Download - Cümlenin Ögeleri
![Page 1: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/2.jpg)
CÜMLENİN ÖGELERİCÜMLENİN ÖGELERİ
![Page 3: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/4.jpg)
YÜKLEMYÜKLEM
Annemi, babamı çok Annemi, babamı çok seviyorum.seviyorum.
Ali, okula bisikletle Ali, okula bisikletle gitti.gitti.
Bu türküyü hiç Bu türküyü hiç duymamıştım.duymamıştım.
Derse başlama zili Derse başlama zili çaldı.çaldı.
![Page 5: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/5.jpg)
Sonbahar gelince Sonbahar gelince gezmelisinizgezmelisiniz o yerleri. o yerleri.
Milli kültürü gelecek nesillere aktaran en Milli kültürü gelecek nesillere aktaran en önemli vasıta önemli vasıta dilimizdir.dilimizdir.
İnsanın estetik zevk kazanmasında önemli İnsanın estetik zevk kazanmasında önemli unsurlardan biri de unsurlardan biri de güzel sanatlardırgüzel sanatlardır..
![Page 6: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/6.jpg)
Bir cümlede öznenin yaptığı işi , eylemi Bir cümlede öznenin yaptığı işi , eylemi ya da içinde bulunduğu oluşu zaman ve ya da içinde bulunduğu oluşu zaman ve şahsa bağlı olarak bildiren kelime, şahsa bağlı olarak bildiren kelime, tamlama veya kelime gruplarına tamlama veya kelime gruplarına yüklemyüklem denir. denir.
Yüklem cümlenin en önemli temel Yüklem cümlenin en önemli temel ögesidir.ögesidir.
Bir düşüncenin tam olarak bildirilmesini, Bir düşüncenin tam olarak bildirilmesini, bir anlamın ortaya konmasını sağlar.bir anlamın ortaya konmasını sağlar.
![Page 7: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/7.jpg)
Not :Bir cümle birden çok ögeden Not :Bir cümle birden çok ögeden oluşabileceği gibi tek bir yüklemden de oluşabileceği gibi tek bir yüklemden de oluşabilir.oluşabilir.
* * Ertesi günErtesi gün okulaokula müfettişlermüfettişler gelmiştigelmişti.(C) .(C) * * DüşünüyorumDüşünüyorum (C) (C) * * Güzeldi.Güzeldi. ( C ) ( C )
![Page 8: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/8.jpg)
Not:Her sözcük ya da sözcük grubundan yüklem Not:Her sözcük ya da sözcük grubundan yüklem yapılabilir. yapılabilir.
*Gecenin yalnızlığında sadece seni*Gecenin yalnızlığında sadece seni düşünürüm düşünürüm (fiil) (fiil) *Kasaba halkı meydanda*Kasaba halkı meydanda toplanmıştı toplanmıştı.(fiil).(fiil) *Yaşadığımız günler tıpkı bir rüzgar *Yaşadığımız günler tıpkı bir rüzgar gibiydi.gibiydi.(edat) (edat) *Bu olayların suçlusu *Bu olayların suçlusu odurodur. (zamir). (zamir) *Sabah uyandığında gözleri *Sabah uyandığında gözleri ışıl ışıldıışıl ışıldı.(ikileme).(ikileme) *Konuşmalarına ister istemez *Konuşmalarına ister istemez kulak misafiri oldumkulak misafiri oldum. .
(deyim)(deyim) *Çalışmak *Çalışmak yaşamın bir parçasıdıryaşamın bir parçasıdır. . *Odayı süsleyen şey *Odayı süsleyen şey rengarenk çiçeklerdirrengarenk çiçeklerdir. (sıfat . (sıfat
tamlaması)tamlaması) *Öğrenmenin bir yolu da *Öğrenmenin bir yolu da okumaktır.okumaktır. ( isim) ( isim) *Ali derslerinde çok *Ali derslerinde çok başarılıydı.( isim)başarılıydı.( isim)
![Page 9: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/9.jpg)
Yüklem cümlede sonda bulunur, fakat Yüklem cümlede sonda bulunur, fakat bazı cümlelerde yüklem ortada ya da bazı cümlelerde yüklem ortada ya da başta bulunabilir. başta bulunabilir.
Ali ders Ali ders çalışıyor.( yüklem sonda) (kurallı çalışıyor.( yüklem sonda) (kurallı cümle)cümle)
Ders Ders çalışıyorçalışıyor Ali. Ali.(( yüklem sonda değil) yüklem sonda değil) ( devrik cümle)( devrik cümle)
![Page 10: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/10.jpg)
Cümlede her türlü sözcüğün yüklem Cümlede her türlü sözcüğün yüklem olabileceğini öğrendik. İsim olan sözcükler olabileceğini öğrendik. İsim olan sözcükler de fiil olan sözcükler de yüklem olabilir. de fiil olan sözcükler de yüklem olabilir. Eğer fiil olan bir sözcük yüklem olmuşsa Eğer fiil olan bir sözcük yüklem olmuşsa bu cümle fiil cümlesidir; isim olan bir bu cümle fiil cümlesidir; isim olan bir sözcük yüklem olmuşsa bu cümle isim sözcük yüklem olmuşsa bu cümle isim cümlesidir denir.cümlesidir denir.
Ali Ali okuyor.( yüklem fiil) (fiil cümlesi)okuyor.( yüklem fiil) (fiil cümlesi)
Ali Ali öğrencidir.( yüklem isim) ( isim cümlesi)öğrencidir.( yüklem isim) ( isim cümlesi)
![Page 11: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/11.jpg)
Yüklem cümlelerin temel taşıdır. Bu Yüklem cümlelerin temel taşıdır. Bu sebeple hemen hemen her cümle yüklem sebeple hemen hemen her cümle yüklem alır. Bazı durumlarda cümle yüklem alır. Bazı durumlarda cümle yüklem almayabilir. Bu tür cümlelere almayabilir. Bu tür cümlelere eksiltili eksiltili cümle cümle denir.denir.
Nerden geliyorsun?Nerden geliyorsun?
Okuldan . ( eksiltili cümle)Okuldan . ( eksiltili cümle)
![Page 12: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/12.jpg)
Öge nedir, nasıl oluşur?Öge nedir, nasıl oluşur?
KardeşimKardeşim dündün Ankara’ yaAnkara’ ya trenletrenle gitti.gitti.İşi yapanİşi yapan yapılma zamanı yapılma zamanı yapılma yeriyapılma yeri neyle yapıldığı neyle yapıldığı iş.,iş.,
Ezop Ezop başlangıçtabaşlangıçta bir köleymiş. bir köleymiş.Yargının söz ettiği varlık Yargının söz ettiği varlık yargının değindiği zamanyargının değindiği zaman yargı, yargı,
Cümledeki her bir anlam öbeği ayrı bir Cümledeki her bir anlam öbeği ayrı bir ögeyi oluşturur. Ögeler tek kelimeden ögeyi oluşturur. Ögeler tek kelimeden oluşabileceği gibi birden fazla kelimeden oluşabileceği gibi birden fazla kelimeden de oluşabilir.de oluşabilir.
![Page 13: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/13.jpg)
………………………………………….sahilde …………….dolaştık. .sahilde …………….dolaştık. işiişi ne zaman yaptığıne zaman yaptığı işi kiminle yaptığı işi kiminle yaptığı
Bu sıcak günde …………………… Bu sıcak günde ……………………
işi yapanişi yapan
…………………………………… akın etmiş.akın etmiş.
İşin gerçekleşme yeriİşin gerçekleşme yeri
![Page 14: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/14.jpg)
ÖZNEÖZNE
Kıvırcık saçlı kız babasının elini tutmuştu.Kıvırcık saçlı kız babasının elini tutmuştu.
Gece gündüz demeden çalışan adam Gece gündüz demeden çalışan adam yorulmuştu.yorulmuştu.
Yaşlı adam martıları beslemek için her Yaşlı adam martıları beslemek için her gün sahile inerdi.gün sahile inerdi.
![Page 15: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/15.jpg)
Bir cümlede yüklemin bildirdiği işi , Bir cümlede yüklemin bildirdiği işi , eylemi yapan ya da oluş içinde bulunan eylemi yapan ya da oluş içinde bulunan varlığa varlığa özneözne denir. denir.
Özneyi bulmak için yükleme “Özneyi bulmak için yükleme “NENE”,””,”KİMKİM” ” soruları sorulurYüklemi soruları sorulurYüklemi isimisim olan olan cümlelerde ise “cümlelerde ise “Olan kim, Olan ne?”Olan kim, Olan ne?” soruları sorulur. soruları sorulur.
![Page 16: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/16.jpg)
Ailece bulmaca çözmeyeAilece bulmaca çözmeye meraklıdırlar. meraklıdırlar.
Ben bu yüzden yalnızlığa Ben bu yüzden yalnızlığa hasretimhasretim . .
Güzel gözler tül ardından Güzel gözler tül ardından görünsün.görünsün.Not: Yüklemi isim olan cümlelerde özneyi Not: Yüklemi isim olan cümlelerde özneyi
bulmak için hangi soruları soracağız?bulmak için hangi soruları soracağız?
![Page 17: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/17.jpg)
NOT:Her sözcük ya da sözcük grubu özne NOT:Her sözcük ya da sözcük grubu özne olabilir.olabilir.
*Geçen gün *Geçen gün evin duvarıevin duvarı yıkılmıştıyıkılmıştı.(isim .(isim tamlaması)tamlaması)
*Bahçesinde *Bahçesinde okyanuslarokyanuslar yetişiyorduyetişiyordu.(.(isimisim)) **Derdini söylemeyen kişiDerdini söylemeyen kişi derman derman
bulamazbulamaz.(.(sıfat tamlamasısıfat tamlaması)) **Sana bakmakSana bakmak suya bakmaktırsuya bakmaktır.(.(isim fiilisim fiil)) **OkumakOkumak zihni zihni dinlendirir.dinlendirir.((isim fiilisim fiil))
![Page 18: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/18.jpg)
Bir iş emanet ettik sana.Bir iş emanet ettik sana.
Ali ‘ yi çağırtmış.Ali ‘ yi çağırtmış.
Kumsalda yürüyüş yapıyorlar.Kumsalda yürüyüş yapıyorlar.
Yukarıdaki cümlelerin öznesi nedir?Yukarıdaki cümlelerin öznesi nedir?
![Page 19: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/19.jpg)
GİZLİ ÖZNEGİZLİ ÖZNE
Cümlede doğrudan yer verilmeyen Cümlede doğrudan yer verilmeyen ancak yüklemin aldığı eklerle anlaşılan ancak yüklemin aldığı eklerle anlaşılan öznedir.öznedir.
Geldim . Geldim .
Yazıyı okuyor. Yazıyı okuyor.
![Page 20: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/20.jpg)
Özne-Yüklem UygunluğuÖzne-Yüklem Uygunluğu
Bir cümlenin öznesi tekil ise yüklemi tekil, Bir cümlenin öznesi tekil ise yüklemi tekil, öznesi çoğul ise yüklemi çoğul olmalıdır.öznesi çoğul ise yüklemi çoğul olmalıdır.
ÇocuklarÇocuklar, oyun yerine , oyun yerine koştularkoştular..
AhmetAhmet, şarkı söylemeye, şarkı söylemeye başladı.başladı.
![Page 21: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/21.jpg)
• Uyarı:
Cansız varlıklar, insan dışındaki canlı Cansız varlıklar, insan dışındaki canlı varlıklar, zaman ve eylem adları özne varlıklar, zaman ve eylem adları özne ve çoğul olunca, yüklem tekil ve çoğul olunca, yüklem tekil olmaktadır.olmaktadır.
BağrışmalarBağrışmalar birden birden kesildi.kesildi.
![Page 22: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/22.jpg)
NESNENESNE
Öznenin işi yaparken yararlandığı Öznenin işi yaparken yararlandığı ( işten etkilenen) varlığa nesne ( işten etkilenen) varlığa nesne denir.Nesne öznenin yaptığı işten denir.Nesne öznenin yaptığı işten etkilenen unsurdur.etkilenen unsurdur.
Ali oyuncağı kırdı.Ali oyuncağı kırdı.
Ayakkabılarını çıkardı.Ayakkabılarını çıkardı.
![Page 23: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/23.jpg)
Nesneler hal ekini alıp almamalarına göre Nesneler hal ekini alıp almamalarına göre iki grupta incelenir.iki grupta incelenir.
Belirtili nesne Belirtili nesne Belirtisiz nesneBelirtisiz nesne
![Page 24: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/24.jpg)
BELİRTİLİ NESNE:BELİRTİLİ NESNE:
Nesne belirtme(-i ) hal ekini almışsa Nesne belirtme(-i ) hal ekini almışsa belirtili nesne olur.belirtili nesne olur.
Adam ayakkabılarını çıkardı.Adam ayakkabılarını çıkardı.
(Adamın bu işi yaparken yararlandığı , işten (Adamın bu işi yaparken yararlandığı , işten etkilenen(çıkarılan) varlık ayakkabıdır.)etkilenen(çıkarılan) varlık ayakkabıdır.)
Neyi çıkardı? – ayakkabıyNeyi çıkardı? – ayakkabıyı-belirtili nesneı-belirtili nesne
![Page 25: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/25.jpg)
Parayı veren düdüğü çalar.Parayı veren düdüğü çalar.
Çalar :Çalar :Çalan kim?:Çalan kim?:Neyi çalar?:Neyi çalar?:
![Page 26: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/26.jpg)
Herkes ,bu fıkralarda , bu fıkranın ruhunu Herkes ,bu fıkralarda , bu fıkranın ruhunu teşkil eden fikirlerde kendini,kendi teşkil eden fikirlerde kendini,kendi düşüncelerini bulmuştur.düşüncelerini bulmuştur.
Bulmuştur :Bulmuştur :Bulan kim?:Bulan kim?:Kimi bulmuştur?:Kimi bulmuştur?:Neyi bulmuştur?:Neyi bulmuştur?:
![Page 27: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/27.jpg)
Not : Belirtili nesneyi bulmak için yükleme Not : Belirtili nesneyi bulmak için yükleme ““NEYİ?,KİMİNEYİ?,KİMİ?” sorularından uygun olanını ?” sorularından uygun olanını sorarız. sorarız.
![Page 28: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/28.jpg)
Belirtisiz nesne:Belirtisiz nesne:
Köşedeki adam konuşmacıya soru sordu.Köşedeki adam konuşmacıya soru sordu.
Sordu :Sordu :
Soran kim ?:Soran kim ?:
Ne sordu ?:Ne sordu ?:
![Page 29: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/29.jpg)
Nesne belirtme hal eki(-ı,-i,-u-ü) almazsa Nesne belirtme hal eki(-ı,-i,-u-ü) almazsa belirtisiz nesne olur.belirtisiz nesne olur.
Belirtisiz nesneler yüklemden hemen önce Belirtisiz nesneler yüklemden hemen önce gelir.gelir.
Belirtisiz nesneyi bulmak için yükleme Belirtisiz nesneyi bulmak için yükleme ““NENE” sorusu sorulur. ” sorusu sorulur.
![Page 30: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/30.jpg)
Yaşına göre ağır kitaplar okuyabiliyor.Yaşına göre ağır kitaplar okuyabiliyor.
……………………………………: yüklem: yüklem
……………………kim?kim?
Ne …………………..?Ne …………………..?
![Page 31: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/31.jpg)
DİKKAT!DİKKAT!
Belirtili nesneler yüklemin uzağında Belirtili nesneler yüklemin uzağında olabilir; ama belirtisiz nesneler yüklemin olabilir; ama belirtisiz nesneler yüklemin hemen önünde olmalıdır:hemen önünde olmalıdır:
Tabloyu duvara çocuk astı.Tabloyu duvara çocuk astı.
Çocuk , duvara tablo astı.Çocuk , duvara tablo astı.
![Page 32: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/32.jpg)
DOLAYLI TÜMLEÇDOLAYLI TÜMLEÇ
Bir bardak suyu tencereye döktü. Bir bardak suyu tencereye döktü. ( Neye?)( Neye?)Konuşmacılar İstanbul’ a geldi. Konuşmacılar İstanbul’ a geldi. ( Nereye?)( Nereye?)Kitabı arkadaşına verdiKitabı arkadaşına verdi.( Kime?).( Kime?)Öğrencilerin dördüne soru sorduÖğrencilerin dördüne soru sordu..
(Kaçına?)(Kaçına?)
![Page 33: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/33.jpg)
Mendilini çantasında taşıdıMendilini çantasında taşıdı.( Neyde?).( Neyde?)Misafiri oturma odasında ağırladıMisafiri oturma odasında ağırladı..
(Nerede?)(Nerede?)Bazı evrakları arkadaşında kalmış.Bazı evrakları arkadaşında kalmış.
((Kimde?)Kimde?)Salondakilerin beşinde kulaklık vardı.Salondakilerin beşinde kulaklık vardı.( Kaçında?)( Kaçında?)Tornavidayı yukarıdakine uzattı. Tornavidayı yukarıdakine uzattı. ( Hangisine?)( Hangisine?)
![Page 34: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/34.jpg)
Kimlik kartını cüzdanından çıkardı. Kimlik kartını cüzdanından çıkardı.
( Nereden?)( Nereden?)Gece yarısı Ankara’ dan döndü.Gece yarısı Ankara’ dan döndü.
( Nereden?)( Nereden?)Kalem ucunu arkadaşından istedi.Kalem ucunu arkadaşından istedi.
( Kimden?)( Kimden?)Güreşte diğer üçünden daha iyiydi.Güreşte diğer üçünden daha iyiydi.
(Kaçından?)(Kaçından?)
![Page 35: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/35.jpg)
Dolaylı tümleç, yüklemin yeri hakkında Dolaylı tümleç, yüklemin yeri hakkında bildi veren anlam öbekleridir. Bunu , bildi veren anlam öbekleridir. Bunu , yönelerek , bulunarak veya ayrılarak yönelerek , bulunarak veya ayrılarak belirtebilir. Dolayısıyla belirtebilir. Dolayısıyla bu öge isminbu öge ismin “ “ –e,-–e,-de,-den” hal ekleriylede,-den” hal ekleriyle ilgilidir. ilgilidir.
![Page 36: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/36.jpg)
NeNeNereNereKimKimKaçıKaçıHangisi Hangisi
-e
-de
-den
NEYE , NEYDE , NEYDEN , NEREYE , NEREDEN , KİME , KİMDE , KİMDEN , KAÇINA , KAÇINDA , KAÇINDAN , HANGİSİNE , HANGİSİNDEN
![Page 37: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/37.jpg)
Zarf Tümleci ( Zarf Tamlayıcısı)Zarf Tümleci ( Zarf Tamlayıcısı)
Elindeki taşı denize hızla fırlattı.Elindeki taşı denize hızla fırlattı.Fırlattı:Fırlattı:Fırlatan kim:Fırlatan kim:Nereye fırlattı:Nereye fırlattı:Nasıl fırlattı :Nasıl fırlattı :
![Page 38: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/38.jpg)
Heyecanla içeri girdi.( Nasıl?)Heyecanla içeri girdi.( Nasıl?)
On iki buçukta buluşuruz. (Ne zaman?)On iki buçukta buluşuruz. (Ne zaman?)
Adam yukarı çıktı.( Nereye?)Adam yukarı çıktı.( Nereye?)
Çantayı almak için eğildi.(Niçin?)Çantayı almak için eğildi.(Niçin?)
Buraya otobüsle çıktık.( Neyle?)Buraya otobüsle çıktık.( Neyle?)
Gezmeye teyzemle çıktı.(Kiminle?)Gezmeye teyzemle çıktı.(Kiminle?)
Yarışmaya ikisiyle katıldık.(Kaçıyla?)Yarışmaya ikisiyle katıldık.(Kaçıyla?)
![Page 39: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/39.jpg)
Zarf tümleci , yüklemin Zarf tümleci , yüklemin durumu,zamanı,miktarı,yönü,sebebi ve durumu,zamanı,miktarı,yönü,sebebi ve yardımcı unsurlarıyardımcı unsurları hakkında bilgi veren hakkında bilgi veren anlam öbekleridir. Zarf tümlecini bulmak anlam öbekleridir. Zarf tümlecini bulmak için yükleme için yükleme nasıl , ne zaman ,nere, ne nasıl , ne zaman ,nere, ne kadar, neden,ne,niçin,neyle, kadar, neden,ne,niçin,neyle, kiminle,kaçıyla,hangisiylekiminle,kaçıyla,hangisiyle sorularından sorularından uygun olanı sorarız.uygun olanı sorarız.
![Page 40: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/40.jpg)
DİKKAT!!!DİKKAT!!!
İleriyi gördü.İleriyi gördü.
İleriye gitti.İleriye gitti.
İleri atıldı.İleri atıldı.
![Page 41: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/41.jpg)
Yön bildiren kelimeler “-i” hal eki alırsa Yön bildiren kelimeler “-i” hal eki alırsa belirtili nesne, “-e,-de,-den” alırsa dolaylı belirtili nesne, “-e,-de,-den” alırsa dolaylı tümleç, hiç ek almazsa zarf tümleci olur.tümleç, hiç ek almazsa zarf tümleci olur.
![Page 42: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/42.jpg)
Örnekler :Örnekler :
![Page 43: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/43.jpg)
Konuyla ilgili notlar:Konuyla ilgili notlar:
1.1. Eksiltili cümlelerin ögesi olmaz. Çünkü Eksiltili cümlelerin ögesi olmaz. Çünkü yüklemi olmayan bir ifadenin diğer yüklemi olmayan bir ifadenin diğer ögeleri de anlam kazanamaz. Fakat ögeleri de anlam kazanamaz. Fakat metin içinde eksiltili cümlenin , önceki metin içinde eksiltili cümlenin , önceki cümleyle anlam bağı varsa onunla cümleyle anlam bağı varsa onunla değerlendirilir.değerlendirilir.
Eve gelmişti. Hatıra dolu eve…Eve gelmişti. Hatıra dolu eve…
![Page 44: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/44.jpg)
2.2. Ara sözler eğer cümle kalıbında ise Ara sözler eğer cümle kalıbında ise herhangi bir öge sayılmaz. Cümle dışı herhangi bir öge sayılmaz. Cümle dışı unsur olarak kabul edilir.unsur olarak kabul edilir.
Adamın Adamın kalbi,korktuğundan olmalıkalbi,korktuğundan olmalı, hızla , hızla atıyordu.atıyordu.
Eğer istersen-Eğer istersen-aslında aslında iistemediğini biliyorumstemediğini biliyorum--bizimle gelebilirsin.bizimle gelebilirsin.
![Page 45: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/45.jpg)
Ara sözler cümle kalıbında değil de söz Ara sözler cümle kalıbında değil de söz kalıbında ise kendinden öncei ifadenin kalıbında ise kendinden öncei ifadenin açıklayıcısı konumunda oldukları için açıklayıcısı konumunda oldukları için onunla aynı ögede olurlar. onunla aynı ögede olurlar.
Ahmet ‘ i –eski dostumu-Ahmet ‘ i –eski dostumu- asla unutamam. asla unutamam. Manisa ,doğduğum yerManisa ,doğduğum yer, aklıma geldi., aklıma geldi.
![Page 46: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/46.jpg)
3- 3- Bazen bir cümle içinde birden fazla Bazen bir cümle içinde birden fazla yüklem olabilir. Buna sıralı cümle deniz. yüklem olabilir. Buna sıralı cümle deniz. Bu tür cümlelerde bazı ögelerde ortaklık Bu tür cümlelerde bazı ögelerde ortaklık olabilir.olabilir.
Adam ayağa kalktı ve konuşmaya başladı.Adam ayağa kalktı ve konuşmaya başladı.
![Page 47: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/47.jpg)
4- 4- Soru kelimeleriyle yapılmış soru Soru kelimeleriyle yapılmış soru cümlelerinde , soru kelimesinin ögesi cümlelerinde , soru kelimesinin ögesi cevap verdiği ögeyle aynıdır.cevap verdiği ögeyle aynıdır.
Nereye gidiyorsunuz? Eve gidiyoruz .Nereye gidiyorsunuz? Eve gidiyoruz .
Kim cevaplayacak? Ben cevaplayacağım.Kim cevaplayacak? Ben cevaplayacağım.
![Page 48: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/48.jpg)
5-5- Yüklemi fiil olan cümlelerde vurgu, Yüklemi fiil olan cümlelerde vurgu, yüklemden önceki ögededir. Yüklemi isim yüklemden önceki ögededir. Yüklemi isim olan cümlelerde isi vurgu yüklemin olan cümlelerde isi vurgu yüklemin kendisindedir.kendisindedir.
Size yarın akşam geleceğiz.Size yarın akşam geleceğiz.
En sevdiğim roman Çanakkale Mahşeri’dir.En sevdiğim roman Çanakkale Mahşeri’dir.
![Page 49: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/49.jpg)
6-6- Bağlaçlar, ünlemler ve seslenme sözleri Bağlaçlar, ünlemler ve seslenme sözleri eğer bir ögenin içinde yer almıyorsa cümle eğer bir ögenin içinde yer almıyorsa cümle dışı unsur kabul edilir.dışı unsur kabul edilir.
Size uğradık Size uğradık amaama siz evde yoktunuz. siz evde yoktunuz.
HeyHey, nereye gidiyorsun?, nereye gidiyorsun?
![Page 50: Cümlenin Ögeleri](https://reader036.vdocuments.mx/reader036/viewer/2022062320/559cd0ae1a28ab497f8b458a/html5/thumbnails/50.jpg)
Not:Not:
Önce yüklem , sonra özne , sonra da diğer Önce yüklem , sonra özne , sonra da diğer ögeler bulunur.ögeler bulunur.
Sorular sadece yükleme sorulur.Sorular sadece yükleme sorulur.Yüklem olmayan eylemsilere kesinlikleYüklem olmayan eylemsilere kesinlikle
soru sorulmaz .soru sorulmaz .Söz grupları kesinlikle bölünmez.Söz grupları kesinlikle bölünmez.