Download - 20170213 digital-archives
การพัฒนานวตักรรมการใหบ้รกิารเอกสารจดหมายเหตุ
บญุเลศิ อรณุพบิลูย ์ผูอ้ํานวยการฝ่ายบรกิารความรูท้างวทิยาศาสตรแ์ละเทคโนโลยีสํานกังานพฒันาวทิยาศาสตรแ์ละเทคโนโลยแีหง่ชาติ[email protected]://www.thailibrary.in.thhttp://facebook.com/boonlert.aroonpiboon
การทาํงาน• ปฏบิตังิานดา้นเทคโนโลยี
สารสนเทศ วังสระปทมุ• พัฒนาระบบ eMuseum
วังสระปทมุ• สนับสนุนการพัฒนาพพิธิภัณฑ์
สมเด็จพระพันวัสสาอยัยกิาเจา้• คณะทํางานหนังสอืเกา่พมา่
ตามพระราชดํารฯิสมเด็จพระเทพรัตนราชสดุาฯ
• คณะทํางานโครงการไอทตีามพระราชดํารฯิ สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุาฯ
การทาํงาน• ประธานคณะทํางานประชาสมัพันธผ์า่นสือ่ออนไลน ์
สํานักงานเสรมิสรา้งเอกลักษณ์ของชาต ิสํานักปลัดสํานักนายกรัฐมนตรี
• ทีป่รกึษาคณะทํางานจัดการองคค์วามรูสํ้าหรับขา้ราชการผา่นสือ่ออนไลน ์สํานักงานคณะกรรมขา้ราชการพลเรอืน
• กรรมการกําหนดแนวทางการจัดการสารสนเทศเพือ่ประชาสมัพันธแ์ละสรา้งบทเรยีนออนไลนข์องศาลปกครอง
• กรรมการพัฒนาคลังขอ้มลูความรูข้องสํานักงานศาลปกครอง
• กรรมการกําหนดแนวทางในการจัดการสารสนเทศเพือ่การประชาสมัพันธข์องศาลปกครอง
• กรรมการพัฒนาศนูยว์ทิยบรกิารศาลยตุธิรรม• กรรมการพัฒนาการเรยีนรูเ้กีย่วกบักระบวนการ
ยตุธิรรมทางปกครองและวธิปีฏบิัตริาชการทีด่ผีา่นระบบอเิล็กทรอนกิส์ สํานักงานศาลปกครอง
• คณะทํางานขับเคลือ่นเครอืขา่ยจดหมายเหตุ• คณะอนุกรรมการขับเคลือ่นการใชเ้ทคโนโลยี
สารสนเทศเพือ่การศกึษา ม.ธรุกจิบัณฑติ
• อาจารยพ์เิศษ/วทิยากรสาขาวชิาบรรณารักษศาสตรแ์ละสารสนเทศศาสตร์ ม.เชยีงใหม,่ ม.หอการคา้ไทย, มศว, จฬุาลงกรณ์มหาวทิยาลัย, ม.ขอนแกน่
• อาจารยพ์เิศษการบรหิารจัดการขอ้มลู มธ.• อาจารยพ์เิศษการบรหิารจัดการจดหมายเหตแุละ
สารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม ม.ศลิปากร• ผูท้รงคณุวฒุใินคณะกรรมการประจํา
สํานักหอสมดุ ม.บรูพา และสํานักวทิยบรกิารและเทคโนโลยสีารสนเทศ มรภ.พบิลูสงคราม, หมูบ่า้นจอมบงึ, ราชนครนิทรฯ
• กรรมการดําเนนิโครงการหนังสอืเกา่ชาวสยาม • ผูท้รงคณุวฒุปิรับปรุงหลักสตูรศลิปศาสตรบัณฑติ
สารสนเทศศกึษา ม.เชยีงใหม, ม.บรูพา• คณะทํางานการพัฒนาคลังผลงานวจัิยไทย• ผูท้รงคณุวฒุใินคณะกรรมการประจํา• กรรมการการจัดหาระบบหอ้งสมดุ
ศาลปกครอง, TK Park, ม.บรูพา
การพฒันาเศรษฐกจิสงัคมดจิทิลันําไปสู.่..
วธิกีารคดิใหม ่- กระบวนการเรยีนรูใ้หม ่–กระบวนการทํางานใหม ่- โมเดลธรุกจิใหม ่-
วถิชีวีติใหม่
ประเทศไทย 1.0สงัคมเกษตรกรรม
ประเทศไทย 2.0สงัคมอตุสาหกรรมเบา
ประเทศไทย 3.0สงัคมอตุสาหกรรมหนกั
ประเทศไทย 4.0
Smithsonian Institution Archivesไดใ้หแ้นวคดิการจัดการแนวใหม ่ทีเ่รยีกวา่
More Product, Less ProcessMPLP
minimal processing
เพือ่สง่มอบ High Value Services
ยทุธศาสตร์
๑.พัฒนาโครงสรา้งพืน้ฐานดจิทิัล
ประสทิธภิาพสงู ให ้ครอบคลมุทั่วประเทศ
เขา้ถงึ พรอ้มใช ้จา่ยได้
๒. ขบัเคลือ่นเศรษฐกจิดว้ยเทคโนโลยดีจิทิลั
ขบัเคลือ่น New S-Curve เพิม่ศกัยภาพ สรา้งธุรกจิเพิม่มูลคา่
๓. สรา้งสงัคมคณุภาพดว้ยเทคโนโลยดีจิทิลั
สรา้งการมสีว่นรว่ม การใชป้ระโยชนอ์ยา่งท ัว่ถงึ
และเทา่เทยีม
๕. พัฒนากําลังคนใหพ้รอ้มเขา้สูย่คุเศรษฐกจิและสงัคมดจิทัิลสรา้งคน สรา้งงาน
สรา้งความเขม้แข็งจากภายใน
๔. ปรบัเปลีย่นภาครฐัสูก่ารเป็นรฐับาลดจิทิลัโปรง่ใส อํานวยความสะดวก รวดเร็ว เชือ่มโยงเป็นหนึง่เดยีว
๖. สรา้งความเชือ่มัน่ในการใช ้เทคโนโลยดีจิทิลักฎระเบยีบทนัสมยั เชือ่ม ัน่ในการลงทนุ
มคีวามม ัน่คงปลอดภยั
แนวทางประชารฐัขบัเคลือ่นยทุธศาสตร์
ขยายโครงขา่ยโทรคมนาคมทีท่นัสมยั
กา้วทนัเวทโีลกดว้ยดจิทิลั
สรา้งโอกาส สรา้งความเทา่เทยีม
ยกระดบัประสทิธภิาพและประสทิธผิลสูร่ฐับาลดจิทิลั
สรา้งคนไทย 4.0 + ดจิทิลั
สรา้งระบบนเิวศดจิทิลัย ัง่ยนื เป็นทีย่อมรบัในระดบัสากล
• ประชาชนทกุกลุม่โดยเฉพาะกลุม่ผูอ้ยูอ่าศัยในพืน้ทีห่า่งไกล ผูส้งูอาย ุ และคนพกิาร สามารถเขา้ถงึและใชป้ระโยชนจ์ากเทคโนโลยดีจิทัิล
• ประชาชนทกุคนมทัีกษะการใชเ้ทคโนโลยดีจิทัิลอยา่งสรา้งสรรค์• ประชาชนสามารถเขา้ถงึ การศกึษา สาธารณสขุ และบรกิารสาธารณะ ผา่นระบบ
ดจิทัิล
๓.๑ สรา้งโอกาสและความเทา่เทยีมทางดจิทิลั
๓.๒ พฒันาการใชเ้ทคโนโลยดีจิทิลัอยา่งสรา้งสรรคแ์ละรบัผดิชอบ
๓.๓ สรา้งสือ่ คลงัสือ่และแหลง่เรยีนรูด้จิทิลั
๓.๔ เพิม่โอกาสทางการศกึษาดว้ยเทคโนโลยดีจิทิลั
๓.๕ เพิม่โอกาสการเขา้ถงึบรกิารสขุภาพดว้ยดจิทิลั
ยทุธศาสตรท์ี ่๓. สรา้งสงัคมคณุภาพดว้ยเทคโนโลยดีจิทิลั
สรา้งการมสีว่นรว่ม การใชป้ระโยชนอ์ยา่งท่ัวถงึและเทา่เทยีม
แผนงาน
เป้าหมาย
Trends in Archival Processing• Born-digital Materials• Application of MPLP• Faster, Better, Cheaper and more Open and Reusable• GLAM Interoperability• Risk Management• Collaboration & Communities
คําถามชวนคดิ ประเด็นชวนคยุ• ทา่นเลอืกบนัทกึเอกสารในฟอรแ์มต JPG หรอื TIF
• ทา่นเลอืกบนัทกึ JPG โดยกําหนดคา่ Quality สงูสดุ แบบ Baseline Standard ทกุครัง้
• ทา่นรูว้า่เครือ่งพมิพทํ์างานดว้ยส ีCMYK
• ทา่นกําหนดเมทาดาทาของภาพชดุ IPTC ทกุครัง้
• เอกสาร PDF ทา่นเลอืกใช ้แบบ PDF/A
• มาตรฐาน/แนวปฏบิตักิารแปลงดจิทิลัทรัพยากรจดหมายเหตุ
• มาตรฐาน/แนวปฏบิตักิารสรา้งเอกสารดจิทิลัและอนุรักษ์ทรัพยากรจดหมายเหตดุจิทิลั
• ประเภทเอกสารจดหมายเหตุในยคุดจิทิลั
สือ่ในรปูแบบกระดาษ• สแกน
• ตอ้งตัง้โหมด CMYK• ฟอรแ์มต JPG 300dpi (แนะนํา 600dpi)• และบนัทกึแบบ High Quality / Based-line Standard• กรณีทีภ่าพมขีนาดตํา่กวา่ 5 นิว้ จะตอ้งสแกนดว้ยคา่อตัราสว่น 300%
• ถา่ยดว้ยกลอ้งดจิทิลั• ฟอรแ์มต JPG High Quality หรอื Raw• และบนัทกึแบบ High Quality / Based-line Standard
• กรณีนําภาพไปใช ้จะตอ้งนําภาพมาทําสําเนาและปรับคา่ DPI / JPG Options ตามเหมาะสม หรอื Based-line Optimized
สือ่ในรปูแบบกระดาษ PDF• สแกน
• ตอ้งตัง้โหมด CMYK• ความละเอยีด 300dpi (แนะนํา 600dpi)• กรณทีีภ่าพมขีนาดตํา่กวา่ 5 นิว้ จะตอ้งสแกนดว้ยคา่อตัราสว่น 300%
• ถา่ยดว้ยกลอ้งดจิทิลั• ฟอรแ์มต JPG High Quality หรอื Raw• และบนัทกึแบบ High Quality / Based-line Standard
• PDF แบบ High Quality • PDF แบบ Medium Quality หรอื Low /A• PDF/X เพือ่สง่พมิพโ์รงพมิพใ์นโหมด CMYK• PDF/E เพือ่งานวศิวกรรม
https://oer.learn.in.th/search_detail/result/31398
Text Born Digital• สรา้งดว้ย Word, PPT, InDesign …• ฟอรแ์มตทีต่อ้งจัดเก็บ
• ตามตน้ฉบบั .doc, docx, ppt, pptx, ai• PDF/A• Layout• ฟอนต์
• หน่วยงานราชการ ... ประกาศ TH SarabunPSK ….เอกสารสําคญัของหน่วยงานตอ้งฝังฟอนต ์(Embedded Font)
Raw Data : Storage & Backup System & Physical Space
Digital Archives / Museum
Management System
Document Management
System
Digital Library / IR – Institutional
Repository / Digital Repository
/ Research Repository / KMeLearning / ILS
ระบบปิด ระบบเปิดData Exchange & Interoperability ?
สือ่ดจิทิลักบัคลงัเอกสารดจิทิลั
Word
PDF PDF/Aฝังฟอนต์
Wordฝังฟอนต์
JPGHigh Quality
Z39.5OAI-PMH
XML Services
ประเภทเอกสารจดหมายเหต ุ... ณ วนันี้Traditional Format
• สิง่พมิพ์• ภาพถา่ย• แผนที่• วตัถตุา่งๆ
Born-Digital Format• เอกสารทีส่รา้งดว้ยโปรแกรมคอมพวิเตอร์• Microsoft Office• Adobe PhotoShop
• เอกสารทีส่ง่ออก (Export) หรอืแปลง (Convert) จากตน้ฉบบัดจิทิลั• PDF
• ภาพถา่ยจากกลอ้งถา่ยภาพดจิทิลั
• สือ่มลัตมิเีดยี
ประเด็นดจิทิลัทีค่วรใสใ่จ• Uncompressed• Unencrypted• Use standard character encoding (ASCII, UTF - 8)• Open, documented standard• Non - proprietary
ฟอรแ์มตเอกสารดจิทิลั• TIF• GIF• JPG• PNG• PDF/A• AIFF / WAV / MP3• MOV / MP4
• RTF• DOC, PPT, XLS• TXT• HTML, XML• PDF/A• ZIP / GZIP
การสแกนเอกสารดว้ย Scanner• เลอืกเครือ่งสแกนเนอรใ์หเ้หมาะสมกบัประเภทของเอกสาร• สวมใสถ่งุมอืขณะดําเนนิการ• กําหนดคา่ Config ของเครือ่งสแกนเนอรใ์หอ้ยู่ในระดบัสงู• Resolution มากกวา่ 300 dpi • โหมดส ีCMYK/RBG/Grey
• บนัทกึในฟอรแ์มต• TIFF• Best Quality JPG• PNG
• เก็บขอ้มลูไวห้ลายสําเนา
JPG ประเด็นทีค่วรระมัดระวงั• ภาพกราฟิกฟอรแ์มต JPG (Joint Photographer’s Experts Group)
• สนับสนุนสไีดถ้งึ 24 bit • สามารถใชง้านขา้มระบบ (Cross Platform) หมายความวา่ ระบบคอมพวิเตอรท์กุระบบ ไมว่า่จะใช ้Windows, Unix, xOSก็สามารถเรยีกใชไ้ฟลภ์าพสกลุนีไ้ด ้
• สามารถกําหนดคา่การบบีไฟลไ์ดต้ามทีต่อ้งการ ดว้ยเทคนคิการบบีอดัคงสญัญาณหลกั (Lossy compression) โดยนําบางสว่นของภาพทีซ่ํ้าซอ้นออกไป คงไวเ้ฉพาะขอ้มลูสําคญัเทา่นัน้
• มรีะบบแสดงผลแบบหยาบและคอ่ยๆ ขยายไปสูล่ะเอยีดในระบบ Progressive
• มโีปรแกรมสนับสนุนการสรา้งจํานวนมาก• เรยีกดไูดก้บั Graphics Browser ทกุตวั
JPG ประเด็นทีค่วรระมัดระวงั• ปัญหาสําคญัคอื คา่ Default ของ JPG จะบบีอดั(Compress) “คณุภาพ -Quality” ของภาพ
• ดงันัน้หากจะใช ้JPG เพือ่งานจดหมายเหต ุจะตอ้งตัง้คา่ Quality ของการบนัทกึใหเ้ป็นคา่ “สงูสดุ” ทกุครัง้
จําไวว้า่คา่ Quality จะตอ้ง “สงูสดุ”กําหนด Format Options เป็น Baseline (“Standard”)
การบรหิารจัดการ Born-Digital Media• ภาพถา่ยดจิทิลั
ตัง้คา่วัน/เวลาของกลอ้งถา่ยภาพดจิทัิล
ถา่ยภาพดว้ยคา่ Config ในระดบัสงู
นําภาพมาบนัทกึ IPTC, XMP Metadata
JPG ประเด็นทีค่วรระมัดระวงั• รวมทัง้การถา่ยภาพดว้ยกลอ้งถา่ยภาพดจิทิัล ก็จะตอ้งกําหนดคา่ Qualityให ้“สงูสดุ” ดว้ยเชน่กนั
การบรหิารจัดการ Born-Digital Media• เอกสารจาก Microsoft Office Word/PowerPoint
สรา้งเอกสารแบบ Style
กําหนด Metadata
บนัทกึเอกสารแบบฝังฟอนต์
สง่ออกเป็น PDF/A
ภาษาไทย ... ปัญหาใหญท่ีต่อ้งรณรงคต์อ่ไป
• คณุรูจั้ก ... Thai Encoding แลว้หรอืยงั• ANSI, TIS-620, Windows-874, UTF-8
เอกสารแยกกนัเกบ็ ไมเปนระบบ
จัดเขาแฟมเอกสาร
จัดเกบ็ เขาระบบจดัเกบ็
เก็บเขาตูเอกสาร
Drive / Folder / Sub-FolderDirectory
การจัดเก็บเอกสาร
ชือ่โฟลเดอรแ์ละแฟ้มเอกสาร• มักใชภ้าษาไทย• มักจะมชีอ่งวา่ง • มักมอีกัขระพเิศษผสม• ไมส่ือ่ความหมาย
หนว่ยงานของทา่นมขีอ้กาํหนดเกีย่วกบัการต ัง้ชือ่โฟลเดอรแ์ละแฟ้มเอกสาร
แลว้หรอืยงั !!!!!
ชือ่หนา้เอกสารออนไลน์• Namespace – Wiki• Pagename• Alias• Permalink• ผลกระทบตอ่การนํา URL มาอา้งองิ
คุณชอบ ...
http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B8%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0
http://th.wikipedia.org/wiki/ทุเรียน
หรือ
นโยบายเกีย่วกบัแบบอกัษร• หน่วยงานของทา่น กําหนดฟอนต ์ขนาดฟอนต ์และลักษณะฟอนตม์าตรฐานไวอ้ยา่งไร
• หน่วยงานของทา่นมขีอ้กําหนดการฝังฟอนตห์รอืไม่อยา่งไร
• หน่วยงานของทา่นมปีระกาศนโยบายการใชฟ้อนต์ทีไ่มล่ะเมดิลขิสทิธิห์รอืไม่
Thai EncodingUTF-8, TIS-620, Windows-874
<meta http-equiv=“content-type” content=“text/html; charset=………..”>
Thai Encoding
DatabaseTIS-620
DatabaseWindows-874
DatabaseUTF-8
WebISO-8859-1
WebWindows-874
Webไมร่ะบุ
สือ่ PPT
สือ่ Word
สือ่ Excel
สือ่ Web
ฟอนตใ์นประเทศไทย• ปัญหาทีผ่า่นมา
– การใชฟ้อนตท์ีห่ลากหลายไมม่มีาตรฐานในเอกสารทางราชการ
– การใชม้าตรฐานฟอนตข์องบรษัิทเอกชนทีผ่กูขาดลขิสทิธิ์ของระบบปฏบิตังิาน ทําใหจํ้ากดัสทิธิต์า่งๆ ทีจ่ะมมีาตรฐานเอกสารเป็นเสร ีไมข่ึน้กบัระบบปฏบิตักิารใดๆ
– ปัญหาเรือ่งการฟ้องรอ้งละเมดิลขิสทิธิฟ์อนต์
• แนวทางแกไ้ข– รัฐบาลไทยประกาศใช ้“ฟอนตม์าตรฐานราชการไทย”
ฟอนตส์วยๆ ไมล่ะเมดิลขิสทิธิ์(ตวัอยา่งจากฟอนตม์าตรฐานราชการไทย)
TH Charmonman ออกแบบโดยคณุเอกลักษณ์ เพยีรพนาเวช TH Krub ออกแบบโดยคณุเอกลกัษณ์ เพยีรพนาเวช
TH Sarabun New
SIPA รว่มกับกรมทรัพยส์นิทางปัญญา ไดร้ว่มกันแกไ้ขสญัญาอนุญาตฟอนต ์TH Sarabun ตัวนีใ้หมเ่ป็น GPL 2.0 + Font exception เพือ่ใหเ้ป็นฟอนตท์ีเ่สรยี ิง่ข ึน้ พรอ้มกันนีก็้ไดแ้กไ้ขจดุบกพรอ่งตา่งๆ ทีม่ใีน TH Sarabun PSK ตัวเดมิ
Default Font• การกําหนดใหฟ้อนตใ์ดๆ เป็นคา่ “กําหนด” ของโปรแกรม MS Word, MS PowerPoint หรอืโปรแกรมอืน่ๆ ในกลุม่ลกัษณะเดยีวกนั
• ไมต่อ้งเสยีเวลากบัการเลอืกเปลีย่นฟอนตท์ลีะพารากราฟ หรอืทีละสไลด์
Style หวัใจงานพมิพ์• ปรับแกไ้ขไดง้า่ย• เอกสารไมเ่สยีฟอรแ์มต• สรา้งสารบญัไดท้ันที• แปลงเป็นเอกสารเว็บ
ทีค่นตาบอดอา่นไดด้ว้ยScreen Reader ไดง้า่ย
• แปลงเป็น Digital LibraryContent มาตรฐานพรอ้มสารบญัอตัโนมัต ิ(Greenstone)
ปรับเปลีย่นวธิพีมิพง์าน• ตดัคํา ณ ตําแหน่งทีต่อ้งการ โดย
• เคาะชอ่งวา่งไปเรือ่ยๆ จนกวา่จะตดัคํา• กดปุ่ ม <Enter>• กดปุ่ ม <Shift><Enter>
• ขึน้หนา้ใหม ่ณ ตําแหน่งทีต่อ้งการ• กดปุ่ ม <Enter> ไปเรือ่ยๆ จนขึน้หนา้ใหม่• กดปุ่ ม <Ctrl><Enter>
×
××
Metadata เอกสารจากMicrosoft Office• Office 2003
• File, Properties..
ประเด็นพจิารณา... แตล่ะรายการ
มหีลกัในการลงขอ้มลูอยา่งไร
Metadata เอกสาร PDF
• Acrobat Professional• File, Properties…
• กรณีไมม่ ีAcrobatProfessional สามารถใช ้Freeware :BeCyPDFMetaEdit
การบรหิารจัดการ Born-Digital Media• ภาพถา่ยดจิทิลั
ตัง้คา่วัน/เวลาของกลอ้งถา่ยภาพดจิทัิล
ถา่ยภาพดว้ยคา่ Config ในระดบัสงู
นําภาพมาบนัทกึ IPTC Metadata
Types of MetadataLibrary Museum Archive eLearning
Data Structure MARC, DC CDWA EAD, ISAD(g) DC
Data Content AACR2, RDA CCO DACS LOM
Data Format XML XML XML XML
Data Exchange Z39.5, OAI OAI OAI OAI