II.. BURDUR SEMPOZYUMU BURDUR SEMPOZYUMU 16-19 KASIM 200516-19 KASIM 2005

““BURDUR’DA DOĞAL ve KÜLTÜREL ÇEVRENİN BURDUR’DA DOĞAL ve KÜLTÜREL ÇEVRENİN KORUNMASI : KORUNMASI :

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK; EKO-TURİZM; KÜLTÜREL MİRAS TURİZMİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK; EKO-TURİZM; KÜLTÜREL MİRAS TURİZMİ BAĞLAMINDABAĞLAMINDA POLİTİKA ÖNERİLERİ”POLİTİKA ÖNERİLERİ”

Doç.Dr. Mehmet TUNÇERDoç.Dr. Mehmet TUNÇER

Şehir ve Bölge Yüksek Plancısı (ODTÜ), Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilim Şehir ve Bölge Yüksek Plancısı (ODTÜ), Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilim Doktoru (AÜ-SBFDoktoru (AÜ-SBF) )

AMAÇAMAÇ

sürdürülebilir doğal ve sürdürülebilir doğal ve kültürel/tarihsel çevre korunması kültürel/tarihsel çevre korunması bağlamında, Burdur için görüş ve bağlamında, Burdur için görüş ve öneriler geliştirilmesidir.öneriler geliştirilmesidir.

yerel ve merkezi yönetimin korumaya yerel ve merkezi yönetimin korumaya yönelik politikaları irdelenerek yönelik politikaları irdelenerek

sürdürülebilir kalkınma ana fikri sürdürülebilir kalkınma ana fikri doğrultusunda öneriler geliştirilecektir.doğrultusunda öneriler geliştirilecektir.

““Sürdürülebilirlik”, “Doğal Çevre”, Sürdürülebilirlik”, “Doğal Çevre”, “Kültürel/Tarihsel Çevre”, “Koruma”, “Kültürel/Tarihsel Çevre”, “Koruma”, “Eko-Turizm”kavramları verilecektir.“Eko-Turizm”kavramları verilecektir.

HEDEFLERHEDEFLER Sürdürülebilir tarihsel çevre Sürdürülebilir tarihsel çevre

korunması için öneriler geliştirilmesi,korunması için öneriler geliştirilmesi, Sürdürülebilir doğal çevre korunması Sürdürülebilir doğal çevre korunması

için öneriler geliştirilmesi,için öneriler geliştirilmesi, Koruma ve Geliştirme için Koruma ve Geliştirme için

“Sürdürülebilir Turizm”, “Eko Turizm” “Sürdürülebilir Turizm”, “Eko Turizm” bağlamında öneriler geliştirilmesibağlamında öneriler geliştirilmesi

ÜRDÜN ÖRNEĞİÜRDÜN ÖRNEĞİ

Ürdün’de eko ve mimari miras Ürdün’de eko ve mimari miras turizmi örneklerinden yola çıkarak turizmi örneklerinden yola çıkarak Burdur için görüş ve öneriler Burdur için görüş ve öneriler geliştirilmesi,geliştirilmesi,

BURDUR’A YÖNELİK ÖNERİLER BURDUR’A YÖNELİK ÖNERİLER GELİŞTİRİLMESİGELİŞTİRİLMESİ

Burdur özelinde tarihsel, kültürel ve Burdur özelinde tarihsel, kültürel ve doğal çevre korumasının turizm ile doğal çevre korumasının turizm ile bağlantılı olarak ele alınması,bağlantılı olarak ele alınması,

. EKOTURİZM TANIM VE . EKOTURİZM TANIM VE NİTELİĞİNİTELİĞİ

Son yıllarda turizmin akılalmaz Son yıllarda turizmin akılalmaz büyümesi ve çeşitlenmesi ile, turizm büyümesi ve çeşitlenmesi ile, turizm yatırımcıları “Eko-Turizmi” gelecek yatırımcıları “Eko-Turizmi” gelecek için dünya turizminin başlıca için dünya turizminin başlıca kaynaklarından biri olarak kaynaklarından biri olarak düşünmektedirler.düşünmektedirler.

DOĞAL ÇEVRE DOĞAL ÇEVRE Bu turizm türünün başlıca kaynağının Bu turizm türünün başlıca kaynağının

“Doğal Çevre” olması, turizm “Doğal Çevre” olması, turizm yatırımcılarını doğal çevrenin yatırımcılarını doğal çevrenin korunması ve sürdürülebilirliği korunması ve sürdürülebilirliği konularında düşünmeye konularında düşünmeye zorlamaktadır. zorlamaktadır.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKSÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ““Sürdürülebilir Gelişim” hakkındaki Sürdürülebilir Gelişim” hakkındaki

uluslararası konferanslar, bildiriler, uluslararası konferanslar, bildiriler, raporlar bu yaklaşımı önemle raporlar bu yaklaşımı önemle vurgulamaktadır. Bu çalışmalardan vurgulamaktadır. Bu çalışmalardan en önemlileri; “Ortak Geleceğimiz en önemlileri; “Ortak Geleceğimiz (Our Common Future)-Brutland (Our Common Future)-Brutland Raporu”, “Sürdürülebilir Kalkınma Raporu”, “Sürdürülebilir Kalkınma için Rio Konferansı (Conference on için Rio Konferansı (Conference on Sustainable Development)’dir. Sustainable Development)’dir.

ÇEVRE DUYARLI TURİZM ÇEVRE DUYARLI TURİZM KAVRAMLARIKAVRAMLARI

Uluslararası kurum ve kuruluşlar Uluslararası kurum ve kuruluşlar (örneğin UNEP, World Tourism (örneğin UNEP, World Tourism Organisation- UN kuruluşu-) bilimsel Organisation- UN kuruluşu-) bilimsel yaklaşımlar ve “Yumuşak (soft) yaklaşımlar ve “Yumuşak (soft) Turizm”, “Sürdürülebilir Turizm”, Turizm”, “Sürdürülebilir Turizm”, “Eko Turizm” vb kavramlar “Eko Turizm” vb kavramlar geliştirmişlerdir. geliştirmişlerdir.

ÜRDÜN’DE BAZI DOĞAL ÇEVRE KORUMA ÜRDÜN’DE BAZI DOĞAL ÇEVRE KORUMA ALANLARI (NATURAL RESERVES) ve EKO-ALANLARI (NATURAL RESERVES) ve EKO-TURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ TURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Güney Ürdün Güney Ürdün turizm haritasıturizm haritası

Çöl kaleleri ulaşım haritasıÇöl kaleleri ulaşım haritası

Azraq Doğa Koruma AlanıAzraq Doğa Koruma Alanı

Azraq 1978 yılında Azraq 1978 yılında oluşturulmuştur. oluşturulmuştur.

Doğu Çölünde yer alır,Doğu Çölünde yer alır, 12 kilometrekarelik bir alanı 12 kilometrekarelik bir alanı

kapsar. Koruma alanına kapsar. Koruma alanına ulaşım kolay değildir, ulaşım kolay değildir, kamusal hiçbir toplu taşın kamusal hiçbir toplu taşın aracı Azraq çevresine aracı Azraq çevresine ulaşmamaktadır.ulaşmamaktadır.

Ajloun Natural Reserve Alanı ve Ajloun Natural Reserve Alanı ve Ajloun Kalesi çevresiAjloun Kalesi çevresi

Ajloun yerleşimi Ajloun yerleşimi

Ajloun KalesiAjloun Kalesi

Ajloun Kalesi çevresinde kontrollü Ajloun Kalesi çevresinde kontrollü kentsel gelişim ve eko-turizm plan kentsel gelişim ve eko-turizm plan

alanlarıalanları

Ajloun Doğa Koruma AlanıAjloun Doğa Koruma Alanı(Natural Reserve)(Natural Reserve)

Ajloun Doğa Koruma Alanı Tanıtım Ajloun Doğa Koruma Alanı Tanıtım ve Ziyaretçi Merkezive Ziyaretçi Merkezi

eko-turizm amaçlı bungalow eko-turizm amaçlı bungalow inşaatlarıinşaatları

Wadi-Al TawaheenWadi-Al Tawaheen

Bizans ve Bizans ve Osmanlı Osmanlı Döneminde Döneminde kullanılan su kullanılan su değirmenlerideğirmenleri

Ajloun makro planlama konseptleriAjloun makro planlama konseptleri

Anjara makro planlama konseptleriAnjara makro planlama konseptleri

Ajloun Master Planı (Taslak) Ajloun Master Planı (Taslak)

Ajloun eko-turizm alanı ana planıAjloun eko-turizm alanı ana planı

Ürdün’de bazı tarihsel/kültürel Ürdün’de bazı tarihsel/kültürel turizm alanlarıturizm alanları

Amman Kale ve çevresiAmman Kale ve çevresi

Amman antik Roma tiyatrosuAmman antik Roma tiyatrosu

Jerash Antik KentiJerash Antik Kenti

Petra Antik KentiPetra Antik Kenti

Petra Red Rose Temple (Khazineh)Petra Red Rose Temple (Khazineh)

Petra sütunlu cadde Petra sütunlu cadde

Anıtsal kaya mezarlarıAnıtsal kaya mezarları

BURDUR İLİ İÇİNBURDUR İLİ İÇİNSÜRDÜRÜLEBİLİRLİK; SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK;

EKO-TURİZM; EKO-TURİZM; KÜLTÜREL MİRAS TURİZMİ KÜLTÜREL MİRAS TURİZMİ BAĞLAMINDA POLİTİKA ,BAĞLAMINDA POLİTİKA ,

ÖNERİLERİÖNERİLERİ

. 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE . 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANINDA:DÜZENİ PLANINDA:

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 1/100 000 Ölçekli çevre Düzeni 1/100 000 Ölçekli çevre Düzeni Planları oluşturulacak şekilde, Coğrafi Planları oluşturulacak şekilde, Coğrafi Bilgi Sistemleri oluşturulacak şekilde Bilgi Sistemleri oluşturulacak şekilde ele alınmaktadır. ele alınmaktadır.

Bu ölçeğin; Burdur, Isparta ve Bu ölçeğin; Burdur, Isparta ve Antalya’yı da içine alacak bir “Alt Antalya’yı da içine alacak bir “Alt Bölge” planlaması olarak Bölge” planlaması olarak “STRATEJİLER”, “MAKRO HEDEF ve “STRATEJİLER”, “MAKRO HEDEF ve KARARLAR” içeren bir planlama KARARLAR” içeren bir planlama ölçeği olarak düşünülme zorunluluğu ölçeği olarak düşünülme zorunluluğu bulunmaktadır. bulunmaktadır.

Bu plana diğer tüm planların Bu plana diğer tüm planların “ANAYASASI” olarak bakılabilir.“ANAYASASI” olarak bakılabilir.

Burdur İli planlamasında doğal Burdur İli planlamasında doğal ve kültürel değerlere yaklaşım ve kültürel değerlere yaklaşım

nasıl olmalı?nasıl olmalı?

Hazırlanacak 1/100 000 ve 1/25 000 ölçekli Hazırlanacak 1/100 000 ve 1/25 000 ölçekli Çevre Düzeni Planları’nın AMACI ;Çevre Düzeni Planları’nın AMACI ;

İl’in planlama hedef ve stratejilerini İl’in planlama hedef ve stratejilerini belirlemek,belirlemek,

İl’in doğal, tarihsel ve kültürel değerlerini İl’in doğal, tarihsel ve kültürel değerlerini koruyarak; farklı sektörlerin gelişme koruyarak; farklı sektörlerin gelişme hedeflerini, sürdürülebilirlik bağlamında hedeflerini, sürdürülebilirlik bağlamında sağlıklı bir çevrede geliştirmek,sağlıklı bir çevrede geliştirmek,

Alt ölçeklerde hazırlanacak her türde Alt ölçeklerde hazırlanacak her türde fiziksel planlara girdi olacak planlama fiziksel planlara girdi olacak planlama kararlarının temelini oluşturmak,kararlarının temelini oluşturmak,

GELİŞME İLKELERİ :GELİŞME İLKELERİ : Kentsel gelişme alanları, “Doğal ve Kentsel gelişme alanları, “Doğal ve

tarihsel çevreleri“, “Tarım tarihsel çevreleri“, “Tarım Topraklarını” koruyacak biçimde Topraklarını” koruyacak biçimde “Dengeli olarak” , “İlgili Yasa ve “Dengeli olarak” , “İlgili Yasa ve Yönetmelikler Uyarınca” ve Yönetmelikler Uyarınca” ve hazırlanacak “Ana Plan” lar uyarınca hazırlanacak “Ana Plan” lar uyarınca geliştirilmelidir. geliştirilmelidir.

TARİHSEL ÇEVRE : TARİHSEL ÇEVRE :

Burdur şehir içinde, tarihsel kimliğin Burdur şehir içinde, tarihsel kimliğin korunması gereken yerleşmelerde ve korunması gereken yerleşmelerde ve yakın çevresinde, nüfus artışı ve yakın çevresinde, nüfus artışı ve yığılmalara neden olacak kararların yığılmalara neden olacak kararların alınması önlenmelidir. alınması önlenmelidir.

Kentsel gelişme alanlarında hizmet Kentsel gelişme alanlarında hizmet sektörüne yönelik kullanımlar ile sektörüne yönelik kullanımlar ile turizm ve sanayi desteklenmeli, turizm ve sanayi desteklenmeli, ancak, tarihsel yerleşim bölgelerinin ancak, tarihsel yerleşim bölgelerinin kimlikleri korunmalıdır. kimlikleri korunmalıdır.

Tarihsel kasaba ve kırsal Tarihsel kasaba ve kırsal yerleşimlerin mevcut tarihi ve turistik yerleşimlerin mevcut tarihi ve turistik kimliği geliştirilmeli ve geleneksel kimliği geliştirilmeli ve geleneksel dokunun korunabilmesi amacı ile dokunun korunabilmesi amacı ile hiçbir türde ve ölçekte sanayinin hiçbir türde ve ölçekte sanayinin oluşmasına izin verilmemelidir. oluşmasına izin verilmemelidir.

KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ KORUNMASI ANA PLANI :KORUNMASI ANA PLANI :

Burdur İli sınırları içerisindeki, kültür Burdur İli sınırları içerisindeki, kültür ve tabiat varlıklarının tam olarak ve tabiat varlıklarının tam olarak belirlenmesini ve ilgili Kültür ve belirlenmesini ve ilgili Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun il düzeyindeki genel koruma il düzeyindeki genel koruma kararlarını belirleyen bir Ana Plan’dır. kararlarını belirleyen bir Ana Plan’dır.

BURDUR’DA DOĞAL VE BURDUR’DA DOĞAL VE KÜLTÜREL ÇEVRELERİN KÜLTÜREL ÇEVRELERİN KORUNMASI, EKO-TURİZM ve KORUNMASI, EKO-TURİZM ve KÜLTÜREL TURİZME YÖNELİK KÜLTÜREL TURİZME YÖNELİK SÜRDÜRÜLEBİLİR POLİTİKA SÜRDÜRÜLEBİLİR POLİTİKA ÖNERİLERİÖNERİLERİ

Avrupa Topluluğuna giriş sürecinde Avrupa Topluluğuna giriş sürecinde Burdur İli için doğal ve kültürel Burdur İli için doğal ve kültürel çevrelere ilişkin çevrelere ilişkin “Sürdürülebilir “Sürdürülebilir Koruma Politikaları”Koruma Politikaları” olarak olarak nitelendirilen aşağıdaki öneriler nitelendirilen aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir :geliştirilmiştir :

Eko-turizm ve kültürel turizm Eko-turizm ve kültürel turizm giderek yoğun bir şekilde talep giderek yoğun bir şekilde talep görmektedir. Bu talep doğal ve görmektedir. Bu talep doğal ve tarihsel çevreler üzerinde tarihsel çevreler üzerinde giderek baskı oluşturacak ve giderek baskı oluşturacak ve sorunlara yol açabilecektir. sorunlara yol açabilecektir.

““Sürdürülebilir Turizm” ilkeleri Sürdürülebilir Turizm” ilkeleri doğrultusunda karşılamaya doğrultusunda karşılamaya yönelik olarak yönelik olarak “Sürdürülebilir “Sürdürülebilir Koruma-Geliştirme Plan ve Koruma-Geliştirme Plan ve Projeleri” Projeleri” hazırlanmalıdır. hazırlanmalıdır.

Burdur İli’nde; turizmin geliştirilmesi, Burdur İli’nde; turizmin geliştirilmesi, çeşitlendirilmesi hedeflenirken, çeşitlendirilmesi hedeflenirken, “DOĞAL” ve “TARİHSEL/KÜLTÜREL” “DOĞAL” ve “TARİHSEL/KÜLTÜREL” çevrelerin korunması ve çevrelerin korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak geliştirilmesine yönelik olarak “VİZYON”, “SENARYO” ve “STRATEJİ “VİZYON”, “SENARYO” ve “STRATEJİ ve POLİTİKALAR” geliştirilmelidir.ve POLİTİKALAR” geliştirilmelidir.

Tarihsel ve doğal çevrelerTarihsel ve doğal çevreler, , “Sürdürülebilir Kalkınma”“Sürdürülebilir Kalkınma” kavramı doğrultusunda sadece kavramı doğrultusunda sadece taşınmaz kültürel varlıkları taşınmaz kültürel varlıkları olarak değil, birer olarak değil, birer “Konut Stoku” “Konut Stoku” ve “Doğa Rezervi”ve “Doğa Rezervi” olarak olarak görülmeli ve görülmeli ve değerlendirilmelidir. değerlendirilmelidir.

Bu doğrultuda, sadece koruma Bu doğrultuda, sadece koruma değil, sağlıklaştırma, onarım ve değil, sağlıklaştırma, onarım ve yenilemeyi de içeren planlama ve yenilemeyi de içeren planlama ve projelendirme çalışmaları projelendirme çalışmaları yapılmalıdır. yapılmalıdır.

VİZYON :VİZYON : Tarihsel/kültürel değerlerin Tarihsel/kültürel değerlerin

(arkeolojik, kentsel, tarihsel koruma (arkeolojik, kentsel, tarihsel koruma alanları), doğal değerlerin gelecek alanları), doğal değerlerin gelecek kuşakların gereksinimlerini de kuşakların gereksinimlerini de karşılayacak şekilde korunması ve karşılayacak şekilde korunması ve geliştirilmesi, “Sürdürülebilir Turizm” geliştirilmesi, “Sürdürülebilir Turizm” ilkelerinin oluşturulması,ilkelerinin oluşturulması,

SENARYO :SENARYO : Burdur ya da alt-bölge için Burdur ya da alt-bölge için

oluşturulan “Vizyon”’u oluşturulan “Vizyon”’u gerçekleştirmeye, koruma ve gerçekleştirmeye, koruma ve geliştirmeye yönelik tüm olumlu ve geliştirmeye yönelik tüm olumlu ve olumsuz olasılıkları dikkate alan, olumsuz olasılıkları dikkate alan, mekansal (fiziki), sosyo-kültürel ve mekansal (fiziki), sosyo-kültürel ve ekonomik varsayımların ekonomik varsayımların geliştirilmesi,geliştirilmesi,

STRATEJİ ve POLİTİKALAR:STRATEJİ ve POLİTİKALAR: ““Sürdürülebilir Koruma” ve Sürdürülebilir Koruma” ve

“Sürdürülebilir Turizm” için belirlenen “Sürdürülebilir Turizm” için belirlenen Vizyon’u gerçekleştirmeye yönelik Vizyon’u gerçekleştirmeye yönelik olarak seçilen Senaryo’ya ulaşmak olarak seçilen Senaryo’ya ulaşmak için belirlenen, uygulamaya yönelik için belirlenen, uygulamaya yönelik mekansal ya da mekansal olmayan mekansal ya da mekansal olmayan kararların oluşturulması. kararların oluşturulması.

Koruma PlanlarıKoruma Planları Vizyon, Senaryo, Strateji ve Vizyon, Senaryo, Strateji ve

Politikaların geliştirilmesi sonucunda Politikaların geliştirilmesi sonucunda “Eko-Turizm” ve “Kültürel Turizm” “Eko-Turizm” ve “Kültürel Turizm” ağırlıklı “Koruma – Geliştirme Amaçlı ağırlıklı “Koruma – Geliştirme Amaçlı Planlama” çalışmaların yapılması.Planlama” çalışmaların yapılması.

ÖZEL PROJELER ÖZEL PROJELER GELİŞTİRİLMESİ GELİŞTİRİLMESİ

Koruma-geliştirme planlama Koruma-geliştirme planlama çalışmaları, kendi içinde doğrudan çalışmaları, kendi içinde doğrudan uygulamayı hedefleyen bir çok “Özel uygulamayı hedefleyen bir çok “Özel Proje Alanı”, (ya da Kamu Proje Alanı, Proje Alanı”, (ya da Kamu Proje Alanı, Kentsel Tasarım Alanı, Eylem Kentsel Tasarım Alanı, Eylem Projeleri – Action Projects) Projeleri – Action Projects) içermelidir.içermelidir.

Bu projeler; mekansal (fiziki; kent Bu projeler; mekansal (fiziki; kent mekanına, doğal çevre alanına mekanına, doğal çevre alanına yönelik) ya da; fiziki olmayan (sosyal, yönelik) ya da; fiziki olmayan (sosyal, ekonomik, organizasyonel, altyapıya ekonomik, organizasyonel, altyapıya ilişkin vb) “eylem projeleri” olarak ilişkin vb) “eylem projeleri” olarak ele alınıp uygulamaya konulmalıdır. ele alınıp uygulamaya konulmalıdır.

Ajloun Master PlanAjloun Master Plan

Ajloun Urban Ajloun Urban Regeneration Regeneration

AreaArea

Ain Janna Ain Janna Urban Urban

Regeneration Regeneration AreasAreas