mitoloji - 3. yunan mitolojisine göre tanrılar ve İnsanın yaradılışı

Yrd. Doç. Dr. Sedat AKKURNAZ Mitoloji

1

MİTOLOJİ DERSİ

YUNAN VE ROMA PANTHEONU

Tanrı ve İnsanın Yaratılması

EVRENİN OLUŞUMU


2

Tanrıların Doğuşu

Zeus büyüdü, babası Kronos’un (zaman) karşısına çıkıp, onunla savaştı.

Tanrıların Doğuşu

Zeus Kronos’un (zaman) karnından kardeşleri, Hera, Poseidon, Hades ve Demeter’i kurtardı.


3

Tanrıların DoğuşuKardeşleri ile beraber babası Kronos ve diğer titanlara karşı amansız bir savaş başlattı.

Tanrıların DoğuşuBöylece babasının yerine geçip, baş tanrı oldu.. Kardeşleri ve onların soyundan gelen tanrılarla birlikte evreni yönetmeye başladı.

Tanrıların DoğuşuBöylece, evreni oluşturan önceki tanrılar kuşağı bitti..Yeni ve sonsuza kadar dünyayı yönetecek daha anlayışlı tanrılar kuşağı oluştu..

Devlerle savaşırken, babası ve ataları gibi gaddar olmayacağına söz vermişti Zeus.


4

Tanrıların DoğuşuTanrıların yaşamları da insanların yaşamlarına benziyordu. İnsanlar gibi giyiniyorlar, ilişkiye giriyorlar, sevinç, neşe, öfke ve kavga yaptıkları oluyordu. Ama Olymposta mutlak tek hakim olan Zeus'du. Tanrılar onun emrinden dışarı çıkamazlardı.

Tanrıların DoğuşuTanrıların içki ve yiyecekleri ölümlü insanlarınkine benzemezdi. Tanrılar "ambrosia" ve "nektar" ile beslenirlerdi.

Ambrosia ölümsüz anlamına gelmekte olup birçok çiçek özünden yapılan baldı.

Bununla beslenen tanrılar genç ve ölümsüz kalırlardı.

Tanrıların DoğuşuOlympos'da bu tanrıların dışında ikinci derece tanrılarda oturmaktaydılar. Bunlardan Musalar, Kharitler ve Horalar şarkılarıyla Olymposa eğlence verirlerdi.


5

Tanrıların DoğuşuTanrılar zaman zaman insan kılığına girer ve onların aralarında dolaşırlardı.

Tanrıların DoğuşuUranos (Gök) ve Kronos'tan (zaman) sonra üçüncü kez tanrılar kuşağını oluşturan Zeus (Gün, Işık, Gündüz) Olympos Dağı'nı mekan tutmuş, kardeşleri çocukları ile beraber evreni buradan idare etmeye başlamıştır.

Yunan ve Roma mitolojilerindeki Önemli Baş Tanrılar

YUNANCA ADI

LATİNCE ADI(ROMA)

SİMGELERİ - ATRİBÜSLERİ

TEMSİL ETTİKLERİ DOĞAL KUVVET ve

FİKİRLER

ZEUS JUPİTER Kartal, asa, şimşek Gök Tanrısı

APOLLONAPOLLOPHOİBUS

Ok ve gümüş yay, lyraIşık Tanrısı; şiir, müzik, dansı ve aydın, durgun, ölçülü gücü simgeler.

HERMES MERCURİUSKerykeion, kanatlı pabuçlar

Haberci tanrı, yolcuların yardımcısıdır.

HEPHAİSTOS VULCANUS Çekiç ve örsDemirci tanrı, her türlü madeni işler.

ARES MARS Miğfer, mızrak Savaş tanrısı

POSEİDON NEPTÜNÜS Üç çatallı asa (Trident) Deniz tanrısı

HADES PLÜTONTarnkappe adı verilen, tanrıyı görünmez kılan başlık

Yer altı tanrısı

ASKLEPİOS AESCULAPİUS Yılan Sağlık tanrısı

DİONYSOS BACCHUS Thyrsos, Kantharos Tarım tanrısı, şarap tanrısı


6

YUNANCA ADI

LATİNCE ADI(ROMA)

SİMGELERİ - ATRİBÜSLERİ

TEMSİL ETTİKLERİ DOĞAL KUVVET ve

FİKİRLER

HERA JUNO Tavus kuşu, zambak, nar Evliliği simgeleyen tanrıça

ATHENA MİNERVAZeytin dalı, kalkan,

baykuş

Koruyucu tanrıça, savaş ve

şehir tanrıçası

ARTEMİS DİANA Ok ve yay, geyik, hilalAvcı tanrıça, ana tanrıça,

toprak ve bereketi simgeler.

HESTİA VESTA Kutsal ateşOcağı ve aile erdemlerini

simgeleyen tanrıça

APHRODİTE VENÜS Güvercin, Nar Güzellik ve aşk tanrıçası

DEMETER CERESBereket boynuzu, Başak,

buğday demeti, orakBereket tanrıçası

Yunan ve Roma mitolojilerindeki Önemli Baş Tanrıçalar

Olympos

ve Olympos dağ ismi olarak da kullanılmıştır.

Antik dünyada pek çok Dağa Olympos ismi verilmiştir.

Olympos'un kelime anlamı yüksek dağ demektir.

Günümüzde “Uludağ” gibi bir anlamı var.

Olympos---Bursa Uludağ’ın ismi antik dönemde Olympostu.---Antalya Çıralı yakınındaki dağın adıda Olympostur.---Kuzey Yunanistan’da da büyük bir dağ var ve adı Olymposdur.


7

OlymposYunanlılar tanrıların bu dağda Kuzey Yunanistan’daki Olympos Dağı’nda yaşadığına inanırdı.

Bu yüzden Olymposlu tanrılar denir.

Olimpiyat ismi de bu kökenden gelir. “Olympos Oyunları” anlamındadır.

İNSANIN YARATILMASIİNSANLIĞIN BAŞLAMASI

Titan İapetos'un (Dikkat) dört oğlu olmuştu. BunlardanMenoitios ve Atlas; Zeus'e başkaldıran Titan'larla beraberolduklarından cezalandırılmışlardı.


Menoitios (talihsiz, acı veren kuvvet-güç) hainliğinden ve ölçüsüzcüretinden dolayı Erebes'e (yer altı karanlığına) daldırılmıştı.


8


Atlas ise dünyanın öbür ucunda ve Hesperides'lerin önündeomuzlarına gök kubbesini yüklenerek ayakta beklemekcezasına çarptırılmıştı.

Atlas= «katlanmak, dayanmak zorunda olmak»demek..


Diğer iki kardeş Prometheus ve Epimetheus'un kaderleri daha farklıoldu. Her ikiside insanın yaratılışında önemli rol oynadılar.Prometheus= Epimetheus=ön akıl, Önceden gören geç gelen akıl, sonradan anlama


Olympos tanrılarının kudretine ve kuvvetine karşılık Prometheus'takurnazlık ve zeka vardı. Titanların meşhur isyanları sırasında tarafsızdavranan bir Titan olduğu halde baş tanrı (zeus) kendisinebaşkaldırmadığı, tersine saygı gösterdiği için Prometheus'u Olympos'aölmezler arasına kabul etmişti.


9


Fakat kendi ırkını mahveden Zeus'a

karşı içinde büyük bir kin ve öfke olan

Prometheus, tanrılarını inkar edecek,

onları hiçe sayacak ve işleyecekleri

kötülüklerle en vahşi hayvanlara bile

taş çıkartacak, dünyanın başına bela

olacak bir mahluk'u, insanı yaratarak

intikam almaya karar verdi.


Prometheus ilk insanı çamuru göz yaşlarıyla karıştırarak yarattı.

Buna aslanın gücünü, tavusun kibrini, tilkinin kurnazlığını

tavşan'ın ürkekliğini kattı.


Fakat insan çıplaktı, kendisini koruyacak hiç bir şeye sahip değildi.

Doğduğu günden itibaren acıları, üzüntüleri, ve bitmek bilmeyen

ihtiyaçları başlıyordu.


10


İlk insan çiğ meyvalarla, kanlı etlerle beslenip, elbise yerine bitkilerin

yapraklarına sarılıyorlardı. Güneşin faydalarını bilmeden kendilerini

karanlık oyuklarda saklıyorlardı.


Yarattığı mahluklara acıyan

Prometheus insanları daha iyi

bir şekilde yaşatabilmek, vahşi

hayvanlara karşı etkili silahlarla

koruyabilmek, toprağı sürmeye

yarayacak gerekli aletleri elde

edebilmek için onlara madenleri

işlemeyi ve ateşi vermeye karar

verdi.


İçi baştan başa oyuk fakat yanabilir bir özle kaplı olan Ferule "Şeytantersi ağacı" denilen ağaçtan bir dal koparıp Lemnosadasına gitti.


11


Hephaistos'un (Ateş Tanrısı) alevler fışkıran ocağına yaklaştı

ve madenleri eriten kızgın ateşinden bir kıvılcım çaldı.


Elindeki sopanın özünün

içine sakladı ve onu ilahi bir

armağan olarak insanlara

götürdü.


O günden itibaren insanlar ateşin yardımıyla daha iyi yaşamayabaşladılar. Yiyeceklerini pişiriyorlar, soğuk havada ısınıyorlar, karanlık mağaralarda çıralı odunları yakarak birbirlerinin yüzlerinigörüyorlardı.


12


Fakat bir süre sonra nerdengeldiklerini unutarakkendilerini tanrılarla eşittutmaya başladılar. Zeus onların böyle şımarıkdavranacaklarını öncedentahmin ettiği için onlara ateşivermemişti.


Kendi haberi olmaksızın insanlara ateşi hediye ettiği ve onlarışımarttığı için Prometheus'a kızarak onu Kafkas dağlarının en yüksek tepesine gönderdi ve ateşin, sanayinin tanrısıHephaistos'tan onu yalçın kayalara çakmasını istedi.


İlahi demirci istemeyerek Zeus'un bu emirine boyun eğdi vePrometheus'un kollarına ayaklarına kırılmaz zincirler geçirerekonları sıkıca kayalara çaktı.


13


Prometheus'un cezası

bununlada kalmadı. Her

sabah, kocaman bir kartal

kanatlarını açarak

süzülüyor ve gelip

Prometheus'un ciğerlerini

yiyordu.


Bu vahşi hayvan sivri tırnaklarını Prometheus'un göğsüne batırıyorve korkunç gagası ile ciğerini didikliyordu.

Akşama

kadar yediği

ciğer, gece

sabaha kadar

tekrar bitiyor,

çoğalıyor

eski haline

geliyordu.


Bu işkence tam bin sene sürecekti. Fakat otuz sene sonra Zeus Prometheus'a acıdı ve onu affederek tekrar ölümsüzler arasınaOlympos dağına aldı.


14

Kadının Yaratılması

Prometheus'un kurnazlıkla çalarak insanlara verdiğiakıl onları şımartınca Zeus o zamana kadar yalnızerkeklerden ibaret olan insan topluluğuna cezavermek istedi ve onlara kadını gönderdi.


Zeus, oldukça başarılı bir usta olan oğluHephaistos'tan kadını yaratmasını istedi.


Hephaistos babasının isteği üzerine çamuru su ileyoğurdu ve görenleri şaşırtacak güzellikte bir kadınvücudu yarattı.


15


Olympos'ta oturan tanrıçaların en güzeli olan ve kendikarısı olan Aphrodite'in vücudunu model olarakkullanmıştı.


Heykel bitince onun kalbine ruh yerine bir kıvılcımkoydu. O zaman heykelin gözleri açıldı. Kollarıbacakları kıpırdamaya ve dudakları konuşmayabaşladı.


Onu süslemek için bütün tanrılar ve tanrıçalar yardımettiler. Herkes kendisinden ona bir şey armağan ettive ona Yunanca "bütün armağan" anlamına gelenPndora adını taktılar.


16


Athena ona güzel bir kemer, süslü elbiseler verdi. Letafet perileri Kharitesler beyaz göğsüne parlak altıngerdanlık taktılar.


Aphrodite başına güzellikler saçtı. Güzel saçlı Horalarilkbahar çiçekleriyle onu süslediler. Hermes Pandora'nın kalbine, hıyanet ve aldatıcı sözleryerleştirdi.

Kadının YaratılmasıZeus da ona esrarlı bir kutu armağan etti ve ona dediki; Sakın verdiğim kutuyu açma, içindeki iyi şeyler uzaklarakaçar ve onların yerine fenalıklar gelir, seni rahatsız ederler.

Bu kutuyu iyi sakla bütün insanların saadeti ve felaketi bu kutunun açılıp açılmamasına bağlıdır.


17


Böyle dedikten sonra baş tanrı ilk kadını yeryüzüneindirdi. Prometheus'un kardeşi Epimetheus'a gelinolarak gönderdi.


Prometheus kardeşine Zeus'dan hiç bir şekilde hediyekabul etmemesini tembih ettiği halde Pandora'nıngüzelliğine hayran kalan Epimetheus öğüdü tutmadıve onunla evlendi.


Pandora da tıpkı tüm kadınlar gibi doğuştan meraklıolduğunda dünyaya gelir gelmez kutunun içinde ne olabileceğini düşünmeye başladı ve Zeus'un uyarısınıunutarak kutuyu açtı.


18


Kutunun içindeki hastalık, keder, ıstırap, yalan, riya gibiinsanları rahatsız edecek ve onları felakete sürükleyecekne kadar kötülük varsa hepsi açılan kutudan kuşlar gibiuçuştular.


Pandora hatasını anlayarak biraz sonra kutuyu kapadıancak kutuya kapatılan kötülüklerin arasında, insanlarıyaşatacak, teselli edecek "ümit" te vardı. Fakat ümitdışarı çıkamamış kutuda kalmıştı.


Böylece Zeus ilk kadınıberaberinde kötülüklerledolu bir kutuylayeryüzüne yollayarakinsanlardan intikamalmıştı.

Ve erkeklerin yaşadığı dünyaya kadınla birlikte huzursuzluk mutsuzluk da indi.

mitoloji - 3. yunan mitolojisine göre tanrılar ve İnsanın yaradılışı

Documents