Download - 13 Wiesław Wernic Barry Bede
-
Indeks: 00155/2014/11/W_13
Opracowanie edytorskie: Jawa48
na podstawie egzemplarza ze zbiorw prywatnych
Tylko do uytku wewntrznego i osobistego bez prawa przedruku i publikacji tak w czci jak i w caoci.
Listopad 2014
-
Prawa autorskie
nale do autora, autorw ilustracji,
Wydawnictwa CZYTELNIK,
ich spadkobiercw oraz innych osb fizycznych i
prawnych majcych lub roszczcych sobie takie prawa. Materiay wykorzystane w opracowaniu, stanowi rdo danych o
naszej kulturze, literaturze i historii, stanowi wasno publiczn, a ich
rozpowszechnianie suy dobru oglnemu.
Wykorzystywanie tylko do uytku osobistego, tak jak czyta si ksik wypoyczon
z biblioteki, od ssiada, znajomego czy przyjaciela.
Wykorzystywanie w celach handlowych, komercyjnych, modyfikowanie, przedruk i tym
podobne bez zgody autora edycji zabronione.
Niniejsze opracowanie suy wycznie popularyzacji tej ksiki i przypomnienia
zapomnianych pozycji literatury z lat szkolnych.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
7
Spis rozdziaw
Spojrzenie w przeszo str. 8 Stary znajomy str. 37 Wyprawa str. 67 Wielki plan str. 93 Izabela Bird str. 129 Wymary dom str. 146 Umiech losu str. 175 Clark na widowni str. 202 Nieznajomi str. 231 La Junta str. 265 Nota edytorska str. 294
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
8
I
S p o j r z e n i e w p r z e s z o
Trawa. Jak daleko sign wzrokiem trawa. Gdzieniegdzie gsta
i wysoka a po koskie brzuchy, gdzieniegdzie rzadka, zwida jaka, jak
gdyby zwiastujca koniec jesieni, a nie pocztek wiosny.
Rwnina cigna si bezkrenie. Tu i tam wystrzelay ponad ni
kpy drzew przerywniki w monotonii krajobrazu a na dalekim
zachodzie dwigay si nagle ku niebu postrzpione szczyty Medicine Bow i
Front Rang, dwu pasm grskich, ktre musi zauway kady przybywajcy
w te strony z. Kansasu.
Jechalimy powoli, chocia dzie szarza. Nic nas nie zmuszao do
popiechu, a nocleg w jakimkolwiek miejscu tej paszczyzny posiadaby
takie same zalety co wady. Drewna na opa nie brakowao, chodzio jedynie
o wod, lecz Karol zapewni mnie, i najdalej za p godziny przetnie drog
rzeczka pynca szerokim korytem.
Nie mog si myli twierdzi bawiem tu przed rokiem.
Przejazdem.
Przejazdem powtrzyem ironicznie. No, to rzeczywicie
musisz wietnie orientowa si w terenie.
Zerkn na mnie podejrzliwie.
Ta rzeczka, Janie, dobrze utkwia mi w pamici. Zarczam.
Spdziem nad ni kilka godzin, chocia cakiem zbytecznie.
Oczarowa ci widok?
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
9
Wzruszy ramionami.
Grzebaem w kamykach. Ley tam mnstwo kamykw
wyrzuconych na piaszczyst pla.
Szukae nuggetw?1 sprbowaem zgadn.
Nie mylisz si. Rzeczka wypywa z gr, bystry prd mg a tu
zanie drobiny zota.
Eksplorerska wyprawa? zdziwiem si. Nic mi o niej nie
wspominae.
Nie warto byo wspomina, zreszt... po prostu zapomniaem.
Lecz z t eksplorersk wypraw mocno si mylisz. Dawno z tym zerwaem.
To by po prostu przypadek. I to przypadek bardzo dziwny.
Tajemnicza historia? zaartowaem.
Istotnie. Po dzi dzie nie potrafi jej wytumaczy. Powiedz, co
uczyniby na widok obcego czowieka klczcego na rzecznej wydmie i
zbierajcego garciami kamienie?
Hm... chyba przygldabym si, prbujc odgadn cel tej pracy,
a pniej zapyta dziwnego zbieracza, czego szuka.
Tamten czowiek nie zauway mnie. Odjecha, zanim zdoaem
zawoa. Po prostu ze zdziwienia zapomniaem jzyka w gbie. Rzeczka
pyna wrd wysokich brzegw i eby dosta si do wody, naleao
najpierw zej z wysokiej skarpy na piaszczyst ach. Jechaem wwczas
tak wolno, jak my teraz, a trawa guszya ttent kopyt. Rozluniy mi si
poprgi, zatrzymaem konia, nacignem paski i ujrzaem zielon! lini
krzeww. atwo odgadn, e za nimi pyn strumie. Prowadzc
wierzchowca za uzd, przystanem jak nakazywaa ostrono. W dole,
poniej trawiastej skarpy, na piasku, dostrzegem czowieka. Klcza,
odwrcony do mnie plecami. W lewej doni dziery spory, na p ju
wypeniony woreczek. Praw zbiera porozrzucane tu i wdzie kamyki i
wpycha je do worka, bardzo pospiesznie. C wic dziwnego, i wziem go 1 Samorodna bryka czystego zota.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
10
za eksplorera gromadzcego wyniesione wod nuggety. Nie pomylaby
podobnie?
Przytaknem.
No, widzisz. Patrzaem i patrzaem, ale na prno usiowaem
dostrzec tawozielony poblask tak charakterystyczny dla grudek zota.
Doszedem do wniosku, e to zapewne nie zoto, lecz jaka odmiana
szlachetnych kamieni. Nie brak ich w rnych partiach Gr Skalistych.
Postanowiem czeka i sprawdzi. Nie trwao to dugo.
Ej, co krcisz, Karolu przerwaem. To wcale nie
zdziwienie pozbawio ci mowy.
Najpierw zdziwienie, a pniej i zdziwienie, i obawa. Ostrony
zawsze wygrywa, Janie. Nie jest rzecz bezpieczn zaskakiwa na
pustkowiu czowieka, ktry znalaz skarb.
Susznie. I co dalej?
Dalej? Tamten jegomo wypeni woreczek, zawiza go, wsta,
otrzepa donie i ruszy ku krzakom, na prawo ode mnie. Stamtd
wyprowadzi konia, wskoczy na siodo, przeby rzeczk i znikn mi z oczu
na przeciwlegym brzegu. Postaem jeszcze chwil, a pniej zbiegem na
ach. Moesz si mia ze mnie. Przez dwie albo i trzy godziny krciem si
po play tu i tam. Od ustawicznego schylania grzbiet mnie rozbola.
I co?
I nic! Cokolwiek podniosem, byo tylko bezwartociowym,
wygadzonym wod kamykiem, jakich peno w grach i w korytach
podgrskich rzek. Powiedz mi, Janie: po co on to zbiera?
Przyjrzae si uwanie kamykom?
Nie artuj. Potrafi odrni grudk zota od odprysku skay.
Pokrciem gow.
Moe to geolog? Zbiera prbki.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
11
Nie wyglda na geologa.
Rozemiaem si.
Z czego to wnioskujesz?
Z jego stroju. Zupeny obszarpaniec.
Kto wie, moe
powraca z dalekiej wyprawy w
gb gr? Geologowie prowadz
tam badania.
Pewno masz racj
zgodzi si Karol i na tym
wyczerpalimy temat.
Jednak, eby rzec prawd,
opowiadanie Karola mocno
utkwio mi w pamici. Nie bardzo
pasowa do wizerunku badacza
ziemi samotny jedziec,
pospiesznie uzupeniajcy swj
baga rzecznym wirem.
W dwie godziny pniej
zapowiedziana przez Karola
rzeczka pojawia si na horyzoncie. Zasygnalizowa j z daleka widoczny,
ciemniejszy od zieleni traw, pas zaroli. Ruszylimy galopem i zatrzymali
si dopiero wrd gszczu szeleszczcych lici. Wszystko si zgadzao:
porosa muraw skarpa, a niej piaszczysta acha, pokryta miejscami
drobnym wirem.
To tu stwierdzi mj towarzysz. Gdyby wiatr nie rozwia i
deszcz nie spuka, znalazby na tej play odciski stp czowieka, o ktrym
ci opowiadaem, a obok... moich butw.
Lecz chyba nie twierdzisz, i celowo doprowadzie mnie do
tego miejsca?
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
12
Nie twierdz umiechn si. Po prostu przypadek.
Zmierzchao ju na dobre, wic szybko napoilimy konie.
Obozowisko zostao rozbite poniej skarpy, bo chocia cigno wilgoci od
wody, a piasek niezupenie by suchy wysoki brzeg chroni nas przed
wiatrem i przed niepodan obserwacj. Bo i z tym naleao si liczy.
Wysoki brzeg skrywa rwnie blask ogniska, ktre mogo cign nam na
karki nieproszonego gocia. Przebywalimy bezludne co prawda okolice
Kolorado (bo znajdowalimy si wanie na terenach nalecych do stanu
Kolorado), lecz wcale nie tak bezpieczne. Bezludna, bo jaowa, na p
pustynna ziemia nie nadawaa si ani pod upraw, ani na pastwiska dla
byda. Natomiast dlatego wanie moga suy za kryjwk lub dogodn
drog ucieczki na za chd dla rnych ludzi, co to ani siej, ani orz, lecz
yj z oszustw, szwindli lub po prostu z rabunkw dokonywanych na
samotnych wdrowcach. Z lecego miedz, ludnego i bogatego Kansasu na
pewno cignli tu amatorzy atwych zarobkw, kierujc si ku grom, za
ktrymi leao terytorium Utahu2, po ktrym kryli jak syszaem
eksplorerzy szukajcy y zota i srebra. Napady na nich, a raczej na
transporty drogocennych metali, trafiay si zawsze tam, gdzie rozlege,
niezamieszkane obszary sprzyjay buszowaniu rabusiw.
Oto dlaczego obozowalimy nie na wysokim, trawiastym brzegu,
lecz w dole. Licho nie pi!
Losowalimy jak zwykle kolejno nocnych wart. Mnie przypad
dyur do pnocy, Karolowi od pnocy do witu.
Tak wic mj towarzysz, gdy pierwsze gwiazdy poznaczyy niebo,
otuli si pledem, siodo podsun pod gow, a nogi wycign w stron
arzcych si wgli ogniska. Moim obowizkiem byo nie dopuci do
cakowitego wyganicia drewien, ale i rwnoczenie nie da buchn
pomieniowi una sygnalizowaaby obecno czowieka. Wiedziaem, jak
mam postpowa, a stos zebranych gazi i wiklin powinien by wystarczy
na ca noc.
2 Utah uzyska prawa stanowe dopiero w 1896 roku czyli w 6 lat po opisywanych tutaj wydarzeniach.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
13
Wziem winczester, sprawdziem naboje w magazynku i
ruszyem na obchd. Najpierw pobrzeem agodnie pluskajcej wody
powstrzymywaem si przy tym, by nie podnie cho paru kamykw, tak
mnie korcio! pniej wdrapaem si na skarp i przemierzyem
pokrg, ktrego centrum stanowio ognisko, wreszcie zajrzaem do koni
przywizanych u samotnego drzewa, niedaleko krawdzi skarpy. Spay. W
czasie swego straowania parokrotnie powtrzyem wdrwk. Z dwu
powodw. Pierwszy: bezpieczestwo, drugi: senno. Baem si, e siedzc
w cieple bijcym od arzcych si gazi i patykw, mgbym zasn. Co
prawda, taki habicy westmana przypadek wydarzy mi si tylko raz,
podczas pierwszej z Karolem wdrwki, nigdy pniej. Wolaem jednak nie
kusi losu.
Skracaem czas czuwania wyobraajc sobie niespodziewan
napa, chyba tylko biaych, bo ziemie jedynych w Kolorado Indian leay
daleko std, na poudniowozachodnim kracu stanu. Wytaem wzrok i
such. Lecz aden gos nie dobiega! z gbi nocnych ciemnoci, adna
sylwetka nie poruszya si w mroku. Nawet kujoty (gdzie ich nie ma?) nie
daway zna o swej obecnoci. Preria spaa pod czarnym namiotem nieba
usianego srebrnymi gwiazdami.
Tak dotrwaem do pnocy, a gdy wskazwki mego zegarka
utworzyy jedn prost lini, obudziem Karola. Zerwa si natychmiast. A ja
uoyem si na wygrzanym przez niego miejscu i wkrtce zapomniaem o
caym wiecie. Pod czujnym okiem Karola mogem spa tali bezpiecznie, jak
gdybym znajdowa si we wasnym mieszkaniu, w odlegym Milwaukee nad
jeziorem Michigan.
C wic skonio mnie do tuczenia si po wertepach Kolorado i
do zamienienia wygodnego ka na twarde legowisko w piachu? Co?
Ot, po prostu nawyk, przyzwyczajenie. Od kilku ju lat kadej
wiosny lub wczesnym latem ruszaem poza mury rodzinnego Milwaukee,
na zachd lub na pnoc, poza granic Missisipi, tam gdzie jeszcze mona
byo spotka w pierwotnej prerii dzikie zwierzta, a z rzadka tylko ludzi.
Jake jednak rnych od tych, ktrzy zamieszkiwali wschodnie stany
Ameryki!
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
14
Zaczo si to od przypadku.
Myl jednak, e ten przypadek narodzi si wiele, wiele lat
wczeniej, nim staem si szanownym i wzitym lekarzem, zastpc
naczelnego chirurga szpitala w Milwaukee.
Gdy pamici sign wstecz co nie jest takie trudne
dostrzegam siebie jako maego brzdca, krccego si po wielkim
mieszkaniu rodzicw, po pachncym ywic parterowym domu na
przedmieciu Milwaukee, niedaleko jeziora Michigan, ktrego poyskliwe
wody wida byo poprzez sztachety parkanu ogradzajcego nasz spory
ogrd.
Tam, zdawao si, i w zasigu wycignitej rki, w podmuchach
ciepego wiatru pyny wydte agle odzi, niczym dzikie abdzie, ktrych
rwnie nie brakowao.
Zim kry poczynay pitrzy si na pokrytym szronem brzegu, a
gdy temperatura spadaa gwatownie, w cigu jednej zaledwie nocy giny
rozbryzgi sztormowych fal pod lodow tafl, tak grub, e mogy po niej
jedzi parokonne wozy. Ale mnie w tamtych czasach nigdy, ani latem, ani
zim, nie wolno byo opuszcza ogrodu, chyba e w towarzystwie dorosego
opiekuna. Kiedy nastaway ciepe dni, buszowaem po ogrodowych
krzakach razem z dwoma lub trzema przyjacimi-rwnolatkami z
ssiedztwa. Stawiaem swoje pierwsze tipi i wigwamy, nie przeczuwajc w
najmielszych marzeniach, e kiedy spa bd pod skrami prawdziwego
tipi, o krok od czerwonoskrego wojownika i pod jego opiek.
Nie przeczuwajc, bowiem w naszych zabawach bieganinach po
ogrodzie, ktry by rwnoczenie preri i dziewicz puszcz, walczylimy z
Indianami, po rywali jecw i wyzwalali blade twarze" od mczestwa
przy palach mierci. Niestety, ani ja, ani moi koledzy nie chcieli odgrywa
roli miedzianotwarzych wojownikw. Nie mogy nas do tego zachci
nawet pira kaczek i gsi, majce imitowa pira orle. Zawsze wic bylimy
traperami lub oddziaem federalnej kawalerii, kusujcym na odsiecz
oblonym fortom lub otoczonemu przez wyjc hord blokhauzowi
ktrego z pogranicznikw.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
15
Z koniecznoci wic rola Indian przypadaa zarolom, modym
drzewkom, wreszcie zielsku pod potem, ktre moglimy niszczy
drewnianymi szablami bez protestu ze strony moich rodzicw. Dopiero
poamane w szale walki krzewy r, a nawet (o zgrozo!) modziutka
jabonka wywoay protest, i to do gwatowny. Pniej, zraeni takim
stanowiskiem dorosych, przenielimy swe prerie i lasy do ogrdka
ssiadw, lecz i tam spotkao nas cakowite niezrozumienie. Zamana ga
owocujcej gruszy staa si powodem scysji, w ktrej przegralimy
oczywicie my. Odtd tylko chwasty mogy stanowi cel naszych atakw.
Takie pomniejszenie szeregw wroga, chocia przykre, nie psuo
zabawy. Lecz deszczowa jesie, zlewajc strugami wody cae Milwaukee i
okolice, lub trzaskajca mrozem zima bezlitonie zapdzay zmarluchw w
gb domu, przed kominki, na ktrych buzoway grube i pachnce
bierwiona. Owszem, pomie kominka ma swe uroki, zwaszcza dla
starszych, lecz jak dugo tsknicy za ruchem malec moe tkwi
nieruchomo wpatrujc si w skaczce pomyki?
Wprawdzie dom moich rodzicw by obszerny, przestronny, lecz
nawet najwiksze sale s niczym w po rwnaniu z najmniejszym
ogrdkiem. Walki z Indianami prowadzilimy i zim, jednak daleko im byo
dc uroku buszowania wrd zaroli, w socu i cieple pogodnego dnia. Z
kime zreszt mielimy walczy, skoro krzesa, otomany czy fotele z
uwagi na przewidywane konsekwencje nie nadaway si do odgrywania
roli czerwonoskrych? Tak wic, gdy mj ojciec wychodzi z domu,
wlizgiwalimy si do jego gabinetu i skradajc si w cieniu wielkich,
krytych skr foteli wdychalimy dym cygar oraz dziwn atmosfer tego
pokoju, penego tajemniczych spraw, ktre si w obrbie jego cian
rozgryway. Bo ojciec by prawnikiem, do wzitym, co imponowao nie
tylko mnie, lecz i moim maym przyjacioom. Niestety, z gabinetem ojca
graniczya kancelaria pomieszczenie rwnie tajemnicze, lecz przez cay
dzie pozostajce pod piecz chudego modzieca o dugim nosie,
odbywajcego sw pierwsz praktyk. By to zreszt sympatyczny
czowiek, niekiedy zawalony robot, niekiedy a ziewajcy z nudw. W
takich chwilach przywoywa nas i opowiada historie (wtpi, czy
prawdziwe) o podboju Ameryki przez biaych kolonizatorw. Suchalimy z
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
16
zapartym oddechem, pki trzask frontowych drzwi nie oznajmia powrotu
ojca. W bardzo smtnym nastroju wracalimy wwczas do pokoju
gocinnego. Chudy modzieniec nigdy jednak nie pozwala nam bawi si w
gabinecie, a e such mia nad podziw wyostrzony, najcichsze podchody i
skradania si midzy meblami szybko byway wykrywane.
Nigdy tego nie zapomn, mimo e upyny lata, a pachncy
drzewem dom znikn w przestrzeni dawno minionego czasu, razem z
tajemniczym gabinetem, kancelari, mnstwem innych pokojw i ogrodem,
ktry by dla nas, rozbieganych i rozwrzeszczanych chopakw, to lasem
nieprzebytym, to skalistym acuchem gr, to bezkresn preri Dzikiego
Zachodu.
Lecz wracam do sprawy drobnej na pozr, lecz w istocie swej
bardzo wanej. Oddajcej bowiem atmosfer tamtych czasw i pogldy
olbrzymiej wikszoci ludzi, zwaszcza tych, ktrzy osiedlili si lub urodzili
w miastach na wschodzie.
Pytanie wyda si naiwne: czemu to adne z dzieci nie chciao bra
udziau w zabawie jako czerwonoskry?
Odpowied okae si wcale nie naiwna: dlatego, e dzieci znay
Indian wycznie z opowiada dorosych, od ktrych syszay mroce krew
w yach historie Wiadomo Indianie to podstpni mordercy, ktrzy
napadaj na biaych i podpalaj chaty spokojnych farmerw, to leniwi,
brudni zodzieje, ktrzy kradn i rabuj, nie chcc si zabra do adnej
uczciwej pracy. Sowem, to okrutne, mciwe, dzikie bestie, gorsze od kujota,
budzce wstrt, pogard i strach. Kt by wic chcia, choby w zabawie,
choby na niby, podj si takiej roli?
Tak oto budzia si we mnie ju od najmodszych lat wrogo w
stosunku do czerwonoskrych, a wydarzenia, ktre nastpiy pniej,
jeszcze t wrogo umocniy.
Tu musz wspomnie, e prawie kadego lata wyjedaem na
pewien czas do ciotki i wuja (brata matki), ktrzy trudnili si rolnictwem,
gospodarujc na farmie pooonej nad rzek Minnesota, na terenie
dzisiejszego stanu Minnesota. Ile to radoci dawaa ml kada taka
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
17
wyprawa! Wyruszalimy we trjk: matka ojciec i ja, pozostawiajc na
miesic dom pod opieka gospodyni i chudego praktykanta.
A pniej? To dopiero bya uciecha! Farmerski dom, farmerskie
corrale i stodoy, wszystko tak rne od miejskich zabudowa, ile daway
nowych wrae! Wujostwo mieli syna, starszego ode mnie o rok, i crk, o
rok modsz. Ju pierwszego dnia gnalimy na prawdziw preri, gdzie
koczyy si grunta farmy, i tam budowalimy szaasy z trzciny i
nadrzecznych sitowi Kilka krokw w bok pyna cicha woda Minnesoty, a
daleko ku zachodowi cigny si dzikie ki, nigdy] nietknite pugiem.
Niezwyko otoczenia podkrela jeszcze fakt, i w grze rzeki znajdowa
si rezerwat Indian. Zakazano nam udawa si w tamtym kierunkuj lecz
sama wiadomo niemal ssiedztwa dzikich dziaaa na mnie
podniecajco.
Ile wic dodatkowego uroku miay dla mnie zabawy na takim
terenie! Ba, moja kuzynka wcale nie wzdragaa si przed odgrywaniem roli
indiaskiego wojownika (bo indiask kobiet by nie chciaa), przez co
podchody i napady nabieray nowego smaku. Ktrego dnia zapytaem j,
czy nie wstydzi si by, chociaby tylko przez kilka godzin, brudnym i
cuchncym" czerwonoskrym. Ku memu zdumieniu odpara, e Indianie to
tacy sami ludzie jak my, a przecitny kowboj potrafi mierdzie" nie gorzej
od miedzianolicego wojownika. Zaniemwiem. By to pogld cakowicie
sprzeczny z moim dotychczasowym mniemaniem. Jeszcze pniej
dowiedziaem si od Daisy (wanie mej kuzynki), e Indianie mog by
przyjacimi biaych, e s dzielni, e nigdy nie kami, e zawsze
dochowuj danego sowa, e wreszcie... zostali skrzywdzeni przez nas!
Oburzyem si co te ta dziewczyna plecie! Ale gdy Nicholas (mj kuzyn)
potwierdzi sowa siostry, w mojej gowie powsta nie byle jaki zamt.
Prawdopodobnie po powrocie do Milwaukee rozmylabym w wolnych
chwilach nad usyszanymi rewelacjami, moe bym nawet znalaz kogo z
dorosych o innym ni powszechny pogldzie na kwesti indiask", lecz
po prostu... zapomniaem o tej rozmowie i dopiero przypomniao mi j
zdarzenie, ktre utrwalio i to na dugie lata mj pierwotny sd o
czerwonoskrych. Warto wspomnie o tym zdarzeniu, bo dzi kt o nim
pamita? Lecz wwczas wie przeraajca wstrzsna bia" Ameryk.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
18
Rzecz wygldaa zupenie nieprawdopodobnie. Uwierzyem jednak,
poniewa jako jedenastoletni malec zawsze jeszcze wierzyem dorosym. Po
latach, ze zwykej ciekawoci, postanowiem sprawdzi w dawnych opisach
wiadkw i w dochodzeniach specjalnej komisji ledczej, jak to naprawd
wygldao. I ku swemu zdumieniu stwierdziem, e oficjalna, beznamitna
wersja nie rni si w niczym od tego, co ju syszaem na ten temat.
Sprawa przesza do historii wojen biaych z Indianami, czy te
Indian z biaymi, pod nazw masakry w Minnesocie. Dramat, ktry w swym
przebiegu przypomina spadanie grudki niegu po zboczu stromej gry.
Maa grudka, ktra nikomu nie moe wyrzdzi szkody, toczc si po
zanieonej pochyoci, przeksztaca si w kocu w miercionon lawin.
Masakra w Minnesocie tak wanie wygldaa.
W roku 1862 nie pojechalimy na wakacje do wujostwa. Ojcu
wypada jaka pilna sprawa sdowa, a matka nie zdecydowaa si na dalek
podr z dzieckiem. Bardzo mnie zabolaa ta decyzja. Popakiwaem po
ktach, a rodzicom ukazywaem sw mocno chmurn twarz. Na szczcie
nie wzruszay ich moje dsy. Dziki temu mog obecnie opisa histori
masakry w Minnesocie.
Oto 17 sierpnia 1862 roku, prawdopodobnie nad wieczorem i na
pewno niedaleko biegu grnej Minnesoty (bo tam wanie znajdowa si
indiaski rezerwat), czterej wojownicy Dakotw (popularnie, cho
niesusznie zwanych Siouxami) wracali z polowania do rezerwatu. Ich
nazwiska, a raczej przydomki, przeszy do historii: Zabijajcy Duch,
Rozpraszajcy, Brzowej Skrzydo oraz Uderza Si Gdy Czoga. Dawniej
zawsze mieszyy mnie takie przedziwne nazwania, pniej doi nich
przywykem. Lecz w tej historii nie istniao nici miesznego.
Ot wymienieni czterej wojownicy natrafili na kilka kurzych jaj
zoonych w gniedzie w pobliu chaty osadnika o nazwisku Robinson
Jones. Gdy jeden z czerwonoskrych podnis je z ziemi, drugi zwrci mul
uwag, e nie trzeba jajek rusza, bo nale do biaego czowieka. Wtedy ten
pierwszy jajka rozbi, a swego towarzysza nazwa tchrzem.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
19
Nie lkam si biaych mia odpowiedzie I aeby tego
dowie, zabij jednego z nich!"
I tak si stao. Z pewn tylko rnic. Nie jeden biay straci ycie,
lecz zabitych zostao a pi osb: Robinson Jones, jego ona, jego crka
oraz dwu ssiadw. Zaskoczeni
napadem, nie potrafili si
obroni.
Kiedy wojownicy
wrcili na skradzionych w
farmie koniach do rezerwatu i
opowiedzieli, co si stao,
zwoano narad wodzw. Przez
ca noc rozwaano ca spraw
i dalsze konsekwencje. Uznano,
e istniej tylko dwie moliwoci: wyda mordercw w rce biaych lub
wypowiedzie bladym twarzom wojn. Maa Wrona, najwybitniejszy z
plemiennych przywdcw, ostrzega, e nie ma adnych szans pokonania
biaych. Zabijesz jednego, dwu, dziesiciu, a zjawi si stu, aby ciebie
zabi..."
Lecz jego sowa nie przekonay innych. Po paru godzinach narady
Maa Wrona uleg argumentom innych wodzw i rozkaza przygotowa si
do ataku na budynki rzdowej agencji do spraw Indian, wznoszce si w
pobliu wodospadw rzeczki Redwood. Jednoczenie, jeszcze przed
brzaskiem, wyruszyy grupy wojownikw, by zniszczy okoliczne osiedla, a
ich mieszkacw pozabija. Zaskoczeni farmerzy stawiali saby opr.
Wprawdzie wojownicy wzili kilku jecw, a nawet oszczdzili kilku
osadnikw, ktrych uwaali za przyjaci, na og jednak prawie kadego
spotkanego biaego mordowano na miejscu. W sumie zgino czterystu
pidziesiciu ludzi, mczyzn, kobiet i dzieci, ktrych jedyn win byo to,
e urodzili si biaymi.
W cztery tygodnie pniej rebelia zostaa stumiona przez
oddziay regularnego wojska, ktrymi dowodzi pukownik Henry Sibley.
Spord dwu tysicy Indian, ktrzy si poddali, trzystu dziewidziesiciu
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
20
dwch zostao postawionych przed sdem. Odwet by straszliwy. Wydano
trzysta siedem wyrokw mierci.
Pukownik Sibley mia zamiar dokona egzekucji natychmiast, ale
sprzeciwi si temu biskup Minnesoty Henry B. Whipple. Uda si do
Waszyngtonu baga o ask dla skazanych.
By to czyn wymagajcy wielkiej odwagi,
bowiem wrd biaych osadnikw
wzbudzi powszechne oburzenie.
Oburzaem si wwczas i ja
jedenastoletni malec, bo oburzali si
wszyscy doroli, z ktrymi stykaem si na
co dzie.
Abraham Lincoln zagodzi kar w
wikszoci zapadych wyrokw, utrzyma
je natomiast w mocy w stosunku do
oskaronych, ktrym w peni udowodniono
gwaty i morderstwa.
W grudniu 1862 roku, w dzie po Boym Narodzeniu, odbya si
publiczna egzekucja trzydziestu omiu indiaskich wojownikw
powieszono.
Maa Wrona, przeciwnik rozpoczynania wojny, zdoa uciec do
pnocnej Dakoty. Kiedy jednak po roku wrci, zosta zastrzelony przez
jednego z farmerw.
Dlaczego o tym wspominam? Z czysto osobistych powodw. W
masakrze Minnesoty zginli wszyscy krewni mej matki: jej brat, a mj wuj,
jego ona i dwoje dzieci. Nietrudno sobie wyobrazi, jaki by to dla mnie
szok. Rodzice pojechali na pogrzeb, mnie zostawiono w domu, w ktrym
spdzaem czas paczc i obmylajc srog zemst na czerwonoskrych,
gdy tylko dorosn. Po powrocie ojca i matki dowiedziaem si, e gdyby na
miejscu napadu znajdowa si lekarz, moi krewniacy zostaliby uratowani.
Poraniono ich, to prawda, lecz zmarli z upywu krwi.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
21
W naszym domu pojawiali si wtedy tumnie dalsi i blisi ssiedzi,
spragnieni nowin z odlegej Minnesoty. Braem udzia w tych spotkaniach
jako milczcy suchacz, skryty w ktrym z ktw ogromnego salonu. Wiele
razy wysuchaem opowiadania ojca i komentarzy matki koczcych si
niezmiennie sowami: gdyby tam by lekarz...
A pewnego dnia, gdy pady te zamykajce relacj sowa,
krzyknem na cay pokj:
Ja zostan lekarzem!
I przestraszyem si swej miaoci. Bo uczynio si nagle
okropnie cicho i oczy ilu tam dorosych, mczyzn i kobiet, dostrzegy
mnie stojcego za oparciem fotela. Penego skruchy za tak okropny nietakt.
Zapewne odezwa si pierwszy pan Jeremiah Rothery,
miejscowy sdzia zostaniesz nim, jeli wytrwasz w postanowieniu, mj
chopcze. Pikny to zawd i potrzebny ludziom...
Wszyscy obecni umiechnli si, ojciec pogaska mnie po gowie,
matka przytulia.
Przeminy lata, mga niepamici przysonia histori Minnesoty.
Odpyn w przeszo rodzinny dom pachncy ywic.
Jestem lekarzem. Nie, wcale nie dlatego, e kiedy w chopicym
podnieceniu wykrzyknem, e nim zostan. Rycho o tym zapomniaem.
Lecz pniej, gdy rozum mocniej pocz kierowa mym yciem, doszedem
do wniosku, e ten zawd najbardziej mi odpowiada.
I wtedy odnalazem w pamici sowa Jeremiaha Rothery'ego:
pikny to zawd i potrzebny ludziom..." Ba, c cenniejszego nad zdrowie
lub ycie!
Po szczeblach nauki i po szczeblach awansw wspinaem si na
nie byle jaki szczyt. Jako zastpca naczelnego chirurga szpitala w
Milwaukee, osignem do poczesn pozycj wrd grona tamtejszych
lekarzy. Na pewno niejeden mi zazdroci i marzy o zajciu takiego
stanowiska, lecz nigdy tego nie dano mi odczu.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
22
Zwycisko przebrnem yciowe burze modoci, ni czym fregata
pod penymi aglami, kierowana siln doni sternika, ktry wie, w jakim
kierunku pyn. I zawinem do portu. Wiodem spokojny, ustatkowany,
moe nawet nieco monotonny ywot w moim przestronnym mieszkaniu,
wolny od trosk i kopotw, pod piecz wiernej gospodyni rudowosej
Irlandki nieokrelonego wieku, ktra miaa na imi Katarzyna. W domu
spdzaem poow mego ycia, drug w jeszcze bardziej przestronnym
gmachu szpitala, gdzie kady dzie, niekiedy kada godzina stawiay mnie
twarz w twarz z ludzkim nieszczciem. Ile tam si nauczyem... O
chorobach, o ludziach i o ludzkim cierpieniu. O, szpital by dobr szko!
Jake przydaa mi si pniej! Nie chc si chwali, lecz wiele razy
wyrywaem kalectwu lub mierci ludzi, zdawaoby siej beznadziejnie
skazanych. I wiele razy zdarzao mi siej widzie zy nie smutku, lecz radoci.
Przeywaem to jako swj najwikszy sukces. Powiem jeszcze jedno: widok
cierpie, cige zmagania si ycia ze mierci nie umniejszyy w niczym
mej wraliwoci. Nie staem; si oschym, nieczuym wykonawc swego
zawodu, jakich dzi wielu. Zbyt wielu!
Lecz wszystko to wida nie zadowolio losu, ktry kieruje mym
yciem. I ten los postanowi da mi mocnego kopniaka. Wyleciaem po nim
jak z procy ze swego uregulowanego bytowania. Z letnich spacerw po
okolicach Milwaukee i z zimowych duma w wygodnym fotelu obok
huczcego ogniem kominka w moim prywatnym gabinecie. Bo pacjentw
nie przyjmowaem. Wystarcza mi szpital. Miaem wic mnstwo czasu na
czytanie ksiek i na rozmylania w wonnym dymku; cygara, tak piknie
pachncym w cieple bijcym od pomieni.
Wida jednak los nie by zadowolony z mego drugo-; a moe
nawet trzecioplanowego udziau w yciu miasta. Zdecydowa wysun mnie
na plan pierwszy, postawi oko w oko z trudnociami nie byle jakimi.
Zupenie jakbym sysza rozkaz: skocz z tym, jeli nie chcesz sta si w
swoim wasnym mniemaniu niedog! Do roboty, piecuchu!
Piecuch nie bardzo si kwapi, wic zosta wypchnity na yciow
scen, aby odegra gwn rol w trzyaktowym dramacie. Los pocign za
sznury, kurtyna posza w gr. Rozpocz si akt pierwszy.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
23
W lecie 1880 roku, w okresie urlopw, zostaem sam na oddziale
chirurgicznym szpitala w Milwaukee, nie liczc modego lekarza, Jerzego
Davisa, nad ktrym sprawowaem opiek, dwu sanitariuszy i kilku
pielgniarek. Mj bezporedni przeoony, naczelny chirurg, doktor
Lindsay, uzna, e zasuy na odpoczynek, i wyjecha na poudnie do
krewnych.
W tym miejscu naley wspomnie, e na cztery lata przed
pamitnym dla mnie rokiem 1880 w Montanie, nad rzeczk Little Bighorn,
doszo do niezwykle krwawej batalii midzy oddziaem federalnej kawalerii
a wojownikami Dakotw (Siouxw). Kawaleri dowodzi genera Jerzy
Armstrong Custer, gony z osobistego mstwa, jakim wykaza si jeszcze
podczas wojny domowej. Indianami dowodzi Szalony Ko, a piecz nad ich
akcj sprawowa nie mniej znany od Custera wdz i czarownik Dakotw,
Sitting Bull (co stanowi odpowiednik dakockiego przezwania: Tatanka-
Yotanka).
Custer poleg, polego wraz z nim dwustu pitnastu onierzy i
oficerw, zginy wszystkie konie tego kawaleryjskiego oddziau, z
wyjtkiem jednego, ktry nazywa si c za zbieg okolicznoci!
Komancz.
Jak pniej si okazao, Custer ponis klsk z powodu swej
pychy. Gdyby poczeka dzie, nadcignyby posiki. Lecz on nie chcia z
nikim dzieli si przewidywanym zwycistwem. Przegra rwnie dlatego,
e zlekceway odwag i sprawno czerwonoskrych wojownikw.
Klska Custera narobia sporo szumu wrd biaych, lecz mn nie
wstrzsna tak, jak wstrzsna niegdy wie o masakrze w Minnesocie.
Ze zrozumiaych przyczyn. Tym razem uznaem, e nie jest to moja sprawa,
bo mnie osobicie nie dotyczy. Cho oczywicie mier tylu onierzy
utwierdzia mj wrogi stosunek do Indian.
Bitwa nad Little Bighorn zostaa stoczona 25 czerwca 1876 roku.
Sam krl Salomon, jakoby najwikszy mdrzec wiata, nie potrafiby
przewidzie, i w cztery lata pniej, w lipcu 1880 roku, uboczne skutki
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
24
klski Custera odmienia cakowicie moj sytuacj, mj sposb ycia i...
mylenia. Lecz to fakt.
Ot w pocztkach lipca, gdy pacjentw byo mao, a za to nudy
sporo, zawiadomiono mnie, i zgosi si nowy chory. Kazaem go
wprowadzi do gabinetu. Wszed mczyzna, na oko tak pod trzydziestk.
Jego strj nie by strojem mieszczucha, raczej trapera uganiajcego si po
lasach i preriach za futerkowymi zwierztami. Twarz mia opalon, ale spod
opalenizny przebijaa dobrze mi znana blado czowieka cierpicego.
Powiem w duym skrcie: przybysz by ranny w lewe udo, lecz
bya to jaka zastarzaa rana, ktra na nowo si otworzya. Brud
spowodowa zaognienie ciaa, wywizaa si infekcja.
Zaczem rozpytywa o przyczyn tej rany. Okazao si, e zada j
grizzli, szary niedwied Gr Skalistych. A wic nie omylio mnie pierwsze
przypuszczenie: nowy pacjent by traperem. Zbesztaem go, e tak pno
si do nas zgosi. Umiechn si znad Saskatchewan daleka do
Milwaukee droga, pocztkowo sprawa nie przedstawiaa si gronie, a on
mia do zaatwienia pewne interesy. Zabrzmiao to nieco tajemniczo:
Saskatchewan to przecie rzeka pynca przez pnocn Kanad. Lecz nie
do mnie naleao badanie przeszoci przybysza.
Zajlimy si troskliwie rannym. Wykpany, oboony
opatrunkami, natychmiast zapad w gboki sen na szpitalnym ku. Budzi
si w cigu dnia parokrotnie i wydao mi si, e nie zdaje sobie sprawy,
gdzie si znajduje. Zy to u chorego objaw. Tymczasem udo obrzko, wok
rany wystpi siny pas, a temperatura ciaa skoczya do niebezpiecznej
wysokoci. Nie byo kogo poradzi si, sam musiaem zadecydowa o yciu
czowieka (a nieatwa to decyzja), i to szybko. Zwoka grozia mierci.
Ratunek mg przynie tylko n chirurgiczny, jedynie bowiem amputacja
nogi moga uratowa ciao przed gangren. Ta myl przeja mnie strachem.
Przecie miaem wypuci ze szpitala zdrowego... kalek. Kalek trapera!
Okropno! Dlatego dopiero czwartego dnia rankiem zdecydowaem si na
obcicie nogi w pachwinie. Operacja miaa si odby w godzinach
popoudniowych, ale ze wzgldu na grob mierci wymagaa zgody
pacjenta.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
25
Tkwiem w swym gabinecie i mylaem o tym z gorycz w sercu i z
prawdziw zoci na bezradno naszej wiedzy medycznej. Z pospnych
rozwaa wyrwa mnie jaki haas. W obowizkowej ciszy szpitalnego
budynku byo to wydarzenie niecodzienne. Wyszedem zobaczy, co si
dzieje.
Tak oto zakoczy si akt pierwszy dramatu, a zacz akt drugi.
W kocu korytarza dostrzegem grup osb: modego lekarza,
pielgniark i starszego sanitariusza oddziau. Lecz przecie nie ich widok
pozbawi mnie na chwil mowy i zdolnoci ruchu. Stanem jak
sparaliowany. Wrd trzech biaych fartuchw ujrzaem skrzane bluzy i
spodnie, najbardziej autentyczne legginy. Nie, to nie maskarada.
Wystarczyo popatrze na twarze dwu dziwnych goci. Indianie!
Co to ma znaczy? zagadnem nieco bezsensownie.
Indianie, panie doktorze odpar Davis, rwnie
bezsensownie.
To widz. Czego chc?
Jeli dobrze zrozumiaem, przyszli odwiedzi chorego z ran
nogi.
Ale jak tu weszli? wtrci si pielgniarz. Przecie portier
nie mg ich wpuci.
Pewnie przez pot stwierdzi Davis nieco pogardliwym
tonem. Tacy potrafi...
Omal gono nie zaklem. Czekaa mnie trudna operacja i
potrzebowaem spokoju, chociaby przez godzink. A tu taka heca!
Prawdziwi czerwonoskrzy. Ujrzaem ich po raz pierwszy w yciu. Dziwne?
Jednak to fakt. Wikszo mieszkacw wschodu, tych modszych, nigdy nie
ogldaa Indian, chyba na rysunkach. I ja znaem barwne piropusze,
skrzane tarcze, legginy i zdobne paciorkami mokasyny wycznie z
kolorowych malowide. Teraz stay przede mn ywe modele tych ilustracji.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
26
W cztery lata po rzezi oddziau Custera zjawili si w Milwaukee,
ba! w szpitalu, bracia tamtych, a moe nawet ci sami wojownicy, ktrzy
brali udzia w bitwie nad Little Bighorn. Tu musz doda, e mimo upywu
lat pami klski nie wygasa wrd osadnikw zachodu, ywa bya
rwnie i tu, na wschodzie, a przekazywana w opowiadaniach,
odpowiednio urabiaa opini. Ja sam, jak ju wspominaem, ksztatowaem
swe pogldy pod presj takiej opinii, wicie przekonany o naszej misji
cywilizacyjnej i o bezgranicznym okruciestwie pierwotnych gospodarzy
tej ziemi.
Jak powinienem by teraz postpi? Gdyby nie wspczucie dla
mojego pacjenta, tak ciko dotknitego losem, kazabym intruzw
wyrzuci poza szpitaln bram.
Nie bd mwi o szczegach3. Pozwoliem na wizyt. Z rozmowy
przeprowadzonej w moim gabinecie z czerwonoskrymi dowiedziaem si,
i przybyli do swego biaego brata" przynoszc lek, ktry w sposb
niezawodny i szybki wybawi go z cikiej dolegliwoci. Wzruszyem na to
ramionami, a nie rozemiaem si tylko dlatego, e bya to sprawa zbyt
powana. Dowiedziaem si rwnie, i pochodz z plemienia Czarnych
Stp, osiadego po obu stronach amerykasko-kanadyjskiej granicy, e byli
wiadkami wypadku, w ktrym biay brat" odnis cik ran. Leczy si u
nich, lecz zbyt krtko. Rana musiaa si odnowi.
Zapytaem, jakim sposobem tu trafili, i otrzymaem odpowied, e
dobry tropiciel ladw trafi wszdzie.
Zapytaem, dlaczego tak si troszcz o zdrowie biaego czowieka,
a wtedy jeden z wojownikw odpar:
On mnie uratowa.
Zapytaem wic, jakie to leki maj ocali mego pacjenta.
Pokazali naczynie z tykwy i wizk jakich zi.
3 Historia opisana zostaa szczegowo w powieci Tropy wiod przez preri.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
27
Poszlimy do separatki, w ktrej lea chory. By przytomny.
Umiechn si na widok goci, pniej z nimi rozmawia w niezrozumiaym
dla mnie jzyku. Na koniec owiadczy, e wie doskonale o planowanej
przeze mnie operacji i... nie zgadza si na ni. Prosi o wypisanie ze szpitala.
Chciaem krzykn: pan oszala!". Zamiast tego jednak tylko
szepnem: to oznacza mier".
Zaprzeczy. Powiedzia, i nie chce y jako kaleka, e gotw
pozosta w szpitalu pod warunkiem zastosowania rodkw, jakie przynieli
jego czerwoni bracia" (tak ich nazwa).
Przyjacielu, ktry czyta bdziesz te sowa, wyobra sobie (jeli
posiadasz do wyobrani!) jak si poczuem usyszawszy o takim
warunku? aden opis tego nie odtworzy, wic nie sil si na taki opis. To
by koszmar. Jednak zdobyem si w chaosie myli na decyzj. Operacji nie
mog przeprowadzi wbrew woli operowanego a to znaczy: mier. Jeli
go wypisz ze szpitala to rwnie znaczy: mier. C pozostaje? Tylko
ryzyko. Zdecydowaem, si na ryzyko. Huczao mi w gowie jak w mynie, a
wewntrzny gos ostrzega: Wylecisz jak z procy. Znachorskie praktyki w
szpitalu? Odkd istnieje Milwaukee nic podobnego jeszcze si nie
wydarzyo!"
Wic si wydarzy szepnem w pasji sam do siebie i...
wyraziem zgod.
Znowu pomin szczegy. Po dwu dniach znachorskich praktyk"
(Indianie pojawili si i nastpnego popoudnia, drog przez pot czy nie
przez pot nigdy tego nie sprawdzaem) pacjent poczu si znacznie
lepiej. Gorczka spada. Zioowa kuracja indiaska dokonaa rzeczy
niemoliwej do osignicia przy pomocy lekw, jakimi dysponowalimy. Po
trzech nastpnych dniach stan chorego tak si poprawi, e pocz wstawa
z ka. Najpierw spacerowa po szpitalnym korytarzu, pniej po
szpitalnym ogrodzie. Sta si cud! C wic dziwnego, e zainteresowaem
si tym nieprawdopodobnym przypadkiem i dziwnym pacjentem. W miar
jak go poznawaem zdziwienie moje roso niczym dynia posadzona na
yznej glebie.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
28
Dotd sdziem, e traper wietnie odczytuje tropy zwierzt, lecz
nie przeczyta ksiki. Jako analfabeta. A okazao si, e mj pacjent odtd
nazywa go bd Karolem Gordonem, bo takie nazwisko widniao na jego
karcie chorobowej jest czowiekiem niele oczytanym. Niejeden raz
zawstydzi mnie mwic o ksikach, o ktrych tylko syszaem, a on je
zna. Rozmawialimy coraz czciej, to o tym, to o owym, lecz przede
wszystkim (c w tym dziwnego?) o Dzikim Zachodzie i pierwotnych jego
mieszkacach: o zwierztach i najczciej o Indianach. Ba, podczas ktrej z
takich rozmw pokciem si z nim nie na arty i przez kilka dni staraem
si go unika. Pniej doszlimy do porozumienia. Rzecz posza o
czerwonoskrych. Gordon reprezentowa pogldy, ktre mnie podwczas
oburzay. Zaarcie broni Indian, usprawiedliwia ich krwawe wystpienia,
a win za wszystko obcia blade twarze". Mwi o Czarnych Stopach i o
tym, e od paru lat korzysta z ich gociny polujc wanie na ich owieckich
terenach.
Zdumiewajce zauwayem wwczas sceptycznie.
Syszaem, e czerwonoskrzy nie znosz obcych. Wybijaj im zwierzyn,
ktrej i tak coraz mniej.
Prawda. Pan, doktorze, w ich pooeniu odczuwaby to samo.
Lecz wrogi stosunek nie dotyczy wszystkich biaych. Na przykad... mnie
doda po chwili, lekko si umiechajc.
Dlaczego?
Dugo by mwi!... Ale powiem krtko. Ci dwaj moi gocie to nie
zwykli wojownicy. Jeden z nich, Dugi Niedwied, jest nieprzecitn w
plemieniu osobistoci. Czowiek dzielny i dowiadczony, z ktrym
pobratymcy bardzo si licz. Drugi to jeszcze waniejsza posta, co jakby
naczelny czarodziej. Nazywa si Czerwona Chmura. Przypadkiem
wyratowaem go z pazurw szarego niedwiedzia. Wwczas to odniosem
t paskudn ran. Dlatego tu przyby. Indianie potrafi by wdziczni.
I dlatego pozwolili panu polowa?
Och, nie. Wywiadczyem im pewne usugi duo wczeniej.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
29
Jakiego rodzaju byy te usugi, dowiedziaem si dopiero po
duszym czasie.
Innego z kolejnych dni Gordon podczas ogrodowego spaceru
zapyta mnie, czy jazda konna zaszkodziaby jego nodze?
Odparem, e obecnie bardzo by zaszkodzia. Trzeba poczeka co
najmniej jeszcze z tydzie.
C panu tak pilno? Preria cignie, co? zaryzykowaem
pytanie.
Przyzna, e nie omyliem si, a pniej opowiedzia mi, jak z niby
zagojon ran uda wybra, si nad rzek Mleczn. Podczas tej wyprawy
owieckiej straci konia w bagniskach i sam w nie wpad. Im mocniej si
szarpa, tym bardziej pogra w grzskim mule. Po godzinie takich prb
zdrtwia na kamie. Zapad w psen, czy te pomdlenie. Tak dotrwa do
witu dnia nastpnego. Odzyska przytomno (elazny mie musia
organizm!) i dziki temu, e przymrozek sku lodem powierzchni bagna,
zdoa ze si wygrzeba. Jednak nie potrafiby doj o wasnych siach do
jakiegokolwiek osiedla, gdyby dwaj, przypadkowo spotkani wojownicy
Czarnych Stp nie zawiedli go do swego obozowiska.
I to wwczas odnowia si rana?
Tak. Powinienem by polee kilka dni, lecz sdziem, e to
samo si zagoi...
Takie byy przyczyny, z powodu ktrych Karol Gordon znalaz si
w szpitalu. I fakt ten, monaby powiedzie: przesdzi o dalszych kolejach
mego ycia. Rozmowy z Gordonem mocno podwayy m niezachwian
dotd opini o Indianach i problemie indiaskim. Nie twierdz, e staem
si przyjacielem czerwonych mw", zmiana raz ustalonych pogldw nie
nastpuje tak szybko, Wszake nie miaem ju tej pewnoci co przedtem.
Zapewne caa historia skoczyaby si na tej tylko drobnej ewolucji
pogldw, gdyby
Gdyby nie rozpocz si trzeci akt mego dramatu.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
30
Niespodziewanie powrci naczelny chirurg, doktor Lindsay, na
tydzie przed kocem swego urlopu. Uznaem ten fakt za niepokojcy. I nie
omyliem si. Kto bardziej chyba zoliwy ni czuy o dobr opini szpitala
wypichci do mego szefa niewybredny anonim, w ktrym opisa nieco
mijajc si z prawd histori wizyty Indian w szpitalu. Anonimowy
informator zarzuca mi znachorskie praktyki, nieuctwo i brak naleytej
troski o pacjenta, ktrego o mao nie skazaem na mier.
Lindsay pokaza mi ten list, potem poprosi o wyjanienia. Z kolei
zapragn ujrze pacjenta. Gordon zosta dokadnie zbadany, a gdy odszed,
naczelny chirurg pokiwa gow.
Zdumiewajcy przypadek stwierdzi. Ten czowiek jest
zdrw jak przysowiowa ryba. Mimo wszystko lkam si nieco o... pana.
Dlaczego? zdziwiem si szczerze.
Dlatego e nasz szpital jest fundacj i e w zarzdzie tej
fundacji zasiada niejaki Vincent. Sysza pan o nim?
Rzecz jasna, syszaem. Vincent by wacicielem kilku mynw i
cegielni w Milwaukee. Posiada due wpywy. Lecz co to mogo mie
wsplnego z Karolem Gordonem?
Lindsay zaraz mi to wyjani. Siostrzeniec Vincenta bra udzia
w ekspedycji generaa Custera i poleg. Od tamtej chwili Vincent gosi hasa
jakiej wyprawy krzyowej przeciw czerwonoskrym. Niech si teraz
dowie o wszystkim...
Nastpnego dnia opowiedziaem Gordonowi o anonimie. Nie
przej si tym zbytnio, co mnie nawet troszk urazio.
Furda, doktorze! zawoa. Da sobie pan rad, nie tu, to
gdzie indziej.
Kiepska to bya pociecha.
W trzy dni po tej rozmowie Gordon zosta wypisany ze szpitala.
Przy poegnaniu zapewni, e bdzie mnie odwiedza i e nigdy nie
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
31
zapomni przysugi, jak mu oddaem zgadzajc si na czarodziejsk" (jak
to okreli) kuracj.
Myl, e pana namwi stwierdzi ciskajc mi do.
Na co?
Na krtk przejadk w preri.
Rozemiaem si:
To dopiero pomys!
Pomys znakomity. Bd w Milwaukee za trzy miesice. Prosz
mi da swj adres i zastanowi si nad t propozycj.
Min lipiec, min sierpie. We wrzeniu w miejscowym
dzienniku Daily Herald" ukaza si artyku o wizycie Indian w szpitalu.
Sprawa staa si gona i od tej chwili wypadki potoczyy si jak niena
lawina. Przesuchiwaa mnie specjalna komisja, powoana przez
kierownictwo szpitalnej fundacji. Rzecz rozpatrywano drobiazgowo,
wprowadzajc mnie w stan nerwowego rozstroju. Szybko, si
zorientowaem, e wpywy pana Vincenta znacz wicej ni jakiekolwiek
argumenty, wicej ni sprawiedliwo i prawda. Nawet doktor Lindsay nie
potrafi mnie obroni. Panowie z komisji zapragnli nie tylko wyrzuci mnie
ze szpitala, lecz poprzez sd pastwowy pozbawi prawa wykonywania
zawodu.
Wtedy wanie przyjecha do Milwaukee Karol Gordon. Jemu
zawdziczam, e nie poniosem cakowitej klski. Karol zgosi si przed
komisj jako ywy dowd skutecznoci przeprowadzonej na nim kuracji.
Ostatecznie uratowaem prawo do praktyki lekarskiej, lecz musiaem
opuci szpital. Jak bardzo byem tym zgnbiony, nie sposb tego opisa.
Pocztkowo nawet sdziem, e przyjdzie mi opuci Milwaukee. Jaki
chory zgosi si do lekarza tak napitnowanego, jak ja? Pomyliem si. Caa
ta gona historia okazaa si najlepsz reklam. Staem si w oczach innych
lekarzem-cudotwrc, ktry wszystko potrafi! Mj prywatny gabinet
pcznia od pacjentw. Jednake niewielka to bya satysfakcja.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
32
Tak mina jesie 1880 roku. Karol Gordon ponownie wyruszy na
trapersk wdrwk. Wrci z kocem grudnia i zamieszka na stae w
Milwaukee w nie byle jakim hotelu. Z tego wycignem wniosek, e,
owienie futerek jest nadal bardzo popatnym zawodem. Widywalimy si
co dzie, co drugi dzie. Wwczas to Karol (ju mwilimy sobie po
imieniu) przypomnia o swej propozycji i pocz namawia na wycieczk w
prerie poudniowo-zachodniej Kanady, wiosn nastpnego roku.
Nie mwiem ani tak, ani nie, lecz wcale nie kwa piem si na tak
eskapad. Tymczasem Karol zaj si przygotowaniem mnie do trudw
wyprawy. Zgodziem si. W moim osiadym trybie ycia nieco ruchu nie
mogo zaszkodzi, wrcz przeciwnie.
Nieco pniej przekonaem si, na czym miaa polega
zaproponowana przez Karola zaprawa fizyczna. Wpadem. Lecz wstyd byo
si wycofa. Odbywaem wic dalekie piesze wycieczki, uczyem si jedzi
konno, na oklep i w siodle. Marzem czogajc si w niegu i odczytujc
tropy ludzi lub zwierzt. Pniej przysza kolej na nauk strzelania i na
rzucanie lassem. Natomiast pywania w przerblu kategorycznie
odmwiem.
Mijay tygodnie, a ja powolutku poczem przywyka do myli o
dalekiej podry. I przywykem.
Nadesza wiosna i ktrego majowego ranka wsiedlimy w pocig,
ktry powiz nas ku pnocnemu zachodowi, a wyrzuci podobnego ranka
ju na terytorium Kanady. Bya to malutka stacyjka, obok ktrej wznosiy
si dwa drewniane domki, jaki zajazd i... psia buda. Dalej, jak okiem
sign, cigna si rozlega przestrze jasnej zieleni, pusta, szumica
wiatrem. Wyadowalimy konie (Karol naby je w okolicach Milwaukee,
przed samym naszym wyjazdem), osiodalimy je, przytroczylimy derki i
juki. Parowz zagwizda, kierownik pocigu pomacha nam rk, jaka
moda podrujca dama chusteczk, wagony ruszyy i wkrtce zniky za
horyzontem. Po raz pierwszy w yciu znalazem si na westmaskiej
ciece". Bardzo to dumnie brzmi, lecz w tamtej chwili poaowaem nagle
przytulnego mieszkanka w Milwaukee, wygodnego ka, kominka i stou
nakrytego obrusem. Kiedy ja znowu tam wrc? I czy wrc?
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
33
Podczas tej wyprawy odwiedzilimy siedziby plemienia Czarnych
Stp, znajdujce si w kanadyjskiej prowincji Alberta. Przyznam, e byem
zdumiony przyjciem zgotowanym nam przez czerwonoskrych. Tak
wypado serdecznie i tak kcio si z moimi dotychczasowymi pogldami o
Indianach, ich yciu i obyczajach. Jako nowicjusz, po prostu greenhorn,
popeniem bd uznajc gocinno, jak mi okazywano, za nieledwie
codzienne zjawisko wrd czerwonoskrych. Prawda leaa porodku.
Dopiero pniej zrozumiaem, e przyjmowano mnie tak
serdecznie tylko dlatego, i byem biaym bratem biaego brata", czyli
Karola Gordona, ktrego zasugi wysoko sobie ceni to plemi Czarnych
Stp. To przecie oni jak si dowiedziaem nadali Karolowi imi
Wielkiego Bobra, a bbr jest dla Indian symbolem mdroci, jak u nas sowa.
Tak wic wycznie Karolowi zawdziczaem t wersalsk prawie
uprzejmo ze strony nieco pospnych i nieco dzikich wojownikw. Lecz
wanie jako greenhorn nie potrafiem tego zrozumie. Zrozumienie
przyszo nieco pniej, a wraz z nim sprawiedliwy pogld na czerwonych" i
na blade twarze". Ocena wzajemnych krzywd i bezstronne spojrzenie na
rzeczywisto. Teraz ju wiem, e Indianie nie potrafi by serdeczni ani
ufni wobec nieznanej bladej twarzy", dopki jej dobrze nie poznaj, po
tygodniach, niekiedy miesicach wzajemnych kontaktw. Zbyt wielu
krzywd doznali od biaych, zbyt wielu oszustw i kradziey. Oczywicie:
kradziey ziemi, ktra zawsze stanowia wspln wasno plemienia,
nigdy pojedynczego wojownika czy nawet rodziny.
Nadszed jednak czas, kiedy czerwoni bracia" poczli mnie ceni
na rwni z Karolem, kiedy uzyskaem od nich zaszczytny przydomek: Orle
Piro (gdy upolowaem ora). Tam, w Grach Skalistych, zabiem
pierwszego w swym yciu (i jak dotd ostatniego) szarego niedwiedzia i
dziki temu zdobyem prawo noszenia naszyjnika z pazurw i zbw
grizzli. Moja pozycja wrd wojownikw plemienia umocnia si jeszcze
bardziej, gdy nieoczekiwany splot okolicznoci uwika nas (Karola i mnie)
w przygod pen prawdziwych niebezpieczestw. Wwczas nie zdawaem
sobie jeszcze sprawy z tego, ile razy ryzykuj skr, lecz widzieli to Indianie
i potrafili oceni.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
34
Zdoaem przywykn do warunkw ycia na prerii do szybko,
przesta mnie razi specyficzny i nie kademu miy zapach potu i dymu,
jakim s przesiknite indiaskie ubrania, pod skrzanym dachem tipi
sypiaem rwnie wygodnie, jak we wasnym pokoju w Milwaukee. Karol p
artem, p serio stwierdzi po kilku tygodniach, e nie zawid si na mnie,
a bdy, ktre popeniaem, popeniby kady inny znajdujcy si w mej
sytuacji... greenhorn. Bya wic to nieco dwuznaczna pochwaa. Ale, niech
tam!
W nastpnym roku znowu odwiedzilimy Czarne Stopy, a pniej
tak mi to weszo w nawyk kadej wiosny wdrowaem z Karolem w
inne okolice, a kadej jesieni powracaem w zakurzone mury miasta, aby
zaj si na nowo praktyk lekarsk. Przy tym systemie letniego
odpoczynku zdoaem pozna spory szmat Arizony, Nowego Meksyku,
Oklahomy, Montany, Teksasu, a nawet odwiedzi pnocn cz Meksyku.
Jak twierdzi artobliwie Karol, staem si w ten sposb
pierwszym westmanem wrd lekarzy i pierwszym lekarzem wrd
westmanw.
Na kolejn eskapad, tym razem na terytorium Kolorado, namwi
mnie jak zwykle Karol. Pisz: jak zwykle, poniewa to on wanie wybiera
kierunki naszych wdrwek i by tak uparty, i adne moje argumenty
przeciw nigdy nie osigay zamierzonego skutku. Zreszt, sabe to byy
argumenty. Ja, urodzony mieszczuch, nie mogem nawet porwna swej
znajomoci kraju z tym, co wiedzia Karol Gordon i co widzia podczas
dalekich wypraw na pnoc, na poudnie, na zachd.
Z wiosn tego roku zaproponowa mi wyjazd do stanu Kolorado i
mwi z takim entuzjazmem o przyrodzie, klimacie i faunie tej ziemi, a
mnie ubawi.
Wyobra sobie perorowa wysokie gry, poronite na
zboczach sosn, jod, osik i wierkiem. Tam napotkasz niedwiedzie, a
nad brzegami bagnistych strumykw osie. Niej preria, po ktrej biegaj
antylopy i jelenie, a maszeruj stada indykw.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
35
Karol wcale nie artowa. Istotnie dzikie indyki maszeruj, bo
skrzyde uywaj tylko wtedy, gdy im drog przetnie rzeka. Niejeden raz
obserwowaem te zabawne ptaki, jak zwartymi kolumnami kroczyy
poprzez trawiaste paszczyzny. eby byo jeszcze mieszniej posuway
si w dwu grupach: w jednej sami przedstawiciele pci mskiej, w drugiej
same indyczki.
Jak widzisz mwi dalej Karol zwierzyny nam nie
zabraknie. A klimat! Wspaniay. Suchy i zdrowy. Czyste powietrze, duo
soca. Wymarzony zwaszcza dla osb chorych na puca.
A to skd ta wiadomo? zapytaem podejrzliwie.
No... pewien czowiek zmiesza si. Zreszt, zapytaj si
lekarzy.
Parsknem miechem.
Zapomniae, Karolu, e i ja jestem lekarzem, a na puca nigdy
nie chorowaem. Zreszt, zgadzam si. Niech bdzie Kolorado.
I na tym stano.
Jak z powyszego wynika, ruszylimy w wiat bez adnego
upatrzonego celu. Ot, aby si nieco powczy. Wyprbowanym sposobem
na najnudniejsz cz trasy wybralimy jako rodek lokomocji kolej. W
ten sposb do szybko, wraz z broni, bagaami i siodami przebylimy
przestrze dzielc Milwaukee od Garden City nad rzek Arkansas w
Kansasie. Tam nabylimy dwa konie, ktre przed kupnem Karol podda
bacznym ogldzinom. Wreszcie uprz znalaza si na grzbietach
wierzchowcw, drobne manatki we wntrzach jukw, zrolowane koce z
tyu siode, a winczestery w skrzanych kaburach pod praw rk.
Ruszylimy, dokd oczy ponios, cile ku zachwalanemu przez mego
towarzysza Kolorado.
Pogoda sprzyjaa: niewiele chmurek na niebie, sporo soca, lecz
bez skwaru. Chodzi nas wiosenny wiatr, peen woni zi i kwiatw
zapach jake dobrze mi znany. Co roku o tej porze wdychaem go pen
piersi i zarczam, e nie istnieje nic bardziej przyjemnego i radosnego, ni
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
36
ten wiatr dla puc i ten widok dalekiego obszaru dla renic. C za rozkosz
czu pod sob grzbiet koski, uzd w doni, strzemiona pod podeszw
butw! I mc spoglda ponad bem wierzchowca, wypatrujc stada
antylop, jelenia u rda, kujota pomykajcego ku nadrzecznym zarolom.
Droga, a raczej zupene bezdroe, bya gadka jak przysowiowy
st, poronita nisk, rzadk traw. A dokoa pustka i cisza, ani ludzi, ani
zwierzt. Widoku tych pierwszych wcale nie pragnem, co do tych drugich
mj przyjaciel zapewni, i rycho je ujrzymy.
Sowo rycho" okazao si zbyt optymistycznym twierdzeniem,
jednak przepowiednia Karola sprawdzia si. Oczywicie znacznie, znacznie
pniej. Lecz jakie to ma znaczenie w warunkach, w ktrych czas si nie
liczy, przestaj obowizywa wszelkie terminy, poza por rozpalenia
wieczornego ogniska!
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
37
I I
S t a r y z n a j o m y
Obudzi mnie do bezceremonialnie. By przedwit. Jak zwykle
oznaczajcy zakoczenie nocnego odpoczynku. Nie spieszylimy si ku
adnemu celowi, nic nas nie gnao, czemu wic tak wczenie zrywa si z
dobrze wygrzanego legowiska? Ano, Karol mia taki zwyczaj. Traperski
zwyczaj, gdy myliwy czai si u brzegu rzeki na przychodzce do rannego
wodopoju czworonogi. Zrozumiale. Lecz teraz? Dawniej, podczas naszych
pierwszych wsplnych wypraw, podnosiem bunt przeciw tego rodzaju
praktyce. Staraem si wytumaczy towarzyszowi, e dodatkowe dwie
godziny snu nikomu z nas nie zaszkodz, przeciwnie, pozwol lepiej
wypocz po caodziennej wczdze.
Rwnie dobrze mogem to tumaczy polnemu kamieniowi.
Mieszczuch, jakim jestem, nigdy nie przekona westmana, co najwyej narazi
si na kpiny. Karol jednak nie kpi. Powanie dowodzi, e na prerii naley
wstawa najpniej ze witem, aby nie da si zaskoczy.
Nie rozumiem wyznaem. Kto ma nas zaskoczy?
Drapienik?
Ech, nie. Drapieniki o witaniu wanie udaj si na spoczynek.
Myl o ludziach, nie zawsze przyjacielsko usposobionych do innych
wdrowcw.
Kt, na Boga, wczy si o wicie?
Kady tu spojrza na mnie nieco ironicznie i doda po chwili
wymownej przerwy: z wyjtkiem greenhornw.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
38
Nigdy wicej nie wracaem do tego tematu. Wic teraz podniosem
si bez sowa skargi. Mj protest wyrazi si jedynie w ziewaniu od ucha do
ucha.
Wcignem buty (zawsze zdejmowaem je na noc wbrew
przestrogom Karola, i w razie czego" nie zd zaoy) i poczapaem ku
wodzie. Z rcznikiem i mydem. Co byo czsto powodem drwin Karola. Pod
goym niebem nie uznawa ani rcznika, ani myda. Co innego w hotelu.
Hotele jednak trafiay si na naszych szlakach tak rzadko, e prawie... nigdy.
Nie, Karol nie by brudasem, chocia wrd podobnych jemu traperw
zdarzali si czsto tacy, ktrzy tylko wtedy czuli wod na twarzy, gdy pada
deszcz. Karol kpa si przy kadej okazji, jeli na to okolicznoci pozwalay,
a szorowa rzecznym piaskiem. Suszy biegajc brzegiem strumyka lub
jeziora.
Cigle jeszcze ziewajc zoyem rcznik z mydem na jakim
mniej wilgotnym miejscu i... przypomniaem sobie dziwnego zbieracza
kamykw. Schyliem si, podniosem ich gar. Bacznie si przyjrzaem w
szaroci wstajcego dnia. Niestety, to nie zoto ani drogocenne kamienie.
Schyliem si po raz drugi, po raz trzeci, po raz czwarty... T interesujc
czynno przerwa miech Karola.
No i jak tam, Janie? Ile zebrae workw zota?
Dopiero teraz spostrzegem, e bezwiednie przemierzyem ca
dugo play.
Do licha! odpowiedziaem. Miae racj. To tylko wir i
poszedem si wykpa.
Mydo i rcznik s znakomitymi wynalazkami naszej cywilizacji.
Natychmiast poczuem si czysty i rzewy, jakbym ca dob przespa, a
przecie dopiero teraz zapony na horyzoncie ranne zorze.
Ogie ju gorza otaczajc krgiem niskich pomieni trzy paskie
gazy, na ktrych Karol umieci wielki elazny imbryk. Nie rzekem nic,
umiechnem si, lecz tak, aby Karol mego umiechu nie zauway. O ten
przecie imbryk toczyem, jeszcze w Milwaukee, dugotrwae boje. Jak
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
39
dotd bowiem zabieralimy na wyprawy, wraz z niezbdnym sprztem,
ciki i nieporczny, metalowy garnek pgalonowej pojemnoci.4 Byo to
nasze jedyne naczynie do gotowania wody lub kawy. Nigdy adnych zup nie
pitrasilimy, zbyt wiele zachodu, a miso pieko si na zaimprowizowanym
ronie lub patyku. Garnek po kadym uyciu pukao si od wewntrz, a od
zewntrz szorowao piaskiem. By wic garnek naczyniem bardzo
uytecznym, chocia rwnoczenie kopotliwym w uyciu. Po pierwsze
dlatego, e naleao stawia go lub podnosi trzymajc za oba uchwyty
rwnoczenie. Po drugie e woda bardzo dugo si w nim gotowaa,
zwaszcza gdy dmucha wiatr i chodzi powierzchni pynu, bo garnek nie
mia pokrywki. Po trzecie poniewa do wntrza garnka wpada zarwno
popi, jak kurz, co w niczym nie polepszao smaku kawy. Nie wspominam
ju o owadach. Drobiazg? Zapewne, jednak atwo tych niedogodnoci
unikn.
Przed nasz obecn wypraw zbuntowaem si przeciw
niedogodnemu naczyniu i zakupiem solidny imbryk z nieodzown
pokrywk. Nie wspomniaem o tym Karolowi. Dopiero gdy zabralimy si
do pakowania tumoczkw, mj przyjaciel zauway nowy nabytek.
A to co?
No... imbryk, albo czajnik.
Chyba nie masz zamiaru tego taska?
Dlaczego nie?
Bo jest nieporczny w drodze. Wystajcy dziobek bdzie
zawadza. Do wntrza nic nie upchasz. To zy pomys.
Nie kopocz si. Doskonale go zapakuj. Przecie imbryk jest
wygodniejszy w uyciu, ma tylko jeden pak, stawiasz go i podnosisz jedn
rk, a pokrywka chroni przed zapiaszczeniem.
Karol tylko wzruszy ramionami. Chwilowo daem wic spokj tej
miesznej sprawie. Wrciem do niej, niby mimochodem, dnia nastpnego.
4 Okoo 2.27 litra (galon angielski)
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
40
Imbryk bardzo trudno umy od wewntrz argumentowa
Karol ma wski otwr.
A po czym to mamy go w rodku szorowa? Po wodzie czy po
kawie? Wystarczy wypuka w strumieniu.
Przykrywka zaraz zginie.
Przywi j sznurkiem.
Nigdy aden traper nie uywa imbryka.
Zamiaem si. Wic o to chodzio? Imbryk psu fason
traperskiego sposobu ycia.
Nie wiem, czy nie uywa odparem. A jeli nawet nie
uywa, ten zwyczaj nie dotyczy mnie, nie jestem traperem.
Ciekawe, jak go upakujesz na koniu?
Przywi do koca, za siodem.
Przykrywka pocznie rzegota i poszy wierzchowca.
Nie martw si, umieszcz j tak, e nawet nie dwiknie.
Znw wzruszy ramionami, lecz tym razem by to gest rezygnacji.
Niech tam, ja palcem nie tkn tego elastwa.
Czcza pogrka! Wanie tkn, a nim zdyem wcign spodnie,
pokrywka pocza wesoo podskakiwa. I oto po raz pierwszy na bezludziu
piem kaw bez piasku trzeszczcego w zbach, bez popiou i bez
utopionych much. Nie warto o tym wspomina? Ja jednak wci jestem
dumny ze swego usprawnienia.
Po niadaniu zajem si imbrykiem. Wyczyciem go piachem, e
byszcza jak ksiyc. Odtd stale miaem nad nim piecz, a wdziczny
imbryk nigdy mnie nie zawid. Bo Karol dostrzega imbryk dopiero
wwczas, gdy nadchodzia pora posiku.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
41
Spakowalimy manatki, zaleli ognisko wod, oporzdzili konie i
wskoczyli na sioda. Dopalay si ostatnie uny witu, za chwil soneczny
krg mia si ukaza nad horyzontem.
Dokd teraz? zagadnem.
W gr rzeczki. Przecie trafimy wreszcie na jakie
interesujce tropy.
Powiedziawszy to skierowa wierzchowca w wod. Sdziem, e
chce przedosta si na przeciwlegy brzeg, lecz omyliem si. Karol skrci
raptownie i ruszy samym rodkiem koryta.
Po co to?! zawoaem.
C ci to szkodzi, Janie? Woda tu pytka, a koskie kopyta nie
zostawi ladw.
Obawiasz si czego, Karolu?
Nie. Zwyky rodek ostronoci, wic czemu go nie zastosowa,
skoro nie wymaga adnego trudu?
Pewnie!
Po przebyciu p mili Karol skierowa si na prawy brzeg i odtd
poruszalimy si znacznie szybciej. Soce zdyo wgramoli si ponad
lini horyzontu i jego ukone promienie grzay nam plecy. Przyjem to z
zadowoleniem, ranek by nieco chodny. Jednak w dwie godziny pniej z
tym socem poczy si dzia dziwne rzeczy. Zamiast wieci zocicie i
coraz mocniej poczo rowie, dosownie: rowie! Popdziem konia
i zrwnaem si z Karolem. Spojrza na mnie pytajco, a ja tylko ruchem
rki wskazaem nasz dzienn gwiazd. Kiwn gow.
Zauwayem to odpar. Licz, e gdzie w pobliu trafimy
na zaciszn dolink albo e wiatr zmieni kierunek. W konie, Janie!
Jaki wiatr? Nie czuj adnego wiatru.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
42
Tam w grze wyjani. Musi d jak sto diabw. Soce
porowiao, bo wicher przynis tumany kurzu, czerwonego pyu chyba a
z Arizony. Burza nadciga. To s jej pierwsze sygnay.
Pognalimy galopem i tak pdzili, a wierzchowce poczy
chrapa. Ba, to nie mustangi, chude koniki mogce biec p dnia bez
przerwy. Tak wic musielimy zwolni. Tymczasem soce z rowego stao
si ceglastoczerwone, preria nabraa jakich ponurych odcieni, agodny
wietrzyk, dmuchajcy od witu, usta. Nagle zrobio si duszno i gorco. W
chwil pniej na horyzoncie, ktry pocz zagadkowo pobyskiwa, jak
gdyby kto zapala i gasi morsk latarni, ukazaa si czarna linia. Mino
p godziny, a linia zamienia si w grub krech. Rosa w oczach.
Popdzilimy znw galopem, a Karol (nie pojmuj, w jaki sposb)
dostrzeg na przeciwlegym brzegu niewielkie zagbienie gruntu.
Tam! krzykn i wjecha koniem w wod. Ruszyem za nim.
Fontanna bryzgw zmoczya mnie od stp do gw. Jeszcze par jardw i
zjechalimy w d do kotlinki tak pytkiej, e jej zaokrglone krawdzie
sigay zaledwie koskich piersi. Karol zeskoczy z sioda, jak gdyby go
zmiota huraganowa wichura.
Rozkulbacz zwierz! Szybko, szybko! I sptaj mu nogi. Widzisz,
co tam si wyrabia?
Zerknem za siebie. To ju nie bya gruba krecha, lecz ciana
nieprzeniknionej czerni. Pdzia ku nam i nabieraa wysokoci.
Soce jeszcze wiecio purpurowym ogniem, gdy zdejmowaem
juki, siodo, uzd i wszystko ciskaem na ziemi.
Nie tu, na zbocze! krzykn Karol.
Nie zgadem, dlaczego na zbocze, lecz natychmiast przeniosem
cay baga nieco wyej. Konie zostay sptane. Zauwayem, i dr, krc
si, zamiast szczypa traw.
Czego si spodziewasz? zapytaem osuwajc si na ziemi
obok sioda, jukw, kbowiska rzemieni i winczestera wydobytego z
kabury.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
43
Karol, ktry spoczywa obok mnie, midzy zrolowanym kocem a
moim cennym imbrykiem, wydoby lornetk i dugo spoglda ku
poudniowi. I ja przyoyem sza do oczu. To, co ujrzaem, mogo
zaniepokoi kadego. Ju nie linia, nie krecha, nawet nie ciana, lecz p
nieba ciemnoci wisiao nad preri.
Co to jest?
Huragan, moe trba powietrzna, moe tornado. Wszystko, co
najgorsze. Zaraz zacznie d jak tysic kowalskich miechw, a jeli nas std
nie zwieje, to tylko dlatego, e dobre duchy wykopay kiedy t do link, a
teraz nas do niej przywiody...
Spojrza za siebie.
Popatrz, konie si pokady. S bardziej dowiadczone, ni
sdziem.
Zwierzta leay w ten sposb, e gowy miay zwrcone w
kierunku odwrotnym od nadcigajcej chmury ciemnoci. Czy by to tylko
wrodzony instynkt, czy te nasze wierzchowce ju kiedy zetkny si z
tak zawieruch?
Jedno mnie tylko martwi odezwa si Karol e
znajdujemy si tak blisko rzeczki. Jak zacznie mocno dmucha, a na pewno
bdzie mocno dmucha, wychlusta ca wod na nas. Ju czuj, jak
przemokniemy.
Niejeden raz moklimy westchnem z rezygnacj.
Ale nie w tak przykry sposb. Zobaczysz!
Zobaczyem.
Pociemniao. Czarna opona zakrya soce. Wwczas poczuem
uderzenie wiatru. Mj kapelusz pofrun w nieznane. Nawet nie zdyem
si za nim obejrze. Nastaa chwila ciszy i powtrne uderzenie, ktre za
paro mi dech w piersiach. Mylaem, e puca mi pkn nie wytrzymujc
cinienia powietrza. Przywarem ustami do ziemi i w ten sposb uniknem
uduszenia, rwnoczenie nieco zsunem si po zboczu. Teraz wiatr
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
44
przelatywa nade mn, wyjc, wiszczc i usiujc zerwa z mego ciaa ca
odzie. Lecz najgorsze dopiero nastpio. Lun wodospad. To nie by
deszcz milionw kropel, lecz fala pynca w podmuchach wiatru. Czyby
istotnie huragan wychlusta na nas wod z rzeczki? Nie spostrzegem, e to
powd spadajca z wysokoci nieba.
Jak to dugo trwao? Sprawdziem pniej, gdy piekielne zjawisko
atmosferyczne przegnao nad nami i popdzio sia zniszczenie w innej
stronie wiata. Ot przez ptorej godziny (wedug zegarka) dusi nas
wiatr i zleway kaskady potopu. Pniej wszystko uspokoio si, zniky
chmury, soce przybrao znw zocist barw i zaraz caa preria pocza
dymi parujc wilgoci.
Klimat suchy i zdrowy, wymarzony dla chorych na puca
powiedziaem bardzo gono, dwigajc si z ziemi. Twoi informatorzy,
Karolu, znaj Kolorado pewnie tylko z mapy.
Oczywicie, zaprzeczy.
To wyjtkowy przypadek zaznaczy huragany nigdy nie
nawiedzaj tej czci kraju, a opadw jest bardzo mao.
Odparem zgryliwie, e jeden taki starczy na kilka lat, po czym
zajem si komi. Ju si podniosy, a woda zebrana na dnie dolinki sigaa
im zaledwie pcin. By to dziw nad dziwy! Logicznie rozumujc powinnimy
byli utopi si wraz ze zwierztami w tej zapadlinie. Widocznie jednak
bardzo sucha i bardzo porowata gleba wchona lawin wody jak gbka.
Wytarem konia rkawem, bez efektu zreszt, bo raczej go
bardziej jeszcze zmoczyem. Caa moja odzie przypominaa cierk dugo
lec w wodzie. Zrzuciem z siebie wszystko. Wyem spodnie, koszul,
kamizelk. Wylaem z kieszeni kurty cae dzbanki deszczwki, a z butw
cae wiadra. W kocu rozoyem to wszystko na wilgotnym stoku dolinki.
Poczem si krci w kko i dla rozgrzewki podskakiwa, naladujc
Karola, i tak oto, na bezludnej prerii dwu nagusw wykonywao przez
kilkanacie minut pozornie bezsensowne skoki. Gdyby ktokolwiek nas
dostrzeg, pognaby z pewnoci do najbliszego miasteczka, by w
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
45
najbliszym saloonie opowiedzie o dwu niebezpiecznych wariatach
gonicych si nago po prerii.
Jednak nikt nas nie ledzi, a podskoki i biegi doprowadziy
temperatur ciaa do waciwego stopnia przestalimy dygota i
szczka zbami. Niestety, cig dalszy ukada si niepomylnie. Z mokrych
gazi krzeww, nawet z tych, ktre ju dawno uschy, nie potrafilimy
rozpali ogniska. Po nieudanej prbie przestaem wierzy w legendy o
ludziach, ktrzy umie j wydrze pomie ociekajcym wod gaziom.
Chyba ruszymy, Janie smtnie zauway Karol. Moe
gdzie dalej znajdziemy suchszy opa. Marz o kubku wrzcej kawy.
Ja rwnie marzyem. Porwaem wic lec na trawie odzie i
zadraem na sam myl, e mam j na siebie woy. Wprawdzie woda
spyna strumykami, ale nadal wszystko byo nieprzyjemnie wilgotne. A
buty? Och, z nimi jeszcze gorzej! W ich wntrzu nie znalazem ani ladu
osuszajcej dziaalnoci soca. Grzao teraz wcale niele, wida jednak jego
promienie nie signy w gb cholewek.
Na co czekasz? zapyta Karol.
Sta ode mnie o krok, tak samo nagi, z flanelow koszul w rkach.
Nie mg si zdecydowa na wcignicie jej na grzbiet.
Jak zaoymy, szybciej wyschnie pocieszy mnie, lecz saba
to bya pociecha.
Dopiero teraz ocknem si. Szybko uklkem przy jukach,
signem w wilgotn gb (i tam dotara woda!), wydobyem dwa cynowe
kubki i smuk butelk z grubego szka. Jak mogem o niej zapomnie?!
Trzymaj rozkazaem wrczajc Karolowi naczynia.
Odkorkowaem butelk i napeniem kubki do poowy. Naleao
ju dawno tak postpi. Spojrzelimy na siebie z umiechem. Przytknem
kubek do warg i nie odjem, pki nie ukaza dna. Od razu zrobio mi si
gorco, a wiat dokoa powesela.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
46
Zaoyem koszul, kamizelk, wcignem spodnie, nastpnie
buty, w ktrych stopa poczua si jak w lepkim, bagnie, lecz porcja whisky
pozwolia bohatersko wytrzyma obrzydliwe uczucie. Konie zostay
okulbaczone, sikajce wod koce przywizane do siode. Desperackim
ruchem zarzuciem na wilgotn koszul znacznie jeszcze wilgotniejsz
kurtk. Wskoczylimy na sioda. Jeszcze raz rozejrzaem si dokoa w
nadziei, e moe cud nie pozwoli memu kapeluszowi pofrun daleko. Cud
si nie zdarzy, nakrycie gowy powdrowao na skrzydach wiatru gdzie
tam, hen.
Ruszylimy prawym brzegiem rzeczki, ktra nadal toczya swe
wody raz wrd wysokich, raz wrd niskich brzegw.
Soce ogrzewao coraz mocniej nasze plecy, a whisky nasze
odki. Nikt z nas nawet nie zapa kataru. Kto wie, moe Karol mia racj
twierdzc, e klimat Kolorado dziaa zbawiennie na drogi oddechowe?
Ubranie na mnie scho, czuem to wietnie, jedynie obuwie
okazao si odporne na soneczn operacj. Dlatego marzyem o ognisku,
przy ktrym mgbym t wan cz ubioru doprowadzi do waciwego
stanu. Pilnie rozgldaem si po okolicy, wypatrujc drzew, wysokich,
starych drzew szpilkowych, bardziej odpornych na wilgo, a mniej na
pomie zapaki. I znalazem! Ca kp, rozpoznaem sosny. Pokazaem
Karolowi. Bez sowa skrci w ich kierunku. W ten sposb nieco oddalilimy
si od rzeki.
Jedno drzewo jest zwalone stwierdzi mj przyjaciel.
Tym lepiej! wykrzyknem radonie. Rozpalimy potne
ognisko. Ale... patrz, co tam jeszcze ley obok. Kto wie fantazjowaem
moe czeka na nas miso antylopy?
Karol mrukn, e jeli si nie myl, to moe by tylko niejadalna
padlina, i zmusi konia do galopu, wyprzedzajc mnie w sekund. Dotar do
drzewa, zeskoczy z sioda i uklk przy tym czym, co obok pnia
spoczywao. Znalazem si przy nim, szybko stwierdzajc, e nie bya to
antylopa. Z twarz skryt wrd traw, spoczywa czowiek. Dokoa ani
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
47
ladu jakiegokolwiek obozowiska, ani ladu bagay, brak konia. Zagadka.
Nieruchomo ciaa pozwalaa przypuszcza najgorsze.
cignem cugle, jeszcze w biegu zeliznem si z sioda, dwoma
skokami dopadem bezwadnego nieszcznika. Ujrzaem plecy przykryte
cakowicie przemoczon kurt i ty gowy z nasunitym kapeluszem.
Nieprzytomny?
Karol wzruszy ramionami.
Pom odwrci biedaka.
Delikatnie dokonalimy tego zabiegu. Ukazaa si twarz mocno
opalona. Lecz przez opalenizn przebijaa blado charakterystyczna dla
osb cierpicych. Spojrzaem na t twarz. Zdumienie zaparo mi dech w
piersiach.
Wielkie nieba! ledwie zdoaem wyszepta.
Barry Bede!
Barry Bede... powtrzy nie mniej zaskoczony Karol. Co go
tu przygnao?
Dowiemy si o tym pniej, jeli w ogle... si dowiemy.
Przynie apteczk, szybko.
Rozpiem skrzan kurt, rozpiem kamizelk, prawie
rozdarem koszul wszystko byo okropnie mokre i przyoyem ucho
do piersi. Nigdy dotd z tak niecierpliwoci i z takim niepokojem nie
doszukiwaem si ladw bicia serca, lekkiego szmeru dajcego nadziej, e
pomoc lekarska nie bdzie spniona.
Karol ju klcza obok mnie ze skrzan pask torb, jak zawsze
zabieraem na nasze wyprawy i z ktrej zawartoci parokrotnie
korzystaem ku zadowoleniu wasnemu i tych uratowanych.
Karol klcza i milcza. W takich wypadkach stawa si wzorowym
pomocnikiem, czym w rodzaju sanitariusza.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
48
yje powiedziaem podnoszc gow. Omdlenie.
Prawdopodobnie trwa ju do dugo. Zdaje si, e przybylimy w sam
por. Pom, Karolu, cign te mokre achy. Musz znale przyczyn
zemdlenia.
Zabralimy si szybko i zrcznie
do dziea. Gdy ju Bede by nagi, jak go
matka urodzia, zbadaem piersi, plecy,
brzuch, nogi. Nigdzie nawet ladu obrae.
Lecz kiedy zdjem kapelusz, ujrzaem
gszcz wosw pozlepianych krwi.
Wody rozkazaem.
Karol-sanitariusz uwin si tak
prdko, jakby pod rk mia lnicy kurek
szpitalnej umywalki. Chlusnem, a pniej
mokr szmatk ostronie zmyem
czerwone lady. Odkryem ran, jak gdyby
zasklepion na szczycie potnego guza.
Kto go tak urzdzi? szepnem.
Kto? atwo odgadn: gruby konar, kawa ode rwanej kory lub
walcy si pie. Szuka schronienia pod drzewem, a w czasie takiej
wichury...
Wyjem z apteczki pyn dezynfekcyjny i zlaem nim ran.
Wwczas Bede da znak ycia: jkn.
Butelk, Karolu.
Wiedzia, o jak mi butelk chodzi. Migiem przynis, odkorkowa,
napeni poow kubka.
Unie go. Ostronie.
Wykona to z wpraw zawodowego pielgniarza. Doprawdy, Karol
by godny podziwu. Skd w tym surowym traperze brao si tyle
delikatnoci, gdy tego byo potrzeba?
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
49
Przytknem krawd kubka do warg rannego. Nie byem pewien:
pocignie czy nie pocignie? Przekn. Raz, drugi, trzeci. Otworzy oczy.
Dentelmeni odezwa si jkliwym gosem.
Gdyby nawet nie twarz dobrze nam obu znana, po tym jednym
sowie natychmiast odgadlibymy, kim jest ten czowiek. Tak czsto tego
sowa uywa podczas naszej niekrtkiej znajomoci.
Dentelmeni powtrzy spogldajc na nas niezbyt
przytomnym wzrokiem, po czym znowu przymkn powieki i
znieruchomia.
Chwyciem go za przegub rki. Puls bi, chocia sabo.
Co z nim? zaniepokoi si Karol. Znowu zemdla?
Potrzsnem przeczco gow.
Jest bardzo osabiony, a poza tym mokry jak ryba. Musimy
natychmiast rozpali ognisko.
Sied przy nim, ja si tym zajm.
Nie wiem, jak tego dokona (byem zajty rozcieraniem rk, ng i
piersi Bedego), bo drewno na pewno byo jeszcze wilgotne, do e
najpierw poczuem dym, a pniej ciepo pomienia. Odwrciem si.
Gorzao ognisko jak si patrzy, a Karol umiejtnie dokada do grubsze
gazie.
Wysusz koce zakomenderowaem. I to szyb ko, bo nasz
pacjent gotw zapa zapalenie puc. Mimo cudownego klimatu Kolorado.
Nic na to nie odpar, lecz jednym okiem (bo drugie miaem
utkwione w lecym) dostrzegem, jak pozdejmowa z siode nasze derki,
jak spta konie, jak trzyma rozpostarte derki tak blisko ogniska, i
wydawao si, e pomie przerzuci si na materia. Lecz Karol uwaa, wic
tylko para buchaa kbami.
Ju powiedzia podszedszy. Co teraz?
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
50
Teraz pom mi owin go. Ot tak, doskonale.
Podcignlimy Bedego jeszcze bliej ogniska. Na pewno nadal nie
zdawa sobie sprawy z sytuacji, w jakiej si znajduje, bo nie otworzy oczu i
nie odezwa si. Bardzo mnie to zaniepokoio. Podejrzewaem wstrzs
mzgu, a warunki uniemoliwiay jakiekolwiek leczenie. Raz jeszcze
obejrzaem ran gowy, raz jeszcze j przemyem i zabandaowaem. To
byo wszystko, co mogem uczyni.
Nieco zgnbiony i ponury przyjem z rk Karola kubek gorcej
kawy. Jednak t kaw naleao przede wszystkim napoi rannego. Lecz w
jaki sposb?
Wrzcym pynem wprost z kubka mogem go poparzy (tylko tego
brakowao!), a yki nie mielimy. Kt zabiera yki na tak jak nasza
wypraw? Poradziem sobie inaczej. Wydobyem czyst szmatk z apteczki,
zanurzyem j w kubku i wyciskaem z niej krople wprost midzy wargi
rannego. Poyka, chyba odruchowo. Trwao to bardzo dugo, wreszcie
ujrzaem dno naczynia i puste zwrciem Karolowi.
Mj imbryk okaza si raz jeszcze wynalazkiem doskonaym.
Otrzymaem drug porcj kawy, ju tylko dla siebie. Po paru ykach
poczuem si lepiej. Soce grzao, nie byo wilgoci ani na moich plecach, ani
na piersiach, jedynie wntrze butw pozostawiao sporo do yczenia.
Co dalej? zapyta Karol.
Nic odparem. Niech pi, moe to najlepsze lekarstwo,
jakiego mu potrzeba.
Rana chyba nie przedstawia si gronie. Widywaem ciej
poranionych, ktrzy dzi nawet o tym nie pamitaj.
Zapewne, zapewne. Jednak wiele zaley od organizmu.
Czowiek to nie maszyna, mj drogi, w ktrej uszkodzona cz atwo da si
wymieni i wszystko w porzdku. Rana nie przedstawia si gronie, ale
grone mog by inne skutki uderzenia. Bede koci ma cae, natomiast nie
wiem, jak wyglda wntrze jego gowy. I nie mog si dowiedzie. Ot
kopot.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
51
No... nigdy nie by chuchrem.
Na pewno potwierdziem. W tym caa nadzieja.
Wic a tak kiepsko... mrukn zawiedzionym tonem. Nie
mylisz si, niestety.
Machn rk, odszed od ogniska, pocz kry wok pnia i
porozrzucanych szcztkw strzaskanego drzewa. Po co tam schyli si i
ruszy ku mnie.
Oto powiedzia twj kapelusz, Janie. Zdrowo musia si
biedaczek nafruwa, lecz przecie nie opuci ci.
To rzekszy wrczy mi nakrycie gowy, mokre i pokryte botem,
jednak cae.
Gdziee go znalaz?
Pod jednym z grubszych konarw. Kapelusz musia si tu
zjawi na sekund przed trzaniciem drzewa. Konar si odama i zmusi
tw zgub do pozostania na miejscu.
C za dziwna historia.
Pewnie, e dziwna. Niestety, drugiej zguby nie odnalazem,
musiaa pogna z wiatrem w zawody.
Druga zguba? O czym mylisz?
Ko, ko, mj kochany. Czy przypuszczasz, i Bede wdrowa
piechot? Bez prowiantu i dugiej broni? Zarczam ci, e w pobliu nie
istnieje adna far ma ani miasteczko. Zreszt, odkryem koskie lady.
Wierzchowiec uciek pewnie w tej samej chwili, w ktrej Bede straci
przytomno.
Masz racj. Tak musiao by.
A on wskaza na lecego nadal pi?
Nadal. I nie naley go niepokoi.
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
52
No, to i ja si przepi. Jak poczujesz gd, obud mnie.
Na pewno obiecaem.
Kiwn gow, potem pooy si w cieniu ssiedniej sosny i
nasun kapelusz na oczy.
Przyjrzaem si bacznie rannemu, znowu zbadaem puls, by
mocniejszy. Uspokojony, dokadnie obejrzaem rozoon obok odzie
Bedego. Ju nieco podescha.
Dorzuciem kilka gazi do dogasajcego ognia, cignem z ng
buty i uoyem je cholewkami zwrconymi w stron pomienia. Nastpnie
odnalazem sw fajk i puszk z tytoniem. Ku mej radoci okazaa si
szczelna. Nabiem fajk, zapaliem wgielkiem i pykajc oboczkami dymu,
objem dzienn stra nad snem obu towarzyszy.
Spogldajc na daleki, jasny i pusty horyzont dumaem nad
przyczyn, ktra skonia Bedego do zapuszczenia si w bezludne ziemie
Kolorado. Przyjrzaem si dokadnie jego odziey i obuwiu. Wszystko byo
prawie nowiutekie i w najlepszym gatunku. Wic chyba nie ndza zmusia
tego dziwnego czowieka do odbycia dalekiej podry. Czyby przed kim
ucieka? Czy znowu wplta si w niebezpieczn awantur? A moe kogo
goni?
W ten sposb mogem zadawa sobie setki pyta, lecz
odpowiedzie na nie potrafiby tylko sam Bede. Kim by? Ach, warto o tym
wspomnie.
Spotkalimy si po raz pierwszy prawie przed dwoma laty w El
Paso. To miasteczko o hiszpaskiej na zwie ley nad graniczn rzek Rio
Grande del Norte, zwan rwnie Rio Bravo. Znowu hiszpaskie nazwy. El
Paso po prostu znaczy przejcie. Rio Grande del Norte wielka rzeka
pnocy. Rio Bravo rzeka dzielnych. Dumna i nieco pompatyczna nazwa.
Nie wyjaniajca jednak, na ktrym jej brzegu znajduj si ci dzielni". Tym
bardziej e przez wiele setek lat nie istniaa polityczna rnica midzy
prawym a lewym brzegiem. Najpierw oba (i hen, hen, na pnoc, i na
-
Przez Gry i Prerie Tom 13 Wiesaw Wernic BARRY BEDE
Opracowanie edytorskie: Jawa48
53
poudnie) naleay do Hiszpanii, a po zrzuceniu jej jarzma do wolnego
ju Meksyku. Dopiero w roku 1845 Rio Grande staa si w swym
rodkowym i dolnym biegu granic pastwow, gdy Teksas, Arizona i Nowy
Meksyk przyczono do Stanw Zjednoczonych. Stare hiszpaskie nazwy
pozostay, a El Paso poczo od tamtego roku odgrywa rol punktu
granicznego, pooone przy najdogodniejszym trakcie, jaki czy pnoc
Meksyku z poudniem Stanw.
Wczesn wiosn 1888 roku znalelimy si Karol i ja
wanie w El Paso, w drodze do Meksyku. Po co tam jechalimy na koskich
grzbietach? Po to aby zoy wizyt Pedro Gonzalesowi, hacjenderowi
meksykaskiemu, ktrego poznalimy w Arizonie podczas jednej z naszych
wypraw. Posiado Gonzalesa leaa we wschodnim Meksyku, w stanie
Chihuahua, w rejonie rzeki Conchos, dopywu Rio Grande.
W El Paso, zakurzeni, zmczeni, brudni i godni, znalelimy jaki
saloon-hotel czy te hotel-saloon, ktrego nazwy nawet nie zapamitaem.
Budynek do obskurny, z jeszcze obskurniejsz klient