![Page 1: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/1.jpg)
ARAŞTIRMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALIADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
Dr. Pınar Okyay
![Page 2: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/2.jpg)
EPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMA TİPLERİ
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALIADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
I. GÖZLEME DAYALI ARAŞTIRMALARi. Tanımlayıcı
ii. Analitik
II. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR
![Page 3: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/3.jpg)
GÖZLEME DAYALI ARAŞTIRMALAR
A. Tanımlayıcı Araştırmalar
B. Analitik araştırmalar
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALIADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
![Page 4: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/4.jpg)
GÖZLEME DAYALI ARAŞTIRMALARA. Tanımlayıcı
Bir grup hasta İlginç bulgular Kısa bir zaman süresi Başka araştırmaları tetikleme
![Page 5: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/5.jpg)
GÖZLEME DAYALI ARAŞTIRMALARA. Tanımlayıcı/
YER
KİŞİ
ZAMAN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALIADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI ANABİLİM DALI
![Page 6: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/6.jpg)
Kişi Yaş Cins Irk, etnik yapı Din Sosyoekonomik durum Medeni durum Eğitim durumu ..
![Page 7: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/7.jpg)
Yer Kırsal-kentsel Bölgesel dağılım Uluslararası dağılım
![Page 8: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/8.jpg)
Zaman Saat Gün Hafta Ay Mevsim Yıl
![Page 9: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/9.jpg)
GÖZLEME DAYALI ARAŞTIRMALAR
A. Tanımlayıcı Araştırmalar
1. Olgu sunuları
2. Olgu serileri
3. Korelasyon araştırmaları
-Ekolojik
-Zaman serileri
![Page 10: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/10.jpg)
A1.Olgu sunumu Bir ya da birden çok hekim
tarafından bir hasta ile ilgili detaylı ve dikkatli bir raporlama.
•TALİDOMİD
![Page 11: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/11.jpg)
A2. Olgu serileri Olgu sunusunun birden çok hasta,
yani bir hasta grubu için yapılamış hali. Hastaların özelliklerinin dağılımı.
•KANSER SERİLERİ
![Page 12: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/12.jpg)
A3.Korelasyon çalışmaları Çalışma birimini “gruplar” oluşturur. Ekolojik korelasyon
Et tüketimi ile kolon kanseri korelasyonu Zaman serileri
Boğmaca insidansının yıllar içinde değişimi
![Page 13: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/13.jpg)
GÖZLEME DAYALI ARAŞTIRMALAR
B. Analitik Araştırmalar
1. Kesitsel2. Olgu-kontrol
(Yuvalandırılmış,..)
3. Kohort (Prospektif, retrospektif, olgu-kohort,..)
![Page 14: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/14.jpg)
B1. Kesitsel
Soru:
Ne oluyor?
![Page 15: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/15.jpg)
B1. Kesitsel
Araştırma için seçilen
grup
Aranan özellik olan
Aranan özellik olmayan
Zaman
Sorunun yönü yok.
Çalışmanın başlangıçı
![Page 16: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/16.jpg)
Kesitsel araştırmalarda; PREVALANSI HIZI elde edilir. Olumlu yönleri:
Toplumun sağlık sorunları ve önceliklerini kısa zamanda belirlemek
Topluma genelleme yapma olanağı Birden fazla sorun aynı anda
araştırılabilir. Olumsuz yönleri:
Eski ve yeni hastalar birlikte, hastalığın seyri, riski hakkında bilgi veremez.
![Page 17: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/17.jpg)
B1. Olgu-kontrol
Soru:
Ne oldu?
![Page 18: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/18.jpg)
B2. Olgu-kontrol
Olgular
Kontroller
Maruz kalmışMaruz kalmamışMaruz kalmışMaruz kalmamış
Zaman
Çalışmanın başlangıçıSorunun yönü
![Page 19: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/19.jpg)
Olgu-kontrol araştırmalarında; Olasılıklar oranı (Tahmini rölatif
risk/Odds ratio) elde edilir. Olumlu yönleri:
Zaman ve maliyet açısından ekonomik olması
Az görülen hastalıkları ya da durumları inceleme olanağı vermesi
Olumsuz yönleri: Eksik ya da yanlış kayıtlardan etkilenme Hafıza yanılgılarından etkilenme
![Page 20: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/20.jpg)
EtkenOlgu Kontrol Toplam
Karşılaşmış a b a+bKarşılaşmamış
c d c+d
Toplam a+c b+d a+b+c+d
Olgu grubunda etkenle karşılaşma oranı: a/a+c
Kontrol grubunda etkenle karşılaşma oranı: b/b+d
Odds Ratio (Tahmini Rölatif Risk)=(a/a+c ) / (b/b+d)Odds Ratio (Tahmini Rölatif Risk)=(a/c ) / (b/d) Odds Ratio = ad / bc
B2. Olgu-kontrol
![Page 21: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/21.jpg)
Haftada yüzme süresi
Dişte mine erozyonu Toplam
Olgu Kontrol
6 saat 32 118 150< 6 saat 17 127 144Toplam 49 245 294
Tablo. Dişte mine erozyonu olan ve olmayan grupların havuzda yüzme sürelerinin karşılaştırılması (Centerwall et al., 1986)
B2. Olgu-kontrol
![Page 22: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/22.jpg)
OR = ad / bc%95 GA ( log OR)= logeOR1.96SE(logeOR)
Odds Ratio= (32x127) / (118x17)=2.026
%95 GA OR = 1.069-3.840
Haftada 6 saat ve üzerinde havuzda yüzmenin diş minesinde erozyon riskini 2.026 kez arttıır..
B2. Olgu-kontrol
![Page 23: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/23.jpg)
Soru:
Ne olacak?
B3. Kohort
![Page 24: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/24.jpg)
Çalışma için
seçilen kohort
Maruz kalanlarr
Maruz kalmayanlar
Çalışmanın başlangıçı
Zaman
Sorunun yönü
Hasta olan
Hasta omayan
Hasta olan
Hasta omayan
B3. Kohort
![Page 25: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/25.jpg)
Kohort araştırmalarında; İnsidans hızı ve rölatif risk elde edilir. Olumlu yönleri:
Neden-sonuç ilişkisini belirlemede en güvenilir
Toplumda sık görülen hastalıkların incelenmesinde uygun
Olumsuz yönleri: Zaman, maliyet ve personel açısından pahalı Kohortta meydana gelen değişiklikler ( göç,
araştırmayı terk,vb.)
![Page 26: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/26.jpg)
Kohort araştırmaları, yeni olgu bulurlar; yani insidans üzerinde çalışırlar.
EtkenHastalık Var
Hastalık Yok
Toplam
Var a b a+bYok c d c+dToplam a+c b+d a+b+c+d
Etken (+) olanlarda insidans hızı= a / a+b
Etken (-) olanlarda insidans hızı= c/c+d
Rölatif Risk (RR) = (a / a+b) / (c/c+d)
B3. Kohort
![Page 27: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/27.jpg)
Annede epilepsi
Bebekte malformasyon
ToplamVar Yok
Var 32 273 305Yok 3216 46766 49982Toplam 3248 47039 50287
Tablo 1. Epileptik anne bebeklerinde malformasyon
B3. Kohort
Etken (+) olanlarda insidans hızı= 32/305 x 100=10,49
Etken (-) olanlarda insidans hızı= 3216/49982 x 100=6.43
Rölatif Risk (RR) = 10.49/6.43 = 1.63Epileptik annelerde normal annelere göre 1.63 kez daha fazla
malformasyonlu bebek beklenir.
![Page 28: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/28.jpg)
B3. Kohort
Bağıl Risk ( Attributable risk, Risk difference)
Bağıl Risk = 10.49-6.43= 4.06
%4.06 epilepsiye bağıl risk
AR
+-
![Page 29: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/29.jpg)
B3. Kohort
Korunabilirlik Hızı= Etkenle karşılaşan Etkenle karşılaşmayan
grubun insidans hız grubun insidans hızı
-
Etkenle karşılaşan grubun insidans hızı
x 100
Korunabilirlik Hızı=4.06/10.49 x 100=38.70 (%)
![Page 30: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/30.jpg)
DENEYSEL ARAŞTIRMALAR
A. Randomize Kontrollü Deneyler
B. Saha Deneyleri
C. Toplum Deneyleri
![Page 31: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/31.jpg)
DENEYSEL ARAŞTIRMALAR
1. Hayvan Deneyleri:
Kontrol grubu zorunlu, deney grubu birden fazla olmalı.
2. İnsan Deneyleri
a. Profilaktik
b. Tedavi edici
![Page 32: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/32.jpg)
DENEYSEL ARAŞTIRMALARA. Randomize kontrollü deneyler
REFERANS
POPULASYON
DENEY
POPULASYONU
Tanı ve seçim
kriterleri belirlenmelid
ir
Uygun örnekleme
yöntemi kullanılmalıd
ır
RANDOMİZASYON
![Page 33: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/33.jpg)
DENEYSEL ARAŞTIRMALARA. Randomize kontrollü deneyler
R
A
N
D
O
M
İ
Z
A
S
Y
O
N
DENEY GRUBU
KONTROL GRUBU
Müdahalenin yapılması
İzleme
Sonuç biliniyor-OlumluSonuç biliniyor-OlumsuzSonuç bilinmiyor
Sonuç biliniyor-OlumluSonuç biliniyor-OlumsuzSonuç bilinmiyor
![Page 34: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/34.jpg)
DENEYSEL ARAŞTIRMALARA. Randomize kontrollü deneyler
Elde edilen ölçütler:•Müdahale ve kontrol grubunda mortalite, morbidite, komplikasyon vb. hızları.•Rölatif yarar/etkinlik•Atfedilen etkinlik•Koruyuculuk oranı
![Page 35: Basic Concepts Related to Research in Turkish](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022020213/58a2ec921a28abbf0b8bef91/html5/thumbnails/35.jpg)
KAYNAKÇA
1. Beaglehole R, Bonita R, Kjellström T, Basic Epidemiology, WHO, Geneva, 1993.
2. Dawson-Saunders B., Trapp R.G., Basic and Clinical Biostatistics, Lange-1990.
3. Sümbüloğlu K., Sümbüloğlu V., Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri, Hatipoğlu Yayınevi, Ankara,1988.
4. Altman DG, Practical Statistics for Medical Research, Chapman Hall, London, 1995.