D y E
TT
-2D
Diá
metro
d
el an
illo
aó
rtic
o.
Hyo
do
2012
Esten
osis
aó
rtic
a
Insu
fic
ien
cia
m
itral
n =
6
0
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Diá
metro
d
el área d
e la
ven
a co
ntracta.
Saito
h
2012
Esten
osis
aó
rtic
a
n =
4
0
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2
D y E
TT
-2D
Área d
el T
SV
I.
Fu
ru
kaw
a
2012
Esten
osis
aó
rtic
a
n =
2
5
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Área valv
ula
r aó
rtic
a.
*E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
; P
R: p
atró
n d
e referen
cia
; T
C: to
mo
grafía
co
mp
utariz
ad
a; T
SV
I: tracto
d
e salid
a d
el ven
tríc
ulo
izq
uie
rd
o; A
C: arteria
co
ro
naria
; T
CM
D: to
mo
grafía
co
mp
utariz
ad
a m
ultid
etecto
r.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 61
Tab
la 5. V
álvu
la aó
rtica. E
stu
dio
s d
e valid
ez
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Jilaih
aw
i
2013
n =
256
Valid
ez d
e la
m
ed
ida d
el
diá
metro
d
el an
illo
aó
rtic
o en
co
rte tran
sversal co
mo
méto
do
p
red
icto
r d
e
insu
fic
ien
cia
aó
rtic
a d
esp
ués
de im
pla
ntació
n p
ercu
tán
ea
de la
válv
ula
aó
rtic
a (IP
VA
),
fren
te a T
C, u
tiliz
ad
o co
mo
patró
n d
e refe
ren
cia
.
Diá
metro
m
ed
io d
el an
illo
aó
rtic
o
ET
E-3
D Á
rea b
ajo
la
cu
rva R
OC
0,68
IC
95 %
en
tre 0
,54
y 0
,81
p
=
0
,03
6
TC
Á
rea b
ajo
la
cu
rva R
OC
0,82
IC
9
5 %
en
tre 0
,73
y 0
,90
p
<
0
,00
01
Ib
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
La m
ed
ida d
el co
rte tran
sversal co
n
ET
E-3
D p
ro
po
rcio
na u
na
info
rm
ació
n m
ás p
recis
a q
ue
ET
E-2
D p
ara la
realizació
n d
e IP
VA
,
pero
la
s m
ed
idas o
bten
idas co
n
ET
E-3
D so
n m
ás p
eq
ueñ
as q
ue la
s
ob
ten
idas co
n T
C. La ap
licació
n d
e
las m
ed
idas d
e E
TE
-3D
p
od
ría
llevar
a u
na in
fraestim
ació
n d
el tam
añ
o d
e
la p
ró
tesis
.
Otan
i
2010
n =
35
Valid
ez d
e la
m
ed
ida d
e la
raíz
aó
rtic
a u
tiliz
an
do
el área
an
ula
r aó
rtic
a, T
SV
I y
dis
tan
cia
d
el an
illo
aó
rtic
o al
orific
io d
e la
s arteria
s
co
ro
naria
s, fren
te a
an
gio
grafía
co
ro
naria
p
or
MD
CT
(to
mo
grafía
co
mp
utariz
ad
a m
ultid
etecto
r)
utiliz
ad
a co
mo
p
atró
n d
e
referen
cia
.
MD
CT
/E
TE
-T
R-3D
Área valv
ula
r aó
rtic
a
MD
=
0
,02
±
0
,65
cm
2
Área an
ula
r aó
rtic
a
Diá
sto
le M
D =
0
,37 LC
en
tre 0
,9
9 y -
0,25
cm
2
)
Sís
to
le M
D =
0,4
9 LC
en
tre
1
,39
y -0
,41
cm
2
)
Área d
el T
SV
I
Diá
sto
le M
D =
0,6
5 LC
en
tre 1
,76 y
-0,4
6 c
m2
)
Sís
to
le M
D =
0,4
6 LC
en
tre 1
,5
7 y -0
,65
cm
2
)
Dis
tan
cia
en
tre el an
illo
aó
rtic
o y el o
rific
io
de la
A
C iz
qu
ierd
a
MD
=
0
,79
LC
en
tre 2
,75
y -1
,17
cm
2
)
Dis
tan
cia
en
tre el an
illo
a
órtic
o y el o
rific
io
de la
A
C d
erech
a
MD
=
-0
,33
LC
en
tre 2
,51
y -3
,16
cm
2
)
III
PS
: A
LT
A
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os, sele
cció
n d
e
pacie
ntes n
o
ad
ecu
ad
a).
Se o
btu
vo
u
na b
uen
a co
rrela
ció
n
en
tre E
TE
-3D
y M
DC
T p
ara la
med
ida d
el A
VA
(área valv
ula
r
aó
rtic
a, área an
ula
r, área d
el T
SV
I, y
la d
istan
cia
en
tre el an
illo
y el o
rific
io
co
ro
nario
), au
nq
ue E
TE
-T
R-3D
presen
ta u
na in
fraestim
ació
n d
e la
s
med
icio
nes resp
ecto
al T
C (excep
to
la d
istan
cia
en
tre el an
illo
aó
rtic
o y
el o
rific
io d
e la
A
C d
erech
a).
El estu
dio
se realiza en
fu
nció
n d
e la
IPV
A, p
ero
n
o se valo
ra n
ing
un
a
varia
ble
d
e resu
ltad
o d
e esa
interven
ció
n.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; T
C: to
mo
grafía
co
mp
utariz
ad
a; T
SV
I: tracto
d
e salid
a d
el ven
tríc
ulo
iz
qu
ierd
o; A
C: arteria
co
ro
naria
; M
D=
m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s;
LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
.
62 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 5. V
álvu
la aó
rtica. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
De
la M
ore
na
2010
n =
59
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
m
ed
ida
del área d
e la
válv
ula
aó
rtic
a
(A
VA
) fren
te a E
TT
-2
D.
AV
A
ET
E-3
D vs. E
TT
-2D
MD
=
- 0
,04
0 cm
2, LC
en
tre -0
,37
y 0
,45
2,
p <
0
,00
1.
CC
I =
0
,72
4
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
ET
E-3D
CC
I =
0
,87
1
IC 9
5 %
en
tre 0
,78
0 y 0
,92
5 p
<
0,00
1
ET
T-2D
CC
I =
0
,89
2
IC 95 %
en
tre 0
,81
8 y 0
,93
6 p
<
0,00
1
III
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
La co
nco
rd
an
cia
en
tre am
bo
s
méto
do
s es b
aja
, co
n u
n am
plio
ran
go
d
e varia
ció
n en
la
s
diferen
cia
s. La rep
ro
du
cib
ilid
ad
es
co
nsid
erad
a b
uen
a seg
ún
el C
CI
ob
ten
ido
en
am
bo
s m
éto
do
s.
Jan
osi
2011
n =
105
Co
nco
rd
an
cia
y
rep
ro
du
cib
ilid
ad
d
e la
med
ida d
el d
iám
etro
d
el
an
illo
aó
rtic
o (D
AO
) fren
te a
ET
E-2
D y E
TT
-2D
.
DA
O
ET
E-2
D vs. E
TE
-T
R-3D
MD
=
0
,27
±
1
,14
m
m, p
<
0
,02
.
ET
E-T
R-3D
vs.E
TT
-2
D
MD
=
0
,58
±
2
,21
mm
p
<
0
,02
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
ET
E-3D
MD
=
0
,29
; IC
9
5 %
en
tre -1
,64
y 1
,06
ET
E-2D
MD
=
0
,35
; IC
9
5 %
en
tre 2
,9
8 y 2
,35
ET
T-2D
MD
=
0
,32
; IC
9
5 %
en
tre -5
,74
y 6
,44
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
Se h
a en
co
ntrad
o u
na ten
den
cia
hacia
la
in
fraestim
ació
n d
el an
illo
aó
rtic
o co
n E
TT
.
La varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or d
e
ET
T-2
D fu
e su
stan
cia
lmen
te alta
co
mp
arad
a co
n E
TE
-2D
y E
TE
-3D
.
ET
E-3
D tu
vo
u
na m
en
or varia
bilid
ad
en
la
rep
ro
du
cib
ilid
ad
.
PS
: P
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s; C
CI:
co
efic
ien
te d
e co
rrela
ció
n in
tracla
se; IC
: in
tervalo
d
e co
nfia
nza;
LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 63
Tab
la 5. V
álvu
la aó
rtica. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Hyo
do
2012
n* =
60
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
m
ed
ida
del A
VC
en
3
D fr
en
te a
AO
RE
td
y 2D
D
VC
.
VC
AO
RE
td
vs. 3D
A
VC
MD
= -0
,05
±
0
,12
D
E
AO
RE
td
vs. 2D
D
VC
MD
=
-0
,23
±
0
,12
D
E
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
*P
ob
lació
n d
e estu
dio
:
Esten
osis
aó
rtic
a n
=4
5
Insu
fic
ien
cia
m
itral n
=1
5
El an
álisis
B
lan
d A
ltm
an
reveló
u
n
mayo
r g
rad
o d
e co
nco
rd
an
cia
en
tre
AO
RE
TD
y 3D
AV
C q
ue en
tre
AO
RE
TD
y 2D
D
VC
. Lo
s resu
ltad
os
de este estu
dio
co
nclu
yen
q
ue la
med
ida d
e la
ven
a co
ntracta en
3D
pu
ed
e co
nvertir
se en
u
na
herram
ien
ta efic
az p
ara valo
rar la
severid
ad
d
e la
in
su
fic
ien
cia
m
itral,
inclu
so
en
p
acie
ntes co
n m
últip
les
jets.
Saito
h
2012
n =
40
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
m
ed
ida
del área d
el T
SV
I fren
te a
ET
T-2
D y E
TE
-2D
.
Área d
el T
SV
I
ET
E-T
R-3D
vs. E
TT
-2
D
MD
=
1
,0 cm
2
LC
en
tre 2
,9
y -0
,8
ET
E-T
R-3D
vs. E
TE
-2
D
MD
=
1
,1 cm
2
LC
en
tre 2
,9
y -0
,6
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or*
ET
E-T
R-3D
C
CI =
0
,97
ET
E-2
D C
CI =
0
,97
ET
T-2
D C
CI =
0
,96
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or*
ET
E-T
R-3D
C
CI =
0
,94
ET
E-2
D C
CI =
0
,93
ET
T-2
D C
CI =
0
,93
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
*N
o ap
orta la
sig
nific
ació
n
estad
ístic
a.
El área d
el T
SV
I evalu
ad
a co
n
ET
E-2
D (m
ed
ian
a 3,7
cm
2
, ran
go
intercu
artil d
e 3
,1 a 4
,0) y E
TT
-2
D
(m
ed
ian
a 3
,7 cm
2
, ran
go
in
tercu
artil
de 3
,1 a 4
,1
) fu
e m
ás p
eq
ueñ
a q
ue
la evalu
ad
a co
n E
TE
-T
R-3
D
(m
ed
ian
a 4
,6 cm
2
, ran
go
in
tercu
artil
de 3
,9 a 5
,3).
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
de s
esg
os; A
OR
Etd
: á
rea d
el o
rific
io r
eg
urg
itan
te e
fectiv
o d
eriv
ad
o d
el vo
lum
en
del ven
tríc
ulo
izq
uie
rd
o e
n 3D
y d
ato
s d
e term
od
ilu
ció
n;
VC
: ven
a c
on
tracta; A
VC
: á
rea d
e la
ven
a c
on
tracta; D
VC
: d
iám
etro
de la
ven
a c
on
tracta; T
SV
I: tracto
de s
alid
a d
el ven
tríc
ulo
izq
uie
rd
o; M
D=
med
ia d
e la
s d
iferen
cia
s;
DE
: d
esvia
ció
n e
stán
dar.
64 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 5. V
álvu
la aó
rtica. E
stu
dio
s d
e valid
ez (co
ntin
uació
n)
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Fu
ru
kaw
a
2012
n =
25
Co
nco
rd
an
cia
y
rep
ro
du
cib
ilid
ad
d
e la
med
ida d
el área d
e la
válv
ula
aó
rtic
a (A
VA
) fren
te a
ET
E-2
D.
AV
A
ET
E-3
D vs. E
TE
-2D
MD
=
-0
,14; LC
en
tre 0
,12
y -0
,41
cm
2
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
ET
E-3D
MD
=
0
,94-0
,09
±
0
,8 cm
2
ET
E-2D
MD
=
0
,95-0
,11
±
0
,07
cm
2
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
ET
E-3D
MD
=
0
,96-0
,08
±
0
,08
cm
2
ET
E-2D
MD
=
0
,92-0
,14
±
0
,11
cm
2
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
re
su
ltad
os)
La so
breestim
ació
n en
la
m
ed
ida d
el
AV
A co
n 2
D p
ued
e ser d
eb
ida a
lim
itacio
nes en
la
técn
ica d
e
med
ició
n d
e 2
D. C
on
frecu
en
cia
, 2D
realiza u
n co
rte o
blicu
o o
p
lan
o a
niv
el d
e la
s valv
as.
La varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or fu
e
evalu
ad
a p
or el C
C.
La rep
ro
du
cib
ilid
ad
d
e la
s m
ed
idas
del A
VA
m
uestra, en
el p
resen
te
estu
dio
, u
n g
ran
acu
erd
o in
ter e
intrao
bservad
or, tan
to
p
ara 2D
co
mo
para 3D
.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s; LC
: lím
ite d
e co
nco
rd
an
cia
; C
C: co
efic
ien
te d
e co
rrela
ció
n.
Tab
la 6. A
ne
urism
a y d
ise
cció
n aó
rtica. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Evan
ge
lista
2011
Dis
ecció
n aó
rtic
a cró
nic
a
n =
26
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: T
C
Diá
metro
y área d
e d
esg
arro
d
e en
trad
a
Med
ia d
e d
iferen
cia
s
Jo
sh
i
2012
An
eu
ris
ma y/o
d
isecció
n d
e ao
rta
n =
67
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: C
iru
gía
Tip
o, lo
calizació
n y tam
añ
o d
el an
eu
ris
ma
*E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
; P
R: p
atró
n d
e referen
cia
; T
C: T
om
og
rafía
co
mp
utariz
ad
a.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 65
Tab
la 7. A
ne
urism
a y d
ise
cció
n aó
rtica. E
stu
dio
s d
e valid
ez
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Evan
ge
lista
2011
n =
26
Valid
ez d
e la
m
ed
ida d
el
diá
metro
y área d
e la
pu
erta
d
e en
trad
a d
e la
dis
ecció
n aó
rtic
a cró
nic
a
fren
te a T
C, u
tiliz
ad
o
co
mo
p
atró
n d
e
referen
cia
.
Área d
e la
p
uerta d
e en
trad
a
ET
E-3
D vs. T
C
MD
=
0
,05
±
0
,20
cm
2
; p
: n
.s
Diá
metro
m
áxim
o d
e d
esg
arro
d
e
en
trad
a
ET
E-3D
D =
1
2,2
3 ±
6
,36
m
m
TC
D =
1
2,4
4 ±
6
,65
m
m
II
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre el
en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
Hay u
na b
uen
a co
rrela
ció
n d
el
diá
metro
m
áxim
o d
e la
p
uerta d
e
en
trad
a m
ed
ido
p
or E
TE
-T
R-3
D
resp
ecto
a T
C, au
nq
ue in
fraestim
a
lig
eram
en
te la
m
ed
ida.
Jo
sh
i
2012
n =
67
Valid
ez d
e la
evalu
ació
n
de p
acie
ntes co
n
an
eu
ris
ma y d
isecció
n d
e
ao
rta fr
en
te a p
atró
n d
e
referen
cia
q
uirú
rg
ico
.
Co
nco
rd
an
cia
d
iag
nó
stic
a
Cir
ug
ía/T
C vs.E
TE
-3D
MD
=
0
,16
LC
en
tre 0
,83
y -1
,96
Pacie
ntes d
iag
no
stic
ad
os co
n E
TE
-3D
An
eu
ris
ma d
e ao
rta: 4
1 d
e 4
1.
Ro
tu
ra d
e an
eu
ris
ma:3
d
e 4
Mo
rfo
log
ía b
icú
sp
ide d
e la
válv
ula
aó
rtic
a: 3
d
e 3
.
III
PS
: A
LT
A
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre el
en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os, sele
cció
n d
e
pacie
ntes y d
iseñ
o estad
ístic
o
no
ad
ecu
ad
o)
ET
E-3
D p
ro
po
rcio
na u
na m
ejo
r
evalu
ació
n d
el an
eu
ris
ma d
e ao
rta y
dis
ecció
n q
ue E
TE
-2
D, p
ero
n
o
pro
po
rcio
na b
en
efic
ios ad
icio
nale
s
en
la
m
ed
ida d
el tam
añ
o d
el
an
eu
ris
ma, au
nq
ue exis
te u
na b
uen
a
co
rrela
ció
n co
n la
s m
ed
idas d
e
cir
ug
ía.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s; D
: d
iám
etro
; n
.s.: n
o sig
nific
ativ
a; LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
, T
C: T
om
og
rafía
co
mp
utariz
ad
a.
Tab
la 8. O
re
ju
ela d
e la au
rícu
la izq
uie
rd
a. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Nu
cifo
ra
2011
Fib
rilació
n au
ric
ula
r
n =
137
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: T
C
Área d
el o
rific
io d
e la
O
AI
Sh
ah
2008
Fib
rilació
n au
ric
ula
r
n =
6
6
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Área y p
ro
fun
did
ad
d
el o
rific
io d
e la
O
AI
*E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
; P
R: p
atró
n d
e referen
cia
; T
C: T
om
og
rafía
co
mp
utariz
ad
a; O
AI: o
rific
io d
e la
au
ríc
ula
iz
qu
ierd
a.
66 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 9. O
re
ju
ela d
e la au
rícu
la izq
uie
rd
a. E
stu
dio
d
e valid
ez
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Nu
cifo
ra
2011
n =
137
TC
n =
46
Valid
ez d
e la
m
ed
ida d
el
área d
el o
rific
io d
e la
oreju
ela
d
e la
au
ríc
ula
izq
uie
rd
a (O
AI)
fren
te a T
C,
utiliz
ad
o co
mo
p
atró
n d
e
referen
cia
.
Área d
el o
rific
io d
e la
O
AI
TC
vs. E
TE
-T
R-3D
MD
=
0
,07
cm
2
(lím
ite co
nco
rd
an
cia
: 0
,8
5 a -0
,71
)
TC
vs. E
TE
-2D
MD
=
0
,72
cm
2
(lím
ite co
nco
rd
an
cia
:2
,0
2 a -0
,58
)
ET
E-T
R-3D
vs. E
TE
-2D
ET
E-T
R-3D
3
,0
5 ± 1
,27
cm
2
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
CC
C =
0
,94
IC
95 %
en
tre 0
,9
0 y 0
,97
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
CC
C =
0
,97
IC
95 %
en
tre 0
,9
5 y 0
,98
Ib
PS
: B
AJA
(E
valu
ació
n
en
mascarad
a)
El an
álisis
d
e B
lan
d A
ltm
an
d
em
ostró
qu
e E
TE
-2D
in
fraestim
a el área d
el
orific
io d
e la
O
AI co
mp
arad
a co
n T
C.
ET
E-T
R-3D
p
resen
tó
u
n m
en
or sesg
o
(0,0
7 cm
2
fren
te a 0,7
2 cm
2
) y m
en
or
lím
ite d
e co
nco
rd
an
cia
.
Las m
ed
icio
nes realizad
as co
n E
TE
-2D
so
n sig
nific
ativ
am
en
te m
en
ores en
el
área d
el o
rific
io d
e la
O
AI, co
mp
arad
o
co
n E
TE
-T
R-3D
.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e la
s d
iferen
cia
s; IC
: in
tervalo
d
e co
nfia
nza; C
CC
: co
efic
ien
te d
e co
rrela
ció
n d
e co
nco
rd
an
cia
.
Tab
la 10. O
re
ju
ela d
e la au
rícu
la izq
uie
rd
a. E
stu
dio
s d
e co
nco
rd
an
cia
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Sh
ah
2008
n =
66
Gru
po
1:
co
mp
aració
n co
n
ET
E-2D
n =
29
Gru
po
2:
co
mp
aració
n co
n T
C
n =
8
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
med
ida d
el área d
el
orific
io y p
ro
fun
did
ad
d
e
la o
reju
ela
d
e la
au
ríc
ula
izq
uie
rd
a (O
AI)
fren
te a
ET
E-2D
.
Área d
el o
rific
io d
e la
O
AI
ET
E-2
D vs. E
TE
-T
R-3D
MD
=
-1
,02
cm
2
LC
en
tre -4
,58
y 2
,62
ET
E-T
R-3D
vs. T
C
MD
=
-0
,15
cm
2
LC
en
tre -0
,50
y 0
,20
Pro
fun
did
ad
d
e la
O
AI
ET
E-2
D vs. E
TE
-T
R-3D
MD
=
0
,27
cm
2
LC
en
tre -0
,69
y 1
,17
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
El an
álisis
d
e B
lan
d A
ltm
an
d
em
ostró
qu
e E
TE
-2D
in
fraestim
a
sis
tem
átic
am
en
te el área d
el o
rific
io d
e
la O
AI co
mp
arad
a co
n E
TE
-3
D, co
n u
n
erro
r m
ed
io d
e -1
cm
2
, co
n u
n LC
en
tre
-4
,6 y 2
,6 cm
2
. S
e o
bserva u
na b
uen
a
co
rrela
ció
n d
e la
p
ro
fu
nd
idad
d
e la
oreju
ela
(3
,7 ± 0
,7 vs. 3
,4 ± 0,7 cm
2
)
en
tre E
TE
-2D
y E
TE
-T
R-3D
.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e d
iferen
cia
s; LC
: lím
ite
d
e co
nco
rd
an
cia
; T
C: T
om
og
rafía
co
mp
utariz
ad
a; vs.: versu
s.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 67
Tab
la 11. V
en
trícu
lo
d
ere
ch
o. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Izu
mo
2012
Ind
icació
n clín
ica p
ara
ET
E
n =
114
Valid
ez
Co
mp
aració
n:
ET
E-2D
PR
: cateteris
mo
co
n S
wan
G
an
z
TS
VD
Gasto
card
iaco
Fu
sin
i
2011
Ind
icació
n clín
ica p
ara
ET
E
n =
150
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
ET
T-2D
Vo
lum
en
tele
dia
stó
lico
Vo
lum
en
tele
sis
tó
lico
Vo
lum
en
la
tid
o
Fracció
n d
e eyecció
n
*E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
; P
R: p
atró
n d
e referen
cia
; T
C: T
om
og
rafía
co
mp
utariz
ad
a; O
AI: o
rific
io d
e la
au
ríc
ula
iz
qu
ierd
a;
TS
VD
: tracto
d
e salid
a d
el ven
tríc
ulo
d
erech
o.
Tab
la 12. V
en
trícu
lo
d
ere
ch
o. E
stu
dio
s d
e valid
ez
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Izu
mo
2012
n =
114
Valid
ez d
e la
m
ed
ida d
el
TS
VD
y g
asto
card
iaco
fren
te a cateteris
mo
co
n
Sw
an
G
an
z co
mo
p
atró
n
de referen
cia
.
Gasto
card
iaco
ET
E-3
D vs. C
ateteris
mo
MD
=0,0
8 L/m
in; LC
en
tre 0
,7
0 y −
0,54
L/m
in
ET
E-2
D vs. E
TE
-3D
MD
= -0
,41
L/m
in; LC
en
tre 0
,9
9 y −
1,81
L/m
in
ET
E-2
D vs. C
ateteris
mo
MD
= -0
,32
L/m
in; LC
en
tre 0
,6
4 y −
1,28
L/m
in
Área d
el T
SV
D (cm
2
)
ET
E-3D
Máxim
o 6
,5±
1,9; M
ínim
o 3
,5±
1,0
ET
E-2D
Máxim
o 5
,2±
1,9; M
ínim
o 2
,8±
1,5
II
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre el
en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
Se o
bservó
u
na in
fraestim
ació
n co
n
ET
E-2
D d
e lo
s valo
res d
el área d
el
TS
VD
y d
el g
asto
card
iaco
resp
ecto
a 3
D.
Un
b
ajo
n
úm
ero
d
e im
ág
en
es p
or
seg
un
do
p
ued
e in
fraestim
ar el área
del tracto
d
e salid
a d
el V
D.
Pro
nó
stic
o d
e m
orb
ilid
ad
y
mo
rta
lid
ad
.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e d
iferen
cia
s; T
SV
D: tracto
d
e salid
a d
el ven
tríc
ulo
d
erech
o; LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
.
68 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 13. V
en
trícu
lo
d
ere
ch
o. E
stu
dio
s d
e co
nco
rd
an
cia
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia-P
S
Ob
servacio
ne
s
Fu
sin
i
2011
n =
150
Gru
po
1:
co
mp
aració
n co
n
ET
T-3D
n =
81
Co
nco
rd
an
cia
y rep
ro
du
cib
ilid
ad
de la
m
ed
ida d
el vo
lum
en
y fu
nció
n
del ven
tríc
ulo
d
erech
o, V
olu
men
tele
dia
stó
lico
(V
TD
), vo
lum
en
tele
sis
tó
lico
(V
TS
), vo
lum
en
la
tid
o
(V
L), fracció
n d
e eyecció
n (F
E))
fren
te a E
TE
-2D
y E
TT
-3D
.
ET
T-3
D vs. E
TE
-3D
VT
D M
D =
0
,2 LC
1
3,6
m
l
VT
S M
D =
2,1
LC
10
,2 m
l
FE
M
D =
1
,8 LC
8
,2
m
l
VL M
D =
2
,0 LC
1
2,9
m
l
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
VT
D M
D =
-1
,5 ±
12
,2 m
l
VT
S M
D =
-3
,5 ±
6,3
m
l
FE
M
D =
2
,8 ±
8
,2 m
l
VL M
D =
1
,9 ±
1
3,0
m
l
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
VT
D M
D =
-0
,2 ±
7,5
m
l
VT
S M
D =
-0
,9 ±
9,1
m
l
FE
M
D =
0
,6 ±
7
,6
m
l
VL M
D =
0
,7 ±
9
,4 m
l
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
Exis
te u
na b
uen
a co
rrela
ció
n en
tre
ET
T y E
TE
en
la
m
ed
ició
n d
e
vo
lúm
en
es.
El m
ayo
r acu
erd
o en
tre E
TT
y E
TE
se
pro
du
jo p
ara la
m
ed
ició
n d
e la
fracció
n d
e eyecció
n.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os, M
D=
m
ed
ia d
e d
iferen
cia
s. LC
: lím
ites d
e co
nco
rd
an
cia
. V
L: vo
lum
en
la
tid
o, F
E: fr
acció
n d
e eyecció
n, V
TS
: vo
lum
en
tele
sis
tó
lico
, V
TD
:
vo
lum
en
tele
dia
stó
lico
.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 69
Tab
la 14. D
efe
cto
se
ptal au
ricu
lar. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Jo
hri
2011
Defecto
d
el sep
to
au
ric
ula
r
n =
24
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n:
ET
E-2D
Área d
el d
efe
cto
sep
tal au
ric
ula
r
*E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
.
Tab
la 15. D
efe
cto
se
ptal au
ricu
lar. E
stu
dio
d
e co
nco
rd
an
cia
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia - P
S
Ob
servacio
ne
s
Jo
hri
2011
n =
24
Co
nco
rd
an
cia
d
e la
med
ida d
el d
efecto
sep
tal
au
ric
ula
r fren
te a E
TE
-2D
.
Defecto
sep
tal au
ric
ula
r
ETE
-TR
-3D
Med
ia d
e d
imen
sio
nes m
áxim
as*
1,8 ± 0
,8 cm
Med
ia d
e d
imen
sio
nes m
ínim
as
1,2 ± 0
,5 cm
Área=
2
,0 ± 1
,4 cm
2
ETE
-2D
Med
ia d
e d
imen
sio
nes m
áxim
as
1,5 ± 0
,6 cm
Med
ia d
e d
imen
sio
nes m
ínim
as
1,3 ± 0
,6 cm
Área=
1
,7 ± 1
,3 cm
2
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
*p
<
0
,05
El área d
el D
SA
fu
e m
ed
ida p
or p
lan
imetría
ET
E-3
D. E
n el caso
d
e E
TE
-2
D se u
tiliz
ó
un
a fó
rm
ula
d
e la
elip
se.
La d
imen
sió
n m
áxim
a m
ed
ia fu
e m
ayo
r en
la E
TE
-3D
en
co
mp
aració
n co
n E
TE
-2D
.
2D
in
fraestim
a la
m
ed
ida d
e lo
ng
itu
d y área
del D
SA
en
p
acie
ntes en
lo
s q
ue se h
an
ob
servad
o fu
gas resid
uale
s.
PS
: p
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; D
SA
: d
efe
cto
sep
tal au
ric
ula
r.
70 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tab
la 16. Istm
o cavo
tricu
sp
íd
eo
. D
escrip
ció
n d
e lo
s e
stu
dio
s
Au
to
r, añ
o
Pacie
nte
s-n
D
iseñ
o
In
te
rve
nció
n*
Co
mp
arad
or
Variab
les
Re
go
li
2011
Flu
tte
r au
ric
ula
r
n =
70
Co
nco
rd
an
cia
C
om
paració
n: flu
oro
sco
pia
gu
iad
a
Efic
acia
en
la
g
uía
d
el catéter en
la
ab
lació
n d
el is
tm
o
cavo
tric
usp
ídeo
*E
n to
do
s lo
s caso
s E
TE
-T
R-3
D, excep
to
si se esp
ecific
a lo
co
ntrario
.
Tab
la 17. Istm
o cavo
tricu
sp
íd
eo
. E
stu
dio
d
e co
nco
rd
an
cia
Au
to
r, añ
o - n
V
ariab
les
Resu
ltad
os
Nive
l d
e evid
en
cia-P
S
Ob
servacio
ne
s
Re
go
li
2011
n =
70
Co
nco
rd
an
cia
d
e E
TE
-T
R-
3D
p
ara la
g
uía
d
el catéter
en
la
ab
lació
n p
or
rad
iofrecu
en
cia
d
el is
tm
o
cavo
tric
usp
ídeo
fren
te a
flu
oro
sco
pia
.
Lo
ng
itu
d d
e IC
VT
Varia
bilid
ad
in
tero
bservad
or
MD
=
1
,8 ± 7m
m
Varia
bilid
ad
in
trao
bservad
or
MD
=
1
,6 ± 4
m
m
III
PS
: M
ED
IA
(n
o ap
orta d
ato
s so
bre
el en
mascaram
ien
to
d
e
resu
ltad
os)
ET
E-T
R-3D
p
erm
itió
la
vis
ualizació
n
del IC
VT
e id
en
tific
ó estru
ctu
ras
rela
cio
nad
as en
la
m
ayo
ría
d
e lo
s
pacie
ntes (2
0 d
e 21
). T
am
bié
n
perm
itió
la
vis
ualizació
n co
ntin
ua d
el
mo
vim
ien
to
d
el catéter.
PS
: P
ro
bab
ilid
ad
d
e sesg
os; M
D=
m
ed
ia d
e d
iferen
cia
s; IC
VT
: is
tm
o cavo
tric
usp
ídeo
.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 71
72 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 73
74 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 75
Tabla 18. Costes de ecocardiógrafos y de las sondas
Precio ETE-TR-3D Philips iE33 xMATRIX*
Precio ETE-2D
150.000 €
90.000 €
Vida útil* 8 años
Número pruebas anuales 560 – 2.600 560 – 2.080
Precio Sonda transesofágica 3D x 7-2t* 29.600 € Incluida
Chequeo semestral, contrato de mantenimiento No disponible No disponible
* Información aportada por la empresa comercializadora.
76 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tabla 19. Coste de personal por prueba
Personal Tiempo (horas)
Sedación+ Prueba
Tiempo (horas)
Desinfección
Retribución
anual* Total
Médico Con ETE-TR-3D: 0,75
Con 2D: 0,92 0 49.084,18
17,69 €
21,61 €
Enfermero Con ETE-TR-3D: 0,75
Con 2D: 0,92 0,083 27.512,73
11,01 €
13,21 €
Total Con ETE-TR-3D: 28,72 €
Con ETE-2D: 34,82 €
* Retribuciones personal Servicio Andaluz de Salud. Facultativo Especialista de Área subgrupo A1
nivel 24 y Enfermera subgrupo A2 nivel 21.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 77
78 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Tabla 20. Coste de fármacos por prueba
Midazolam
Edad Dosis mg % pacientes*
hasta 24 años 1,34 10
de 25 a 44 1,31 25
de 45 a 64 1,07 35
65 o más 0,85 30
Meperidina
Petidina 50 mg IV.
hasta 24 años 0,89 10
de 25 a 44 0,87 25
de 45 a 64 0,71 35
65 o más 0,56 30
Solución ml.
TOTAL 0,90
* Supuestos de porcentajes de pacientes de cada grupo de edad.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 79
Tendencia estimada del número de procedimientos basada con datos CMBD
6284
69197076
7.551
7.947
y = 395,83x + 5968,1
R2 = 0,9763
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
2009 2010 2011 2012 2013
Figura 2. Evolución del número de procedimientos. Tendencia estimada
ETE TR-3D FRENTE A 2D 81
82 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 83
84 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 85
ETE TR-3D FRENTE A 2D 87
88 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 89
ETE TR-3D FRENTE A 2D 91
92 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 93
94 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 95
96 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 97
98 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 99
ETE TR-3D FRENTE A 2D 101
102 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 103
104 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 105
106 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 107
108 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 109
110 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 111
112 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
ETE TR-3D FRENTE A 2D 113
Ficha de recogida de datos. DESCRIPCIÓN DEL ESTUDIO
Número de pacientes incluidos en el estudio y en cada
grupo de comparación
Criterios de inclusión y exclusión utilizados en su selección.
Población de la que se seleccionan los pacientes y diseño
del estudio. Prevalencia de la enfermedad.
Características principales de la muestra? Ej: edad, sexo,
origen étnico, comorbilidad, estadio de la enfermedad,
medio hospitalario/comunidad
Indicaciones o patologías principales para realización de la
prueba/s a evaluar en el estudio
¿Cuál es el patrón de referencia con el que se compara la
prueba? Indique si el patrón de referencia es el adecuado;
si no, cómo se ha validado la prueba de referencia utilizada
Medidas de Resultados (especificar todas las variables y
sus valores)
¿Cómo se ha financiado el estudio?
¿Hay aspectos específicos del estudio que quieres
comentar?
114 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Criterio Eval Comentario
Se describieron con claridad los criterios de selección
de los pacientes
Los pacientes son seleccionados de forma
consecutiva o aleatoriamente
El espectro de pacientes es representativo de los
pacientes que recibirán la prueba en la práctica
Se comparó la prueba con un patrón de referencia
apropiado. Si no existe un patrón de referencia, se
utiliza un estandar de referencia validado como
comparador
Se midió e interpretó la prueba en estudio sin conocer
los resultado del patrón de referencia
Se midió e interpretó el patrón de referencia sin
conocer los resultado de la prueba en estudio
Se verificó el diagnóstico usando una prueba de
referencia en toda la muestra del estudio o en una
submuestra aleatoria de la misma, independientemente
del resultado de la prueba evaluada
El test y el patrón de referencia son aplicados de
forma próxima en el tiempo
La información clínica disponible en la interpretación
de los resultados de las pruebas es la misma que
estará disponible cuando se use la prueba en la
práctica
Se informó de los resultados no interpretables o no
concluyentes
Se explican las pérdidas y retiradas del estudio
ETE TR-3D FRENTE A 2D 115
ETE TR-3D FRENTE A 2D 117
o
o
o
118 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
ETE TR-3D FRENTE A 2D 119
o
120 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
35.11 Valvuloplastia cardiaca abierta de válvula aórtica sin sustitución
35.12 Valvuloplastia cardiaca abierta de válvula mitral sin sustitución
35.14 Valvuloplastia cardiaca abierta de válvula tricúspide sin sustitución
35.33 Anuloplastia. Plicatura de anillo
35.3x excepto 35.33. Otras intervenciones sobre estructuras valvulares
35.5x. Reparación tabique con prótesis.
35.6x. Reparación tabique con injerto.
35.7x. Otras reparaciones de tabique.
35.96 o 35.97. Valvuloplastia percutánea
37.36 Escisión o destrucción de orejuela auricular izquierda (LAA)
37.90 Inserción de dispositivo accesorio auricular izquierdo
39.73 Injerto aorta.
90.61-2 Cardioversión auricular
ETE TR-3D FRENTE A 2D 121
Año/código 2009 2010 2011
35.11 177 161 183
35.12 505 532 525
35.14 294 334 329
35.33 920 979 1.019
35.3x 294 254 250
35.5x 712 783 734
35.6x 515 547 516
35.7x 664 670 555
35.96 782 983 1.166
37.36 0 136 149
37.90 75 85 118
39.73 278 337 321
90.61 1.068 1.118 1.211
TOTAL 6.284 6.919 7.076
122 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Niveles de evidencia para estudios de exactitud diagnóstica (NICE 2006)
Niveles de
evidencia Tipo de evidencia
Probabilidad
de sesgo
Ia Revisión sistemática con homogeneidad (a)
de estudios nivel 1 (b) Baja
Ib Estudios nivel 1(b) Baja
II Estudios nivel 2 (c)
Revisión sistemática de estudios nivel 2 Moderada
III Estudios nivel 3 (d)
Revisión sistemática de estudios nivel 3 Alta
IV Consenso de expertos o recomendaciones basadas en
fisiología y estudios básicos Alta
(a) Homogeneidad significa que no hay o solo son menores variaciones en la dirección y grado de
los resultados entre los estudios incluidos.
(b) Estudios nivel 1:
Usan comparación enmascarada de la prueba con un patrón de referencia validado.
En una muestra de pacientes que reflejan la población a la que se aplicará el test.
(c) Estudios nivel 2 son aquellos que tiene solo uno de los siguientes:
Población restringida (la muestra no refleja la población a la que se aplicará el test).
Utilizan un patrón de referencia de baja calidad (definido como aquel en que el test está incluido
en la referencia o donde el test afecta a la referencia.
La comparación entre el test y la referencia no es enmascarada.
Estudios de casos y controles.
(d) Estudios nivel 3 son aquellos que tienen dos o más de las características especificadas para los
estudios de nivel 2.
ETE TR-3D FRENTE A 2D 123
124 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Procedimientos CMBD
Grupo Códigos
Valvulotomía cardiaca cerrada 35.01 Valvulotomía cardiaca cerrada, válvula aórtica
35.02 Valvulotomía cardiaca cerrada, válvula mitral
Valvuloplastia cardiaca abierta sin
sustitución valvular NOE
35.10 Valvuloplastia cardiaca abierta sin sustitución, válvula
no especificada
Valvuloplastia cardiaca abierta de
válvula aórtica
35.11 Valvuloplastia cardiaca abierta de válvula aórtica sin
sustitución
Valvuloplastia cardiaca abierta de
válvula mitral
35.12 Valvuloplastia cardiaca abierta de válvula mitral sin
sustitución
Valvuloplastia cardiaca abierta de
válvula tricúspide
35.14 Valvuloplastia cardiaca abierta de válvula tricúspide sin
sustitución
Operaciones sobre estructuras
adyacentes a las válvulas cardiacas
35.31 Operaciones sobre músculo papilar
35.32 Operaciones sobre cuerdas tendinosas
35.34 Infundibulectomía ventricular derecha
35.35 Operaciones sobre trabéculas del corazón
35.39 Operaciones sobre otras estructuras adyacentes a las
válvulas cardiacas
Anuloplastia del anillo 35.33 Anuloplastia. Plicatura de anillo
Reparación de tabiques interauricular
e interventricular con prótesis
35.50 Reparación de defecto no especificado de tabiques
cardiacos con prótesis
35.51 Reparación de defecto de tabique interauricular con
prótesis
35.52 Reparación de defecto de tabique interauricular con
prótesis
35.53 Reparación de defecto de tabique interventricular con
prótesis
35.54 Reparación de defecto de almohadillas endocárdicas
con prótesis
35.55 Reparación de defecto de tabique interventricular con
prótesis, técnica cerrada
Reparación de tabiques interauricular
e interventricular con injerto de tejido
35.60 Reparación de defecto de tabique cardiaco no
especificado con injerto de tejido
35.61 Reparación de defecto de tabique interauricular con
injerto de tejido
35.62 Reparación de defecto de tabique interventricular con
injerto de tejido
35.63 Reparación de defecto de almohadillas endocárdicas
con injerto de tejido
Otra reparación no especificada del
tabique interauricular e
interventricular
35.70 Otra reparación no especificada de defectos de
tabiques cardíacos
35.71 Otra reparación especificada de tabique interauricular
35.72 Otra reparación no especificada de tabique ventricular
35.73 Otra reparación no especificada de defecto de
almohadillas endocárdicas
Valvuloplastia percutánea 35.96 Valvuloplastia percutánea con globo Dilatación de
válvula con globo
35.97 Reparación percutánea de válvula mitral con implante
Implantación de clip con ramas en válvula mitral
Escisión orejuela 37.36 Escisión o destrucción de orejuela auricular izquierda.
Inserción dispositivo auricular izquierdo 37.90 Inserción de dispositivo accesorio auricular izquierdo
Injerto en aorta torácica 39.73 Implantación endovascular de injerto en aorta torácica
Cardioversión auricular 99.61 Cardioversión auricular
99.62 Otro choque eléctrico al corazón Cardioversión:
NEOM externa
ETE TR-3D FRENTE A 2D 125
Número de procedimientos por año
Grupo Procedimiento 2009 2010 2011 Total % Total
1. Valvulotomía cardiaca
cerrada
32 13 26 71 0,26
2. Valvuloplastia abierta valvular
NEOM
19 6 11 36 0,13
3. Valvuloplastia abierta de
válvula aórtica
177 161 183 521 1,92
4. Valvuloplastia abierta de
válvula mitral
505 532 525 1562 5,75
5. Valvuloplastia abierta de
válvula tricúspide
294 334 329 957 3,52
6. Intervenciones estructuras
adyacentes
920 979 1019 2918 10,74
7. Anuloplastia del anillo 294 254 250 798 2,94
8. Reparación de tabiques con
prótesis
712 783 734 2229 8,20
9. Reparación de tabiques con
injerto de tejido
515 547 516 1578 5,81
10. Otra reparación tabique 664 670 555 1889 6,95
11. Valvuloplastia percutánea 782 983 1166 2931 10,78
12. Escisión orejuela 0 136 149 285 1,05
13. Inserción dispositivo
auricular izquierdo
75 85 118 278 1,02
14. Injerto en aorta torácica 278 337 321 936 3,44
15. Cardioversión auricular 3205 3354 3633 10192 37,50
126 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Proporción de procedimientos
Grupo Procedimiento
1 2
3 4
5 6
7 8
9 10
11 12
13 14
ETE TR-3D FRENTE A 2D 127
Distribución de procedimientos por edad
Grupos Edad (n)
Grupo Procedimiento 0- 20- 45- 65- 75- 85- Total
Valvuloplastia abierta de válvula aórtica 125 70 138 123 61 7 524
Valvuloplastia abierta de válvula mitral 175 129 520 408 337 5 1.574
Valvuloplastia abierta de válvula tricúspide 91 71 235 337 225 1 960
Intervenciones estructuras adyacentes 260 96 198 148 133 1 836
Anuloplastia del anillo 37 212 901 1.002 759 7 2.918
Reparación de tabiques con prótesis 950 522 466 182 104 1 2.225
Reparación de tabiques con injerto de tejido 1.159 165 154 63 37 0 1.578
Otra reparación tabique 1.116 272 274 149 76 2 1.889
Valvuloplastia percutánea 533 123 399 404 1.030 442 2.931
Escisión orejuela 3 13 75 98 93 3 285
Inserción dispositivo auricular izquierdo 4 45 138 61 27 3 278
Injerto en aorta torácica 31 113 277 304 197 13 935
Cardioversión auricular 165 725 3.673 2.854 2.531 396 10.344
TOTALES 4.649 2.556 7.448 6.133 5.610 881 27.277
Grupos Edad (porcentaje)
Grupo Procedimiento 0- 20- 45- 65- 75- 85- Total
Valvuloplastia abierta de válvula aórtica 23,9 13,4 26,3 23,5 11,6 1,3 100
Valvuloplastia abierta de válvula mitral 11,1 8,2 33,0 25,9 21,4 0,3 100
Valvuloplastia abierta de válvula tricúspide 9,5 7,4 24,5 35,1 23,4 0,1 100
Intervenciones estructuras adyacentes 31,1 11,5 23,7 17,7 15,9 0,1 100
Anuloplastia del anillo 1,3 7,3 30,9 34,3 26,0 0,2 100
Reparación de tabiques con prótesis 42,7 23,5 20,9 8,2 4,7 0,0 100
Reparación de tabiques con injerto de tejido 73,4 10,5 9,8 4,0 2,3 0,0 100
Otra reparación tabique 59,1 14,4 14,5 7,9 4,0 0,1 100
Valvuloplastia percutánea 18,2 4,2 13,6 13,8 35,1 15,1 100
Escisión orejuela 1,1 4,6 26,3 34,4 32,6 1,1 100
Inserción dispositivo auricular izquierdo 1,4 16,2 49,6 21,9 9,7 1,1 100
Injerto en aorta torácica 3,3 12,1 29,6 32,5 21,1 1,4 100
Cardioversión auricular 1,6 7,0 35,5 27,6 24,5 3,8 100
TOTALES 17,0 9,4 27,3 22,5 20,6 3,2 100
128 INFORMES, ESTUDIOS E INVESTIGACIÓN
Distribución de procedimientos por sexo
Grupos por sexo (n)
Grupo Procedimiento Hombre Mujer Total
Valvuloplastia abierta de válvula aórtica 341 183 524
Valvuloplastia abierta de válvula mitral 923 651 1.574
Valvuloplastia abierta de válvula tricúspide 319 641 960
Intervenciones estructuras adyacentes 526 310 836
Anuloplastia del anillo 1.372 1.546 2.918
Reparación de tabiques con prótesis 953 1.272 2.225
Reparación de tabiques con injerto de tejido 764 814 1.578
Otra reparación tabique 896 993 1.889
Valvuloplastia percutánea 1.209 1.722 2.931
Escisión orejuela 114 171 285
Inserción dispositivo auricular izquierdo 160 118 278
Injerto en aorta torácica 759 176 935
Cardioversión auricular 6.996 3.348 10.344
TOTALES 15.332 11.945 27.277
Grupos por sexo (porcentaje)
Grupo Procedimiento Hombre Mujer
Valvuloplastia abierta de válvula aórtica 65,1 34,9
Valvuloplastia abierta de válvula mitral 58,6 41,4
Valvuloplastia abierta de válvula tricúspide 33,2 66,8
Intervenciones estructuras adyacentes 62,9 37,1
Anuloplastia del anillo 47,0 53,0
Reparación de tabiques con prótesis 42,8 57,2
Reparación de tabiques con injerto de tejido 48,4 51,6
Otra reparación tabique 47,4 52,6
Valvuloplastia percutánea 41,2 58,8
Escisión orejuela 40,0 60,0
Inserción dispositivo auricular izquierdo 57,6 42,4
sInjerto en aorta torácica 81,2 18,8
Cardioversión auricular 67,6 32,4
TOTALES 56,2 43,8