![Page 1: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/1.jpg)
1. GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK
“Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”
S. Ulam (1909-1984)
![Page 2: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/2.jpg)
KONSTANTE FISIKOAK
![Page 3: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/3.jpg)
ESPEKTRO ELEKTROMAGNETIKOA
![Page 4: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/4.jpg)
XIX. MENDEAREN AMAIERAN: FISIKA KLASIKOA
1800 1905
S. V AC S. 0 S. V S. X S. XV S. XX
MATERIA
ERRADIAZIOA
FISIKA MODERNOA (KUANTIKOA)
![Page 5: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/6.jpg)
GORPUTZ BELTZAREN ERRADIAZIOA
GORPUTZ BELTZAK
![Page 7: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/7.jpg)
(Eisberg, 28 o)
![Page 8: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/8.jpg)
TEORIA KLASIKOA ETA KUANTIKOA
Rayleigh Planck
![Page 9: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/10.jpg)
COBE
Penzias Wilson
![Page 11: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/12.jpg)
EFEKTU FOTOELEKTRIKOA
Hertz Lennard
Millikan
![Page 13: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/13.jpg)
MATERIA ETA ERRADIAZIOA
![Page 14: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/14.jpg)
(Klasikoa)
![Page 15: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/15.jpg)
Dispertsio klasikoan berriz, datorren eta ateratzen den argiaren uhin-luzera berdina izango litzatekeen
COMPTON-EN EFEKTUA
A.H. Compton
![Page 16: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/16.jpg)
Anderson Dirac
Kontserbatzen al da momentu lineala?
min=0.012 A)
![Page 17: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/17.jpg)
X IZPIEN IGORPENA (Bremsstrahlung )
Roentgen
![Page 18: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/18.jpg)
ESPEKTRO ATOMIKOAK
Difrakzio sarea
Gas atomikoa(potentzial altuan
kitzikaturik)
Igorpen
Xurgapen
![Page 19: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/21.jpg)
Lyman Serieak(ultramorea)
Balmer Serieak
(ikuskorra)
Paschen Serieak(IG)
Lyman Balmer Paschen
n = 1
n = 2
n = 3
HIDROGENOAREN IGORPEN-ESPEKTROA
![Page 22: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/22.jpg)
(Eisberg, 119-126 o)
![Page 23: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/23.jpg)
+Ze (nukleoa)
Rutherford
Arrakasta: ( handiak azaltzen ditu)
( rad. txikiegia !!)
THOMSON-EN EREDUA
RUTHERFORD-EN ESPERIMENTUA ETA EREDUA
Geiger Marsden
Thomson
![Page 24: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/24.jpg)
(Geiger eta Marsden fisikariek egindako esperimentua)
![Page 25: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/26.jpg)
BOHR-EN EREDUA
222
2nM
E nR
n
Kuantizazioa beste edozein sisteman betetzen da ere. Adibidez, molekula diatomikoaren rotazioan:
nmvrLn
i fhc
hf E E
Sommerfeld Bohr
![Page 27: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/27.jpg)
T-VLq
L
hq
q
qqq
, p
, ndpJ
Orokortuz:
= 10973700 m-1
RH= 1096800 m-1
n=nr+n
Zuzenketa erlatibista
m =mM/(m+M)
![Page 28: 1.GAIA: GERTAERA KUANTIKOAK “Harrigarria iruditzen zait zenbat aldatu den gizakien zibilizazioa pizarra batetan behin idatzitako zirriborro batzuengatik.”](https://reader038.vdocuments.mx/reader038/viewer/2022103022/56649d635503460f94a4633f/html5/thumbnails/28.jpg)
FRANK ETA HERTZ-EN ESPERIMENTUA
Frank Hertz
V0=4.9 V-etan Hq atomoaren elektroi bat kitzika daiteke. V0=9.8 V-etan 2 elektroi kitzikatzen dira.
Elektroiiturria Hg-xafla Hartzailea
V0, elektroien azelerazio-voltaia