ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ ΜΡΑ 513 DL 3Η ΕΡΓΑΣΙΑ 20/12/2014 ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:ΧΡΥΣΑΦΙΝΗΣ Γ. ΠΛΑΤΣΙΚΑ ΜΑΡΙΑΝΘΗ

3η εργασία Στο χώρο της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, η σημασία του προγραμματισμού επιτάθηκε και λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Ειδικά σε αυτό το χώρο, η όλη λειτουργία του προγραμματισμού επηρεάζεται, εν μέρει και καθορίζεται, από τον τρόπο που διαμορφώνονται οι πολιτικές και λαμβάνονται οι αποφάσεις. Βεβαίως, στα στρατηγικά σχέδια που χαράζουν τα στελέχη του δημόσιου τομέα μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι ευδιάκριτα είναι «τα κίνητρα του διοικητικού ιμπεριαλισμού, της επαγγελματικής αυτό–προαγωγής και της αναπαραγωγής της ταξικής υπεροχής» (Richard Whittington, What is Strategy – and Does it Matter?, Second Edition, SOUTH – WESTERN CENGAGE Learning, 2001, σ. 118), μιας προσπάθειας, δηλαδή, από μέρους των στελεχών για ανάδειξη, ή έστω διατήρηση, μιας ευνοϊκής γι’ αυτά κατάστασης πραγμάτων.

Με βάση την κατανόηση που έχει από τις παρουσιάσεις και άλλο υλικό που μπορεί να μελετήσει, ο φοιτητής θα πρέπει να σχολιάσει, κατά τρόπο σύντομο και περιεκτικό, την πιο πάνω θέση. Εξυπακούεται ότι ο φοιτητής θα πρέπει να υποστηρίζει με επιχειρήματα τις απόψεις που διατυπώνει. Διευκρινίζεται ότι, για σκοπούς εκπόνησης της εργασίας, ο φοιτητής δεν χρειάζεται να ανατρέξει στη μελέτη του συγκεκριμένου έργου του Whittington, αλλά να καταθέσει τη δική του αντίληψη ως προς τον τρόπο που ενεργούν τα στελέχη του δημόσιου τομέα όταν προγραμματίζουν για το μέλλον.

Όπως ήδη αναφέραμε σε προηγούμενη μας εργασία η Ελλάδα υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης υιοθέτησε προγράμματα δημοσιονομικού εξορθολογισμού τα οποία «προετοιμάστηκαν», «ελέγχθηκαν» και δόθηκαν σε εφαρμογή όχι από την ίδια την πολιτεία αλλά κυρίως από τους εταίρους και δανειστές μας.

Υποχρεωθήκαμε εξαιτίας του μνημονίου να συντάξουμε μεσοπρόθεσμα προγράμματα, τα οποία η Ελληνική πολιτεία περιέβαλλε με την ισχύ των νόμων.

Στην προσπάθεια αυτή «επιβολής» των νέων στρατηγικών σχεδίων συμμετείχαν αρχικά τα όργανα της κυβέρνησης- κατά κύριο λόγο- και έπειτα τα ανώτερα στελέχη των δημόσιων υπηρεσιών, τα οποία επιφορτίστηκαν με την ευθύνη σχεδιασμού και προγραμματισμού δράσεων στους επί μέρους τομείς με στόχο την υλοποίηση της γενικότερης πολιτικής.

Υποχρεώθηκε λοιπόν το Ελληνικό Δημόσιο μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να προβεί σε αλλαγές και αναδιαρθρώσεις που διαφορετικά θα χρειάζονταν αρκετά χρόνια να πραγματοποιηθούν. Αυτή η «βίαιη» προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας στην νέα πολιτική μείωσης των δαπανών –κυρίως του δημοσίου-πραγματοποιήθηκε και συνεχίζει να πραγματοποιείται υπό την καθοδήγηση των πιστών συνεργατών της τρόικα.

Αναμφισβήτητα θα έπρεπε να περιοριστούν οι δαπάνες και αυτό σημαίνει ανασχεδιασμό της ισχύουσας πολιτικής, περιορισμό των εξόδων ώστε να ισοσκελιστούν με τα έσοδα, αύξηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας.

Το εγχείρημα υπήρξε πολύ σημαντικό και επίπονο κάθε δημόσιος φορέας θα έπρεπε να εκπονήσει στρατηγικά σχέδια και να προγραμματίσει τις ενέργειες και δράσεις εκείνες που θα έφερναν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Τα αποτελέσματα του σχεδιασμού – προγραμματισμού έχουν αναμφίβολα εκ του αποτελέσματος τους διττό χαρακτήρα.

Αφορούν αρχικά το δημόσιο φορέα στον οποίο υλοποιούνται και εάν η υλοποίησή τους έχει θετικά αποτελέσματα τα οποία συμπλέουν με τη γενικότερη πολιτική οδηγούν σε βιωσιμότητά του.

Επίσης επιδρούν και στα στελέχη του φορέα που είναι υπεύθυνα για την κατάρτισή τους, τα οποία θεωρούνται επιτυχημένα, αφού έχουν

φέρει σε πέρας το έργο τους και οδηγούνται σε περαιτέρω επαγγελματική εξέλιξη.

Αυτό που θα έπρεπε όμως να μας προβληματίσει είναι το κίνητρο των στελεχών αυτών.

Έχουμε ήδη αναφέρει ότι ο κάθε δημόσιος φορές έχει έναν θεμελιώδη και ουσιαστικό σκοπό την ικανοποίηση του δημόσιου συμφέροντος1.

Συνεπώς, εάν ο σχεδιασμός – προγραμματισμός που προτείνουν και εργάζονται οδηγεί σε επίτευξη του γενικότερου συμφέροντος τότε αποτελεί ήσσονος σημασίας συνέπεια η προβολή και επαγγελματική τους εξέλιξη . Αντίθετα εάν η αυτοπροβολή αποτελεί βασικό στόχο των ενεργειών τους τότε πράγματι οδηγούμαστε σε φαινόμενα διοικητικού ιμπερεαλισμού και αναμφισβήτητα μας έρχεται στο μυαλό το παράδειγμα του Θρασύμαχου κατά τη διάρκεια του διαλόγου του με το Σωκράτη που διεξάγεται στο σπίτι του Κέφαλου και έχει ως θέμα την έννοια της δικαιοσύνης « Πιστεύεις ότι ο τσοπάνης και οι γελαδάρηδες (= ο Θρασύμαχος αναφέρεται με τρόπο μεταφορικό στους κυβερνήτες της πόλης και ίσως μάλιστα στους καλούς κυβερνήτες) κοιτάζουν το καλό των προβάτων και των βοδιών, κι ότι τα θρέφουν και τα φροντίζουν αποβλέποντας σε κάτι άλλο κι όχι στο καλό των αφεντικών τους και το δικό τους και νομίζεις ότι οι κυβερνήτες στις πολιτείες, εννοώ όσους πραγματικά κυβερνούν, έχουν κάτι άλλο στο μυαλό τους γι’ αυτούς τους οποίους κυβερνούν απ’ ό, τι θα είχε κανείς για πρόβατα και ότι κάτι άλλο σκέφτονται μέρα και νύχτα»2 Δικαιοσύνη στην ψυχή και την πόλη –Πλάτων-http://www.law.uoa.gr/fileadmin/law.uoa.gr/uploads/istorias/phil_2.pdf Μολονότι λοιπόν τα λόγια αυτά του Θρασύμαχου απηχούν έντονη κυνικότητα, παρόλα αυτά δε θα έπρεπε να αποκλείσουμε και αυτή τη θεώρηση σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα. Ιδιαίτερα μάλιστα εάν αναλογιστούμε την εξαίρετη επαγγελματική πορεία που διέγραψαν στελέχη των εκάστοτε κυβέρνησης και ανώτερα στελέχη της δημόσιας διοίκησης που εργάστηκαν άοκνα για την εφαρμογή των εντολών των δανειστών μας οι οποίοι ασκούν αναμφισβήτητα διοικητικό ιμπερεαλισμό, αφού στην πραγματικότητα εκείνοι προγραμματίζουν και απλά λογοδοτούμε και ελεγχόμαστε αν και κατά πόσο παρεκκλίναμε από τον αρχικό σχεδιασμό που έχουν «επιβάλλει»

Παρακολουθώντας την επικαιρότητα3 των ημερών διαπιστώνουμε ότι πολλά από τα πρωτοκλασάτα στελέχη της δημόσιας διοίκησης

προτίθενται να συνεχίσουν την σταδιοδρομία τους στον πολιτικό στίβο, παίρνοντας φυσικά ως «προίκα» την επιτυχημένη επαγγελματική τους πορεία και χρησιμοποιώντας την για την επίτευξη των νέων φιλοδοξιών τους. Στην περίπτωση αυτή όμως δημιουργείται πραγματική ανωμαλία στη λειτουργία του δημοσίου και δεν υπάρχει συνέχεια και συνέπεια στην υλοποίηση του σχεδιασμού. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντιδιαστολή με έναν από τους βασικούς ρόλους της δημόσιας διοίκησης , όπως αναφέρεται από τον καθ. Β. Γεωργίου: «Πάνω από όλα όμως η Δημόσια Διοίκηση είναι η μεγάλη δύναμη σταθεροποίησης σε ένα σύγχρονο κράτος, επειδή παρέχει τη συνέχεια, όταν οι κυβερνήσεις αλλάζουν είτε λόγω των εκλογών είτε λόγω επαναστάσεων ή πραξικοπημάτων, ή παραιτήσεων» 4

Επίσης αποβαίνει σε ζημία των δημόσιων φορέων αφού ο σχεδιασμός – προγραμματισμός δεν γίνεται αποσκοπώντας στην βελτίωσή του και κατ΄επέκταση στην καλύτερη εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος αλλά σε περιστασιακή βελτίωση ώστε να ωφεληθούν οι ίδιοι. Άρα δεν πρόκειται για πραγματικό ενδιαφέρον για τη μακροχρόνια βελτιστοποίηση και αναδιοργάνωση του δημοσίου αλλά προσπάθεια ενδυνάμωσης της προσωπικής- επαγγελματικής τους εικόνας. Εδώ βέβαια δεν πρέπει να παραθεωρούμε και το ρόλο των πολιτικών παρεμβάσεων στο έργο των στελεχών της δημόσιας διοίκησης. Είναι γενικά γνωστό πως με την αλλαγή κυβέρνησης συνακόλουθα έρχεται η αλλαγή ανώτατων στελεχών δημόσιων φορέων και οργανισμών και αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα η οποία συντελεί στη δημιουργία αποσταθεροποίησης , ασυνέπειας και ασυνέχειας. Επιτέλους η εσφαλμένη αυτή νοοτροπία ότι το δημόσιο αποτελεί κομματικό «μαγαζάκι» πρέπει να αλλάξει, όχι απλά με εξαγγελίες αλλά με θεσμοθέτηση κανόνων που θα αποκλείουν κομματικές παρεμβάσεις σ΄αυτό.

Βιβλιογραφία

1. Β.Γεωργίου , Παρουσίαση 4ης εβδ. /Διαφ 3« Η Οργάνωση του κράτους. Εισαγωγή στη Δημόσια Διοίκηση»

2. Δικαιοσύνη στην ψυχή και την πόλη –Πλάτων- , ανακτήθηκε στις 14/12/2014,από http://www.law.uoa.gr/fileadmin/law.uoa.gr/uploads/istorias/phil_2.pdf

3. Από Newsbeast. Gr. Ανακτήθηκε στις 17/12/2014, αρθ. «Παραιτήθηκε η Γ.Γ. Αθλητισμού»,16/12/2014 http://www.newsbeast.gr/politiki/arthro/768542/paraitithike-kai-i-geniki-grammateas-athlitismou/

4. Όπου παρ. Παρουσίαση 7ης εβδ./ Διαφ. 14.