BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİ
KAPSAMINDA YAŞLI SAĞLIĞINA YÖNELİK
İZLEM MODELİ ÖRNEĞİ
Dr. Aylin Sena BELİNER1, Prof. Dr. Aliye Mandıracıoğlu2 1 İzmir Sağlık Müdürlüğü Konak Toplum Sağlığı Merkezi2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD
GEREKÇE
Dünya nüfusu hızla yaşlanmakta
Toplumun tüm bileşenlerini etkileyecek güçte bir demografik dönüşüm
Daha yüksek sıklıkta görülen hastalıkların önlenmesi veya ötelenmesi,
Kazaların birincil korunma yöntemleri ile önlenmesi;
Özellikle kendi yaşadıkları ortamda bakımlarının sağlanması
ÖNEMLİ ve MÜMKÜN
İleri yaşta
Birinci basamak sağlık kurumu
Hasta ya da sağlam olsun, bütün kişilerin ilk başvuru yeriBireylerin kolaylıkla ulaşabileceği uzaklıkta Her yaş grubuna Temel sağlık hizmetleri kapsamında bir çok koruyucu sağlık hizmeti başta olmak üzere Evden veya ayaktan tanı ve tedavi hizmeti Entegre KesintisizSağlık hizmet sunumunun % 80’ini sağlar
Ülkemizde birinci basamak sağlık hizmetleri örgütlenmesi içinde yaşlılara yönelik koruyucu sağlık hizmetleri temelinde ev ziyaretini de kapsayan standardize ulusal bir uygulama ve eğitim programı bulunmamakta
“Birinci Basamakta Ev Ziyareti İle Yaşlıların Düzenli İzleminin Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi” Halk Sağlığı Doktora tez çalışması
1.Mezuniyet Sonrası Eğitim Programı
2.Hizmet Sunum Modeli
AMAÇ
“Birinci Basamakta Ev Ziyareti İle Yaşlıların Düzenli İzleminin Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi” doktora tez çalışması kapsamında birinci basamak sağlık kurumu tarafından yürütülecek yaşlı sağlığı izlem modeli oluşturmak.
GEREÇ VE YÖNTEMBirinci basamak sağlık hizmet sunumu kapsamında
Dünya Sağlık Örgütü Yaşlı Dostu Birinci Basamak EnstrümanıTürk Tabipleri Birliği Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geriatri ModülüUlusal / uluslararası birinci basamakta yaşlı sağlığına yönelik hizmet sunum modelleri
Birinci basamak sağlık kurumları tarafından sunulacak yaşlı sağlığı izlemine yönelik
Eğitim programı Hizmet sunum modeli
1. Eğitim modeli
İnteraktif eğitim yöntemlerinin kullanıldığı görsel – işitsel araçlarla desteklenmiş soru cevap sınıf dersi
Hedef grup: Birinci basamak sağlık
kurumunda çalışan hekim ve hekim dışı
sağlık personeli
Süre: Mesai saatleri içinde hizmet verilen
kurumda 5 iş günü öğleden sonrası 45
dakikalık 2 ayrı oturum
2. Hizmet Sunum Modeli
Kurum: Birinci basamak sağlık kurumu
Kime: 65 yaş ve üzeri bireylere
Kim tarafından: Hekim ve / veya hekim dışı
sağlık personeli
Nerede: Kurumda ve / veya evde
Ne kadar sıklıkta: Yılda 2 kez
Ne kadar sıklıkta ?
Bir yıl içinde en az 6 ayda bir olmak üzere yılda 2 kez
Riskli bireylere yılda 3 kez80 yaş ve üzeri olanlar,
Yalnız yaşayanlar,
Bekar veya dul olarak yaşayan kadınlar,
Ciddi hastalık ve engeli olanlar,
Beraber yaşayan eşinin çok ciddi hastalığı veya engeli olanlar,
Devlet veya sosyal güvenlik kuruluşlarından çok az yardım alanlar
İzlem sırasında
Tansiyon aleti
Steteskop
Mezura
Glukometre cihazı ve çubukları
Eğitim kapsamına uygun broşür
İzlem Akış Şeması
İzlem içeriği
İlk değerlendirme
TetkikYılda 1 kez • Kan şekeri ölçümü
• Santral obezite değerlendirmesi
Her izlemde ise kan basıncı ölçümü
Sonraki yıllar için ölçeklerin yılda 1 kez yenilenmesi
Sağlık eğitimi içeriği
Kronik hastalıklar ve ilaç kullanımı,
Ev güvenliği ve ev kazaları,
Beslenme ve egzersiz.
Konulara uygun broşür
Yaşlı İzlem Formu
Sosyodemografik değişkenler, Medikal durum, Katz'ın Günlük Yaşam Aktiviteleri, Lawton ve Brody'nin Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi, Yesavage Geriatrik Depresyon Ölçeği, DSÖ Yaşlı Dostu Birinci Basamak Enstrümanı’nın 10 dakikalık kapsamlı tarama testi
SONUÇBütüncül sağlık hizmeti sunan birinci basamak kurumlarında
görevli hekim ve hekim dışı sağlık personeli için
Hızla artmakta olan yaşlı nüfusa uygun koruyucu - tedavi edici hizmet sunumuna yönelik
Hem lisans eğitimi sırasında hem de
mezuniyet sonrasında gereksinimlere uygun eğitimler yürütülmeli
Başta koruyucu sağlık hizmetleri olmak üzere sağlık
hizmet sunumuna yönelik gerek kurumda gerekse evde
uygulanabilen ulusal standardize bir hizmet modeli ile izlemler gerçekleştirilmeli
Özel teşekkür
Prof. Dr. Aliye Mandıracıoğlu
Prof. Dr. Reyhan Uçku
Prof. Dr. Ali Osman Karababa
Teşekkür ederim…
Rüya ile Hedef
arasındaki
fark,
Eylemdir.
1. Mezuniyet Sonrası Eğitim Programı
Sağlık personelinin doğal yaşlanma ve bu süreç sırasında sık karşılaşılan sorunlara birincil, ikincil ve üçüncül koruma kapsamında
Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) Batı Pasifik DSÖ Yaşlı Dostu Birinci Basamak Enstrümanı Türk Tabipleri Birliği Genel Pratisyenlik Enstitüsü Geriatri Modülü programları Birinci basamak sağlık çalışanına yönelik ulusal ve uluslararası eğitimler
Amaç
Birinci basamak sağlık kurumunda çalışan sağlık personelinin yaşlı sağlığı ve belirlenmiş kronik hastalıklarında ev ziyareti için gerekli bilgi ve beceri kazanma ve tutum geliştirmelerine yönelik eğitim planlamak ve günlük mesleki pratiği sırasında yürütmek.
İletişimAMAÇ: Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekim ve hekim dışı sağlık
personeli, iletişimin önemi ve temel ögeleri konusunda bilgi ve beceri sahibi
olacaklardır.
ÖĞRENİM HEDEFLERİ:
1. İletişimin tanımını yapabilecek, önemini açıklayabilecek
2. İletişimin temel ögelerinin özelliklerini açıklayabilecek
3. İletişim tiplerini sayabilecek, uygulayabilecek
4. Empati –sempati kavramlarını tanımlayabilecek
5. Yaşlılarda iletişim özelliklerini sayabilecek
6. Yaşlılarda iletişimdeki engelleri tanımlayabilecek
7. Etkin dinleme özelliklerini sayabilecek, uygulayabilecek ve engelleyen tutumları
söyleyebilecek
8. Geri bildirim kavramını tanımlayabilecek ve uygulayacaklardır.
GeriatriAMAÇ: Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hekim ve hemşire / ebe yaşlı
sağlığı ve belirlenmiş kronik hastalıklarda ev ziyareti için gerekli bilgi, beceri
kazanacak ve tutum geliştireceklerdir.
ÖĞRENİM HEDEFLERİ:
1. Yaşlı bireylerin özel gereksinimleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olma gereksinimi nedenlerini
açıklayabilme
2. Geriatrik değerlendirme (fiziksel sağlık, mental sağlık, sosyal ve ekonomik durum, fonksiyonel durum ve
çevresel durum) yapabilme
3. Değerlendirme ve sonuçları “Yaşlı İzlem Formu”na işleyebilme
4. Cilt, görme, işitme, tatma, koku, dokunma ve denge üzerine yaşlanmaya bağlı değişiklikleri
tanımlayabilme
5. Yaşlılıkta sıklıkla görülen hastalıklarından Geraitrik 4 dev (hafıza kaybı, depresyon, üriner inkontinans,
düşmeler, immobilite), Diabetes Mellitus ve Hipertansiyon ve eşlik eden risk faktörlerini tanıma ve
bakım ve izlem planı oluşturabilme
6. Yaşlılıkta sağlığın esenlendirilmesi için uyku, beslenme, egzersiz, sigara ve alkol kullanımı, bağışıklama,
kaza önleme, ilaç kullanımı konularında yaşlılara eğitim verebilme