การวางแผนก าลงการผลต
Capacity planning
1
ก ำลงกำรผลต (Capacity)
คอ ความสามารถสงสดของหนวยผลต ไดแก เคร องจกร
พนกงานสายการผลต โรงงาน ทสามารถผลตสนคาหรอ
บรการไดในหนงหนวยเวลา
ก าลงการผลต มากกวา ความตองการ - ตนทนตอหนวย
สงขน
ก าลงการผลต นอยกวา ความตองการ - สญเสยสวนแบง
การตลาด
2
ก ำลงกำรผลตตำมแผน (Design capacity)
คอ ความสามารถสงสดทางทฤษฎตามทระบบไดถก
ออกแบบไวคดเปนจ านวนผลผลตทผลตไดในหนง
หนวยเวลา โดยปกตมกวดเปนอตรา
ตวอยำง:
โรงงานผลตเหลก - จ านวนตนตอสปดาห ตอ
เดอน ตอป
โรงพยาบาล โรงแรม - จ านวนเตยง
3
ก ำลงกำรผลตหวงผล (Effective capacity)
คอ ก าลงการผลตทบรษทคาดหวงทจะผลตสนคาใหไดใน
ระยะเวลาหนงภายใตเงอนไขตางๆ ทเปนขอจ ากดของ
กระบวนการ เชน
พนกงานมความช านาญต ากวาก าลงการผลตทออกแบบ
ไวตามแผน
การพกเคร องจกรเพอบ ารงรกษา
การหยดงานเนองจากวนหยด
พนกงานลาปวย
ก าลงการผลตหวงผลมผลผลต ต ากวา ก าลงการผลตตาม
แผนเสมอ
4
กลยทธกำรปรบก ำลงกำรผลต
เมอความตองการของผลตภณฑในอนาคตมการ
เปลยนแปลงอยตลอดเวลาอาจสงผลท าใหก าลงการผลต
ทมอยของบรษทไมสอดคลองกบความตองการทเกดขน
กลยทธทน ามาใชในการปรบก าลงการผลตสามารถแบง
ออกเปน 2 กลม คอ
1. การตอบสนองความตองการระยะสน
2. การตอบสนองความตองการระยะยาว
5
1. กลยทธกำรตอบสนองควำมตองกำร
ระยะส น
เกบสนคาคงคลง (Inventory)
คางสงสนคา
ปรบระดบพนกงาน
ปรบระดบการใชแรงงาน
หมนเวยนพนกงาน (Job rotation)
การออกแบบกระบวนการผลตใหม
การจางบรษทจากภายนอก (Outsourcing)
การซอมแซมและการบ ารงรกษาเคร องจกร
6
2. กลยทธกำรตอบสนองควำมตองกำร
ระยะยำว
การขยายก าลงการผลต
การเพมเคร องจกร
การขยายโรงงาน
การลดหรอคงก าลงการผลต เมอความตองการลดลง
การลดเคร องจกรหรอสายการผลต
การเปลยนผลตภณฑ
การปดโรงงานบางแหง
7
กำรเลอกก ำลงกำรผลตทเหมำะสม ม 4
ข นตอน ไดแก
1. พยากรณความตองการของลกคา
2. ก าหนดทางเลอกของการเปลยนแปลงก าลงการผลต
3. เลอกก าลงการผลตทเหมาะสมทสด
4. ปรบก าลงการผลตใหมความยดหยน
8
กลยทธในกำรเพมก ำลงกำรผลต
4 ประเภท9
กลยทธในกำรเพมก ำลงกำรผลต
4 ประเภท10
กำรวเครำะหจดคมทน (Break-Even
analysis)
เปนเคร องมอส าคญส าหรบการค านวณเพอหาก าลงการ
ผลตทเหมาะสม ท
บรษทสามารถท าก าไรได
วตถประสงคของการวเคราะหจดคมทน เพอตองการหา
ต าแหนงทรายรบ
เทากบรายจาย เพอแสดงใหบรษททราบวา จะตองผลต
สนคาจ านวน
เทาใด เพอจะเพยงพอตอรายจาย และท าใหบร ษท
สามารถอยรอดได
11
สวนประกอบของกำรวเครำะห
จดคมทน
ตนทนคงท (Fixed costs) เปนตนทนทมอย แมจะไมม
การผลตสนคาใดๆ เชน คาเสอมราคา คาเชาสถานท
หนสน
ตนทนแปรผน (Variable costs) เปนตนทนท
เปลยนแปลงไปตามปรมาณสนคาทผลต เชน คาจาง
แรงงาน คาวตถดบ
ตนทนรวม (Total costs) เปนตนทนรวมระหวางตนทน
คงทและตนทนแปรผน
สมกำรรำยรบ (Revenue functions) เปนสมการทได
จากการค านวณระหวางราคาสนคาคณกบจ านวนสนคาท
ขายได
12
ตวอยำงกำรวเครำะหจดคมทน13
กำรวเครำะหจดคมทน
ค านวณจดคมทน
BEP = FC / P – VC
ค านวณปรมาณก าไรทตองการ
= Q(P – VC) – FC
ค านวณการผลตทมก าไรเทากบ
Q = + FC / P - VC
14
BEP = จดคมทน
FC = ตนทนคงท
P = ราคาตอหนวย
VC = ตนทนผนแปร
= ก าไรท
ตองการ
Q = ปรมาณท
ตองการ
ตวอยำง กำรวเครำะหจดคมทน
รานขายขนมหวานมตนทนคงทรวมเทากบ 5,000 บาท
และตนทนแปรผนตอหนวยเทากบ 20 บาท ขนมหวาน
นขายไดราคาถาดละ 25 บาท จงค านวณหา
ปรมาณ ณ จดคมทน
ถาขายได 2,000 ถาด จะไดก าไรเทาไร
ถาตองการก าไร 3,000 บาท จะตองขายขนมหวานกถาด
FC = 5,000 บาท
P = 25 บาท
VC = 20 บาท
15
ค านวณหาปรมาณ ณ จดคมทน
BEP = FC / P – VC
BEP = 5,000 / 25 – 20
BEP = 1,000 ถาด
ดงนนตองขายจ านวน 1,000 ถาด ถงจะคมทนพอด
FC = 5,000 บาท
P = 25 บาท
VC = 20 บาท
16
ถาขายได 2,000 ถาด จะไดก าไรเทาไร
= Q(P – VC) – FC
= 2,000(25 - 20) - 5,000
= 10,000 - 5,000
= 5,000
ดงนน ถาขายได 2,000 ถาด จะไดก าไร 5,000 บาท
FC = 5,000 บาท
P = 25 บาท
VC = 20 บาท
Q = 2,000 ถาด
17
ถาตองการก าไร 3,000 บาท จะตองขายขนมหวานกถาด
Q = + FC / P - VC
Q = 3,000 + 5,000 / 25 – 20
Q = 8,000 / 5
Q = 1,600 ถาด
ดงนน ถาตองการก าไร 3,000 บาท จะตองขายขนมหวาน
1,600 ถาด
FC = 5,000
บาท
P = 25 บาท
VC = 20 บาท
= 3,000 บาท
18
ตวแบบโปรแกรมเชงเสน
การล าดบขนตอนตาง ๆ น าไปสการหาค าตอบทเหมาะสม
ทสดของปญหา ตวแบบโปรแกรมเชงเสนเปนวธการทาง
คณตศาสตรซ งใชแกปญหาทมขอจ าก ดเพอบรรล
เปาหมายทก าหนดไว เชน ทรพยากรทมอยอยางจ ากด
ช วโมงแรงงานทมอยอยางจ ากด จดมงหมายเพอใหได
ก าไรสงสด หรอ จดมงหมายเพอใหตนทนต าสด
19
ตวแบบโปรแกรมเชงเสน
ขนตอนการสรางตวแบบการโปรแกรมเชงเสน เร มจาก
การสรางสมการวตถประสงค คอ สมการทตองการหาคาท
เหมาะสมทสด หรอคาทดทสด
การสรางขอจ ากด คอ จะตองทราบวาปญหาทตองการ
แกไขเพอใหบรรลเปาหมายมขอจ ากดอะไรบาง ซ งอาจจะอย
ในรปอสมการ หรอ สมการ
ก าหนดตวแปรใหมคามากกวา หรอ เทากบศนย เสมอ
20
ตวอยำง ตวแบบโปรแกรมเชงเสน
โรงงานผลตเฟอรนเจอร ผลตโตะ และเกาอ ในการผลต
ทงสองแบบ ตองผานกระบวนการผลตหลก คอ ตด และ
ประกอบ โดยเคร องจกรทใชในการตดมช วโมงการท างาน
450 ช วโมงตอสปดาห เคร องจกรทใชในการประกอบม
ช วโมงการท างาน 380 ช วโมงตอสปดาห โตะแตละตว
จะตองใชเวลาในการตดและการประกอบขนตอนละ 2
ช วโมง สวนเกาอแตละตวจะตองใชเวลาในการตด 1.5
ช วโมง และการประกอบขนตอนละ 1 ช วโมง โดยทโตะจะ
มก าไรตวละ 100 บาท เกาอมก าไรตวละ 200 บาท
จงใชวธโปรแกรมเชงเสนโดยใชกราฟ ในการพจารณาวา
โรงงานควรจดสรรก าลงการผลตโตะและเกาอ อยางละ
จ านวนเทาไร จงจะไดก าไรสงสด
21
สมมต x จ านวนโตะ
y จ านวนเกาอ
1. สมการวตถประสงค ก าไรสงสด Max. =100x +
200y
2. ขอจ ากด
ขนตอนการตด 2x + 1.5y ≤ 450
ขนตอนในการประกอบ 2x + y ≤ 380
x , y ≥ 0
3. เปลยนอสมการ ใหอยในรปของสมการ
4. แทนคาตวแปรในสมการ
22
3. เปลยนอสมการ ใหอยในรปของสมการ
2x +1.5y = 450 -----------
2x + y = 380 -----------
ก าหนดให x , y = 0
4. แทนคาตวแปรในสมการ โดยให y = 0 เพอหาคา
x
2x +1.5(0) = 450 -----------
2x = 450
x = 450/2
x = 225
23
แทนคาตวแปรในสมการ โดยให x = 0 เพอหาคา y
2(0) +1.5y = 450 -----------
1.5y = 450
y = 450/1.5
y = 300
ดงนน ในสมการท คา x = 225 y = 300
24
แทนคาตวแปรในสมการ โดยให y = 0 เพอหาคา x
2x + y = 380 -----------
2x + 0 = 380
2x = 380
x = 380/2
x = 190
แทนคาตวแปรในสมการ โดยให x = 0 เพอหาคา y
2x + y = 380 -----------
2(0) + y = 380
y = 380
25
ดงนน ในสมการท คา x = 225 y = 300
ในสมการท คา x = 190 y = 380
5. น ำคำทค ำนวณไดไปเขยนกรำฟเสนตรง
x
y
225
190
3803000
a
b
c
d e
ขนตอนการตด 2x + 1.5y ≤
450 ---
ขนตอนในการประกอบ 2x + y ≤
380 ---
จด c มคาเทากบ x = 190 y = 0
จด d มคาเทากบ x = 0 y = 300
จด b มคาเทากบ x = ? y = ?
26
ค านวณหาคาจดตด จด b เพอหาคา x , y ; ซงจดตด
ดงกลาวเกดขนจากเสนกราฟ , ตดกน ดงนน
สามารถหาคาไดจากสมการ ดงน
2x + 1.5y = 450 -----
2x + y = 380 -----
น าสมการ - เพอหาคา y กจะได
0.5y = 70
y = 70/0.5 = 140
ดงนน แทนคา y = 140 ในสมการ เพอหาคา x
2x + 140 = 380
2x = 380-140
x = 240/2 = 120
ดงนน จด d มคาเทากบ x = 120 y = 140
27
x
y
225
190
3803000
a
b
c
d e
ขนตอนการตด 2x + 1.5y ≤
450 ---
ขนตอนในการประกอบ 2x + y ≤
380 ---
จด c มคาเทากบ x = 190 y = 0
จด d มคาเทากบ x = 0 y = 300
จด b มคาเทากบ x = 120 y = 140
28
6. ตอบสมการวตถประสงค จากคาทหาไดจากจดตดบน
เสนกราฟ
สมการวตถประสงค ก าไรสงสด Max. =100x +
200y
จด c มคาเทากบ (190, 0) = 100(190) + 200(0) = 19,000
จด d มคาเทากบ (0, 300) = 100(0) + 200(300) = 60,000
จด b มคาเทากบ (120, 140) = 100(120) + 200(140) =
40,000
ดงนน จด d ตอบสมการวตถประสงคของบรษทไดดทสดคอ
ผลต x จ านวนโตะ จ านวน 0 ตว
y จ านวนเกาอ จ านวน 300 ตว
29
จบ....
30
แบบฝกหด
1. บรษท สหอตสาหกรรม จ ากด ผลตโทรทศน และเคร องคอมพวเตอร
ในการผลตจะตองใชแรงงานผลตชนสวนและแรงงานประกอบ ภายใน
เวลา 1 สปดาห มแรงงานผลตชนสวนทงหมด 60 ช วโมง และมแรงงาน
ประกอบทงหมด 72 ช วโมง อตราการใชเวลาแตละประเภทในการผลต
โทรทศน 1 เคร องและเคร องคอมพวเตอร 1 เคร อง เปนดงน
แรงงำนผลตชนสวน แรงงำน
ประกอบ
แรงงานทใชผลตโทรทศนตอ 1 เคร อง 6 ช วโมง
12 ช วโมง
แรงงานทใชผลตคอมพวเตอรตอ 1 เคร อง 6 ช วโมง
6 ช วโมง
ตองการทราบวาบรษท สหอตสาหกรรม จ ากด ควรวางแผนก าลงการ
ผลตอยางไรจงจะท าใหไดก าไรสงสด หรอนนกคอ ตองการทราบวา
31
2. ผผลตรายหนงก าลงพจารณาทจะขยายก าลงการผลต
ของโรงงานเพอทจะรองรบกบอปสงคทเพมขนส าหรบ
สนคาทผลตอย การขยายก าลงการผลตในคร งนจะตอง
ลงทนซอเคร องจกรใหมเปนเงน 920,000 บาท และ
ตนทนผนแปรตอหนวยเทากบ 70 บาท สนคาทผลตได
สามารถขายไดในราคา 90 บาท ตอหนวย
โรงงานนจะตองผลตสนคาขนต าเปนจ านวนเทาใดจงจะคมทน
ถาโรงงานนสามารถทากรผลตได 50,000 หนวย จะมผล
ก าไรเทากบเทาใด
โรงงานนจะตองท าการผลตทจ านวนเทาใด จงจะมก าไร
เทากบ 320,000 บาท
32
3 . บ ร ษ ท BB จ า ก ด ผ ล ตโ ท ร ศพ ท 2 ร น ค อ
โทรศพทมอถอรน B-1 และโทรศพทมอถอรน B-2 โดย
โทรศพทมอถอรน B-1 ใชเวลาในการผลต 4 ช วโมง ใช
วตถดบ 10 สวน สวนโทรศพทมอถอรน B-2 ใชเวลาใน
การผลตเปน 2 เทา ของเวลาทใชในการผลตโทรศพทมอถอ
รน B-1 ใชวตถดบ 15 สวน และความตองการของตลาด
โทรศพทมอถอรน B-1 ไมนอยกวา 10 เคร อง โดยเวลาทใช
ในการผลตทงหมดไมเกน 500 ช วโมง และมวตถดบอยาง
มาก 600 สวน ถาก าไรทไดจากขายโทรศพทมอถอรน B-1
เปน 700 บาทตอเคร อง และ โทรศพทมอถอรน B-2 เปน
1,000 บาทตอเคร อง
33
4. โรงงานท าเชอกตกปลาแหงหนงมก าลงการผลต 1 กะ
ได 30,000 หลอดตอ เดอน ตนทนการผลตดาย
ประกอบดวยตนทนแปรผนหลอดละ 110 บาท และตนทน
คงท 2,500,000 บาท ราคาขายจากโรงงานหลอดละ
200 บาท โรงงานแหงนสามารถเพมก าลงการผลตเปน
2 เทา โดยใหเพมคนงานอก 1 กะ ซ งจะตองเสยตนทน
คงทเพมอกเดอนละ 800,000 บาท สวนตนทนแปรผน
ของดายทผลตทก าล งการผลตสงสดกวา 30,000
หลอด จะมคาหลอดละ 120 บาท จงหาวาโรงงานสมควร
ขยายก าลงการผลตหรอไมอยางไร
34
5. บรษทผผลตเตาอบไมโครเวฟแหงหนง ผลตเตาอบ
ออกจ าหนาย 2 รน คอ แบบ A และ แบบ B เตาอบแตละ
แบบตองผานกระบวนการผลต 2 ขนตอน คอ การผลต
ชนสวนและการประกอบ เตาอบแบบ A จ านวน 1 เคร อง
ตองใชเวลาในการผลตชนสวน 2 ช วโมง และเวลาในการ
ประกอบอก 1 ช วโมง เตาอบแบบ B จ านวน 1 เคร อง
ตองใชเวลาในการผลตชนสวน 1 ช วโมง และเวลาในการ
ประกอบอก 1 ช วโมง แตละสปดาหโรงงานมเวลาส าหรบ
การผลตชนสวน 600 ช วโมง และเวลาในการประกอบ
อก 400 ช วโมง ถาเตาอบแบบ A ท าก าไรได 200
บาทตอเคร อง และเตาอบแบบ B ท าก าไรได 150 บาท
ตอเคร องจงหาวาบรษทผผลตนควรจดสรรก าลงการผลต
เพอผลตเตาอบแบบใดบาง อยางละเทาไรจงจะใหไดก าไร
35