Download - 1. heograpiya ng daigdig
Kasaysyan ng Daigdig
Heograpiya ng Daigdig
Ang Konsepto ng HeograpiyaAno ang Heograpiya?
- nagmula sa salitang Greek na “geographia”na nangangahulugang paglalarawan ng daigidig.
- siyentipikong pag-aaral ng katangiang pisikal ng daigdig
- tinatalakay dito ang distribusyon at interaksyon ng samo’t saring pisikal, biolohikal, at kultural na katangian ng mga bagay sa ibabaw ng daigdig.
Tawag sa mga nagpapakadalubhasa sa pag-aaral ng heograpiya.
Sumusuri ng pagbabago sa daigdig at ang kaugnayan at interaksyon nito sa mga taong naninirahan dito.
Ano ang Heograpo?
Kaugnayan ng Heograpiya sa iba pang Asignatura
Kasaysayan
Ekonomiks
Agham Pampolitika
Sosyolohiya
Nakaapekto ang heograpikal ng kalagayan sa kung paano naganap ang mga pangyayari sa kasaysayan.
Halimbawa:- Dahil sa malamig na klima kung kaya
nalagas ang hukbong French ni Napoleon Bonaparte at bigong masakop ang Russia noong 1812.
Kasaysayan
Asignatura
Ang pagtakda ng hangganang politikal ng isang bansa ay saklaw ng heograpiya.
Halimbawa:- Sa naganap na armistice sa Korean War
noong 1953 ay nahati sa pamamagitan ng 38th parallel ang Korean peninsula sa dalawang politikal na yunit – ang North Korea at ang South Korea.
Agham Pampolitikal
Asignatura
Ang pagbuo at pag-unlad ng mga pamayanan ay nakasalalay rin sa lagay ng kapaligiran nito.
Halimbawa:- Ang pagiging kapuluan ng Pilipinas ay isang
salik sa pagkakaroon nito ng iba’t-ibang pangkat etnolingguwistiko na may iba’t-ibang kaugalian at tradisyon.
Sosyolohika
Asignatura
Mahalagang salik ang likas na yaman, vegetation, klima, at topograpiya ng isang teritoryo sa kabuhayan ng mga naninirahan dito.
Halimbawa:- Ang lokasyon ng Constantinople sa pagitan
ng mga rutang pangkalakalan ng Europe at Asya ay salik sa pag-unlad ng Imperyong Byzantine.
Ekonomiks
Limang Tema
Limang Tema sa Pag-aaral ng Heograpiya
Lokasyon
PaggalawInteraksyon ng Tao at Kapaligiran
RehiyonLugar
Sumasagot sa tanong na “Nasaan ito?”
Gamit sa pagtukoy ng kinaroroonan at distribusyon ng tao at lugar sa daigdig.
Lokasyon
Tiyak na Lokasyon- Eksaktong kinaroroonan ng tao o lugar ay
natutukoy sa pamamagitan ng paglandas ng line of latitude at line of longitude.
Sistemang Grid- Sistema ng pagtukoy ng lokasyon batay sa
pinagkrus na line of latitude at line of longitude.
Dalawang paraan upang matukoy ang kinaroroonan sa daigdig
Relatibong Lokasyon- Ginagamit sa pagtukoy ng kinaroroonan ng
isang tao o lugar sa pamamagitan ng mga nakapaligid dito.
Limang Tema
Sumasagot sa tanong na “Anong mayroon dito?”
Nagsasaalang-alang sa pisikal at kultural na katangian ng isang lugar na kaiba sa iba pang lugar sa daigdig.
Lugar
Pisikal na katangian- Tumutukoy sa likas na kapaligiran ng isang
lugar tulad ng kalupaan, katubigan, vegatation, klima, at likas na yaman.
Katangiang Pantao- May kinalaman sa idea, gawi at kultura ng
tao, tulad ng kabuhayan.
Dalawang Aspekto ng Lugar
Limang Tema
Sumasagot sa tanong na “Paano nagkakaiba o nagkakatulad ang mga lugar?”
Tumutukoy sa isang bahagi ng daigdig na may magkakatulad na katangian.
Ang bawat rehiyon ay pinagbubuklod ng higit sa isang pagkakatulad sa aspektong pisikal, politikal, ekonomiko, at kultural.
Rehiyon
Limang Tema
Sumasagot sa tanong na “Ano ang ugnayan ng tao sa kaniyang kapaligiran?”
Gamit ito sa pagtalakay o pag-aaral kung paano umaasa sa, nililinang ang, at umaangkop sa kapaligiran ang tao.
Intekraksyon ng Tao at Kapaligiran
Limang Tema
Sumasagot sa tanong na “Bakit at paano nagkaugnay ang mga lugar sa isa’t-isa?”
Tinatalakay kung paano ang paglipat ng kinaroroonan ng tao, ideya, bagay, at iba pang sistemang pisikal tulad ng hangin ay nakaaapekto sa ugnayan ng mga tao sa magkakaibang lugar.
Paggalaw
Distansiyang Linear - Sumasagot sa tanong na “Gaano kalayo?”
Distansya sa Oras- Sumasagot sa tanong na “Gaano katagal
ang paglalakbay?”
Distansyang Sikolohikal- Tumutukoy sa pananaw ng tao tungkol sa
distansya
Tatlong Uri ng Distansya
Heograpiyang Pisikal- Ang sangay na nakatuon sa pag-aaral ng
iba’t-ibang katangian at proseso ng pisikal na daigdig tulad ng paggalaw ng hangin at tubig.
- Karaniwang nagdidikta kung malilimitahan o mapauunlad ng tao ang kaniyang pamumuhay.
Mga Sangay ng Heograpiya
Heograpiyang Pantao- Sangay ng heograpiya na nakatuon sa pag-
aaral kung paano namumuhay ang tao sa kaniyang pisikal at kultural na kapaligiran.
- Saklaw nito ang pag-aaral sa wika, relihiyon, ekonomiya, pamahalaan, at iba pang aspekto tulad ng distribusyon ng populasyon at kalunsuran.
Daigdig- Matatagpuan sa Solar System
- Ikatlo sa walong planeta mula sa araw
- Mayroon itong natural satellite, ang buwan.
Ang Pisikal na Daigdig
Diyametro 12, 756 kilometro (km)
Tinatayang layo mula sa araw 149.6 milyong (km)
Tagal ng pag-ikot sa axis 23 oras, 56 minuto at apat na segundo
Tagal ng pag-ikot sa araw 365.26 na araw
Temperatura sa ibabaw ng daigdig 70 hanggang 55 degree celsius
Ilang Datos Tungkol sa Daigdig
Estruktura ng Daigdig
Crust- Pinakamanipis at pinakalabas na bahagi ng
daigdig may tatlo hanggang 60 km ang kapal. Binubuo ito ng lahat ng kalupaan at ocean basin.
Mantle- Makapal at mainit na layer ng semi-solid na
bato may 2900 km ang kapal.
Tatlong Pangunahing Bahagi ng Daigdig
Core- May dalawang bahagi:
- Outer Core > 2200 km ang kapal at binubuo ng tunaw na bato
- Inner Core > solido at may kapal na 1250 km.
Naglalakihang tipak ng batong bumubuo sa crust ng daigdig.
Sa paggalaw nito, nagkakaroon ng paglindol, pagputok ng bulkan, at pagbuo ng mga kabundukan – daan upang magbago ang anyo ng ga kalupaan at katubigan sa daigdig.
Tectonic Plate
Karagatan Kabuuang Sukat(sa kilometro kuwadrado)
Pacific Ocean 155 557 000
Atlantic Ocean 76 762 000
Indian Ocean 68 556 000
Southern Ocean 20 327 000
Arctic Ocean 14 056 000
Mga Karagatan sa Daigdig
Kontinente- Ang pinakamalaking masa ng lupa sa
ibabaw ng daigdig
- Karaniwang naliligiran ng malalaking anyong tubig
Mga Kontinente ng Daigdig
Pitong Tradisyunal na Kontinente ng Daigdig
Asya
AustraliaEuropeAntartica
SouthAmerica
NorthAmericaAfrica
Matatagpuan sa hilagang bahagi ng Asya ang pinakamalalamig na lugar sa daigdig.
Nasa kanlurang bahagi naman nito ang pinakamainit na rehiyon.
Ang timog-silangang bahagi ng kontinente ay may mainit at basang panahon.
Asya
Mga Kontinente
Malaking bahagi ng hilagang Africa ay binubuo ng mga disyerto.
Ang timog na bahagi nito ay may klimang disyerto, steppe, tropical savanna, at tropical rainforest.
Africa
Mga Kontinente
Nakakaranas ng malamig na klima ang North America partikular sa Alaska at Greenland
Mainit na disyerto sa timog-kanlurang bahagi nito.
Klimang tropikal sa timog-silangang kontinente, gitnang America, at Caribbean.
North America
Mga Kontinente
Mayroong klimang tropikal ang malaking bahagi nito partikular sa Amazon Basin.
Ang Columbia, Venezuela, Brazil, Bolivia, at Paraguay ay may klimang tropical savanna.
May klimang steppe at highland naman ang kanlurang bahagi nito tulad ng Andes.
South America
Mga Kontinente
Ang pinakamalamig at pinakama-yelong rehiyon sa daigdig.
Itinuturing na disyerto ang Antartica sapagkat 0.20 metro lamang ng karaniwang ulan nito sa buong taon.
Antartica
Mga Kontinente
Mayroon klimang marine coast, katamtamang temperatura tuwing tag-init at taglamig ang hilagang-kanlurang bahagi nito.
Malaking bahagi ng timog Europe ay may klimang Mediterranean.
Europe
Mga Kontinente
Mainit at karaniwang tagtuyot ang panahon sa gitnang bahagi nito.
Mas malamig at mas basa ang panahon sa mga baybaying lugar dito.
Australia
Ayon sa siyentistang German na si Alfred Wegener
Ang kontinente ng daigdig ay dating magkakadikit at bumuo sa supercontinent na tinatawag na Pangaea
Continental Drift Theory
Tawag sa pisikal na katangian ng isang lugar o rehiyon.
Topograpiya
Everest sa Nepal at China- Sa taas na 8850 metro, ito ang
pinakamataas na bundok sa daigdig.
Mga Halimbawa ng Anyong Lupa
Andes sa South America- Sa habang 8900 km, ito ang
pinakamahabang hanay ng mga bundok sa daigdig.
Tambora sa Indonesia- Itinuturing na pinakamapinsalang bulkan sa
daigdig. May 92,000 buhay ang nasawi sa pagsabog nito noong 1815.
Sahara sa Africa- Ang pinakamalawak at pinakatuyong
disyerto sa daigdig na may lawak na 8, 600, 000 km2.
Nile sa Africa- Sa habang 6695 km, ito ang
pinakamahabang ilog sa daigdig.
Mga Halimbawa ng Anyong Tubig
Caspian Sea sa Asya-Europe- Sa sukat na 311,000 km2, ito ang
pinakamalawak na lawa sa daigdig.
Angel Falls sa Venezuela- Sa taas na 979 metro, ito ang pinakamataas
na talon sa daigdig.
Wika- Mahigit 6800 na wika ang ginagamit ng tao
sa kasalukuyan
- Sa taong 2100, may sangkatlo ng mga wikang ito ang inaasahang maglalaho.
- Ang kolonyalismong Kanluranin mula ika-15 hanggang ika-20 siglo ang dahilan sa paglalaganap ng mga wikang Europeo.
Heograpiyang Pantao ng Daigdig
Ang Mandarin, English, Spanish, Hindi, at Arabic ang mga wikang may pinakamaraming gumagamit.
Halos 83% ng populasyon sa daigdig ang kasapi ng isang relihiyon.
May 20 relihiyon sa daigdig na mahigit sa isang milyon ang kasapi.
May apat na pangunahing relihiyon sa daigdig batay sa bilang ng mga kasapi nito: Kristiyanismo, Islam, Hinduism, at Buddism.
Relihiyon
Nakabatay ang pangkalahatang pangdaigdigang ekonomiya sa prinsipyong free market capitalism kung saan ang pagpapasya sa presyo, produksyon, at distribusyon ng mga produkto at serbisyo ay batay sa malayang kompetisyon sa pamilihan.
May ilang bansa tulad ng North Korea, Cuba, at Laos na ang ekonomiya ay tuwirang pinangangasiwaan ng estado.
Ekonomiya
Mula sa 80 bansa matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sa kasalukuyan ay may 200 malalayang estado na sa daigdig. Ang pagbabagong pampolitikang ito ay dulot ng paglisan ng mga imperyalistang Kanluranin sa mga teritoryong sinakop at ang pagbagsak ng Soviet Union noong 1991.
Pamahalaan
Ayon sa mga Hindu, paulit-ulit na nilikha ang daigdig ng diyos na si Brahma at pinananatili naman ng diyos na sa Vishnu.
Ayon sa Qur’an, nilikha ng diyos na si Allah ang langit at lupa sa loob ng anim na araw.
Ayon sa bibliya, sa Genesis, nilikha ng Diyos ang lahat ng bagay sa daigdig, kabilang ang tao sa loob ng anim na araw.
Pinagmulan ng Daigdig
Teorya Deskripsyon
Planetisimal Theory ni Viktor Safronov
ng RussiaNagmula ang planeta mula sa pinagsama-
samang alikabok sa kalawakan
Nebular Hypothesis nina Immanuel
Kant ng Germany at Pierre Laplace
ng France
Nagmula ang mga planeta mula sa nebula, o malaking ulap ng gas at alikabok na gumuho
bunsod ng nagtunggaliang puwersa ng gravity at gas
Solar Disruption Theory
Nagmula ang mga planeta sa debris ng nagbanggaang araw at isa pang mga bituin
Big Bang Theory nina Georges Lemaitre ng
Belgium at Edwin Hubble ng US
Nagmula sa kalawakan at lahat ng bagay sa sandaigdigan sa singularity, o isang siksik at mainit na espasyong may walang hanggang
kakapalan, na sa kalaunan ay lumawak, lumamig, at naging manipis.
Mga Siyentipikong Paliwanag Tungkol sa Pinagmulan ng Daigdig
Tukuyin ang inilalarawan sa bawat bilang.1. Bahagi ng daigdig na may magkakatulad
na katangian.2. Siyentistang bumuo ng Continental Drift
Theory.3. Pinakamalaking masa ng lupa sa ibabaw
ng daigdig.4. Ikatlong planeta mula sa araw.5. Pinakaibabaw na bahagi ng daigdig.
ISIP, HAMUNIN
6. Pangalawang pinakamalaking kontinente sa daigdig.
7. Karagatang nasa kanluran ng North America sa South America.
8. Pinakatanyag na paliwanag tungkol sa pinagmulan ng daigdig.
9. Pinakamalaking kontinente sa daigdig.10. Diyos na lumikha ng daigdig ayon sa mga
Hindu.11. Tema ng heogarapiya na sumasagot sa
tanong na “Ano ang ugnayan ng tao sa kaniyang kapaligiran?”
12. Tema ng heograpiya na sumasagot sa tanong na “Paano nagkakaiba o nagkakatulad ang mga lugar?”
13. Pinakadulong timog na kontinente.14. Kontinente sa hilaga ng Africa.15. Pinakamahabang hanay ng mga bundok.16. Pinakamataas na bundok.17. Binubuo ng makapal at mainit na tunaw
na bato.18. Pinakaloob ng bahagi ng daigdig.19. Pinakamahabang ilog.20. Pinakamalaking lawa.