Boston MedicalLibraryin theFrancisA.Countway

Library of Medicine -Boston

%

\

\

Digitized by the Internet Archive

in 2012 with funding from

Open Knowledge Commons and Harvard Medical School

http://www.archive.org/details/lexiconmedicumgrOOcast

LEXI.COMedicum Gr^co-Latinum, V

BartholomaocastelloMessanense inchoatum.

T^unc vero in commodum publicum

Opera et studio

ADRIANI RAVESTEINiArt. Med. Dod•

Ex Hippocr. Galen. Avicenn.Atque aliorum Celeberrimorum Medico-

rum Monumentis.

Ttrtia. quidem fui parle AtBitu , & innnratrli,'

fcAttbat y mtndis , txfurgatnm , ac perfeBnm.

H.0 TEI^ODAM x,

Apud ARNOLDUM tEERS., DC, LXV,

CASTELLIANUML C. COLOSSI

C R .

DJEdalm haud tantnm fert nomh

nis, implicuijje ;

Stamineqnam c^cds expliouiffe domos.

jStoti lam Acet<efer^ajfepenatibtte aurum

iPhryxeum ; JEfomL• 7 fed retulijji*

datur.

AUM Tlefperidum yigilipomaria claufit

Jngue^fed Alcides aurea mala tulit.

Ille quidemfummome judice dignm ho~

nore eft;

Qui,qnid habent ufm optima qtueque,

doceU

(% 2) $a«

Scilicet inyentumprimm qui cuderitw*

rum:

Murice quitinxit VeUera purpureo :

Qiuque in Erythrw projeSIis littorebac-

Inflituit torques excolmjfe nurus.

Quantum igitur laudu diyes C s -, mererus

Qm tot prirnw opes, tot bonaprima

doces ?

ISLonetenimherbartwt) i? Upldum^quod

munus, i^rnfm^

Sed quce yerborum eB Vts ratioque do~

ces.

Drtdaleos nexwsfilo^ctmbagesqne refifois,

^AuratosVdlos, mveapomarcfers*

T)<£dalmyAlcides

7tibi cedant } cedat Ia*

fon:

Te magut Hs etenim lam diuturm

manet.

iMagnificts dr Genercfi/imis Viris

ac DOminis ,

DD. Gerardo Welhouk, Societatis

Indiae Orientalis exercitori,

DD. Everardo a Bleyswyk,DD. Brunoni vander D u s s , Arma-

mentarii confoederatarum Provinciarum prse-

fecto

,

DD.NlCOLAO O G R D , J. Q. D. &prarpotentium DD. Hollandia? Ordinum apud

Delpho-batavos Qua?ilori aeraria

Gravifimio Reiptib* Delpbenfts Confulibus.

s . c

Ampllfimis , Dotttfimu , ac Confultiftmk

ytris Domtnu.

D. Theodoro vander Dusse, JO> , & Ex-confuli >

D. Alberto vander Graif, Senatori, & ur-

bis Ddphenfis /Edili

,

D. GUILJELMO MEERMAN, jCtc».

D. S j a Groenewegen, vander a-d , J. O. D. & prsefaca? Urbia Secretis.

Gjmnafii, CoUegtique Delphenfium ?$> ac •

CuratQTthu* tfigiUntifiimif.

Dominis fuis perpetim colendis.

Nnusjmi agitur <vicefimm> nifal-

lor,feptiwii* y Viri,-bus wpAUjhh veflrA liierarid

3Keir

C * 3 ) />»!

; s

pubL feminario defadare , & Sifyphiillui

faxum volvtndo atatem terere , certo quafi

fato mihicontigit. Etfane, dumtyrones hoe

velut in ergattulo acpiHrino quodam-hwjugitcr vicinos , & in vitiumfle&i ce-

reos hortamur& erigimus $ dum adolefcen-

tuloSjparentum, Patna& EcclefiaJ]>em,ut

tandem e contemptibus exeant , erudtmHS-

incompofitos quorundam e vinculis emiffo-

Yum , & blanda nimis indulgentii infecto*

rum moresformamus accomponimui^ captui

nofmet accommodd?/ius eorum rudi , fenfui

fapentagis quamrationi {qmppe^quieosgu-

bernatAyiimMjnfirmumgcrunf) parentiuw*y

nonnullisfr&nnm injicimu* , aliis calcar ad-

dimu* -

9ipfimet inter labores ac dolores car-

pimur paulatim , ac contabefctmus 5 donec

mors vellat aurem , nosque vendicet fibf.

^uoctrca reci}& cx ordine , fipientia hu~

mw* aquilam,& Philofophorum phoeniccrn

K^riflotelempYonuntiajfe credimm : Diisy

Parentibtte , ac AUgiHris nonpoffe aquivt-*

lens reddi5 & majorem minime concipien*

dum,quam parturientium laborem ac do-

fentium. Etprofeclo res ipfatndicat. £uis(nim ntfi Hypfea ccecior non vifurwefi* dt-

tium

dedicatoria:tium artem ejfe y & fcientiarumfcttntUm

puerumregere% qui vix dum ac ne vix qui-

dem hominemfe ejfe norit. Et cui qu&fo id

qmfi **$&* , levidenfe& minoru nota vi-

deatur{dum mechanicas exercentes artesfa-

bulari, cdntillare, aliud agerefolent) in con-

tinuimentis ypotiorU hominispartis , deti-

neri magifiros? eHdempropejugiter oberran-

tes chorda variarum dftu cupiditatum ef-

fr&ntit& yindomitA , & inconjtantis atatuU

falutari apropofito diflurbari y interrtimpi,

excamificari, qu&meliusypeiut^profit, obfit,

nil videt, nifiquod lubet ? relnnttanti eo-

rum naturd irritofdpe conatu obluffari ? in

Oanaidum (jrpertufa ingerere diffa dolu ?

itanitati fallaci illi umbrd dediti* Oeitimo-

rem ineulcare ? obfequium& obedientum

iis ? parentibututiacfimoribuo de-

bitum honorem deferant , humilitatem non

afpementW) clementUmdiliganty &$len-

didam gemmam UUm in viti& vultu ve-

recundmm^ difciplind virgam, malorum ex-

pugnatricem^ vit£ decus , virtutkjedem ac

prtmitias , naturd Undem , infigne (ut

tum D. Bernardo loquar) totim honesiife-

rio tueMtur. Prdter tamen trivialemJpAr^

{ * 4•

)

t*m

S L

4dm eam& Provinciam exomAnd&m quam

cepificfatis duram^-lmd AugU qugfiflabu-

lum repurgAnduw mihifumpfi, quo adult10-

ri etUmprodeflepojfem &tAtt\jjtvtntutL• £%>

natuofublevarem& Liborts> auxiliaremqaf

errantibiuporrigerem manum , (quod paU

marium mihtfemper vifum , & utra?nque

apud me , non tnihi modo natum,pAgmAm

}ecit.)£lutd enim wagi* ratione dijfonumy

quam ad arcem,& artis Medicin* abdita&adytdpenetrare vellefmegrAdibt^^ immenfo

ac vafiifimofefe [Atrices credere Oceano^bs-

que clavo & Palinwo • & inextricabili

committere Lbyrintho jine Thefuu vel o/-riadndfilo • id efl^ genuinorum nominum aq

terminorumjpYetA cognitionejpfifiima* Me~dicas (qua *& funt) perciperc velle mA-terus. VctM emm eU , &velutwtriviis

: <ttOi ») '**, foifcsZcpT&ifyr« .' Undc » qUAjl hituux, [au

•»«'») quod rerum nos Adjuvet cogmtione

:

vel, ut 7iimis Argute divinut ille PUto, aL• %>

Ens% cr ksh<uz*£, obfletricAri^ quod.ut obfie~

trix mf&ntem ex utero matris 5 itA hoc -n

£ns tfivelalentem ra veritAtem* protrAbat

in lucem: atque etiam ut >«>- [ »«>©-) y?/##z

cutque

depicatoria;tuique tribuit j ita& nomcn fuam cuique

rer*m imagmem repr*fentet. £>upcircAptr~

Jfiicuum quoque unumquodque eorumJit ac

proprium , nlegatis in Vtopum metaphoris,

(per quasQtnms olim tropos wtellexit Ari-

ftotclcs,) cumprimio convemt autore Gale-

*no, Itb. . de meth, med. cap. 5 . Jguod dr

unict nobis invotvshkfuit^ adverfusnugi-

qjenauliillim Paracelfi injlitutum^quiran^

tidufuis dnigmattbuty £r voc&hulorumpoY-

tentis neglitt, ut vidctur^ mduit.quhm in-

telligi. Jrejume i^itur, inquam , qui,MtAJunt.x*™, ad Apollinis & /Efculapii

facra UL• ajjjti tam temerario convoUnt , at~

que eorum mysterus imtUri volunt, quibus

tritum illud femper inoYevolvttur : Gr#-cum eit, non legttur.

Graecapeumt Barathrum, verba Lati-

napolnm.

llli enim^ utfioUdif&ttuofa HUm turris Ba~

bylonica archiUcti , difyerguntur > & , ubi

fuam tAndemfwfermt imbecillitatem ac de~

fecium^ galea> clypeo, hasiaque abjeffu dif-

fugiunt^ vel JndabAtarum morein tenebris

dimicantespudorcfuffufifewet ipfi danttw-piter y & ignorantUfiia fapepcenas luunt

:

( * 5 )absque

STOLAAbfqueiUisrerUmfyrnbolis MedicoYumfiqm*dem filiorum facra, conflare haud pojjunt.

Proindecum aliis Lexicographis omni fnne

encomio AtAchaonia, in arte dignifiimis $ ut

& in Theol&giiifacultAtejuridicA , & Fhi-

lofophw celeberrimis, meam quoque operam

qmlemcunque ad publicam utditAtem drphiliatrorum emolumentum conferendam,

~non abs re ejfe duxi : cum aliorum , tnm in

frimis aquiJ^imis^utUifimisjuxtk& nccef.

fariis Arnoldi Leersii Roterod

:

Typographi.de Artium liberdmmfiudus&ftepubt. literaria optime meriti,atque etiAm-

num indics merentis, cognati nofiri cjr ami-

cipoflulatiS) in mdnmfumens Barthol.-Castblli Mcflanenfis Lexicon, eom-

pendiofe ex operoftfimis Medicin& Patrum

Hippocratis & Galeni volumimbus de-

promptum> tum deferiptorum, tum typothe-

tarum negligentU ejr incurid ufque adeo de~

formatum atque mutiUtum ; ut ne quidem

ex Afculapidum/f/»///* divinifimi ipfi,

fiin vivis ejfent ypartumfuum agnovijfent,

& uno quafi orepronuntiajfent.

- Lernapaluslibereft, vitiorumcxerci-

tushydra.

D r> 1 C R ;x^ttque utipropemodum onus ^yEthnagtA^

wius , & , quam fit Troiam eapere, diffici-

lihs prlmifronte& inttiitu videretur, om-

nUtollere *•&*& > eum elimare, priftino-

qae ac cLecoronitoYt reflituere : belluAmtA-

men eAmyquAntwnfieripoffet % conficiendam

YAtutfacilttati , necefitatepofiulante ^fiu-

dur, cjr cum materU nimis mtricAt* obfcuri-

tatepro modulo decertare vocumproprietate

& perj]>huitAteyipf$imos Hippocratis cl•

Galeni fontes perfcrutans , fum conatm:

cum ad manus meas perveniret , operejam

propemodum abfoluto , tantisque laboribus

exantlatis , Exemplar Emmanuel.Stupa-ni , BdfiL OHedici ac Profejforis , (qui non

fyernendamfine in illuHrandis multis , &enucleandis operam adhibuit .)£>~deetiam U ™VW c* evolvi

y drrima-

tuofum, & in nonpAucis (ubi dilucidior vi-

deretur)fecutus5ut nequid myflis defiderd-

retur Apollineis. £>uin etiam ex JohanncGorrxo {qui affettuump.n.dr terminorum

voces , Gr&cis charatieribus, qu#

hic\ mlitevarum Gr*carumy qui plunmi

funt , ignarorumgratiam , Latinii reddit*)

Aliisque Medicorum AntefignAntipr&flAmif-

fimis

EPISTOtAfimis acprimipilis epitomen hanc ad diml*

diumprope ampliavijum novorum addita*

mento t tumplemorevocabulorum infignium

& illuHriorum exflicAtione ,qa# cognitu

maxime necejfaria viderentur obvia Rei

t/ero Botanic&> & AnatowUperfecim (-quis eam defideret) cognitio c^peritia, e

Dodonaro, Matthiolo, Clufio, Lauren-

tio, Vefalio , Aliisque celebemmi* Vtfisjn

artefud fammis incompAYAbilibm ( ne in

immenjum excrefceret hoc opus) haurienda.

vero ampUttidini , cui mhil non

debea, Viri Clar. lucubrationes hafce y& op€-

rofosfane labores, fubcefivis horis(quoties

perfolitas occupAtiones, & curas vACArelice-

reij natosinfcribo, defero, confecroque-ycum

cb vinculum quafi*catenatum,&profej&onis

nafirz comrnumonem , qu& Romana tingu&

vocibus ( utt opm hot Gr£c#) maxima ex

parle , & probd earum wterpretAtioneton-

Jht. Tum imprwns , utperpetuumgratitu-

dinL• eygavos noflr* *txp*e**'>0*perenni* ob-

fernjantUextAret wv/wcruw, quippequosfim-

per tittrdYum &fludMum,fludiojbrum> &literdtorum fAUtotesfwmmos novi&pAtro-

kos : quod prater c<ztera, , Bibliotheca tam

infigni

DEDICATCV&IA.infigni exflrutfi , omnisque prope generis

volumimbusrefertafileffifimis,nuperrim<f

etiam fatisjuperque adpublicapromovenda

fiudia demonflrAtum. Vos autem cjuale-qu&-

le literarium hoc munufculumferenoquafo<vultHfufcipere>& adverfits virukntumpusCynicorum , loliginisquefucco turgidos au-

thoritatis clypeo drfulgore munire, qu<e <uc-

flra eTi vxm*«* > ne dedignemini. Bonorumomnium , Viri. fons drfcaturiga

Oem quam diutifime ReipuhL ac Scholis

incolumes Vos confervet ac Superfiita.

J$upd animitus optat acprecatur

Amplitud. V V. Studiofifflmus

Adrianus Ravestein, M. D*

PAtientM ac Sp^?.

Ciil•*

«QgSo»*3» «QS3o» *x$8o «og£e»^^'^ggg»

Qartfimo VtYoy

D. ADRIANO RAVESTEINIO,

Artis Mcdica^ longeperitiflimo

:

C V M,

MEDICIN7E LEXICON,Studio ac Indusirik eUbQrdtnm

i

Publico daret.

•

Aude carettacitacelatafcien-

tia mentc,

Quicque fub ignavo torpefcit

corpore virtus

Corruit, & meritos nunquam fortifur

honores,

In clarum protraxit opus vis ignea celG

lngeniiauthoremnoftrum,dumfcribere

do&e,

Atquc fuis operis Artem illuftrare mc-dendi

Aggrcditur 5nitidum confummains or*

dine librum

Enu-

Eflucleatuin aliis , cxplanatum^uc mini-.

ftrat.

Plenius a nullo ftatuendum Lexicon edi,

Concifumque magis, potuiffc, magisque

difertum $

Undiquc perfeftum cft , nil defir, nilque

redundar,

Clara jacent , ipfo , verborum, Interpre-

te , fenfa.

Haec tua pra reliquis jampraftatinarte

facultas$

Quidmirum? majora poteft, cui furgit

ab imoViVidamens^demiffa polo,ncc corporis

arcc

Clauditur obtusa , acc tsedia milk Iabo-

rumEormidare folet , fed tendere in ardua

gaudet.

Foelicesanimae tales ! Non fegnibus illa

Contingunt , nec blanda fuis Cytheraarependit.

Hippocratis Libros icrutanti , Scripta Ga*

Imi

Cunda revolventi debetur gratia, foli $

Publica , quo magis ipfa fuperftite com*moda crefcunt,

Quo-

Quoque hominis ,qux vlra brevis , fit

longa per artem.

Maftc, Machaonias , acri ftudio impiger

artes

Excolc, Fata dabunt fodicis tempora

vitae.

Einio , Et haec una eft voti fententia no-

ftri.

Theod. Verburgh,

J. U. D. & Adv.

Spes mea, T>em.

1651.

XI-

Pac:i

L I C *D C U

HIPPOCRATIS, GALE-, AVICENN£,&c.

Authore

BARTHOL0M£O CaSTEILOj,Theologo, Thilofophui&MedicQ Meffanenfu

Baptista, Tenlella eft , qu^fra&uriscapitis (qua? uique ad

Cerebri membranam perveneiuntj

quando id qudd contufum eft , ex-

cididebft) utimur. Cui TercheU<e

jf(ne dum Medici eam audacius tra«

ftantes duram membranam , quae

oifi fubfternitur,violent,) fupra ejus

acutam cufpidem , circulum quendam , fivelabrum *

five fupercilium, parum extans efformant, quam Tere-

hUam quodmergi nonpofllc, abargumenco Abapi*

fiam vocant, ex « & **•* Gal. # meth. cap» s .

Ab articulatio, idem eft quod Dtartkulath » Grfcris

2, L Caj&fymmg , id eft, ea naturalis oifium conjunftio , quas

evidentem mocum habet, ficut Coarticulatie , Graecis

euoeifyuns , eft e3 naturalis offium commiffio , quae

exiguum , & obfcurum aliquando , aliquando nullum

motuinpra? fefeit,2. deartics».

AbdQmen,ib Abdendo, communiteridem eft quodimusventer, AnlioteSii^Wp, 1. 1. hift. anim. 13. vo-

cari folitus , qui fupeiius quidem, carrilagine eniifor-

mi, 2d latera coftis fpuriis , inferius autem oflibus pu-

bis circumicribitur, ac dividirur in partem fupreroam>

(quam infpecie \7^ nominant) mediam (quse

Utiibilicalis efi regio) & infimam feu hypogaftrium•

lib. 6. de ufu part. cap. 4. Prefliflime autem acceptumAbdominis vocabulum , Anatomicis eftventnsimi

parsextima, totumillud.quod vifceranaturaliaince-

gensexcute, pinguedine , mufculis o&o , & perico-

naeocompa&umeilGal. ioc cit. &2* Aphor. 35.

lAbduBiones , quae & ^4bruptiones , xApagmata * 8c

Apodafmat dicuntur , fra&uraefunt , qua? prope ar-

ticulum , pertotamoffiumcrafijtudinemfiunt , ita uc

a fe plurimum diftenc , quas recentiores caulatim, hoceO, caulis, modd faftas fra&uras nuncupant j com. 3.

in libr. Hippoc. ae his quae in medicativa fiunt, 3 1.

Ablatio , totum illud tempus paroxifmi febrilis eft,

quod poft ftatum eft , qualicumque natura prseditum,

fiveidad intcgritatem veniat, fivenon, quod & re-

mitfio, intervallum, declinatio, & iubraiifio dici folet,

lib. de morb. cempor. cap. 6.

Ablmntia, Sc^bfiergentiajmcdlczmentz funt , quae

fuccum mordicationem facientem,leniendo evacuanr,

1. de fimpl. medic. fac. cap. 37. & libr. 1. cap. 14.

Abalimntm Pulfus vocamus , cum elevatis & moxapplicatis digitis invenimus in fingulis applicationi-

bus motum deficientem ; longe enim abeft pulfus

sbolitio, a pulfu deficiente, iila enim eft velut de-

feitus, uc fenfus quidem indicat todus funftionis,

hic

£ D C U .3

hicdimidiataeamifiio, . decauf. pulf. cap. 3.

Aborttv, eit imperfe&orum foetuum emiflb, utcun-

que fdfta fuerit , quam Hippocratcs nunc amblofin,

nunc perditionem, nunc apophthoram vocat, & medica-mentaidpraeftantia, amblotica/id eft.^/w.coro. 1,

in 6.de morb. vulg. z.

tAbrafaiunty quse Apofyrmata Grxci voc3nt ,funt*

que ulcera , quse mollem & fufpenfam liabent cuticu-

lam, 1. de compof. med. per gen. cap. u. Exponituralias quoquelocusdefquammatus,& fiu&uluminul-ceribus a partis ulceratce fubftantia abrafum

.

Abrafio intefiinorum , eft ulceratio parcium , quse in

fuperficieinteiiinorum conftacqua earundem partium

educuHtur ramenta, 3. de rat* vift. in morb. acuc. 33.

Abrupfie* vide AbduBio.

Abfctdmiacorpora, fivequae abfceiTerunt , vocat

Hippoc. omnia, qusecum corpusfecundum naturam

fefe habet , vel unita aliquibus aliis partibus funt, vel

eas attingunt, cum prster naturam affeftum eft, unio-

nem vel conta&um non amplius fervanr. Expanfa au-

tem vocatj quseplurimointervallointer fedifttnt, id

quod duobus modis fit , vel in toto , vel in labris tan*

tiim, i. de his quse in medic. fiunt> 2.5. vide ^ApoBafis.

Abfceffio apud Hippocr. id eft $ quod ego foleo con-

tinuhatK folutionem appellare ; & membra , quse ita

affe&afunt, Abfcedentia vdcat, tametfiunaqusedamfpecies hujus generis fit , quam proprie Abfceffionem ,

& Abfaffum, id eft, Apoflafin> & Apoflema nuncupant 9

libr. de his quse is medxcam. fiunt in argumento ope?ris.

Abfaffus, tumor eft prseter naturam fuppuratus5noii

confueto , & bono pure , fed in corruptionem quan-dam aliam tendente, lib. de turaor. cap. 3. AliquandoHippocrates non eos folos AbfceJJtn vocac , qui perfiuxionem fiunt, fed etiam cum alius tranfic morbus ia

alium* commem. i, in 1 » de morb. vulg. 2.1* Abfceffm* eft

4 L I Ceft corporum ex phlegmone in pus tranfmutatio, lib.

finit. med.fol.57• Abfcejpts eciamappelUc Hippoc.

quiexcretione noxiorum humorum funt fafti, ne dumqui decubitu , comm. i« in 3. dc morb. vulg. 4. Vide

Abfciffio, quse & Apocope dicitur , five morbus velut

exabiciilione iolucus , eft> qui citra declwationem fol-

vitur&terminatur, velpropter segrotantium imbe-cillitatem, velpropter morborum fortitudinem , &ferociam, nimirum cum morbus fupravires exiftie,

quod mortalium morborumeftproprium > detouusmorb. tempor. cap. 1. & 5.

Abfltrgentia, vide Alluentia.

lAbvacuatio, largiflima evacuatio eft, aut corpori

plus aequo plcchoricoaut caccchymico conveniens,

quae bypercrifis , feu fupirvacuatio bypercatharfis dici fo-

lec, aut qua? per patientem particulam fic. In arce par-

va,cad.s-f,

AcamatoSi media eft omnium fimpliciter membro-rum figura , quafi finc fatigatione dixens , ©pcima> •de mofu mufcul. cap. 1.

Acantha , eft fpina dorfi in fpecie , Galen. feufpin*

apex , quem natura in fppndyiij» dorfi eft machinata, ex

mediis partibus poftremifque prodiens , quae effct vel-

ut vallum quoddam ante fpinam totam oppoficum >

quod pnus lpfum contunde! etur , ac comminueretur,

roodifque omnibus afficeretur , quamadullum fpon-

dylum noxa perveniret, 12» de ufu parc. cap. 15. Acan-

iha aucern generaliter fic di&a , eii fpina indifcrimina-

tim quilifcunquejpiefljus, fi fumacur animalium quo-

rundiin > ut echinorum pifcium norat aculeos.

AcctlTm, eft deterius tempustotius circuitus , quodefta primoinfultumoibi , ufqueadtempusconfiften-

di , five per tercium, five per quartum , iive quotidie

fiat, 1. aphoiiii 11. quae & Paroxyfmm dicitur , & J«-

vafio,

Acqu

D C U . 5

Accidem, aliquando pafjionem fignificat > & ipfamoperitionis Isefionem, de different. morb. cap. 7. quai

confticuuonem unde <&io nafcitur, neceflarid fequun-tuijfmis quidernnobisaccidenti3,3egrotantibusfym-

ptomata dicuncur, 1. mech. c. 9. Non-itcdd.ruia verovocant recencioies Mediciea quaenonexiftunc, ut

doJore vacare, & hujufmodi, com. 1 . prognoft..Accommodatum in corpore , dickur id , quod quando

unicuique rei fervacur, jufte quodiibet fe habet, ac dif-

ponitur. 1. defra&ur. 1.

Accntio^ eft uniufcujufque partis terminorum se-

quabilis qua^dam promocio in triplicem dimenfio-

nem. Joubeit. lib. de parah

Actrbumia omnedicitur, quod Iinguae noftrae ad-

motumj vilde deficcat, contrahic , & in mulcam pro-

funditarem ufque, illam exafperacficut pyra fyiveftria

immatura, ab aufteris fola intemione diverfum 3 1. defimplic. medic. hc. cap. 37.

Acaabulumy eft illud cavum oifis extremi , quod ca-

pica altenus oifis altius excipit , quod & Cotyle dicicur,

libr. de oflibus in procemio. ActtabuL• adhuc funt , va-

forum & venarum , quaead matrices perveniunc orifi-

cia, quae & Cotyledones dicuntur , quibus foetus matncialligatur , per quae velut per cruncos quofdam fcecus

ex matricetrahit fpiritum & fanguinem , is. de ufu

part. cap.f.nonfecusac Poiypi acetabula , per quse

Polypus nutritur, corpora enim vaforum func Poly-porum acetabulisperquamfimilia, utnomineetiamnon alio appellentur , lib. de Semin. cap. 7. per qua?

etiam vafa fingulis quibufque menfibus excrementi-tius fanguis in vulvam derivatur, ibidem ; quamvisnonnulli homines vulvam acecabulis carere dicant

»

lib. de vulvae diiTeft. c. 10. plerumque etiam profun-

dos finus , magnis fuperciliis circumdacos , tum Hip-pocrates , tum alii , Acetahula nuncupare confueve-runci.deartic. m.

3 -Aci-

6 L I CtAcetalularei vulvce tmintrttidt , funttumores vafb-

tum uteri, ex retentomenftruo , quos prajgnationis

terapore adnacos habet , quales etiam re&ointeftino

effe m haemorrhoidibus folent „ lib. de vulvse duTeft.

cap- io.

Acblpi feu Caligo, eftcirca totum nigrum oculiafuperikiana ulceratione > cicatricula cenuiffima > aeri

caliginofo aflimilis, lib. Introd. cap. 5.

AchuYtSy funtmanantiaulceracutiscapitis, pluri-

mis ac minimis foraminibus cucem perforantia , exquibus tenuis&glutinofaeffluitfanies • huic morboaffinis eft Vavw > feu Certon , in quo cum timore fora-

mina func quamin illis majora j melleum humoremcontinentia.lib. deremed. parat. facil.cap.5. lib, detumoribus, cap. 15. 1. de comp. med. loc. cap. 8. quas

vulgus vocat Timdi, Arabes Sabafati.

^c^ro/ dicuntur decolores homines , pallidi & fan-

guinedt'fe£ti>4. deratione vift. iif.

Aciam vocat Hippocrates Filum per foramen acus

traje&um, quovelpartes corporis difle&as inter fe

committere, vel caput fafciae fubje&is partibusaflue-

re confuevimus -

3 Nodum vero nuncupat vinttionem,

quse ex fafciis, inter fe connexis, fic, com. 2. inlib.de

his qua3 medic. fiunt, 7.

Acidtx bilts, proprie biltt atra } zut fuccus atrahiliariuf,

quid fit , exemplo oftendic Galenus • Vinum quidemdulce (inquic) quod nondum ab uvis fic expreiTum ,

fervens & alcerafcens ex eo , quem in ie habet , calore

intelligimus , ex cujus mutacione duo provcniunt ex-

crementa, alterum levius, magifque aereum.quod flo-

remjakerum graviusacmagis terreum , qund fsecem

vocant : horum altcri flavam bilem , alceri nigram af-

fimilamus, quando non eandem habenc fucci fpeciem,

cujus animans naturaeoperaregitur,quaIem,cum prie-

ternaturam fe habet,faepeexhibent,quippeflava quse

eftj efficieurvitellina, itaenimnomiiiant, quoniamovorum

D I C II . 7ovorum vitellis , tum colore > tum craifitudine fic afTi-

milis , nigra vero longe malignior, ea quoque qua? fi-

milisei, quae naturaliseft.redditur ; nomentalifuc-

conullumeftinfitum, nifiquodaliqui vel radentem

eum, vei acidum appellarunt, quoniam acris in moremaceti eft , & corpus animalis radit , & ternm fi fupra

eam fic effufus, quandam cum bullis, veluti fermeuta-

tionem , tbullitionemque excitat , ubi advencitia pu-

tredo nigroilli fucconaturaiicer fe habenti acceilit_j

plerique aurem id quode talifucconaturalitei• fe ha-

bet , quod & infra dejicitur , & faepe fupra fluicac•,

acrum vocantiuccum , non acram bilem jqudd vero

exuftionequapiam inacidam migravitqualitacem ,id

atram nuncupant bilem> 2,. de nac faculc. cap. 9.

Acidapetuita eft, quse omnino cruda eft ; omnimo-da autem ci uditas intelligenda eft , quae in ea conco-

ftione incidic , quse in venis peragitur \ non autem in

ea , quaeprimaeft , qusequein ventriculopertickur,

%. denat. facult.cap. p.

Acinefia, id eft, immobilitdi. eft media quies, qus? in-

ter fyftolem & diaftolem pulfus , intercedit, 1. dc dif-

fer. pulf. cap. 7.

Acinofa tumca oculi, vide RJjagou tunica.

Acinw, vide Staphyle,

Acmaflica febrn eft , quae continuo crefcendo pro-

cedit , ut Epacmafika , quae dtcrefcendo : Howotona

vero > quse fimuem fervando calorem ad finem ufque

terminacur, 9. method. 4.

Acmm , <[ , id eft , maximam exercitationis &motuum incencionem Grceci vocant>t. defanit.t en-

da. cap. u fic & aetatem integram , &fummumcor-poris robur fignificac -

y indetranfbta eft vox tum ad

ali3omnia,tum admorbos. Sicenirr» Medici terrium

totius morbi tempus appelbnt.in quo fummum habetvigorem, r. cap. i3.quam mediam aetatem Leonice-nus vocac eodem ?pl\ t Cwflitutam, alii C&nfiantem, alii

4 Suh»

8 LEXICONi«i)/J?i«ii«i,qu2emediaeftinterfenes, & juvenes, il

j. de fan. tuen. cap. x. & 6. de fan. tuen. c. <?.

-/ico/>4 medicamenca , quse Copon , id eft , laflltudi-

nem ex mulco vehementique motu corpori , vel toti,

velparticulis obortam toliunc , appellamus: Caete-

rum poftea Medicis in ufu iuit, etii non ad laffitudines

tantum medicamen ab ipfis fit compofitum, fed vel addolorem diuturnum in alto corporis latentem,veJ mo-tum difficilem, velfenfum ftupidum.vcl particuiaedu-

ritiem , vel cenfionem, vel tumorem fcirrhofum , ap-pellare fimiliter Acopa-> modo humidam confiftcntiam

^Acopit fimilem habeant, qua? Iiquidisceratis , quibusin Iuxatis&fraftisutimur , eft affinis>7»decompof-rood . per gen. c. 1 1. etiam li gratia vehementer calefa^

ciendi aflumancur, 7. decompof. med.loc.cap. 1.

kAcoy , eft ruftus quidam acidus ex prsefentia cibo^

rum corrupcorum in ventricijlo, 5. de ufu part. c; 4.

Acordiusbomo, id ett, ficors, quod apud eos duncaxat

Intelligas , qui principnum animae jn corde flatuunt»

3. de placit. Hippocr. & Piat. cap. 4.

Acofmia y vide Ataxia>in prognoft.com. 30.

Acrifia vocabulum ab Hippocrace dupliciter uiuiv

patur , vel cum omnino judicium nuilum futurum fit>

aut pravum, com. 1. in 1. de roorb. vulg. 46.

AcYochordoriy verrucarum genus dolens 1 eftque ex-

ortus orbicularis , anguftam obtinens bafim , lib. In-trod. fojio 97- quam vocat Pcnfilem verrucam , z. me-thod. 2,. Sunt autem Acrochordoms , viciofi fuccimulei

ad exteriora & cutim repentis fobotes. Aecius & Cel-fus definiunt , qudd ^Acrochordon fic verruca fub cute

durior, afpcrior, callofa , & plei unque teres, ciui con-eolor, infra tenuis, ad cutem Jatior , juniores maximeinfeftans \ ficdi&a, vel qudd verticeitiofiipilisikre-

fefta? chordae , iecundum extremicatem , vel qudd in

imoaded angufta fic, ur pendere videatur.

Acromhn proprie , eft ilimmus humerus > humerivepars

I C U . 9pars fumma , exterior & prominens , brachioque hse-

rens* Infuper ea eft compa&io , qua os fcapulas a IpinS

tenueinchoatum, paulatimqne plenius effectum , adAcromii locum pervenit,ibiquebrachio conneotirur.

Aliiprseterhsecamboqnaeconjunguntur, cernum os

eiTe inquiunt , qudd in homimbus folum deprchendi-

tur, idque Cataclida & Acromion appellanc, lib. de ofll-

bus, cap. 14. quod etiam fummum humerum vocat, 13.

deufu part. cap. io.

Attioms » prifciomnes afiivosmotm nominant , fioutiomnes quinaturaliterfe habenc, nifi a&ivifintpa-

themm, qux flioms G^asci vocatjt, . meth. c. 3.

AHu aliquid tale eiTe, ex adverfo cft ei , qudd ei\ £1-

culcace, vel pocentia, i.deiimpl. med. foc.cip, 9. at

qudd energia fivea&ucalidum,frrgidum , humidum,ficcum, unumquodquecaleeiTedicicurj velqudd fum-mam habet ejufmodi qualitatem, vel vincenccm qui-

iitates contrarias , vel ad cogoati generis mediocre ali-

quid , vel ad unumquodlibec a nobis eft coiiatum,3 . detemp. cap. ?.

Acma exercitatio eft , cujus celeres motus funt> 5. defanitat. tuend. cap. 3,

Acmajebru, vide Acutits fimplidter.

Acutus morbm eft , qui ob fui magnicudinem 3 & C2~

fuum vehemenciam , adfummum vigorem celeiiter

properat,& cum a?gripericulotemporafuacelerrinie

percurrit, i.aphor. z$.

. Acutuifimplkiter, morbus eft , qui intra quartum-decimum diem integre judicatur; Acutut vero exde-cidemia, feu delapju» ufquead quadragefiauim termina-

tur, 1. aphor. a, 3 . PeracutM verd morbm } qui ad fepti-

mum ufque diem extenditurjqui longiusprocedit

»

Simpliciter acutm. Exa8c peracutuseft. , qui qinrtumdiem attingit j Naw exaBe, qui feptimum^ ExaBe acu~

tw, quiaddecimumqinrtumj No» exa8e,quiad vige-

fimumufqueduracquamquam & ipieacutusfic:quod

5 aucem

L Cautem ex delapium acutum ad quadragefimum ufque

diem porrigitur, i.de dieb. decret« c. 12,. quem Acu-

tum ex delapfu , five ex decidentia vocat , Hippocra-

tes Acutum ad au&um , & Acutum ex converfione

morbum notat, 3. progn. i^ Acucasetiam fimplici-

ter vocat eas febres , quse maxima ex parte concinuas

funt. z.decrif. iz.

Aeutm tx decidentia, vidc Acuttafimpliciter.

Acutm adauftw, vide Acutm fimpliciter.

Acutm tx convtrfione, xide Acutwfimplicittr.

Adedentes, id eft » Phagedtn*, Iib. de aer. aqu. & Ioc.

cap. 1• vide Phageden*.

Aden, id eft, Glandula, convolutio quaedam eft fic-

ca > & carnofa , vel cirnofa conglomeratio , lib. finit.

medic. fol. 97, Eundem Adenem Corpm carniforme

vocat, quod utique veluc cuneus quidam , vafoi um di-

vifionibus incubans , fulcimencum ipfis tutum fugge-

rit> ut a nullo violento cafu afficiantur , 4. de ufu part.

cap. 10. quem Adenem Tkymum vocat, 6. de ufu part.

cap. 4. Adhuc & Adenaf y feu Glandulai , vocat carno-

fas partes raras, & fpongiofas, quse in alis , inguine? &colio funt, 13. method. cap. 5.

Adeps, qui & Axungia dicitur, & Savum , difFerc k

pinguedine j quod ille craffior fit , animantibufque to-

tam naturam magis terreftrem habentibus provenit 1

velut humidioribus pinguedo: Ac tu , fi voles, oleo-

fam & pinguem in animalibus fubftantiam omnem

,

Adiptm appellato , uc plerique Medici > kd & pingue-

dinem appellare totum hoc genuslicet, 11. de fimplic.

med. fac.

AdiapntuHia, ideft, Impedita ptrfpirdtio, 11, me-thod. 10.

AdjunHh, vide Apptftio.

Adjutorii os, id eft , Os humtri , quod maximum om-aium eft, foemore excepto, Jib. de otfib. cap. 16.

Adnata tnnica, quse & Agnata} vide RJwgw.Ai•

D I C U .Jdflringtns, vide Attrahtns.

JEgtlops, five Anchilops, Arabibus, Alg&m , abfcef-

fus quidam eft ad angulum oculi , qui nanbus propior

eft, pus continens, quod erumpens, aut os exedit , aut

ad angulum , vel ufque ad nares deftillac , lib. qui In-

trod. dicitur , c 15. & 5• decompof. med. loc.c. 2.

& lib.de remed. paratufacil.cap.n* quod ulcus fi

negle&um fuerit , in fiftulamdeiinic, iib.de oculis,

c. 9. Eft affeaio segre curabilis propter corporum te-

nuitatem fubjeao dflecorrupco. Acc. !ib. 7. cap. 87.

ALqualn ad pondus temperatura , eft in omnibus

animalibus, & ftirpibus , ea quae ex pari elemencorum

commixtorumfpeaatur raole, non qu* tum amma-

lisjtumftirpisnaturaeconvenit, (convemt enimaliis,

ut huraidum ficco, & frigidum calido pra?ponderet,)

ficque sequalis temperatura ad juftitiam eft , non qua?

pondere, & menfura ; fed qine eo , qudd pro dignitace

convenic , sequalitatem explorat ; animaha anim &ftirpes optimam , rtfediamque habere m fuo genere

.temperiem dicimus , non ucique abfoluto fcrmone

,

cum paritas exaaa contrariorum in iis non fit ; fed

cum ea mediocrit3S , quse ad poteftacem refertur ; &cujuflibet mixti naturas accommodata eft , his adfit, 5.

detemp. cap. 6.

jEqualii irxequalitds dicitur , non m puliibus modo

,

fed aliis prope omnibus, qua? priftinam naturamim-

itiucanria,fivemagnicudine,fivequalitacea?qualia,vel

inaequalia capiunt incrementa : namquatenus a?qua-

litatem commutantjvocantur inaequalia;fed quatenus

aquam femper mutationem afiequuntur , «qualiter

dicuntur mutari 3 fcd quse priftinoconftanc ftatu , nec

accipiunt parem mutationem , hasc femel inajqualia

vocantur, 1. de diflfer. pulf. cap. 1 1.

JEqualit morbus eft , qui aequales habet motus , &fymptomata fimilia, ciim non, utinasquales morbi ali-

quoc diebus vehcmcntioies fuerint ,poitea fine aliqul

figm-

L I Cfignificatione torpent, deinde rurfus adaufti continui-

tacemaccipiunt, fedperpetuo fibiconirant;quoar-

gumento ab Hippocr. di&um eft , continuoi um mor-b>ru(ti & aequalium acutiem non pofle ulcra dicm de-

cnnum quartum procendi> i. aphor. 13.

ALqualts pulfm eft , cum omnes iotus atqualem inter

fe fervanc proportionem , ita ut fecundus reipondeat

primo, & tertiusfecundo, econtradiatur Jnaequalis,

i. de diflfer. pulf. cap. 10.

ALquivoca func , qua? non funt unius generis , quae-

cumqueenimnominaunam fpeciem inmultis fingu-

laribus fignificant, univoce de ipfis dicuntur; quas

verodemulcis dirTerentibusfpeciet ea aquivoce un-

cupantur , & resquae ipfislbbjiciuntur , abipfifque

(ignificantur, tequhocafunti com. 3. inlibr.de hisquas

inmedic. fiunt, 14.

Aerofis, quafi ASratioy fanguinis portio maximeaerea, vjpotofa> aen, quiperinfpirationem attrahitur,

permixta, ex qua fpiricus generantur parirer,& inflau-

rantur. Quin &»/ idem eft quod vel ianguinis

attenmtio, & in halitusfolutio, eft & cuftodia , vel

confervatio , vel reftauratio fpiricus deperditi ex refpi-

ratione, & cranfpiratione, & qui ex fanguine attollitur,

vapore, . mechod. 3.

ALrugmofa biln , quaeseruginifimilatur , vide Bilfs

paUida.

ALtiologkA) ui-noXepxh , five Pathologica , medicinae

pars eft , in qua ea, quse praeter naturam funt , inquiri-

inus, morborum caufas , accidencium concurfus , &affe&uum ftatumjib. introd. cap. 7.

^AfftBio fanguiflua eft, idem quod cciwppu?i* , in quaplurimum fanguinis profundicur , comm. 1. intf. demorb vulg. 14.

jifftBus pracordialu, vide ^AffeRw flatuoftM.$> melancholicw, vide AjfeBw flatuofitf.

JffeSus gravts & magnm dicicur , aucpropcer prse-

cellcn-

D I C U . 5-celtentiam partis laborantis , aut propter affe&us ma-gnicudinem , aut propter ipfiu^ cacoethiam, 4. metb.

cap. 6. Speftaturauttm afrVdtusmagnitudo tripiici-

ter ; ex \xix a&ionis prseftanti^ \ ex propria affe&us

effentia j & ex facultate quse lseliim corpus gubernat,

7.method. cap. iz.

jijfeBm flatuofw prcecordiahi & melantholicus eft,quo

iis plurimum, qui inclinance aetateplurima Vencre

utuntur,fubautumnum maximeinflatur , & tumefcic

vcnter, com. 3. in 6. de morb. vulg. 1 1.

j4j}&us implicatus eft , in quo multse funt aflv&ae

partcs, adiveifistum morbis , tumcaufis morbidis

obfeiTa? j nam poteft idem homo non folhm hborare

ex thorace, fed etiam fimul & eodem tcinpore ex pul-

mone , capite , ex imo ventre , & ex jecinore decum•bere, comm. 2.. in 3. de morb. vulga. in argum.

jiffeBusqui & Scbtfis dicitur 9 eft dubia & non cer-

ta , auttirma corporis difpofitio ; isverd qui firmus

& certus eft , & quafi habitus , Hexn dicitut, 8, meth.

cap. 3.

JjfeBus , quos Grseci Pathemata vocant. paiTiones

funt , quas incorporibus noftris fiunt pr^ter naturam ,

com, i.in i.demorbo vulg. 13. tAfftftusverouv-eaf-

fe&ionis vocabulum, ab ^Affickndo diftum , de multis

effertur rebus , fed in medicma reccflus in ftatum prse-

ter naturam, qualefcumque ii fuerint , JffeBus , five

jijfeBionts nuncupantur, libr. de cur. rac ptr fanguinis

miffionem, cap. 3,

AjfeHus puerihi vide Comitialismorhus,

AfjufiQ r.utrimenei , Gra?ce artncbyma aiclturAib*

Jntrod. cap.^. vide Parenchyma.

^Agatbon , fignificat apud Hippocratem idem qticd

idoneum, naturae noftrae congruum , certum, ftabilc

,

verum, & perpetuum , u: au&or eft Galen. com. 2. in

libr.de fraft. Jdem vero teftatum reliquit incomm,lib. 1. de artiC• Jgathon apud Vetercs id omne dici

folere,

i 4 L I Cfolere, quodin fuo genere primum eft, & perfe&um*

^A^erafia, id eft, Infenefcentia, lib. de marcore , c. *»

Agglutinatio,videProfthefis.

^Aguatioyvide Vibratio.

Agnata tunica* five Adnata,vide Opbthalmia.

Agonia , eft inaequalis motus ex timore & ira com-pofitus j timore incro & ad vitae principium tum fan-

guinem, tum fpiritum una cum refrigeratione eorum,

quas in fummo corpore func, abducence & contrahen-

te : ira verd foras agence 5 & fundentecalorem, fimul

fpiricum & fanguinem, %\ de fympt. cauf. cap. f

.

Agrtfa licben, id eft, Impetigoy tf.de compof..per genera, cap. i. vidc Impettgo.

Agrypnia, id eft, Vigilia, x. meth, .

Aiipathia, Perpecua paffibilitas, ut Apatbia, Impa-tibilicas, lib. art. med. cap. 8.

<Ala quid fit, hinc patet ; Brachium appellatur,quod

inter duas jun&uras faumeri &cubitiintercedit, to-

tius brachii pars : fuper-humeralis vero, id eft, mpkifuperior humeri pars quas ad collum vergit , nam hu-

merus tocum id , quod in dearticulatione hac apparet

,

vocatur : nam quod non apparet a pofteriori parte, eft

os fcapula? ; ab inferiore eft id, quod dum totum bra*

chiumactollitur, manifeftum iit , quas Alainfyecic

ctiamnuncupatur, i. deartic 4.

Alce aurium, vide Auns\ vide etiam 1. Intro, c* 10.

Al<e narium , funt tenuia cartilagineaque corpufcu-

la , utriquenafi lateria parteinferioriadnata , lib.de

offibus, cap. 4. quoe cthm pinnulrt vocanc, libr. In-

trod. cap. io.vocantadhuc& pinn*s, i. deloc* affeft.

cap. 1.

ojfa^ vide Spbenou.

Alba vuiligo» vide Leucey & Vitilige*

Albam pituitam confuevere Medici, quandam aquae

intercucis fpeciem , Leucophlegmatian nominare , tan-

quam quse vel livida quadam pituita , vel fccundumiuam

D I C U . 5

fuam ccrte ipfius rationem alba fempcr manente , fed

propter alios quofdam humores admiftos , vcrum cx-

a&umque colorem mutante confiat, 7. aphor. 19.

Albaras, vide JEgilops.

Mbuginetts oculi humor» fimilis Alhumini ovi, alias &Aqmw > oppofita partevitreihumorisexterius, antc

cryftallimim pofitus, non concretus , ut alii humores,

fed liquidus , in foramine tunicae uvea? collocacus, fu-

perfluitas eft cryiialJini humoris aquea » ad ipfum de-

fendendum fua" humiditateadverfus vifibiJium vehe-

mentiam, lib* de anat. vivor. Vide Hyalceides, & Oy-fiallirius.

Aibugo , cicatrix eft craiTa , & profunda , ulc^ri in-

dutta, libr. finit. medic. nonquacunque corporis par-

t«i fedfolum in Iride oculi>lib. Introd.cap• 17.

Albulam vocant aquas aluminofas , quin& RhsetiaS

xnontem, nivibus jugiter obiicam, 8. method. 1.

AUxipharmaca medicamentalunc» quae deleteriaj id

cft, lethaliavenena intusaffumptaevacuant, obtun-

dunc&fugant,5. defimpl. med. fac.cap. 18.& 1• defemin.cap. i<i.

Alexiteria medicamentafunt, quae venenatarum be-

ftiarum morfus & i&us, aut venenofafanant. Siqui>

inquit Galen. ea quae ven.&c. Ahxiuria nominare

velint; quaeverdmedenturdeleteriis , Alexipbarma-

ca 3 defceptandum cum iftis de nominibus non eft : nec

cnim ex lliis comparatur curandi morbosperitia } fed

ex rerum ipfarum cognitionc , f. dc iimplic.medicfac.cap. 18.

Alhacab, cft illud ligamentum , quod ad mufculumnon extenditur, fedabunoofle natum, continuatur

interduoextremaoinum , autinteraliaduo membra,anne&endo unum 2lceri, firmiter fubfiftit, lib.de anat*

vivor.

Alica } cx genere tritici eft, i.de alim.fa&cap. ۥ

Alknarn cdidUatemsGQZt Ariftoteks, excernam,

6 L Cnoninfitam, neque nativartiinquocunquererumge-

cere, nam haec coquere apta eft ; exteina autem & ex-

tremacorrumperefulet, & putreficere, i. dediffer.

febr. cap. 2.

Almdcfu fuitcorporis exercitatio , quaoleodeli-

buti , fefe pulvcre volutabanc. Hippocrates libr. Ude Diafta.

Allantceides, vide Chorion*

Ahpecia , capillorum defluvium eft , propter vitia-

tos humores,Tic appellata , quod vulpibus frequenter

acciddt, 1 . de comp. med. loc. cap. z. in qua locus af-

iectusapparet Scaber , coloreprorfubexangui ; dere-

rntaic. parc.facul. cap. rf.quametiam jirea* vocant

,

ahqui vocabulo fpeculion, 2. mech. c, i. Evenit au-

tem pilis boe vitn genus eadem fere qua ftnpibus ra-

tione, quae corruutpuntur incereuntque j intcrdum

peiiuria nucnencis ipias fucci, mterdum lmmucatione

hujus in alienum ac contrarium.

Alpbi . ld efi, VmUgmts , ex humorum vitiofitate >

quse in cutc eft , quetmdmodum eciam de Lepra pla-

num eft, oriuncur 3 libr. de humor. com. 3. vide Vitili-

ginum.

Alteratio , eft alimenti conco&io , ufque dum in fi-

militudinem parris, qua? nutaeur , tranfmutatur» S. de

comp. medic. loc.cap. 6.

Alteratrix, \\aeA<tra£irix*

AUus pulfus, vide Pulfus latus.

Alvtolu vide Phatrti<£.

Alvusliquida appellatur, inqualiquida dejiciun-

tur,com. i. in i.prorrh.3.

Amara bilit, ea & pallida , & flava dicitur, 2. de dif-

fer. febr. cap. 1. vide Bilis paUida, & Picra.

Amaurofis (quafi dicas obfcuritatim) eft totius iti

oculo lucis iuipedimentum , acutis morbis accidens

,

quaeeft im&ecillisfacukatisanimalis fignum, com. i.

in i.prorrher. 11. 20.

Ambai,

D I C U . ?Amlai, vide Ambona.Amblotica medicamenta, id eft, tAlortiva , vide Ab«

wttts.

Amblyopia > eft vifus hebetudo » in qua oculi nec

phlegmoneteneneur, necinfluxu corquentur, nec uUceraci func , nec aliud quidvis mali perpefli , 5. de fim-

plic. medic. facul. cap. 13. aboccukaquadamcausa*proveniens. jEgin. lib. 3. cap. %%.

Amborae , iiint margmes , five labra, five fupercilia

cotylarum, & cavitatum,i. deufupart. cap. 17. quas

quidam etiam Ambai appellant, i< deartic.io*

Ambufla func , quae igne vdardenti aquacombu-runcur, ica uc bullas aliquando excitent , 9. de fimplia

medic facult. quae etiam amhuHiones vocantur , 11 . de

fimphc. medic. facult. Conftat autem , fi quis in aqua

ferventi uitus fuerit , hunc eanm affe&um Pyricauton,

feu Pyricauflon , id eft, ambuflum igne , nominari, z. decom. med* per gener. cap. 4.

Amemiat vide Ancea.

Ametria, eft a juHa temperie receiTus, 2.. meth. c. 4•

Amiculum^ vide Cborion.

Ammdta, Fafcidi Graeci vocant 9 quibus venter > pe-

&us,coftae, lumbique aUigantur , 3. de fanitat. tuend.

cap. . , nodus, aut nexus eft, qui fafciarum cru-

ribus implexis aut nexis efficitur : qua diitione fa=pe

uticur Hippocrates.

Amnium, vide Chorion.

Amolynta, id eft, non inquinantia medicaraenta 9 il-

milia his, qua? proprie tpithtmata dicuntur, 7. de com-pof. med.per gen. cap. 11. a^htwni Caflius Aurelia-

nus vertit, qudd attreftatum manibus, nihil a fe mqui-namenti dimittic, cap. 37. lib. z. de morb. acut.

AmpbibUflrceides , ku I{ttiformu, idtft, Vtrikular*

tunka» quas a cerebroadoculosprofe&a, vitreum , &cryftallinum humorem ambit , cujus runicas figura ia

lacum diffufi , acque expanii nervi , veiricdo fimilis

appa-

i8 LEXICONapparet,adplacit. cap.5. vocant ipfum nonnulli pro-

prie tunicam retiformem > quod figura quidem reti fic

iimilis, caeterum nullo pa&o eft tunica , neque colore,

neque fubtfantia, fed fi exemptam ipfam repofueris, in

unum acervum conjiciens , tibi plane videbere videre

Cerebri portionem quandam exemptam , 10. de ufu

part. cap. z. vide Cboroeides.

Ampbemerina s febris eft, quae fingulis diebus accen-

ditur, atque intermiffione finitur ; idem enim eft acquotidianafimplex, null^ali^fermoni adje&ione fa-

&a : eam veio quse intermiifionem non habet , nonCatbemerinam, ut quidam , fed Quotidianam continuam

vocat Galen. 2,, de difFer. febr. cap. 7.

Amphifmela, eft Inftrumenti genus, quo Anatomicifecant corpora, 6. de anac. adm. cap. 10.

Amuhta medicamenta 3 quse GixciPeriapta, aut

Periammata vocant , fic appellantur , quod de collo

fufpendantur, aut alicui corporis parti alligentur , lib.

de remed. part. fac. c. 1. quse qualitatisfamiliaritate

artrahunt, auttotiuseiTentisefimilitiidinenoxam de-

pellunt, 5 . de fimp. c. 17. Gilenus autem ea Periamma~

ta rejicitj quse non vi quadam medica, fed ignota qua-dam ratione > aut latente effi:acia, mira ilique contra-

lietace hominibus incognita, aliquid efficere dicuntur;>

j4mygdali€> vidc Partfthmia.

Amylum, ex triticocibus , 1. de aliment. fac. cap. 8.

^wy//owHippocrati,quodcaeteris Amy\um> itadici-

ttir, quddmolamnon fic expertum , acfinemo}ifiat a

ut ceftatur Dioicorides. Fit vero ex omni tricico ac

filigine, fed optimum trimeftri. Plin. cap. 7 . lib. j 8.

Anabatica > id eft 3 ajjitrgens, vide Continua & Epac-

waflica.

Anahrofis , qua? & Diabrofis dicitur, eft folutiocon-

tinuitatis in oiTe , vel in vafe aliquo,ex erofione ab hu-moribus mordacibus introdu&a, 5.I0C. affeft. vide

Oiabrofis,

Ana-

£ D C U . 9AnaeoUemata , medicamenta func reftringentia flu-

xiones oculorum , de remed. part* fac. cap, 10. qua*

frontis & cemporibus imponuntur; n. de iimpl. mcd*facul.

lAnadiplofis 3 efl acceffionum reduplicatio, libr. deTypis.cap. 4.

Anadofis , eft nutrimenti per venas tranfitus ad he-

par j quodidem eft ac Digeflio, feu Diflrihutio , difife-

rensa D/W0/2, quodiit tranflano , traditio , vel por-

re&io nucrimenci in finguh fimplicium , & inviiibi-

lium nervoi um, & arteriarun^extimarumque partium

fubftantiam intimam nutrimento a lateribus illorum

vaforum accra&o, & tranflato, x. de nat. fac c.

Analeptice, renucritoria refettoriaque vocata , eft

vi&us racio » 7. method. 6. inde AnaUpfis , id efi > re-

fumptio, lib. de mai"core,.cap. 9.

Analogifmm , eft comparatio & perceptio caufarummoibidarum, prsefidiorumque juvantium perfimili-

tudines , ad Thrafib• cap< it. five tAnalogifmus eit ra-

tio > quse ab evidenci aufpicatur , rei obicura? faciens

cognitionem, i.prognoii 6. Dogmaticorum propria 9

ut Epilogifmus Empiricorum.Anapkrotica , medicamenta iunt , qua? cicatrices

craiTant, atque in carne alta vulnera complent, & Jym*pidant, lib. de Dynamid.

Anafarca ,» , vel divifisnominibus *} m»cafKot , quae & Catafarca, Hypofarcidium » & Eptfarci-

dium dicitur , Hydropis fpecies eft prima & mitifljma a

in qu5 humidi fubftantia cenuis copia , & cruditates in

totS inferiore thoracis regione acervantur , habitufque

totuspituitaeplenusredditur, 4.dcrat. vict.ni. di-

citurque Anafarca, & aqua intercutem,quod percar-nem llle humor pituicofus crudus fluat. lib. finit,

Anafioicbiofis , quod reclementationem feu refolu-

tionem in elementa dixeiis , eft colliquatio feu refolt^

tto, feu diiTolutio * aliqtiandototius corporis fubibn-

% &

20 L I Ctise, aliquando fuccorum , qui in venis funt, duntaxat

:

quod autem ex ea colliquatione provenit,alias ad ven-

trem confluit, alias ad urinas, alias ad fudores pellitur*

3. de fympt. cauf. cap. z. Galenus^^» ,-Qv , & tmtivQ» > ldem seftimare videtur, Iid. dc iymp-

coro.cauf.

Anaflomotica, id eft, aperientia medicamenta, qua?.

cunque vaforum ofcula aperire apta funt , extergendo,

incidendo, obftru&iones tollendo. & dividendo : dif-

feruntquearsrcfaciencibus ? feu Diaphoreticis , quae

cutis tantum meacus refeiando fudores, aut w «tairfc

T*a/^»r>e«i»promovent,5.de fimpl. med.fac. c. 14.

jinaflomtfis, vide Ofculorumapcrtio*

Anatafis, vide Catatafis.

Anatome, eft humani corporis totius, abditarumque

imprimis tjus partium «difle&io, & fpeculatio , uc ien*

fibus , quae in iis delicefcunc patefiant , pleniorque &facilior earundem inftituatur curacio, lib. finit. med.

AnatYipfm id eft> rcfriBiontm ,feu dtfriBionem, vcte-

res Grasci folent appellare, non eam duntaxatj quse ab

inferiori partefurfum ducitur, ficutcompofitio vide-

tur Ggnificare , fed abfoluce omnem quomodocum-quefadtam. Nos :u:cm Tripfim./r/fl/owtw, fcu/y/w-

i/.)»w vocamus 5 ccm. 3 lib. dehis qusein medic is*&* nomen Antiquis crebrd ufurpari , ^*»*aueem rarum eife, teftarur etiam GaJen. in Hippoc-

Anchilops* vide Aigilops.

Anchorahi proceffw, vide Ancyrotidcs.

Anckyle, yidc Ancyle.^ , cft cubiti gibbus , & eminentia aut cubiri

flexura 1 vel gibbi medium cui innitimur , dicirurque

Anco» , alcerum majus & acutifiimum offinm cubiti

,

quod & OUcranon j hoc eft , F/w<e verticem & cubitum

vocat Hippocr* &. de uiuparr. cap. z. vide Brachium.

^slncos, five Gaitancnnas, qiufi mufiela? cubico prse-

dkos, eos vocac.Hippoc. qnibus cum augerentur eo*

rum

D I C II . 2rum corpora , ex luxatione brachii, vel excapitis hu-

meriprolapfionein alam, os brachii breviusevafit, 3.

deartic. 88.

AncsU poplitts , funt partes retrorftim poft genua

fpe<ttances,ejufdemquefl-xur2e & curvatura?, lib. Jn^

trod. cap, 10. unde lAncyliV», five AnchyUu , vocac difc-

iiciles arcuum motus, & ligationem nervorum , & ar-

ticulorum contra&iones, ubi prse tumoris duritie , auc

crailioribus infar&ts humoribus contrahuntur > cumextendencibus membrum mufculis tendo non obfe-

quitur. Jd iti Poplite , cubito & digicis contingit» 7.

de compoi. med. per gen. cap. 6. vide Pophs.

Ancyloblepharon,* , vicium eft in ocn-

lis, in quo palpebra1 vel inter fe , vel cum alba aut ni?

gr^oculiparteconcrelcunt & cohaercnt. In C3usa u!-

cus eft negligenter & impente curatum. Sanefcendo

enim quod diduci potuic , & debuit , agglutinacur.,'^ § dicicur Actio , qui & afirtpvmv

$,$xt<pcipif idvitiiappellavit, lib. 7. cap. 66.ubiejus

curationem perfequitur.

Ancyroeides, proceflus acutus exiguufque eft in iii-

teriore parte oifis cervicis & fcapulae, qui cum ancho-

rse, vel corvini roftri fimilicudinem referac , tAncyrioe-

des a nonnullis, Coracceidts ab aliis nuncupacur ,quan-

doquidemexcremaejus pars, uti Corniculae roftrum

adextetinra inclinat, libr. deoflibus, cap. i4.quemetiam Anchoralnm > & Comiculanm nominant> i.dear-

tic. 2.

Aneurifma , eft affe&io , qua os in arteria fic ex vul-

nere, ciim ad cicatricem pervenerit,quse ei adjacet cu-

tis , raanetitc vero arteria? ulcere , ea neque congluti-

nata, neque adcicatricem fimul perdu&a , nequeacarne obftruft^

;quoiic, utarteriafanguinem jacule-

tur, quicontineri non poteft , lib.de turmr. cap. u.Ubi etiam haecaddic: Dignofcuntur poiro Aneu-

rifmata,arteriarumhaudfoliim pulfibus , fed&,quod

3 cijm

22 L I Ccum premuntur , omnis tumor delitefcat, recurrente

in arcerias fanguine 5 qui ilium fecit , tenui rpirituofo,

& eft venoii vafis dilacatio aut fpiricuofa? materise per

fubfukum diftiibutae fub carnem difperfio, Paulus

Mgin. c. 37. 1. 6. Aliisdefcribiturarteriarum & par-

tium , quibus illae implantantur , tumor praeter natu^

ram, pugni interdum magnicudine , pulfum edens vel-

uc arcena magnum & moleftum, qni cum premitur exparte refugic , fed mox iterum erumpit. Caufaante-

cedens, eli arteriarum fubftantise nimia dilatatio,onfi-

ciique earundem apertio ; proxirna eft fanguis arterio-

fus tenuis , ex arteriaernmpens fub cutem , qui eamtumorem attollit , illicque fmum iibi efformac , in

quem arteria feCe exonerac.

Angina ab Angendo, quod angat guttur, five Synan-

chiy eftphlegmone aliisextracollum , ut partes tu-

mefcanc, aliis intra tonfillas , utfimulpartes quoqueafficiancur refpirationis , & segra fpiratio fequatur , lib•

iinic. vel brevius } eft tumor ad venas jugulares , fiye

a

glutinosa\frigidaque fluxione,quamp/>«/io/4»i vocant,

fivea caiida & acri,quam Picrocbolambiliofamque) ap-

pellaveris , qua? & Cynanche dicitui\4. derat. vift. 30.

Tandem Hippoc. omnes affe&us gutturi accidences ,

fpirationem quoquo modo reddanc deteriorem , Sy-

mnchen vocat , aliis Paracynancke t aliis Parafynanche

dicitur, 4. loc.aff. 3.

Angoty eft nativi caloris cordiscontraftio, & in

cencium retra&io, adquam fequitur ejufdem cordis

dolor, palpicatio> & triftitia , peffimumque eft fignumii in principio acutarum febrium advenerit, lib. de hu*mor.com. 1.4. dediiFer.pulf.c. 3• &com.i.im. demorb. vulg. 75*

^Anguliocnli funt interioris oculi termini , ubi pal-

pebrae coalefcunt , alcer juxra nafum , juxta temporaaker ; hicparvuii illemAgnus dicitur, ucerqueautem

C^mbfHdiciiux , id'eft , Angnlui, libr. incrcd. cap. 10.

Di-

D I C Q . 25

rJicuntnr & hirqui oculorum » lib. de vense fe&. contra

Eraiiftratum,cap.5.

Anguftuspulfus, vide Fulfm lattv,

Anhelofi func, quidenfum fpiiicum habent, & fimul

thoracem multumdiftendunc 5 qucdcontingitinaffe-

ftionibus, multa mfpiratione indigencibus , ut a cur-

fu, aut vehementi exercitatione , & ardentibus febri-

btis, 3.dediffic. refpir. cap. n. eciam Anhelationes

lAflhmata vocat, S.defimplic. Clarius autem, inquir»

qui citra febrem dense refpirant, qualiter faciunt

»

quivelocitercucurrerunt,abaccefljone hac , Medicis

Grsecis Aflbmatici, Lacinis ^Anhelofi appeliantur^eof-

dem etiamab alia accefllone, Ortbopnoicos vocant»

quod thoracis corpus reftum habere coguntur, & ere-

ftacervicefpirare , ob timorern fuffocacionis • quin>

& ftratum circa fupemas partes , ad quas thorax recli-

natur , fibiipfis ere&ius faciunt , ne dormienres ftran-

gulentur , 7. decomp. med. loc. cap. 6, & 3. aph. i6»

& com. i. in 3. de morb. vu!g. 4.

Anima (apud Galenum) auc temperamentum afti-

varum qualitatum eft, aut illud , quod temperamentoalteracur , & organo veluti in operando utitur, 3. loc.

aff.7. & com.5. in 6* de mor.vulg•?. vide Calornativm.

AmmaXn motits eftjqui aniraantium corporibus cumfana funt pro arbitrio, voluntate, ac impetu nervorum

,

mufculorumqueminifterio fit» quem Medici volunta-

riam aHionem , five animakm , appellare iblent, lib. detrem. & palp. cap. 2,.

Ammaln virtus eft , quae ex Cerebro originem du-

cit > quaeque ex mocuum voluncariorum vigore auc

imbecillitate deprehenditur, uc virtus, quam ex corde

prodeuntem agnofcimus > quara vitalem nuncupamus,ex pulfuum debilitate , atquae exhepate oritur, ac

naturalu dicitur , exfanguineis egeftionibusabinitio

aquofis , atque tenuibus , poftmodum vcrocraffis admodum fascis, 1. ad Glauc. 14•

4 Am®~

24 L I CAnnQtatioy quam Epifemafiam vocant, eft acceffionis

febrilis principium, 2. aph. i. Dicicur etiam Annott-

tioy five Significdtio , five Stmeiofis > id eft > morborumdignotio exfimilium acdiilimilium confideratione

\

ancealiaartisopera, Diagnofis* i.dehisquseinme-dic. fiunt, i.

Annotatio incQmf>yeffa,ci\}X he&icarum febrium pro-

priumeftindicium, eft, cum pulfus majorihtim > ac

velocior aciboefficicur, fine aliquohorrorcdormica-

tione , pigritia, frigefaftioneextremorurn,in2equali-

tate pulfus, auc frigiditatis, aut caliditatis fenfu > i. dediffer. feb. cap. p. vide Febrtt fignificatio.

lAnodyna, medicamenca iunt , quae ad fedandos do~

lores, fenfum ftupefaciendo parantur, fopientia & nar-

cotica , 1 . meth. i. Eadem Anodyna dicuntur, id eft,

Indokntia , quoniam doloresfedantur, non tamen dif-

pofitiones penitus fanant , fed vim fentiendi obtorpef-

cere faciunt , i. adGlauc 6 fedre&ius Anodynaao-lorem fedantia iunt » & facultas Anodyna alia re vera

eft, alia impropne dicitur, tanquam fi quifpiam homi-nern mortuum dicat Anodynqn 9 quia dolore vacet.Cae-

terum, vera Anodyna, faculcas eft eorum , quas primoordine calefaciuntj fi uciquein eiTenti^tenui conti-

neantur ; at facultas eorum , qnse impropri^ dicuntur

Anodyna, fed non func, frigidorum eft , quae abfoluto

utentia frigore partem obftupefaciuru , unde & Nar~totica> ideli, ftupefaciemiadicuntur, 5.defimpl« me-dic. fac. cap. 9•

Anoa , Grsecis , id eft, Amentia, eft ratiocina-

tricis fun&ionis velutiparalyfis, & abolitio, lib.de

fympt.differ.cap. 3.

Anomaomeres , membrum eft, qudd ex diifimilibus

partibus eft conflatum, 7. metbod. 6.

^Anortxia^ id eft, lnappetentia , & ciborumfaftidium ,

Idem fignificat quod ./um , & Apofitia» id eft, 4£/7/=

#f»f/4 «£o. 4. aph. 17. x>/'de..Anu-

D I C . 25

Antecedenu vide AnttgnfJA.

Antegreffacaufa, quse & Procatarchon dicitur, eft,

qux excra corpus pofua, quidquam in corpore alterac,

qua? & ProcatarBica, Antktpans » & Antecedens dici-

tur, qudd eas quae in corpore difpofuiones funcante-grediacur , 5 . de cauf. pulf. cap. . quafcunque difpofi-

tiones, vel motus in lpfo animali praeter naturanbmor-

borum praecedentes caufas nominant3 quae veid ex-

trinfecus adveniunt, & akeranccorpus, acque narurara

vehemencer transmutant , pr*incipientss appeliant, iii

lib. de cauf. morb.cjp. 1. eadem Primitiva&i Initia-

trix dicitur, 6. de loc aflftft. 4« eadem Prophafis & Oe-

cafio dicitur, com. 3.111 1. demorb. vulg. 19.

Antendeixes , & Endtixes, funt conrra-indicationes,

feu contradictiones indicationum j Icem communira-tes > fcopi, & auxmorum maceriae , & indicationes ,

quse funt auxiliorum inventiones, 9. tnethod.cap.?,

vide Endeixis.

tAnther*, id eft . F/oy/W<e appellata? compofuiones,quod colorem floridum habeant ac prcerubrum , 5. deaomp. med. loc.^ etiam dicuncur Hippocr. flo-

ridi & rubore valde perfufi , quos idem \\%$ vocar,

ut fcribic Galen. capicehumorum calidiorum copia

repleto*

Amiadts t funt TvnfilU Latinis di&ae, hoc eft, Glan-dula? duse fupra laryngem fitae , quae fibi ex adverfo in

orisrerminoucrioquereipondent, Item earum mor-bus & inflammacio , aut earundem ex fluxione tumor,eodem Antiadum nomine donatur , 3. de cauf. lympc.cap.4.

Anticardion , fic dicitur cavum illudquodeft fubpectore cirneum molleque ad os vencris pertingens ,•

vocatur etiam fpbage ; Rufus verd cavitatem eam pe-ftoris qua? eft adclaviculas j cradic ab Homero dici

htucAYhoYi,z. Medicis verd Amicardion & Sphagen.

- %Antk\pms morbni, , qui cum diverfis horis fem-

B per

z6 LEXICONper accedat, & remitcatj prsevenit qirid^m continuo >

citiusque horas perfolvic, unde Anticipans dicitur,five

Prolepticns : qui vero tardat, HyHerkm Cwepofteriwve-

niens nuncupacur, lib.de Typis, cap. 3. videiAnte-

grejfa.

Anticheir, eft magntis digitus manus, qui & Pellex,

& Promarim dicitur , lib. de mufcul , diffeot. cap. 21.

*»7:, eit digitus primus a carpo five brachiali in-

cipiens, eique per Diarthrofim infertus , reliquis qua-

tuor digicis multo mferior , & illius non refta, fed exobliquo oppofitus. Sic a Grsecis di&us videtur , tefte

G.aleno , quod folus ipfe cancum valeat polleatque

,

quintum caeteri quatuor , Larine Promanus dicatur -

y

quod manus aftiones omnes per eum habeat firmio-

resj eo folo tantum roboris prasbence > quantumreli-

quidigitifimul jun&i : eafque omnes atque ceffare &aboleri necefle eit, five ipfe folus, five alii defint : ita-

que a poilendo etiam Poliicem Latini appellavere. Suncautem qui «tmage di&um velint , qudd csteris di-

gitis oppofitus fic , ex adverfo fitus. Dicitur & p*y*t

propter magtiitudinem feuprseftantiam.

Amkmmioriy vide Gaflrocnemton, Sura t & Tibia.

Amidotw , medicamentum eft , quod non extrinfe-

cus impofnum , fed intus aifumptum , malignas , cae-

cas, & latences corporis aflfe&iones fanac , 1. de Anti-

doris,cap. 1. Mos eftjunioribus Medicis , Antidotes

appellare, non modd quas adverfus mortifera medica-roenta, qusequead morfus i&ufque venenofos exhi-

benc • fed eciam , quae contra malas corporis aflfe&io-

nes prasfertimque diutinas valent , cx aliquo ulcere

,

aut abfceiTu confurgentes, i. de ancidot. cap. tf.

Antifpafis, id eft, ad contrarium revulfio , avertitur

cnim fanguis, atque ad alia membra convertitur , tumadproximaderivatus, tum adcontrariarevulfus : il-

lud Parocbeteufm, hoc Antifpafin Grseci vocant, 5. me-thod. c. 3. vide Revulfio, xyTicurajpcf eft revelitre.

Anti-

D I C U . 7Antifyttticon , id eft, auxilium in diverfa revellens ,

13. method. 11.

Antbvax , id eft , Carbo» vel CaYlunculm , feu «/cw

efcarojum auc crufiofum , cuiadjungicur muln partiumcircumftancium inflammatio> 6. aphor. 45. Ortuni aa-

tem ducitex fanguine melancholicoputrefcente, adcdque per inceniionem ardente , uc cutem deurat. Ga-len. lib. 2. de praefag. ex pulf.

Anthafis eft , ciim qua? diflident ofia , ad hoc , ut edire&oadmoveantur.prius retrorfiim trahuntur. Hsecad oppofitum tn&io Antitafis dicitur , aliis Diatofis,

id eft, exunfio, 6. meth. f

.

Anulus , eft reiti intefiini oriikium fphin&ere muf-culo donatum, per fedem prodiens , quo excretionern

cum lubet » aliquamdiu retinemus, fic didtus a figura *

ab officio verd jlriElor dieitur, lib. introd. cap. 10.

Anm dicitur infenor corporis pars qua excrementaredduntur, 3. de ufu parc.

Apagma, id eft , AhduElh, Medicorum appellatio

propriaeft, vulgdinuficaca: quocies oiiis tinis , quaparce maximecum aliocommiccicur, abrupcuseft,6.

meth. 5-vide. AbduBioms.

Apambifmos3 eft. fubtiliflima linea , quae segre videri

potert, quafi tu exolefcentem lineolam diceres , cui fi-

millimae funt venarum qusedam propagincs iilorum

araneae , auc capillorum modo anguita , & excenfae ,

qux vtna capillares dicuntur , lib. de diflTeft. venarum& arter. cap. 8.

Aparachyton, vinutn meraciiTimum originale ; cui

marina aqua non eft admixta. Erant aucem hujufmodivinagenerofa , atqueignobilibusauc imbecillis vinis

marinaimmifcebatur , indeque Ti%<r<rofip<&* ou^di-cebatur, 4. decomp. med. pergenera, cap. 7.

Aptcbema, diremptio, eft oflis fuperficiari3,veJ etiamprofundainpartibus i&ui oppofitis, lib. fitiir, medic.> ideftj Qruditai, a. mech. z, vide Concofih.

Apepta

s8 L I Cjiptptafhymata, folitus eft Hippocr. nominare Cw-

datukra, leu cumores praner naturarn, nervofa corpo-

ra» vertebris ipfis, atque fpinali medulla? infira, exten-

dencia: caufam nempe gibboium eflfe&ncem, 4.de

loc, aflf.cap. 3.

jiperientia, vide Ana^omatka.

tAptriftatum , id eft , Cavum ulcus apertum , 1. de

compof. med. per gen. c. 1.

Aphonia , id eft 5 uoca carentia, privattOiku dtfeHio,

quas «gris folec accidere , Isefis duncaxac iis quas voci

eHormandie iubferviunt initrumentis , vel eciam iis

quae refpirationi depucavic natura > vel ob recentem

quandam exolutionem » & affliftionem virtutis, 4. dc

ratione, vidt. 13.

Jphorifmw, eft oracio , quae omnes rei proprietates

breviiTmiis verbis circurr>fcribic , i.aphor. i.quin&aphonfmos defiaitiones appellae, 3. de his quae in

medic. 31•

Aphth-e, funtulcerapuerorum, fummam orispar-

tem occupantia, ob mollitiemmaxime fa&ainftru-

noencorum , quas nequeta&um , neque qualitaeem la-

ftisfuftinent, quod non parvam in feferofam conti-

neant partem. Eli autem ferum natura abftergendi

facukate praeditum , aded ut nil mirum fit , ii in mol-

lioribus corporibus qu tfdaAi infuperficieexulceratio-

nes efficiat, 3. aphor. 24. ex quo etiam habent aliquid

ignea? caliditatis , vei a"dhuc qudd infans lac non pro-

be concoxeric, 6. decomp. med. Joc. c. 4. & com. 3.

demorb. vulg. u. *

^Apkts matricu , funt proceflus quidam mammilla-

resutrimque adlacera matricisad iliainclinantes, a

Graecis Cornua matricit appellantur > per quae cornua

femen a propriis tefticulis vulva attrahit , ut viiile per

coilum, lib, de confeft. vulvse, & 1. de femin,

Apios, cibus eft & potus omnis qualicatis quae fenfu

deprehendi poteft > expers , qui neque adftrictionem

»

neque

D I C U . 29

neque acrimoniam,aut aliam infignem facultatem ob-

tinec, qualisimerhumidasiubilaiKiaseftaqua, i.dc

aliment.facult. 8.

^Apncea, id eft, Ahlata friratfo, i. de rat vift. 43.

Apoclafmaia, id eft, Abruptiones > vide xAhdu8ior.es.

Apocopt, ut oW» ^5^7717 o/fa ah[ci(Jio , aphoi if. 18. lib*

7. idem quod 2>}&ww > aphor. i$. lib. 6. cum ofiis pars

abfcinditur, & detrahitur, vide Abfciffio.

Apocruflica, id eft, reprimentia & repellentia medi-

camenta, quae adftringendi vim obtinent, 1 1 . meth. 15*

Apodacrytka, id eft, delacrymativa pharmaca,& re-

percuflbria lacrymai utn, 4. de comp* med. loc. c. 5*

ApolepfiS) vide Inteneptiones venarum.

Apomeli, mellis deco&um intelligo , quod nos con-

ficimus aceto cum melle commiilo , tantifper tamen

fimul decodto , quoad utrorumquequalitates inter fe

unianturr, & acetivis retundatur, 3.fraft. 49.

Aponeurojeis , funt tendines quos inufculigenerant *

qui ad artuum fines pertinent, qui ab Hippo.c. -nwns ,

ideft, CW^.dicuncurs 3. dcalimentfacult. 5. Di-

cuntur autem Apomurofets > quafi denervationes , &nervese mufculorum extremitates, 1. de anacom. adm.

cap. f. quoniam mufculi in eos deiinunt > i.demotuirjufc. cap. 1. vide hlervus, Tendines> Denervatioms.

Apopblegmatifmus , medicamenta quas ore colluun-

tur, aut dentibus manduncur, omnia una nomenclatu-

rucomprehendentes, popbkgmati%ons nominant, ac

corum faculcaces > ApophUgmatka , 5. de fimplic. zo.

Re&ius a*utem /ipophUgmatiJmus eft medicamemum *

qudd pituitam per os educic ex capite aut chorace , c>

defanic. cuend.cap. 10.

Apophbora» vide Afortw*

xApophyfis, eftextraneaoifispars, inftartuberculi

prominensifeu adnata appendix, iib.de cflib. in proce-

mio. ^- dicuncur etiam Hippocrat. excrefcen-

tix carne» tantum ia mafsa carnea > & icetu apparen-

tes,

S o L I Ctes , quafique proceffus ac exortus membrorum &piocuberantia? , non certae aut exadae diftin&iones >

quales in fcetibus mafculis contingere dicit.

Apeplexia, eft ablatiofenfus , & motus in totoani-

malis corpore , feu vehemens & repentina totius cor-

poris refolucio ac ftupor, 3. de loc. aflf. 10. & z. apho-rif. 41» vide Caros, & Paraplegia.

ApopUBica vena , quse& Spbaghides , & iugulares

externa, feu Superficiaria , Arabibus Guide% manifefi*

vocantur , func quse inferne ad aures utrinque fingulae

feruntur , a quibus Superficiarise omncs , tum colli

,

tum capitis partes nutriuntur , 6, de ufu part. & initio

fecundi derat.vift ApopUBicte. vocantur 5 quddha-rum exenterceptione,&: obftructtone, Apopkxiaona~tur.

xApofammata , ^^^», feu Unoxfyw > id eft,

decuhitus humorum vocancur , cum qui prius unummembrum infeftant humores, eoreli£lo,adalterum

tranfeunc > x.adGlauc. Interdum & Hippocrac. di-

.cuntur morborum tranfmutationes & traniitus , ut

aphor. 5 <s.lib. 6. Dicunturetiam Galen. "unmtififAebl*

corporis excrementaquseinalvum deponuntur, to-

tumqtie corpus aucetiam partem quandam, veluti hu-

moribus in eam decumbemibus exoneranc, com. 2.. in

prognoft.

Apvfaparnifmw» abfciifio eft offis, cum ejus pars de-

cuifa vulnerando fuerit, fra&urae fpecies, lib. finit.

Apofitiy&c Amreftoi, more antiquorum Gra?corum,

ii appellancur, quiappetentiacarent, & cibos refu-

giunt, com. 3. in 3. de morb. vulg. 71.

lApofitia* ciborum faftidium, vide Anorexia. ^z«-itw Galen. in exeg. exponit, quse cibi faftidium & in-

appetentiam inducunt.

*Apofp4fmata, avulfa omnia nominantur , de conftir*

art. cap. 6. quse verd continui folutiones , Apofpafma*

#4» ideft, Avulfionu vocancur , inftrumentariarum

tantum*

D I C U . '

5

tantummodo partium proprise funt pafllones , de dif-

fer. morb. cap. u. videRjxgma.

Apofpbagma exponitur Galeno ; apud Hippocra-

temjceculmtacolaturay auc excolamentum , quod & nisraL

*[ dicitur. intelligi autcm poteft tanguis qu£

fuppofico vafe pecudi jugulatae defluit , & excipitur»

ac in cibum varia conditura formatur,uc teftatur Plin.

lib. i«. cap. 14.

Apoflafis , fraoturse fpecies eft , qua? fub generalemaflfe&ionem fubjicitur,qu£eeft continuitatisdiiTolutio,

ita enim (aic Galenus) ego totum hoc genus foleo ap-pellare; atHippocrates, abfcedmtia corpora , quaeica

afFe&a funt, vocat , uc & affe&io ipfa , abfceffio meritdnominetur, tametfi una qua?dim fpecies generis hujus

iit , quam proprie Abfaffiowm , & Abfceffum , id eft,

ApoHafin , & Apoftema nuncupant , 3. de his quse in

medic. initio., & Metaflafis, differunt 5 qudd Apoftafis 9

ideft, AbfceJJw , judicationem infert 5 segrumqueamoleftiisomnibus liberat : Metaftafis autem , ideft,

Commutatio, aliarum habet principium acceffionum,uc

&aliud exigactempus ad coctionem mali aliumquecorporis locum, ad quem infeftantium humorum fa&aefttranflatio, 4. derat.vift. 68. exquibus colligitur

ca inter fe differre univeriali & finguJari norione. Cumiint enim utraque humorum in partem aliquam il-

lapfus & decubitus ,generalius tamen quiddam fe.continet, quas viciofos humores felicius & veiuc ex

toco vacuat , folucionemque facit : Ai6wW«-<5 autem »

peculiarem partis cujufdam depofitumfignificat, mquam illapfi humores judicatione vacuannequeant *

fed concoftioneindigenr.

Apofitma, vide Apoflafis, & Sinm,

Apofyrmata , Deiqmmaca dicunmr, aut fummaecu-tis abrafiones. Eftiblutio continuitaris infupcriicicfpecies, abrasa fcilicct cute, vide Abrafa.

At>%*

5 2 L CJpotherapia . nunc pro poftreml parte omnis probe

peradae exercitationis fumitur, nunc proe3 medicinae

parce, quse hflitudinem ex lmmodico exercitio fucce-

dencem,fubmovet, 3.defanit. tuenda>cap. z.

ApothtrmM>Sapa,Sirceon,Htp[ema y nomina Syno-nymafunc, figniticantii muftum plurimum coftum,i,dealim.fac»cap. 13. deattenuante vift. rat. 11.

Appuim cantnm , vehemens eft comedendi dcfide-

rium> quo& plurimaedunt , & maxime gravati af-

fumpta malterata pauldpoftrevomunt, 7.decomp.med. loc. c. i. & 1. defympc. cauf. c. 7•& * '*-

hs* affe&ioeft >5 «>of>s£*« prorfus coniraria. Prove-

nit magna ex parce ab humore aliquo vitiofo & acido 3

five is pituicofus fic, five melancholicus, qui in os yen-

tris impa&us , ipfum mordet & irritat. Talis namquemordacicacem fuftioni fimileminducit , & ventricul:

tunicis coaftis adftri&ifque inanitionem perinde ac

nacuralis fames invchir, acque inexplebilem cibi cnpi-

diracem : Icaque eoi um copia gravati, coguntur cibos

evoraere, deinde cibis denuo feingurgicare > poftea

redire ad vomituni , indeadclbum,atqueabeoiden-tidem ad vomitum , C2num modo in eandem noxamrelabentes , a qua per vomitum fuerant liberati. Quofit,uttancam ventricuiusiir.becillitatemcontrahatjUt

nihilconcinerepoffit , fedperpetuaferelaboret vomi*tione. Ncc vero vomicu tancum reddunt ingeftos plus

sequocibos, fedalvieciam proBuvioaliquando deji-

ciunc : quo fit, uc his fuccedant } & cseliacae & dyfen-

tericae afc&iones, & ipfa aqua inter cutem, propterea

qudd ante prioris cibi concootionem) ingefto aiio, crn-

dicas vicarinoa poteft., qude & AdjunRio> & Proflhefis dicitur, fi-

nis eft aftionts, quse ab actrahcnte vi perficitur , attra-

ftum enim & addu&um nutrimentum fingulis pjrti-

bus apponit affimiiandum » j.denac. fac* c.ip. i. vide

Vrofihtfis.

4fr

£ D C U .tApfychia, id eft, animi ddiquium , com. i. in i. pror-

rher. io. & i.aphor. 13.

Aptyflw, id eft, morbifi fine fputo , prsefertim morbtis

lateralis, ciim pai s dolens exquifite angufta fueric , &veluri alligans in fe ipsa , univerfum fluxum cohibue•

ric, nec per fpucum fe exoneraric , z. crif. cap. 10. *V*<w$w v>.<&eJiiifos 9 PUuritides, inquilnisnihilexpuicur.

luCoacprainot,Aqua inter ciittm , feu ^wd intcmts, id eft , HydrcpSi

vdHyderos, s.deloc. aff. 7.4. aph. n.Aqudkulm , qui& P#£tf nonnullisdicituf, & Ep/~

/«'owj eftea trunci pars, in quam Thorax finitur , ubi &mafculorum pudcndaconfticutafunr.quin & fcemina-

rum, ad femoris utriusque exortum , uc fub hoc occul-

teatur, lib. introd. cap. 10.v

Aquiui bumor, qui & Atbuginem» vide CryftaUmm*

Aquofa urina, qua? & Cruda dicitur, eft a, qu* alba

eRj & cenuis, 1 . de crif cap. 5

.

Aquojm hydrops* hydropis fpecies ea efl, quam AJci*

ten vocant, cujus proxima caufj aquofus humoreft 3

partim a jecinore manans , partim a cota carne corpo-

ris , veluci in aquam refoluta , a quo aquofo humorctotum ^Abdomen diftenditur , qui colligitut inter FtrUtonaum & Inteflina , veluti in ucre quodam , unde illi

nomen dedit , oppofica alteri hydropis fpeciei , quamHippocrates vocat ficcum bydropem , qui & Tjmpanias

dicitur, vide Afcites, Hydrops,

A<}uula, vide Hydatis,

Arachnoeides pulfm , araneie fpeciem referens , five

aranealis 5 hoc eft > parvus, ac brevis aurae agitatu mo-vetur, lib. finit. medic.

Araotica, id eft > rarefacientia } ^eumn^ $&w*W%qusmeatus cutis aperiunc, 5. fimplic, cap. 14. videAnailomatica> & ^eirtfacitnua,

Aranea tela, Tfyaxioatyf , cft oculi tuhica » quae ciimRhetina perfe&am fphasram efficit, circimdamem cry*

G fUiii*

34 L I Cflallinum humorem , diciturquc aranea , quia ad mo-dum telae araneae iubtilis eft, ne impediat lumen ingre-

diens ad cryftallinum , & albugineqm humorem > lib.

de anatom. viv. vide Rjiagofs.

Arcuatus morbm, vide ArquatM.Ardens febrfs, vide Synocba.

Area, vide Alopecia.

Argemon , «p^t^xj & ei^y^ety eft oculi ulcufculum ,

qudd in iridis circulo nafcicur , parcem quidem ali-

quam candidi, partem verd etiam nigricompreherl-

dens. Id excra quidem iridem rubicundum, incra vero

candidum apparer. Per ipfum tunica uniformis ali-

quando procidit , fi profundius fordidiufqueevafent

:

Quo vicio qui laborant, vrm^ftxi vocat Galenus.

Argyrite , "^y/g^lti yi , argentea urra» quse ex argen-

metallis fumptaj pluribus parvis terrae parciculis

,

pfures parvas argenti miihs habet parricuhs. p. fimpl,

Ariditas , eft iummorum pilorum lanuginofa fuper-

fkies, pulvere confperiis adfimilis, lib.finit.nied.

Arytana, vide Arytanoeidcs.

Aryttfnoeides , 2£7«? guttalis, eft cartilagola-

ryngis , turn ordin?, t'tiiij pofitione, tum magnitudinetertia , in iuprema inr.ominata? carulaginis parte fita ,

gutturniisjinfundibulisqtie» quss Arytxnai appellant,

non abfimilisjib. vocal. infir. difF. cap. 4. undealiqui

e'am Arytanam vocant, & Guttaltm , 7. de ufu parr. 11.

vide Cricotides,

ArmaturaconceptM , ab Arabibus Abgai } tunicaeft

pofticma cenuis, tcti fcetui undique circumje&a , ipfi-

us velut fudnrern excipiens; quafi agninum a mollicic

deductoncunine , Amnion Grtecis appellata» 15. de ufu

part.

AyquatM morbus, qui & B^gius, & IBtrm > & Aurigi-

nofm , & Arcuatm dicitur , eft bilis in fumrnam cutirn

dfufio, in.terdum cum febre acuca , interdum fine illa,

cutn intcriorum aduftione , & ftomachi vicio,!ib. In-

trod,

£ D C II . J5

trod. 5. Ioc• aff. 7. Clarius, Flavalilif , quando itii fer-

vans naturam, una cum fanguine per totum corpus de-

fertur, morbum facic, qui IBerm , id eft , R^giw appel-

latur: fola vcrd quandofecretaeft ab aliis fucci* , 8t

ki aliquo membro confiftn, Herpecem concitat , 1. ad

Glauc. 1.

'

%Artcria.& vas mernbraneum 5 ortiim habens a cor-

de teres & cavum, duplicique compa&um tunica,quo

vitalis rpiritus & tenuiiiimus olidifilmufque languis

per corpus univerfum pulfu difiribuirur , lib. deanae.

viv. differc autem a vena, quod vena fit vas fanguinem

continens , non pulfans , fed arteria vas eft pulfans,lib.

«iecauf. morb.cap. 3.quondam nondum eas , quas fi-

militer ut cor , pulfanc , arterias (in iolarn eam quae ex

pulmone in laryngem emergitarteriam , atteria: no-

fneninferences) fed venas appellabant, intotumveluc

alias quae non pulfantj iic etiam pulfances, poftea verc$

confuecudine obtinente, arteriaeappellationem in pul~

fantibus dici propter squivocationem afperse nomenapponentes>e3m,qu3eexlaryngeinpulmonemdefcen-

dit attevian\,aff>eram arteriam appellaruntj quam ipfam

eciam Brmchum vocant, quoniam cartilaginofacorpuf-

cula, quse pluiimaejusparsfunt , Broncbiazpjpelhn:*

7. de comp. med. 1 . loc cap< 1. Afperce autem artirice

dicuntur, quas in pulmones divifse iuntj quae vero toto

infunc corpore, quaeque cxaiperisarteriis contra&o

corde,fpiritum eranfumunc , laves, 7.deanac,ad 4. &7. de ufu part. cap. p.vide <Afperameria*

tAneria crajfa, vide Arteria aorta.

Arteria magna, vide Arteria aorta»

Arteria aorta , magna , vnaxima , crajfa, fynonymafwnt , fignificantia unum omnium arceriarum tanquatn

caudiccm j a finiftro cordis ventriculo propagatnm ?

quae omnes tum fibi invicem , tum eorum pulfuidi

modo refpondent,. anat. adm. cap. 1

.

ArnrtA venoftt) eft vas a iiniftro cordis vgntriculo ad

G * puU

$6 L I Cpultnonem procedens > ore roiundo, & admodum pa-

tenti , quod m ipfo tere orcu, in duos ramos dividitur.

Eoium dexcerfubbafi cordLs produ&us , & in cordis

involucrum fubiens , in Uextrum puiinonem multiti-

dusfpargicur j fimiler veroin (iniftum pulmcnis par-

xem mulrispropaginibus mferitur, Ambo pleni iunt

aeris , quem e pulmombus w cor cransfertmt. Arterii

vocatur, quia puilat^ venofa autem , quia vena? tumcaveftitur: quse verd ex dextro cordis ventficuloeft ,

Venaartenoia, five artei ialis dicitur • Vena quidemab ufu, arterioia aucem, quoniam arteriae corpuseft

duplici te«5i uin tunica, 7. de anat. adm. 4.<£ emulgentes,fum dua? propagines magnas j a

maxima aiceria > qusefpina5incumbit»profecta?, nonaliter quam duas venas magnas , quse in renes inferun-

tur , quibii5 renes urinsm a fanguine iecernunc & tra-

hunc,qua ratione Vtna & ^ArttYta ew«/^fwi«appellan•

tur, lib. de diifeft. ven. 5 . 14. & 16. de ufu part.

afpeya, vidc AyteYia.

AYttrtce cayotideSi qux & SoporaYia , & ApopkBica,

Sc Sub)tRce dicuntur , funt, quas mferne a corde ad ju-

gulum rcota tendunr, atque ad partescollofuperioies

diftribuuntur, de difleft.arc. & i<?. de ufupart. Sic

aucem a veceribus Medicis ejufmodi artena? difta?

iunt , qudd vinculoexceptsecarum , lethargum? &apoplexiam inuucart.

/iYterialaveSiVide Arteria,

ArttYiamconjugtm vocant , non eam arteriam > quae

venae eft per mcnibranas conjun&a ; fed eam 5 quas

ci.m alteri adjunfta fit , ad eundem ufum extiterit, 16.

«deufu part.cap. 13. nufquamenim vena abarceriare-

Jxnquitur , fed ubi vas arccriofum videris , ibi necefie

eft venam etum tiTe, Ki.deufu pair. cap. 14.

AYieyirt, & lren ce umhilicales dmt , quse acetabulis

wteriadhaerefcunt, quibus fcetus m uteroailigatur, &alimentum crahit» 14. & 1 5. de ufu parr.

D I C . 57Arteriace ,^&. Mos eft recentioribus Medi-

cisarte-iaepharmaca Arttriacai appellare , nonappo-nencibus,num Antidotos dicam >an juxcaaliud ligni-

ficatuTi jquidam vero Edeifta nominanc ipfa, non ap-

ponentes pharmaca ; at quidampenicus miliumdif-

crimen ipiis adfcripferunt ; aliqui verd raroaddide-

runtj aliiadvocem interceptam ; alii adhucgenera-

lius ad vocem isefam ; iunc qui & ad exafperatam ar-

teriam > & adexulceraram veiinflammacam , utali-

quando per magnas vociferationes accidic , eandemhujufmodi accommodaueiTefcripferunt, 7.decom-pof. medic. loc. cap. r.

Arteria tracbea>vide Afpera arteria.

Arttria coronalif, vide Stepbanicea.

Arteriofa vena, vide Arttria venofa*

Arthritn, five morbm afticularit , eft artutim vitium,

five articuli tumor dolorificus , quem fiuxio ineumdecumbens excicavic > u. mechod. zo. fnnt & ex ge-

nere ArtbritidH , Jfcbias 5 Podagra* & Ckiragra .• quodenim in omnibus auc multis fimularticuhs Anhrhneftj hoc in uno juxca coxendicum quidem Ifcbiada 9

hoc eft, Coxeudicum morbum appellant; juxcapedemautem)Podagram s juxta manus, Chiragram, io.de com-pof. med. loc cap. 1. unde Arthriikos vocanc 3 qui hocarticulari vitio laboranr, n. meth. io.

Anbrodia , per oppoficam fibi articulationis Cpe~

ciem , TLnartbrofin^ chrius intelligicur ; utraqueenimeit fpecies Diarthrofeos , id eft , Dearticulatioms j fed

Enartbrofis ett» cum excipiens cavLim admodum altumeft, caputqutt quod iri id inferitur, oblonguni; Arthro-

dia verd , quae cavum leve iuperficiarium , & capitu-

lum etiam depreflfum habet v lib. de oflibus, in procem.Articulus, eftnaturalisoffium fyntaxis,ieu compo-

fitio, vel per Dianbrofin, id e&i-Deariiculationem » quse

eft oflium ftru&ura quorum motus eft evidens ? vel

per Synartbrofin ,quos eft offium manifeftum motum»

C 3 non

38 L I Chabentium compoficio , lib. de oifib• in prooemio»

Sed re&ius , Ankulus eft , cum doo oiTa>ita invicemcoeunc , ut alterum quidem ipforum fit quod move-tur, alcerum veluc fedes qusedam ei, quod movetur, &firmamentunl, uc in oftiorum cardinibus apparet ; un-de manenti, cavicas, (quae GUm> ld eft, Pupilla, & Co-tyh) id eft , Aatabulum , ei, qudd movetur, convexi-tas , (qua? Condylus dicitui) ineft , i. de motu mufcuLcap. $>.

jirticularz morbttf, vide Artkritn.

Artomel, id ett, primum jufculum ex pane , & mel••

le, 10. mechod. 6.

Artm , extremae & compofitiflimae corporis partes

func> crura fcilicec, pedes & manus.

Arytkmus , pulius eft , non is, qui abfolutam aboli-

tionem figniticat, omniquerythmoautmoduloorba-tus eft, fed i5, qui nacivo rythmo caret : cui opponitur

pulfus, qui Eurythmw dicitur, i. de diflf. pulf. cap. p.

Afaphia» , eft vocis obfcuricas , vel propter

vocem efformantium organorum offenfam (quam exnervorum vitioconcraxerunt) vel propter mentis lse-

fionem , com.z. in i. prorrhet. 3.««$ segri dicun-

cur Hipp. qui obfcure loquuntur , nec ciare diflTerunc.

Afcarides & Helmimhes , funt tenues & minuti lum-brici , in parce prsecipue inferiorc crafli inteftini pro-

genici ; rotundi verd five teretes lumbricifunt ver-

mes , qui in fuperioribus magis inteftinis generantur

,

adeo uc ad ipfum quoque ventriculum quandoqueafcendant ; latus eft, qui & longitfimus eft> & per cota

fepe e^tenditur inteftina, 3. aphor. 2.6.

Afcenfa morbi . augmtmum , incrtmentum, fynonymaiunt, fignificancia totius morbi, five paroxyfmifecun-

dum tempus, 1. crif. 3. ait , ubicunque accenditur , at-

que atigetur caliditas praeter naturam , iftuc ab alijs

partibus fanguinem folere confluere ; quo verd tem-

poreconfluit, illasquidemparces mandantesrefrige-

D I C U . 39rari., privatas fanguine , eftn-ceifarium -, quddverdpatitur membrum gravari , ac difrendi, ac fanguinemipfumconfluentem alteiari, tumquiaaliis, quaejamputruerLUic, fuperfluicatibus permifcecur ; tuoi quia

intrufum dirrl >ri non poceft , acque hoc cempus accel-

fionis piincipium nuncupstuf. Ciim verd jam calidi-

tas iftaceriam coiivicericciinc hoc cempus, & afcenfus,

& augmencum vocacur ; in hoc veio ufque aded calor

augecur, uc non modd locum exurat , qui eft quodam-modo piKredinis focus , fed etiam concinuatim per to-

tum corpus difpergatur • ac cum jam ad fummum fer-

voris devenerint humores accenfi , id acceifionis cem-pus confiftentia appellatur ; cunc ve; d univerfum la-

borantis corpus igneum videcur , excensaper cocumcorpusaequalicer calidicace.idediffer.fcbr.il.

Afcia, eft revolucio fafcia? , quae cum parum a refto

declinet, inobliqnum tamennondum vergic infigni-

ter^ a fabrorum afcia,qua?paululum a rectoabiens*

in iummicace decurvacur, di&a, 3. de fract. %uAfches , hydropis fpecies eft , in qua in membrana

abdominis inceriore , Peritonao Graece difta" » auc po-tiiis incer Peritonaum & Omtmum^ humorferofus vel-

uci in ucre quodam concinecur cum pauciilimo fpiricu ,

unde eam vocac Hippoci ac. aquofum hsdropem , praeci-

pua ejus caufa frigidicas eft. Concra, Tympanidt (quamficcumbydropem vocac) in qua Mdomenpercuffumtalemfonum edic , qualem Tympanapercujja, quoniam in il-

lis per cucem excencam fubje&us aer fiacuofus percu-

ticur, qiiemadmodum aerin hoc morbi genere , qui in

profundo Abdomints conclufus coercetur. 4. aphor. 11.

Afcitem eciam utricularium bydropem vocanc3 lib. iinic.

Aftlli, \idt Axes.

Aftma % criiis eft , quaecunque a nullo dierum indi-

cantium ancea fueric indicaca > unde fine figno dicitur,

3. de Crif.io £ #<muoi 7r*<£uet{ei fpiracionem exiguam&obfcuram, acvelutintercepcam, nullamque fere

C 4 fui

4o L I Cfuifignificationemedencemfignificanc, libr. 6, Epi^clem. 3.feft.7•

Afitia» id eft , ciborum abftinentia, faftidium , &inappetentia , aliqiundo etiam vaforum inamtio ajl-

tia dicitur, tanqium nomine generis in fpecie uti li-

£eat,i.derat. vi&. 47.

jiff>eraarieria> eft particula fimplex in animalis cor-

pore , quse aliarum omnium eft duriflima , foio offe

nioUior, qi\m\Qixc\Chondron > id eft > Cartilaginem

vocant, quam toram in exactam natura circuli circumrferentiam concoifit , circulorum multaferiecontinua

in longitudine interiorecompofitorum, a pharyngead puimonem ufque pertin^ens, fanguine vacua, 7. deufupart»cap. 3.eademqueprout corpuseftcxcartila-

ginibus (ut inftrumentis vocis) & ex vincnlis mem-branofis , (u£ inftrumentis refpirationis) compoficum,tracheaarttYta dicitur , ab inaequalitate, & ad difteren-

tiamarteriarum laevium , ibidemcap. tf.quam Bron-

€hon nominant, ibid. cap. 11.

jtfpera arterice dicpntur etiam , cum everfse fangui-

nolentiores apparent , & rmgis afpera? carnofseque &fici acinis fimiles, lib. introd. cap. if.

jtfphyxia , id eft , pulfw privatio, five defeBio, cilttl

non percipiturnoftro tactui motus s atquc hoc per co-

tumanimal accidit, ut null3ufquam arceiiamovcri

videatur , qudd tamen, fi ad vetitatem exigas , in cor-

pus vivum nunquam cadir, ad noftrum tamen caftumfrequenter reperitur, 1. deprasfag. ex puli. capic. 3.

quam Hippocratts vocat fpirituuminurceptiontm , 4. dcrat. vi&us, 16, Qiiod fi in quibufdam parcibusaste-

rise moveri videantur, in aliisvero immobilesfint,jam non *£#vf& erit , fed differentisefpecies in Jon-

gitudine pulfus. Galenus lib. 1. de prseferv. ex pulf.

*Q<pvxnt dicuncur Galen. ptilfu privati , & in quibus

jnotus aneriaruirt cordis non fcntitur , libr. 4. de difF.

pulf,

4ft&

D 1 C U . 4i

Jfpredo$Luli, eft duricia, & 3fpericas inaequalis, quae

intra gcnas oiicur, iib. finit.

Affu, id eft> flomacbi fafiidiumy & nauftdy 4. de ianif

tuend.cap. 4.

AQidentiafigna, quae & mox appayentiai Gra?cis*v-

>t^suo>m dicuncur diftinguumur a pathognomonku3

feu piifionis ini-alhbiliter & firmiflime fignificauvis

fignis ; exemplo morbi laceralis , in quo acuta febiis»

ipirandi difficukas, tuflls, pungensdolor Jareris, paiTio-

nis fignificativa funt;quod autem dolor ad hypo-

chondrium, aut ad clavim perveniar, aut qudd facili&s

inlatus patiens,quam inaiteruma?gerdecumbat>3fl!-

denti3 figna func, 1. aphor. u.

jiflimilatio , & aOimilatrixfacultas eft, qua? ab sftio-

ne ipsa generaliter alteratrix, in fpecie verd aQimi-

Utrix dicicur, qua" idqudd nutricj alceratur, &ei>qudd nutritur , Gmilefit, 3. denatur. facult.capit. t.

njturalium a&ionum prima , ac propemodum maxi-

me neceiTaria, nutritioeft, quse alteracricis a&ionis

quaedim eft fpecies ; eft enim & conco&io , qua? it\

ventre peragitur, altencio , non fecus autem & quae in

venis, quibus accedit ea , qua? in quaque efi particula,

poft quam quarta eit> quaiti aljimilatiomm vocant » no-

mine quidem a nucrinone diflidens , re autem non dif-

fidens, 3. de Caiif. fympt. cap. 1.

AfJiftmMy five Afihesglandulofi, vel Patajlai^ vide

Glandulofi.

Aflbmay id eft, crtbtr anbelitm , aut anheUtio , aflfe-

&us eft, inquopropter angutliam organorum fpiri-

tus & bronchiorum oppilationem , apparer. fummemoveri, ufqueadopertafcoptula & fcapuias , thora-

cem, etiam citra febrem mocu celeri ac denfo, ut

etiaminiis, qui velociter cucuirerunt , quiquerefpi-

randopinnas narium raovenc > qmsin fpirando con-

tratmnt, expirando dilaeant, com. 1.1113, de morb.

G 5 vulg»

4* L I Cvulg. 4. vide Anbelofi. Morbus hic nomenhabetafympcomate ; rreque enim anhelacio ipfa morbus , ied

morbi fympcoma : namque fiftularum & cavitatumpulmoms anguftia, ipfe morbus eft.

«fftites, vide Glandulofi afjifientes, & Parafiat*.

AJiragalm , id eft > TWw* , {osbatliii^ vulgd) 3• de

ufu parc. cap. 6 . eft principalifiimum , quae ad

pedes movendos pertinenr , in circumferentiasquaf-

dam definens , magnuni quidem & maximis fupernis

oifibusdeaiticulatum,in'mediotibi3e , &calcaneilo-cacum> ibidem.cap. 8. Eft& Aftragalu* fruticellus

exiguus , foliis & ramis Cigeri fimilis, 6. de fimplic.

medic. ficulc.

AftyiBh , eft denfitas cutis, & neceffariorum exore-

mencorum fuppreffio, ad Thratibulum, cap. 17.

Ataxia , & Acofmia , eft inordinacio decretoriorum

dierum febrilium. Cofmon, id eft, ordinem , appellavic

Hippocrat. decretoriorum ordinem dierum ; ut enim

jicofmiw, id ef\+inordinathntit proprium eit Ataxia , id

eftj inordinatio { ica nsfj^ , id eft , ordinationn • taxit ,

id eft, ordinatio. Ec ob eam rem sppellaverunc morta-

les univerfum hoc , Cofmoti 3 argumt:nco ordinationis,

3» prognoft. 7.

Aterfuccw, eft melancholia » quartusnaturalis hu-

inonnordine>frigidus,& ficcus , fanguinis limus vel-

ut & fcex, quem humorem > cum ex uftione quapiam,ac pucrefcentia , acidarn migravic qualicatem, atram

hltm nuncupatu , five radentem , z. de natur. facuhac.

cap. 9. vide Acidabiih, & Mdtncholicwhumor.Athera, vide Athcromata.

Atheromata, Steatomata, & Mdicerides > alii quideminter Abfceifus reponunt , alii vero ad aliudgenus re-

ferunt ; omnes tamen tumores praeter naturam func

,

quorum natura exipfis nominibus patet, pulcicula?

enimaliquidfimile, quae%& dicitur 9 inipfisathe-

romatibus invenitur, melli vero in ipfis nieliceridibus,

fevo

D I C tl . 43fevo autem, in ipfis fteatomatibus , lib. de tun. cap. f.

ipfum vero Atberoma Grasci quoque «Ji^t voeanc >

14.method.cap. 14•

Athymia , id eft» animt deje£lio y defponfio , ac defpera-

tky 6. deloc. afFeft. cap- 1. «^* fignificac eum qui

ammo eft abjetto & defperato , quique animum de-

fpondet, lib.5. Epidem.Atra bilHiVide Acidttbilis, & Aherfucctif.

Atroost eft fecretio & alteratio p. n. fubitd fa&a,

violenta, dolorofa , ex dividencium geneie , vide-

turque in omnibus fenhDus , ex feci ecione, ac divifio-

neconcinui, unitiquecorporis , dolorexcitari , cumfenfoiia. vel univerfa, vel magnis poi tio.mbus , & cele-

riter (qudd Graeci djpoas vocanc) dividuntnr-, aucalias

affacim conupciv£alterantur>incidit , r.defympcom*cauf. cap. 6. <*%*, aUrictum denfum & in fcipfumconcra&um fignat. Concrarium eit diftra&Oj acquedifperfo.

Atrophia* eQ talis fpecies , cum p^cfcula aliqtia

corporis, vel diminute alimencum attrahit , velnontrahit, vel perperam trahic, unde corpus non nutritur,

fiveidquidemjquddnutrit, & qinncum & qualeefie

oporter, fuppeditetur , fivenon. Cseterum fymptomaaliquod in retentrice facultate incidic , fimile his, quse

in ventre funt di&a, quod nucricionem tollir. Atyophia

quoque excrctricis vitio accidic? cum plus quara opuseft, vacuatur, de iympt. diff. cap. 4. & 1. meth. <?. Eftadhuc quaedam Atmphia in oculo , cum ex ionga im-becillicace, vel alia quadam lacence causa , paululumquafi propulfus , deinde cavatus ad radicem , cum do-loreminoreyadit, obfcureque, auc nihilcmninovi-det, lib. Incrod. cap. 15. dicuntur , ut aic Plin.

libr.it. cap.2.5. qui cibum non fentiunt, id eft, qui nonaluntur.

Atrophuf<e,^^ 9 id eft, corporis particulae, quaj

ex nutrimento fru&una non fentiunc» t> meth* cap. 7.

44 L I CAttonitm rnorbiH , id eft , Apoplexia y , aphor. 19.

quem & morbum ftupidum vocant , 8. de placit. cap. 5.

tft aucem obftru&io principii communis nervorum

,

ienfum motumque omnibus corporis partibus repente

adimens, & principes a&iones ofFendens.

AttraHrixvinm eft , quse peculiares parci fuccos

,

alendi ipfam gratia, & appetere & attrahere poteit j

altera qua* generatim alteratrix dicicur , qua fuccus at-

tra&us fimiJis evadic parti, quse alitur » quse membra-timin hepare, fanguificativa dicicur. Rjtentrix , quapars attidCtum fuccum coquit, donec in fuam ipfius

naturam eum muuverit. Expultrix, quae a conco&is

quod inutile eft, (ecernit > ldque txcnmmum vocatur>

5.deloc. afft-ft.cap. 7.

AttYAhtm , five AttraFloria , five Epifpafiicafaculttti

eft, quseexaito vehementius actr3hicpropter eflen-

tiam calidam , & eenuium partium five talis effencia

fpontenata (ir, fiveex pucrefa&ioReacefcentegenera-

tionem fortici , dire&e oppufica eh repercuuenti , &adftringenci vitruci, quae lnaltum occurrenees, fibi

fuccos repdlii, j.-de fimplic. cap. 17.

Audhorhts mtatw y eft rotundum foramen , qudd ad

aures pertinens» non foJum ufque ad Cerebri membra-nam pertincc , fed etiam nervum auditorium contin-

git > quiin ipfum a Cerebrodefceudit, 6. method. 6.

quod & ccecum foyamen dicitur, libr. de nervor. dif-

fe&. . Graece» rt̂ux y vide Aures*

AuditHSgravitdi, vide Obaudim•Augmtmum morbi, vide Afcenfuf.

Aures, qua frons ad tempora porrigitur , inipfius»

terminis Cnx funt . quarumparsaperta , Aladicimr»

refra&aabinteriori j in pofterius , ipfis fummicacibus<

inflexis Cubiformis, fub qul femicirculus rotundus;

inmucronemexurgens, Graece^/Wpappellatur , hu-

jus acumini concavum quod fubjacet. Conthula , in

( cujus

D I C U . 45

cujus medio quod confpicitur rotundum foramen,

meatus auditoriut nuncupatur, libr. Introd. cap. 10.

Aurts cordi, funt duo finus cordis, conca vi , nigrio-

rcs nervofiores , & rrngis cuticulares membranofio-

refque corde, in ucr^que cordis parte , finiftra & dex»

teracollocat3eadfimilicudinemau!ium,7:deanatom*

adm. cap. p. Nominata? autem porrd ita iunt , non ab

militate> aut a&ione aliqua , fcd a parva firmlitudine

,

quod utrinque cordi ipfi, uc animalis capiti , aures ad-

jaceant,6. de ufu part• cap. if.

Aurigo, & AurigbwfiHy vide Arquaim.

Autopfia , eft eorum obfervatio & memoria , quas

proprio intuitu unufqiufque infpexit > de parc. art. me-dic.cap 1. Vocabulum c-fi Empiricsefefepropriumjquo fignificabane memoriam eorum , quae frequenter

& eodem modo vifa eflent.

Jufpyrm , qui & Syncomifitti dicitur , panis genus

eft, qudd ex farina universa comportata , confusa vel-

uti & permiftl > non difcuflls furfuribus , conftat, lib.

deren.aff. dignot. cap.6. Syncomifium panem vocant»

qui medius eft inter exquifne purum, & fiiriuraceum;

vocant aucem-nonnulli eundem panem Autepyrum,

quoniam ad puri panis confe&ionem farinam , nonqujlis narura eft , talem ad conficiendum panem aflfu-

Hiunt, fedprius purgantes furfur excemunt : contrS

autem, in furfuraceo prius adimunceam farinaepar-

tem,qusepuriiT]maeft;

panisaatem, qui Autopyrmappellatur, qiulem habec ex natura farinam triticum »

talem etiam iervat, 2.. ad Glauc 7. vv-ns

«

* 3 ideft,

ipfum tricicum totum.

Avulfa, vide Avulfio, & Apofpafmata.

Avulfio eft , cum ofia , quae membrum colligant

,

divulfadicuntur, com.3.in lib, Hippocr.de hisquae

in medicar. 31. vide Vniom folutio,

Jms ipfos , Afmos appellare confuevie Hippocrat.

&

46 LEXICON& parvos axes ? Aftllos, quas eciam Succulas vocanc, .de fraft. 48.

AxiUarit vena eft, qusc per axillam percurrens , ma-jor humeraii per totum brachium in ramos fcinditur

duos , fupenorem , inferiorem , externum, internum$

ille venabepatica, 3. de amt. adm- cap. 5. hic fubalarH ,

bafilica,Sc vmacubhi fnwiiappelhtur, libr.de anat.

vir. & contra Erafiftracum, cap. 6.

Axiomata, propoficiones indemonftrabiles vocant 5

1. meth. 4.

Axungiam , omnes foliti funt vocare adipem fuilium

vtttnm , i.decomp. medic. pergen. cap.4. DiftumLatinis Axungia, qudd axibus rotarum inungendis

accommod?. fic Receprum camen Gtaecis nomen

,

neque fuillo adipi tantum attributum » fed & r^fnov

«*(*&*' adeps hircinus dicitur, G^Ien. vide Adeps.

Afygos vtna , eft propago , ex venae cava: (uperioris

trunco exoriens , parte clextra , & oftocoftis mferio-

ribus inferta > qu3m fub corde oriri femper a fe obfer-

vatum fuitfe , teftatur Galen. s.de loc aff. i. & initio

fecundi de vift. rat. & l, de ufu part. in iis videlicct

corponbns,in quibus thoiax longiorerat: noftro ve-

feculo propter thoracis brevitatem, fupracor, &pencardium exorkur, ad quintam plerumque thoracis

vcrtebram : & per ejufdem ratnulorum onficia aperta

roateria pleuritica effunditur. Capiunc ex ea nucri-

mencum , tum coitse o&o interiores, tum earum fpa-

tia, iifque propinqua dorii meduHa , & choracis a em-brana , & qui fpinae eo loco inferviunt mufcuii , eju£-

que reigratia ino&o plurefve ramuloS finditur. Accum natura omnes vcnas ger,• •inascreavf>rit>unam dex-

tram, alteram finiftram ; harc dextra tantum efi. eam-queobcaufam <t{yy«> a Grcecis,& vulgoab AnatoJmicis vtna fine pari di&aeii Verum natura ne iini-

ftrumlatusalimentufuo defraudaret, inidinteidum

infignqm ramum mittic, qui perinde in finiftruni , at-

que

D I C . 4/que ipfa 4%ygos in dextrum fefe explicat.

Aymus panti , id eft , fermenti expers , i. de alim?

facul. cap. z.

B*

BJlliftifS, vide Afiragalui.

Barycoia , Ohaudittts, five Ohaudltio , eft auditus

gtavitas, & diificiiltas,proportionererpondens ^fw-

blyopi*, qua? eft vifus habetudo, five diminuta vifio, i,

de cauf. lympt. cap. 4.

Bafilart os, quod & os Palati> os Cunei, oj Spbwon di-

citurj eft os, quod toci Calvariae fubfternitur , qudd a«otinullisinter Capitis , ab aliis , inter Maxillse fupe-

rioris oiTaj (ciitn inter utrumque fit medium) numera-tur,cap. 1. iibdeoflib. & infine,n. deufu part.

Bafdica vcnay vide AxiUArit,

Bafis cordit, quam aliicaput vijceru appellant , efl

vercex cordis, figura turbinata , quae & circulus eft, 7.

de anat. adm. cap. 3. qwam & mucronem appellant , z.

dcplacit. cap. 4.

Batbmidesy funt finus quidam ac cavitates in brachii

e(Te utrinque fingulse, inquas extendentibus totara

manum , & fledtentibus,CubitiipfiusCoron3e , five

procefiiis ingrediuncur. Conditse fun^ a natura ne ?el

praeter modum fle&ereturcubicus, vel tantum ctiamexeenderetur , & ip pofteriorem partem recederec

,

quantum modo adducitur in anceriorem , t. de ufu

parr.cap. iy

.

Becchica mtakammtA funt , quse tuifim fedant , vel

cient, i.defimpl.cap. 1.

Belenoeides oj,vide Grapbioeides 9 Sc Lhboeides.

BeneoUm dieuntur » quorum vapores a corporibnsdefluentes aeri ambienti permifii, acdeinde per na-rium infpiracioneoi in Cerebrum debti, fareiliares

funt Cercbri naturae , & animali fpiritui, pro portione

qua-

48 LEXICONquadam ad ea, qnae lirigus func dulcia; e conrra , gra-

veolentia, 4. tle fimplic. xx.

JSirenicium^ quod eft mtrum , ve! \puma nitrh valrns

maxime adYulneranervorum > 6. decompof. mediC.

loc. cap. 1.

Bilit fimpliciter fi proferatur , five klioftu humor ,

audimus pallidam & amaram> non acidam & nigram :

hancenim femper cum adje&ione nominamus, ap-

pellationi humoris colorem adjungentes , Iib. de tum.

cap. 9- Biln, fine adje&ione flavam & amaram fignifi-

cat •, fed cum adje&ione, bilisatra, humorem melan-

cholicum , 7. aph. 32.. & 1. denat. hum. 17• & eom. 5.

£n 6. demorb. vuig. 14.' acida, vide Acida bilu.

Bilfi <eyuginofa, vide Bilu patiidai

Bilft amara, vide Btlif.

BilHatra,\\&tBilH.

Bilhflava, vide Bilii paliida.

Biifs ifatodes » ide J5///'j pallida.

BUh riigra* vide N/grd bilff.

Bilfi paUida eft , quae ex bilc fyneera, & tenui aquo*

sa, ferosaque humidttjtejex qu3 eciam urina fudorque

provenit> conftat. VUva verd, qua? & ViteEinadicitUT,

colorepallidior, tenui humidicaceconftans , fed craf-

fiori quam pailida.crudo viteJloovorum , & colore&confiikntiafimtHs , in vafis genita* Pcrraceavco > in

ventriculogenica, porrorum colon iimilis : Mrugino-

fa, quae aerugini aifimUuur: Ifutodes autejri biiis , q ae

ab Ifacide casftum colorem rererente, diftaeft; fic

etiam & rubram , nonnulii bilem nominarunc , quas

confiftencia ad tenuem fanguinenj proxime accedit

,

fed quoniam non concrefcit , icicirco BiUm eam nonii•

nant, lib. de atra bile, cap. 1.

Bilu porracea, vide BilupaHida.

Bil» radens, vide Acida bilit.

Bilfs rubra y vidz Bilitpallida.

BH

£ D I C U . 4?Biln toilt&ina, vidc BM pallida.

-ftritns pulfus•, vidc Dicrotus pulfui.

BUfumcoypuseR , cujuspe&us pronum in partem

anteriorem ffcddicur ; Rjwbum autem, ciim pofteriores

partes, qux adfpmam percinenc , gibbae redduntur a

Jib. decatif. morb. cap. 7. &&k>incurvum & obiortum

figmticit, & proprie Varm dicitur , cruribus recurvis

& concra&is : cui crura funt introrfum otftorta. Di*citur & <>?. Ei opponitur, palgus.

Blena» five Mucm-,^* , eii humorperpalatum , &naresdefiuens, conco£tus , adedque crafilor , minuf-

que acris , & mordax , propterea & craffior pituka ab

Hippocratevocacur,libr. detocius morb. tempor. ca-

pit. 3•& x. defemin cap. 6.* , /3»« , frigi-

dus humidufque fuccus > qucm omnes homincs*vocant, utfciibitGalenus, libr. 1. defaculc.nac vide

Pbitgma.

Borborygmos , eft fonus, vel murmur , in craflls kite-*

fiinis iaftum a flitibus , cum excrementorum funt va-

cua , humidumexcrementum denuncians , & flatum

in huraore verfari. Flaeusnafrique ficciorcum fono

prodiens ,& nuncupatur, 3. de fympt. cauf. c. %

vide Phyfis.

Botbor, vide Examhemata.

Botbrion , eft ulcus cavum» cornese tunicse in oculo,

parvum , anguftum , punfturis rotundis fimilej ulcui-

culo altius , libr. Introd. cap. 15. fic di&um eft a cavi-

tate,quafifoflTula. fli%<§* enim foveam RgniincM. Dif-ferc xW 5" i&iXiiueti®* , qudd hocamplius & rotundius

fit Botbrio , fed minus profundum. Eft & 0o'9pie»auco-

re Gaieno» cujufque dentisalveolus & cavicas. vide

Phatnia.' Brachiale, quod Graeci Carpon dicunt , Arabici H*/"-

«* , eft prima pars palmae manus , conftans offi-

bus , in fuperficie leniter gibbis , finuatis intrinfecus,

libr. de offibus* cap«i8• cujus inferiorparsquatuor

D offi-

5o L I Coffibiis» {quasquafipoft-brachiale, vel metacarpiumdixeris) colugatur, lbid. cap. 16.

Brachichromia , vide Polychronim.

Brachium, cotius manus pars maxima, cujus termini

inferne funt articulus , qui in curvatura cubiti eft,

quem Ancondi fi ve Cubhum cui innitimur , vocamus ;

fuperne autem rurfus , humm articulusAib. z. de motumufc. cap. 1. Brachium iniuper appellatur , qudd inter

duas junfturas humeri, & cubitiintercedic, totius

brachii pars : Super-humtraln verd? id eft> Epomu , fu-

perior humeriparseft , qusead collum vergic : namhumerus totum id , qudd in dearciculationc hac appa-

ret, vocatur : nam qudd non apparet, a pofterion par-

te, eft os fcapula», ab iiferiori eft id, qudd dum totumbrachiumattolIitur,manifeftumfit,& ala nominzmr»i,dearticul.4•

Bradjpepfia, efi imbecilla & imperfefta cibi conco-

£tio, videCcmcoft/o.

Branchos, alias, raucedG^defiiltatio, & Cory^a nomi-iiitur, j.defanitar. tuend. cap. 8. Qualisin venrre

,

diarrhcea paffiocx mala* concodione fic , tale ™*tii in Cerebro Catarrhus ; & Goryza , Catarrhus ici-

Jicereii, cum , quddiupervacuum eft, inos diffluit

;

Coryza. ciim in nares; Branchos autem , fiveraucitas

Caran his fnperveniens , fic iaucibus humore imbucis;

q.jddiiin Gargirionem fluxioprocumbic > aut (qtiam

ex fimilicudine, Grseci, id eft, acinum vocani)

nLHul :m?hancin cumorem atcoilit : atfiin Glandu-

hs , qua? Gbiexadveifo inoris rermino utrinque ja-

cent, 'Antiadas : fi autem in ea , quae iis proxima funt

ivjmpnim gat decubitus, oiiimtur Parifthmia, 3. defympt. cauf. cap. 4.

. Bregma, Latine Sjnciput , eft parsanterior capitis

fupra frontem iita , & a iaceribus ad cempora ufque

procenfi.Ea conftat duobus offibus propemodum cjua-

'irucis,quoriJiii unum dexcrum , alcerum fifliflrum eft.

Ambo

£ D C . *Ambo autem paite quidem pofleriore lateribus fu-

tuiae& y anteriore vcrd futura coronali , a la-

teribus «^^***» iive fucuris ^tmh&JiQt, fuperiore

denique ea futura cerminsntur , quae utnque commu-niseft, & fecundumlongitudinemcapicis recUpro-

cedit, i£sA««*»ncminanc > eonftantj uc & rdiquaferd

omnii cranii oiTa , duabus fquamis , inrer quas valde

fiftulofa raraqueapparenc, nifi quatemporumoiiibus

conjunguntur : hic enim tenuiffima quidem funt, ied

folida& minime fiftulofa. . Nec fruftra quidem hsec

oiTa natura machinaca eft , qudd toto vicse decurfu te-

nuia & halituofa• .cerebriexcrementamaxime per fyn-

ciputdifflati oportebat. Eft enim ctrebrum ea ctanii

parte quam reliquis copioiius. Suntqui $,{*tliftum putenc, qudd ha?c pars capitis humidiiiima

molliflimaque fit, praefertim infantibus, ut videri pof*

iir, hoc eft, madefafta effe.Exquo forte etiam

obitetrices partem eam fontem capitis appeliant.

Bnvpspulfm, vide Pulfns laius.

Bronchia, funt afperas arteria? cartilagines , pene cir-

culares, in cotum pulmonem divifse, & figmaliteras

uguram referenres,4. loc.affeft. cap. 8. hse cuminmediocraffioresfint, excremis partibus attenuantur,

& tandcm in membranam degenerant j qua parte cefo-

phagum refpiciunt » eique mcumbunc , eandemqueconikuftionem per totum pulmcnem fparfa? babent >

membranas plures fortitae funt: iinam quidera pro-

priam > quomodo & ofTa omnia > & pra?ter eam alias

duas, unam internam, craiTam & validam, fed tenuemjalteram extemam , piopne membranas pertinaciflJme

commam , quibus omnibus carcilagines illae iibi invi-

cem conneftuntur. Difta funt /3#* diminurionis

forma &»' 2? /Spoy^», quod fperam aruriam fignificat*.

vide Arteria.

8ror.cb<>cele , id eft , gutturis tumor magnus Sc ro-

tundus, auc in afpsra arteria exoriens ; utrumque enim

D % /8sey-

5 2 L C£pflfi?5 fignificat , i.de comp. medicloc.cap. 17.

Broncbuf , id eft , trachea arteria , ica di&a j quddmaximaex paite cartilaginibus conftet , quae fifofo*

appellantur, 7.deuiii part. cap. 11. vide Jfpera ar»

teria.

Bubo , fiuZut , eft tumor , prseter naturamj in collo ,

& fecus aui es , vel inguina, emiftaria veluti communiaiis, quibus in collo, capite, vcl aliqua vicina parte , vel

prope magnatn arteriam 5 aut venam cavam ulcus eft

natum,orcus, 13. method. cap. 5 . vide Struma.

BuboneceU, eft tumor mollts in inguine faftus , peri-

tonaeoj (ideft, membranSititeiiorcJplus nimisdila-

tato, vulneraco 3 auc rupto, & poftea non.conglutina-

to, diciturque ramex inwguine-, quod fi Umbilicohoc accidat , dicitur Exomphalos > Ubr. de cumor. ca-

pit. 16.

Bulimos, eft vehemcns efuritio, ex indigentia fimul

»

imbecillkate , & reirigeratione oris ventnculi , orta ,

1. de cauf. fympt. cap. 7. Symptoma eft male affecti

oris vencriculi j quoprimum quidem cegriexpleri ci-

bis nequeunc , pauld verd poft defhcuuntur prorfus ap-

peten;ia , animolmquuntur , viribus deficiunt exol-

vuntur, decolores funt» torquencuiftomacho , refrige-

rantur corde & excremis partibus , pulfusque habent

admodum obicuros. DifFert ainem Bulimos acar.ina

tpptuntia > quod ille fit cafus pocentia? nacuralis appc-

tuivse> tradti icis , & conccdi icis , ex frigiditate exte-

riore , quiafarne quidem inchoavit, fed non babet

eam ampiius adjun&am , Caninus autem appetitus

fieii coniuevit, vel propter folam intemperaturam fri-

gidiorem, vej propter bumoresacidos, -melancholi-

cos 5 lancinantes & veiwum fuftioni fimilem fenfum

jnferentes , qtios exorbukos ventriculi , z.aphor. zi.

Prasterea vero iiiter fe difFe: unc , qudd in appecitu ca-

nino , propter infatiabuem ingluviem vomitiones per-

petuae infeftent, Buiimus ameni fine vornuu iit.

D I C U . 55

BuUa, id eft, puflula oculn nata , . de fimpl. medic.

facult.

Burfateflium , eft communis tunicarum , utrumque

teftem cooperienrium, rugofus finus , utrique tetlicu-

locircumdatus , o%w Grsecis , Latinis Scortum , aliis

Scrotum dicitur, lib. de diiTcft. vuivse, & introd.

C.

CAchexia , pravus corporis habitus eft , . meth. p.

Contrdria >5 4&/«: (hae autem duae funt «w«1«^ differentia?, Medicis fupra cseteras ufurpata?.)

J£tt autem foiidarum corporis partium depravatio,qua

alimentum omnecorrumpunc. Hibicusenim corpo-

ris ipfe ibiidae partes appeliancur , quas continentia

Hippocraces appellavir. Hic ubi permulcum receific

a nacurali temperamento , tertiam alimenti concottio-

nem, quseinipfo, hoceft j in folidispartibus peragi

debet, m ale perficit, alimentum corrumpic & in qua-

litatem a natura alienam depravat•• Inducicque ca-

cochymiam (quam perpetuoilla conjunftam babet

,

cum e contrario non fit necefle > ubi cacochymia Ck »

illic eiTe protinus'& cachexiam) atque omne excre-

menci genus. inde Cacbefiictv , id eft, mali habitusbomo,

lib. de cur. rac. per fang. cap. 19. vide Htbitus.

Cacocbymia , viciofus fuccus , feu redundamia vitiofi

alicujus humoris in toto ccrpore; vide PUthora.

Cacoethe ulcera, ex dyfepulotis clarius incelliguritur j

quae enim ex humorum confiuxu , vel mulcorum » vei

acrium oriuntur , ita utlocus affV&us hanc difpofi-

tionemquaid, quodintiuic, licec bonum lu , tameji

ipfum corrumpac , non habeant » Dvfepulota nomino

;

quaeverodi&amdifpoficionem jam obtinent , praeci-

puo vocabuio Cacoetbei id eft, maligna , appello , . decompof. medic. per gen. cap. 18. fed generalihs > quse

ulcera omnibus rite decenterque fa&isnonfanantur,

D 3 ea

5 4 L I Cea Medici Cacoethe, id eft » mdigna, contumacia , rehel-

lia que dicimus, 4. method. f. Adhuc generaJi&s j Ca-coethes morbos, id efi, malignos 3 appellamus, quicun-

que periculum minantes , fpem Talutis non adimunc

;

nam quddfumme pernicioium exiititfyinptoma » nonCacoetbe, fed mmiftrum dicitur > comm, 1. in i.pror-

rhet. 14.

Cacophonia, id eft, vitiata vex, de fympt. difFer. c. 3.

Cacofpbyxia 5 id eft , vitiofm pulfia , circa pulfuumaftionem eft fymptoma, ibid. c. 4.

Cacotropbia, id e(l,w// nutrhio, ibidem.

Ca/Vo*, occaiio & opportunitas rei cujuflibetagen-

da?, quomodo apud Hipp. ^<? dicitur : Icemtempuf, proprie pars anni , qua? & Z& vocatur. Di-cittir & intnorbisfpatiumid temporis 3 quoinfignes

in iis mutationes iiunt. Habencenira & morbjfuatempora, a temporibus anni & aetatibus non valde

diiTentane3> infignioribus , ut & illa, mutacionibus di-

ftincta , quas quadruplices a Medicis annotantur , a

quibustotidem morborum tempora ihtuuntur , ^J,principium j ew&Qtg, angmentum feu incrementum, qudd&£ & \7nh(\$ vocatur \ eixui), vigor , feu ila-

tw-3 ^ijiii, declinatio. Hsec quatuor tempora nonmoddin univerfo morbo , fed in fingulis etiam totius

morbi acceffionibus fpectantur; il!a , univerfalia 3 hxc,pmicularia appellancur. Non eft autem ea facilein

iingulis morbis defuiire , quia pro morborum caufa-

rum,fymptomatum , naeurae, virium,& reliquarum

fubftentiarum variecate variisquoquefpatiis fignifcjue

diftinguuntur, Summatim quidem & ingenerecir-

cumfcribi poiTunt, uc principium dicatur primus mor-bi motus.• incrementum tempusid, quononmoddipfernorbus, verumejus etiam fymptomatagraviorafiunc: ftatus autem in quo ea quodammodo confi-

ftunt , nequeaugefcentia , neqiieferemictetuia: de-

CUnatio verd, chm primtfm decrefceie incipiunt , do-

ncc

D I C . 55

nec morbus ex toco defierit. Parciculatim vero , in

fingulis morbis cujuiquehorum exordium finemque

exprimere, & certos limites ailignaredifficile.

Calchaeiiea offa, func tria oflfa parva circa calcaneum

pofita euneiformia, quse cercis norninibus carent , in-

feriori navifoimis oifi per fynarthrofin coputeta , cumquibus etiam exteriore ex pare Cyboeides pariter con-

ne&itur, 3. de ufe part & de offibus, cap. 14.

Calcanent, feu os Calcts, quod Granu vocant,

maximum,& principaliffimumeft pedisos , 3d firma-

tionem percinens,qudd A]iragaloiubeft y}.de ufu parc.

& de oflibus, cap. 14.

Calca os, vide Calcamui.

Calculttf, five Calculofus morlm ef\, ubi in renibus ex

colle&acrafforum humorumcopia ,a caloremimode-

rato calculi generantur, libr. tinic.

CalefcereSi calefaBum ejje , non parum refertdicere *

exemplolebetis , & aqusecalida? : fervens enim aqua

in frigidum lebecem inje&a » vel fe. vens lebcs aquamfrigidam excipiens, illic quidem aqtia calefaefca efx , &lebes eal-efie, Juxta typum putridarum tebrium , hic le-

bes calefactus,aqua calefit » ad morem febrium hecti-

catum, 1 . de differ. febr. cap. 1.

Calidum , hoc ipfum verbum aliqinndo transferi-

mus ad qualitatem , cujus proprium nomen eft calidi-

tdi, aliquando dcnominative totum corpus. Dicimuscalidam a calidicate ; eftque hic rnodus loquendi*rimusinomni vita, i. aphor. 14. Saepeetiam Hippo-crates a qualitatibus nominat elementa , caiidum qui-

dem appeiians, neque folam qualitatem , neque quddab ejus exuperantia dicicur , fed eorpus , quod fum-mam participat qualitatem, 11 1 igmam, u de elem. c. 8.

Cailicreas, five Pancrcas , caro glandulofa eft , fub-

ftrata arteriis, venisque ventriculi , quae ^a parte in ra-

mo5 capillares finduntur , iibr. dc ven. & art. diiTect.

cap. 1. vide Pancrtas.

D 4 O!-

56 L I CCatlofum corpin , id eft, calli naturam yeferetis , regio

ijuaedam in cerebro eft j in quanaturalisconcavicas

eiTe videcur , quse ex fuperjacentibus 3 & circumdatis

corporibus, portionem alimenti non perfefteelabo-

rati, ( Periioma , iive R^cnmentnm vocant ) recjpit.

9-de anatom. admod. capit. 3. quod Ricnmtmum ab

Ariftotele, £jic^wi«i«wdicitur ,libr. deinltrumenc.

odor.

Callm idem quod C/^w , Grsece -©», tf. GmpJ.diciturqueeciam Topbw , excrudohumore, quicrafc.

fus eft , ad fimilicudinem puris craifioris, 10. de comp.rned. !oc. cap. 2.. vide Myrrmcia> & Tylofts.

Caharia, five Cranium, os capicis appeliatur, Iib. deOillb. cap. 1. viatCranium.

Calvata, Ferramenta appellat Hippocrates , quse ro-

tunditacem quandam levem in excremis partibus ha-

benr, cojufmodi func fpecillorum capicula , & quae

Nucleataappelhniur , & Spatularia. blonga erohis

ccncraria nuncupat , quorum extremaminime func ro-

tunda, fed mucronaca , ad fuffufionem & catara&am

punclione tollendamaccommodata mftrumenta quo-

dammodoiimilia, i.deartic.43,

Calvhies , eft capillorum defluvium, propter humo-rum ex quibus nucriri confueverunt, inopiam ; fi vero

propter eorundem humorum vitium , corrumpantur >

& cadanr, rrnn Calvities, fed Alopecia> Area, & Ophiafis

dicitur, 1. decompof. medicloc. cap. *. vide Mada^rofis. Capitisfanecutis, pueris, mulieribus , & Eu-nuchishumidacft j fed Calvis immodicearida. Ce-rebrum quidem in juvenibus molle cum fic, atque hu-

midum , Calvariam tangere, omnemque interiorem

inanitiem complere ; in fenibus verd ficcefcens fub-

fidensqueab ea diftare faepiiis in animalium difledtio-

nibus confpicimus ; in quibus calvefcentibus iynci-

pitisoiTji iiftulofioraaliis, & molliora, ac fuperin-

cumbemia ob Cerebri diftantiam exarefcunt, cumad

D I C U . 57ad ipfa ufque non pertingat , neque ea attingere pof-

iic: fubfidec enim , inlLumque, acipfius bafimde-preifum cadit : confequenter igitur , oflibus liiis re-

ficcatis, & ipfis obcenra cutis inarefcic, atque ipfi

fenfui valde iicca in Cilvisapparet , ucraticnali de-

monftratione non egeat , com. 3. in 6. de morb. vul-

gar. %.

Calx* efttotius pedis pofterior pars, Iibr. Inrrod»

cap. 10. Ciarius, Calxeft ospedis maximum , oifi fca-

phoeidi feu naviculari fubje&um, quod & rorundas excalo pirtes rccipic , & geminos , quos habet, proceflus

in finum ejus inferit , partequaingredimurleviterro-

tunda, & latiuicula, lib. de oiilb. 24.

Camayiorij *<«^$,{•«« corpus, eft pars

Cerebri , quae iupra communem cavicacem eft , (quaCerebrum Cerebello fua perforacione committitur)

velut domus te&um quoddam in fphaer^efupeifkiern

concavam circumsda , ad fimilitudinem teftudinam >

& fornicum , quibus Architeftiutumur, nemediusCerebri vencer concidat. Dicitur Xsi f *<£@-, qua?

Cameram& Tefludintm Ggninczz, S. de ufu parr. cap.

11. vide Fornices.

Camarofis , eft oflls perruptio , ciim ex alterutra re-

fra&um parte fimilem Camersfiguram acceperir,lib.

iinit. unde recentiorum nonnulli vehcmentiffimas fra-

fturas vocanc Camarcmata> &^ quidem , qusein medio fui membianae innicuncur j Camaromata ve«

10 > quae eaodem ipfam partem exaltatam habent;Caecerum , qua primum ab integris fra&urae pai tibus

deduci asgra cepere , intro magis recedunc 9 ac mera-branae innituntur, 6. method. 6.

CdmifiafcetM, vide Chorion.

Campylon , Erotianus exponit apud Hippocratemminime re&um , fed cortuose incurvatum & flexu 11 *

vide Hdofis.

Cancer, efttumor prseter naturam > fufci & lividi

D 5 colo-

58 L Ccoloris, inquovenula? quasdam exahatse primd oc-cultas (& Cancrum Uttntem vocant, Jibr. de atrab.c.4.)

deinde manifeftae, a crairo & nigriore fanguine fseci

vini aiTimilesfuntj 1 1. meth. p.

Canina cupiditai , eii prava qualitas oris ventriculi

fuperioris multaimpetuose ingeremis , nec potentis

devoratorum pondus fuftinere , quare ea inalterata fu-

perne , veJ inferne excernere cogitur 5 ita in rcnibus

quoque, ubiexdiabeticapaifioneacciuit, feroHe hu-midicatis cupidiras tanta adeftcumviriumimbecilli-

tacc , ut & humiditatem affacim actrahere, ac eara de-

indein veficam confeftim renesimpelierecogantur, 6.

loc. aff. cap. 3. vide Bulimos.

Caninidentes , quos Grseci Cynodontes vocant , funt

duo utrinque mandibulse fuperiori , & inferiori inhse-

rencesdentes , inter Inciibrios & Molares, qui Ca-num dentibus quam fimilimi fuminteriore bafi , lati

,

parte fupern^ acuti , quibusfinguls quoque radices

longiilimas iniunt , ut, ii quid propter duriciem ab in-

ciforiblis dentibus fcindi nunir pocuic , id frangere

pofllnt, iibr. dc offib. cap. 5. vide Dentes.

Canities , eii piiorum antelegitimam setatemin al-

bumcommutacio, libr.finic. Caniaucemob id con-tingunr, qudd Iongo cemporepermeance inhominehumido» id qudd candidilfimum eft , fecernitur ,& in

fummam cuticuh.m illabitui• , ita uc actrafta candidio-

re humidicace pilus quam ancea candidior evadacipia-

que fumma. cuticula , eo prsefercim Joco ubi cani funt.

quamquovis aliocandidiorexiftat. Quique a primaorigine canos habent in capite , illis fumma cucicula ,

ubi cani func, quara aliaquaevis candidior exiftit,

quddillicalbiiiima humiditasinfit. Sicautemfereshabet : qualem humorern caro attraxeric, five album,

fivefiavum , nigrum, talem etiam colorem capil-

lus imbuit. Hippocrates de natura pueri,

Canthui ocnii, vide Anguli oculi.

Capil-

. D I C . 59CafiUarif <:.*> vide Jpanthifmtts.

Cjpittitium, vide Trickiafis•

Capittratio, vide Pkimofis.

Capisti vtna , & Cephaltca, & Humeraria > & Externa

dicicur , cil, qiusex jugularibus externis jjm divarica-

tis , quibufcum radicem habec communem , utrinque

extra thoracem afcendit, & per humerum in excernatn

regionem declivis excurrit 5 inicio fecundi deration.

vift• vide Axittaru vena.

Cttprtolarii, five Hederaritu anfraBm , eft arteriarum,

&venaru-n ad utrumque tefticulum dcfcendentium

non redto itinere 5 fed inftar Capreoli, aut Htderce, variis

modisinvolutarum connexus, i«defemin. cap. iz. vi-

de Glandulofi aQiftentes.

Capri^ans pulfitt eft , ubi motum arteria interpellat

,

velut& interrumpic, icautmotus a quietealcer ce-

lerior primd, & vehementiorfic , 1. dediffer. pulf.

cap. 19

CapfuU eorduy id eft, Pericardium, , vide MemhranAPericardios.

Caput , eft fuprema corporis pars , quam nonnulli

veittremfuperiorem nominant>collo terminatur, & par-

tes animales concinec.

Caput cord-j , eft ampla , & orbicuhris fuperna ejus

pars, & bsfisj^deufuparc.cap. 7.

Caput ojjfj, eft extrema tenuis procefsus ofllumpars craifior

, & orbiculataj libr. de offibus , in proce-mio.

Caput-purgia , fimt medicamenta omnia , qusecapi-tis purgandi grati^ induntur 3 five naribus , & dicun-tur Errhwa

y iive orifur colluendo j vel mandendo per

fputumcaputpurgenc , & vocancur apophlegmati^oma,

feu apopblegmatifmi. Sunt autem ejufmodi calidae &acris facultatis , per quam pkuitam partim eliquantia,

partim attraheacia , partim eriam facultatem, quse

in cerebrp eft , alieni expultricem irricantia > a&io-

nem

66 L I Cnem fuam perficiunt , f. de fimplic capit. 10.

Carboy qui & Carbunculus dicicur , cum melaticholi-

cus humor,in cutem decumbens fimul cum febre, ex- .

anthemata per cutem craffefcencem , ficcefcentemque

concitac, aiTatumi fanguinemindicantia, libr.de atra

bile, cap. 4. Carhunculw, ulcus eft > cruftam ciro, cutn

inflamrrmione tocius parcis vicinae vaiida, f.iciens , uc

& febres vehementes , & excrema pericula inferens

,

5. decompof. med. per gen. cap. 15. cuju^ crufta nigra

eifc i & cinerulenta, alkerquam quae fanguinefuffufa

func, aucquae algorefrigenc : non enim vehemencer

lividus, ut in illis, tumor eft > fed habet aliquid fplen-

dens, uc bitumen& pix ; caiis autem eft exatte atra -

bilis,libr. detum. cap. 6.

Cdrhunculiiit vide Carbo,

Carcbaraconta* dicuntur animalia , quae ferratis funt

«dentifous, ut Urfus> Leo, 9. de anat. adm. cap. 1.

Carcinema , five Cancer, eft tumor durus, insequaHs,

concolor, dolens (ad difTerenciam Schirri , a quofolo

dolore differc)quem & a cancro animali Carcinon vo^

cant , li!>. detin. med. Si vero ulceretur , oris praetu-

midis* aipe&u teter , lividus & dolens, ab atra bile ge-

nitus,ferofurn,eumqueacrem , cxudat humorem. ln

quacunque corporis parte oritur vel fine } vel cum ul-

cere •, atque in ipfo quoque oculo j ut plurimum tamen

in mulierum mammis frequens eft. Venae in ea parte

maniiefte apparenr, fanguine nigro & craflo plenae, at-

quetumentes.itatumoricircumpoiuas, ut Cmcrifi-guramreferrevideantur. Siquidem cumoripfe Can-cri corpus , vena? tumidae craiTseque ejufdem pedes

oculis rcpraientant.

Carcinos , ^®** Cancer, etiam vinculi genus eft

apud Galen. lib. de fafciis , quod capiti convenit : faf-

ciaicilicet inplures partes fciiTa , cancrorum pedumfpeciem referentes.

Cardia % hoceft, Cor. quod nonfolumei vifceri,

(quod

D I C U . 6(quod fua natura palpicat , & principium viralis eft fa-

culcatis) nomen fuit apud antiquos, fed etiam ori vcn-

triculifuperiori, proconfeiTo habetur apud omnes >

q . aphoi . 65. propter affimt3tem maximam quae eft illi

cum code , & mutuum confenfum, Galen.libr. a.de

plac Hippoc. & Platon.

CardiacadiJpofi$io>eft innati roboris labefaohtio , 8c

languorj fu plerumque confli&anteore vencticuliS:

ftomacho,cumfudorumimmodica vi: funtqui Car-

dia, id el\, Corde phlegmone laborante, fierkffe&um

piKaverint,atqueabhuc virinm exolutione.quodeve-

nit malum , Cardiacam, vel dtfpofitionem , vel jyncopm

(qua? Siflomacbica dicitur ) nominarinc > 1. decauQfymptom. cap. 7. & lib. finic. %*^»%t dicunrur , qui

piopter oris ventriculi Janguorem animo deficiunt, &fudoribus refolvuntur. Eit aucem os ventriculi in his

primarid affe&um , per conienfuni autemcor ipfum

vehementer offcnditur.

Cardiacm morbus, vide Cardialgia.

Cardialgia , id eft, cordit^ feu om ventriculi dolor , &morfut, qui& Cardhgmos dicitur , a rorci vencriculi

seitu, flavabileinipfius cunicisebulliente, quin&apituira impenfiflime frigida , & flatuofo fpiritii frigido

genitus, j. aphor. 65.dicituretiam Cardiacus morbm ,

lib. Introd. cap. 13. & 8.decomp. med. loc. cap. 1.

Symptoma eftnon cordisquidcm , hoceft, vifceris

hujus, quod vitsepulfusque principiumeft , fedoris

ventriculi. Necveioornnisoris ventriculidolor «-«^^«appellatur , fed iile tarnum s quem humorumacrimonia irricando & mordendo excirat : jd qudd fic

in angoribus , undemseroreconfefti bilem evomereeonfueverunt. Neque dolore vexaris tantnm > verura

etiam iis, quidiutius paulo jejuniumtolcrarunt,acci-

dit ut morfus hos ventriculi fentiant , prsefertim cumvehementi aliqua exercitatione fatigati cibum nuikimafiumpferint. Siquidem & mseror, &Yehemenrior

6z L Cexercitatio facit, ut fiava bilis rn ventriculum con-fiuat 5 a qua poftea irritati 3 & morfi homines cordis

doiore prehenduntur.

Cardiogmos, vide Cardialgia.

Carneja cuta> vide Mufculus cmicuhfw > aut Pannicu-

lm carnofifs.

Caro vocatur proprie tanturnca, quae in mufculo

eft , reliquariim parcium nullam homincs carnem vo-

canc, pra?terquam admodum pauci ,• fed quae in vifce-

nbus, feujecore, renibus, liene, pulmone, vifuntur

carnes , eas parencbymata , ( quafi effufiones dixeris )

Graeci vocant > quse ininteitinis , ventriculo , fioma-

cho,& uterofunt,finenominerclinquuDt,ii*meth.u.

Parehcbymata autem eas parces vocanc, non carnes,

piopterca quddex venisefFufus fanguis circum vafa

ornnia concrefcat>n.deiimpl. inimcio.

Giros, (ivt Soport eft deperditio fensus , & motus iti

toto animaliscorpore, iiSaesa manentefpirandi facul-

tate, jaesa autem ance anreriore Gerebri parte, & tem-

pcrum mufcuiisj [fedtamen & medius ventriculus

iaepe coufentit.Sequiturindefomnus profundus,ocu-

lis perpetud chufis: Nec tamen ica periit fenfus , quin

pungantur , fentianc , non camen propterea vel lo-

quuntur, vel oculos aperiunr,] fi verd fpirationem

adeo vehemenrer oppiimar, «c quis vcl magno conatu

vix fpirare pofiit, eorum exemplo qui per gravem fom-

num ftertere folent 5 JpopUxiaiunc afEe&io nomina-

tur, cui Paralyfis fsepifiime fuccedit, 4. loc.aff. cap. z.

& 13. meth. a.i< & cem. 1. \n 1. prorreth. 19.

Carotidesy id efi > foporaria arttriee , func duas illae,

quae ab arceria njagna } a finiftro cordis ventriculo

emergentes, rectaadcaputferuntur, omnibus, quce

funt iupra cor , partibus diftriburae , 16. de ufu part.

cap. ii.& i.deplacit. cap. 7. fed hasnonrefte Caro-

tidM, & Soporari$, & eiTe, & dici, cenfendum cft > fed

jam obtinentfnomeaexmultlQinnium, qui poft Hip-pocrar:

D I C U . 6fpocrat. fuerunt Philofophorum, & Medicorutn igno-

rationcceu fencium , Soporem aflfe&ionem propriam

efle , diftaium arteriarum , . cle plac. cap. 7. vide 5e•

pcraria.

Carpon, & Carpos. Carpta, efl pars manus qua cubi-

to per articulum conjungitur, vide Brachiak.

Cartilago. quam Graeci Chondron vocant , eftparti-

culalimpiex inanimalis corpore, quaealiaium qui-

demomnium eft duriflima , totoautem ofleeft mol-

lior, 7. de ufu part. cap. 3. Quamvis autcm diverfa fic

abofleCartihgo, fsepetamen setatis fpatio in os de.

generat, imo verd nulla fere funt oiTa , quae ante carti-

laginesnen fuerinr. Oifanamqueomnia, & dentes

genisadhuc conclufiinfantibus cartilago funt, quas

tandem in ofla duratur , uti cartilagines , quae intcr

fterni ofia continentur.

Cartilago enfifnmii , eftextrema ora oflis medii pe*

ftons, quas eft propteros vencriculi, cui alligatur;

Graece dicitur Cbondros Xipboeides> 6. de ufu parc. c.3.

Eadem diritur mtcronata , iib. de ven. & arc. diiT. c. 5•

Aliqui funt , qui enfiformtm canilagintm dicunt eife ,

totam pe&oralis oftls figuram (non cam cantum , ^use

inimoejuseft) quiagladiiimiilitudinem reprsfentat»

lib.de oifib.cap, J3.

Cartilagoitmominata, eft fecunda teiyngis carti!ago9

quaenomine carct Veteribus, Recentioribus xe*«u«-

iWi » id eft , annularfs dicitur , qudd annulo fimilis iiti

in internis partibus , qua Oeiophagus eft 3 pofitionem

habcns, 7.deufuparjc.

Cartilagopdtahi , eft imperfe&us circulus in princi-

pio afperce arteriae coliocatus , ad modum pelcse , cu-jus gibbofitas apparet in gutture, ac Adami pomumappellatur ; ejus vero defe&us eft verfus gulam, undecartilago ptltaln dicirur , cujusdefefturn fupplet quae-

dam camlagofuppciika ifliinferius.faciensetiam cir-

culum iroperfe&um,fed contraric iicu cum fuperiori

,

qma

6$ L I Cquia ejus gibbofitas interius eft verfus gulam, defechis

excerius, veifusguctur , dicicurque Cartilagocymbala-

r» > vel Cwpertoria. Eftque ibidem tertia Cartilago

nomen non habens, cum modo verfus partemexte-norem, nunc verfus inceriorem collocetur , nunc cumcibus degluckur, ut os trachese arteriae , nunc cum voxformatur , tit os gulse tegac , lib~.de anae.viv. Cirtila•

ginum prscipuus ufus eft duplex ; unus uc partes

quafdam leves ac politas ad motuum prompcitudinemetficiant , inarticuusfcilicet, alter ut violentia? foris

occuifantium mediocntercedant. Cartibginisenim

fubfiantia maxime idoneaeftad tegendum & deien-

dendum parces fubje&as. Non emmpoteft commi-nui & irangi, ut dura & friabiiia , neque incidi & con-

tundi, ut mollia & carnofa.

CaruncuU , nunc partes funt fubftantiae inteftino-

rum, quae indifficukace intettinorum excemuncur

,

aded magoae, utpoifimuseasc <ir«exnominare,4.apho-

rif. i>6. nunc verd carnofam quandam particulam > in

fummo ore pendentem , quam & Columtllam vocant

,

iigniikant, 6. de compof. med. loc. cap. 3. vide Gar-

gareon, & aiflicuUdS inttftinorum»

Cafw, qui & fign<*> & [ymptomatA mox apparentia di-

Cuntur, i.aphor. iz.viazludicatoriafigna.

Cataclida , five Subdavium uixtxi^ priniam Thora-

cis 'coftam parvam fignificat > libr, de mufcul. diffeft.

cap• it.

Catagma, id eft, ofJlsfraBura^ z. method. cap-2,.

Catagmatica emplaflra, quse & Cephalica vocant, funt

quse Cilvari^ frafturis accomroodantur , habencque

abftergendi, digerendi, & ficcandi poceftatem> quibus

plenque & paululum ex aftringentibus pharmacis ad-

mifcenc , 1. de comp. med. pergen. cap. 16. Dicuntur

& CatagmaticA l/gamenta , quibus falciarum inftar offis

ruptiicae deligantur , 1. de comp. raedic. pergen. c. 4•

vide Cepbalica emplafira.

CAtA-

£ D C . ij

CataUpfis, eft deperditio fensus visus, apertis palpe-

bris, fervacacamenfecundumnaturam fpiratione, in

qua poftei iora Cerebri pociflirnum , & nervorum ex-

01 tus intemperie frigidii & iicca , unde etiam affe&us

hicnervorum Exortus dicitm , afficiuntur , 4-loc. afTO

cap. »< licetalibi Catalepfim dicatefle fpiiicuscohibi-

tionem, lib.de mufcuLdiifefto cap. %c. &alibidicac

Catalepfim fieri refrigeraca prima parte fenfitiva , id

eft, Cerebroipfo- quae refrigeratiocum fortis fue-

ric, mifta humidieati > facit lethargicas pafllones } cumficciraceverdeas, quxa Graecis £*&*$$&* dicuntur*

id eft, Depnbtrsfiones* z. aph. 3. eundem affe&urr,, Ca-

tocben , & Catocbon vocanc , 4. de cauH pulf. cap. 16

\

vide Catocbe.

Catalotica midicamema funt , qua? cicatrices groflas

sequint, & lympidant, lib. de Dynamid.Catapkora, id eft* veternofa affeSlio , prorrhet. . qu£

aegris fopori gravi fimileqtiidobvenit > fiuntquetutn

omnisfensiis, cum vocisexpertes, 1. dedieb. decr.c.4«

Cataplafma , compofitio eft pulti iimilis , ex aliquo

farinae generci floribus, & aliquo humido,flve un&uo-fo, 3. de cornpof.medic. pergen.cap.x. ve> medt-

camentum eft molie , & confitfentia mediocrei quodrepsllendo, concoquendo* digerendo, refolvendo , k~xando, vacuando, decergendoj calefaciendo,{iceando,

dolorique fedandoadhibetur. Quaecraflioraiicciora-

que funt , Ewpiafira & Cerata : quae liquidiora , -XgiQ**l* & Vnguenta appellanrur.

Catapotia, id efopHul* > de remed.parc.fac. cap. <S" 9

&&!•> aur t medicamentum quod devora-

tur, aut deglmicur, neque diluitur, lib. s- Epid.

Catapiofis, morbus non eit > led fymptoma comitia-

liumj attonitam concidentiam repeniinam llgtiitkansj,

lib. de tot. moi b. tcmp. cap 4.

CataraHa, b\efuffufio , ett pituita inter uve3m , &cryttallinumhHiBoremcoagulata , prohibensfpincuni

viftbiU"

66 LEXICONvifibilem ab oculo exire, & intrare , lib. de oc. part* 4I

cap. 11. vel fufFufio eft> cum cernendifacu]tas,deper-.

djtur, spparence , five nonappareme in oculis maloaliquo , & aut propria affeftione moleftam , auc oris

vencriculi , aut cerebri ex cognatione, & confenfu, iif-

dem atfiiciis , 4, loc. aff. cap. 1. quam vocant Grseci

Hypochyma> 10. de ufu pait. cap. 1.

Catafarca, vide Artajarca.

Catafcbefis, difpofuio eit, quae facile difcutitur; op-ponitur he&icse difpofuioni illi , quae tenacicerinhse-

ret, & habittuta eft tixa> firma, 3. loc. aff. cap. 2.

Cataflafis, Conftitutio, apud Hippocratem dicitur

collocacio cujufquq rei in fuam iedem. Idem eriam fic

fokc vocare omneinciijiifque rei lormam , utfciibit

Galenus, fed peculiaricer dicitur deaere& morbis

:

Ac in aere quidem eit eju: praeter naturam temperies.

Quse enim lecundum naturam efi «gp , hoceftj anni

umptK dicicur , funcque illius quacuor diffciemiae pro-

pnis cemperamencis & nemimbus deii^natas: ver s

scfiuS , autumnus, hyems , qua1ii aliqua piaeter na-

turarn temperies incidcrit , ea non jain a& , fed-5w^5 proprie nuncupjtur. Iti moi bis vcrd xa&svQts

v^cacurquaedam veluci forma morbi, iecundum quamex cantis & calibus confiituitur univerfalibus tempo-libus , feu quaiifcunqueex totius morbi temponbuseompoficio, ut docinc G len. iibr. 1. r *.&<*"*' Hceeaucetp nonaliud eftquarn>tO£ius moibi duratio cir-

cumfcripta tunpoiibus quatuor, qux touus morbitsmpora, fru ui.iverfiiiaappcrl.iarmis.

Catatafis. tft. ad infcrna loca corporum tradtio, quse

obitur parcim organis tcntoriis, eiegioneoppofins >

partii» cranfumpcionfi in contranum, nempe tranfmif-

jis perrotulas principns , qua? teiuionem moliuntur

,

ac fuperitis adnexis- Oppolua huic eft Anatafis> quae

eit renrioadlocafupernaper tradu&ioncm, libr. iimc.

&wftmt£% contentis effe viribus, tirmis & imegiis , auc

eontra

£ D I C II , 67contra obniti & fe erigere fignificat, quod totum Cel-

fus per firma vifcera complcxus eft.

Catarrhm> w'&pf<&, feu Dcfluxm , cft multorum hu=

morum dcJatio ex cerebro , per palati foramina & na°

res, quaeinexicu unacurn flacuegrediente>ftrepicum

quendamfaciunt, libr. finir. NafciturejufmodidiftiU

latio a cerebri incemperie frigida & humida, &abonmibus qua? replenc caput. vide Cory^a.

Cathanka^ feupurgans facultas, vel medicamenta, duo

fignificant , alceruiTi commune omnium, quae quovis

niodo animalis excremenca expurgant; alcerum , quodperexcejlentiam , deiiscantum dicitur, quseaiicper

vomitum , autperventris deje$ionempurgant5 ne-

que ejufdem eft generis cum iis , qua? per nares , auc

vulva?admota,expurgant. f.defimplic. med, facuk*

cap* io. Primi genens iunc quaecunque vel calfacien-

do , ve! hume&ando , vel crafla lentaque extenuando

»

& obftmfta folvendo urinam menfefquemovent, au£

expe&ore fputaeliciunt , aucaliud aliundc vacuant»

Secundi veid, quae trahendi facultatevacuationetn

moliuntur, five per aiyum, iive per vomitum , five per

uriri3S, five per ucerum, feu alia quavis ex parte. Qya?

enim unnas menfesque movenc aut fpuca, cum qua?

ftaribus purgandi gratia infunduntur, auc ore colluun-

tur, auc dentibus manduntur , fi trahendi humoris vi~

tiofi facultacem poifident , eaque vacuationem perti-

ciant , ejufdem funtgeneris cuai iis quse per vomitumaut per alvi deje&ionem trahendopurgant.

Cathemerinafebris , id eft, quotidiana • ica enim con=

fueverunt vocarequidam Medici recentiores eam fe~

brem , quse fingulis diebus accenditur , neque ullam

habet intermifiionem ; ego vero (inquit Galen.) foli-

tus fum eaodem febrem Ampbimerinam continuam ap-

pellare^nam Catbemerinonyocabulum > nuiquamapudGraecosfcriptuminvenitur: omnem verdrem, quse

quotidie eodem niodo fic, Amphimirinam vocanc : vo-

E % cetur

6% L Ccetur itaque, quse fingulis diebus accenditur , & fint-

cur febris , Amphimerina , id eft, quottdiana ftrnplicher •

qux verdnon intermitcic, quotidiana continua» i. de

diff.febr. cap. 7.

Cathemica mtdkamenta funt, quse excrefcentiam

carnis ulceribus detrahunt, 5.defimplic cap. x,eif-

demquecicatriceminducunt, ibid«cap. 15. Eagene-requidem & facultau- , hoc eft, putrefacientia

funt,fed mukd camen iis imbeciiiiora. Siquidem ex-

timam modd fuperficicm quam contigeiint, detrs-

hunt; ut funt teftacea omnia ufta. vide Septa.

Cathtttr, cft fiftula cannulave urinaria , cujus extre-

mura aliquo cataplafmate , linimento, aut oleo illini-

mus , & ad removendam urina fuppreflionem , virga?

immittimus \ ad Thrafib. capit. 13. Sive, eft inftru-

mentum chirurgicum cavum , & alcera parte recur-

vum , quo urina retenca elicitur , & vefica? vitia pro-

bantur. ^79 §**&(%, ideft, abimmhtendo> five/»-

fuYidmdo , quod eo inlirumenco veficam injici folent

qu£E injicere expediat, Galen. lib. 5 . meth. med. Ca?-

terum »6^ ab Hippocrace non pro eo initrumento

ufurpatur, fedpro linimentotorto qudd intraulcera

indittir, ut Galenus arnotavit.

Ket&i-nfi^.QvJi , eft adminiftrationis chirurgicse ra-

tio, qua tt$iennus per Citheterem in veficam ld quddadejus curationem convenit; vel eximimus idquddifttpedit ne urina reddatur3 fiveconcretus intus fit fan-

euis, (ive calcuius> five aliudquippiim , recto iiphone

iinmifloj qucm Graeci^, vocant.

Cai3ixin , fVu fccundum redttudinem, eruptio fon-

guinis eft, cum Otnguis e direfto loci aiFcdi,eifiuit, &ctnitciturvlib.de ciir. rat. perfang* miii. 15,

QiMcht , qui & Ofoc/;/« , vigii, ns foporeft , 3. locafF. cap. s.eP.queibliusCerebriarTe^us , veluti & pertotumcorpiisconviilfione^com. 3.1 i.prorrhet• 69,

Alitcreft infomniuin , fcd fine fomno & febre , pro-

peniio

D I C .^enfio, perquam & oculi manentaperti , & fervatiir

feeundum nacuram fpiracio. Eoquidctinentur w-nyti

& xxTttf$uot di&i func. Habent autem tenfos aper-

tofque oculos, non ut comatoii & cataphoiici clau-

fos. In his fiquidem humiditas afFe&ioniscaufaeft >

nervorumlirmicacernroburqiiediiTblvens : ia illis ve-

ro propter ficcicatem tenfio orkur. Gilen. com. 2

1. prorrh. Eft quoqua Catoclms fiicia longior , quae in

orbem faciei , & capincircumducur, uc operculumcomprehendac, lib. de fafciis. Ku%xx<stj$ autem appd-lacur fafcia oblonga, qux capitis to:um yinculumquod «^^«sTwsjsitdicitur , continet , & prohibetne

ipJuni vinculum diducatur. Gaienus de fafc vide Ca-

takpfis.

Catoterica medicamenta,»&(&? , quse &JJypdata Grsece dicuntur , func medicamenca dejeclo-

ru, quibus renes , veiiC3, & gibba hepatis, cum mulcovitiofo fucco funt referca, expurgantur , fin mediocri

,

per urinales meaius, uc Cava jecinoris & inreitina , de-

je&ione , tantum ventriculus aucem vomicudeje&io-pequeinanitur,7. meth. 13.

Cavavma (fic appellata , qudd venarumomnium s

quse per corpus animalis difleminainur, latiffima fit, &capaciifima , 4. rat. vi&. .) eft vena magna a gibbis

hepatis orta , libr. de ven. & arter. difleft. cap. 2. per

quamhepar, exparticulis > qusead vencriculum atti-

nent, accraftum, alimcntum 5 & inipsa* hepatis fubttan-

ti&elaboratum j inomnes fuperiore^ corporis parces

diftribuit, 4.de ufuparc. cap. 13. quse a vonvexis je-

coris partibus orta , tum cava propter fui magnitudi-nem, tum jecoraria, a vifcere unde egreditur , nomina-tur , 8. de plac. cap. 1. Nec verd a jecinore folum haec

venaquae a gibbis hepatis egreditur , fed aiia etiam ,

qua?a fimis & concava ipfms parte , quam portas vo-cant, (unde& venaport* 3ppellatur) promanat. 4»deufupart. cap. 13, *

3 CAuda 3

7o LEXICONCauda, vide Coccyx,

Cavernofa offa.feraminulentA) Jthmoeide*, & fpoffgiofa]

feufpongoeidea, func oiTa qusedam parva fupra nafi radi-

cem, ame mening3s in meacu olfa&orio pofita , a Cri-

bri , vel SpongiseiimilirudineficdiftajS.deufupart.

cap. 7. vide Offa lihmoeidta>

Cavernofnm nervum appellant Penn colem , a quo Pe-

wm , & ipfum totum nervofum dicunt. Cohs enim in

jnarium genitalibus , & uterj cervix quoniam extendi,

& in fe rurfus retrahi , & fubfidere videntur, mrvofumproinde dicunt > com. 1. in 6. de morb. vulg. z. dici-

jturque/?4/«o/i/i, & /z/?«/o/w, ^. de loc. aflf. 6.

Cauledon, KewxA» hoc eft, cdw/#, in morem fra&u-ra fafta , eft fpecies fra&i offis , quae fit per tranfver-

fum, in qua frafti offis partes ita a fe diiTident , ut e di-

re&o non jaceant, 6. method. 5. Paulus ALgineta au-

thor eft 7 y.cw^A xacTsifpx dici etiam^* , &tnxvnftr , a fimilitudine fra&ae radiculse & cucumeris;vide Schidacedon.

Caulos, id eft, pudendum virile , 14. de ufu part. c. 1 1<

qudd vulgo Virgam appellant , & Pevwn, Sic eriarn

Oftiurn uteri vocaturin mulieribus. Diciturin Plantis

& Oleribus Scapw, & in altum furgens veluti Virga.

Caufa morbi) eft id , quo prsefenteafficimur , & quofublato, ftatim ceffat affeftus , i.delocaffeft. cap. z.

aut quod ei•, qui ut morbo , aliquam generationis par-

tem tribuit.

Caufce praincipientes, vide Vtfats putrida.

Cau[<e prcectdtntts, vide hefoes putrid*.

Caufndisftbru , id eft, Incendevs , 1. apbor. 11. qua-m

etiam Caufcn vocat , id eft, Vthnm ardmtcm , 1.rde crif.

cap* 4 • vide Cominuafebrti.

Caufos, vide Caufodes> Continua> & Synocha.

Caufos Ugitimut » qui ex redundante flavabilefit;

Noffcw verd > qui exputrefceme crafsa pituita, 4.de

fat. yi&. 13.

GflSfr

D C U . 7 1

Caufiicd, hoc eft, urentiamedicamenta , funt , quae &vehementer cali Ja iunr, & confiitencia crafsa, qins-que

ignis mftar corpuscolliquanc , & farpe efcharas , hoc

cl\,crujt(ts, ritu cauterii efficiunt , 5. de fimpl. cap. 15.

fjuociica & c^«p«/7ii&s appellantur. Eorum materia

func : LixtviUm, Calx viva » Awipigmtntunt, Sandara-

cha, Cbtlcim , & idgenusalia inde, & ajftfiiones cau-

Jiicd , & caujlica excremtrtta , id eft > unntia, appellan-

tur , quarum vircus eft morbum & acutum, & pericu-

, & velocis judicationis reddere, coixim. t.in

i.prorreth. 60.

«/^», Cauterium, eft , quod urendi vim babet.

Ufurpatur tatn promedicamento quod poceftate urir,

quam pro ferro candente> cujus ufus plerumquene-ceiTirius eft > velad fiftendumfanguinis profluvium,

undecunque manavericvel ad intercipiendas deBuxio-

nes , vel ad oiia carrofa. & maligua uicera. Id ferrum,, Hippocrates appellavic. Erat autem, ut fcribic

Galenus, sereus calamuius perforatus infundo , per

quem parvum ferrum adurens demiiTum adurebar.

Odmata vocac Hippocrates fiuxiones incrura de-

cumbentes, & ex iplis eas maxime , qux primum arti-

culum, u icoxendix eft , occupanr , com. 5. in6.de

ir.orb. vulg. zc. AfFerc Erottanus ex eodem Hippo-crate , $«} appellari <&%< tu cifyct ^lgM-

Qnsi hoc eft, vetulhs in arcicuhs afFectiones.

Ctleex Hernhit £{ame, Circotale 5 Medicorum junio-

rum nomina fum>fignificantiaomnes tcfticulorum tu-

mores, libr. de tumor. capit. 15. Biibaram fe&amesmedicinam , fypturam vocanc • hsec vari;s fit modis

,

vanafque a parte affefta, affe&ufque hujus causa con-

junfta.eriam appelbtidnesaccipit ; fi enim periconaeo

rupco , inteftina in Scrotum defcendunt, Ememctle

GrxciSyRjmex intefimorum Larinis appellatur: ubi ve-

ro inceftina-fupra in inguinibus haerent, Bubonocek, hoc

efttRjmex wgwnalH vqczzw •

3humoraliquislentusin

£ 4 Scyot*

7 * L I CScroto coliigitur, Hydrocele, id eft , i^wjeji apofui nun-cupatur. Quum autem caro dura incra teftium tunicas

concreicic, Sjrcocele, hoceft, Bjimex carnofm dicitur.

In fumma, nomen femper a rebu> opp-ltntibus , & in

tumorem fublata a parte accipiunc. Proinde, fi Omen-tum in Scrotum devolvutur , Epiploc$lt> hoc eft , B^mtxOmemi nominarur j iic> ubi vena? ultra modum reple-

tse, ac dilatatas glomerantur, Cirfocde, id eft , varicofus

Celer pulfm eft is , cum celeriter , & brevi temporearteria diftenditur, fic, i. de diff. pulf. cap. 7.

Cencbrids , *$%&«* > alterum eft herpetum genus

,

quod a fimilitudine,qujm hibetcum MilioiO»c/;rr49i

vocanc , (*i]^p©-eiurn Milium , femen panico fimile

(ignificat ) humores miftaj facultatis, bilem fcilicet, &pituitam continens , quse non protinus ulcus faciunt,

quemadmodum bilis fincera j fed admodijmexiguaspuihihs ad fpeciem Milii , quae tamen & ipfae inrer-

pofnofpacio , in ulcus tranfeunt ; dicicurque etiam

Hcrpes miliarii> 14. meth. 17. vide Herpes.

Oneangia proprie & primum vaforum inanitionem

iignificat , atque ob id Afitia , id eft, ciborum abftifien-

tia , Kjtntangi** id eft, vaforum inanhh ,fa?pius dicitur,

tanquam nomine generis etiam in fpecie homines pm-pes uti confueveriut, z. rat. vift. 47.

Ctnton>vide lle.

OpkalaayCerebri m^rborum iymptoma , eft capi-

tisdiuturnusdolpr, difficulter folubjlis , quiapaiyaoccafione vehementes habec acceifipnes , ita ut nequevoces aut motumtolerare poifitinfirmus , fed cran-

quiliitacem, obfcurumque cubiculum qusrat j ob cjo-

joris vehementiam, cum npnmilli veluti malleo fe per-

cuti, aiii caput fibi contundi diftendique fentianc , nonp3ucis ad oculorum radices dolor extendatur , (qpodpgnum eft Cerebri membranas dolore aflfe&as effe.

Kani quandoqucin Pericranio tantumeft > quiinfq-

perficie

D C U . 73perfiriefolhmhaereednlor,) fuis intermitflonibus cir-

cumatti, non iecus ac qui CnpbaUlgid hborarH: > fed in

Opbalad affc&ae p.rco redduncur multodebiliores,

quarn Ophalalgia, 3. loc. aff. cap. 9.

Cipbalaigia>z\\& loi C3pitis,nec diuturnus,nec ve-hemens , nec cum magna capuis imbecillnate con-jundus, fed qiiabs a crapull.a £>ole,a Jabore,3ut febri-

bus excicaii loict, vide Opbai^a^ 2. com. mcd loc c.t.

Cephalica vena, qua? & Humerahs, fivt. Humeraria di-

citur , ramus cft vena? cvit ad juguium afcenuentis

,

ibiqueadfuiculas divifa jaltenpars humerofuperpo-ina ad manum tendic, unde & Ophalica dicitur, lib. deanatom. viv. vide Hurmraria.

Ophalicaemplaflra, capitisfra&urarum j qua? ufquead craflas meningis diiplicaturani pentenertint. ac-

commodata funt pharmaca , quorum vii eus eit , ut of-

fium fquamam furfum attrahint , & in prifiinum lo-

cumrcvoccnc, &fragmenta tumexcapite, tumexaliiscorporis offibus, educant. Nonnulli comnuwi ge-

nere haec etiam vocant Catagmaticay proprie vero nun-cupata Cephalicaforttora func , fi quidem ex alto fuper-

iiciem extimam nonoiTamodd.Jedhis muhdquoquemagis , humorem aliquem craiTum, & vifcofum , vel

orrinino depravatum fua calidicate attrahunc, 1. decomp. ined. per gcn. cap. 18. Horum materiaefl lrnJilyrica , Ervifarina , Manna iive purgamentitm tkurii

,

jiriflolocbia, Cadmia dota> Sqitama arit , & omnia qua?extergere citra morfum poffum. Siiniliter adhuc me-dicamentum ficcum, quod carnem producat, Cephali-

con vocant, method. i.

Ctrate, mulieresfunt , quarumuterus propriisexmorbis(cumquiinproceflibusejusfupernis, & hte-ribus confiflunt ( Gra?ci vocant) tumquiincolloaut fundo » aliquando quidem plura quam prius

,

vel pauciora, vel oulla, vel mala emittic menftrua 3 3defympt. cauf, cap. 4.

j Ora.

74 L I CCeratoeides,^&^%-mv , cornea , feu comifor-

ims tunicavel menlbrana oculi fecundi eft > a duva

meninge orfa, ( cunicamchoroeidem comple&ens)

craiFa admodum » fed parceejus mediatenuilfima, &denfiflima, fplendida ad fplendorem recipiendum , &tranfmittendum , cornibus admodum excenuatis fimi-

lis; unde eam a cornu fimiiituJine Ceratoadem , Cor-

neam & Comiformcm appellant , io.de ufu paic cap. 3.

vide Rj?iigoetdes tunica*

Cirfltomdagmatai nonnulli Medicorum , nomineafola coniiitenciaddiimpco, vocanc medicamenta ,quae

corpori imponuncur , non omnind quidem humida,ficcitacem verd cantam nec dum confecuta , qiidiicam

ernplaftva pofikienc, 7. de comp. medic. lib. c^p. 1 1.

Oteu-, xifnki radiia , a figura rotarum pai vaium ra-

diosimkame. Ertosalcerumcubicifuperius, ied mi-

nus & breviusj vidc Cubitus. Kspxtg figniiicat etiam

piftillum , quodfsepe & |, cochliarezYias fignifi-

cansjitemqueTexWevatquev^©- a Grstcis Medicisappellatur.

Cenhnos , efl exiguus quid3tn adtuifiendum impe-

tus , & conatus , non tuiiis ; fed veluti naufeae vomi-tiones pra?cedunt , itatuifim hoc fymproma; Acqucut nonnulli naufearunt quidem , non tamen vomue-runt, ita nonnullis Cerchnds incidit > nec ramen tuiiis

propcer caufa? parvitatem eft lecuta» 2. defympt. cauf.

cap.4. namfa?pe exparva foucium 3fpredine xcp^»®-

iit, Saepe veid ex temii aliquo exiguoque prorfus hu-

more , five is a capite delcendap , five in afperis arteriis

colle&us fit. Sicautemappellatur i«»V«p^«. Sig-

nificat enim «i «/>#>©* apud Iones idem quod «/^®*»

milium. Iraque cum in faucibus , afperitates quaedamparva? veluri granorum Milii fentiumur , id f xe^»e»

nouiinant» a quo «p£»«JVs dicitur, quod fauces ex-afperit, & exi^uam tuffim movetj Galenus coroment.

Cerea-

D I C U . 7?Cerealium appellacio , in toto eorum genere eft ufi-

tatior , qudd legumina vocanc , lib. de accenuan. vicb*

rar. cap. <s.

Cerebellum, pofterior eft Cerebri pars , ex mulcis 8c

parvis corporibus coagmencataj qu^ a nonnullis , En-

crani&n, vel Purmcephalii , vel poftiriw Cerebrum dicitur,

5>. de anatom. admod. cap. x. eiiqut? fptnalis rnedultee

principium , & ejusratione nervorum omnium, qui

intoto animali func a&ivi » fons & origo , iibf.tegifi

cap. ii. Totum namquecerebrum in duo divifum eit,

ancerius & pofterius, fed fupernis cancum parcibus.

Nam fua bafi continuurn eft , non fibi madd > fed fpi-

nali etiam medulla?, & per hanc cerebello. Durius au*

tem ficciufqueeftreliquocerebro, quddquo uitmusprocedit , eoficcius evadit : colorequoque diveifum

cft ; nam cum reliquum candidum fic t cerebeliura

veluc uftione quadam fubflaviumeft» & plenumaui-

mali fpiricu , quem nervis duris a fpinali medulJa pro-

deuntibiisimpertic.

Orebrum , qudd Grseci a fitu Encepbalon appeHant

:

(nam nominatui ica > quod rji ««0>«xj{ , hoccft , in

capitefitum habet) ahimae ratiocinacrfcis eftdomici-

lium , nervorum > & fensusomnis , mociisquevolun-

tarii principium , fubihntia nervis fimillimum ,

quod mollius ; nam id illi convcniebat, ut quod fenfus

quidem omnes recipic ? omnefqueimagiftatiofiesS iil

que mencis notiones compleititur, s>. metiiod. & 8. de

iiiii part. Subftantia ipfius glandulatis eft aiba , veJuci

e fpuma* quadam concreca , & huihida, Iib. finir. An-teriorcerebri parsduplexquoqueftatuitur, dextra&finiftra , duofque finus feu ventrcs habec , dcxrrum Sc

iiniftrum 5 qui a corpore callofo, quod dici-

tur, dirimuntur. Hi pofteriore fui parre in tertium

finum mediocrem fub pfalloide concurrunt » a quomeatus eft longus , id eft , natibus (ira

enimob fimilitudinem quandanj vocanc ) fubditus,

qiti

ft L I Cqui in finum alium quartum, omnium poflremum munimumqueinter cerebelli bafim fpinalemque medul-

lam fieum>incidic.

CereUon, compofitio eft ex cera, & oleo, 7-de com-pof. med. per gen. cap. 2.

Ctriori) id eft,, ulcus parvum m capite eft cumtumore, excujusforaminibiiscraifiorfantes, & quaii

meilicus humor profluic, libr. de tumor. cap. 15.&z.decomp. med.loc.cap. 8. Jtaquecum ob forami-

num figurim , tum propcer excreti humoris fpeciem

v*eU» , id eft , Favut) appellatur , & alio nomine /*-wsjis ^Etius libr. 6. Diflfercforamznum magnitudi-

• ne Un 5" 4&* , qui ulceris etiam cute genus eft ,

fed minimis foraminibus praeditum > per quae humordimanar. Caeterum Kvgte» frequenter in mufculofis

parcibus, in articulis & plantis pedumoritur: fcpeemmfextam collivertebramoccupat, & aJiquando

etiamcoftasinvadit. Siveidiiicapitegeneratur, pri-

muih teliquis partibus , deindecalvariseetiam pucre-

dinem tranfmictit, ut faepe diffefto pericranio , os

ipfum deradere conveniat» vide Mdicertt.

Certatoria, hoc eft, agoniftica aqua frigida uti dicun-

tur illi, quibus ea & affatim » & frigidiflima exhibetur,

Jib. de marcore, cap. 8.

Cervix , vide Spina, Dicitur & Cervix, tenuis ofll-

jim procelius, lib. de ofllbus, in prooem.

Cbalafiica , id cft, rtlaxantia 3 ieu remhter.tia , voca-

mus, quae mudicecalefaciunt , quorum ufus eft > ut

conniventia, aftrifraque corporis laxent, flatuofum

fpiruum tenuent , & phlegmones materiam digeranc,

13. method 5. Mtdicamina induratoi urn corporum ,

,

qua? ipforum folvunc duritiem , MaUBica , hoc eft ,

tmoUitntia , dicuntur : quse autem tenfioni medenrur

»

Chalaflica , 7• de compof. med. per gen. cap. 9, Cum 1

autem tenfio multis contingat rriodis, non videtur

una eiTe laxantium fpecies, fed alia hume&ando iaxant,

ali»

D I C U , 77alia calefaciendo , alia molliendo, alia vacuando , alia

tumores prceter naturampurgando, alia aliudquip-

piam ftriendo. Attamen fi univerfalem quandam ho-

rumomnium fubftantiam conftituere licet, ea certe

eritex generemodice calefacientium. Pta?cipuas in

eorum ordine tenet parces Oltumcbamamelinum , itero>

Adipes* Butyrum , Oefypus , &rcliquaqu3eintrafecun-

dum gradum calefaciunt. Verum Methodici multo

longiiis ***£ nomen extendunt > ucdscct Ga-lenus > ad omnia rcmedia fignificanda quibiis aftrittus

affe&us, quounacumfluencehumore oninemnrb©-

rum genus comprehendebant, curaretur. Itaque & ve-

nse feftionem effe prasfidium afferebant , &omnia fimiliter purgantiamedieamintaj yide Rjla-

xantta,

ChaUtfa , id efl , Tubercula inftar grandinis (quse

^«fadiciturjinpalpebris, quaeque Poflhiai Gra?ci

nominant , fi quando in iis lentus quidam humor con-

creverit, 4. de comp. med. loc. c.7. eftque morbus cxvitiis, qua?oculosinfeftant, cumcotogenerepraeternaturam aliquid peccat, 14. method. 15. Sunt , ut aic

Celfus , Tubercula parva wi palpebris mobilia, fimu-

latque digito huc & llluc impellumur , condunturque

aliquando fub cute, nonnunquam fub cartilagine , nondiflimilia x&»u*s

9fed non figurse ejufdem. Sunt autem

rotunda & pellucida,ideoquegrandini fimilia , iifque

diife&is humor manat candido ovi fimilis. Dicitur &hic affe&us^ > etemppyy* Sicetiam nomina-J;urvitiumquoddaminfuisore,fubiingu3, Ath.l. 3*

CktmofiSi morbus oculi eft, quando album oculi tu-

mefaftmn circnlum Jridis aded excedit, ut & nigrum t

oculi concavum videacur , lib. de anat. oculi. Alibi

,

Chemofis ex vehemenci inflammatione, ucrafqne palpe-

bras in exteriorcm partem detorquet» ita vt totus ocu-hiscontegi non poiT7t, lib. inirod.cap»^. Ergo, ciitn

nigrum cavum fic & fubfidst , album undiquetumeac

&

78 L C& .ittollatur , nooinepte veteres Medicimalum hoc£% nomiae defignarunc , fiveuli eo animal incel-

Jexcrn^ quod inter oftrea nominatur,hijtquefemper*

five fimphciter hiatum qui ;^« &,w$e*'dicitur. Cae-

terum affectum hunc duo maxime iymptomatacon-fequuncur $ unum , rubor oculorum propter inflam-

mnioneroj alterum verd,palpebrarum , uc ait Paulus) , hoc eft, perverfio , iive contorfio , ita ut oculos

tegereclauderequenequeant. Tumorenim oculi im-pedic, cjuominuspalpebra? adducicommittiquepof-

iinc : itaquelaborantesoculi perpetud manent aperti.

Scribendum eft autem %ff*»Qi non %iu<t>£ir j ut vitiose

multis in codicibus legicur , quia , ut dixj , derivacur

>c7jTs ^»j?>uci Galenus ceftaturc*T«*g?f«, feuquicun-

quealiusauchoi eft.

0;/'ow, x/«»»idem prorfusquod *4)»ta hoc tantum in-

tereft, ut ait G . quod f^«* Veteres »«, po-

ftcri resaute jeie»/&jppeilarunt, vide Cfon, & Staphyle.

Chironia, & Tc/«pJfcM,fpeciesuIcerumfu;".t maligno-

rum,oras habentiaduias>callofas,& tumentesjib.de

tumor. cap. 13. Tria tantum ulcera propriam habue-

re appellacionem, ^Anthyaxt Pbagndcena^ Herp€j}caste-

raomnia,comrounibusdet.eriora , perfeipfafolebanc

anciqui ulcera iimpliciter chironia nominare , qusein

longum tempus protrahuncur , cum ns quidem poft

imiltiimtempusfuerint,adcic3tricemprodu&a, rur-

fufque infiuente Ichore , ex ofle corrupto, in parte pe-

niciore inflammaneur , & pus generant peflimum , a

quocicdtnxeroditur ) & caro exulceratur, «s.aph. 45.

lnveterata ulcera , & dyfepulota , hoc efl , cicatricem

aegre ducentia , chironia nominant 3 4 = decomp. med.pergen. Dicunturautem partim Cbironia, ab eonem-•

pe Chirone> qui primumea fanavic; partimab ipfis

,

qui lifdem funt atfefti, ut Telephiuin, %, meth. 1.

Cbtrurgia, ideft, manualis operatio., 6. method. 6.

Inde CkirurgicaQZ eftmedicinas pars.quse manu me-detur,

I C U . 79detur, 3• decomp. med.pergen, cap.z. ?<«» vd,4??<*1» parseft f&tfxmvZxut morbos , qunnfolu-tione continui, auc in partium extcrnarum immodera-tione confiftunt, tollens feftione, uftione , reftitutione

in nacuralem fitum , & medicamentis foris appofitis.

Seftione enim & uftione toJlicquodredundat, luxata

& fra&a oiTa reponit in locuin naturalem. Ulcera me-dicamentis decerget, carne implet > & cicatrice obdu-

, cic. Quibus ia lebustria (ibi maxirne proponerede-

bet Chirurgus , tumutbrevi curet, vm utcuretcitra

dolorem> tum ut maxime cutd. Ac rurfus ut tu:d cu-

;rec, tria poiiifimum confider^bic : Unum primum=queut abfoliitionemoperisconfequatur; aiterum,ut:

ficubi hanc non coniequatur , falcem curandum nonilsedatj tertium, ut vitiumnonrevertaturfacile. Ha?c

i enim qui prsefticerit , meritdoptimus Chirurgus cen-

febitur.

Cbloren , id eft , pallidui & aYUginofus color , i. pro-

gnoft. 20. duo fignificat , incerdum quidem vi-

ride, uccum braificam £»» dicimus. Quodcolorisgenus , ut fcribic Galen. comment. 1. in progn. rubronigrius eft , & veluti principium quoddam nigri & li-

vidi. Provenit a frigiditate , ut & color niger , icd lon-

ge minori, Interdum verd pallidum, quod proprio

»%l•** dicicur, ex loquendi quadam confuetudine Afia-

nis Gra?cis familiari , qui aliquos pallore fufFufos vi-

dentes , quaerere folent qua de csusa z^fai evaferint

,

non arbitrantes »> atque #£/>«> abiovicem differ-

re, uc notavit GiIenus,comment. i. «? ri g$&£*otJ&>*. HipiC Chlorofis, qtise partim de morbo, febre pal-

lida, uceri vaforum opplenone;partim defymptoma-

te , difcoloratione univerfi corpoiis habitus virginuoi

nubiliutn»exuteroa?grotantium ufurpatur.Cboana, hfundibulum , Scvpho, Pelvis, Pyelos , figni*

ficanc, diotum , canalem feu cavicatem quandam > in

quam meatus cerebruniexpurgame-sin palatumdefi-

nunc

So L Cnunt, ufque ad adenis ventriculurh, 9. de ufu part. cap.

3. quae vulgo lasuna dicitur. Alias , Choana, #>*»©-, fe«

#»•»«» , a %u j id eft, liqnefacio, dijfundo , vas dicitur ex

argiUa,quoargentarii & chymici ucumur , infundcn-

dis acliquefaciendis metallis.

Cbanicidas, inftrumenta qusedam vocant , quibus mC^lvarias fra&uris utimur, 6. meth. 6.

Chcerat , id eft, Struma, faepe propter ulcus quod mmanus, aucpedis digicoiit, glandulae ininguinibus,

& alis , tam intumefcunt , tiim phlegmone occupan-

tur,quin etiam in collo, & fecus auies,faspe glandulaj

iis (quibus in collo, eapite , vdaliquavicinlparteul-

cus eft natum) incumefcunt: nominant autem ipfos

adenas > ciirn iic mtumaerunt , Bubones, quod fi lcir-

rhofior earum partium phlegmone aliquando fuent,

haec& aegre fanabilis redditur, & C£oy<#, id eft , 5* y«-

jwa, dicitur, 13. mcthod. ?. Oiiturnon excalidaqui-

dem materia, neque ad iuppuiitionem tendente , fcd

pituitofiore & frigidiore, qui fubinde aiHuens , Stru-

mara non moddduram, fcd mirseetiam magnitudinis

aliquando excicac. Otonisaucem Struma ineluditur

membrana, utiSceitoma» Acheroma, & Meliceris.

Dicirur autem %t&s , vel >™ &&&*** , vela

porcis , in quormn gutture frequentes ejufmodi tu-

mores reperiutnur. Alii verd a iiiulciphci partu poi>

corum, nomendefumptum pucant.

Cholagoga»id cft> bilis eductiva medieamenta, 4. a*

phor. 1.

Choledocbes , id eft, vificahila receptiva , quam etiam

JecorJsvtficam nominant , libr. 6. deanacom. admod<

cap. 2.. Eandem etiam Cy'fiim hilu , id eft , Vtficam bi•

In fufctptricemvacain , 4. de ufu part. capit. 1 1. uc &ftlln folliculumj 5. deloc aflpeft.capit.?. Eftautemxv$i; %t^-Mx^% veiica in ca vis jecinoris fica>irrcer venas

portae & cavse radices, biiem ex jecinoreactrahens.

Gonftat iimplici tunica , viilos habente intus reftos

,

£ D I C U . 8nec ita multos, foris tranfverfos, & medios horiim ob^-

liquos. Ac ic<5tis quidem bilem trahic ex hepate , ob-

liquis retinec , tranfvetfis vero expellic. collo enimfuo itomachos habet duos ; unum in hepar incer vense

portae & cavse radices , numeroiis furculisdiflribu-

tum, quibus bilem in fe allicic -

3 alterum verd raro ge->

minum, fajpiiis fimplicem in ecpbyfim delapfum, quoin ipfum & inteftina bilem flavam expellir , eversa fa-

cilegemina membrana ejus ofculumin ecphyficlau-

dente. Maximo illa hepatislobodimidiamergitur

,

reliquam fimae hepatis cunica tegit ad venae portse ex-

ortum) a qua venulas duas, quas& quibufdam ap-

pellari? placuit, & a vicina hepatis fimae arteria arte-

riolas in imum ufque fundum admittir. Recipit vero

etiam una portionem quandam nervi , qui a fefta* con-

jugationeper coftarum radices dextraparteadparcesventris inferni pei venit.

Cbokra , id eft , biliaris, i.progn. 15. eft acutus affe*

&us , cum vornitibus biliofis multis, alvique deje&io-nibus , Suris quoque fe contrahencibus, ac frigefcen-

tibus extremicatibus , fiuntque m his a?gris puiius mi-nores, & obfcuriorcs. Chohra duplex eft apitd Hippo-ciatem \ altera, humida, in qua, uc omnes ndi unc , vc-

hemenseftexcretio bilis fuprainfrque erumpentis

,

inceftina graviter torquentur , accedunc convulfiones

,

iaepe etiam crurum Sura? contrahuntur ; altcram , fu-camcholeram vocat Hippocr. abeadem piovenientemcausa , ac circaeadem confiftentem * at citraventris

fluorem , & vomitum.Iib, iinit. Hicmorbus excon-tirma* ciborumcruditate proveniens quibufdam acci-

dic certis intervallis < omnemque corporis rediindan-

tiam educic, unacum vitiofts humoribus , magnaraquoque bonorum partem evacuans ; tantus eft impe-tus , tantaque vis erumpentis humoris biliofi&&feu#Ase/ia»7* 5 dicuntura Medicis , choleramorbola-borances. Nomen habec non tam a%* s quam a #**?,,

F i4

8a LEXTCONid eRJnteflinum , per quod materia ex ventre egeritur.

Cbondros , ideft , Cartilago , 7. de ufu paic. cap. 3.

pars coiporisomnium , poii os, maxime terrea & fo-

]ida, fenfus expers Communi aucem figmficatione di-

citur Granum , & quod feorfum ex aliquo concrevit >

Ut falnfruBum , aut grumttt , & thurn mica {tugranum ,

quod#4©» <£*>« a Medicis appellatur : Quod &a Latinis ^//C4 diftus fit ^®-, nemo Dotforumignoravit : tam confcntitincomniainterfequse Grseci

<&#»*, Latini de ,yi//crf prodiderunt.

Cbondrofyndefmm , id efi , cartilagintumligammtum>

1. de tetnp. cap. 9. Hinc & mfottyems , unio oflium ,

cartilaginis interventu fa&a.

C/;or.f , ^«/, id eft, regioms oculorum, Ceucavitates,

quas fuperciuis fubjacent> 8. de ufu part. cap. 6.

Cbonon , id eft,ftcundina t eft membrana extima fb>

tus vulvae prsegnantis mulieris adhserens , mulrarumvenarum, & arteriarum contextu , incervalla membra•uis obdu&a habens , cui duae alise membranse interius

adiiafcuntur : Alcera.qua? Amnium, ideft, %Amkulumt

dicitur, totifoecuicircuroje&a : Altera,quse Allan-

totides , id eft, lnufiinaUs , eminentibus tantum parti-

bus, capiti, natibus,pedibus,duplexfuperjefta, libr.

divuJya?diiT!cap. 10. quae Arabicis Abgai , Camifia

foeim , & profundatiofudorts dicitur , libr. de anat. viv.

#2*>» aiii?.eturuna cum fcecu , cumque utero exten-

dicur, ac icecum totum involvit , etiam qua os eft ute^

ri > ucfcribit Gaienus. Dicitur fciwi£#p$, quodineo vafa , veluti \n choro difpofica fint. Sunc tamen qui

&>e* 09 per * fciibantj quod fcetus velutidomicilimn

& fedes fit : vd quod una cum fa?tu ;£»£«*> id eft, pro-

cirirf• Dicicur alias /7^ » id eft , J-xunda > uticri-

bit Paulus, libr. d. cap. 75• Quo tamennominenooextiina modd foecus membranj , fed totum etiam fce-

tus involucium cribus membranis compa&um fignifi-

catur,

Cho-

£ D I C . 83

Chorotides pkxm (qui & Retiformes > &t{etkuUrts*

dicunrur, vidc Pltxtti retiformts ) ftint convolucioncs

membranarum cerebrijtx mulris. venis & arteriis, fe-

cundaruminilai effigiatse, nomine 2 ^^ , ideft>

mtmbrana dedu&o , qua? fcetum exninftxus in orbemambit, 9. de anatom. adm. cap. 3. Conftituiturautem

prope medium cerebri vehtriculum 3 p.de ufu part.

capit.7. Dicitutadhuc & tetiuiscerebri membrar.a

Choroeides , id eft,fecundiformn meninxi 8 . de ufu part«

eap. 9. ed, quod cerebri vafa non aliter iuftineat.quam

vigei*' vafa ad foetum pertinentia comple&itur. Di-citur & Cboroeides , ocuH tunica , corpus quoddam re-

titorme, quafi tunica , (Amphihleflroeides difta) humo-itm vitreum oculi ambiens , quod ex portione tenuis

meningis , & ipfius quafi cerebri fuperne defccnden-

te, atque amplificata , eft conflatum reti fimile > quodrenformecorpus, a Chorottde, id eft } tenui meninge.qux

i!li fupcrne committitur, continetur; unde tunica ocu*

li Choroeides dicitur, 10. de ufu part. cap. 1,

Chorda , eft mcmbrum , ab extremitatibus mufculi

ortum habens , ad fimilitudinem Chorda? arcus eflfe-

fta. Eft autem Clwdaidcm quod Tendo , non quod /;-

gamtnum-i C, aphor. 4 * . & libr. de anar. viv.

Chordapfw , I/foj» feu Vohulut , eft tumor eminens 8

in tenuium inreftinorum parte interna, ut videatur in-

teftinum ad fimilitudinem Chordse obvolucum % vel

ab inflammatione» vel obftruftione aridi ftercoris s

graviter iegros vomitionibus crucians , aded > uc non-nulli ftercus quoque evomere confpiciantur. HincStercoraria etiam dicitur Vomithi & Mifereremei Do-mint> e.deloc. affeft. Dicitur autem/^V^s , quodqui manum Joco dolenti admoverit , is veluti $ pffisuTi-) , id eft, videtur fibi Chordam cangere, proptcr

magnam ex inteltini inflammatione tenfionem• vide

84 L I CCbronka agritudines t id efl, long<e, de part. art. raed.

cap. 7• vide Polychroniiis.

Chryfim t^ yh , terra eft aurea , in qul parvis

terra? particuhs immilise funt parva? auri partes , quae

ab igne in fornacibus fufse fecum cceunt , y . de fimpl.

Ckylm , eft horddlattifvecremorianalogusfuccus,

albicansex aflumptis cibis, nativicaloris vielabora-

tus, partim tenuionbus potcionibus , partim craffi<ii-

bus conftans , ex vencriculo per mefaraeas in jecur , uc

ibi fjnguinis fbrmam confequatur , tranfmittitur, lib•

deatrabile, cap. 3. Ejus generatio >*> dicitur

,

ventnculi propna a&io , perquamcibus m Chylummticaiur.

Cbymetbla, id eft, Perniones, 6, fimpl. vide Perniones.

Chymtfts (quas& Cbemofis) eftutiiufque palpebras

dinorcio, ex inflammatione oborta , 4. dc comp. med.]oc. cap. 4. Eftnem Chymofis , rubra,carnofaquccor-

neae oculi pellicula? iiiflammatio > iib. de remed. parc.

fac. vide Cbemofis.

Chymm, eft nutrimentum ? feu humor ad nucrimen-

tum animalisin hepatepiseparacus, depofitis excre-

mentis . 4• de ufu part. Atqui Amiqui faporem voca•

verunt Qhymum , id eft, liquonm , lib. deocul. part. &.

cap.i. C&yWaucemappeJlatioapud Hippocrat. fem-per humoribus corporis deftinataeft , ex quibus nos

confticulmur.fanguini inquam.nutrimur, & fovcmur,picuitse > & dnplici bili flava? & nigrae: ApudPlato*nem verd, & Arifloteiem , guftabilis quahtasqua?vis

nobis ihfita , Cbymnf, id efti Jb/w, nominatur , lib. fi-

nic. x>f& itaque communi fignificato omnem humo-rem defignat co&ione quodammodo incraifatum, tamin animatuibus, quam in plantis: Inde "§ djyup* Sc&* notnina deduoh funt. Quibus ca deugnan-tur, quse humorem bonum malumve, hoc eft, nutnen-do corpori fervandoque apcum aut incommodum cen-

tineoc; Inquonihildiffert %>Kos**9 &%>(**. Sed pe-

culiari

D I C tl . *$culiari (jua^dam fignificatione>^ appellatur ipfa gu-

ilandi hcultas five qualitas , quam Saporem vocanuHicautem nonaliudeft, quampartisficca? terrer.ai-

queinhumorepermiftio, vel partis ficcaeper humo-reni vicaloris percolatio : efficiturenim Sapor permi-

ftione quadam-

Cbypbofis, id eftygihbofitas, (quam etiam Chynofinja

cft , lncurvationem, dicuiK) eft diftortiofpinse in pofte-

riorem partem, ut in anteiiorem Lordofu » >.o'p<&£$ di-

citur. Galenus fcribit, Hippocratem folitum

nominare , quos omnes *vfl*s appellam. £ft autem^ vitium fpinae, quod a cafu , ictu, & tubeiculis,

antenorem thoracis partem diftendentibus , pulmo-ncmque prementibusaliquandocontingic , ut docec

Galen. comment. ejusaph.quo fcribic Hipp. gibbos

€X afthmate aut tnffi factos ance pubereacem mori.

Cbyrtofist vide Chvpkofis.

Cicatrix ,, ab Hippocrate nunc fumicur pro ipfis

ulceribus, nunc pro confolidatione ulcerum , caro cal-

lofa,procuteindu&a, ubi vulneris.quodjamcoivic

»

hiatus fuerat, i. de artic. ^6. Parciculatim autem ci-

catrix oculi appellacur , ubi nigro oculi ex ako ulcerc

,

lnembrinaecraifitiesfupervenic , & coloralbiorappa-

ret •, quae Cicatrix , fi Ut & major, & cr^ffior ex ulcere

Iridisruta, dicitur Albugo, lib.Introd, cap. 15. vide

Albuzp.

Olia , extremse illse palpebrarum partes func » quas

in fomnis claufis oculis fimul committuntur , qiwe &Tarfi nomiruntur, lib. Introd.

Cmgentes , (ive Succwgentes , membranse fimplices

quaedamcunicaefunc, tdaearaneorumiimiles , (mem-branas quidem ab eflenria > tuntcae vero ab ufu nuncu-

pantur,) qu?e totam utramque thoracis regi >nem in-

terrumfubcingunc, vocamurque in coftjs Cmgtntts,

Gra?ce Hvpt^ncotes ; ubi verd refta ad jugulum perfe*

runtur > Inhrcipkrtus, Graece, ^^VJems, (mediutn

F 3 tho-

% LEXICONthoracem latera duo diftrahenfes) ubi pulmoni cir-

cumlwereicunt, hujusoperimentuin funt; quarum ba-

fis fupemis partibus fepci tranfverfi objicieur; inferio-

ribnsaucem aliaquaedam membrana, huic perfimilis

fubftrata, quae Peritonai vertex , & principium , jure cp-timo nuncupatur, o.deanat. adm.cap. s.

Cinumenut , ®* , id eft, qui movetur, morbuseft , qui diverfis horisfemper accedic, ac remitcit,

Contrarii hujus funt affe&us «swttj , iiidem horis fub-

jnde accedentes , & remiuentes. IlJius fpecies dua?/

jintictpansa & longius emamns » &gdbv&*K9fa *j oyifrMtw•.

Ille qui prsevenic, citiiifque horas periblvic , ProUpti-

cm , five Anticipans dicicur •, qui tardat, Hyftericns, id

eft , pofterius invadens , Jib. de Typis,cjp. 3. Kimng

omnera motum fignificat> & pro abfurda in segris mo-tionefumitur, cilm autmente turbati,aut incontinen•

tia corporis vexati , inordinatos & cemerarios motusexercent,p'iji7«(]t4^uejungitur. InCoac. pra?noc.

Cion, hoceit, Columna, idem prorfusquodxKUf.

Hoctantumintereft , ut ait Galenus, quod ^y*-, Vcteres xUm , pofterioies aucem'» appel-

larunc. vide Gargd^ow, & Staphylc.

Cionu) vide Staphyle.

Circuhm, Ciwt Piriodm % efttempusintentionum &rcmiifionum in morbis quaefiunt: ut Typuseftordoearundera intentionum & remiflionum, lib. de Typis,

cap. 3. vel Circuitus» iive Periodw , eft fimilis abeodemad idem redicus > i.aphoriz, Sic enim fingulis ac-

ceifionibus recurrit morbus , ut redintegrari renovari-

que videatur. Is in febribus intcrmiccentibus roani-

feftiffimuseft, atquealiis raorbis qui fimiliter poftali-

quodintervallum repetunt. Conrinentes perpetuique

morbi circuitus nullos habenc. Eft aucem aiius bre-

vior, qui cico recurric.alius plurium horarum vel die-

rum, aJius analogiam fervac , alius nonfervat. Eft au-

tem analogia cempoasad tempus* moiis admoremcolla-

D I C tl . S7collatio ', ut fi fiat eddem hora , vel cardet, vel antici-

pec, aequaliter auc inxqinJirer , ordinace vel inordina-

te» miciiis vel fasvius. Omnisaurem per circulum vi-

decur heri, uc qui ab unoftatu redeac in eundem>acque

id perpetud ad tinem ufque morbi obfervetur. Icaque

ab norrore qui febrem tertianam inchoat , ufquc ad al-

cenusacccffionishorroiem circuicusunuseft: fimili-

ter a rigore febris quarcana? , ufque ad initium akenus

rigoris unus circuitusefl: Ergoin circuitu remiflio

concinetur, five perte&a , five imperfe&a. Dividi-

tur enim circuitus in duas parces , nap&Qw* & «»««hoceft. t acct(JiQMm & remifliomm , uci Hippocrates di-

ftinxit, & Galenus multis in locis explicavit.

Circnmctfioi vel CircumfeBio , eft ablacio curis glan-

dem contegentis. inviiiii pudendo, quae Fraputium

dicitur, lib. finit.

Circumnuens, vide Itwuens.

Circumoculam tunica oculi eft , quse a crafsa meninge

orta, totioculofubfiernittir,circumeangens , & cir-

cuminduens oflfeam oculi fubftanciam , ne oculus huic

inditur nudus» lib. de anatom viv.

Circumojjalft membrana, quafi ofllum involucrum d*-

xeris, eit, quae fingulisofllbusin longitudinecircum-

jicitur, i.defem.cap. 10. quam in capite, Ptricranion

dicimus, libr. de anat. oculi. In coftis jutem, aliifque

oifibus teie cuo&is, Periofiion, 8. de anat. adm. c..Cirriy vide Comua vulva.

Orfocde, vide Cde./ ld eft, Varix, alias quoque venas omnes dila-

tacas, Anciquiiicnominabanc, lib. de tumor. cap. 16.

Id autcm contingic venas, non etimi arteiise , propter

tunicas mollitiem. Arceriasnamque cunica? crafliores

funt atque robuftiores. Diftentioniscaufa eft fanguis

multus & cra(Tus,qui non faciie cedit , fed cui contra

cedere vena cogicur, praeiertim vero fluulentus , qua-

lis melancholicus eft, proindeque abeo vaiices ut plu-

F 4 rimum

SS L I Crimum fieri, Medici omnes prodidcrunt. Fiunt tamenincerdum a pituitofo atque a puro etiam fanguinej

praefertim quidera in cruribus , propterejufmodi fan-

guinis gravitatem : aliqinndo verd etiam in tempo-ribus, & in ima parte ventris fub nmbilico, & circa te-

iiiculos & fcrocum, atque in ipfis etiaminguimbus.

Nafcicur & in palpebns , authore Ae'cio,atque, ut fe-

mel dicam, in omni parte qus venas habeat , maximefi prona eft , & longius diffica a fonce caloris natiyi

;

\ide Varices*

Gtta, vide Chtofa.

Chtofa , id ert, vitiofi cihi appettntia , qualis gravidis

contingit, 6 . de finitate tuenda,cap. 9. Dicitur etiamCnta , Piea , & P/wf/o 5 1. de fymptom. cauf. capit. 3.

& cap. 7. Capfaeft vitiofum quoddamrecrementum,vcntriculi cunicis impaftum , fedcujus vitium facile

explicarinonpoflir. Pro diverfis autem ejus qualita-

tibus varia appetunrur, fed imprimis Acida , Acerba,atque eciam Acria 5 & aliquando Terra? Teftae, Car-bones. Panni veteres, Putriacoria,&aliaejufmodianatura abhorrentia. Maxime autem hoc malo gravh-

dseinfeftvnruradextremumiifquefecundum tertium-

vemenfem. Qyartonamqueeofere liberantur, pai>

tim vitiofo humore per vomitum vacuato,parcim con-

cofto , atque etiam abfumpto crebris vomitionibus,

faiiidio, & ciborum quibus vitium ali debuiflet, abih-

nencia, quodqueau&ior eo tempore fcetus unacumfanguine vitiofum pariter humorem attrahat> atque

coniiciar. Verumramen viros quoqueidem affe&us

aliquando exereet , tum & ii vitiofum depravatumqueeiufmc.di humorem in ventriculocollegeiint.Vocatur

hoc vitium a Gr£Ecisx<V7ii, vel a picae varietate, (eft

enim avis varia , nec fibiconcolor , fed quae alias plu-

mas & pennas candido , alias nigrocolore praeferat)

vcl quod foi te affedu coniimili picam laborare obfer-

yanjm fit. Piju. grayidarum malaciam fsepe dixit.

04?

D I C . 89ClavtSy five lugulum , funt duae prima? cofte prop^

guttur , inter os peftoris , ac fpinae finem, quse ad fca-

pulas eft» a natui a conflitutae, 13 . de u(u part. cap. n,Claviculat ctiim vocant, hb. de mufc di(T. c 11. quas

vulgd Furculdi dicunt,quarum una/«^r/or, altera, m-ferior nuncupatur. Recentioribus autem , elatiorein

thcracisfine, & quidem in anteriori parcc Claves ex-

fiftunt ; fic di&ae, qudd fterno, Omoplitas, id eft, hu-merum firmenr, is autem Hnisvulgd, Furcula fuperhr

dicicur 3Cavitates fub his Oavibus -»^ appellan-

tur, id eft, Juguli, ut fint duae Claves , & Juguli coti-

dem, dexter, & finifter : unde & efepwi&s , jugularts

vena a Graecis appellantur.

Clavtn, five Gomphos , eft oculi morbus, ciim Uvealocum fuum egrediens, pelhculas fuperficie tenus ope-

ric, undeejusformark , quafiClavus, libr.de ocul.

cap. 11. vide Gomphos & Myrmecia,.

Clunts, vide Coxa.

Clydoms,¥.xvfa»> Symptoma eft retentricis faculta•

tis ventriculi,cibos, vel non compie&encis , vel dimi-

nuta?> velviciofas, undeflatulentias, & flu&uationes

cum fonitu fuccedunt ; flatulenciae quidem, ubi & ci~

bi flatuofi funt, & ventriculus non admodum frigidus;

flu&uationes cum fonitu , cum vel nihil in eo contine-

tur, qudd verti in flatum poffic , vel vehementer fit re-

frigeratus, 3.defympc. cauf.cap. i. Qui hocfympto-macelaborant, non poffbnt concoquere fufficienter,

& £0 diutius in eorum ventre gravitas manec, quo tar-

diusconcoquunt.

Clyfler , -fy > Latinis idem eft quod Lavamen ,

reUxAblutw,, a Verbo , quod & lavare fignifi-

cat; AlionomineGr2ecisiy«/t^i, ab , infundo,

aiciturtqu&voxLmmsinjeElionem (ignificat. Medieihujustimporis, Clyfterx & Enematts Grsecis vocibus

quam Latinismaluntuti. Dicitur adhuc & Clyfma %

unde Diadyfma , id eft , Jayatio ad ulcera , & dences

F 5 ticu•

96 L Ctitubantes.infirmofque. Dicitur adhuc & Clyfmuf t dcmedic. tacult. part. cap. 16. Eft atitem ChjUr n^edica-

nienti genus , quod liquidum mtra parcem aliquam

corpons iniicicur; Sedpnvatim etiam inftrume:>tum

jpfum fignificat, quo medicamentum injicitur. ld Ga-lcno , uc muitis apud eum locis videre licec , fuit vefi•

ca, cui cornea vel alterius materise tiftula re&j , & fra-

fta ad finem annexa erat. Clyfierts ufus praecipue in•

feivitinceftinis,iifquecra(lioribus \ nequer-mmad te-

nuia j fere pertingit. Convenit tamen & ucero & au-

ribus & fiiiuiofis finuoiifque ulceribus ; fcd qui utc-

ro adhibetur, pcculiari nomjne ftmttfau-nts dicuur.

Eft autem mulciplex CljslerH facultas. lntempetiem

emendatcontrariaqualicate , decerget ulcera , ficcat,

congiiuinat » mollit alvum, vim excretori3m fopicam

inicac, vacuatomnisgeneris humores inteftinis con-

tcntos, foivit fiuus , fedat dolores , adftringit alvum ,

pro varia msdicamentorum , ex quibus conitac, facul-

tace.

Cneme , , id eft, Tibt^ feu alterum ex duobusofllbus tibiae , eodem cum toto membro nomine ; al-

terum veid Perone , feu Fibula dicitur > 3. de ufu p3rt<-

capit. 9• ambiguae ergo figmficauonis eft. Interdum

tocam eam paitem figntficat, qua? inter aftragalum ge-

nuque pofitaeft, oifibus geminis conftantem, quamCrut Latini dicunt* Interdum vero idospeculiariter

defignat, quodeorum eft maximum , Latini Tibiam

vocant, namquodminuscft, ^pe>5j,ideft, Sura , ap-

pellatur. Sic^^s modo utrumqueos cubiti , modoeorum longiflimum fignificat, ut annocac Gilenus•

Certum timeneft , in* »^f parcem efle §? ,

quod Galenus dividicin tres partes , ^ **ycg• *§

ynh*. Eft autem os tibiae crafliflimum & intenori in

parte fitum \ eique foli femur per Diarchrofim articu-

latur. Nam m^n tenuior multo eft, & exterius fita,

nec tam alte affurgit > ucgemicontingerepoilic. In-

ter

D I C , 9ter fe autem hsec duo o(Ta membranofo ligamento fur-

fum deorlumque colligancur , in medio multumabinvicem difcedunt , ut fe habet etiam in cubito & ra-

dio. Qua parte verd tibia cum fcmore copulacur»

magnani hibecepiphyfim , & ineacavieates duas, ira

quas duo fcmorl•. condyli inferuntur. Inter eas autemcorpus quoddam «#»»$ erninet , ipfas eciatn ca-

vitates adaugens , & mter duosillos femoris condylos

attollitur. Habet autem & tibia inferiore in parce epi-

phyfim interna in parte prominentem & gibbam, fic-

uc & aliam ^m externa inp-irte, qiisequideni duae

apophyfes *£ , id eft> malieoli proprie appellancur.

Eftautem tumcibiaetum perones figura prope trian-

gularis. Ac tibise quidem anterior angulus quia mul-tum acutus eft, a quibufdam ax.a#% .• quia vero veitici

frons eft8 etmxtqftuv nominatur.

Coadjutrix caufa eft , quse virtute morbum effi»

cere non poteft, fed alteri auxiliatur , ut libido arcicu-

Jarem morbum promover,& fanguinis eruptioncm rc-

migaciojib. Introd.cap, 8.

CoarticuUtio, vide Abarticulath, & Dearticulatio.

Coccyx (yulgoCauda) ideft, Cuculta > eftos quodfubeft ofll facro, lib. de oflib. cap. a. & $. de art. 104

;

vide Cuculut.

Co8hy quid fir, hinc nofces, cum faculcares quatuorfint, atque inter eas non minime valeac alteratrix , pcr

quam natura alimentum affimilat , CoHio nuncupaturnueritiva? fubftancise permutatio, fecundum qualita-

tem , 4. rat. vi&. 44. Perfe&a urinacoBioeft. , quandoin urinis fubfederic aliquid albunij & Jaeve, & «fluale

,

& continuum : Dibil* aurem coHio eft » quando exaquosamediocriterfubpallid3 faotafuerit, & quidemfi turbulenta apparuerit, & talis permanierit,ha?c quo-que imminutae, & debilis co&ionis eft fignum 3 & ru-

fa etiam accenuis* exeodera genereeftj i,de crif.

cap. 2.7.

CoBi••

L CCoRior.itfigna funt , quae hominis hlutem i non ta-

men perCniim,tuturam oftendunt , quodiftinguun-

tur a Decmorifs , qua? falutem h"minis ftituram , per

Crifim oftendunt. autcm » quas in fpirandi fic

inftrumentis,/j[;Kf4 j ejus quse in venjs , urinai\ illius

quae inventie , alvi excrtmmta , indicia , &charaBtns

ftatuere oportec ; in febribus (quoniam venofi geue-

ris funt p^ifiones , nam & arteriasinhocgenerecom-

prehendimus) adurinas praecipue attendereoporteCt

i. decrif.cap. 7•

Ccecumforamen, eftanguftius illudforamen , quodex duobus insequaiibus foraminibus , quibus quinta

nervorum conjugatio a Cerebro excipitur 9 prope au-

res eft collocatum , cui fubditurlabyrinthus quidam >

quem natura efFecit, mufculis temporalibus confulens,

nervumeis durumfimul, & labiis immiccens * i>.de

uiu part.cap. 1 3• vidc Meatm auditortus.

C&curn inteftinum, five Orhum , five Monoculum , eft

quartum inteftinum in ordine , primum locum inter

craiia obtinens, lib. dcanat. viv. Quidamillud/4ccK?»

nominant.

Cceliftatm t ideR, ambientisnos aeris temperies

,

temporifque ptsefencis conftitutio, 9. meth. \.

Cceliay>& apud Grsecos, fineadje&ione omnemvencrem fignificat , 6. aph. 10. Apud Ariftocelem ta-

men dicitur Ccelia, illa tantiim corporis partiscavi»

tas, inqinmcibusdevoratur, & prima concottio per*

agitur.Latius tamcn patet hoc nomen, nec receptacu-

lum moddciborumfignificat, fedomnem etiam ca-

vicacem in proi undo poficam > ut cerebri, cordis, jeci-

noris, & reliquarum partitim. Apud Hippocrat. nunc

cum adje&ione fupcrior , & inferior venter fignificatl•»

tur• uc/«/?morficvenniculus •, inforior, omne, quodfubdiaphragmjteeft , fpacium latius. Erorianusan-

notavit 77)» ^<a/«* ab Hippocr3tedicinon modofpa-tium illud lacius , Ced interdum inteinum quoque tho-

racis

D 1 C U . 93

racis fpatium , & ventrem ipfum , & ulccrum cavica-

tem.Cceliaea , id efl, Ventralu difpofitio , communis mor-

bus eft ventriculo. & inteftinis , jn quo materiae , non

mordaces, egeiuntur, ob intefiinoium imbecillita-

tem , quae retinere contenta , ne exiguo quidem tem-

pore pofluncfed tz iliico excernunt, perinde ac fi gra-

ve aliquod onus deponerent, haud fecus quam in ftran-

guria , in qua ob acrimcniani & vellicationem vefica

jugiter, quicquidadeampervenerit , excernit, quddirolem lptius vel exiguam fuflinere nequeat ; 6.1cc.

aff.cap.i.undc^<A<a^ dicuntur, quibus excremen-

talaevia, humentia & femicofta, alvo cominemer

fluida redduntur aliquanto poftquim aflumpta fue-

rinc tempore. Caufahujus mali eft aifidua cibi cor-

ruptio&cibus cacochymus , adhsec frigiditas , auc

vehemensardor, autplagseventriinfii&a?. Exlongis

quoque morbisfacile hicmoibus contrahitur; vide

JLienttria.

Ccelomata, funt rotunda, & cava ulcera , bothriis la-

tiora , quae in oculis circa Irim nafcuntur , in cornea

eorum tunica,lib.Introd. cap. 15•

Ccelum , ^/» more vulgi, appeliat Hippoc. aerem 8

1. de morb. vulgar. 1. qui lupra nos eft , ufque ad nu-

bium regionem, com. 1 . in 1. de moib. vulg.4 . quam-quam eo nomine cavitas omm defignari poteft , camenfpecialiter Coelum vocatur fuperiorn palpebrafuperftcies >

ficuc Hypoccelum^* pars infenor , quse ei refpon-

decillud tuminaquaincercutem,umiin alteriusge-

neris ma!o habitu , tfcm in diuturnis hasmorrhoidi-

bus , longis mulierum profluviis, atque inchoanti-

bus ophthalmusintumefcit. Suncqui Ccelwn rdyjT-

* oculorum interprecantur cavitates , quseiub ocu-lis , & utraque nafi paite cernuncur, qua? camen xeufy)

dicuntur.

Cceruka oculi tunica eadem cft cum Rhjgoside „ Vvta»

&

94 LEXICON& VnifoYmi , procul dubio ob verficolorem internam

hujus fuperficiem fic di<5ta , io.de ufu part. cap. ^ . vi-

de RJjagoi.

Coincidemia > five Intercidentia , quam Parempto/tm

Grseci vocantj eft, cum aliundeinaliud vas humorfluit , 7* deanat. adm. cap. 16. Inoculoaucem co/*wc/-

itntia eft , ubi in meatum porumve opticum qui a ba-

fi cerebri veniens> oculovidendifacultacem tribim

,

humoradaperto, vel rupto vafe incidic , obturacque

cum, unde cum dolore vifus ofFenditur , libr. Introd.

cap. 15.

Coindicantia funt , qusfe praner proprias cujkfque

fliorbiindicaciones, ad hsecaegri virtucem, naturam,

secatem, anni tempus, regionem, coniuetudinem , & fi

quae funt id genus alia , confideranc , ac a primis indi-

cancibus indigicaca prasiidia approbant & confirmanc >

23. nieth. 16.

Cc*la, dicuntur in homine Iongiora, majoraque

jnembra, a Thoracc feparata , & quafidcpendentia >

ut brachia & pedes» Latinis dicuntur Artus, 3 . de ufu

pait. cap. 1. verum Pollux (quod & ,

inquit, vocacur) exfemoretantum & crure conlhre

fcribic. Dicuntur & Cola , offanarium, vide hhmw-dea.

Colatoria ojfa , funt narium foraminulenta & caver-

nofa oflfa » quae a cribri iimilitudine } Itbmoeidea , vel

a Spongia , Spongotidea appellancur : varia enim ha-

bent foiamina, quo modo & Spongiae ; neque ea ha-

bencre&a, utcribra, quod pereafuperflua Gerebri

excrcmenca tranfcolentur, , & odoracarum rerum fpe-

ciesad proceflus raammillares re&a afcendant , 8. de

ufu part.

Coles , cft particula quaedam corporisinfignis , sd

extremum collum veficae fita , qua tnares fceminas ex-

fupcranc, quam Grscci Caulon , me/tcuoi , feu -xi&iw ,

JLati-

D I C U . 95Lltini, Penem, Colem, Mentulam , Virgam, & Puiendum

virile nominant, f.deufu part- cap. 15.

Colicadifpofitioy eft moibus plenioris inteilinidiu-

turmis.in quo cruciatus intolerabiles , difficulcates fpu

randi>iiidores , perfii&ionefque fuboriuntur, libr.fi-

nic. Suntque Colkm & Koh*/winteftinOrumetiam

intammaciones, quorumaherteniiioiisintefiiniaffe•

ttuselt, alcerplenioris, quare deje&iones includun-

tur , & riatus inteftinis itivoluti > eo quod exicum noahibeancdolores vehememes , & tormenta concitaut,

libr. Jntrod.cap. 13. & i.deloc.3f7. 5. Jnde Colica

medicamenta funt, qua? ad fedandum Co//dolorem

fuiic comparata, quse quidem ecfi anodyna funt, a

communi tamen anodynorum forma uiffetunt , quodquae proprie Colica appellantur , aromatis odoratis>

ac urinam cientibus feminibus permifcentur , & quan-

quam Colica vocentur, non tamen ad Colicos tan-

tum , fedadomnerndolorem inqu^cumquecorporis

parte factum . fedandum admoventur, quo fa&umeft , ( inquic Gilen. micio libri fexti de locis aflfeftis,)

ut Antidocos omnes dolorem fedantes , Veteres Coli-

cos nuncupaverint -

yvide Narcotica. Quamvis autem

wxwn variis de caufis oriri poflit » fic tamen potiifr»

roum dicitur , qui a frigido, craflfoque aut vifcofo hu-

more , aut flatuofo fpiritu excitatur. Eum confequun-

turnaufea& vomitus picuitoii atque corrupti humo-ris muko graviores & magis aflldui > quam per ne«

phriticos afTe&us, adhaec excrementorum retentio, ut

ne rlacum quidem , nequeetiam ru&um pofiint emit*

tere. Saepe eciam veluci circuire videtur dolor , at-

que pjurima loca occupare , & modo in hoc, modd irt

illa parte vehementior iieri ? cum nephritici dolorcs

eodem in loco ftabiles jugieerinfeftenr. Difficileta-

meneftdifcrimen,ade6uLnonmodopIebei,fed Me-dici quidem difcernant , omnefque eos dolores , five

Renes ? fiye Ureteras, iive Mekmerkim. five tenuia

etiana

96 L Cetiam inteftina occupent ,* indifferenter appel*

lent.

CotttHka medicamentifacult4s eft, quae ulcera> & vul-

neraglucinat, 5.defimpl. cap. 2. hs^v^ ,

glutinatorium medicamentum, eilquodconjungit &unit divifas partes , uc in priftinam unitatem reducan*

tur. Qiiidam vcu/j&i &^^ eciam appellant,

quod cruentis & vulneribus adhibeatur. Vcrilm nonin cruentis modd protinus glutinandis eorum ufus eft,

ubi finguinem ex plaga adhuc profluentem fpongia

decerferimus, deinde futuris auc fibulis coar&averi-

mus,fed etiam in finibus veteribus , cum ib omni in-

flammatione eos vindicaverimus . purofque medica-

mentis reddiderimus. Ca^terum quodglutinandiia-

cultatemhabec, plus ikcet quidem oportet, quamquod camem producir, nec camen detergeat , nec ex-

purgec, icd contra prorfus fubftantiam omnem in

idemcogat, cujufmodi facuhacem habent medica-

mcnca ea , quae auflera & adflringentia vocantur : ha?c

namque in idem cogendi ac ftipandi > non dccei gendi

neque purgandi iaculcatem habent. Eorum namquefinis eft, prohibere ne ulla incer coicuraspartesfub-

nafcatur humidicas. Eft aucem glutinantium materia

diverfa pro corporum varietate, quae glutinan debenr.

'Quae ex Argenti fpuma, Oleo & Aceto prseparantur,

imbecillam mollemque carnemglirinanc: qua» Bi-

tumine, jErugine, Squama > Aloc.&Myrrh^con-ftant.robultam & duram.

ColIeBiva m<tqualitat pulfuum , quae ex inaequalitate

pluriumpulfujmeftconflata, i. dediflf. pulf. csp.30.

quae eft Sytttmatica dicitur; vide Svfiematica.

Colliculum idem eft quod Nympka , caruncula nimi-

rum membranofa , ad ufiuram colli matricis exorca

,

qua? dum virgodefloratur, rumpirur,quamquodmul*.tum promineat, ALgyptii in Virginibusexciderecon-

iueverunt ? libr. Introd. cap. 10, Acqui plures ex an-

tiquis

£ D C U . 97tiquis Anatomicis, tum prsefertim Avicenna , dicune

lis, quaenondum Venerem funtexpeita? , circame-

dium colJi uteri , panniculum virginalem di&um eifcj

qui Hpntn , aliis Hymtn*on vocatur , & , ut ajunt , irt

primacoitione rumpicur > quod verifimilenon vide-

tur , nam in diiie&ione Virginum non apparet , nee

tifquam quodlegerim* meminic Galenus , fedpotius

credendum cft , collum ipfum , quod mufculofum fit»

& nervofum , ex ipsa cextura tantummodo connivc-

re, & anguftum cile. Nympha veroeftadnata Epi-phyfis, & appendixcutacea, lata * incra pudendura

nwliebre , fupra alarum comnliiTuram , ad urinarium

meacum fita; gemina autem eft , utiinque fcilicet

una » dacaeftanatura, tumornamenticausa > (nara

quod Peni virili praeputium eft , & Uva Pharingi, id

Nympha utero) tilm etiam , ut Ucerumapulvere*fngorc j & aliis exrernis injuriis tueatur , xf.de uf«

parc.

Colliquatio, vide jinaftoicbeiofis.

Collifio, & Contufio eft, ciim exterior fuperficiesperi

cuffi corporis concinuitatem fervat , inulcae vero exi-

guas divifionesin profundoapparuerint \ at ciim ca-

vitasaliquaforinfecDisapparec, quamreicollifae per-

ciuTor imprefierit, tunc MifiO) Graecis ^«^«diciturolib.de fympr. canf. cap. n.

Colium uteri , five Os uteri, eft illud * quod intus efte

ubi Ucerus definit * Collum vero incipit , quod ma-gisproprie Os uteri aiceretur ; nam alcera colli extre-

micas, quaemulierispudendisconjungitur, non Vte*

W, fed ipfius Colii os non fine ratione dieeretur, 5. sph<Hrif. 4^•

Collum, vidc Dorfutn,

Collyria , Latinis medicamenta vocantur, qtiae ocii-

lis admoventur , Graeei Kc*ii&* nominanc , ha?c ve~

ro duum generum funt 5 quaedam enim liquida func *

& paflim Coliyyia norainantur y quaedam arida* & ha?G

... 6 kaf-

98 LEXICONbarbaravocedicuntur, Shf, Gra?ci haec vocam |^-»($;&ii£4* ^ illa vero » v^o^hMs^» , 9. fimplic. & 4• de

comp. medic* loc. cap.}. Ke^.s^e» quodque mtdica-

mentum eil oblongum» rotundum, ex liquoribus, iuc«t

cis, feminibus , fruttibus & metallicis , ad vanos ulus

compoficum , compa&um , cohaerenfcjue in modumfereejus>quddvulgus Pbarmac«polarum Magdahontmappeliat. Sicenim olim reponebantur & ailervaban-

tur Collyria , cumque utendi occafio effet, ea vel inre-

gra, ficuci conditaerant, adhibebantur inufuro, vel

iolvebanturitipu)verem, quiautficcus, authumorealiquodilutusafFectaepartivel oblinebatur > vel lmi-

mentoexcepcusindcbatur, vel fufficionibus , autalio

modo inferviebac Namque ivHB^eA^ Antiquis tigu.

ratum fuifle , & certam habuifie formam, ex veterum

jMedicorutn le&ione cognofcitur , quipleraque me-dicamenta in Colljrii formara fingenda prxcipiunt.

Sunc ex Graecis , qui&&• , fine diphthongo frri-

bant- Sunt eciam qui malint &&** diftum efle®^T

vi nsteMi pS* : hoc cft; quod comprim^t fluxiontm :

alii verdj ©^t 79 **»«» : ucnque credo exiftitmmes»

eam moddumm elfe Collyiorum tjcuhatemtad fiften-

das fluxiones. Verum tarnen non ad eam rem modd ,

fed ad omnes omnium partium affe&iones, quibus ad«

moveri poffunt , cornp:ra:a funt a Medicis Coltvria,

diverfarum omnino faculc2tum ; Fiftulis enim indun-

tur alias adcongliicinandum, aliasaddetergendu.n,

alias vero ad excerendos earum callos. imponuntur&naribusad Poiyporum'& Oza?narum curationem 3

itemque aunbus ulcere afFeftis, authore Galeno. Ad-hibentur& utero tuin adciendas purgariones , & adfreruni atque fecundas expellendas , tiim ad fiflendum

ethmimmodic4S fanguinisexcretiones, &c. VerumCnUyrfa in oculis praecipuum ufum habent , qui quan-

to funt reliqms corporis partibus praeftantiores , tan-

td nbgis Medici veceres in eorum Collyrw elabora-

runt.

£ D 1 C , 99funt » & eorum copia quodammodo luferunt.

Coilobomata Graeci vocanc partes , quaein bbiis auc

narium alis, aut auie dehciunc, & decui tantur? 14.me-thod. cap. \6. quae proprie Curta vocantur , ieu Mu-tila. Hujusgenerisiunt & quasin majoreoculiangui-

\o vocant, eo utique vcl impenfius extemutommoreque fa&o* vel prorfus aboiito.

Colon , inceftinum quinturn in ordine a ventriculoj

fecundum auttm incraiiis, inter eaect!m& re&um nie-

dium» 6. deanat. adm. cap. 9. Diciturverd Colon , id

eft ', Laxius intefiimtm , quod excrcmenta ex diftribu-

tione fegregata fufcipit» lib. Introd.cap. 11. quod &pwgueintefiinum appeilat Galenus , i.deiympc. cauf.

capit. f. unde proptcrfui latuudinem , ipfumfolumquidam vmtrtm inferiortm appellant > 4. rat. vi£t. 1

1

Uld dtxtrapiiusiliapraneive&um, ad finift um renememergit, perquc ventriculi tundum & jecinoris cavumexporre&um, defcendit ad reclum inteftinum. Abice-

dit longiiiime a cemro mefenteriij quod non expediac

venas mdaraicas valde exugereea quae continet cx-

crementa : ca?co autem, ut ait Galenus, ad poicionem

refpondet. Sicutenim caecum valde excuberat glo-

boiumque eft , ita & Colon cota fui longitudine mulcos

habet medios globos , & veluci cellulas, exiguas qui-

dem , nec tantas quancum caecuin (hoc enim totum

veluti quidam ventereft) fed ad porcionern tjus fimi-

licudinemque faftas. Jn eo crafliores fsces' diutifcs

commorantur, donec excernendi teinpus appetat* i ta^

que fitj ut fa?pe ab his male afficiatur, variifque morbis

tentetur, pro contemi excrenrjentiqualitace»

ColumeUa ,'*», Kioms & Columna , five Garganon 3

& Vva , caruncula eft membranofa } in fine palati , &

faucibus dependens , vocis inftrumentum, quod hian-

teoreconfpickur, libr.finic* vide Gargareon } & Sta*

phyle.

Coma> id eft, Soporj live Propenfio & Ddatb in foaiy

G * n»f»y

ioo LEXICONnum , eii , cum vigilare segri nequeunt, non apertos

habentes ctfiilps, fcd connivemes, & alco iomno, deti-

nsntur , c^m. i. in 3. de morb. vulgar. 7« vide Caros.

Hippocraces verd Catapkoram, omnem ad fomnumpropenfionem > Coma appellatj eft eniminfomniHndelacio, non valentibus infirmis vigilantium muniaobire , i'cd cum palpebras claudere cupientibus , tumdormire fperanribus ; cum aucem segri claufis palpe-

bris dormire nequeunc , fed plurim&m vigilant 9 Coma,- , id eft , Pervigilt & non fomniculofum vo-

cac, comm. i.in i.prorrhet. 1. Aliquando Comapromarcore fumitur, 4.fanit. tuend. cap. 4. M3rcereenimtoipere iignificat, atque languore & inertia teneri, un-

de Cdlusde Lethargodicici Marcor eftinexpugna-

bilis dormiendi ncceifitas > & comatofos proinfomno-

lentos, & inertes appellac. vide Sopor.

Comhialn morbw* eft omnium corporis partium , ex

temporum intervallis fa&a convulfio, cummentisacfenfuum oblsefione, qui & Epilepfiadicitux, 3.I0C.

aff. 7. & de differ. morb. cap. 5. Quin etiam morhus

magnus, morbus facer, af]\Eim puereln , & Hircnltm dici-

tur. Puerilts quidem > quoniam paeritias tempore fae-

vic 3 Herculew , non quod HtrcuUs ed vexarecur, fed

quidam morbi faevitiem exprimere voienres , nomenhnc magnicudinem fignificans , Herculeam effinxerunt,

comm. 6. in s.derrjorb. vu!g. 7. Dicituradhaec P«e-

rfijvt ucquiapueritiaincipicns, fere femper confe-

nefcat 5 Lstini Comhialtm dixctuitt• qudi 111 comiciis,

& hominum ffequentia maxirne segroscorripiat. Quoia moibo quia fpiritus fe iere cotum iiifuos ventricu-

los tanquam in arcem recipic (quod & fpiritui vitali

calorique accidic, li quid cordi molelUimeft , tuncenim in cordis ventres , fpinnis calorque vicalis fe re«

cipiunc, reliquis partibuscalorcdefikucis& frigenti-

bus)idcircoaegrinequeyident ; nequeaudiunt , -alicer ouuiiuo fciuire pcffiinc • fed faculcate pri-

ilina

D I C U . .fHna" deftituti mufculi urinam, ftercus , & femen qUafi

refoluti profundunc. Horum enini fyrrjptomarum ego

potiiis eam caufam efle exiftimo , quam cerebriven-

tricHlorum obftru&ionem. Nam prseterqinm non eft

tantavencriculorumobftru&io (qualis in Apoplexia

efle perhibetur) uc curfum prorfus inrercipiat fpirirus

animalis, certum etiamefteam noneiTecommuiiem

omnis Epilepfia?. Tres enim cum finc, authore Gale-

no, comicialis morbi differentiae, una omnium fre-

quemiflimacerebnpropriaeft, hoceft, ab humorein

ipfocerebrogenitoauccumulato: altera» aboreven-

triculi , aflfe^tu fcilicet ab eo ad cercbrum per confen-

fum afcendente : tertia verd, a quavis 3Ua parre, a qua

affeotus ipfe incipiens> fentiente a?gro ad ccrebrum ui-

que confcendit. vide Epilepfia.

Commijfura, quse & Sutura dicitur, Synarthrofis fpe*

cies eft , & oifium compoficio , ad confutarutti rerum

fimilitudinem, quse & Serrata dicitur,cum Serrae mo-do, contrario occnrfu congrediuntur , uhi dentatae-terius partes in alterius finus committuntur , libr. dc

oifibusinprooimio.

Communis morbus, five ttniverfalis , Gra^cis 7xafoi>gH

eft , qui multos in communi invadit 5 cui oppoiuus eft

motbus,qui Difperftu , Cwc Sporat , dicitur,qui aliquos

feparatim tantum invadit. Xmylfe igitur five earo^-

>(9< uW , plures funt fimul morbi vagantes » & gene-

re diverfi five pernitiofi , five mitiores , quorum alius

alium invadic. Non ab aere , fed a viclus raciooe naf-

cuntur, quam finguli habenc propriam & pecdiarcm.

Incer communes alii funt publici , quos vocant. Ende-

mios , in quo genere Scorbucus efti

alii, vulgarts , feu

publice graffantts, quos Epidenn)s,fcu Epidemios vocant i

ut eftpeftilentia. Endemiia morbnt ; fi aiicujus fit civita-

tis, velloci proprius , dicitur Vtrnaculut•* comm. j.in

. de morb. vulg. in arguraento ; vide fuiius, in verbis

fandtrmts, & Epidtmtu.

G 3 O/J-

loi L I" CCommunn , five media Cubht vena cft , qu£ cotnmu-

nis ei , qua?humeralis nominatur, atqueei quse per

axillam ad manurn fertur, i. deloc. aff.cap. 7. quse

& Mediana , & Corporaltf , & Purpurea t & Nigra dici-

tur, !ibr. de anatom. viv. vide Media,

Compages , Capitis funt futurae } qua parte oflTa capi-

tisinterfe mucuo compaftacoapcantur ; futurae verocxcranflationediciconfueverunci Clvariaeenim ofla

aded cxquifite inter fe conjunguntur , & coaptantur

,

ucipforum conjunctioper Harmoniam,ideft,excom-p3ge,& coaptatione frfta, me: iro futura ex pannorum,qui conrunntur , fimilicudine,dicatur , com. 3. in lib.

ae iis qnae in mcd. fiunt, 3*.

CompUxioftbrium eft , quando quse febres horis dif*

feientibusinvaferunt ". Confitfiozutem , quandoeodemtempore incoeperunt, i. de differ. feb. cap. 8.

Compofitns movbus eft , qui ex pluribus acceiiionibus,

& remiffionibus, five ejufdem generis, ut duarum , vel

plurium tertianarum > quotidtanarum > velquartana-

rum , five diverii generis, ut unius tertiana? cum quo-tidiana , vel cum quarcana, conftac : cui oppofitus eft

morbm fimpkx, urum gentieintenfiouem > & remiifio-

nem faciens, lib. de Typis cap. 3.

Cwpr((fio, eft latcrum cujuique vafis aftri&io, &angnltario per coaiitum, 1

. de cauf. fympt. cap. 5. dif-

ferens ab okflruftionc ("juse & oppilatio dicirur, i. decauf pulC c.i.) quippe hasc eit meatuum noflri cor-

poris interclufio•, ex aiiquo tumore , vel corpore inter-

pofito, non pei coalitum , lib. de differ. morb. cap. 7,

Illa autem inprimis ab excernis oriturcaufc, E. G.compreillo extrinfecus nervo, anguftia tneacui ejus

'

contingit) 1. de fympr. cauf cap. 5. & de dififer. morb,C2D. 5.

Compur.Bio , eft perforatio , quae acu fit fuffufis. 10.

dcufu part. cap. tf.

Conarium, vide Ccnotides.

Con-

D I C tl . }Concava vena, , cftVenaporta, 5.I0C affeft. cap. 3.

Vide F*«* pori4.

Concaufa* vide Continentes.

Concepth , id eft, femmHComprehenfio; motus eft qui-

dam contraftionis Uteri, dum femen in icipfum eja-

culatum ample&itur, manu veluti quadam avidiifime,

hb. an animal fic id quod, cap. 2..

ConchulayKoy^ vide ^4«rw.

ConcoHh ert ciborum a ventriculo , in convenien-

tem animali qualitatem alceiatio ; quse concoftio fi

tarda , & segre longiorique jufto tempore iiat , Brady-

pepjtai fiautemin akeram qualicatem , nonin eam ,

quae (kfecundum naturam, fiat mutatio, Dvfpepfia: ii

veionulla fiicalteratio, fed qualesfuntailumpt icibi,

tales in omni qualitate manent, & dejiciuntur, dicitur

^pepfia , 1. lib. de fymptom. diffcr. cap. 4. Aiieratio

ipfj , ufque quo alimentum in fimilitudinem partis

,

quse nutritur , tranfmutatur, ConccBio ^ ubiverojsm

parci apponitur, Nutritio dicitur, 8. de compof. medic.

loc. cap. 64 ConcoBio eorum qua? preter nacumn funr,

eft ipfa maturacio morbi ; ac ipfa ConeoHio in coqiun-

tis fubftantiam dedu&io qusedam eft ejus , quod con-

coquitur, com. 1. in 1. de morb. vulg.44.

Condmfamia medicamwta omnia fngida funt, &aquci>quareporoscucis, & meatusin unoquoquecor-

pore condenfant , &contrahunc: Ceceruai , inftru-

mencum undique torum conflringere nequeunt , unde

& Pycnoticaaicumur, difieruntque a ficcamibm , qn i

frigtda & ficca finc , zbobftrtuntibnt , quod trigidae Sc

cratlse iintfubftantise , 5.ds (implic.cap. 14. vide Ob-

flrutntia.

Condyloma , quafi dicis Nodw, eft extuberatio, qu«cum pblegmone in rugosa contrahentique fe ani par-

te, exfurgit, lib. finit. quae & Tbymm dicitur, 1 4• me-thod.tf. 5. Eftadhuccarnisexcrefcentia callofaindi-

gitis manuum & pedum , in fede item > ac uteri ore

G 4 coakf-

i04 L Ccoalefcens ; fic dicitur tumor hic , quod promineat iq

modum articuii, quem Condylon appellanc , fed hic af-

fe&us infedepraecipue oiitur , rug3 aliqua corporumin ano reduplicatovum infurgente , ac praeter naturaminturnefcente. Quum enim finuofus fit anus , rugas

coagmentatas habet j ubi verd amplms intumuent,tunc fic Condyloma, & aliquaodo citrainflammatio-

nem fit, & moile eft ;quandoque vero cum inflamma-

tione, tumque durum eft, & dolQrificum. Galenus lib.

de offib. cap. 5.

Condylm i id eft, Tuberculum, feu , eft gibba of-

fium expJantatio Radii, & Cubiti, quse Carpo dearti-

culacur ; ob id etiam aliquando Capita dicuntuf , &Apophyjes, 1. de ufu part. cap. i. Dicuntur & E/>f-

|»/;y/« , id eft , artuum eapita -

}ubi enim os medullam

habet, ejus tinibusutrinquecaput inftaroperculicu-

jufdam, uc plurimum vides adnafci , 10. de ufu parc,

£ap. 18. vide Noai, & Ankulus.

Confufio febriur») vide Complexio.

Congelationes, paifiones omnes dicuntur , quae h cau•*

sa frigida , & vehementibus algoribus ortum duxe-runt, lib.de differ. morb. cap. 5. In fpecie Catalepfw,

& NeYvorumrigonm, fic vocitant.

ConiaflaBcid eft, Lixivmm deflillatum,!. ad Glauc.cap. 3. Kev/* tria potiflimum (ignificat , Calcem , Cin&-

rem, Lixivium , fed aliquando additur hoc ipfum dequo intelligi debeat> ut$ tw£»m » >»>»« *VSeV*j JL/-

xivium calm» Similiter >#>/« f»K75^f &*>%$*) , £/-xivium fiiHatitium & excolatum , ex loto & percolato

cinere fa&um, cujufcumque generis ille fic , Vitis, Fi-

ci, Mali, Tithymalorum, Lapidum parciumveani-frialium. Ex reliquiisenim quorumlibet corporumuftorum ablutis, lixivium fieri poteft praeditum diver-

fis facultatibus , proejus quod eltritur natura. EjuSenim quod ernpyreuma , feu igneam naturam babecacerrimarn, ipfumquoqueacerninumeft , ejusquod

tiic I

D I C U . 5hlenon eft. etiam moderatius.• Idem verd etiam Gm-plicicci ywx^ appellatur. Quod fi Cmeri cuicumque

Calx addatur, id Lixivii genus ^«-nWwappellari,Paulus jEgineta author eit , lib. 7. Sunt & alia lixi-

viorum geaera , varias fonita appellationes ab artifici-

bus , quiDusillainferviunt j ut-^ , & ea^w-

&*-*> quorumillud tigulis , hoc veio faponariisin

ufu eit , Difi quis malit paratum ex fapone lixivium in*

telligere*

ConjfHura artificiofa eft, qua? prope ad vcrjtatem ac~

cedit, i.decrif. cap. p.

Conjunftiva oculitunica, vide Bjjagoii.

Conjunftiva caufa, vide Qmtimns.Conaeides corpm , fiye Turbinatum, quod & Conarmm

dicitur , Cerebri particula eft , vdutifirmamentumquoddam venis , a magna vena cava piopagatis adja-

cens, libr.9.deanat. admod.cap. 3. cujus fubfiantia

glandula eft , figura aucem Cono perquam fimilis : un-de ei nomen quoque eft impoficum ; uttlitatem autemei eandem eiTeexiftimant aliqui , qua?eit Pyloro ven-

triculi j nam ut hunc confiimanc eife glandulam, pro-

hibereque ex vencriculo cibum prius , quam is co&usiicjintenueinteflinum cranfumi;adeundem modurn s

& hanc glandulam Conarion in principio meatusejus

confticwcam,qui fpiritum ex medio ventriculo in P<*-

rencepbalidis ventriculum tranfmittit, cuitodem quen-dam efleajunt, & veluc Otconomum , non plures lpiii-

tus de fefe einittens , quam quantum fpiritus mitti

pportet, 8. de ufu patt. cap. 14•

Connutritw morbus eft , qui longinquo tempore ho«minum corpora infeftat, acque his veluti connacus eft f

com.5.intf.demorb. vulg. 6.

Confifientiaurina > hujuseft tenuitas , & craffitudo,

9. meth. 4. quam Arabes vocant Vrina fubflantiam.

Confiflentidy feu Statm Paroxyjmi , .> , eit iilud

^empus acceffionis febrilis , cum jam caliditas mate^G 5 "3m

L Criam conviceric , atque ufque aded calor aupetur , uc

tion modd locurn exurat 5 in quo eft pucrediuis focus,

fed eciam continuatim per totum coipus dirpergaiu•. j

ac cum /am ad fumnuimfervons dcvenerir.t humo-res accenfi , id acceifionis tempus covfiflenttaappellz-

turj tursc veio univerfum laborancis corpus igneumredditur, extensaper totum animaliscorpusarquaii-

ter caliditate , . de differ. febr.cap. u. vide tAjctnfta

morbu

Confiitutio,*(\ 9 eft in propriam fedem alicu-

}us luxaci corporis collocatio, reftitucio , & repoficio»

4. de £1-3.38«

Comenta, i%lflp& dicunturab Hippoc. humores in

folidarum parcium fpatiis & cavicatious conciufi *. qui

tamen non hac tantum racione contmeri dicuntur , fed

quod etiam ab ipfis iolidis partibus regantur & guber-

nentur. Quod enim ii gignantur, quodque ufibus cor-

poris inferviantjid habenca folidis partibusj videCow-

tintntia.

Contentiva caufa, vide Continens.

Comemm fulfus , idem eft ac vehemens , 3. de diff.

pulf. cap. 5,

Continentes caufe (quse continua, & conjunB* dicun-

tur) funt, qua? cum piaefences funt > morbi quoque ad-

funt ; cum tolluntur, morbi etiam difcedunt; aut (ut

in Scholis dicunr) quibuspofitis, ponicur; fublacis

vero tollicur morbus ; uc Tpina , telum : opponunturtvidemibwifeuprocdtarBicfs, & antegreffis caufis , quae

cilm adverfnn valetudinem crearunt > feparantur &feceduncabea: ut,Iabor, Solisuftio,cruditas. Con-

taufa Cunt , quse affeftum fuavi generare iicet poflint

generanc etiam , & alteri cohserentcs , unde Svnaitia

dicuncur: ut, lapisin veiica , & inflammatio; namambse nrinae fuppreflionis caufa funt 3 etfi per fe utra-

que i!hm gener^re poifit. Coadjutrices caufarum par-

us funt ? quas fua virtute morbum efficere non polTunr,

fed

D I C . 7fed alreri auxiliantur ; ur libido articularem morbumproniovct. Pracedens cauja interna cft, quae ab eviden-tious, vel prseparancur, vel coadjuvantur; ut fangui-

nis abundinna, nutrimenti foboles eft. Jiurod. cap.8.Contwens fekrit, vide Synocka.

Cominemia , f%n-m vocat Hippocrates folida cor-poris membra,uc quae comprehendant, regantque hu-mida ; Contema autem apptllat humores , ut qui a fo-

lidis comprehendamui• , quse cum impeu ferunturfpiritus ; fiquidem in omnem corporis partem mo-menco temporis . & facile , & citra irnpedimentumperveniunr, iib, de trem. palp. cap. 5 . Continentes ergopartes erunt, ut corpusfolidutn cordis, aireriarum, Scaliarum partium cavarum, acqueaJiquid fuo finu con-cludentium > quae funt baies, radices

, & rundamentaaliarum : in ipfis enim fingulis triplex adeit fubftan-tia vereiolida, & ipfam ambiens muniens, fovenf-que,carnofa, & per utramque fparfa,fpiriiuofa,in qua»rum crium fubftantiarum , & niaximeinfolidaequan-titateidonea, & jufta qualitate feu temperamento , vi-

tx primum robur & firmitas refidet. Ha?c ob id om-nium maxime continec acrcgitreliquasduas, & hu-jus prsecipue beneficiocorporafolidadicuntur*.ab Hippocrate, a quibus fingularum partium a&ionesproficifcuntur. Nim ventriculi folidum corpus tra-hit, retinet, coquit , expellsc calore fuo & fpiritu adju-tum. Eadem hepatis folidum corpus pra?ftat,fuis dua-busaiiis fubfhntiis fimiJiteradjurum. Pari ratione&reliqusepartes. Exquibusfit, uc Hippocratesopti*mojuiecorpora ioiida continentia vocaverit , non ali-

ter quam fsecem vini vinofam & fpirituofam ejus fub-ftamiam fovere & continere videmus. Nequeenimc^nriiitretJntumfigniiicat Iocoaliquo& fpatio con-cludere, fed etiirn regere» moderari & guberaare,quomodo & Praeceptor difcipulos , & Jmperaeormi-liuscontineredicitur.

io8 L CContinuAfthii ,^ eft , quajadinfebri-

citationem , antequam ex toto folvatur , non devenit»

etfi declinatio aliqua & remiflio fenfibilis apparear.

Cum vero declinatio aliqua fenfibilis non fiat , fem^

pcr vcro a primo principio febris , ufque ad crifim fi-

milis perfeveraverit j tnifebris dturensy ardms, Caufw,

3 continuis fola acucie difoens (qua? enim idem cumgenerenomenforciuntur, acque xn pluribus paiticu-

laribus acceffionibus continentur , continu* appellan-

tur) quas & Synocba appclhtur ', alia quidem Epac-

mafiicdi iive lncrefcens 7 {]ve yAnabauca 5 alia, Homo-

lo«4,iive Acmufika^ in codem femper vigore & tenore

perfeverans \ ultima , Paracmafiica , five decrefcens,

a.decrif.tf. & i. dediffcr.cap. 1. Bifariam Veteres

Hti continui nomine , & intermittentH videntur ; namtQntinudi vocant febres, quandoque oranes , quae nul-

lum tempus liberum habent acceifione; quandoque

nonomnes, quae acceffione nunquam vacanc , fedfo-

Jas praecipu^ illas, quae omni carenc, ufque ad judi-

eium mutatione > Ita Intermittentes interdutn appel-

lant illas folas, quse acceffionem perpetuam non ha-

bent -, interdum eas, quarum equidem non recedit ac-

ceifio , fed iniignes funt mutationes fingularum accef-

fionum, ininitio> incremento , vigore , & remiffio-

ne. Ac Mediciquidam juniores, quasnon magnammutationem habenc , non Continuas , id eft > Synochdi,

fed Synocbos nominant: Continttds autem has iolast

quae non veniunt ad integritacem, & intermittunc fin-

gulis accefilonibus > has vocanc Antiqui, inrerdum

Continuas , interdum Intermittentes ; nam funt re-

fteinter Continuas, & Definentes in integricacem»

tnedia?. Proindere&e, ubicum Synochis conferun-

tur , Intermittenus appellantur ; ciira ad integritatem

venientibus , Continu<e 9 corom. 3.1 x. de morb. vulr

gar.z.

Comtnui [olutiot *i»W*Cf««> yide Vnionnfolutio,

Con-

D I C U . £Contra&iones, vide Ganglia.

Cofitrawdkare, vide Endeixif.

Qontraria , apud Hippocratem & Medicos funt >' corporum modd qualitate, ut calidum fri-

gido , humidum iicco ; fed in quanticace etiam , ut

magnum parvo , laxumdenfo, plenum vacuo, qua»

Ariftotdes Oppofita vocat;quofenfudicunt Medi-

ci, curationem fieri per contraria, n. mechod. ca-

pit. ii.

Conturhathi feu Ptrturfath} ***, vide Taraxis,

Contufio, SxxQp* eft , cilm grave aliquid fupra cor»

pus incidit , ac id ipfum coliidit j ita ut carnea pars

diirumpatur -

3 cum vero caro comufa , in loco fub cu-

te cruorem contraxerit, finc ulla cutis divifione , exuc-

catio, fugiltatio, iffufiotnigrer, & nigritia affe&iohaec

dicitur -, venas camen exiguas J fimul cum carne rum-pi , ac difcindi in hujufmodi fugillationibus , eft per-

fpicuum , 3. de his quas in medic. 30 Jibr. de tumore»cap. 105. de compof. med. per gen. cap. 3. Id quo-que in ofle aliquando videtur evenirc , fed in pueris

maxime. tec enim in fefe cogi xd os quod colli-

ditur, atque ita molle evadere, ut peifefte durum nonfit. €>«'£<? eciam numeratur inter frafturse cranii dif-

ferentias , quamvis fraftura cranji non fit. nec fra&uraquidem fimpliciter, fed offis calvarise in anteriorempartem impulfio, & veluti inflexio, cavitatem tan-

tum, non etiam unitatis folutionem in calvaria ef-

iicicns , ut Jicec in plumbeis t Sc serreis vafis vide-ie, fi foris illidantur; vide Cottifio, & Vnwm /0-lutio.

Convexa HepatH* vide Sima.

Cmvulfa , aruQ(4i ; Cum omnes arbitrarii mo.tus, mufculisobeaiuur, quando ad fua ipforumca-picarecraiti, unamque parciculam , cui inferumur

,

•iimul artraxerinc, fi affeftus aliquis p. ri. in tenfio*

nem mufculos ducens , iifdem accidc rit , hunc motus

fiqvi*

no L I Cfequitur, (imilis quidem natunli, fed citra volunta*

teni, & vncatur afFeotus. Convulfio) Iib. de Trem. palp.

cap. 3. quam Cellus libr. t. cap. i. vocat nervorumdi-

fttntiontm ;qux Convulfio, vel univeifalis eii (uc cum

tocum corptii curvatur, aut inanteriora > & dicicur

*f*irfc>Q')OTi>i{&> , ut in poiteriora , e7nQ%-nt<^ , aut in u-

tramque parcem aequahter , 7*»@-, quibusaddirur

Sc) eft enim quafdam cotms corporis con-

vulfio, paciente nimirum nervorum piincipio, vei par-

ticuians, autin mufculisoculorum, & dicicu; ip*&Q-

f&g\ ailt mandibula > *£/t£/{2$;aUt ^ carxQ^ag ?

autptnti ,/,. Sunt autem plures e^ium caufa?,

quiSC2menomnes Kippo.iates indiuscontulit , ina-

nici nem & repietionem. Ad inanicionem quidcm re-

vocatur tebris ardens , hellebori pocio, immodica fan-

-gumis profufio , vigiliae , inedia , & qua?cunque cor-

-pus vehementerexiccancj ad replecnnem vero ebrie-

tas,crapula , Oippiefla vacuatioconfueta , exercicatio

incermiiTa,phlcgmone, & qua? eamconfequijnturdo-

lor morfufque , praecerea & flacus qui in mufculis con-

cluius, five illic geimus, five ahundeinfluens, eos dif-

tendit acque concrahic , u: docet Galenus , libr. 1 « de

fymptom. ciufis, Quoetiam locoab uiraque llla cau-

sa convulfionem tienchordatum elcg nci fimilitudi-

iie docet : ut enim ill* velnimio humore imbutae,

vel vehementiusreficcatae tenduntur, contrahuntur-

que , ut interdum etiamrumpantur , llc & nerviaffi-

ciunrur, acque itatenii mufculosadducunc iraque in

nervis quidcm ipfis convuifionis cjufaaliqnandoeft >

non etiam in ipfo mufcuii corpore/ mufculi tamen

non nervi morbus effe, Convulfio dicitur, quod ipie non

autem nervus propritim fic motus , qui in convulfio-

ne laefus eft , inftrumentum. Icaque fi nervi ex chor-

darumcomparatione convellialiquandodicantur, id

nonpropriedicitur , fedquodicaaffe&js , neceflfario

quoque mufculus contrahatur. Ergo qusecunque ner

vorum

D I C U .vorum principio, vel copia, vel acrimonia , vel malig-

na venenat^que qualicate molefta func . convulfionera

poiiunt excicare .• fiquidem ab iis gravati nervi irrita-

tiquecontrahunrur5 & mufculosfecum adducunt. Exhisp3tet,convul{ionis canfam velin mufculo, & pra*-

iertimejuscapiceeire, vel fecundum nervi ipfiusdu-

ftum, vel in ipib nervorum principio , quod geminuma Medicis flatuitur • unuminfpinalimedull^, alte-

rum, in cerebto; vide Rjxgma, & Vniom folutio,

Convulfio canina , mr<*Qf4s **&& » eft affeftio muC-culorum maxillarium , per quam os, nafus, oculus, la-

brum, atque aded dimidia faciei pars in obliquum tor-

quetur -

3quas affeftio nonnunquam dicicur Convulfio 9

intcrdum Par4yfis> quae ad mufculum latum percinens

affrftio eft,quum quidam vocant orn torturam , 4. loc.

aff.cap. i. vetiusfinem.

Convulfioc muialn , qua? lsboranti Epileptico affe^

&u accidit, 5. loc. aff 5. & 3» loc. aff. 7.

Convulfivum ajfettttm vocat Galenus , qui ante mor~tem neceflaiid convulfionis habet fymptoma, 1. depraefag. ex pulf. c. 4. & com. 3. in 1 . prorrhet. 69.

Convulfivtu & Vibratus pulfw funt , qui naturali fede

relifta , unum locum non tenent , fedfurfum atquedeorfum agitaneur. In Vilram , arterisequsedampar-

tes quafi jacula fuperiora perere, quaedam derniccijuno

eodemque tempore confpiciunrur , qua? diftentiopar-

va eft in Convulfivv, 1. de diff. pulf cap. 28.

Convulfivm pulfus eft , in quo ad ucrumque termi-num tenditur arteria, quem convulfiofequi lolet, i. decauf.puif.cap.ii.

Cnopertoriacattilago, vide Circoeides.

Copbofis,, id eft , Surditas, eft abolita audi*1

tus adio, indutta ab iis, quae vcl ipfam audiendi facul-*

tatem , ejufque primarium infti umcntum (quod eft

ammalis fpiritusin auresaffiuens,) autipfiusorgana,1

qua? natura ad audiendum comparavic , laedunt. Adprimurn

H2 L I Cprimum genus pertinent caufas omnes quae ipTum fcn-

fuum nervorumque principium, hoc eft , Gerebrum >

male habent , praslejcim qua parte ex eo nervus audi-

toi ius producitur _• cujufmodi func intemperics aut vi-

tiofus aliquis humor , velfeniimin Cerebroeumula-tus , qui habitualem aliquando & incurabilem furdi-

tatemfacie: velconfertim & fubitoinipfumirrum-

pens, ficuti per febres acutas accidic , dequocelebris

apudHippocratemhabetur Aphorifmus: QuibtHbi-

liofa dejeftiones , fupervenientefurditatt eeffant , & quUhus furditds [upcrvtnknttbm biihfis dejiftionibus cejptt ?

Item, qui pon multo poftea fcriptus eft ^ Qutbusin

ftbribus aures obfurdumm , fanguff e naribut fluem , Aut

alvm turbata folvit morbunu Pleno enim ejufmodi hu-

moribus cerebro, iifquead aures maximevergenti-

bus, fierinon poteft 3 quin & audiendi potentia vel he-

-betetur, veletiam intotum audituprivetur, & ipfe

aniraalisfpiricus impurior, cnfllor & faeculentior red-

<3itus * ad audiendum prorfus inepcus evadat. PoiTunt

tamen & hx ipfae caufa^organisauditus eflecommu^nes,&inipfoauditorionervo, praefertimque meatu

ejusinterno talem intemperiem , tancamque obftru-

aionem excitare , utnecfonis in aures aditus pateae,

nec interno fpiriciii in ipfum nervum via. Id quodetiam aforde, cailoaucalio tu&sre p££tet i.aturam

HieaEum nervi auditoiii occupante accide»e poreft.

Haec quidem caufa; fi magna? fisif , fuEduajein indu-

cunc: Sin autem exigua; , auditum vel obrufiorem

resUunt, veldepravant, velineodoloremetiam mo-vent. Sunt enim harum omnium affetiionum com•munes caufaefola magnicudine ab kivicem JifFcren-

tes. Prseter quas tamen aiiud quoddan^ uifcrimen ad-

ferripoteft, quod Isefis aliis lnftiumeritis audicioni

ufum aliquem prsebemibus , iis fcilicec quae a-urem fo-

ris circumftant , intemperie , auc tumorc praeter natu-

jram aitt concinui folutionc? aboleri quidun in totumaudi-

£ D I C U , Iff

auditus, fiirdicafqiie fieri non poteft , fed tantum hebe-

tari, vel etiam depravari. Quod autem ad dolorem at-

tinet, qui in audicus fenfu aliquando movetur , non eft

dubium quin a propriofenfibili liat, ut voceafpera*

graviilima, maxima > celenima > qualis fonus eft toni-

trui , a quo fsepenumero indu&am effe furditatem >

animadverfum eft divulfo audiendi inftrumetno 5 ficuc

contia vox lenifiima tardiifimaque fano aiiditui folec

effec graca : facigatpautem gracior, prsetcrca fitper-

exigua , asgro verd longe gratiflima , eaque etiam 1112-

gisipfumiilentium.

Copos , id eft , Laflitudines , Graeci vocant AfftBiv,

ex multo vehementive motu corporibusi vel cotis, vel

particulis , quse jufto plus laborarunt, obortos j unde

Acopa medicamemai quae talem laffitudinem collunc:»

7.decomp. medic. per gen. cap.n. Triplex in uni-

verfum omnis laflltudo elt , Ixxmhi >, w*Af > |#9>&-. ln ulcerosa* lafiitudine ulceris fenfus , cum mo-ventur,fe exhibet : in inflammatoria\inflamrn2tionis;

incenfiva,incenditendiquefibi videnturquilaboranto

TJlcerofa quidem oricur ab excremencotum tenuium

copia & aerimonia, quos ipia exercitatio nimia , & ce-

leres acmulti motuspariuntj eoexcremento, quod

craffius erat , fufo & attenuato, nec tamen toco expul-

f , autadipe moluvecaineliquata. Nec vero folus

exercicationis exceiTuseam gignic, fed fponte etiara

aliquando provenit , & maxime in ea incidit corpora,-

quae & mali fuccifunt, & excrementis abundant. Suc-

cedic verd&recencibus cruditatibus. Tenfiva verd

a nullo quidem excremento gignitur, de quo magno»percTucurandum , fedrefidetin mufciilis & netyis ex

nirhia tenfione, quam exercitando admiferunt.anechis

quidam effe&rids caufae poteftatem teftificans. Ac>cidic namque in vehementi tenfione omnes mufculo-

r.um tibras contendiinon tataen iimiliter omnes laflari,;

icd eas maxime quss per iohgitudinem ceniionis por-

rigtra-

ii4 LEXICONriguntuK Quippe quse obliquicres quodammodo ja-

ccnt> minusin direttumagumm \ quare hi* nulJum

inftac periculum. Iniis veioquasimmoderauus func

extcrntae , itaut paium a jumpendoabGnt, relmquitur

affr. ftk qusedim limilis ei, quae inter agcnoum fiebjt.

Qwppe tendi ddhuc videncur, ciim umen nulla jamteniioneu^geantar. Tcrtiaautem hflkuainisdifferen-

tia, qua3 intiawmacoria, feu inflammanoni fiinilis dici-

tur , in qu3 nimii um ceu contufas aut phlegmone cb-fdfis paites fentimusj tum maxime folet incideie »

cum mufculi nimium excalfa&i attraxere quippiam excircumfufis fibi excicmentis. E.x vehementiiiums naf-

citur moubus , folaque fupr j naturalem habirum muf*culos attoilic , ita ut phlegmone perfnnilis fit aifedioj

lcaque & levit ftiioflfenduntur, & calidiores appi-

rent. Dolen:v?ioeuam , fi fpfi perfemoveiiconen-tur. Incidit haec laflltudo iis plurrmum, qui aflue i

exercitationibus non funt: Nam exercitai i aiTuecis ra-

rd incidit,etiamexvehementiflimis,plurimifque mo-tibus. Llud aucem huic uni praeter csteras comme-moratas egregie ineft, nempe m jjor quam pro narurali

habit» tumor , nec dolorii ipfe fenfus idem in hac ar-

queintenfivahifitudine habetur. Quippein ulaten-'

, in hac contufos clie ufque ad oita nervos putant j

qui ip?a laborant. Quare in his falctm proprium a re-

liquis duabus difciimen habet , nec efi compofita rar-

tam. Praecer cres has propiias JaiUuditiiS differenci s

alia eft, quse ceu l:.iTjtudo fir, nonnullis irr.ponic Hatciiicidit, cum fupra juftum mufculi ficcantur, ita tt

fqualens contra^tumque corpus appareat, acque adinocusquodammodopigrum , non tamtnei vel ulce-

ris, vel tenfionis, vel phlegmones ienfus inett : fed nechorrorem ullumdoloremve, necpigririam ad motusei fimilem infert, quam laflitudines invehuncfed gra-

cilitatem tanrum aridita-emqtie facit. Ha? quidemfunt lailitudinis fimplices quacuor diiferentiae abim-

modicis

£ D C U . iij

fnodicis motibus genitse, quibus alia? totidem refpon-

dent fpont^ vtniemes qim «.& *&**§ Hippo-cratesappellavit, & dixitmorborum efiepraenunaas»

Utenim qua? immodicasexercitationes Lifitudoex-

cipit, fanorum fympcomaeft: ita quse fine his con-

filiic, morbofum* Ac laflitudoquidem ulcerofa fpon-

tanea , eadem prorfui eft cum ea qua? cxercitationi fu-

pervenit , five ipfum aflfc&um , five ejus fymptomatafpe&emus, causatantum differt. Hujus enim exter*

na^lliusincernacauiaeft, acnmoniafcilicettenuis &calidi humoris corpus erodencis, ftimulantisacpun-

gencis ,qui imprudennbus nobis in corpore fuccrevit.

Tenfura vero, quoties fua iponte incidic > pktboris fu-

pervenic. Tertiaveio, quae phlegmones fenfum af-

ierc , ex ambobus oricur , tum nimia fucci boni abun-

dantia, tum acri illo & vitiofo fucco, non utique in ve-

nis cum bono ianguine niifto, fed ab his tranflato 3 at-

que in cai nibus & ad cutcm folo haerente.

Cofwla,ku L\ga.mmturn>^,i»h(jt.<& , terminus muf-culi eftj fehfu omni carens , diinor & craillor &Tendone, ufum tum> quem vel nomine ipfo prae fefein»

exhibens: differc a Nervo & tmdont , quod Neryus

a Gerebro > vel fpinali medulla exoifus * fcnfum > auc

motum membns inducic: Tendovcro tinis raufculi

nervofus eft, ex Copula & procreatus , . de pla-

cic. cap. 9. quam quidam Nervum nuncupanc * com. i*

in <. de niorb. vulg. z. vide Nervus.

Cor , '* , eft vifcus, carne compaoi^ , dura , fi-

brosa*, cava cmifians, principium viralis facultatis

funtqui MufcuJumeiTe definkrint, verum & minhsrubet quam Mufculus & Ionge durius , fpiffius , foli*

diufqueeft, mukdquealiter tibris intertextum • fibris

namque validis, & re&is, caro-ej-us circumfufa ei),(un-

de Parenchyma , nomine quoque aliis vifceribus com*muni appcllatur ,) a bafi iplius in mucronem tenden*tibus. Habec praecerea & cranlverfas > in eas ad angu-

6 L Clum reftum incidentes, & obliquas earum medias* AcrectisquidemperdiaftoJas e vcnacava fanguinem per

arceriam venofam attrahic : tranfveriis autcm per Sy-ftolas in venam arteriofam > & arteriam rnagnam ex•

pellit, fuliginofumque paiicer txcrementum in arte-

riam venofam ; obliquis vero per quietes inter Diafto-

len Syftoknque medias fanguine ex vena caVI in ven-

triculum dexcrum , & fpiritu ex arteria venosa in fini-

ftrum attra&o letemoque perfruicur. Sunt namquecordi duo ventriculi feu finus , ^</«/ GiaecisdiOi

,

carnis ipfitis portione mediafeu Diaphragmatequo-damdiiiinfti. Dexcermulto amplioreft» carne& par-

ciore & molJiore circumfeptus .• Sinifter vero multoanguftior» tic qui carne tum iargiore, tum denfiore

contineatur. Utrique aucem fua eft auris nei vofa , ca-

va , ad ora vaforum muerias in cor immitcentium af-

fixa , in quibus veluti in penu quodam fanguis & acr

rccondica iunt : has Graeci -nt & $>* -nHhic, ap-

peliant. Habet enim uterque fua V3faj dcxter quidemvenam , rum cavam , tum arceriofain ; iimfter autemarteriam tam magnam quam venofim > in quoj um va-

forum oriticiis certsequard.<mfunt membranawra epi-

phyfes , quaium a!i*e toris oica? , lnuoifum feruntur

,

(cujufmodi treshabentmiti vensecavae ontkio» duae

aucem in ;uteria venoj 3 ,omnes inaequales & velutila.

ceraf) acv i acque fanguini in ;cor immittendo deilina-

ta? : alias vcrd ab incernis fedibus foras vergunc * tres

quidem in magna? arreriae cfculo , & toridem in venaarceriosa Cnx inrer fe aequ.iies , per quas fanguis tumcraifiorexdextrofniuin puimones pervenam arttrio-

fam , cum fpirituofus ex finiOroin maguam arteriam

emictitur. Omnium autem orificiorumquseincor de-

hifcunti maximum eit arcerise magnas, quod ut juvent-

bus camlaginofum eih ita natu grandioribus > pra?fer-

timquefcmbu<;, oiTeum. Coidi porrdfua elUuniea f

nervuium a fsxcopari aut recurrence iiniftro fortita.

Vcnara

D I C U . 7Venam etiam a vena cava habet, antequam ea in dex-

trum ventriculum fubeat 3 coronse modo (<?* ob

iddicitur) circacordis bafimiaiplexjm > & ramulis

poiiea plunmis incordis parrem extimam diftribu-

tam: duas icem arterioljs inaequales ab aorta iub

membranarum epiphyfibusprodudtas , &, u: venaco-

ronaria varie per fumnium vifcus difpeffas. lnterna

namque ejus caro a fanguine in ventriculis contemo ,

abunde nutritur & temperatur. Eft aucem cordis M-

gura pyramidata , e lato in acutum tendens. Arteria-

rum, & caloris nativi, quo animal regitur, ac vita con*

tinecur, quafifons& domicilium , in medioomniuoThorace fnumeft, pra?fercimfuabafi , quam capuc

ejus nominant. Ea vis cordi in(ua a Medicis facuiras

vitalis nuncupatur-, 6. de ufu part. & 7• de anat. adm.

Vocanc adhuc & Cor , Veteres omnes , Os ventricnli*

proptcr affinicatem msximam, quse iili eft cum Corde,

& mutuum confenfum ; ut oilendit Gatenus , 2.. de

placit. & 5. loc. aff. 6.

Coracoeidis,\ide <dncyroeidiS } & Acromion,

Corvpht, vide Vertcx.

Corrieay five Cornifarmts* (Ks^%h^? &™> *.*)

oculi cunica efl, tenuis, dura, & deofa . quse a dura ce-

rebrimenmgeproficifcitur, & tenuem ocuutunicam

choroeidem inorbem ampleftitur, quae & Ceratocidcs

dicitur , 10. de ufu parc. cap- 3. & Ceeruka : eftqu? tu-

nica fecunda oculi , hoc eli , proxitne fubje&a adnatas

tunica?, quam\ Qwqiu appellanc- Praecenditur hu^

mori cryftallino velucioperimentum & propugnacu-

lum adverfus ea quae extrinfecus pollunt accidere. ld-

coque non modd denfam , fed ethm piaecenuem , al-

bam & peilucidarn tieri oportuit , ne ullo pafto vifio-

nemhumori cryftallioo (quodprimum eft vifus in-

ftrumentum) prastenfa impedirec. Icaque&onaliter

quam cornu praetenue, & quam accuratifnme derafum

condita» & humorero euni tuetur , & fplendorem ni-

H 3 hilo-

8 L Chilominhs tranfmittit. Gra?ci ^%«» appellarunr j

five ptopter firmicacem, iive quod per eam, qui illi ad-

jacct incernus humcr , tanquam per cornu cranflucear,

iive quod cornusinftar velutiin Jammas diiTolvatur,

ut iciibit Rufus Ephefius. Putibusenimceucoiti-cibus conftare dicicur a Galeno, Itb. de oculis. (Jt au-

tem illa fic compofita apciiTjtna eft ad vifionem, ita

cum ejus pars . quse pupilice anteftat , crafiior, auc fpif-

fior, auc humidior eii fa&a, vifionem impedit ; fimili-

ter fi colorem mutavic ; nam craffior & fpiflior vifus

hebetudinem creat : humidior non eam tantum , fed

etiam uc quafi per caliginem vel nebulam, vel halitum

quempiam, vcl fumum cernatur, efficic : Mutatoau-tem ejus colore, ut per regium morbum contingit,pro

natura coioris error in vifu refpondet. Rugatur & ipfa

iis , qui 2 excremum fenium pervenerunt j tum pro-

pcer kncax imbecillitatem , tum propter fpiritus fu-

perne influentis penuriam. Eoque fit uc ii , fervatS

eciam pxipulae magnkudine, irabecillius , aut nullo

etiam modo videant. vide C^rulea, & Ceratoeides,

CornicuUris procejjw, vide Ancyroeidts.

Cnrniformus vide Cornea, & Ceratoeides.€,'/, numerantur inter affeftus prseter

naturam -

3funt autem dux eminennae oiTeae, quae pro-

peremporanafcuntur j Dicuncur & Dionyfifci , £*•-

waimoi j fuiK & cornua vul vx, five finus, duo procef-

fosinfignes, a latenbus vulva?, ad urraqueilia, quosalii vocam Grros

t libr, de vulvae diff.cap. 3. vide >i/w-

ctsmatmts.

Corona oculi, vide Irjf, & Stephanos, \/. % ,*-/,.Coronalros, ut Coronainfutura,,{, *- '

<pxnc£ei hrS> 9 funt fururaanterior Cranii ab uno tem-poruf» pfle ad alterum tnnfverfim perveniens.• fic

ctiam Osfyontn, Coronale dicitur , quoniameacapitisparte, ubiid ipfurnconfiftit, Coronaegeftarifoleant,

vel guod in oibem frontem ciugant , p, de ufu part• .

D C . 9deoifibus, cap. . & tf.deanit.adm.cap. . IndeScCoronalnvma^TttpxueuciQxifyy propagoeft, veniens

a magno truncovena? cava? furfumafcendentis , cin-

gens cordis bafim in modum Coronae , eidemque a!i-

meatum advehens. Eaquidem magnaex parnefim-

plexelt, interdum tamengeminaapparet. Difhibui.

tur autem in partem cordis extemam. Eft & alia venas

cava? propago, quas Coronalts flemachicai

&p*Z<xb appellatur, quas a ramofplenico venaecavse

pioticifcitur , & ad ftomachum effertur, ibique bipar-

tico ramo rnajore, ceu Coron^ > ftomachum torum cin-

git •, ramulis furfum ad ALfophagi finem & deorfumin vencriculum demiifis; minore ad pil^ron dcfcendir,

ramulisobiter ante & poft diftributis. Quemtdmo-dum aurem a vena cava , Coronulis hcecvena»proficif-

citur; ficamagnaarteriaiiiti.n, ubi acordeortaeft,

arteriae duae coronarise prodeunt, majorfubvalvull

dexcrl, minor fub poftica » quae in cordis fuperficiem,

& ejus partem crafllorem > pennde ac ven«e » difti ibu-

wncur, 7.deanat. adm.Corona, fi ve Coronon % Kcpmq % , eft extrcmum

oflis , quod in mucronem definit , lib. de oflib. in pro-

cemio , unde omnes Apophyfes rotundas appelianc

Coronas: fic aucem dicirur , quia •? Kep»»*?, hoc eft»

comicis roftro fimiHs fit : qua? autem Apophyiis ia

ciput craflTum & rotundumdcfinit. nonKef»?, fed

«^» nominatiirii.de ufupart.cap. 14•

Co vparalit vena, vidc CommunH.Corrugatio pupill*, vide Tabesoculh

Cwy%a graVido , »«, tenuis & inco&us faumoraquens eft, qui per n.res lecernitur , quafi gravedinemdixeris ; hic ceiebri motbus ef, prsefer: im verd prio-

rumejusventiiculorum: funtenim eo humore refer-

tiplenique: talis defluxio, cum per palatum fit» di-

cicur Catar*hus » i.progn. 49. Eft autem hic humor»non qui proprie «ws f five Cm'w diciiur, fed qui

4 ®*•

no LUICON?mirl®* , hoc eft , Liquidiu & Henim. Gelfus autema uchor eft, & deftillathyiew, & gravedinw , >®»* Hip-pocracem appdlafle. Verum tamen non locoium mo-do, quiadnares habentur, obftru&iolUi fedetiaiii

tumfpiritui ipfl, quiin venrriculiseft , tum cerebro<juod hos continet, ituemperies qusedam accedic, qua-Rs ab obftruftione folec contingere. Caufi ejus eft So-Ksaeftus, vinipotuslargior, balneacalidiora, perfu-iio capicis ex aqua calida , maxime fi caput calidiiis

exifbt , & cibus in vencre incoftus manens , nequeper inferna defcendens .• his eniin caput humorem fu-

perfluum colligit & repletur : Sed immodic^ refri-

geratum Cerebrum Coryzamcreat. Sic enim caloris

peuutia male concoquit alimentum , patiturque idemcjuod ventriculus diarrhaealaborans. Quod enim in

Ventre di3irha?a eft ex mala conco&ione , talis in Ce-rebro eft Catharrhus & Coryza. Catharrhum appella-

?nus, ciim quod fupervacuum eft in Cerebro, in os dif~

fiuir ; Cory^am , ciim in nares •, Broncbos autem > iive

rauciras Catharrhis fupervenir, faucibus fcilicethu-

moreimbutis • quddfiin Gurgulionem fluxio pro-

cumbit , quam ex fimilitudine Graeci Stapkyien, id eft,

Acinum^ vocancin ea gignit , aut alias eam in tumo-

rtm attollit at fi Glandiilas , Antiadai; fiineas, qua?

iis proximafunt, Parifikmia, 3.de fymptom. cauf;

cap. 4.

Cofia extrema efl , non parva illa revera fpuria , quaf

ab aliisdifcedit, & carnofe parti fepti tranfverfi ob-duftaeit,fed ipfi proxima

> cuimanifelb jam membra-m tenuis incirs fubtenditur , ei continua , quse omnescoihs fubcingit, 5. dc anat. adm. cap. 3.

Cofi<e\ oflj pe£toris funt, quae a collo toto ad ilia uf*

que ex anreriore parte , ad inrumque latus protendun-tur , libr. Introd. capit. 10. & 3. de articul. 37. Duo-decim ut plurimum numero funt ; ex quibus fupe-

tiotts fepcem fimpliciter Ttxtyuf dicuntur j quinque

vero

D I C U . 2vero reliqu* coftae inferiore< »#»i dicuntur , hoc eft ,

fpnris, & illtgitima, qui3 imperrfta funt.

Coiy/fi^, vide Articutm & Acctabulum,

CetyUttonts, &67& } vide Acttabulum.

Coxa, qus & ljcbion, magnum femoris oifis caput

eft, Grsece i^w» , ideft, CoA'4,appeIlatur,vdiuicavi-

tasejus, c/2«*;iiwfo?«dicitur , 2. defradt. 70. undeaf-feftus fit , qui I/c£/'<# & Coxendix appellatur ; inde

Jfcbiadkh & Coxarii, id eft, Coxae morbolaborantes,

7.decompof. medic pergener. cap. itf. Jfcbion ali-

quando figniiicat ligamentumipfum , qiioFemurCo-xer.dicis Acetabulocolligatur j interdum veroipfumarticulurn ; fed & lfcbia, t%lz j dicuntur a quibuf-

dam, partes carnofas ex utroque facti ofils latere, (qua?

&exx<tU Graecis, a Latinis C/«««appe]Jantur.) Qsautem Coxtndicjt , eft apophyfis oifis facri , ad Coxen-dicis acetabulum undique pertinens. Os enlmfacrum,

qu3 parte femoris capuc ei infericur , lfcbion vocatumeft.

Crantum, Calva^ Calvaria, tt&mt, eftos capitis craf-

fum, rarum > rotundum , oflibus feptcm compa&um

,

futurifque veris tribus, coronali , lambdoeidea » & fa-

gittali, diftinfrum, Cerebrum continens, atque utram-

que meningem ambiens, quod quaG £?'©-, id eft> Grf-

lea, cerebro adiaceat, fic difium» 8. de uAi part. cap. 9.

CraiTitu Jo quidem illi magna eft 1 uc validum fic , nec

obnoxium externis injuriis ; foiidum verd eflTe non ex-

pediebat , tumne juftogravii>.sevaderec> tumnein-eptum cifet tranfmittendis cerebri excrementis s ira-

que rarum & cavernoium eflTe oportuic. Idem vero> fi

re&e a naturS conformatum elt , rotundum quidemeft, ac fpha?ra? fimile , ita camen ut fphaeram non om-nibus numeris aequet. Siquidemoblongumeft , & alateribus quidem utrimqne pariim depreflum : ante-

riore autem ac pofteriore parte parumper extuberans

& gibbofum, inferiore autem planum,

s Crafis,

22 L I CCrafis> Graece&' & <$ , tcmperism fignifi.

cat, i.de natur. hum. iz.

Cr^a membrana, vide Membrana dura,

Oaffa vena, id eft> humera!n t i.deartic. 73.

Crajftu pulfttf» vide Graciiu•

Crea } vide Tto.0<for puljm eft , cujus intermedise qiretis eft bre-

vetempus; rarus, cumlongum j 4.depuJf.ad Ty-ron. cap. 4.

Cremafleres ,.* funt mufculi duo, utrimque

icilicet unus, a quibus teftes furium trahuncur. Eo-rum uterque gracilis eft & longus , & cum vafis fper-

maticis a mufculis hypogaftni defccndit ad ipfos te-

ftes , eos relevans ; Contrariis carent mufcuJis , qui

contrarium motnmefficiant : nullusenimeft, qui ce-

ites ad inferiora reveilac , quod facis fuu gravicate imapetant , segris pra;iertim & fenibus.

Cnmor iclem eft ac Chymtu , #^s , 3. de natur, fac.

capit. 4•

Cremor ptifana eft . ubi a deco&ione quis Ptifanam

Colivericdeindecremorcmadecodi parte aquosafe-

paraverit, i.acut. z6.

Cricoeidcs cartilago t efl Larvngn cmilago , bafim an-

nuli figuramrepraefentantemefficiens -, Tribus enimcartilaginibus conftac Larynx, quarum prima maximaex mternis partibus col!oc3tur, cujus convexum extra

prominens, Pomum ^Adami vocatur , concavum in-

tus , quae dimidium totius capacitatis laryngis com-prehendic » ad foi matn fcuti , a quo Anatomici T&y-tcoadtm, id eft , fcutiformem ; alii, PeltaUm , qudd Pel-

tce rbrmam agat, nominant.• pofterior, quae bafim

Okotidim . id ert , Annuli figuram imitantemefficit,

poftremaeipfius afperae arterisecartilagini, figmaj !i-

teram mnitanti , incumbic ; Scutiformi verd in prio-

nfuiipiuispartefubjacet, (qua? & Oicotides , Cym-}>aUm , & Coopmoria dicitur•) Reliqua ab his Carti-

lago,

D C .5

lago» qua? tiim pofitione , tum rrngnitudine tertia eft

,

in fuprema Cricoeidis, (quae & innominata dicitur)

Cartil^ginispartefita eft> gutturniis, infundibuliique>

quas Arytdms vocant, fimihs ; imde& Arytanotides

dicicur. Qiiaeaucem a radice linguasexoritur, quamEpiglottida , quaii Superlmgulam dixeris , non tft Bron-

ekii propri ijib.de vt cal inft. dnT. cip. 4. & 7. de ufu

part. cap.11. & libr.de anat. viv. x&x.&> annulum &circulum fignificat. Unde *&*$& & bx&noa , quod efr,

annulis trajicio, infibulo, aut fibuJas modo illigo«perne&o. Hippoc.

Oimnotides urina , KgAcewAs) Cujus fedimenta cn>w-

wof/iwfunt, ideft,qu3efpeciemfurfuris s velfpumsereferunt, fignificantquefanguinis ciemitionem , fi ru-

bea fedimenta func ; velfolidorumnimiam liquatio-

nem , fi alba 3 lib. de urinis, cap. 19. itaque omnis hu-jufmodi hypoftafis malaeft, ut fcribitur in prognofr.

Nam fi per exitiales morbos inciderit , brevi futurammorcem figniticat .• fi vero in morbis rion mortiferis

apparuerit, morbi longitudinem portendit, aphor, 31.

libr. 7, Sed pluiirni quidem per ejufmodi morbos ci-

tdpereunc, aut fi evadant , diutiflimesegrotant. vide

Bypoflafis.

Crifis , ludicium , five ludicatio. K&C'* aPud aliquos

eft fubica in morbo in meliuspejufve, ad vitam aut

mortem, tnutacio; apudalios, eft ca.quasantecedic

judicium , humorum agitatio ; apud alios, integra to-

tius morbi folutio ; apud alios , llJa tantiim morbi fo-

lutio, quasad bonumtie , i. decrif.capk. i. Sedea*qua?repencefu, perexcellentiam //?* dicitur , &anatut^, ea,qua?pr3eter naturamfunt, fuperance, ex-quifice periicicur, 3. de crif. cap. 1. Judicacio per mor-bos, deforotnnflatjtiaappellacionedidaeft, fignifi-

cans, pra?cipiteminmorbomutationem, cum qua-damevidentievacuatione, velabfceflu, qusequadri-

fariam exiftit ; aut enim ftatira vindicantur a mor-bis>

i24 LEXICONbis , aut magnara obtinent in melius mutationem, aut

ftatim monuntur, «Jiit multo deceriores evadunt. Ita-

que duas prtmasifudicationes bonas appellant , proxi-

mas duas magna ex parte cum adje&ione, malam , aut

pravam judicacionem , quandoque verdfineadje&io-

nefimpliciter ficvocanr,3. prognoft. i. UtituruemKippocrat. Crifi pro xin > id eft, folutione morbi , ut

in ptognoft , optimam eam dicic eife urinam , in qu*per cotum morbi ciirriculatn, aonec ipfe judicatus iic,

iubikietalbum , laeve, & sequale. Neque enim aiiter

**»*££ illicinterprecacur Galenas ,quam^, hoc

eit, jolvi: ut necaliis plerifque locis cum &' <% in

luxacionibusufurpat. UndeCor. Gelius pleraqueex

Hippoerate in Latinum convertens, *.&**£% nimquamaiicer vertic, qium folvt & finiritnwbum. Eodem etiam

modo Ephemers & Hcdicae febres dicuntur judicari

per abufioncm, utfcribit Galen. lib. x.deaif. qudd& fine magna perturbatione & minime fubica permu-tatione finiantur. Tercia adhuceft ejufdem K& 1**1*

fignificatio , denotans mctum vehememem nacurae ad

cujuflibet rei molefcse depulfionem ; & haec quidemgeneralis eft , fecunduni quam non modd morbi , fed

& conceptiones, & abortiones > &partus, &omni-nd qua^cunque magno conaru natuiae indigent, di-

cuntm judicari, & per CiiOn folvi, libr. de fymptoro.

parr.

Crifis, ,,.*, quse a nullo dierum indicantium , aut

figno inillis apparere foiito, prsedemonftraca fueric

indicata, 3. de crif. ic. '* citra ullam judica^

lionisfigmticacionem , citra rationem, fignificat Hip-pocrates , ^, , aut nJjtytiyus , & in judi-

cationis ratione iis qua? remere aut praner rationem

contingunt > attribuitur .• Periculofa , qua? cura gravi-

bus fymptomatisaccidit j Infida , feu incerta> cummorbirecidiva contingit ; Obfcura » quse citra excre-

tionem, vel abfceiTum evidentem evenic ; .Ahfoluta^

crifis

D I C U . 125

crifis autem eft , qua? in morbo nihil facit reliqui , z.

die. decr. cap. t.

Crlfis imperfetta , qua? nonomnino a morbo liberar,

3. dc crif. 7. ied ex morbo quippiam relinquit > 1 . die.

decr. capit. . ;? etiam furriitur aliquando apud

Hippoc. pro ipsa acceilione , ut aphor. 1 . lib. 1. ficuc

Galen.& Philotheus in explicationeejus lociicripfe-

runt. quibufdam vocacur etiam mediumfpincefora-

mvn , quo omnes fpinse articuli fibi junguntur , & fpi-

nse medulla a cereb.ro defcendit : magis uficaco nomi-

ne m*>h di&a. Julius Polluxidfpatiuminter fcapu-

Jas cavum , quod fecundum longitudinem ad Jumbosporrigitur, x^twnuncuparifcribic, forte quod dex*

tramparcemaliniftd^xeli, hoc eft , difcernit > &difterminat.

Crifimafigna , id eft , dtiernentia, & ptdicantidy 1. a-

phor. 1 1. K&Qw* duobus modis accipitur apud Hip-pocratem» ut iignum, 8c ut caufa per fe - *./. Sig-

num quidemid dicicur, quod futuram crifim pra>nunciat. Eorum duplex eft dirTerentia : alia figna ean>-

thmfunt; alia, non modo fignorum , fed caufarumetiam rationem habent. Signa tantum funt colli do-lor y temporum gravitas, tenebrse oculis obverfantes»

vertigines, capiris dolores , lacrymas invitoobortae,

facies&oculirubei>ies,labiorummotus,vigiIia,ibm*nus gravis, afthma, dyfpna?a, prsecoi diorum retra&io,

ilomachifaliidiura, nauie2?32iius,fnis ingens, rigor,

cardialgia , molefius decubiciis, lechargus , deurium,vociteratio. Signa vei & caufc funt vomitus, excre-*

mentaalvi , copia urinae, fudores , fanguinis erupcio-

nes, parotides, & abfctluis H quos^^.^ vocant*

Nam fi quaedam ex iis die 3•«$*$/ apparuerint , ea-demque proximo die critico gravioramagifqueevi*dentia fint, noneft dubium eodem diefurinam efie

crifim. Qualis vero futura Cu ex aliis notis pttendum ,

tuu* iis qua? conco&ionem crudiutemque fignificanr,

cunV

ji6 LE I Ctunr» aliis quibufdam incertis & ambiguis quidem , fed

magrum tjmcn vim hibentibus , qualia func menreconftare, bepefehabereadeaquascfferuntur, facile

retpirare 5 faciie ierre morbum , pulfus bonus, facies

fams fimillima» decens accubicus, tocius corporis

sequalicas, & alia , de quibus Hippocrates in prognoft.

>Im pro horum fignorum virilms illa fuperiorabo-*

nam mahmvecr-fim > & perfeihm vel imperfe&amfore oftendent. K.e*ClW' autem ut Ciufa diciturornnis

vacuatio , & abfcciius, per quem crifis ipfa peificirur s

ut vacuario per alvum , per hsemorrhoidas , per vomi-tiones, per fputa, per»9$*»% pei iud->res. Omnespraeterea abicefTuum diffaentia? poft aures , in alas, iti

wguiiia,inarticulos , incutem (eft enimquidem ifte-

rus crincus) &inalias omnes corporispartes. Haecquamvib &£» ut caulae propne dicantur, fignorum

tamen etiaa) racionem quandam habent, utpauloante

dittum.

Critbe, xe^>ideft, Hordtum, five Hordtolumt five

Poflhia* hoctft, Praputiolum , eft tuberculum par-

vura, oblongum , palpebrscilio, quapiiifunc, ad-

naiccns. Externum eit , & fbris prominet , stque in

eo, ficut Cellus aic , tunicaquiddamquoddiffLulter

matu.' efcii , comprehenfum eit. Ex quo patec pluri*

nuim picuitasin eoconuneri, veifimplicis uilajque,

velcumaliobumoremiifoe. Sicdicitura fimili-.udine

Hordei, quod vu!gd noturo-eft, culmo tricici fragiliore

minoiique, iedoctonis geniculatoarticulis, fimplici

in ttipula foli >, & eo quidem fcabro latoque, grana fe-

renuda, longiorecapillamentOj rnordacianfiaifria-

timfpicancur , radice hcquenti, coma fibrata refrige-

ratj ficcacextergjt. Ex tofa!ubenimaiIlapti^na,&

totlaudibus ab Hippocrarecelebrataconficitur, refii-

gerandidetergendique faculcaceinfignis ; unde& x^i-&, aqua hordd, quam in vehementi fiti pro-

pinat, Hippocrat, libr. de rat« vift.inmorb.acut.dereined.

D I C U . 27remed. part. facult. cap.. vide Hordeolum , Pofihia>

Cbala%ia.

Croiaphittt , &/* » id eft, temporaUs mufculi, qui

maxillam infcnortm movcnt, & furfum trahunt, libr•

de mufcul. diif. cap. . Kfe&^e#, cempora, funt oiTa

duo cranii, utiinquefingubadaures fka, trilatera

,

paite fuperiore futuris **«£< , pofteiiorc late-

rum *$ &«}5 addicamentu», anteriore futura

quas cranio&oHi •&$£ communis cft , termina-

ta. Sunc auttm omnium cranii oiiium infirmiifima,

tum quod tenuiifima fint, tum quod pertufa meatu au-

ditorio , 8c cavata partim ad gense fupernse diarthro-

fim , partim ad vense jugularis ramos intus & foris ex-

cipiendos.* Non func vcro fimplicii, fed mukifor-

roia : Ec omnia haecofla mufculus a tota cemporumcavitateexoriens, contegit, innixus ofl: jugali , quofo-

lo a cerebro ipfiufque membranis dirimitur. Lit au-

tem ille vaide fenfilis , ut qui oblafus convulfiones &ftuporem indicat. Motus autem duos habet .• homi-niuamqueiirmancidentes, & os claudentiatquecon-

traheiicitendicur , hiantj verolexatur , pattis no-

mine cui incumbit , *folu$tos dicitur j vide Mandu-catorii.

Ouda urina> vide Aquofa.

Cruditdi , ^TTji clt, ciim Ventriculus , vel proprio

morbo, vel viciofis humoribus in ipfo accumulatis, vel

prava, alimentorura qualicate» uc nidorosa, acida , fce-

cori aut putrcdini, auc corruptioni obnoxia" , autexpr«parationis modo , ad hujufmodi aliquam difpoii-

tionem dedufta , cibos non ampie&iiur, icdinipfo

corrumpi eofdem finic. Differt ab incoBiom, qose eft

rerum , quas non poiTunt concoqui , ut acinorum , &omniiim> quaecmnind integra & immutata dejiciun-

tur, i. deloc. sff. cap. 3. Piovenic obdefe&umcalo-ris nativi, aut hujissquod infru&u coqui debetioi-

ipenfum copiam. Scd ut Ariii, ait > veluci ?nW>#s?

i*8 LEXIGONmaturatio, fic etiam *^ mulcipliciter dicit.ur.1

Nam &ialvi excrementa , & urinae & catharrhi , $\dicuncur, quod a proprio calore non vincantur , nequeconfiftanr. Sed&terta, & fi&ileetumdicumurcru-dat quod ab externo calore non iint evi£ta.

Cruduf bumor y^ %uf*si eft > citrn alimentum fuamnaturam , in ventncuio, hepate , & inreftinis , quamdiutiffime fervat , millaalceracioneexparticula» qua?

ad ipfum concoquendum eft deftinata , iufcepta-

} vel,

cumtranfmucatiofic» fedinperegrinam qualkateni

,

8* de compof. med. loc. cap. 6. Humorcrudm , pituita

craifioreft, acminusflatulema, qiulisirturinisfubfi-

deciisprasfertim.quaeexedacicKefedimentum raul-

tumfabacese, pulticulse iimileobtinent : quin&cor-poribus iis, quse ab exercitatione abft.inuere

,

cibis ve-

rd quam plurimis , acbalneispoflfumptes cibosute-

bantur ; faepe ejufmodihumor confertim per alvutn

defcendit , fed & una cum hcc humoie , perinde ac

ciim pituita » decolor qua?dam in coto corpore fubeft

albedo , qui crudus humor ituppetenees homines effi-

cit, lib.demul.cap.u. £> dicitur proprieinfru-

ftibus; per metaphoram tamen non modo fru&us,

fedcibi,humores&morbia Medicis a^t appcllan^

tur. Cibus *>ws , id eft , Crudtts dicitur , qui Itcdr iti

fuo genere perfedbs fic , nullam tameji ab extei no ca-

lore mucationem akerationemve perpellus eft, ut cumcarnem vel Perdicis , vel Galli > vel aliam etiamopti-

mamcrudam vocamus , quaenondum aiijfkveleiixa.

Aliter verd crudum cibum dicimus, qui quamvis

obtime abexterno eslore alteratuscoctufque fic, a

noftro tamen calore difficiilime concoqui pottft , fca

humores omninociudos generat. Morbus autem ipfe

Crudm nominatur, quamdiu videlicet noxiushumorrefiftit naturse conanti ipfum micificare, & in melio-

remftatumreduceie.

Crnra 3 a cnrrendo, (quod ciurum minifterio curra-

flius)

£ D C Nf. mtnus) t§ exU®*. dicuntur extremae corpofis par-

tes, quas thoracem medium , & imiim vencrem prae-

iergrediuntur; uc, quicquid prominet ulcra os fa-

crum > & Carnofos mufculos ibi fubje&os infernei uf~

qiie ad pedcs , id Crura dicantur. Dividit haec Gale^

lius in partes tires , «c ^ijfom, >&) »9, t§ 7>&*. ^/eciam dicuncur Tibise in roca , a fimilicudine Tibice in

animamibusjibr. Introd. capit. 10.

Cryforchn, fcft/w^«? , eft refliculi, aut ceftfculorum

bccultatib> vel receliio, libr. finit.

CryflaUmui humor > *pu<fzt»e« JV?^», & cyyflaIloeidcs s

(quig&cwte adhucdicitur j quddconcretamglaciemfeu cryftallnm irhitccur

, 7.dep!acit. cap.5.) efthu-

ftior albiis, fplendidus, lucidus, nori omnino rotundus,

fed aliquantulurb plahus , in mcdio oculorum (icus i

(cftque ejus veluti centrum, pioptcr dignlcatem &pr^cipuumtifurri) inquofit vifib, primumque viden•

diinftrutnentutri , qui perDiadofirialirrienti , ideft,

tranfumpcibnem (noii per venam qiiidem , qua? nulia

ineft) vitreo humore riutrittir. Cui 3dhseret vitreus

ofculihumor, qui& Hyloeidesdithur , quiquequantocrafltor & albior eft fanguine , tamo a cryftallino hu-

inore, hiimiditate, atque 3lbcdinefuper3tiir; fubcft

huic Albugmtiti , alboovi fimilis , quem Hydatocidtm,

cjudd aquae Fit iimilis > vocant, io.de ufupart.cap. 1,

lib. dc ocul. cap. 1. & Tntrdd. cap. ir. CiyftaMino hu-

mori ejufmodi cft durines , ur per feftionem a ca?ceris

oculi partibus folutus non dtfldat, fed inftar molliuf-

culse cei a? per ie confiftat , fuamque aiTervet figuram

:

Necveroedduriorhumor ulliis in octilocohnnetur.Solus a coloribus alreratur , & in ejufmodi cbiporeomnescnlores facild citpqut fuicipiuntur & relucent*

rieque prbpter puritatem & cbloris fyncei icatem viti•

afttur» adukeranturque.

Oew , *1«$ , PtElen , Ctinnus , Muliebyu pudendi fl-r.ut 1 PilttdtcoratM, appeliatur : quse Sinum acnbiunri

i 5o LEXICON

srwpi/y^S* , id eft , lahra, & <i/^ vocantur , 1 5 . de ufu

parc. cjp. 3. .> dicuntur a quibufdam dentes qua-

tur*r primores acuci, qui & A^trvf tst to^h^ & yXuQtmdi&i. Sunt etiam qui «7«»«? vocent parcem manus tx-

ternam > V^e^oppoiicamjquamproptereaalii eaw-

<r0o*p, alii j <£?;)5> , alii , ^e^appellant. Sunt&j7i'»ss%* , Pcclines marini -

3Pluiius , PtHunculos

vocat.

CubilM , (*$%>? t afxav) dpr<&> 3 ,) cft

os , quodinter Humerum , & Carpum,qued£r<ac/7id/g

dicitur, ficum eft j ejufdemque partis os grandius, Cp-j/7r« iccm dicitur , qui «aiteri fubeft ofli , quod J{adium

nominanc, lib. de oflibuS) cap. 17. quem Cubitum P*«

chj/n , id eft , K/»<wa dicunt, 2.. de ufu patt. 1. Clarius;

Cubittts Pecbys^^vg , feu Vlna> Arabibus»Fod/t majus,

eftea parstocius Brachii , quse fuperne cerminacur,

qua Brachio quidem continua eft, per articulum , qui

curvatura cubiti eft, cui innitimur : inferne auteip,

qua Carpo manusextremaconjungicur, quofpatio,

duo oiTa recipiuncur , alterum magnum & rotundum,nominatum eodem nomine, quo pars, id eft, Cubitus;

alcerum , quod Ccrcn , Arabibus } Focik mintu, id eft,

Radiw j appellatur, 1. de motu mufcul. cap. 1. & 1. de.fraft.18. ficut K>qK9> 7&/4 > & totam partem , & par-

tis cotius porcionem fignificat• Eft & a^s menfurse

nomen , qua rerum intervalh dimecimur. Eft autemextenfio a cubiru ufque ad fummum medium digi•

tum pedis unius &; dimidii. Eit igirur menfura digi-

torumquuuor & viginti : Larini, Cubitttm etiam vo-canc. Ab eoderivatv.ur > w??^^^ , «^sp^ak©-, Jisn;«

^?,^ i{«*q#f><|U& faepe apud Auchores occur-

fiinc.

CubiformtQS, quod *£««$ ^, five Oj cuhicum

dicicur, eit cs quod ab excerois psdis parcibus firmumili cerrn itatuitur , externifque Tarii partibus eft ioca-

uini , & articulacur cayitati calcand , ad fincm adja•

centi»

D I C . ijt

Cetoii 3. de ufu part. 7. Eft cnim os unum, ex quatuot

Tarfioifibus , iblum nomine donatum, cilm reliqua

tria careant nominibus j eft autem os, uc reliqua Tar-

fi ofla, intus cavum, foris gibbum, cubo fimile , quodlatera fex habeat eubo communia j admodum inaequa-

lia>& fereafpera.

CucnIm, Coccyx, eft os in imo facri ofEs pofitum, tri~

bus propnis partibus conibns, Sunt aucem partes iU

la? ofllcula , etiamfi Galenus ita non audear appeliarej

propterea quod pueiis adhucfintearcilagines , quae

quamvis annorum fpatiis oiTea? evadant, in 3mbitu ta-

men & commiiiuris & iineadhuecartilaginofaeper-

manenc, ut & Epiphyfes omnes folenr. Umuntur au«

tem inter fe Symphyfi , quamquam Coccygis tertium

os , (quddproprio nomine&^'* & IjjQh & */>•-

>» appellatur) utoifis facriprimum periape Sy-narthrofi jungatur , & in iis foramina intus ampliora»

fons anguftiora, ut in ofle faero , nifi qudd ad Coccy-gis oflis fecundi cum tertio commiiiuram» pro forami-

nibus futura tantum fit. Coccyge tria nervorum pa-

ria prodeuntperejusforamina, nonlateralia,fedanti-

ea & poftica : Quorum prima con/ugatio ex ea" oritur

parte, quaCoccyXfaerum osattingit: fecunda,ubiprima hujus offis pars cum fecunda eommittitur .• ter-

tia, medio inter fecundam & tertiam fpacio.

Cucurbitul* Uves , quae cicra fcarificatiodem adap-

tantur, 3. de loc. afF. cap. 4.

Cunei OS) quod & «&w w^tutiHt » Os cuneiforme , Othaflare, & Os palati, appellant, medium incer fuperio-

ra , & inferiora totius eapicis oiTa ; de ofTlbus, eap. 1«

C-jIenus fcribit fuiiTe apud Veteres concroverfum adquam pertineat partem , qudd a nonnullis intcr cra-

nii, ab aliis inter genae fupeiioris ofla numeretur , quia

inter utrumquetft medium 1 vicit tamen eorum opi-

nio , qui id cranio tribuunt. Eft igitur unum ex»bus cranii , qudd in capitis bafi collocacum inter ea•*

I * fim

L Cpitis & gense fuperioris oflTa, veluc» > id eft, C«nt'#>

adigitur» atqueimmitcicur. Sic dicitur aC««e/for-

ma » potius ufu, qudd omnibus fuis partibus Cunei

modo fe infinuet interofTa capitis omnia, & probeomnia gense fuperna?. Nam os occipitis *^«tangic> acqueabeodiftingui^irfutui^coramuni, de-

inde longo cra&u attingit ofla temporaliai& fupra haee

angulum bregmatis, &c*Cunnus , -ri}otatKticv, Pndmdum muluht^ inanitas ea

eft , quaeinteroflapubis penetracextrinfecuspellicu-

lam quandam habens , virorum praeputio correfpon-

dentem, lib. de vulva?, diif. cap. i.

Curatoria,-& , medicinse pars eft j quae titm

faftum morbum tollit, ckm fienci cccurrit , tum eumqui imminer j aut futurus timeturi amolitur, & prasca-

vet , (qudd eft proprium& , quae hac ra-

tione fub Therapeuticam cadit.) Tres autera funt

partes ad curationem necefiariae, Therapemicesj £/#«•))} t ^^* , quarum prima viitus

rationem inftituit^ ahera > medicamenta propinatj

poftrema , manum adjucricem admovet » de parc ait.

medic. cap. r.

Curta, ^y^Zmi^-m. , id eft» Mutila, & Curtd : id au-

tem dicitura Grards Coloboma, qudd inlabiis , aut na-

rium alis, aut aure deficit .• hujus generis funt, & quas

in m ijorc anguio Bjjaadas vocant , eo utique , vel im-

pcnfiiis cxr^niuto , minoreve fa&o, vcl prorfus aboli*

to.wia^Colobomata»

Qukula, vide Cmk fuprtma. .

CuticulartS membrana, vide Membrana dura.

Cuticuhfus mufcultfs eft, qui extreitiafedisoracuti

commixtus obtinet , ut vel cuticulofus tnufculus , vel

carnofa cutis dici poflIclib.de mufc. diiT; cap. 30.

Cutufnprema , ?^; , & '^ appellacur Gixeis *

quafi Conum dixeris, quia excoriari poceft. Eft autemmembrana omnium ampliflima * panium fubjeetorum

tegw-

D 1 C U . ijj

ceguracntum,munimentum, ornamentum.Quia mem-brana eft , ex eo inteHigitur fimplicem efle j planam

»

tenuem» albam, nervoiam • atqueob idfentientem.

Siquidem per cutcm difperfi nervi , dant illi fenfum

,

verumramcn fentit tantum , non eciam mocum habet

voluncarium. Oricur afrextremiracibus vaforum per

fubje&ana. carnem difperforum : ha? namqtic dilata-

tce, conjun$a?queincinerndegenerant ; quofit, ut

a fubjefta carnefine fummo dolore feparari non pof-

iir. Acquanquam ex carnc , venulis , & alicubi arte-

riolis compofica fit, ex nervis tamen praecipue confia-

tur, nec tamen nervi prorfus naturam recinet , fed inter

ncrvum» carnemque quodammodo niedia efi. Nec ve-

rofoliim omnium corporis partium, fedetiamuni-

verfae qua? generationi corrupcioniquefubjijcitur, fub-

ftantiae media cft : quod enim in duricia & mollitie ,

& in calore ac frigore fimiliter medium omnium par-

ticularum fortitafic, ex ejus quam dixi fubftantia, nia-

xime intdligitur. Eft enim vcluti fanguine praeditus

nervus , qui fic inter carnem & ncrvum quiddam plane.

medium> & iis ambobus fecum miftis, conflacum. Eft

enim nervus durus , exfanguis, & frigidus .\ caro mol-

lis, multifanguinis,& calida .•. media interutrumquc

cftcutis, nec dura, & pianecxfanguis ut nervus , nec

moilis & fanguine abundans, ut caro. Eil igitur cutis

extremorum mediacalidi , frigidi, humidi , & ficci ;

prafercim autem manus , in qua tanquam temperacif-

fima 3 perfe&a tangendi pocelbs iica eft. Cujus exte-

rior pars , ab illius excremenco produ&a , Epidcrmn %

five fumma cutis corporu , five CuticuU dicitur , & coti

fuperextenfa , fenfuque defticuca, aut certehocper-quam obcufo pollens, quippcquae faspecicra doloremfaciteabeafepara^urj x.deufupart.cap• tf«$ 3* me-thod.4.

CyboeideSt vid.e Cuhiforme.

Cyclifci, funt cava exciforia fcalpra, 6. meth. 6.

3 CiU

3 4 L I CCyllum, Kytfwdicieurapud Hippocratem Cwva-

rum> ideft, inexceriorem parcem luxatum, velcon^

veifum , adeo ut Suras proceflus , qui talum excerius

comple&itur, fine ullo ftabilimemofufpenius relin-

quatur, qinmvispiOprie mutilum, &imperfeftumfjgnificct , ut fcribit Galen. 3. de diebus criticis ; ubi

in ea fignitkatione menfem «v;&«> appellari inquic > qui

diebus viginri novem conftet ; alios autem perfe&os,

qui triginca. Unde Cyllofim, *»&«, diftoicionem cru-

risinexteriorem parcem vocat Galenus, 4.dearcic.

Idem tamen com. 3. dicit , nonnullos de omni Iongo-

rum membrorum diftorcione xvKaQtv incelligendam

cenfere, generaleque ei tribuere fignificaturu j alios

verd eo non>ine diftoi cionem foliim intelligere,in qulip interiorem parrem membrum inclinatur.

Cyema,, fcetus eft, cum nondum menfes duosin uteroabfolverit, qno tempore Embryon dici ncquic j

fed Cvemay id eft> uteri geilaiio, & conceptus , & genitura,

i.defymptom.cauf. cap. 7. Quanquam autem xvvfc»

animaiium proprie fic , in iis tamen quae florent, prse-

iertimque in braflTca, tum a Graecis , tum a Lacinis

etiam ufurpatur. Cymata enim in iis , quafi *uV«7<*

vocirunc fcaporum delicatiores teneriorefquecolicu-

los, quos appetente vere in prima florum germinatio-

ne j & in fumma ftirpe hoc olus proferc, difcretis , ve-

rfcm claufis adhuc , florum calicibus, quales quotannis

videre licec, in quibus floris primum, moxfeminis foe-

tusclauditur. Theophr. a Graecis xwV* dici, fcri-

bic, inquofiosad femen clauditur. Latini non tan-

tum CywwMneutrogeneredicuntj fed etiam fbemini-

no CymM.Cymbalaris, vide Cricoeides.

Cvnanche, eft inflammatioextra gutturcxiflens,qua3

& Paracynancbc dicitur; fi autem fit inflammatioad-jjcencium mufculorum faucibus adveniens, dicituf

gyriitncbs, vel Parafynanchc 3 4. aphor. 34. Proprie*quendo.

D I C U . jssquendo , Angina Grxcis eft /nflammatio ,

qua? In guc-

ture, & faucibus advenit ; Hippocrates vero&alii

Veceres, omncs paffioncs in iis locis advenientes, qmsfpirandi difficultas comicatur, Angina nomine vocant»

nullo exiftentein pc&ore , vel pulmone vicio ; qua in

re differc Anginak Peripneumonia , & lateralimorbo, ex

eo, qudd anguftiae fenfus in gutture eft, cun&is in An-gince fpeciebus, funcque ejuldem (exquifite loquendo)

quatuor difFerentise : una, ubifaucesinflammantur;

alcera, ubi neque reliquse oris parces , neque etiam ex-

ternarum partium ullainflamm3ta videtur, a?gerta-

men fuflfocationis periculum iri gucture perfentic \ tcr-

tia> quando gutturis partes, tum externa?. tum incernse

fimilicerinflammanturjquarca, ubi adantcriorem re-

gionem, cervicis vercebrae luxancur, & inde cavus ap-

paret locus, doioremque quando tangittir, aeger ientir.

Kecentiores Greeci quidam , m eftpauius, iibr»3.

cap. 17. & noftrse aetatis Medici non pauci , inter Cy-

nanchen , & Synanchtn, inter Paracynanchtn* & Parafy*

nanchin difcrimen faciunc , qudd tamen Galenus, I- 4.

dc loc. aff. cap. 5. & 3. prognoft. 20. reprehendit. In-

flammationem itaque, quas in incerioiibus faucium

mufculis oritur, ScweJx^nominanc ; eam verd > quae

in exterioribus eorundem mufculis iic ,^,-^Inflammationem item , quasininterioribus mufciilis

gutturis accidit, vocant xsiaeef%L• ; eam autem.qua? in

exterioribuse/ufdem mufculisoricur, &/^.Eft autem omnibiis Angina differenriis communis de-

glutiendi difficultas , aded ut pocus fsepe per uares re-

meet;vide^wg/«4.Cvnodontes, vide Canini dentes.

Cypbofis, Ku'4><y£s GibbofitdsSeu Gibherofit<u,vit'ium

fpinas eft, quod a cafu> iftu > & tuberculis crudis & du-ris , anteriorem thoracis partem diftendencibns $ pul-

monemque prementibus,aliquando cancingic>ut docec

Gakn. eo aphor. quo fcribit Hipp. gibbos ex aithmate,

1 4 aut

ijtf L I Caut tuffi fa&os > ame pubertacera mori ; vide C/%-rofitat: Dicitur eadem , Ktymng , nempeSpiu^dQr-fi diftortio in pofteriorem partem ; haec & Om&cxv~

dicitur , uc annotavit Quco. 8 . dc artic. -^ huic Gontorfio , dicitur Lordtfis, )£<$ > fpinae

yercebris inanteriorcwpaitemconyerfisi vide Lor-dofu.

Cyvtofisy vide Cyphofis.

Cyrtoma , &» , TuktYCulum i,n , appellavic

Hippocrates , & omnem tumorem prseter naturamgenerali fignificatione , qudd & Oedema ab eodem ap-

pellari foiet, t. prognoft, zf,

• OJfaros,' , eft ukimum iateftinum ordi-

ne, qudd & J^Bum dicicur, & Podexeft.hbr. quo4anim4 llt, id, cap. f . vide Rjttum.

Cyfiu } , i>r/ic4 , eft pars membranofa, urinam a

renibus exopiens > & foras excernens , exanguis, ner-

vofa omnind , latiflinic diftendi , & arttiiiime contrahj

idonea, ut reliqua omriia alba , & cxmguia , nervis in-

ilgnibus inftru&J ;parcim a ramo fextoe conjugatio-

nis, qui percQftarum radices ad parces ventris infimi

tendit , parcim ex infima fpinali medulla* deiivati .• in

quam renes , tanquam in lagenam , urina.m deponunc.

per meatus tyvfip©* di&os, qui a rembuspiodeun-tes, obliquo itinere delati , inter ipfius tunicas , paulo

fupra ipGus os , inferunrur -

3cujus vefi^a? cervicem

mufculusambit, tranfverfisconftans fibris, quibus un-

dequaque conftri£is> veficam claudit, ne urina effluat.

JDuabus conftat tunicis , una propria & interna villis

valde intertexca, intus reCxis , foris tranfverfis , mediis

interhosobliquis; alcera verd exteriore 9 ex perito-

r^opubisos intus veftienteQrta. Pra?ter nervos di-

ctos, eciam venz & arteria? inter veficse cunicas a collt

iateribus ad ufque fundum fparfae func , a ramo per fo-

fiimen o(T]s pubis crus defcendente. Illae fanguinem

& fpiruum veficae fubminiftranc , ciim ipfa alioqui ex-

fanguis

p I C U .57

fanguis fit. Urinam autem ubi continucrir , donec vel

quancitate vel qmlicate molefta fit,excernit; infoetu

quidem quamdiu utero concinerur per vf»&i ia cavi-

tacemuinicseallancoidis, edicoaucemin iucem foras

Cyjitf choledochos , quse &: vefica felti y & veflcahilB

fitjctptiva> Giajceautem %\nh%< dicieur, vefica

eft, cava iplius hepatis paite ina , intcr venae porta?

& cava? radices , bilem ex jecinore atcrahens , quamreftistibiis trahitex hepare , obliquis rctinec , tranf-

verfis vero expellic, quae & o,b id , fcliiifoUkulm appel-

Jatur, 4. de ufu part. cap. n. & x. de natur fac. cap. #.& p.deanatom. adm. cap. 1. collo enim fuo flo-

machos habet duos, unum hepar , inter venaeporta?

& caya? radices numerofisfujculisdiftributum, quj-

bus biletn in fe allicit : alterum verd raro geminum ,

faepius fitpplicem in EcphyGm delapfum , quo in

ipfum &inceftinabilemflavamexpellk, everfa hciHgemina merobrana ejus ofculum in Ecphyfi clauden-te. Maximo illa hepatis lobo dimidiamergitur, reli-

qmpi fimae hepatis tunica tegit ad vena? porrse exo^-tum. a qua venulas duas , quas xwt&g quibufdim aprpellare placuit, &a vicina hepacis iimaearteria arte-

riolas in imum ufque fundum admittit. Recipit verdetiaiti unaportionem qiundam nervi , qui a fextacon-jugatione per coftarum radices dextra parte ad parteayentris infiini pervenir.

D.

DActyiios, 09%$ r& » id eft , Po^dex, l.dccompoi. med. loc cap. 15. funt quo-

que qui rtBum inteftinum eo npmine intelligant. **-tvX^ etiam ab Hippocrate aliquandcxdicitur, • *»'-

*©* ) *%<&* , hoc eft, Circulus,' , fi ve-hiculm , quoinmedicina utimur: ^xto/wi dicitur kguibufdaiD vioxaftpatiti.

D4r/7/,

38 L CDarfis , id eft , excoriatw, qua cutis, a fubje&is par-

tibusfcalpellodecidicur, & feparacur, s.deanatom•

adm. cap.i.

DartoSy una eft e quatuor membranis, quae teftes in-

volvunc: earum prima & incima, Epididymit; poft eam,

Erythrotidesy id eft, vaginaU ; tertia , Dartos , carnofa,

'Erythroeidt multd valentior & ctaffjor j quarta & exti-

ma, Scrotum cft , Introd. cap. n. Mulierum autetnte-

ftes> penicius in vulva heentes , unicauntumtunic3comenti funt, quae Darta appellatur ,

proportione re-

fpondens certise ceftium virilium tunicse , caeteris au-

tem recenfiris carent, de diffect. vulva?, cap. p,

£)afvmma t ocult viciurn, vide Trachaima.

Dearticuhtio , ea eil oflmm naturalis conjun&io, cu-

jus ratione copulaca oiTa evidentem motum habent» &concra , Synartb/ofis , Caarticulatio nztur&Yis offiumeft

commiifio, quae exiguum & obfcurum aliquando , ali-

quando nullum motum pras fe ferunc , & edunt , i. de

artic. 8.&1. deartic. i.

Declinatio eft illa p3roxyfmi pars, qnae ftetum ipfum

fubfequitur , ufque ad fecunda? acceifionis principium,

i. ciif. j. vide Principium.

I>ecrefcensfebrti> vide Continua.

Decretorm, five lndicatorim dks eft, in quem ut plu-

rimum morborum judicii tempus Incidh, i. de diebus

decretor. cap. 3 . Eft adhuc alius dies ludicatorim inci-

dcns, five intercalaru, in quo imperfe&as folent fieri

judicationes , ut dies teriiay quima , fexta, nona» 3 . pro-

gnoftic. 1. Decretoria autem fignaiunt , quae falutem

segri. per crifim fucuram oftendunt, 1. crif. cap. 7. I«-

cidmus vero, five Intercidentes dies , differunt a Iudica-

torm, & , ciim eorum natura, tum ufa. Na-tura quidem , qudd naturae fuseratione ludicatorii per-

feaifunt , (omnibus fiquidem rit£ fa&is , foU natura*

iponte agente , iniiscnfesfiunt,) acnumero quater-

narioj & feptenario dividuncur -

3 lnttrcidmtts autemminiis

D I C U . 5 9min&s perfcfti fu.it, & in eos , non nifi aliquo errore

intervenientf , erifes incidunc j unde noii vi natura? ,

led movbi m li:ia, juc aliquoexcraneo impellenre, in

iis crifis accidit .• Acque hinceft , ut a nonnuWis dies

'provocatorii nomijientur ,, in his naturaad pug-nam irritaca » infurgit. Uiuadfoucdiffertint ditsjudi-

catorii&c imtrcidtntu » qudd ad hitwi vigoris & judi-

cii coguitionem, quaternarioi um circuicus fufficiunt j

ad cnlim verd jam faftim difcernendam , nnm fcili-

cecfida, auc infida fic > intercidentiumcognkiocon-

ducic.

Dtfickns pulfut eft , qui admoventi digicos , viJetur

cxfolucus, & cenentiapplicatospaulacim,piorfusde-

finit, i. de cauf. pulf. cap. 3.

Dificiens decurtatui ,&-^ pulfitt , qui &mutilm > & decrefcenspnlfns dicitur , elt, qui perpetuddiminuitur, necminuidefiftic, adquietem deniqueomnimodam venit , prorfufquedeficit ; qui pulfus, fi

iterum redit, & deintegro augetur , dtcimatm recipro*

cm dicieur , 1. de diff. pulf. cap. 1 1 . qudd fi in eo nulla

fervetur sequalitas , motuque ipfo frequenter deiiciat

>

dificiens inaqualh appeltetur , i. de cauf. pulf. cap. u,nomen aucem Graeciafiguris , quaein acutum defi-

nunt, & a Cauda muris tranflulerunc : hujufrnodi au-

tem pulfuum inaequalieas , Svflematica , five ColhBiva

dicitur. Pulfusomnis *<&> provenitab imbecilli-

tate facultatis pulfitica?. Verum ea imbecillitas in eo,

qui^»- dicitur , maxima eft, neque enim fe

recipit, & recoliigic; poite3ineo, quiinquadefiitparvitate, hanc fervat, miuor verd , ubi magnitudinemrecuperat.

Deglutitio, wTUmfa, eft cibi & potus ab ore in ven-triculum per oefophagum deicenfus. Aftio eft facul-

tatis actra&ricis, qimn vi fibrarum re&arumagit, quasmultas interna ventriculi tunica poffklet , ad id munusnaturacomparacas. Idquddhquiddcernitur, deglu-

cien-

i46 L Csientibus nobis , larynge fimul fublata , furfumque in

tant&m currente, quantum gula deorfum trahitur.

Cum autem compled» jam deglutiendi fun&ione la-

xaveric fe gula, tuncluculenterdefcendere cernitur

fumma arteria: fiquidem interna ventriculi mnicaquse re&as h3bec fibras , quaeqLietum gulam intrinfe-

cus veftit, tum os ipfum > ea fuper mcernis fummae ar-

ceriae parcibus extendicur , quo fit , uc cum ipfa a ven-

tricuio deorfum trahitur , fimul eciam fumma arteria

ueceiTaridattrahatur.

Dejettioncs, & SubduBionts, folet Hippocrates voca-

xe 7 excremema per alvum exeumia, 7. aphor. 64. Synctra

autem deje&io eft , qqae unum cantutn humorem, cae-

teris impermifium habet, z. prorrhet. 5. ucdejettio

biliofa, fola bilcm flavam egerit.

O.iUttrtumyquoa & Pbtbarticum, & Phtkoropctum di-

cimr , lechale venenum eft , quod ubi in animalis cor-

pus ingreiTum fueric , totum id momento temporis

iramutat) fibiquefimiliafFeftioncalterat, penitufque

enecat, i.defemin. capic. 16. Idgenercduplexcft:

TJnum quod omnino corpori contrarium eft , & nulll

quMitateacorporealteraripoteft, ejufmodi eft papa-

veiis fuccus , fiquidem nulla fubftancia? fuae miitata

parte , fed tota fervata iategra corpus noftrum afficic ;

neque eirim in eum quicquam agere , nc una* quidetn

qualitatepoteft , mulco rr-inus cota fua fubflantia pof-

m. i^herurrv genus eft eorum , qua? ex noftro calorc

momeotum,aiiquod mutationis accipiuncacdeindein

muitifarijs alteratione.- vertuntur,quibusnatuiam npr

ftram corruropi accidir. Sunt aucem haec genere du-

pltcia: alia, poteftace calida , ut quas corporis naturam

rodunt, putrcfaciunt & liqnant :. alia verdfrigida func,

ut ciciua, hyofcyamus, mandragora. Haec enim omniacal;docorporiapplicaca,& mutationis momentum ali-

quod hinc adepta, partim eorurn ad fummam calidica-

tem* parcim perveniunt ad pucredineca» parsim in cor

delata,

D I C U . 4delata,calorem hativum fuo frigoreeXtinguunt.Tam-

etfiverdetiam Alexipharmacum medicamcntum ul-

tra modum exhibitum nos interficiat , moderataqiie

in dofi afliimptum fanet> non ob id deleterium cenien-

dum eft \propriifilm£ enim deleterium eft>qudd quo-

cumque tempore, loco, & quantitatequamumvis mi-nimaiumptum, aptumeft inteificere:comm.tf.in<r,

demorb.vulgar.5.

Dtlirium>defipientia, ©^<fyc^\jj, mehtis alienatioj

duobus modis dicitur, generalitcr , & fpeciatim; ge-

neraliter, eft motus errans , & depravatus facultatis

imaginatricis> aut ratiocinacricis ;plerumque in utra-

que facultate confiftit delirium, cum parum probiimaginando, tum parum apte ratiocinando j aliquan-

dovertf inalcera tantumfaculcate, ut exerhplo illu-

ftratGalenus, libr.de fympt.diff.cap. $. Theophiloncmpe Medico , contigiiTe , ut fola ei imaginatio de-pravata fuerit, fimiliter & phrenetico cuidam.quiom•nia vafa difcernens , & fuis nominibus appellans per«

fregit .• huic cnim fola vis raciocinandi depravata fuit,

acque tum raaxime fine febre eft , 1. prorrhet; 1. & 4.

Infanire omnes dicunt eos, qui citra febrem defipiunts

& fubdit omnes_qui menre laefi , continue febrici-

tant. Pbrenetici vocantur , foiafebreabiis . qUi dtliri

appellantur , difciepantes. Spcciatim verdGgnificatnientis alienationem cumfebre, a Phrenitide diffe-

rens , qudd hsec fiac , Cerebro primaiioarTe&u labo-rance , cum rymptomatum magnitudine & vehemen-tiar Dilirium aueem ejufdem febris fymptorna eft,

atque ex fubjeclis Cerebro partibus aflfeitis , inprimisverd ex infiamnnto Diaphragmate originem ducic,fublato in caput acr i , & ferventi biliofi fanguinis va-pore; nequeimpecusuncoshabec, quantos Phrcni-tis, 5. de loc. aflf. 4. Atcidit autem potiflimum in fe-

brium ardentitfimarum vigore .• quanquarri & aliquan-

do w principiis , pro quaiiute fcilicet humoris moci

,

& cc-

H i L C& cerebri roborc auc imbecillkate. Ea aucem qui de-

tinentur, nemo- appelhverit, ut a.t Galenus

,

libr. 3. de libr. aff. Scd vel ijN^ppo»*»!**, vel ©^**/-, vide Pbrenitu, & Paraphrofyne.

Ddtoeides, qu3ii deltae Iiterse figuram imitans, muf-culus eft mulcumcarnofus , & inlongum expone&us,qui fuperiorem humeri partem , qua brachii caput eft*

tegit , (unde & iwpU dickur , quafi humero inftratus

& fuperpofitus) quietiam totius manus iniciumeft,

3.deanac-adm.cap. 3. Graece^^ fic dicitur,

qudd triangularis vidcatur , ut ad luerae fimilitudi-

nem eflformatus : cujus bafis intelligi poteft a medi$clavicula, ad extremam ufque fcapulam fecundum hu-

meri longitudinem , a quibusfcilicetpartibus ducit

originem .• Iacera vero hinc quidem internum a clavi-

cula , inde vero externum ab ima fcapula ad mediumufque brachium , quolocohujus muiculi veluti ver-

tex eft.

Denervatioties, {visnm^Qeti Gra?ci vocant) funt ner-

veas mufculorum tenuicaics» in quas inuiculj dzfmunt,

& TcWowwdicuncur, 1. de motu mufc. cap. i.& 1. de

anacom«adm. cap. 3. Nerviis quidenanoneft>rcdcoi5•

pus inter ligamentum atque nervura natura medium ,

latum femper&aliquando tamrenue , u r ipeitibran*|

videri po(Tec> nifi fibris quibufdam imercurrentibub *b

ea diitingueretur; vide "ttndoms.

Dentem , faepe Hipp. fecundam colli vertcbram vo*

cat, propteiea hunc proceflTum a denris hominis iimi-

litudine , Odontotidem , id cft , Dmiiformm, appeUat*

lib.de oiIibus,cap. 8. Eft aurein ea spophyfisiscun-

do fpondylo prop; ia , perque eam cum primo fpondy-

lo, &cumoccipitis cavkateinterfuasapophyfes «<##?.

yc*t$*ig per diarthroijm jurigitur, & valido quodam 10-

tundoque ligametKOoccipiti alligatur, eique locum

cui apte & tutd affirmetur, & ftabi;iatur,praebec fpon-

dylus primus, ipfe quoque ligimentum quoddamtranf-

D I C U . 143

tranfverfum produccns , quod illi apophyfi intus inji-

citur .• Subit enim dens in cavitatem pnmi fpondyli.

Ab h£c apophyfi totam etiam ipfam fecundam vcrte-

bram Hippocr. ut Galenus aic , 'M* appellavit. Alii

Pyronoeidtm produ&ionem , a nuclei iimilitudine no-

minant: Alii„a nucePinea xmoet^. Abeocapucin-flefti & extendi» quod \ima> «»}#*& Graeci di-

cunt, Galenus exiftimaviti it. de uiii part. cap. 7.

Dentts in offium numero reponuntur , mollium Ce-rebri nei vorum participcs,ob idquefoli femiendi vim

habent evidentem , libr.de oifib. cap. 5. ldiquis

ideo oifibus differunt primum , cum reliqua fcnfu ca-

reant .• dentium enim radicibus mollis quidam nervus

acertia conjugatione ueraque gena inferitur. Supe-riore quidem per foramen ejus quod fub oculo eft , in-

feriore vero ad mufculum inorelatentem. Hic au-

tem nervusiecumvenam addentium nutritionem , &arteriam ad caloris nativi cuftodiam, cum meninge te-

nui in dentcs addiicit. Indefit, utdolorindentibus

tpulfacorius per inflammationes fentiatur.• verumca^

men foris & in fuperficieintegrosdentes nonfentire

vcrum eft, quod in eam dencis partem denfifllmam

nervi fibrse non permeant , eamque ob rem cum ed

partelimantur,fecantur» uruntur, punguntur, nondo-lent. Tota vero parte interiore quam fint dolori ob-noxii dentes, aperte docenc qui eos cavos afperius tra-

ftant, autfrigidi calidiveconcactuirritanc. Deindevero differ unc ab aliis ofiibus, quod toto vkae temporedentes augeantur ; Id enim nifi fieret , prorfus dcfice-

! rent, cibis comminuendis atcriti. Differunt & ab aliis

offibus , quod nudi iinc , fine membrana , fine carne,

quodque finc reliquis oiiibus , ut ait Ce]fus,duriores,

videlicetne occuifu mutuo, mandendo, frangendo-quc attenuareruur magis quam reliqua oiTa ,

propterea

qudd nec cartitagine» nec adipe> ut reliqui articuli, fu~

peilmuncur,quibus atceri vctentur. Snnt aiuem den-

144 LHlCOfttes in perfeftis hominibus utraque gena fedecim. Irt

aliisenirri plures funt } vel pauciores, & eam multosfieripotius, quam unumexpediebac, neunoaucdo-lente, aiit vi vel vitio perennte , affe&io aliis commii-nis exiftetet. Quacuor autem inciforis unam modo ra-

dicem habenr. Rtwi&ila fingulares func radices for-

tici. Hia bafi rotunda in actiriifimum nuicronem-giatidefinunc Pott hos feqUUntur p*<ptoi five

hoceft , clavalei, feu morales , quini ao utioque latere

utplurimufn . aliquindo auceni piuciores aut pltireSj

omnes afperi inaequ des, atnpli & Jati. Hi piuribus ra-

dicibus genis infixi funt 3 rernis quidem genae fuperio^

ri , binis vero inferiori , nonnuilis tamcn exceptis qui

fupra faepe cum quaternis , infra vero cum ternis radi-

cibus deprehenduncur* Sunt enim dentium genae in-

ferioris, quam fuperioris radices& piuciores& mi-nores,qurni.3m gettxinferiorisfubrtantndunor den-

iiorque deutes fua etiam gravitate incumbences , fir-

mius continere poteft , qiiam gena fuperior rara mol-

lifque pendulos , & veluc in cafiun ob fuam gravica-

tem proclivis. Habent autem derues otrmes pue-

risepiphyfim , quaeipfis faepeexciditfpcnce, fedre-

jifta dentis ndice, alia prompte inejus locumfuc-crefcit. Omnes prsterea dentes infiguntur, ut aic Ga-leh* ci /, Sun: aucem* , of-

fa ipfoscontincntia.• 0o%ti verd, a!veoli&. cavieateS

quas fubcunt.• prioresquacerni , quia fecanr, Tomi ;• vel rif&ttfi , id cft , Inclforii , ad culcri fimilicu-

dinem , ad eos cibos inrcidendos , qui mollitiem inie

habent ; hifce utrinque Cinini adjjcent, qudd Ca-nnm dentibus fint quarh fimillimi, ad dura cibarh

fecanda, fed admodiirfl confringendj. Ultra hrosi ma-xillares , & molaresabutroqueiatere, quddiiscibi

(velueimoliscerealesfrnges) tenuancur, Si atcerun-

tur:ibidem.

ptttos gmuim , qui omnium noYiffirm nafcuntur ,•

D I C tt . 145* ut plurimum abannoduodevigefimo»ufque annum vigeiimum fexcum j vifi ahquandfunc etiam anno o&ogeiimo nafci , aliquando indolen-

ter, fsepecurnmagnocruciatu> utrobiquefingulares,

in penititllmJ oris parteoriuntur ; idedqueicanomi-i?ancur,quod nafcancur, ciim homo »<**> id efU

iapere ineipitj func aucem e genere dentitim rriolarium.

Dentifricmm, medicamentum eft, quo utimuraddentes confricandos > a fordibus ablueridos , quin &gingivarum circumfitarum , qmndo humare tuerine

prsegnances) ad depuracionem, & abfterfionem, j.de

ioc. aff.

.Dentitioi «hfll*otf 9 eft dentis jim concreti , extra

gingivam eruptio, feu denrium ortus , S.deplaciti

cap. 6. Dicitur & «h^vl». Primum quidem denres

innafudsalveolosconcipiuntur & concrefcunt; de-

inde erumpunt, quorurn ucriimque piagno cum dolore

fic. lllud oh&Qfw, hoc UctyaQii Crxci vocant.o^»-

&#* Inftrumencum eft Chirurgicum feu Volfella , adevellendcsdentes , cujus uilim fimpiicemnuiliufqug

negotii efle, dicit Hippocrites.

Dipafcens ulctu , idern sft ac Pbagedxna \ vide fi^p«, & Pbagedtfna.

Diptrditio,videAboriM.

DeprthenfioncS) vide Catalepfii.

Dfprtjfumt & oblongum oijis caput voco , sd cerVieetii

utrumque.cuiadnareitur.rcfercnsJ.deoiTib.inprocEmi

D<rrr^//o^wappellareconfuevit Hippocac. quan-do fuccus aliquis evacuationk indigens.neque per con-veniericem regionem ferri incipiens

3artis aiixilio va^

cuatur per loca proxima : E. G. per lotii \?iis exitd

cceperir , vitiata vefiea , auc renibus , tunc per alvurri

derivare fatiiis fuerit j veluti » fi perveritrrm viti-icis

inteftinis ferri teritaverit, fwccum evaeuanduffi ad uti^

narios meatus dirigemus^ ln muheribus ver<3 noii-

riunquam ad luetum > aiit e eoncrari© , incerdum uceri

14* LEXICONprofluvium , ad urinae vias , ac ventrem derivabimiis.

'

Ac j fi in aliqua id genus evacuatione vomitum conci-

taveiimusj rtvulfiomm hanc nominant j ut , fi vomitus

etiamretraxerimus, aduterum, auc veficam,autie-

dem, com. i.in 6. demorb. vu!g. 7. Dmvatio, Grx~cis 7^<^(\ , ejufdemeft generiscum evacuatio-

ne, tet\A per particulam , quae fiuxionem fuicipit ; fit

autem per aiiquam vicinarum partium. Bjvare igitur

eft, per rrvos ducere $ Dcrivare aucem eft, a vis ad la-

tera divercere. Ex Oribaf. iib. de Cucmbitulis ; vide

Purgatio.

Derma, vide Cwf» [uprema.

Defipientia elt, cum aegri nihil rationi confentaneumdicuncauc agunt>7.aphor. 14.

Defiptentiaferina eft, in qua aegri calcitrant, pcdibus

feriunt, mordicus impetunt, & excandefcunt, eos, qui

ingrcdiuntur• tanquam hoftes fuos reputantes, com. uin 1. prorrhet. if.

Deficcath oculi , eftidem acfpafmusoculi* libr.de

ocul. cap. 13.

Dtfperata ulctra funt , quarurn curationem plerique

aggreiTi n< ri sbfolveiunc , fedtanqusmab infanabili-

bus deftwlre, 4• de comp. med. pergen. cap. %.

Difiillatio , id eft, fiuxio qunelibec, qua3 per venas a

capiread partesinfeiiorcstertur, 3.aphor. it.

Difudatio , ab Hippocrate fumitur , vel pro fudore

circa Thoracem, & Caput apparente, vel pro eo J qui

ex toto manat corpore, ubi tum paucus , tum nihil

conierens,fuerit > comro. 3. in 1. pronhet. 3 5»qua: &Sudamina dicuritu r

', \id-z Sudamen.

fytfrithi ride ^bacofis.

D urcnsfibrps, videCcmrwM, & Synoeha»

Oiabetes , eft i^V/w^ profiuvium, Hydrops ad matnlam^

Hvdrops mattlU, Dipfacoi, Hydrops in vas urinalj, Dtar-

yhneainurh.a•) AtxGms «• '- «* «^/* ; «$»«^'-^, **^ Synonyma fum, qua? fignificanc

ciwns

D I c : 47tbtn continud & exuberamer per urinam reddicur

jd ,qudd bibitur, nihii plane immucatum , 6. de loc-

aflf. cap. 3. de fymptom. diiF. cap. tf. Paflio haec talis

cli j qualiscircaalvumlafvitasintcflinorum , & buli-

mos j excin&io, ut diceret quifpiam , utriufque virtu»

tis,& recentiicis 3 & akeratricis,i.decrif. iz. Con-fentit quidem quodammodo vefica » & copia urinse

premitur* at necipfe morbus » necmorbicaufaeft irt

vefica, fed in folis renibus. Eftautem attrahendat uii-

nae incxplebiliscupiditas , & ejus retinendsimpoten-

tia. Actraftionem tantam excitat vel calida&ficca

renum intempcries , vel humorbiliofus, acris» falfus

Sc renes affidue irritans, inque ipfo renum corpore im-

pactus, vel , ut aic Areta?u§ , morbus aliquis acutus mrenes fiimatus, & per crifim maligmtatem fuam eos

deponens» vel venenum aliquod deIeterium»exeorum

genere quae veficam & renes infcftanc , qualeideft

quod a Dipfade fundicur. Ha?cenimomniaiitimin-gentem moveiic, obquam aflidueaegerbibic Potumautem huncaviderenesattrahunc, ancequam etiam in

ventriculo concoquatur , fed eum propter imbecilltta-

tem non recinent, fed calem efFundunc , qualis fumptus

eft. Quainre Diabetesappetentia?camnseperfimilis

cft> quam ^ vocant. Nec vetd i<\ foiuni

quod bibitur , procinus crudum mingitur , fed humorfetiam copiofus a renibus colliquato corpore trahitur j

in eoque Diabetem proprie coniiftere, Aretseus arbi-

tratur, definiens eiTe «*ffcSf t@4/** h ifhyi4*^ihi

hoc eft , carrsium & membrorum in urinam colliqua-

tionem , ob quatn & fumma totius corporis maciescit , & copiofior multd urina reddicur , quampotuseft. Quod fi vel modico tcrapore a mejendo abfti-

nuerint5 tument lumbi, teftes, & ilia. Rarum id pror-

fus mali genus, & a Gakno bis tanrum vifum. Eo av*tem nomine appellatur, qudd humor corporis nullomloco confiftat , fed fubinde de loco in locum 3j#6«/»i *

% hog

48 L Choceft, perrranfit, nonalicerquam aqua per fipho-

nem, quern2^> vocant Mechanici, ut fcnbic Co-lum. hbr. s.op.io. Latini nullum illi peculiareno*

mcn dederunt.

Diahotanum , Emplaftrum ex heibis fa&um , 6. decompof. medic. per gen. cap. .

DiabroflSj five Anabrofis, AtocfyuQtg) y^ AvelfyvQi ero-

fio > eit oris alicujus vafis apcrtio, 5 . de ioc. aft. 5 . a re

acri, & mordaci tacta, (iveintrinfecus a viciofo fucco ,

iive extrinfecus a valencioribus medicamencis , aut

igne. Ha^cabefFedu S^fi^uQt^ uppellancur , mediaquodammcdo incer ^ *cw<nn& , hoc eil , ex-

tergmtia 9 & adurentia. Siuuenim excergentibus va-

lenticra, ureruibus autcm debiliora, & pcriculofa nu.

nus, ut fcribit Galenus. Hujus generis iunt , Auripig-

tntntum-i Sandaracba, ^Afia pctraflos y & Mifii.

Diachylon,, Emplaftrum , quod exfuccis

eft compofiium, emollieiis, concoquens , 7. de comp.med. per gen.cap. 9.

Diacodion» confeclioeft, cx C3pitibus papavcris,

7. de comp. med. loc. 1.

Diadofis, nicchQiijdigefiify feu diftrihmio alimtmi eft,

chmfanguis alimtntarius exjecore, pervenas majo-

res,in mimmas.ipfumqueincorporishabitum tranfit,

vide Anadofis.

Di<eta, vi&us ratio , eft certa vi&usinflicutio, &norma, non in folo cibo, & potione confiftens , verfom

in omnibus ajiis ftx rebus excernis non naturalibus, uc

Ocio, Exercitatione, Venere, Somno, Vigiuis, Re-pictione, Inamtione, AnimiafFeftibus

yad Thrafib.

cap. 35. In Di<firtduoha?cpotifliniiim funt praecepca J

in quibus toca fere vertitur : integram fanitatem iimi-

libus efle coniervandam , inclinatam aucem & in vi-

tium propc 1 uentem , modico contrariorum ufu ieii~

iiendam tffe. I nde difciplina, quae hanc inftituit , D'<*-

*«if*;^«#**difta , el\ pars artis raedic3e curativa?,

D I C U . 49$^* , t&m quaefanisadimminentes arcendos

motbos, cum quas aegris ad prsefences profligand>s de-

becur.n. meciiod. cap. 15. Praeter diaecam $ip*wuJ7*-

xv , alia eft *i*x-4v\w , qua? convalefccncibus a mor-bo convenic, in quibus quia nulla prseter naturam c iu-

fa fupereft , neque affe&io morbofa , ted inttrma can-

tum fanitas, aut parva admodum vicia, quae pcr imbe-

cillitacem vicari vix poifunt , ea diaeta utendum, qua?

roburqudddeeft,fupplcit, quodque vacuacum eftat-

que diflipatum, refarciat , fimulque concoquat, eva-

cuet, purgetque excrementa , & ab his abftineat, quae

fanitacem faspe hbefa&ant, cujufmodi fimc algor,

3eftus,laifitudo, cruditas,ebrietas, vigiliae , iracundia,

& reliqui animi affeftus. Hasc enim omnia 4 ^<Wpomine comprehenduntur.

D/^«o/1/'c4/i^M4funcpr3efentium rerum , caufarum

morbidarum, & morborumdcclarariva, hbr. deopr.

fcc. emp. cap. 5. vide PrognopJca.

Didleinwu , eft iliud ltuervallum, quo febris ad in-

febricitationem tenit, antequam fequens annotacio

adveniatjlib. demorb. temp. cap. 3. Dicicurquidem

in febnbus» , in aliis verd moibis » u* Cepha-

l<ea % Epiltpfiaj Podagra , (implicicer^ >** &|^««, hoceft, ab intermittendo ^ fignificacau»

tcm apud Hippocratem , «<«^> aitQit , hoc efl , re-

miflionem puram & fynceram , uc aptiorif. 43. lib. 4.

Febresquaecunque non intermitcences , tercia die for-

tiores fiunc . magis periculofa? : verd quovis modointermiferinc, periculum abefle fignificatur. Sic enim

in Comment. Galenus explicac: idem verofcribic in-

termiffionem bifariam dici, primum quidem de iis fe-

bribus, quasacceffionemperpetuam non habent. De-if\de vero de iis , quarum acceflio non folvkur integi e,

et^ infignes fubeat mutationes, & poftprincipium»

aufmentum acque vigorem manifeftam habeac remif-

fiofcem.

f 5 iftfe

iW L I CQiapctUfu, AmnikQudk exiguorum vaforum aper-

tio, vel potius eorundem cunicae extenuatio , adeoqueexcretiofenfanguinis , j# de cauf. iympc. cap. . Fic

ergd cx tunica rarefa£*a, ianguine vero tenuato , & ex

gracilium vaforum ore adaperco -

3unde tranfcolatur

fanguis, & fudoris auc rons more tranfmitticur, 5. me-thod. cap. 2. '-imque in modum ex jecinoris renu-m?

que dcbilitate mejitur, ac fsepe per alvnm dejicitur

fanguiiiolentum fcrum. Icaque 4 ZfamKnm prseci-

pua caufa eft fanguis ferofus, tenuis» & calidus effluens

per vaforum tunicas rarefa&as. Quod fi contigeric ali-

quando^^^ apertis vaforum ofculis , vafa qui-

dem omnind extgua funt j & ex quibus fanguis impe-tu, & copiofus emanare non poteft. Ihfferc ab*~flomofi j in qua tiim majorum venarum, arceriarumque

ora aperiuntur, tum fanguis impetu, & copia erumpit,

exiifdemapenis.Diaphanes , Grsece, *««»«; ©-, Latine dicitur,

Lapisfpecularht ex iis eft, qui lcniter , ac fine morfu cx-

{iccant» qui uftus ulceribus aegie cicatricera admit-

tentibus , non item malignis, ac rebellibus, conducit>

4. de comp. medic. per gen. cap. 1. Significat etiam

Ptrfpicuum ; item Candens apud Hippocratem , ut in-

gerpretacur Galenus , commentar. 1. «$ ii <£°* *fjp»uQuo loco confulic Hippocr. ferramenca quaead alam

admoventur, candenti 3 effe oportere.

DiapborefiStAKitpipvQiiiLiune Digefiiwcm) feu-porationtm dixeris, eft , quae humorem , qtii in phleg-

mone obfefsainflammatave parte contmetur, per mea-

tus infeniibileseducit, fqb fpecie halitus , 1 3. method.

cap. 16- & medicamenta quse id praeftanc,,hoc eft, Difcujjeria, & perhalitum digerentia , appellan-

tur. Orrinia in univcrfum deficcant , idque duplici rj--

tione, auc humores ebihentia, velut & ptr cutn meatits exu-

gzmia, cum poris quibufdam infunt , aut totam aUtmn-

tiapartm> y. de fimpJic. med. iac. cap. 5. Ei proxuna

ftmc

D I C .5

funt attrahentibus; fiquidem vicina? fibi virtutesfunt,

eorum qua? in alto lacent attra&rix , & atcra&orum di-

geftrix. Nam quae trahunt , etum nonnihilomnino

difcutiunti & quae difcutiunc, pariter trahunt.

Didpbrattontes mtmbrance, ^^rjotns fy4»'s$ dicun-

tur membranaeillae, quaecotum tnoracis ipitium , a

jugulo ad feptum ufque , in duos finus dextrum, fini-

Jtrumque dividunt, vulgd Mtdiaftinum vocatur ; vide

Hype%c,CQtts, Cingentes.

Diapbragma, iepium tranfverfum efl , quod & Pbre-

nau id eft, Mcmem> appellarunc Antiqui5quia ( ut ali-

quiputanc) eoinflammacioneaffe&o, mens Ixdatur:

natn muki quidem, varios ob moibos, delirare folentj

fed qua* co affetto incidunt deliiii , non muhum dUftant a Pnrenicide ; nulia enirn pars, Cerebro fubdita,

prsecer Sepcum tranfverfum , perpecuum delirium ex-

citat ; itaque maxitnusuli videtur etfecum mente &hujus fede (Cerebro) confenfus. Piatone Diapbrag-

zna vocari coepit, id eft , Septum tranfveifum : eft

enim mufculusrotundus, obliquus, meinbranofus , &carnofus , medius incer partes nutritioni fervientes

,

(quas Peritonseum continet,) & incer fpiritus oigana ,

(qusetunica fuccingerue concluduntui: ) eamque obrem DM/>/;r*gw4nominatur,quodeas parces %1&&<1,id eft,<Jividit s quati Sepcum qnoddam medium ? quar3tione Ariftotelesiilud SuccinHuram zppeUst , 5.deloc. afFeft.4. Mijoresnoftri Pyacordianomimrunt ,

quiacordi praetenduticur,co-m. 1. in 1. progn. 14. Hicmufculus liberae refpirationis inftrumencum , nec fitu,

necforma , ulli alteri mufcuioTefpmldec: fiquidem in

medio capuc principiumve haber, ex quo tibra? , inihr

linearum, a cencro ad circumferentiam excurrencium,

in cas partes proficifcuntur, in qujs ipfe infeiitur. Eftautecn fuo capite membraneus , indeque pauiatim car-

nofiorcfficitur. Totusadmodum obliquuseft,fi qui-

dem ante pe&oris 011 , juxta mucronaca? cartilaginis

4 radi-

ijt . L I Cr3dicem adhaerens , perfpuriarumcofterum extremain lumbos dmbus aponeuroiibus longius protendicuri

itaque a prioribus paitibus deorfum ad pofteriora yer-

gic. Duabus membranis tegitur , una iuferiore a peri-

tonseo j altera fuperiore » a tunica coftas fuccingecte.

Dicitur & in naribus 2^&tyeifa& . qudd narium mea•?

cus dividit .• Kt'&» & syxk a quibufdam dicicur.

Diaphtbora , eft conuptio cibctrum in ventriculo ,

i.de ioc.affeft. i.

Diapywata* vide Empyemata.

Diaria febrrij ®'^ , Ephemera febris

eft, quse unica acceii-one , unoque plurimum die nacu-

rali , a fola fere natura curarur , a causa manifefta (uc

ex ira, infolatione » lu&u , pugna) orta , 9. mechod. 1.

Jn ipiritibusaccenfam, cxcitanccaufa?,aliisfebribus.

communes (prseter fpirationem , & putredinem) Ira,.

Dolor, Vigilia,Gura, ^E.ftivysSol,Fatigatio,BubOi

Pertinax iludium, Cruditas.

Diarrhcca, S^jfam» id efl, Profluvium , copiofior eft

alvifiisor, fine phlegmone, & ulcerationeintcftmo-

rum, libr. finic. Per Diarrhceam, vel picuica , vel bilis

alcera, fyncera, auc invicem miih vacuatur , ab humo-1 is copia , vel crudicate ? quse auc in toco corpore, auc

in certa quadam parce fedem habec, exorta; Ven-tricu!usenimmulcitudinegravatus,quam velipfecoU

ligic, vel ex aliis fefe in eum exonerancibus fufcipit $

auc prava aliqua qualicate irritatus, quam cruditas

(quaj propric ^vcars^x dicitur) invcxitj ? zfafiuainfefUtur, prasfercim li ejus orificium , fupernaequc

parces valentes finc -, infemae aucem & lan-

guida: : nam fi concia acciderit, vomitiones pro Diar-

ybcea fuccedent , uc docet Galenus , 3. de natural* fa-

^ukat. Uti autem ex ventriculo in inteftinl materi^

Uurrbcece fluic ; fic eciam per Venas mefaraicas in ea-

$Lm portio ipiius defei tur. Cacterum humorumcru-.

^iicatem cum vuiofi cibi poeufque , aeris imemperies fc

iafue*

D C . 5|tnfuetum otium, cutis adftriftio.tum etiam fcbres lon-

gse aut acucas moliuntur, quee& humores & ipfum

torporis habitum vitiant , uc inde facile Diarrhoea ex-

citetur. Veruin ficut ea febribus quandoque fucce-

ditj ficillasucique non minimeproritat, ex defur-

gendi frequentia. Quodfiecumrofio, autdolor,aut

caloiimmodicus (quseproqualitate hiimoris fiuentis

fentiuntur) in ventre atque inreliinis fic , huic cerce vel

longo magis affectio febrilis increfcic .• fed nec foJai

febres Diarrhoeam movent , fed etiam venena fumpta,

& purgantia medicamenta , qux intemperiem in jeci-

nore ventriculoi auc inteftinis rqliqueiinr; Qua?quam-diu manebit, alvus defccndet, perque eam corrupti &putres humores , nonuniusquidein generis, fed varii

pro ciborum differentiis > & segtotancis in tempeiatu-

ra vacuabuntur.

Diarrhcea in urina, vide Dialetts, & Canina cufidii/u,

Diarthrofis dicitur aliquandogeneratim omnisof-fium compofuio ad motum voluncariumcomparaca ,

apud Gal. fed nonnunquam fpeciatim fumitur : eftque

alcera & «pjp ¥ » id e&> articulationfs dijferemia, quam de-

finic Gale. efle <n>vfo(\h five ew7«|«, hoc efi, commiiib-ram naturalem ofiium inter fe motum evidentem ha-

bentium. E3m alio nomine Hipp. «e?*K$w#» appel-

lat.Eft autem ea oilium connexio omnino laxior, llc ut

cvidens, facilis, magnufqj mocus fit, cujufmodi in cru-

ribus, bnchiis,m3nibus & pedibus habetur.Hujus cres

differentias Gal. ftacuit , »«MS»*£j*i *p9p*^**> nfa»wuDiafpeymaion>med\amemum eft } qudd exlemini-

bus conftat, 7. de cpmp. med. per gen. 7.

Diafpoleticum, medicamentum eft , cujuscompofi-tionem> Cuminum, Piper, Ruea, ingrediuntur, 1. defanitat. tuend. cap. 5.

Diafioh , eft motus dilatationis, & elevationis arte-

rias , ad fubftantiam quandim exterius actrahendam ,

quo nativus totius animalis calor, cum primis jeream,

s pcr

154 L I Cper immiiTum fpiritum refrigeretur

; quemadmodumSyfioU eit arterise {ubmiflfio, & co*ncra&io, ut id , qiiod

exhumorum deuftionein toto animali contrafturo,

yeluti fumida fuperiluicas eft , expellatur , libr. de ufu

pulluum , cjp. 3. Ut eundem ufum prseftet Diaftole,

& Syftole , totius animalis calori , quem infpiratio &exfpintio, particnlatim calori Cordisj ibidem.

Diateffercn , Empliftrum , quod cx quatuor rcbus

conitat, Cbalcitide , Mify, Diphyrge , Cbalcanto -

3 5 . de

compof. medic.pergen. cap. 14. $\$<*** Graece.

AtxTeasrcifut nomen quoqiie elt potioms , quam Anti-

qui ad coxendicisdolorem inftituerunt concinuandam

%ozo anno. Sic difta eft> qudd quacuor medicamtnto-rum genetibus conftet > hunc in tnodum : Chama?-dryos pondo, gentianae uncise novem 3 Ariftolochias

rotundaeunciaenovem ; Ruc3efeminisficcifcxtarius:

Hxc tufajdatHiirqiiotidieadannumiejunoexduobus

aquae fngidae cyathis. Autor Paul. lib. 3. eap. 77.

Diatrivn pipenvn, id cft , rnedicamentum , triplici

pipeiis geneie conihns, 4. defanit. tuend. cap. 5.

Diatritosy id eft» tridui inedia, ut Diatritarii, qui tri-

duanam inediam prsecipiunt, 4. method. cap. 4. cujus

primus autor Theflalus; <«^?®- Grxcis. fnventum

cft Empiricorum , tocum aucem erat in vi&usratio-

ne,quam ita inftituebant in omnibussegris , ucpri-

mum in quarto die ipfos cibarenc, poft in fexto

,

moxin o&avo, deindeindecimo. Primaquidem ci-

batiopoft primam Diatriton,reliqu2ealternis diebus.•

Sed nugas cas & deliramenta Galenus raultis in locis

ridet.

Dichophyiaj pilorum defeclus eft , quando bifurcan-

tur, lib. finit.

picbroma , (Jg#t#Mi Graece) Emplaftra funt j quae

& Giha dicuntuij coloris ambigui, 1. de compof. me-dic. per gener. cap. 1. Nequeenim particuiaris ali-

cujus medicamemi nomen eih fed multurum quse du-

plici

D I C U . I5J

plici colore pracdica funr. Horum aucem colorum ra-

tionem Galenusexpljcac, hbr.i. ad Glauconetm Ue

finudiflerens, Ex Lithargyro, mquit & ugine,

plurimum dcco&isemplaitrafiunc*$* 3*«, Ueit,

fulva di&a ^quibus, ubi ftatim leponuLtui , ijuaedam

excrinkcus fupercminenua fufca concrefcit , iub qu3

parS inedicamcnti profur.dior , plufquam ab uiitio tul-

ya videtur, propcerea aichroma vocant, id efl , bicolora *

quidam vero eadem vocanc > Di^rofopa,^^om7iK , id

eit, bifacia, z. sd Glauc 8.

Dicrotm puljui , Jixtol®* <[ , feu bis feriens ,

eft, cum in aiaftole, quee iic quaii receflioarcerias , nonperfe&a obitur , fedcun&atur, idqueprofubdu&io-

nis, autinhibitifpiricusquantitate, deinde repetitio

perfe&a , debicae fic contra&ionis , libr. finit. Eftqueqnuspulfus, nonduo (contra Archigenem) qui finnu-

latquc omnem diftentioncm effecic , fe paulirper fub-

ducit , ac mox pulfat icerum, ut intermiccemium quies

media, i&us intercipiat , cujus dicroti contra&io, con-grefius , vel reditus dicitur , i. de differ. pulf. cap. 17.

qui poft abfolutam diaftolen , ancequam perfefte con-nahatur, fecundd ta&um feric , uc ex m3lleis incuderapcrcutientibus , &poftearefiIientibus, apparet. Ta-lis fic fionnunquam propter insequalem cordis intem-periem, propter quanj incer fe coneendunt calidae par-

tes cum frigidis , ut fubiiftere interim necefie habeancpalidse retentse a frigidis , interim cclerius frigidae

moveri a calidis attra&ae, Fit eciam & cum colle&useftin multis ejus partibus ingens fulginoforum ex-cremencorum acervus : fi naroque una contingat , utcordispartes qu^dam fint pra?calida? 3 sliajfumosafu.-ligine prsefocencur, ad contraiios profilient motus , iit

alteraediftentionem moliantnr, alterse verdadfupcr-6uitatum expulfionem confidant, ex qua lufta tres nu>mero pulfus hujus difteretKia? exiftuut , uc docec Ga-l§nus, lib. a. de prasfag. ex pylf,

f

& L I CVidymi >^ , 14. de ufu pait. cap. 14. dicuntus

proprie fratres unopartuediti •, dicuntur & Tefles 9

honefliore vocabulo , ut ait Galcnus ; dicuncur & -hfASt m Gerebro, de quibus vide Glutia.

Dtes, apud Medicos non folurn lucem, fed etiam wo-

Hem comple&itur, non id tempus tanthm , quo Sol

fupra terram fertur , appellantcs Diem j fed etiam illi

teinporanoftisadjacemia, l.dccnf. cap. z.

Difficultai intefiinorwn , quae & <?*, dicitur,

i. detacuiiar. nac, capic. ?. propne uiats inuHinorum

eft, exmordacibileflava, atra&piiuica falsa, quamiequitur interancorum abrafio, cumquibus paulumcruorisfecernitur,immitiii!misctimcofminibus,<).de

loc. affVft. cap. 1, in quibus difricultatibus lineflino-

rum, cum adhuc conflituuntur, qussdam corpora pin-

guia exccrnuntur ; poft haec aucem nifi finiri antici-

paverint,qusedam ramentainteftinorum, (ablataipfo-

ium fuperfkie interiore, quae membranofa exiftit , &denfa, illi,qu3ecutemexterius concegic, Epidermi-

di» ideihCuticulseappellaca*, proporcion»lis)poil

baec autem (Dyfenteriavidelicetjamcompleta) ali-

quid ex ipsa abraditur fubibntia imeftinorum : ex-

cernuntur enim partes magnae inteftinorum , quas&Carnes , & Carunculat vocaiepofTumus, 4.aphor.i<».

Confiftic autemilla imerdum incraiiis, ahqiundo in

tenuibusinteftinis, idquod excruore, &exipfisra-

nicntis dijudicatur. Nim & cruor& rjmencaica

mifta fum reliquis excrementis , uc univetfa mifcean-

tur univerfis , in fuperioribus . ii verd fupematant,

in inferioribus ineeftinisulcus cfleoftendicur. Talis

quippepropiiedi&a , Dy/i«/aMeft,nomenhabens a

Isesa particuia , quam folanl plerique Dvfintcrtam no-

minandam cenfent ; etfi Hippocratesatquealii > nonjpfam modointeftinorum exulcerationem, verum om«ncm ci uoris pei inteftina vacuationem , Dyfenteriam

irutntam nominent ; nomen morbi , fymptoroari tri-

buen-

D I C II . 157

buentcs, 4-deartic. 40* Suntautemexcretionisfan•

guinis perinteftina iinc ulceretresmodi : unuspro-

pter boni fanguinis copiam in coto corpore ancti , qui

ex venarum orificiis in wteRina apertis cffunditur, eo

tancum diflferens ab haemorrhoidum profluvio , quddin lioc vena? ani duntaxat > in illo autemiecundum to*

tam inteftinorum longitudinem 5 perquc omnesco-

rum anfraftus longeque ab ano venae aperiantur. Ta-lis hm-n&x. appellarur» aecidirquepotifll-

mum iis , quibus aliquod membrum excifum eft » aut

inteimiiiaexercitatio. Secunduseft, cumpropter je-

cinoris imbecillicatem aquofus fanguis dejicitur, lotu-

xse cainium perfimilis.• quod emm itnbeciila ficvis

ejusruentrixatque alteracnx, ianguis ejufmodi cx-

cernitur, vocatur autem ea ^Wme/e *)7,. Ter-tius eft , cum fanguis, propter bilis flavse vel atra? per-

miftionem acrior , venarum 01 iticia apcrit , & pei in-

teftina fertur. Ksec proprio noimine carec , & a Paulocomprehenditur fub ea dyfenteiise ipeciet quam *»(&** vocant : diitinguitur veroaGaleno, ubrocer-

tio , de caufis fy mptomat.ura , illam propter fanguinis

copiam, hanc prcpter acrimcniam effici aGTerenci. Ica-

que quatuorfunt in univerfum dyfenterise / una vere

& proprie di&a , tres vero in propne a fymptomate *

quod omnium comraune fyroptomaiitianguinisper

aivum excretio.

Difficultdf uriva, \iae Ift hurh*

Diffljtio* Perflatfti , & Difflatm, Quicunque in Hip-poctat. placitis legitime verfitus fuenc , is demum di-

dicit difflationcm eiTe, quam Mediciomnes uihatovocabu]c>fenium latenteni traifpiracionem jppclbnr,quadifflantur corpora vaporofa , aliam quidem ulemefle , qualis vapor eft , aliam aucetn , qualis ser cus»atquealiam , cum, quae videri poffunt exeunt humi-dintes. AdverfusLycum , cap. 1. qua? Grsecis , «-

i 5 S L I Cperfpiratio, & difflmis , qui rationecomprebendituri

& tranfpiratio fenfu, imperceptibilis appelhtur. Hxccorporious omnibus toco vicae curriculo ineft, ejufque

autureft calornativus, etiamfi varia iicprodifcrimi-

neaetatum, annitemporum>ftudiorum> & totius , uc

breviter dicam , diasta?. Jn quibus tamen differentiis

commune hoc ineft, quodcalidioribus temporibus,

rcgionibus , setatibus, natm is , disetis non parva fub-

ftantisenditraeportioper $£#»-»«» exhalet, utcontra

in frigidioribus pauca propcer cutis aftri&ionem. tft

autem neceiTaria difflatio ad corrigcndam qualitatem

& intemperiem , quae rttentis fuligionofis & acribus

excrementis necefiario excitarur/ eoquefk, utqui-

bus fuppreih eft , eos febres facile corripiant j vide

Infpiratio.

£>igiti ,, quinque funt in omni manu. Pri-

mus, Pollex* quodoppofitus caeceus qu3tiior digitis*

hifce asquipolleat • %^% , hoc eftj ProM&ittim , tan-

quim pro tota manu eifec , v< carui-t. ihppocrates

yltyeti y hoc eft, magrium , nomimt, quamyis parvus fit»

quiacaeteiifineeofere mutiles iii t apud Aiifiot. 4•

deparc. animal. c<Jp• io. fy-<igr,w Gijenouicitur.non

folnm viribut , fed & magnkudim\ nani principium

Pollicis , «t aic , prope radiuin cft , aded ut eum fer&

attingat. Cclfo, & AriiUndi , viribw ramfcfti mipmdicitur. Secundus,^ . JWfje. Teriius , **%Medim : Quartus, ^.jutQ^i Annularii . MediM,k

jVledicis appellatur ? 'Quitnusjfiixpog , Mnnnim. Auri*

cularn, ommbus aliis corpore, & vinbus in{eiior3Sin-

guli ^erna oiTa coiitinc-nt , (pra?rer Pollicem cjui duo)

mutud fibi col'igata, & ordin? (ibi fuccedentii, veluri

in acie * unde & Qelx«ttfn a Gra?cis sppellantur j ab

aliis autem »*&'<$ , a tirma equitum, quam Grse-

ci'& , vocanr ; Latini communi vocabuloid/-

gitorum inttmodia dicere folent. Grseci verd etiam

eorum fmgula fuii nominibus diftinxerunt , a qui-

bus

D I C . 59busprimi articuli metacarpio proximi«^, me"dii wh^oi ', poftremi , ^««^ appell<*ntur , Sc

ab his unguium principia feu radices «>^» • cx-

tremi dcinde digicorum tines , *&) ^vtpajy utfciiptum eft a Kufo , in partium hominis nomencla-tura\ Porrdimadigicorum ofia metacarpio per diar-

throfim alligantur , excepto pollice, cujus os infimumnon metacarpio, fed carpoper diarthrofim copulauir;

Ex quo quidam cenfent os illud non ad pollicem , fed

ad metacarpiuKn pertinere, ipfumquepoilicem , uti Sceos qui funt in pedibus , duobus tantum oifibus con-ftare. -®* , digitm, minima etiam menfura eft ea-

rum, quibus rerum intervalta dimeeimur. Hsecau-tem non fecundum digiti longicudinem , fed fecun-dumejuslatitudinem iive craffkudinem aceipidebet.

dicuntur quoque PalmafruBtts , quos Gra?ci

alio nomine^ , Latini Palmulai , FranciDattdi vocanr.

Dignotio , eft praefentis morbi 5 hujus fedis item 8ccauiae effe&ricis conjunfta? cognitio , Graecis^-£<sdifta. Prrtcognitio verd , eft futuri morbi cognicio,

3.decrif. cap. i. Dignotionem autem proprio nomi-ne denotationem appellamus, i. prognoft. 5.

D/W0//0, vide Profapfiones.

Dionyfifci „ funt oflea? eininentia? , quae propo tem-pora nafcumur • dicunturaucem Cernua, Ke/>«7*

, de-torto a cornigeris 3nimalibus nomine. Sic dicuncur aBaccho, queni Poecse Cornutum fingunt.

Diplafiajmm , id eft , Duplicatio , qua? eft duorummufculorum , qui ab ipsa fcapula" excjpiuntur, ad ex-tenora,pofterioraque membmm circumagunc, quate-nus ambo fimul agences, brachii circumdu&ionem e£»ficiunt, lib.de mufcul.difie&.cap. i3.

Dipiele, fecunda laroina Calvaria? , 6. method. 6. &Meditullium vocatur Recentionbus. Sic autem vo-casur oifis Calvaria? , duplicau lmina>& incerior cjui

pars

%6o L Gpars rara Sc laxa,cavernofa, & molliffima , qua ofiain^

terfeconne&untur.

Dipfacos* vide Diabetes.

Diprofopa) vide Dkbroma*

Difcijiones, magna vulnera foiet Hippocrates appef-

lare, quaelethaliafunt ; ut vulnusincerebro,cumadaliquem ejus ventriculum perverierit, c- aphor. 1 8.

Difcretiva * Medicina? pars eft ez, quam Significati-

iw»recencioresvocan$, Graeci ^-» % i«dehis

quasin medic.,.Difperfus tnorbttft vide CommunM.DiljiwUre mtmbmm , htterogemiim , feu compofitum i

eft , cujus qiumcumque parcem 3iTumpferis animalis»

toti communicans non erit nomine , nec definitione >

ficuc manus j & facies , libr. anacom. viv. vide Inftru-

sneniaie,

DiiTiientidi vocat Hippocratcs, cum oifa, quae natu-

rU cohserent , acfefe muruocontinguntabfquearticu-

Jo, obaliquamlaefionem diifidentsfe j acdiftanc; uc

Gubitus & Radius in brachio ad gibbum , & ad ma-

nurni In Grure> Tibia, & Sura, qua & Genu, & Calci

committuntur3 com. j.inmedic. 31.

Uiffolutiones , vocaricanimidefeiftus, Gra?ciA«;7?-

^tycMft &^, VOCant, 1. ad GlaUC. 14•

DifitntioMem eft, acnervorum ccnvulfio , quae efl

triplex ; Opiflbotonos , id eft, tenfio ad pofteiiora ;

Bmproflhotonos, ideft, tenfio ad anteriora j & Tetanos i

jdeft, aeqtulis tenfio, 4.aphor<57* Qui Trtawwtfi

peruniverfum corpusnervorumconvulfio, 3.deloc.

aff. 10.. ,

Difiorfiows funtj cum vel a fua fede dilabitur ali-

quid in exceriorem corporis partem , vel introrfum minanicatem aliquam prolabitur* ut in naribus , G in ex-

tcriorem parcem , auc os , aut pinnula earum abiic ; &contra memorats partes fi in foramen defcendunr, in=

troifum diftorfto, . de iis qua; in medic. 3f.

£ D I C , i«i

jyittretica pbarmaca,^^^, medicamen-ta funt , quae ad ciendas unnas acconimodantur , quae

& yretkadicumur , n. method. i<>.& 5. fimplic. 20.

quse duum func genenim ; aliqua cnim mediocritcr id

pra?fUnt , uc EccatbartUa , id ert , Poros expurgantia»

quia calida & tenuium partium -

y alia , vehemencius

»

ut qua? plurimiim movtnt urinam , quae acriora func

,

multoque oiagis ficcant , & excalefociunt, prioribus i

cujusgenerisiuntfemen Apii, Pecrofelini, Fseniculi 5

Daucij Smyrnii , & quarcumquelacaugent .« & men-fes movent, quddabhis fanguisnon inodd extenue»

tur, fed fundaturetiamatque fecernattir. Siquidemquo facile ad fe atcrahant renes , quod in fanguine

aqueum j tenue & ferofum eft , haec duo moliri opor-

tetj primum > wtius fanguinisfufionem> deinde fe-

gregationem, quorum neutrum abfque validocalore

tien poteft. Calori autem adjun&am eiTe oportet fic°

citatem, quod humiditas acrimoniam retundat in cien-

dis urinis neceflariam.

DiuturniM morbut eft , quicunque acutorum ex deci-

dentia, terminum prsetergreditur, quem nunc quadra-

gefimum, nuncfexagefimumdiemHippocrat. facit*

i. de diebus dec. cap. i%,

DodecAdaByion^ five Duo&tnum inteflinum , ^'-Af*7v*«r, primumeftinteftinorum fundoftomachial-ligatum , alongitudine duodecim digkorum ficap-

pellatum, tf.de anat. adm. cap.$. Quodquidam nondigiunturvocareintefiinum , priufquam inanfra&uSf,

orbefque convolvarur , kd ipfum («. , id eft , pro-

duftionem fimpliciter , vel cum appendice produ&io-nem duodecim digitorum,* 3>«*?»«> no-min3nc , primumqueinteftinum inordinedicunteiTe

jejunum , ibidem, cap, 12.. Hoc idem Duodenum , vo-cant Portinarium , five lanitorem, iibr. de anatom. viv.

ln id meatus infcritur , a vefica bitem continente , per

quera ea in ipfum expurgatur.

6 LEXICONDolor , «A'»jj , triftis fenfus eft , ut voluptas blandus,

z. de loc. affeft. %. Proprie di&us , Dolor non mor-buseft, fediymptoma. In fenfu omnis confiftit ; eft

enim ejus fons & radix fenfus , neque poteft continge-

re, nifi in parcibus ftntientibus .• Contingit autem om-nibusfenlibus. Eftautemdoioris , quiperfenfusom-nes fic caufi duplex; una, communis \ akera, cujufque

propria. Communis, eft violenta&celeriterfa&a al-

teratio & corruptio; qudd enim fenGm& paulatim

iit j fenfum iatet. Propria vero, in unoquoque fenfu eft,

in ta&u quidem magnae mutationes a frigidi calidique

violento contadu .• namque humidum & ficcum , ii

abfint calefafrio & refrigeratio , citra violentiam cor-

pus comingunt : prseterea ab iis , quse quaffandi , fe-

csndi, diftendendi vel exedendi vim habent.• haec

enim omnia vel fubftantiamdivellendo, vel difium-

pendi corporis periculum adferendo , dolorum caufas

funt, quifi perinfiammationes fi^t aflfedus , atquein

corporibusfenGbilibus, vel per fcproprio & primario

aflfe&u , in arceriis , vel reliquis partibus fenfibilibus

omnibus per confenfum , edqudd a vicinarum conta-

ohipremantur, PulfatoriM,ti\ePulfativtiS » •[^ne-Qvfwm&ig , dicitur, i. de loc. aff. 3. Si vei 6 in ali-

quo vifcerum , circumambiens membrana , pcr quamnervus difpergitur, a tumore prsecer naturam extenda-tur, ica ut gravitas qua?dam fentiacur , dicetur fenfw 9

five dolor gravis^ , aut gravitata, ibid. cap. 4. qua-lis fir calculo majore in parte renum carnosa impacto,aut ea phlcgmonem patiente • fimiliter& jecinoiis

parte carnosa inflammata. Accidit & capiti , humo-rumque copiam fimpliciccr fignificat. '|«$ acutuseft, & pungens 5 finitimus punctorio, cum ceuacu autterebroperforante, autpalo impa&o, pars divelli vi-

detur , uc craiTum inteftinum in colico dolore Galeni,

a pituita vitrea fafto, & in quibufdam cephala?is , & a

calculopraecipue insequali, acuto. Si autem partes in-

flam-

£. D I C . tQflammatse funt, unico doloris modo vexantur, tenfivo»' » fi ve extenfionis. Qui vero in membranis fit ,

ipfius affe&us veluti radice, eoloco fixa, ubi membra-na pungitur, qualis eft in morbo laterali > dolorpunfto»

rius w[fA»Taht dicitur, ibid.capit. f. Si nervis ipfis

primo accidac dicitur //or mfza^ , fiupidm , i. de

loc. affeft. capit. x. Qiiod Iateribus fpiritus qui-

dam flatuofusprocreatur, qui tihm exrenuatus t tumdifcufius , dolorem fedat, deinde rurfus procreatus al-

ter, doJorem augeat, dolor, ^«*o;, rarm dicitur > com. i.

in i.prorrh.21. Dolons mtem ulcerofos ,tum Medici^

tum Gymnafta? , vocanteos, perquos,intermoven-dum>veleangendum,laii3t3spartes,renfusvcltitiulce-

ratarum partium ^,, percipi folet, x. de loe. aflf.7»

Dorfum, qudd Grseci N<S7e> ^ A>T?<Wp»e» , &*-^Evopappellant, eft omnium veitebrarum , quos Spon•

dylos vocant , compaftarum bafis velut& fundamen•

tum. Nonnulli tamen ex recencioribus Medicis , nort

totamvertebrarum ihu&ionetn , fpinam appellandam

cenfenc, fedcireathoracem tamum,&lumbos , noncirca collum , 3. de art. 1. ArifioteJes verd 5 1. de hift.

animal. Dorfum diciteffe totam poUeriorem corpoiis

partem , ab occipite ufque ad extremum Ccccygera 4

triginta quatuor vertebris ( modd oifis facri partes i

vercebris annumerentur) compaftam -

}quod Dorfum

conficiuntj Collum , Thorax, Lumbi, Os facrum, &Coccyx , inquocoftse, velutincarinatrabes,conne-

ftuntur, totumque corpus ftabiliunt. Sed aliter Ga!e-nus, lib. de oifib. cap. 7. his verbis- Spina eft tora corv

nexio, viginti & quatuorvertebrarum,a Capheulquead Osfacrum y ita ut feptem primae a Capitc vertebrae

Collum,fiveCervicemconflituanc; duodecim quse

fequuntur, Dorfum , cui a parteantenori refpondec pe-

&us, quinque reliqui lumbos ; Oi, in cuodomnesVertebrae finiuntur, facrum, vel latum dicitur, iive

eciam Os magnum, 1 1, de ufu parc. cap. z. vide Sp :na.

L % Potkhfti

x64 L CDothitrt, AeS-iie), id eft, Furttncultu, i. method. i. Id

nomen,ak Galenus,neclocuro affe&um reprselentat,

neccauiam , quae ipfum efficit. Signilicac autemtu-morem >>W9fc«7zJJ« , ex craflis humoribus in carnofis

plerumque panibus confiftcntem^ mitem quidem>cbm folam cutem occupat 5 fed pervicacem ac ma-lignum ) ubi fubter aftis radicibus erumpit. videFw-

Drncuncultis, A^^vli&y , eft ulcus partis propinquae,

ipfius nervi dilatanonis , fic diftum, quod nervus-corpon deftinatus, in ld ulcus recedat, in eoque

quafi occulcetur, Jib.finit. Actius ex Leonida, Dra-

cunculum Lurnbricofimilem effe dicit, interdum ma-gnum, alias parvum reperiri, & frequentius quidem in

crunbus j aliquando verd & in brachionim roufculis

oriri & coniiftere ; nafci autem in ALthiopia acque In-

dia , m3ximepueris» lumbricislatisnon abiimilem,

moverique fub cuce fine molefti^ , fed temporis pro-

grcffu circa Dracuncttli excremitatem fuppuracionem

fieri, cnteque aperta, Dracunculum caput exerere*

Quem fi quis centec artrahere, dolorem ingencem mo-yeri, prasfercim fieum abiumpi contigerit: qudd enimintus relinquitur, acerbifumes dolores excicare : pro-

inde tit ne incrd animal recurrat , valido filo brachiumconitringi oporrere , idquequotidie agendumefle. uc

Dracnmulm paulatim prcgrediens3incegcrexcluda-

tur. Verum Soranus , uc referc cx eo Paulus y£gine-

ta, nofl exiflimacanimalefTe j fed nervofaraquandamfubftanciam , qua^ opinionem motus folum praebeac :

Sedquidreverafit , nemo Medicorumexplicarepo-teft , qui Europam incolunc: poffc tamen animal eiTe,

racio nobis dictac , cum non modo in ventriculo atque

inceftinis creari 5 veriim eciam ex cute erumpere, turn

pedicuIos,cum majoraquandoqucanimalia» comper-liflimum habeamus cx hiQoriis,

Drimta mcdkamenta» id efl> Aqtia > quse caccerhiaio

humo-

D I C II . *5humorum extinguunc, Iibr.de dyn3m. inprocemio.&> acrt, id dicitur, qudd linguam mordet , & cummulc3 calidicace erodit / Sunt enim omnia acria valdecalida, & cenaium partium : proinde vehemencer cal-

faciunt» incidunc, digerunt, aperiunc,purgant>irri,.

tanc, atqueadexcretionem impellunt. ^*^, acri-

monia, qualitas eft guftatiiis , iifdem fjcukatibus pras-

dita.

Dropax, /wzraf. efl medicamenti forma qusedam,imerdum liquidioris, in modum malagmatis, inter-

dum ficcioris, emphftri modo, prout ufus exigic , cu-jus materia eadem eft , qua? Acopis & Emplaftris de-

betun Eft autem Dropax duplex ; fimplexalius.qui

& imivnt , hoceft, Picath, appellatur, folapicearida,

oleo liquata conftans;quas dum calec , cun iliinicur s

& praeraiis locis agglutinatur , & antequam ornnino

refrigefcac, avellitur : dcinde rurfus ad ignem calfi&a

reponitur, & fimiliter priufqium frigefcat, avelli-

tur , & tertid quartdque vcl Jfsepiiis etiam id epetitur.

Convenitfrequentibtis vomitionibus, & crudicatibus,

& caeliacis arTecrionibus , & reliquis partibus aiiitfen-

tum non fencientibus. Maxime veid anr e fynapifmumadhibetur ad corporis prseparationem > & poftiyna-

pifmum ethm , uc reliquise morbi evelUnrur. D/o-

fAx verd compoficus eft , cui pra?terea adjlciunrur alia

ad diverfos ufus -, uc ad excitandum calorem , Piper,

Pyrcthrum, Semenrofmarini, Birumen•. ad defi-ccan-

dum verd > Sulphur vivum, Sa) « Cinis farmentorum s

adlancinandum verd, Limneftis,qu3?& Adarcevo-catur, aur. Euphorbium. Haecenim trita, liquefaftae

pici infperguncur , aucalia etiatn ejufdemfaculeatis.

Si vires aegriimbecilla? fint, liquidinr fieri debet in

formam milagmatis , & pra^radi pi!i in loco cui adhi-

bebitur , & paulitim poftea avelli. Sin valentes fint

emplaftri , modd praeparandus eft , & non derafis pi-

lis admovendus , confertimqueavellendus, nifi forte

L 3 capiti

66 L Ccapiti aut mento, aut pubi applicandus eiTet. Sic enim

plus habet efficaciae , fpiricumque remiiTum magis fir-

mare pcneft, & ad fuperticiein magis revocare> humo-refque atcrahere ac difcutere. Sed & medicamenta

depilatoria ^AXaJpx propri£di<5fca, Dropaces appdlail•-

tur, uc conftat ex verfibus Martialis, lib. 10.

Lcevn Dropace, tu qmtidianO)

Hirfutii ego crurihw genifque.

Forte quod fola pice conftarent in oleo liquata , ut &Dropaces.

Duodenum, vide DodecadaHylon.

Ditra mattr% vide Mcmbrana ditra.

Duraulcera, qua? Graeci %&> id eft, VtmtcofauUcera> vocant, funt, quae callum contraxerunc , & prae-

tumidasac durasoras habent > 4.decompof. medic.

pergener. cap. n.Dururp , ,^ , Medicis eft , quod repletione lar-

go, & fuperfluohnmore, autvapore, in parcem ali-

quamaffiueme>ta&uireniucur, necceditfponte (ali-r

ter ac Philofophis) &propcerea qudditadurum eft ,

proprie&, hoc ei\ 9 renittns y appellatur.

Durw pulfui, vide Mollis.

Dyf*f1befia> id eft, fenius difficultas,eft vitium a<5Ho~

nis fenfirivse, diminutas , lib. defymptom. diff. cap. z.

^&,.* , fed *^'*, non modd difficultatem

motionis, fed etiam immobilicatem fignificat; ibid.

Dyfcrafia , Imemperies , eft miftio inaeqmlis quatuor

primarumqinlitatum ; ubienimillseiracoierint, uc

earum paresfim vires & portiones , temperamentumemergit exquiiuiilimum , quod ca?terorum omnitini

norma eft ; abeoqqodcumque defcifcit , Innmptrits.

d\c'\i\\r ; tunc enim aliqua qualitas exfuperet , necefle

eit, vel dua?. iuque ciim quacuor finc ex quibus tem-peramencum iilud exquiiuiiilmum

, & , ur ita dicam,teinperariilimum abiblvicur , fingulorutn excefiu fim-

plices

D I C U . 67pIicesquatuorintemperaturaefiunt,caIida,fngida,lm•

mida, ficca: &totidemcompofita?, calidahumida,

calida ficca , frigida humida , frigida ficca. Nec verd

fingularum modus unus eft, & una racio, fed immenfaomnino lacitudo > aded ut intemperaturarum infinitae

propemodum habeantur differentiae : Nec camen om-nes cjufmodi intemperies morbofas funt , fed plurimae

contra falubres , quae videlicet incra limicesfanicatis

confittunc. Quum enim omnis a&io a parris tempera-

menco proficifcatur , & varii prorfus generis aftiones

efle oporteat» multipuces quoque temperacuras eife

oportuit, quse non fimplicicer 5 fed ad juftitiam tempe-

ramenta appellantur. Non aliud autem ad jufticiam

iignificat,quam proutcuiqueparti*expedic. leaqucin

fingulis parcibus primarum qualitatu-m etiam inaequa-

lis miftio, quoniam fecundDm naturam eftv non dicitur

intemperics j etiamfi revera intemperies iir, iM tem-

peramentum, quamdiu fcilicec nacura? modum non

excedit .• cum vero exceflic planc abfoluteque, incem-

peries eft , & jam morbus auc morbi caufa evadit. :&prsteriftasaliaintemperieidifferentii, per quamsequalis auc insequalis dicitur. iEqualisquidem eft_>

quae in omnibus incemperanter affeoti corporis parti-

bus sequaliter folaque ineft. Ea enim i:a inducirur , &occupat corpus , uc depulsa nacurali temperie fola in

corpore dominetur: neque enimea in fieri eft 5 uc

aiunr , fed in faftoeffe. Itaque in habitum tranfit 5 &evadic, veluti altera nacura acquifititia , & pnori cou-

traria, neque ullo dolore molefta eft. Ejufraodi incem-

peries in febrc heftica eife perhibetur. Sicut autem

in toto corpore , fic & in una cerca parte corporis con-

trahi poteft. Intemperies vero insqualis dicitur, cumidem corpus Gmul & calidius , & frigidius,aut humi-dius, fimulqueficcius quam pro naturali habitu red-

ditur. Eainfiericft, eamqueobrem dolore non va-

cat , & alias in toto animilis corpore fit > alias in una

L 4 qua-

68 L Cqiulibet parte, idquevelcum fluxione, velabfquerna•

tenae atfluxu. Gilen. Dicitur etiam insequalis mtem-peries > qiundo fingula? corporis partes non func-Ikerintemperatse, fed variasforckse funt iruenipera-p

uiras. Curaque corpus totum intemperatum fic , non

tamen unica intempcriesdominatur in tococorporc»

fed plures in fingulis partibus.

Dyfenteria, vide Difficulias intefiittorum,

Dyjepulota, vide C^coethe,

Dyfpatbia , hoc eft, ad pacieqdum difficukas , j. de

uPj parc. cap. jf.

Dyfpepfu, eft depravata alimenti conco&io, five ali*

menticorrupteia Symptomacft a&iomsnaturalis co-

ctricis depravaca? .• qu3m libukeo nomine appellare,

fjcucdebilem* , prorfufque abolitam «***-

•«£»*»; dcpravatur aucsm cum alimenca in qualicatem a

natura alienam 3lteraneur. Ea geminaihtuitur>*w«n*-

hs Sz e|*Ajs , hoc eft > nidrofa & acida : hsec frigidis,

illa calidis decaufis provenit, vide ConcoFlio.

Dyfphonia, id eft, vocis difficultas , ut Jphonta, ejuf-

dem abolitio; de fymptom. differ. cap. 3.

ty/pwc^, difficultasfpirandi > vd inordinata fpira•*

tio, i. meth i. & i.de difFer. refpir. cap. .,lymptomaefH2efaererpirationis,communeorthopnoi-

cis, pleuricici<, peripneumonicis,fyii3nchicis } &aliis

plerifque male affe&is , a quo a?gri Ao-mucot appellan-

tur.

Dvfiherapeuta ulcera , id eft, curatu difficilia , tf.de

comp. tned. per gen. cap. i.

Dvflichia , eft alterius pilornm ordinis in gcnas mar-gine exorrus, pra:ter naturam, libr. finic.

Dvttbtmia, id eft, m#flitiamelancbolica , fived«/?»i

maror> 6. de loc. aff. cap. 1.

Dyfuria, hr*\U% eft urinae veldifficilisfakem &

dsbilis » vel cum dolore folo , five dolorofa fimul &languida excretio, 7. aphorif. 48. Hujus quas coftn do^

lpre

D I C U . 69lorefitcaufas .recenfet Gal. inflammationem , abfcef-

ium » exulcerationem , inxqualem incemperiem , Sc

fpiricum flatulentum. Illius veroquaecumdifficulta-

te, 3lk facultatis imbecillitacem , aut tumorem praeter

nauiram. Ab his enim caufis fit , ut cbm mejere a?ger

cupiat, non fhtim urinse excrecio fequatur , fed magnocum conatu, atque etiam aliquando dolore. Iis autem

duobus exceptis fymptormtis tirina naturalem excre-

tionis modum fervat , neque incercis& fluens , neque

guttacim, nequematuriiis, quara nacurae conveniat 3

vide Ifchuria.

Dvtriachifis ocuii morbus e£l » ciirn pilis naturaiibus

alii fubnafcentes , ipfum pungunc , fiuoremque conci-

lanc» libr. Introd. cap. 15.

E.

EC 1 1 , .\«>& , Pharmaca , id eft , abor-

tiva medicamenta, quse abortum faciunc, qua?

& %&• appellantur 5 eadem & fcecus deinortuos

exrrahunc. vide Abortw*

Eccathartica, quas & EcphraBica, vide Rjbyptica.

Ecchymoma, Grxch'^ % Er^tenj , id eH »

fugillatio, eft affe&io circa cutem , cum,tenuibus i»

ipsaveniscontiifis,fanguisperu{iuraseifunditur,non«

dum in grumos coaftus, kd poftquam per perfultatio-

nem, i. e. Diapedefin , effufio ipfa ftfto eft ; contingic

fan& aliquando, ubi ita coieric temporis progrffTu eun-dem livefcere, & denigrari, parvis nimirum grumulis»

cx ? difperfo in mulcas cutis partes fanguine , cojfiis ,

a.decomp. msd.loc.ci. & 4. meth. i.Eandem vocatEcchymo/tn, folucianem concinuitacis cum concuiione»

& ruptione conjun&am. Gcneracim vero Hipp. foli-

tus eft vocare Eccbyrnofes, ex vafculis fanguinis effufio-

nes, & inanitiones, &alioricmine wciWj»,com. 2,. in

p, demorb. vulg. p. quajeffufio, in pblegmonequo-quefij: acausainterna., ubifanguise vafis eifunditur

,

.

L 5 &

i7o L C& tumor excicatur, ta&u mollis & cedens ; diftinguit

camen dlenus, 6. aphor.xo. Pblegmonemab Eccbymo-

fi , qudd in Pnlegmone fanguis per mufculorum cavi-

tates , fola ratione contemplabiles fecundum minimas

fui partes effunditur ; In Ecchymofi vzro infpatiaef-

fluic , quae venis adjacent. Species Ecchymomatisfunt» Hvpopion, & Hypofphagma } v7m-mov ^ b7mQ<p&fax ,

& fanguinis ad ungues concurfus ex plaga. Acque id

quidem proprie figuificac c^i^fts , vide Vnionn /o-

iutio.

Eccope><u«&7w> Excifio , divitio eft Calvaiids , quaos

offenfumrefraftum eft, hbr.finic Inde E'*»(?«?»7«0ij

medicamentaimbecilliafiuK, quae movendi tanturn

ftercoris, & ea 3 quae in fpaciis inteltinorum primseque

regionis viis continentur , dejiciendi vim habencj non

etiam exa':to attrahendi, & humores evacuandi. In

eogeuercGalenus Alocn collocavit. Dicuntur tinf

Eclegma, (Gra?cis V»>.«J^ies, &- fnfpiea&f)

medicamentum eft per fputum evacuans , quat in fau-

cium partibus , Phlegmone obfeffis , uti etiam in aliis

partibus fpiricalibus , continentur , 4. de rat. vift. zo.

ori enina inditum, fenfim liquefcit , & degluritur , ad

pe&oris , & pulmonis vitia • quod & alio nomine vo-

cacur Aruriacum,^^^', dicicurque ^n 5«'^«, id

eft> a lingcndo, Arabes vocant Looch, Paulus vero > lib.

4. cap. 5 7. nomen hoc tribuic medicamentis, quas de-

vorantur ad lumbricos enecandos, vide ^Arteriace,

EcphraxfSy id efh pororum apeytio } & reclufio , n.me-thod. c 13. Inae ^ptxht&l medicamenta vocantur

quaecunque obturatione& obftru&ione segrotances ii-

berant j facultatenicrosa, & amara j oppofita empla-

fticis raedicamentis, quorum eft meatus obducere, &obturaie , 4• de compof. med. loc cap. 1. qua? dicun-

tur alio nomine Eccatbartica,&,Ecpbyfis , id eft , exorm , feuprocejpfs alicujus oflis

,

vel

D I C U . ijt

vel inteftini , vel vifceris , z. deanat. adm, cap, 5. fed

fine adjeftione prolata. Ecphyiis eft illudfpatium ,

qudd eft medium inter inteftinum jejunum j & fun»

diim ventriculi, carens circumvolutione, lib. 1 . de uf

parc. cap. 3. Sunt verd & qui non cocum eum procd-ium 'U<pvQt» appellandum cenfenc, fed ipfius cancumorilicium , quo dependeta vencriculo. Ca?terum adhocinteftinum meatus dcf.rtur, qui bilem ipfamexhepate in ipfum dimictit. Jn oiTe autem dicicur idemqudd ^z<pvQig'

yvide DadecadaElylon.

Eephyfefis, Efflatio , fi ve Exfufflath, eft expiratio co-piofiifimi aeris confertim fafta, x.de motu mufc. Grar-CIS, , i ^' 5"'®-\ ; hjus opi-

ficesfuncmiirculiomnesinciis inter coftasfiti , adjuti

etiamiis, qui ad choracem pervcniunc exfcapu!is&dorfo, atque aliis eciam magnis » qui in Epigaftrio ha»bentur ; efflationis enim gracia eos fa&os efle , Gale-nus docuic , lib. 4. de ufu part. Propria eft vocis rna-

teria, neque voxcitraeam fieripoteftj difFertafim-

plici exfpiracione , tiim violentia cum mufculis, a qui-

bus efficitur , 4. de ufu part. nam & paulatim exfpira-

tio fic a folo fepto tranfverfo, 4. de loc. aff.

EcpUxts, ertfubitus & vehemens timor,^ ,

cujusoppofitum Pericbariaaichuv, <g%?^««* Graecivocanc , quafi exceffum gauaii dixeris .• Scimus autemamborumoccafione, pluresfubkdperiifie. 12,. mech»cap. $. Multi Syderationem & Tabcm interpretan-

tur, Gilenuscomm.aphor. 14. libr. 7. *&» eiTe

fcripfic , cum quis ex morbo nec loquicur, nec quic-quam agit , fed apertis oculis quiecus manet , velutipras timore atconitus , quo loco obftupefcentia ab ln-terprete vertitur.

Ecpytfma eWee-fe* , calvaria? in multas parres dif-fraftio , fimul ubiintrufae oifispartes inimumdecu-biierincj ac meningem membranam innixu fuo pre-Want, lib. finit. Eft, iiiquk, afFe&io, in quam profiin-

diiis

i7 2 L Cdiusfra&3 officuIadefcendunt,& membranatn Cerebri

comprimunc. Significat & cicTnW^a* apud Mcdicosrei cujufque retrimentum , qudd exprefib ab ea fucco

fupereih nec id tantum , fedetiam faepenumero fuc-

cum ipfum ; ut cum dicitur^ , five

qudd idem eft ».^.- 9 qjuod & ^7»'0<^*

& f&Fp* appelhtur. Sumicur in ca figniticatione apudDtoicor. libr.4. de glande unguentaria .• Unde Ec-

piefmui)(9; , eft totius oculi prolapfus extra fuamcavitatem; tic prominens appareat. DifFerc a Proptofii

tjnf<&-%> , hoc eft , a procidentia»qudd in hac

nvea tantum tunica, in illa totus oculus foras erumpat,

prsfenim iis.quiftrangulantur, Athleticis,& foemi-

nis, qusepr^dolore partus vehementiils diftendun-

tur, m% fluxionibus a capite in oculos tentantur. Avi-cenna , oculi exitum & egreifionem vocat. ld malumintdlexit Celfus>cum ait, nonnunquamingentemin-fiammationem tanto impetu erumpere , uc oculos fu3

fedepropella:.

Ecpyema,l}c*-vKp*> dicitur ab Hippocrate » copio-

fiiiimi puris collectio , tumore aliquo, p. n. phleg-

nionofo , pleura? cumprimis iuppurato , & hinc con-

co&o,-, ad fuppuracionem perducere fignifi-

car.

Ecrhythwm p-dftff, eft Pulftis Arrhythmus,qui nul-

lius aetacis, n3tur*e> t?mporis , auc reliquorum rhyth-

mumrecinet, vel j utaicPauIus, qui omnem prorfus

Eurhythmiam evertit. Tcrcia fpecies eft pulfus Ar-ihythmi) 1. de diff. pulf. cap. 9.

Ecflaftm mtUncholkam, mentis motionem » abarra-

tionemqueincelligimus vehementum,& fcrinam,qua3

irrigame Cerebrum afiau fiava bileoritur , comm. 1.

itiprorrhet.14. Vigiiias habetconjunftas,atqueideo

comati contrariam eflfe , Galenus fcribit. Ea non eft,

quam pleriqusinterpretantur, abftra&ionetn mentisacorpore, ad comemphnda ccdeftia, quam alio -

inc

D I C U . 75

mine m*y*yv appellant ; hax enim morbus non eft.

iKf*vxi> ^ecfnq dicitur facultas quse vim habet abalie-

nandi animum » quilis eft in Hyofcyamo , Coryandro

viridi,&Ephemero.BBblimma , eft cxulceratio , quas in fumma cute ex

compreflione violentS nafcitur , a.defraftur. Graece

item dicitur.

EHbymatat ex%u*&, cutis velut efdorefcentia? , pa«

bulae funt per fummam cutem erumpemes , ab humo-ribus fuperfluis, falfis,& tenuibus , ideo in cute leviter

extuberant, quod tcnues humores exulccrationem po-

tius , quam tumorem infignem procreent. Dicuntur

& alionomine Gra?ce «*»^*•» > eiusgeneris funt*

tiim quse per febrcs ardentes excunt, tumVayiola vul-

gd di&ae 3 & Morbilli Sic autem dicuncur ^i 5' I»-

V«>, quod fignificac , tfyp*r, hoc eft, impecuferri , &erumpere.

Ecptofis)-, luxatio , hoc eft, offlum a proprid

fede amotio , & divulfio , cicra fractionero , ncc vero

id modd fignificacfed etiam, «1«^««», five i£«p5^«,

apud Hippocratem, ut notat Galenus,in inicio libii dearticulis; cujus luxationis caufa alia cftcxcerna, id

eft » vis omnis quae articulum ioco dimovere poteft 5

aliainterna, eftque humoris defli&io articulumprae

copia , vel mollitie loco propelkntis. Eft aucem du-

plex omnis luxationis differencia ; una furfum , cum a

raufculorum contentione aniculus ad fupernum Io-

cum trahitur ; altera, extrorfum, cum in partem ante-

riorem aut pofteriorem , dextram aut finiftram emo:ustranfn• Omnis autem ejufmodi luxatio , auc flmplex

eft, aut compofita. Simplcx quidem efl 3 cum Juxatio-

ni nihil infuper acceflTic , non ulcus, non offis denudacio

auc fra£io. Compoiita verd eft , cum pratcr luxatio-

nem aliquid eorum acceffic.

Ethopion, eft fuppullulatio carnis iii gena , quse ge-

iiam ipfam fna graviute foras convcitic. Cauia eft

. eenas

174 L I Cgenae evertends?, vel caro adnafcens, vel refolutio y vel

cumcicatrixinducitur, libr. finit. Sed alibi E&ro-pion, inquic , eft Inverfioj paipebrarum v^trum , cumexalceratis oculis , plusexcraferuntur , libr. Introd*

cap. if. Eft aucem affe&us folius inferioris palpebrae

oculum contegentis, ka inverfae, & retra&re deorfum*uc parum furfum attollacur , fcd pendeat , & hiet, ne-

queex toeooculum integat. Quodvirium, fi palpe-

bras fuperioi i acciderit,!>% dicitur , quod vi-

tiumliaturaliter contingere poreft; EBropion veio non

nifi a causa praeter naturam, a cicarrice, carnis excref-

centia> relaxatione, medicamento, fmura , vel ufiione

inaniiiciosa, vel a fene&utefumrnadependet.

EBrofmos , apud Ariftot. 7. de hift. animal. funt ab-

ortus, & imperfc&orum foetuum corrupciones infra

diem quadragefimum faftae ; quae verd intra fepti-

mum diem fiunt , non^%<^ , feu ahortiona , fed

e*fy<r«?, id eft, effluxiones, vocac idem Philoiophus.

Ec^emata , func puftulas ardcines. & fervida?,doIo-

rem cientes , cicrafaniem ; ingens enim fervor , om-nem maceriam abfumit, Grsecis & *«7«>Lacinis CarboMS.

Effljtioms , funt magnse, & vchementes fpititus ex-

pulfiones, quse per^adem inftrumenta fiunt , per qua?

tuflis , & tuflkndo efficiuntur, qua? & efflatw dicuntur

ab exfpiratione , qua? fioe ftrepitu tk , copia&velo-

citate motus differentes , z. de motu mufcul.capit. 8.

& t. de fympc. cauf.cap. i.videEcpbyfefis.

Efflorationts , funt ulceraciones faftae infuperficie &corporis ambitu, fubrubrse , & afperse , de medic. foc.

part. cap. ? quas„ fi no&u enafcancur j Epinyclidds vo-

canr, iibr. de tumor. cap. 15. & %. meth. u quas Cel-

fus vocat puliulas peffimas, colore fublividas , & fub-

nigras, albas, fuo huiflori fimiles , magnitudine fabam

non fuperantes, cum vehementi inflammatione, & do-

lore,ex quibus adapeicis fanies effluic , & exulceratioi

mucofa

D I C U . 175

nuicofa intiis retenta. Paulus , & Aetius , dicunt eife

ulcufcula fponte nafcentia, phly&senisfimilia , fub*

rubra> ex quibus cruenta fanies effiutt j utrumque ve-

rum eft> & puftulas, & ulcufcula efle.

Effulgejccnticejquas Gra?ci- vocant,Hipp*

praeiercim fignificant morbum pueiorum proprium „

autcerteperquam familiariflimum,id eft.Epilepfiam,

com. i. in 6. de morb. vulg. 5. Nonnulli hoc nomeninterpretantur mutationem temperamentiadcalidius

& ficcius; hocenimaetatisprogreflu velutflammaef*

fulget. Aliiverointerpretancur corporum perfe&io-

nem , qudd juvenes per aetatem evadant carnofiores

,

magisadulti, colore formaque gratiores , & viribus

ingcnioque praeftantiores , ut quodammodo fulgere

videantur. Verumlibr. 6, tmfyft, aiii-, Ted fcribunt» aut tcv- «*<-

interprecamur , ut annotat Gulen. comm. i.in

cum librum.

Effufio, vide Contufio.

Effufa, & Nigrores fiunt, fanguine a venis effufb fub

cutem, nuncpertunicascontufas, nunc verd in fini*

bus referatas, lib. de tumor, cap. 10.

Elcos, Latine Vkm , folucio continuitatis eftmomnibuscorporis partibus, (prseterquam inibloofie)

ab interna* causa , humore fcilicet vitiofoj acri, & ero-

dente, particula?, cui incumbit, continuitatem (five eacaro fit» five cutis, five cartiiago , Gve rnembrana) fol-

vens. Id autem vitii, ubi in os incidit, wp^er, five O-wjappellatur. Aliquandoverd Hippocr. ulceris no-inen ad oninem morbum doJorificum extendit , con-tinui folutionem eo nomine fignificans. Neque enimut arbitror, inoit3 adhuc fuerant noroina $*®•pi[fital&> , $«», fufangi f'e|f*»s > & rciiqua quibus re-cenciores Mcdiciiolucsecontinuiutis diiTerentias di-liinxerunt.

EkrMM« % *w#S«Gi"a?cis*apud Medicosfuntcali*

duixu

£ L Cdum, frigidum , humidum , ficcum , exquibushomopnmis velut& fimplicibus 5 minimifque excorpofi-

bus eft confticucus , &inqua;ultim3 apparentia , &finipliciifima , ac minima, refolutionem capic? libr^

finit. Adhuc elemtmum appellatur minima parsejus

rei > cujus eft elemencum •, omnium autem corporum 3

quae gignuntur , & corrumpuntur , quatuor funt Ele-menta -

}Ignis, Aer, Aqua, Tena; uc minimum imel-

ligatur id , quod minime divifionem fulciperepoceftj

S.deplacit. cap. z.

EUphas» (qui & Elepkantiafis dicitur) raorbuseft,

quo natuvahs faciei ligura mutatur, refimaturnafus

,

labracraQa fiunt , extenuantur aures ad Satyrorum ef-

figiero , libr. de cauf. morb. dpic. 7. ex fanguine me.lancholico primam generationem habens , quam affe-

ftionem cum incipic , ,&, nomin2nr , tum a ge*

narum rubore, & iacic Satyris perfimiii , cum propcer

inexplebilcm &impudentemcoeundiiibidinem. Ali*

qui vero ofleas eminentias , qua? in temporibus iiunt 5

ficvocant. Inaliis aucem partibus quoquefiunttales

oifium emincntiae , quas exoftofes vocanc, Iibr.detu-

mor. capit. 14.' ^- , univerfi cor-

poris cancer eft , qui nullam omnino admitcat curatio-

nem. Idnominisna&umefthoc malum , quod ineo

cucis corio Elephanti perfimilis videatur ; nam ma-culis quibufdam ad atrum colorem vergentibus infi-

citur, acque inaequaliter afpera , crafla > ac vcluti fqua-

mis foeda, livens > ferinaque redditur ; Nec Elephas

quidquam (apudaliquos) a Lepra Arabum differt *

Vocarunt & Veceres morbum hunc «^'«, hoc eft,

Htrcuhumi quddnullus eomijor fit, & violentiof.

Nam morbo ingravefcente , primum quidem ftupet

cutisjdeindefenlum piOrfusamittit,ucneacu quidem

compim&i dolorem fenciant , autfervente aqui aftusa

urantur.

Eimimbes , tXfn&if, lumbrici , animalia funt in hu-

roano

D I C U . 77manocorporegenita,cumprimisininteftiniSj five

aunbus , five in vefica , five in ventriculo , incerdum

etiam in fordibus ulceribns , qilos G» a?ci vo-

canc ; func autem triiim generum ;primi generis func

itretts, feu rotundi , a figura1

, quae eft fecundum craflTi-

tiidinem , longitudine aliquando palmares , fa?pe ion-

giores > quos vocant 'h^v%tf q>oy$xxt , in gracilibus

plerumque inteftinis eonfiftum , & ventriculum fub-

eunt, ideoque fajpeperosejiciuntur , quibufdam S

naribus redduntur > ut plurimum confiftunt cum fe-

bricula,atquehocgenuspuerisinfantibus, &puberUbus peculiare eft. Alteriusgenerisfunt , quikf/vo.

cantur, txpi>% T&einwy aliquando *«e<***i h°c e^> *w~

fiitas , a fimilitudme, quam cum Inftitis obtinent j in-

ftarenim harum latifunc* & longialiquando **!>***»

ci\,fafcia4 , vocanti quod fafciirum effigiem fua lati-

tudine, & longicudine, referant. Plinius lib. 1 ., cap.jj.

tradic cricenum pedum caeni3s ventris aliquando viias

,

interdum plurium. Tertii generis lumbrici funt > qui

Afsarides) nuncupantur , breves ac tenues,parvis ver-

mibus fimiles, qui inexcremo inteftino reperiuntur,

& mufculi fpin&eris inirio , qui glomeratim iri mulcas

phalanges compadi , per fedeoi dejiciuntur. Omneslumbnciin inteiiinis nafcuntmex crafsalentaquepi-

tuitafrequentibus crudicatibuscolle&a. AnimancurSiitem a plurimo calore nacivo.• Icaquepueriquamadnki Iumbricis iunt, magis obnoxii.

Eljtbrotides membraiia, quae & Erytbroeides /epyjpew*

)? dicitur, tefiium eft cunica, & vaforum fpermatico-

ium, ubi extra ventrem proceflere : quamdiu enim in-

tra ventrem func , eorumtunica, quodillic nihil ha-

beac eximium, milloproprio donatur nomine: poilea-

quam verd excra ventrem proceific, quia rubet, ipv%c{-

Jis incipic appellari. Rubec autem tum acaloreru-

bromufculiteftiumgracilis>tuma vafismukisquibusiroplexa eft, Vaginalis etiara diaa, i, detemin* cap. u

i 78 L Cquatunica, (ut&fcroto) foeminarum teftes carent;

vel tam exigua eft & obfcura, uc oculis videri non pof-

fai lib. de vul vae,diiT. cap. 9.

Embroche, Crxcis^^^/, medicamen-tigenuseft, ciim locis affe&is > liquorealiquohume-

£tatis,perfufifque, lanam deincepsaut linteum, co-

dem ljquoreimbutum imponnnus , imbecillifts cata-

plafmate. Sed tamen ubi commode aptari id non po-

tetf, ucin capite , ibi *^ apte adhibetur, & illis

fimiliter qui propter imbcciilitatem ferre non poflunt

catapbfmatum gravitatem : item praecordiisinflamn

matisperinitiamorboium, quotemporeincempefti-

vus efl cataplafmatum ufus : prseterea fracturis & con-tufionibus, cum Emplafticis uti non iicet.

Embryon, eft animal utero geftatum , 6 . de ufu part*

cap 13. licet non antea Embryon dici debeat, quamduos menfes in utero abfolverir -

} vide CytmA*

Emmota } /w™ » medicamenta, id eft , linamenta

func humidce conliftentiae , iimilia iis, qua? linamentis,

vel linteoiis excipiuntur, cerati fpecie , is.method. f*

EmmoM vero vocac Hippocraces eos , quiulcus ca-

vum & exefumcontraxeruntexfuppuratione, quodcuracionemperlinamentadeiideraret , j.artic. 55. fie

dicuntur, qudd u^ts^h adhibeantur. Ipfa enim

linamenta ^ ^egcappellantur.

Emoliimtta, vide Chalaflica.

Empbraxn* )p$&l*t» ObflruElio, eftmeatuum , aut

eavitatum naturalium ftipatio , ex copia , vel vitiosa

qualitate (ut Iencore, & craflitie) fuccorum prove-

iiicns>cujus fpecies Galen. n. method.ponit ny**>****

& Trvxv&xr.t. Unfle medicamentum quod fuo lentore

obftruit, ifmfrasv&v•' huic contrariiim, eft medicamen-tumf«0p**W^quodobftiucHone]iberat, f.finipl. it.

Eft autem Obfti u&io, morbus organicus pertinetque

ad formara organica; partis corruptam , amiifis videli-

eet meaiibus aut eaviutibus pani alicui debitis , vel

prcpter

D C . 79propter fuccorum abundantiam , vel proptervitiofam

qualiracem , quddiinimium lenci vel craffi fint. Hos

enim dua? efle poflunc obftru&ionis caufae , quas mor-

busett inftrumentaliseorum quaeobfiru&a funtcor-

porum. Hanc fymptomata multa confequuntur , Sc

maxime quidem ipfa tranfpirationis retencio , atque

rurfuspucredo, aliorummorborum ancecedens quaj-

dam caufa. vide Rjjjptica,

Empiricifunty ( Gra?ce Ipvra&w) qui a fola* experi-

mencorum notitia procedunc, nomine ab&,^eft , experientia* dedu&o, lib. de fe&. eap. . unde Era-

pirica medicorum fefta , accidencium concurfus > qui

segrisaccidunt, refpicit, illorumque curationemab

experientia fola deducit , idque nec morboj nec caus3

cognita,inintrod.cap. 3. IlliusSeftaepfimusauthor

Heraclion extitit , qui naturas cognitionem rationa•

lemquedifciplinam nihilad medicinam pertinerepro-

feflus, in ufu & experimentis eam pofuit.Quem Apol-lodorus & Glaucias, & aliqu3ntdpdftHeraclides>Ta-

rentinus > & aliqui non mediocres vii i fecuti , ex ips£

profellione fe& appellarunc. Erant 2ucem «£\ genera tria > <£&-'&•> otolo%ii)ior, & ^'jWJ;-

7<>c9». Primum quidem dicebatur cumaliquidexperi-rentur , in quod forte foituna nihil tale cogitantesin-

cidiiienr. Secundum i chm adalicujus reiexperien-

tiam dedita opera venirenc, five per fomnia , five aliter

admoniti. Tertium verd> ciam ea quse profunt vel no=

cent, five natura, five fortuna , five aliquo confilio . iti

morbis iifdem experirencur, alios qui eadem pri&s ex-

perti effent , imitantcs. Quicquid autero juvat aut no-cet, hoeeft, caufarurnomnegenus>dicebancvelna-turale vel fortuicum effe, vocantes nacurale quod cafu

fieret , neque haberet manifeftam caufam .• forcuieum

verd) cjudd fine eleftione quidem noftr^ fieret, fed evi-

dentem caufam haberet. Tribus autcm his theore»

macis ucebamur, tnfiQn, i<*&*> ?% $ *&& (Ail*Za<ii.

L CAppellabant™, quicquid aliquandoobfervafient>

auorum dim magnam habebantcopiam , eam omnera*%($ nuncupabant , acque id rurfus cwmy]Axv, quae

efteorum memoria , quse frequenter & eodem modoVifafunt; quse ciim didiciiTent» /Ve^vappellabant.

Qu3 in re diligenter confiderabantquaecunque fimul

acciderent fymptomaca , ecrumque omnium obferva-

tionem wtyop*» appellabant , hoc eft > conciufum &congeriem fymptomatum oninium , qua? in affe&o ef-

fenc ioco. Qiiod fi in morbos nondum vifos inciderent,

aut eo loci eilent » ubi invemorum remediorum facul-

tas non fuppeteret, traniibant ad confimile, quod ftim-

-ft rSifjytx vocabant , eamque triplicem faciebant

,

de affeftu in affeftum.de loco ad locum,de remedio ad

remedium. Lam autem obfervacionem quam per illam

rS hpyiv- habebanc mT^etv appellabant.

Emphyfema, Inflatio» quas Grsecis)-^- , $ *»&pJrmQt , eft fpirkus flatuofi colle&io,

jn irumibuscorporispartibus. Ejusprincipium.inquit

Galcnus. male conco&us cibus eft , a calore videlicet

debili , & a quo fiatus excicaci, rtfolvi nequeuut. vide

fuseinfia>P/^/?i.

Emplafion t five Emplafiicum,* , Pharma-

cum eft, qudd meatus obducit, uc picatio , quae impo-

ritur pilis in tocum abraiis, . dc comp. med. loc. e. .

Atque hoc pharmacorum emplafiicorum gertus , fub~

ftantiaterreftreeft, citra refrigcrationem , auccalidi-

tatem manifeftam,auc in primoordine refrigcrancium,

velcalefacientium, 4. de comp. medic.locc. i. funt-

que fine mordicatione ficcamia, 5. fimpL c. 5. & Iib.5.

cap. si. Duplex eft Emplafticorum natura; altera ex-

quifite cerrea & ficca ; altera tenax omnino : mifta ve-

to ex aqul & cerra\& plerumque ctiam aere> ut olcum

dulce falis expers. Ovi quoque album ex iifdem quo-

dammodo miftum efl, magis ramen tcrreum efl, quam

eleum. Quin etiam cafeofa laftis par$ emplaftica eft

,

D I C U . 3tenerque ac recens cafeus,& fuilla pinguedo. & casceri

quoquc adipes»qui nondum acrimoniam concraxerunc,

edque magis quo ficciores magifque cerrei fuerinc.Ea*

dem medicamenta eciam ^^««n^ appellarfcur. His

concraria funt(%&r<^, qua? & vocant.

Emplattomena mcdkamtnta vocanc > quse exiguis to-

tius corporis meatibus hajrentia , prohibent , ne quid

per urinas, vel univerfam cutim diiflecur, & cffluac, 8.

,

method.cap* i.

Emprofthotonos, vide Diflentio.

Empyemata, quae & Diapyemata* , fuppu-

rantiaomniafunc \ aliqui , cum in vifcere phlegmonein pus converfaeft , wb^* , id folum Empytma nomi-

nanc, & qui fic affefti , Empyos \ alii, eos folos Empsos

dicunt quibus inrer Thoracem, & Pulmoncm , Pus

aggregatum eft, iib. de tumor. cap. 3. **-*»« Graeci vocane, fuppuratos, & purulentos, qui mul-

tura puris in capedine mter Thoracem , & Pulmoncmcolleftum habent, 4. de cauf. pulf. c. 9* Tandcm om-nes quibus infhmmaeum vifcus aliquod fuppuratum

eft Suppuratos vocanc , ubi Pus univerfum conftiterk,

conco&otumorequopiam praeternaturam, comm. i.

in 1. prognoft. 40. & 1. prognoft. 59. & 6p. Sympto-raa eft peripneumonise vei pleuritidis> fi digeri vel per

fpuca vacuaji non potuic. Succedit etiam interdum

angina?, Hippocrat.aphor.io.lib. f. Ruptonamqueinterne abfceflu , Pus in vacuum Thoracis locum ef-

funditur,ibiqueflu£tuatioxiis cujufdam fenium mover,cum seger e laterein Iatus convertiuir , inde vero per

occultos meatus in alvum, iuteftina veficamque fubit»

velaliquando ad cutem erumpit, (ibiquefor&svumuno aut pluribus ulceribus apcrit. Caeterum non fem*per inflimmationifucceditempyema , fedqiundoquenulla febre prsecedente ferofus auc pituitofushumor

cxreliquocorporeedlocidebpfus putrefcic, &-pycraa moveti ut Actius teftatur.

$ Empy-

iSi L I CEmpyreuma , reliquia? funtcaloris febrilispoft fohir

tam accefiioncm. Difpofuio quaedam eft neutra , me-diaque incer febrem , & febris mcermiifionem , incer-

mitcentium & putiidarum febrium piopria, uc foluta

acceftonefuperfit nonnihil caloris , vel in ipfis humo-ribus relioVi , vel adhuc folidis etiam partibus impreiTi,

quem aliqui foriifomitem appellant \ huic contraria >

eft five infebrkitatio.

Emidgentes verne & arteria , quas fint > hinc patet j

"Vena cava ubi ex hepate primum emergit, yicinis par-

tibus praccenues impertic furculos: deinde ramumniaximum in utrumque renem fubje&um mittit. Si?

milicer, alia duo vafa aeque magnaa maximaarteria,

qua? fpinse incumbic profe&a 5 non aliter quam venas

in renesinferuntur, qa&ven<t & arteri* valgo emul-

gentes appellantur, per quasrencs urinam afanguine

fecernuiUj &trahunt, fimuletiam multumbilis, ac

propemodum omne id, qudd ipfas continuerint, attra-

Jiunt, libr. de venar. difl. cap. 5.

Enarthrofis , fpecies eft Diarthrofeos , chm cavumexcipiencss oflis altum admodiam eft » caputque quodin id inferitur , oblongum , iibr. de offib. in prooemio.

EiuspaucafuntexemplajUCcruriscumifchio>&fortdtali cum oife navis fpeciem referente \ vide Arthroaia.

Eraemon,* , eft medicamentum qudd glutinat,

tf.metb. i. imponiturque maxime cruentis vulneri-

bus fiftendo fanguini , 1. de compof. medic. pergen•

cap. 14. cuni cruor, qui «i^s dicitur , ex cute ipsa vul-

nerata, veletiamex carnein roris fpeciem diftillac

;

atqueided, Sc [anguinarium , & cruentu opitulans , &glutinatorium dicicur, 3. de comp. med. per gen. cap.i.

His emplaftris , inquicCelfus, nullamajorem ulumprseftanti nam repnmunc inflammauonem, nifi magnaviseam cogac, atqueiilius mfpetum minuunt: tuni

lutinanc ulcera, & cicatricem iifdem inducunt. Con-$antaucea"i>inquit , ex medicamencis non pinguibus,

l ideoque

D I C Q . i8j

ideoque «xitteuia nominantur. Qua? enim hujus gene-

ris func , ficcare debent , & citra abfteriionem Ieniter

adftringere. Haec maxime ex bitumine componun-tur, cumquevariifintgeneris ; duocamen habentur

prseftanciflima, unum 0*/>£«» , alcerum , ^«»» ap-

pellarum. Hoc tamen paulo plus quam cruenca exfio

cat , ideoque nifi diluatur , nocet magis quam pro(ic>

concrahens membra, acque dolorcm induccns. vide

Glutinatorium t & Sanguinarium.

Enceorema, ueUeynpto , quod & Jlppindicnlumqui-

dam vocant, eft portio urinse crafla, candidaque in ejus

medio fublimis. Partem quidem urinae efife , patet ex

eo , quod omnes vias emenfa ik> & mutationes fortica

quas & urina , attra&a primum per emulgences venas

a renibus, deindedemiffain veficam , & concottio-

nem iis in locis forcita , non aliter quam urina. Sednullaetiam urina eft , quse eam non habeac vel fecre-

tam j vel in fe confufam , ut & Hypoflafin. Differc au-

tem ab ea fola craflicie & gravicate ; unde fic , ut Hy-

pofiafis matulae tundum pecat , Enaonma aucem in me-dia urina pendulum fic , aut fiforte exquifice mediumnon eft, pauld magis deorfum quam furfum vergac

Eft enim corpus urin^ pauld crailius & gravius,mukdtamen levius , quam Hypoftafis. Ac quamquam quddoptimum eft, eo loco fitum efie oporteac , & in imurnmagis inclinare , (quantoenim magis deorfum fubfi-

dec , tantd melius habeii , Galenus author eii) faepe

tamen in adversa valecudine fupra medium fercur , at-

que ipfi etiam urinae fupernatat, pendetque m ea , vel-

uti nubes in aere, propcer flatuum copiam, atque ab eafimilitudineab Hippoc.etiam norninarur. Sicenim putavit Galen. & apud Hipp.idem fignificare/ quanquam ipfe comm.i.inprogn.dubicare videatur, num Hipp. ™ c^cua^u» genus faciat

•f ^ j^veei&s CM»*ptyK*7©>•. lca UC duse3?0-remacis fpecies fint, una nubecula: fimils > akera geni-

IVI 4 turse

i*4 L 1 Cturae. Caeterum quod pertinet ad colorem guerrs cm*didum efle decec , ejus ratio pofita eft in perfe&a con-cocfcione , uti albus color la&is, feminis , atque ipfiuf

eciam fedimemi; vide Snblinamentum.

EncanthH,tyi&i$is, id eft , InaugulaYH , immodera-tum eft augmentum angulorum oculi, ut BJoow , pot*(t

immsderaca diminutio , dc diflfer. morb. capic. 9. eft

ctiam quidam pra?cer naturarn cumor , in magnis hir-

quis ocuiorum , quod cuberculum non eft omnindpraecernaturam, libr. de tum. cap. 17. eftque utpluri-

mCim ii\ majori angulo; quarn carunculam quidarn

Chirurgici refcindentes,effluxum excrememis ea par-

te aperuerunt , quem affe&uni Rhoeada quidam appel-

larunc, ro. de ufu part. c u. AViks , EvcambH proprie

angtdum ocuii figniHcat ; maprmitm angulitt, qui nafp

eftproximus , pioprio nomiiiepo^dicicur; minor ,

quieftadtcmpora, mt^mxt

-

tinde verpejusnomen,

morbo indicum eii Mdlum hoc in canibus frequens

eft» & homines minus corripit, fe eos magis qui in ma-ri yerfantiir; cujus duae diflferentias obfervancur.• fi-

quiciem aliqu*ndohoccarnis incrementum benignum£ft tenerum> Iaxum,& fine dolore , quod medicamen-eis ficcis confumendum eft;aliquando vero malignum»durum > inaequale , & cum dolore punttorio , quddimnucurare &fc ilproevellereoportet.

Encatbijma,'& , cft feffio in aqul medicata,

sh imis pedibus , vel feminibus, ufque ad umbilicum,ita ut fuperoa? parces non madefcant > 5. de compof.medicam. per gen. cap. 13. Quod quidem auxilii ge~

aus cum plerifque morbis conveniat » iis t3men folis

adnibecur, qui partes intia peritonaeum conclufas 5 m-feftant.• itaque inflammacis renibus federe convenic

in deco&o fa?nigraeci , malvashortenfis ac fylveftris

,

& feminis lini. Jn calculofis afFe&ibus convenit \y>&-

§& in iifdem propterinflammaeionem, &prajtei>

ea artemifia? deco£to> & rofmarini , & petrofelini , &fpicae•

D I C U i8j

fpicaenardi , quibu* etiam in veficae niorbo utenduns

tftadjeft$rutA: Ad ucerumverd, Artemifiadecofto

SaJvise, Lanri,& fimiljum: Adiedem, MeiiIoti,Pa-

paveiisi & Rofarum : Ad haemorrhoidas & fluxiones

uteii , Planuginis , Poiygoni , MiJicorii, Kofarum

,

Ruborum , & eorum quae fimilei. viies habenc * Advulnera verd, ex quibus neivorum difteuiio cimera

poceft, Aqua, & Oteo. Quod fi ad alios prseterea af~

fectusconvemre poceft > id accidic vel ob balnei penu*riam , vcl ob imbecilhcatem 3egroti,qui cotius balnei

ufum non poiiic admittere, vei ob fupctnx alicujus

partis debilitatem , vel affe&ionem cui aqua? perfufio

inutilisfic, autaliquodaliudimpedimentum. Ca?ce-

rum , qui in talibus dcco&is feffurifunc, omnes func

illinendi & imraergendiin aquam ufque adinfimumumbilicum. Oportec autem partes qua? non made-fienc , pniis inungere » fed praefertim capucquod tegg

deber, ne repleatur. Qui Medicinam nunc faciunt,

genus remedii Stmicupium appellanc.

Enaphalos, iy*i$«A©-, Ctnbrum, vide Cerebnm.

EncbaraxH . "*y%*&i*t » fcarificatio , cft cutis & fub•jeftaeejuscarnis,peifcalpellumfeitio , non pun£tim>fed caefim fa&a ; multis foraminibus difet a Phlebo-tomia, quodhaecunovulnere venam adapenac , illa

mukis fcftionibus cutem , carnemque dividac. Divi-fioautemipfa ciim mulcas habere pofiitdifFerentias,

increistamen referri poteftfecundum Galen. libr. %.

td Glauc. aut enim tuiuis & fuperticiari^ eft , auc hcontrario magna & profundior:autlongkudi!ie& pro*

funditate intereas media .• quibusommbus G<*]enu$

fe ufiim fui(Te>prodidic in abkeifuum curanone. Qussin fuperficie fiunt, non atcrahunc c longinqsuo 5 non re-

vellunr, non derivant fcd in fumma modo ciue ha?ren«

rem humorem, qua ulcufcute fa&a funt, educunr , necfnignis morbis opicuiantur. Quse Jongsefuot & pro-

iuiidae.plurimumianguims expaurium (cujusm Ori-

c baiiu*

6 LEXICONbaGusteflis locuples eft> qui fcarificato fibi crure,cum

peliilentia laboraree » duas ferme fanguinis libras inde

detraxit) aded uc animi deliquium «iiiquando indu-

cant; & eparcibusetiamremociffimis, &acapitein

crura, a crure in manum revellanc : & quia in carnem

ahius ada&ae func , propriam curativ>nem iti modumvulnerum efflagicant. Quae ambarum medias funt, ea-

rum pariter incommodadeclinant j ldeoquealiisprae-

ferri debenc , fi quandofcariiicauonis ufusincideric.

Eaautem tribus decauiisfufcipicur, adrevulfionem>

ad derivationem , ad vacuacionem,humoris cumcor-

pore coco redundantis , cum ca in parte quse fcaniicari

debec, impafti/ Quseomniaquamvisperphleboto-

miam confequamur , quia tamen (uc ex Apollonio rc-

fert Oribafius) mulcum nocere ibiet corporibus ve-

nas fedtio fsepius repetita, ided ea omifsa , tutiuseft

fcariticationcs mohri , quod eas citra validam totius

molis corporeae commotionem , eadem quse & venae

fe&io commoda praeftare valeat. Itaque fi crura fiuxio-

ne vexentur, fi phlegmonelaborent , manus fcarificare

convcniec, ut e concrario crura , fi manus male affe&as

fuennc .• fimiliter fi dextrum crus doleat , auc dextra

manus finiftrumcrusaut finiftram manum fcarificare

poterimus , quod revuliio non tantum a iummo deor-

fum, aut ab imo furfum, fed eciam a dextris ad finiftra,

& contra fieri refte poifit , uti & fecundum alias fitus

differentias.

Encherid* , grumi funt cerse modo fa&i in empla-

ftris, dum liquida illis infunduntur , 4. de comp. raed.

pergen.cap. 5.

Enchymoma , eft fanguinis , & humorum in partem

aliquamnacuraliseffufiojperquam , & parctsejusve-

nulae replentur fanguine, & colorvividusrubens ac

naturalispartiinditur , ut inira, verecundia , gaudio,

fomno» fit , diciturque Graece [%*> '

quae efFufio fi fiat prster naturam , uc in vulnere con-

tingit,

D I C U . 27tingir, abfcefifu, aut phlegmone, dicitur Ecchytnofis tvc\%cchymoma'

yvide Ecchywoma, z. dcmorb. vu!g.

Enchyta, medicamenta funt, quse oculis iniiillancur,

Ut foenugrseci deco&um , candidum & tenue ovi , hcmuliebre , & quse in hunc ufum prseparancur coilyria •

de remed. parr. fac. cap. 10.

Encope, $7 & ^ns 7̂ » Incifio dicitur proprie in

capitis offibus, inquit Galen. foluta concinuitas ab ali.

quo acuco occurfante & abfcindente, vide Hedra.

Encranion, vide Cerebellum, & Parenapkalu.

Enemai ideft,infufum , qudd periniernainalvuminfunditur j dicitur quoque HfKXvQpx ,

-ty , lib. dercn. aff. cogn. capic. 4. tin^hfaftt , quod infundcre

fignificat, Entma appellatur.

EndtmWi & Endemim morbus^h^og, i'c*JVf«©- > ap-pellatur, quafi Patrium dixeris , & Vernaculurn

, quimorbus communiseft multis, eandem regionem in-

colentibus .• ut Epidemtu , & Epidemim morbm eft , quicum perniciofus non Ot, tempore camen ftato in re-

gione aliqua fsevit, & infolefcit; fi enim perniciofus

fit , Pefiu dicetur, 1. de vift. rar. 9» Morborum itaquealii Sporades , hoceft,difperii , (/^, fingu-

los feparatim corripiunt , non ab aere, fcd potius a vi-

ttiis ratione cuique propria exorfi.) Alii communesfunt, quosGra2ci>(5<>»?, mty?^'ij»»i, « »»^*; vocant,qui func certi morbi , & fingulares, qui alicubi vagan-tur, & multos aequ^ fimul corripiunt , caufamque ha~bent communem, utacrem, quemomnesinfpiramus,vel depravatse aquse potum , aut gravem , & vitiofumcibum, quem omnes pariter abibrbuerint , vel terramexhalationem , vel quid iimile , quod vitarinequeat.Qui morbi communes Pancceni

, & Pandcmi ; fi paC rii

funt, Vernaculi,8c alicujus regionis familiares, Endemi,& Endtmii vocantur , caufamque comfaunem agnoi^cunti & communem infuitum> de quibus Hippoc.lib.de aqua, aere , & locis

-

3 verd a communi cauia nati,

com*

a88 L I Ceommunes quidem funt • non camen patrii & familia3

res, fed potius externi , & advencitii; fin autem pernj-

ciofi. & contagiofi, Pf/h7tfwf«dicuntur 3 GraeceAoi-

fi verd non peftilentes , fcd peftilentibus mi•

fiores funt, fc«, carent proprio noraine; quan-

quam Galenus, quafi oblitus eorum, quae in prooemio»

libr. i. epidem. fcripferat, aflerat, eos , qui peftilences

nonfunt, \ocmEpidtmios 9 mucuatofcilicet generis

nomine.Endeixest cl?«|«f , Indicationcs funt , id eft, com-

municates, fcopi, & auxiliorum fontes , veluc & loci

,

«>7</|«$ vero hisoppofita funt, 9, meth. cap. 7. Indi-

catio eft ejus, qudd fieri in fingulis rebus debet , figni-

ficatione iumpea a propria cujufque rei natura. Cumenim in fingulis rerum generibus quaeri poflic quid fe-

quendum quidve fugiendum fic , ejus cognicio ab ips3

rei,dequaquaeritur, naturaperveftigandaeft, quod-

que illa faciendum infinuaverit > id ejus indicacio dici-

tur. Uc fi quasratur de fanitate quid fenciendutn ,

primum perpendere oporcec fanitatis naturam , quas

quia bonaomnibusmortalibusvidetur, facitutjudi-

cemus eam a nobis fervandam efie > quamobrem fui

cuftodia,fanicatisindicatioeft. Idem veroin morboagendum , qui quoniam totus prajter naturam eft , &toto genere malus, indicac & oftendit fe tollendum

cfle. Icaque ut duo funt furoma rerum omnium gene-

ra> bonum & malum, ita dua» func primae 8c generales

indicationes , Cuftodia & Ablatio, illa quidem boni

,

hasc vcrd mali.• Singula enimdefeipfisalterumeo-

rum necciTaridindicant.

EngtfomatAy inftrumenta funt, quibusincalvaria*

fraftuns utimur ; vel uc alii, eft offis pertufio , ciim

pars affe&a in profundum defcendit , ac fuper illsefura

os corruit, lib» finic, vide Camarofis.

Engonios , id eft , angulofa brachii figura , qua? ilji

membro naturalis eft ; omnis enim cujufque partis

figura

£ D I C , *8>

tfigura reftiiTima , maxim£ efl a dolore aliena » f. me•thod. )

.

Eurhythmut pulfm , commune quoddam gennsell

,

taEurhythmum pulfum , & Arrhythmum > i. de differ.

pulf.cap.p. quiedimnaturalem, & opcimum fervat

Rhjthmum , fyi/fye©* dicitur unufque eft > & indi vifus ;

qui vero non icrVat . *#»*/*©-> in tres divifu differcn•

tias ; oninis aucem pulius , qualifcunqueilleiki nao«

dd fervat Rjjythmum, fyufy^appellatur.

Enfiformtt canilago, vide Cartilago cnfiformn.

Entera) «m^e , Jntefiina , funt corpora cava• rotun•

da, membranofa , ab imo ventriculo ad anum proten-

fa , diftribuendi ad jccur chyli > & continendi, cxpcl.

lendique ftercoris inftrumenta, in orbem involuta , fi«

bris circularibus, & tranfverGs contorta , ad chyli , &fiercoris expulfionem ; quorum tria fuj>eriora tenuia

funt , */«•*5, five foSit&iuicmXti >««»{ * tixt** , »$» g

hoc eft, Ecphyfis, Jejunum> JUoth five Tenw ; tria infe-

riora, craffa , wtyh, %uhc^u7r^ve-ftbcTi> Cacum,Colon 9

& B^Hum j atque inde patet, etfi unum, & continuumnumero fic inteflinum , loco tamen, magnitudinej nu*

niero orbium , & anfra&uum evariare , fenariumque

refulcare numerum , & 5.deufupart. & 6. deanatom»admod. Ubi verdeWpo», infingularinumero, ideft>

hiteflinum, ab Hippocrate profertur, doccnte GaJeno,

com. 4. in 6 . de morb. vulg. ipfum Ognificacur Colon ,

per excellentiam, rstione fuae rnagnitudinis , quod lb~

lumex Inteiiinisin Scrotum defcendic, & Enttrncdtn

efficic, id eft> Herniam intefiinalem, apud alios verd C<£*

cww, 4. de ufu parr.cap. 17.

Enteroctk, Epiplociie, & Hvdrocele , func fpecies her-

niarum , inquibus ruropitur is meatus 5 quia Pento-na?o ad tefticulos percingic , libr. de cauf. rnorb* g. ioe

cumarciculi fttisicdibus excfdunc, aut loco tamurnmoventur ; aut c£uu omentnro, vel inteftina , ad infe-

iiorestcftlculorum tumcas devolvuiiCur,a]terum ijior-

bum

icjo L I Cbum Gra?ci EpiploctUn , aleerum Enterocekriappe\hvit>

dediffer. morb.capit. . Prsecer hsec ex ambobuseciam morbis compoikum affeftum, Enteroepiploce-

hn juniores Medici appellant , lib. de tumor. cap. ij.

Vide Cde.

Emhufiafmui > id eft , fanatica perculfio , feu numinit

afflatio, eft, velut, ciim quidam in facris faciendis,men-

tecapiuntur, fi qua? viderint , autfuympana, vel ti-

bias, vel figna audiverint, lib. finic.

Epacmaflicaj p.method. 4. vide Continua.

Epapb<xrejis t i7m<poa}i(j<;y id eft, npmtafanguim mif-

fio, de cur. rat. per fang. cap. 1.

Eparmata y prseter nacuram tumores , fecundum au-res, 111 segrotamibus exortos , vocat Hippocr. com. 4.in 6 demorb. vulgar. 1. Ea etiam o«^«7« communiiigniticatione appellat. Sed Galen* 3. de comp. mediloc. cap. 1. dicit Eparmata (quse & JP<?ro//^«func,) e

generc eflfe inflammationum , qua? fiunt glandulis. cir-

caaures p. n. affeftis. Paulus verd ait: Tumorom-nis, five cedematofus , five fcirrhofui , etiana cicra in-

flammacionem>glandulasfubauribusoccupans,7m^-wdicipotefl.

Epkeb<£on,Pubes,& P&en> dqudiculus Latine>Grse-

c?&, tmQetoVt li*n , id cotum eft, qudd eftab Hy-pogaitno , feu imo veritre (quem & Summ vocant) ufc

quead pudenda; Introd.

Ephelcn , id d\, ramentum , feu cruoris exigua gut^

tula , quae interdum tuffi in ha?mopcoica paifione , re-

jicitur, 4. de loc aflf, 5. aliquando generalius,( ,

crullulaeft, quseulceriobducitur, diciturquedein-

temis • quandoque enim cruftulse & per tufcs e pul-

monibus, & per deje&iones ex inteflinis , dejiciuntur;

EphdtSttyaht eftafpredo, &nigiicies,infacieex

ardoie Solis progenita , *jw § , id eft, Sole, no-

men inditum, non quod a Sole cancum vitia iJla in cu-

te concrahamur, fedquod a ieliquisinduiitacatifis , fi-

D I C U . <>milera afperitatem & colorcm habeant. Qufleomque

cnim caufa ea excitarit , cutis ceu multo Sole exuiia

,

candorem & lsevorem amittit, contrahitque nigritiem

& afpredinein. PJinius aliquando difcolorem a Sole:

cutem , aliquando a Sole ufta, vel a Sole adufta inter-

pretatur, eoque vitio deforrnes, Solatos appellat; Alii»

Vitia cutis fimpliciter Lacinc reddunc.

Ephemerafebrtf eft, quo a causa procathartica , five

prafincipiente , fit cum urinse co&ione > prima dic ap-

parence,fuavicaliditate, pulluad magnitudinem > &celeritatcm efFatudignamafcendente, fyliole pulfus

parum a naturali tenore mutata , sequali atque incom-preifo afceniu in caJiditate,etiam coniiitentefebre,fu-

dore adhasc auc rorc 3 aut omnind cum aliquo optimovaporeintegre judicarifolita, i.dediff. iebr. cap. 7.

Ephemerafebruy aic, infpiritibus citra humorumpu-tredinem accenfa eft, ibid. cap. 5. vide Diaria.

Epbialtes, Affe&us Graecisdi&us,eft no&urnacor-poris oppretfio, & quaedam quaii fuffbcatio , cum quis

fomni ab initio , fupinus jacens , grandi fe mole oppri-

roi , atque ab alio invadi imaginacur , cum diflkili re-

fpiratione 5 immobilitate, ac voce prsepedit^, propefuffocari , segervideaturj Gra?cisquoquedicituri?n-

&» , Lacine verd IncubtiSy vel Incubonmdicitur• tottequiaex Veceribusquidam D<emontm t

alii» Cupidimm , alii, incubantem Vttulam , suc externam

quandam vim , qua quiefcentesmvaderet j & pondtn op-

pnjfosy grAvartt > eife voiuerunt , quamvis coca ma!icaufa, intracorpus, libellodeiuilitaterefpira-

tionis , Galeno afcripto. Ea autem caufa non eft hu-mor , fedcraiTus & frigidus vapor , uc fcripfic Pofido-nius, vencriculos cerebri implens, & prohibens , fpiri*

tus anitmles per neivos ferri. Per frmnum tantum fic

,

eoque laborantes per ipfam acceifionem cidem pa-tiunuir, qua; & apoplexia correptij fed tamen niitiors.

Quia eoim vapor in causadi , uonin tomiQ opplemurvcnwi*

? L Cventriculi cerebri , nec tam di fficulter excitantnr 9 quieo laboranc, Manent tamen aliquandiu lmmobiles?deinde verd mulco labore , & conatu cenuato , & dikcuflfolpiritu. & meatibusubftruftionefolutis , dcre•

penco e f »mno cxcitantur. Lsedituriluspotiiiiinum

imaginacio, ex quo veiifimile eft, in priori potiaimumvenrnculo morbum confiftere. Ex his intelligi poteft

incubi differentia ab JpopiexiaSc Epiltfia. Praeludium

tamen procemiumque corum mortuorum eit, atque

etiam infanise. Diuturnior enim & frequenter repe-

tens, crudo humore in ventriculis cerebripaulatim

cumulato , in eos facile degenerat. Piaecedunc incu-

bum fuflfocatio , vocisamiHio, gravicjs & immobiJi-

tas, & hsec ruifus crapulae & cruditates, ex quibus

craflus ille frigidufque vapor fufcitatur. Prninde qui»

dam morbum hunc re&& quidem , fed imperfe&e de.

finierunt , vaporum in caput diicurfum ex nimio cibo

&cruditate.

Ephidrofis,t<pifyu<nsi duo figniiicat,vel fudoriscirca

thoracem & capuc exortum , vel in univerfocorpore

fudoris proventum, tum paucum, tum inutilera.

Epialufi vide Hepiala.

Epkauma , eft velut ex ignc fa&a cruftulofa ulcera-

tio, quas oculi nigro advenit, nec permanet , lib. tinir.

id morbi \%^. > &'#& vocsnt Gia?ci , Latini

Vfiimtm, five inuflionem. Sed advertendnm eftduo

ulcerumgenera hoc unonomineapud Paulum & Ae-tinmdefignari. Scribkenim Paulus > i-xUouJUi* ulcus

€iieoculifordidum,impurum,ciurtoium , qudddumrepurgatur, fepe humoresoculieffkumt: IdverdabAetio, non\» fed*V*«i>,M#appel!atiir. Vocatcnim\ % ulcus fuperticiarium , cum videlicet

nigiumoculiiniuptriiicietxarperatum, inuftum fue*

rit, & coloris cinerei evaferic, cu jus ulceris non memi-mcPaulus.

Eptitrafiicaiixvii&vKdi oiedicamentafunt , quse &

£ D C U ; 19$

UmptratA diciintUr; qiia? fi Valeiirlora evaferint , fm-

hioiibius mordicancibus morfum corum retundunc»

t. limplic. iz. veluti tiva paffi mordentes mediocriter

ftomachum humoresobtundit,apud Galenumjib.x.dealimenr. Idem medicamencorum genusetiam *#•

•mkifysxw appellatur.

Epicrafis, > eft vitiofi fiicci feu cacochymiib

turatio, cum indicationes fibi adverfantur, in qua pau-

latim, qudd vitiofum eft, vacuatur , & paulatim quodfalubretft,prOeoreponitur,^. method. 10. Eftenimin univerfum duplex omnis curationis ratio : aut enirti

in cotum fummovstur vitium, fi & vires valent>& hu~

mdr conco&us fe facile educi patitur ; aut fi vires im-bccilla? funt, ut confercim fa&am vacuationem admic-

tere nequcant, vel humorproptercruditatemnonfkfuturus obedicns medicamento, tunc ubi eum attem-

peraveris, tenuaveris , mitiiicaveris,pjLilatim educe-

reoportebic, lnquelocumejus benigniores iufficerc

;

quanquam non fic neceife fV/*^c<n» vacuatione perfici.

piam quae etiam in coi pore manensj altetari, micigari-

que poflTunc, permifsa ioli naturae vacuatione, quae eo-

rum partem velconvcrtatin corporisalimentum , vel

per alvum, urinas, fudorem, aut alirer exparget.

Epicrifis , id eft , Adjudkatfa, ad Thrafyb. capic. 6Quse mutud inter fe dependentia colligantur , per ap-

pellatam Ephrifima Gra?eis,a noftris Adjudicatiods-

ci poteft, judicanda funt.

Epicrujls, certa quaedam eft percuifio^qua" mangoncspuerorum , hoc ipfo praefidio fuccurrunt iis, quibus knatali die, gracilia funt membra, 14. mcth. cap. 16.

Epicyemat* , eft fecundus foecus, conceptusgravida jam exiftente miiliere , id quod fit , ut fcripfie

Hipp. cfcm foetu jam eoncepto > non elauditur exaft®

uterus , fed femcn aliud etiam poftca intro admittit r

Arabibus, Supcrimpragnatio aicum, & Suptrfaiath•

Epidemus»\ids Endtmm, & Commurw»

194 L I C' » fumma cutis corporis , feu Cuticuh ?

3.mcthod. 4• folafenfationca veracutc differt, hsec

cnim a neryorum extremitatibus dilitatisiit : hpi-

dermis verd a cutis excremento vaporofo ,_ ambientis

aeris a frigiditate, provenit : itaque vel lenfu caret*

vcl exigui fenfus eft , proinde citra dolorem f>cile a

fubjeota cute feparatur .• Sic dicitur• quod fupra cutemnafcitur, quodqueejus veluti qua?dam eifloreicencia

Ut'} ficut vi iTrfypsi g %«S, 9$ esri^Gpe» ^^,Epidtfmus , five Hypodefmidas , ideft, Fafciui, Sub-

fafciationes, & Subltgamina, imeulladifiiu&ione, Ve-teres vocaverunc ; Ac Hipocrates Eafciai^ qua? ipfi

corporicircumdancur , Sukigamina, leu Subfafciationts

appellat, quos Plagulis ext rinfecus fuperligantur, 3.de

his, quse in msdic. 6. vide PiaguU.

Epidtfis , genusligationisett, ad fanguinisproflu-

vium fiuentibus v^fis injefta ; qiwmquam ipfum vas

circulo non compleftacur , ficuc vinculum ; verumcum ex purte iuo compiexu commiceac quodammodovuincrati membii labra diifidenria , & qux fuperimpo-iita func, contineac, roeritointerclaudenciaremedia

nun^eratur, f. method. 3.

Epididymw, \-mhhu.U % id eft,fupergeniio3lis tuniea,

& parvus quidam quafi teflis , teftium involucrum fi-

mul eft, & appendix ; eft enim pars qusedam animalis

gemini, hoc eft, teftis capiri fuperim pofita • id quddnomenipfum pras fefercexqua multasiiflula?, ferofo

quodamhumoreplena?,adteftempermeant, i.defem.

cap, 15. £ftautempropria& intimateftium tunica, &illis

1omni ex parte contigua, dura, crafla, & admodum

valida* Kuic alia tunicafupcrpofitaeft ipvjpontys di-

fta, non eam modo, verum totum etiam teftem com-prehendens. Male quidameo nominetefticuliquod-

dam caputj & veluti efflorefcentiam figniiicari putant,

nominibus manifeftoabutentes , (idenim ©^rzm*voeatur) &ob id in crrorem lapfi , quod exiltimenc

£ D I C ( . 195

+L•/* ddem ratione dici, qua 7ti4w» (flos

qui inpra thymum) & m* , id qudd fupr&

Thymbram five Satureiam provemt.

Epfgajlriotii vide Abaomen.

Epigennema, fatfflttifi* , quafi fuperveniens , vcl*pergenkum , idem eft ac Symptoma , de fympt. diff.

cap.i. quanquamaliquiitadiftinxerint , utSympco-ma eiTec quicquid prceter natuiam animali accidit .•'* vero ? quod folos morbos ncceiTario fequi-

tur, ^n inwyii^ vide Symptoma.

Epiglottu, , ici eft, Superlitigula, eft tacm-

brana cartilaginofa, rotunditacis oblonga? , in interiori

gutturis parte collocata, i. de loc. afF. i. quas a radice

linguse exoricur , libr. de voeal. inftr. diiT*. cap. 4. quas

Sc Glottti dieicur, 7. de ufu part. cap. 15. Dicttur eciarri

Lingula , Ligula, id eft, Laryngn lingua3 eft enirn cor-

pus quoddam fimile linguseaiicujus fiftula? i ubi arce-

ria, & larynx inter fe conne&untur , 7. de ufu part. ca-

pit. 13. velut operculum omnitcmpore, quo animal

refpirat , apertum ftens , quo tranfglutic > laryngi ac-

cumbens , ibid. cap. 17. Cujus ligulas ; nifi tanca eiiec

magnictido, figura,fubftantia, & iitus , quem nunc ha-

bec, vomentibiisnobisnon paucainafperam arteriam

deferrentur, ad laryngis cavitacem acervata, ib. eftque

haec proprium vocis inftrumentum, 1. de loc. afifect. 6i

Vergit aucem ad ftomachum , poiicionemque habec

tertiae cartilagini arita?noeidi contrariam , utqnasejs

adverfo etiam ioco exoriatur.

Epigonatn,\^» , vel\* eft os camlagino-

fum» latum>rotundum, incus lseve & cavum , tocige-

nu fupra pofitum. Duabus conftat fubftantiis •, una

©flfea, interiore \ altera, cartilaginea, qu«e exterior ftf«

perficiariaqneeft, ficut cartilagine quodammodo in-

cruftacum videatur interna prasfertim parte , qu3 ar-

ticulumrefpicit. Verum a lateribusafperumeft > ijue

commodiiiseicendiResiibiam extendentes ,'ipfumq'ue

]N % femtfrl

j 96 L 1 Cfemori atque tibiae alligantes aptarentur} propter quo&etiamiislociscartilaginofumvidericum Galenopof-fic, maxime in juvenum corporibus .• at grandioribus*

abrafis cultello, aut co&ura abfcedentibus tendinibus,

manifeftooiTeum apparec. Concegicfemoris tibia?que

arcicu'um, alioqui nimiapacentem, prohibetqutneantrorfum laxetur.Formam prob^ orbicularem habet»

faftigio ad tibiarn acuto. Umbonem imitatur, mcdiocorporc craifiore.orifquetenuibus. vide PattUa,

Epilarr.pfiesy vide Ejfulgefcentia.

Epikpfia , (qua? & Epihpfis dicitur,) id eft , Morhttt

Comitialfs,deaiff. morb« cap. f.eftque totiuscorporis

convulfio , non perpecua , cum mentis & fenfuum ob-Isefione. Eam moleftaereifenfus invehit, & cercbro

noxise, tum quantitatejtum qualitate. Quancitas qui-

demcerebro graviseih ejufque vimexpultricemex-cicar, confiftitque in humore vel pituitofo, vel melan-choiico, fed ferefemperfrigido , crafib» & vifcofo.

Quem camen non aded multum efle oportet » ut pcni-

tus obftruat , vimque ipfius cerebri exuperet , alioqui

non Epilepfiam , fed Apoplexiam potius pareret , fed

quantitatemediocrem)Utadejusdepulfionem , quananatura toiiuscorpoiis concuifu molitur, cerebroad-

huc vircs fuppedicer. Qu3iitas vcrd maiigna ac vene-

nat3 , & vircuti animali infefla eft , fi ve a vcneno fum-peo» fiveabulcere cacoeche cerebri vel fubjeetarum

partium,fiveab alia 3fTe<5tione » utventricuJicrudita-

te, & largo meri potu proficifcatur. Icaque ubi eorumaliquid in cerebro prseter naturam fuerit , ipfum mo-vendi fentiendiqne principium in feCe recunit & con-

trahicur, atque ita totius corporis convuifionem indu-

cit, quinetiameam a feamoliri contendit crebra&inaequali ccrebri totiufque corporis concufiione. Ap~parentenim manifeftomeo morbohaecduofympEo-mata, convuJfio, concuflloque canta, ut fpumam etiam

cliciau Valido in motu humor quiin cerebro contj-

netur

D I C . 197netur exagiraeus , aliter quam ovi candidum ,

fpumam creac. Sunt aiicun (qmmvis loci affe&i nul-

lum fignum appareat) cerebn ventriculi,anterior ma-ximc & poilcrior , hujus mali fedes, in quibus fpiritus

gignitur atque concinetur, primum animae inftrumen-

tum>cum infenfilibusaftionibtisornmbus, tum iniis

quaeiconiiIio& voluntateprodeunt. Spiiitus igitur

cumlaboreti & velutiattonitusindepellendamorbi

causa verfetur, alias interim funttiones deferar, necef-

fe efl; quare non imaginari, non ratiocinaiij non memi-uiiTepotelt; i. defympt.cauf.C3p. t. vide Comitialtt.

Epilogifmui , communis eft quaedam ratio , & om-nium aiTenfu comprobata 5 i. prorrhec. 6. vel cft ratio

apparens, nec recedens ab his quas manifefta func , kdilij femper ufurpans, ut idem Galen. air, lib. de feftis.

Hujufmodi rationesmulca? habenturapud Hippocra-

tcm in prognoft. ut quse a facie aegii & fignis aliis evi-

dentibusiunuintur.

EpinyRides, vide Efflorathms.

Epiparoxinefiaiiid efMupervacui, & fuperexacerbari

dicimusj cum paroxyfmuspiuies habetinfultus , ac

veluti reduplicationes , uc in femitertiaiu , qua? tertio

die duplicatam habec acceffionem certianse incermic-

tentis,cumquotidi3naconeinua, & urx£<z&a<r{t qiuf-

dam. Eft & isr*»wg*f»»fe££ irritari , & de abfceffibus ad

auresfuboitis, dtcitur, 111 prorrher* ficut & pulfuum

Thlipfis, id eft, compreiiio; fic enim nominant, quan-

do incipiente accefilone fatis parvi > atque inaequales

pulfus func, i. de diff. febr. cap. 7.

Epiphora/iTritptyi, tum infljmm3ttonis magnse, uni-

verfoillaca? corpori, tum largorum fluorum, & fluxio»

num commune nomen eft\propriaveidj deoculis

profertur, ubi cum maximainflamm?tione,etiam hu-

moris copia in illos influxerir, libr. I ntrod. cap. .

Epipbyfis,\<*& ofTium qiufi adnaca appendix»

lib. de oifib. in procsmio ; differc autem ab Jpopbyfi ,

5 U£

i 9B L Cm idem Galenus annotat, quod Apophyfis fit totius of-

fis excrema pars , Epiphyfis vero non eft oflis pars , fecj

aliquidofli adnatum.

Epiphyfis vermiformH » ^^ , idem eft

ac Conarium, five Conoeidis corpw, & Turbmatum j vide

Epiplafma , idem eft ac Cataplafma ; ut , ciim tricici

farina, ex Hydrelceo decoqiiicur, ac vulneiibus impo-fiicur, 3. de compof. medic. per gen. cap. 2,,

Epiploctle, vide Celat.

Epiploocomiftte , plerique homines pingues & obefi

dicuntur, quaii dicas Ornentigefions , dum in magnammoiem omentum rifdem excreverk > 6, de anat. adm.cap.5.

Epiphomphdori) omentieft in umbilicum prolapius*

libr. iinit.

Epiploon* five Epiplxn, vide Omentum*

Epifarcidium.viae^Anafarca.

Epiftmafia 3 eft ipfum principium , five infultus ac-

ceiiionis febrilis , quosegrifolenchorrere, refrige-

rare, ofcitare, pandiculari , dormitare , aut aliud quid

fimilepati; dicitur Grsecis * \* * Significatio^

(alias, <*7*%<( , ideft, Annocatioparoxyf-

mi » tempus indivifibile, exa&e jam primum , quo ifta

fere quae reculi , folenc obpriri .• horum fi quod 2egri

ienfei int, jam acceflionem adefie , quafi eo figno praj-

ientiunt. Ac ejufmodi quidem acceflionis fignifica-

tio, quaefcilicet cum talibusilgnisinvadit 1 fimplici-

terea-iOT;^*{<7i«appellatur , eftquefebrium putridarum

propria. Verum h»bent& fuam tTnmpuoieti he&icas

iebres 5 fcd ab illa differentem i ea* autem eft una fere

hora vel duabus poft aihimptum cibum , quo temporequihe&icafebrelaborantem tetigerint

,quandam fe-

bi is veluti acceillonem deprehendent, calorem & pul-

foum roagnitudinem atqtie celeritatem intendi feii-

ciences , nec quicquam tamen eorum obfei vantes acci-

difle,

D C U ." 199dtffe » qua? folenc in putridis febribus evenire, hoc eft,

non horrorem » non extremitatum refrigerationem »

non dormicationem , non aliquam pigriciam , auc aJi-

quam omnino lnaequalitatem, in calore auc pulfu , fed

nequep3rvitatem,nequedebiliracem>nequcaliudquid

iinnle. ldeo hcEC qui i&i<nipuaix non eft, non abfolutc,

fed cum addito,§»» £faml&* nominacur , quodcareac iis angultiis moteftiifque, quibus aliigraviter

premuntur perinitia acceifionum;*Eft autem hxc fe-r

brium hefticarum propria \ Galen'. Jib. i.de diff. febr.

capi:. 9. vide Annotatio.

Epifion, vide Aqualicut, five Aqua\hu\M.

Epifpaflicum , izrtmeifVQr$ , qudd & «^» ,

& dicitur •

3vide ^Attrahens '. eft medicamen

aridum lnlperfile, ad malignorum ulcerum curacio-

nem, non iuefficax, 4. de comp. med, loc capic. 5.

Epithemata,, pharmaca funcceratis valcn-

tiora, qua? tum ex unguentis, tum ex iis , quae iimilem

vimobtinencmedicamentiseomponnj-irur.^.meth^,Epitbema quoque Operculum eft,x

:

. de ufu parc< cap.p.

EpntumatofiS) vide Pkyfis.

Epocbe, eft fufpenfa fentencia, nihilque deiiniens .• uc

cum quamdiu humores func in nucu , de nulla re pro-

nunciamus , nec aiTeveramus quicquam certd , lib. deoptimoducendi gen.

Epomida,id eft, fuptrbumeyalem, fuperiorem huraeri

partem dicunt, 1. de anat. adm. cap, 1 1 . vide AU.EpultiyiTrxxU, eft Tuberculum, & cartiis excrefcen-

tia in gingivis proveniens , & ad intimos molares den-tes fefeexcendens.itautieger aliquandoos aperire ne-

queat, 5. decompof. med. loc.

Epulotica> \*<& , medicamenta funt,"

quse non detrahere , neque Iiquare carnem , fed indu-

rare , deficcare , & cicatriceminducereaptafuat ; ut

AIumen,Galla, Omphacium. Ms combuftum 1 pra=-

fercim lotirni, 5. Ompl. cap. 15.

4 Eqws,

*©o L £ C) (qui Graece *tst@- dicitur, libr. finic.) oeu*lorurn affeotus eft , iufuus quibufdam , quibus oculi

nullo temporc manere poflunt rcquieti , led treniuli

iubindeni&:mt , & inftabiles, i.prognoft. n. Hancoculorum affeotionem Galenus comparat ftridoi i den-tium naturali & congenito , patetque ex eononeiTemorbum

»pisfenim ciiiii nemo Medicorum ejus me-

minerit.

ErrAticaftbrH , five Inordinata, eft, qua? cxtra horas

eonfueeas, vel tardiils , velceleriiis invadit, & inordi-

nare tum movetur, tum confiftit , Iib. de Typis , c. 4•funtenim(ait) inerraticisjinordinata principia.

Errbina medicamenta fune , quae naribus, qim Gra?-

ci Rjjinoi vocant, capitis purgandi gratia infundun-

tur, aucinduntur, $. fimplic. capic.. Quicquid au-

tem eam habet facultatem, excergens, & acre fic opor-

tet : ficcnim& commodifnmeattrahic,& vimexpul-triccm in icat. Ejufraodi eft Betae fuccus, Cuminum,Medulla Gucumeris fylveftrii, Staphifagria, cum oleo

autungucnto, autla&cautalio liquoreexcepta , &naribus inun&a , cum in pulverem tnca tenuiflimum &per a: undinem lnfuffl.ira. Qudd ubi aohim eit , aeger

oeorfum pronuere debet, quo videlicet coa&us humordiftillet.

ErytbroeidesteR intima tefticulorum tunica, de cauf.

roorb. cap. 10. vide Elyibroeides.

Eruptiohum , five, ut Graci dicunc » Exatuhematumnomen, qmdam in comrnuni ufurpant , deaffV&ioni-

bus vid.licer ulceroiis, &afperis, in mento , & cor-

poris univetliambitufua fpontei-rovenientibus, f.decompof rncdic. 1<>c. cap. 6.

Ervfipeloi, eft cumor prater nnuram non alte de-

fcendens , fed in cutc confiftens, a biliofo humore ob-ortus.colorepailido, 14. method. 1. Si verdipfiusco-lor non fit omnind pallidus , fed mixtus expallido &rub.r o, eric etiam mixuafFcftio, ex phlegmone (in

qua

D I C U . 2qu§ fanguis peccat, coloris rubei) & ex ErjfjptUtt,uti-

que ab eo , qudd in mixcura fuperac , nomcn ipfi indi-

tur,acdicicur v.el PbUgmone gryfipdatofa , veJ Eryfipdas

phUgmonojum > 14. meth. i.& x. Habet quidem dolo-

ris iliquid, fed longc moderaciiis quam phlegmone »

nequeuciua puilat, prenm , auc diftendit. Verummulco cjidior eit , & aipe&u flavior , & fi tetigeris,

fanguisbcil^ rcfluit , rurfufqueaftUiic vaide tenuis &rubens. "Nominantaucem Eryfipeldf, Vkimtraham, vel

Vicininihiam^ qudd incenfum quidem atque inflamma-

tum eft iemper, cum tumore& ruboreparciun) cir-

cumpofnarum, libr. 3.dehisqu;rinmed. 30. & *.adGlauc 1. ExMum autem Eryfiptlas ett> qudd a biliosl

fluxioneortum ducit,7. fimpJ.

Efchara , cruftaeft , quae ulceribus veluti feptum ,

vel lua fponte, velarte pyroticorum medicaminiimufu adnaicicur, s. meth.cap. $. Crafla, nigraqueeA:quse autem levior, non (%*&, fea '«ptXxU dicitur. Pro-pric vero f$«gt> quseabardentiferro, aut medica-mento caufticoinduftaeft , appellatur. Ejusgenera-tio, inquit Galenus,exfubje&is circumpoiuifqnecor-poiibus, ut fic dicam, femiuftis, fic ut cujufmodi remin hyemem excinclos hos caibones parant , e/ufmodi

ipfae cruftae carnis exufla? finc reliquiae. Quare quan-cum particula? aduftumadciuiiameft, tantum ipfidc

naturali carne deperditur.

Efcbaroticum, medicamentum eft , qudd perinde ut

caufticum,incrafsaeiTenriaeft, & cuicunque inhsefe-

rir parci, flipitis ritu infixum eam , comburit & exciu-

ciat > 5. fimpiic. if. Eftautemduplex ii %#.»® 9

ignitum ferramcncum, & cruftificum medicamentum:hoc aucem calidum & ficcum eft , quarto gradu s id

carnescolliquat &5durit, ikquecruftam facit. Ejusufus impiimis neceflTarius eft , ubi ex erofione putref-

centis alicmus profluvjum fanguinis excitatur, ac-

quQ abi qudd computruit, fublatum eft ad adurendam>i 5 ipfius

20* LEXICONipiiu? veluti radicem. Eil autem incruftantium me-dicamentorum materia non unque folus calor, fcd

cumqu^adiiringendi faculcas ficconjunoh, qualisin

chalcinde& mifii, & atramentofucorio,fiveuftis,fi-

ve muiiis. Quse vero ex caJce non extinota conficiun-

tur, ea utique valentiora hisfunt ; ca?terum,calxad-

ftringendi vim non hubet. E^cidunt igitur citiiis quse

ab his fiunc ci ufta? , hserent <utem coi poribus diutiiis

quagabaftringentibus .- quod utique longe ?ft utilius

in profluvio ianguinis, quando ita pt ius nafcicur in imocarum caro , efficiturque profluenti vafi vclut opercu-

lum quoddam .• tiude nec nofmec praecipites effe ad

eruftas, ubi haemorrhagise periculum imminet , detra-

hendas oportet nifi in iilis cantum affe&ibus, in qui-

bus proprer putredinem candens , ferrum admoverccoa&i fumusj cuncenim celerrimecruftamexcidere

cxpedit.

Efibiomenos herpes > 1<&$/&> '^, eftinflammatio

cx iinceia flava bile ad cutem decumbenreacriori > &mordaciori quam ea eft , a quaoriturherpes miliaris

>

in hoc enim fiuor pituita miftus videtur , in illo exafta

bilis totam exulcerans , & coirodens cutem } libr. de

tumor.cap. s>. vide Herpes, Phaged*na t Nomct.

Etbmyodujtlatyfma , id eft , latus ille mufculus,iive

mufculofadilatatio , quascutifubnafcens, *, id

eft, buccam , five maxillam movec> libr. de nerv. diff.

czp.6.Evacuatiowm omntm , five fiet inedia » five fanguinis

miflione, five purgante medicamenco, folitus eft voca-

re Hippocr. vaforuminanitionem ,• Evacuath aucempreffi&s di<5ta eft humorum > qui fua quantitate mole-

itant,purgatio; ut purgatioefthumorum,quifuaqua-litate moleftant, evacuatio» i. aphor. x.

Euchymia, id eft> fuccorum in corpore bonitas, i. de

fimpi. 13• unde Euchymon nutrimentum eft boni fueci»

6, de fan. tuen. cap. 7 . Id aucem duplex eft , tum quodporcio-

D I C U . 25

portionem quandam boni fucci continet ad nutrien-

dum habilis, fed plurimum habec recremenci , tumquod plurimum habet, quod nutrire poceft, minimuinaueem qadd fit inutile> Galen. lib. s>. mechod. med.

Eucrafia, cft medium omnium temperarRentorum,

i. defanitat. tnend. cap. 4. ex optima* & convenienci

cuique naturas , corporique mifto , mixtuiiiquatuor

primarum qualitacum, confurgens. Unde ejus magn3cftlatitudo, quamquiadeptus eft ««©ct©-, five£//-

cratoncorpui , id eft, opcimetemperatum corpusna-ftum effe diceturi fecus dyfcraton , five intemperatum,a. de teraper. 1.

EueEUca* medicinaspars, quam alii Gymnaflicam

vocant , eft, quse optimum habitum corpori inducercftudet, de part. art. mcd. cap. 5

.

Emxia* eft bona corporis habitudo, i.athmm*tuen. cap. 8. ut huic oppoiica Cachexia , id eft, pravuscorporis habitus

3 $&) t&xtli» , iJJam compknibona omnium partium tcmperies , a&ionumrobur»Euchymia, fanguinis, carnis , cociuique corpore^ mo-lis fymmetria. Eft autem duplex tvt\U ; una eft^ \vi\U , quse iti optima corporis conlHtutionedeprehenditur.• alcera verd > & <g&&*Ik \%» , quamhabenc fingulaecorporum nacurse propriam & in com-paratione di&am. Itaque *> *&' nihil aJiud

eft, quam «j5 v^iwvi;? %%%*$ i ««7?, hoceft,perfe&i(l

fima & abfolutidima fanicas .• Ee quia fpecies & ipfa«5 t^eoq eft, non facile caufis infalubribus offendi-

tur , fed firma conftanfque in corporibus perfeverar.

Qua? autem ab hac deficit , modd nondum viciofa iu»non jam»« , fcd ab omnibus £><««, hoc eft, Sanitdi,

nuncupatur , qua? eadem eft cum tJ^stk ^oS-t,'*^

Im|m : tunc enim non fimpliciter , fed hujus vel iliius

r»?fae dicetur. Sic »5 r «0a«tcm> wi\l» non fimpliciter

dicitur, quoniam optima oon eft , quam periculo pro-ximam eiTe Hippocrates pronumiavit , & negavit na-

curl

ao4 L I Ctura eiTe comparatam : nam tit reJiqua habeat optima l

attamen fanguis , & praecipue carnofum genus in ea*

fupra modumexcrevit.Evidemcscauja, vide Contimr,tcs.

Euochotiy , Vinculum vocac Hippocrates , quddbenc geftat, & fuftinet, hocelt , firmiter , & fme ulia"

compieifionecontinet, 3.deartic. x%,

Eupathia , id eft , patiendi promptitudo , 4• de ufti

part. 14•

Euphyiany vocat Gilenus, bonam habitudinem, i.de

ufupart.p.

Eupncea> iWi««,proba fpiratio, quaefecundum na-

turam fit, oppofita Dyfpnce<£i quiceft difficilis fpiratio,

apud Hippocr. uc annocat Galen. in com. prognoft.

EurhytbmM , pulfus eft cutque aecari , loco, tempori,

temperamenco , naturalis & conveniens pulfus ; cumfuum rhythmum quoque fcrvat in Diaftole paritcr , &Sy ftole, 1. de differ. pulf. cap. $.

Eufarcon, vide Quadratum.

Eufema crifis > quae cum bonis fignis a fua indicato-

nadiefuicindicata, uc quae undecimo diecoftionem

in urina , no&em gravem, quse acceffioncm prsecedit,

jnfultus, cum concuifione pulfuum, decretoriam com-mocionem , & fudores bonos , citra horrcnda pericula

habuit, *. dier. decr. cap. 7.

EuflomathuS) cibus eft gratus ftonucho,vemremqueroborans, 6. de tuend. fan.cap. p.

Eutbyporos, id eft, in reftum procedens , alterum exinftrumentis , & organis eft , quae fra&is , vel luxaris

cruribus fupponuntur,(, Giaeci vocant) quodquidem Euthyporos per unicum axem

;quiinfine

machinajadinfimamejuspartem eftcollocatus, con-trarium nixum tori mernbro, gemina tenfione efScit

;

qudd veio prihs furfum , mox deorfum , illud Meta-Upticum dicicur , quafi Trmtflativum dixeris , 6, meth.cap. j.

Eulro*

D I C U . 5Euthrophiai id cft, bona * & uberior nutritio , 3. de

fanitituend.cap.8.

Exanafiomofis, vide Ofeulorum aptrtio.

Exangues corporii partcs funt , ut ofia , & cartilagi-

nes * quae imicofo quodam humore naturse fuaj analo-

go alumur, lentore quodam & albedine prseditc, 3. de

arcic. $5.

Exantbematum nomen , quidam in communi ufur-

panc, dc affe&ionibus videlicet ulcerofis , & afperis ira

aliqua corporis parce provenkntibus , quse & ?«/?«/**

& Bothor dicuntur , s.decompof. medic.Ioc*cap. tf.

Sunc autem \lwfywfo , five PapUke* qusedamleves

crupcioneshumorumpercutem efflorefcentium ; ru-

biae, pallida?, flavse, nonnunquam & nigrae, & lividaPi

pro humorum ratsone, nunc indolentes, nunc prurien-

tes cum fcalptu , interdum fine pruritu , nunc ulcero-

fa? , nunc ad ulcus ncn devenienres ; harum generum

funt (pXvxrujicif, -tyvfyotx.tx,), VuYtvl*?

hlotbilli , qua que in !ue Venerea etiam gignuntur,&

qua? in febribus peftilentibus j vide PufluU , Eruptioz

nts.

Exarthnma , luxatio eft, non omnis, fed ea tantbmj

in qua totus articulus a fu^ fede naturali excidit: Narnparvamluxationem , non *&%*9 fed^'^^,quidamvoc3riconterfdunt, i. meth. x. Alii pcr *f*£«*

jpnp* intelligunc poficionemarticulidepravatam > &prseter naturam. Ea fieri poteft furfum, deorfum 5 in-

trd , foras , ante, retro. Sex enim ifiis differcntiis in

articulo oflTa a fua fede tranfponi poifunr. Eft autenx

luxatio raorbus oifts , tron qua os pars fimihris eft , fea

qudd panis organicse portio fit. Sic enrm & in mul-tis aliis partium organicarum morbi partibus fimilari-

bus peraccidenstribuuntur 3& concra fimilarium mor-bi. organicis.

Exarticulatio , cft alicujus membri luxatio.libr. demorb. differ. cap. 13. ExmMamwi interdum vocac

*X*7~

1

2o6 L Cexarttatldta» ld eft, oifiiim h proprii fede exceffus , finc

fra&ione, com. i. in i. de fraft. i. vicie Luxatioms.

Ex <tgvitudinefene£lus , five ex morbo fenium (quod &TabiS , feu Marafmm , & .Mdrcer, febrifque a qua pro-

iicifcitur » Tabida, vel Marafmodes dicitur) eit extin-

ftioiummave imminutionauvicaloris, adquamto-tum corpus concabefcic 9 inftar arboris cujufdam fupra

niodum arefa&se> aut oblongicudinem temporis , aut

'

fUmma; viciniam, aut vehcmentem , aequeimmodeia-

j:um fqualorem. Cumque haec qualicasienibus, anno-

rum multitudinis ratione comparetur, tabidis tamen a

febrili caliditate, 5. defankcit. tuend. cap. 9. & i.de !

differ. febr. cap. 8 . ficque ex defeotu nutnmenti , ubi

quis vel ex ele&ione famem toierat , vel pra? ciborum

inopil, fameconficiturjlib.demarcore, capit. i.vide

Marafmui.Excavatio, vide Lordofis*

Excidentiaiipua Kippocratem nunc finead/e&ione

luxatione offium a propria fede fignificant , 1. de fra-

itur. x. nunc arciculorum tantiim luxaciones , com. 3. 1

deiis, quas in med 31. vide Luxationts.

Exertmmtum id omnedieitur, quodinalendo cor-

pore, nec confici, nec affimilari pocuit .• C&mque eor-

pori non adnafcatur, nec adcrefcac, propterea per

ipfius laxiora incus fpatia, fupervacaneum errat j unde

nomcnquoque redea majoribuseirei ^^«^«, id

eft , ptrerrans, efl inditum, 1. de fanitat. tuend. cap. 3

.

yide MtraBrix, & Lotium.

Excmathnes , id eft , offium extra cutem eje&ionesjj

deoifibusenim extantibuseftfermo, 4.deart.34.

£:*/«/">w»!^ eft offis, vel offium dedu&io a fuperficie

in profundum, lib. finic

. Exircitath acuta, cujus celeres mocus funt, eft, quse

corpus extenuat, & confuniit ; contraria> craffum red-

dit ; multa, corpus iiccac j msdiocrn> obefum praeftat,

$« de fanit. cuend. 3«

D I C U . 2/Exipotica, digerentiafunt medicamentaj 7. decom-

pof. medic.per gener.j>. sli^T^^i^a^eadcmfunc

Ex ruorbo fenium y vide E# agritudinefene8ui.

Exomphdos dicitur . cui umbilicus foras prominet

,

quod malum, alii yupiuram vocant , alii egrejjionem um-

, quod accidit , vcl Peritonaeo rupto , aut proci-

dente Omento, aut Inteftino, vel humore ibidem col*

ledto , vel carne fubnata , vel ianguine in loca ha?c ir-

rumpente, per Diapedefim,ve\ ^Aneurifma , vel 00 ali»

quandofpirituirruente; vide Bnbomcele. Ipfum au-

tcmmalum itypQocXof »0@- appellacur. Si Omentumprocidit, circa umbilicum tumor concolor , mollis ra-

ftu indolens , & inaequalis apparet. Si Intcftinum ,

prftter ha?c tumor magis inaequahs eft , digitis cedens

& evanefcens aliquandocum fhepitu , balneifque 8c

diftentionibus magis increfcit. Humorem denotac

mollis tumor, qui comprciiu non cedit, nec decrefcit »

neque tamen augeuir. Siprsecer fuperiora fignalivi-

dior tumoreft& durior, adnata^iluc carnis fignum

eft. Introdu&orii author cres tantum caufas videtur

novifTe , fcribens omnes tribus diflferentiis

comprehendi ; alios appellans- -, aiioss, j alios ,^. Non eit autem ma»lum hoc peritonsei folius , fed oportet oranino cran£-

verforum quoque mufculoium epigaflrii nerveas sp-

pendices affe&as efle.

Exofiofis , f|e5w«i , oflls cminentia & extuberatio »

quacunque corporis parte prseter naturam contigerit

;

Peculiari tamen nomineofliumtubera , quas in genis

eontingunt , rajye^r^/appdlantiir. Nondubiumcfthujuscutnoris, qui praecer naturam elh materiam cv?X-

fam cffe & melancholicam. Sunt aucem hujufir.odi

tumores Gallico morbo laborsmibus frequcntes.

Expanfa,&&, vidc Abfccdcntia.

Expmmtia > eft ejus , qudd taspiiks & ecdcm rooda

vifum

io8 L Cvifumeft,obfcrvatio> atque memoria > ad TraGbuI*

cap. ii.

Exfpiratio, eft motus,quofprritus per refpirationeni

ad interiora larus , ad exteriora com fuliginofis excre-

mentis propdlicur , 4.aphor. <?8 qtiaincoidis com-preffionibus, id, qudd fuliginofum eft iirco > ac fumi-

dum , per leeves arterias , extra fundicur

,

: 7. de ufu

part. 9« vide lnfpiratio.

Exfpiratut, fpecies quaed3m eft refpirationis ex corr-

vulfione proveniens , quse mufculorum , qui exfprra-

tum efficiunt , convulfionem fequitur , quam appellat

Hipp.fpirhum inter txzundum offendcnnm , z. dc fympt.

cauf. cap. i. & 4. aphor* 68.

Expultrixfacultdiy vide AitraBrix.

Exquifita ttrtiana, vide Teriiana/impliciter*

Exfuccatio , id cft, fugiliatio , 1. de fraft. & 14. vide

CuMufio.

Exfudare, eft circa frontem, & claviculas parum fir-

dare, com. x. in 1. de morb. vtilg. 7^

.

Exfufflatio , eft mult i fpiritus extra animal ex thora*

ct per guttur aflfatim fa&a ernitlio, agentibus ad id iti-

tercoftalibus mufculis conuafroque Thorace , 1. deloc. affect. 6. qua? duplex eft .• alcera, citra lonitum &ftrepitum , cum ex ucrifque Thoracis parcibus nihil I

omnind exfpirac animab aitera , cum una tamum cho-

racis parce refpirat animal, ica ut femifpirans, vel femUvocalereddatur , diciturque exfufflatio flrepens, vel cum 1

fonitu, 4.deloc. aflfeft. 6. illa, hiantibus, bt*c,con-

flnftis fk faucibus.

Extafis , id eft, wwwiH amotio, infania eft , qua? brevi

SniturJib. finit. ix&cTi5 &t cWSr«/dicuncur,apudHip-

pocrat. de vehementi motione & aberratione mcntis ,J

eadcm prorfus fignificatione qua pxnct* & 0*^«»«»«/

ufurpat, utannotat Galenuscomm.j.inlibr. 3. Epi-

dem. FitaflavabileuiUper cerebmm diflfusa 3 vide

F

D I C tl , Ze$

Bxtmfum inteflhum, vide RjRtitn,

ExtergcMia, vide RJiyptica.

Externacaufa,vide Procaiartiica,

Extuberatw , eft vertebra? alicujus ab intrrlori , a4

«xteriorem regionem fa&aluxaicp. deplacit.4.

Exuflio* qua?& Dwfiio dicuur, fiveipfaSolisope^

ptio, talcmTojtiatfirappclhtionem, auc qui ab eadem

fit in corpore aflfe&us, five ille jam tffe&us fit j five ad-

hucfiac .• ubi fa?pius adcft caiorqitidampranematu-

ralis,nondum tamen febris , nificorqfcoque fimuiik

ultra modum calefa&um, . de diff. febr. cap. z. 5.

c 1 s . Grsece &t<™™ > eft quidquid a ptio-

recapitisparte , fub totafroire , auribus,oculis s

nafo, & oreadmentumuiquc, afupercslijsincipiens ,

circumfcribirur, libr. introd. cap. 10. De homine tan-

tum dicitur «re«V»77*», quod cum unus animantium ere-

ftusfic, folusancroiium profpe&ec» vocemque ante

yerfustmittat. In biutis aucem «©tb^iJ appelUcurj iri

avibus&*.Eacies Hippoeratlca t qdam rnonifenm voc2nt , eft8

eujus nafus acutus , cavi ocuh, adftn&a tenjpoia , au-

res frigida?, & coneraete , & iibra? earum. verf*j cutis

circa frotaem ditn, intenta, arida , color tocius vultus

Yindis, aut niger eft, 1, prognoft. 7.

Frff/e , fqub cempore in utero ferften ieminis fpe-

ciem rtfeic, uemabortu &di(Te&'.bne vifumdty ab

Hippocrate appeliatur* ubi femen in utcrum inje-

&um . fonguinerepletum fticiit , & Cor , Cerebnimj& Jecur, indiltin&am qiiidem , & jnfoinied^ j qu.m-dam tamen coagulationem , & magiiicudincm pas fe

iukrint, & carhca faecus fubftanua , & non ariipliil• fe*.

tniQjlis apparet tunc non Genitura , ut pniis, fed f<jp

*#, abHippociateappellacarcalisfoima, i.dcfumcap• $>

2 L I CVames, vide Stnftts indigemite.

Fatuiidi, (quae &<, Stultitid , & Soliditas dici-

tur) fymptomaeii citra delirium , segros naturalibus

fatuis fimiles reddens , quales etiam ex iis , qui confe-

nefcum, nonnuiios fieri novimus.cui pachemati fimile

quidem eiV. quanqinm non idern.quod vocant «veio*,

id eft> igaoritmiam , de qua Thucydides fcripfitj in his,

qui expdiefeivarifunt. hoc pidto ignoraverunc, tumfeipibs , tum familiares, coiri. z. in . p

rorrhcc. 60. de-

ficienseft, feuinfirma motiofacuiutis ratiocinatricis.

Adeam quidcmfaculcatem propne pcrtincc tatuitas ,

non ramen reliqua? principis facultatis a&iones inte-

grag (unc » fed pariter imperfeftae : nam & parum zpih

imaginantur , ncc probe meminifle folent fatui 3 quip-

pe qui cerebrum non habere vulgo dicantur. Quas eamjnducunt in prorrhet. feft. . dicuntur^ , hoe

eft » ** ifc-nvi2t& , s^.viiet , ficut Gaienus ex-

plicat.)^ funt vel minus idonea, decenfque ce-

rebri conformatio , vel frigida intempcries > auc frigi-

dus a!iquis& picuitofus humor incerebro colleftus,

vel medicamenta , quseforisimpofica , caput modicerefrigeranc- Nequeenim (^«^s cau fa tam magnaacvehemcns eft , quam ^ «>«<W . qua? eiufdem facultatis

abolitionem privacionemque figniticac / Eo enim dif-

crimine mmm »* diitinguuntur. Jamvero dif-

fert *>^ ^n &^ quod uc fcribit Galen.

illa quidem abohtio fit , haec vero funftionis racioci-

natricis aut imaginarricis etiam depravatio , qnodque

m aic Aeiius, ftultitia confentanea dicit & facic : de-

lirium aiuem , quod & ©- & ®^^e<ro'«j vocatur

,

non fervata rerum confequentia } alium aiii fermonemimplicec , qui nihil ad rem faciat, & delirium quidem

ut plurimum fenibus ,^ autem & pueris & ado-

lefcentibus & reliquis aecatibus a rciorbo accidat.

Fauas , func internus oris locus , ubi finml conve-

niunt, &gul*j&guHurispari«scxsrem*M;delPc.aff.

D I C U . 2aff. cap. 3• quas Fauces Pharynga vocant>ideft , pra>

jacentem gulae, & gutcuris iedem, qui apei ta videmus

evidentem amplitudinem, in qua gemina oiiiola vifun-

tur, tum gula?, tum ttiam gucturii , 3. progti. 16. vide

lflbmus & Pbarynx.

Favut , qui & Kjjg/**, &^ dickur, vide

jicbcores, & Grion.

Febrirt exiftimamus, non eum modo qui in cute

corporis exceriori jgneam habct calidiratem , verhmciimcumprimis

,quieam,incorporisimo, & vifceri*

bus continet, com 1, in 1« prorrhet. 7•

Ftbrn , fccundum communem omnium hominumconfenfum, eft caliditas prseter naturam, maxime qui-

dem in totum animaleffufa : fin minus,at ommnovelin plurimis pas tibus, vel ih nobiiiiTimis accenfa, com.i»

in 6. de moib. vulg. 19. cum is calor adto auctus eft

»

ut & hominem oflfenchc , & a&ionemcordis Jaedar,

8. method. cap. r. (ive idem calor ipfum cordis corpus

occupaverit, iiveeos,quiinejus ventriculis continen-

tur humores , i.dedifF. febr. cap. 1. & 3.decur. per

fang. cap. 5 . Ftbrem autem dicit Hippocrates a tervo-

re, & igne di&am ; uti nomen dicicur" 2?Vv-

, ideft, abigne, fiquidem FebrisefTentia cdoremigneuth habeat

\ 3. de fra<5t . 8. decauf. morb. cap. t»

Genere quidem inccmperies eft>habetque fubihntiam

in calore prseter naturam pofitam; non modo intenfio-

ne, fed genere etiam diverfo a calore nauvo; So!a qui-

dem intenfione in heoiicis & diariisvidecurdifferre,

fed in putridis toto gcnere. Hic in corde primum con-

cipitur, tanquam in primo febrium fubje&o , indeque

perarterias in cotpus univerfum facil^ fpargicur. Ne«que enim cor iblumfebrisfubj;ftum cft , fed reliqui

paritercorporisfpiritus , vcl humores, vel foiidaepar-

tes. Sunt autem febrium multiplices dilferentias.quas

omnes Hippocrates , ucait Galenus, bieviter com-plexus eft , libr. 6. brJ, his verbis : Fcbrium b<£ qui-

O i dtm

: L I C

..

.- <r •.:•.-« :£

', :'.:-.

dje. - n:seo!in Vcifcttpi*--

.

• -;«;:: -ift.

;. . - . abiaftMHBofa .• |j|*.

: :•:.:;:::•j.cseos ncnfi-np!.; : vsl

:

i«r» joilow di-

c :_ ..:.:. :rrr

.-. : :

1 . - :

HF

• - ) .

-(

- "ftreft

; -. .:-.;• •

"- :

- ;. -:

D I C U . ?$ullaexhis (enfibilis liquatio j io.fnethod< n, Idquc

ficxcum corpoii*. nuinorc^ cer.ues :.:- : & feb !>c>-

loracns; ojm evaporaucnr , quiitacjttenuamuf,pef

ifibilem cvacuationcm, i. de rat. vi£ 47. Praece-

dicfe efemper colliquans fcbris,deii c? MarafaKX

cxnauitisum piorfus humQ. ibus, coiilequiear.

Fnhmm cocf.* 'h> vide Cotr.olcx tik«*i>

P.-£m Dmtm, vidc DiarUpknt.',:$ diurna , & mH otm , qiiam Grarci Cdtkemni^

it*>» j &»** vocanc , efl Fcbris quotidiana ,

qua: gocte , v;l dic rcnmtitquidena.fed oon intermit•

cu}

quae vcio icmitti: , & ad i iebric catioi se-

, Amfhtmtrimtdiotui 5 c< m. 3. in 1. dc moib. \ ul•

gar. 1. & 9. vide Ampbtmerhuuttbrn Epktnnra^ vide E/> cmcrafihrW•

f^brtifafta&ficns, vidc Fckrmfcbukj.

Fdr«/w«j efl ei anim ilis particuh, quae primSi lo-

lida fol iQfubfiaaui immodice fueric cilcfafta , q

infcrr.iciftbreprim&mctf Cor,cu.r. Jecur, t&ra \ en-

tcr , candsin qua?cunque aiia; io con enium Qoi 1

piunc ; lib. dc Marcore, cap. 7. Focmfihr* efl parti-

cula, quim vcl obftrujtio , vel piureco, vel phlegmo-ncobiedc it, 11. mechod. io.

Fcbns Hi&km appeliane , qvx folidas animalis par-

tes tccupaoc j fic dt&ar, vd quooiam rirma?. ic tolucu

d:tficilcs funCi fqnenudinodufn babiaisj aucquonum» aabicum , compiehenduat , 1. dediff.

|ebr. cjp. 7.

F^r« HtBka txfafiu . efti quae nulluni particularis

accedloni», auc priocipiam, jut tncrcmcncucn aut vi-

gorem, su: dcniaue remiAiooefii hibec ; 2 folo lutemcibo alTurnpto, BicjtfAns tffervcfcunt , quo incre-

menro ablato, alias ex tocoarqualesfefnperpcrfeycr

ranc, libr. de marcore, C2pi:. S. E'*t<x*. geroinam ha~

bec ilgnific3tioncm. Unaquidem dicitui »oronis fc-

brisfcluiudiificilis, Gvefic pknkaia • five mebncho-O 5 liaL

24 LEXICONlica. Oppofitaeft tJ^stiku , hoceft, febri folutufa-

cili. Utenira% qtulitasefta fubjecto facile mo•bilis -

} f|<s verd aegre mobius .• fic ^/<| &-»*« in-

vicem opponuntur, ut fcribit Galenus,lib. 8. mechod.

med. Alcera vero figniticacione fpeciatim magis di-

cicur , quas & putridae & diaria? oppofica bt. Retinec

tamen eandem nominis racionem : ficut enim eft?

aegr e feparatur a fubje&o, fic He&ica curatu difficilli-

maeft : vel iKT<x*dicitur,quddin habitucorporis, ut

fupradictum» quemel^appellanc, tanguam in fubje-

&ocon6ftar.

FsbrM Hdodes , quae & Typhodes, & Bumida dicitur,

eft, cum a prima ftatim die aegrotantes fudant, fudore-

que ipfo, aurparum, aut nihil levantur: concra ,

ficca, in qui fitis urgec vehemcns , ac fcabra vifitur

lingua, duraquetanquam Corium cutis, plurimufque

adeft in corpore fqialor; adverfus Lycum, cap. %.

Ftbrit HemhrhatK, vide Ptbrii femitertiana.

Ptbru?> , ex genere eft quotidiana?,

quandofimulaegririgent > & a;Quanc, atqueeodemtempore in toto corpore utrumque fentiunt affeotum »

i. dedifFer. febr. cap. 6, quae & Ephlm appellatur*

lib. de inasqu. intemp. cap. 3. De genere autem quo-tidianarum elTe» non poteft effe obfcurum , quod a pi-

tuita vitrea & acidaoibtur > Nam ubi ca moderatfc »

aut pQtibs dimidio fui putret, febrim excicat Epialam,

Febris quidem oritur a portione vicreaepituitaeincen-

sa & pucrente •, frigus veida rehqua ejus parte non

puttentc nec en a , fed fngida m jnente. Siquidemnon putris pituitae pars per omnes venas vel univer-

furo corpus difperfa, rignrem concicat: quae veroiampiitruic febrera acceiuiit, nonalicer quam fi oituita vi-

tre , & bilis flavi fimul abundaret , & per partes fen-

tientes moverentur. Frigoris ergo calorifque fenfus

in Epialafebre, eodem tempore , eademque parte con-

nngit > edque a lip/iiis & reiiquis febrjbus differt , in

quibus

D I C U . 2ij

quibus vel incerna uruntur , cum extima frigeant , vel

ardorfummus in vifceribuseft» ciim extrema? partes

algeanr. Nam qudd in his majoribus portionibus ac-

cidic, hocin Epialiscontingit exiguisportiombus >

coque univerfum corpus pariter ambo perfentifcit

,

Quidam ajunt fic vocatam hanc febrem ? ^W $w& *§* , qudd mare in fiimma1

etiam cranquiilitate perpe-

tuo agiteeur , vel •>^ ^mvi uAiuimv, qudd molliter

& moderate incalcfcac.

Febrisbomotona, vide Continua.

Febrps borrida eft, in qua magnaacceifionis pars hor-

rore confumicur, 2.de difFer. febr. cap. 8.

Febris bumida, vide Helodas.

Febru hyemaln » ea eftapud aliquos, quae hyeme fit;

apud alios ea , quae hyemis tempoii eft peculiaris , 4.

rat. vift. 61.

Fefcw //Wif, a colore cognomen adeptse funt; aegri

cnim cutis tota livida & labia , qualia excfis mons efie

folent, & oculorum album livefcic\ qua? fanguinaim

fuccum deficere nunciant , & cum ipfo itidem ingeni-

tum calidum fumme exhauftum , atque idcircd mor-tifera: funt , ex quibus nonnullaefyncopasethm effi-

ciunt, com. 1. in 6, de moib. vulg. 19.

Ftbrn lipyria,&, eil, inqua incusin ipfis vifc

ceribus, calor fentitur urens, aded uc nequc valde fub-

tilium veftimentorum , neque linceolorum velamenta,

nequeaJiudquidquimprasternuditatem ferre poflmt;

inexcernisautem partibus, frigus adeft , libr.dein-

aequali intemp, cap. 8.

Febrem magnam , autparvam , confueverunt Mediciappel!are> non quidem rei quali, nomen quan-ti accommodantes ; hoc camen faceie affueti , non in

febribus tantum , fed in miile aliis rebus, qua? licet in

qualitate fubfiftant, rnagna tamen , zcparv* dieuntur,

I. dedifFer. febr. cap. 1.

Ftbrn mnrafmodei , five Febrts marcida 3 eft, in quaomnss

%ii LEXieOMomncscorporispartcsaequalitermarcefcuntj lii>r. dejmroor. Ciip. 5. dide Marafmig.

$tfofi marcidaiZpud Philippum idem cft, ac Ex mor*

%o ftnium , quanqujm eam Gilenus non vulc fcbremdici» cum tn ea frigidius, quam natura poftulat, cor fie

fa&um, oftendunt id , pulfus parvus, & rarus redditus,

refpirattoparVvij caidj,acpeilqnga intervalla, qua? &ipfa cordis & paruum ad cor peitinentium frigidita-

tem indicat , life. de marcore . cap. Smium igicure*

morlo t quoniam in illo frjgiditas ficcitaci adjun&a eft ,

febris non eft 5 fed is tancijm febris dici pocett mar-

cor,qui& Torridusdicitur , & Marcorfyncopcicus \

his enim ambobus eft pulfus frequens,& parvus, segri-

que, dumofcicam, fpirkum efflantcalidum , utjure

ipfum ardori, & aeftui affimilare poiCs. qui marcor tor-

iidns, ex aliditate, ai denciflimifque febribus>praefer-

tim in (icciori corpoiis habitu, tie ; frigidus autemrnarcor,feniIis, iuexpermutationefebrium.quaetiim

per aquae frigida? potionem

»

pcr ca auxilia , quse

refrigerandi gratia Hypochondrii^ ac Thoraci impo-

ni folent, fuerint fecus> ac oporteerefiigerata? , lib. dc

marcorceap.f. vide Ex 'agmudimfentBm.VtbrnMeihimtrway pfytpM&At uvp , vidc Ft^rji

tliurnd.

Ftb/ mtn eft , quas medici manutn non mordicst •

jneque exurit » aut feric admodum , fed vaporem aded

rninim^ mordicemexhahr> hujufmodicft Diaria fe-

im ; mitn autem dicicur non fimpliciter quidem fed

per comparationem cum febribus ardentibus \ fi qui-

dem fcbrilis cmhis calor, (It igneus, accr , & roordax ,

frd hic magis» ille minbs; vide Vebru fimplex.

Febrttmodos, nonnunquam mores vocant » nonnun-

qvum'differmtidt , velejftmiai; cam E- G. dicimusj

febrim boni vel mali moii$,efie benignam , vel malig-

aanii 1 . de morb. vulg. 10.

' Ftbrn Btmphigodcs, mpftiuht » eft , quae per calerii

D I C U . 27intendonem > puftuUs jn ore , quae Graecis -nhit

dicuiitu• , gciitrrati libr, tiuic. li>uipcr p.-mphigadn je-

hrti , perfpin lium ttfiuvium evmefcentes uuerpre-

tafitui'; ?e icinuis enim pitrrumque rci f.bncitancium

eiuo, :eiiumquciidaiii haJicumcfflucnrem. Dicuurquoque Pt*phi£odts,nMuUma£ bns, ve fl cuofa ; led

bancplciujuc variomndo intctprecati func. QuidamDtariamfebr<m\uteU\^iun * rntim ex ftnrmbus acctn-

iis,qua?&&^^ uliit ftbrtmmadtnwm t {k bum**.

dam , ab clriuvio quodam v«porofo , per cucem erum-pence ; , eamfebnm i\c voc mi . quod vtluti ien-

tium ,'& manui occurrcntium fcintiIlarurnopiniom.tr)

prasbet > vditaappellaturp*/]i/t*;j, i $, id

clt j qua? cum puftuus cfiiorefcit. Quanquam poilit

Ctiam per Pempbigodem fihrim intelugi fj/nochm non pu-

tra , quam ob id inflativam vulgus Medicorum vocar.,

qudd fanguinis calore febnli ferventis copia. vcnae

omnesplurimumfiricinrlata?, & fanguineflatuofib , &bulliente , plena?. Verum Gilenus in cam fenrenriarn

inclinat > ut Diariat incelligacur , quse in fpjritibus 3c-

cenfis , & rareneer putrentibus fubiifiic > com. i. in 6.

de morb. vulg. 29.

Ftbru pcfiilens eft > quae a calidiorj ambicmis aeris

conftiiutione (qualis mixim£ circa Ganis orcum con.

tingir ) vel a putrefcibili vjporatione manifciie cor

calet.cience,excitatur. In febribus omnibus fimu! cor

affici , cft necdTarium , & ciim fupra motlnm incaluc-

rie, lpfum primum atque pociffinrmm febriieni caloiem

iufcipeie , acque ad univerfum coipuscranfmiccere,

1. de diff. febr. cap. 4. vide Endtmui.

Ftbrts putrii<e lunt, qua? ex humorum putredine 30ccnduniur,cinn rigore, excremorum rrigor* » vel hor-

fore incipiemes, inaequalicatem pulfuum habent & ca-

lorem.fiveinprnicipio, fivein augmento acrem , &inordacem.• Syftole eft v< locior ipsa diafto!e> uri-

nse crudae , ejufdem febris declinationem intcgra noq

s fub-

%% L Cfubfequicur quies , . de diflf. fcbr. cap. 7. Generantur

autem a prsecedentibus caufis, non a praeincipienci-

bus, quaecunque enim in ipio animali funt , vel difpo-

ikiones vel mocus prseter naturam , agritudinem pr<ece-

dentes caufat nominanc;

quoe verd extrinfecus adve•

niuptj & alcerant corpus , atque tranfmucant naturam

vehemencer, praincipimtes appellant , decauf. morb.cap. 1,

Fcbru putrida intermittens , eft, qu^cunque ad fer^fi-

bilem infebrieitationem pervenit , orcam habens abhumore putrido, qui per omnes corporis partes expul-

tricevidefeitur,2. dediff. febr.cap. 1. cujus tres func

omnino differentia, quotidiana, ttrtiana , quartana

quotidiana> qua? ex pituica pucredine eft -, ex utriufque

vero bilis flava? quidem, tertiana ; nigrasautem , quar-

tana, a. de differ. febr. cap. i.

Ftbrts quartana, vide Fibrit putrida.

Febru quintana , fextana > feptimana , eft, cumsegri

non proriiis ab affe&ione morbofa funt liberati , fed fe-

men aliquod retinuerunc ; his ufu venic ad viftumconvenientem negligentioribus, faepe fexto die a prin-

cipiofebricitare, faepe feptimo, nonnrdo&avo , vel

alio; &cumfebrisftacaperiodusceiTaveric, putanti-

bus, fe prorfus effe iiberacos segris, eodemque omninoviftu utentibus, ex femine morbi reliquo, totidem die-

bus affe&io febrilis prima redit. Non igicur ex vi mor-bi hic circuitus ditur, fed ex refiduo aflfe&ionis, & in-

ordinato iniirraorum vittu , comm. 1. in 1. demorb.vuJg. 7. De quhuana quidem Hippoc.fcripfit, lib. 1.

demorb.vulg. 7« Negat tamen Gale. vifam a fe, nifi

obfcuram valde & ditficilem. Hippocratis verba de ea

faabentur : Quimanapt(firna efiomnium^ ttenim<$ antt

tabtm, (sf]% tabidtsfupervcniehS, perimit.

Febris quotidiana, vide Ftbrn putridaintermittens.

Febrit rtrmfto , five Inftbricitatio , totum illud tem-

pus eft ,quod acceffionera fequitur j qiiod tempus alii

inier•

D I C U . 29intervaUur») alii, declinationem, fubmifliontm , vel allatio-

nem nominant, de morb. temp. cap. 6.

Ftkrn reverfiva eft , non acuta, fed diutnrna> imper-

fe&as habentfoUitiones , quae poftea rurfum exoriun.

cur.

Febrn fangvwiii eft Febris fimplex, Synochm non putrts

di&a , in qua fanguis fecundftm naturam fe habens, ac-

crndicer quidem , fed non putrefcens generac febrem

fimilemEphemeris, & qua? ex inflammationibusin-

guinum accidit .• nam & inguinis inflammatio, ex bo«

nofanguine , fed accenibific, . de crif. n. Punefcic

quidem interdum fanguis , fed ex co firopliciores fiunt

febrcs, quam ex aliis humoribus ; fimilem verdaccef-

fionum proportionem affumunc > qualem tercianas fe-

bres oftendunt. Qudd fi fanguis fupra modum aiTe-

tur, pars ejus fubtilior, ac pinguior, in flavam oranino

convertitur bilem , quae autem craflior 5 in atram -

3 ut

in carbunculis concingic , in quibus fanguine fupra

modtim effervefcente , ad melancholicum humoremfic tranfmutatio , i. de diff. febr. cap. 9. Praefentem

icaque febrcm videtur reponerein ordinem febriumSynocharum, non putridarum , quo etiam numerat fe-

biesdiarias, 5>,method.2.

Ftbrit fcheticA(1 quae facile difcutitur , oppofita eft

Fehrit heBkce, quae difficulcer folvitur • uc enim illa fit,

ita haec fafta eft, 8. method. 1.

Febrn [emitertiana* five Hemitritauf, (&>, eft,

qu3eexquotidiana\conunua , & cercianainrermiceeti-

te, complicatis confunditur , z. de differ. febr. cap. 7.Fic ex pituita & flava bile fibi proportione refponden-tibus, & asquipotentibus, ibid. cap. 8.

Febrn fignificatio , quse Grsece imnj/^taiu. dicitur •

eft primus infultus, acceiiionis tempus indivifibiie, ex-a&e jam primum > libr. de morb. temper. capit. 6. in

quo aegri folent horrcre, refrigerari , ofcitare j pandi-

culari, dormitare, aut alia quaedam hisfimilia pati

,

qiias

Sio L I Cquae & ^Annotaiio dicicur, ^. aph^r. . vidc Jnfultusl

Ftfoa fimfhx dicitur , quaea primoihtim die, ccfi

acuca elt , tamen fupierne. fed fimplicrflima , &cum tuuilimis iigms mv.idit , qu3m Hippocr.it• %*7id eft» m\tzm> nominar, fcu bonimortt, i. de crif. c. 16.

Fthrtsfinguhuofa eft , in qqa aegrj linguldendo , ro-

dety.em, acetrnnumqtmhuniorem vomunc, aquoiin-

gultu oon liberantui, nifi rebris in cotum foitita fit, voi

prope, 4. acuc $9.

Ftbrts (piyitm f<ts q u i d .1m m i t (qu as Petnphigo-

du alicer appeilam) ob diificilem anhelitum, in quibus

fiquidem niagnuscreberqucfpiriuisreddnui•, com.i,ino.demofb. vujg ip.

Fihr^fyncopalfj ,^ , eft , ubi propter

maximam c udof um iuccoi um copiam 5 una cum oris

vcntriculi "fFcniione, praecordiainflantur , tocum cor-

pus ampiiore moIe,quam pionauiraj rr»odo, ceiniiur,

tiim colorad albidius» ve! Iividius, vel nigrius, fcu

plumbci coloris rendit, pulfus minores, obfcui i, & iiir

ssquales, & fyncopceciam folet apprehendcre acgros

fioinachica, 11. mcth. ?. Eft & ahud fyncopalis tebris

genu<> , quod noa ex craflTorum , & crudorum fucco r

rum copia fit, fed ex tenuibus fuccis , qui ociiiime ex-

hiljnt, in qua aegri fyncope (imilicer opprimuncur,

. meth. 6 Priorcm vocac Avicenm fyncopaUm hu?

morofami poftei iorem, fyncopaltrn mi„utam.

Ftbrem Svnochon Gn?ci Mediei eam ippeltant , mqua una Gmuifque feie acceflio abwitioad fintm per-

cud inaneti cilmtnim acceifionis remiilio ex rer-

ventium humoru«n trjnfpiracioneeontjngere foleat j

non ti infpirant auttm in vehementi ftipauone , qu Jis

eft in Syecho; necefie eft igitur rnultoriim dierum t*e~

hnlem rieri acctiTuonem , 9. meth. Veleacft/^wfvnocbttf omnj mjgna mucauone ufque ad judica-

cjonemcarer , ha:c Latmiscon/;>2£»j dici poteft. Cae-r

tcrtira 1 ccfi uaa fit idea hujaftnQdi febrium, qul Sy*

nochos

D I C U . zai

nochos eas 'nominjrit ; natura tamen eartmd^m mini•

me fimplcx, unaque eft j qua?dam nan.que earum ma-nifeftam habenc punedinis iiotam, qua?djni vero pror-

fus non habem.* qua? ex diauarum febiium genere

funr. iilas vocamus fynocbos putridai , hi.s , [ynocbos mnputfiddi ; Barbari hanc vocant fynocham, illjm i fyn^chumi Gil 9. meth.& 2.dediff feb. indifcritnmatim,

Utraquevoce utitui, & fynocbi&fynochttt utrafquefub

/vwoc/?/noniincconiprel)endens. Atqui fynochusjihris ,

Scfynocbes. Gia^ce «/*«;j®«», > hoc eft , Cowi?'-

»<»x, & Com/««4,diffei unc, qudd m fynocbo nulla fit fer-

voris reimifio, infynockfi autem fingulis, acceifionts *n

remiilionem fenfibilem terminemur j ncucra camen adjniebticitationem pervenic , i. dcciiH 6. \idc Synocha*

Ftbru tabida, vide Marafmui.

Ftbrn tzrtiana txquifita j eft ca > quse1 tertio quoquedie aeceflionem faciens intermictir , cum brevi accefc

fionis tempore, cum fi igore inv <dens, fudore, biiis vo-niitu j & biliofis excrementis terminsrur in inftbrid±

tarionem a bilc putrdccnte £l• , cui flaiiquici horutrt

deficit , non exqiiifire , kd fimplicitcr ttrtUr.a dicitur;

qudd intermiflio iit minor, & acccifto iongior , dici-

tur ttrtiana txttnfa , z. de diflf. febr* 8, & com. 1. in 6«,

demotb. vulg. tf.vide ft^» putrida if,tetf»!ttens.

Fsbra Tritaophyesy *(#*6< hoc dl, tertianarum

aitUram referentes func , quse terciodieinvaiefcunt^

*. dcdiff. febr. cap. x. vide Tritaopbytsfebns.

Febrn Typbodd,&, vide Ft^» Helodet,

Fclipsftlhculus , eit Vdkaidlis, 5 . de loc. afFeet 7*vide Cyjte* & Choltdocos.

Femtn, vide i»tt>f mineum^ & Ptr/Won.Femftr> aFeiendo, quddcotiusccrporis reliquum

ferat , & fuftincac veluti onus , idem fere qiidd Crus

,

Os»ni3gnieudinecundis aromawtis ofiibus pfceilaf, fu-pra coxendici.infratibiaeofli ailfgatur , cujuscervicisduo iunt exig«l proceifus ? qu-os 'Trwkfimmt vocant

,

€|ucj um

222, L I Cquorum exteriorem, qui longe major eft, Gluton > hoeefLNdiew, appdlanc, Ubr.de oflib. cap. ii.

F^/»4 defipientia, vide Difiphmiuftrina.

Fermentatio, vide Fervor, & ^ym*./;/.

Fet.vor* (ive Fermentatio, aireftus eft, abatrlbile

veniens , ubi ampiius incaluerit, auc proprer putre*

diiu m auc tcbi em phlegmonodem , quam nullum ani-

mal.ik ipl qu.dem mme^guftaveiint .• rerra quoqueraditii! abea• acpartes, quse jbacia bileraduncur

,

omnes inaitum attol untur, i4.mtthod. cap. y.

Fibra, fcu Villi > funt tenues quxdam, & fubtiliores

nervorum & ligamemorum propagints , aponeuroies,

& deuervaciones , quibus opituiantibus (perinde uc

manusdigais) n~iv> & mufculia&iones iuahobeum >

5. de ufu part. i. & i• de placic cap. 10.

Fibula, vidc Qt.tmt.

Ficatht vide Sscofis.

Ficatum, id cft, I*a/r, fic diftum eft , qudd omniumanimalis partium compa&iifimum ad coquendum dif-

ficile, tardeque permeet, piopterea ma&andi animalis

jecur, mulcarum ficuum ficcarum efu praeparatur > ut

cvadatfeipfomelius, cum atiimal ipfum caricasaffa-

tim comederitj quafoiarationefa&umeft , ut hanc

appellationem fortiretur, 3 . de alim. fac. cap. 12,.

Ficofuitumor, eft tumorfn m€nto, natus excraillori

humore, & fcroiiori tennicate^quam Vaius , 5»de

compof. medic. loc. cap. 4.

Fiait in oculo , eft Tuberculum quoddim a craffiori

humorc oculi partibus affe&is adhaertrfcente , com. 3.

ir)3.demorb. vulgar. 48. Graecis, <n»&, ^^ ,

cruptiojies ulcerofa? funt, rotunda?, fubdura?, rubicun-

dae ,quasdoloi comitatur ; rit hoc malum magnaex

parte in capite, ied &reliquo etiamin corporcj fic

£ii jm in ano, & Marifca dicicur; in palpebris adhuc fic,

& dicitur etum , qudd fcilicet ficus granorum

icfcrai finiilkudinem.ufide faofo;» appellant palutbram.

Fijlula,

D I C . 225* TifluU,'^ , cft anguftus , & Iongusfinus,libr.

de tumor. capic. 5. per tranfiationcm di&us a Muficis

inftrumcntis , quae oblonga obtinent C3va , & FifluUnominncur, i. prognoft. 64. Nafcicur ut & finus exabfceilu. Proecipua ejus fuhiiantia cslius eft , materia

autem humormelancholicus , qui difcuflis & per hali-

tum digeftis tenuioribus humoribus remanet .• Jtaque

in generetumoium pratter natunm cnntinetur 9 quam-visob manifeftam concinui folutionem

_,interukera

potiiisquam inter tumores numcretura prceihntiifimis

ctiam Medicis.Duae ejm produntur differcmiaejcseca,

quae ofculum in profundo,finum ad fuperficiem habet$

occulta, quas & os & finum obtinet in profunda

Fiflulaurinaria, quas Vrethra , i^x dicitur Grse-

ce, eft meatus urina? reddendas accommcdatus, qui ia

pene eft , a cervice veficse ad excremam ufqueglan-

dem porreftus. Hicinvirislongus, anguftus, & S.

Romanae litera modo obliquus eft : fn mulieribus

vcrd, brevis, latus , & reftus. Ex nervosa tunica con*

texitur inftar coriacese fiftulae, 4. aphor. 76.

Fifiulofus, feu flatuofus tiervw, vide Cavernofum*

Flatuofus morbw, vide Hypocbondriacus.

Flatmfusfpiritust qui & FUtm dicitur, tumorem ex*

citans flatuofum, crafTus ac vaporofus eft vapor , neuti-

quam tenuis ; illeenim Acri , qui Auftrinisconfticu-

tionibus fit j hic vev

qui Aquilonaribus regnat , aifi-

milatur.• eftque hicis, qui in nobis fecundfom naruramcft, fpiritus , & proin confervandus, ille verd ceu craf-

fus,extenuandus,accorrigendus, z.adGlauc.tf.Flava bilii, vide Amara,Fltxm varicifomy , cft plexus ille venarum, & arte-

riarum in teftibus multiplicicer flexarum>in cujus pri-

rais flexuum partibus fanguis fincerus concinecur ,qui

cerce in ultimis cjufdcm ttexus vafis , ad ipfos teftieu-

los non ampli&s ruber plane cft , fed jam quodammo-<1 albicat fuccus is , qui ai ipiis cunrihetur» biiginiav

adhuc

ai4 L Cadnuc requirens adpetfeftam fubftantia feminisgee

perationem, qudd ct a tt fticulis jpfis accedir, 9* de umpart. cap. 4. vide Glandulofi aljiftihies.

FluBuatio cumfonitu , Grsece «&'» , fymptoma eft

faciiltacib eoncotfciicis , & retencricis , nec ai&e fitis,

nec fufficienti etmpoie comp!c£tentis,cimque ob reminftiffit iencei etiam eoncoquencis alimentum ; unde

cooiufiusin ventrc gravitasexalimentomanct , quotardius concoquitur , praTeium cum nihil ineocon-

tinetur, qudd verti in fi <tum pofilt , aut ciim ventricu-

!us vehemencer fuerit peifrigaacus. Nam fi quid in

co haefit , qudd poffit in tLtum conveiti j flatus noa%\x>2h)*cci excicjbit, ik adim-dum fefrigeratus. ln

flarulenca enim materia flatustiunc adebihcaloie: a

nullo autem caloicnullus flutuseft: itaque rationa-

biliter vcntrisimbecilli fymptomacredicur. Interim

enim cum minimum ciborum aiTmpiJmus , non tiunc

ejufmodi flu&uationes , complc&ente pi orfus eos ven*

irc, acundique conftrwgeiue. Jncerim pleiuis cibo

Venter eft, fonitus tameii fluiluantis m eo humoris vel?

uti cx vacuo exaudiurtur. Cum enim pro Cuk natma

fe habet.ac cnnftii&o. ia vi rit£ utitur , quamlibec exi-

guum fic qudd in fe continet , totum id utnjique com»

p!exus,nullum vacuumrelinquit locum. Cum irobe-

cilluseft quacunque pircecomplctti ex.ftc alfumpti

non valet» ibi laxum quodd.-m fpatium efficiens ptr»

naittiteaquse infecontiriet humida s pro figiirarum va~

riecaceexaliolocoinalium tranfne , ac finii uationuna

fonitus edere. lcatjuequi hoc fympcomate iaboiant

»

nonpoiTunt concoqncrciufficienrcr , & eddiucius iri

eorurn ventrc gravitas maner.quo pardius coneoqmmt.

Fluxio, qua?dimcftinflammationum caufa, nempequaeperindc uc iriflammationes, non admodilm occul-

ta , tamctfi quandoque nnllafer.fibilifluxionepraece.

dente> mem.brumconfcftiaii p2titur infljinmjtionepi.

Alfe&io? iiiflammttkmcm > quae gcncratj. R^Jtuma > i<?

D I C U . 25

*, tltixio vocatur ; ipfa verd paifio, Difpofuio rbeutoa-

tica t i» ad Glaucon. i. Fluxio adhuc iimpliciter dici-

tur, pilorum defluvium, quod tabefcentibus magna ex

parte, atque ex diutumo morbo convalefcenubus

,

etfenit,]ib.finit.

Fluxiontsventw , vocat Hippocrates>ciim femper

,

& aHidue humicja dcjiciuntur excremenca > fme tenef-

mo, & lientena, i.demorb. vu!g. 36.

Fluxw&ft. tenuium humorum de!atio,quam cohibe-

re ncqueas,tion ex noflra voluntate proveniens,lib.fini

Fluxm bepaticttt , eft > in quoob imbecillitatem he-

patis , ab intemperie frigida indu&am alvi fedimenta

,

aqtise, in qua nuper ma&ata caroabiuca eft , redduntur

fimiIlima,5.deloc. aff*. 7.

Fluxm mulkbrif) eft fanguinisalbifaniofiex weropri>fluvium,5. limplic.

Focilema]w, & w/»«K, vide QubUurh,

Foatifebru, vide Febrnfocm,

Faw , (quo tempore in utero femen , ieminis fpe~

cicm refert , iic in abortu , & diifedione vifum eft) ab

Hippocratevocatur, ubifemen in uterum inje&um t

fmguine repletum fueiit, & Cor, & Cerebrum, & Je-

cur, indiftin&am quidem adhuc,& informem , quan-

dam tamen coagulationem, & magnitudinem ilicujus

momenti pras fe tulerint > carneaqueappareacfoetus

ftibftantia, & nonampliusfeminalis; unde nequege-mturnm ampliiis calem formam appellac Hippocrates 9

{edfcentm, i. de fem. capit. p.

FoUictdifsftliH, vide FtUnfolIictdifi.

Fomnta, & Fofw, funt, qui perfpongiascalidl aqn£decoftionis alicujusfimplicisimbueas , & exprdTas P

alicui corporis parci fiunt, 1. de !oc» aff. 1

.

Foramincacumiideft, Anditoriwmeatus -, vide *iitonui rneatus , & Ccecum jorsimm. Ccecwn verd dici-

ttK, noa qudd revera coecum fic, fed ob flexuofam

ftieacus audicoriiobliqiuiatem, qaag cawfa e& cur*eulum,

n6 L Cculum » aut fetam porcinam in hoc ipfum foramen ini-

miiTam> cranfmictere non poifis , p.8c n.de ufupart.

Foraminulenta ojfa, vide Cavtrnofa.

Forath , eft idem quod Perforatio , five Trtpanatio 3

qua utimurin fra&uris capicis, cum ufque ad Ceiebri

membranas , Calvariam dividimus, 6 . de conip. med/pergen. cap. x.

Formatrixvirtui, eih quse ja&oinuterum femine,

iive in terram , fiacis temposribus univerfas & fingulas

conflat parces ejus$ quod gignitur; qua? eft optima , 8c

fummaars, quasomniaalicujus gratia mohtur , ficut

nihilotiofam fic, aucfupervacaneum, i.denat.fac.c.tf.

Formica 9 qu® & Myrmtcidi & $#/« verruca dicitur,

a. method. z. vide Mjrmecia.

Formicans pulfui* vide Vtrmiculans.

Formms , feu Tefiudinest quas Graeci Pfaliddi , ^-^ew^esvocant^eftforroai&iiguraconcava^gurarumomniumad paciendumdiificiliima, quaforma multa

aedificia coniigurantur , ad cujus fimiiitudinem , pars

Cerebri innrinfeca quaxiam efformaca , Fornix dicicur

,

ii. de ufu parc. cap. if. vide Camarion,

FovtoUi eft cavum ulcus ? fed parvum in nigroocu-*

ii, libr. iinic.

FrAHura-, vide Vnion» folutio, & Rjjegma*

FraBura eaulatim, five ad inftar difruptorum cau-

lium , & in medio perfrafti raphani fafta i vide £-

FW#/o (qu3e7?<\kf )ficca, eft, cumcorpusuniver-fum folis manibus vel iinteolo , nullo admiflo humidoaut pingui corpore3 fricatur ; cui opponicur FriHio bu~

mida% quae fit pcr aquas, & olei admiftionem9ubi enim

cum oJeoaquaconfunditur, haud facile folubilimi-

ftione coir , ita uc quibus corporibus ita inungitur"

oleum» neceiTe fit, & plufcnliim inhcerere aquam : fola

enim aqua, quas foris circumfundicur,facile defluir,&

qiKB in poros ingreffa corporis , nullara habens anfam,

prorn-

£ D C . iij

f>roropte effluic, nifi oleum admifceatur, 3.fimp)ic*

capic if. Fri&io duobus modis uiurpacur.' uno qui-

dem pro omni motu > qui extrinfecus tam fanis quarn

a-gris adhibetur ad cutem , quovis tempore .• ahero

vero vel pars eft exercitancnis, veJ potius , ut aic Ga-lenusexercitaiioniiubfervit. Hanc Gymnaita?, ucaic

Galen. duplicem fecerunt,^* t$ hsn§i&~

AmftiKfff) hoceft , praparatoriarn SirecuratoYiam. Totafrifiio praeparattria, qua? corpus ad exercicacioneni

praeparac , ne quid in ipsa vel rumpatur , vel obftrua-

tur , huc fpeftat. ut corpus molliac;qudd tamen noti

oinnes praeifotu fri&iones. Nam cum fex omnino finc

friftionum differenria? , roolHs, dura , & inter eas me-dia, multa, pauca, & in eo genere mediocris, dura li-

gandi , moilis folvendi , multa minuendi , mediocris

cainem augcndi vim habet, uc fcripiit Hippocrates,,

Altera fri&ionis fpccies , qure & ipfa cxercicationibus

fubfervit,>jr5^£^5TTt/T<x3diC2iur. Recemiores, Gyro-nailie, ut ait G.denus , eam eriara 'imSi&ynixi vocave-

runt, quddtotius Apotherapia? pra?cipuaportiofin£

fri&iones> qua?poftcxercitationemadhibenrur. ha-rum ufus eft» ucquaecunque excremenca per exercita~

tioHem cakfafta excenuataque incorporeadhuc ma*nent , foras evocentur, ipfeque partes liAiase per exer-

citationem tenfce & induratae emolliantiir > & lafficudo

prseterea tollatur. Jd qudd fit , t&ra fri&ionibus cui-

que corpori convenieiitibus , unacum partium ipfa-

ium qiisefricancur tenfione» & fpiritos cohibitione»

tum plufculoetiam-oleo.

Friguiitflfcfa, non eoderr. modo in fanis 9-& segris ftf-

mitur: inaegrotantibusenimaliudeft inrigere, aliud

horrere, aliudalgeres fsepeenimaccefTionis infukus

eum rigere t alteri cum horrore.alceri cum fola frigif

ditate fuboritur. Quod fi quis cum nuiJa" concuSiQiie,

& agitacione corporis perfrigefeit , rkc corpus , nee

omnino cutis insequaliter , & praeter volumateineKt atai

28 L I Cdem movcatur, FtrfnBio dicitur,nonhictamen riget.

nifi motumconcuOionisinaequalem , & cutis , & to-

tius corporis fentiac, ifque Rigor» g/y®-, dicitur • fi au-

tem cutem quidem pereurbec, & per quofdam infultus

quatiar,corpus autem totum non commoveat, Ho ror,

& Horripilatio, Giaece& nominatur , & proin Hor-

ror affe&us folius cmi;» calis exiitit » qiuhs totius cor-

poris piflio exiftit Rjgor, libr. de tiem. & pjp. c. 6.

Frons , Mtn>7F•* , ett pars ficiei fupra oculos fua , &ad tempora ufqueprotenfa , fubftantianusiculosa, &oiTefubje&o (quod Coronale vocant

Jconttans, fuper•

pofua fuperciJiis, pilis nudi , inter utramque aurcm fi-

U> Jntrod. csp. 10.

Fugaces fruBm , qui & Herarti* & Hor<ei dicuntur

func, qui nafcuntuv eo cempore, qudd Horam vocant

:

Eftautem Hora Grsecisid annicempus, incujusme-

dio Caniculam exoriri contingic ; Tempus autem id ,

cft dierum quadraginea , quo cempore Horarii fYuttu*

conftanr, nonnulli jam declinantes, alii incipientes s alii

in fuovignre. aiu ultra vigorem , autcitraeonfiften-

tes. Vocanr autem ipfos Howios > non foJum quoddiito fiant tempore , icd fucmcafeitopinioj utitaab

his , qui ad reponendum funtidonei , diftinguaruur ,

quando & c»iti«;um, & hordeum, femina cerealia * &omnn ffitiv^m quidem atque anniverfariam habene

gcnfrarionera , fed non cito corrumpuntur ; uti pro-

priiiiime Horarii di£ii fruBiu , Ut Cucurbitse , JVlora ,

Pcpones , Mdopepones , Perfica , & aiia id genusj

quxCi quiiin hycmem fervarc voiens, exiiccara repo-

fueric ; eo etiam niodo vecerem naruram , in contra-

fium imitabuiKiir; i, de aliment. hc. cap. i.

FuliginofiH vapor eft, qui cx deuftione aiTarorum ele*

vatur,libr. deulupulf. 7,

FuligOy vide Fumiu.

FumutSi Fultgo, vaporesfunt, quielevantur, il!e

quidem exmacenisfemiuftis? hic verdeximmodicdaffis,

D I C Q . 9

alfiSj uftifque. Eft namque fuligo, vapor terreftris, fu-

mus, miftio quaedam ex terreftri, aqucaque fubftantinf

8. meth. 5 . utramque materia? , ex qua oricur, aduitum

excrementum, qudd in fublime fercur» figniiicat , non

fecus ac in febribus fuliginofum excrementum, exfpi-

ra ione, & contra&ionearteriarum.nacuraexcorporc

expelhc, 3. de praefag. ex pulf. cap. 7.

Fulva, vide Dichroma.

Fum bracbii vtna> eft pars vensehumeralis , quas

protenditur,fecundum diverfas adjucoi ii , ld eft , oflis

humeri partes , libr. de anatom. viv. & de ratione cur.

perfang.cap, 16.

Fungos , vocant craiTas palpebrarum eminentias

»

item ex capitis vulnenbusquae nafcuntur , 'BftarnVcpra,. GaJenus com. 3• 3- de morb. vulg. 94«

FurcuUfuperior, & /»/mor>vide CUvu.Furfuratio, qua? &furfur, &, efUcum quibuf-

dam fe fcalpcntibus furfuribus fimilia , ex capitis cute

decidunti a viciatis fuccis nuti itiis provenientia » 1 . decomp. med. loc. 6. quas & Pttyriafis dicicur , & PorW-

go. Ha? quafi fquamula? intcrdum madent , multo fae-

piiis ficcae funt .• idque evenitmoddfineulceie, mo-do ex ulccraco loco , huic quoque modd malo odore

,

modd nullo accedente. Id malum fere in capiilo fie >

rariusin barba aliquandoemm in ftipercilio , vel re-

]iquoeti3tn corpore. Provenita vitiofo corpcris hu-

naore, falsave pituka, aur biliofo & melanchouco fan-

guine caput fubeunte , ut ait Paulus , vel a vitiofis fe-

rofis humoribus . ut Galenus & Accius fciipferunc.

Komen morboindicum a iimilittidine

;

Qtlm caput immemj ptxum porrigine ningit ,

CopiafarrH utifrendentibm edita faxn.

ut Qutimis Screnus Poeca cccinic,

VuroY) vide Melancbolia.

Furor *»&$ amatoyitu* qui examorefit, perinde

atque is> qui cx Mufis&* dicitur.

j Furun*

230 LEXICONFuwncnli , A&fat Gra?cis di&i, tumores ilint prse«

ter naturam, ex genere phlegmonum ex fimilibus hu-moribus quibus Vari geniti , per univerfum corpus 9

cjuplicesfunc, aliqui, uc ica dixerimj, varofi,duri , &segre concodliles• .• aliqui inflammatorii, adnexasha-bent febres > ubi tumor in magnitudinem excrefcit>&

in pus tranfniutatur,5.decompof. medic. loc. cap. 7•

Eiiqtse f ijrunculus mh« quidem , cum in ipsa fola cu~te conilituifur ; malignw verq > cum alte exoritur ,

phynnti, id eft, Tuberculo fimilis , a quo fola duritie

diftert, lib. de cumor. C3p. 15.

Fufentm morbm eft, quiomniloco & terapore fic?

iibr. timt.

G.

G*Aluhcones, ytXtxyxaiytg dicuntur ab Hip=

S pocrate, uticribit Galenus,quiobhumericaputin alam prolapfum dum adhuc crefcebant , humerumbreviorem habent. Hujus autem rei ille duplicem sf-

figrnt canfam , vel quoddum inuterofunt, humeriluxentur, velquod poftortum ceneraadhucaetatejux-

u humericjput in intimis partibus akeque fuppura-

tiones oriuncur, five fecentur, five urantur , five per fe

pus aperiatur, uc ab eo fcripcum. Idem verd fcribit fic

appellarieosquiparvum & gracilehabentbrachium

,

partes aucem circa cubicum tumentiores in modumniufiela? , quam^b appellant j a qua dedu&um hoeiiomcneilevidetur.

Gangtia* y*tfxiat , quas Avicenna & Paulus vocant

Glanduldi , . Apoftemata fum giandulofa, ficut Avclla-

na , & Nux accidunc fuper manus, talos, & frontem,qua? fi comprimantur» digitos effugiunt . & moxre-deunt , & aliqinndo mulciplicantur, fa^peque impofi-

tione, & fortialligationelamina?plumbea?curantur,

& difcutiuntur-i paifionss hasetkm Cuntraftionesvoczz

Galen.

D I C . 2ji

Galen. 5• de compof. medic. pergener. cap. 7. Paulus

libr. 4. capit. 14. Vocancur eciam & Gangilia , quafi

concreciones , & contortiones quaed3m , ex lento &mucofo humoreaccrefcente, & congiomerato>quo

v

d^roprium nervorum alimencum eft ? 1. de art. 50. Hisfere nocib deprehenditur ; tumor eft pai vus , insequa-

lis , nullo praeter naturam colore , dolorifque expers

,

nifivalidecomprimatur : Verumnetum quidemvc-hemens , fcd ihipidus dolor raovetur. Plcrumque ex

plaga auc laifitudine, rard fponte provenir, nec in ako,

fed iub cuce radices agit , nequeinorbem vel adinre-

riora poiienoraquetransferri poteft> ficut Melicerides

& Atheromata>fedfi vim facias, ad lateratancum,hoc

eft> ad dexcrara vel finiftram pro nervi fitu , raoveri &fle&ipoteft.

- Gangrana, yurftpmty eft alicujus merabrimortifi-

catio, exmagnicudineinflammationis, qusejam fic>

non qnx fafta eft , z. ad Gteuc, 9. Nam cum omninomcmbrum eflfe&um eft demortuum , ica ut pundtum

»

vel feftum, vel uftum non fentiat j quae paticur, ihcim

rcfcindere oportetj quafanara partem vicinamattin-

gic, fed qudd ica aflfectum eft , denigratur -, qudd vero

in medioeft conftitutum » icauttendat ad moitifica-

tionem , Gangrana nominatur; ibidem. vide Syderatio,

Hippocrat. Gangranas quoqueemortuarum ven2rumtorporem nominac , qui cx nimiainflammacione con-

fequitur, z.defraft, 14.

Gargareon , five Gurgulio , Cion > Cotumva, Curgulio*

eft ea gutturis pars, quse Faucibus adjacec; cum fccun-

dhm naturam fehabet; cum autem moibo afficitur,

itautejusextremitasphlegmonelaboians, fic (imilis

Acino Uvae , dicitur Ki>d ; quando tota haec pars affi-

citur, Cow, Columna-, dicicur & iVees• ^;-*^*» § $»^J-

*jj,, & K<ev/f , 4. de loc. afF. c. 3. Id ipfum Garga-

rton , quia ad vocis modulationem fic , idcd & quibuf-

dim PkRritm, i^5«rg•» , id eft, voeis refra&orium ap-

P 4 pella-

ili LEXICONpellatur, 7• de ufu parc. cap. 5. Hane eandem partero >

Colum^Uam, StaphyUn , & carnofam particulam lummo ort

deptndenttm vocant, *. de com. loc. cap. $. vide Co/««

mellj, Pbarynx, Stapbyle, Epiglotttf.

Gaftrocnemion , eft pofterior camofa tibiae pars , feu

tibiasvcnter , (iquidemexcuberac > propter mufculo-

rutn eam tibise fedem occupanrium craflitien? , (uc an-

tcrior tibiae pars carnis expers, dicitur j4nticntmion> **-

viKviiutov,) Grsece raspextfat** , *}&, Sura ap-

pellatur , lib. de mufc. diff. cap. 31. & t. de anac adm-cap. 4, Ea uni homjni inefle dicitur,cum reliqua om-nia animalia crura habearu fine Suiis. vide Sura.

Gafiroraphia, id eft» Abaommii fmura, 5 . de anatom°

adm.cap. 6. ;*5pepj}*<£u*,ventrisvulneraticonnexio.

Gomlli, vide Natis Cerebri.

Genct % facieipars>funr,quifc internafum 8c aures (i-

t3e funt, quse bene coloratis, & xngenuis, pudore fuffu-

fis, rubent, qua? & Mala dicuntur, Introd. c. 10. Tttvf

fignincat Maxiliam, tam fuperiorem , quam inferio-

rem .- addicur autem ad diftin&ionem i ***>, vel i **to.

Dicitur & alio nomiue^ 9 fed ambiguSpariter

figniticatione. Vocatur »'&> )*, hoceft , Gena fupcr

rior $ pars faciei fronti proxinie fubie&a , auribus utrin-

que.abimoautemgingiviscerminata. Nonunicoof-fe, fed piuribusfolidis.duris&levibusconftac.• •» >&-

<n» yvvi dicitur pars faciei intim2 & mobilis , dentes

inferiores contiaens. Conftat oiTe non timplici, uc p!e-

rique pu:ant,fed gemino, ficuc Hippoc. & Galeno vi-

fam eft,quorum diUin&iomeQioinmentoeit, ubi Su-

cura apparet, in pucris quidem evidencer , in adultiori-

bus autern paulo obfcuriCis, qua? etiam in prove&is ta-

men cofturl facifcit. Aliter namque ea duo oiia fepa-

irari vix pofiunt> aded incer fe rjj»4 coaluerunt.

Gatieion. lib. de mufc. diflec cap. 2. vide Mtntum.

Genifati) meatw , quein varicofum aijiftentem vocanc

»

r^axima llla via eft> qua? gennurara a ceftibus hauftam»

D I C U . *33

ad Colis radicem defert, i.de femin. capit. ?.

GenituramappeUit Hippocracesillud, qudd in ab-

ortureje&um, veldifle&ouceroexiens, femimsfpociem repra?fentat • autem ammal canfticutum.• id

quddpriniisduobusmenfibusfoletaccidei^quotern-

pore neque Foetwn,ntque. Emhryonwocdt , fed Gtrntu-

ram, i. de fem. c. 9. Genituram etium aliquando appd-lat Mtmlraginitalia , in fbeminisquidem uteium, iu

ma^ibus verd feminaria vafa qua? rmncupantur , 3-deart. 4i.videC><7tf4: frequentiu^autem Gthhura fumi-

turprofeminerecenteremiiTb, vel inftiis vafisadhuc

contenco, Grsece.. libr. de natura pueri.

GenUy Grsece^sw, eftfemoiis& tibia?dearticu!a.

tio , & artificiofiUima connexio , in qua finu*: eit qui-

damprominens,alteriuscaputtxcipiens , quddante-riori parte , qud firmius fieret, Rjtul r, feu Pattlla niii-

nivit, qu&m /wwa^/ , & «^*™^* vocant , qua? prohi-

bct, ne femur curvatis, autper dedivia currentibus

lococxcidat, & dilabacur, libr.de oflib. cap. 2.1.& u.& lib. Introd. cap. 10. Eft aucem ea dearticulatio om-niumexpeditiilirna,jiiftiflirnaque, ucfcripfic Hippocr.libr.de fraft. prseterea tirmiflima , magnoquer.amrieartificio comparaca , uc qua? in e3 epiphyfes & cavita^

ces ica conftruxit, & ad amufiim fabricaca eft , ut nequelaxior (it Epiphyfecn tn cavitates ingrefius, nequeetiamadftri&ior. Concinenturaucem & rirmamurex-trinfecus fuperciliis quibufdam ipforum oflium & ii-

gamentis , aiiis quidem in profundo pofitis , aliisaii-

tem in ctrcuitu toum dearticulationem comprehen-dentious.

Gerocomica*$»> , eft eamedicinne pars , quasfenes regic, iifdemque convenientem vitse ac viitus ra-

tionem praefcribit , de parr. rned. cap. 5. Inccrrum aaad ><«»^), an ad 0?2^5<1» , pertineat, cumfenumcorpus neutrum fic , & feneftns non exa&a piane fani-

tas , fed yel raorbi & fanitacis aflfe&io quaadam media»

? 5 vei

7,34 L I Cvel pmnino ejus generis non eft , quse firma conftanfc

que fic , quam ^0'.|*> appellant, fed potius faltex & in-

certa. quse k^ %i<rn dicitur. Plures tamen eam falubris

raedicina? partem efie ftatuunt.

Gibba Htpata, vide Sima.

Gibborofnai , quse Grsecis dicitur , eft di-

Uorcio fpinae in pofieriorem partem , $ . de art. i. vide

Cypbofisy&c Incurvatio.

Gibbtfs cft j ubi inter diflra&as vercebras , vel una »

vel plures illaefe permanfcrint ; acridere folet > ubi

nnica diiotaxac vertebra , aut etiam dua?, aut tres , fefe

tkinceps confequentes » diftrahuntur , ea partequate-

nus fpinam cavari concingir, i. dc loc. affeft. 5.

Giha emplaflra t vide Dicbroma.

Ginghce, oJa* , carnes iunc, quas funt circa dentes,

9. de iTiu parc. cap. 15. ubi primum c loceliis fuis &alveoliseniergunt» f.decomp. med«loc.cap. 8. qua-

rum connexio& dicitur. In iis nuper natorura

dences lacent , & veluti in prsfepiolis condiri funt, &ut ficcioribus adftri&ifque concinencur , ita redundan-

tehumiditatelaxioribus decidunt, Nervos habent a

tertio pari > ut & dentes , per quos fentiunt & dolent >

fasrpeque in iis dolor eft, qui in dente putatur effe.

Ginglymos, fpecics eft Diarthrofeos* qua ofla fefe in*

vicem ingredientia, conjunguntur ; uc vertebrse inter

fe, ac cubitus, humerufque colligantur, lib. de oflibus

~m procemio; itauc uniuscaput in alterius cavitacera

condatur , & viciifim hujuscaputinillius finumexci-

piacur. Eft cnim hasc 2*1&%< plerifque oftiorum

cardinibus fimilis , in quibus ferramenti utriufque

(quod proprie a Grascis >o&t*®-appellacur) tum e)us

qudd parieti infixum cft ; tum alterius , qudd oftio

adhaerec, pectinesmurudimplexufefeiubeunc. Quas

quidem compoGtionis ratio non videcur, ^m $ ?*-

e«5» id eft, aSutura* valde diflferre. In quibusve-

ro oiiiis ciavus craflior paricti affixus oftii verticillum

fubitj

MEDICOM. 235fubic, non ?<&<, fed verius p(*<pMa-i$ dicitur•

Gtabrities, vide Madarofis.

Glacialifbumor, vide Cryfialliwtio

Clandiumy vidc Tbymw*Glans, eft finis, & extrema totius Colis pars , cujus

cutis, quse cam vcftit >Pr<epMium, dicitur, 5. mechod.<cap. 13. Ariftoteles verd , r. de hiftor. animai. cap. 13.

diciccucem, quse GJandemincegiCjcarcrenomine, &tocum qudd exea cuce, glandeque conftat 3 Praputhtm

appellac. Dicicur eciam alio fignificato Glans, Suppo.

fuorium , quddclyiteris loco fedi indicur, 6. de comp.medic. loc.cap. 3.

GUndula , corpus quoddam carniformeeft , laxntn

& fungefum > qudd uuque velut cunei quidam , vafo-

rumdivifionibusincubantes, fulcimencum ipOs fug-

gerunt, uta nulloviolento cafu aflkiancur , 4.deuiupart. capir. zo. GUndulam etiam Suppofitorium vocat.

com.i. in 1. prorrhec 6. Glandulam eciam Thymwndicunc

, 3.dealini.facu!c.cap.<i. Suncautem proprie

fic di&ae GlanduU, (quas etiam Adtnss vocant) imbe-cilliores corporis partes , ad quas valenciores corpo-

risparces,fupcrvacuafibi tum quantitate , tumquali-tace, & praefeitim ad eas , qux rariores nacura funr ,

tranfmictunc;quippe valencius cft arteriarum , vena-

rum, nervorum , mufculorum robur j imbecilliusau-

tera , aut prorfus nullum corporurn > qua? GianduJa-rumfunt natura. 13.meth.od.cap. 5.

GlanduU Uryngis , func corpora laxiora 5 & fungc-fiora cseceris Glandulis , laryngi utrinque adjacemes 3

fafta? a natura , ucpartes omnes, qiiaetDmadlaryn-

gem,tftm adfaucesperdnenchumoread ipfaslargicer

decumbente perfundcrent, 7. de ufu part. 17.

Glandulofi affifientes, vel dfthes, vei Paraflat<e , Vafafeminaria, Vafafpermatica , PltxttiteuPhxMvayicifQY-

miiy PUxus capnolarn, & hiderarim , 1 . de fem, cap. ii«

homonymafunt>iignificantia duo vafr, venam fciliccr,

cique

z$6 LEXICONcique cui fubjacentem arteriam , flexus mulcos nu-roero sequales , inftar Capreolorum quorundam, varie

complexorum efficientia , quo in implexu fanguis , &fpiricus » qui ad teftes feruncur, diutifiime coquuntur,

ipfumquefemenelaboratur, eidem flexus poftremiin

teftesterminantin*, qui teftes,iaxi& csvernofi , chy-

miiin , qui in vafis incepit concoqui , excipientes, ex*•

actius percoqmint ? & perfectem feminis forrrmn ubi

adeptus eft . id ipfum peraliud vas, quddadpudcn•cium porrigitnr>femen ejaculantur fqudd varicofum [-fiflmtem vocanc » i. de femin, 15. vuJgus vafa dcferen-

tia , uc priora , vafa praparantta appellat,) qudd vas

fpermati cum maribus latum & longum , fceminis an-

^uftum&bieve*naturaconceflic > i4>deufupart« 10.

GlarJulofa corpora, qua? prirrus , Herophilm, «JW«-« ^?z»&s> quafi Giandulofos Praefides , aut Prolia?

tes, appellavit , utrique parte colii vefica? func locata

,

in quibus humor quidam fpermaci fimilis , craifus, vif-

cofus , vetum longe tenuior contiiierur , quo in comirepente, acfimul una cum femine elabitur, reliquo

auttmtemporeomni paulatimcongeritur/ cujus ufus

eft, utad venereum coitLimexcitct , & in coitu dele-

&et; denique ut ad inftar oJei meatum urinarium hu-

meftet, & inungat adverfus urinas rofloncm } & ne ex-

ficcatus confideat, prohibeatque, qud minus per fe lo-

tium, ac femen facile feratur ; in mafculis Glandes has

falias veficulafeminari* d\i\x) notabilis magnitudinis

lunc, 14.de ufupart. & i.defemin.

Glaucofis, > Glaucedo » eft oculorum affe-

dtus , qui ex immodica ficcitate , vel concrctione hu•

moris cryftallini , vel ex largioii ejus cvacuatione

»

(qua? fit in compun&ionibus^ folet progigni , qui-

que ccecitatem ptse omnibus maxime , qui oculis ac-

cidunc, morbis, inferrcfolet, io.deufu part.cap.6,

Glaucoma verd > (yx*vKVfi#,) naturaliura Jiumo-

rum,

D I C U . 237

rutt! , in Glaucum colorem mutatio , libr. finit. dici~

turque id ocuh vitium, qndd orra pnus fuffufione , &humorecirca pupillam valde concreto , & reficcato 9

contr3&um eft * unde GUucedoa ficcitate ett, ut Glau-

coma abhumiditate; & propcerea Galenus, 3.apho-

rif. 31. dicit Glaucom fpcciem efTe •*<&' , id eit,

fuffufionis * non tatnen docet cffe cuudem moibum 5

differc enim fuiFufio tum a GUuadiw , tum a G/,«/«

fowj^^i eftenim 5ttjf«/ioextiat\eihumoris , & aiiun-

de influentis concretio ; Glaucedo vero , ipfius humo-ris cryOallinii denfacio , & reficcatio. Iskc omnes ftif-

fufiones tantsefunt, ut toti pupillse ptsetendantur,

& vifumextoto adimant ; Glaucema veid, cryftal-

Jini univerfi eft> acque ficcitas , per ipfum touim exaequo diffufa , & ex ficcitate ccncretio. Adhaec , p!e-

laeque Suffufionts curationem recipiunt, ciim tamennullum Glaucoma cMtiux , utinullusalius morbus abimmodica ficcitate proveniens , facile & plene cw-

ratur.

Glaucedo, vide Glaucofis.

Glaucnma, vide Glaucofis*' Glene eft, quod in fuperficie excremi oiTTs s tiim ci-icum, cum finuum , fitumeft , abocularis iinus fimi-icudine fic di&a, lib. de otfibus , in prorem. yJswi, pu-pillaoculi.• Civicasipfaoculi. Abeafa&a mecaph€>raeft adaliasotfiumcavicates. Siquidem apud Hip-pocratem y*vn fignificat cavitatem oflis , in quam al-

terum osinferitur, qua? & appellatur ; Interquae ramen poftetiores Medicidiliinxcrutir. Nim 2»-

thoreGaleno, Iibr. deoiiibus, ex cavitatibus oillurn

capicafuicipicntibusquaeproiundiorcft ,& dici-

tur: quaeverofuperficiaria, ut ambigerepoifis an ca-vicasficnccncyA^jjnominitur .• ld vero quoniam mlatitudinequadan) dicitur , idcirco^^ appelia-tur finus qui obicurus ell : Nec camen finosy^^ee^& diffcrunc^fed idem funt oainino.

s

i3 8 L I CGlenoeides , funt duo finus leviter cavi , in inferiore

fummseverrebrteparte fquosabocularis finusfimili-

tudine fic appellant^ rnniies fuperioribus ; fed finus

fuperiores , (ciim caput ipfum excipiant^ non abs re

funt majores j infra vero minoresfunt >quivercebran1

fecundara admitcunt, libr. de offib. ca«p. 8.

Gloffocomhn , quod & Glottocomion dicitur, machi-

na quaedam eft» in qua excenduncur , & vinciuntur fra-

fta membra laqueis, ad juftani eorundem diftentio-

nem , 7. de uiu part. cap. 14. yXuarc^^i j? yx&oscy^-

^», nomeneii^tticum , utfcribic Galenus,& pro-

prie figniticat arculam , in qua homines recondunt res

prctioias, & quam multi iter facientes porcant -

3eft au-

tem oblonga & anguih. Ab ejus fimilitudine MediciHippocr. poftcriorcs (nam Hippocr. id genus inftru-

menti non novifle Galen. author cR) machinam quan-

dam chirurgicam > fraoto fcmori vel cruri , ubi callus

circumdatur accommodatam y^.^^e^^norninarunc.

Eft autem machina cava oblonga , & ad femoris pro-

portionem ar&a fuperna parte crochieas ucrinque fin-

gulas hafbens ad latera fuas , & inferna parce tranfver-

lum axem , ad quem alligati iaquei concrarium nixura

toci membro gemina teniione efikiunc.

Glutia* Graece yxutm , id eft, parva? naces Cerebri \

fum tenues ac praelong^ Cercbri eminenttse , ex ucr£.

queparceiiliusmeatus , quifpiritumcx medio Ceic-

bri ventriculo , in Parencephaudis vencnculum tranf-

mittit, quarum concurfum, hcminum conjun&is inter

fefemoribus, fivenatibus, reftiflimecomparavcris

;

func autem qui Didymis, hoceft , Tefticulis , ea affi-

milancesjmaluntvocareD/Wyw/tf, fiveTV/to; quaeve-

t6 his p.oxima, Glutia, 9. de ufu part. c. 14. Produ&afunt ex Cerebri fubftantiS duriore 3 iupraque & ante

conarium fuftinent , pofteriiis verd Epiphyfim-*ja$i intcr Jacus dextrum & finiftrum conftituunc

msatum , qui a mcdio ventrc ad pofiremum fertur.

Eorura

D C . 2$£

Eorum autera ufus eft , ne meatus ille fuperfiis cere-

bri parcibuscomprimatur & inteicludatur.

Glutinatorium mtdicamtntum , quod& fanguinarium*

cruentaopitulans, & enamon dicitur , cft, qudd vulneris

oras commitcere, & glutinare moJkur , 3. de compokmedic» per gcn. cap. i.

Gluton, hoc cft , Nrf/iw * appellant alcerum cxduo-bus proceiTibus cervicis oifis femoris , qiii major , 8c

exterior,& gibbuseft, lib. deoiiib.cap. 11. vAsrsVau-

tcm ea apophyfis (quam &^^ fis^t» appelhurj

di&aeii vel a fimilitudine quaro habec cum natibus

»

vcl qudd mufculi, quibus nates conftanc , ei prarcipu&

inferantun vide Femur.

Glycta mtdicamtnta funt 3 Cfua? aliquando purgant, &interdum acres humoresindulcanc quafi & alceranc*

lib. deDynamid.inprooemio.Gomphos, aflfe&us oculi eft > qui Latine dicicur C/4-

t'w, ciim pupilla egrediens pelliculas uvese, fuperiicie

tenus operic, unde ejus forma fit quafi Clavus, libr. deocul. cap. ix. vide Clavui. , clavalcs fcu mo-lares dences, funt dentes afpen, inaequales, ampli, lati»

molendis , attercndifqnecibis comparati, a caninisad

extremam ufque mandibulam pluribus radicibus afc

fixi. Dicuntur , quod clavorum modo genis ia-

figanttir, unde& deneium fere propria.

Gompbofis , Synarthrofeos fpecies , cum ad inftar

clavi os, offi infigitur ; veleumosunum , alteri pcni-

tus eft infixum, ita ut ne tantillum quidera fveluti

dentes fuis alveolisj moveatur, libr.de oiiib. inpiWcemio. Per ppQarn quoque juncta quaedam qSadicipoiiuntinC^rpo, Mccacarpo, Tarfo,Pedio,& aliis

quibufdam parcibus , Synarthrcfes Enarrhrofi, &-hrodia?fimiles, folamotuum magnitudineabeadir-'

ierences.

Gonorrkcea, eft feminis invita, & affidiiaexcreiiW€0k non extenfo. Gonnrba^e aucsm ncmen phuh

:i

com-

Ho L Ccompofitum eft , *W ?/«*> *§ %>* » qinfi feminis gc•nitilis 1u»>t> ob imbeciliuatcm recentricem concinen-

tium iplum ccrporum , <J. de loc. aflfeft. tf. Quae vcro

intento pudendo fic, propter convuliionem accidk,tn-

que ea duo morbi conjunguiuur.

Gracilti » live ttnun pulfus , eii , ih quo iong-itudinrs

dimenlio , quodammodo duabus reliquis dimeniioni-

bus praeftat ; in quo autcm duae reliquae fuperanc

gicudintm , pulfm hujulmodi turgidtu, iivecrajjtff ap«

peliacur, i.dediffer. pulf. cap. 5.

Grarido, eft tumcr craflfus , in partibus ititerioribus

pa^pebrirum coagulatus , uc quaii Grando videatur»

lib.de ocul. cap. 9.

Graphioeides, aut Beknotides proccffm , id eft, grapkfa,

{eufiyloi & Atui fimilts, qui & fiylotidts dicuntnr , h

Columnaefptcii* , quse pauibus hujiifmodifcfeofferrs

unutsoffium cahnproctffm appellitant, 10.de ufu part.

cap. 4. Adhuc Gruphiotides & Styloeides proceflus , eft

Cubiti procefijs » qucm edire&oparvidigici porre•

&um, a Graphii, fcit Styli modtv Grseci dijftftons, fic

vocapt, i.dcaiiit.adm.cap. 10.

Gravativm dolor, vide Do/or fnj?».

Gravedo, 6veCovy%a t eft cenuis & incnftus humor,quipernaresfecermtur, z.progn«49• cucm Galenus

d ccc non cfls pifuitas fpeciem , uc quidam falsd a(Fe-

runr, led excrementum,quod a Cerebro deftillat » te-

nue » autcrafliim 9 quod tuminienibus,tumiis» qur

ratione quavis funt perfrigeraci , pluximum aceryacur,

a,. de nacur.il. fac. cap 9. vide Cory^Graveolmtia* vide BewoUntia.

Gravuifeu Gravitivw dolor, vide DolortrifiH•

Greffuram , *«» , vocat Hipp'>crates totum id»

qudd inrer inguina utriufquc cruris cft , cujus mediampartem <K%i»o*e>, nuncupat, hoc eft, intcfemintum , ed f

quod duobus feminibusinteijiceut. Efl Imdlinum,

feu Intercapedo, quseabexortu pudcndi, ufqueadanunfi

£ D C . i4 i

anum pertingit , nbietiam veficse collum, collocatutrt

eiU4.deamc.4f.GrUmui) Gt a?ce %**&&** eft concrctus fanguis j I>^

deatrabile, cap x. eilque aggregata concretio fenil••

bilisfiiiguinis, libidecumor.cap.z. Proprie quidera

iigniticac cohtiniiae rei fragmencum & fruftura : Inde

ad hc & fanguinem jVledicis tranfiaca vo* cft , qui

$^C<v«» dixerunt, in la&e quidemquotiesapuerpe-

rio fceminis lac fluere dtfinens , in mammis dcnfmir

,

& in exigln fruftaconaefcit .* in fanguine verd , ciira

a venis fuis eflfufus , & m viciua fpatia abfeedcns , fivc

per Diapedefin* five erofoaut rupto quomodolibec

vjfe fimilicer coit atque condenfatur, m vefica ino-

do, vertimeuam inftomacho, inrcnibus,inintefli-

ms^iiiureto, innafo, inomnideniquecorporiscavi-

tacc : Jn qua quoniam prseter nacuram ineft , calorem

nativum amittit, indeque mger evadic & cogitur* tan-

demque putrefcic, uc & reliqua omnia quse excra iuw-ralem locum fica funt.

Guide% vma* vide JpoptsSikao

Gula> vide Oefopbagus.

Gurgulfoi vide StapbyU, $c GargArcon,

Guttur, vide Larynx.

Gutturofos, id eft>*£% , quafi gutttrtmilosiV&*

cat Hippocrates eos 5 qui prominemia in antcriorem

partem, guttnra habent .• Gutturenim (Gra?cis£i«V~

#») veltotam arperam arteriam noaainat , Vel fauce*

tantiim, 3.deartic. 8.

Gynaicda, id efts mulisrum paiiioncs , !ib. de Gyrise»

ciis.

Gynacorhafioni muliebris mamma;,& fubje&a?, ad«ditaeque mammis pingucdinis , auftio eft , praeccr na~turam, libr. finit. yuituiof&w \ muiiebrium marnma-fum fummum incremencum , iu $»«4£*> muliebriafunt, & mulieruro mcnftrua? purgacioncs.

i«

24 i L C

.u $ eft partium noftri corporis ftru&urs >

conftitutio, & compoficio: quarationedicimus,hujus corpus eifc habitus folidi > compafti , rari»

cujus racione ctiam corpus rarum facile evaporatur, &fyncopen incurrit , habitus vero denfiores in morbiscun&ancer, diutiiifque laboranc , *. de ratione vift. 47•Pr£ecerea Habitus nomine de omni re uti folemus, qua?

conftans eft, segreque amovetur; unde & fanicatera

ionam habitudintm dicimus, lib. de bonahabitudinc,&4. derat.vift. if.

Hrfmalopa , eft oboriens cruenta fuflfufio ad phg3Soculi illatas , 4. dc compof. med. loc. cap. 8. & proin

fugiltetio in oculis , ex plaga> auc iftu, vel effufio, fub

contufum Iocum , fanguine. Unde Archigenes dicc-

bat , Hiematvpa idem malum eife cum Hypofphagmatt ,

atque etum m omniaiia corporis paree poife contin-

gere, praeter quam in oculo. Dicicur autem «^'^,quaii «^ ci »^7. Diofcorides verd eciam cruorempcr adipcmfparfum *&7& nuncupavic , fcribens

lib. i. capice de hircino & ovilio fevo ; terc paulatim

aquimaffundensjdonccneampliusquidemcruentumvirus excernatur. Galenusetiim c* **4 an-

nocavit «t?&\anmt vocari rubetues quofdam in cucccirculos, qui aho nomine <**%'<£$ appelbntur.

Hcematojity id eft, SanguificatiQ , vide /w, & &j«-

guificatio.

Heernodia, eft afFeftus, qui denccsjgingivafqueinfe-

lUrefoIec» curoquifpiam &autieros, & acidoscibos

ingeflerit , adedquedtntmm qiiidam quafi ftupor, cui

porculacam manducatam mederi, experierma probac,

i.deloc. afF. ^. Eum affe&um oracione quidemex-plicare, impotfibile eft

_,• fedcum quis ejufmodi cibos

manducavit, uc iis dences & gingivae male affrciantur *

affcftum hunc in eo y & ommbus iiimkra , effe credi-

£ D I C (1 . 24 3

inus, qualem in nobis ipfis experimur* Sunt aucem qui

<i aif*u^tec4 nomine , omaern iimpliciter dolorem den-

rium intelligant.

H*mopbok<H i id eft, fanguinis mittendi timidns , p.

rocth. 5. \idc Pfycbropbokui.

Hamoptoicm is eft, qui fanguincm fputoejicit, Iib.7•

de comp. medic. loc, capit. 4. five vomcndo, tuf-

fiendo, Ci vefcieando, five ijmplicicercxfpuendo, re*

jiciatur, 4. de loc. afFeft. 5.

Hamorrh*gia>idtfti fanguiniseruptio, & abundans

effufio, quaefipermagnum vulnusiiat , per largumobiturfluxiim; fin anguftum,per jaculationem , ucira

venis fecandis. Differt autem Htemorrhagiay ab H#mor-rhoide, qudd illa fic abundans effufio fanguinis ex ve-

nis , inctifFeieutcr qualibufcunque , haec veid effufio

fanguinis, ex ani , fedifve venisper difiukationem , ac

paulatim fa£a » ut qua? uc plurim&m per vaforum cro-

fionem tiat, lib. de finit ; unde Hcemorrhoidai , fangui*

fluas venas, in ano cxiftcntes, appcllanr, 4. de artic. 40.

Sanguinis e ven$ , vcl arteria vacuatio interdum crici-

ca , uc plurimum veiofympcomacicaeit, &ttibusdecaufiscontingerepotett j tunicae3rumdivisa>autrc-

feracoearumoreper «)^», aut tranfcolatus fivc

tranfmiflTus per Afeinihm• Dividitur cunica vulnere,

eontufione> rupcionCfCrofione.eWiw**!? accidic pro-

pter tum vafis imbecillicacem, eum finguinis, qui ad os

ejus iropetu ruic copiam , adhsec acrc/n quampijm ,

quse illi extrinfecus incidacqualitatem. ^.^^, excuniciquidemipsa rarefaftS, fanguine vcid tenuacooncur: accidere prsecerca interim poteft& ex graci•*

lium vaforum ore adaperto. Ca?terum a partibus fer«*

me omnibus profluere fanguis poteft , Narihus , 0>e,Thorace, Pulmone, Vcntnculo, jecin*»re , Inreftinisj

& Haemorrhoidibus; atqueearum partium naipcfo**3*'« dicitur , a quibus ille piofiuic. vcrum apu<l Hip-pocrau cum fimplicicer «*&$*** dicicur, non addito

Q^% pards

144 L I Cpartis notnine , c\ux fanguinem fundit , id modd fan•

guinisprofluvium intelhgitur, qudd e naribus maiiat,

ut annotavit Galen. i. Epid. Cumautem <? «*'#$#*-

pac . nomine omne fanguinis profluvium intelligi \ of-

iit •, eo camen proprie dicitur, qudd confertim tit **i

g pxfou} , qudd apud Hippocrat. iigniticat *%* «£-

>: tioc eft, impetu & confertim prodire, ut Galcnusin gloii. explicavit.

HtmorrhoiatSy vide HrfmQrrkagia.

Halituofa) feu vaporofa , funt qusecumque pcr cutemforas exhalare apcaiunc; bumida* quaepervefic^m \

ficca* qua? per alvum;quippe a vincenti in fingulis eo-

rumfubihntia, nominaipfis imponuntur. Contraria

Hdituofii, & Diurtticii , dicumur EmpUttomcnA, qua?

exiguis meacibus cutis,& veOca? inhasi entia obftruunt s

& ea detjnenc , qua; per cutim & urinas expurgantur :

qua? verd opponuntur foiutivu , dicuntur Stryphna 3

qudd valenter adftringant, 8. method. i*

Hdituofus vapor & fpirhw, eft aliciijus corporis par-

tis humiditas, quajadfummumconccfta, in tenuemhaluum, virture infici , & validi caloris foluta, infenfi-

bilitranfptratione in ambiencem effluics qui haiituo

fus fpiritus in animaliscorpore exfuccis, quilente»

fenfimque excaleiiunt, nafcitur j ubi verd calor imbc-cillior eii, vd naturalishumor, tum femicc&us , tiim

ciaifus, tumglutinofusi atqueparticuladenfior , ibi

crailior excitacur halitus > quam ut tranfpirare poiiic >

14. method. cap.7.

Harmonia in oflibut > fpecies*%%*> eft > ift qu£ofllum ftru&ura, per iunplicem line<mi iit. non autem ,

m in futura anfra&uofam. Sunt autem maxdlae fupe-

rioris , adhac nanum » & qusedam etiain capicis otfa,

ad iuinc modum incer fe junfta > iib. de oflibus in pio-

oeroio. Eomodo& pars occipitisiniima, & oiFa nafi,

carpi, carfi , fecum conne&untur. Galenusetiam ad

iinem commentar. 3. «j 7» ^0' l^«#<» fcribitcapkis

offa,

D I C U . 245©{Ta>ubi fe tangunt, proprio dici «^wW. Ced tranfl ito

voc^buloi ^'** appellari. Ciivanse cniro ofTe aic > in-

ter ic '& id efl> commiccuncurs acqueidcirco

ipforuiit contddus ,^0* /^nctv commicti mericodi-

cuntur.• veriim a fimiUtudine eorum qune fiuincur,

f*<paj nuncupantur. '^» etiam medicameiui no-

meo eft in catapotiacoa&i, & perutius ad fiftendas de^

itill tiones. Qdlcn. lib. 7. $ tsV»?. Ertetiamme*dicamentum 4>#&tyi&WW? h°c e^> 2C^ ttiffim compa-ra:um doloris expers j cujusdefcriptioeft apud Ae-tium, lib. 8. Eft etiam empiaftri iiomen, qudddefcribiiurab Accio.

Hibttudo vifw , qua? & offufcatio viftu nominatur, eft

fumma offenlio vifioitis, fine caus3 inaniiefta, Iib. In-

trod.c. 15. Gra?ci vocanc*$< } Arabes , Guttam

ferenam : difFevtque ab Amblyopia ,{a^hvn7noC) in eo>

qudd magis in illa, quam in hac laedicur viiio. Si pau-

lacim *.*>& confteta eft, caufas habet eafderi), quas

ctiam «*-, fi verd repente unoque impetu iu-

cidit, incausa eft nervi vifivi obftru&io, a craflis & vif-

cofis humoribus fubitd iliapfis , auc ejufdem neivi re•

folutio. Habec & plurcs alias latentcs & imerrus cau-

fas , habec etiam exccrnas .• uu frequentes cruditites

,

crapulas,iQfolationem,capicisiniiftionem,atuueardo«

remautrefrigeracionem,3utmukam le&ionema ctbo»

aut balnei ufum poftcibum , vomitioncs, & concubi-

tus immoderatos intempetf ivofque, fpiricus vioientatn

cohibitionem » a quibus omnibtis caput valde reple-

tur. Haecquidem acquehisfimilia,fi minoraimbecil-

lioraque finc,* : fi verd & magnitudo, & ve-

hementia ipfis acceilcric, ««^«^«r^efficiunr.

HeFlicafibrif , duplicem habec fignificationem ; fic

enim dicicur omnis febri> folutu difficilis ((ivefupi-

tuicofa. tive melancholica, oppoiita rj %er<*ji , hoc eft»

fcbri folutu fjcili.) Altera vero (igniticatione . ~ciacim magis dicitur H<fl/c4 ftbrn , qua; & putrids .

Q.5 &

+ 46 L I C& oppofita fit, diciturque HeH/V4? quod inha-bitu corpoiis , |» appellanc, tanquam in fubje&o con-(iftat ; eft enim H^Bica febru, calor prascer naturam in

foudis partjbus ipfius cordis accenfus ; vide% ht-

ftica.

HtBkm pulfut , ita ut Tthis htBica vocatur , qui nonxnagnopero ullo modo variat , caeterum manec in per-

pecuum fibi fimilis, cohsererque, ncc folvicur tinquam,

quod tocus corporis habirus morbum induat $ in ejuf-

cemodi fcbribus , & pulfibus , libr. de pulfib. ad Ty-rones , capit. 8, ',^<$ eft fpecies inaequalis

pulfus in una pulfatione , & diveifis aiteria? partibus

,

coniinis formicanti, qui Gra?cis ^t/^jjx/£«»dicitur

,

kd eo adhuc minor. Pthyfi, Empyemaci, & Febri hc-

ihcas propriiiseft, &ficutha?c, itanec ipfe magnaminiKauonem fuftinet , fed perpetuo eft gracilis parvuf*

que, quia proptcr ficckatemin longum & laturodi-

ducinequicarrcria , & dcbilis ob facultatis vitalisim-

beciliitacem, & praterea frequens .• quia cilm proptcr

auitum calorem pulfus velox effe deberet , nec tamentalis eife he&icis poflit propter virium infirmitatem ,

necefie fic frequentia magnitudinem & vclocitatem

fuppJeri.

Ht&icusfpbitui feu wfitut , & naturS partium fub-

fiantise comphntitvtSifpirituiitifluentiopponkuT natu-

ralh & animalh cumpiimis folidis corporis in partibus

continetur, ex quo quippe compofitae func, iifdemque

ip univerfo corpos e , ncc divifis, nec condenfatis , nec

«locofuo motisconfervarur; rcfolvitur aucem fpiri•

tibus influentibusintenfis: utinphreniticis 3 vel dif-

folutis : uf fn lethargicis , vel iis , qui cardiaco affcftu

Jaborant, libr, Jntrod.cap. 13.

JHedeyariitf fltxtK, vide Glanduiofi afjifttntes.

Hidrfi , SedeSi Ayim » Podex > dicitur & Graecis alio

nomlnc&*<& , &- -

seft aurem meatus ven-

arris inferior, conunendis, tranfmitcendifque excre-

raemis

MEDIGUM, -24?

tncmisdeftinatus. C&m enim venter tc^us peritonseo

undique conclufusfit, duotamen ineo func meatus>

fuperior quidcm ad ftomachum ,>{ diotus : jufe-

ricu verd hic, de quo fenno eft, ad rectum inceftinum,

cujus orae ultimas incumbit: Eft autem inftrumen-

tum vacuandis exciemetitiscomparacum. Cujusge-ncris ijrftiumenta cumiinc duplicia, aliis exciemcn-corum effluvium intempeftivum cohibentibus , aliis

veiotempefhvumincitantibus, eaquidem -ne imemvpeftive & praepropere labantur , roufcuH iedem ipfam

conftituences non finunr. Sunt autemduoad fedemmufculi, quorumunusrotunduseft, folutus, & iine

pari Gve oppofito mufculo, per traniverfum ipficir-

cumfufus , aded uc te&um inteftinum exadte & tirmi-

ter occlud Jt, & excrementa intus contineat- Aicervc-

roledis mufculusefi geminus, veleciam tergeminus

(cum namque i» duos vcl tres dividere poflls) qui ob-lique fupra rotundum mufculum fitus fedem fuifum

rccrahir. Qiiofic, utfiquandonrfolvaturautreddatur

imbecillior , feaemipfamproaduam & prolabencem »

ut magnis concentionibus corporis fieri aliqwando

folct, furfum retrahere & revocare non pofflc, fed ca

omnino everfa maneat, nifi manu reponatur. AdhucHedra apud Hippocratem, libr. de vulneribuscapi-

tis, eft oflis frattura? fpecies talis , ucin eoteli vefii-

gium remaneac , atque appareat»qua telum infederir/

Qiiem quidem affe&uni a telo acuto tierineceife eft >

aucore Galeno.

Hedyfma , id eft, Vhguetitum odoratum , i.decom•pof. medic. loc. cap. t. hW^tz* dicuntur unguentaipfa, quibus ad fuavicacem odoris, Aremaca adjun&afunc. Unguenta aucem ea , qus iMrpa-m o!im voca-bantur, fuccus tantum erant, hoc eft, liquida , ucquasfolis fere conftarenc oleis , eoque diflferebant , &*&'* uc Pliniusfcribic» quddhaeccorpushabe-rent, hoc eft > folidiora effent .• utrifque tamen eadem

Q^4 odoris

t4$ L I Codoris gratia

1

. Dicuntur XrigiJimt, quodeftfuav*& odore gratum tacere .• unde & -* generali-

ter dici poflunt qusecunque rcra aliqu.m iucundiortn>

gratioiemque reddunt. In qua (igniticatione Galcnuslibr. 3. de alimemis

,pinguedioem & adipem carniiim,

nh'rptt,T» eflc dixit : Cibis enim fuavicatem potiiis

conciliant, quam inalimentum vertunrur.

Htgemortici , ipffw&f , \d eft, principes animae vir-

tutes, funt redriccs , & animales, qua? in capite collo-

cantur, videlicec ficultas lmagmacrix, raciocinacrix,&recordarrix> lib. de fympc. diflf. cap. 3.

Hdcydria, id eft, puftu!ae ulcerofa? in capice genitae>

. decomp. med. loc.cap. s>. E'x*.uJ)>uv dicicur onmeulcus parvum, neceonomineceita ulia fpeci.es ulce-

ris dcfignatur.*,' Infolatio, eft corporis in Solc apri-

catio. Remedii genus cftveteribus Medicis ufurpa-

tum vanis modis , quoaJiiad Solem ejuiqueradios

exponebaruur , fiveftantes, fiveambulantes , fiveja-

centes; quo remediopraemifsaper alvum evacuacio-

ne, juvabantur Hydropici, Ifchiadici, Nephiitici, Pa-ralytici, Elcph antici, Oeliaci, Hyfterics mulieres , &alba uten fiuxione laborantes , & Cephalalgici, ubiexeoauxilio, corporis perfpirationem uberiorem, fudo-

res, alvi adftri&ionem. adipis confumptionem , tumo-rum laxorum , tum maxiroe hydropicorum decumef-centiam, facilem refpirationem , omnifque fupeiilui

humoris abfumptionem fuiflent conftcuti•

Helodes febri, vide Vth*K Hdodes.

Helos, five CUvttt , eft caliofum tubercu!um,album,

rotundum» capiti clavorumfimile , toto m corpore

proveniens;fedpedumpl3nrisdigitifquepotifl-murn #

& calcaneis acc»dic> & oculis; vide Oazm.Hdofis , eft curva ac reflexa paipebra? everfio, ucro-

que oculi mufculoconvuifio , partemque Tarfi fibi

contiauanj, ad feipfum trahente,qudd in m3gois mor-

D I C U , 249bis.mignum malum figniikac. Hanc ipfam palpebia*

rum contorfionem 9 Hippocr. yocat Ofc/>y/o»> 10. de

ufu part. cap. 9»

MminthiSy vidc Elminthes,

Hzmhrn<eo$ fibrit y «/^* frvfvmn y SsmuertJanA

ftbris, vide Ff^» femitmiana.

Hemkrania* affe&io eft dolorofa.circa dimidiam c?-

pitispareem>aliquandodcxteram,aliqii3ndofiniinam

(quce juxca futuram fagktalem terminitur) ut piuri-

mum per circuitum exacerbatur ,plerifquecirca tem-porum miifcuios dolentibus, quibufdam in vcrtice ca-

pitis;quidam vero aded vehementer doicnc, tit nc

manuum coma&um facile ferant , in quibus pcliicuij

Calv^m ambiens , latfa eft. Dicitur ecnm alkuu&doHeterocranid) Gr2ece q/Atit&u* t & tTe^x&u», z.dcccm-pof. medic loc. capit. 3. Eikjue & aiiud Hmicraniagenus, qudd Spbacrfodts nominant, eftque convuUibrius dimidice partis apitis dolor, 2.. de loc. affe<i+. 7,

Cdiifa doloris tanri eii vaporum , auc humorum 5 auc

utrorutnquevel multorum j velcihdorun) , vd frig 1.-

dorum , vel acrium fallbnimque tnfiuxus , pei vt*

nas, five per arterias. Affluunt autem hi > vel quoc 3

ccrebrp , ejufque membranis foras pelbmur tanquamredundantes auc viciofi , vel qudd a fubjeftis pattibus

furfum miccancur; ac vaporcsquidemtcnfivis dolo*ribus afficiunc : biliofa excrementa mordaces indu»cunc : plenitudo gravitatis fenfum adfert : rubor &calor,calidos humores figniiicanr. H'^<*^>i^'^*^«.*pdicun:urmedicamentatopica, curandis htmkranmconveniemia. ha non iunt unius genei is .• alia cniramagis, alia miniis calida funt .• omnia tamen calida dlc©portet, tnuicumquidem , ubinoneft muUuscalor,rooderatiiis vtTo» multaciliditas dolorepeicipis-tur : tunc enim ad reprimendum Ciloris exceffum, ca-lidis pharmacis aliqtiid refrigerans snifccndum. Om.nia etura aliquid b3bere oportec , qmid fiimitatcni &

Q. % robuf

*5o L Croburaddat , quod aftringentem fcilicct habeat facul•

tatern.

Hemiplexid> ipvs&v^U , Paraplegiam iignificat» vidc

Paraplegia.

Hcpar, qudd & lecur , eft mcmbtum princepsin

dextro hypochondrio collocatum , venarum omniumprincipium > & primuni fanguificationis> (quam H<t-

matofin vocmt) afficnn , & mftrumentumeft > &nu-niienris virtutis fons, 4. dc ufu part. cap. u.

Hepatica vtna, vide ^AxiUarti.

Hepaticm afftBm j (quas & Hfpatitn nominatur ? dc

fympt. differ. 5.) eft Jecoris imbecilliuscicraphleg-

rcionem, chm nutrimencum per vafa , qua? in mefence-

rio funt , veluti per ora quasdam femicoctum actraxit >

rurfufque pcr eadem femico&um ablegat in inteftina j

unde oritur excretionis fpecies , nnxime ftmiiis lotu-

rss carnium cruemarum , acrecencer ene&arum , five»

qudd idem eft , aquofi fanguinis. Acque hoc quidem

fymptoma femicoftcrum ciborum, vomitioni ob p. n.

afFeftum vencriculi quae excitatur, proportionacum

eft , 3. de fympt. cauf cap 2. Eos igitur , qui fic af-

fefti func , & quibus vifceris ipiius viies fuerint imbe-

ci\\Xi Hepatkos vocat, affeftumque hunc > H(paticum

fluxum ) alium a Dyftnieria facic , 5. de loc. aflf. 7• Af-

fe&io igkur Htpatica appellata , veluti etiam & Cce•

liaca,8c Stomacbica, cicratumores praetern3turam>cir-

ca ipfas partes contingit j inflammatum enim effe he-

par, aucabfcefiulaborare , aut induratum elTe Medici

dicunt, aut aliudqnippiamtalc, noncamen htpaticum

vocant hominem ipfum, cuitalequidaccidic , S.dc

comp. med. Joc. cap. 6.

Hepialafebrfty .7\<5>%- vide Fehrii btpiala*

Hipfema, id eft, Sapa, vide Apothermut,

Herculem morlut, vide Comhialu,

Herrndpbroditoyiy'*&7 , eft Vltiofa membro-rum genitalium conformatio, praeccrlegitimumpu-

dendum,

D I C U . 2 5 x

dendum? altcrius etiam fexus pudendo apparente. Hu-jus vicii quatuor diflfertmiaseiie , Leonides memorias

piodidit, tres quideui in viris unam in mulieribus. Jnviris qutdem alias juxta 7» -afe*'»**•»; alias in mediofcroto, pudendum rnu iebie pilofum apparet; alias

vero , quae tertia diflferentia eft j per id ipfum quod in

medio fcroto pudendi fonrum habec, urina emitcitur*

in mulieribus aucem fupra pudenduru juxca pubem vi-

rile frequenter genitale reperitur tiibus quibufdam ex-

tantibus corporibus, unotanquam cole, duobus ati-

tem veluti tcfiiculis. Sedfae fir , ut e duobus puden-

dis alteruminers fit& invalidum , nec mfi rarifliroe

utrumque ad Venerem idoneum habetur.Pluribus ve-

rd etiam ucrumque imperfe&um eft, ut nec maris, necfceminse opus exercere poflic. Quod Aufonius hoc E-pigrammate indicavic.

Mtrcurio gtntton fatus, geninice Csthzrty

TZominii ut rniftt, ficcorports Hermapkrodifus>

Concrctmfexutfcd nonperftftui tttroque,

Ambigua Vtntriii vuulropotimdui amori.

Nomen huic malo datum eft ab Hermaphrodico,quem Mercurii& Venerisfiliumfuifle, & *>» ,hoceft > virum, & mulierem perhibent; quo quiucrumque fimiliter fexum habenc,^«» *$ «>.>vK»iappellantur.

Hirnia, vide Rjmex, & Ctles.

HerpeS)qu\ & Serpigo nominatur , efi repens inflam»

niaciot cxfynceraflavabile, fuamfervanrenacuram;

qiiae ipfabilis flava fi cum fanguineper torum corpusdeferatui*,morbum facit, qui IBerosy id eft, JXjgiuc, ap-pellatur ; fola verd quando ab aliis fuccis iecreta eit,

& in aliquo extemo membro confiftic , Herpes voca-tur , quae fi craffa fit , toram exulcerans cutem , ufquead fuppofitam carnem » Herpes exedexs > five Eflhiome-

riGs , five Pbagedana ; fi verd tenuior fueric , id quddffi fuperficie eft , tantura veluti deiirens* genetis ibrti-

tur

251 L I Ctur appellationem , acfimpliciter, & fine adje&ioneHerpes vocatur. Altera Htrpetn fpecies miiiaYtt , Gra»-

cis Cenehria vocatur, quoniam parvae puftula? , ac mul-ta? per fummam cutem , (imiles mtliii , inea excitan-

tur, quaenonprotinusukusfaciunt, quemadmodumalcer , fed interpofito tempore in ulcus abeunt > i. deGlauc. i. & 6. aphorif. 4f. Eft au:em omnis H<rpes

cjufdemgeneriscum Eryfipdate, acquehujusquoqutmagis cum eo > quddexulceracumeft : difFerunt au-

tem humoris temutace : eft enim admodum tenuis.

qui Htrpttem excitac» adeo ut noti folum interiores

partes, qu* uciquecarnofa; fubitantia func » cranfeae,

ied etiam cutem ipfam > ad fummjm ufque cuticul rni

tumerodu, tumexedat, quandoii hancquoque fu-

doris vice tranfiret , haudqiuquam ulcus cxcuaiett

14. mcthod. 17. & t. method. 1.

Hturocrania^ vide Hemicrania.

Htterogtntum, vide Diffimilare.

Hitirorhythmum pulfum vocamusqui alterius setatis

habec rhythmum» libr. finic. vide Pararbythmw.

Hixit , Habicus > vaiia fignificac. Primum quidemeo nomine re omni uti fblemus, quae ftabilis eft , &aegre movetur a fubje&o.• Quomodo & Ariftotcles

ufurpavitin Logicis, diftinguens ihn f $fo%nm% t id

eft, a difpoiirione. Hic comparacur amulcalongaTque zl&JiQ* : Proindefecun.ium eam fignificationem*

id quoi elt » » («'* 3/^,9-e'^«, ii ve finicas fivc roor-

bus , fivealiudquodlibet, ^0' i|<» ^/#*«^ dicitur,

ut fcribit Galenus, lib. i. method. medic. Huic con-

trariumeft $%», five«»%eW» ucidem docerlib. 8.

idem Jigntticans qudd fimpiicicer ci $ ^/^«. Sic

aurem fimplicicer diftus Hjbicus neque bonum nequenialum fignificat; fed eum in hominis valetudinede-

fignare volences , illum ew£ue», hunc ^#2/«» nuncu-

pamus. Sunr enim hae duas ^ ffi«*i differentiae Medi^cis fupra csettras ufurpacae; vide ^ljfctfwjqui & Schtfiu

D I C U . 25 3

fliatuli » qui & Hyatuli dicuntur, &*- Gr«e-

c^vocantur, iifunt, quorum venterincer comeden-

dum inore invenicur , quod accidic in veheroentiorc

appetcntia, & farnenimia, inqua venter quibufdam

animalibus fuifum piocurrit, aded ut nonnullicum

pijmbm incipcre eum affe&um fentiunt, foras repe-

re fibiventrcm dicant/ aliisvero> cibos, quos adhuc

manduntt nccdumfatisoreconfecerum > tamdicus

vtmriculus eripk planc invitis, 3.deanatom.tacul-

tat. S.

Hidroa, <7p£« r», pufiulse qusedam genitauum par-

cium funt j tiimmam cutem occupantes»& exulccian-

tes, j. aphor. . Oriuncur, ut ipfum ncmen oftendit

,

abearumpartium iudoreacri>biliofo>& mordjcuquiperfacile iisin partibuspucrefcens , pruriginem nio-

vct, cutemque velut ulceribus exafperat. Dicuntur &JrittrtrigwtS) C. de fimplio cap. de Balauftio j Graeci

vocant Vfy*» , &^^ Plinius vocat Jiitrl•

tA. vide Sudamina,

Hidros, Sudor, i'fy*j, eft humidum tertiae con-co&ionis excrementum , per cutem in aquse fpeciern

crumpcns. £e cilm tenuiflimum quidem Gt hujufmo-di excrememum , faciie hnb cjicitur , partim in fpe-

cicm halicus ab infito calorc folutum , & per tranipi-

rationem vacuatum .• partim violento motu confer-

tim m aqua? fpeciem erumpens. Appellanc autemMcdici, quodicaexcetnicur, Sudorcm: quod alicer

crumpic, nonjWor, fcd»pf«>c-<{, & v^aoxa , & <&-

r«, hoceft» Mador, a pkiifqueappeiiatur. vidi&<-

dor.

Wtmaty affe&us eft Gurgulionu , a Gorrigiarum fimi*

JitudincGcdicius, cuai longior, gracilior, ficcior-

que evalerit; (calisenim Loro nonincpt^ compararipoceft, quod Giaeci »\ nuncupant)difFerca €»

, qudd in hqc Gurguho non extenoac us eft, fed crafit-

tiem cx fluxione foiui? majoicm u: plLirinium adepius

*54 L CefTevidecur. Provenic, inquit Aecius, chm ex fuf?Ttu

nitnirum ignefcit .• cuncenim gracilefcit, & fecundunaomnem dimenfionern comminuitur.

Htppocraticafaciesy vide Facies Htppocratica.

Jiippocraticum [camnum, elt machina qusedjtn, quamHippocraces confulic praeparand^m iis , qui in aliquS

magnS urbe curacui i fuuc• i. de arcic. 4.

Hippos, vide Efl/ztf/.

Hirquu vide AnguVuHomiomercs , & Homaomeres, *#$$>&> Homogenc* ,

id eft» Similares, Elementares , & pnmae corporis noftri

particula?, tf.de fanitat. tuend.cap. i. quaseciam pri-

ma corpora vocat. 8. de placit. 8. Sic autem dicuntur

partcs , quaeinfimiies dividuntur particuhs» ideft,

omnes eartim parces, tum fibi mutud » tum toti fimiles

habentur, quae & fimplices ctiaro & primae , & in-

compofitse nonmmquam appellantur, qudd cx illis

ionititucaefincparticulae, quaeorganica?,ideft , In-ftrumcncales, five Officiales vocantur: Sunt autemhae ^ Os , Caro , Vcna , Arceria, Nervus, Ligamen-tum, Tendo, Membrana, Adeps, Unguis, Cutis. Hisadduntur humores ; utfanguis : & qui ia oculofunc,

cryftallinus, & vitrcus humor.Homonyma , duplicia funt j aliqua quidem nullo pa«

ftointerfecommunicantia, & convcnientia j ut,cumCanemdicimuscerreftrem , &marinum, atque ha?c

aqwvoca dicimus .• alia verd, quse cum fynonymis , id

«it , univQCffy aiiquatenus conveniunt, quacenus ab unofa&am appellacionem habucrinc, lib. 4. de vift. rat.15.

Homoplatte , aut Owplata , qins cpcrtdifcoptultti vo-

cant, partcs funt, quas ii, qui toto ihorace refpiranc,ac-

tollunc fenfibilitcr, & norabilicer, ex difficuleate refpi-

rationis, praecordia iurfum varie & inaequalicer tra-

hcntes, 10. meth, cap. 8 . vide Omoplau.

Howtiow4,vide Continua, & Epacmaflic*.

Boram yocac Galsnus» id tempus anm > in cujus mc-dio

D I C U . 255dio caniculam exoriricontingic, . de aliment.facuk.

cap.x. videFugaces.

HorariifruBHSy vide Vugaces.

Hordeolum, eft Apoitema* nafcensinextrcmitate

palpcbrarum, libr. de ocul. cap. 9 • appellatui que C i-

tbt% Hordiur») five Oculorum tuberculum% libr. de remed.parc. facult. cap. 10. vide Crithe,

HoreBica Jmdic4menta, qua faftidium cibi auferunt

»

& appetentiam ejufdem cient, & imendunt, dc Dyna-niid. in prccemio.

Horridafibrn , Q&xiihfi nvptin , diciturapud Hip•pocracem, 1 . de moi b. vulg. non fimplicicer ea febns*

quas cum horrore inv«idit (id enim innumerabilibus

accidic febribus) fed exquifuus hemicricseus , inquovidelicet magna accefllonis partem horrorcs fseviunt

,

eomaximedie^nquocertiana, & quotidianacontinua

fimul concurrunt, i.dcdiffer.febr.vide Fcbrnborri-

da. E*m biliofus pituicofufque humorex sequoroifti

committunt) itaque confufi horrorem niovent , nonper mitia moddacceflionis , fed criam per totam pro-

acceifionem Tunc autem duobus modis horrorifte commovetur per reduplicationem , & per insequa-

iem incremeriti moeum: Hoc brevioribus horroris in•

tervallis , illud longioribus diftinguicur .• Utrumqueautem febri femitertiana? proprium eft>propter humo-ris, a quo gignitur, inaequalicatcm, uc docet Galenus.

Horrori efl insqualis concufllo totius corporis , &pun&ioqusedamquafijfeHulcerauQiiimmsecutis, &ipfius carnis fenfibilis , abhumoretenui,& acri, perillam tranfeunte, 3.defan. tuend. cap. y & 10. mcth.c. 4. fitcoderu modo, & ab iifdem cauiis , aquibusri~goijfed horroris caufa? mitiores, pauciores. quiefcen-xes , & minus mota? funt , quam rigoris. Nam exci e-

mencum mordax,erodens,nuiOfum>falfum , amarumin cute, vel fubdita lllicarnemotum, ucintenfione

qualitatis & motusrigoiera vel inaximuai > vel me-dium.

»5* L I C Gdium , velrninimum cxcitat , prout caufa? magis ve!

rmnus erodunt j abundant , moventur , ita paucjtare*

tenuitate , & motionisimpetu jnferius, horrorem can-

tum movet. Uc autem horror mtmis quiddam eft

quarn rigor, fic majusquiddamefi: refrigeracione&

inaequilicaee. Qyi enim refrigerationem eommittit,humor frigidus eft , craflus & immotus. Qui verd in-

se^ualicatem, minimum calidus,cenuis>motufque, uc

in eaiere non motus, ied fenfus tantum* qualis in ulce-

rosa laiiitu iine, vel pruritufentiatur.Quicorporefunt

robulio, & vix paticncc, horrore vel rigore min&s ten-

tantur , quain qui funt corpore imbecillo , & fcnfu fa-

Ciii prjidi ti. vidw Ftigus.

Hum.raria vtna eft qua? in fuperiicic brachii exte-

rioncollocata, juxcaineeriorem luperficiem mufculi

D.-ltoeidis.ad exiremum ipfius protenditur, 3. de ana-

tt.rn. adm. cap. 5. Hinc Omiaam Graeci vocant. i.de

anatom.adm.cap.11. Dicicur autem Hurntrariai vel

Himtraln, quod obliquior a Clavicula fenfim rece-

oens, fepoiiigacad Humerum, lib.de ven?r. & arter,

diifect.opit**. Eadem Venacapitn, Opbalicai & Kf-

ra cit&ti <xttrna dicirurj vide Cepbalica.

Hummut totum illud eft, quod apparec in ea dearti-

culatione , qua fupeiior hurneri pars > qua? Epomts , &SuwkumtralH dicitur, ad Gollum vergit, & apolte-

rio; i partc , otli fcapulae j ab infet iori aiuem , ei oifi #

quod, dum totum brachium actollitur, manifeftum fit*

& W/4 nuncupatur, 1. de artic. 4. & 61.

Humiltspulfui, vide LrfJtff.

Humor t & Succus > nonidemefl; Hwwor enim eft

h.umidicas quajdam , quas corpore animanciseftj

SuutMi humidicas eft , qua? in fru&ibus, quibus vefci-

muty conrinetur > & ex medicamentis vegetabilibus

cx^rimitur, libr. de humor. comm. 1.

Huma* utince, eft id> qudd re ipsa ufina cft 9 fub quo

normne, & fubihntia, & color urinae continecur; pii£-

ter

D I C U , ityt$r ha?c> qudd in urina reliquum efl , inharens dicitiir,

& ejufdem contentum,lib. de unna, cap. i.

Hnmonm mucofum, eum appellare confuevic Hippo-crates, quilentorequodam & albedineprajdicus , adexangucs partes , id eft* oila & carcilagines, pro mitri-

mento cogi confuevic; cum imbccilla ica naturaeil

eorum, nc bene conticere alimentum in ipfis nequeat *

fedqiiafiftmicoftumrelinqim, s.deartie. 65.

HyaUeidts bumor » >*, efthumoroculitertius , in pofteriori illius fede couocatus , qui & Vi-

trtm dicitur, & Hyalinos5quiquantd crafllor & albior

eit fanguine» tantda cryftallinohumore, humiditate

feccdit atquc albebine, 10. de ufti part. cap« 1. Hic nonambicuniverfum eryftailinum , feddimidiumtanrnrapoileriorepsrte, utquiejiisdtametrlim non excedac

jj

qui a dextraejus partein finifiramducitur. 1 11 cimi

ufum a nacura comparatuseil} utcryftallinohumori

alimento eiiet, eamque bb caufam incer eum & fimgui-

hem prope medius fa&us. Vicreus hichumidus eft in-

ftar vitri i a quo nomen habec , igne Iiquefafti, & tamaJbus , quarn eum minimum nigii raulcd albo permi-fturn eft. Sed cum neutri horurri humorum veria infln

per Diadofim eryttallinus a vicreo , & yirrcus a ttinica

ipfumambientej quam^^^ vocantj nutri-

tur , qua? non eft aliud quam nervi optici fubftantia iit

nnicuin cerebro fimilem foluta; vide CryfiaBinw.

Hyatuli, vide Hiatuln

Hyboma, Oirvamera Gibbofittfi , T'««^s > idem e0 3CKJpTO.i^e , vox generalis eft apud Hippocratem, figni-

ficans omnem vertebrarum everftonem , & luxatio-

nem, pra;ter naturam. 3. de artic.

Hydaris, ^Aquula , fubftratae fnperiori gen£ pingue-dinis extima parte augtnentum eft , qua fliuinc prxternacuram oeulii libr.tioit. Sunt aucem Hydatid.-e, hu«miditares illx?, quae circa un&uofa , & vifcofa corpoia

£>er mcdium fpatium > inter dnas portiones cimicop Pe-

25 8 L Crioftii adnafcuntur , quse corpora molliendarum fuS

pinguedine palpebrarum gratia, a naturatuerunt crea-

ta, . deuiupait.cap.7• Pinguis autemea fubftan-

tia palpebrae ciui nacuralicer fubftantia in aliquibusj

& praefertim pueris , ceu natura humidioribus, au-

gefcens fupra modum \lci-nL• paric , guae oculum pon-

ckre fuo gravans, fiuxionem in co excieac , facitque ut

ab oculis htimor praeter naturam fhllet. Palpebrazigi-

tur hoe vicio decentis infra fupercilta aquam intercu-

tem repraefentant , nec fmfum attolli poffunt : veio

digicis ipfas depiimamus , indedigitos quod mediuminiercedk» inflatur.- Horis autem antelucanis potiifi-

mum defiuxione tentamur , neque contra Solis fplen-

dores cernere fuiHnent , illacrymant, cominuifquc

lippirudimbus infeftantur. Si magfla bhcrn eft, non

mfi manu ctKatur.• quae parva eft, ikcancibus remediis

juvatur.- ,

Hydatodes vinum , VTWnSfa on>@- , eft j qudd vnulu

aquadilui poteft, veljamdilucum eft , ^.defan.tuen,

cap. i*. Vmum autem Oenodes vocanr, quod multani

fuftineat aCftise nviftionem , & imbecilles vires feriac .•

cui opponitur »^» , id eft* aquojum vinum > qudd

paucam ftjftineat wjuas miftionem, 7• meth. 6.

Hsdatoeidcs i uA*re«JV$ r, v£oi7&>hs vygh , aqueus hu-

mor , untfs ex oculi humoribus , cryltallinum anteriore

partc eirconuhns, & mcdiumcompledtens. Hicto-

tum illud fpacium , qudd inter cryftallinum humorem

& pupillam intercedk.replee, fe&aquecornea cumca

pnmus effiurt. Cenfetur autem verus humor , uc qui

aquae modo effluat , & pellucidus fk: inde uik-mbit

dictus ci>. Alii verd, rpium £«?, hoc eft, fimi-

Iem»five Albugineumnuncuparuncut A«ius>lib. 7,

cap. 1. qudd ivugnam gerac cum-ovo humore fimilitu-

dinem albo ac tenui. Coureruriicumeohumoreper-

multumeriamfpiritusineft, ^uiocoli torHcasitadif*

tendtt» uc nulla ufqwtn parfe la&ae aai corrugae* *i*

D I C ; S59

deantur ; magno ufeii eil non modd repiens fpatiurri

inter corneam & cryftallinum medium , fed vetans

etiam , ne ab externo aere & ipfe cryftallinus humor s

& uvea tunica exiccentur, firaulquecoldrum difcri-

mina primus excipiens,ne primo ftacim eorum objettn

cryfhllinus perculfiis laederetur.

Hyderici , qui & Hjdropici , & Vtricularii dicuntur i

Hb.de acrabilccap.*. func laborances aquaintercu*

tenM.deloc. affeft. 7•

Hyderos PkUgmAtidtt vide Leucophlegmatiai.

Hyderos , eftfpecies Hfdropis, quae Anafarca dicU

ttir, de fymptom. cauf. cap. t.

Hjdragoga medicamenta fune , quas aquam Utricula»

riis, Hydropicifquc educunt , lib. de atra bile , cap. 6«

inde Hjdragogia y Latinis duHiu , fanguinis latio-

nem per venas (nominc a fimilitudine fiuminis , ad ri~

vos tranflato) fignificat;qui fic fpiritu , una cum cali-

ditate per vencrem exeunce , ac deinde fecum confra-

&as nucrimenci particulas deferente 5 Galenus in Ti~moeum PIaconis,fol. J7S.

Hydrelaum , eft compofitio ex aqua & oleo* '{->*<«>, incerta autem & multiplex mifturaj ratio eft;

Refrigerat, idcoque a Galeno adhibetur ad dolores

capitisex febre , & ciendis vomicionibus convenit ,

tepida detui-,2,. fimpl. 15.

Hjdrenterocelti Herniae fpecies eft compofita, cjuan»

do videlicet, una cum imeftino , aquofus humor irt

Scrotum defcenderit; lib. finit.

Hvdrocele, vidc Cde y Enteroctle, 8c Sarcoctte.

Hydrocephalon, eft humorisaquofi, vel faeculentiian-

guiniscolle&us tumor , inpartc3liquaccrporum eo~

riimj quaecaputconcinnant,libr. finit. Eft autem is

humor piger & defes, tribufqueinlocis coliigitur .<>

aut inter Cutem & Pericranium , aut inter Cranium j

& Pericranium, aut inter Cranium , & Gerebri mem-fcranas • aliqui addtmt €X AStio quartum locum > intet

2.6 L CCerebrum , & ejus membranas, fed tunc nullam reci-*

pit curationem. Pueiulismaxime famiuaris morbuseft, & eorum proprius. Jvlultis autem de caufis aqueusilie humor colligitur , quaium alias evidences, aliae in-

terna? funt. Interna quidem eft , cum fponte fua vafa

capiris rarefcunt , & aquofam lllam fubftantiam , quae

fanguini miftaeft» in locunialiquemeffundnnc, un-

dc totum caput intumefcat. Externa vero evidens-

que caufa eft plaga , aut contufio, non omnis quidem 8

fed quse infantibus praefeitim ab obftetrice infertur

in puerperio, rudiiis coiuia&o, appreflbque eorum ca-

pice.

Hydromphalon, coitio , & concretio in umbilico eft

lentihumoris , quifub tunicaibidemcongeritiu• , &continctur, !ibr. finit. Gra?ce,'^».

Hydrcpkobm> id eft, aquct timidus. '^®* is pro-

prie dicitur , qui ex morfu canis rabidi } aquam refor-

midat 5 5>. method. 5. inde Hydrophobia , ld eft> aqu*

timoty ex rabidi animantis mordicatione prognatus*

Aliis ihtim , aliis quadragefimo die, aliis etiam ferius

fupervenic. Sed nemo eorum qui a rabiofocanede-

morfi fuerint, immunis abea affe&ioneeft > qui ne-

glexerit , aut malefubierit curationem , idquemaxi-

rae > fi corpore fuerit cacochymo & melancholico. Jn

tantum autcm aquam (nec eam modout fertur, fed

omneetiam liquoris gcnus) mctuunt, uteavisaani-

mo vehementiifime perturbentur. Res quidem admi*

ratione digna 1 cum ita affeoti canibus fere fimiles eva-

dant non mbdd rabie, latratibus & morfibus seqxie pc-

ftiferis, quibus obviam faftos pecuRC j kd calidd eciam

(kcaque intemperie & fiti. Hujuscaufasquiinvcfti-

garunt* exiftimanc eos aqua tantopere adverfari , quddeatanqir.m in fpeculo , intueantur fe rubenci facie,

torvis oculis , & fupra humanum morem efferatis :

uode non aquam moddj fed quicquid etiam pcllu-

ridffin eft, abhoircnt. Alii dicum fseri in iis Hydro-

phokiarr.i

D I C U . 6phohiam , quo Canis , a quo demorfifunt , imaginem

in aqua cernere fibi videantur. Nam uc fertur , eum

Philofophus quidam eo affeftu laboraret , & falso >

iicut caeteris , Canis fpecies ance oculos obverfaie-

tur, & propterea a bibendo deterrerecnr, animura for-

titer rccolligens , fecumque reputans, quam abfur-

dumGtcanemmbalneoverfari, aquam intrepkl^ bi-

biflec, fitimque explefiec, curationera eft confecu-

tus. Alii , metum aquse gigni docent , ab immodica

ficcitate, quafi in contrarium habitum mutata pe-

nitus humida eorura fu.bftantia. Sunt qui vanam efie

hujus rci caufaeinquifitionem dicant , ipfamque «-& nihilaliudefle, quam infania? exaera bilege-

nus. Eft enim magna hujus venenicum eohumore

fimihtudo, notumque eft valde differentes efleme-

lancholise differenths , ciimque omnium mehncho-licorut» communis fic metus , alios tamen alia ti-

mere.

BydropictyVlde Hyderici.

Hydrops ,' , eft aqua inter cutera , in quo per.

cutem extencam , fiveaer & flatus, five humor ali-

quis hi profundo conclufus, locatur ; fi igicur in mem~brana abdominis intcriore , Peritonao Gra?c& dlfta,

aer recludatur, fic Hydropis fpecies, qua?ficca ab Hip-pocrate vocatur ; fi verohumor, fic Jfciies, qui 8c

Bydrops aqnofm abeodem dicitur , 4. aphor. 11. Ejus

tres iunt fpecies : prima , *A[cit(s , «««W , quse fic ,

ciHm inter membranam Periconsum , & Inteftina ;

plurimusaquofushumorcoacervatur, qui locus , a-

quofo humorc , utris modo implecus videatur , unde

& utricularem appellant , Barbaricorruptavoce xAf-clitim. Altera , Tympania j TvpTrwixti ^tf,dicitur, quifit, ubi fiatus , acfpiritus copiofus , in

iifdem vencris locis congregatur ; Hoc nomine a

Tympano omnibus notiflimo inftrumemo, appellata

€ftj fi enim pulfetur venterinferior, mftar Tymp&uR 3 fonum

L C Qfonum cdit. Tertia Anafarca*'}, vcrt^x^ 1^<&*@•#{, dicitur,ficque quoties pcr totum cov-

pus humor pituitofus dififunditur , adeo uc inftar fpon-

giarum , aut papyri , univerfa caro permadida appa-

reat , idedque in ea totum corpus intumefcit, ac mor-tuo fimile evadit. Sed omnium ferc communia ifta

funt , quqd jecinorc vehementer refrigerato oriantur

fmtque depravata? fanguificationis fymptomata , five

primarid propter phlegmonem.aut fcirrhuniiaut aliud

vitjum , jecurmaI&afFe&umfit, five lege confortii,

quod illi cum aliis partibus intercedit , quodque om-nis h cachcxia initium fumat. Fieri qidcm non poteft

nt hydrops ullus citra hepatis tefrigerationem gigna-

iur : id quod illi contingit tum per fe , tum etiam lie-

nc• autvcntriculorefrigerato. Compatitur praetcrea

alvo & intefiinis , maximejejuno, pulmoni, renibus,

& fepco tranfverfo. Sed & immodica pcr harmorrhoi-

das , aututerum, autdyfenceriam, fanguinis evacua-

tio , hydropcm gignit , ficuc & confuctae vacuationi$

fuppreifiofHis cnim de caufis refrigeratur hepar, poft

verd aliquando& durumfitc Quamvis autecn frigida

intemperies hydropem pariat , omnes tamen hydropi-

ci & fcbricitant & fitiunt , quod humor circa vifcera

defes nec perflatus^falfedinem putredinemque colljgac.

Sedfebrisquamvisaifidua,lenta tameneft, cumpul-fu parvo. Adhsec omnes fpirandi difficultatem , cuTrnoreip, gravitatcm » colorem vinofum,cibique fafli-

dium incurrunt.

Hydrops aquoft4S> Sc ficatiy vide Hydropf.Hydrops mateflj, vide Diahetes.

Hydrops in vaiurinale, vide Diahetes,

Hycloeides, vidc Cryftallmui,

jiygieia, id eft, SanitM-, eftafifeftio, conftuutioquepartium, cujus ope, fun&iones fecundum naturam edi-$nqs , i. meth.p. Indc £><«»« falubris medicinae pars

*il, qwae fanitatem tuetqr, & immjnemes raorbos prae-

cav«,

D I C Q . 6$isavec, libr, Jntrod, cap. 7. *«« (per fyncopen tyem)

Emplaftrum etiam Cephalicumeft, gudd & Pana-

ctam , & Triumfratrurn vocant. Hcras «y'«*» facic ad

nomas , & omnia ulcera maligna. Valet ad plurima,

ad quae commendat ipfum Aecius, libr. 15. cap.de

Emplaii. Cephal. u^etvh verd , cseteras medicina; par-

tesdignitateantcceliic , duobufquefurorniscontinetur

prafceptis: optimc valentia corpora iimilibus effe con-

fervanda.• quae pariim ab optima conftitutione de*

fcifcunCt aucquodammodoad neucrum iiatum acce-

dunc, modicocofitrariorum ufuad mediocntacem re-

vocanda eflc. Icaqueadeam peninenc aeiis, cibi, po-

tus, exercitationum, fomni, vigiliarum, excrctionnm,

atque affc&uurn aipimi diiciirHina ; de quibus Gale-

nus copiofifllme diiferiuc. vywhy falubre cripliciter

apud Medicos dicitur.* uc corpus, m cauD, 11 1 fignum.

Salubreautem corpus ti iplicicer dicicur ; auc fimpli-

cicer } quddabipfo natiiraeortu bonamhabetcempc-raturam in fimplicibus & primis particuUs , arquc mhisquaeexipfiscomponuntur, eft commenfuratum

,

aut, uc nunc, qudd in prsefenu eft , fanum. Eft verd &hocipfotcmpore quofanum exiftic , fi ncn optimam >

ac fibi propriam habens teroperaturam , uc tnulctim

autem , qudd a conftitutione optima nonadmodumdeficit, ut explicat Galemis in arc, med.

Hygrotyrfoeele , id eft, aquofm , fimu! & varieofm ra~

mtx , eft dilatatio vaforum teftem nutriencium, & leru

ti humoris copiofiiiimi in Scrotialiqua partecollc-

&io,lib. finitc

Hymetit Hymenceony \\de Coliiculum.

Hvoeidest five Hypfiloeides, five Lambdoeides , a Gmi-litudine, quamcum r, & , (quaeinverfa, non eit

vald^diffimilisab ) Gra:cisIitterisobcinet» didiumeft os capici gutturis incumbens , re&um fecundumcolli longitudinem , & Jenicer cavum, pluribus officu-

lis contexuiiu , & ad radicem lingiwe ficura , firraa-

R 4 men-

2*4 LEXICONptentum eft linguas & laryngis mufculorum. Os nim-que ejus maximum , quod cociusoifis vdutbafiseft,

anterioreparcead fecuritatemgibbumeft , pofteriore

lhiguam fpeftance cavtim, ad continendum• Huic au-

tem aiia duo utrinqne oflicula, ve!uc duo cornua uniun-

tur .• unum brevius & inferius, ofle unico conftans , in

thyreoeides (eft aurem laryngiscarcilago) apophyfimprcelongam inierto : alterumgracilius , longius , ro-

iundius , ofiiculis tribus vel quatuor colligatis invi-

cem » ad ftyloeidis radicem afcendentibus conflatum »•

Quo loco quibufdam, praefercim mulieribus ligamen•

ta fiint tantum fine ofliculis, ab ofle hyoeide ad ftyloei-

dcs afcendentia. Eftautem os hyoeidesquadrupedi-

bus multum diverfum ab humano, libr. demufcuL•diileft. cap. ?. quod & Pbaryngttbron vocant> lib. devocal. tnftr, diffeft. capit. c.

Hypelata % Cdtotherica , five DejeEloria medicamenta,

func> qiKferenes,veficam» & gibbam jecinorispartem,

cum muico vitiofo fucco func referca , expurgant > 7.

inethod. 15.

Hvperboiicafigura corporn eft, quoties quatuor mcm-bra, Grxce £«, id eft> Crura , ac Maruti^aui fummecxtenduntur,autimmodiceinfleftuntur,ipfaitemfpi-

lia , cujus partes vcrcebrce quoque iti cervice exiftunt,

cumplMsnirwiumincmvatur, autextenditur, i.pro-

gnoft.ij,

Hfyacutbarftf,Y<s$f&%cftBi , Superpurgatio, immodi-C3 eft tx medicamento violentiori epoco purgatio , in

caiisa ergo eft visnimia medicamenti, quod vafa ad

yentrem attinemia, mordens , aperiens, & contincnter

irritans, atqueconvellens, corporacota» corundem-que omnes vires naturales cumprimis enervatac dif-

folvit. Sed ciim tnicto vafa modice pateant , nec mu!-

tiiai imbecilla fim, non niii quod cenuiifimum eft , mi-nimeqttenauiras.familiire trxceraitur. Tandern verd

va.Qs tpip mplcum dshifccncibus , tum imbeciliioribtis

red-

MEDICUM. 16$

fedditis , fuccedit eorum vacuatio , quse funt nauiras

chariflima. Quamobrem in b(z^^%<-ik primum flava

bilisj deinde picuita , demum acra bilis,poftremdfan-

guis, (quippequcmfanguinem naturahabe: famiiia-

riifimum) excernitur, initio tenuiflimus , demum craf-

fiflimus : Icaque rrjedicamentod2topituitam ducen-

te, fi immodica fiat purgatio, primum fiava bilis , moxatra, ulcimo loco fanguis excernitur. Si vero qudd fla-

vamducacbilemexhibitum fit, pituita fequetur , ter-

tiaacra bilis , quartusrandem ianguis. Quod fi medi-camentum dacum iit atram bilem purgans , caoi qui-

dem primum vacuabit, deinde flavam,pofiea pituitam,

poftremo fanguinem, tanquam ex inanitis j im vafculis

«ffluentem. Cum enim ea non ampliils in fe concinere

alios fuccos pree imbecillicate poflinc , eorum vero ora

aperta fuerinr, nec irritaie medicamentum definat» nec

familiarem praetereafuccuni poffit attrahere, nccefie

cft reliquoscoordine, quem diximus , excerni. Si ve-

ldhumoris velfanguinisevaciiatio, fpontefiat. ana-tura , vel fanguinis , vel humorum mulcicudine aggra-

vatSj &adipforumqu2eonerofafiinc, evacuationem

excitata,& modum obtinere ncqueimc > Hvptrcrifis di-

picur, fea Supervacuatio, 3. proirhee. f

.

Hypercrifis, vide Hypercatbarfis.

Hypttoa, yVo?**, eii pars oris fuperior, modice con-

cav3 , foramtnuiis pemifa » per qua? a cerebro pituira

ad os defcendic. Excenditur afaucibusaddentesuf-que, & in fbrnicis auc camerae modum concava eft, fed

leniccr, nec fupra modum , ut iis accidit qdi funt acu-

tocapite, utlibr. 6. Epidem. Hippocratesannotavk,JLatine Palatum,8c Btfis cerebvi , ajfe fphenoeidefirmata ;

qudd propcerea .Galen. 75 «J -w ^»*» •«> aliquandoappellat.

Hvperfarcon, ulcus eft, cui carofupercrefcit , veluti

Hypsrfarcofis, carnis excrefcentia, YVaf*ifk&ft Grcece»

f, inetb. i» & 3 . mech. s. Neqire in uiceribus folum s

5 veium

z66 L Cveriimetiaminoculis, auribus, gingivis, nafo, tefti^

culis, & aliis plerifque paitibus caro iupcrcrefcit. Eftigitur moi bus in incommoderatione magnitudinis, fi-

ve ex eo genere qudd in quantitate , magnitudineve

partium ipectatur ; Icaque vel exfcindi debet, vel me^dicamentis cathsereticis abfumi. Hujufmodi incre-

roenti pra?cipua caufa eft boni fanguinis in carnem ube-

rior affluxus: Quare curacioejusperficicuriis , qu«e

concrariam farcocicis habent iaculcatem: vocantur au«

cem ea tyftuiiiimp,

Hype^ocotes membran*, tive Subcingtnus , funt, quae

telse araneorum fimiles , nacura fimplices, inrernam

utramqus thoracis regionem fubcingunt .• quae vero

re&ae ad jugulum ufque perfeiuntur , Diaphrattonus ,

id eft, hitercipkntes, five lnterjepiwtes ; ubi aucem pul-

monicohaerefcunt.hujus Operimentum dicuntur , 5. dc

anac. adm. capit. 8. Has ipfaspleurse tunicas,omnium

fpirationis inftrumentorum communes eiTe , comrau-

nemque us largiri tunicam, fcribit Galenus, 7. de ana-

tom. adm. cap. 2. vide Cingentes.

Hjpnoticummedicamentum eft, qudd fomnum conci*

liat, iw»Wi » Soporemque & Cataphoram, epotummolitur : refrigerat cnim corpus , & fenfum eo ufquc

ftupefacit , ut , pauld liberalius ebibatur s mortemquoque affcrat, f.firopl.cap. 19. vide Narcoticum.

Hypocaumata , id eft , calorts twflrifomites » alimenta

nominant juxta omnium philofophoi um dogma , qui

eorum, quse animalia conftituunc, Elementorura »

Ignem maxime vitae effe caufam exiftimarunt,qui iur-

fum fuis pabulis, tanquarrt alimcntis alitur, ut lucernae

fiammai o!eo, 1. aphor. 14.

Hypocbcomenn , id eft , Suffufi , 6. de fanitat. tuend.

cap s>•

Hypochondriai id eft , Sulcartilagmea, aut quafi dicas,

fubcaYtiUginihuifofita, funr paites illae , qusefubven-

tiiculi ore,ad partern exterkrena apparent» cujufmoii

iunc

D C U . iCj

funtmufculi,qui expann, membrana? pra?tenui,veluti

Araneae» quam Peritonaon vocantj incumbunc, extrinr

fecus verd cucc conceguncur. ^EqLiivocoaucemcunj

hisvocabulo, etiam interiora vifceravocamus H;po-

thondria, quoniam & ipfa fwb cartilaginibus nocharumcoftarumabinterioriparceexiftuntiJibr. Jntr. cap. 10.

In priori figniiicaco , difturn , ftkrtj ab Hypocbondrm

znndtrAta 7 id eft, omnium febrium acutai um , quae ab

Hypochondriti proliicifcumur , funt miciflimae : iu po-

fteriori fignificatOjquando voce Hypocbor.driorum coir.»

ple&imur, Ventrem, JecurjLienem, & Scptum tranf-

verfum»qua?darn maligna, qusedam mitesfum, com. i.

in 3. de morb. vtilg. Arque in hoc fecundo (igniiica-

to j Hypocbondrion , '^^-, ab Epigaitrio non di-

flinguitur. Ubi Hippocraces thpocbondrmn fiinpJi-

citernominatidextrum interpretacur, propterexcel-

lentiam, qua? prseftat altei i.

Hypochondriacw, five FUtuefm ajftRits, qui & fimpli-

citer Melancbolia dicitur Hypocbondriaca , morbus ekex tertio nielancholia? genere , a ventriculo & tiniti-

rnarum partium ex afFe&u p. n. orcum ducens , pravis

fympcomatibus flipatus,imprimis inetu , & mceftitiL

ldem alvi dejeftione , vomicione, pioba conco&ionc,

& ruciibuslevacur, 3.deloc.afF.cap. 7. Giasce '-gifynticvi fiiXecy^xiit dicitur.

Hypocbyma , (qua? & Hsfochyfis) eft cniil humomcoalitio» in cornea membraru, vel inter coineam, tu-

nicam, & ciyftaliinum humorem, juxta pupillam con-cretio .• Qua in re; Hjpocbymaios, & Glaucoma$os, dif-

ferentiam recentiorespofuere,dicenres , 7» usw^*,non aliud cife, quam humorem lliic concrecumj*ji/y^<« aucem alcciationemeiT^humoriscryftallini, mglaucum colorem ab humiditatequiidam intraipfumcongefla , cum tamen veteribus Medicis , idem cfiec

nterque affe&us: nec tamen hocfolodifferunt, fed

etiam , qudd omncs fuffufione bborantes » luceiw mUdeant

i68 L I Cdeant multam, 3ut paucam .• qui vero vxotozv.tyt

\ qui-

que« > paciuntur, liicemomninonullamcer-

nant. Eit autem Suffufio duplex j una , proprie di&a,

quse eft oculorum per fe fuflfuibrum morbus , ab hu-

more craflb pupillam obfcurante i alcera vero impro-

prie, in qua oaili non primo , & per fe patiuntur , fed

vifi qusedam vifis proprie fuflfuforum fimiliareprae-

fencanr , quas eft per confcnfum fuffufio , (uc illa per

eflentiam) five a venniculo iuriumad oculos afcen-

dendo, five a cerebro deorfum, fi ve a coto corpore , ut

in&biibus, crifi inftanteperfanguinisfluorem etiari-

bus. vide Glaucofis. Alia etiam Suffufio recens eft , &quKnondumradicesegit; alia verd confivmataeft, &cx toto concrevit .• quas quomodo ab invicem diftin-

guereoporteat, Paulus libr. 6. hcc modoexplicavit.•

Oculus fuffiifione tentacus , concluditur , & palpebra

magno digko ad ociilum premitur , eique adducitur

,

(imulque hac iilac exprimitur, deindeoculoaperto

perattence fuffufionem contemplamur : in iis emm iri

cjuibus humor nondum coaluic , fufio qua?dam cx di-

giti impreflione oborirur, acprimumlatiorapparec,

rurfus in fuam & figuram & magnitudinem recurrit

:

Atinconfirmatis fufFiiiionibusnuIlaimmutatio, nec

lacicudinis, necfigurae, eximprefiTuraobvenit. Quo-niam verd commune hoc efl fignum , & eorum in qui-

busmodice, & illorum inquibus fupramodum hu-

mor concicvit , coloie ipfas difcernemus. Nam fi fer-

ri, aut marinse aqua? , aut plumbi colorem fuflfulio ha-

beat, moderate coaluir , & ad edu&ionem idonea red-

ditur veid gypfo aut grandinifimiliscoloriuffu-

fionis eft, fupra quam par eft, concrevit.

Hyjtogaflrion, vide Jlbdomm.

Hypoglojjis , medicamencum eft , leniens, !a?vigar)S|

&comgens3fperitatesafpera?arteiia?, quin & omne,

quodin viisfpiritalibusinflammationis reliquuipeft,

eoncoquit * & perfanacj quud medicaiHentum, quia

lingu*

D I C U . 2tylingtiaeftibditur, eoquepaulatim liquefcente, afpeia?

arteriaefummummadefcic, & irrigatur , ob id T'™-»< dicitiir, dequibusfublinguacibus priefidiis,

Galenusfusc, 7. decomp.med.loc. Ejufmodiphar*

maca parantur ex paffo , gummi, tragacantha, glycyr-

rhiza , quibus fi libet addere detergentia , conveniene

mel defpumatum> amygdalse* refina, terebinthina , fi«

gus, uva paiTa, femen indis, & aiia hujufmodi.Oportet

autem reniti tufll, & ne excitetur cavere. Oblu&ainesaucem ut ne cufiiant, quod ex pharmacodefiuit , in

afperam arteriam excipientjvide uirttriace. Hypcglokfisetiam dicitur inferior Iingua? pars , qusefubjtftam

attingitm3xil!am.

HypophoraSunt fiflute,& vitia profunda» qua? dehif.

cunt, ut finus,ulcera, aiiaque hujufmodi omnia.quae exdefeotu replaione defideranr, 3cq; indicanc, 1. Jntr.c.3*

Hypophyfis, feu Bypochyfu, id eft, Suffufioj 3. meth.i»

Hcpopyos vocamus , quibus pus in oculis congrega-

tum eli, qudd vacuari foler, divisa1

ea tunica, quae cor•

nu eft iimilis, pauldfupralocumquoccinmictuntuirinter ie tunicae oculi univerfse, quem alii himj alii Stt-

pbanon , alii Coronam vocant , difFertque ab Hypocby*

?»*»«> inquononpus,fed levis quaedam nebtila, tuni-

cis oculi intei ponkur, 14. method. cap. 1 p. Quod au-tem Hypopyon fub oculis fiat , nomen ipium indicat*

jdem enim eft, veluti.fi quis Hypopbthalmiam dicat >

qudd ipfum fub oculis fonat• Lft autem cx genereeffufionum , & Ecchymomatum appeihtarum j Ap-pellantka Hippocrates, & aliimulti iVkdici.circacu-

tem affe&ior.em, cumtenuibus in ipsa veniscontu-fis , ftngttis per fiiTuras cfFunditur, non uno loco acer-

vatim, ac ftatim ita excretus m grumcs cou ; fed poft-

quam per Diapedefim , tffbfio iih efi fa&a, runc enimreroporis progreiiu , comingic livefcerc & denigrari

cculum,paivisnin»irum grumulis, exdifteifoin mul-ta* cutis partes fenguine cwftis, 5. de compof. medic*

loc•

27o LEXICONloc. capit. . & libr. de VirtuteCentaurea? , capie. 4."

^»•/> ^4 Y*sr«&« Giseci voc2nc. Sunc autem £"£»»*-

trw* fympcomata doior pulfatoiius vehemens , ruborocuii totiu5, & temporum dolor.

Hypophibalmia, & Hypopbihalmium, vide Hypopyos.

Hypofarc^ qua? & Hvpofarcidmm^ Epifarcidiufndi»

citur , fpecics hydropis eft , iu qua habitus tocius cor-

poris pituit^ plenus redditur , 4.deratvi&. 11. vide

Anafarca.

HypofphtgmAta, plagas oculi illacaSj & obortas ex eis

cruentas fufFufiones , appellant , 4• de compof. medic.

ioc. cap. S.fpecies 4 c*t%v. Fic autemeumrup-tis aut contulis ex plagj vafis , quae in ocuiorum tu-

nicis habentiir^ fed iis maxime» qua?funtinadnac£

membrani, fanguis fubeamfubit ; ac piimum qui-

dem is rubet , pottca verd livefcit. Eornm qui fic af-

fe&i funt, hoc unum fymptoma eife dicitiir,quc>d quae-

cunque videatu. rubra eiie putcnc> ut Galenus libr. de

fympc. cauf. annocavit, fed praefertim recente ma!o .*

obidetianiab Archigene <*,«&»'*«*« diftiim cfTe pu-

tanc: Sedtamen «w^A^gcncraliusdicitur, quam7<<*.

HypofpadtaU '#«#& , ii funt > qtribus ob vin-

culum , quod ad finem virgae habent , meatus femina-

lis eft coneortus, & ob laefa genitaiia fieriles ftffit , non

qudd femcn fcecundum non habeant , fcd qudd in viri

ga? flexibus hasrens ferri prorfus uequeac , refta 111 nte-

rum, quam rem curatio ipfa comprobac, vinculo enim

abiciflTo, genefant, 15 de ufuparc.cjpit. 3. K.fye«, fi-

te %«»*$i*fAii» 9 hoceftj Canem, vel Caninum vineu-

lum vocanc id, quo cutis membri gehitalifi cum Glan-

de colligatur • vitiurn idaprimaoriginecontrahitur.

Et quia Glans non recta forata eit , fed fob eo vincnlo,

qui nc affefti func , urinam quoque anterius ftcere nc-

nueunti nifi pudendum i<\ pubem refleftant; difiTeruni

$y, ^-my, Quod dicantur cam viri quam

D C U . *7*

imilieres» quibus anus aut genitalia perforata non funtt

five id ex natura fic, fivc ex morbo acciderit>carne vcl

membranafupercrefcencej & meacum obftiuente.

Hypofiafis, five Sedimemumy eft id» qudd in urina re-

fidet , tanquam craflior urinse portio , & in fanis qui-

dem tertiae conco&ionis cxcremencoi um, in aegris ve=

rd morbidi fucci pars , ab urinae liquore fecreta , & in

fundo fubfidens , Iib. de urinis , cap. 1 6. Licet gene-

ralitcr quidquid fubfidet, atque in lmo cujufque Iiqui-

dioris excrementi fubfiftit 3 Hypoflafis fit ; qua? ciaflior

urinae pars, fiadfupremam iuperticicm terminatur

,

dicitur Nubecula ; ad mediam regionem, Sufpenfum ;

fi profundiore parte ioferiorem locum occupet , dici-

tur Hypoflafis j ibidem , cap. 1

1

. quae fi divulfa non fit,

fed continuai apud Hippoc. dicitur Plana-} quod fi per

omne tempus fui fimilis elt , ita uc , fi prirno die fit co-

fta> fit eciam poftero die 5 & infuper quae fedimentum*

& humorem urinarium habet non diltantem a fe » fed

totum fibi sequalem , quajque concinuo fibi iimilis

perfeverat, <tqualis apud Hippocratem dicitur , ibidemcapic, 38. Opcima urina veficae (cui maxime facultas

inert urinam concoquendi > ficuc & renibusattrahen-

di)optime fe habentis indicium primdeft ; feeundo

»

renum % tertio , fanguims & vaforum quibus ipfe con-tinetur \ quartd . jeeinoris ; deinde verd ventriculi.

Sic enim urinae conco&io procedit , nec potefl fub-

iequens pra?eedentis vitium omninocorrigere& ab~

olere, Quamobrem fi optima eft Hypoflafis $ veficl'

prodiens , omnibus iis in partibus optimam fa&am ef-

Fe conco&ionem teifctur , & proindc par&fnft folida-

rum robur, vimque caloris nativi oftendit, ficut e coivnariomala , partium iolidarum

3 & calomimbecilli-ratcm , a quo cereum eft, omnia naturse opera perfici:

Ad hunc modum in mammis hc , in teftibtisfemen t

i-n abfeeflibus pusalbum evadic , ex continua vaforumvnervoiwm i iig^meniormnj membranarum , cartilagi»

17z L I Gnum, oflUim , & reliqujrum folidarum partium , qudi

futit in fede affe&a, akeratione. Qudd ad ejus fubftaU*

tiam quoque pertinet Hypoftafin , & confjftemia &eopiamediocremeiTeoporcecpraeterea, quaeomniumtriaximalauseft>aibam,la?veni, & cequalem. Horumenim trium lignorum in Hypoftafi tanta vis cft , ut its

tantum ciibus optimam urinam Mcdici deSnierinc.Si

enim ha?c adfint , reliquorum nullum omnino defucu-

rum viderur .• Sunc namque perfeftse concoclionis in-

dici3> cx qua reiiqua? omnes notee dependent. Nec ta-

men ulla HypoiUfis perie&e co&a eit , fcd cum fit cx

genere excremencorum , aliquid prseter naturam in fe

contineat, necefie eft. Qiiicquid eniiri 3limenci in fan-

guinem converci non poteft, iubfidet in urina. Jtaque

prouc concocta apparec j fanguinem eriam undc mana-

vit> tantiitn decoftum eife deelarar. CraiTaenim craf-

fum> fublimis flatulentum , flava biliofum , iivida vei

nigra melancholicum au: corruptum figflificat. Exconfequenti verd caSoris nativi , a quo conco&io per-

ficicurjvim aucimbeciilkatem denocat.

Hypothenar, id eft > fubvola, pars ea manus eft, quas

opYonitur vol* m*nus y quxTbtnardiciaxt t libr. ia-

crod. C3p. io.

Hypfiloeidts, vide Hyocides os.

Hjflera, id eft, VtmiJiVidvaMrtrix, fcstus geOandi

five gencracionis organum.foris nervoftim , intus car-

nofius, diciturque a Grascis y'W$6 , qudd poitrema ik

parcium omnium, lib. finic. XJndtbyfiericamulier » id

eft, ab utero fuflocata> ilve hunc affe&um uterifuffoca-

ihmm-i iive fpirationnob uterum ablationem vocitcs , quo

incerdum muliercsjfincfenfuimmobiles jjccnc, cumnullo , aut paivo, aut quam obfcuriifimo pulfti , inter-

dum mitiori exiftente rnalo fentierites , & movcri po-

tentes, atqueincegraratione.• tamcnanimidefcftio-

ne > & difficili fpirationc laboranres , etismcrura, &brachiacontrahunt, 5. de loc.aff. 5. Pr<tfocattts ettim

utera-

D I C . 7£uterarhs vocant ,id eft, uterolaborantes , comm. i. iu

6. de rnorb. vnlg.i. unde Hyfteralgia, uteri dolor: Hy*fiericustypm , & morbuf> acceifionis eft recardatio,cura

poitenor acceflio ferius invaferic, quam prascedensi

I.

o r , vide Piluros.

lanhrix vena , id t&yVma porta > 6. de placie*

cap. 5 .

lchor, eft tenue excrementum ulceris,ut fordes

craifum, 3. method. 3. Vocatetiarn lchores Hippocra-tes>tenues,acres,aquofas ,& mordacesfanguinis hu-niidirates , languinis veluti vehicula j 4. de rac. vi&. *.

Appellac adhuc lcbores > fupei fluas finies , quas corpus

acervat , ex quarum vapore, non foliim c2pitis doIoreS

nonnullis oboriuntur , fed etiaro fuffuforurrufympto-

mata; aliquibusvero & Comitialis convulGo conci-

tJtur, tf.de nmirat.tuend. capic. <?. Dicuntur adhucJcbores , fluences humiditaces ex Coryza , & Catarrhoi

x. de rat. vift. 44. Grsece %» dicitur ; ex Latinis

quid?m vertunt , ferofum humorem , quidam aquofam ,

quidani f«w«ew,alii veio>/4Mi«wintei;prec3ntur. lcho-

roiides autem fanguts non fimpliciter tenuis,&aquo-fus abHippocratevocatur: fed qui venenosa aliqua*

& malign^ facukateprseditus fic : unde Galenus exPlacone; lch»r autem ,l~afiguinbquidemferum, mi-tis ; nigrae verd, bilis, acris, & ferus. Icboroeidfs quo-que fanguis vocatur, in feipfo piavam ac tenuem hu-midkatem continens , raordacem, & erodentem , nonaqueam , & morfu carencem , commentar. . in 6. demorb. vulg. 38. Celfuslib.f.capit. itf. /^S^dicitfa-

niei fpcciem e(Te tenuis , fubalbidae , & ex malc ulcere

exeuntis , maximeque ubi nervolsefo infiammatiofe-

cucaeft. Ego vero ficdijudicandum cenfeo, uc in-

tra corpus quidern «#*$ » aquofa vel feroiaburoiditas p

§ fivs

i74- L I C

five fanguinis, five alcerius humoris LatinS reddi ptffc

lit, extra corpus vero faniem verti debere. Sic Plinius

inaifati jecinoris faniem appellavit , eum humoremfignificans, quia jecinore,dumaiTatur,cnianat. Itar

queapud Galenum , tenueinulceribusexcrementum

non abfurde fanies exponitutv Et in capitis vitiis, quae

«X^es vocancur , ** fanies noninepte verti poiTunt

;

Vide Sordes.

lHcros, eft difcoloratio ex flava bile, fui fervante na-

iuram , una cum fanguineper totum corpusdelata p

. ad Giauccn. i. fic diftum hoc malum , vcl ab Ave,quse Graecis iW^, Latinis vero GalbuUaxcit^x^

hsec enim fi fpeftetup,fanari malum dieunc , & Avcmmori \ velab Avc, qua: Jttinos,, *>©- Grsecis, MiUvus Latinis appellatur; oculi fiquidem , brc vitiola^

borantium, Milvinisoculisfimiles, hoctft, Auncolo-res videntur ; vel amuftela* fylveftri, oua?auricolores

oculos habet, & Graecis '- , Latims Viverra nomi-nacur. Eriam fygins rnorbns dicirur > quoniam mulfo s

(quod genuspotionisin RegumdelKiKserat)curaba-

tur, rebufqneomnibus hc-minis mentem exhilaranti-

bus. ^ar/goquoquenominatur a CellOjab Auri colo-

re , quem bilis , per univeifum diffufa corpus refert*

tArquatut denique nuncupatur , quodejufdemcoloris

refpe&u referat eceleitis arcusfimilitudinem. Oritur

proptcr caufarum diverfitacem: Aliquandoemm fit

ab obftnielione illius veiica?» quse bilem excipit.Tune

autem bilis non patencibus iilis meatibus, per quos fe-

ccrni & evacuari deber, regurgitat in jecur & venas, &fanguine pennifta effanditur in univerfum habitum*

Indecotaciuisflavefcitaureocoloie/edinprimisocu-

li, in quibus viciofus color propcer ingenitum illis can-

dorem h>agis confpicnus eft. Et quia deftinatis a na-

turS locis non poteft excerni, maxima fui parte propel-

Jicur a natura in renes una cum urina > eamque coiore

iuo iniicit, & craflam impuramque reddic ; e concrario

auccm

D I C U . ijf

anccm inteftina bile vacua funt , & eorum excrementa

candida ; dejiciendi autem cupiditas nulla vel fegnis

admodum. Alia JftiWfpecieseft, quam nullaparicob-

ftruftio, fed vel caiida& ficcatouuscorporis, maxumeque hepatis intcmperies , vel facultatisfecretricis

imbccillitas.• illaquidemquod multarrt l iiem gignat

toco corpore, ha?c verd , quddgenitam fecernerea\

fanguine non poifit. Ea hoc uno argumento maximedeprehcnditur, qudd inteftina, & quse in his continen-

tur excrementa mulca bile>perinde atque reliqua? cor-

poris partes, pcrfuiafint. Ad hancfpeciemreferripo-

tericis lBtrm> quiavenenatorum morfibusaucpompharmacorum deleteriorum folec contingere , quique

nafcitur ab omni alio jecinoris virio quo fanguis de-

pravatur , &flavus, vel porraceus , vel pal'idus> vel

plumbeus evadic, five id inflammatio fit, five duricies»

five compofitus ex utroque morbus. Tertia auteni

JBeri fpecies eft , qui fic pei" morborum bilioforum cri-

fes. Natura cnim aliquando bilem quse morbum fccic

ad cucem propcllit , unde color biliofus univerfo cor-

pori inducitur. Caeterum, qua? di&a func omnia, com»munia funttam flavoquam nigro I&ero: quddI&erus niger non fic obftru&ione illius veficulse bilem

continentis, fedlienis, quodqueineononflavabilis B

fed nigra efFufa fit in corpus , & proinde color non fla•

Vus, fed nigerappareat.

lButy cft arcerias motus, ta&ui occurrens > interval-

lum aucem , eft tempus interpofitum inter duos I&us

»

quodiftenditur, comrahkurque arceria , depulf.adTyrones, cap. 4.

Idea morbhid eft 3 Morlitjfentia, 3. de crif. 4.

IdiopathiatY&tmlfa», propriu* affeftus eft , qui &«90»to"h$«« , id eft , primarius affeftus dicicur, ex ad-

verib diftin&us ab aff&u ptr confenfum : feu pcr vici*

niam, & fccundarium. fcu pofteriorem .• Ei verd , qui

per confenfum infeftat , qui$ , quod hv-np-

t76 L C*w3-«#dicitur, proprium opponimus , . deloc.aff.j*

Per conftnfum autem affici mbus raodis membrura ali-

quod dicitur , ve! propcer viciniam , vel propcer terni-

liaritacemgeneris, vel opeiis: genern iubi nervofum.

nervofo > venofum venofo confentit ; opern9Lum mam-mae, & ihorax, pai tibus genicaiibus condolet> com.3.

in 3. dc morb. vulg. 4. vide Sympathia.

Idhfyncrafia , id eft > corporum proprietas ,& con-

veniemia, ac cujuflibct peculiaris eemperatura, 3. me»thod, 2.& 7.

Jecoraria vena, vide Cai;* iwi*.

lecoris vena, vide CboUdocos.

lecurtviae H<par.

Itjunum intefimum » fecundum eft inteflinum in or-

dine , quod a Duodeno inteftino (quod vocant) mul-

tifari-jm inorbes convoivitur , valorum cotnplunumferie contextos : Dicitur aucem jejunum , quod iemper

cibo vacuum reperiatur, 6. deanacom.admod. cap. 9.

quapropterNij*? , hoceft » ;>;«&/«», appellatur , quodfemperinanepermaneacnec canrillum quidemin fe

ipfo alimerui coiuineat, 5. de ufu part. cap. 3.

Igmm , fuo nioie Hippocrac. /*&/«» vtktmtntifjimam

appellat, com, 3. in 1° de morb. vulg. 19.

Ignts facer r iacCh Erijypdas , 8. de plac. 4. & libr. dc

P-urg. rned. faccap. 5. vide Saccrignn,

iit ,,aiias, Kstsaif jlocus appeliatur,qui eftintertho-

racem , & os cojxa? , propterea quod Kevsc» , id eft , ca-

vum • & vajcuum > depreiiumque eft , 1. de his qua? meiedic.ns. Toca ea regio inanis videtur , fi mhi cuminferis^uamfuperispartibiis, utrisqueoiTeis confera-*

tur. Quemlocum ecianv.Grseci A«^^ ap^ellant,

quiinter thoracis & iliorum pflfa fubiidec , propterca

qudd eo loco cinguhim circundacur , imde &%t>m etiam nominant> fecundo dc fra&* 70.

I/co» ,«» , inteftinum eil ordine a vencriculo ter-

tku&r qutid incipitubi jcjuouwi defiiuti co iciiicet

MEDICIIM. i77loco,inquochyIusjam craffior effe&us incipit con-

fifttre : chyius enim admodum Iiquidus ventricuio

prodiens ,facile pcr Ecphyfim & Jejunum lnteftinum.

effluic : exu&us verd a venis qua? je/unum cnxum-ftanc , actra&aque liqutdiore ejus parce , paulo craifior

reddicur, & in Ileo diucius cunftacur, prseferum obtu-

s^jambilisacrimomain JEicphyiim excrecas, lleoque

ab ea minus demorfo ltque irricato , dicicurque «£,mukis anfra&ibus 3 & circumvoliitioiiibus, idem

ve & AswTi^hoceftjiew/^fimplicicerdicicurjno-

mine ciuobusetiam fupenonbus communi. qm pan-

te aflfefta, obftru&a , & inflamni3c^ , nomen deiiimpiic

is morbtis peracutus,qui J/eoj 3 Graece «$ appel-

latur, fed nihil vecat in craftiori inceitmocolo > eun-

dcrn affettum progigni , fed rmtiorem» & minus mor-tiferum , comm. i. in 3 . de morb. vu!g. Licec aliqui

eundem inplentoreinteiUnofa&um vocent «, in

tenuiori«Aio$,(cumprias^* diceretur) quddper eum inteftina «,^ , id eft > convolvi , videantur

;

unds qmdam Latine Vofoulum dixere : Cbordapfum 311-

tem j qudd qui manura loco dolenci admoveric ex ten-

iionc > *?%?$}5 Oc7ttstbcj , hoc eft > Chordam attingen vi»

deitur, 3.aph. n. &rf. aph. 44. Sunc autem hujus

morbi fymptomata , fignaque ventris tormina, ftoma-chus mulca humtditate perfufiis,exolutionesanimi,

rudtus inanes , vomitus pituitofi & biliofi , & inde ali-

qujndo defipientise , & convulliones. Morituris veidfudor frigidus, urina? difficultas, podex ica aihi&us, ut

veiipeciiliextremumnequeatadmittere, & vomicioftercoris. Vcruai hasc omnia non omnibus parirer con-tingunc : unum tantum efl huic morbo proprium inie-

parabile ,quod nihil ad inferior3 defcendac , nili force

liquida quasdam pauca & ferofa. Vomitus non femperadeii,fed morbo cancum exitiali. Qudd fi vehementi-usasger laboret , ftercus in os ufque afcendic , & fingul-

tys oricur, Cilm enioi inccflina, quse hoc raalo centan-

S } tur.

'7 8 LEXICON

tur, appetant k fe expellerc quod nocet , quodque jani

longo tempore csepiccflfc moleftum , necfepropterobftruftionemexonerarepoflint, concitantviolentius

noxiam materiam, & in partes fuperiores contra natu-

ram propellunc. Obftruftionis autem caufa? func cru-

ditates , & continua ciborum corruptio , lethalia me-dicamenta, Enterocele> lnflammatio, Colicusaflfe-

&us> & aliquando ftercoris nimia reficcario.

llingusy tytypti eft tenebricofa vertigo , quae fic,

cum humor crudus, cum flatuofocraflbfpiritu,inca=

pite movetur, & idcirco praecedit Epilepfiam, &.Apoplexiam, 3. aphor. 17.

llium, *ap*urc?& , eft apophyfis offis facri, fuperna,

& ampla , continens intus vencris imipartem pluri-

mam , tangcnfque Ilia. Os enim facrum tres habec

apophyies recfcas , nec deorfum , nec furfum repentes

,

Ilium , Cox<e , & Puhit os : tamen os totum , faepe Ostiium vocamus, quod id raagnitudine , & craffitie prse-

polleatreliquis.

JHegitimaeofl<e, quae Nothaj Spuria, & Mtndofadl-cuntur, 5. de anatom. admod. cap. 1. cartilaginese ad-

niodum exiftentes, func quatuor ultimae coftse, quas adpe&oris os non pertingunt, 8. de anat. adm. cap. 1.

lllifioy vide Collifioi

Ittofis, ab/®-, OcuIm,8c Strah'fmw,Ceu Stralilif-

muiy funt invitse , mufculorum palpcbias movencium»concuiilones, z. defympt.cauf. cap. 1.

I^i.vide Gargareon.

Imbecilla corporn pars cft , vel quae a primo ortu fuo,

&natura, eftinteipperatior, vel qua? ex pra?cedente

aliquo morbo , intemperiem contraxit, vel qua? ex

pra?fenti affettu inremperata rcddica , promptius verd

in iis partibus lmbecillibus fupervacancum, quslecun-

que id fir, & morbidum congeiitur , & fufcipitur,

guam in membrisforrioribus, u. meth. 10,

Immutatm motlm eft , cujus longior eft accefflo , &minor

D C U . 79fninorfatis remilfio

;quogenere Antiqui Typumquo-

iidianarum, & {tmhcrtianarum repcmebant > lib. de Ty-pis, cap. 5.

Impcpigo, «%'> eft fummae cutis afperitas cum mul-ta prurigw)e>iquamis , & furfuribus , Iib. finit. Agre.jlts vero impetigh.es norninanc » qua? a medicamentisimbccillitcr (icc<sntibus , nihil juvantuc , a validis irri-

tantur, 6. de c<jmp. med- p.r gener. cap. 2. Ea autemImpetigo , qua? cum pruritu fic » ccfi non afpera, fed ic-

nior» quam vel Pfora, vel L«/»-4 eft ; aded uc fi fola fa-

livaquocidiedefricetur, fancfcac: fed ubi increverir,

excremam cutem furfures refolvens,in Pforam tranf-

it , acque deinde in Ltpram , ubi pro furfuribus , pif-

cium quaiifquamulas concrefcunc , & per friclionem

decedunc , 5. de compof. medic. loc cap. 5 . & cap. 7.

(nec tamen eft ts morbus , quem Gallicum , feu Neapo.litanum, feu Hifpanamfcabiem vocant, ut alibi mihifor-

te oftendendum eric) Cafteriim «;$®-, Licbmts no-mine > illum eciam impttiginofnm morbum , MemagramRoraanis appellatum , mulcd magis ferum , & a^gre-

ftem. Plinius comprehendic , non lquamis, ut Lepraifed faedo cutis furfure , totosprimftm vultus, deindevcro& colhim, peohifque, & manus occupans , oculis

tancumimmunibus. Fuicaucem, utidem author eft,

novus morbus , & ante Tiberii Principatum penitus

incognitus: nec verd iniis tantum notis fericas cjus

crat, fed quddadmodum contagiofus efiet > foloqueofculo vel contaftu » non humilem auc mediam plc-

bem, fedfolosprocercsinvaderct. Celfus Lkbenem,non Impetigimm interpretaturj fed PapuUm-, cujus

duas , quas habec & Lichen y difTerentias, ftacuk feram 9

& mmortm : Nam quse ab eo defciibicur lmpetigo% Lc-

pra eft.

Impetumfacientia, vide Contincntia.

Implicatuf afftftiv cft , in quo multse funt sfFe&aj

partes ; nam poceft idem homo , non folura laborare

S4 cx

zSd L I Ccx Thorace,fed etiarti ex pulmone, capite , vencre, je2

cinore,com.i. in 3. de morb vulg.

lmum ventrem, vocac Hippocrates regionem ventris

imam .quaeumbilicum acpudenda interjacet , ita uc

jn liaec tria totum Abdomen dividatur ; in Hypor

chondrium, & locaadumbilicumattinentia & imurn

ventrem,t.aphor. 35. Aunficuti Anatomici taciunc,

jn Epigaftrium, Regionem umbilicalem , &Hypoga-ilrium.

lnaqualit j & Inordinatus pulfus eft , cujus circuitus

nullus prorfus aut ordo fervatur ; Eft vero *quali$ ,&ordinatus , quando pari puliuum aequalium numero in-

teicunic pulfus unus impar> qui sequalitatcm corrum-

pit, proportione circuituum obfervatu, depulf. ad

Tyron. cap. 6. Incequalii autem deffciens pulfus cft , in

quo nulla fervatur sequalitas,motuque jpf© femper de-

ficit , 1 . de diflfer. pulf cap. n.Inams , illa? corporis partes vocantur , qusecunque

inrer extremam Thoracis coftam, & Femoris A«p*®>

offa habentur \ inanis fiquidem videturomnis talis fe-

^es t fi eam cum fupernis , infernisque partibus , utris-

queofleisconferas,i.prognoft. 1.

IncenfioneSy Hippocrates vocat , InflammationeSiUn•

$e etiam nomen calidis tumoribus impoficum efl,3'de

his quse in medic 30.

lncidenus dits, vide Decreterw.

Jncifw, vide \Jnionn folutio.

Inciforii dentts* vide Dentes,& Tomidentfs.

IncoBhnem vocat Galenus non cottionis rantum in

ventriculo frqftrationem, fed in vafis quoque, & jeco-

re, & univerfo corporis habitu> lib. de med. art. conft»

cap.15•Jncrementum morhi , vide Jfcenfus morbi.

Jncrefcens , vide Continua.

Jncubus , vide Epbialtes.

jncurvyw , qua? & Gibhrofitas dieicur , cil diftortio

fpina:

D I C U . *8fpinae in pofteriorem partem, exPanis , & Tuberculis

immaturis in fpina exorcis magim, & duris, & diutur-

nis, ui nonnulliarbitrantur, 3. deart.i,

Jndex digitus 9 cft proximus a Pollice , quinomepibufu fortitus eft, lib. Intiod. cap. 10. Dicitur & Index,

T>its conttmplatoYim, qui eim habet tiaturam,uc qualif-

nam dies,cujuseftindex, fit futurusdecretorius.pt*-

nunciet velut , & indtcet, 1. prorrhec. 1. & i. aph, 14.

Indicatio, eft juvantis comprehenfio , iiniul cutn

comprehenfione nocentis eveniens , fine obfervatione,

& ratiocinafione ; ad Thrafib. cao.n. Quippe ipiarri

fequentis , five agendi & ejus , quddfieiideber , ludi-

cationem dicimus ; Ergo, ex ipsd rei naturd^xordiri, at-

que tta^uodf^umsJH , citra experientiam invtnfre , idtrn

efi, quvd indkatione invtnire. Ut fi quasracur de fanitaT

te , qnid fentiendum fic ; primum pcrpendere opoitet

fanicatisnaturam,qua?, quiabona otnnibus mortalir

bus videtur , facit } ut judicemus eam a nobis fervan-

dam efiejquamobrem fui cuflodia , fanitatis inaicario

eft. idem vero & in morbo agendum > qui , quoniamtotus prcetematuram eft , & toto genere malus , indi-

cat, & oftendit, fe collendum cfle.

Jndicatoria. vide prognofiica.

Indices , & [peRabiles dies , confueto more appellat

Hippocrates, in quibus figniim aliquod judicationis

apparet , alioquopiam ex diebusdecreroriis futura?,

quos ipfe> 3. progn. 4. per quactrniones digciiit, fingu-

lisfeptimanisbipartitofe&is, i.aphor. 14. qui Crxch^, & &#(9}, hoc eft, Indices,Sc Contemplaliia»

nuncupantur , qudd majorem vim , & poteftatem ha-

beant,ad pr2efagiendam>contempIandamque futuram

crifim , quam ad judicandos morbos ; licet in eis,

aliquando perfe&a crifis poiTit accidere , ut dies quar-

ta , undecima , decimafeprima. Nulla crudi humo-ris excretio critica eft •, uc ciifim igicur cotico&io

prsecedat, oipnind nccefle eft, qupque peife&ior con-

S 5 cottio

tit L Ccoftio fuerit , eo melior futura eft criiis. Itaque ubiconco&ionis figna videri incipiunt, fpe* eft propediemfucuram criiira : ur, fi quarto appareant, futuram fep-

timo; fiundecimo, futuramdecimoquarto: fideci-

mofepcimo» futuram vigefimo: atque ica deinceps aliis

feptimanis .• Hippoc. aphor. 14. lib. 1. Si igitur quar-

todiecujufque fepcinunse figna mortiferaappareant ,

certa perniries ieptimo exfpe&anda : contra, fi illo die

falutiferd ligna fe prodanc , falus die feptimo promic-

titur. Quod, ciim inomnibus rnorbis veium fit j in

acucis timen omnium manifeftiifime deprehendicur

,

m qnibus rautationes majores magifque fubicsecon-

tingunt. Aded verum eft, qudd fcripfn Hippocrates,

Feptenorum femper quartum diem eife indicem, Quodiuuerica!iteraliquandoobfervatum>fciendum id nonexdieiipfiusnatLira, fedaliade causa contigifle. Exfua namque natura , hoc eft , ii nihil rarum magnum-quevelexcrinfecus , velexipsa raorbifpecie, more*ique . vel eciam segrorantis habicus acciderit 5 quartus

omnino feptimum, qualis futurus Gt, declarat; ut Ga-lenuslibr. i.cap.ix. dediebuscricicisaperciliim^dc-

monftravit.

Indicia, &figna ccrta,?rognoftica , illa fola nominan-tnr,exquibuslicctcertd colhgere aliquid defalute,

& internecione infirmi , quae comprchendens uno ca-

pite dicec aiiquis eflc fignificationes viiium gubernan-tium corpus , quo pafto robore valeanc } aut deficiant,

in quibus fcilicec cruditacis etiam3auc co&ionis figna

continencur, 3. prognoft. 39.

Inflammata laflitudo, &• La(fitudocontufiva,Phltgmo-

rtodes, mufculorum eft affe&io , quae manibus , cruri-

bus ,lumbis, fpina?, mufculis, ac ubi plurimum la-

borem perculerint, accidir; iisqucqui exvehementiclamore, organa vocis,id eft, arteria? afperse caput,!a-

ryngem, & fauces oblaefas habent , vocemquc raucamdFecerunt, 7. de comp. medJoc. capit. 1.

Jnflam•

D C U : 28$

Jnflammationis nomen , propriiffime diciturde tn-

morepaicimiicarnofariim>corijur.&o cum renitentia*

teniione , febri, calore, doloi e , & «"ubore , libr. de tn-

more > capit. i. Phlegmone , lic vel propcer concideiu

tiam.vel propterimpa<ftionem,obihuftionemqueom-

nium vaibrum , five ob cireumftantiam quandam mo-lium , vicinarumque partium mokltias . quae meacus

occupanc. TandemetiamexabundaniiaTanguini.vin-

flammatio oboritur mukoties Jibr.de tocius morbitemper. cap.3. Diciturvero lnflammaiio > PMegmwt\multoties efle nihi! aliudj quam Phlogofis, five b.fl,.m-

mtn. EU igitur Inflammatio , omnis genus , fi fpefres,

immoderaca calidkas ; in fpecie autem efi, cinn , fan-

guine optimo , ac mediocrem craflicudinem obcinen-

ce, ad particulam aliquam univerfim fluence, arquc

obmultitudinemedomari nequeunte, vehemens do-lorarripit hominem (nifi membrum fenfum omnindhebetem habnerit, ) pulfusquein profundo molcftus

accidit , cendique omnind > ac contundi membrum ,

apparec , & vehementera calorcm perfentic, aded uc

comburi videatur , & refrigerari defiderec ; talisque

rubor per fumma viget , qualis ex balneis accidic , aut

ex igne , aut quovis alio modo calefa&is/ Multaequefunt hujus ipecies • nam aut affluente fanguine, auc fla-

va bile alcera, ambobusquc (imul humoribus, alia ccr-

tia oritur Phlegmone, z. ad Glauc. 1.

Inflammen, vide Jnflammatio.

Inflatio, vide Phyfis t 14. mech.7.

JnfraRiones oculorum > affeftus eft , in quo palpebra?

invertuntur ; com.s• in *• de morb. vulg. 1.

lnfundibulnmtVidcCboana.

Inion, eft ea capitis pars quaj «cciput dicitur , priti-

cipium medullse fpinalis ,ad ftipiris modum in mukosramos divifa? , in fexaginta fere , juxca numerum ner-

vorum , i. de compof. med. loc. cap. 1. 7» U10* rermi-

nacur futura A«^«&W«. Quinque vidctiir l3teribus

con-

*g4 LEXICONconftarc. Eft autem valdc msequale : fiquidem parte I

poltica admodum craflum tft , mterna qua mulculos

excipic^utenmcicjafperumjceiiue.ioiidum. Dadsj

illi funtacueasapopiiyfes , quas m cjvicates duas pri-

mse veicebrse inietuntui. Intus quidem laeve , miri-|

meque afperumefh infernis autem partjbus» & ubi

non mimmairs Cupius bafis poi tionetn coHltituit , vai-

de alpeium & iuaequale.ut commodiusindeligamenr

ra & mufculi mfcerencur, quibus caput coilunrique vel

cxtenderetur, vel itecteretur. Sic quidem Mtdici ana-

toaies peritUKevdelCiibunt: Seda quibufdam Gram-maticisdeiTiiicur tendocervicis,qu^ coucidente adin-

fenora , & contra&o ad humeros l}»*e% » hoc eft , in-

curvari drcitur , qui id pacitur, Plcribqucpiacet <>/er

ficdicumi efle 3/gi• «^«qmantrvofum Gt:

quod Giascis m 5 , Ncrvi dicantur , a capue coilum

dcfcendeineS}quosa)ii «< vocant.

lnitiatrix, vide tAntegrejfa 9

Jnnommatacartilagq, vide Crkotides.

Inmminatut morbus eft, qui medioloco,inter Le-thargum & Prenitim collocacur j aliasdicitur ComapervigiUin quo segri connivent ocuus, focnnolenti fter-

tunc >oc«lisfixisincuentur,difficiles& cardi ad refporl•-

dendum , iiulte loquuntur , & temet e nuganrur , libr,

dePult. ad Iyron.cap ii.quemafFeotum.cumlongotemporepeiduraverit, Typhomamam vocant 3 i.pror-

rhet. i.

lnnutnsychcumnmns pulfus eft, qui inaequalis cftin

unadiftentione , . de difF. pulf. cap.io. & 4. de cauf.

pulf. cap. 10.

Jnordmata febris eft , qua? omni periodo , & certo

circuitucaret; s.deplacit. cap.i. A\iks,Erratica di-

cicur> 8. de placic- cap« 6. vide Errattca.

Infanire, eft dtfipcre citra febrem.

Jnfpirdtio , eft externi aeris incra thoracem fa&i at-

traftio > 4. de loc. aff. 7» ad nativi caloris confervatiQ-

nem,

D I C U . ig 5

nem ? & fphitus animalis nntritionem , 7. de ufu pars*

capit. 5>• Duplex eft ; lenis , & coafta. Lentm, &»coaHam appcllant, qusein bene valemibtis, nullaque

vchcmcnti agitaticnemotis cernitur, ac iblo pcr?.gimr

Diaphragniatis motti. Coaftjm verd>qua? tum in mur-bis nonnulli.s , (impriims in Apopiexia forti) tum i»

exercitatiouibus pauld vehemtncionbus accidit , mqua protinusomnes etiam fcapularuin panes fimul at»

tolli confpic uncur , i. de placit. cap. 4. Jnfpiratio , &JLxfpiratio , ^ ckm«}} , oppofui motus iunc ; Ittt

eft,quodiftentus Thorax pei afperam arteriam,ncc€i-

faiid in pulmones aerem extenorem actrahit, tiibus dsca ufis ; ut reh igerec , ut ventilet caioi tm nativtim,&«c fpintum animalem gignac; Hic eft, quo thorax con-tidftus , eundem aeiem expiimit , ut quicquid in ipfo

fuliginofum,hjmoiurnqueex hLmoribus creatum fuc-

ric , ld exprimtndo elidat. Utrique nonien Rjfpiratia»

& RefpiratM, umww, 4. de loc aff. 7. Per injpiratiomm

autem atcrahic Ia le homo extei iorem aerem» per os.iu

pulmonem ; per rariutem autem curis , & carnis , ia

anerias. Horum niotuum uterque tamiile, quoperos, quam is , quo per cutim iit acris aitractio , uno no.roine /wjy^/V^f/s appellactir. Pcr txfpirationemvzxQ, pcreofdem meatus ,perquos aercm recipit , eundem re«

mittitf qui cum percsremittitur,f.*J/>zVdf/o ;c£im perCtuis meattis, tranfpiratio, perlpiratio, ciiflfiaiioitr anfpira-

IHiiperjpirattfiydifflatui.^.moiiaiciiiu,^. deplac.c. 8.

lnfirumenta pnma cenlentur , quacunque ex fimi»laribus parcibus fimplicis alicujus operationisgra[i£

funt confiituta j qusecur.que verd ruriusex his com-pontmtur » ecil uni totius inftrumenci aftui quam ma-xime tnfervianc, tamen inter iecundaconnumeran-tur ; mufeulus cnun & vena , & arceiia , inter piimainftrumentanumeran;ur,digitus verdintcr fecunda,acque hoc magis pes, & pcde magis crus, jib. dcmor-b^s, capic,4, Xjtifa iwjbHmcmaltf corpgrh farta

t%6 L I Cfunt, Cerebrum, Cor, Pulmo, Hepar, Venter, Spkn 9

Oculi, Renes , ibid» cap. 3. Inflrummtalts autem wor-

ht riunt , vel naturali harum partium formatione per-

mutata , vel non fervaco numero paicium ea compo-nentium opportuno , aut unicuique parti convenienti

ritagnicudine fubiatci , vel qudd non ut naturalis-tus expetebat , ipfse cohsereant • ibid. cap. 6. vide $i-

tnilare.

Jnfultus acceffionis , eft indivifibile illud tempus.quoaccetlio primum invadit , qudd aiii Vtbm jlgnificatio-

intm , AnnQtaiiomm , & Epiftmafiam vocanc , libr. de

morb. temp. 6,

lntemperits morbofa , Grsecis Ncmhs<& par-

tium fimilarium morbus dij fitque, ubiqaaiitatespri-

mse , leu elementa ipfa a naturali fymmetua & com-moderatione defleftunt. Non autem citra rationem

adje&um eft morhofai duplex enim exiiiic intempe-

ries , ex Galen. x. de tempeiam. Alia enim eft natu-

ralis jfeufanitatiSj&aliamorbi (ut not-tetigimus in

noftri Synopii mcdicina? , quam annofuperiori typis

dedimus, tab.f.) Sanitas five naturdis eft , quae a me-dia" tempcne paululum abeft , citra evidencem interim

fun&ionis noxam , vel in qul nullafunftio animalis

adhuc maniteiU laeditur , licet imbccillior reddatur

;

tuncecenimincemperatiorfaneeritjfed non aegrota-

bit homo. Qudd quis hoc denegavcric, horum alre-

rum faccatur neceffe eft , vel omnes homines ajgrorarc

femper , vel unam effe otnnium intemperiem ; utrum-

que verdabfurdumeft. Murbofa verd intemptries eft,

cum anim3l nsturalis tcmperamenti vitio a?grotat

;

quae fi omnibus corporis partibus sequaliccr infit } ut

in He&ica febre , sequalis incemperies appellatur j &dolorem non efficir ; fecus verd doloris fenfum efficit,

& inaequalis dicctur ,utdocet Galenus de insequali

intcmper. i.defanitat.tuend. libr. de coniiit.arc &£ap.8,artisparvae.

Jnter-

D I C U . 287

IntMtptiones venarum , & , funt-pletiones vaforum a copia fanguinis ; venae cnim curn

fupra modwm oppletae fuerint , prcnu virtutem , gra*

varique eftnecefle, atque in extiii&ionis agi pericu*

lum nativam caliditatcm j quippe quae cb rmilciru*

dinem jcopiamque, fuffocatiom quippiam fimilcpa-

titur, 4. aph. 23. TJbi veroin.tercipiuntur, quaefunt

in animali arterias , & ita oppleta? fanguine fuennt , ut

nullus in ipfis vacuus relinquatur locus , in quem dumattoliuntur,acrem externum attrahere poflinc,tunc

ftrangulacur , atque extinguitur calor innatus : & qui

ita affc&i funt 5 fubicd fenium & motum tctius corpo-

ris amittunt , !ibr. de cauf. roorb. capit. 3. nequeunti-

bus fpiritibus naturales pertranfiremeatus ,atque obidab HippocratCj imtrceptiowsfphituum nuncupantur,

4.derat. vift. 17.

Intercidentes, vide Decretorius. Jnteycidws autem/>«J-

fm eft , cum inter duos i&us , qui ordine proprio infc*

runtur, i#us medius intercurrit, libr. finit.

Intercidentia, vide Coincidentia» & Paremptofis.

Intercipimtes membrante , vide Qirgmus , & Hypt^o*

eotis.

Intercoflaltsmufculi ,& , funt mufculi

inter mediascoftasiiti,quQrum binifunc in fingulis

cofhrum incervallis •

3 alcer externam partem fpe&ans;

alter interiorcm : externi, thoracem dilatant, ad infpi-

rationem • imerni , comrahunt ad exfpirationem, 5 . decauf.relpir. 3. deanat.adm.& 7-deufu part. Hi nu-

mcro func quadraginca quatuor, utrimque videlicec

duo & viginti. Horum aucem undecim incerni, & to-

tidem externi funt. Externi quidem iinguli in fingu-

lis coftarum intervallis criuntur,& fibras habencexfuperiore coita in inferiorem obliquc deduites. Intcr»

ni vero contrario & 01 iuntur , & procedunt modd »

originem quidem ex inferiore cofta ducentes, & obli-

quefurfum infuperiorem protcnfi, & exteinos ubiqiw

L Cin terse formam imerfecantes. Cumautem ejuf-

modi fibraseoquemodo piocenfas haberehi muiculi

dicuntur,inteiligendumeft defpuriarum quidem co-

ftarum intervallis tocis: veraium autem coftamm nontotis, fed ad eam tantum coitarum iedem? ubi in carti-

laginem degeneranc. Siquidem inter verarumcofta-

rum carcilagmes , utrique mufculi incercoftalcs villo-

rum fitum praedi&o concrarium fortiuiuur.iic propter-

ea unus idernque mufculus inter verarum coftarum

cartilagines fitus , non uniis , fed geminus pleiisque

exiftim3tus fueric.

inttrcurrens pulfus eft, qui inaequalis eft, inaequalita*

tc crebricatis, i. de difFer. puif. cap. 12,.

Jnttrfamintum ,quod trinceon Graeci vocant , eft

inedia illa pars corporis, quae inter cotum id> quod in-

teringiiina titriusque cruris eft, (qudd Grtffuram foiec

Hippocrates appellare) lnttrjacet, qudd duobus femi-

nibusfitinterpofitum. Sive eftintercapedo>quae ab

cxorcu pudendi ufque ad anum pertinet.ubi eciam ve-

iicie collum coilocacum eft , 4. de arcic. 45. *• de tra-

itur. 43.

lntermifllomm ftbris , vocat Galenus j cum febiis in

quietem defient , i.deciif. cap. 3• &sd infebiicka-

tionem deveneric, Gracis «Wptfl«, 3. de crif. cap. 4.

lniermittms puljus eil , qui inaequalicate conftacra-

ritatis , & parvitatis > alio atque alio utrobique modo.

H^bet raricatis inaequalitatem >qudd quies Qt longiffi•

111 e produ&a ;parvicatis autem qudd difientio rmni-

mbm dilatata , 1. de diflfer. pulf %•Imernodia, vide Pbalanx, & Digiti,

Imerfeptentes, vide Hype^ocotes.

lnterftptum, ea eft pars narium , quas alas feu pinnu-

!as narium nominatas, internamqnc illam cavitatem in

duas partes difcriminat, libr. Introd. capit. 10.

Inurfiitium , eft duodecim horaniui ipacium, in quo

febris teripinatur, 1. crif. *.

inttr*

MEDICUM- ib>

Intertrigines, vide Hidroa.

Intervallum , vide l&ui > Ahlatio.

Inteftinum j vide Entcra.

lntejlinum c*cum>* , eft inteftinum a ventricu^

Ioj ordine quartum, quod parvus quidam veluc venter

eft, unde iigura a reliquisdiffen ; necenim>ucreli-

qua, oblongumeft, fedin modum ventriculirocun-

dius ; ex qua figura efficitur* ut una tantum parce per-

tufum videacur , & uno foramme canquam oculo prae-

ditum eiTe^pervium tamen ctt , quodque ad ipfum ex

tenui inteftinoileodefcendit, facile in Colon delabi-

tur. Prmcipium eft craifi intefiinu Ubienim tenuc

inteftinum defmic , illinc ad dexcram quidem caecum,

ad finiftram autem Golon emergit , dextra prius ilia

praecerve&um. Cum avibus ferc orrtnibus csecum in-

teftinum duplex ik, homini tamen unicum eit. Et gib-

bofum cum ik, unum foramen habec a latere , cui jun-

guntur duoforamina duorum proximorum intcftino-

rum, quorum uni infra> alteri fupra continuum cft. Idpropcer magnitudinem aliquandoabfolute '« ap-

pellatur,uclcribitGalenus, comm.4.in lib. 6. £pid.quamvisaliieonomineabfo!ut6 pofito, ?£<» inteU

ligi velint. Gum aucem rcliqua omnia incttfina la&i-

bus aliigentur, folum caecum omni vinculofolutum

eft, ideoque defcendicin Scrotum per Enterocelen.Inteflinorum difficultM , eft velox exitus eorum, quai

comeduntur & bibuntur , qua? taiiadejiciuntur, qua*lia fuerunt dcvorata,4. aph. it. Proprie , lienteria di-

ckur, ^.delocaflf. x. qua? duabuspociffimumnotisaCceliacadifpofitione difcernitur, fiquidem liencericis ali-

mencis prorfus cruda, proonus uc fumpta func,infern&

prodeunc , tanta, camquemanifenicrudicate, ut ali-

menti aflfumpti genus aperte digru>fcatur •, veriim in

Coeliacis jamadeptafuntaliquamcootionem , &diu-tius in ventriculo morantur,neque tam citd pcr ?Uumdefcendunt. Grudacamenfunt, &aliquandofcecki7,

i9 o LEXICONmordacia , led qudd fa?pifts excreta , animi deli*

quiuminducant.

.

Jntumefcentias , quas ^.<&& Graeci vocane, Hippo-ciates omnes tumores praeter naturam vocare confue-

vic, cam c;?ceri pofteriores , w inftammaciones , & du-

rities , & intumefcentias , eos diftinguanc , 3-de his

quasin medic. 30•

Jnviolua wcmhrana , vide Memhrana dura.

Jnvifcatioocidiy eftquaedam vifcofitas , palpebram

cum pupilla jungens, five ineius albedine , fivein ejus

nigrcdine ; vf 1 utrasqne paipebns fimul jungens,qua-

lis ik propter vuloera in oculis, .lib. de ocufc cap. 9.

Involucrwn cordts , vide Mtmbrana pericardios > libr.

de ven. & arc dilL c?.p. a.

Involutum iuttBinum , quod & Ileon , & Te««e dici-

tW> \'kk llem* & Tm«f.Jnuilio in vtntre , oiictir, propter acrem eorum, qua?

ingefia fl« t , calidicatem , ob quam & ftbrire contin-

gic tXollii-juatio verd fic , febriii a caliditate abfumpta*

pinguedine, coUiquataquemoIli carne.4. acut. 112.

•»0®- Graece , Latine- Varm , tumor parvus & du-rus,infaciei.cuteorcus, acraflb videlicec fucconul-

lius ferofag tenuitatis participe , s. dc comp. med. loc.

cap-.$. eam ob reiii pruciginofus nonelt,nequeadfcal-

penduminvitac. Exii$qiia2fcr.ibuiitura Paulo,lib.3.

cap. if. apparec , dupkx tile V-ari genus ; unum, du-ricuern & veliui callofum ; alteruin vero,miniisdu-lum. Aetius.icribit $v%i \ aJio-nomineaxfw vocari.

\yk oculi , quem a)ii Sttpbanon , alii Coronam vocant,

eft medius illeocuii locu.s,quoc immittuntur inter fe

tunicae imiverfe,i:4. meth. 19* iive Ir«,eft ociili tuoi-

canTp]lifiima>j!bi,ddinen.s incircu,o,ubi& aliaeom-

»es fubje&as functtMiica?, &album nigroconjungi-tur , 10. de ufu parc cap. i. inditum ei fuic nomen, abar.cus ccekftisirmiHtudine. Hujus partesqusepupiilae

proximae fuucnigr$y mueraj dicmuur : circulus verb

qui

D I C U . 29 r

qui candido proximus eft , «a*j. Irti herba etiam eft,

folia ferens gladioli , fed majora,Iaeiora> pinguiora.

FJores infummitatecujufquecaulis sequahbus inter

fefpatiisdiftantjncurvi, varii,fiquidem candidi, pal-

lenccs , lutei, purpurei aiic cserulei confpiciuntur: qu3divcrii colorisipecie, qusedam coeleftis arcus imagoin cavo caliculi iitiu reprafentatur. Radices ftibjacenc

genicularae, folidae, cdorata? : quse fruftratim difleftas

m umbrafecantur, & traje&ae iino reconduncur. Me-lioreft Illyiica& Macedonica ;atqueeftfaciva& fyl-

veftris. lm nomen quoque eft Paftilli , Croco , Myi-rha, & Aiumine conftantis,ue refert Aecius.Eft etiam

gemma nomen qtise non eft aliudquam Cryftallus

candida «iympida , fexangula , qU3S expofita Solis ra-

diis , per ritnam aut aliter fiibeuntibus , angulorum re-

percufili arcus ca?leftis fpeciem in proximis parietibus

imprimir. Sedinipsain fe arcns illius imaginem ha-

bere videtur in uno auc akero iui anguloj fi luci obver-

fa confpiciatur.

lfatodts bilit * vide JB/7» pallida.

Jfchamon , medicamemum eft adfanguinem fluen-

tem continendum , 5. de compof. medic. loc. cap.14.

Grsece , '* > paulo diverfum ^n&* .• hocenim non ianguinem modo fupprimit ,fed& inflam-

mationem avcet ; illud vero racionem habectantumfiftendi fanguinem. Hujus , cuim aliquot formula? de-

fcriptaefintapudGalenum ,omnes conftare reperias

urencibus, cruftamque inducentibus medicamentis.

lfchiadica vena eft> qiiie fuperne defcendens, ad par-

tem cruris intimam tendic 5 &: occultatur,qu6ufque adMalleolum veniat exteriorem , libr.de anac. viv. quas

vena, externa Matieoli aicitur, & Jfchiadica , qudd fe&aIfcbiadicK eonferat.

Ifchias , & Ifchion , vide Coxa ,& Artbritn > z. me-thod.t.& i^.de ufu part. 8.

Jfchuria ,!%*&* > efturinae fuppreffio , & retentio

% dy/ili

i9 % L C&yfuria> in qua urina fertur cum difficultate ; Strangu*

ria , cum guttatim deftillat, quam & urincsfliHiddium

appellanc, de conft. artic.6. & 8. de placit. 6. Fic au-

tem urinse fuppreflio, vefica, vel excemere non valen-

te, velejuscolloocclufio y vocatautem vulgus Me-dicorum , nonfecus Ifcburiam, (quanquam Ifcburia

nonfit,) illudquoquefymptoma, chm urina in vefi-

cam omnind non venic , perdita icilicec renum aftio-

ne', & permictendi profeftofuntita nominare, cumpropriam appellationem nonhabent; Collumfiqui-

dem vefica? clauditur, vel propter obftru&ionem a

fanguine concreto, tum craflb pure, tiim calculo> tumlopho , tum aliquo germine carneo ibidem enato, vel

propcer cormiventiam, ab aliquo tumore praster natu-

ram 5 auccumimmodiceeftiepleca ; j.defymptom,€auf. cap. i.

J/; emplaflrum, eft Cephalkumemplaflrum, i. de com-pof. medic. per gener. capit. 18. Ad cruenta vulnera

efikax, praffertim capicis, ad glutinandum, carnem in-

ducendum, purgandum, & reliqua multa, ut habetur

apud Aetium j libr. 15. quoloco defcriptionem ejus

habet, & dicit a quibufdam referri ad Hermonem Sa-

ecrdotem , & appellari Hermonn viridt. Habecur &apud Scribonium Largtim > capic. zos. (fed Viridc

Glycams nominac ) diversaquidem rationccompofi-

tum, quam fit ab Aecio & Paulo , fed magna ex par-

ieiifdem medicamentisconftans. Eft & Ifis alrerum

Emplaftrum 5 qaod Epigono infcribitur apud Ac-tiumeodcmloco. Eft igitur hujus nominis Empla-ftrum triplex 5 lV$ »»®* , ' ''®* ,

Islbmw, eltregioeommunisgula? , &gutturi, in

qua utriusque ofculum afccndit , angufta & longa >

corpus verd hunc locum ambiens , Pharynga , id eft,

fauces, vocant, lib. de mufcul. dilT. cap, 15. lflkmm ea

pars sorporis eft, qua? os, & gulam interjacec, quae per

me-

D I C U . 293

metaphoram quandamitanominaturabiis, qruipro-

Jicuntur lilhmi ; func autem angufti quidam ter-

rae proceflus , inter duo maria lici : Unde Pariflbmia,

idei\, Tonfilltf, fmtinflammationes locoiumj& par-

tiuin.ad hunc ISlbmitm pertinentium , x. aph.itf. quaratione <^? ^pa^yf, idemerunt,hoc eihquas in-

ter ftomachum, & laryngem, id eft> guttur, interjacet

latitudo& capacitas.

lihmoeideaoffa , vide Cavernofd.

ludicatoria/igna, ab Hippocrate vocata fjntjfudo-

res>rigores,fanguinisfluxus>muitum alvi profluvium,

multus vomicusjdolOr capuis repem-e invadens, vehe-

mens fpirandi difficulcas prsetcr rarionew, cordis mor-

fus , quaedatn in Hypochondriis citra dolorem cenfio,

vigiiiae vehementes, delirium, nox abfque racione mo-lefta, accefiio anticipans, Jacrymae involunrariae, nihil

patientibus oculib, neque ex trifticia proveniences, ru-

bor faciei, labium infcriiis agicitiim,livida,vtl obfcu-

ra, & cenebrofa quaedam anceoculosobverfanria,hal-

lucinationesqusedam , genas vel nares repentetubef-

centes, parocides,auc deniqueabfceffus ahcujus in ar-

ticulum decumbentis generario, & fimilia, qnae fecun-

dum eorum fubftantiam Cafus vel Sympcomata no-

minata, quatenus fubicam mutationem oftendunc » i«-

dicatoyiafigna appellantur , ita enim morbum judi-

canc, utcofto morbofucuiam fanicacem ; crudoau-

tem , vel perniciem } vel morbi longitudinem decer-

nanc , i.aphor.iz. vide Dicretorim»

hulicium , five Iudicatio , vide Crifite

lugaieoSy vide T^goma.

lugnlaresveme, fkfy, funtduo rami magnivenas cavae a gibbis hepatis exorta?, qui pofiquam addextram Cordis aurem fanguinem tulerint, ab eo,

tanquam ab initioprogreflii , adcollum reftotramite

feflinanc: In quo fiunc duae magnae , & infigncs ve-

nx, guasob id lugulares vocanrur, z. acut. 10. & libr.

3 d 2

294 L I Cde ven. & art. diiT. cap. 7. Dicuntur etiam Eztern,?,

Superficiarice , A}>opUHicrti Guide^. Mar>ifejltf,a quibus

quippe fuperiiciarice fere omnes colli , & capitis , par-

tcs nucriuncui' , i. acuc. 1 o. lnterna jugulans graciiior

fecundumlatus afpersearteriaeafcenditad fauces , &inde in cranium, venulis exiiibus obiter miflis in aipc-

ram arteiiam , & membranas vicinas ? & nervos iexti

quidem paris iii coilo , feptimi veid in faucibus. TJbi

autem cranium attigit, bipertita majore ramo per cra-

nii bafim reflexo,ubi furculum dedit mufculo colli in-

terni longo, per foramen paris fexti cum minore caro-

tidearteriafibi conjuge cranium ingrefTacou in vas

commune. Minore autem ramo , ubi ramulumaudi-tus organodimiiic per foramen transverfum fibi com-mune, & porcioni nervi quincse conjugationis crota-

phiten petenti,cranium incrat per foramenfcepe ge-

minum , fed exiguum prope latus externum foraminis

tcrtise & quarra? conjugationis ,in craiiam meningemramose abfumicur. Externa vero jugularis faspe fim-

plex,intcrdum etiam divifa multipliciter,idque nuncinitio fui , nunc in collo medioafcendit fub colli latus a

iub cute oc mufculolato, furculis obiter in vicinos

rcufculcs, cutim, membranas dimiffis. Eft aucem no^

tai)dum 3 cxrernas juguiares nullas habere adjun&as ar-

terias , eciamii quandoque mocu aliquo pulfui cuidamnon diiiimili agicaii videantur, ut a fe obfervatum e(Te,

Galenus prodidit.

Jugtilum, vicie Claves,

Iultbj vide ^uiapium.

luxtangina, id eft, Cynanche^ 1. aphor. 12.

lxi<e, Varicrs, ik dicuntur ab Ariilotele, );func camen qui dif&rre putent , vocantes x/jc-*? venas

orrmes dilatacas ,in quacunque corporis paite; i|iW

veid , eas modd > o,ux %n cruribus habentur : fed dif-

crimen nulium cenfenJum cft.

La-

£ D I C U . 2p5

L.

LAs or , ab Hippocrate fsepiusconfuevitfumi

pro exercitatiom, mterdum pro dolore , aut abfo-

lute pro quaiibtt>& lafione, com. 5. in 6. de

morb. vulg. 10.

Ldrum , five Labium , #7@* , eft oris extremitas

mufculofa,ipfum viciHim claudens,& apenensjquddin labiis prominet«r&#/A•* dicitur, 11. de ulu pait.

Labyrintbus, vide Qcecumforamm.

LaBts, apud Hermohum Barbarum , & Plinium,

iigmricaut potiftunuiti molliora in:eilina, & funtin

homiije» & ove , per quse cibus & chylus lahitur j fed

apud Ariftotelem , Gazam , Budseum , & Galenum »

5. de loc. aflf. cap. 7. La3« func , & «gftljfitaiit omen-tumretiaucupatiofirailcftupingue illiki•, qudd in-

teftin fuperiora ambit 5 qudd noftiates ift piicibus /«*-', & UBumas wocim.Lacuna, vide Choana,

Laves arteriitiArttri* venofa t & PVm,* &to&tufkilfi&t

pulmonum fubftantiam propagatse, & difpeifac pro-

pagines func . quas omnes mtura pfcf aioitomofin , ad

unum principium appIicuic 5{iniBio coiuis vencriculo,

inquofiquidem nativi caloris eft principium ,ut per

eas refrigeratio concinua cordi comparecur , 7• de uiii

part.cap. 9. vidc ^Aytiria.

Lcevitdi inttftinorum , qu-3? A&lrtfrfe** dicitur , qiufi

«077 ? ?™ ,eft velox , & fineullaomnind trans-

mutatione,ciborum dejeftio,eveniens > aut proprer

exulcerationem infuperticie ventricuii ,& inteftino-

rum ,aut propter potentia; retentricis eorundem im-becillitatem

•, quorum primum ex mordacibus fub-

ftantiam tenuem habentibus hummibtis fic, quae 111

pueris etiam Graeco vocabulo K'<p%i , id eft , orv ulce.

ra , nominantur -

} alterum verd ? ex magna ventriculi

,

acque inceftinorum provenit intemperk , 3 . aphor. t%*

4 t2C

%9$ LEXICONEx quacunque autem causa liemciia orta fit, aegri cwbum non fentiunt, & in cachexiam incidunt, cruda af-

iidue excernunt, colorefubalbida, insequalia, acqu$

aquoliirima, nullo prorfus fanguine aut bilepeifufa.

Ardor praeterea totapraecordiaoccupac, cibiquefa-

ftidiumconfequitur. vide Imefiinorum difficuUa.

Lagochilos, vide Lagophtbalmos,

JLagonai , vide lle.

Lagophthalmos, id eft , Leporinui oculw t eft, ciim fu«

periorgena adeo retrahitur , ut oculum , dum claudi-

tur , totum non contegat , eftque affe&us in paitibus

innrumcncalibus,non magnitudine> feddefe&u, nonuc fupervacaneum,fed veluti deHciens, cujufmodi mu-tila, & curta omnia, ficut in labris, fic & in oculis cer-

nitur ; fic etiam Lagochilos dicitur.qui leporina habet

labia, libr. Introd. capit. j.& iibr.finit. Idvitiiali-

quando naturaliter provenk: aliquandoacausaprae-

ter naturam ut uflione, cicatrice, futura latioie , &maletafta : interdum eciam feneituce. Idem fi infc-

riori ilpebrag contingat , <079 appellatur.

Lambdoeidcs , futura capicis potterior cft , & trans-

verfa> qua occipqtincipit, quse a Lambd* literse Grse-

cx fimilitudine ita nominacur, lib. de oflfib. c. i. Sunt

autem hujus futurse extrema? partes, qua? piopteroocipitii humiliora non amplius exaftam futurae compa-gem expriraunt, & verfus capitisbaGmprotendun-

tur, fenfimque fibi mutuo appropinquant. Csecerum.

luftQheiiiifutuvam Galenusdeeiiefcribicquibus emi-

nentia occipitis nulla eft. Aat^Qhet^i eciam appellatur

sb A&uario divifio vena? cavae inferioris , qua in duo

crura abic paulo fupra initium oflis facri , nort dubiumquin a forma literae . £andem divifionem Galenus

lib. deanat.venaruroelemento, comparauLamb.doeides os , vide Hweides.

Lamindi , communi vocabulo Anatomiciappellare

rpnfuevcrunt,iniirujnenta ad kundz corpora accom.

modith

MEDICU : 297modata , cujufmodi etiam func Scalpella, Spathome-

lae, Amphifmela?, Spicilla, Oncularia, Mdotidae,

quse & ex ligno denfiori, & aliquando ex buxo, confi•

ci folcnt > 6i de anatom. adm. cap. o.

Lanafuccida , id eft } non lota t qi\3e & Oefypm dici-

tur, 14. method. cap.7. o'7

*™^©-, propnedicuntur

oviumfordesearurnlanisadhaereicentes •. deindevtro

pro ipsa etiam lana adhuc fordid3 & illota dici ccepit.

Sordesauremeae ? peaidum ex fudore fceniinum&alarum colliguntur, adhaerentque lanis , qua? qudd««» habeant ; ctav7ntf*A,^ & abHippocrare

mvoios-aj & avw/toappellautur : Eft enim 9n»(&*idem

quod ©-. Latini, $oydidas & Succida* vocaut.quod

tales fitK)quales'ubi primum iuccifedetonikqueiunt,

De Oefypo ficfcripficOvidius

:

Ofypa quii redolent , quamvii mittantur Athents,

Dtmptus ah immttndue vellerefucctn ovn f

Diofcor. Oi/jv/>«7»appellavitfuccidarum lanarum pin-

guetudinem,ejusqueextrahendi parandique rationem

hb.i. explicavit. Ex co conficicur Pharmacum a Pau-lo defcriptum, lib.7. & ab Aecio, lib. 15. qiidd Gra;-

Cl aliaS /* y alias > }* , alias,:

J«7yOTevxj)|<w75«J^ , alias , «*.«* nuncupant , ejuf-

dem prorfus cum ipfo Oefypo facultatis, aded uc pro-

mifcuus fic amborum ufus, uc tradidic Galenus , 1. 14.

method. medic Habet autem vim non iimplicem, fed

niiftam excontrariis qualiratibus acviribus, adftrin-

gendi fcilicet, & modice calfaciendi. Ex quo conftat»

vim illi inefle leniendi , digerendi , & repellendi. Di-citur non tanthm%(& , gener. mafc. fed etiam «•»*• j &.

Laparon, Graecis, molle & vacuum; Hvpolaparon au-

tem fnbvacuum & fubmolle fignificac » 3. de diffi. refpir.

cap. 11. Sumituv&pro ventrisdolore, com. 3.1116•

cjemprb. 31• vide llt.

5 Lapi*

298 L CLapidettm oj, vide Litboeides.

Lapu vefica, propna paifio eft ferh puerorum,qui

ob edacitatem non paucos crudos humores coacer-

vanc j ex quibus pars craflioi , una cum uiinis ad veii-

cam perveniens, tit lapidum generationis materia;

acervamr vero hic cfttdus humcr fa?pe ob edacicatem>

& ingluviem ,iu mpuens > faepe etiam ob pcTcelhtias

fconcoquentis lmbeeiiiiiatem, utinfenibus, j.aph.id

, Lappi fpecularu , vide Oiapbaf.es•

Larynx , five Gutiur , eft fupei ior bronchii termi-

nus , feu bronchii capuc , prima afperse arteiice pars

»

primum vocis inftrumentum,fummoori continua,lib.

de vocal. infti um. diff. cap. i. ex carcilaginibus , muf-

culis, nerviS) & fubftrata msmbrana conftans , eap. 4.

quas Larynxincollo extareapparet , tangentibusque

durafentitur,furiumquenobis tnnsglucientibus fer-

tur , 7. de ufu part. cap, f.Aaegwyg Grsece. Componi-tur ex cribus cartilaginibus : Uttl >fe#H$i dicitur,

quas anterior veluti faitum quoddam aliis praapofita

eft; alia «^^«^ ori vafis olearii adfimiliscarti-

lagines taraen duas fortita : tertia vero j inuominata,

intimaoscenophori(quod Brochum Galii vocant) re-

fcrens: havumautem^^ } ^|«« , mobi-

!es funt, fola autem innominata immobilis ett.Ob eamcaufamineafitmanturaliarumduarum mufculi.Nam

ciun duodecim fint mufculi Laryngis proprii , duoquidem prodeunca Thyreoeide media interna inan-

terioretn Aritsenoeidem qium claudunt: duoque fi-

militer ab Arirsenocidis potferiore bali ia ejufdera ba-

fim anteriorem quam comprimunc : reliqui veroo&oomnes ab innominaca", partim anteriore,partim pofte-

riorepartcpartimetiamlateribus. Csecerum horummufculorum beneticio,totus Larynx praecipuum vo-

cis organum eft, quam tamen acutam vel gravem prse-

cipue facit Arytaeoneides adjuta cartilagineepiglot-

tide, Aricsenoeidem magis minusve claudence,lax3tis

aut

D I C U . 29 c>

aut contraftis duobus mufculis ipfam relcvantibus,ad-

juta quoque gargareonCjVocem ipfam pleotri ritu mo-dulante.

Lafjitudines ,KoV»i , Grseci homines vocant affe-

&us, ex multo > vehementive motu corporibus vel co-

tis, vel particulis>quae amplius laborarunc.obonri fo-

liti iunde Aeopamedicamenta , quse talemJatitudihein

tollunt, appellantur, 7. de comp. med. per gen»cap.i 1.

Cujus laflitudinu fpecies tresfuntj , tw«^s ,$>}, ulcaofa y tenfiva, inflammatorid > quje notis

& fignispropriisdiftinguuncur ; in ulcerofa, parteslaf-

fitudine, ulceris fenfus ,cum moventur enim , fe exhi-

bet ; in tenfiva , incendi , tendique fibi videntur , quilaboranc j in inflammatoria, accenfa ,inflammaca, con-tufaque apparent membra.

Lateraltt) vide Pleuritjs•

JLtfttmojtVidc Dorfum.

Lattts mufculm 9 five mufculofa natura , vel fubftan-

tia,^'-fi^ , apud Galenum, 1 ibr. de muicul.

diiT. cap. 1. ctf latus ilie mufculus , qui fub cutc in col-

lohabetur. Incipit in priori quidem parteexlabro-

rum , ac buccarum j in pofleriori vero , ex fpinae re-

gionibus toti cuci, quas circa collum cft sin orbem fub-

tenfus, & membranofus , ut interdum membrana po-

tiu5, quam rmifculus vidcatur.

Latusptdfus eft, qui pulfu naturalijin latitudine ma-jor eft j longm , qui in longitudine ; altm

, qui in pro-funditate ; e contra , anguftus 9 brevis>humilji j de puif.

ad Tyron. cap.i.

Laxiin intefiinurK, id eftj Colon. z. sphor. 40.Lea, feu Lenia medicamenta , fttfit , qux parces afpe-

rasleniunc; deDynam. in prooemio. «», lave>iddicicur, quddcontinuum eft,nuilaqueex partedivul-fum,fed fibiundique coha?rens seqnabili fuperficie .-

Contrariumeft vd& hoc eii ,afpero. «» eciara

apud Hippocratem ; Gatenusintcvpvw.m *&>.Lim-

3oo LEXICONLtmmMai funt propofitiones per fe credibiles, qm$

vocareconfuevk Aiiftoteles, dignitates , vel proloquia,

vel poslulata , z. acur. io.

JU«o,iive Linon) Gixce Awh ,"eft regio in fummoverrice cerebii, ubi duae vense invicem congrediun-

tur, a torcnlaris fimilitudine propter tenuem membra-nam. Eft & aiiter Ltno , ideft, exilium infuperficie

venaium fibiincumbentium congrefliis, propcer cnf-

fam membranam, fimiiiter ftctus, 9. de anatom» adm>cap.i. vide Torcular.

Lepidoeidis futura » ?<^«, vel conglutifiathneSy

(quas Galenus fuuiraijuxta auns vocac) funt duceii-

ne^e a media fjgktaliquas recU inlongicudinem fer-

tur,a?quediibnces, per capitislongitudinemapofte-

riore in pricrem partem> fuper aures feruntur , quse in

oflihus 3d fqinmae fimilicudinem ftru&is, habentur,

quce iiunc duobus incer fe oiiibus cohserentibus, nonper fucuram quidem, ficuti Coronalis, Sc Lamhdoeides,

fed paulacim fincipitis os , inftar fquamae actenuatum

defcendit, atque in id os, qudd infra ab auribus afcen-

dic,fubintrat, libr. deoiiibus , capic. i.quse & [qua-

mof<e aggluiinationes nuncupantur , 9. de ufu parc. ca-

pit.18. Mendofe adhuc, & HtmporaUs dicuneur,

LepQYtnui > vide Lagopthalmos.

Lepra ,* * eft cutis mutacio . in habitum qui

praeter naturameft, cum afperitate, & pruritibus , Sc

doloribus , nonnunquam & fquamis decidentibus, in•?

terdum fecfrs , pluresque corporis partes depafcuntur,

lib. fimc Lepra, & Pfora, feu Scabies^ affe&us funt val-

d^affines & congeneres , ita uc nonaliud Pfora fir,

quam mitior LeprafcH enim Pfora ad Lepram quaedam

quafi via , ut Leprazd Elepbantiafim , fi magis humoruratur, malignior evadat, & morbus diuciiis protraha-

tur. Uterque affe&us pruritum habetinfeparabilem>

fed m Lepra tancus eft, u: a?ger stiam vehementiifime

fcal-

D I C U . joi

fcalpendo nullo modo juvetur, fed omnis potiiis gt-

ncris ulcera, & phlegmonas accerfat, quod cutem ex-

afperet, & fubje&am illi carnem, miilto quam in Pfo-

rlprofundias depafcatur: Unde & fquamulas pro-

creat» qu iles in Pfoni non generantur , quas furfuracea

tantum corpora ex fe remictic , ut qux a minori gigna-

turintemperie, & humore miniis crafio, terreltri aflfo-

to» & maligno. Dicitur», ab his fquamulis, qua-

fi $&\ id eft, fquamofa. Ab Avicenna dicitur AUharai nigra y & Impetigo excorticativat quod cutis in cor-

ticesquaiifquamasquerefolvatur. Lepram hancCe!-

fus vocat Impetiginem, non eam quidem quam fupenCis

nos, appellavimus, ka quam ipfe declarat lib.s.

quas in quatuor fpecies diftinguic, quse a fupcriori lm-

petigine plurimum diftat. Ejus caufa melancholicus

humor eft multus, vifcofus, craiius, fed tamen aciis &imtnotusfubcute, & fubje&acarne latens,fenfuinque

eum doloris excitans, qui Pruritus dicicur.

LethargM* Grsece ^®* >&j Xvfyfa , paffio eft

Phrenitidi contraria , fi quidemineainexpugnabilis

dormiendi neceffitas adeft, perinde utp^rennes vigi-

Jia? phrenecicos infeftant. Di^ta autem Lstbargiu,

quod ea correptis omnium rertim obiivio.accidac.

Somnw, fiquidem fi in longius producatur, difBciiem-

que habuerit expergefafrionem, Coma dicecur : Si ve-

rd folo tempore nacurae modum convenientem exceC-

ferit, & non habueric difScilem expergefa&ionem,

[omnus longui re&e nomimtur;qui fic refrigeraca pri-

ma parte fenfuiv3>hoc eft, Cerebro ipibj quse refrige-

ratio ciim fortis fuerit, mifta quidem humidftatij faclc

letkargicas paffiones i cum iiccitace verd eas , quae Gra>co vocabulo K.et7uxrdw } id eft, Deprehenfiones* vocan-tur, i. aph.3. Lechargicorum alii unam continuamquehabenc Lethargi acceiTianem , alii per circuitus quof-daminfomnum ruunc , & ruiTus revocancurjUtexci-

taci audianc, moxque in forcnum rclabantur. Sunt au-

cem*

3oz L I Ctem,omnesobliviofi,ftnpidi, mente capti, crebrd

©fcitant& hianc.ac fepe hiante oreperfiftunc, veluc

osclaudereobliti. Urinam redduntjumentorum lo-

tio fimilem» 3C faepe m manus fumpca matula , eam fe

tenere non Bieminerunt.

Leuce, Avjy-v » id eit , Alba vitiligo , t. method. i. feu

corporis , & pilorum in album colorem mutatio prae-

ter naiuram jlibr. finic. & i. de compof. wed. loc. r.

Keque vero ad folam cutem, led ad fubdttain quoqtie

ejus carnem, vitium hoc pertinet. Fic porrd cutis } &caroaiba,& pituitofa, q»aIemPolypodes,& locutfa?,

ca?teraqueeruftacea,exangui ,& albacarne praduaobtinent. Idque malum videtur ciTe , qudd noftrate

Lepram albam , Avicenna, Albaram albam nup.cupa-

vic; DifFma Lepra ,& Elephantiafi , quod haec iuit

cum afpeiicate cutis, rofione, pruritu , & fquamuiis:

LeuA verd, cuteai habeaclenem >fine uliaafprediiie

& rofione. Fic errore facultatis nutritoriae , fangui-

nem pituitofumj lentum, & vifcofum gignentis. Namcum tali fanguine caro diutius alta regenerataque fue-

rit , facillime albedo in alta carne contrahitur , calcm-

quehabitumaccipitjutomnia faciie in aibum con-

vertat » & non jam iimplicitercaro,fedaiba carofir.

Curci enim diutiiiseaaffeftioperfever£ric> caroqui-

dem adhuc mancc > mutatur tamen ejus for-ma , & in

alterainfpeciem vertitur , mediam inter fanguineam

earnem > & exanguem , proque naturali habicu cache-

xia inducitur. Nomen habet aewkjj , vel ^i Rfw^-

w?®- , vel a quldahi fimilitudine cum populo arbore

,

quam iridem 6?» appelianc. Ot enim folii* & cor-

tice candida eft , fic & cutis ejus, quem is niorbus oc-

cupavic.

Leucoma, Asyx*t& > id eft> oculorum albugo, de re-

med. parc. fsculc. eftcicatrix oculorum alcior, magis-

que profunda j llcuci quK fuperficiaria efl 7 nQhtot di-

citur.

Leu*

D I C U . 3°*Leueopbkgmatia , id eft, Alha pituita, qnsedam aqua;

inter cucein , ipecies eft $ fic di&a , qudd fui quidera

rauone iemperikalba , fedpropter miftionem quo-

rundam alioruro humorum , verum mutctcolorem ;

7. aphor. x$. quam eandem dicic eiTe cum ea Hydro-pis fpecie

,quae Hvpofarcidium , five Anafarcadicuurs

i^&t<*/ , libr. Incrod. cap. 15.

Licbm, AffeftiOiAe^dicitur etiam callus in equo-

rum genibus ,& fupra ungubs in flexu earum partium

duracus , fertur Comitiahbus prodeife. Eft etiam her-

bsefpecies, quamaliqui* appdianc.• faxis cnira

adhaj rec , ut mufcus, Sunt qui puccnc eife hepaticam

inoffic. diftam: Exterit >purgac, ficcat, refrigerac

vide hnpttigo.

Lien, vide Sphn.

Lienteyia, vide Jnteftinorum diffiailtdi,

Ligamemum, qudd Grseci T.ut^<r/^v vocant? eil cor-

pus nervofum, ex offe quidem omnind ortum habens ,

infertum in os,auc inmufculura,cuinomenabufueftinditum, 1. de motu mufc. cap. 1. qudd & Copula dici-

turjib. Tigni, cap. 9.

Ligatio, dicicur deobflruftis articulis i &difficili-

bus artuum motibus,quos Graeci Ancylas vocanc,

7. de comp. med. per gen- cap. 6 . Eft & afFe&us, qui

interdum nacuraliter accidic,membranislinguam con-

tinencibus durionbus , & brevioribus ftatim a primoortufaftis j Interdumex acquifitnio job cicacricetti

quampiam duriorem , ex ulcere contra&am; quam

Grseci* vocant. Qui hoc malo laboranr»

tarde fermonem expKcare incipiunt \ atqueobid, hocvitii genus, Lacinis, ligatio Imgua dici poteft»

Lingula vide Epiglotttt.

Linon, vide Leno, & ToycuUy,Linofpermon, ideft, feimn Unij 1. de alim. fac. ^tr

Lipidermus , defettus eft ptliicuia? » tegentis glan-

dera Colis , aded , m diftrahi ampliiis , ubr,

fitih,

304 L I Ctinit.7$. dicuntur, quibus prseputium ex nhor-

bovel fe&ionedeeft,aueica contraftumeft , ut glan-

dem amplius tegere non poflic. Romani , xApelloi &Pjcutitos voearunt.

Lipopfycbia, id eft , animi deliquium 9 'idem qnod Li-

potbywia,) f&j-^* fblodifTeruiK gra^

du, quod exipfonominis etymo liquet; Lipotbym\a %

viuhs faculcacis dete&um .LipopfychU , ammalisfa-

culcatisexolunonem fignificatj attamenutriusqueia-

cuUacisdefe&u , omnium virtucum exfolutio concin^

git , uc fenfu , motuque defticuaneur segri, non minusquamanimo, qualeadvenitiis , qtii nifi frequcnciCis

nuiiiantur, refolvuntur, ix.mech. capic. 5.

Lipothymia , vide Lipopfycbia.

Lippitudodura , vide ScUropbibalmia.

Lippitudo oculi eil , cum album rubefcit > & pdpe-brs attolluncur, cum dolorcconnivent, & segre ma-nus admotasferunc 5 iibr. Introd. cap. if. vide Qph-

thalmia.

Lipyriafehyis , vide Febyiilipyria.

Liquabilia medicamenta vocantur , tum qua? ignis

conta&u colliquantur, turnquseex humidisqiubuf-

dam, velut aqua, aceco, vino, conftanc. gne liquefcie

propolis, cera,refina, Jadanum, fevum, galbanum }

jiceto fololiquefcuntcicraignem, Ammoniactim, Sa-

gapenum, Opopanacum, 3 . de comp. medic. per gen.

capit. 5.

Liquida alvm , in qua liquida dejiciuntur* com. i•.

in z. prorrhet. 3.

Litbiafis, id eft, calculi morhw , renibus & vefiese fa-

miliaris, in quibus utplurirmim calculi generantur,

libr.de renum afl*. digno. cap. 1. Dicitur&

oculi morbus , in exteriori parte palpcbi arum , in qua

alba qua?d3m & craiTa, callis, auc lapillis fimilia appa-

rencoculum pungentia.

Litboeides os , #»«*$ , id eft > Upidsum > petrofum,

$-de

D I C U . 505$,deufupart. capic.io.eft, qudd utrimqueadaures

poiitumj peusefpeciem referens,lambdoeides luturas

finibus terrriinacur, in cjuo ineil procefius columnae fi-

milis>.adacus , tfylive timilicudinem : unde Stylotides,

BeUnoeideSySc Grapbiueidts » &,&, *s2i*-<pt66i}U appellatur , fubquo audicoiiusmeatuscoiui-

nctur , iibr. de oflib. cap. i.

Lividium,^ , dicitiir color inter p!ane nigrum

& rubrum, auc aliquem alium ex floridis coloiem me-dius : fic aucem velexipiis floridis in nigrura abeun-

tibus, vel ex nigro in album cedentcut apparet in fup-

purationibus , inquibus qudd nigrum erat , livefcerc

incipit , & cx livido ad colorem lgnis tendere, & pau-

latim candidius tieri , proxime accedit ad fufcum.

Concrahicur in corporibus a fanguinis & caloris nativi

defedu : frigus enim lividum & nigrum colorem in-

'ducic. Defignat & humorem,veluti viridis.prava qua-

lic3te prsedicum, uti rubidus fanguinis copiam.

Lobi , id eft , Fibra, quibus tanquam digicis hepar,

vencriculum, & puimo cor ad unguem complefticur,

4. de ufu parr. c. 8. & lib. 7. c.io. & 7. dc anat. adm.cap. 11. Dicirur & Lo£w,ima& carnofaauriumpars.

Locaiia medicamema , qua? Topica dicuntur, medi-camenta iunt > quae extrinfecus applicantur corporis

parciculis , quibusnon priusutendum } quain toturn

corpus purgaveris , venamveincideris, redundantia

intotocorporelubeft; alioquin, implebispociuscor-

pus, quam vacuabis, 13. metb. ix.

Locbia,* }dicuntur omnia, quae a puerpcra poft

exclufum fcetum & fecundas exeuiu,qu3e Ariftoteles

vocac purgamenta ; funcautem revera 1» i&mmnob , a

quibus etiam fola ratione difFerunt,qudd h^c ante par-

uimJllapoftpartum>Gcappellentur,l.deatrabile,c.8.

Locm , a recentioribus Medicis, corporis particula

quaelibet p. n. afFefta appellacur, 1. de loc• aflf. 1.

Lwgaon, five Long<inon inttftinHm9 vide Reftnm.

V Xo«-

$q6 L I CLongitudinalti futura eft, quseamedio pofterioris

Calvariajjpercapitislongitudinem, ad mediamufqueanteriorem,extenditur j unde Graecis* , ideft,

reHi , vulgd fagittalis , & Iwgitudinalis appellatur , a

Lambdoeide ad Coronalem finiens , libr. de ofiibusi

cap. i.

Longta pulfm, vide Latus.

Lopidoeidesjutura , quse & Lepidoeides dicuntuij vi-

de Lepidoeides.

Lordofis , id eil , Excavado, fafta per vertebrarum

luxacionem , ad internis corporis partes , 4. de loc aff,

vide Cypbofis, , vitium fpin<ey cum ejus verce-

bra? ioco fuo motas funt, & in priorem five anteriorem

parrem converfae. Vel inclinatio leu incurvatio an-

teriora, cum homo vitiosa dorii fpina femper capite

pronoeft, & cernuo.

Lotium eftj ciim renes ferofum fanguinis excremen-

cum amaxerinc, utileni, qui in eo eft, fanguinem reti-

nent , & exeonLHritwtur ; excrementumvero ipfum

ferofum a facultarefegregatrice, ceu inutile expellitur

per uretres in veficam ; fed quamdiu invenis atque

arteriis hoc cum fanguine currit, excremmtumferofum,

& ferofitai vocatur: ur, cum fegregatum eft > loiium,

& w»M dicicur,libr. de ren. afF. dign.cap. 1.

LuBuofarefpirathi c^inzcxrupzi lnfpiratio, & quafi

duplicatageininacaqueaerisrevocarioj ftante inrcrim

thorace, deinde rurfus id, quod deeft adjicientc , qua-

lis infanribus accidit , quo tcmpore plorantj veluti fu-

perinfpirantibus, 6. aphor. 54.

Lumbi,h<rptii,proprie pars eft totius fpinse infra dor-

fiim , five thoracem,quinque vertebrisomnium craf-

fiflimis, maximisque compafta, inter dorfum, & os fa-

crum mediis. Brevius alii ajunc , Lumbi funt dorfi ea

pais,quacingimur. vide Dorjum.

Lumbrici , viae Elminthes.

Lupw, feu Strangulator* Cixck y.v>($Hofc , dicitur.

aflfeftus

D I C U . 5

affeftus iis eveniens , qui fperma diu praeter naturam

retinuerinc ;quod veneni naturam induens in venis &

arteriis, dum nequivit ejici, anginofam generat paflio-

nem in faucibus, & quandam quafi fufTocationem, lib.

delpermat.f0l.3tf.

Lufciifw dicitur, qui eo aflfettu, qui Ny&alops dici-

tur, vexatur, 10. deiimplic.# isdicitur, quia

pt imo ortu , non nifi oculis propius admoca videt, ea-

demque propc oculis contingit, & Jimisfemiclufisque

oculis afpicic, etiam parva fint i remota verd, quam-vis magna , videre non poteft. Vitium oculorum eft

congenitum ab imbecillitate vifivas virtucis animalis,

& fpiritus vifivi, eamqueob caufamincurabile j dif-

fcrc a Nyttalope , quippe qui non natura, fed ex morbotalis evafit. »*»; Graeci vocanr , Latini Lufciofos,

& Lufciiiofes , appellant, ipfa Yero affe&io y.wm») &appellatur.

Luuabilis , id eft, VitiUina, 8. de placit. 4. viacBi-

lispaUida,

Luxationesy quas ofljum ex cavicatibus fuis exci-

dentias* exarticulationes y & exarticulata interdum vocat

Kippocraces , funt offium a propria fede exceiius, finc

fra&ioneeorundem fafti, i.defract. 1.

L,\cant\:ropia , Guece AvKc&JpamA , )^'»^»•@- »

Y-vyciiJpvrrix , K.iwdtJp£J7r<&> j Avf^av ; Aiabice, Catrah*

Cutubuti Latine, Lupina,\e\ Can'mainfania>fyecks

eft melancholiae, ut teftantur Aetius'& Paulus , quasegri imprimis menfeFebruario, quo preefertim hu-mor mclancholicus redundat, no&a domo egretfi» ur-

bem circumeunc»quadrupcdum more incedentes, lu»

pos imitantur ululantes> donec dies illucefcac, defun-ttorum monumenca quaeritanc, adaperiunc, cadave-rum frufta arripientes ; fecumque colio geftantes, fu~

giuncque die vivos homines , nofte infequentes mor-tuos. Suntautemeorumnora? ; faeiespallida, ocuii

ficci & cavi>vifus hebes,lingua ficciflima> falivain ore

V 2, nulla?

3o3 L C

nulla , litis immodica , tibiae perpetuo exukerat»propter frequentes cafus : acque uc canes mordent, exquo arbitror morbum ipfum eriam r.uucvJpaTnav voca-tum fuiflfe Veteribus.

Licotides> vide Lupus.

Lytheria , ideft » folueoria figna, quae magni, & ve-hementis morbi folutionem firmam'folent prsecederei, de diebus decret. cap. .

M.

MAdA ROSISj .2(*< ij& , id

cft, Glahrities, Calvitium> capulorum deftu-

vinm eft , a cacochymia, & vitiofis humori-

bus proveniens > qirales afife&us funt Opbi<ifis,8c AU-pecia

;quse omnes pafliones fanabiles func» vitiofis hu-

moi ibus, qui ad radices capillorum haerebant, vel re-

folutis, vel alio cranflatis & vacuatis, . aph. 34.

Madorem^Sc PUdorem , ideft, fupsrfluentes humi-ditates-appelbreconfuevit Hippocrates, five tenues,

ilve eraffiores, cirjufmodi & pus eft, 5. de fraft.i 9-

Magma tin fpecie , mirobalanorum fa?cem vocanr,

7. decomp. mcd. per gen. cap.7• Aliqui vero omnemunguenti fa?cem » qua? exprefsa reliqua liquidiori ma-

teria iftili relinquitur, «$»*/«* vocantj exteriditur quo -

que hoc ad omne unguentum fpiiTum , pauco

liqiiorefubaftum.<

Magna arteriatWide Arttria dorta.

Magnafelrtf, w\dc F<br'j magna.

Magnus morbus, vide JlffeRus gravrt,

Magnuf pttlfiM eft , qui naturalem pulfum omnibiis

iribus dimenfionibus fuperat : qui vero iifdem dimen•

fionibus h naEuialifuperatur , parvus dicitur, depulf.

ad Tyron. cap. UWlalot-, darneae partes funt, qua? rnter mfum > & au-

ies jacenr, qtfae Prifcis Gf»t* dicuntur, libr. Introct.

«jap.io, iicdift». qaod rubentes ad mali fimilitudi-

dero

D I C U . 509.nem fub oculis leniter rotundse promineat, i. deart.3•

MdaRica medicamenta furic j quaeinduratorum fol-

vunt duritiem yquerrndmodum rdaxamia , qua? ten-

fioni medencur, nuncupantur , 7. de compof. mcd. per

gen.cap.p. MaUiBkum autem emolliens dichui toiumcorporum,qu3e.induruere, acinquibuscontenruseft

humor piseter nacuram , veluc partes fimt fcjnhofa? 5

quod vetd a ficcitate induracum eft , humeclari pofUi-

Jat j qudd a congelitione, caleheri, Gra?ce>&*&, 5. ilmpl. -. Qu33 vereemolliunc. caiidaefie

opoitet>fecundoaut teruoordine: Nam qu.^ minCis

caiidafunt, ea potius in generepus movencium ha-

bentur : quas verd funt calidiora , potius digerendo

vacuandoque indurant, quam emolliunt : Icaquefa-

cuitasquoqueemplafticainiis ineiiedeber.

Malagmata» alias Cataplafmata, vocant omnia phar-

maca , qua? forinfechs imponuntiir, iive adfttingendo

condenfent, fiveindurencfive emolliant, s? decomp.

med. Ioc. 5. Proprie autem Malagmata vocantur.qua?

parcespraeternaturaminduratas emolliunt, moderace

funccalida, nontamenexficcantia , aut humeftantia

infignicer. Namjcum exa&e mollicntia, medium quo-

dammodo ordinem inter humeohntia , ficcjntiaqua

forthntur , proin moderato fuo caiore indurefcentium

fubftancise, veluti fuiionem quandam moljuntur ; ubi

verodiutius diffuCi fuerint, digeremium rnedicamen-

torum locoefiepoiTunt , 7. decomp. med.loc. cap.i.

unde quidam nullum difcrimen conftituunt inter M«-'{& , iiimfritfpx ,. PoiTO Mdagrnatd, aut

mediis corporisregiombus (quas proprie «»-^«3*,

Paulusappellat) ut ventriculo , jecinori, lieni, cordi

imponuntur ; auc extremis partibus 3 ut capiti, & arti-

culis adtnoventur.

Maligna, vide Cacoethe.

allcoli,funtimae ab utroquelatere tibtae,furse,par-

?cs gibba?> ex parte exteriore, imrinfecus cavse , -carne

V 3 caren-

Sio L I C

carentes, extra alia prominentes, fub quibus utrimquetalus concinetur, lib. de oflib. cap. £u

Malleolivena duplexeft, alcera interna, ad interio-

remtibia? partem (Cream Latinivocant) procedens,

ac ind^ad malkolum, ad ipfum tibise extremum perve-

nit, quse & Saphena corrupto vocabulo, pro Saphta^ id

eft manifefta, dicitur ; altera.e^iirwtf , & fupcrficiAria,

pevexteriorem alteriusoflis tibia^qudd ^'^ vo-

cancGraeci, producicur, adpedispertingensarticu-

lum , unde externa malkoli , & Ifchiadicavtna aliqui-

bus dicicur.

Malihacodeemplaflrum, id eft, rmilhinum s quo gene-

re Hippocrates omne medicamen vocat, qudd conna-

tam humiditatem habet, qualis in pinguibus eft fingu-

lisqueoleofis medicamentis, & quidem inipfo oleo,

aqua, refina> & cera , 4. dc compof. medic per gener.

cap. 9. Mccxjuxa&i'&,. Mei\Jit i ceram fignificat,

eam praefertim quae moJIiseft.

Malum Granatum} & Malum Punicum, vide CartiU•

go ^nfiformfi.

Mamma (Mu&st$Tif9it Graece) eft carnofa in pe-

ftore, ad uti umque latus eminentia glandulofa, femi-

circularis,in cujus mediopapilla (Grsece^Aij) extu-

berac, quam ambit circulus quidam fubniger , qui&dicitur,gignendila&isvim anatura habens, 1. defan.

tuend. Verum glandulofi illa fubiiantia admodum va-

riaeii. Viris namque (in quibus proprie »» dici-

tur, ^^» five/K«o9-esr in muIieribus)caIidioribus

fcilicet & ficcioribiispen&nullaeft,eademquearida,

utetiamadmodumpuellis. Juvenculis verdcompa-ftioreft & duriufcula, vetulis verd flaccida.

(

Eam au-

cemmultaefed parvaeglandulasconftituunt, fibimu-tudincumbeutes , & inter fecommiflTse , adipis & fi-

brarum interventu , quajex carneamembranaincu-tem peitinenc Semicircularis illi eft forma,non tamquo minus paterec injuriis , quam quo plus la&is con-

tinerec:

D I C Q . S xi

tineret : Eft enim rotundum omnium capaciflliTuinv

Sic quidem condita mammaaptiflimumfitgignendiconcinendiquela&is organum , quddquiaeianguinegignitur , idcircotiatura venas & frequentes niammislargicaeftj alias quidem externasaramo venajcavas

axillam jampetentis,defcendentes > alias vero inter-

nas a vena cava pariter defcendentesexjugulofum-moquefterno. Hse partim abfumuncurin mammas &miifculospe&orisinternos, partimvero adXiphoei-dem carcilaginem , & mufculos reotos delapfse, inque

eos & vicinas partes diftributa?, pauld fupraumbili-

cum , furculis aliquot fuis occurrunt farculis tocidem

venarum epigaftrii: indeque fic confenfus illemam-marum cum ucero. Habent & ha? vense arcerias ali-

quot comites, fed perpaucas & graciles.

MammillariSy Mx&et^, eft apophyfis offis tempora^

lis, papillis mammarum, praefertim vaccinarum, fimi-

lis 5 Extuberac, & cavus eft, quo aer in ampla , & an-

fira&uosa ejus cavitate condufus , magis reionet auri-

bus. Dicuncur & a quibufdam tttericorr.ua, Ks^T*

dicta, «$?«< ^'!>< propter iimilitudinern, quamhabentcummammis.Mancum , & Mancinitatem)2\\&$ Cyllor^Sc CyUofin*

nonnuili, de omni longorum membrorum diftorcione

intelligendum cenfent , gencraleque ei ^ttribuunc

fignificatum •, alii * eam tantummodd diftorcionem

fignificareafferuncin qua adinteriorem parcem mem-brum inclinatur; quod cum accidit neceflc eft,ut fum-mum ejus , E. G. pes incro contcrcus , quafi mancus& mutiius appareat, 3. de arcic. 87. vide Cyllum.

Mandibularii , Manducatorii , Manfarii* Maffeteres

mufculi)Graec9 f&orn^ti , alii funta temporali-bus, quos Crotaphitas vocant; nam poiteriores Ana-tomici, eos temporalts, feu temporims nominanr,qui exoflibus temporum capicis exoriuntur, quos.cum in-

tenduiuur,comraitcere,ac claudereos, manifdUcon-V 4 fpici,.

3n L I C

fpicimusialios vero , qui latis inferioris rnaxillse par-

tibus fuperje&i funt, ucnmque aUer , propterea quodin manducando, maxillam circumagunc , Manducato-yios vocant , citrn ilii , qui e fuperiori parte deferun-

tur, efficereid minime valeant; attrahuntenim fur-

ium eam tantummodo > non traducere eriam hac illac

qiiLunt : Unde in committendo quoque ore, ipfoi urn

auxi)ioindigcmiis,i.deartic. s. a mandendoficdi&i,quos etiam MandibidarioSi Manforiosy & Mafiicatorios

vocantj 4. de anac. adm. cap. i. & cap. 4.

Mania, Fwor, Infania } M»*U > fpecies delirii vehc-

maKioris,z.decauf. fumpt. uc enim f^**feu delirii eftcicra febrem infanire 5 & mentealicnari,

ica huicinfani^adjungatunrngnitudo, & vehcmen-tia fympcomatum, (ur, ctom segri calcicrant, mordicusimpetunt vel ingredientes, vel quofcunque obvios, fe-

rarum moredifcerpunt) Mania dicetur.ex affata, vel

atra.vel flavabiieprocedens, 3.deloc. affeft. cap. 7.

Quod fi afanguiniscopia nonputrenteoriginemdu-cac, eritquidcm Mania, fed cum rifu, hilarivultu,&

perpetuocantu. AliquandoHippocr.ites Mania no-

mine pro melancholia morbo proprie difto ufurpa-

yit, uc teftatur Galenus, 6. aphor. 2.1. Cerebro accidic

vel per fe, vel per confenfum affe&o. Nunquam pitui-

tofus humoream paric , fed etim acrem & mordacemefie oporter. Qiiod autem deJirium parvum miteque

ctt, Hippocrates yfyn appellareconfuevit.

Ivlanifeflavtna , ramus eft vense a corde ad furculas

afcendentis , quse per faciem, oculos, capuc , & nares

dividitur , uc omnta membra ninriat, quae inde'-fefia vocatur , lib. de ariat. viv.

Mamodtsparaphrofyna , funt vehementes infaniar,

prop-er atra? bilis maligniratem,cum fiavabilis Ccre-

brum apprehenderir , febrisqije vehementia aflatum

hunc fuccum mdancholicum reddiderit, comm.i. mj,prorrhet. 10.

Manna}

D I C U . jij, mel roridum, vel rium dici poteft ; MelHsfpccies eft non ignota veteribus, Galeno, Plinio,Diof-

coridi \ fed mcllis nomine, & titulo comprehenfa, nequis eam ab Arabibus primum cognuam, pioditam-que putet ; fic enim de e£ fcriptum reliquii Galcnus ;

Jnfolm, inquit , fiirpium adnafckur quippiam , qubd nee

torum fucctis , necfru8i4i,nec pars exifl)waripcflit,fed rari-

4um quiddam, nec tamen contwenter, mque copiose prvgna-

fcifoleat. Uec meprrfterit , per afiatem t in arborum , fru-

ticum, herbantr/iquefoliisplurimumfuiffe inventum , fic ut

ludemtbtu niHku , lupiter dicereturmelle plitijfe j pra-

cejferat tum noxfrigrdior, pridie calida,fitcaque cceli con-

fiitutio diluxtrat j quapropter inttr rerum nAtura peritos

eonveniebat halitifS, quosttrra }vel aqua exfpiraffet extenua•

tos & excoHos , noBurni frigorts beneficio coaiuifje. Idin

regione noftra rariusevenit , in Libano montequotanm•»

adto ut extenjis ptUibui arboresfuccutiant > receptoquequod

profluit , olliti &fiBiliacomphant : privatoqut nomimvo-€ant , id eft, roficidurn md, & etiam«^, id

eRt>mtl airium. Hxc Galenus, 3. dealim.fac. eap.39.

demelie. Cuiqueigitur pateredebet,notam Galeno,Mannam ,quae guiiu prorsus melleafencitur. Concrcf-cit maxime Vergiliarum exortu, vei fyderc Syiio

fplendence. Vim habet modicam ciendi alvum, & fia-

vam bilem pellendi , rucoque pucris, & fbeminis uce-

rum geftantibtis, exhiberi poteft. Dicitur item &Mannathurts, (quse & Succuflio* & Pollen nuncupacur,

2. de3rr.44.)ideft, Thuris mica? concufiu clifa?, cor-

ticispariimpmicipes,;idftringendivinreotam i& qua-litatem poflldentes , j.de comp. med.pergen. cap. &.

Vtdeturquealiquibus JW4M«tfw//;«r» nihila Thuntri-to, sc lavigato differre ; Manntm enim proprie appel-lant id, quod excufliimeft a Thure,circ3 magna oneraconfraftoj aufeiuntur enim ab ipfo fragmmtaquae-dam parva corticis thuris , 4. jie compoi. med. loc.4.

& i3.iricthod.cap.s,

V 5 Man-

3 i4 LEXICONManforii mufculi, vide Mandibularii.

Mann fquas homo pro corporis nuditate, t\uod ar-

mis nudum fortitus eit , armorum loco obtinuit,funt

juxta Ariftot. organumante omniaorgana; cum nul-

lum finc eorum , quae particularia organa funt, fed

quodlibet ecrum poifint recipere, .de ufu part. cap, 4.

lAanm aucem nunc totum artum fuperiorem, brachiumfci!icet,cubicura & manumfignificat; nuncextremam

manum tantiim, t. de ufu parr. cap. 1.

Manusdolor, Graece&*> archiitidis fpecies eft,

quae m3nuumarticulosoccupavit, ut Gonagra, quae

genu, & Podagra , qua? pedes. Nec vero tnorbus ipfe

fic appellatur , cum vigec & dolorem facit , fed ipfa

eciam articulorum contortto,& imbecillitas poft mor•bum reli&a. Tophis enim articuli manent inteucepti,

ldenim figniticac i^*^, \\oczi\>rnanui captu-

ta\ quamvisalii ^^'^««jquaii $&*, hoc eft , ma-

nm dolorem , XW §®* derivari maiint.

Marafmus* five Ex morbofftiium, eft frigidum,& fic-

cum corporis cemperamentum, non natura, vel anno-

rummulcitudinisrationecomparatum>fedfebrilimor-

bo ; quod noninanimalibusmodo > verum etiamin

ilirpibus fupra modum arefadtis vifitur , 5. de fanitate

tuend. cap. 9. Marafmus itaqueidemeft quod Tabes,

quse non idem eft , ac febm marafmodes , five tabida j

Marafmus enim abfquefebrein decrepita setatefolec

accidere» extin&o nativo calore, & fuperveniente

morte, quse fine fenfu doloris , ac fecundiam naturam

ex ficcicate contingit • ficuci his , qui praecer natu-

ram tabefcunc -

3alttra advenic fpecits , qua? ex agritu-

iimjeneBm vocatur, in quam non foliim fenes , fed

etiam pueros vidimus incidiiTequamplurimos. Tabida

vero ftbrit , non cantum ficca,fed calidaeft, 1. dedifF.

febr. cap. 8. Facile hic morbus innotefcit, oculorum

ingenti cavitate veluti in foveis quibufdam rccondi-

torum > & univerfi corporis fqualore , caloris vitalis

florc

MEDICUM, 315

flore deftituti , cutis circa frontem ficcitate & tenfio-

ne, palpebris inftantibus & tanquam fomnogr.ivatis

ab impotencia quadam vigilandi : funt & tempora

collapfa atque cava. Breviter , totus homo non aliud

eft, quam oifa atque cucis. In ventre nulla inteftina,

nulla vifcera inefie credas : aded contra&a funt prae-

cordia, &confumpei vencrismufculi, utnihilex iis

praeter fibras & cutem fuperfic. Hsec autem fympto•!»

maca awt adhuc fien inteiliguntur , aut jam plane te£tz

abfolutaque efle. Inde dupiex marafmi differentia ex-

fiftitj unius quidem nondum perfeoti , fedadhuc ad

majorem confumptionera tendentis : alterius verd jani

plane confumman. Hic prorfus immedicabilis eft. illi

remedia quaedam poflunt adhiberi. Verus autem raa-

rafmus eft , per quem omnes corporis fblida? p3rtes fi-

milicer marcefcunt , initioabipfo corde fafto ; nonverus autem, qui in certa quadam parce confiftir» utia

ventriculo & jecinore, in quibus Galenus magnaexparce heoticas marafmodesque febres fecontempla-

tum eiTe fcribit. Superveniunt aliquando & pulmont,

fed rarius, tum propter ejus humidicatem > tum quddfpirandorefrigeretur. Incidunt & pe&ori& mefaraso,

& jejuro, & colo.interim verd&utero& renibuN. in

fepco aucem traniverfo marafmum> fe nunquam vidiiTe

Galen. fcripto teftatus eft , fed he&icam fane febrerr*

vidifTe , & hanc femel quidem plane abiblutam, faepe

verdcicius interimentem quam planeefletcomp'et3t

qudd eam & fpirandi difficultas & delirium excipiac.

Marcor, MarcorfrigidnS) torridusy vide Febris marci-

da-, &, Ex agrhudim fene&us.

Marifcay venulas fedis funt, quse aliquando foris ex-

tuberant,ore hiantes, & iiato cempore (anguiuem me-lancholicumexcerHenteSjaliasj/^wo^/W^diGuntur,

quibus plus juftofluentibus, aqua intercutem fubfe-

quitur ; interdum fuperius dilitefcunt, & c&cse «U(loftiihs appellantur. vide Skofu.

Mar-

ji6 L I CMarmarygdeHa eft, oculorum haUucinationes, 3. '.

& cjp. 7. 6)« apud Hippocratem fplendores

crebri , & veluci tuigura frequentia , fubita & arden-

tia. Sunt autem nihil aliud quam fplendoies oculis

obverfantes.

Majfeterest vide Mandibularii.

Mater dura, & pia, vide Membrana dura,

Matrixy , id eft> /* , foris nervofa , intus

earnofior, vas tcetiis geiiandi , quseaGrsecis HvWgequoque appellatur , quod omnium partium fit poftre-

ma> libr. iinic.

MaxiiUj funt illse faciei partes>qua? genis fubjeftae,

ad mentum ufque defcenduut , & hac ia mucronemdefinunc, libr. Intiod.

Maxillares de?ites, vide Dcntes, Tomi, Incifoyii.

Meautm, five Porum, fimplicicer Het ophilus appel-

lat, Nervum opticum, qui a cerebio ad oculum perti-

net j fenGbilis fpiritus via , quodejusfolius foramen

dare cernitur, 1. def/mpt. cauf. cap. z.

Mtattts auihorim eft , qui in oiie Iapidofo eft , iatis

involutus & anfraftuofusi ne quid eorum,qua3 extrin-

iccas incidunt,ipfi noceretjipiasque aures facile oflfen-

deret.proiniti medio iitus, excnnfecfrs quidem con-

vexarum, intrinfecus aurem cavarum , . de uiu part.

capit. ii. Confticuicur autem in medio nervi quintas•

conjugationis , qui una cum duracerebri membrana,involucro velut fuo > in audims foramen incidit, Di-citur autem & hic meatus ccecumjoramtn , propterea

quod anfra&um iilum, per quem nervus foras poft au-

res excidit, haud po(Tunt difTe&ores perfedte perfora-

re, lib.de nerv. diif. cap. 6. vide Cacumforamcn.

Mcatmzenitalit eft , qui geiiicuram a teftibus hau-

ftam , ad Golis radicem defert, qui meatus juxea radi-

cem vefica? varicoGor confpicitur ; unde ei nomen in-

ditum eft, Varicofut a/TifienSi 1. de fem. cap. 1 j.

Mtatm varicofut, vidc Mtafiu genitaltf.

Meco-

i g r $tj

Meconium , excrementum eft , cx toto fcetus nutri-

menco , inutero, inurinaculocongerifblitum» toto

uceri geftationis tempore, lib. qudd animal fit id, c«t«

Eftquoque )*, papaveris fuccus concietus,qui

& o7not appellacur, 3.fimplic. 10. SunttamenquieadiftinguancPlinium fecuti> qui libr. 20. cap. 18. fcri-

ptum reliquitycum capita ipfa & folia papaveris deco-

quuneur, fuccum meconiimi vocarijinulcd Opio igna-

viorem.

Media, feu Medianacuhiti vtnay eft, quae commuras

eft eii qu&humtralis nominatur, & ei,quae persxillam

fertur, 3. loc. affeft. cap. 7. qux & purpurea, & mgrtf

vocatur, Iibr. deanac. viv. vide Communts vena.

Mid'tanum>[m Mediaflinum , funtduae membrana?.»

utraque parte Qngulse totum thoracem 2}#%9

id eft , Interftpitntes , quae pofleriore parte fpince, ver-

tebris, anteriore vcrd » medio pedtoris inHguntur,

furfumquead claves , & deorfum ad enfifbrmen carti-

laginem porriguncur , in duas partes totum thoracemdividentcs ; unde vulgd Mtdiaflinum , fi ve Mtdianumvocant i his enim medius thorax dirirnitur, 6 % de ufa

parc. & j.deanat.admod.quse membrana? non aliter

differunr, nifi qudd in cofti r.,& 9 id eft, Sttcrin-

gentcs, appeliantur 5 ubi verd re&ae ad claves ferunturj3}#& , id eft, Interfepimtts3 5. deanat. adinod.

vide Diaphrattontes,

Medicamentum, omne id dicimus 5 qudd noftram na-

turam alcerarepoceft, 1. fimpl. cap. 1.

Medtcari, generalicer Ioqucndo, idemeft, qudd mt-

deri-,propr i e eftidem quod purgare .• neque deomnvs

ftiedicamentiexhibitione intelligit Hippocrates , fei

deeorum tancum qua,• purganr, z.defraoi 19.

Meduliafpinaln, (quae & Dorfi meduHa.fccj^TJig ,««£»

, & vulgd N«d?4 nominatur) eft, quaeomnibus,

& fingulis vercebris incft , 8. de ufu part. capit. 4. eft-

cjue Cerebro? velwc principio iuo> conuaua, ejuf-

dero'

S t8 L I Cdem cum eo.genei is & naturae , nifi qudd multoeft durior & compaftior, potiifim&m in infernis fpinse

finibus ; eam tamen perperam medullam appellarunt;

chvn mtdulla ipfa, non modd fpinali hac, verutr* etiam

Cerebio ipfo fit humidior, nioilior, & pinguiorj

qudd verd in fpinse dflibus contineacur, coloremquehabeat mtdutta ailimilem, obidipfam meduliam no-

minanc ;quo modo etiam quidamipfum Ceicbrum

VQckarunc» 3.dealim.fuculc.cap. 10. Communicercam fpinalemvocantmedulldmt additafcilicer mtduUte

appellationc ; inccrdum verd fineadditionefimplici-

ter fpfaam nuncupant, 3.1oc.affe&. 10. vide Myelos,

Oricur ex cerebri totius bafi , eique corporis fubiian-

tiafimiliseft, & ejufdem cumeogeneris.neivosque

ut & cerebrumproducit, donec veluteffaeta definac

in finem brevem , acutum fimplicem cum coccyce.

Nervi autem hifubje&as cerebroparces movenc, &fentientes efficiunc. Uc plane conftet fpinaltm medid-

lam partibus capiti fubjectis tanquam cerebrum effe,

& mulca cum cerebro habere communia» fubftantias

iimilitudinem , principiuti) nervorum » fentiendi vimprope parem , & pr^terea meningas duas , unam te-

nuem a tenui meninge cerebri oicam, quae vafj ipfam

nutiitura colligat, & fubftanciam ejus admodum mol-

lem, cerebrocamen non pau!d duriorem coaftringic ;

alteram craflam, a crafsa fimiliter cerebri meningeprodeuntem,quaa tenuem ambit & munit contra fpon•

dylorum duricicm. Nec camen proptereamedullam

hanc cum cerebro eandemeiie, cenfendum eft : ha-

becenim utrumquequa^dam propria & difciepantia.

Kam cum cerebrum puifetatque rnoveatur , quan-

quam ofle immobili contineatur , medulla tamen non

movecur, tametfi a fpnndylis mobilibuscontinetur,

nullumque habet medium intervallum > ue cerebrum,

fed praecer meningas duas , cerciam, qua cerebrum

careti cunicamnervofam, validam > craflam , afpe-

ram,

D I C U . $?ram » humore circumfufam vifcofo. Ha?c non mod»duasillas meningas , fed etiam fpondylos & totam ra-

chitidem veftic, & contra motus violentos & injurias

alias omnes, tum incernasjtum externas, tutd commu-nir. Nafcitur autemabofle occipitis,quo locofpon-

dylis committicur, & ad imam ufquefpinam > ficut &:

ipfa? nieninges,excurrit.

Megalofphtanchnos, vocat Hippocrates non eos dun-

taxac , quibus magna ex natura ipsa func vifcera , fed

quibusea, ex affe&ualiquo, intumuerunt, iive Scir-

ihum , fiuc Phlegmonem , five Oedema , nafta fint,-

5 . acut. s>. ?*%&' dicitur etiam 2n&> hoccft, Vinum, apud Hippocrat. quod Galenus imerpre-

tatur vifcera in molem attollens, feu magna vifcera fa-

ciens : Id qudd ipfe inprimiscribuicvino dulct.

Melancholia morbm , eft delirii fpecics , ab humoremelancholico, (a quo etiam nomen fortituseft) in

ipfo Cerebri corpore p. n. concento proveniens , qui

ipfe humor fi aifecur> nianiam facit, & furorem, 3. locafF. 7.

Melancholia flatuofa, iive hypochondriaca ajft8io tmot-bus eft,ex teicia mebnchoiise fpecie, indicante nomi-nehumorem, qui ipfuiscaufa eft. Cbmcircaventri-

culum prima incaeperinc accidentia , ipfisque auctis

melancholica fequeciiraffe&io, deinde alvi dqe&io-ne, vomicu, probaco&ione, ni&ibusquelevauir is,

qui laborat , Hypochondriacum , flacuofumque mor-bum ipfum nominabimus, 3. loc. affeet.7.^eft delipientia finefebre, timorem & msftitiam iine

causa inducens: Spccies eit ^ ©^b^^eiro^y. Habecenim depravatam facultatis imaginatricis&ntiocina-

tricis, motionem, muica vana animo volvens quse me-tuat, magnumque inde mcerorem concipiens. Suncenim tirnor & m^ftitia duoperpecuacommuniaqueomnium,melancho]icn laboranrium 0/mproni2ta,ucaic

Hippoc. aphor,x3 Jibr* 6. Humov autem melancho.licus

3io L G "

licusgignitur, &abundacvel in cerebrofolo. velin

foiis hypochondriis.fed maxime finiflro, unde humoratque vapor certbrum paunt , vel in univerfo corpo-

re. Hypochondnaca autein omnium mttiflitna efle fo-

Jec , iecundfom eam , qua: cotius corpons vicid prove-

nic : Peiiima vero» & fere incutabihs, quae ex privaco

cerebri affc&u oritur. Ciun vero duce fint potiiiimum

humoris melanciiolici diffcrentise , unus frigidtis &Ikcus vinorum faeci refpondens»alcer caiidior, acrior,

& uilionereddicus terocioi•, qui^* propiid

appcliaeur, ille, morbum de quo agimus , parie, ideo-

qiie febrem non habec: qui vcrd ab i)!o ftt , non fitii-

plicicer, , fed/^' , hoc eit,

-^ yj4 Jne*uhi nuncupatur , febremque habet ad-

jun&am>tanquam phrenicidis & inflammationis cujuf-

dam pamceps.MtUncholkam tcfiafim vccat Hippocrat. motioneni

mentis, aberrationemque vehementem & fetinam,

quae, inigante Cerebrum aiTjca flava bile, oritur, quse

in nigrim permutaiilblec, i. prorrhet. 14.

Mclancholicus humor, duplex j alcer eit, qui piopric

melancholicus fuccus , five melancholicus fanguis a

Galenodicitur.eftque veiuti fex fangUinis,f«iiisciaf-

fus, faecibus vini non abfimiJis , qui in terram effufus»

noninducitfermencationem, nififorre inardenti fe-

bre afiecur,neque ullius acida? qualitatis eft partieeps %

qui in meatibusCerebriconcentus, Comitialem mor-

bum > in corpore Cerebri melanchoJiam morbum ge-

nerac \ vide Nigrabilu. Alter ett renuior, guftu acidus,

qui terram radit , attoliit, fermencat, ampullasque ex-

citac, qui atrabilu appellari porefl, qua praeaiTatl naf-

cuncur ferina deliramenta, modd cum febrc» modd •ne febre, 5 . loc. aff. cap. 7. & *• de differ. febr. 9.

Meliceris ,& , humorem melli fimilem,

membrana conclufum habens,fpecies eft apoftematisj

uc &%#*& fwwflp, quorum hoc ab adipcjillud a

pulci-

D I C U . $j>ulticulaintramembranam conclusl, nomenhsbet»

JVleliceride diiTetta, inibi comentus humor non aliter»

quam mel e favis diffluit. Sed dicitur eodem etiaili

nominealiudulcerisgenus , qtiod proprie xare^» ap-

peliatumeft, uctdhcur Aetius» libr.tf. cap.08. vide

Atheremata.

Mdicratum* Gve Aqua mulfa> aut Hydromel, eft mel-

lis & aquse compofitio, vel ex asqua iimusque portio-

ne (nt viainurinseparetf & ad diftribucionsmag-t)

vel akera* alteram fuperante fa&a, 3. acut. 13. licet

quidarn velint,^»^ 9 >&» <?^'<©- vetuftate

diffene jquod Melicratum fit aqua mulfa fubita & re-

cens, hocefts excemporecomparata; Hydromd au-

tera» inveterata, & recondica. Quoniam aqua melle

mifta , non admodum utilis cx iis , qui amaram bilem

cqacervant, & facile in iis vertitur in bilem , niii prius

per inteftina auc veficam tranfeat , ejufmodi naturis

dilutior dari debet , ut ncc ficim adferac , nec biletrt

gignat. Similiter iis, quibus vifcera fcirrho auc phleg-j

mone, aut cedemate tentantur, aut aliquo morbo acu-

to laborant. Nam ciim mel in iis , tum propter ino-

ram, quamin obftru&is vifceribus trahit , tum pto-

pter eorum ardorem procinus in biiem vercatur , eam-queobcaisfamrioceat, aqua autem tardcpenccres, 8c

nimisdiumoreturin hypochondriis , ex utrisqucmi-

ftum Melicratum idoneum redditurita temperatutn

melle & aqua , ut & facile diftribuitur m corpus t 8c

bilem non gignat, nec fitim. Meracius veroexhi-

bere convenit, fi alvi deje&ionem molimur. Para-

tur autem utrumque duobus modis : unum crudumeft , alcerum decoquitur. Crudo utimur, ciim alvumdejicere , auc vomicionem incitare volumus : Prob•autem cottum,valentius alit. Coquitur autem ad huncmodum ; Primum multum aquaf melli indimus (Pau-lus , libr.i. in o&o parces aquae, unam mellis mifcec)

deindc tantifper coquimus > quoad fpumare definat.

X Spw-

321 L I CSpumam autem, cfrm primum emergit , tollere aboportec. Convenic microfphy&is, tufiienribus,peii-

pneumonicis, &iis, qui immodico ihdoredigerun-

tur.

JWe/on, eft tertius modus egrefljonis tiveaeoculi»

cum tantum egreditur,utpalpebrseminvis praevaleant,

& pili palpebrarum pungemes,claufis oculis doloreminferant, libr. de ocnl. part. 4. cap. n. Sic di&a ea eft

procidentia.qudd ita protuberetocu!us,ut malum ex-

ertum appareat. enim etiam id ett, qudd Galli

Pomum vocant, cujus fiores,folia, & germina adftrin-

gunt ; dicicur etiam ^£, mala, gena, pars faciei, in-

tcr nafum & aurem fub oculo leviter eminens. Eapilisnudaeft > non moddpropteros fubje&um , fed

ctiam ad ornatum & decorem vultus,quodquenatu-

ra volueric eam eiTe fedem pudoris, ibique maximcoftendi ruborem. Sicdiftaefta MalifimiJitudineifi-

verubeumMali coloremfpeftemus, five rotundita-

tem, quam illi nnuradonavit, uc fic oculum ab exter-

nis injuriisinfratutaretur. Pollux etiam Authoreft,

vocaii tonfiliasduaspenitiores, in intimo orc

poiicas ad radicem linguse.

Memhrana) quam Graeci nunc vfij>& , nunc %-r£>*>

nunc y.L•'^ vocanc , eft pars fimplex, a!ba, nervofa>

latz, plana, valida, tenuis, facilequs dilatabilis. Cumpartem aliquam veflit,™ : cum cerebrum foris in-

tegic, fcwiyl alias» u^* dicicur 3 vide Tunicarum.

Membran* j4delos 3 #}hX<&, quafi minus apparensj cft

quartaocuUtunica, a nonnullisinve&a, quam Am-phibleftroeides tunica, quafi in fummo excipk> mem-branaminima fimul, & tenuiffima.quam Hippoerates

non cognovit, Iibr. Introd. cap. 11.

Membrana dura , :nviolata,craJfa, cuticularis, (idetfl

cnira iignificant ) eft , qua? primum calvariae oilibus

cxempcis,auc faltem apertis. Cerebrum in orbem con-

tcgens apparec f (qua-vulgd Duramanr appellatur,)

cui

D I C U . 3*3

cui altera ttnm , moUuque fubnectitur } quae Piamater

nominatur, 9. de anat. adm. cap. 1. Utramque menin-

gem vocant , folis Cerebri membranis nuncupatione

hac refervata ; ciim Veteres non has folum Membra*nasy fed omnes etiam, Meningas vocarent • ibid. cap.ii

quasetiam Vagnnu vocant., 3. deartic. 33.

Membrana Pericardios>qude & Tunica,8c Domicilium9

Tbeca, item & Vagina , & ftcurum vailum cordi circum•

jeBum dicitur , cft Membrana, incujus medioCoreftfufpenfumj quae ex capitefeu bafi ipiius amplavald£

exorta } pdft aucem paulatim coar&atfefe . eo plane

modo , quo Cor ipfum, ih quandim Coni acuticm de-

finic, oiE peftoris annexa, 16. de ulu part. cap. 16. quai

Capfula cordis, & Cordis invnlucrum vulgd appellatur.

Membrana Perhftios,eft involucrum tenue, & fibro-

fum> velut indumencum offium, a natura condica, libr,

finit. perquamoflafentiunt, (fi modoquidfentiunt,)

generaleque qtiidem nomen eft, habecque pro varieta-

te partium , fpecialia qusedam nominaj in Cianio

enim *$&®*, in Coftis,& dicitur. vide Pe*

tioHios.

Membranapingui}> id eft,'} & Mefenteriurno

19. method.8.Mtmbranafecundi formu, vide Cboroeides.

Membrana Sigmoeides y futit tres illae membranae mvena arceriosa , aqua" Pulmoalitur, intiis orcseforas

fpe&antes, quas a figura literas Sigma , Sigmoeides ap-

pellarunt, tf.deufu parccap. 14. Dicicuretiam <ny-

9<*£, proceiTus untis Omoplatae, quod inftar

antiquse Graecorum litera? C cavus iit. Idem »yxv~

^, & tQtytyeitiit appellacur. Dicitur & hoc nomi-ne, Sinus, feu Cavitas femicircularis in cubico , intei:

duas cubiti apophyfes comprehenfa , in quam brachii

extremum , Trochlese fimileinferitur. Refcrtetiamfiguram C . unde #/9«* vel Qty(**¥*i&}< appella-

tur.Dicuntur&^^«y^«te, carcilagines quibus

X 2, afpe-

324 L I Cafpera arteria contexitur , qudd femicirculares fidt ift^

ftar C.Membranafubcingentes ? vidc Hype^ocotes, CingenteSf

Diapbrattontes, & Medianum,

MtmbrMtia TriglockirKe* funt metnbranse arteriae ve-

nofae, (quse in pulmonem diftnbuitur) foris intro per-

tinentes,quas Triglochinaf appellarunt, nonafigura*

aliqua, fed a mucua interfeipfarum compofuione.

quse cufpidum telorum eminenciis , acque angulis,

quos glochinas vocant, penicus eftfimilis> tf.de ufu

part. cap. 14.

Membrafpiritalia funt, Pulmo, Cor.Thorax, & du-plex arteiiarum germs, lseve & afperum, 7. de anacom.adm. cap. 1.

Membrumfimplex eft , cujus quamcunque partemfenfibuem aflTurnpferis , ericilla toti communicansinnomine, eflentia & definitione, ut caro, & os, oppofi-

tum iili eft mtmbrum compofitum , lib. dc anat. viv.

Mendofa cofta 9 vide \\Ugium<t*

Mendofafutur*) vide Lepidoeides»

Meningopbyiax, ideit, membrana cuflos } laminaaenea

eftj firma, paul&m relima, ab exceriori parce lsevis,qua

Chirurgiinvnlneribus capicis utuntur, quociesexci*

dendum , & attollendum eftos , mecusque imminer,

nein ipfo opere Cerebri membrana ? negligencius &ultra quam res expoftulat, premendo, laedacur, &contundatur, exquofopores , & gravesinflaromacio-

nes cum morcis periculo oriuntur ; propterea quodmembranam a curationis injuriis & graviori oblaefio-

netueatur, pwtrfoQvXal appellataeft, 4.loc.afft;&.x.

Hnic autem fimile , quoddam ferramenturri habenc

Chirurginoftri,inquit Gorr. qudd fie&mdicunt.cum

€0 attollant os, qudd fermc totum excifum cft, & jam

labat, non fecus quam grandiores lapides ve&ibus im-pelluntur.quanquam eodem ferramentacerebri mem-kranaincuftodianc, Eftenim Jamina ferrea anguftior

D I C . 5^5abdipartequaostangitafpera, abalcera Isevls ,

refta, fcd media duobus locis recurvata.

Meninx, Graece f*my^ t vide Mimbrana dura.

Menfes,id eft,meniuua? mulierum purgationes,quae

peruterumfingulismenfibus riunt, iibr.de atrubile»

cap. 8. quas& muliebrfifluxnsjSc uterirbeumazpipeUa-

tur, 3,dec3uifympt. cap. 4. Undc »2{; moventia

mcdicamenta func , qua? in peflis , autformencis, auc

quovis alio modo vuiva? admota , non habent vim ia-

miliarimn fuccorum attra&ricem , fed hoc 00 nomi-

nebibuntur, ut fanguinem extenuent, & meatus uteri*

obftructione Iibeient, 5. iimpl. zo»

Mentagra, vide Impetigo.

Memi eruptiones , lunt affe&iones ulcerofae & afpe-

rae , in Mtmo fua fponte nafcentes , quse & Mcmipa-pule , & JWiwf <g*ve appellantur , 5. de com. med. loc.

cap. 6. & 7.

Mentunty qudd Grseci >»«•» dicunt , id omne eft,

quodlabro infeiiori, longa & orbiculari ugura iubja-

ceclibr, Introd. cap. 10.

Merij Arabibus, Gula, Latinis, Grsecis proprie $-®* dicitur,communiter ^^®- ; omnienimvencri , collum praepofitum , inftar lithmi cujufdam

anguftum , nominatur Scomachus. Merizuicm com~munis quasdam via eft>qua? ab ore cibos & pocum fert

ad ventriculum, inter hunc, & fauces media, 4. de ufu

part. & 13. mechod. capit.4-

Mefaraicce vena, vide Mefcmerium,

Mefenterium (quod & Mefaraon dicitur) utroque

nomine ab accidencibusipii indito; Mefenterio qui-

dem a fitu, Mefarao autem a peculiari fubrlantia; namCorpus membranofum mediuminter inteftina fitum

cft , & omnes venas ex jecore in ipfum defcendentes,

(quaeobid Mefaraka dicuntur) una cum vicinis ar-

teriis & nervis inorbemcompleftitur, quemadmo-iluni ctiara in inteftina fingula , 6. de anacom. admod,

X 5 cap.<r.

Ii6 L Ccap. 6. Eft sutem illi gemina tunica, quarum utraque

a Peritonaeo juxca lumbos exoritur & connafcitur,nrfi

qua venas & arceriascontincnt , autquaadeps multusintercefli:, aut qua ipfa inteftina conveftiunt. NamEcphyfis a Peritonseo, Colon, qua fundum ventriculi

fupervehitur, abEpiploopofterioreveftitur. Illis au-

temin partibus intercedencia vafa,adeps & intetiina,

tunicas mefarasi connafci prohibent. C^cerum , pcr

eas vense difperfae func prope infinitse, quibus can-

quam manibus jecur fuccum ad fe crahit, quem in fan-

guinem vertat, easque tunicse illaefulciunc, nedumhomo falic auc eadic, vehementius feritur, contundan-tur, auc difrurnpantur. Necvero Meftnterium venas

moddconcincc, fed & arterias a magnaetrunco, quae

fecundum lumbos fertur: eas enim omnesfimulam-pleftitur, conveftit, & tuetur. Nec taraen coconcentanatura , ad majorem eorum vaforum munitioncm adi-

pem multum mefenterh indidit , praeterque adipemglandulofum corpus , quod *m*&«t vocant, machi-naca eft, coque medias eorum vaforunl fcifTuras com-munivit, nepropcerinfirmicatem motionibus violen-

tis lafdcrentur.

Meftnteriiappmdhulum nominant,i!Iud unum prin-

cipium.in quo Mefenterii vena?, ac arteriae, (quse vel-

uti radiccs in arboribus, in concavam anfra&uum par-

temjinferuntur) inviccmcoeunt > & ( in quo tocumMefmterium cum intcftinis qontinetur) ligameneis na-

tura pfseditum, furfum tendcns, adjaccntes fibi habens

ven3S, ad jecoris porras ; arcerias autem, ad eam fpinse

partem , qux in feptum transverfum, & renes versumtendit, tf.de anar.adm. cap. 6.

Mefophuria , id eft , Intercoflalia hca, !ib. de mufc«diiT. cap.i3. vidc Intercoftales mufculi.

Metacarpium, vide Brachiale.

Metalepticns , id eft , tranfumptivw , vel tranflativty

fotw » cjucm nacura mufculis quibufdam conciliavit,

7.UQ

MEDICIIM. 527. dc ufu patt. cap. 14. vide Tranfumptivw , & Euthy-

poros.

Metaphrenutn,id eft, Dorfumy media eft fcapularum

pars, cui ftomachus intias fubjacec, lib. Introd. cap»io.

cui Thorax configicur, canquam ad carinam navist

libr. tegni,cap.i5>• Veiifimileeft exipfoetymo,eamDorfi partem fignificare , quse ad feptum transverfum

ficaeft, quafi i»/^to5^W. Sicenim Veteres,Sep-tum transverium appellarunt. Rufus vocat paitemintcr Dprfum & Lumbos mediam , qua Renes adja-

cent. Nectameninterparcesfpinae numeracur, quamVeteres totam diviferunt in Cei vicem,Dorium,Lum-bos, & Os facrum. vidc Spina, & Dwfum.

Metaporopcsefis , eftexiguorum meatuum fiatusquc

morbidi mutatio , ad naturalein ftacum ; nomen eft,

idem plane poteftace figniiicans,qudd <*.&•>

&quo-, nihiJ differt» 14. method.cap.4.Unde Metafyncriticum medkamentum > quod a dolore

tollendo3 etiam ^nodynon fajpenominatur • Confir-

macorium eft, & perfanat,Iibr. de Dynam, in prooem.

&7« decomp. med. per gen. cap. 11. exa!toquin&bumores evocat ac cransferc, 1. de comp. loc. cap. s.

Metaptofis* tranfuus eft, five transmucatio alicujus

morbi, vel fcbris in aJiam fpeciem, ut, ii ex acuto fiac

nonacucus, tuncmorbusacutus uc?»]* fic-

ri dicitur.

Metaflafts morhi proprieappellatur , ciim cxparte

una, in alteram» maliiiu (niorbus videlicet, caufaque

morbida) migrac: perabufionem aucem ipfim ctiam

morbifolutio, itanominatur • 5-aphor. 7.

Metafyncrifis, vide Metaporopceefis.

Mttoporiy, pars faciei fupra oculos (ita,& ad

tempora ufque protenfa , ex fubftantia mufculosa , &offe fubje&o conftans. Aliis , frons tant&m dicitur,

quantum inter fupercilia , & capillos patet , pilis nu-

dum. Aliit totura id fpatium, quod ab ocuiis , ad co-

X 4 rona-

3l8 L I Crotulem ufque fucur2m extenditur,/rowj<w, & frontti

os appellant.

Metrenchit<e,ue. uteii clyfteres,inikumenta funt per

quae uterum medicamentaidonea immkcimusj pei>

inde uc otenchit<e>i.e. auricularii clyfieres,per quos in au-

res,& reHi fyphoneS) (quos Cathetert» vocanr) inftruraen-

ta funt,quibus in velicam aiiquid infunditur, {.met.iK

Methodica medkina eft, qua? communitatibus, & fi-

milium fpeculationi unice intenta, omnes particulares

affeftus , ad generales duos reducit , adftii&um , &fluenrem, quos communhates vocant,lib. I1ur.c3.Mf-

^K$h Medici methodicse fe&ae addi&i, quam iili de-

iiniebant eflTe cognicionem apparentium communita-

tum ad fanicatis iinem fpcftantium. Statuebant aucem

ad curationis indicationem nihil confeire cognitio-

nem toci, affe&i. caufse, aecacis, regionis, anni tempo-

ris,confiderationem virium segrocancis,auc naturae.aut

habitudinisipfius, neque confuerudinem , fedafolo

morbo,convcnieinis remedii indicationem fumendamcenfebanr, nequeab co fecundum fpeciem, ied ab ejus

communi & uuiverfali uotione,quam quidem appella-

bant f&ttOT»Tu, hoc eft, Communitatem, uc quae in fingu-

iis pareicuhribus fpe&aretur. Coniiiruebant autem in

pmYeriumtres.j&iMviTtfr: adflri&am, flumtem, & mix-

tamexutraqu. Atquei.i adflriBa quidem relaxandij

in fluinte vero, comprimendi indicationem fumebantj

in mixtH verd , quod magis urgeret : Praeter hsec tria

nihil Medicoconfiderandum judicabanr.qudd adre-

medii inventionem percinere videretur. Ecquid enirp,

aJLint, juvac, refrigerationes , seftus , ebrietates, crudi-

taces, plenicudines.defeotus, laffitudines, otia.ciborum

qualitates , confuerudinum mutationestam anxie ri-

roarir Eine , contemptisiis>quiin corporeiuntafFe-

fribus, fananda fufcipimus , quorum nullum prorfus

fuperefts Nam ilia quidem abeunt.qudd autem ab illis

excicatura eft>in ^orporc mane^ jd ipfum curare opor-

(ffe

D 1 C U . 329tet. Hoc enim morbuseft. Coniiderandum eftigkuc

qualifium ille fic : Si namque adftri&us eft, laxan : &fluidus eft, repnmere opoitet quacunquecandem ex

causa uterque originem duxerit. Quid ergo jam caufo

valet, ciim nec qudd fluidam eil, laxari , nec qucd ad-

ftriftu eft, adftringi unquam debeat? Atque uc reliqua

fimilrer expendamus, proponatur phlegmone,in qulcum adftri&ionis vitium fic, non fi seftate accidericre-

laxamia remedia poftidac : hyemeautem alia.fed ucio-

que anni tempore iifdem pcrcuratur ; necpuenli astace

rel3xaneibus,reni!iverdreprimentibus:necin jEgyptoquidem laxacoriis, Athenis aute comprimenubus, Si-

militer fi phlegmonf contraria fluida afFeftioitatuatur,

ea nunquam relaxantibus.fed perpetud adftrictorusrc-

mediis medicanda eft, hyeme, vere, aeftate, autumno,pueris secate florentibus, fenibus, five Thradam> five

Scythiam,Gve ALchiopiam incolant.Itaquefi nihil ho»

rirm ad curatione conducit, fruftra in his omnibus flu-

dium ponitur.Quid verd corporis partes? nonne & hae

fupervacaneae funt ad indicacionera curationis ? vel au-

deac aliquis dicere phlegmone in parce quidem nervo»

sa relaxandam, fed in arceriosa,aut venosa^auc adiposa,

auccarnosa adftringendam efleB vel aliqua fic in cor-

poris quada pirte adfh i&a affectio, audeat dicere eamnon erfe comprimendam>vel qudd Buidum difiblucum-

que eii,conftringendurnnon dfej quamnbrem partis

natura non immucac Gurationis modum,fed auxiliorum

inventio exipfo affc&ionis genere dependec, in vanurn

partis ipfiiis ratio habetur. Ab ea metBodo nimiu com-pendiaria^s^^/dioti fuererquorum Princeps prodi•

tur ThemifonLaodic. Syrus,quiab Afdep. rationali

infiitutus.ad Mechodicae fe&as invenrione fe contulit.

Hinc eft,qudd illum Gal.mulcis in Iocis communitatumtepertoyem nominat.Eam poftea TheiTalusTrall.abrol-

viccontra quem Gal. tam acriter fepe dsbacchatur.

MHphofis»<^ i pfa<pA>arig, idera eft, ac Madwofi*X 5 pilQ-

33o L I Cpiloram defluvium eft ex palpebris, ab acri fluxionci

M>5, live Mina Attica , & JEgyptia^ habet uncias

fexdccim, hoceft 5 drachmas 128 , Romana y uncias vi-

ginci, libr. de pondcr. & menf. cap.3, Dicitur etiamMina . Cordis capfula, & ghndula, libr. de anat. viv.

Plinius aucem lib.21.cap. ult., inquit,quam no-itrt Minam vocanc, pendet drachmas Atcicas ccncum.Quinetiam Fjnnius : Mnam vocicant, noftrique Mi-nam oixere priores, centum hae funcdrachmas.

Mochlia , cradu&io eit oifium ad naturalem Iocum>ab eo, qui praster nacuram, lib. finit.

Modm morbi, vide Morbi mos,

MoiaiMuxn , eft os latum & rotundum , toti genu{uprapofi:um , ob figurae fimilitudinem fic diftum.

Siquidem ut Mola pilirinenfis & rotundum eft, & ab

anteriore parte lateribusque afperum, a quibufdamp*-

tetta, rotuia, &^- dicitur. Eft adhsec Mola , ca-

ro mforrais , & inutilis , in muliebri utero concepta ->

qusmconceptuminutilem in utero concretum,ii fub-

durusfit, f*u\$v, five ufaL• Graeciappellitant, ideft,

Scinhum. Ea incerdum ludimeutum cujufdam formas

obtinec, fed inchoatum duntaxat. Cucc vel membra-nis obducitur, intus vcnis abundat compluribus , Gneoffibtis, fitic intefiinis, fine vifceribus. Fic a femine im-perft&oatqueinfcecundo, ut cuicalordeGt,quantum

adefleexpedit ad fcetus conformationem , non tamenplane frigido, humidoque : fiquidem exeonihilom-nino effici poceft. Q110 fic, ut mulier fola cicra viri con-

greiTum MoUm non gignat ? quoniam ejus femen fri-

gidius arque humidius fit, fed femen viri praeterea ac-

cedere oporrec, nacurali camen frigidius , atque obidinfcecundum, nec eo ufque progredi valens, ut homi-nisformameffigiet: id enim vegeticalorisnativifpi-

ritusqueopuseft. Sed non fic gaJlinse : fola? namquefine coitu ova vmiH{tt*t id eft,fubvertanea concipiunr,

qu«

D I C . ,331qnae plane muliebri molae refpondent.In causa eft fic-

cior volucrum temperatura humoris frigidi redundan-

tiam in femine abfumens : Actamen Mola quzmvis

prorfus inucilis concepti fcetus fpeciem per inicia exhi-

bet|men(€sfiftit,naufeas & vomitiones excitac, uce-

rum accollit : Poftea vero naturam proritat ad fui ex-

cretionem : Id qudd fepe quadrageiimo die , inter-

dumautem teino msnfc concingic, vel multoeciamferius, aded ut pleraequc novem decemve menfes>aliaj

toto etiam vitse fpacio eam in utero geiiaverinr. Aii-

mentum namqueper venas merinonaliterquam fce-

tus attrahir, eoque micricur & augetur»vica peiinde at-

que planta praedica. Ab excretione puerperia ci~

tantur, quas %* vocanc, lacin niammis colugicur,

caeteiaque concingunt ut in legirimo parcu.

Molares dentes, vide DemtSi & Tomi»

JsAoUicinum err.plaflrum 3 vide Mahhaeode.

MoM pulfm elt, in quoara^riaquaii carnofior diu-

tius contre&aca apparet : dttrus , ubi ficcior, rigidior-

qucin modum Corii , deptilf. adTyron. cap. 3. moUlitudo autem & duritks , funt cunicae arteriarum quali-

tates. ibid.

Mullitks oculorum (quae & Paralyfis oculorum dici-

tur) morbus eft,cum illorum voluntarius mocusom-nino aufermr; qnemadmodum cutnroiniikur, tremor,

& titillatio dicitwr : cum verd depravatur , ipfiusque

Jacerri concorquemur, & non urdecetj moventur,

Spafmui nuncupatur,libr. deocul. parr.4.cap.7. \ide

Paralyfis.

Monoculum, vidc Ccecum intefiinum.

Monohemeracollyria funtjquis imius dieiopera, Iip-

pitudines apta funt curare 5 4. de compof. medic. loc.

cap. 1. difta , qupdincradiem unumcura-tionem abfolvanc , func collyria s qua? cum ovi candi-

do, aut muliebri lafre,aliquando vei 6 eciam aqua fim-

pliciillita» oculis inflammatione Uborantibus eam fta-

citB

$$i L Ctira mitigant. Confiant magna ex parte iis , qua? me-diocritei- adftringunt, concoquunt,& difcutiunc ; cu-

jufmodifuntacacia (quam quidem quse habentcoliy-

ria^, hoc eft> faeculenta, appellancur) seris fqua-

ma, aes uilum > Crocus,Myrrha, Lycium Indicum,

Cafiorium, Thus. Verum in quibus aitringentia prse-

dominantur, piurimo ovi candido diluenda func, prse-

fercim fi quid ex mecallicis compJectancur. In quibus

autem Crocus , Myrrha , Caftorium , Thus, Lyciumpr^valenti in his p3rcias ovicaiididurn commifcen-dum. Cseterum vicari oportet ufum ^^*) %-A«e*«» 3 in plenitudine totius corporis : Nam quia fa-

cultate frigidaiunt , obftmunt,denfantque meatus.ac

£ copia humoris in oculis fueric, in causa iiint plerum-

que ut tunica xs&nufiig rumpatur.

Moram, id eft, Trivon, five Aitritionem , Hippocra-

tes appellat, callo obduratam fedem, quse ex diucurn&

capicis brachii immoratione efficitur j in ea carnis cir-

cumje&sepaite, in quamidprima prolapfioneincu•

buerat, i. de arcic u.Morbidm rigor , corporis concufllo eft , fanis eve-

niens, a nulla exteriori causa violenta, fed ex ipsa" dif-

poficione corporis intriafeca ; at cum aqua frigidav

corpori affus3 , rigor excicacur , non eft morbidus ri.

gor, uticam exipsa corporis difpoiuione fufcitatur.

libr. de trem. conv, cap. 6.

Morbi mos, quem ctiam rnndum vocant, ut fi morbusbenignus, vel roalignus fit> tum ex propril fua fpecie,

tum ex fupervementibus ei fympcomatibus fpe&aeuri

i.decriCcap. 3.

Morbofum (tomifos) dicitur, ut corpw f ut caufa, ut

fignum-

}nam corpora , qua? morbos concinenc ; caufa9

quae hos efikiunt; $c figna,, qux ipfos indicanc, vexru^

Gra?cis,nobis morbofa dicu tur. Gal. init. artis parvaz.

Morbiu, >oQ<&, eft difpcfitio praster naturara laedcns

opcrationcs, a. crif. cap.i. primd perfe, & non per aocidens,

MEDICOM; 33Jcidens , libr. de fympt. diff. cap. . Prattr naturam9 Sceontra naturam, idern func ; ucrumque eniro uno verbo©J^ <py<n> Gi kci dicunc -, nam & faedus I&ericorumcok>r , & lentigo , & alius quivis etiam leviflimus af-

feftus, contra naturam eft, nec tamen morbus diciturv

fi propter fui exiguitatem & obfcumacem , furamara

a&ionem non lasdat.

Morbm Heradeui, vide Comitialo.

Morbui magntts, vide Cemitialfi,

Mcrbnspuerilfi, five Comitialn ajfeBm-, a Cerebri in-

temperie provenit iis squibus humidum natura eft Ce-rebrum , tefte Hippoc Jib. de aere, aqua, & locis, ubi

dicit, pucris accidere convuifiones & fuipiria, quas

putant puerulum etficerc, & facrum morburo eiie : ubi

per pittYulum y inteiligit aiTettum comitiakm,coiii.i.

in 6. de morb. vulg. 5. vide Ccmitiala.

Mtrbw ^egim, qui ArqitAim> Amigo, & IBtros dicUtur , cft bilis flava? refiifio m cucem, & corporis fuper-

ficiem , quae proinde etiam hic tingitur, luteaque fu s

albae quoque ventris dejrftiones fiunt co morbo afFe-

Itis j lib, finic. vide l&tros.

Morbusjacer, vide Comiiialff.

Moria, & Morofis , eft imminuta fun&io ratiocina-

tricisfacultatis, qua? ethm fatHita dicicur,Graece ^*-£4«> de fympt disTer. cap-3. vide Fatuitas.

Mortifera facies eft, de qua in Prognofiico dixitjna-

fusacutus,ocuIiconcavi, coilapfa tempora, 5. acut.54.

vide Facies Hippocratica.

MotostMcTog, Linamencum.feu Linteum carptums

quod vulneribus, ulceribus, apertionibus corporisfeuficcum,feumedicamentis , (quasob ia& vocaa-tur) oblitum, inditurj vel ad iillendumfanguinem,Vel ad detergendum , iiccandum , exedendam ; Pras-terea Motos, Linamenta vocant , & Mcdicamenta,quibus foris impofitis , vel efchara ulceribusinduci-

mr % vel mcacus obftrminiiir, vel camofa? parces, quas

tirca

3$4 L I Ccircs ulcus funt, exceduntur, & confumunttir,~ f. nrte-

thod.3. Sunt r (j&tuv quinquedifferentiae : Tortile»

Rafile , Concerptum, Eliychnio pudendoquefimile.

Indita func his cfafferentris nominapartim a formis ac

figuris quibus effinguntur , partim a materiaexqiuconiianc™ , hoc eft, Torcile, a forma nomen ha-

bet: fy^v 9$ sAto, hoceft, R<file,Concerptumque,

ab ipsa linteolorum materia ; hoc quidan concerpca r

illud verd derafa : quare ctiam aliquandofimplicitcr

<# * ojwiav, hoc eft, rafura aut vulfura linteo-

lorum ? appellantur :& verd dictum eii , nonquod ad iychni feu funicuh hicemarum limiiicudinem

concorqueretur, fed qudd ex eilychnio fieret ; id quddcx Galeno appareciib.i 3. meth. ubi aic : extrinfecus

aucem convenitlinamentum velficcum, velexvino,

praefertim autern qupdexmolli ellychnioeil. cujus-

modi func carfica. Subdit aucem ejufmodi Hnamentaeciam vim quandam habere ad fuperexcrefcencem ul-

cerum carnem confumendam. neA&mrxam autem vo-

cacum fuit a pudendihuraani fimilitudine.- Veriimpraeter hcecquinquealiaeeiam apud Veceresleguntur,

ut aptid Celiutn, ajj^v/W^quddiuein longitudinem

implicitum linamentum interpretatur,& ahquandoli-

namencum involutum & oblongum •. & apud Aecium-®* , qudd linamentum figniticatad cunei paryi

fimilitudinem intoi tum> vel qudd cunei rr.odo ea quae

conjunguntur & adhaerefcutir, feparec. vide Emmota.

Motns naturalti ? ve3 fecundiim naturam , eft, qui vo-

luncatis iniperium fequitur, ficuti qui involuntarit in

corportfiunt , praeter naturam fum ; ad Thrafib. c.16.

Motui enimfenfibiles, in animancium corporibus,cum

fana funt, duplices genere apparent ; alii quidem ex ar-

bitrio fanei ac voluntatej & impetu fientes, qui neivo-

rum, mufculorumque minificrio fiunt; atque has Me-dici voluntaria* aBionts appellare folencj alii verd, tno-

tm in animamium corporibus exiftunt, qui arceriarum^

& cor-

D I C U : 53S& cordis officio obeuntur , quos vmUs nuncupant.

Acaliud quoddaro tertiurn motuum genus , in venis

habetur } quod & naturaledicitur, 8c fenfibus non per-

cipicur, libr. de trem. palp. cap. %, vinde motus nasura^

Ifij &c genus, & fpecies motus eft.

Mox apparmiafymptomata, vide A$.dmtia% vel jif*

fiflemia.

Mncor-, vide Coxefidix. «

Mucofum bumonmteum confuevit appellare Hippo-crates, qui lencore quodam» & albedine prsditus , sdcxangucs partes, hoc eft, offa, & cartilagines cogi con-

fuevitjcum imbecilla ita natura eft , ut bcne contkera

alimentum in ipfis nequeatjfed quafi femico&mn quidrelinquat : Non fecus atque in oculis mcmbranae re-

linquunc , & promunc de fefe mucorem quendam,ciimlippitudinelaboranr. Evadic autem nacuraim*

becillior, aut ex propria intemperatura, aut ex nuilti-

tudine humoris , qui ad partes confluxic» uc in p-rater-

naturalibus tumonbus. 3• de arcic. 65.

Mucro, eft inferna cordis pars, quse cantum proten-

ditur, quantum cordis magnitudo occupac ipani, 2.. dcplacic. 4. vide Bafis cordis.

Jvlucronata cartilago, vide CartiUge enfiformv^

Mucm > five Mucor r eft excreroentum picuitofum»

qudd a capitediftillat, ingravedine, coryza, & auis

CKharris j i. natur. fac. s>. Musus, five Bltna, eil cral-

fior pituita, z. dc fem. cap. 6, Erafiftratus, Mucum vocat Pblegmafrigidum 13 bwmiaum albi colom , z, dena-tur. fac. 9. Hippoc.4. de artic. 42. vide Cory^a , Jfei

, & Phltgma*

Muliehn fiuxus » eft humorum vitioforum cx tota

corpore vacuacio , & delacio per uterum, ad mulcuratempus perduransjquamejusfacis excretio, lib. tinic-

Unde muliebria fa?pe notant menftruarurn pnrgatio-

num vacuationem , quae per circuirum reptiitur»

3. prorrhet 50, $.aphor. xs. Mmfa.Mtdfs,

$$6 LEXICONMdfa * vide Mtlicratum.

MuUitudinn (tjuse & Plenitudo dicitur) not<e fantj

vaforum diftentio, gravitas univerfi corporis, pigrkia

admotiones, &diftentiones membrorum , ulcerofa,

& laffitudinaria fenfio , tradu&a in otio prior vica, nonfine ciborum, ac potuum largiore ingettiorre, & folita-

rum excretionum fuppteflione, lib. de mult. cap.i. &lib. de cur^rat• per fan. cap. 4• Eft autem muhhudo,omnium humorum sequabilis redundantia , vel folius

fanguinis, non qui fincerus fit , & aliis humoribus im-pennixcus , fedcum iis naturaemodoconfufus

;qui,

cum in hominum corporibus exupeiac , ejus exceflus

vhvftuyb vocatur j Ea autem duplex eft ; una,& iy-

}*i*y vel.ut aliivocantjy

iy%>y& > hoceft, quoaa

vafa, quoniam humoribuspervafa infufis , confiftk*

quae & vaforum phnhudo dicicur, cum vense tunicae in

tumoremimplecaefupra naturalem cuique roodum fe

attollunciisdemque tenfioaccidicde mulcic. cap. 10«

Altera , & -nj» Hvupn* id eft, quoad vires, cum segi^

quiconfuetaetiamnum muniaobeuiK,frntirefefeg:a-

ves, pigros, fegnes, atque aagre mobiles, referunt, lib.

decur. rat. perfan. cap. 4. illa proprie Pletbora dici-

tur, qualisathletarum eit.

MufcitluflaccrtMtMo^nervofam corpus eft, permi-

ft&huic carne , ad partium corporis motum volunta-

riura procreatus, lib. finic. efique proprium Inftru-

raentum mocus voluntariiinanimalibus, 16. de ufu

part. cap« %. cujus fubftantia duobus conftat, carne, &iibris, pofitu fimplicibus , & fecundbm longitudinem

uc plurimuim exporreftis : cujus tres funt partes j ca-

imty quod& principium appelhncinquodneivus, &igamentum inferi folent ; venter > carnofus magis, &mufculum praecipue circumfcribens ; & finis , cx quo

Tendot & Aponturofis oritur,acque in partes movendas

inferiturj t. de motu mufc. & n. de ufu part. Quse ad

iDufcuios vafa perveniunc» yeluc mi quidam func, qui

nort

D I C U . $37eorum fubftantiam complent , fed iis alimentum

fubminiftranc , uc nutriantur & vivant. Mufculo pro-

omni adverfus alcermufculus, contrariae aftionis

author actributus eft » uc flexori tenfor, addu&ori ab-

duftor , levatori depreffor , elaufori apercor. Paucienimomninofunt, qui Antagoniftacareanc, ucSphin-fteres , & Diaphragma. Nec tamen numeiO,aut ma-gnitudine,aut robore pares femper func M//c«//a&io-

num concrariarum eflfe&ores , pro partis movendaepondere, autaftionisvehemenria. Sunrautem Muf-culorum difFerentiae plures : aliquse ab ipforum fub-

Ifantia carnofaj nervofa , magis membranofa : alia#,a.

m3griitudine, magnus,longusiJ3CUS : aliie.a numeroparcium, biceps , triccps,live gemelii,& trigemini i

aliae, afigura, deltoeides, rhomboeidcs , fcalenus:

a!iae,a partibus corporis,crotaphitas,rhachitae: alia?>

&fiui, anteriores, pofteriores, interni , externi,rectr,

transverfi.obliqiu : aliae vero> ab actione, ucfphin&er,

& mafleter. Caeterum , di&useft Mufculm velquodexcoriacum murem forma imieetur, vel quodpifci>

(quod mihivideturprobabilius)quem Mufculum ap-

pellant.fimilis fir. Dicitur alio nomine LactrtM>z quolacertofus mufculofuni figniiicat.

Mufculi carnofi, func mufculi refti, quibus nulla C2~

ro fubeft ; unde ambientibus mufculis candidiores

func, 5. de anac. adraod. cap. 7.

Mufculicremafleres, id eii*fufpenfom, funt duo gra-

ciles mufculi, in utrumque tcftcm pervenientes, quo-rum alcer a pubis, alter ab ilium ofTe, per membrano-fum ligamentum tenue exoritur, acque illinc per mea-tum , quiadcefiem devenic, perferuncur, quitefterafurfum attollunt, libr. de mufc. diiT. cap. 17.

Mufculi mafiicorii, vide MandibuUrii.

Mufculi rbachyt*> idtfi,fpmales9 lib. de mufc. dlSC

cap. 14.

Mufculi nmpordes, vide Crotapbiu, & ManiiiuUrii.

Mnf-

j 38 LEXICONMufculiH cutktdofm, vel carnofa cutts , quae exeremis

cutis fedispareibus>admifceciir, Jifc.de mufc.diiT.c.jQ.

Mufcuhn latw,M»*>foi O^x7VT,t(sc t\ids Latus mufculm,

Mufculut maximuf, qui Pfoa dicitur, eft $ qui ab imis

regionibusexorcum habens,adhumeii dearticulario*

nem afcenditjib. de mufc. diif. cap.i. vide Pfoa.

Mydefis, commune nomen eft parcium, quae ex pu-

trefattione corrumpunrur, ^n «» ,*:>/«*, qudd Gram-tnacicis& ^**^» & &v%etinj% interpretantur : Adedut fptvfyrf»; nomen iis compecat, quseputrefa&ali-

quefcunt, & fiillant. Acquanquamomnibus* ficuc

e* rjj «(rzt^yi habetur, partibuscommunisfic j vpuh-.

m* , in oculis caraen ante omnia v£m patur , eorumquepraefertim palpebris , quse adipecumentes humoremafiidue remictunt» lib. Introd. cap.i^.

Mydriafis dicitur, cum pupilla quidem, nihil colorc

variat ; dilacaturautem m3gis,quamnarurapofcat,ucIrrdis circulo tiat proxima, & vifioni noceac m

3 & pro»

indeeft pupillaenimia dilatacio, j.rheth.i. & lib.Jn-

trod. c-i5.£omaIo vifus.quandoqueintotum adimi-

tur, nonnunquam impeditur s ut omnia minora quamfint, eiTe videantur, diffiifo fcilicet eo fpiritu per quemvidetur. Gaufa hujus eft humorum influxus, five pau-

Jatim fa&us, iive repente coacervatus, aquibus tunici

«jppoAk diftcnditur,& pupilla efFundicur, acque dila•

tacur, aciesque ejus hebefcit. Non mulcum a ptrpilla?

refolucione morbus hic diftae , & non nifi difficillime

eliditur. Cum enim tunica npotpeify* membranofa fic>

ubi femel diftenta fuerk, tnduratur, neque facile poft-

ea contrahi poceft. Accidit praefei tim pueris propter

tunicarum mollitiem & imbecillitatem. Sed & qui

natura nigros oculos habtnt , roagnis funt pupiliis,

ideoque inhanc afteiftionem pronipte incidunt : Ea-dem verd eihnfa&uTtnys** • hoc eft > pupill.e diiatatia*

appellatur. Caeterum 5 uvfytiTts di&aeft, vel >5b tS&{iv$a>s , e vifu obfcuriore r quafi dpvfyttrif : vel

MEDICUM. y>9iar»?^5», rtvTtw vtftun^ , quod pupilla fuperfluo

redundet humore.JWye/oj,quafi Medulia, ^t/sA^familiare oflls nutri-

mentum ett , z. de ufu pait. itf. fubilantia Gmplex eft»

humidajpinguis,alb3,fensusexpers, in cavis oflTuim

concenta , exanguis qiiidem > fed ex fanguine in ipfas

cavicates per venss illabence , ortum habens. Evaditautetn candida , & vehrti fpermatica, quod ab oiiibus

cjufmodi mucationem accipiat. Sic mammselacge-neranc candidum, & adcnes humorem dealbant, quemintra fe continent , teftesque fimiiiter, quee fubftajuia

in cerebroconfiftens * dicitur *(&•>*<*• , id

eft, medttlla cerehralu* & fpinalif, vel 4«<^ , vel ^|^»*

#»<©-, vel», ad alcerius differentiana./. vide Patefl*.

Mylpha* appellantur defluvia palpebrarum , 4.decompof. nifdic. loc. 5. Suntquoquepharmacaarida,quae fcabris palpebris conveniunc , & ad palpebrarumdefluviiconducunt, &obtuse cernentibus , fiveper

aetacem, five ob craflitudinem,auc frigidicatem hurao-rum in oculis, aut denique propcer fiacus caliginofi rc-

dundmtiam id accidac» ibid.

Myacephalon, id eft, mufca caput-, eft exigua uvea: tii-

nicae poire&io, in nigro oculi , niufcae capicis fimilis,

per ulcerationem fadta, lib. tinic.fpecieseft «5-nm , id eft , procidtntia oculi, Cum ulcera, quse erosa

velruptacorne^ tunic3 accidunt,'profundaevaferint,

portio uvcaeexcidit>quodque prolapfura eft, nigrumaut caeruleum apparec ; jn circuitg verd circa fundumejus parcis quae procidic , labra erof» rupt3eve corneas

candida apparent , eoque m3gis fi quod prolapfum eft,

induruerit , & corneae tunicae labra caliuip contraxc-rinc. Ca?teriam,prolabenceuvea, pupillaomoino di-

vdlitur , adeo uc vel nullomodo appareat, velajio

prorfus fitu & iigura. Ethisquidetnnotis 70 ^e**^-> ^sn $ f*w&im diftinguitur.

i Myodts

540 L I CMyodes platyfma, vide Latus mufculus,

Myopiafis, eft difpofitio ab ortu contra&a, qu5 pro'-

pinqua & prope oculis admota, limis fertticluiisque

oculis cernimus, remoca vel parum, vel omnino nihil

;

libr. finit. Mverm», affe&io • ^*» , qui afficitur ; dif-

ferta NyBalope» qui nonnatura>fedmorbocaliseva-

fic j vidc Lufciofm.

Myracopa medicamenta funt, quae laffitudines tol-

lunt,cum quadam odoris fuavicace, tf.de compof. mc-dic. pcr getir cap. u&*. Grsece. Id ficut acopo

Iiquidius\ ita unguento craifiuseft : recipit enim aut

ceram, aut rcfinam. aut aliquid ejufmodi, quorum nul-

lum in unguenta admittitur.

hiyrmecia,- ^ ««^e^^.utrumque malum j

cutis exigin eft exciefcentia cai!ofa,& magna cx parte

rotunda. Sed Myrmecia latiore bafi & feflilis eft, ac in

fcalpendo& attritu mordentis formicsefenfumefficic»

icicoque Latinis/orw/cd appcilatur.Acrochordw autembafim anguftioremobtinet , ut chordaenexufufpenfa

efle videatur , Lacini Verrucam yocant fimplicirer, aut

cuni adje&ione Penfilem, i.meth. 2. quas ClavosXalios,

& vocant, quas aceco aeri, macerantes corticem

fa-Iicis combuftum, tollunt» 6 . fimplic vide Formica.

Mvfis, id eft, meatuum conniventia, vide Stegnofis.

Myftax, m4r*§, parseftfaciei,qua?fupra)abraeft,

& infranares; Sed & barba ibi exoritns, eodem no-

minedicitur.

Myurut pulfitifive Sorkts cauda> eft, qur foricis, mu-risvecaudam imicator,quaein> acutum terminatur ut,

cum fecundus i&us primo eft paulo minor , tertius fe-

cundo.quartus certio, 1. dediff. pulf. c.n. figuris

nometvquaeinaciitum teiminanr, mucuant hoc Me-dici,ibid. Adhuc Myuripulfw dicuntur,qui cx majori

adauito, fitint minores, ex frequenti rariores, ex celeri

tardiores, libr.finit.&^ Gra?ce. Pulfut* , hoc eft , decreieeniis , dupkx «ft differentia•.

Mai®

D I C U . 34 1

Kam vel non ceflat decrefcere atque minui,donec om-ninoaboleatur, & ctefinat prorfus moverijqui ci<A«Wp

*<&> appellacur : vel ceffat decrefcere & ruinui, qui

eciam duas habec diffeiencias : alius enim in qua defiic

parvitate, hanc perpecuo fervat ; alius verd rurfus au-gefcit.quem* 7t*\i*fywxv% vocant , & redit adaliquam magtiitiidinem, eamque vel priori parem, vel

majorem»vdetiam minorem : ac nonnulli quidem quaance proportione func imminuci, eadem rurfus augen-tur, alii vero, niajoribus vel minoribus acceflionibus

utuntur. Pulfus omnis ^y»^,provenic ab imbecillita-

te faculratis pulfificscquse tanta eft> ut ei oneri fint ad-

moci arterise digiti. Veriim ea imbecillicas ineoqui®*«3»» dicicur,maxima efi>neque enim fe reci-

pit & recolligit, poftea in eo qui in qua defiic parvitate

haoc feryat; minor verdjubi magnkudinem recuperac.

MyxA , Gra?ce , efl humor pituitofus ex nari*

busfluens; Latinis, mucm , & pituitanarium dicitur.

h humor piruitofus, lentus & albus in partibus exan-guibus,o(Tibus & cartilaginibus colligi confuevit,ciim

adeam imbeciilitatem pervenerint,ucalimenttimfuum

nequeane concoquere: fic enim veluti femi-co&umquid relinquitur, non fecus atque in oculis membranaslaborantes, fordemeamreponunt, quam A?jpj» appel-

lant. Nec tamen is humor qui pJg* dicicur, perpetuoconcra naturam eft.Siquidem tn omnibus articulis mu-cofum quendam humorem videre licecuc inde& mo-tio promptior, & arciculus injuriis minus eflet obno-xiuse quodquaeficcafunt> abrumpiin motionibus fa-

cile foleanc -

} eamque ob caufam vertebrarum vincula 8&* I.de art. appellavic. Scd contranaturamin jun&uris plerumque iile fuccrefcit, de quo fcriptumeftaph.penult. feft. 6. atquceciam in utero, undeab-ortus fequitur , ut aph.45. feft. 5• fcriptum eft. Mv%*.• idem quod-, a muco arbitror, qui per nares

cxit« Ec »4«;, Sophocles etiaia 2ppellavit.

3< LEXICON.

c c , qua* & Hypnoiica , Stuptfa-

cimtia, Sowniftrd) Graece j/^&,(Colica etiam, 5. decomp. medic.ioc. cap.9.

& Hb.7.cap.5•) nuncupantnr , hoceft, fomtuim con-

cili3ntia medicmienta , quae temperiem fortiuntur,

iumme adveriam iis, qus revera funt anodyna j re-

fi igerant hquidem omnia corpus , & fenfum eo ufque

obiiupefaciunc, uc, fi paulo liberaliiis ebibantur, mor•tem afferant, 5. fimplic 19. vide Anodyna* Colica, Hy-pnotica.

Nares,-, proprie dicuntur concava? nafi par-

tes utrinque pofitse , quae meacum praebenc fpiritui &odoribusj verumtamenquandoque totum etiam id

membrum a Mcdicis appellatur, quiLatine

/w dicicur, odoratus inftrumentumjquippeftoc-

clufisnaribus, fpiritumoreadducimus , odorem nul-

lum fentimus fin autem fpiricum apertis naribus at-

trahimusjodorfenfum procinus movecj hi medio ocu-

iorum prominens , Jibr. de inftrum. odor. cap.i. Na-fus vero in fe feprum quoddam cartilagincum pcr me-dia loca diduftum habet , duoque foramina fatis con-

ipicua •, hsec, inquam , qucecernuntur , &in (ingulis

naribusfingiila funt > Nares dicunturjibid.cap.z.

Narium altf, vide Alanarlum.

Nd/w, vide Nares,

Nates , quas^ , & yxifltst Graeci vocant , func

inferiores corporis partes pofticae , ad animalis fafta»

quietem & feifionem, qu3mobrem Natibus csrnofa

corpora fubltrata funr,quarum gibbsepartesqudd or-

bicuhresfinc , frharomata, ceu modo orbium fa&a?,

Grsecisappellsncur, Iib.Incr.cd.cap» 10.

Natescerebri , vide Glutia.

Nativtucalor , (quem & Calitfum innatnm vocanrs

cuius viemnia animantia vivun:& vigcnt) apud Ga-lenum

D I C U . 34$lcmrm cft aut anima , aut primura & pra?cipuum ani-

wx inftrumencum , quo omnia qua? funt ad viram ne-

cetfaria, adminiftrantur. Infiti caloris prajfentia, vitM

cft, utabfentia, mors\ insequaliter in fingulis corpo-

ris pattibus dilperfus* \\\ corde fiagrancifiimus • in

vencriculo & praecoidiis raoderatior j in capite & ce-

rebioj adhuc minor ; in offibus perexiguus ; prout na-

tura unicuiquc particolae expedire & convenire adju-

dicavic. Hic fixm , m/imque dicicur, hoc eft,anatu-

ra* . in prima conformatione fingulis partibus certa

menfur^ & debita proportione inditus; cui calorflums*

& advemhiin opponitur, quem natura incordecan-

quam iti quodam penu coliocavit , unde per arcerias

cum fpiritu & fanguine, fuis velut vehiculis & pabulis

concinencerdcpromitur , fcrcurque in fmgulas partes,

earum calorem nativum) fixum, infitumquefoveat,

atqueinftauret. Idem illecalorinfluens , inmcerore,

mccu, verecundise initio,frigore , accefiionum princi-

piis, & fomno, intio ctim fanguine & fpiricu ad cor re-

currit » & ob id per eos affe&us 3 & cutis , & fubditae

Hli partes frigenr, & pallent concra in gaudio, vere-

cundia jam vigente» ftatu acceflionum>2c vigiii^, ci-

Jor ad cutim copiofior efFunditur > cum fpiritu & fan-

guine» & pronus calor, rubor, tumor & nitor, hic par-

tibus inducitur.

Natura nomine, temperamentum intellexifle Hippo-cratcm , atque id efle prsecipuum , & maxime pro-

prium Natune fignificacumiab ipfa naturae fubitantia

defumptum, cum fsepiifime , tum libro tmo de Natu-ra humana, Galenus teftatur , 3. aphorif.i. ubi natura-

rum hasdicic>aeftate, has hyeme , male beneve fe ha-

bere.

Naturahsfacultatts, <pv<r^ htta#m\ a Galeno in ar-

te parvl diftinguunttir *, in primas, feu principes, & in

fecundarias, five miniftras : Pr/W ftatuuncurtresig*-

ntwrix} au8rix>nutrix. His omnibus fingulis , alias

4 qwa-

344 L I C Qquatuor iaferviunt, attraBrix t ntentrix t concoBrixt ex-

pultrixy quse non in jecinore moddj fed in omnibi» vel

minimis corporis parcibns, a primo ftatim ortu iniunc•

Naturaln motm, vide Mottu naturaln*

Naviforme o/, vide Scapboeidts.

tiaufea, vide VomiM*tiaufeationes in venti, id eft , tcwmuai',, appellat Hip-

pocratcs , quis priiis vocaverat exuctatioms , hoc eft,

fugillationeSi cum venae (moreeorumi qui naufeam pa-

tiuntur, & evomuntj) fanguinem expuunt, ac quafi

cvomunt, tum ex propria imbccillitate virtutis recen-

tricis , quam ex inflammacione contraxerunt> tum ex

ipfius fanguinis copia, & pravieate> i. de fra&. 2,4•

Nebul<e> Grasce »i<p£A<«,func utriusque oculi mem-branaeex aiiquo ulceretenues , & iliperficiarise albc-

dines quafi & caligines j nam fi crafliores finc , & pro-

fundum pecantjA^»^^, & albugints dicuntur, lib.

de remed. part. fac. cap. n.KepbritPt dicitur renum affe&us, five is fimilaris fit,

ut intemperies \ five inftrumentalis, uc calcultts ; five

communis, utnlcminjUmmatum ; propri^ tamen L/-

tkiafis, id eft, calculi morbus, titphritn appellacur, lib.

de ren. afftft. dign. C3p.i,. CXmnes vero homincs, qui

fubindedifficultermejunt, autetiam fuppreflam uri-

nam omnino habcnt, ubi circa lumbos dolent, ac are-

nofa mejunt, Nephriticos dicunr, quo calculoemifto,

eorum procinus dolor, & urinse fuppreflio definir,

1. deplacit. cap.15. unde ntfhritica*, antidotes, & com•

pofuionej appellanc, quas reni.bus affeftis accommo-dancut exjpsi appellatione manifeitum eil•, nephritic*

enim nihil aliud, quam renales fonant, 10. de compof.

med. loc C3p. 1. Eft aucem duplex earum differentia

generaliifima : quaedain enim calculofos renes juvant

;

qua?dam verdinflammatos & ulceratos,quseeti3ni adveficamfimiliteraffeftamconveniunr. Haben.taut.em

sontrariasincerfefacultates : quae eninnnflammasjo-

,4 " nibus,

D I C . 545nibus, & ulceribus conveniunt, mitigatiora efle opor-

tec , coujun&a tamendiureticis: qua? verocalculofis

medencur, unicarn facukaiemfortiuntur; quaefecare

& excergere potcft cum manifefta caliditate : iuncau-

tcm calia omnia fere amara.

Nervym,quidam appellantomniafimilariumcor-

porum gcnera in animalibus, qua? & exfanguia funt,&

fenfu carent, ur, quse cx oflibus oborta, ab Hippocratecopula, & ligamenta vocantur. Infuper, quse ex cerebro

& dorfali medulla prodeuntia, ab aodem proprie Ner-vi> & Toni dicuntur. Denique ex mufculis qui prove-

niunc, Ttndonts quoquefic vocitanc. Quidam igicur

omniahsec Nervos appellantes, primum>ipforum ge-

nus colligatorium efle ajunt ; fecundum autemyfenfibile,

Ztque eUSlorium • terciurc^ aponeurofim , hoc eft,i»H"i?o-

ruwpropaginem t cognominantycom.i. ir\6. de morb.vujgar. autem ^n §iam\i Grsecis di&um eft.

quod nmart , & fleHtre figniiicat, utdocet Galenus,initio libri de motu mufcul. vide Tonos.

Nervum colligantemi Medici vocant vuahnngki

quem Hippocrates vocat ligamentum , feu <ncuho-^f

copulam • exoifibus orcum ducic. vide Nervum.

Nerviduri, & »ao//«,ejufdem quidemfubihntia?, ae

non unius modi funt ufus : molhs enim ad fenfum j du-

ri , ad motum funt dcftinati ; nonquidem qudddininon fentiant* fed a duris hebetior & obtufior fic ienfus,

quam a mollibus : mollium principium efteerebjwm,

durorunij fpinalis mtdulla j ab hoc principiq, finguli in

iua$fedes,anatura mictuutur; wo//<;iquidem,in orga-

na fenfuuraj duri, in nuifculos : dicuntur autem molks y

vel duriy fibi invicem fimuJ, & ad cerebrum, collati.

Nervl optici, feu vifivi, vide Nervosfenfificos.

Nervi recurrentes, N^jgjt.^^-, func rami duonervorum fexta? conjugationis a Cd*ebro prodeun-tium,quorumdextercircumarteriam,quaeaxillamad-

itj linifter verd> circum magnum arteriae defcendends

5 trun-

34* L I Ctruncum obvolutusjfurfum revertitur,& recurritqua-

fi in laryngem, ad vocem efformandam; quare Gale-

nus> 4. loc. aff.* maluit appelhre. id eft , vo-

cales j ic3 enim funt necefFarii ad vocem , ut fe&i. vel

intercepti, vocem prorfus aboleant ; refrigerati veroj

tancifpervocem impetiiant , doneccalefa&i , natura-

lem temperiem recuperaverint, 1. loc. aflf. c.

Nervivocaks, funt nervi guttnris, qui ad inftrtimen-

ta vocem concinnamia proprre pertineiK, quos Gale-

tius & invenic, & eo nomine donavic,) quibus vel in-

eifis, vel laqueo intercepcis, vox perit ; non differunc

a nervis apud arterias cxiftentibus, quos recummes no-

minant : ipforumenim effVntiiepars fimc, & utxique

vocemeffcrmanr, i.loc. aff. 6.

NtYvivoluntarii dicuntur.qui excerebro,dorfjqus

medullaortumducurvt : ficuti Nervi,qu\ exraufculis

isndoms 5 & qui ex oflibus proveniunc, ligamenta ap*

pdlantur, lib. de dftib. in prooemio.

Nervorum corijugatio dicitur, quoniamneivus notl

umis, fimplex,aut«^u^»)'i,a fuoprincipioproticifcitur,

fed omncsconjugatiferuntiir , ideoqueab Anatomi-cis ntrvorum paria appellaiKur, ac feptem quidem pa-

ria a cerebro , triginta vero a fpinali medull^ proficif-

cuntur.

Nervosfenfificos in genere vocant , qui adfenfuun*

inftrurocnta mitcuntur,aliis quideui>qui movent menwbrum, molliores, 7. de plac 5. Proprie aucem fenfifi-

cos vocant Nervos, five Pow, nervos a cerebro ad ocu-

los defcendentes, qui foli funt confpicua?, & fcnfibiles

viae fpiritus, 10. de ufu part. iz. & proin eofdem Opti-

eos vocanr, 1 6. ufu part. cap. 3• atque eciam Vifivos> ab

a&ione nomen imponentes, lib. de nerv. diff. cap.i.

Nervof* difcriminationes , funt iines membranarum,quae orificiis cordis adjacent, 1. de placic 10.

Nervofum , *£>%&•fos , corpus fpermaticum, & exan-

gue , ad nervi nacuram & fimilitudincm accedens

;

licec

D I C U . 347licet enim Galenus tria nervorum genera dicat initio,

lib. is• de ufu part. & coro• i. in 6. r;prse-

ter illa camen tria genera> fedes, uterus, veiica , & pn-dendum vihle , mrvofa dicuntur , cum tamen nulloprsedi&oruin generumcontineantur, auc componan-tur, fed qudd nervoforum corporum Cmilitudineingerant -, contrahi enim in anguftum , & extendi tn Ia-

tum poiTunt , quse corpori cai nofo & pingui non con-veniunt : undequidim Penis colem , tmvum caverno-

fum appellant, ab eoque Penem & ipfum, totum cava-nojuvi vocant, qudd arrigi, flacceflere , item concnhij,

cxtendiquepoific, com.i. in 6. dcmorb. vulg. x,

Ntrvui cavernofw, vide Nervofum*

Nefini >««ij lnteftinum, vide Emera> & \i\unum.

NeitTotonni dicituris, quiin nervis vei tendonibus,

fine difcrimine, vulneratus eft, 3. de compof. med. pergener.i.

Neutrumcorpus eft, vel qudd neutrius extrema? di£pofitionis eftparciceps , vel qudd utriu?que,vel ouddnunchujus,nunc illiusparticcps,faiubrenunc, ncocinfalubreert, libr.regn. cap. 6.

Nigra hilis, eft humor melancholicus, qui dttni ani-

malnaturjliterlehabet, quocidie gigaicur, & proin-

de omnino alia eft 3b ea, quss ex uftionc, ac veiut afu-

tione conBatur, 14. method. cap. 9.

Nigra vena, vide Commimy^ & Media.

Nigritia, & Nigror, vide Comufio, & Effufa.

Nodi, func extrema pars pofibrachhus, a quibusdi»

giti incipiunt, quos Condylos Graeci vocant,libr. Iu->

trod.cap.io.

Nomaf appellare Medicis mos eft , putrefcentia ui«

cera } *sn>$£ y id eft , a pjfcendo, qudd putredo £e-

prifcatur membra, & ad vicinas partes ferpat, adedque-una cum parte primum vitjata, & ipfas fimtimas fedes

corrumpac, p.fimpl. Putredinem autem acquiritvel

duKiiniitate temporis , quoomnia» qwanquam initio.

54S L I C**9» fint j tandem wk$*J*i redduntur, vel ftatim k

principio, uc quod a venenatis animalibus faftutn

eft. ProgreflTu quidem temporis,& Apbtha? , & Dy-feoterias , in Nomas cranfeunt , teite Gdleno. Suntaucem omnia ejufmodt ulcera^gre fanabilia, & ve-

frementiflimis prorfus medicamencis opus habent, ad-

eo uc ckra uftioireui fanari nunpofluuc. vidc Phagt-

daridi.

Notb<ecGfl<e, vide Uhghima.

Noi/;o«> vide "Tirgttm*

ftiotyaos myeloS) vjde Mvdos.

Nubu nomen , folenc Medici, ab a£re, ad urinas

iransfene, pro aliqua eorum, qua: in urinarum fuperti-

cie pendent fpecie, vel evaporacione. Ut ergd in acre

interim terapeftais fic , ubi nubibus condenfatus, ater,

& nubilofus dicittir, videnturque nubes qua?dam per

eumdisjefta^quoquidem temporenubiumccrnimuscolorem, non exquifito atrum, nec lucidum , fed inter

hos medium r haudalker, nubesinur'ma(q\i2m oczt

etiarri Hippocrates nebulofam fufyenfiontm) alia aJba,

alianigra, aliamedia, oricurex evaporacionibus, ad

urinae fummam partem delatis > com. i. iri 5. de morb.vulg.4. quse etiam dicitur, Nebula, Nubecula, Subli-

yaamtntum, ivtu^nyj», Caereruin , id omnecrudum eife, & a flatuofo fpiritu in altum eflferri, Ga-lenus docuit ;

quod veroperfe&econco&um> fecre-

tum,sequale, fimilarequeeft , idcertequoniam nihil

flatus haber, in fundum vafis urinariidefcendit,ac vo-

catur Hypofiafis.

Nucba, vulgo appellarur fpinalrs mtdullct initium»

Grsece iutumoi u.vt\ii, vide Midiillafpinalts.

Nutrimentum eft , quicquid fubftanciam noftricor-

poiisconfervare» &augere, & ineandemconvciti,

2-ptum eft> i.fimpl. cap. 1.

Nutritio , eft coneinuo effluentis fubftantia? redintc-

gratio; unumquodqueverd, eaipsafubihntia, quaprimitm

D I C tl : ^49primilrn genitum eft, alietiamperpetudconfuevit;

i.defem,cap.i6. videProflhefis. Vocaturautem om-nis illa altcratio, qua? alimenti in fubfiantiam parcis,

quae nutrkur,transmntationeni pr£ecedit,co«cofl/o; ubi

verd jam parciapponicur mtritio, S.decompoi ined.

loc. cap. 6.

NyHalops*, Ltifehfm, is eft, qui die videt

obtufibs, Sole occiduo acrius , nofte magis adhucjvel contra, die pariim, vefperi auc no&e proifus nihil,

unde noBurna oculorum ccecitai appellatur, z. inethod.a.

4. de compof. medic. loc. 8. & libr. jnrrod. Accidkpropter capitis rmbecillitatem, & maxime fpintus vi-

fivi craflkudinem , itemque rcliquorum oculi humo-rumactunicarum. Caeterum , vvktkXw^ dicitur nonillemodoquiitalaborac , fcd ipfius etiam aflfeftionis

nomen efi. Sic autem dicitur quafi 5iwm <*««£,

hoc eft, «o#« cac«i / Aa'«veniiu wafy* figniticat. vids

Lufciofiti.

Nympba, \idt€oUkulum.

o.

OBa u d tits, iive O&aueHthtcii vitiata acHoauditricis facultatis , proportionc refpondens

vitiofo vifui, vejuti cum oculis, colore, figuriU

magnitudine, vel (itu nuitita videncur, difFercns 4BaricoYa ,-qude eft audiendi difficulias, gnvis audicus,

feti diminuta andiendi sdfcio ; ut fnrdicas, cft ablata au-

diendi a&io. Aufeitur autem>minu-irur, veldeprava-tur auditus, aut I^sa aliqtia auritim p.i!ticui^,2utner-

vo . qui in has a cerebropertingic, auc cerebri eS par-

te,quaisnervusexontur, i. dt fymrc. oaf. cap.3,44•vide Barkoia.

Obehea fmnra , eO cranii commiflbra refift , qua? 4media iincipicis futura 20I rtiediam Airnram rccipimfrcimdum lon^itudinem excenditur • Qrsecc dicitur«£««<'*, f^faGhatys. Utrumqucnomcn indjttun

35o LEXICONeft, qndd veru> aut fagittae, aut virgse inftar re&a irtce-

dit, Latini proinde reHam %& fagittdsm vocant , j>. deufu parc. cap. 17• & Iib.de oifibus in procemio.

Obliquattu pulfus eft, qui oiitur non conilituca in re-

ftum arceria; feife qui edicur , cum arterias iitus obli-

quuseit, lib. finir. tned.

Gbhvgm & diprejfuru dicunt oflTs caput, 3d cervi-

cem & iinunijcui inferitur, id ipfum refeiemes, lib. de

offibusinprocemio.

ObftrvatiotT^wis* Empiricorum vox eihqui quic-

quid obfervaiTeiu tieri in morbis, ^*™» vocabanc

;

quortimjCfrni m3gnam haberenccopiam.eam omiiemujpdir/cyo nuncupabant: & ab obfervatione quidem me-moiiam , a memoria veto , experientiam manaie di-

ccbant, & ab ea proxime artem confti: ui, dum memi-nimus quid ctim quo , quid ante quod, quid poft quodobfervavimus, atque idquidem velfemper, vel ple-

rumque, ve! utrovis modo : feniper, uc vulnerato cor-

deinortem fequi : pIcrumque,utfcammoniaventrem

purgari: utrovis modo, ut perciifsa fuperiori mem-brana cerebri mortem fequi : rard, uc vulneraca cere-

bri fubttantia faiurem contingere.

Obfiipitdi, eft diftoniofpinse, ad laceralcm corporis

partem , s.art.'*• quam Scoliofin Gtxcivoant ; vidc

Cyphofis.

ObflruBh, vlde-Comprcffio.

Obflruentiacorpira (quas Gra?ce Stegnotica) qua?quc

geneiaiioii nomine coniYLiheritia,occhulentia><k conjlrin-

gtnth dicuntur) funt, qua? ora vaforum occludunt, &feniibilesexcretionescohibent, Qotfui cnim fiegnoti-

cum, qudd claudit» & continetinfe, necquicqiiam

quod fenfu queac percipi, exfcfe emittit, Gra?ce 5»$*«

nuncupatur. Difierunthcondenfajitibus, quodhaecpo-

ros& meatuscorporisconcrahant •, obfirucntia autem

& oppilantia , vaforum corpora claudant, s.-fimpl. 14.

illa i»w«W) hafc «-««?^ Grseci vocanr.

0*]?«-

£ D I C U . $ 5 *

Chfiupefcemia eft , cum seger jacens , neque aliqui4

dicit , nequc agic , fed apercis oculis quietus maner»

iimilisiis, quiextimorefuntattoniti, 7. aph.14.

Occipuh «««» » ea eft capitis pars, qua? a vertice tan-

quam a centrocirculi>unde capillorum proventus in-

cipit,ad pofteriorem capicispartemi, ufquead Tendo-nes & Nucham defcendic» Iibr. Introd* cap.io.

Ochema , , id eft, vehiculum nutrimemi, fimu!

cum appellatione, ufum oflendens, qudd Hippocrates

vocat ferofum rtcttmtntum, cft aquofa & temiis fangui-

nis humiditas, ad craflTjm fubftantiam Chymi , per ar-

ftas venas , in totum corpus ferendam, a nacuti com-parata, 4. de ufu parc. cap. 5

.

Ochthode, Ox%hi ulcera, id eft , vtrrucofa , qua? noamaligna , & conmmacia funt>fed foliim labra callofa,

& dura habcnt, 4. de comp. med. per gen. cap. 5. vide

D«r4 «/ara , ,%(> cumores verrucoli , tuberoiique*

quales in £!ephanticis apparent.

Ocrea , vide Tibia.

OdAxifmits,&&<>& prUritus ist qui conceptis

jam ititra gingivas demibus,& erumpeiefeiiinannbusj

fenticur, quo folentinfantes relatis ad os digitis, ideti-

tidem eos mordere , & ipii gingivas fins confricare.

Aliudautem eft c^trfi^^qukmihtTix^tg: hxcenim'eft deiuis jam concreti eruptio extra gingivam , (alio

nomine Ohtro^uL•) ille ?crd dentis ipiius concretio &conformatio intra gingivam, feu dolor ex ejufmodiconcretione exoriens. Hermolaus Barb. apud Diof-coridem gingivarum commeifionem vettic. Rcperi-tur&/& % ab '*.

Qdonialgiay \d eft, Dentium dolor, 1, mcth.z.

O^owfof/^Wjvide Dentem.

Odontopfaia , pueroiuna eft dentitio > ubi fcilicet $gingivis prorumpunt dentes.

Odoratnm, nominenr non folum odoris Penfunvfedetiam viro ipfaai, cujus odorandi ogjcuuF eft, iibr. de-

352. L I GInftrum. odor. capic: . Graece. Sic&$(

modofaporisfenfurn,fed ipfam eciam faculcacem

fignificat, per quam guftamus. Hujus auterr* tum fen-

fus, tum faculcatis inltrumentum intra calvariam con-

ditum eft> five id finc ventriculi cerebri anceriores,feii

potiias continuse cum iis propagines , fimiliter cavae,

propeoflium ethinoideSn inicium definentcs. Deeonamquedubitare Galenus videtur , modd hoc> moddiilud aflferens.

Oedema , «^W«i videtur Hippocrat. omnes pra?ter

naturam cumores,nominare, fivedolorecaieant, duri-

que fint, quos jcirrhos Giceci appellant > five doioietn

inferanc, quos /?/;/t-g»?o«<#,ideft, inflammatioms , pro-

pvie vocanc \ five abfquedolore laxi , acque molles

finCj quos folos in fpecie ei^«*&> Graeci nominanr,

com.i. in 6. de morb. vu!g. z. Et pioin Oedema eft

tumor priaeter naturam, qui dolore carec, & digitis ce-

dic : aiiquando tamen apud Hippocratem figniiicac,

durum, & dolenttm tumorem , i. pro^noft. 19, *

Oenodes v'mum y id eftj vinum yinofitm, quod multam

fuftinet aquae mittionem } & imbecilles vires feiic

;

quod & Pulyphorum & Multiferum appdlatur,quod uc

bene temperetur, mulcamexigicaquam: Cmncrarid

autem modo, QligophoYon, uve Fauciferum, quod ut bi-

batur, minima eger ^qu^ mittione, 3.acut.. &7. method. 6. vide Hydatodes,

Oefophagum, Veteres nomiiuhanteani partem, qua?

intcr rauces, & os ventriculi fuperius, inrer media eft

•

Ariftoceles} & qui poilejusfeculum fcripferunt, Sto-

tnazhum, nos Gulam appellamus : viaeft eorum>quai

tiim devorantur, tum vomirione dejiciumur , f. loc.

sflf. 5. Gula , Arabibtis, JWw dicitur. oi^eey®-di-

£tus eft> quod ea ferac quse eduntur ; eft enim via cibi.

Habec duas proprias tunicas, quarum incerna 01 is tu-

nicae continua eft , & ibi craiTIor acque durior, ubique

autcm nervofa 5 externaverogarnofa. Utraquefibris

con-

D I C U * 35$eontexta eft: internareftis,externatransverfis , fed

utrisque quidem deglutitionem accelerantibus, & vo-

roitum» dum illi trahunc, hi expellunt. Incumbicfeptem fpondylis colli » & quatuor metaphreni , non-

nihil in dextrum latus, aquorum interimfpondylo-

rum ligamentis ortam habee tertiam tunicam, qua ille

obligacus iercur in ventriculum > nonnihil in dextrumhtus abfcedens , ut cedat aortse defcendenti. Ad no-

num denique fpondylum ligamentisvalentibusabeo

nacis in akum levatus artei iamque praeterve&us , jamfinifter , pertufo diaphragmate cum duobus nervis in-.

fignibus a fexto pari demilfis ventriculo unitur. o'i<ra-

etiam ab Hippocrate dici os ventriculi, Gajenus

in Jingujrum interpretatione explicavit.

Oejypui.ideft, Lanafuccida, five nonlota, 14. me-thod. 7. vide Lanafuccida*

Ohcranos , quartuseft mufculus , qui per profunda

aditcubitum, in medipgibberi interioris, inferioris-

que brachii , 3. de anar. adm. cap. 4. a quo & Quhim%& Cuhhios, O/fCMH0iappejIantur,vide Ancon*

Oligopboroii) vide Oenodes.

Oligotropkia, id eft , parcior nutrhio , 3. fanit* tuend<

cap. 8.

Omentum, , $\7 j eft corpus membra-nofumex duplici peritonseo,ceu plexu & adipos£fub*

ftanti^compofitum, medium inter vafa , quaeinipfo

eontinentur.quibufdam aut mulco infra quam umbili*.

cus confiftens , quibufdam adpubis oiTadcfcendens,

ciim in pronum, ceu ad umbilicum,parvse magnorumvaforum foboles 4 ex alto deferuncur, tf.de anat. adm.f.cx duabus tunicis denfis, & fubtiiibus fibi ineumben-tibus, quam plurimis arteriis, & venis, & pinguedinenon paudi conflatum, gratid calefaciendi, & ventricu-

lum roborandi fa&um , 4.de ufu parc. 9. quod Epi*

. ploon , CweEpipltw, Arabibus %\rbm , Antiquis ]{tte*

quod jta adipc inflru&um Omencum, reti non fic abfi-

354 L I Cmile, indeque }ayfapw , &*»>^>, ^plensquedi&umfuic , libr. de nerv. & art. diflf. cap. i. ld fe&o pcrito•

na2opritnurnmconfpe&umvenit.s Dorfoad undeci-

mamthoracisvertebiam>& j'ocinoriscavo,& vencri-

culifundo, & duodenoinccflino, & lieni, Sc cololiga-

mentis adhseret, reliquis autem inteflinis prsetenditur,

& quodammodo tmt&iet t hoc eft, innatat, unde&aomen habec. Ufus ejus maximuseft, ut ventriculum,

eujusfando incumbit, foveat > innaturnque calorem

ctiam perinediamtueatur• deindevero, utvenaepor-casramosquoquoverfusprocenfos , fibiqueimplexos

fulciat, & arterias pariter nervosque proximis ipfi par-

iibus inferendos tuto deducac.

Omirta tew4, ai^te^ec, id eftj humeralis , ramus eft ve*

na?cava? claviculas fupergreifae , pcr Omoplatam in

brachiumdefccndens,quam Galenusinterdum txur*nam vocatj ad diflferentiam axillaris , quam intemamnominat : Vulgus nuncCephalicam appcllatj quddadcapitismo bos magna utilitatefoleat feeari. videHumeraria.

Omotribrs, five OmphacinumoUum , ideft, Crudum

ohumy exOIivisimmatuiisexpreiTum, S.method. 5.

$\', 'hafot etiam» vocatur, hoc eft, acer-

bum ; refrigerac & aftringic.

Omoplatce (quae & Homoplata dicuntur, & Scoptula*

S.method.8.) ideft,5c<i/>^> quaehumeri articulum

conftituunt j eft enitn m extremo fcapularum infculp-

tacapacicas, tantamagnitudine , qmntacapiriipfius

brachii dearticulando, cui inferitur, eflet aptriiima 3

13. deufuparc.cap.io. SuntoiTaduo(utnmquc vidc-

licecfingula) poft thoracemindorfofita, clavibus&

brachio itmcicuhta. Sunt autem hsec ofTa , uc fcribie

Galenus, admodum insequalia, & oronibusfub parti-

bus diflimfJia. Foris enim gibba > intus fima exiflunt

;

item ima bafitenuiaac longa, fuperno fine crafifa&

jpa-rvav Usraquc autem Homoplata duobus oflibus in-

arss-

D I C U - 35?articulatur > fumma quidem fua

1

fpina* acromio davt

per Synarthofim , cavitace autem fuae cervicis ipfi

brachio per Diatthrofim.

Omos, humem , proprie dicitur id totum , qudd ift

articulatione brachii, cum Omoplata* apparet>adeoque

revera ipfearticulus brachii , cum Omoplata fic voci-

tatur. Rufus** tcZ ?%<&* hoc eft, caput kra-

ehii appeliavic. Apud Aiiftocelemfer^pro bumeriar»

ticulo accipitur,qnem Celfus Scapulam vocat.

Oncos j apud Hippocratem idem eft ac tumor, figni-

ficacque omne id , qudd cft fupra naturalem conftitu-

tionem> incremencum, lib. de tumoribus,cap. i. 0«-<os verd & Poros , quidam noftri * corportt meatm vo-

cant , i.fimplic cap. i.

Onyx , idem qudd lib. finit. eft puris colle-

&io in nigro oculi, cum phlegmone, juxta Iridem un-

guifimilis, Graece ^u\ y unguti; qui proprt£ dicitur

pars digitorumexcima, lataduraquequaipfifirman-

tur. Suncaucem qui ungues pmisnominenondig-iientur, ut necpilosj quod nulla fit eorum propria

a&io.ut qui facultate omni carere dicantiir > a qua om-nisadioprimario proficifcitur. Nullamenim,inquitGalenus, gubernationem habent , fedortum tanturn-

modo. Ufum tamen aliquem atque ucilitacem affe-

runt> qudd iis extremi digiti tirmiores fint » & melius

apprehendanc. Ex recremencis autem orti funt ungucsad eundem modum quo & pili increfcunc , alio atque

alio fubinde excremento ad unguium radices expulfo,

& imae eorum parti adhaerente , eamque ift clavus cla-

vumtrudit, pellcnte. Suntautem duri, quod ex fo-

lidis corporibus folida quoque duraque excrementaprodeant. Eft etiam lapis* qui& inv^iW dicitur,

quod illi candor fit unguis humani.Ophiafis, eft affe&us capitis.quo capilli primutn ex-

tenuantur ; deinde decidunc in cercisfpaciis & capitis

fedibus , in Serpetnis fimilitudinem ; Idem revera

2 * cum

35<f L I Ccum AUptcla malum eft , folaque figura ab eo di/Ffrr-

vide CalvitiiSjtk Madarofis.

Opbthalmia, hoceft, Lippitudo, frequentifflmaocu-

lorum affeftio, eft inflammacio cunica?, feu pelliculse,

oscapitis,& Calvariam ambientis*quam& membr*-nam agnatam, adnatam> eonjuriBivam, vocant, propter-

ea qudd aliis, quas oculum ipfum coniijtuuntt tunicis,

forinfecus adnata fic ; ligatnentum iufuper tocius ocu-li ad circumfita ofla, & ob id omnia, quse circumcirca

oculos fita funt , ufque ad malas , qtundoque vehe-

menti lippitudine actolkns & colligans, 4. de comp.med.loocap. 1.

Ophtm, eft papaveris Iacryma & fuccus , i. de anti-

doc. 7. Ejus parandi rationem hanc Diofcorides pro-

didit : Cum ros in papavere exaruerit , cultro decuffatum

infielldi , ne penhus adigatur > tx obliquo in YcBumfum-mam cutem incidere oportet , lacyymam exeuntem digito in

eoncham abfttrgere , nec multo puft redne , ut concnta in-

veniatur. Etenlm qu* tum j aut poilere die ttiam offtndi-

tur, in veteripila teri dtbet* <$ in paflilles cogi, Id Opiumdici, teftarur Scribonius Largus>in defcriptione Col-lyrii,quodDiaghucion vocat : Opium, inqtiit, quod

ex UBe ipjofylvatici papavtru capitumfit , nonexfucco

foliorum ejuf , ut pigmentarii infiitores tjus rei compindii

causa faciunt. lUud enim cum magno labore txigmrn con-

ficitur•, hoc fine mohftia & ahundanttr ttrhur. Diofco-rides abaliquibuscapita ipfa & foliacundi, & prselo

cxprimi, tenquc in morcario, & digeriin paftillos,

fcribit : vocari autem^^^ mulcum Opio ignavius.

Galen. 0/>/'wwinterdum Hifpanicum,interduni Liby-cum > & albumcommendat. Aeciusaliquando Afia-

numjaliquoties Achaicum, Officinse noftrae uno ore

Thebaicum praedicant > emuntquc a Mercatoiibus

alicuode comparatum ; fed ubi & quomodo paracum(it,prorfus ignorant. Optitnum habecur, inquit Diof-

corides , graye , & denfum , guftu amarum, odoratu ,

fopo-

MEDICBM. 357foporiferum, quodfacueaquSdiluitur, Iaeve,candi-

dum , nequeafperum, neque grumofum , quodintcrcoUndum non uc ceracoeac, & in Solediffundatur»

dein admotum lucernis non atra luceatflamma, cx-

ftinftumdemqueodorisvim confervet. Adulteraturaucem mulcis modis 9 utglaucio gummiautfylveftris

la&ucse fucco ; Unde opiata medicamenta fomnifera

funt , quibus Opium admifcetur, quae ArabesvocantAlfabiar.

Opi&hotonos, vide Difiintio.

Opopanacem vocant Panacis guttam , & liquorer»,

3. de compof. med. per gen. cap.5. Excipicur Iachry-

ma caule vel radice incisa.cum recens eruperit caulis

:

Ea redditui candida ubi adaruerit: Cioci exterius

praefert colorem. Piobatur amarifumus, internecan-

didus & fubrufiisj extra lenis, pinguis, friabilis, tener,

facile tabefcens,od«re gravi. Damnatur niger ac mol-lis. Excalfacitordineteitio, tenuat, emolliti ficcat

fecundo.

Oppilatio, vide Compre/Jjo, & Ohflruintia.

Opticinerviyfant primum nervorum par, quod curautroqueCcrebri panniculo, adoculosdefcendic, fe-

cum viiibilem fpiricum ducens » libr. de ocul. part. z.

cap. 3. vide Neryosfenfificos.

Ordinans pulfus eft > quando i&us pari femper nu-mero, paribus paitibus, & ftatis proceduut circuiu-

bus,de pulf. ad Tyron- cap. 6.

Onxfiy&> appetitWy five appetentia, eft concupif-

centia cibi & potus, quam Hippocrates& 9 hoc eft,

famem , appellavit> eo aphorifmo, quo fcripik > famemrneripotionefolviy ut in Commento Galenus annocavit

:

Ea autem a jecinore principium habet. Eft cnim to-tum hocopus naturalis faculcacis 3 quam non*modd,fed&%(» & 6pxZ*w VeteresappelJa-

runt. Sed advertcndum eft appetemiaenomenambi-guum effe. Un^ enim fignificatione dickui naturalis

3 quse-

358 L I Cquaedam inclinatio , quaGngulae corporis partesali•?

mentum defiderant, quddin vacuata? fubftantiae lo-

cum fuccedat : & haec quidero naturalis appetentia

cft. Altera verd figniticatione appetcntia dicitur defi-

derium cibi& potus,quo ventriculus exugi fe fentien$

tenecur : Ec haec quidem animalis appetentia eft : fi-

quidem natura animalibus non item flitpibus vacua,-

tionis & penuriae fenfum dedic , quo fcilicet ad cibumpotionemque proricata fefeimpleri appecanc. Ficau-

tem is penuriae fenfus , ciirn vena? ex ipfo ventriculo

Vcluti emulgentes, fugentesque aliud trahunt : non fe-

rcns enim eum fuftum vemriculus, fed veluci divulfus,

offenfae ejus roedelam cibum deiiderat.

Orkularia, vide Lamindt.

Oroboeides urina t quae habet hypoftaGn fimilem Om-\»t eaque fitacolliquatione, & diffolutione carnis,

libr.de Uunis.cap. t6.

Oros dicitur a quibufdam «&&**, hoc eft , pars

tota pedis fupcrior , quam alii^ appellant,id

eft, multorum offium. Qrros vero, iiimfemmlaRHfignificac, tum Perinwon , tumetiam [acrioffiftxtrt•

mum , ad caudam ufque protenfum.

Ortbocolon, •$«**«», quafi reBut articuluf,eft arti-

culi vitium , qiiando ob durum aliquem tumorem,nqufculiparcem aliquam infle&entes , non fequunturj

fed perpecuo articuius tenditur, nec infle&i poceft,

3. dearcic.

Orthopnaa, ^frwe**, quafi re&am fpirationem dixe-

ris.eft magna fpirandidifficulcas, utnonalitereafie-

ri poflit. quam refta cervice > & chorace elatoj qupd

etiam iis accidit, qui velociter cucurrerunt : qui fic af-

fcfti, dicuntur e^^ei^i. Ciim afperaarteria,ucfcri-

bit Galenus, principium a gutture habens, in pulmo-ncm dividatur j quotics quidem thoracem cum collo

re&e extendimus , arteriam ipfam dilatari contingit,

$tque ejiam quaj ex ea in pulmones diftribuuntur pro-

D C U . 359

pagines omnes> atque interim regionem augeri eis in-

ternam : haec quidem caufa eft, cur re<5ti fpirareaffe-

ftent. Idem malum ab alio fympcomate, Ailhma nun-

cupatur; avifcofis& crafiis humoribus,circaafperas

in pulmone arterias, fine febre eongregitis , de diffic

rcfpir. cap. 11. & com. 4• in 6. de morb. vulg. 4. vide

^Anhelofi.,^, duebus modis dicitur;primum, qum-

tumdidu&a labra pa'ent \ fecundd & proprie, totum

id fpacium , qudd di&is labris > ad imas ufque fauces

interjacet , inquo dentes, paIatum,lingua,gurguIio,

& tonfillae duas continentur.quarum omnium partium

una tunica eft, etiam naribus communis, a periconseo

prognata, 3. de ufu part. cap. 3.

Os balliil* , vide tAftrogaltH.

Os cartilagentum eft , qudd ad caput cordis inveni-

tur, adquodoirmiumipiius ligamentorum principia

adaptantur, quddaHi Cartilagimm ojftam nominanr»

7. deanat.admod.Os cubiforme, vide Ofcyboeides.

Os cyboeides, id eft, cubiforme t eft , quod ab externis

Tarfi partibuseft locatum, firmumquein terracon-

ftituitur , 3. deufu part. cap. 7. & de3rticulacur cavi-

taci calcanei, ad finem adjacenti, ibid. cap. 8. Os cubi-

tum , eft unum ex qiutuor tarfi ofllbus, folum nomine

donatum,cumreliquatria carcant nominibus. Id cal-

ci articulacur, ipfamque excipit, cum reliquawa tarfi

ofla fcaphoeidi eonjun&a fint. Sicdi&umeft, qiiod

Cubo fimile fit ; Veriim laceribus omnibus eft admo-dum inaequalibus , & fere afperis, uc vixquicquamaliud quod latera fex habeat cum Cubo communia :

Sed & internura ejus iatus geminum appaiec.

Osfrontn , quod vulgus Coronale vocac , vide Coro-

nale os.

Oshumeriy quod Arabes Os adjutorii vocant, vide

tAdmorii os.

Z 4

3$o LEXICONOs jugale, vide Zjgoma.

Oj Utum % vide Spina.

Os magnnmy vide Spina.

Os naviformt) vide Os fcaphotidiS,

Ospalati, vide Sphmoisos.

Ospetrofum , AfaeiJighrxr , offis nomen , ficdicitur

parsotfis cemporalis , proceniis futurae lambdoeideas

finibus tei minata 3 fic difta, quod petra?, vel rupi vi-

deaturfimilis, duricie & foiidicate. In eoofleapophy-fis eft^ , quam Galenus *^, & #«<<«appellat -

y & alia praeterea quaemeatum auditorium

concernunt.

Osfacrum,Orvv , duobns modis a Galeno fumi-

tur : prinium, latius, ut Coccygem etiaui comprehen^datj uc ii. de ufu parc. fcribic, Os facrum conftare of-

fibus quatuor, tribus fcilicec propriis , & Coccyge

;

haec enjm oiTa fibi unita per fympb ,m , efficiunt

iinumos,quodpartefupernavocar .acrum, infern&

Coccyx. Sicue ipfe huraerus qul parte a nobis fpe&a-

cur, Ittw^/s, parte fpina? fua? fumma«, parte lati^ vocatur , acque fimiliter Os facri ipfius oifis

lateribus annexum, Os ilium, ad cotylen Ifchion , an-

tica vcrd pai ce Os pubis. Deinde, fumitur pro ea tanr

tiVm parte . quse revera facra eft, id eft, magna, & lata,

quapattehocos, cum oifeilioperfvnarthrofinjungi-

tur. Hacenimfola parte revera hfo* eft?ideft, mag-num & latum } tuncque ejus reliquum gracilefcens

femper actenintum, in tres cartilagines acutiifimas

definir»quas Coccygem vocant, libr. de offib. cap. 1 1.

.

& 3• dearric 104.

Os [caphoiidtSy vide Scaphoeidesos.

Offa, hru, partcs humani corporis durifllma?, ficcif-

fims? > maximequecerteftres & frigida?funt> quaefe

mutuo, & alias partes omnes , tanquam fundamenta

fiiliinent, & firmanc> atque ad univerfam corporis fub-

flaiuiam lufteneandam §i geftandam faete , quibtis

pro-

MEDICUM. 361

proinomniaadnafcuntur, & ftabiliuntur, lib, deof-fibusinprocemio. Eorum differentia? funt permulta*abapophyfibus, epiphyfibus, cartilaginibusj cervici-

bus.capitibus, foIidicate,cavicatibus,harum quorun~dam fuperciliis , medulla\ & aliisquibufdam ipforumparciculis , & a confiftenria> magnirudine, numero.. fi-

gura, fieu,& aliis, fiibftanciam ncceiTarid ccnfequenti-

bus, in fceletis vifu taftuque obfervandae. o'rupfx, In-ftrumentum chirurgicum, quo offa vel atcolluntur,vei

deprimuntur> vel omnino loco movencur.

Ojfa alata,vide Pterigoeidea.

Offa cavemofa , vide Offa Uhmoeidea,

OffacoUtoria, five Colofimilia, vide OJfa hhmoeidta.

OJfaforaminulenta, vide Ojfa Itbmoeidea.

Ojfa Ithmoeidea , funt oiia quaedam foraminuletita,

& cavernofa>ad radicem & principium narium in mea-tu olfa&orio pofiea , quae natura varie pertufa, velut

fpongiam & cribrum formavkjnealiud corpus duruinextrinfecus infuper incidac , in illa neviribus iutegris

aer frigidus infpirantibus nobis , re&a in cerebri ven-triculos fefe infinuet

»quin &, ut vapor odorem fecutn

ferens, perca foraminaa cerebro recipiatur; fimul,

ut cerebrum vacuaret repente» fi quando ufus incide-

rit, excrementorum copiam;

qua? quoniam ad cribri

& Spongiceiimilitudineraperfbrata funt, ltbmoeidea>

& Spongoeidea dicuntur, S.deufu part.capit. 6. & 7.

quse ofla Galenus , 3. loc.affedt 10. Colatoria, vel Colo

fimilia vocar, quoa per illa crafliim cerebri excremen-turft purgetur, & percoletur 3 quod Ariftoteles vocatPerittoma , tenuiora autem excrementa, & qua? vaporifimiiiafunt, infublime !ata percalvaria? futuras excer-nuntur •, craffiora autem prona feruntur, quorum alte-

raparsineasvias, quaeados pertinent,influit, & perfcreatum ejicitur • alrera, quse mucm dicitur, in nares,'

& per efflatum vehementem,excemitur , lib. dpinfi.

odor.cap.a.

Zs oji

5^2 LEXICONOffa$ongoeidea> vide OJfa ifihmoeidea.

Ojcitatio,& Pandiculatio, lunt mediocres motus vir-

tutis expultricis celebri, i. de fy mpt. cauf. cap. 6. per

quae concenta in mufculis (per quos quoque voiunta-

Kti fiunt mocus) humida, flatulenta, vel ipiricus flatuofi

expurgantur, 7.aphor. 5^. Per ofcitationem rale quid

folismaxilla? inferioris mufcuJis accidic,qualt in pan-

diculatiom inomnibus 'mufculis fymptomaeft , ucra-

que enim evacuandoium in mufculis halituoiorum

cxcrementorumcausafit,com. i. in 6. de morb. vul#

gar. 4. & 7 aphorif. 56. %urpn illa i ha?c>$>*9

vel -&•$ Giaece.

Ofculornm aptnio , quse , tum in arteriis & venis fit

perrefudanciam,& dicicur j4naftonofis,ft\/c Exanaflo•

mofis, tum in ulccribus & vuineribus , quae finuofa

funt. fiftulofr, & angutti orificii, cum fcilicec hsec de-

hifcunt, 6. de comp. med. loc. cap.a.

Ofiocepitid efaoffium dolores> nominanttit\cfrm mem^branarumjquae oflibus adjacene, dolores, & profundi

funt (ideft, inintimocorpore fenfum excitantes,) &oflium ipforum veluci dolentiuminducunt imaginem,qui magna ex parte ab exercicationibus evenirc folent,

interdum etiam a frigore , & plenitudine , quin & ab

humorumcacocthiain luevenerea, i.loc. aff. 8. qui

fic laborant, neminimum quidem motumfuftinent,

fedomnem formidant. Sentiunt autem manifeftum

calorum una cum demorfu & tenfione,vitiofo humo-sc in totam corpoiis molem larg& effufo.

Oflracodirma , animal omnedt » cui pro cutetefta

pft, libr. 1. dealimenc. fac 1.

Otalgia, «raiA^ae.aurium doIor,eft is cumprimis,qui

2d profunduai auditorii meatum pertinet, i. meth.i.

Ottnchit* y inftrumenca funt chirurgica* quibus ali-

quid in aures infundicur. JturifuforiafptciUa ab aliqui-

bus » a Celfo Strigilts, aliter , Aunlcdans clyfleres ap-

pcllancur.

Om-

D I C U . $6$Cxdceum* ifeA*/«» , ideft, compofitioexaceto, &

oleo, i. de compof. med. per gen. cap. 7.

Oxycratum , id eft > compofitioexaqul , & aceto»

i,fimplic.i5>. '^^-», Pofca, vel F«/c4 dicitur»

Mifcendi aucem rscio nunquam cerca fuic: varie nam-que temperaii poeeft. Sed 3 ut author cft Aecius , &imiplici rationeconftruatur, refrigerat , & hume&at

:

condiatur, & calorem, & iiccitatem adfcifcic. In-

ter Veteres>> ut idem inquit, omnes fcre convenit, no*xium parere fuccum 9 nervisofficere, flatuofos fpiritus

creare,capitisdoloresconcitare, <:ontra facrummor-bum prodeffe, vini crapulam mitigare» fanguinis acri-

moniam lenire. Confuluncque ek potionc abftinen-

dum , qudd facile pucrilaginem concipiac , qui ex eocontrahitur humor, item propter noxam, quam nervis

infert. Giaecorum juniores iraitatione Latinorum,ctiam- idgenus potionis appellarunt.

Oxydercicafacuhdi eft, quae oculos, (ubi nullum in-

iit illis fenfibile pathema) male camen munere fuofungentes,corrigic, &inintegrum reftituicacnimi-

rum & in auribus & in naribus, aliisque fenforiis cun-ftisid jpfum piajftat, & proin in auribus, E. gr. Oxy-coos dicitur,5.fimpl. 13.

Oxygala, id eft, acidum Uc , 3. alim. 16. Lac quddacuit, feu coacuit , tit cerca quadam laftis prseparatio-

ne, per quam fola cafeofa fubftantia relinquitur, caqucipfa non cjufdem omnino naturse cujus ab initiofuit,

verum mulco frigidior, utaegerrime, nec nifi a ventri-

culo valde calido concoquatur. Neque enim calidam& acrem fcri qualitatem retinet, neque pinguem & ca-lidam, butyri, fed fola crafliore fubftantia conftat, quseincafeum abit 5«^» appellatum : Id genushodi£ Galli videntur lunceam appellare : Eft aucemvehementerfrigidum,crailumj& concc&u difficile.

Oxymel , nonexaceti > mellisque miftione tanturn

Cpmpoficio eft > verum ex mulsa 9 paulum aceci acci-

piente

3*4 L I Cpiente,j.acut. 4• & 4• fanit. tuend. cap. 6. Acetummulfum, vel Mulfura acetofum , , pocio vecii-

fttiIrmaceita>Lit qua?eciam ante Hippoeratis feculummfanitatis ufum veneric. Hujusduasfunt fummaedif-feremise : alia fimplexeft , aliacompofita. Necveroetiam fimplicis ratio una eft : quidam enim icapraepa-

rant; Melli optimofuper carbones defpumaco addi-

tur aceti tantum, unde guftanti nec acidum flimis, necdulce videatur : acdenuofuperprunascoquitur, do-nec plan£ utiicseamboium qualitaees fint, nec appa-

reac guftanti acetum adhuc cnidum : hinc ab igni de-

ponitur j cftmque eo utendum eft, aqua wiih ita tem-peratur ut vinum>nimirum ex fumentis guftu. Id enimut jucundiifcmiim eft, kaetiam utile: &contra>utinjucundum , itaadverfifTimHm. Alii vero, cum mel-

lis, tum aceti modum definiunc,vini aceti parci melUs,

aquodetra&afpuma fic, duplum mifcentes , deinde

ambo leni igni coqucntes , donec eorum qualitaces in

unum coierint. Alii aucem cum aqua ftatim ipfum fa-

ciunt, melli quadruplum optimae aquae mifcences , de-

jnde coquentes modico igni,quoad fpumare definac:

pdft vero dimidio aceti adje&o, rurfus coquentcs, do-

necqualitatum omnino fic unitas,nccacetum crudumctijm appareat. Oxymeli ornne exterget vifcofos hu-

mores , & crafios attenuat , quaproprer vifcerum om-nitim obftru&iones diflTolvit, five in febribus, fivc ci-

tra febremdetur; veriam aqusemulcse miftione vires

ejuscxfolvuntur. Tuiiimautem movere,quaenoneft,

&intefiina radereoxymeli, Hippocrates& Galenus

fcripiere» non in corporibus quidem craifis & glutino-

ib humoreredundantibus , fedpuris abexcremencis,

atu iis quse eeiuii & acrifluxione vexantur, qusequc

nervofas partes valde feniu exquifitiflimo praeditas ha-

benc. Oxymeli compofitum cft rxt&inw & ^^*,item ^^w^Ti^v, &c.

Oxjiregmia, id eft , acidm tuftut > qui fine aliqu.a \>U

tuita,

MEDICU : ,j<|«iitl» quandoque m ventriculo frigidiore ," &inqui-bufdam laevitatibus inteftinorum , quae ex frigidiute:

ortum habent, fiunt , 6. aphorif i. non ubi nulJa pror-

fus fa&aeftciborum aheratio, acidi ru&us excitan-

tur, ucinec ubioptim^concocti fuerint, fed tantum*ubi modicam a ventriculi ealore alterationem per-

pefli fuerinc , nec perfe&am adipifci potuerint. Fiuntetiam propter irigidam pitiiitam in ventriculoacerva-

tam > & frigidam fluxionem in ipfum decumbentcm 5

adhaec ciboium cum fiigidicatem > tura copiam : his

cnim omnibus caufis communc eft, caiorem vencricu*

Ji ingenicum vinci a cibis, non eos vincere.

Oxyrrbodinum> quod & Rhodmum dicunt>eft frontis

linimentura, ex aceto, oleo, & rofacea placencd capiti

phreniticorura , auc qu^cunqueinremperiecalidila-

borantium permixtum, i$.meth. zu Sed cum varius

poflitefle utriusque modus,qui teiriperatiilirwus^reci-

pic olei rofacei partes quatuor, aceci unam» ut aic Gal.fic enim mediocriter refrigerat; Quod verd plusaceti

habet> vehemenciiis refrigerat, ut contra minus, quodniinus habet aceti j Habecetiam vim repellendi. Jta-

queinmorborumprincipiis magna ucilitaceiliinitur,

praefertim fi calidus motbus eft. Sed & incedematisatqueipfisetiam lethargicis, Galenusin libr. method*med. admovet , quo hunior quifquis fueric is , a p3rtc

aflfc&a repellatur. Tanta aded viseftOxyirhodini,in

frigidis etiam morbis , five per fe , five cum fak , auithyrno, aut alio exhibitij ne frigiditate nocere poflic.

Oxys, id eft, acutuit a quo i|«i jry^r»?, acutatfebrgs,

*1&uu>, & ^ dicunt. Conliftunc autem acu-ti morbi eiTentiaj non in celeri cantum mocu, fcd cum-primis in magnitudine, & pericuio, i. aphor. 13,

O^ana, eft ulceratio in naribus profunda. cecri odo-ris halicus emittens lib. iinic. & 3. de comp. rr.ed. Ioc.

«ap. 3. unda ex ulcerum gerverecft, eoquea Polypodif&rr, quippc qui m cumorumcantiinigenerc ei\ t

uon

$66 I Cnonulcerum; nafcitur ex influxu humoruni scnami& puctefcibiliumia cercbro in nares fafto, undc , vel

earum alae, vel interftitium, velaliae ipiarum partes

cxulcerantur; Et humorisquidemacrimoniadiffici-

lemadmodum ejuscurationem reddit, putrilagovero

graveoIentiam& fsetorem inducit -, unde morbo no-

men Veceres indidere. Qu2ndo, inquit Celfus, ulcera

circa nares funt, pluresque cruftas & odorem fbedumhabent, id genus Grasci «** appellant. Id mali ge-

nus nobis multo frequentius eft , quam Antiquis fue-

rit, ut qudkiiuen) veneream faepifiime confequatur.

P.

Pj£dotropica, eft medicinse pars, de puc-

rorum fanitace , & regiminej libr.de part.arc*

med.capit.s-

Palatum, parcem illam inore altioris fcdis cavam

vocant, quasfuper foramina e naribus inipfum per-

tincntia, fublimis eft. com.i. in <>• de morb. vulg.j.

Palimboluti ?«^(^, homo dolofus eft, qui aliud

loquitur, 3liud fcneit , & qui facile fenrentiam mucac

;

ejufmodi quoque morbus appellacur, qui fpeciem qui-

dem & fpem racit levationis , fed tamen intus malig-

nus efi. com.i. in 6. de morb. vulg. 6.

PaUidabilfi, vide Bilnpalliday & amara.

Palma, eft ea pars nianus,qu3e Metacarpium,8i Pofl-

hachiale dicitur, . de mufc. cap. n.PalmoSt vide Palpitatio.

Palpitath , quae& Subfultio, & Utx^ Graece dici-

tur, fimiliter acque Tremor, motus eft, quo parces pal-

pitantes, citravoluntatem noftram, nobisqueinvitis

attolluntur , & deorfum aguntur , a craffo& vaporofo

fpiritujquasrenceexitum •, dtfferunt vero fdpitatio a

trtmore, qudd nemoj qui arcus movere non inlikuerit,

tremat; palpitantes autem particula?, etiamfi in quietc

fuerint , nullusque illis motus iicindukus, palpitent ;

Etcaira

D I C U .* 3*7Ecenim fupercilium, palpebras , & oculus fubind^ d*traomijem voluntatem attolluntur; tremor autem to-

tius & integri membri motus eft,uctotius manus,bra-i

chii, capitis;palpitac vero pavs membri , ut vel fola

cutis, vel fola arteria,ut cenfcbat Praxjgoras, vel folus

mufculus, ut Herophilus. Adhsecquae tremunt.to-tum mutantlocum

; qua2autempalpitantpartes,eun-

dem obtinent* fed modd ampliorem>mcdd minorem ;in feipfas enim concidunc partes palpitantes, dum con-trahuntur \ alid autem moventur, quse tremunt; libr*

de trem. palp. cap. 4. & 5•. Adhsec, Palpitatio eft con-tractio quaedam praeter naruram , inilJis corporis par-tibus, in quibus ob fubftantise earum mollitiem , dis-

tentio, dilacatio, & contra&io acciderepoceft, x.defympc. cauf.cap.i. non enim os , vel cartilagopalpi-

tant,qudd dilatarinon poiiint. Denique palpitatio mo-tus eft toto genere praeter naturam -, tremor autem»niifttis , ex motu fecundum naturam , membrum mo-vente,& motu praeter naturam, virtutem ad violentcf

movendum proricante & cogente , 1. de fympt.caukcap. x.

Palpthroe, funt externae oculi partes,fuperciliis fub-jacentes, fupernd, inferneque interiores oculi tunicas

contegentes, hac inferior, iila fuperior dicicur, lib. In«r

trod. cap. 10.

Pancvenns, vide Endemus,

Pancratium, vide Pancreai.

Pancreas, & Pancreon, Calkredi) & Calicreon, corpusglandulofum,vel caro glandulofa eft, in medio mefen-teiiofita, quam natura quatuorvafis, vena?, arceria?»

nervo, & veficae bilis, in orbem fubftravir, di vifioncs-

qwe incer fe mutuas replevic , ne ullum ipforum focile

fcindacur, propter vehementem motum, fed moilicc-dente corpore , conquiefc3t, ?. de ufu part. capit. x.

quddcorpus vocatur etiam Pancratium> 1. de moturnufc^. Cum infiniti prop£ rami vense poita? pcr mc

fcn-

..tft L I Cfenterium difperfi fint, chylum ab inteftinis praefertim

. tenuibtis exugemes , & in jecur deferentes.fciens na-

tuia eos propcer exiguitatem infirmos efle , & injuriis

obnoxios, ventre prsefertim fsepe laborante faltu, i<ftu,

compreflu, vociferatione, fpiricus concencione , & re-

rum gravium impulfu, glandibus (ingulas vaforum

fciiTuras munivit,fecurasquereddidit.Qui ufuseftnon

hujus modo glandulofi corporis j fed aliarum quoqueglandularum, *2iW vocant, quae pluribus aliis corpo*

ris partibus inditae func a natura.

Pandemus» vide Endenws.

Pandiculatio, vide Ofcitatio.

Panut » id eft > Tuberculum immiiwum j quod ali-

quando & magnum , & durum , & diuturnum exori-

tur, 3. de artic. u eft tumor non altus.fed latus» in quoquoddam puftulae fimile eft , panis fimilitudinem ha^

bens•. hincLacini Panum etiam appellanti videP/7-

gtthlon.

PapiUamamma, ideft, extremum mammaemtilie-

ris> quod ori infancis inditur, 15 . de ufu parc. cap. 7.

Papula, nomen eft iis, quas fponce extuberant in cu*

te , ex anthcmatibus conveniens, quae fuperfluis con-

ftant humoribus,atqtie qualicatem iliorunl etiamnon

injari^ fubfequuntur ; cum tcnues humores func, exul-

cerationem potius, quam tumores creant j at eiaifi, in

tumorem cutim actollunt> com. 3. in 3. de morb. vul-

g3r.5i-

Pitracentefisyid eft, pimBio,quas Hydropicis,& Her-

niofis adliibetur> ad aquam evocandam j 14. meth. 13*

& 6. aphor. 17. Paulus non omnibus aquse intercuris

generibus,fedarciticantumconvenirefcripfit:ejuique

tres in univerfum differentiasftatuit ; unamfe&ione

fa&adire&e fub u;nbilico,tribusdigitis interpoficis,fi

(itis ab inteftinis orta fuerit : aliam eadcm fa&a a fini-

fteriore umbilici partcfi primario jecoris aff: 6tui ma^

lumferaturaecepcura; tcrti3m auccm a dexcraejuf-

dan

D I C U . $6%4em parte , fi a liene vitium traxeiic originem» Scal-

pello ejufmodi fe&io fieri debet, auc aculeo intra peri-

tonarum adafto j deinde in foramen immifsaaened fi-

ihila, per eam humor fenfimefFundendusprocujus-

que viiiuro ratione , caVendo ubique fubitam cuiiuila-

tamquevacuationem.Paracmafiictti vide Continua.&,

astas jam vergens & mclinata. TEtas dpdinans, media

elHnter juventutem & fene&utem. Incipkfecundurrt

Galenum ? a tricefimo quinto anno , duratque 2d an=

num qiudragefimum nonum>quofcilieecfene&u$iii-

cipit.

ParAcynanchts vide Cynanche,

Pnralyfu ,(quae & Parefis a Medicis recentioribus

dicicur) eft nervorum refclutio, cum nervi & corporis

partes * omnino iensus, & motus expertes fuut , i. defympt.cauf. cap«f. fk> cum humorum malcicudo in-

diflfolubilicer inaliqulcorporis parte, non principej

impa&afuerit, ut& Epilepfia,8c ApopUxia, partis dici

poffic, 4. acuc. 2,7. Exquifua autem Paralyfis eft, in qiil

nervi& membra fentienciaomninofenfum & motumperdiderunt ; imperftBa , in qua motus quidem peric,

fervato fenfu ; imperfeRioy t in qua* incolumi motu, fen-

fus aboletur ; eft enim Paralyfis , motiis potius , quamfensus affe&io j quse fi iiat m univerfo corpore , Apo-plexia potius dicenda eft , quam vera Paralyfis. Acci-dit infuper Paralyfis oculis, ubi & »>off/7*Wdicitur,cum

oculus, vel motu» vei vifu, vel ucroque privatur , Issfo

vel cerebro, vel nervo concavo, vel fpiricu vifibili, lib*

deocuKparc. 4• cap. 13. EftP4r<jiy/jjecumim3gina-

tricis facultatis affeftio , qmlis & Caros , & Catalepfis

nominatur, de fympc. differ. cap. 3. vide P^folmh.

Paramefns dighus , id eft , Dipitus anmdaris, libr. demufc. diiT.cap. iz.n*(ylpsng »*7/(^ , digitus mini-

mo proximus, Medicus a Lacinis didtus,quod Medici-n* dicatus tradatur,

Aa Paro*

fjo L I CParophimofis , vitium eft Phimofi cohtrariurti , cfciil

videlicet ea , qus naturales meatus concludunt, oper-

cula & tegumenta ica didu&a iunt,ut redtici nequeant

j

proprie tamen dicicur deprseputio retrorfum addu-

&o> ut ghndem tegere nequeat • quod malum ex ner-

vicontraftionemaximecoiuingitj tic&ex immodi-ca prseputii ficcitace \ ei concrarium vitium Phimofis

appeilatur,lib. finit.

ParapbrofynC) pavvus erransque motus virtutis ima-

ginatricis cetebri eft,qui & aelirium dicitur,dc fympudifFer. cap. 3. Dififert verd ab aticea, & amemia, quddUla fit imaginarricis.aut ratiocinatricis depravacus.vel

diminucus motus ; bac verojcarundem faculcacum pa*

ralyfis exiihc, & refolutio.

ParapUgia , sn^^jj^'* , five ifttTrXnyix , eft plera-

rumqueakerucroin latcre corpons parciumimmobi-

licas lenfusque privatio, quam etiarn Apopkxiam vocac

Hippocrjtes , cora. 2,. in 1. prorrhet. $0. quod ucra-

que a frigidis , & picuicofis Hat humoribus. Paraple-

gia, afFedtio unius parcis corporis calis eft, qualis Para-

pUxiaiouuSyQom. 3. in i.prorrhet. zt. Interdum fa-

ftaablque convulfione Apophxia, in paicis alicujus re-

folucionem finiens, ParapUxia appellatur , 4. acur.i7.

& com. 2. iri 1. de morb. vulg. $p. Apopkxia, a Para*

phxia, ut a toto , pars , diiFcrc : Apople&ici namquepiorfus & Paraplefticifunt ; Parapledici verd.non

omnino & Apopkttici. Adde» fanos mentcPjra-ple&icos , refolucos parte nlia corporis, dexcra, vel fi-

niitra , Apoplc&icos & mente, & coco corpore refo-

Iucos eiTe conibr, lib. finic.

Pararhythmui pu\\m eft , 'Z2$J?pv9*(&' <r<poy/wsi 1 »

(ciltnquaeque aecas proprium pulfum agnolcac) non

convenit illi setati > in quo ell il!e pulfus , fed alterius

proxinnoris \quemadmodum Heterorhythmum pui\um

VOcamus,quJ aiterius oetacis habet r/;y//:»j«w,iib.tinic.

Pararofis , eft depravaca w*us a&io > cum oculis co-

lore,

D I C . tfifore , figurS , magnitudinc , vel fitu , mucata videntur*

veluti Amblyopia cft diminuca a&tovisusj&csecicas*

vifioqueablata, i. defyrnpt. cauf.cap.5.

Parafiata:,qmSc ftmnariimeatufdicumur , & La-tine v4/iiiw nominantur , funt, qui ex vena&arteriS

conftanc» in unam naturam confertis,femen confoven-

tes> & perficientesjlib.finic. aV» § mte^a^adftare.Ideuim quadracutriquecorpori,quod Veceres ©Jjk^-

$*W appellarunt. Duo enim eodem nomine appcl-

lantur ; unum, vhfepfuw k&meiMig ; alterum» ©^jfz*-

mn^^. Diutur autem &Sfrty5»tos&^ , hoc

efti Varicofus , corpus id , quod uci ique tefti anteiht irt

modum pyramidis efformatum , incipiens paulo fupr4

teftem , qua venae & artcriae fpermaticse coeunc &commifcentur , deinde poft mulcos gyros&circum-voluciones varicum in rnodum parum latefcens , & in

fuperiorem teftis parcem infertum : Itaque vafss fpcr-

maticis coalefcentibus gignitur , primiimquefeminis

maceriaiti s feufemen rude & imperfe&um excipk,

quod poftea tefticulusabfolvit : Ergo, utfacultate

cum tefticulo confpirar, fic quadamtenus etiam figura

convenicj habetenimparvi cujufdamteftis effigierrib

Veriim&^ c&fovo&tyi , id eft , glandulofns , dici-

tur cotpus leu glandula mcatui urinario fuprapofita*

vaforum femen deferencium infertionem excipiens.In

eam enim deferentia femeii vafaportquamcoire, in-

feruntur a.d fecuritatem. Eftautem ad humillimamvefica? parcemfica* mediaquodammodointerveficaecorpus , & ejus cervicem. Verum hanc aliqui non

&fy.f&w >fed GJtcraiyv appcllancquo vicenc ambigui-

tatem. Sunt etiam qui ^^» vocant Os »««£&,

quod iitum eft ad radicem lingua?* vide Glandulofi

fiffentes.

Parafynanche, vide Cynanche.

Paregorica, id eft , mitigatoria mtiicarhenta > qua5 noii

faaanc, fed mitigant, ne malum eiefcac, lib. de Dyna-Aa i mid.

J7 s LEXICOmid. in procemio , mtpp&w idem prorfus , quod rt

mVW. hoc eft > dolorem fedans. Dicitur& **-fjn hoc eft 5 roitigatorium.

Pamnpiofis j "(quam & Paiptofim, hoc eft , inciden-

tiam , & Gs/aw vocac , lib. 3. ^? #;;) eft intercidentia,

five coincidentia ; cumE.gr. ea pienitudo, quasex

ingeftione eorum , quse comeduntur» & bibuntur , in

venisgignitur , k vemsinaiteriasdeiabkur , Iibr.de

cauf. procacarct. cap. 3. Atqueiiniveitiinparemptofis

efh.quandoaliundein aliud vas humorrUiit,7. deana-

tom. adtin cap. 1 6. fpeciatim, tranfumptio fpincuum,

ex arteriis in venas , partmptofu dicitur , libr. de venae

fe&. concra Eraufiratum ; cap. 1. vidc Coincidemia»

Partnctphalts } quod & Grtbellum> & Encraniondi-

citur , eft poikrius Cerebrum , quod a priori (3iiterius

enim proprer fui magnitudinem j nomen totius fibi

vendicaverat,) craiiae meningis duplicauone eft di-

remptum, 8. de ufu parc. cap. 1. vide Cmbrum.arenchyrnataiGx&ci vocant carneam iilam fubflan-

tiam , quae inter vaforum intercapedines rccipitur,

V.deanat.adm. cap. 5. ut qu^ in vifceribus , in jeci.

norejrenibusiIiene,& puimone vifitur : quam fubftan-

tiam G^lenus non vult vocari carnem } ea enirn folum

caro dicicur , quse in mufculo eft i reliquarum nullarn

homines carnem vocanr, praecerquam admodum pau-

ci j fed qua? in vifceribus, ceu jecinore,renibus,iiene,

& pulmone vifuntur, eas Partnchymata, (quafi a$ufio~

w«dixerii)Grseci vocanc • qux verdininteftims ven-

triculo,ftomacho. & ucero func, fine nomine relin-

quutic> 10. mcchod. 11.^^ ergo aitlum eftab

Erafiftrato, qtiod exiftimarec vifccrum eorum molemexfanguine e venis effufo conciefcere, uc fcribit Ga-knus,lib.i. fimpl. medic. Quiramen negle&a Eraii-

ftratiopinione#eorum vifcerum propriam fubftamiam

non 9^'^.««. fcd carnem fa?pe appdiac.

Fartfis, idem qu^fi Paralyfis , id eft , refohfio > vide

£ D I C II . 373Paralyfjsi propri£ contraftioartuum > in quam paflio

'

colici terminatur.

Parietalia, vide Bregma.

Parifihmia } qua5 & TonfiUas > & Amygdalas vocant»funt locorum ad ifthmum (id eft , eam oris regionem,quceos & guiam interjacec) atcinentium inflammatio-nes, s.jph.itf. Pariflbmij,TQnfill<f, & \Jv<e,mhi\ aliud

func, quam mflammationes j \Jva quidero Gargareo-nis j TonfilUvetQ) adenum , qui in principio fauciumiiuerfedppoficifunt j Pariflbmia, corporum eorum,quaeinfaucibus concinentur, Hb. de tumo.c. 17. quonomine nonfolum inflaminationcm.fedetiaii) fjuciumpartcm illam nominant. Sicautero eam appeiJaverunc

Graecij qudd locus iile , cui adjacenc , vduci Jiihmusquifpiam anguftus eii, quum inflammatione tumet , &muko quani ancea anguftior fiu. Latini, Tonfillas, di-

minucivavocc ktoBcSihGceftjumorefauciumjppelhnt.

Alio nomine etiam«? vocant. vide Iflhmus.

Parockoteufis, id eft, derivatio, eft, cum fanguis aver-

titur , 3tque ad aiia membra proximiora converfus de-rivatur ; verd fonguis ad concraria reveliitur , Anti-

fpafm Grseci vocanr> Latini , revulfionem , s. method.cap. 2,. Elt aucem 7roge£sr<*0*i$ curacionis genus ad hu-mores pertinens , ucicnbic Gaknus, cuai id quod perpalatum vacuacur , per nares trahit ur , nobis irrieanti-

bus, aut per acria medicamenta.provocantibus • ciimquod fluic ad oculos, aut aures,tum in mres.tum in ostrahitur , collucionibus & gargarifmatis acribus acquealiis ejufdem generis remediis : cum qudddefluicperafperamarternm , in pulmonemad ftomachumcon-vertimus , id enira potius opcandum-• cum fanguinemper fedem profluentem in muliere,per vulvam dcriva-

mus : fimiliter cum miilieri fanguinem vomenti exHippocratis confi!io,menies ducimus.Sed hoc exem-plum revulfionis pocius fuerie,qudm derivationis. Re-vulfio eaim ftc per loca plurimura diftantia,eoquefolo

Aa 3 ade-

|74 LEXIGONa derivatione differt. Fic derivatio a dextris adfini*

ftra> ab antei ioribus ad pofteriora , & concra , fed bre-vifllmaviaialioqui ad revulfionis naturam magisac-cedit ; eftque hurnoris rum fluentis, tum jam impafti,

&insegraparteconiiftentis ; in quo etiam videtura

revulfione differre , quse fluenti cancum humori adhi-*

fcecur.

Yarvnychia , AbfceiTus , eft , qui ad latera unguiumenafcitur , §. de compof. mecj. loc. cap. i. alii malunc

Jnflammationem vocare. Non leve prorfus malum eft,

ut quod dolores & febres aliquando moveat : & ta-

men Latini reduviam curare , pro occupari in re minir

ma, proverbii loco, ufurpanc Ex quo arbicror, redu^

vise nomine non tantum to^»^*» defignari , fed eumetiamaffe&um,in quoad unguium lateracaruHCula,

autcutis portiorefolvicur nuilo fertne dolore. Inde

jLatini reduviam , vel rediviam , malum hoc mincupa-

runc ; rcdivireenim rejolven e{\,mfcribit Feftusjquan*

quam Hermol. Barbar. reluvium eciam vocet a rtluen-

doy hoc eft, refolvtndo * Arabes Panarnium yocant.

Par6>iides 9 vide Eparmata.

Paroxyfmus, vide Acctfjio.

Partesinanescorporn funt j qua?cunque inter extre»

mam thoracis coiiam, & femoris oiTa condncntur,

i.prognoft. f.

Partus , •*®- , a&io eft partim uteri ipfius> adau&i

fcetus gravitate , & excrementorum redundantia one-

raci & diftenci , vi propria expulcrice , foetBm ejicktv?

tis;partim ejufdem fcecus grandiores effe&i , & ma*

jori alirnento , quam quod in utero reciperc poilit, in-

digentis,atque ex uteri anguiiia, adaudto nativo calo-

re ad fuflfocationis imminentis periculum averfandum

feftinantisj & (quum non fufficistilliampliasfpiritus

jnaccmus , quem illa per artcrias fubminiftrat) ad ex*

repenteconcieati.

?4rulides 7 fligtttfc eft iaflammatio partis alicujus

D I C U™

gingivarum. Ea autem omnium inflammatiomam mo~do, nifi difcufla fuerit.fuppuracur & vertitur in abfcef-

fum ;pioind£que Paulusiibr. 6. »*» abfceilum

elie dixit. Ex ta plerurnque gingiva? putrefcunc & de-

cidunt, gignirurque , hoc eft , carnis excrefcen-

tia , maximeadintimos molares dentes. Vidi autemparulidem ab imperico Chirurgo maie curacam,in qulcaro non modd fupercrevk , fed cum adverfo etiam

buccarum mufculo prorfus coaluic.

Parygron 9 idefti humidum , feu Iiquidum medica-

mentuni,quoii medetur particula? parva adhuc phleg-

mone, conflidhnti, huicprocinus impoficum -

3ubi du-

ritiem a dolore alienam pars affe&aacqmlient jquem-admodum etiam , fi phlegmonofo afFe&u , omnino iit

libera , 7. de compof. medic. per gen. cap. z. n^^o»emplartrum . tftab Heraprimum defcnpturij huncinmodum, ficuc Galenus prodidit: g£> Adipis fuilli

recentis & liquati, uticias 44 ; cerse, unchs 14 ; ceru.f-

fae, uncias 6 i argenti fpumae, uncias 6 ; liquida clicii

aridis promifcentur, ac manebic aliquamdiu liquidius,

poftea verd confiftec per fe , & compagem acquiret

:

Alii verdpofteaaliter profuo quifque arbitrio com-pofuere. Emolut primo ordine,pr2eferrim recens : in-

veceratum enim magis digerit j Inflammacionem qui-

dem coercet & lenit , fed ulcera fordida reddit. vide

apud Paulum & Actium.

, W0$-, w«>t<96 , generaliter quidem dicicur

omnis motus , qui ab altcro in alterum iic , five fecun-

dum naturam fiac , five praeter naruram , qua parte ab' altero recipicur -

y hinc vifio, auditio, calefadio, frige-

fa&io, hume&atio , deleftari, dolere> gaudere, triihri,

pafliones dicuntur , quorum eifencia in fieri eft, cummotus fint , cujus nullae funt partes permanemes , fed

dum fiunt, funt , folhmque in fieri & mutari ef-

fentiam fuam habent : Cum autem motus defiic , nonaffeftfo, Mtpaffio } fcd &$tBum efle , & pajfnm dicicur,

Aa 4 GiKcs

3 7 <S L I C -

Graece ZJJfhai, fpeciatim vero non fo!um,dum fit al-

teratio, diritiir > fed dum fafta elt , & qu£3e motti

abfoluto fuperftes eft , quam etiam 7JK0®-appdlant

;

ut ex contufione , nigror ; ex febre, tabes ; ex conti-

nuis vigiliiSj infipientia. Tertid adhuc fpecialius,non

modd paflio , qusefit» necquaefa&aeft , fed quae eft

priEter naturam tantum fa&aaffe&io, Paflio vocita-

tur , ut ex vulnere cxcius : qua fignitfcatione, morhh

& fymptomata, a Medicis Pajjiones dicuntur j vide Jlf-

ftflust & Symptoma.

Paflilii , Gra?cis ®©;gexei , feu ror«/<e & orbiculi , ab

cfformationis figura, fic dicuntur medicamenta plana»

in rotae, aut circuli formam coafta,5 . de med. per gen.

li. & i.deantid.cap^p.

Paflio, id eft> ulcus dtpafcens, 5. med. per gen. c.j.

/^4 , eft os cartilaginofum , rotundum , & gib-

bum , qua femurtibia?conne&itur ; aliterque Moladicitur , lib. deoiiib. 13. quin & Pftula, Mylt t

Epigo-

natii

»

& EpigonH) id eft, Supergenualo,appellatur,3. de

ufu part. cap. is•

P4thma> id eft, P*i7io, vide Jfft&us , Pd/fto , & 5?"**

Pathognomonica fyndromt » id eft ? concurfus, fymptO-

matum,atFe&uum p.n, index, i.loc. afF. 1. Pathogno-

monica autem figna func,quse & bomogenea,8c homoeidea

d.cuntur, id eft, ejufdem fpecici , vel generis,quae in

una aliqua fiunt affe&ione, qua? perpetuo & foliilli

infunt, canquam foli propria , & infeparabilia exiften-

tia, veluti quae per fputa excernuntur , affe&ionis tumpulmonum, tiimthoracis , tum afperae arteria? , tumgutturis,& tandem refpirationifubfervientium inftru-

mentoruiri , tigna func , qua? & in refpiratione, vitium

perfe&primum concraxerunc , non per ccnfenfum :

atque haec iigna funtcertiifima , nonautemea, quas

eerpetud , fcd non foli infunr , vel foli, fed non perpe-

tudi com- J. in 1. prorrhet. vide Aifdmia.Pathe*

D I C . $77Pathtogica, five Altiologica,medic\n3e pars efl, quae

caufas & iymptoiuata, & moii^.s inquirit ; vidvjEtio-

/^'. E^m-in totum neglexerunt o!im Methodici,

fed maxime olira fecere dogmatici Hippocratis veiti-

giisinfiftentes.

Paucifirumvinum> vide Omodes•

PichySy \\dc Cubttus.

Pecfis> id eft, Congelatio « ^fiff Grsec£ , idem quod//?, hoccftj/zrmfrrfj) flabilhas, fixio 9 quum vero il-

la , quse frigore concrefcunt & congelant , firma quo-que Sant ac ftabiiia } ob id malum hoc , (ubi corporis

parces pra? frigore rigenc, adedque ihbiles func) s^fif,

id £ft, Co»£i&ii/o, dicicur. Fit exiccacione , quodpro-prium fic ficci terminarij atque definiri. Inducitur au-

tem ficcitas vel ficco corporefupeiindu&o, Yelfum-mota, quas inerac humidicatis redundantia. Cujusfummovendae ratio etiam duplex eft, fcilicet pcr coin-

preflionem humiditatis a ttneiiribuspaitibiisficcio-

ribus fa&am , fed adhuccamenincorporebcentis&contentse, vel per refohicionem. Caufae vero coagu-lationis feu concretionis funt tum caiidum j tum frigi-

dum. Calidum quidem tamperfe, quamper acci-

dens ; frigidum verd noiinifi per accidens,uc Arifto-

teles lib. 4. raeth.demonftravit.

PeElen, eft finus ipfe, quo nuiuebre pudendum clau-

ditur, lib Introd.cap. 10. £lt adhuc PtHen ea plantae

pedis• quacerramcontingimus,pav5,& qu# poftcon-

cavum.ad aigitos afiurgit : Dicitur & P<?#e« > ea pars

manus , unde digiti proceount, ibidem. PeBorale os

mediope&ore iitum 1 coftis utrinquealligacumeft;

conftat autem feptem parvis offibus , per fynarihrofim

colligatis , quibus fingulis , fingula» cofta? conneftun-tur

;quae tota pcdtoralis oflis figura a nonnullis , quia

gladii fimilicudinem 'repraefencat , X>phosides, id eft,

0nfiformu, Jib. de oifib. cap. 13. imo & Sternon appella-

!tnr, 7• deanat.adm. cap. z. vide Sttrnon•

-Aa 5 Pffitof,

3 78 LEX.ICON-PcBitSy ea eft corporis pars.qua? inter medias coftas,

. & utrumquelatus jacet, Iib. Inrrod. cap. o.

Pedemfummum, pai tem eam pedis vocat Hippocra-. tes , qua? a planta & folo, ufque ad digicos , & unguesponigicur, 3.de artic. ior».

Pedicularti morbiu, vide Pktiriafis,

Pedion , id eft> Phtiiiies, Planta, feu Planum, eft pars

pedis,quseeftante digitos; quas veJOpiisanteiianc

fitaeft, Ta/*/*«* dkuur, 3. deufu pit. 5. Arabice,-^^-mcn. llludt Metacarpio mantL ; to^Carpo proportione

refpondeccap. 6 atqui & mcerioiem fummaemanusregtonem, & quantum iflfra pedem eft ,,& Grsece*

Plantans Latine dicunc, 3. de anatom.adm. cap. 1.

Pelignut, cii color lividus, 14. method. 5.

Pdma, vide Pidion.

Peltalucartilago, vide Cricoeides eartilago.

Pelvtstvide Inftmdihdum, & Qboana.

Pimpbv^od(S fibrpt^ vide Fei>r8 ^empbygodes.

Pmis> T%.t&y viriie mttnbrum , quod & *7», & **->*dicitui, i.defymptom.cauf.cap. 1. Rufus deiinit

cS/tge dici ? c«*pe^e« % euhi* , hoc eft , parcem puden-

di penduiam & prominencem ; eiquc fubieftam, quae

nonpropendetju^s-jj/Kpi) & sne^Wafappeliari.

Ptnfilis verruca j (vide Jicrochordon) dicitur quddin imouique adeo fit angufta , ut pendere videatur;

«oca enim fotas prominet, adeo ut excifa nuilatn radi-

culam reiinquat ,anguQiore bafi praedita , & fummse

chordae fimilis ; a Myrmuia differc, qua? bafim habec

latiorem, & nigro colore prsedicam , atque ubi a Chi-

rurgo tollitur, fanguinem fundit copiofiorem, unde &Seffilis verruca appelhtur, vide Myymeci<e.

,-pafmus,, morl i eft , & eorum, qua? prse-

ter naturam funt , veluti coftio qua?dam & maturatio,

& ad excretionem pra?paratio,in qua quod afimiilatur,

paucum eft ;quod autem femicochim, & fuperfluum,

niultum jquamqtiam alibi* ii^nificatum latius

exteu*

D I C . 379CKtendit Galenus , dum omnem dedu&ionem in me-diocrem tempericm mTmo-^i appellat ; &alibiom-nem morborum 4r*#»i id eft 3 coctionera, in fuccoiumalteratione confiftere fciibic.

Pepfis, vide Pepafmus.

Peracuuts morbusivxat Acmusfimplichcr.

Peyconfenfum morbus, vide Idiopathia.

Perdithy vide Abortus.

Perforatio, eft fe&io, quae in fpatiofam pulmonis ie-

dis capacitatem , ipiumque ufque in pulmonis cavumpenecrat ; reliqua verd omnis divifio ipfius, vulntraiio

quidem dicitur , perforatio non item , 7. de anac. adm•capit. 14. Nominacur quoque perforatio, infignis qui-

dam ventricuius >& meatus , qui ab ancerioribus duo-busCerebriventriculis in ipfumCcrebeilum prorum-pic, per quem parencephalis Cerebro eft communis &connqp. Cum enim Cerebrum ilc a Parencephalt-

de , crafiae meningis duplicattone dirempcura , ipfum-que oporteret aliquaparce illiconjungi, qud pra?di-

ftum meatum produceret»io unum piius locum luros-

que ventriculos terminavic , quem fane quartum torius

Cerebri ventriculum nonnulli nuncupanc • aliiredhusnon ventriculwn , fed ptrforationtm nominanc , ex qu3cavitate animalis fpiritus parencephalidi transmitci-

lur, 8. de ufu parr.cap. ii;

PerfriBio , eft n3tivi caloris frigiditas fine fenfu do-lorisjlongiori temporis fpario , & paulatira fa&a, libr,

detremor. convul. cap. 9• quae nativam calidieuem»ab humorum multitudinegravarioitendit, ^aaiLitf,vide Frigus.

Periapta mtdicamenta , funt capitis dolori conferen-tia , quae Latinis .^w^eMappellantur, quod dccoilofufpendantur, auc alicui corporis parti alligentur, libr.

de remed. part. fac. cap. 1. Dicuncur & &*&&>cujus generis Galenus plurima recenfer,quse capiti co-jon# modo impofita > dolorem ejus leveru. Permulta

etiam

3$o LEXICONetiamquotidieexperimur,qua? brachiali admota fe-

bres repiimunt. vide Amuleta.

PiricArdium , quod & membrana, & tunica dicitur:

mmbrana iubftmua ; tunica y ab ufu , 7.deanacom.adm. cap. . vide Munhrana pericardtos. Eam veio &aicerauinicainvolvic , prodiens a membrana colhs

fuccingence , qua thoracem dividit. Quibus chorax

brevioreft, attingicfepcum tiansverfum ; nonatringic

ycto quibus ieptem oiTa fortitum eft. In eo ferofus hu-

mor concinetur , parcior quidem , quibus cor eft cali-

dius ; copioiior, quibus frigidius, vaporibus raulcis in>

aquam lefolucis. Nervos habet a fexta ceiebri conju-

gacionc , feu a recurrente finiftro , venas & arterias a

iepco transveno, & membianis medium thoracem di-

ridentibus.

Piricbaria, <&%*, hoc eft, fubitum & vehemens

gaudium • contrarium Ecplexia 3 qua? eft fubirus ti-

mor. Ex amborum occaiione fcimus multos interiif-

fcii.meth.cap. f.vide Ecplecfis.

PtricholusM eft , biliofus > five is homo Cn , five de-

jeftio, fiveuiiin,fivemorbus, com.i.in i. pronh.18.

Confueveruntautemexciementa.bilem fubftantia te-

nuem circittr habei)tia 5 atqiiee2circumvoiuca,vocare

Perichra, ld eft> circitercoloratd) ihid.

Pericranios membranaitunicdi eft craniofuperimpofi-

ta, quxexduplicatione dura? meningisconnataeun-

dique, & adhserefcencis intrinfecils cranio, per fucuras

cxtra cranium egreffbe , ut cranium dura? mcningi, &eerebroartfius vinciret,oborta,ipG cr2nioexcriniecus

orbein circumfunditur. 8. de ufu part. cap. 9.

Perinaon, <zshifcc4ov } & <5rs*>io> }fcmen, & interfemineum

dicttur, vidc Jnterfemmeum.

Periodus, vidc Circuitus.

Pemfiios mcmbrana , tunica eft ea , quae fingulis oiTT-

bus proxime adjacet j aggeneravit enim natura.ac cir-

cumjecit omnibus otfibus carnes , fimulque ipfa pin.

guif-

MEDICUM. 581

guiflfitD^ quoque parteextra&a,terreftria,atqueanda»

nec non pinguedine omni prorfus carentia reddidit;

atqueexeo, quod extraxic, lenturn ac tenaxfmgu-

lis , & in capitibus colligamina , quibus intcr fe con-

nedunturj & in longicudinccircum undiqtie tcnucs

membranas produxir, quse circum offa, hoc cftjOifium

involucra, & perioftia nuncupantur, quibus cames ag-

generavic, i.de ferain. cap. 10. Eft infuper ptrioflias

membiana, fuccingentem & coftas rircumdans , qu*coftis intus tenditur , ita ucinter coftas & fuccingen-

tem , mediacollocetur, 8. de anat. adro. cap. 10. Eft

quoque Periofiios oculi tunica , feptima iu ordine, quas

totum oculum cam oflibus colligat , & iimul quoquemovemes ipfum mufculos openc , 10. de ufu part. ca-

pic. i.

Perijmeumonia, feu Pulmoma^ pulmonis inffammatio

eftj quam femper continua & acuta febris comitatur;

Pulmo autem , cum vifcus fic laxum & molle , tiftulis-

que inanibus undique infinitis cavum, cordi vicinum,

a pituicofiore proinatque craifiorefanguincinilamma-

tur, ciam fubtilis , biliofusque fluat fere , ncc cum viil

c.erc ulla ratione cohaerefcere pofiit , 4. de cauf. pulC

cap. 12..& x.progn. ^4. quam fequicur fpirandidiffi-

cultas,tancaqueanguftia> uc fuifocari Iaborances vi-

deancur,acre<fofederecogantur,ca!idamfcntiuntex-

fpirationem , mulcumque aerem frigidum actraherc

concupifcunc* atqueincertuflkndum ijuuumvariumcolore e/iciune , infuper gravitatis cujufdam , thoraci

incumbencis fenfum fepe percipiunc , ac dolorem, cximo ad ipfum pervenire , & ad os peetor3le , & ad—nam ulqueextendiconquerunrur, i.loc.aff.cap. 9,

PeriptofiS)Vide Paremptofis.

Perhonaum , membrana eft , k Graeci vocabuli ety-

moIoi*i3 fic difta, qudd aiimenti valis «&i7«'vsxKf , hoceft, pr<etmdatur y

qua? & ptrtton<eosmembrana perhonms$unka,&. tegnmtmum appeliaiur -

3 tenu^fu^iiaiuiie*cx

3$* LEXICONex fimplicium & primorum corporum numerd , prst*

tendicurque tum vifceribus, tum inteftinis, tum vafisi

quse inter feprum iransvei fum & crura habcntur, tumetiam iis, qtiae interjacent > qurde efi vuiva , & vefica»

tenue admodum corpus , Jitisaraneoium telis. iimiili-

mum , 6, de anat. aumod. cap. 4. abdomini fupeiftra-

tum> 4. meth. 6. Aiabibus Siphac dicitur.

Ptritontti verttx, tnembrana efi , telis araneorum fi-

tniiis , infeiioribus fepti partibus circumje&a , Gonci-

nua } totam inferiorem iepti cransveifi regionem fub-

veftiens, eidemque circumhaerens, 6, de anat. admod*cap. 3,

Perittoma , eft id, qudd poit completam co£ionem,

nec confectum , nec aifimiiatum reJinquicur , adeoque

coipori necadnafcitur, nec accrefctt , fedperipfius

laxiorafpacia, tanquam fupervacaneum errar : Undenomen quoqug re£te a majoribus ei Perittoma eft indi-

tum , i.defanit. tuend.cap. 3. quoii eft idemac ex-

crtmtnutm , live id fpiiirus , fivecorpus aliud folidufn

fit, <&& Grsece. Solida quaedam corpora inrer

exeremenca repucantur, uccalculi arenulse lumbrici,

& li quae prsecerea ejus generis incorporecontinen-

tur.

Perniones, quae & Chimetbladkumut , funr intertri-

menta, & 'fciiiurae manuum,& pedum, hyberno tem*

pore a fummis algoribus faftse, libr. de med. fac. parc.

cap, 103. Oitur verd ^«foe? in talo frequentiflime.

Sic dicicur^ W%&• > quodhyeme maxime pro-

veniat ; unde &-^ quidam fcribunr.

Perona,Sura,Fibula>qu\bufd2im eft alterum os tibia?

exterius & tenuius 5 alrerumenimquodcrafliflimum

eft j & interiori in parte ficum , Graecis , & eo-

dem cum tota parte , nomine , Latinis Tibia appella-

tur. Galenus autem ex Hippocrate in •% yxeteretfs

dicit > Peronam diverfa figniiicare , aliquando quidem

os totum mcmbri,aliquando ipfiws ofts cpit hyfin, in-

cerdutn

D I C U . 0$tCTcium ejus protuberantiam,five malleolum. Eft au-

tem «5 **im bfevior pauld > ut quae genu ipfunr

non contitigac , infra vero Iongior multo quam tibia

:

habet auceui & fupra & infra epiphylmi , quarum fiw

periorejungitur cum offetibias mcmbranofo ligamen-

to j inferiore vero prominente & gibba milleolumexternumconftituic, ficut tibia epiphyfiiimiliinter-

num.Perofis , hoc eft , ohlrfo , eft privatio & impedimeri-

tum nacuralis funttionis , auc alicujus particula? rouci*

latio, libr. liiiit.

Perfijlentes morbi funt, qui eifdem horis accedunc a£remittunclib.deTypi.^cap. 3.

Perjpiratio, & Perjfiratus,x'id? Inffiiratio*

Per viciniam affxi, vide Idiopathia,

Pes, *-&, pars mtima cruris eii , quse multiplici offe

conflat> malleolis, caloj & digicis. Pes eriani menfuraeft, qua rerum incervalladimetimur. Conttatunciisduodecim, five iedecim digitis, five palmis quaruor.

Peffar'tum t pejftti, mc^o^ eft iana concerpta, aut pan-nus, aut bombax , autliuamentum , ad digiti figuram,rotundum fa&um , quod immerium in medicamen-.tum aliquod , involutum fei ico , filoque appenfum, i-n

uterum inditur. Fiunc etiam ex gttaimi , & refinis , &cera, aliisque liquoribus adcalem formam redaftis,

Utautemex Antyllorefert Oribafius , cres funtPefcforum differentia? s alii namque molliunr , aiii adftrin•-

gunt, aiiiaperrurtt. Mollicncibusaduceriinfiamma-tiones , exulceraciones 1 perfrictiones , ftrangulatus-,.

averfiones,& inflaciones ucimur. Fiunc aiiKifwe* ceratyrrhenica\cyprinoJufino,pinguedineanferis,& gal-lina? , butyroinfulfo , refina dtuiU , meduMa cervina,fjenograeco & fimiJibus. Aperiences utiies funx , cumpurgationcm fupprdfar» provocare volumus,aurcon-niventem compreflamque vulvatn emendare : biqueex melle, arreirriftt, di&amno , ferafea , dulcis rsdicis

fttcco,.

3 4 L Cfucco,rutS s& fcammonea* Adftringentiumufuseort-

trarius eft aperientibus : nam riuoiem muliebrem co-hibenc,& uterum fufp eniutu coiKrahunt>& prolapfuni

reprimuBt.

Peftilentia » fihris ptflilens , morbus peslihns , ,

idem fignifkat, eftque murbus non quidem patrius >

fed Epidemius, cont;>ginfus,peniiciafifiimu$,comrnu-

nis, e communi causl nacus.adventniuspraefenriiiirni

periculi , ucqui maligna & venenataputredine > hu-

mores, vicaks fpiritus , & fubftamiamcordis Iabefa-

ftet. Peftem itaqueexcitat aer toca fua fubftantia pu-

tris & corruptus : iive quod is inclufus non diffletar,

five a non humacis cadavetibus» & qui exhalant vapo-

ribus>& halicibus putridis non difcuffis. An verd cor-

porum coeleftium afpe&us infaufti > &. induxus pefti*

lentem reddant aerem, dubitare malira , quam crede*

re; prasfertim cum Medicofenfus tttagis fequenci,ae-

rismucationespro omniGnc AftroIogia,u: ex Hippo-

crace conjicere licet , 3• aphorif. & initao prognoft. &lib. de aqua, aere, & locis.

Pttalotides urina, eft, quae habet hypoftafim fimilem

fquamis pifcium» libr. dc Urinis, capit. 17- &£$^ov,foliofaurina , dicitur ea » in quafoliis fimiiia, five

fquamis auclaminisfubfidcnt : dicuruurautemjri7*-

A«,inquit A&uarius, quae & longitudinem & latitu-

dinem habent > non ctiam evidemem profundicatem•

Eodem etiam,ait ille.donaca func nomine inflrumenta

qusedam adoculoscomparata. Quineiiarn lapis qui-

dam9? dicitur, quali «?, hoc eft } in lami-

nasfolucus. Ex quibusomnibus w 7n&x£h vsri&mt)

five quce fubfidenc in urinis , foliis Gmilia conGderar?

oportec. Fic autem ejufmodi > vefica refoluca & erofa,

uc teftatur Galenus,com. aphor. 76. lib. 4.

Petiaoculi,ei\ fanguis fluens de aliquaarteria*, vel

vena oblaesa & fauciata, lib. de ocul. part.4• cap. 7•

Phacos , faciei macula ,-eft nigra , lencis fimilicudi-

wem

£ D I C U . 385ncm obtinens. Latini Untiginem & lenticulam vocant

;

Qxkss j lens cruda. Proverbialiter ,^ «gsfc» dicitur,

quioperamludit j & \m -^ , Uns palu-

[iris apud Diofcoridem. Eft etiam vas lenticularis for-

mse,(tict,um lencicula. Dicitui& devafe.inquo mor-tuorum cineres conduntur; Item nigra qusedam oculi

macula» Htfych.

Phagtditna4 Antiqui nominant ulcera maligna,qua*

femper majora & deteriora fiunt > vdcicatrice nullo

modo adveniente» vel fi fa&a fit, refoluca ; vel propter

influxum vitioforum humorum.vel propter difpofitio-

nem pas tis lacentem longo tempore contraftam , exinfluentibus humoribus.vel ob aliqium difpofitionem

oifis eo loco corrupti : fed nobis fufficiat , ex iis ulce-

ribus pravis,alia nominare Herpetes, quas fummam cu-

tem canchm infeftant ; alia, Phageditnas,la eft,exeden-

tes , quKcarnemfubje&amcorrumpunt; nam quodfutridum , .atque depafcens , a nonnullis ulcus vocatur»

non eft propria ulceris dijferemia > fed implktta , ex

ulcere atqut putredine, 6. aphor. 4?. & libr. de aqua.ae-

re, & loc. capit. z, Aliis , Phagedana funt illa ulcera,

quae partes vicinas continuo depafcunt, non tamen eas

putrefaciunt, febresqueinferuntj qudd fi depalHo-

nemcum pucrilaginefuftinentpartes, alii Noma di-

cuntur , id eft y depafiiones , tf^de comp. med. per gen.

cap. 1. (pxythuvcvi Grcece•

Pbalacrofis ,^ , calvhium , feu calvitiesy pi-

lorum capitis defluvium eft , propter humoris alimen-

tarii penuriam, non aucem humorum vitiq ; nam tuncdiceretur Alopecia, Jrea t ve\ Ophiafis;, vide Madarofu.Deficit autem pilis alimentum propter ficcitatem ce-

rebri , quae vel a fenio eft , vel maturius etiam accidic

proptercalidum & ficcum hominis temperamentum.Fiunt autem calvi homines a fincipite magis, cum fe»

nefcunt, quoniam illud omnium capitispartium eft

ficciffimum -, haerec enim cutis illic oifi nudo, Csete-

Bb rum 3

$%6 L Crum , quamvis proprie***> de capite intelliga-

tur, funttamen, qui ad mentum etiam pertineredi-

canc. Atfiiem diligencius confideremus, de mentoimproprie &>< dici videbitur , ex quo nonnifi

vitio humoris defluere pili folent, cum illa propter fo-

lam, ut Galenus ait, alimenti penuriam eveniat.

Pbalangofis , affe&us eft , quo pilorum fubnafcen-

tium, diiplex, triplexve acies, in fuperiore, vel in infe-

riore palpebra, provenit,lib. Introd. cap. 15. Exquovidetur Author Jntrodu&orii Phalangofin confundere

cum Diftichiafi , quod falfum videtur, quoniam in hac

novi pilii & non naturales fuccrefcunc -, inillavero

foli naturales pili funt , qui inverfi negotium oculo fa-

ceiTunt, inquaciliumintro fpe&at, pilorum acie fi-

mul cum eoinversa > fic enim ocuium compungunt j

quibusduobus affe&ibus.cemmunegenuseftTV/cfci*-

fisy id eftj noxa oculn, inverfis a pilis, proveniensjqui

pili, firecenterexoriuntur, Difiichiafim cfficiunt } fi

nativi, & nmmtes>Pbalangofimi Paulus.

Pbalanx , arciculus eft, is maxime , quo magnus di-

girus , oifi Carpi propinqiio,dearticul3tur } i. deufu

part. cap. 9» Graece,<rx:i<7riA<^s<|>ii>.«^f£5 . vide Digtti.

Sunt etiam qui Phalangu nominc, Metacarpii ofla

comprehendant , ordine etiam eodem velut in acie

conftitutajquooiTadigitorum j *»? autem agmtn

militum fignificac.

Pharmacemica, medicina? pars eft, qua? medicamen-

tis per osaflTumptis, affectibus p.n.medetur , 3.de

compof. medic pergen. capit. u a\teri>Therapmic<€

medicina? pars eft.

Pharmacia,purgatio, >&%,€*>&.}»<, duplicem

habecapud Hippocratem & Medicos , figmticnio-

nem : Primoenimfignificac, humorum,quifuaqua-litatemoleftanc,evacuationem, fivenatura, fivearte

faftam,per quamcunque regfonem -

3 E.gr. vomitum,

fudorem, urinam, nares, tuflim , alvum, uterum ; fe-

cundot

D I C . 387eundo» folam vitiofi humoris evacuationem per alvumtantum, ope medicamenci fa&am notat

;prior fignifi-

cacio habetur, com. 4. in 6. de morb. vuig. poftei ior*

in eo aphorifmOj qui bmt corpore babent, difficulterferunt

purgationes % & corpora fana cum piiYgantur^ exolvurttur*

*^**<'«!> ufurpacur fepeab Hippocr. § t&%i-

£ , quod eft medicamento purgaie.

Pharyngtthron , apud Galenum, nunc pro Pharynge

fumiiur , nunc pro ofje byoeidc , ceu portione maximlPharyngii. vide Hyoeides.

Pharynx, duofignificat, nimirum primum fauces

( id eft, regionern incra os , ubi tum gulse, tiim afperse

arterise excrema concurrunc , five medium illud fpa-

tium interlaryngem & gtilam , & ipfam afperam arte-

riam, cujus fummum layyngtm vccant,) verumtamenloci viciniaeflfecitjUt Pharyngii nominej nunc pro me-diointer Laryngem& gulam fpatio j nuncproafperaarteria , nunc pro ipfius afperse arceriae fummo capitej

id eft, Larynge>indirTerenter fumatur; utex pluribus

Galeni, & Hippocratis locis elicere eft.

PWm'4,runtofi3,dentes continentia , libr.de offl-

bus ; vel, uc alii, funt alveoli, praefepiola, & civitates.

quibus per^ dentes inferiintur , quas Grseci»% vocanc ; unde videntur hae dua? voces» Sc

fiojpt*, ideoi fignificare. Apud Rufum etiam Q*T»iots

legimus: ApudPoli.& & *.Pbaulon , fimplicem & vulgarem vi&us rationem

vocac Hippocrates j eam verd, quse huic contraria eft»

txquifitam - intcr utramqueautem mediam, /;ypo/>&4K-

/ow,ideft,/«^«/^r«w>nuncupavit, i.defra&.4S.Pbimos y & Phimufis-i vitium quoddam in mafculis

eft , ut docec Celfus , libr. 7. capir. 2,5. in quoColisglans ! ita praeputio contedta eft, ut nudari non poflit ;

huic contrarium malum, in quo propter cutem decur*

tacam, aut retrdaba&am, glans tegi non poceft , Peri-

pbimvfis, vel Paraphimofis appellatur.

Bb* Phi*

j88 L I CPhimofis eft,cum cutis palpebrarum extririfectis in-

flammacur eo ufque,uc vicinae regionis parces quoqueoccupemur, & palpebrae invertantur

icum verd rno-

dica qu<dem in cuteinflammatioeit, at membrana»qua? incus ad Irim ufque excenditur, valde abbreviaea,

tunc fit , ut intio palpebra convercatur : quod vitiumi

ciim utrisque palpebris accidtc, ktmofis, hoc eft, Capi-

^r4//o,nuncupacur,cum diducere eas seger, atque ape-

rire oculum nequit. Idem morbus incerdum in labiis

oritur, & praeputio, & ano , cujus caufa ubique eademeft, 3. deiis, qnsein med. 31. Fitetiamcica:rice,quse

in meatibus concrevei it- , aut carnis incremen-

to5 quas3 in parte redundans, cum oppofica coalue-

ric. Nafciturinomnibusmeatibus&locis quaenatu-

ra diduci pofiunc. vide ?araphimofis*

Phltborrbagia,^., «pf<$ QxtQSr, id eft> ve-

narum rupcio, 4. acuc. 8<i.

PhLbotomia , id eft > vense fe&io , aut fanguinis pcr

vense fe&ionem,emifi]o, 1 1 . meth. 1. Remedium eft in

medicina , fi quod aliud,nobile, valens non tantum ad

demendam plenitudinem, nimi3mque fanguinis etiam

optimi copiam, fed etiam ad vitia ejus tollenda. Nihil

enim aeque plenitudiflem demit, five ea fimpliciter,&

ad vafa dicatur, five ad vires cantum ; nihilque perinde

vicia fanguinis emendat, ac vense fe&io. De vitiosl

autem fanguinis difpofitione aliquis forte inftare poiTit

eam non neceiTariam videri. Actamen Galenus>fecu-

tus authoricatemveterum Medicorum,eamadhibet,cum & pituica, & flava bilis , atque etiam atra ifl lan-

guine exupcrant , fi modd aetas & viies ctim magnitu-

dine morbi confentiant. His ad hunc modum haben-

tibus , nondubicabis incipienteanafarca , fiveleuco-

phlegmatia fanguinem detrahere, neque ubi fanguis

fervidior eft , & febrem commictir , ve 1 tertianam, vel

continuani, nequeinelephante,febrequartana ,& in

omnibuslienofisaffeftibus. Similicerin phlegmone,cede-

D I C U . 3^9

ttdematceryfipehte, & fcirrho, vel fimplicibus , vel

complicatis , atque inter fe conjun&is. Quod tamen

ita acciprdebet , non uc intelligamus humorem >qui

manabie incisa vena, efle vel omnino album, vel valde

flavum.velexquifitenigrum. Nequeenimis fanguis

eflTe poteft , cum phlebocomiam fanguinis detra&io-

nemeflTedixerimus : hoceftjejushumoris,qui modi-

ce calidus 6t acquc rubicundus.Quareciim prsecipuae

mitcendi fanguinis indicatioHes fmtvirium robur &magnicudo morbi (ecenim fub virium robore , aetas

comprehenditur ) quanto hae majores valentioresque

fuerint, tantd majorem vacuationem faciendam eife

indicant : ficut e contrario evacuationis quantitatem

minuere oporcet, in quantum hse fuerint minores. Se-

cari aucem vena debet> eaque varia, live vacuare , five

revellere, fivederivare volumus. Hifce enim tribus

de caufis omnis vena fecanda fufcipitur , quorum con-

filia habentur varia prodiVerfitacelocorum ,a quibus

fanguisfluxurus eft.

Phlegma, Latinis Pituita , humor eft frigidus & hu-

midus, albi coloiis, infipidus, qui tum in fenibus, tumiis, qui ratione quavis funt perfrigeratijplurimus acer-

vatur, autumnoabundans ;quem Prodicus Blenam>8c

Mucumvocat, i. dc natur, fac. cap. p. vide Pituita,

Gravedo, & Cory%a.

Phlegmafi* y fignifkant, fiveillas , quas

proprie phlegmonae, id eft, inflammationes,nominan-

tur •, fiveetiam libeacfebres unacomplefti.fecundum

antiquam vocabuli acceptionem, i. aphor. 7.

PhUgmone^ft. tumorp. n.in quo fanguis calidus co-

piofior in aliquam animalis partem procumbens , ma-joraejus vafa diftendit , ab his ad minora procedit , k

quibus exudac foras, in eaampla fpatia, qua? inter vafa

funt, ut etiam omnia, quae in carne habentur, loca ina-

nia occupet ) . meth. 6. Solet Hippocrates Phltg-

rnonas appellare omnes inflammationes , ecfi cumore

Bb 3 pras-

19© L I Cpraeter naturam careant j fed ipfo pofteriores , nomenphlegmones tumoribus praeter naturam attribuuwt»

qua cum inflammatione , & refiftentia , & pulfatorio

doloreconfiftunt, com.4. in 6. de morb. vulg.i.Con-fueverunc Antiqui,in omnicaliditate, nominePhlo-gofis, id eft, Inflamminis> & Phlegmones, hoc eft, In-

flammmonis, uti, t. Glauc 1. & 4• acut. ». & 13. me-thod. cap. 1. Qxeywii, f^^- GvxcL Non om-nesphlegmonaeparesexiftunt. Earum enimaliasnonmodo majores minoresve funt , fed aliquse magis mi-nus ve exquifita?. Sed exquiiua quidem finceraque eft,

qua? fit ex optimo fanguine & mediocris confiftentice:

non exquifita verd, qua? tic a fanguine, cui aliquis alius

humoradmiftusfit. Illa cpisywti fimpliciterdicituri

haecnon abfolute,fed vel^- , vel

itfopeftaSku vel oxtfpihs.* Caecerum» omnis phlegmonecontrahitur a fluxione , qinm vel manifefta caufa, vel

occulta eciam excitarit. Manifefta quidem , ut cumoflfenfo pedeglandulaeinflammantur : Occulcavcrdjquando aliqua parte delegante, aut toto corpore trans-

mictente, & affe&a parte ob debilicacemrecipiente,

auc propter dolorem calorem attrahente , fangui-

nis copia affluxerk. Vcrum omnis phlegmone quaf

fanefcic, aucdigeritur, aut concoquitur: fidigeritur,

ex toto curatur: fi verd concoquitur, in abfceffiim

tranfic, qui S&MHpeee dicitur,

Pblegmone eryfipdatofa, eft cumor praeter naturam, a

fanguine & biliofo humorefubortus, fed fanguine in

prxdominio peccante, bile in fubdominio : e contra,

Ervfipel* pblegmonofum , in quo praedominatur bilis,

fanguine in fubdominio peccante.ica ut ab eo, quod in

miltuia exuperar, nomen ipfi rumori indatur, ac pleg-

moneeryfipelatofa , vel tryfiptlM phlegmonofum vocetur :

Ubiautem neutrum vincit , ibi vitium,phlegmones,

ervfipelatosque medium nominecnr , 14, meth. cap. 2,.

W(ie InflammttiQf

Phltg*

D I C U . 59Pblegmom osuli, tumor eft circa oculos, qui cum ru-

bore & caliditate multa, & motu difficili, & pun&io-nibus gignitur \ lib. finit. vide Inflammatio.

Phlogofis, id eft, inflamminis nomen, faepe Hippo-crates afferc pro phlcgmones , hoc eft, inflammationis

vocabulo fingulari , 3.prognoft.7i. vide Inflammatio

& Phlegmone.

Pbh8.<enam vocant propriifllme , ubi per exulcera-

tionem, vel etiam fine hac, exterior Ceratoeidis tuni-

cae membrana tenuiflima>& fublimis elata, intra fe hu-morem collegerit , auc fub tunicae fpatio , craffior hu-morcurrens, intumefcentiam parit. Introd. C3pir. 16.

Inde ad puftulas per corpus erumpentes.ob ferofos hu-mores ad cutem tranflatos, nomen transfertur, x. pro-gnoft. 70.

PhlyHides, <\&,\\ puftulas, qusein ardent/T-

fima febre in vigore& flacuper caloris intenfionem,

in oregenerantur,libr. finit. vide Pebris pempbigodes,

Phocatos, inftrumenti genus eft, quo in fra&uris cal-

variae utimur,a lenticulae fpecie ita di&um, ti.mech.tf.

Phoemgmm, Qotuy^ t rubrificatiQieft ruboris per me-dicamenta, inaliquacorporispartcexcitatio; quse-

dam enim medicamenta, eam vim habent , uc cuti ad-

mota, ruborem concitent,caloremque accendantjat-

que etiam fi diutius immorentur, veficulasexcicent,

tandemqueexulcerent, ab Arabibus proinde Veftcan-

tia , & Veficatoria appellantur ; ex quo patet ea vehe-

menter calida, ficca, & acria efle oportere. Ejufmodifunt finapi , thapfia , fimus caprarum, nafturtii femen,helenii radix,fcilla,fimuscolumbinus , ftaphis agria,

cantharides, & rehquaid genus. Eftautem prsefidii

genus a Veteribus ufurpatum, maxime ad eas partiumimbecillitates, quse vel ex frigore> vel plurimo humo-re citra manifeflum calorem accidunt.Quippe ejufmo-di medicamenta omnia calefaciunt , deficcant, & cu-turbitulag ritu humorem altiusinfidentemattrahunt.

Bb 4 Pboxis

39* LEXICONPhoxds, eft depravata capitis figura,cbm caput acu-

ininato eft vercice , & non aci oblongae fphaeras fimili-

tudinem, qualem fecundum nattiram humanum caput

habec, formatum eft , libr.de offib.cap. i. ^of^pro-prie dicuntur,quibus capitis acumen admodum eft fa-

fiigiacum , & vehementer turbinjtum , atque adeo in-

decorum>quaIem fuiiTeTherfuem fcribic Homerus.^o|oi aurem quafi dici videtur ex flammse fimi-

licudine, quse in pyramidem falligiatur.

Phrenas, vide Dlapbragma.,

Phrenic<even<e> iiintduse propagines venarum , btrunco vense cava? fuperioris oriences, infertae in Dia-phragma, ipfunrque totum nutrientes.

Phrenitim, earn aflk&ionem appellitant, in qua" Phrt•

nas•) id eft, mentem lafam , efle vident, i,prorrh. i. Eft

verd Pbnnuis mentb alienatio.cum febre acuta, quan-do cerebrum propria, primariaque affe&ione laborat

:

ii vero cerebtum per confenfum afficiatur.dicitur D*-lirium & Parapbrenitis, 5. loc. aflfeft. 4. Eft autem af-

feitio haec » inflammatio in meningibus j & in ipfum

ctiam ccrebrum aliquando pervadens, adeoque perpc-

tuum cum acutafebre dtlirium efficiens , 1. prorrh. 1.

Quod fi febrem adjun&am uon habeat, tunc non phre^

nitfs , fed vel ddirium , vel mania , appellatur \ fi verd

perpetuum non htdelirium , tunc haudquaquam pbn-

nitis dici debet> fed vel paraphrenitis , vel parapbrofyney

uc quse tum a ventiiculo> tum a diaphragmate, tum in

fumirio febris vigore , excitaturj ac declinante paro-

xyfmo, fponte ceiTac mentis alienatio , com. 3. in 3. de

moi b. vulg. 45. unde omnia figna , quse eam , vel effi-

ciunr, vel iignifkanc,dicuntur/>/;re«mc4, comm. 1. in

i.prorrhet. 4.

Phtharticum 7 \\dc Dthteyium.

Pbtbiriafis , cft fcabies, circa palpebrarum radices,

quae fquamas furfuri limiles dimittit , lib. finit. voca-

tiirque morbus pcdiculans , cujus generacio quibufdamcon^

D I C II • 395contingit in capite acervatim . ex multis videlicet hu-moribus vifcidis , & calidis quidem , fed non ad talemtantamquecaiiditacem progreflis > adquantam perve-

niuntacres Ichores, id eft , fanies i.Joc. aff. 7.^«•ei»r*t> & coti corpori, & fingulispartibusaccidere

poteft. Gignuntur verd pediculi non in fupeiikie cu-tis, ut furfures,fed in ejus profundo, ideoque medica-mentis indigent valde exGccantibus , & quae exaltotrahere poflTunt.

Phtkificus, Gixch Q%»hu\s dicitur, vel qui Phthi-

fi correptus eft, & contabuic ; vel qui quavis excauslmacilentus evaferit j vel qui ad phthifim nacura pro-

cliviseft,angufto fcilicetadftriftoque exiikns thora-

ce.collooblongo, cuifnfupera tergo, operta-fcoptula

inftaralarum prominent, (undewTT^jJ^i.hoceli,^^-<«i,nominatur) tandem cui capuc imbecilJum eft , or-

ganaque refpiratoria facile omnem ejus fluxionem re-

cipiunt , com. i. in 1. de morb. vulg. 1 3. Nam fi hsec

duo fitnul coeant, thoracis figura, & capitis imbecilli-

tas, ejufmodi natura tabi valde obnoxia eft.

Phthtfis , quae Tabes Latinis dicitur , fi communiterfumatur,eft diminutio, & colliquatio corporis : Tabes

vei proprie eft a pulmonis ulceratione,thoracis itemfauciumqueoblfffione ,qiiam proin tuiTicuIa & lentae

comicantur febres , & corporis confumptio. Pbthoe,

proprio voc-abulo difta , eft confumpcio ex ulcere, lib.

finic. QSien Gra?ce,& 49»?• 5»» Athenienfesnomi*nant , ob pulmonis ulcer3 infarubilia , rotius corporis

cum parva febre fa£hm exterwaeionem , eand;mqueHippocrates vocwit Phthifim, 7.aphor.i£. atqueideoaliquandoGalenus fanguinisfputum, vocat Pbthven)

5. meth. i^.eandem vocat Tabem, i.aphor. 11.

Phthifis oculu vide Tabesoculu

Phthoe, vide Pbthifis.

Phthoriai^o^ati id eii , medicamenta , quse valent

ad ejiciendos foetus , vivos vel mortuos : alio nomine,b 5 Ecb<h>

594 L I CEcbolia appellantur , &m $ <&&> , hoc eft , ab e;7-

timdo.

Pthoropceum,^, vide Dekterium.

Phygethlon , inflamroatio eft adenum ,quae in ingui-

nibus& alisfuntjcalorefcilicet & celeritategenera-

tionis, ab aliis rubercuus diftin&a, libr. de tumoribiis,

cap. f . Phvgethlon, eft eryfipelas inflammationis par-

ticeps, i.Glauc. i. Figurafua illipanofimilis, quotextores utuntur? atque ideo panus & /mm# dicitur.

Dolor diftentioque vehemens eit , & major quam pro

magnirudine tumoris ; inrerdum eciam febricuia : id-

que rarde maturefcitj neque magnoperein puscon-vertitur. Ex celfi verbis, libr« 5. cap. 1 ^. apparet,•j^Ae>eiTe Pklegmonem eryfipelatodem.vel Ervfipelas pbleg-

monodes. Quod enim hic tumor multae bilis fit parti-

ceps , ideo non alte afllirgit, neque in profundum val-

de fubit , fed eryfipelatis modo lacior efl. Occupat ta-

men& fubje&se carnis aliquid, quod aliqua exparce

phlegmone fit. aucem verior phlegmoneeft,ma-gisque exquifita , proindeque facilius in pus converti-

ttir , pranerea tanto minus doloris adfcrt, minusquecalidum (nifi dum fuppurat) fentitur, quanto bilis fla-

va fanguisve biliofus fincero fanguine p!us doloris-calidiorque eft. Differt autem^* a Bubo-

ne, authore Galeno, qudd Bubo phlegmone fit : »•-*A«»ver6i utdiohimeft, fit ^&^? ig , £-&; $*> § <&*.

Phyrna, eft phlegmone glandulis(ficubi fluxio in eas

procubuit) citra ulceris occafionem accidens, 13. me-thod. cap. 5 qua? ftatim augetur, atque ad fuppuratio-

nem venic, x. ad Glauc. 1. vide TuUrculum, & Furun-

culus.

Pbyfema,, eft refina? fpecies , quam & piiyi-

nam, & piceam nominant, expers pinguitudinis,admo-

dum exficcans, 7. de compof. med. loc. cap. 3.

Pbyfiognomonica figna funt, quse hominura vultui &faciei

D I C U . 39$faciei impreffa, rei naturam indicant, libr. quod animi

morb.cap. 6.

Phyfiologia,ftvenaturalisfcientia, i.de elem. medi»

cina? pars prinia eft,quae & P/;y/7o/og/c*appe]latui\n(v

mine fumptoa materia,quaecognitioni Medicotumfubje&a eft , ipfiifimaque ci\ corporis humani natina,

lib. depart. arc.med.cap. 6.^^ quippenatu-

ram hominis univerfam a conceptu ad excremum uf-

quefeniumdifquirit. Adeam pertinet omnis de fe-

mine, dequemenftruofanguine, departiumconfor-matione , & principatu , de foecus perfeftione , fiuiili-

tudine cum parentibus , de anatomia fingulaium par-

tium , earumque differentiis , & temperamencis , desetatibus , de calore nativo, & fpiritibus, de tribus fa-

cultatibus noftrum corpus difpenfancibus,de humori-bus, aquis, aere, locis, confuetudine , & cserei is id ge-

nus difputatio* In qua communibus quidem naturalis

fcientia? principiis atque theorematis utitur , fed qua-tenus hominis cognitioni infervire j atque accommo-dari poffimt. Eam quidem Medicina? partem, Empi-rici arque Methodici afpernati funt , fed Dogmacici,quorum Piinceps ftirt Hippocrates, plurimi fecere.

Phyfis, apud Hippocratem,nunc naturam,x\\xnc tem-

peramentum figniiicat. %. acut. 3 1. Vocatur adhuc Phy-

fis , flatus , aut flatuofus five halituofus fpiritus } fuccis

quibufdam picuitofis , in ventre, a deticience calore in

halitumfolutis, qui, c&m perosexcerniuir ? ru&umcreat -, cam perfedem , fonorumfilent£mveflatum

;

cum verd neutra parteemitcirur , fymptoma creat,

quod Empmumatofis, hoc eft , Inflatto, vocatur, ventre

fcilicet impoteme ad excrementoium , nebulofumqueexcernendum fpiritumjqui recentus propter magnamfpiritus vimr& ineeftinorum Iatitudinem, graviterfo-

nat, & murmur,quod Graeci fior&orygwowvocanccau-

fatur, 3. de fympt.cauf. cap. t. vide Clydoms.

Pia& Dura mater, vide Memhrana dura.

Pita,

i96L I C

Pica* vide Picath} & Cittofa.

Picatio, auxilium medicum eft,quo partium corpo-

ris pilosexfcindimus , tum maxime,cum quidam no-

vaculaepraefidium formident, praefertim in guttuie,

iisque abrafis pharmacum aliquod applicamus , . de

comp. med. loc. cap. 5. Aliqui vero picationem, & pi-

cam, figniticare inquiunt, fymptoma depravata?, vitio-

faeque appetentise , cum ftomachus vitiofos, & a natu-

ra alienos cibos concupifcit praeter morem : quo ma-lo mulieres gravida? infetfinanturtad fecundum,vel ter-

tiiim ufque menfem , qu3rco namque fere eo liberan-

tur : quod malum & Citta, & Cittofa paffio, ab ave,qua?

Pica dicitur.denominatur. vide Cittofa,

Pkea> vide Phyfema.

Picra (impliciter, five Hierapicra> eft idem ac medi-

camentum ex aloe, 4. loc. aff. i. quod fui amaritudine

morbos & humores expeilit ; de Dynam.in prooem.

Eadem & Amara fimpliciter appellatur , de cur.rat.

perfanguin. C3p. 18. Suntmultse iif^differentia?,

quse tamen ad duas omnes referuntur, videlicet

2 '^,! &» 2Ja H9* 6*f-v$i$<&•. Suntautem am-barum eflfe&us varii : illa maxime ventriculo, ha?c ca-

piti , & etiamuniverfocorporipurgando convenit:

quanquam&fingulaealus etiam ufibus privatim in-

ferviant.

Picrocholus homo , id eft , amara bile abundans, 2. a-

cut. 19. n<xf-^>Ae<dicunturab Hippocrate.quiamaro

humore, qualis eft flava bilis, abundant , quafi amarae

bilis homines. Colligitur aucem humor ille aliquando

toto corpore , ahqmndo fuperiore corporis parte , ut

Paulo Rhetori, ut Galenus narrat: quandoque vero

inferiore , ut Eudemo Philofopho. Itaque pro loco-

rum , in quibus llle regurgitat varietate ,»^ -rfw

'cxlw cgjt* \ ™ >&™> hoc eft, Picrocholi toto habitu , aut

fupernis partibus, auc inferioribus, ab Hippocrate ap-

pellantur.* /-

MEDICB . 397Vlngutdo» eft effufi alimenti , circa mcmbranas ma-

xime fa&a concretio, fcnfucarens, Jibr, unic• vide

Adtps.

Pinna , feu PinnuL•, funt ala? narium, lib. finit. vide

/rf narium.

Pituita* eft omnis frigidus & humidusnatura hu-mor,qui& PA/egw4 dicirur , S.deplacit.cap. p.qua-tuorqueprincipumhumorum unuseft, omnis quali-

tatis & faporis expers , nonnunquam verd & dulcis

particeps fic qualitatis , libr. de atra bile, cap. i. Scin-

dapfon Galenus jocandi gratiu, nunc pituitam, 8. deplacic. capic. . nunc Cerebrum nominac » 8. de placic.

capit.4.

Pityina, vide Phyfema.

Phyriafis, & Pityra, vide Purfuratio.

Pityroeidesurtna,qud2 habet hypoftafim fimilem fur-

furi , id eft , furfuracearn hypoftafim, Iibr. de Urinis,

cap. 18. \szri?x<rti , tit a vehementi calore fe-

brili, fupra modum colliquante, urente , & reficcante

folidas partes.

PladaroteS) ?«£*07> t funt mollia veluti corpora

vetufta, & maxime decolora , palpebrarum parte in-

tern^nondumafpredinem habentia,lib. lntr. c if.

Plados, omnis humidicas redundans, & excrernenti-

tiadicituri fivetenuiseafit,fivein modum puriscraf-

fa, 3. de fraft. nam & -aXcthtyi eA«jjea ratione ab Hip-pocrate dicuntur, & ?«2»& fimpliciter , qua? humi-da funt. Quonum verd quascunque fuperfluo humoremadent, intirma uc plurimum fuot, & laxa,fa&um eft,

ut®* etiam n^ «W«» figniiket, ut notac Gale-nus.

Plagule , qua? & ty/wi/d dicuntur , a fplenis forma,firmamencafuntquas ltebiliunc deligationem j luxa-

to enim , fra&o , vel comminuto ofli fafcise imponim-tur , quas confirmatum ac repofitum os continenr,

prohibencque ab affe&a parte inflamroationem , prae-

feucem

398 L I Cfentem humorem repellendo , & advenienti obfiiterT*

do, quae/df/W*, & fuhfafciaiiones., & jubligamina appel-lantur • fupra has, ne dimoveantur, ac divertant , pla-

gulae imponuncur, cerato aliquo imbuta?, quarum du-pJexeliufus; uniis,ut fubligamina concineanc; al-

ter , uc ea membiacircum expleant, qux inacutumdeiinunc ; Plagulis tertid alias faiciae , quas fuperliga-

w/ndnomitiant.ii]duncur,quibus ferulse fuperponun-

tur } quaetotarndeligicionem firment? ac iiabiiianc,

3. deiisquae in medic n*

Planittes, vide Pedion.

Planta, vide Pedion.

Planum, vide Pedion.

Platyfma, hoc efl, /df/Vtf linteum, quod ulceribus ex^

trinfecus fuperaddicur , 4. de comp. med. per gen 14.

Platyfma autem myodes,el\ dilacatio mufculofa, five la*

tus ille mufculus , qui cuti fubnafcens , buccam > fine

maxilla, movec, hbr.de nervor.diff. cap. 6. vide La-tus mufctilus.

PU&rum, vide Pharmx* & Iflbmus.

Plenitudoy vide Mi.lthudo.

P/e««j /?/////#,quiarteiiam pleniorem taftui exhibet,

&humidam, 1. dedifT. pulf.cap. 6.

Pletbora eft , ubi aequaiiter inter ie omnes fucci func

adau&i ; tbAjj^o* Grceci ocapt>nos, plenitudinem, 8c

fuccorum ndundantiam dixerimus • ubi vero vel flava

bile, vel nigra.vel pituica,vel ferofis humoribus refer-

tum jam corpus fueric, eum habitum Cacocbymiam^

quafi fuccorum vitium dicas non autem PUthoram vo^•

cant , 3.method. cap.6. & 13. method.cap. 4. vide

Multitudo.

PleuriM,c\ux & Plcurefisdichur , & mo>huslateralH t

cft inflammatio illius membranae.quse coftas intusfub-

cingir, 6. aphor.33. Quae membrana (mutatoa coflis

nomine , quas PUurce dicuntur) etiam Pleura vulgo di-

cuur. ExqMfitA vero pUuritM fic, ubi fubcingens mem-brana

D I C U . $99brana coftas,primario affe&u laborat ; & doIor,vel adjugulum, vel ad prsecordia pervenit ; ad jugulum qui-

dem .fuperioribusejuspartibus affe&is; ad prsecor-

dia vero, ubi inferiores afficiuntur : vehemens quoquefebris hanc inflamrnationem perperud fequuur, quia

fedes affe&a,& parum diftata corde,& cum ipfius in-

volucro, ac fcpto tranfverfo, cognacionem habetj f.de

loc.aff. 3. libr.de conftit. arc.cap. 15. Arabibus, £«-

fatiy Birfen, & PUurtfis , Graecis ,&& appellatur.

Nonexquifita vero » Pleurittu eft, in qua do!or externus

eft, quiconta&ulocomovetur, & exacerbatur, vel

quod fine febre , vel fine fputo , vel fine tuifi , vel fine

fpirandi difficulcate fit ; vel quod ncque tenfionem,

neque duriciem ullam pulfus habet } quae camen iingu-

la exquifitam efficiuntpletincidem. PUurhidtm\ti6tinceHam appellant , qua* vel celeriterhominem jugu-

lat , vel nonnifilongotemporefinitur , s.locafFeft.

cap.i. Omnis ingenereinflamm3tionumeft , totquepropterea recipit differentias ; quot habet ipfa phleg*mone , fumpras a materiae , unde gignitur , varietate.

Alia enira vere iimpliciterque phlegmone eft , quaa

fcilicec nafcitur ex fluxione ianguinis calidi & copiofi:

alia verd non fimpliciter,fed vel cedematodes,vel ery-

iipelatodes , velfcirrhodes.proucfanguinipituita auc

bilis flava aut atia mifta fuerit. Non tamen ut phleg-mone , iic etiam pleuritis ab humoris fpecie, vera aucr.on vera dicitur , fed quod ipfum prae fe ferc nomen»abipsaparteafFeota.

Plexusckoreeides, vide Ckoroeides plexw;

Plexus retiformis , feu rtticularis , eft involucrum exmultis 3iteriis complicacis,fub dura meninge colloca-

tum , ad recardandum fpiritum animalem, neftatimeffluac ; ubi enim natura voluic diucius morari , mate-rias , ibi tranlitum ipiis difficilcm molitaeft • qiiem-admodum in ventriculo quidem Pylorus, in imeftinisr

involucra, anfra&us, & gyri, & ance tefticuios arteri»

& vena?

4oo L I C !& venaemultipliciterinvolvuntur} fecus in cz2

pite fub dura meningeplexus arteriarum retiformu, Sc

reticularit & Cheroeides di&us, 4. de ufu part* capic. 13.

& 9-de uiu part. cap. 7. quem vulgo rete mirabik ap*

pellant : vide Glandulofi adiilentes.

Plexus varkiformis, vide Plexus vdriciformis.

Plichada> id e&greffuram, totum id , quod inter in*

guina utriusque cruris e(i , folet Hippocrates appella-

re> 4. de arcic. 4f. ^?, Gilenus etiam inquic>apud

Hippocratem dicitur, quod inter ucrumque crus ipa-

tium eft. Nitn & cWstaS^ , & j^.m^Xvi^divayica^

ri fignificat* dicunturque ea verba de ciuubus gref-

fum facientibus , atque incer fe diftantibus : ipfaque

crurum didu&io digrcflioquesrAjjJi^ficut & ipfe gref-

fusnrA^iaGisecisnunctipatur. Suntaucem utfcribit

Galenus , qui -aMyiht per y fcribanc \ quidam etiam

Pneumatias, & Pnewnatodes > vocat Hippocratesan-

helofos , qui denfum fpiritum five crebram & denfam

refpirationem habenc,3• de diffic. refpir. cap. 1 1. P/w-matodts vocat infuper Hippocrates eos, qui ventrera

inflatum habent. ibid. Vocantur Grsece $**,frnvftgcTXfd/>oi , 7tviv^.ccmhg , & Tryiu^ruJivTis , tum an-

helofi, tum infljci. Utrumque enim licet , inquit Ga-lenusjibr. 3. dedyfp.tum ipfum difficukatefpirandi

Jaborare, ob hypochondriorum affw&us, tum ei etiam

venrrem flatibus diftendi.

Pnturnatkus , id eft , fpiritaln , qui omnia fpiritibus

attribuit, libr. Introd. capit 9. vel > quidefpiritibus

agic ) 3. de differ. pulf. capic. 6. nnvK&ri>yt difti funt

Medici quidam , qui a flatu feu fpiricu in corpora fub-

eunte , omnia vel fecundum nsturam fe habere , vel in

morbos incidere cenfebant. Forte Hippocrates,aut

quifquis author fuit de flatibus Iibelli , huic fe&aeoc-

cafionem praebuic . cui fe inter Medicos Achenseus &Archigenes in primis addixerunt.

MEDICOM. 4ot^} , ramtx ventofus. Isgenere, utPauIus

aic , ™*•* eft > uc qui dilatatione fiat a flatulenco

fpiritu. Verhm duobus modis accidit, vcl ex quatuor

vafis tefticulmti alencibus > qui durior efi, nec compaf•jfudigitotumevanefcit> kd recipere curaeionem po*

teft : vel ab artcnis darton membranam imercurren*

tibus , qui appreflb digitoincrd recurrit & evanefck

:

curationem verd non recipicpropter periculum,quod

ab inceifabiii ftnguinis profluvio impendet»

Pneumonphalon » Umbilicieftdihcatio, a flacuofo

fpiritu, libr.finit. »(79*&> , cui umbilicus k

flatu protuberae : fpecies eft ,,Pnigalion morbut* JnCubus Lacinis di&us,aIiondmj-

ne Ephialtes, \ vide Ephialtes.^ dicitur Uri $}*<% » q u°d eo Iaborantes propc fuiFocari videantur•

Reperitur & mtytfun proeodem*PodagrAy eft ArthTitis pedum ; utenim Arthritis»

univerficorporis Sc articulorum omnium, morbus eft,

ica fi folumpedum fit paffio, abaffetta parte, Podagra^

ii manuum, C/j/>4gr4nu'ncupatur» vide Arthrhis.

Pollex , eft brevior & major digitus manus , querojinticheira & Promanum vocant » lib. de oflib.cap.i*.

vide Drgfff.

PolychreHa medicamenta func » qua? multis afFe&ibus

conveniunt, quaecontrariis medicamentis conftant»

etiam juxta fecundasqualitatesac vires, nontancuraprimas, 5. de comp. med. per gen. cap. 1. Aliter enimuni tantiim fimplicique affe&ioni , non etiam multis,

atque interfe eriamfaepecontrariisprodeflcnt. Coe-gic autem Medicos neceflitas contraria aliquando me-dicamenta mifcere, non modd uc unum alterius vircs

frangerec, acque minueret, fed quod conducibilius efie

judicarent, habere unum aliquod medicamentum per-multis affe&ionibus conveniens, quam tam multa fin-

gulis affe&ibus deftinaca , etiamfi ea mXvjgfatt in me•dicina long^ preftenc* Sic enim uno eodemque me-

C c dica-

4oi L I Cdicamentorepelluntur& digeruntur , detergentur&Iaevigantur,incraiTantur & attenuamui• humores.quod

diverfas in fe facultates contineat.Ejus generis eft Pa-

nacea, Ifis,Icefium , aliaquepiuiima emplafha,dequibus agic Galenus. Et fi in fimplicibus quidem me-dicamentis , uc Aloe , Rheo barbarico , Mafliche, &aliis fexcentis ea vis ineifecernirur, utcontrariosii-

mul eflfe&us in hominum corporibus producant , ne-

momiraridebet in compoficis contraiiorum pariter

ineiTefacultatem•

Polychronius rnorbus , qui longo tempore durat , 8c

etiam Chronius dichur , cuiopponitur Brachichronius,

qui brevicempore finuur, 3.dier.decr. cap. 13.

Poiyrnorphum, vide Sphenon os.

Polvpus, , tumor cft praeter naturam, in na-

ribus ^enitus, polypodis carni aifimilis , juxta fubftan-

tiaepropnetacem, 3.decompo£med.loc. cap. 3.1-prietatem fubftantia? intelligo , non colorem modo &confifienriam , fed reliqua eciam qua? funt Polvppt pro-

piia. quibus cumorem hunc fimilem eflTe, Veteres pro-

didcrunt, nempe quod multas radices, uc & ille pedes

habeat , quodque ut ille venances ulcifcitur , acecabu-

lis fuis rrtanus eorum apprehendens , ita & vitium hoc

laborantium nares obftruat, ut & difficulter fpirent, &segt e ioqui pofllnt. Hasc enim fubftantiae Polypi pro-

pnetatem confequuntuivnon miniisquam color atque

confiftentia : Ac color quidem varius eft » aliis albi-

dus , aliis fubflavus , aliis fubruber : Subihntia pariter

aiiis mollis , & quodammodo fluida , aliis dujior, ma-

gisque contrafta. Celfas libr. 6. cap. 8. graptaice Po-

lypum depinxit his verbis : Polypus in naribus, eftcarun*

culamodoalbay modo [ubruhra , qu* narium oifi inharet,

& modo ad labra pendens , nanm impUt •, modo retro per

id foramen,quo fpirittu naribus adfauces defcendh, adeo

tncrefcit, ut pofi uvam covjpki , ftrangulftqm homi-

nm> maximi Anflro vtl Eurofl<iMt,}er*qut mollHfB,rard•

dura,

MEDICUM. 4oj

iara , taqut magis fpiritum impedih narts elilatat , qu&ftrt$> efl j itaqut attingi tion, His quidemverbis , Celfus omnes Polyporum diffetentias com*plcxus eft : Quarum quinqueaffeic fpecies Hippocnlibr. 'afe* 7ru%9.

Pumpholyx , Bulla , eft elevatio in humore fafta a fla-

tuofo fpiritu, quo intra humorem conclufo bulla exci-

tan folec, prsefertim humor tenax , vifcofusque eft*

& calor in iilum agac debilis j tunc enim bulla penna-riet , nec facile foJvitur * quales fsepe in urinis vifuri-

tur,renalem & Iongum morbum fignincanccs. Eft &Pompholyx mecallicum medicamentum * quod in co«

&uraaerisfui-fum fertur, & incaftierispanetibusque

'fornacumbuUarum modo tumens colligictir. Nihil

enim aliudeftquamaerisfavilla. EfFemir airtcm vei

ex aere 00 , vel ex cadmia foll, vel ex a?re & cadmia>

q.uod eam aliquando friacam metallici infpeigant a?ri.

Primum autem in bullas , ut aqua, tumetj atque ex eo

notnen accepit; mox majoreacCedeme incrementO)

lanarum aflimilatur peniculis : atqueita quidem fua

fponte gignitur in fornacibus. Rara minceli Pompbo-

IjXitk pcne ignota,ut & pleraque alia recrementa me*tallorum. Sunt tamenqui in Officinis eam Niialbum

appellent , ut & Spodium (ficdiftum a cineris fimili-

tudine , quoddeorfum fertut) Nilnigrum , aut Gry-

faum. lntcr u^K7K mimeratur : ad-

ftringic & iiccatkmHime . praefertim loca j habetquetenuitatem partium cicra calorem»

Ponos , nunc laborem propri£ di&um , nunc dolo*

rem , feu malam afFt&inneiti. qua inacutis morbis t

aegri male crattantur, fignifiGat , 2. «jcut. 47• *•»©* eft

tnotusomnts vehementior i idem omninocum excr*

citatione generaliter di&a. Quoniam aucem ex immo-dico labore plei umque laHicudo doloique oritur , fa^

ftum eft » ut (§* non mo * vehementem motum , fed

ddoremQihm lignificec , & quicquid honmuun ofFcn-

Cca ditj

£04 L I C<dk. Sed ctim in omnidoloreduoefleoporteat,affe-

ft«m a naturali conftitutione alienum,& ejus affe&io-

nis fenfum , Hippocrates utrumque 7X3?»«» appellavit.

>Iam cimi fcribit dolorem tieri propter calidum , fri-

gidum , plus vel minus, ipfum alterationis fenfum fine

Siibio intelligit. Ucautem* jtw©* apud Gra?cos,fic

apud Latincs laboraccipitur, ucexCiceronevidere

licec , qui laborem definivic effe functionem quandamvel animi, velcorporis gravioris operis& muneris :

& ex Virgilio»qui pariendi dolorem Lucinse labores

appellat.

Poplesfive Ancylt,tft. articulus ille, quo os magnumfemoris articutetupoffi cibise •

3 in quo pars exterior gc-

RMdicicur } interna verd } qua crus fledtitur , dicicur

PopltSy vel jincyleAibr. Introd. cap. 10.

PoroctUy eft ramex cal!ofus,five tophus in tefliculoi

aucin membrana Eryi/;rof/^concrefcens>infignis,re-

nict ns , durus, & inaequalis. His nocis ab Hydroctle,&Sarocdi, diitinguitur, lib. finit.

Porompbalon , eft concretio Tophi in Umbilico,libr. fimt.

Poropaia , eft exiguorum meatuum apertio» 4. mc-thod.4.

Porracea hilis, vide Bilis pallida.

Ponigo, id eft, Furfuratio, vide Furfuratio,

Porta vena^ vide Cava vena.

Porta hepatis , «W^, funt pars fima hepacis,

in qua radicata eft ea vena magna , quam vocanc ve-

nam porcam,vel venam portae , qua eft ingreflus chyli

in jecur, ficuc ex gibba fanguinis eft egrefius.

Porta vtntrkuli , eft inferius vencriculi orificium>

.quod Graecis , Latinis lanitor dicitur , 3. loc.

afF. 7. vide Pyloros,

Portonarium , eft primum inceftinorum , quod Duo-

.rfw«raappellatur, libr. de anacom. viv. vide Dodtca-

daHylw, ^Pqius,

D I C U , 4°JPorusy eftin fpecie opticus nervus mollis,expriml

conjugatione nervorum , a cerebro ad oculos perei-

nens, quippe qui folus manifeftum habet foramen,un-

de& vifificus & mmvts abfoluce dicitur , 4. loc, aff. z,

Porus dcinde dicicur exiguus omnis corporea? molis

'

meatus, 1. fan. tuend. cap. 11. per quem aliquid influic

vel fHuiti fiveid fpiricus fit, fiveacr, fivehumor, five

cxcremencum. Ad haec meatus , t&m perquos cibus

vel in ventriculum fubic , vel ab eo exit j t&m quibus

chylus in jecur effunditur , aut bilis ia fuam veficulam

ingredieur, velexea effundicur, yn^i appellantur

:

praeterea& exigua illa foramina per totam difperfa cu-

tim.quas corporis univerfi perfpirationem moliuikur.

Suntatsteminuniverfum duo pororum genera : alii

fenfibiles, alii infenfibiles habentur. II ii magoi & pa-

tentes funcquaSesin veotre,jecinore>liene,meertmis s

venis, arteriis,& reliquis eiufmodiinftrumencis vifun-

tur : hi vero parvi & vifum fugiencesj non folam qui-

dem partium fizperficiem occupantes , fed per toramctiam carnis oflium,cartilaginum,nervorum,Iigamen-

torura , raembranarum , & cutis fubftantiam difleini-

nati. Neque enim externi modo funt,& fuperficiales,

fed eciam intimi. Siquidem iis plenum eft totum cor-

pus , & tota cutis ; aliter pucredo vitari nullo modopoflet. lis enim fbraminibus cocius corporis perfpira-

tio ficquae conftat & frigidi aeris intromiffione, & fu-

liginoforum , qua? in fingulis partibus colliguntur, ex-

Crertientorum vacuatione. Ex quibus perfpicuum eft,

meatus omnes in optimacorporis conftitutione patei>

tes effe femper oportere. Quod ut plurim&m valet adtuendam fanitacem, fic eorum obftru&io maximorummorborum occafionem praebet. Atqui & Porus To-phum fignificat, tfcm qui in arthriticis, tiim qui in caUculofis generatur i cum enim humor crudus lentorera

affumpuc » & tranfitus per renes in quibufdam nacuris

func angufti» id, quod crafliifimum eit, & maxime len-

Gc % tum s

06 L Ctum> diutius moratur , & tophum gignit , . dealim.

facult, capit. 5 • ?9tus denique & Callum fignificat, adquemgignendum cogi.concrefcereque aliquid propnioftium alimenciopoitet, id quod in fra&uris pffium

cumprimis accidic • 6, method. capit. 5. vide Meatusj,

$c Oncos.

Pofl-tpparentia, vide Aflidentia.

Poftbrachiale, vide Brachiale.

Pofterim certbrum^ vide CtrtbeUum.

?oilhia % five Crithe dicitur, cum parte interna1

etiam

fuxta coronam palpebrarum,fuppuratum tuberculuin

oblongum , figura hordeo fimile tic , unde appellatum

eft. Fiunt & aliaquoque majora in mtcjiis palpebris

codem di&a nominjs, lib.Introd.cap.i^vide Crhhe.

Prctcedentes cauf<t, vide <dntegrtjja,8i Febres putrida.

Pr<tcognitio* «z&yf&riii praenocio eft futtridecursus

$c evcticus morbi , uti etiam fqturi fymptorrutis ejus,

quod neceffariam habct generationem , non autempmnium , qtws circa aegrotos eveniunt, accidentium \

modd nihil auc ab aegro, aut ab aifidentibus fueric

CommiiTmp , quod morbi naturam diflolvit , & cogac

natmaminaliud cempus diflferre morbi folutionem.

Vei bi gratia, prsedicit Medicus fepcimo die, fi omniautoporter,aganrur, foiutum itimorbum. TJbi vero

quicquam admiflTum eft,fi parvus quidem error hic fit,

relabifolucionem ex feptimoin nonum pofle : fi ma-jor ,in undecinium: fi mulco major , in quartumdeci-

mum : fi perqujm magnus, periculum pro certl falute

fecuturum: Hxc quidemad morbum actinenr. Necverd de fympcomatibus aliter fentiendum eft , fed ne-

^efljriis & magna ex parte morbum comicantibus. Tu-nuiltus enim ex vicinis per no&em & canes latrantes>

& injucundiquidam nuncii f infomnes aegrotos red|-

dtint •, qnorum nullum neque generationem habet ne-

ceiTariam» neque firmam divinationem. Quare eorum

pif)tbm,uti diciuin 1 cft «eipwfs , qqae generationem

habent

D I C ; 4©7habent necefTariam, ut tuffis & doloris lateris in pleu-ricide, capicis dolorisinfebre, tumoris & rubonsphJegmone.

Pr<*cordia, ali&s Phrcenas, Veteres, Diaphragma.Sctransverjum [eptum appellarunt -

3infra vero hafc prae-

cordia , tum venter, & intetfina ,cum jecur ipfum fnafun:, 8. deplacit. cap.p.

Pngmatt» ojfa duo funt , capiti defuper incumben-tia>paite pofteiiori os occipicis>anterion vero os fron-

tis, ntnmque ab oiJibus temporum, lineis fueruiit dis-

tiii&a,quae& Bregmatis ojfa appdlamur, i%, de uiu

pa rt. c<ip. io. vide Brtgma.

Prceincipimtts caufa, vide Antegrejpt.

Prapuuum , cutis elt, qua? glandem pudendi veftit,

5. mechod. i$. vide Gldns.

Praftpiola, vidc Pbatbnia.

Prceur naturam, vidc* Secundum nituram.

Prtetxtus, manifcitiiTunjs caufas, & veriffimas, vo-cavicHippocrites, cftm tamen in ufu fic , ut falfse cau-

fae, prrfttxtus appeilentur, i. defraft. oi.quin & pra-

uxtus aliquando non falfas caufas , jfed veras dicic,

3. defra&.46.

Priapifmus, (qui & Tentige) cft aucUo pudendi fta-

bilis in longicudinem j ac oibem cumefa&i , cicra rei

venereae appetentiam, ?. de comp. medic ioc. csp. 9.

a flatuofo fpiricu, 1 4. meth. 7. nullo praefente fhmuload libidinem , aut defiderio couiis •

3tit

,quibufdam ac-

cidere confuevit , qui fupini decumbunt , dutta dcno-minatione a Pnapo ; nam hunc , ut cui fuapte nacui 4"

hujufmodi ColeseiTet,ica tinxeruncatque pifturade-

fcnpferum homines , 6. loc affeft, 6. Addit Aetius,

dolores inde moveri, quales efle in tetano folent,quod

inflatum diitentumquepudendumconvulfionis modoafficiatur. Sciibicctiam , eos qui fic hborant , cito

perire ventre inflatos , & frigidum fudances , nifi ilico

auxilium eii adferatiir. Accedit etiam iis quaudoqueCc 4 in-

4o8 LEXICONinflammatio. Fit hic morbus a flatu vaporofo , ab hu•

moribus vifcofis craiiisque fublaco, & cavcrnofum pe-

nis nervum diftendente. Aliquando verdipfisetiam

artcriiscoflacu repletis oricur , nullo pia?cipuo pro-

prioque aflfe&u colem infeftante:quem affe&um etiam

fatyriafim , & fatyriafmum Graeci vocant, qudd Satyri

arrigere femper crediti fint, de tumor. cap. 14.

Ptima corpora, vide Homiomeres.

Prima vtnce> (quae & magna vafa appelhntur,& vd-

forum radices, s. roeth. 3.) funt,quae circa jecur,& me*fentcrium , & cor vifenda fefe prsebent , n. method»

cap. 3. vide Rjdicemvafis.

prima particula, tide Similare.

Primarius ajfeBus, vide Idiopathia.

Primitha caufa, vide Amegnjja.

Princeps inteSlinum 9 vide B^Eium,

Princtpium moybi triplex dicitur ;prim&m quidem

de primoinfultUjquiOmplexeft, &latitudinecareti

fecundd> de eo, quod ad tertium cxtendicur diem ; &praeter haec etiam id,quod tanquam pars accipitur to«

tius morbi 1 in quod manifefta? coctionis figna ddide-

rantur, 1. de crif. cap, 8. & ip.

ProhofciS) five Pronomaa, eft pars qua?dam pendens

angufta, & longa in Elephante animali (quo loco

aliis eft nafus) aded ut ad terram pertingat > itf.deufu

part. 14.

ProcatarBica caufa, vide Antegreffa.

Proaffus anckoralisy vide Ancyroeides.

Procejfus cornicularis t vide Ancyroeides,

Procidentia oculi eft • cum ab iftu aliquo violento»

aut ftrangulatione, cum febre continua.vel capicis do-

lore, prolapfus oculus fuerit, libr. finit.

Procondyli dicuntur,primi digitorum articuli , me-

(acarpio proximi, perindfc ut medii digitorum articu-

}j, condyli. excremi verd» metacondyli, nuncupantyr.

Produtthi vide DodtcadoftylQn,

Pro

D I C O . 409Proegumtna, caufa interna eft,quam anti<edemem fo-

lent nominare : Celfus vocat abditam , in occulto pofi*

tam> & morhi contimntem caufam , quanquam talis in

fpccie dicitur , C4«/"<i morbi conjunfta , quu pofua, poni-

tur •, fublat^j tollitur morbus.

Progno&ica figna nuncupantur,qua? futura prsenun-

ciant; Diagnoftica , qua? praefeotia declarant ; Indi-

catoria, qua? inftantem ciifm , & curacionem indicanc»

lib. de Opcim. fec. emp. cip. £.

Prolapfiones , id eft > ofliiim abfolutas & integras al-

ternationes,fivedearticulationes. Dirwiones non iw-

irgwappellat Hipp.3• defraft.51. & 2,.defr«&.3*.

Prolepticus morbus, vide Amictpansy & QmummuuPromanus* vide D/gii/, & Pouk*.

Proncrvationes, vide Tmdones, & uipomurofis,

Pronomaa, vide Probofcis,

Propbafis, vide Anugreffa.

Prophylace>ez eft artis medica? pars.qua? morbi cau-fam adimit ; PropbylaHice vero, qua? a morbo praefer-

vat , . meth. cap. .*! pars, efi ^ «^«>Si

;

tuecur enim fanicatem. Tota coniiftic in caufarum»quae morbum alioqui fa&urseerant , ablatione, ho»c

ettjtota circa humorcs praecipue negotiatur.Siquidem

maximaepraecipuaequeimpendentis morbi caufa? hu-mores funt lenti , craifi , multi , vaJde calidi , frjgidi.

mordaces , putres, pefiiientes,aut alia quadam vitios3

qualitate praediti• Quae ergo iis adhibetur provifio,

lentos incidendccraiTos attenuando, multos Vacuan-do,calidos refrigerandoifrigidos calfaciendo, morda-ces contemperando, putres & peftilences immutando,ne morbum gignant, «»^^«<«« appellacur.

Proprius affeftus, vide ldiopathia.

Proptofis, procidencia oculi appellatur, ubi cum in*

flammatione illi ex fede fua procidunt, libr. Incrod.£apit. 15.

Projmtfis ,- , hoc eft > Appenfio , lon-

Cc 5 giorum

4io LEXICONgiorumeftmembranarum ad vicina loca applicatio'

]ibr. finit.

Profiheromena , id eft , affumenda, vocantur, quae in-

tra corpus fumuncur, ut quae edumur,bibumur,& ipfe

infpiratus aer, 10. meth» 7.&^ propne de cibo-

rum oblacione dicitur, & iis quaeinaiimentum ce-

dunc,uc& ---^ : fsepe tamen ea diitione

externa prsefidia & auxilia , quseque circa a?grum pa-

rantur & admoventur 1 inteliiguntur , ut ea quae ciica

partem afFe&amdiunus adherefcere oporcec , cujus-

modi func deligaturae medicamenca , ciicumpofua ul-

ceri lincea, & cataplafmaca.

Projphyfis, vide Projlhefis.

Profibtfisj elt adjeftio eorum,qua? corpori ad fanita-

tem defunc , par* fcilicet medicinae altera, quam non-

nulli celebres quidem Medici definiverunc efle <£?<$-

<rn ^t), , id eft , adjettionem , & detreBionem»

Eciam prior eii virtutis nutriciva? facuhas, quae nutri-

mentum membro, quod nutriri debet , apponit , unde

appofithdkhur, quam fubfequimr Profpbyfis , ideft,

agglutin tio, fivewwo, qua? nutrimentum appofitum

agglutinat , & unic membro. Tertia eft^ , quas

unitum nucrirnencumeuiem aiiimiiat, dicuuique in

fpecieNutricio, 3.denatur. facult.cap. 1. & i5-Poft-

quam fuccus is,quiomnem animalisparticulam nutri-

turus eft, e vaiis excidit,in tocam eam primum difper-

giuir > mox adjungitur, deinde agglutinatur , demumaffimilatm. D:ffcrreautem inrer fe \\opsio><nv ksh <zs&-*) id eft j afJimiUtiontm atque agglutinationem , do-

cetvitiligoilla , qua? A^ajdicitur , in quaadha?ren-

tiaquidem nucrimenti fa&acernitur, nontamerwffi-

milatio ; ficuti eciam adjun&ionis atque agglutinatio-

nis differentiam prodit genus illud hydropis , quod

&>& vocant. Siquidcm ineo apertiflimc affluen-

tis nutrimenti appofitio qusedam fit, quod tamen pro-

pterea quod aquofws adhuc eft 3 nec ad fucciMn fuffi-

cien•

MEDICUM. 411

flcienter reda&um > fed lentitiam glutinisque confi-

ftentiam , quae naturalis ope caloris provcnic, adeptumadhaerentiam confequi non valet. Etenim ucaggluti-

nacio tiac, oportet ea qua? agglutinari debent, nec plus

sequo duraeiTe, necnimis bumida & fluentia 1 fed me-diocriter lenta Sc cenacu, & m eu ioco confiftere, ubi

aflimilanda func.

P/oj?«/w,^r3S/s,eft parscarnofa.qua? in mantiuro,

& pedum cava parte & tnter digitos njfcicur. In ma-nu, rSi^^es j in pede,«-5^ *•«#$ vocatur.

Protopatbia, vide ldiopathia.

Prurigo , Pruritus, frnfus pruriginofus eft> cum exi-

gua quAdam moieftia, qualis puerorum , qui jani den-hre iucipiunt, gingivis accidic, 3. aphor, 3?.

Pfalik<e, 1 dc Fornices.

Pfalidoeidis, five PfaloeiJes* vide Camarion.

Pfimmifmus , curationis genus ert ,quo Hydropici

arena cauda, exerto tantum & tetto capite , ad aquamabuniverfocoipnreciendjm , & ejiciendam ,fepelie-

banttir, & foli ardenti exponebantur.

Pfilothra medicamenta funt, qua? pilos & capillos aut

tx toto auferuntj vel dmos, magnos, mulcos, craiTos,

& vfeluci fuillos pilos attenuant , & minores redduntj,

vel ipfos penitiis extirpant , & partes corporis depiles

reddunt , 1. de compof. med<c, loc. cap. 4• Diffe runta Dropace, quod fint viribus Dropact vaiemiora. vidcDropax.

Pfoa, quafi pulpam, id eft , Iumbrorum carnem dixe-ris, eft magnus mufculus , ab undecima fchoracis coiUincipiens , & per univerfa ilia , ipfiinque pubem pro-grediens ,libr. de mufcul. diflT.cap. 31. *<>'«/ dicunturduo maximi mufculi in interna lumborum regione fi-

ti, Hipp. eamque parcem fpinas , qux fecundum ipfos

eft, infle&unt : iidem vero & ^^^ , &a quibufdam vocantur. Sunt vero & qui externos fpi-

nae nuifculos +<>'** vocent. Marccllus Jumbospre-

4n L Cpropri£ dici contendit, quod nomen a libid/ne merit<>

deduci volunt. Nam illic Iibidinis pruritus excicatur

maxime» quod iis renes fubiacent.

Pfora, fcabies eft , cum afperitite fumma? cuciscum

pruritu ,furfuribus , & corporis infigniabfumptione»

lib. Introd. c. i). quae omnia • ecfi ilii cum Jepra com-munia fint>diffeiunttatnen »

quod in pfora fumrrw cu-

tis occupatur , in Upra inalum aicius defcendic , fubje-

ftasque faevk in partes. Infuper , in pford , furfuracea

fit cutis iin/fprtf» fquamofa : Adhascp/bm, varie figu-

rata eft ; Upra vero> cii culai ibus magis erofionibus cu-

tcmdepafcicur* Pforam Avicennadiftinxitin excorti-

catam, & non excorticacam ; foedam, & non fcedam ;

hutnidam, & (iccam ; quod fortealiud fit Grsecis P/o•

r* , ac Arabibus. Ex roelancholico humore nafcitur

maium , acqueinter melancholicos affe&us numera-

tiir.

Pforiafis^aeJt*™ > eft fcabies,& duritia fcroti,cum

intensa prurigine} quandoque verd & ulceracionea

libr. finic

Pforica medicammta funt , qua? fcabrasin palpebris

affeftiones fanantji.de comp. mcd.loc. cap. 3• **4«vocantur etiam , quae contra ^* profunc, & cutis

afperit3tes eniendant j qualia medicamenca actrahunt»

dtficcant > partiumque tenuicatctn habent. *&**medicamenti compoiiti ex duabus chalcitidis parti•

bus, ima cadmiae, ex aceco tritis , in fi&ili repofitis, &fimo diebus qiudraginta fubcaniculseardoribusob-

rutis, meminit Diofc. & Celfus, \ib.6. cap.tf. Sunt &fienclida? pforica ad circumrofos oculorum canthos.

Pforophthaltniay id cft , pruriginofa fcabitSt a Solc» &pulvere orta, lib. de remed. parc. fac. cap. 10. Lippi-

tudo fcabra, nihil aliud eft quam oculi pforiafis. Cau-

fa ejns eft falfus quidam, & nitrofus humor. lnde fuc-

cedunc angulorura exulcerationes , rubores , pruritus.

Rubent etiaro palpebi», & lacryrasfalfas.iutrofaeque

D I/C . 4*Jt% oculis ftillant. Differt *&* $^^ afperitate•

&reliquorum fere fymptomatum magnitudine.

Pfycbropbobus , e?: qui frigida? aquse exhibenda? eft

timidus -

3 ficut & hamophobus , eft fanguinis mittenditimidus ; & kydrophobus , qui a rabido cane morfus>

aquam reformidat, p. method. 5.

PfvBica medicamenta > func reftigeratoria ? quse om-nem calorero, & lallitudinem mitig3tit, libr.de Dyna•mid. in procem. lr%n,frigus » rtfngeratio, ut aphor. 1.

& 16. libr. 7. *«|<$ «•& > extiemarum partiumrcfrigeracio damnatur,& in Philini uxore,lib.i. Epid•*(* tyvftA , extremse parces frigidse afcnbuncur j ubifcribit GdJcn. Iflud quidem inttr fummi ptrnitiofa rtpo-

nitury fi morbi initio cum vthementi([wa febre contingat•

*»|<5 Trc^Vypedum refrigeratiojptQ magno invafurse ac-

ceffionis febrilis indicio ponitur apud Hippocr.

Pfydracia , $uty«Ksx> futit parvas etflorauones, fa&as

in capite fimiles veiicis eminentibus in fuperficic , lib.

de med. fac.part. cap. 5. Differunc a Phlydcetiis , quas

in toto corpore, non tantiim capite, ut Pfydracia,

oriuntur. Item,quodPhIy£ta?na? a calidiori, acrio-

rique, hasc a minus calido humore , minusqueacrigignancur.

Pterna , calx , os pedis omnium maxfmum eft, par-

te,quaingredimur, lemterrotundum»& latiufculum»

pofteiiore, tibiae re&itudinem longe excedens , infe-

rioreaftragalo, anteriore oflfe icaphoeidi inarticula-

tum. Expartibus ejus anterioribus, quae quidem &regionemagnidigitifitaeft, aftragali capici fubjacetj

neque cum altero oife copulatur.

Pttrygium dicitur, nervofa fuperinnatse oculi mem-branseeminentia, incipiensabangulis, &piocedensufque ad corneam ; quando verd infuper augecur, co-operit & pupillam ,Iib. demed.fac.part. c 11. P/*-

ngia etiam vocanc alas narium , id eft , fines ejus infer•

nos» quimovemur, n.deuiuparc.capit.i. Iuiuper

Pttry*

4 LEXICONPterygium etiam Ungula appellatur , & XJnguis, dirfc-

rens ab Encamhide , quae elt carnis in majoreangulo

excrefcemia ^ Pterygium vero » nervofa caruricuL eft>

de ufu part. cap. 10, Sunc autcm a-7ip'^« proprie,

volucrium alse, durae quidem & fibrofe) icd pauci ex-

crementi , & falubres. lndedu&a vox ad a)ia eli Iti

rnulieribus^ appellari eminenms illas duas,

uteii finum ambietjces, fcriprum rdiquit , quifquis ille

eft introdu&ionis feu Medici Author. ^^, ala-

tus » is dicitur , cui fcapulse fine carne nudaeque iunt.

& alarum inftar prominent , retroifumque pioducun-

tur.

Pterygoeidea , quse & alaria ojfa dicuntur , vide Spht-

nois os.

Piilos ,glabras, fimulque nafcentes, alias, palpebras,

quique pilos non habent , Graeci vocanc >' de comp.

med.loccjp. 8. *, inquit Gjlenus,libr. 14. me-thod. medic. quibusperiere ex ciliis pili. Aliiverd

non omnes fimpliciter.quibus 11 pili deciderunt,7r2iA»5

vocandos cenlenc , fed quibus prseterea adjuncia eft

craflitiesjcallofuas, ac rubedo palpebrarum» quod ali-

ter inter eos , qui tjj*% > & eos , qui piXQ&iaj labo-

rant, non liceatdilimguere :Eftenim umsquecom-mune pilorum defluvium.

Ptilofis , eftcafus pilorum palpebrae, Iibr.de medic

fac. part. cap. ix»

Ptifana, mincpvofuceo bordeipercolato, nunc pro juf.

eule hordto paratoy fumitur, 9. de plac. cap. 6.\flrir-

varn , propri 1 eft hordei decorticati appellatib , Un Wjr^o3-«»,quod pinferetk decorticare figniricac ,quoniam

hordeum tundendodegluberetur, ac fuo corticeca-

ftratum ita conderetur : Mundatum hordtum Officina?

Vocant. Tundicur enim hoc , non molitur. Ptifana

laudes Hippocrates uno volurmne profecutus eiheam

omnibus forbitionibus praeferens , quoniam lenis &lubrici exfrcili hauriretur» quoniara fitim arceret,

quo-

D I C U . 4*5quoniam in alvo non intumefceret , quoniam facil^

redderetur, & afluecis is folus cibus in febribus bis dic

dari poffit , multum remotus ab iis , cum qui medici-*

nam tameexercent, tUm qui aegros ciborum copiS

obruunu Eft enim Ptifana? fuccus feu cremor, ali-

mentum mcdii generis , tenue a Galeno diftum, quodvires nec onerac ut plenus victus , nee ut cenuiflimus

diiTolvit.

PtofiSy oculi vitium eft,quod alio nomine<*$*appellatur, vide Pbalangofis.

Pubes, Pubmas, tempus eft astatis prima?,quo lanu-

gocircamentum& pudendaoriri incipit : quod ini-

tio anni decimi qtiarti incipic, ad vigefimum quintumterminacur, 5. aphor. 7. Eft & Pubts, idem quod Pt-

&tn, poftrema pars hypogaftrii, fiveaqualiculi, cui pili

innafcuntur. vide Aqualiculus. Cujus Pubis,(eu Pe&i-nis ofla, Apophyfes funt oflis facri tenues perforatae,

& in arteriora protenfse.

Publice grajfantes, ide CommuntSy & Endemuf.

Puerilismtrbus, vide Comitialii.

Pulmo, exgenereeft parenchymaeum, caro rara.te-

nera , & fpongiofa eft , in cujus cavis & tiftulis canila-

gineis, aer attraftus, modice retinecur , & re&ificacur

a fuis pravis qualitatibus, indeque in cordis transmit-

ticur ventnculum finiftrum , pro fpiricuum vkaliumgeneracione, lib. de anat.viv. unde refpiracionis & vo«

cis inlirtimentum eft, 7. de ufu part. 1. Eii icaque Pul-

mo t vifcus quemadmodum hepar , vafisquam pluii*

mis contextum, quorum intervalla carne molli , inftar

ftoiebes cujufdam , opplentur , quo omne id , quod in-

ter vafa eft inane , repleret , eiTecque firmamentum acpropugnaculum imbecillitatisipforum , ibid. cap. 2,

& 8. m<dpm Graec£ dicitur , fpongiofus eft , quo foi-

lis inftar > aere impleri , diflendique citra noxam poific

& contrahi,fubftantiafpumam fenguims refereris; 11-cra choracem iuu* eft puimo,ipfumque cocum repler,

4 L C& occupatj& ejus motum fequitur. C&m enim per fc

immobilis fit,abaliomoveridebet: Itaquediftentus

thorax, pulmonem una diikndit : fubfidens autem at-

que contraftus , ipilim quoque fubfidere facit , & ae-

rem>quem diiatacus attraxerac exfufnaie, atque ica ae-

ris infpirationem expirationemquepeiiicit. Ucautemthorax ipfe in duodivifuseft, & media membrana(mediaitinutn vocant) diftiuguitur , ita pulmo in duas

partes divifus eft, dextram & finiftram. Kurfum verd

pars ejus iicraque dwobus lobis conilicuno fuperiore»

altero inferiore , faepe palam difcretts , interdum ob-

fcure. Prsecer hosnonnunquam tercius etf dexter lo-

bus exiguus,vafis perpaucis cextus.media cavitate ve-

nam cavatn in cor fubeuntem ceu pulvino molh exci•*

piensacfirmans, in hommibus fternon oflibusfeptem

compofitum forcicis. Nam quibus cum fterno thorax

anticuseft brevior, iis pericardios tunica in phrenas

magna fua? cavitatis parteincidic, & in hanccavita-

tem vena cava j lobo hoc quinto pi opcer viae bievita-

tem riori indigens. Triaautem vafa perejusfubihn*

tiam difperfa iunt, ante quidem arteria venofa>poft ve«

ro vena arterioia, & mediaharumafperaarteria: &haec quidem jam inde a quarto thoracis fpondylo, ve*

naa dextro cordis veritriculo, arteru a finiftroprofi-

cifcitur. Diftribuuntur aucem fmgula in totos pulmo-

nes numerosa ramorum ferie. Caterum , pulmonemipfum una cum fuis vafis cunica obducit , orta ab ei

quae coflas fuccingit , & nervulos a fexta cerebri con-

jugacione forcita , quorum beneficio tunica quidem

ipfa mcdiocrem feniumpoffidet, ciim tamenpulmoipfe nullam vim fcntiendi fortitus fic.

Pulmoniay vide Peripmnmonia.

Pttlfativus dolor> vide Dolorpulfativns.

Pulfus > eft fenfibilis cordis , & arteriarum motus>

dilattone, & concra&ione factus, i, de differ. pulf. ca-

pit. *.& 4« de diflfsr. pulf. cap. j. Hoc nomen fuUntvecc-

MEDICBM. 417veteres primum adhibuerunt defignandis motibus do-

lorificis pulfantibus, exinflammacione concitatis , ve-

hementique motuarteriarum.Deinde, Medicieavo-cefignificant mottim fecundiim naturam in corde&arteriis fa&um per fyftolen & diaftolen, cujus naturara

Hippocrates vel non callebac > vcl ut fallacem negle*

xit ; in quofi Medici taftus ipsain diaftole evercitur,

autviolenterimpellitur> & cum renixu quodam ipfa

arteria pulfar, vebemens pulfus ,^-^ dicitur

:

cui oppofitus , tlpvtyog, languidus dicitur. JMotus ille

vitam moderatur , uc qui vel non aliud fit quam vita.

aut caufae certe rationem obtineat , per quam vita eft,

autfine qua efle non poteft. Neque enim aliud vita

videturefie , quam aftioqusedam,five motusa&ivus.

Cum autem motus plures func in omnibus vica* praedi-

tis, is meritd prieftanciflimus eft , & in eo maxime vi-

tampoficameiTecenfendum, qui perpetuus fit , & 4

quo caeceri omnes dependent. Ejufmodi cordis motuseft jcum reliqiiae partes interdum ferientur > eo perfe-

veraiue, nec unquam, ftante quidem vita , muneris fui

vocationem habente. Nec verd cor fibi tanthm mo-tumillumciet, fed corporietiamuniverfo, quodita

fwgulis partibus, quantum guseque merecur, calorera

nativum ,cujus opifex eft > lmpertiac Conftatautemmotus is duobus motibus interfe contrariis > quorumunus cdr & cjus arteriam a meaio quoquoverfum dis-

tendit, & loco movet -

}alter, diftentum rurfus contra-

hic,& in locum priorem reducit. IHumaj^siA^huncGra?ci Veteres dixerunt.Hi quia contrarii func»

neceffe eft inter eos media quies intercedat , eaque ge-

mina,una, quae diaftolen ; alcera, quae fyftolen excipiat.

Ab his differentias plurima; pulfuum oriuntur. Cumenim certis quibufdam numeris ea in edendo pulfu fibi

invicem fuccedere oporteat,fi in aliquo peccecur, pul-

fum protinus varium fieri neceffeeft. Numeros ap-

pello , non rhythmum modo , fed etiam velocitatem,

D d raagni-

'418 L I Cmagnitudinem j frequcnriam , vehementiam > aliaque

ejufmodi> cxquibus pulfuum differentise fumuntur,quarum alia? ab ipsa diaftole , aliae verd a fyftole, non-nulla? a media* quiete, quas ab ipsa arceri^» plurima? abipsa" facultate aut ufu fumuntur.

Pulvispinguis eft, in quo nec afperura quippiam,necacre fubcft, 5 . fanit.tuend. cap. 3.

PunBh, folutio continuitatis, in carne eft, ab aliquo

acuto incidente, & tenui fafta ; Gisece »«'£*?,& »uy<*«

dicitur. Eft adhuc/jwwfl/o, quse & compunftio appel-

latur, incifionisratio, quae hydropicis ad ciendamaquam debecur,^ GraecS di&a , Arabibus,punBura.

PunRorius dolor, vide Dolor trifiis*

Pupilla , Graece» , foramen medium uvea? tuni-

cx oculi eft, in quo fit vifio , libr. de anat. viv. eftque

inedia totius Iridis pars, lib. Introd. cap. 10. Per p«-

piUam quidem cernimus non quod ea fit praecipuum

videndi inftrumentum » fed quod fpiricui viforio per

eam via pateat, nec poflic aliter vifio iieri. Argumcnrofunc hypochymata. Eft 3Utem Iocus ille, qui zapupil-

lam eft > totus fpiritu plenus , & praeterea cceruleo vi-

ridique colore, aut aliis etiam praeditus,quibus & ipfa

uvea, cujus illc pars quodammodo dici potett.

Purgatio, evacuacioeft vitioforum, & qualitatibus

fuis peccantium humofum per propria loca j Derivatb

per propinquiora ; fyvulfio per concraria, 4, meth. 6.

& 5. meth. 3. Vdcuatiomm appello proprie materia?,

tobi quantitatfc exuperac ; Purgatwnemstto materise,

qualitatibus fuis infenfae , 1. prognoft. 14. 1. aphor. i.

vidc Evacuatto, & Pbarmacia.

PurgarnentajAip^x Grcece,dicuntureaomnia> quifc

3 puerpcra , poft fcetum & fecundas exeunt per uce-

rum, qua? & Catamtnia appcllantur j foloque hoc dif^

ferunt, quod hdk ante partum finr, Mm poft partum.

Purgatoriam fdculWdfirHm omties intelligunt ; daoenim

D I C U ; 4^9

tmm fignificat; alterum , communeomnium , qua*

quovis modo animalis excrementa expurgant; altc-

rum verd, perexcdlentiam de iis tantfcm dicitur,quae

aut per vomitum, aut per ventris deje&ionem fubftan-

tise fuae familiaris expuiganc , 5. de fimpl. mcd. c. 10;

yide Catbanica.

Purpurea vtna, vide CommuniS) & "Mcdia,

Purultntiam , Suppurationemqut appellat Hippocra-

tcs , ubi pus univerfum conftiterit, conco&o tumorcquopiam prseter naturam , 1. prognoft. 40.

Purulentus, & Suppurati*i,vide Empyus,fk Ernpyius.

Pus , -xim , eft humor putris , five fuppuratus , par-

tium fparmaticarum fubftantiae magnaex parteaffimi-

lis. Diciturhumor, quod in humoris modum fluat,

atque ex humote habec originem , qui in partem in-

flammatione laborantem decumbens 5 & perinania

fejus fpatia diffufus,occlufis undique meatibus, perfpi-

rationeintcrceptacomputrefcit\perinde atque alia

bmnia, quse perfpiratu carentia , alieno in loco vehe-

naentiiis incalefcunt.

PufiuUy Graecis Hydatides , & Exantbetnata dicun-

tur, 4. fanir. tuend. cap. 4. Sunt & PuftuUy abiceffus

in nigro oculi , cum phlegmone & humorum affluxu,

lib. finie. vide Exanthemata.

Pufttil* lata, Gve tubercula omnia , duplicem habenc

differenciam > quoniam quaedam cendunc in acumcnj& altum petunt ; qusedam ad majorera & amplioremextenduntur Iocum, non tamen in altum attolluntur

;

unde PuftuU nonnullse ftihlimei, nonnullae lat* fiunt

;

6 . aphor. $. Lat<t quidem, tum ob humoris frigidita-

tcm , lentorem , & cralfitudinem ; tiim propter con-

tinentis membranae denfitatem: fublimes vero , tiim

propter humoriscaliditatem,& tunicae raritatem)t&mpropter virtiuis robur, foras expellentispus : undcConi fimilitudinem referunt , & in mucronem fafti-

giantur,i,prognoft.4o.

Bd % PHtri*

4 IEXICONPutndo , efl mutatio totius putrefcentis corporis

fubftaniise ad corruptelam , a calido externo, 1 1. me-thod. 8. Secundum Philof.lib.de gen. & corrupt. eft

corruptio caloris in unoquoque calido & humido, abextranea caliditate. Casterum,nonquicquidcorrum-pitur,&%* hoc eRtfmtrefcercy dicimus, fed quibus id

cum fcetoreaccidic , f. fimpl. 15. dicitur autem putre-

do t uveputrefaftiojGrxcb nrfrgj quam duplicem Gale-nus facit , 1. de diff.febr, unam, quae nt fuperantena-

tura ; aUtram, quse tic fuperata : Galenum eo loco con-

fule. Etfuperantequidem, ficutin inflammationibus,

& (imilibus tumoribus omnibus pus , in humoribusautem , qui in venis atque arteriis continentur , quid-

dam quod puri proportione refpondet , fubfidens in

urinis. Ac talis quidcm putredo , non fimpliciter pu-tredo exiftit , fed aliquid in fe continet coctionis. Namadhucvicoquendi vaforum remanente, qui interim

putrefic humor.ad talem pervcnic alterationem.Sed&alcerum eft putredinis genus, cum ea vis , cui deman-datum eft concoquendi officium , aded imbecillis fafta

eft , uc nullam amplius faccre poifit in putrefcente fu-

perfluitateadoptimum transmutationem. Quodqui-dem ufu contfngit nonnunquam cum eadem vis ad ul-

timumimbecillitatispervenerit, etiamfiid quod pu-trefcic> mediocriterficviciatum. Interdum unofieri

poteft> ut vis quide ipfa non omnino fic imbecillis, hu-mor verd putrefcens maxime fic vitiatus.Hujus autena

fuperfluitatis putredo, neque confiftemiam, nequc auc

colorem aut odorem habet unum , fed femper permu-tatur , ac multis modis illud evariac quod putrefciti

Altera verd putrefa&io, quam & coftionem effe dixi-

mus,femper ad unam puris fpeciem terminatur, colo-

remque ac confiflentiam fufcipit atque odorem.Pycnotica , & Pycnofis , vide Condtnfantia , & Oi-

firuentia.

Pydost \idcChoana.

Pytlui,

I

D I C (X . 4"Pyelus, Graeci vocant parvos alveos > in quibus na*

tationesinftituuntur,7. method. tf.*®; pofterior eft » & inferior ventriculi terrni-

nus , fic diftus , quoniam porta? modo , ne nutrimen-tum ex eo confeftim dilabattir, prohibet, libr. Introd•

cap.u.qui& Pyloron dicituri ad dextram prope je-

cur (icum habens , libr. de ven. & arc. difieft. cap. i.

Latinis lanitor, vide Porta ventriculi.

PyAifis, vide Onyx.Pyrenotides,^^ vide Dentem.

Pyriama,fotus , fomencum eft , non uno modo cor-

pori admotum» fcd vel per fuffitum > vel calidam fpon-giam humido aliquodecofto imbutam , vel vaporemper arundinem , velcucurbitulas. Rv&vfw in genereid dicitur, quod corpori admotum» ipfum quovis mo-do cxcalfacic : Dicirur enim & 9»&***»* wefwt^fc.

Sunt aucem & fomentorummultiplicesdifferentiaj:

alia humida,alia ficca funt, vel ex utrisque mifta. Hu-mida , vel aftu > vel poteftace dicuntur : conveniuncphlegmonis, quaeabiliofiorefuccofa&aifutit. Sicca

limilitervela&uejufmodifunt, velfaculcate; phleg-

monis opitulantur , quas tenuis & aquofus fanguis ex-

cicavit. Omnia calida funt, nulla frigida. Proindefo-mentum omne cutem rarefacit , & facil£ tranfpirabi-

lem reddic , fanguinemqueininflammationibusacte-

nuacatque difcutit. Alia pra?terea mordencia funt>alia

morfu carentia » vel ex iis mifla : Illa excenuanc , pro-funcque craffis & vifcofis humoribus } hsec veroj acri-

bus & mordacibus. Quoniam vero fomenta calore fuoforas humorcs attrahunt , idcirco non ante totius cor-

poris vacuationem illis utendum eft : Nam quse re-

dundant in corpore fuperflua,eorura ufu crahentur po-tiiis in partem affe&ara , quam difcutiancur. Cane-rfcm fomentorum materia variaeft , & modis variis

adhiberi poteft , per fpongiam , per linteum, per pan-nos, per utrem, per veficam, per vas aencum> vel tefta-

Dd 3 ceuro»

j^iz LEXI Cceum ,per cucurbitam , per ollam , per arundinern *

quorura exempla paifim apud Galenqm occurrunt.

Pymauflon, id eft, ambuSium igne : mul & is affe-

ftus eodem nomine appellatur , quo quis in aqua fer-

venciuftusfuerit, i.decompof. med. pergen.cap.4.

UveJtxewf®-, ambuHus dicitur. Prodeunt primiim bul-

las,deindephlegmone&ulcus,nifilenibusemplattris,

& fine morfu exficcancibus , nec calidis , nec frigidis>

fed cemperatis protinusfuccurratur.

Pyulcon, zrysA»»», Organum , five Inftrumentum eft,

quo muls3 per ulcus infusa, jubemus ut a?gri> inclinati

in laborantem partem, tuffiant 5 aliquando etiam moUIker thoracem concuciendo, pus univerfum , fanicm-

que ulceris extrahimus , 5. meth.cap.8. Forte idemfuitcumChirurgorumorgano,quod nunc Syringam

vocanc » per quam uc aliquid infunditur, ita facile ac-

trahitur : a qu© & Pyulca , id eft , Puris atcra&iva me-dicamenta denominancur, 1 ad Glauc .

q.

QUadhatum corpus (quod & Eufarcon yorcant) eft , quod nec gracile , nec craiTum , nec

calidum * aucfrigidum > auc alio quovis modointemperatum ; i.detemper. capit. <>. fed interhaec

omnia extiema, medium confticuitur, 3. de cauf. pulf.

cap- 11.

Quartana fthris, "&$!§* afwgw» eft, cujus circui-

tus eft quarto quoquc die»quo unam acceffionem fa-

cit.ac unam remiifionemjib. de Typis, cap.4.

Quajfath, eft quartus Juxacionis vertebrarum mo-dus ; tria cnim yitia ex vertebrarum luxatione contin-

gunt ', cum rttro.abeimttgibberofiias *, cum intro > n*panditas , cum in latus torquentur , obfiipitas ; praerer

haec > quatcum vcrtebrarum vitium accedit , chm di-

aiotas quidem junftur» ac comp3ges iunc , fed verte-'

'

'

bras

D I C U . 4*jbrdetameninfua fede permanenc, quajfationem hancappellant, 3. de artic. i.

Quotidianafcbris, ?ide Catkemerina.

Quotidianarumfebriwn typus eft, qui quotidi^ unam,& eandem acceflionem , & eam quidem longitudine

commenfuratam,& unara eandemqueremiifionem ha-

bet j ut Tertianuscircuituseft, qui tertioquoquedie9

unam & candem acceflionem longitudine commenfu-ratam, & unam, & eandera remiflionem facic , libr. deTypis, cap. 4.

R.

RA d s* vide Aterfuecus, & Acidahilii.

I{adiccm vafis, feu vtna , vocant priorem cjus

partem , quae vel jocinori propior cft } vel etiam

cordi : hxc in collo ab inferiore eft parce, in brachiis

& cruribus a fuperiore, 5 . meth. cap. 3.

Hpdius, vide Cubitus*

Rjmenta , funt mcmbranarum in inteftinis rafura?,

aliquando ctiam cruentofse , i.loc. aff. 4. vide Sirig*

mmta.Bjmex, Hernh* Grasae Ctley eft omnis in Scrototu-

mor, five exdelapfu Inteftini,five Omenti, five Vafo-rum (permaticorum , varicis , tophi , five Jenti humo-ris, five aquofse fubftan tia?, Jib. finit. Fit autem & ali-

quando Rjunexin inguine , quoties validus ille Tendo(qui & membraneus dicitur , & ante inguina ortumhabet, ac pubis ofll inferitur) laxeicit , ejufque roburinfirmius fit , & cum eo cotus inguiniim locus , laxior

redditus,partesquafdamcorporis fubjacentium in fe

recipic, veluc inteflinorum, vel omenci, 4. de anacom»admod. cap. 6. videO/w.

BjnuUi tumor eft phlegmonodes , fub Iingua* con-(ifttns, pociffiraum in pueiis.quem Grseci^-cant. Dicunturquoque ^ana^ fublinguares vena?,fan-

guine qopiofiorc diftentse.

Dd 4 *>

424 L I CBjrefacientia medicamenta, quse Araotica Grseci vo-

cant , func , quas cutis meatus referant , 5. fimplic. 14.

vide AnafiomQtka.A!«>& &&>&, calida iint opor-

tet, & cenuium partium,minimequedeficcantia,quodaliter fubftanciam nec difFundere , nechxare poftint.

Ad hocautem confequitur, ut& Poridilatentur. Idquod praeftare nequeunt , ciim valde calidi, tum mul-tiim exGccancia: illa quidem,quodacriafint,acquehorrores moveant > ha?c autem , quia fenfilia corpora

colliquant , quorum neucrum fine dolore fieri poteft.

Ar quse citra molcftiam excalfaciunt , ea fola omniumfunt rarefacieneia. Siquidem rarefa&io , dilatatioque

voluptacis, non etiam doloris opus eft : Ut enim dolor

comprimic , ita voluptas expandit. Contraria iis funt

vvkwtiwj hoc eft, condenfantia.

Bjrum corpus eft , cujus partes multis fpatiis inani-

bus intercepcae funt,acre plenae : e contrk}Corpusden-

fum^eufpijfum , quodejufmodi poroficatibus carens,

compa&um eft , 1. fimplic. 13. five rarumcorpm eft,

quod meatus , & poros magnos habet , i. de lanitate

tuenda, capit. 5.

B^arus puifus, vide Crehtr pulfus.

Rjfcetta, vide Brachiale.

Rjtionalis mtdkorum fe8a eft, quae naturae rationem

& du&um fecuta , morborum caufas inquirit, & fignis

ad illarum inventionem uticur , curationem capiens a

contrario, preut caufae exigunc, in Incrod. cap. 3•

Raucedines, vide Broncbos.

R^cidivafebriseft, , quam pravorurn humorum reli-

quise putrefcentes, de novo accendunt ; cum omnishumor >alienus anacuracorporis, quocontinetur»

aptus noa fic ad ejus nutritionem , & proin neceflario

ad putredinem convercatur, z. aphor.iz.

B^ciprocus decttrtatus, vide Deficiensdecurtatus.

B^ciprocus pulfus t vide Doficiens>8t B^currtns»•

J^crtmmum, vide Callofum corpm•

D I C U . 4*5Bjcrudeftentiay ulcera maligna vocat j 8c recrudefctre*

quafi rurfus crudum fieri,atque in priftinam malignita-

cem quippiam redire ftatuunt Medici, z. de frafoxS•

I{eHafutura Calvaria, vide Obdaa.J^tHum inteflinum , eft ultimum inteftinorum om-

nium, quod ad fedem ufquc porre&um eft, 6. de anar.

adm. cap. ?. quod & princeps intefiinum vocaturj adcujus finem eft fpbinfter , id eft , conih i&orius mufcu-Ius,ad cujus diftin&ionem reliquam re&i inteflini infi-

mam partem , qua maxime dilaeatur & laxatur , laxamappellamus.libr. devulv. diiT.cap. 1. Idem etianujc-

tenfum t8t longum dicitur, Iib. de anat. viv.

Rjcurrens ful[m eft , qui ad quantum excurric mag-nicudinis aut vehementia?, in aliis rurfus ad tantundcra

rccurritjibr. finit-

Recurrentes nervi, vide Nervi rtcurnnUs.

JHeduvia9 vide Paronyckia,

HtfriBio, vide Anatripfis.

Hegius morbus eft.qui amaram bilem in toto corporeredundantem,comitatui• : Fiunc perinde ut erifypdata,

& ulceraferpentia> cfcm eadem amara bilis unam quam-piam particulam obfidet ; nigram verd bilem in coto

quidem corpore, thphantiafis \ in una quapiam parti-

culaiCancer fubfequitur. Pieuitofo excremenco in to-

toquidem corpoie luxurianti fuccedit bydrops Uuco-phltgmatias di&us ; oim in una infedit particula , tu-

inor cedematofus oritur , 5. defympc. cauf. cap. 1. videArqt4atuS}& lfteros.

Relaxantiamedicamenta vocantur , Grsece Chalatti-

ta, familiari omnibus prope recentioribus Medicisvocabulo , inde nimirum , ficut & nomen ipfum indi-

cat, qudd tenfas laxent particulas ; quippe rdaxarizcintendi, contraria inter fe dicunt, 7. de compof. medic.per gen. cap. 5». vide CbalaMca.

fymiffio ftbrn , fecunda tacius circoitus paroxyfmipars mitior eft adinfebricitationemproperans,in duo

Dd 5 fiqui•

4i6 L Cbquiaem periodus univerfa divifa eft , in acceflfioncra

&remiifionem» libr. de cotius morbi eemp. capit.8.

vide Ablatio.

Remijfns pulfus, vide Vebemens,

^enes , nfy*i , peculiare quoddam corpus funt, den-

fum , excarne & iibrisconftitutum>adeoquecarneil

fubftantia, non paucas habensinvolutiones, figur^

Grajcae literae C> auc phafeolisfimiles,habentcsin

roediocavitaterrxjuandam ,qu5ex venis& arteriisfe-

lofum excrcmencum excipiunt : ad Bjnes enim nonroajores [ol\Xm venae (quarum aliae in cavitatem hanc

inferuntur , aliae in membranam > quae eos tegit>) fed

roeatus etiam capillorum modo exilcs deferuncur. J^e-

nes iici> paulo altius , quam ilia > a quibus duo uiinarii

meacus emergunt , per quos ad veficam urina deduci-

tur. Renum operatioeft, fecemere,& percolarefero-

fum excrementum> k fanguine , libr. de ren. aff. dign.

cap.i. In ommbus prope Renibus dexcer finiftro fub-

limior eft. Uterque merabrana a pcritonsBo nafcente

ttwolvicur,nervulumque gracilem recipica ramisfex-

tae conjugationis , qui coftarum radicibus exporrigun-

tur, Sunt autem Renes pravi fucci j & concottu diffi-

eiles, & refipium nefcioquid urinse, ut teftacur Galc-

nus^lib. j.dealim.

JRjpandhas, vide Obflipitas y Quajfath, Cyphofis.

Bspercutitntia, vide Attrahens.

j{efpiratioi&. refpiratuSyVideInfpiratio>8c tranfpirath*

Bjfolutk ntrvorum , eft deperditio motus , cumpri-

pm in aliqua corporis parce , non autem femperfen-

sus ; fi enim deperditurfenfus .dicicur fens&s refoliK

tk>, 3. loc.affeft. io, Jicet ejufdem capitisinitiodi-

cat : ubi omnes pariter nervi , tum fenfum, thm mo-tum amiferint» ApopUxia haecafFectioappellatur • ubi

verdalteri laterum foli,aut dextro, aut finiftro5id acci-

dat> refolutio > ejus fcilicec partis , in qua confiftit aflfe-

&io,imerduradextrae>interdumfinilU35: qudd fi in

ali-

D I C U . 4 27aliquo membrorum idem evenerit , ejufdcm membrircfolutio, Gra?ce paralyfis effe dicetur, 3.loc.aflf 10.

Rjfolmits ecnhu dicitur , ubi naturali mocu deftitu-

tus, neque furfum> neque deorfum moveri poteft , ve-

rum fensus expers fit :frequenter idmali, partibus

Ctiam oculi accidit, Iib. Introd, cap. iy

.

Bjfiitutio > eft offis vel membri, in propriam fedeia

collocacio, redu&io, & repoficio> 3. de fra&.38.

fyte> vide Omtntum,

Retentrixfacultas, vide AttraBrix*

Bgtiformi corpus, eft tunica , auc tunica? quid irmile

humorem vitreumoculi ambiens> quod exCerebriportione , auc verius ex nervo optico fuperne difcen-

dence , acque amplificato conflatum eft , reci fimile»

quod a Choroeide, id eft, tenui Cerebri tunica , quae

illi fuperne dimictkur, continetur ; unde tunica oculi

Choroeides, id eft, feeundina» nominaiur,io. de ufu parccap.i. vide Choroeides.

Bjsttformis plexuSt vide Flexus variciformis,&. Am\>hi•

Meflroeidcs.

Hetinat eft panniculus, vitreum humorem oculi cir-

cumdansquafi rete -

3cuianne&ituralius , qui dicitur

[tcundina , qudd fecundinse fic lirailis, juxca quem ter-

tiuseft> qui oifa contingit, durus & iblidus, unde* dicicur, libr. de ocul. cap* i,

B^vcrfiva ftbris nominatur , quse non eft acuta , fed

diuturna , &imperfeftas habct folutiones, erroneas-

queaccefliones,com.z. in6.de morb. vulg. 11.

Revulfio , eft evacuacio aliena? materise per loca-^, vide Purgatio* & Derivath. Eft autem Rjvul-

fio , facienda deorfum quidem, ubifucci ad fuperiora

feruntur ; fiufum,ubi ad inferiora vergunt -, & ubi in-

trorfum , ad exteriora j ubi extrorfum , ad inteiiora -

3ybi dextrorfum inclinant , in finiftrum -, fi finiftror*

fum , ad dextram revulfio facienda : fic fanc fluxiones,

quae rccrd inclinanc 3 inpriora revellendse • qua? mprio-

4*8 L I Cpriora , in pofteriorem regionem abducenda? funt, lib•

de hyrudin. cap. t. libr. de Derivat. cap. 19. Motumhunc Grseci Jmifpafin vocanc ; vide Amijpafis , Dm-tirff/o,& Purgatio.

BJjabdoeidesfuturaiQadQm eft ac re&a capitis futura,

vide ObeUa.Hbachha, qui & I{bacbio?i, funt Dorfales mufculi-^.dc

anat. adm.cap. tf. 7. aphor. 56. Illienim, utannotat

Gatenus , univerfis cottarum commiiTuris in toto tho-

race fuperinjefti func a pofterioreparte, nihil relin-

quences quod non concegant , fed omnes coftarum ra-

dices, & vertebrarum proceflus , qui a latenbus funt,

adhaec quod inter ipfas radices eft > complectuntur

:

Unde J{hachitis medulla, id eft, jpinalis medulla , quae &Rjiachis [pina dickur i vide Dorfum, & Medulla.

Fj>acodes ,&, id eft , lacerofa , univerfa dicitur

cutis, erofa inftar laceras veftis , a pure circa abfceiTum

aggregato , fufficienter extenuato : idque accidit , ubi

qui ad abfceffhm perveniunc cumores , tarde feiti fue-

rinc, auc ob medicantium imperitiam, aut eorum,qui-bus medela adhibetur, timiditatem, qui fecari non pa-

tiuntur, fed expeftant, uc longiori tempore cucis a pu-rerodatur, 2. Glauc. 8.

Ejjacofis ,-, %£* , id eft

,

detritio , laxata icroti

cutis, feu multa fcroti extenfio eft, lib. finit.

Bjjagades , func rugas ani intumefcemes, rimaeque,

ac fiifuras fedis , 1. de compof. medic. loc. cap. 8. quae

& rimafedis dicuntur , non aliter quara labra, quando-

que & manus , ex vehementi frigore ; Piinius fijfas

appelht. Fiuntplerumqueab acns humoris affluxui

interdum autem propter condylomatum inflammacio-

nem & diftenfionem rumpitur cutis , rimaeque ejuf-

modi emergunt. Dicuntur&a Veteribus quibufdam

Rhagas , f*yts*id eftyfcijfuraififfurave, divifio eft Ia-

bia obtinens callo obduraca, dura, libr. finit.

Rjjdges,

D I C . 42*Hjiagetidicuntur excremi digicorum fines,qui Gra-

cis K3$v(p*A vocantur.

BJjagoeides tunica , quse Citruha, uvta, 8c uviformh di-

citur>eft oculi panmculus>albugineum humorem tan-

gens , & circumdans , nigricoloris ; unde uvtatunhs

ab uv3rum colore dicitur , pdft quem eft alius panni-

culus> cornu fimilis ; unde Ceratoeides , id eft , Co/ww.appellaturj juxta quem efttertius, noncircumdansalios, fed eos inter fe jungens , quem ConjunBivam vo-

canc , & Adnatam, five Jgnatam : Jncer cry ftaliimjnj

autem &albugineum , eft tela aranea , Iibr. de ocul,

cap. i. & Incrod. cap. 1

1

. & 10. ufu part. cap. 4 • *-

39« ^toi , eft oculi tunica cornea? fubje&a , & ante-

riore quidem oculi parte humorem £/«7*«$*, polterio-

re verotunicam 4&&9•*$ proximc comprehen-dens. Ducit originem ex cenuicerebrimeninge, quas

una cum nervo optico ad oculi conftru&ionem con-

cunit : ex quo quidam etiam #•&% illam appella-

runt. Dilatacaenim&foluca tenuis illa meninxcir-

culooculum ambic , totaque fphsericaeft, nifi ubiadpupillse locum accedit. Eo enim Ioco leniter compri-mitursatquemediaeaparte qu£ comprimicur , fora-

mine rotundo pervia eft,quod pupilla appellatur. Di-fta eft p*2?«$?>quod uvse follictilo, a quo pedunculus

avulfuseifc , quam fimillima fit : ut emm llle, ita hxctunica parte fui anteriorelevicer compreiTi eft, &inmedio ad pupillam perforata. Habet verd& coioiis

cum uvu fimilitudinem , variis interftin&a coloribus

caeruleo & viridi» qnibus fe defacigatus oculus recrea-

ret. Prseterea vei d acini uvse laevicatem excernam, Sc

afperitatem internam semulatur , uc eam Medici rc&dilli comparaiTe videantur.

Rfpht , id eft , Sutura , Corrmiffnra , Syntaxisfenata,

vide CommiffuYa.

Rjxgma, id eft , ruptitm , eft folutiocontinuitatisio

vafe ; uc> Frattura,in cfie ; Gonvulfio, feu Spafmus, in

nervoi

LEXICONnervo ; Apofpafma ligamentis ; Thlafma muf-culis ; ita Rhegma in vafis, ex violento iotu , vel gravi

cafu, vdalio quopiam valentemoru excitat3,eft unio-

nis folutio, 4. mechod. cap. 1* AlHseflcarnofse partis

folutio citra vulnerationem : cum eechymofi quidemomnino, aliquando vero&cum comufione circumipfam praeruptam carnem confiOit.

i{betidofis t id eft» oculi tahsj & comigatio, 3. meth. 1*

vide Tabes oculi.

Bjpmma , id eft ,fluxio , & humorum decubhus , 1. decompof. medic. per gen. vide Fluxh. r

HbeumatictiSyVoczius aff<8us provenir, qiiandototo

videlicet corpore infirmo, & cache&ico, principibus-

que parcibus (paulum licet ipfis inikfanguinis) gra-

vari folitis,r>oxios humores,ill3e,ad carnofas cutis par-

tes proci uduncpotiflunumque ad adenas, excipiendis

recrementis idoneos,tum ob fubftancise laxit3tem>tum

quiaomnium partium minimerobuitas habent natu-

rales virtutesjficuc & pinguedo;partes enim infirmio-

res omnium primae,excrementitiis moibis eorripiun-

tur, libr.de cur.rat. perOng.cap. 8. Fluentibus verd

humoribusj Rj)ea7na } feuy?.v.x/odicitur ; cftm vero in

aliqua parte eidemilli conflicerincis affe&us,qui inde

generatur, Rheumaticus appeliatur,z. Gljuc.cap.i.

Bjjexisy id eft. ruptio, ab ictu, vel alia quapiam caus£

violenca, in alto , cotas fubinde membranas dividens;

& perfsepe humores , quibus videndi facukas admini-

ftratur, effundens, Iib. Introd. cap. 15.

Rhodinum, vide Oxyrhodinum.

Rjjodomtli) id efti mel rofactum,quod aliquando fim-

plex» interdum purgatoriumparatur.

Hhteasi five Rj>yas, (•. feu pok% , vide Encanthis.

Rbogme, eft oflis ruptio, fi ve interruptio,per fuperfi-

Ctem re&a, vel angufta, vel lata,lib. finit. /wy^ett di-

Vifio calvaria? fuperficiaria , vel profunda quidem, fed

eatenus uc fractum os loco non moveatur diffeientia

eft

D i C tl . 4J*cft fraftura? capitis,ut eft apud Paulum,Iib.<r. cap.90,,

Bjoopdofis ,7» , concretio eft fummorum pi-

lorum indiviiibilis , veluti in baculos > qui etiam am-plius non crefcunt, libr. finit.

Rjms> profluvium fceminarum proprte apud Medi-cos fignificac , fluente fanguine affidue pene & inordi-

mtb per uterum • longeque diverfa fiuxio eft ab e5*

qu£ fluit fanguis pcr uterum menftruis pcriodis ; ciimi

itta praeter naturam fit, b<tc verd , fecundum naturam ;Morbi nomen eft fS§ ytwxix&t<&* yfluxus muliekris. Ad-diturautem noraini coloris diverfitas , utintelligatur

quis humor fluat, dicendo fa x&w, vel pSt ifvjpot,

Bj)yas,eft oculorum vitium,quando meacus, qui aboculis in palatum definit , vel obftru&us , vel conni-

vens , excremenca , non ad loca confueta transmittie*

fed in oculos regurgitare permittit, comm. 2. in 6. dcmorb. vulg< 3*. vide Rjiceas, & Encanthn.

Rjjypodea medicamema funt, quse a fordium fimilitu-

dine, quafi ftrigmentofanominantur, i. decomp. me-dic. pergen.cap. 1.

RJjyptica , jitnrfcugt , five exttrgentia mditammta, no-minantur , quse in fuperficie , five ih cuce, Gve in ulce-

ribus /iiiwe», ideft,/*rifow,auferunt; quaeveroaltiiis

Poros ab excrementis expurgant , ea Ecphra&ica , &Eccathartica (quafi expurgantia, & ab infar&u Iibcran-

cia dicas ) appellantur, f. fimplic. 'i< Quse tergens, alia

imbecillius,aliavehementiiis idagunt. Modice de•tergent farina fabartim, hordei,ciceris,femen lini tor-

refe^um, faccharum, oxymeli : magis , cerebynthina»

thus* mel defpum3tum, amygdalae araarse : valentiius,

crvi farina, femen hormini , radix ireos & panacis , ni-

trum uftum, nitri fpuma, fi&iles tefias , pumex, bucci-norum & purpiirarum, & ca?terorum oftreorum ceftsg

uitejtrita?, tenui cribro creta?, quorum quidem aliqua-

tam valenter tergent, uc eciam pilos tenuenc ; fed haee

improprie j>vwri>& appellantur, Qu#veropropri€&

45* L I Cfpeciatim di&a funt , tergunt tantum , non etiam ob-

ftru&a liberant,quia funt amaris imbecilliora,falfa fci-

licet & dulcia : qua? autem valencer detergent, omni-bo etum digerunt, & ob id valde ficcant.

B^hythmus inpulfu , eft proporcio temporis i&us, ad

tempus quietis. i. dediffer. pulf. cap.7. Cum pulfus

conitet quatuor partibus, duobusfcilicec motibus, &gemtnaqniete, fibiinvicem perpetua quadam ferie

fuccedentibus , eocum interfeproportiocomparatio-

que Rjjvthmus eft : Eum omnis pulfus habet, fed va-

rium. Suus enim eft cuique nacurse , secati , anni te.m-

pore , fexui , & reliquis : quem quidem qui fervat, is

^i/f^^dicitur, qui non fervat,«$ (&'.

Rjgorifiy®** eik mfiti caloris exagitario>cum fenfu

dolous fubica & univerfim faota> libr. de tremor. con-

vulf. capit. 6. nominacurqueeciam Rjgor. Nervorumconvulfio, & Tetanos, 3.I0C. aff. 10. Eft autempro-

prie fic diotus , concuifio , & commocio inasqualis to-

tiuscorporis a tenui & magisacri.copioforiquc hu-

more , quam qui iri horrore peccee , 3. fanit. tuend. 5.

& 1. de tympt. caui. cap. 8. vide Frigus & Honor.

Bjgorfineftb?e>nonmi\hs quidem accidicfemehnon-

nuiiis autem per vicesimerpolatas multorumfpacio

dierum interjecto, vel a principio ufque ad finem con-

tinuatur ; aut eft ita omnind exiguus , uc neque adefle

videatur, ciim fequieeitradidennt , ledcummoveri

coeperint , tunc demura eum fentiunt j auc eriam fine

mocu moleftusaccidic> picuita humore redundante,

fed non putrefcente;quando aucem hic humor etiam

putruerit,non rrjodd rigent,fed eciam febricicant a?gri,

a.dediffer.febr. cap.5.

Rjnb, vide Succum medicatum.

^os, tertia cii humidicatis fpecics , unde partes no-

firi corporisnutriuntur , qusecontineturinomnibus

animalis partibus,ceu Ros quidam, per earum fubftan-

tiara fparfus, 7• mechod. *.

D I C U . 453fcptula, vide Paulla.

Hubra bilisy vide Bilis pallida.

[(itBus , eft fljtiis excretioper gulam ; c&m & alitis

fit, qui per inceftitium reftum fecernicur -

3 com.5. in 6t

de morb. vulg. 4.

i{itptiira,vide XJmonisfulutioi

SA c c u s , Vide Ccecum intefiinum,

Sacer morbus (if^wtr©-, id eft Epilepfia) dici-

tur,qu6 ejus magnuudo defignetur ; Sacrum enirrt

apud Antiquos,figniticat magniwdimm ; alii verd /d-

ir«?w dici putint , qudd divinus eflet, & a Diis in peocacoium vindi&am miccererur; quos Galenusrepre-

hendit, lib. 1. de cauf. fympc cap. 3.

Sacerignis, id eft, EryfiptUs, libr.de purg. med.fa-culc. licet Celfus , Igmmfacrum , parvum nlcus exifti*

met dici.

Sacrum oj, vide Dorfum.

SagittaU futnra, vide Obddea.

Sabafatumy apud Avicennam }& PIinitim>wJ4»dwi/d

capitis ulcera nominantur , qua= Graeci *%>&s & &**Aliabbas * tineam , fub quo & ficus , & «<* St

\\^\«&& collocavit, nomiuanc.

Sal[ap'uuhaeb> quse ab alieno calore computruit;

i.denatur. fac.cap. p» & falfa redditur , aut proptef

putredinem > aut propcer falfae ferofae humiduatis ad-

miftionem ? -l. de differ. febr. capit. 6.

SaltuSi qui & Palpitath > & /two; dicitur » i* me*thod. 1. vide Palpitatio*

Salvatellavmay eftramus vense axillaris media per-

currens inter medium digitum manus,& auricularerai

3.dcanat. adm. cap»5.& lib. de anat. viv^

Salubncorpus * fimpliciccr eft i quod ab ipfo naturag

ercu 1 bonam habct cemneracuram > in fimplicibus &£ s prirms

434 LEXICONprimis particulis, atque in iis, quae cx illis componun*tur,inftrumentis eft prob£ conibrmatum & commen-furatum, )ibr. art. med. cap. 4.

Sanguificatio, quae & Acematofis nominatur > cft mu-tatioalimenti, in fanguinem >libr. iinic. widsAttra-

ilrixy & Htpar.

Sanguifluas venas, eas appellat Hippoc. quae magnae

func, quibus ruptis, infignes fanguinis eruptiones con-

tinguncj id quod ex parvis evenire non confuevit.

nam & paucus ex hujufmodi fanguis cfFundicur , & ci-

to ad oras ipfas divifas coaIefcic,nocume?)tumque non

affert, i.defraft. 14.

Sanguinarium mWxcArmntum (quod & glutinatorium>

cruemis opitulans ; Grsece ainem Enamon dichur) cH>

quod vuineris oras cotnmitcere, & glutinare molitur,

3.decompof. medic. pergen.cap. 1. vide Glutinato-

rium.

Sdnguineus cordis ventriculus , dexter ipfius eft thala-

rous , per cujus orificium unumfanguisincorintro-

mittitur, per alterum autem,ex ipfo in pulmonem de-

duckur : alius cordis ventriculus finilier , jpirituofus

nominatur ; per cujus prius quidem orificium coriis,

quse in pulmone funcarteriis;perpofteriusautem 5

omnibus , quae per totum animal funt diffufa? 3 arteriis

cor eft continuum, <5. de ufu part. 7.

Sanguis, nuncfumiair proomniinvenis conclufo

fucco (m quo pituita fcilicet, ucraque bilis , & tenues

ferofique liquorcs contincntur) nunc pro quartS fub-

ftantia , edire&oreliquis humoribus oppofica, quae

proprie fanguis dicicur , & e cujus exubcrantia tota

maiTa nominatur, commen. 4• in 6. de morb. vulg, 19-

& comin.i.in5.demorb. vulg.38. & lib. de multi-

tud.c^p. 10.

Sanits,videSordes.

Sanitaspartiumfimilarttm.tiicilidhfngidiMumidia

& ikci fymmeuwi diffimilarium Yero, compofuiop

nume-

D I C U . 455tramerus, magnitudo * figura conveniens i. de fanitat*

tuend.-cap. i. & 4• & com. t.in i.demorb. viilg.;•

Sapaj quam alii Siraon vocant , eft muiium pJuri-

mum coftum j funt qui & ficuum ficcarum decoftunl

ka nominanc , libr. de atcenuance dixta, cap. iz. vide

Apothirmus.

Sapbana vena eft , qua? defuper ad partem cruris in-

timam defccndic» qua? defccndendo occu!catur,donec

partem fuper malleojum interiorem attingereincipiat$

lib. de anac. viv. vide Malleoli vena.

Sapor) vide Chymus.

Sarcocele ,^ > cft fnorbus tefticiilis induratifc

Conveniens,quod fi aquofus humorintunicis,quiecir-

ca tefticulos func , aggiegeeur , Hydrocelt ; omentumautem & inteftina , qudd ll eademinlocaillabanturi

Epiplocelti & Enteroccle dicicur , lib. dc cumor. capii^Sarcocde verd fimplieicer ^amzx dicitur , 14. mechod*cap.

Sarcoma, eft cafnis in naribus aut aliis partibus prse-

ter naciiramauoiio.differens a P*o/ypomagnitudine,opi-

ficio , & forma , libr. finit. Eft autetn Polypw quidemSarcoma , non contra. Polypus enim Gmilitudinetn

pilcis Polypi geratoportet , cum ««^««^tinforine-fit

pociuscarnis incrementum.Sarcomphalon, incrememum carnis eft, prseter riatu*

ram 111 umbiiico,ve] mitis, vel malignse, lib* finit;

Sarcofis in uttro , eft carnis ibidcm prognaeae & col*

le&a? cxpullulacio , quam , magna {it » recidere con*venit vellicatam fcalpris* qtid celeriiis emoriatur ; fiit

parva, protiniis tollcrc , libr< finit. videtur proinde ni*

hil aliud effe quam mola.

Sarcoticum medicamentum eft , quod carne ulcus im«plet, 3. meth. . Narrt quamvis carnis generatio intu-

raeopusefiesideatur, jnvaturtamenillaquidemplu-timum in replendo u)c£re medicamencis.quse modicicalefaciunc, modcrat^dstergent& purgancjscque rtii-

43<S L I Cnimiim ficcant , nulloque modo adftringunt. Taleranamque <»»* facukatem eflfe oportet. C3inis

enim generatio fic , cum & merabra ipfa quibus adnaf-

ci vel circumnafci carodebet, in calore & frigorc

temperata fuerincj& fanguis qui illuc affluic,ti)m qua-

litatc falubris, tum quancicatc moderatus. Verum ca-

lidiora paulo ipsa carneelTe oportet farcotica,quofan-

guinem attrahant \ neque ullo modo adftringere opor-

tet j ne quod influit > repellant , fordemque ulceiibus

ar&iiis affinganr j minimiimque ficcare, ne abfumant>

fed modice prorfus ficcare quo in carnem denfecur.

Decergendi autem purgandique vi pra?dita efle decec,

ne mala caro & viciofa gignatur , fi quid fordis & vitii

in fanguine relictum fic , fed cicra omnem morfum &acrimoniam.

Satyriafisy & SatyriafmusMde Friapi[mus& Elepkas.

ScahiiS, vide Pfora.

Scabks oculi, ci\ fummarum genarum , anguloruro-

queoculierofio, cumprurku, quam acerrima fluxio

progignitjib.finic.

ScalpiliatVide Laminas.

Scalftumvoczm fri&ionem> motumque per ungues

eflfeftum>quod in prurientibus particulis animalia na-

turaliter faciunt, idque in ipfis omnibus reperitur,

com.f• in 6, de morb. vulg. 4.

Scamnum Hippocrativum , vide Hippocraticum fcam-

num. *

Scaphoeidts, id eft, Ox naviculare, five naviforme , cft

osprofundo fimi excavatum Tali caput ancerius &oblonguntexcipiens ; fic di&um a Scaphse fimilitu-

dine*, cavitatem enimhabetoblongam, Sraphae fi-

milem , in quam fimile capuc Aflragali , feu Tali > ift-

trafe admittit. vide Cubiforme.

ScapuU, funt oiTa in dorfo poft thoracem Gta, cumofleoccipitis , fpinaque thoracis , coftis , & oiTe , quod

guccuri praejacttj roufculorurn opera copulata, libr. de-

offib.

D I C . 4*7ofllb.' cap. 14. gua?-& Omoplat* dicuntur, Iib. Introd.

cap. 10. vide Omoplat*.

Scarificatio,eft cutis incifio,lib. de cucurbic.ap.4Jvide Encharaxis.

Sceletos , axtxtivi , quafi cadaver aificcatum & ari-

dum , eft offium humani corporis invicem cohaeren-

tium univerforum univerfa compa&io , libr. deoifib.

inprocemioj & i.deanacadm. cap.x.

Scelos, crusy pars eft corporis organica , a coxendicead imum pedem protenfa . prascipuum ambulationis

inftrumencum ,cuiinnitimur; in femur ,tibiam. &pedem parvum dividitur. Quodeniminmanucubi-tus, id in crure tibia \ & quale in manu brachium, tale

in crure femur efl j quodque in manu manus excrema,

id in crure pes eft.

Scelotyrbe , quaft cruris turbam , vel perturbationemdlcas , fpecies eft refolutionis , quaerectus ambularehomo nequiens , Jatus quandoque fimftrum dex-trum, nonnunquam dexcrum in finiftrum circumferc

;

interdum quoque pedcm non atcollit, fed attrahit,

velut ii, qui m3gnos clivos afcendunt, libr. tinic. No-men hoc , ut & moibus ipfe, caepic primum Germani-ci tempore , ciim trans Rhenum exercitura duxiflet.

Vitio enim aquae milites, uc ait Piinius, duobus malis

tencari cseperunt, qua? Stomacacem & Scelotyrbenvocarunt. Ante haec tempora nomen hoc a Grsecis

ufurpatum non reperies.

Sceptka.eft illorum "Medicorum Schola , qui nihil

iciri pofle diccbant , libr. an fanguis in art. nat. conc.

cap. s. atque in fingulis rebus hasrent , acque haefitant,

libel. de fubfig. emp. capit. 1.

Schefu , id eft, difpofttio, eft, quas facile difcutirur,ut

calefanum in Sole lignum j ex adverfo ei aflfe&ioni,

quaeaegre folvitur; lignum E.gr. quod igniejcenus

excalefa&um eft , ut jam accendatur, & fumum edat,

8. mecliod. cap.i. Schefis quoque adventitius corporis

Ee 5 habl-

433 L Chabitus dicitur , $• decauf pulf. capic. , vide Afff*8»s.

Schetica fnbriseft , qux facilfc difcutitur •, e contra>

HiSica, quse difficulrer folvitur, 8 . method. i.

Schetron, exquifitum viHum vocat Hippocr. Fhaulon

autem, victum (implicem ac vulgarem ; Mediura au-

tem , H^ophaulon >id eft > Subvulgnrem , nuncupavit,

i.frac^.45. Galenus «» Ionibusdicivuie'n*x&«-

£«scxquiiuura & accuratum •, & a-KiJp«t 7*1 Hippo^

crati* > exaftam vidus racionem , eique-Schidacedon, eli divifio per longitudinem fafta,con-

veniens fra&is oflibus , quaenon omninofeparamur i

fe invicem > fed veluti per re&itudinem finduntur

:

vcloti Caulidoriidiviho eft per cranfverfum facU,*.me«-

thod. cap. 5.

Scindapfosy vide Pituita.

Scinhofis , eft livefcens & crefcens caro , ex vehe-

aaentia diucurnae inflammationis orta, libr. Incroduct.

cap. 5.

Scirrbum , tumor eft durus, qui fine dolore efl , non

tamcn omni fine fenfu ; calis enim fanabilis non eft.

Sunc , qui eos dutuaxac cumores praeter nacuram, qui

omnind infenfibilss funt, Scirrhos appellandos cen-

fsantj reliquosj non fcirrhos , fed fcirrhofos tumorest

14. method. capit. 6. Exquifuu: vero Scirrbus nomina-

tur, qui omnind durus, fenfuque privnus eft \ qui ve-

rd non omnind iHfeniibilis eft , & difficulcer fencic , ex

humore lenco & craflo, qui partibus, quse indurantur,

ten3citerintigitur,r<ow-^.vi/7i«/,z.ad Glauc. 4«Duri-

ties propter humoris Gccicatem craflkiemqueaccedic.

Doloris autem fenfus abeft propter craOiciem & len-

torem. Ubienim craiTus& lentushumor inania partis

alicujusfpaciafubierit , & nervos nervofaquealiacor-

pora repleverit, facile viam iruercludi: fpiritui anima-

ii i tj^ visownisfencicndi proficifcicur, gummi in-

fcrr

1 C . 4*9ftar omnia quibus incideric fpiracula oblinens atqueobturans. Sihumori melancholico fiavae bilisporcio

aliqua rcmifta eft,auc fanguinis.aut pituit^.jam non ab-

foiut£ fcirrhus , fed eryfipelatodes, aut phlegmonodesauc cedematodes dicetur. Quo fi&um eft.uc priori dofinitioni a veceribus tradicse, Medicirecencioreshu-moris fpeciem addiderinc, definientes fcirrhutn tumo-rem efle prascer natunm ab humore melincholico du-rum fine ullo doloris fenfu. Chm enini quatuor gene.ra fint CHmorum fimplicium»a cocidem humoribus pa-riter fimplicibus prodeumia, ut fanguis phlegmonem,pituica oedema, flava bilis eryfipelas paric •. ita fcirrhusab humore melanchoiico originem ducere , diccndus

cft, neque humoris fpecies m cjus definitione otnitcen-

da eft, quod non minima pars fic ejus fubitantia?.

ScUriafit, id eft, durities , eft tumor palpebra? curarubore, & dolore; difficile collicur, & duiat magis,quaminflammatio.Iib. Introd. cap. if.

Scleroma , durities, tumor eft duriufculus,qui in par-

te vulvae aliqua nafcitur , fitque plerumque cx phleg-mones, quae dm permanfit, induraeione, lib. finit.

Sclcrophtbalmia, id eft> dura lippitudo , in qua oculusdurior , ad mocum pigrior , dolens, rubicundus reddi-

tur, palpebra?que fimiliter duriores, ficcioresque red-

dita? , poft fomnum aperiri facild non poflunt j vel in-

verti , propter duritiem : diflferc a Xerophtbalmia , fol|

magnicudine doloris , duriciei, & ficcitacis> quod haec

fit iila fatis imbecillior.

Sderos tunica, vide Bjtina.

Scleruntica pharmaca, id eft > iniurantia medicamenta$

quae duriciem corpori inducunt -

9 quod tribus auxiliis

praeftatur \ congelatione , ficcitate > & replecione, actenfione.

Scoliofis, vide CYphofis>& Objliphas.

ScoptuL*, vide Omoplata.

ScQtodinos, hoc eft, cenebricofa vertigo ; e&m enim£e 4 capuc

44o L Ccaput circumagi videtur p/»oj,five Vtrtigo nuncupai

tur , ciim infuper & cenebiicofa fuerit viiio , Scotodi-

Tios, hoc eft, ttmbricofa vertigo, affe&io appellacur ; fic

autem ob inardinatam fpintus fiatuofi mocionem;qui

velincapite primam fuam habet generationem , vei

furfurrt ex infernis fertur parcibus, 4. acut. 41• Eft er-

go-Seotodinos , feu tenebricofa vertigo , quando fimul res

confpe&ae videntur circumvolvi , & fenfus visus re-i

pente obfcuratur,& segrocus fibi tenebras circumfun-

di opinatur, 4. aphor. 17. Jdem affettus , & Scotomit*

& Scetema, & affeHus fcotomaticus ; appellatur ; cx ips^

appellatione qualis fit apparens > quippc a parva occa-

fione hebetantur ii > qui fic laborant , adeo » ut inter-

dum cadanti maximc aliquando in gyrum rotenturj

feu alium quempiam rccari viderinc • five rotam, auc

jd genus aliud quippiam , aut ipfos quoque , quos vo-

Canc inaquis vortices,circumagi viderint,3.1oc.aff.8.

Scotomia, Scotoma , Scotomaticus affeHus , vide Scoto*

dinos.

ScrofuU ,quse & Strum* , Choerades , & Parotidcs, 8c

Eparmata dicuntur, funt apoftemata fecus aures, libr.

de raed. fac. parc. cap. 11.

Scrotnoh eft tunica crafllifima extrinfeciis tefticulos

atnbiens, lib. Introd. cap. 10. quod & Scortum, & vul-

go BurfattHium dXcxiux multis rugis & media futu•?

ra diftin&a, Graecc «%i«»>vel i%*®*.

Scutiformis cartilago t vide Cricoeides.

Scybala e&rementa , ficciora , & quafi in nucleum

forrnata,combuftafcilicec a vifceris phlegmone, fun*

^<^/<^»4.acut.Scypho, vide Qhoana.

Scvros* id cft, Callus, & Porus.

ScytalideSi vide Digiii.

Sibum , five Sevum , eft oleofa, 8c pinguis fubftanua

adipe ficcior , & magis concreta, compa&aque, ejuf-

dcmqufr in^erim curp adipe generis , (utrumque enimfanguis

D I C U . 44«fanguis eft conco&us , ex nutrimenti bonitate ) nifi

qudd ^i;«wfragi!eufquequaquefitfnecad ignem Jti-

mocum tam facile liqueicat , & ciim refrixic , duiudconcrefcat , ut ovis , & caprae

;pwguedo aucem liqni-

dior iic j miniroeque apta rfurari , oieo ionga vetuftate

incrafTaco fimilis, ut equi, & fuis.

Stcunda , ve Secundina , vide Chorion , ^etiformt^&Retina.

Secundifortnis timica , Graece Choroeidu , vide Cbo-

roeidts.

Secundum naturam fieri , cum multis modis dicatur,

in eum tamen fenfum frequentius accipiendum eft , uc

figniticetur , quod prima ratione a natma fic , & quafi

finis ab eu intenditur , non quod ex confccutione qu3-

dam aliis fuccedere confuevit 5 talis motus fecundumnaturam eft , cum ex fe aliquid > inficaque natui a fua

movctur : ucmotus cordis. qui in puifibus fit, eft ope^ratioj & ea quidem fecundum nacuram , quiveioinpalpitationibus fit , is & a corde fit , fed . n. a C3cif;s

morbidis exagitato j unde eciam Palpitario affectio

eft, & eaquidemprascernaturam , 6. de phcit.cap.i,

Pr<eter naturam autem quicquid eft , aut affe&us funt,

a quibus fun&io laeditur, aut caufae horum, aut fymp-tomaca, 3.depra?fag. ex pulf.cap.i. differtqueabeoi

quod eft, non naturaliur fe baberet 8. naeth. cap. 9.

Sedes , vide XJnionisfolutio.

Sedimentum,e[i id , quod in urinae parte infima fub^

fidec, libr. de Urinis , cjpir. 16. Quod adfupre•

mam fuperficiem terminatur, dicitur Nubtcula • fiad

mediam regionem , Sujpmfum ; fi profundiori parte,

inferioremque occupat locum , Hypofiafis , ibidem*cap.xi.

Semeiofis, vide Anmtath.Semehtica , hoc eil, Adnotatrix , medicina? pars eft,

qua? de fignis falubribus, iniaSubribus , & neutris agic,

$Mrationi morbbrum per vi&um , fumme neceffaria,

Ee 5 pras.

W L I Cpra?terica»pra»fentiaquefymptomat3 ad morbi caufan»

mveniendam , & ad prsefagiendum , diligentcr infpi-

ciens, iib. Fncrod.cap. 8. &>, parseft medici*

nx fignorumomnium differencias& viresexpendens.

Cum autem figna multipliciterdicantur , uc Galenus

in arte parva fcripfit , certum eft ad iftam pai tem om-otum contemplationem percinere,fed sorum maxime,quibus psr morbos & praeterica inveftigamus, & prae-

fentia cogn jfcimus , atque f utura praevidemus, uti ab

Hippocraceprodicum inirio,libr. prognoft.

$emen t ex Aiiftotelceft qua?dam parsutilisexcre-

ftienti , a quo , & ex quo fingula fceciis membra eflfor-

mantur,i.defemin.capit. 14. AYii,ftmen mh\\ aliud

eiTe dicunt > quam fanguinem a venis, quse ipfum con-

tinent, exquifice confettum, 2. de fem. cap. 1. quod &gmhaUsvires vocat, 1. prognoft. 4*•

SemkoHoshumorts appello , quia ventriculi calore

alterationem perpeifi > nec tameu perfefteab eo fupe-

rati tuerunt, 4• fimpl. cap. if.

Seminarii meatus , vide Paraflata> & Glandulofi tfltr

fientes.

Sernifyderatus bomo9 vide Syderatio»

Semitertiana, quae hemitritans dicitur,eft febris,quae

ex quotidiana* continua,& tertianaintermitcentefit,

%. de differ. febr. cap. 7. ubi fequentem in modum de

hacfebriloquitur: frequenterfebris fecundum fuam

ipfius naturam , ex intermittentiura genere eft, ut ter-

tianaj complexus autemquotidiana?febris, nullum

integritatis tempus jpriori circuicuirelinquir,dum fe-

cunda acceifio , antequam prior abfolvatur , invaderc

amicipet ; hanc ego febrem, compendiofse, claraeque

4o&rinae gratia, uno volens appellarc vocabulo>impo-

fui ei nomen Semitertian,*, Iibr. de morb. tempcap.8.

Sane nonnulli a]imuSemher$ianam ica nominatam fuif-

fe, veluti femicirculum> ipfam tertiani circuitus dimi-

jdio minorera efle afTerences. Alii dicunt>Semi$trtianam

appeU

D C U . 445appellatam fuifle ided, quod dimidio tempore tertia-

mm fuperet : uc fi tertiana acceflio ex duodecim bo-ris comporiatur , femitertiana duodecim ipfas horas

tercianaeinfefecomprehendat, eisquedimidium duo-decim honrum addatjuni verfaeque fimul evadant duo-deviginti, libr. de Typis, 4.

Senetla ferpentum eft, craflfiftimus quidam lentor, &veluc membrana , ex diucurna latitandi mora , hyemistcmpore , fub cavernis tei rae contra&a , temporis lon-

gitudinepotiils.quam fenefcentis aecacis viciofa&a,de

Theriac. ad Pifon.cap. J3.

Senes , iuiecrepitis nonnulli Hippocratis fe&acores

diftinguunt , nomen feniomm ulcimse setati cribueuces,

fenes auteminprioriastateihtuentes qu» mediaeftinter juvenes & feniores. Aliquando fenes vocat eo$

Hippocraces, qui exciemam agtint astatem, i. aph. 3«.

cftquc id, quod proprie omnes homines fcneBuum ap-

pellanc, non aliud, quam ficcum, & frigidum corporis

temperamentum, annorum multicudims racione com-paracum , f. dc tuend. fanie. cap. 9.

Senfifici nervi, vide Nervi fenfifici.

Senfus indigentice , eft fenfus taotus exquifitiifimus,

foli ventriculo , & maxime ori ejus fuperno , per con^jugationis fexcse nervos molles ,conce(Tus,adcibura

fumendum animal ipfum excitans , & ftimulans , 4. deufu part. cap. 7.qui/4wfjniHicupatur,lib.^.cap.8.

Senfus vitiofus efiomnis, qui perperamobitur, &oblaefus eft, quando fcilicet proprium fenfibiienort

atit omnind fenticur , vel cum vitio fentitur , vel dimi-nute,vd depravate, & fub fpecie peregrina percipiturj

uc in audicu furdicas , auditus gravitas , obauditio : in

vifu caecicas, visus obfcuritas , & depravationes qua?«*

dam, lib de fympt. diff. cap. 3.

Sepedonodes , id eft 1 putredimfof , Gra?ci vocanteos,qui ad putredinem funt proni, & difpoiiti , 8. mechod,cap. 7• S^JW^s , pHtrsdim vhiatus i

2*)m}a»rputnd&

eft,

444 L I C*fi» & trnmtins humorum colle&ioiws & putrilagin$$

quacunque m parte corporis redundent. Sive eium adinteftina deicendanc , & illic putrefcanc auc corrum-pancur , pucrida inteftinorum ulcera gignunt , vel dy-

fenterias j quale* mrmMnxi exponit Philocheus ; Cel-

fus j cap. i. lib. i. Cancros vertit ; Galenus.humorumin vcnis putredines intelligit, unde oriuntur febres pu-

tridse. Qiiod fi fuiiginofa & ferofa excremenca putref-

cantinhabitucorporisj cutis affectiones pucresfub-

oriutmir» ut Alopecia.Ophiafisphthiriafisj furfures,

cutis pucrilagiaofa,& maligna ulcera, & carnium cor-

ruptiones.

Septa>qux & Septicamedicamentadicunturfunt om-nia > qiiae tum cliqtiare, tum coliiquare, ac potiffimum

carnem tenellam confumere fere abfque dolore pof-

funt , hujufmodi func Arfenicum , Auiipigmentum,Sandaraca, Chryfocolla, Aconitum: Vocanturau-

tem Siptica , Ceuputrefacientia eum putredine ; fympto-

rnatis autem fimilitudo , ut fic appelleraus , efficit , in-

ter hsec autem numerantur & Catbcertika^ hoceft.D*-

traBoria ;quse extimam modo fuperficiem, quam ce-

tigcrincdetiahunc, & conficiunc, non tamen altum

fubirecorporis & fevirevalent j ut, Alumen, Galla,

Omphaeium, ALs combuftum lotum, 5. fimpl. 1 5.

Septumtranfverfum, vide Diaphragma.

Sprapiuvhvoc&t A&uariuspotionem eam,quam ho-

die fyrupum voce magis barbara nominant ; fic vero

vocancquando medicamencofifucci & Jiquores,cum

melie , vei faccharo , donec concreverint , coquuntur.

Dividunt Seplafiarii [yrupum inbrevem& longum^brevtm , quod parum aquei humoris in fe habet, appel-

lant, altoque nomine communemvocantylortgum, quddhumoiis aquei multum obtineat,nominantq;alia voce

decoftum i quin & dividuntin communes & magiftrales.

Strofum rtcrememum, vide Qc&fflM, ,

. Serfigo>\idsHerpes.

Sifa-

D I C U . 44$Sefamoeidea ojf^a fefami leguminis minuti fpecie fic

di&a , quae mulcis manuum, & pedum articulis, natu*

ra ex abundanti, velur au&arium ciieumponicfccuri-

tatis gratia, . de ufu pai t. cap. 1 2.

Stffilis vmuca, side Formica, & Myrmeci*.

Sextans , pendct uncias duas, 4. de compof. medic.

pergen. 14• Sextariuspendec heininas duas , quarca*

rios quatuor, acecabula o&o.Sicca, & validafriBioeR, quse corpori foris adhibe-

tur,adcurandam quodaromodolailitudinem nulio hu-

mido> 3qua videlicet , vel oleo , foris coipori cii cuni-

fufo, x. fimpl cap. 15.

Siccus hydrops, vide Hydrops.

Shf, vide Collyria.

Sielifimus 1-^ , eft falivsfc copiofiifimx inosaffluxu* , five ab humidiori capice in giandulas, ad ra-

dicem linguse fitas ; five a ventriculo , muita pituidl

redundante , quse exeo fecundum gulam in os prore-

pic, & refluic mukoties, etian» abfque vomitu , s.decompof. med. loc. cap. 4•

Sigmoeides apopbyfis , dicituf proceffus ueus Omo^plata? , qudd inftar antiqua? Grseeorum lirerae G * ca-

vus fit , qui & Ancyrotidts , & Carocoeidts , appeilacur*

JDicitur & hoc nomine finus feucavitasfemichcuiaris

incubico, interduas cubitiapophyfescorrspreheufa,

in quam brachiiextremum > trocheae fimile inferitun

Refert quoque figuram G » unde «17^$« t vel myt>&~7B«Ji}?appella!ur.

Sigmoeides mtrnbrana y feu carttlagints , funt tres tuni*

cae, quaeinvena? cordis arcerioia? oriticio vifuntur,

quse puimonem alic , intus foras fpe&antes ,quas a fi*

guraGraecseliterseS, (quiaccurauustra&arun: Ana-tomas) Sigmoeides appellarunt , 6. de ufu part. 14. Sig-

moeidts quoque dicumur , carcilaginum .fpera? arceriae

extrema? partes , qua? Sigma licerie figuram referunti

4. loc. aff. tf . vide Cricotidts»

44$ L I CSigna aliqua mala funt , tbm ut figna , tum ut eau-

fse: uc figna quidem , quoties ex difficiiioribusfiuru

affe&ionibus ^ ut caufa? verd > quoties ipfa rui fus alias

committunc & concitant pravasaffe&iones,peffiaia-

cjue inducuntfympcomaca, prognoft. 49.

Signa ]itdicatoria % vide Dicntorius dies.

Significatio febris, vide Injultus acceffwras.

Stma hapatis pars^ concava ipfius pars,qua ex par*

te prodit venaporta j Unde per Mefarxi vems ali-

mencum a ventriculo, primisque intefiinis jecur atcra-

hit ; cujus oppofita pars ,convexa & gibba nuncupa-tur,4. deufupart.capit. 13.

Similare mtmhum (quod & fimplex , homogeneum<& priaia corporis pariicuia.quse cx primis conftac ele-

mentis , & ex qua parces organicas conflarse funt) eft>

cujus quamcumque parccm fenfibilem iumpfem , ei it

iila toti fimilis in nomine , & detinicione 5 ficuc os &caro , de anac. viv. cujufmodi funt arteria?, vense, ner-

vi, oflfa, cartilago, ligamentum, membrsna, caro, libr.

de morb. differ. cap. 3. vide Infirummta.

Simplex morbus, vel Compofitus.

Simplkem febrem vocat Hippocraces qua? mitis efti

& cum fignis tucis cumprimis fic dicitur Fcbrisepht-

mcra, i.crif. 16.

Sinapifmus , eft medicamentum vehementer eali-

dum, ex finapi compoiicum»capici conveniens, 3. l./c.

afF. 4. Simpliciflimus quidem illeeft,qui folofirsapi

conftat,trito & appofito: quo camen non contenci Ve-tercs finapifmum ica prsepararum t fici pingues tepid^

aqua pridie macerabancur, poftridic manibus diligen-

ter exprcflsecontundebantur i deinde-finapim quamacerrimam , qualis eft Syrhcz vel iEgyptia , privatim

terebant,adje&o interim ficuum cremore,quo facihiis

teri poiTet, nec tamen aqtiofum evaderec .poftremd in

offas fimul haec cogebant. Si finapifmum vehemen-

tiorero facere fiulTetin animo , binas iinapis portiones

s4

D I C . 447ad unam ficuumaddebant: fin invalidiorem, contr^,

fi moderatum,aequas utriusque partes commifcebanc*•

In mollioribusautemcorporibus fcnfuque ptieditiss

cxquifito, & in quibus circa fuperficiem aflfeftio eft»

panem pro caricis mifcebanc, aucipfum finapuceto

macerabant , antequam detereretur , quo magis doma-retur ejus acrimonia, quod aceto vis finapis frangatur•

Ica paratus finapifmus vel illinebatur, veilinteoex-

ccpcus admovcbacur , & quantum opus cft finebatur :

Temporis autem fpatium certo definire non licebat j

Quare frequenter levandum erat cacaplafma, & tonii-

derjndum,an fubjetta pars ruborem contr<ixiifet>pr3e-

fertim fi fenfu hebetiore prsedica efler. Quod utcele-

rius fieret, partem ipfam fpongiis aqu^calente mad^n•tibus fovebanc , incumbenteadhuccataplaffnatcnec

foluco : deinde, ubifatis caiere,ruberc,& cumerc vide-

batur , finapifmum eximebant , pdft >in balneum du-cebant,deindcrofaceopartem iilinebant, auc hapfola-

naeroiaceo& aquaimbuco, velmalvilcofta tric^que

cum pane integebant , donec nihil ex finapifmomali

fupereflet. Efficaciifinuim eft remedinm longb&de-ploratis ferc valetudinibus , cum jam inveteiati mor-bi csetcris prsefidiis non ccflerunt. Pollecenim pluri-

mumadverfus vetuftos capitis dolores , hemicranios,

ltthargicos, conmiales,infani3m,vcrtigines fivecapi-

ti.five cruribus admoveatur, Valet & ad orthopnoeas>

atfhmata , longas tuiTcs choraci impoficus. Diuttirnis

ftomachi & inteftinorum afFeetionibus, inappetentiae,

ifchiadi , arthritidi> paralyfi, perfsiftionibus , qua' ca-lori non ceduncmedetur. $ed modum adhibereopor-tet , defiftendumque a medicamenro curn -locus jammultumincumuic,& inflamin3tion£ctngitur,carotui>

gens fuccrefcit , & cicatricofajivet , & poft baloeumpuflulis lenitcr exafperatur : neque e(l committeo*dum, ut partem fcnfus defict at ardore nimio vi&am 8tehu obftupe&Kem. Noneft aurc«nd rstt^dii genus

adhi-

448 LEXICONadhibendum acutis morbis,inexulceratione pulmonls

auc aitaius internae partis vel excerna?,quod ulcera -napis acrimonia irricentur, ut nec pamailis cartilagi-

nofis & carne viduis , quoniam finapifmo facile uran-

tur & nigreicanc.

Sinctpuhdi dmcxlor capitis parsjfupra frontem fita,

capiliis inte&ajibr.lncrod.cap.io. vide Bregma.

Singultuofa ftbris eft , in qua a?gt i fingulciendo ro-

dentem, acerrimumque humorem vomunt , a quo ca-

"nienfymptomace tebrientes funt liberati \ veriim fe-

bris hujuimodi, nequzqinm fwgultuofa dici debecnifi

fingultus per totutn morbum, fimul cum febre,aegrum

excruciaveric, 4• acuc. 69.

Singultus, , eft veiuti convulfiva qua?dam oris

ventricuii aflfectio.quoties illud ex humorum copia

gravacur, vel mordetur, vel propcer frigidicatem con-

triftatur , com. 1. in 1. prorrhec. 13. Accedie etiam ex

immoderatainanicione ,4. acut. 6?. Nonautem Sin-

guhus eit vera convulfio, ucpote quas in folis mufculis

accidit ; ventricuius aucem nec mulculus eft, nec t jus

os, 3. decaiif. fympc. cap, z.

Sini4s>qui & Vomica, eft folutio continuitatis incar-

nosa parte : fit cum fanguinis quadam in mediam re-*

gionem > partium inanern & porofam affluxione , id

quod abfceflui , & finui commune eft\pars affetta, in

exceriore fummitate ecclufa, os nullum habet, & abs*

ceiiiiTe ipfa dicitur a fubjeotis parcibus , cum ejufmodi

in ipfam quaedam fit fluxio : affe&io verd abfceffus pro*

prie,five<i/>ojfti»iii vocatur;at ubi aliquaex parteaper-

ta eft» ut, qui continecur, humor inde excernatur, non

amplius abfajfus , fed fims jam appeilatur , 1• de his

quasinmedic. 17.

Sinusrtftus appelhtur, cujus osininfenoreparte»

fundum iji fupenore eft j olliquus, cum in latus decli-

nat. Fiunt contrarioetiam modo finus > quibus deotv

fura fundum, furfura verd os Yergat jquibus neuci-

quam

' £ D I C . 449quam fundum> qud facilior fanici exicus pateat, aperi:

nius, x.dehisquceinmedi(M8.

Sinus vulv<e, vide Cornua,

Siraon, vide Jpothermm.

Siriafis , eft inflammario Cerebri, & membranarumejus, quim confequunturfincipitis, & oculorum cavi-

us.febiis ardens, pailor , totiuscorporisficcicas, &inappetentia. Morbushic infamium propriuseiTedi-

citur, cui nomen inditum eft a iincipnis cavicate :

enim Gr#ci appellant foveam : in qua* femina recon-

dunc & aftervanr. Sct ibitur & rf&xmi.

Shts, Grasce '•«, potionis defideiium eft, id efi,

appetitus frigidi, & humidi.

Solida* corporh partts , vocant Medici oift, nervos»

cartilagines , ligamentaj tunic3s,n)iifculo$, membra-nas, arterias, lib. Denocatio dogmatum Hippoc. quas

etiam particulas , Elementares , Similares, & Simplica

appellant, i. de natur. f.ic. cap. 7.

Solmio morhi , fimpliciter elt illa, iti qua vel virrute,

vel morboj fenfiro emorknte & devi&o>vei morbus,veltinitur, 3. crif. 1.

SoluiMiGft, & dicitur Paralytkus, qui laxatos habet

srticulos, f. de compof. medic. per gen. cap. z.

Sopiemia, vide Anodyna*

Sopor> alias, Coroa, propenfio, delatiove in fomnumeft, ciim vigilare a^gri nequeunt, non habentes apertos

oculos, Cea conniventes, altofomno,vel tenui, quin &Yigiliis detinentur ; idqueacciditj vel hume&atAplusnimis ea parre cerebn,quse fensiis fons eftj ut in cbriis,

vel eiufdem intenfiflimuni ob folum frigus ; aliquando

ob utrumque , quin & propter virium imbecillitacein

aded jam emorientium , uc apertas palpebras morirbundifervarenequsant.com. 1.1113. demorb. vuig-7,

vide Caros, 81 Coma.Saporari* aruri<e> vulgd Carottdes dicuntur,funt duss

. illse , quse ab arteria magoa furfura afcendente , poft.

Ff quara

45o LEXICONquam ex thoracc exifins » ac claviculas transgreiTa , in

medium jugulum pervenit > generancur , i. de placic.

cap. 7. vide Curotides.

Sordes, craifius nutritionis cxcrementum eft ; in ipsS

cnim primse carnis gcneratione duplex excrementumprovenit, quodomnem qualicatis alimenci rautatio-

nem fuperat } alterum , crafliits ; alcerum , ttnuius

:

quod cemrius eft>ipfa eft inftnfuis perfpiratio>qu3e etiam

fubinde fit vifibilis, quoties vehnaturalis calorlan-

guet, vel nucrimento uticur, quam juftum fit, amplio-

re , vel mocus quifpiam vehemencior animalicontin-

gic j alterum, cra(lUis> func ipfae/br^M, quse in fummocorporenoftrocolliguntur: quinetiam in ulceribus,

tenue excrementum , Sanies j Graece, lchor> apellatur

;

quod craflum eft, Sordes, ex ptiori excremenco, ulcus,

humidum redditur ; ex craflb , fordidum ,3. mcthod.

cap. 5.vidcIcW.Sorki eauda, iive Soricitwf, vide Myurus.

Sparganvfiseii, dum oblaOtis redundantiam.ma-

millse tumefadtae fic diftenduncur, ut copiam hanc vix

ferre queanc , lib. z. ad Glauc. cap. 2.

Spafma, vide Bjpegma.

SpafmtiSy id eft, Convulfto , mufculi eft ad fuum prin*

cipium contra&io, vide Convulfio. Inde Spafmofus af-

fthtu » id eft, Convuifivus, qui in fuo principio, auc non

mul:o poft.quam fieri coeperit,convulfionem accerfit,

com. 3. in 1. prorrhet. Sic convulfivum ajfe8um appe!-

lant>qui ante mortem neceflTarid convulfionis aliquod

pericultim inducit , i.depraefag.ex pulf. Spafmofut

autem pulfu$> five convulfivus , eft pulfus insequalis in

una pulfatione, & diverfis arteiiae parcibus,& ejufmo-

di quidem, in quo utrinque ab extremis retrahi,tendi>

convelliquearteria videtur.in modum chordae tenfa?.

Spafmus oculU vide Mollities.

Spata, vulgo Spatula, lnftrumentum eft, quo Phar-

niacopol» confe&uras incacabo* feu morcario mo-•venr,

£ D I C U . 4 5 t

vent , t. de comp. medic. per gener. capite quarto.

Spathomela, vide Laminas.

Sperma, Spermatkce , Sptrmatkavena , tyfr-

Mtcf/ci />on , vide Semen , Glandulofi affiftemes, &-SplMcelare, Hippocr. in Iib. defraft. & artie. pro

corrumpere ufus eft j Sphacelns autem eft corrupcio fub-

Itantia? uniuscujusque partis , que fphacelari dicitur

:

partis carnofa? autem mreritum , ex magnicudinein-

ftammacionis > proprie Medici Gangranam nominant,

7. aphor. 50* $pbacdon-> in fpecieetiam vocantoffis ca-

rkm, 14. meth. 17. Spbaalos vocem, funtquidicuntj

tiehementem dolortm declararej alii tantum inflamma-

rionis exceflum , qui partem ad corruptionis pericu*

lum deduat, 1. Ioc.affeft. 7.

Spbacdodts hemicrania , id eft , alterius capitis parcis

convulforius doior, 1. loc. afF. cap. 7.

Spbacelosj vide Spbtcdare, & Sydtratio,

SpJromatai vide Nrtfij.

Spbage, vide Antkardion*

Spbagitides, id eft, Vtn<s')uguUnsi j. meth. cap. 4*

Spbmoisos , (quod & Polymorphum appellatur , libr*

Introd. cap. 12. ) eft, quod ad cunei fimilicudinem, exutroque larere Calvarise ad palaturn tendic , fuperio*

rem maxillam conltkuens,cujus ofllsapophyfes utrim-

queconcavse, abalarum fimilitudine Pterygodes nun-cupantur, lib. de offib. cap. 1.

SphinBtr, quafi conftri&or , feu conftri&orius , eft

nwfculus conftringens oriikium refti inteftini,& vefi-.

cse urinarise, tf.de anat.adm.4. vide B^Bum intefiinums

Spicilla, vide Laminas*

Spina, eft omniutn vertebrarum , quas fpondytos vo-canc, bafis, compages j & ftrufhira ; fumitur & fpina

aliquando pro meduUafpinali^.loc.afc 10. videDor-/hw, Myelos, & Medulla fpinalis.

Spiratiomrn natnraUm appellat HippoSr. ipirationis

F t 3. fad*f

45* LEXICONfacilitatem, quse neque thoracem, neque cor, aut pul-

irtonem , nequepraecordi3 p.n.aflfe&a,autdoloreali-

quo inftftata, quin etiam ncque parces quafdam iis ad-

jun&as, ventriculum , lienem>jecur,a?grotarefignifi-

cac,i.prognoft. 15.

Spirituofos appellat Hippocrates eos duntaxat, qut

copiofum aerem infpiranc > & aere muko indigent>

4. 3cut. 115.

Spirituojtts, vide SanguinM.

Spiritusiwivft*, prascipuum eft nstursefirr.ul &ani~

ma? inftrumentum , quo cmnesfunftiones muniaqueexequicur fuhftanria serea » calida, leviffima, teauiffi-

roa,.omnes in corpore motus nacurales ciens^ eft enini

certiafubftancia corporis nofiri conftitiuiva, concra di-

ftinfta aliis duabiis lblidis,& huraoribus, ejufdem pla-

ne cum caiore nacivo originis, & cemperiei, cujus ca-

loris eft peipetuus comes ; nam cum ad vicaemunia

oporceret caltdum innatum per omnia diflfundi , is ve-

ro fingulis ibiidis parribus, infiais & tixus, & immo-bilis fit •, ei natura fpiricum fccium afcivit, qui ipfum»

fuoceieri mocu, quoneceiTeerat, deduceret. Eftque

tanra fpiritui cum calore narivo fubftantia? communio,& operis focieras, uc par ik ejufdem effentia, natura,&

proprietas^ ut non iminerito Hippocratesjp/Wfw vo-

cark, irapetuna facrentra , a fui motus celeritate. Ali-

qiundo Hippocr. abfolute ipfam rerpirationcm, vocae

fpmtum, com. 4. in 6. de morb. vug. 4. unde & dtn•

jtm , & rarum ipmtum^ id eft , refpirationem tardam, &raram vocirabat, 1. de difficult. reip. cap.i. Incerdun»

abepdenij aerinfpiracuatrraftus.qui refpiratiouis, vo-

cisquc materia ett , fptrhus appeUatur , 1. acut. & in

prognoft. Aliquando flatmipfe , quo n^rvofa & mufc

culofa corpora diftenduncur, ff>irttw appellatur.

Spiritw animd» , eit pi imum ammse inrtrumentum,

in cerebri vencriculiscontenms, adfenfificam & mo-tskem viai in iiniverfascQrpQrispariestiansnikien-

daro>

D I C . 45dam>procreatus , i.loc. aff. . Spiritus equidem, quiinatceriisconcincturj vhal», & crt, & dicicur •, quiiia

cerebro , animalrs , non quod de fubitantia aniinae fic,

fed qudd primum ejus illic habinntis fic inftrumen-

tum, quaiiscunque fubftancia ejufdem iiierit, quiexviuli perfe&iiis conco&o , & 111 cerebn anfraoiibus

elaboraco, cofificitur; quianimalis fpiritus , nequa-

quam animae domicilium , fed primum cantiim ejus

inftrumeiuum eilj c© qudd, cuin ex vulneracionefue-

ric evacuatus, illicd auimal quati morcuum collabicur;

cumicerum colligiiur, revivircic , 7. deplac.capic. 3.

Spirim animdiSt exhalatio quaedam efilanguinis be-mgni, tf.de ufupart, 17.

Spiritus afper, a quibufdam appellatur is fpiritus.qui

cum & ftertore ducitur , five ob anguftum loci,

quoilleredditur.fiveab humoris copia, 3.deartic.

Spirittn denfiu , eft brevis fpiratio, five motus refpi-

ratoriorum organoium, per breve tenipus fa&us, 3. dediff. refpir. cap. 10. vide Infpiratio denfa.

Spiritus detentio, eil refpirationis ad plurimum tem-pus voluntaria cohibitio, per quam & fingukus, &ofcitationes fanantur , 3* de diff. refpir. capit. 10.

Spiritw flatuofus , qui & Flattti appeliauir,cr3flu$,

acvaporofusflatuselt, fecutidum fubftantiam aerius,

acquerenuis j Cogitaverd ejus naturam cxcircum-ftante nos aere, in m.moriam revocans , qualis in Au-ftrinis confticutionibus, & qualis in Aquilonjribus

fiat > ei enim, qui in Auftralibus, afllmuatur flatuofus

;

alteri verd , qui in Aquilonaribus , is, qui in nobis focundam naturam eft» fpiricus comparatur, 2. Giauc.tf.

?ide BUtta,

Spiritm inter exeundum offendens, vidc Exfpiratw.

Sjjiriiw naturalis, vide Spirhus vitalti.

Spiritas fublimjf eftj qu\ fublimioribus thoracis par-tibus infptratur , 4. loc. aff. 7.

Spirhus vitaln , a Gordis facultate aaturali genicus,

Ff3 in

454 LEXICOin arteriis continetur , nutriturque refpiratione, attra-

fto aere & fanguine ; qudd fi nacuralis quoque fpiri-

tus eft , ucique is quoquein jecinore,& venis contine-

bitur, ii. meth. 5.

Spirhuum interctptio, vide Interceptiones fpirituum,

Spiffum corpust vide Rjtrwn.

SpUn , five Lien , corpus eft rarum admodum , ac

laxum inftar fpongiae cujufdam , ut fuccos craflfos , &melancholicos facile accrahat, & excipiat, hepar ab il-

lisexpurget , eofdemque coniiciat -

y undeipfum Pa~

renchyma, id eft , affufionem, nominanc , 4. de ufu part.

cap.if. cujus fima partes , feu conftiv* jecur , & vcn*

triculum fpe&ant , gibbce his opponuntur , capit. 16,

Ejufdem lieniscorpustancoeft rarius hepace , quan-

to eft craffius pulmone> cap. 15. Quia autem nigro ian-

guine compofitus eft , idcirco non modo nigricat 1 &prominentibus quibufdam tuberibus inaequalis eft,fed

eciam familiaritatefusefubihntiae , quicquid atri hiu

morisac faecis eft in fanguine, ad feattrahit j hoc enira

illi a natura proprie tributumeft. Trahicautem per

eumvenasportas ramum, quifuperior & minor eft.

Ac ejus quidem faecis parce fibi cognata magis & fa-

miliaii, perarteriarum prsecipuecalorem & motumelaborata nutrirur : reliqutim autem excernic nunc in

portam & inceftinapereundemportae ramum, nunc

in ventriculi latus finiftrum , pcrinfignem venamexfummo auc propinquo in lienis fimaramoprodeun-

tem : nunc in fedem per haemorrhoidas , nunc m renes

per arcerias abaorta fupra renes natas. ld quoniam de-

buit efie feculenti ianguinis receptaculum, praevidens

natura ne facile obftrueretur, duoprasfercim ilii reme-

dia comparavit, fubftantiseraritatem , & arteriarum

copiam. Eii enim valde laxus & fpongiofus, habetque

cum plures , tum grandiores arcerias , quam magnitu^

dinifuseconveniac, abaortaqua per lumbos fertur,

modeunces, Sicus eft ifl hypochondrio finiflro , qul

ven»

D I C . 455ventriculoincumbitcavus, qua* verd feptum contin-

git, levicergibbus. Tunicam habetapericonseo, ner-

vulum autem a ramo fexeae conjugacionis,qui fmiftia-

rum coftarum radicibus inferitur : Neque enim expe•diebat majores eum nervos habere.

Splendentem urinam vocavit Galenus , quae & flava

eft, & peculiari, ac propria miftione coniht, ica ut ge-mini coloris efle videatur , & rufi , & rubei -, fplendo-

rem enim a rufo , nitorem au:em a rubeo accipic, lib.

de urin. cap. 4.

Splenia, vide PUgula,Splmica vena> eft ramus finifter fuperior & minor

venae portae,qui cotus per lienem fpargicur ; nam cumvena porta in duos prsecipuos ramos mefentericum \Ldelicet & fplenicumdiftinftafic, hic inlienem abit,

iUt in mefenterium difFunditur.

Splenici, dicuntur ii proprie , qui induratam fplenis

fcirrhofamque fubftantiam habent : non quibus in-

flammatum vifcuseft , 5>.decompof. med.Ioc.cap.i.

quamvis ita dici polfinc omnes qui ex liene laborant.

Evadunt autem lienofi, a copil melaricholici humorislieni infar&i, quam defluxiones

3& fcedus corporis co-lor fubfequitur: Undefit, ut humoremelancholicofub morbi finem crifiroque peralvum erumpente, dy-fenteria prompte excirecur : quae fi diutius perfeveret»

omnino lethalis eft ; fin brevi Hniatur, magna ex parte

falutariseft, uceftapudHipp. aph. 43•&48. Iib.5.

Spondylust Sphondylus, Spondylon , & Vembra , idemfignificantj funtaucem vigintiquatuoroiTj , quibusRtiachis» id eft, Spina, conftituitur ; tot enim func in

homine fecundum naturam fe habente : aliquando ve-

rd plura, aliquando pauciora vifa funt, omnia cava &forata,fpinam habenc, & apophyfes obliquas,& trans-

veifas. defcendentes, & afcendences. vide Dorfum.

Spongoeidea ojfa , vide Ojja Ithmogidea , & Cavernofa

F f 4 Spotl*

45^ L I CSpontanea ' vocantur ulcera, quae ex mordente htimo-

reoriuncur, qui fifticur in cxicu,ac tardat, excremam».que cisticulam folam, propcereaqudd abearemora-tur,cum erodir, lum exedit • quam necipfam.fiean-

dem quoque fudoiis vicc cianfireculcerarec, 14. me~thod.cap.17.

Spontaneum , apud Medicos dicitur , non quod fine

causa fic, fed quod noiira causa non fic : icem quod iic

abfque opera Medici, folius nacurse vi, 6. aphor.14.

Sponteevacuariexcorpore dicimus, qu£ecunquefine

aliqua" Medicioperaexcernutuur j ea fciSicet,qu3e no-

ftium regitccrpus, potemi& ipfum expurgantcj aue

quse ex lrricamento aliquo, aut quia a vafis non conci-

nencur, rejiciuntur, 4. aphor. %.

Sporades mnrbi, five Sporadici funt , qui fparfim pri^

vatimque prehenduiu, aegrosdifcrepanterfatigante$>

nequefecundum communem modum conihmes, 1.3.

cut. 9. vide Communu, & Endtmm.Sporadis venjfunt propagines quaedam venae maxi-

mae cavae, ti unci,in totum crus ab inceriore ipfius paiv

teperinguinaprocurrencis,inordinaca?,adcutein per-

meantes, modicis intervallis difperfae, 3 ?de anat. adra.

cap. ix.

Spuria cofl<e, vide 11ltgitim<e.

Sputamin, eft Sputum, cui aliquid alieni humoris eft

admiiium : ut bilis, fanguinis> fanici, 1. de crif.5. Spu-

tum aucem, quod fecundum nacuram fe habec,eft, cui

flavum aliquid admiftum eft, ibidem.

Sputum appellatur, non quod fanguineum > bilio-

fum, atquefpumofurn eft ; taleenim proprie fputamen

nominamus , fed quod neque fanguini, neque bili pal-

lid«,vel nigrae commiftum , fpuendo reje£tum fuerit,

%. decrif.

Spyratuf, vocant Gaprarum deje&iones; funt autem

h?e(iccGe, atque id quodcxcernirur propriacircum-

fcriptione ro^ndgni, circuindu&umque exillic. Gum

D I C U . 457igitut quis hoc pafto, ficca, & circumdu&a dejecerit

excrementa, Spyraiode-, id eft , infpyrasvoluta, appel-

lantur,fiuntquetalia & quodplufculo cemporc reti-

nentur, & propter copiam ignca? caliditatis, comm.i.in i. proirhet. 6. quae & Scybala excnmenta vocatnur ;

vide Scybala excnmmta. n-gfi^.%1 dicuntur Galen. ca-

prarum ikrcora , & pikilse itercoris caprmi , qtias admuliebres morbos, & uteri fuflkum ufurpat Hippocr.axrv^ahii w\i«f funt apud Hippocratem alvi ficcae

& durae,& quaecaprinis ftercoribusfimuia reddunt.

Sqnamofrf agglutinationeS) qua? & Mmdofecommijfu-r<e, & TtmporaUs dicuncur. vide Ltpidoeides.

Stahica medicamentaiqu§ carnes vuineribus aequant.

Jibe de Dynam. in prccemio.

Staphyle^ii csrnofa qusedam particula, qua* 'm fum-mooreappaict pendnla, fiquis> aperco piuiimumoretoto, linguam deprimat ; hxc ipficarunculaduobusnominibusappeilatur^ veteribus Grascis, Gargareottt

& Ciofti hoc eft, Gurgulio> Sc Columna ; Ca?:erum , po-

fteriores Medicifeioomnes nonita,fcd Cionidm, id

eft j Calumdum , vocmt ; nam qui Staphylm , id eft,

U^<2Wi & Acinum, ipfam appellanc.eorura non rnemi-

nifle prasftac Propri& enim nonparticulam ili3m,fed

unam aliquam ejus afte&ionem , Staphylm five Uudwinominamus ; raroautem ha?cafFc:&iocircacolumd~

lam concingit , tametfi faepe inflammeiiir graviffime»

6. de comp. med. loc. cap. 3. & libr. de anat. viv. Eft

igitur Siaphyle, nonilliuspartisinflammitio, utqai-

damputanc, fed qusedam ii!iuspaifio,inqua cotaCo-Iumellal3xat2,extrema fui parte major eft, & uvida ^

fuperna vero tenuis,ut iimiheudinem fruftus uva?, un-

denomenaccepit, pra? fe ferat ; Latini, XJvam, &XJyulam nominanc j GaSenus ibidem.

St*pbyloma , eft oculi morbus, c&m in fumma cuni-

ca, quiddam acino fimiie evenit, t. meth. cap. . <*«tyihuji* differentia una ell ** ®©s^aw*«* , cum fcilicet

F f 5 erosa

458 L I Cerosa* ruptave tunicull cornel , altera ei fubditai qua?

j*l?H&is dicitur , excidic ad eum modum , ut acinumuvse repraefencec. Cum eniminfra iflum modum ex-

. cidir,.* ; cum modum huncfuperat, ^<»vocatur,ut docet Paulus, Iib.3. cap.iz. lnterdura ve-

ro aliter tit. , fine ruptione aut erofione cor-

ftea?>quando ipfa cornea intumefcic certa quadam par-

te,atqueattolIitur, & prominetin modum acini uvae.

Id quod plerumque contingit ex defluxione , bumori•bus intra corneam coacervacis } quos ea propter imbe-ciilitatem fuftinere non valens, laxacur, & quafi incur-

vatur» apparetque veluci acinus uvae exertus , qui Sta-

phyioma appellatur. Differunt inter fe hae duse fpecies

ftaphylomatis,quodumincegrafiatcorneatunica,tu-

morque ipfe candidior appareat; altera vero fiat eademrupta auc erosS, in qua quod prolabitur, ca?ruleum auc

nigrum cernitur. His addit & cerciam fpeciem Ae-tius, libr. 7. cap.34. fcribens aliquando tieri ex puftul^

quadam inter ftrias corneae tunicse fatis profunde ex-

citaca,quse tunicam attollacnon tamen rumpacGaufaj

hujus ftapbylomatis variae effe poflunc > fed quaecunque

€3 fueric>cercurn eft vifum omni flapbylomate aboleri.

Statum, ab Hippocratefolere non temperamentumtantum aeris praeter naturam,fed etiam omnem cujus-

querei formam appcllari, recorderaur> com. 3.111 3. in

morb. vulg. in prooemio.

Status morbi , eft vehementiflima totius morbi pars,

j.decrif. 8. vel flatusmorki aliudnoneft) quam mor•

bi» quantumadcafus,& fymptomataattinet, maxi-

mum»i. aphor. 7. vide Confifientia.

Steatocde, affedtio eft fcroti> fuccrefcente in eo quo•

piam fevo fimili corpore, lib. Introd.

Steatomay vide Atberomata,

Stegnofu, Stipath , cutis vitium , quoper occultos

.roeitus prohibetur transmicti , quod fuperfluum eft*

cxciementum fuliginofum , obfuu&is , five denfatis

nieati-

MEDICUM; 459meatibus , quam denfitatem *, id eft, contiiveMiam,

vocanc, 3. de fan. tuend. cap. 10.

Stegnotica medieamenta) hoc eR,ohfiruenti49 qua? fen-

fibiles excretiones cohibcnt ; corpus enim quod cJau-

dit,& continetjnfe, necquicquamquodfenfuqueacpercipi, ex Cefe emittit, Graec£ tiyw , CiveStegnoticum

nuncupatur, 5. fimpl. 14• vide Objlruemia.

Stelechicea, vena eft fuperficiaria , & caudicis morefita, undc omnes aliae vense , fanguineis ac pedeftribus

animalibus procedunc, 6. de anac. adm. cap.8. Eftquevena magna , adporcas jecoris fica , aliarum oraniumcaudex,ibid.cap. 10.

Sttpbaniaa , fwe Coronaria vena , fucura , & os, videCoronale os.

StephanoS)Corori4,8c Iris, funtlocusillecommu-nis , in quo univerfae oculi tunicae fimul committun-tur, 14. mechod. cap. 19,

Sttrnon , eft anterius thoracis os , five os pe&oris,

7. de anat. admod. cap, 1. Sedes enim omnibus coftis

duplex eft;prior , Sternon , id eft , peRoris os

; pofte-

rior, Vmtbra; quas totidem numero omnino funt*

qust & coftae habentur,duodecim inquam ; enimve-rd pectoris os , unum quidem os apparec > membranisautem decra&is, qudd & plura oiTa fint, & numero to-

tidem, quoc cum eocoftae dearticulancur,palam inno-

tefcit, 8. de anac. adm. cap. 1. Tenerum admodum eft

recens natis , uc ofllum pars plurima & epiphyfes om-nes , nil aliud quam cartilago. Deinde verd in medioincer coftarum articulationes paulatim iiccefcic :uti-

que tamen unumquodquc ejus os rotundiiTimum eft.

Quod rdiquum cft omne fingula haec offkula am#biens,cartilago adhuc eft, coftarum caitilagini tam fi-

mile, ut idem videri pofllt. Caecerhm parte fierniimi

cartilago triangula adnafcitur.quam |<^e«<^appellant•

Sternon manubrio, carcilago gladio fimilis videttir.

Surmtsati• » maximum reraediura capitis halitibus

replcti

46o L Crepletieft, qua unoimpulfu, tumapulmoncitiim^capite fpiticus eniictitur copiofiifimus, adexpurgandaea, quae la ancerioribus cerebri ventriculis , & in nari-

bus oflFendunc, x.de cauf. fympt. cap.4. Sttrnutatoria

vero mtdicamenta funt , quas naribus admota, vapo-

readcerebrumfublato, craflitudinem humoris aue-

nuant , & per rur-es teu palatum cerebrurn expuigant,

13. mechod.2.1.

Stigmata , inter cutis vitia numerantur, & dicuntur

non pun&a , fcd macuia? pun&ornrq magnitudineiul

& foi ma homims cutem & fuperficiem deforraantes»

ac variantes ; Vermiutam vulgo nominant.

Siomacbiparalyfisy fymptoma eft vircucis attraftricis

ftamachijcum alimencum aut omnino crahere non po-

teii aut quam trahit debiliflime, $.de iympt. cauf ci.

Stomacbicos eos appellanr, qui appetentiam perdide-

rtmr, & quibus poft acceptum cibum , ventris os gra-

vatur, acque opprifflitur , a?gros intolerabilis anxiecas

habet. Appelhnt fiomachicos etianwlIos,quibusnau-

fea contingic , & maxime fi ad vomitum impellantur»

& iifdem limul cibi corrumpancur, quandoque acidi,

qumdoque nidorofi fa&i , quandoquealiatn vitiatam

quaticacemadepti. Infuper eos fiowachkos appellants

quibus ru&us hujufmodi cura moleftia quadam,anxie-

tate, &rubverfionecondngunt, faepe ciininondura -

cibum acceperunc •* quin etiam, quibus per plurimum

empus cibi in ore ventris morantur ,gravantes, & vix

defcendentes, tales etiam ftomachicos appellanc. Alios

kcrr> appeticum caninum habentes, ut & plurima

cdant, & maxime gravati , pauld pdft revomanc , vo-

canc flomacbicos. Alios rurius , qui fortiter exiblvun-

tur» ubidiutiusinediampertulerint> & fi nonciciiis

cibum accipianc , in ore vencris morfus percipiunc,

quorum aliqui eciam naufeofi fiunt , nifi citius pocum

ac cibum acceptenc , flomacbicos etiam vocanc , s.de

compof. medic. loc cap. 2.1

5/0.

D I C U . 4«Stomachum, os vetnris appellant Medici fuperius fi-

ve finiftrum, qui etiam fiomachiea animi dtliquia appel-

lanc, & quofdam flomachieos efiedicunt s fic iti eolocooboito ab affe&u p. n. appellantes . veJur Htpatkos ab

Hepate, Colieos,k Colo , Nephrtticosy a Renibus , £/>/<-

nicos , a Spiene affe&o, z. de comp. med. loc. eapic.i-

&4.decauf.pulf. 2,3. licec Stomacbi nomins collum,

omni ventri pisepofitum, inftar ifthmi cujufdam angu-ftum.intelligacur, 4,deufupart.cap.i. quin& Oeio-phagus, Stomacbm dicitur • vide Oefopbagm. Elt igicui

Stomacbm > os ventrieuli , idefti meatus fuperior ven-

ttknli, perquem cibi in ipfum ventriculum intromit-

tuncur : aliud habet & vencriculus os infernum, quodGrseci 5»$», perquodchylusdefcendic, vockanc

;

duobus enitn nominibus , Veteres Os ventriculi nomi-nabanc Stomachum , & Cardiam, id eft 3 Cor, propccr

Gonfenfum, quem habetcum cordemaximum , S.de

compof. med. loc. Eftautem &uux& maximofenfupr2editus,& longe acutiore quam reliqua? ulJa? partes»

propter duorum nervorum magmtudinem,quia fexta

cerebri conjugationein ipfum inferuntur : per eos&alimenti penuriam & rofionem fentit , ventriculique

affeftus cerebro,&contra,vencriculo cerebii commu-nicantur. Ad ipfum proprie percinet appecentia,quam

uc bene habensfecundum naturam excicacfic nidleaf-

feclusinappetervtiam , & vitiofumappttitum indudt.

Situs eft fub cartilagine |<^«7, quamob idnatuia

videtur compavafle, uc ipfius eifec propugnaculum.Stomaticamtdicamenta func, qux modice ticcanf9

fic vocata , quod in aflidtio finc ufu \ cujufmodi funt,

quod ex Moiis conficitur, & quodex Rubi fru&u, &quodexfuccocorticis /uglandium viiidis,3cqueeciain

his magis,quodex mufio,& cupreffifphceruiis compo»nitur, ^.mech.io.^ ^^«^dicuncuipropriemedicament3, q«ae ad tivas, tonfillas, & omnes qua? in

Gic iiimuderepeiue ioflammatioras conveniuiu G.ile*

Geae

4rf* L I CGeneraliter veio dici poflunt qua?cunque gargarizatep

iliita,auc alio quovis modo admota , medentur oris af-

fe&ibus : Nam & citra inflammacionem ulcera admo-dum humida ftomaticis medicamentiscurantur.

Strabilifmus , qui & Strabifmus dicitur , eft mufculo-

rum oculi , non omnium , fed aliquoium refolutio, obquam caufam , vel furfum , vel dcorfum , vel m latera

nuunc oculi, libr. finit. vide Ittofis.

Strangulatio, eft internecio , ob refpirationis defe-

ftum fa&a j vel propter angufiiam , & coarctationem

alicujus fpiritualium » ld eft > refpirationi (ervientium

organorum • vcl propter virtutis thoracem moventis

imbecillicatem 3 vel propter vitalis principii vehemen^tem refrigerationem : Anguftia autem tit> vel repleta

ea regione , quas incer thoracem & pulmonem media

eft, vel pulmonis cavernis & fiftulis obftru&is , vcl in*

flammatione quadam totum vifcus habence, vel afpera

atteria, vel ejus arteria? capiee, quod GrKci Laryngem

& Broncbon nominanc, Latini Guttur ; vel illa gutturi

prsejacente capacitate , quam Graeci Pharynga , Lati-

ni , Faucts nominant , affc&ura quempiam reperiente,

4.aphor. 34•

Strangulatiouteri) & apnce<e j ideft, fpiritiis intcr-

ceptiones, qua? mulieribus quidem aifidue, & praefer-

tim viduisaccidunt ; fiunt innata caliditatca mulcitu-

dine macerise frigida? gravaca > ad fimilicudinem flam-

ma?, qua?praemuhishiimidislignisfufFocacur , 3.de

diffic refpir. cap. 10. & 6. Ioc. affeft. y Qpi aflfe&us

a Grsecis Ifiyt) ^ wyEg^x^ Wf , a quibufdam «*™*iys^«5j » dicicur : Latini autem, uttriflrangulatum t ute-

iinamfujfocationem>vd fpirationis ob uttrum privationem,

tum a p3rte affe&a , tum a fuperveniente fymptomate

appellant.

Strangulator, vide Lycoeides, & Lupus.^

Stranguria , eft veficae affe&us, quo urina non reti-

»etur> fed guccacim deftillat , libr. iinic, unde & «"«<«

J?tf-

D I C U ; 4*Jflitiicidium appellatur , s.deplacit. ^, Fit autem vcl

imbecilHtate veficse , vel urinae acrimonia , 5. de cauC

fympt. C3p. i. Cum neque inflammatto, neque calcu*

lus> nec afiud quicquam infeftat , fi urina acris ett > to-

tus habitus,aut reliqua figna bilem oftendunt, ex hac

vei (8^», vel >*&* contrahitur. vidc lfcburia*

& Cceliaca.

StriHoYi vide Anulm<> B^Hum^ & Spbin&er.

Strigmenta, funt particula?qu3edam inteftinorum,

quseiriexcretionibusbiliofisfimul dejiciuncur, lum-ma inteflinorum tunica humoris acrimonia derasi,

4. de art, 31. vide RJjypodta.

Struma> vide Cboeras, Parotides, & Serofula;

Strypbna>\'uie Halituofa.

Stultitia , eft rationis deperditio , cum teefione me-morias, & phamafise, 3. loc. aflf. f.

Stupefacientia, vide Anodyna.

Stupor* infignis eft refrigeracio > idcirco corporibus

ita difpofitis , &fensus & motus difficuicatemindu-

cic ;quemadmodum completa refrigeracio, & fenfum

& motum omnind tollit , & paralyfin inducic. Equt-

dem novj quofdam adedrefrigeratispedibus.utpri-

mis quidem diebus fenfus pcriret, feque^icibus deindS

diebus emortui pedes putrefcerent, z. loc. aff. i- Eft

infuper Stupor fymptoma , qualedencibus evenitpoft

efum malorum immaturorum, & aliorum acerborutn,

& acidorum,proprionomineappeilatura/^V«,3.dcaliment. faculc. cap. 16, Eft denique flupor, cuunner-vus aliquo obiiruente, vel adftnngente cogitur, adeds

utfpiritusanimalisad membrum rransmitti nequeat,

hinc membra fenfu & motu privantur, lib. de ren* afif•

dign. cap. 3.

Styloeides, vide Grapboeides, & Litboeides,

Stymmata,fyiffam€ma funt, quse oleis adduntur,antodoris gratia,3ut ut confe&a diurius ab injuriis immu-nia perraantant , 1. de corup, tned. per gen, 1. -^

4<*4 L C&* dicebantur Veteribus unguenta folidiora 8c cor-

pus habentia : Ea autem odorata erant ; cujufmodi

funt, Coftus, NardiiSj Amaracus, Amomum, Men-ths.. Difoebant *sw

v t «-^»» , quod liquidaef-

fenc ncc ut s»*e#*& folida.

Styptica medicamenta fur.tj quse ftringtint pmesrelaxatasjlior. de Dynain.in prccemio. »&9 vel

sv'po*> adftringens, iddicitur» quo4terreum elt 5 &compagis quideip fuae mo!e craflartim partinm , frigi-

dum autem qualicate. Eft autem adftringens duplex,

ficut & caUaciens. Ut enim hocpartim fimplex&fummumeft, veiutignis. pavtim per ex&perantfana.

caloris, uc Vinuni, Crocus, Piper : ica iliu<i vel fum-

mum eft,ut exempli cuisa, Alurnen, Melanteria, Gal-

h 3 & Rhus •. vel modicas cujufdam aftri&ionisparti•

cep5,veiucPyrum> Malum?Rofa. Ei\ autem adftrin-

gens genus comiiume aufteii & acerbi ; Ucrumqueenim eorum adftringit,hoc niagisaljud miniis, Omniaautern adftringentii contrabtini: ac denfant meatus,(ic-

cant , reprimunt : adhasc vinciuric & connnene par-

cium fibi invicem cohaerentium fubftantiam, & vehe-

mencer refrinerant. ld quod de puris adftringentibus

incelligi debec» quoniam plasraque ex diiilmilibus par-

ticulis compofica non adftringunc modo j fed & acria

funtautpinguia, anc dulcia, autam^ra, autfalfa, auE

acida. adjlritlioj per accidetis calorem excitac

& auget.condiicicqueadconco^ioiiem.

SubalaYti vena, vide AxWlarii.

SubcaYtilagin&a- vide Hvpocbondria.

Subcinhiura, vide Diaphragwa,

Subcmgentes membrance, vide Hypeqocutcs.

$ltbcUvium, vide Cttaclida.

Subdutthnes , foJitus eft Hippocrates appellareper

alvnm exeuntia , 7.apbor.^4- Dicitm zuicm Subdu-

/, dee&cantumexcretione, qujepaalvurn,deea»quse fit per univerfum corpus, z. aphor. il.

Sub~

D I C U . 4*5Suhfafdationes , & Su&ligamina , vide Epidefmust Sc

Vlagu\<e.

Subligarntmum , Enjirema, & Nubecula, apud Hip-pocratem funt id , quod in urina, neque in fumaiitate,

neque in fiindo vafis > fed in media fedefublime & ex-quifice mcdium exiftic, licetapud Galenum Nubecula

iicid, quod fupernacacin urina defuper, i. progn.itf.

Sublimu Jpiritw , eft excernus aer, qui ob fufFocatio-

nis periculum, toco thorace, in fufpinofis cynanchicis,

fuppuratis, peripneumonicis magna vi actrahitur; namnobis inculpate dcgentibus, foiisinferioribus-, qucsad lep.tum ciansverfum func , partibus infpira-

mus • lin ampliorem fpirationem requirimus , etiamparees infernis vicinas una movemus. Ubi plurim^indigemus refpiracione » tiim partesetiam ad operca

fcoptula agicamtis , totius thoracis valida opera uten-tes, comm. 2. in 3. de morb. vulg. 4.

Suhmijio, vide AbUtio.

Subflitutds medicinas appello , quae in alterius locurafubrogari queunr, libr. de fubftic. med.

Sukfultio, vide Palpitatio.

Subverfwfiomachi , aiiquando appetitus deperditio-

nem , aliquandonaufeorasaffe&iones abacceptocibofaitas, figuificat, 8. de comp. med. loc. 3.

Snbverfio volvulefaftomachi, appellatur fortis & con-tenciofus vomicus; nam quemadmodum involvulislubverfiones fiunt , cum magna contentioue & violen-

tia, adeo ut fleicus etiamevomant; fic etiamaliosvomitus violentiores concicatos quis appelJare Volvu-los poifec, 8. de comp. med. loc.cap. 5.

Subvnla.manus pars eft exterior; uc enim ftipina parsmanus.juxtapollicemaflurgens Tbenart & Vola dici-

tur j ita huic oppofita, Hypothenar, id eft, Subvola, no-minatur, libr. Intfod. cap. 10.

Succummedkaium vocamus etitn, qui primum de-fsecatur , exinde vero Solis aut ignis calore fic denfa-

G g tur,

"466 LEXICONtur , ut longiore tempore citra corrupticnem aflervari

queat : Arabes, R$b vocanr. Ex hoc genere ett, quodab iifdem Miva dicitui ; fic enim appeliantfuccumfru&uum, eo ufque deftecatum & decoctum > utfapas

aut mellis confiftenciam acquirat.

Succus , vide Humor.

Sudam'ma y (Graece >*) e genere funt puftularum

in fummS haerencium corpori*. parte, quse inftar ulce-

rum cutem exafperant; proveniunc autem > veluti &ipfum oftendit nomen . propter mulcos fudores , qui

biliofiores, vel onmittd mordaciores exiftunt;

mordentenim hi cutem , & pruriginofamefficiunc , &per modum ulceriim exafperant, 3. aphor.n•

Stfdor, Grorce <«* , eft humidum tertise concottio-

nis exciemenruni , per cutem in aquae fpeciem erum-pens , cujus materia eft humcr tenuis j & ferofus» ali-

mentopermiftus > quo id ftcill&s exiguas , & capillo-

rum modo tenues venas fubear, atque ab his in partes,

quse eo ali debent, feieinfinuet j e!t quin imo ejufdem

cum urina generis» fn eo cantum ab i-lla diflferens,quod

k<£c ad veficam , /VZdongiiisin corporis habitum defe*

racur : magisque propterea concofta fic » quod ad cu•

tem ufque pei veneric , permeatis omnibus quas inter-

funcpartibusmagnocaloreprceditis. Quoikplerum-que , uc fi copioiior urina fit, exiguaaiu peni nulla tit

ludoris materia : aut concra, fiea nequeatautinfenfili

perfpiratu vacuaii, aut per poros confertim erumpere,

refcrarur m venas, per quas in habitum corporis deteta

fuerat; & urina? vimacquecopiam majorem efficiat.

Hrgononprocedit a vifceribus materia fudoris , niii

fbrte id communi ea ratione fieri incelligatur , qua je-

curomnium humorum , qui per corpus ferunnir» offr*

cina efleprodicur. Cseterum, caufa fudoriseflkiens

calor eft , non i«le quidem acris , qui flccandi vim ha-

beat,fed humidus, qui perhabitumcorporis diffuiiis,

fudorum materiam caieiaciat,fiindac 3 auemiet,ciitem-

que

D I C U . 4*7quc fimul emolliat & relaxec ; Proinde pueris & ado-

lefcencibus » & aliis,inquibus multumefthujiifmodi

caloris , fudores perfacile rnoventur j ficcioribus au-

tem , five per setatem , five per morbum, ut he&icisj

& quibus jecur vel lien iniruic, nulli omnind fiunt , ut

nec iis quibus habitus cornoris refrigeratus eft, veluti

hydropicis. Hi namque propter hujus caioris imbecil*

litatem roaximam iiidare nuliomodo poflbntj etiamfi

univei fo corpoi i humor abunde fuppetat. Dtubus lis

iiidorum caufis, eciam eutis raritas accedat oporcec, ut

caufa fine qua fudores erumpere non poifunt: qui enimcutefuntdensaacdura>inepti funcad fudandum : qui

fecundum naturam fe habet fudor , pai ticeps eft falfu-

ginis & 3maritudinis , atque ut urina , modice pallet.

Cui hsec infra modum concigerinr, vel matenae frigi-

dicas-, velcalorisnativi imbedllins defignatur: cui

vero fupra modum , contraria. Is calidus ikopnrtet»

quod higidus vel humoris frigiditatem.vel caloris na-

tiviexuncbonemfigniticet: cujus humoris excretio

fecundum naturam eft , non minus , quam urinse , &aliorum excremencorum,

Sudor bonm eft, in febribus» qui evenit die judicato-

rio, extotopromanatcorpore, calidusj infuper inte-

grefebrem finit, vel morbum tolerabiliorem effi^it,

idque in acucis roorbis , i. prognoft. 2.6.

Suffocatio, vide Strangulatio,

Sufftimigium) xide Tbymiama*

Sujfufioy vicie Hypochyma.

Sugillaiio> vide ContufiOiExuccatioiHcemdlopa, & Hy-poffbagma,

Sumen, vide Ephehceoti*

Summum hurmrumt vide Acromion.

SupeYciliAy funt ea pars faciei, ubi frons a fuperiori-

bus defcendens definit, ceu termini ejus eminences, &pilis confiti, libr. Introd. cap. 10.

SHptnxertmntm > auc Superpurgatiommy recentiorcs

Ggt JVk-

4<S8 L I CMedici vocant, eas eruptiones , in cjuibus natura , adjudicatorium auxilium concicaca, modum exceflit,

}. decompof. med. loc. cap. 3.-

Supergtminaln, vide Epididymit.

Suptrgtnualtii vide Pusella,

Superhumeralif, quse & JE/?ow# dicitur, vide Hunnm.Su^trimprcegriatiOi vide Epicytma,

Superligamina, vide Epidtjmiht & PlaguL•,

SuperliguUi vide Epipjottft.

SnperpurgatiOy & Supervacuathy vide Hypercdtharfts,

SupinitaiAlomachi affedio eii, qua quidam acceptocibo, ii psuld fortiori motu move2ntur, ftatimvo-munt; vuigd fupinitai flomachi appellatur j contingit

juxca incemperiem quamcunque, citra vitiaros humo-res. Aliquandofequitm-adiOlamoris ventriculidebi-

litatem, qudd cibcs amp!efti»eisque obvoivi non po-

tetf , veluti toti vencris amplitudo folet. Fic etiampropter humiditarem mulcam quidem.non tamen ma-ligna? qualitatis. Irriguusenim ftomachusperlarg3mhutne&acionem, fimiiitcr m ligamenta nervorum , la-

xatnr;quandoqus verd cutn viciatce alicujus, mcdicas

tamen humiditacis complexu; ecenim ficuti multa, ita

& valde vkiaca peiittomata , citra cibum naufeam ef-

ficiuncS.decompof roed Ioc.cap. 3.

Suppuratioy vide Purulentirt.

Suppuratm eft ,qui multum puris in capedine inter

thoracem & pulmonem collcftum habec ; communi-terverd ornnes , quibus inflammatum vifcusaliquod

fuppuratum eftj> Suppuratos , Empyos> & Empykos vo-

canc, 4. decauf. capit. . Supputariaucern aliquando

idem eft quod corrumpi : [\c enim fanguis, cum e ftio

locoexciderit, & per minittias paites adeas , quse in

rriufculis funt, cavitates, ^uc per mania fpatia, quap va-

fis eircum/acent,i:"uenr efFufus, fuppuratur, aliquando

nigrefcit , aliquando in grumos vertitnr , praeiertim

quando in magnarn cavicatera prascernacuram exci-

dciic,

D I C U . 4*9dcrit > 6. aphoiif. zo. vid$ Empyemata, & Pimdemm

Sura y efttibi:evente r

3 quem Gra?ci G.iflrocmtmon

vocant , 3. deufup3t't.Cdp. 10. Eftquepoliesio! tibiae

pars carnoia , 16. de ufu part. cap.8. ve»uti anteriorem

carntsexpertem, Amicnemion , & Ocrtam nommanc,2,. deanat.adi». cap. 4• vide //4.

JW/i^Ka^criijdiaolioauduusaboIita, a caus&

aliqua prseter naturam > videlicer. a laesaaudiendi fa-

cultate,ejiisve pi imirio inftrumento, (quod eft anima-lis fpiritus in aurem affiuens) p. n. affe&o, amlaefis

reliquis organis , quae natura ad audienduai compara-vit. vide Copbofis.

SHJpmdiculum appellatur, quod fceminis iacra ab-

dominismembrariarr. iuurrwa muiculo dependens 5 at-

que ad vulvam ex utraque parre dextera & finiftra

transmittitur, unimque ab.iliummufculisper mem-branseabdominis foramina, 1. defemin.capit. 5.

Sufpenfum, vidc Sedimentum, & Hypofiafis.

Sufpiriofwy id eft, AjlkmAtkus, lib. de rem. part. fac:

Sutura, vide Commiffura. & Compages. Sutura adhaec

dicitur inferior pais penis in longitudinem vergens.

Sycofis, Mtrifca, F/tfitf, & Ficath , eft cumor a fici fi-

miJicudineiicdictus, u]cerofus, rocundus,fubdurus,

rubicundus, doloriricus , ex quo aliquando exiguum,

& giutinofum quid insequile & graveolens, egredicur,

in barba maxime exoriens ; aliquando, & praecipue

io capillo proveniens , quod femper fimilirudinem

fert , & carnis excrefcentiam. Interdum in mento fic,

ab humore non foium craiTo, fed etiam parricipefc.ro-

fae & tenuis humiditatis , qua exulceratur, eoque dif-

fett a lontho. Nafcirur & in Ano, fola magnitudine a

Thymo differens : Latini Marifcam appellanc , quamaliquidicunt eiTe Ficum p r <e pinguedine htar.ttm, i. rne-

thod. i. & 10. fimplic. Appellaturetiam Sycefis, inte-

rioris palpebrae dura, & afperior fcilTuia, ccm. 2.. in 6.

de morb. vulg. 4• &lib. deocul.cap. <?.

Gg 3 Sycoti

47o L I CSycota y \d eft, Ficata, ex caricarum efu appellantur,

tum maxima.iiim fuaviflima jtcinore ipfo, ut liquet,ex

dulciumefualimentum uberius accipietne, 3« acut.u.

, Ficatumjecnr , fic dicicur, ficunm eiTe

praeparatum. Sic fic omnium praeftantitfnuim 9 nonmodo ad voluptatem» fed etiamadaliaomnia, fi ma-ftandi animalis jecur mulcarum iiccarum ficuum efu

prseparetur.Quam rem in fuibus maxime faciunt.quod

fuilia vifcera fint aliorum vifceribus multo fuaviora.

Syderatio, feu Sideratio, eft con uptio folidorum cor-

porum omnium, ut ipfisquoqueoflibusinfit, nedumcarnibus, auc vafisfolis,quodifferta Gangrana, quas

eft mortificatio folidorum corporurrijnonoflium, lib.

de tumor. cap. 11, quam fiderationem Sphacelon Grae-

ci vocant, 7.deanat. adm. capa3• Totamfubftantiae

uniuscuiufquepartis corruptrnem, Sydiratiomm> (id

eft, Sphacdon) Veteres afpellar)t,fed in partibus car-

nofis, aliis quoquenominirms eandem vocant \quin

ipfe Hippocrat. putridam carnem,marcidam,8c vhlatam

dicit, aliisque hujufrnodi eandem nuncupare confue-

vit ; de ofle verd, quod in tota fubftantia vitiatur , fy-

derarionis feu fphaceli noinine uri confuevit. Tale au-

tem vitiumoffibuscontingit, quando adjacens caro*

pravai fanies producit, quibiis ipfa madefaciendo coiv

rumpitj 1. de fraft.. unde Jpbacelare„id eft, corrum-

pere, & fpbacelos, id eft, caries , 5 . loc. affeft. 3. Semify-

deratffi auten.) homodicitur, quialterl tantumparte,

dexcraautfiniftracomputruit j libr. deaqua, 3ere, 8c

loc. cap. 6. & 4. deartic. 17.

Symbehecos>»^* idem eft ac accidens j apudPhilofophos id eft, quod fubftantia? opponitur , fed a

Medicis , tum maxime Galen. 1. meth. contra diftin-

guicur fymptomaticus ;qua? enim, inquir,confiicutio-

nem parrium, undc aftionafcirur, neceflarid fequun-

tur,fanis quidem nobis Symbebecota, id eft , Acctdtntia*

aegrotancibus , fymptomata nuncupantur. Accidentium

autem

D I C U . 47autem differentias i.meth. tres conftituit •, funt enim

vel ut afftBnf , vel uc aftfoms, vel ur paffwnes : quo-

rum enam haec exempla ponit inamhulare,uri , c<edi,

dbum auc nigrumejfe j praeterea>id ex accidenti dici-

tui tieri,quod ncc primum, necperfe fit: quod exem-plo calctiioruiii motorum declarat Galenus, libr. de

differ. fympt.

Symmtria, efl temperies, & contemperatura , tem-

perata five debita conveniemia , & proportiointer fe

tiim fimilarium pareium , in calido^ frigid•."» j humido,

& ficcoj t&m infirumentalium in compoiicione , nu-

mero» magnicudine, figura, i. de fan. tuend. cap. i.

Symmeirum abfolute, eft , quod nulli collaium me-dium eft, & mediocre, adeoqueomnis tempeiiei, tuoi

a&ivarum, tum paiiivarum qualitarum, norrB3 confti-

tuitur: tale& Eufarcon>&z Quadratumth ; nun abfo-

lute verd Symmttrwm, quod inaliquafpecie,vel genere,

tale eft , ut ad ipfius comparationem aliquid tempera-

timi, vel intemperatum dicarur , i. detemper. cap.tf.

Symmetrum vcrd mUicamentum eft,quod & fimilis tem•

peramenti eft cum eo, cui admovecur,& medii tempe-

ramenti eft omniutn primarum qualhatum, f .fimp.2f ,

Sympafchein, eft per confenfurn> feu per viciniam af-

fici, quoties pars aIiqua }non proprio afFe&u, kd alieno

afficitur, i. loc. aflf.6.%& 9 coaffici. compati, non

de fimplici aut quovis affedu dicicur,fed de vehemen-ti aflfettione , cum partes qua?dam vehementi pafTione

laborantcs , reliquas in confenfionem fecum trahunc.

Haci^itur racione, jecore affe&o , fingultus quidamfucceclit, compatiente ftomacho : tuffis aucem & fpi-

randi difficultas.refpirationi deftinatis inftrumentis per

confenfum affeftis. Sicigiturinftrumemisrefpiracio-

ni dicatis gravicer aflFe&is hepar compatitur.

Svmpathia,ei\ afFe&io compatientium alteri cuidamprimdpatienti partium , idque vel propter vicinka-

u.n, vel propter fociecaceir», quae In eafunt; comm. i.

Gg 4 in*•

47i LEXICOim.prorrhet.zo. Sica Medicisfere ufurpatur. Eftautem -nu^nat. quoque duorum naturalis qusedamconjunftio & concordia. Eam fimilitudo vel generis,

vel naturas , vel cempenmenti, vel morum» vel rerumaliarumconciliat. In plurimisvero caufa ignoratur,

ea-mque Philofophi & Medici eamfapientifllmi , ad

fubftanciae to:ius familiaritacem, stqtie occultam quan-

dam vim & proprietatem retulerunc, quam fi quis fit,

qui fe noffe profiteacur , non caret arrogantiaeimpu-

dentisequenota. Hujufmodi fympathia exemplaper-mulca a Phuofophis referuntur , ut magnecis cum fer-

ro, purgancium medicamentorum cum humoribus,elephanti cum homine,hominis cum plerisque anima-libus, heibis& fruftibus, quibusfalubritervefcicur.

Huic fympatbice concrariaeft antipatbia, quae noneft

aliud.quamccecareruminterfediicordia.vi.J^/o^/^.

Sympepfis , ( Graecis^ ) eft concoftio , qu£natura craflis & crudis humoribus, & concoftu diffici-

lioribus,perabfceiTum providet, veluticalidioribus &tenuioribus per excretionem, 3. prognoft. 15.

Symphyfis, eft rmuralis oflium unio, quando duo oiTa

iibi invicem aut immediate coalefcunc , (velutiquae

fungofiora, mollioraque funt,J ve] quando aliorum in-

terventu connafcuntur , (ut funt ficciora, & denfiora)

nempe media cartilagine,& dicitur Synchondrofis ; vel

nlediis nervis,& diciturfynneurofis-, vel media camej&aichur fyffarcofisM. de oflib. in prooe. OiTa autem om-nia inter fc conjungutnur vel >&*' ^%»*>ve\ x£•».Eft autem* apud Hipp» idemquodirz""*^-^*.

Symptoma, (quod & Paffio. & Pathos, & Pathtmay Sc

Epigennema, quaufupergenium,vdfupergertitum dixeris,

appellant)geneiatitn nominatuiquicquid animali pr^-

ter naturam accidit, uc func tum morbi ipfi, tum mor-borum caufa?,quae intra corpus fubfiftunt. Altera verd

fignilicatione, ac magis propria, (exceptis tilm mor-tis,t5ni eorumcauiis^ reliquaomnia>qusepra?terna-

turam

D I C U . 473turam funt> fymptomata nominantur, Iib.de fympt.difF.

c. i. & i. Sic fumptum > jymptoma non aliud elt quamaffedttis praeter naturam qui morbum fequitur , velut

umbvacorpus. Hujustre^ a Medicisdiflftremias affig-

nancur •, aurenimconfiftit inadionum offensai auciti

coiporum ipforur» affr&u -, ant in retentis vacuatisve

immodice. Quomm fymptomatum fingula varias etiam

habuic difftrencias. Siquidem animalimna&ionumnoxa? triplices funt : Pi ima? quidem feniilium, ut vi-

fionis,auditionis,guftus,odoratus ? ta&usqj abolitUde-

bilis,aut dcpravati -, velfunt mouicumadionum, vel

principum5iitim2giaationis,r3tiocmacionis,& memo-riaefimilicer abolica?,vel debiiis,vel depravatae.Secun-

das verdfunttiaturalium j uc attra&ionis, retentionisj

alterationis,& expulfionis. Tertiae verd.vitalium -

y ut

pulfationis aboIita?,debilis,autdcpravat:e. Eoium au-

tem fymptomMtum,qu? confitfunt in corporum aflc&io-

nibus, quinque func dtffeientia?,profeniuuri> numero.Autenim confiftunt invifu, cujufmodi func colores

praner naturam in toto corpore, auc certis quibufdampartibus : aut in audicu, cujufmodi funt voces clangu-

lofa?,eremula3,raucae>& foni, rtrepitus,2cquenuirmnra

inquavisparteexcitaca : aut in olfa£hi,qua?nonfunt

aliud quam graveojencia refpirando,auc tranfpiratu to-

tius corpoiis percepta, vei prodiens ab auribus , nari-

bus, axilis, aut ventriculo per ru&us acidos, nidoroibs

& virofos: autinguiUuqua? nonaiiudfumquamfaporvarius exciementoium e iingulis partibus prcdeun-

tium : aut in ta&u.cujufinodi funt calor, irigus', humi-dicas ficcitasque , & ex iis iriijufta mollities , duricies,

aut alia quafdam qualitas in quavis parce. Tertiae vero

funt eorum , quae prceter naturam vel exceniuntur>vel

retinentur in corpore; quorum triplex differentia eft

:

Auc enim tota fubihntia pr^ ter natiira funt,ut fangui-

nis profluv'um,ex morbo,aut aliquo/ymptomatt (mor-bos enim fymptomata confequuncur, non modd primo,

Gg s Ted

474 L I Cfed plerumque alterius fymptomatis interventu) ex*

citatum : aut quaiitate» auc quantitate, quoi uia exem-planotiffimafunt.

Symptofis, affe&us eft quo meatus, qui oculo viden*

di iacultatem ibuit , ex atrophia , vel refolutione fic

arctior, conciditque, lib. Introd. capit. if.-,cft vaforum fubfidentia & con.traftio.

Synatia, vide Continentes caufce.

Synanche-,widt Cynanche.

Synarthafis, vide Articulw.

£y»c*r^ ^i/<8/7>wj,vocatHiYpocrates>impermiftas

aquofse humidicati » quibus folus humor aliquiseva-

cujcus dejicitur , five fit biiiofus, fivemelancholicus,

five porri colorem prae fe ferens, five bilis, quse arugi-

nofa nominatur ; cujufmodi omnes dejectiones , ex-

nitara effe omnem nativam humiditatem a calore fe-

brili demonftranti 7• aphor. 6.

Syncbifis, eft ocuii vicium,conFufisfecumejus hu-

moribus : idquod accidic uc plurimum ex vehemen-

ti plaea , interdum vero & ex uveae tunicae inflamma-

tionejruntisejusvafis » effufoquecorundem humore.

Inde pupilla difcolor & ttirbidaevadic, & principio

quidem major cernitur,tandem verd contabefcit» mi-

norque fe ipfa apparet.

SyncbondrofiS) vide Sympfafis.

Syncomifim panisy^ , vide Autopyrm»

Syncope, eft prseceps virium iapfus, 12,, method. 7.

quemviriumlapfum duo praecipuafymptoroatacon-

fequuntur» cxfokitoquidem nativocalore, frigiditas

totius corporis • colliquata vero folidorum corporum

fobftanci^t fudor, quem Medici fincnpticon» & diapho-

reticum appcllant ; ex quibtis pulsiis defe&io, & fensus

motusque privatio confequuncur. Diflferta lipopfychia,

& lipothymia, quod, lic£t utraque affeftio haec afFacim

& confertim fiat, in fyncope camen piurimus fnbfecu-

titt fudor diaphoreticus,languidiores vires reddic ; fu*

dor

D I C . 47Sdor aiitem anc nullus 9 aut modicus eft in exclutione,

lipopfychia , & lipothymia, minoremque noxam viri-

bus inferc.

Syncrimata,vocmt corporum fimplicium & elemen-torum compofuiones feu concretiones,de difif. morb.capit. 5. Methodici,*&«& animantium corpora

appellabant , quafi ex individuorumcorpufculorummifturaconftarent, & meatuum mifcellanea,cuime-

dicandse, fi quando confah efiec ,^^ <-(A&iyt, ab iis di&a, adhibebant, qua?&?•-6?&vocabant.

Syncrifist id eftj Concretio, & Contemperatio t libr. demai cor. cap. 4. &>&% enim coagmentari> concref-

ctre> zutcompingi^ fignitic^f:.

Syncritica , hoc eft, rdaxantia medicamenta , a co-

agmenco fic didta, 1. de anac. adm. cap. . &<$coagmentandi vim habens.

byndefmit func ligamenta , fensus expertia , ex oile

orrum ducentia, (nonexcerebro.aucfpinalimedulla)

rotunda,aI.'a, &exanguia,C3vitace carentia,in tibras

divifa , 6.method. 4• vide Ligamentum. Syndefmorum

tres funt ufus praecipui ; nimirumligandi.muniendi»

acveftiendi.

Syndrome , concurfus eft , & congrefius fymptoma-tum , altquid taciendum prsefcribensjlibr. finit. Ph-tbvrick autem [yndronit, eft omniumhumorum concur-

fus -, Syndrome autem paibognomonica , eft concurfus

fympcomatu fn,morbumhiijusici ! icetrpeciem,redem

& caufam conjun&am indicantium , libr. de cur. rac.

per fangu. capit. s>• Is fignoi um cumulus proprius eft

Empiricorum. Qui enim experieiuia fola rena invefti-

gat , tales concurfu- refpicit, & quse accidiife viderit,

ia unum coliigic Cumque fepe eadem videric nnoin morbo,omnia memonascnmmend.it, atqueubiexhac obfervatione muitos concnrfus fuerit expertus,

tunc quse in raultis concurfibus, quae icem in uno tan-

tftm

47 6 L I Ctum eveniife compent , diligencer obfervat> atque ita

demum in cornmunium & propriorum cogniiionem

veniti quarn coniequitur fignorum in vi&efficacil

diveititaus aniinidvcrfio. Quodenim in muUis con-

curfibus fuic obfei vatum, quam qudd in paucis ; quddin paucis > quamquddin duobus

;quodin du<>bus,

quam qudd in uno t in:iim,majorem vim habet.Exem-

pii caufa ; Empiricus ex nonnullis qua? liquidd appa-

rtnt notis circa a?grum 5d;cet iibi cornpenum elle fan-

guinem segro rmtti debere. Si qu^ras qu^nam ese

fint » refpondebit diftencionem vaforum, & ruborem,

& gravitatem corporis univerfi , & pigririam ad mo-tiones & tenfiones membrorum. adhsec ulcerofa? laifi-

tbdinis fenfum , & traduftam inociopriorem vitam,

ciborum & potus copiam , & folitarum excretionum

fuppi-eflionem > atque ex hac Syndrome five concurfu

vena? fecandae utiliratem a fe obfervatam eife. Talis

quidem eft Etnpincorum mu/tyofaTfrtftueAKntzd cujus

limiiitudinem alios in aliis morbis concurfus aeftimare

pOtes»Uw <£&»} tnwxy^n^ty» & re-

Jiquas. Verum cales mwfyoftetg Galen. ridet, quod

tum rariffimae, tum iongiflimae finc, quodque non pro-

tinus app3reanc> ut interea dum concutfusomnium

fymptomatum expe&arur, mora adhibendi remedii

perieulttfri adferac. Faciiius multd & cicius qui ratione

(rgnorum uniusctijufque morbi inventionem indagat>

& aTmmunia , & propria cognofcit. Ubienim bra-

chium ex propria fede excidifife, & in alam prolapftim

cffe animadverterit, reliqua omnia etiam fimul intelli-

q£c,ut tumorem illic prgrer nmiram efle appariturum»

deinde finuatum ftiperhumerali locum futurum, ca-

pitebrachii > quodinalam recefflcprivacum tumdo-

lore vehementi infeftandos mufculos , & eventurum

uc brachium doleat, fi admovere id ad coftas velit. Ita-

quenonexpfftato eorum omnium concutfu, ftatim

judicabitbrachium h propria fede excidiifo & fuper-

venien-

D I C U . 477.yenientibus Symptomatis remedia comparabit,• uc

non immerito taiem Empiricorum euedfww Galenusreprehendifle videatur.

Synneurofit, xideSympbyfis.

Synocha> hoc eft, continens febris, eft 3 cujus univer-

fum tempus unaacceflioeft , & quae vel femper in eo-

dem vigore confiftit, vel minuicur, velaugetur,do-

nec judicecur\quaecunque enim, pei circuitus certos

seg! itudinis accefflones fiunr, ex membrorum difpofi-

tionibus ortum habent, quse fcilicet membia ve! mit-

tunt, vel fufcipiunt, vel generant, vel attrahunc fuper-

fluitates ; fed quae circuitum non habent, in his nulla

eftcorporispars , quas pr^cipue iit laefa ; fed qui in

venis & arteriisomnibus continentur humores,atqueiipraefertim , qui in maximis , atque plurimocalore

abundantibus vafis funt,auc ob aliam quamvis cauf3m>

ut in Ephemeris, aut ob putiefaftionem ferventes, fe-

brem accendunc, Sytiocham appeilaum , quae a princi-

pio, ufque ad finem , nullam habet intermiiTionem, ac

tam diu perfeverat > hominemque deii: it, donec qui ei

caufamaflfenmt humores.autextotoabfumamur, 3uc

coqu3ntur, aut uti umque patiantur , z. de differ. febr.

is hac & Synochw putrida , dturens t ardens , Caufon Sc

Succtnfa appellatur , i. de crif. cap. 6. vide Cmtinuay

& Febrem Synochon»

Synochw , id eft > Continerjsftbrii* quartum febriumgenus numeratur , quod quii ex fui natuta nirra ter-

tium diem extcnditur , nec humorem putrefcentem

habeat , nec febrilem calorem , ut habitum poflideac»

propterea nec diaria, nec putrida^nec hiftica dicipo-

teft ; fed vel diaria plurium dierum,ve\ fynochus non pu-trida, vel fynochus conclufa , mtrito appelhripoteft

;

quam«febiem vel conniventia meatuuin , vehecenscorporum denfatio & ftip,nio excitat. 9- meth. 1.

Symdantes, vide Hiatuli,

Synattyma , ideft> Vnivaca , quds incerfecommu-nican-

47$ L I Cnicmtia , & in aliquo tertio convenientia , ab unofa*&am denominationetn habent,4.acut. 2.3.

Synopfisi id eftj Compendium, lib. de nerv. diff. c. 17.

Syntafis, diflentio , oppofica efthxitati, utraque&incute, & inarciculiscontingens.auc reficcatis , auc

perfrigeratis, auc inflammatis,aut induracis -

3incute

vero non hts tantum modis , ied eciam ubi imifcuh m-ter ipfam » quovis modo augefcunt > tiim- maxime ex

carniscopia & abundantia, ut & in utrepleno aqua,

& Tympanil , quod Galenus in plunbus libris Me-thodi teiiitur.

Syntaxft) ideft, mutuacompofitio, & connexio,

i.deufuparc. 14.

Syntixit) CoUiquatio> vide Vebrn cottiquativa.

Syntbefis, ei\ offium intcr fe compofitio, qualiscun*

quc ea fit : eft enim univerfi generis nomen , quamaliisquoque nominibus vocan>cradit'GaIen. Svntaxhu

fcilicet, & Homiliam, lib. de otiib. ubi & *%1» divi-

ditur in duas fpecies, *gjpe> y^. Praecerea C.

Plinius Secundus, libr. 1. de Medicina i fcribit nfyrt*

morbum effe » nec penculo, nec facie Phchiii diflimi-

lemrinter tam muitos Auchores folus qui id fcripfeiit.

Synulotica medicamenta funt>qua? ulceribus cicacri-

cem inducunt, 13• meth- cap. 5. &*»*&**idem quod tTtkheituau

Syphon, vide Metrtnchyta.

SyrteoniVideSapa.

Syringotomata , inftrumenta funt» qux ad fiflulas in-

cidendasfuntcomparara, 6.merh.4.

SyrinXj ideft, Fifiula, tubuJus eft callofusangufUis,

oblongus.incerdum etiam obliquus,os habenscui ci-

catrix obduci nequit, per quod hurnor fbtis tempori-

bus ichorofus, acris excerriitur. Pono iii!ularrtm,aliiH

ccecrt norninantur, quae ofculum in profundo, finum ad

iuperficiem habent j alia?5occuhd>, qur<e & os,& finum

obtinent in profundo, libr. finit. vide Fiflula.

SrlJtar•

D I C U : 479Syffdreofis, vide Symphyfis.

Syhewaiica incequalitds , eft congregatiomultaruminsequalitacum, & pulfus ex congerie multarum pulfa-

tionum inaequalium confurgens, 4• Ioc. afF. 8. ZuV^ecnim acervum fignificat , & cumulum. Hujus ties h3-bentur diflfere ntiasj ^»»»*,7'3'>&*<&

, fi-

ve&». Eft autem inaequalitas illa t^^ co-gnitu oninium facillima. Dicituretiamaiionomine

Syflole, eft fubmiffio pulsus , 1. de diff. febf. cap.7*

(dicitur etiam Syflok, & OiaMe % id eft, conllriftio, &dilatatio, de mocibus thoracis & pulmonis, lib, de vo-cal. inft. di(T. cap.z.) quo motu facultas fuligincfa ex~cremenraexpellit, &repurgat> atqueitarefrigeriuni

calon nativomolitur.

Syftrophet Phyma , & ic/ma, hoc eft, Tubercuhm du-rum, mexponit Galenus in fuo Lexico Hippocr. fed4. acuc. fcribit , eam efle, quae a partibus excicacur in-

tumefcentibus.

T.

s •, quae Phihifis Grsece communicer ap-

pellatur, eft ulceratiopulmonis , vel thoracis*

vel faucium , ut & tuflicula , & debues coitim

tenturfebres,& corpus univerfum confumatur , libiv

finit. Nominacur etiam Tabes , alicujus corporis par-

ticulse pra?ter naturam diminutio*(ive ea in priroa for-

macione hujufmedi appareat , fivepoft ; eandemqueejufdem partictilae atropbiam vocant.de differ. rnorb.

cap.9. vide Ex agritudine fene8m,Si Phtbifis.

Tabes oculh quse & BJxtidofis dicitur , eft follus im-minncae pupilloe corrugacio, incidentibus ^Jiis fupef

alias rugis, quod fpiricus parcior a Cerebro, quam pronarura deberet , afnuat. DifFert a Tabe oculifenuw, qua?

eft corrugatio corr.ea? tunicae, & ptipillseanguftia , abimbecillitate fene&se, tum cx defe&u humorts tenuis,

quo

4§ LEXICOMquorepletur •, tumex fpiiicus fupern^ affluentis ino-

pia, io.de ufupart. f. 3«aphor. 16.

Tabidafebris , vide Ex agritudintfemBHS) & Maraf-mut.

Tabidos appellant veteres Medici.quimorbotabi.fico, quem Pbtboen vocant>funcobnoxii. TalesprO-priiflimefuiit» quiadeo funcanguflothorace , & re-

ftrictoait a tergo in morem alarum promineanc opma.fcoptula ; uhde hosetiam Ptcrygodes , ideft> Alatos%

vocant : Praecerea , quibuscaputfacue impletur » &fpincus organis multas defiillaciones dimitcic, hi faciie

tabefcunt, com. i. in i. de morb. vulg. 1 8.

Talpa , & Tefludo , funt affe&us, cutis capitis pro-

prii3quse nomina recenciores addiderune , cum apud

Antiquos hi affedhis , neqne nomen, neque cra&atior

nem invcnerint. Tejhdo autem Guidoni, abfceffiis eft

magnus,moiIis, humoralis.laciore formlin modumtettudinis, unde nomen accepic

; fluse fi in capite naf-

catur, Talparia* vel Talpa dicitur ; w C£>\lo,bocinm3

iti

teflicuiis, htmia 3 interdum aucem cumpure, fqua-

mis 9 vel fifhilis reperitur j reponirur fub abfcefluum

genere, & fub meliceride pocius , quam atheromate.

Talpa vero» cura albam maceriam concineat>ad athe-

romata potiiis, quaoi meliceridem refertur. Bociwn

verd vuJgus vofat, molleni & laxum tumorem in ex•

terinre gutiuris parte,quam Graeci BroncboceUn, noflri

herniamguttwtt > & eo affc&os , gutturofos vocant. Eft

aucem collitumor grandis , & rotundusintercutem,

& afperam arteriam » in quo, moddcaro hebes, modphumor aliquis, nielJi, adipi, pulci , aqtiseve fimilis in-

cludicur. Huic fxmilis afFe&us eft, quem Guido vocac

Natam> feu aptam , quas eli excrefcentia magna » car-

nofci , veluti caro natium , vel ancharum, divevfarum

quidem formarura, & magnitudinum, cujufmodi func

jtfelopepon, & Cucurbha.

Talus» non idem eftac MaUtolm.ka dicitur os fub

ixial-

D I C . 481

malleolis contentum , undequaque conte&um, quoinetangereqtiidcm poifis, lib. deoflib.cap. n.

Taraxis , feu Conturbathycft* ciiiii oculus leviterac

mediocncercommotus , rubicundior evadit , acob-fcure videc,lib.iinrod. capit. 15. Paulus definit , eife

humiditatem & caliditatem oculi,cum rubore praeter

neturam , a causa externainduftam j ut Sole, fumo,pulvere, oieo : diflfertergoab ophtbalmia, quascaufam

tancum internam agnofcit. Pauluslib. 3.cap. n. «-^4?«», turbarCyVebementius commovere fignificat. Ne-que enim eo verboaliquid modeiate , fed fupramo-dum fieri intelligitur , ut Galenus commenc. 3. expli-

cavit.

Tardm pulftu , eft, cum longo tempore, arteria dis-

tenditur, 1. de difF. pulf. cap. 7.

Tarfus oculi, eft fubltancia qua?dam membranea du-

rior, ac tenfa, qua parce Perioiiis,five conjundtiva ocu-l\ tunica remeare ad corneam incipit, tenuibus pertu-

fa foraminibus , ex quibus palpebrarum piliemicanc

propterfuam duriciem,extendens in re&itudinem pal-

pebras, io.de ufupart. Rufus autem non cartilagw

nem illam ii) ambitu palpebrarum iitam , fed pilos exea nafcentes , &£«-&$^&& fcribit nuncupari •

videO/w. eftparspedis > quatuoroiHumferieconftans. Ex histria carentnomine, quartumdicitur. Illa cum oiTe fchaphoeide conjunguntur, hoccum calce articulatur.Diflfcrtint incer fe figtira,m3gni-

tudine , & fitu. Verum omnia intus cava ad ambula-tionis & apprehenfionis firmitacem, foris gibba ad dy-

fpathiam. Videcur in pede to^j efle, quodeft&in manu, nifi quod £ ^tt» offa finc ofto,- ve-

ro j quatuor : ex minoribus namqut parciculis appre-

heniionisorganum conftare debuic ; exgrandioribus

vero id quod ad ambtilandum comparacum eft.

eciam dicicur omne quod dilatatum eft : exquovo-cabulum hoc manavicapud Hippocratem7?7w/>7»v7w,,

Hh quod

482 LEXICquod fignificat, dilatata fuerunt, ut fcribit Galenus in

Interpret. lingu.

Taurus dicitur quoque inter caetera inferior Colis

pars, velfuturainlongitudincmejusvergens, ufque

ad fedem porre&a, ]ib. Introd. cap. 10.

Tela aranetti vide Hbagoeides.

Telephia, & Cbironia , ulcera dicuntur inveterata, &quse vix curam recipiunt , cicatriccmque difficillim&

contrahunt ; fic diobj qudd Chirone medicinas peri-

tiifimo, ad fanationem indigeant. vide Cbironia.

Tdma y eft folidum, & tenfum, d«rum,ac pilis etiara

nudum, pedisveftigium, Iibr.de mufc.diiT. capit. 3 3•

dicitur pars ea pedis, qua terram contiogimus,

& calcamus.

Temperies, (Grsecis?) mifcibilium eft concen-

tus & harmonia f. vel c. f. h.l. elementi mixtio, ad

mixci actiones obeundas neceiTaria , lib. 1. de temper.

cap. 2.. & 3.

Tempora, , appellantur partes , ab utroque

fincipitis latere fupra aures Cnx, lib. lntrod. cap.io.

Tempora morborum cale quid funt in morbis>quaIe

quid in animalibus funt difrerencia? fecundiim aetates

;

neque enim tempus fitnplicicer hoc vocabulo"fignifica-

tur \ neque conveniens illud tempus, in quo praefidia

etiamufurparidebent, fed tantum morborum secas,

quis temporum viciflirudineimmutatur \ ut> animal

secatibus , Iibr. de morb. temp. cap. 1.

Ttmporales mufculi, vide Qrotaphiice*& Mandibularii.

TtmporaUs futurie, vide Lepidoeides.

Tendonesy fines funt mufctilorum, quos Pronervath-

nesy feu dponeurofeis, vocant Anatomici ; qui quidemmediis partibus func nervofiores , inter fe tamen in eo

differunt, qudd aliquando minus vel carnofae, vel ner-

vofse fubftantias in fe habeant }quando carnis fubftan-

tia ineftamplior, carnofam pronervationem ; quando

parcior

,

mrvofam appellanr, l*. de arc f. Dicitur Ten-

D I C . 4*5do t rtiM * g relmu id eft s a tendendo, qiiod ejus a&iopraecipua intenfione feu contra&ione eft : horum enimunusquifque fibris fuis verfus mufculi caput retrad^is,

partem, cuiinfericur,eodem contrahitatqueevellic.

TemfmuSteR continua & implacabilis defidendi cu-

pidieas, qua tamen nihil , praeter cruenca pauca, &mucofa, egeritur j qua? affedio etiam ietff/o , & ttnfio

appellatur , quoniam in ea fic in re&o inteftino tcntio,

cum dejicere vehementer homines expetentes, conti-

nuo exfurgunt » 7. aphorif. 17. Tentio item aliquando

tra8lumcorporHfignif\cat> lib. finit.

T«wr, apud Hippocratem eft idem, quod mrvusin-

tentus» 1. de placit. p. & 1. deartic 47.

Tenfioy vide Tenefmus.

Tenfivus do/or,eft>qui reniionis fenfum inducitsegris

parciculis , 3. loc. aff. s>. unde tenfiva laifitudo, quae &phlegmonofa eft , 7. de comp« med. loc capit. 1. vide

Dolor triflis.

Ttntigo, vide Priapifmus.

Tmut inteflinum , eft tertium in ordine, jejuno inre-

fiino fubihncia fimile : differt autem, qudd neque va-

cuum reperiatur , neque tot vafis , & involucris fca-

teatt 6. deanat. adm.cap. 9. Idem & lleon 3 & Invo*

lucrum appellatur,lib. de anat. viv.

Ttnuia appellantur midicamema y quaefacilein te-

nues comminui partes ; Leptomeri Grsece

;

Craffa, quse contra, Parimm appellata, 1. fimpiic.3.

Tenuis pulfusy vide Gracilis.

Terebtliay vide Abaptifla.

Tendo* fi ve Teredon, eft caries in offe, 3. method. 1

.

Tegjj^y,eft foluciocontinuitatis in oife aberofione fa-

&a.C3ufaefthumoracutus& acris inoflTeputrefcens,

ipfumque exulcerans. Sedinitio quidem hocmalumreducitur ad aliud aegiitudinis genus , & oflis afperitas

potius , quam Caries nominatur. JVbjori autem faoto

foramine > & quodam veluti finu uno vel vario appa-

Hh 2. rente*

4S4 LEXICONrente, *$ dicitur. Diciturenim quafi>vt<f {(&1<&> , inquit Galenus ;

quodineoaffe&u os

pertufumfit: nififortedenominetura Tr^*»,quodvermen fignificat, qui ligna erodic: namque & os qua-

(5 k vermibus corrofum videtur. Sunt autem in oflTe^ Sc -®* idem : quorum utrumqueeodemfiomine Cariem Latinedicerepoflfumus.

Teretu lumbrki , funt palmilongitudine, veletiarn

ma/ore , ad ftomachum ufque pioferpentes vermes,

libr. Introd.csp- 13.

Tergum, '•» Gr3ece>funt pofteriorescorporispar-

tes, quse collo fubjacent, E. G- ScapuU, Dorfum, Spi-

na, & Lumbi, libr. lncrcd. cap. 10.

Itrmimbh vide Thermimbi.

Argyrite, vide jlrgyrite.

inteflmd > yW»»rgj» Graece , Lumbrici terre-

flres func, n. fimplic.

Ttrra mtdkaminofat quod aqua irrigata, facile in Ib-

tum folvirur , appellaeur;

qnia veroeaurimur#velucaliis medicamentis, idcirco non injuria. Pharmaciw,

Latine mtdkaminofa vocatur, nempe , quia fola eft

cjufmodi, utevidentioreni vitn medicamincfam poifi-

deacp.fimplic.

Tertianafimplkiter , efttertianainterrmttens j con-

tingitenim, hancipfam 5 fine aliquaadje&ione tertia^

nam fimpliciter nominari ; quemadmodum , & quoci-

diana intermittens , quotidianafimpliciter appeilatur,

a. de differ. febr. cap.7. Earum febrium intermicten-

tium, quae tertiaquoquedieaccefllonem faciunt.qu»

quidembrevchabenc acceffionis tempus (quodduo-

decim horarumsequino&ialium fpatioadfummumfi-

nitur, i. dedifFer.febr. capit. 3.) accum rigoreinva-

dunt, & per fudores , & bilis vomitum, & biliofa ex-

cremenca finiuntur; his tertianas exquifitse nomenimpofitum eft : quibus verd aliquid horum deficit,

hsenon txqmfit<ey fed fimpliwtr tertiana appellantur \

quod

D I C U . 4^5quod fiintermiffionem minorem habuerint, accefllone

videlicecinlongiustempus protra&a, hae tmianaex»

tm[<t vocantur, i.dediff.febr. cap.8. Exquifitaveto

tertiana eft, quae fui ipfius naturam puram, finceram-

quefervacideft, flavambilem redundantem, & mo-tarrijtempus seftivum,locumcalidum& ficcum,ho-minisaetatem, & temperiem fimilem, 4. aph.fp.

Tertianw circuituit vide QuotidiantM.

HtiUh tefticuli ,^ , funt corpora duo glandulofa,

alba, mpllia, rara, laxa, cavernofa, rotunda, feminis, &generationis principium , qua? quod duo fint, $&&)*appellantur, quos ipfos Galen. 3. de aliment. fac. glan-

dibusannumeravit : Eft autem naturale & proprium

eorum munus feminis generatio. Itaque ejusmate-

riampervafaipermaticaattra&am,& per Epididymi-

dem propriamipforumtunicam ,'atque inde perpa-

raftacam tefti impoficum corpus teflis alterius quadameffigie petmeancem propria faculcate alterant , deal-

bant,concoquunt, verumque femen efficiunuiti mam-ma?, lac, & oiTa medullam ex fanguine generant. Plu-

ribus tunicis feu involucris integuntur, & primumquidem fua propria , ac intima , & ubique contigua,

qu3e \mhhp\i dicitur : deinde alia, quam \%*$$ vo-

cant, propterea qudd a fuis vafis, & a mufculo teftium

gracili rubefcacccftem ipfum,teftisque epididymidem

totam involvente : praeterea vero duabus aliis com-munibus, quarum una «%«©-, feu fcrotwn dicitur : al-

teravero *£$ illifubjech. Caecerum, teftesinma-

ribus extra membranam abdominis funt , & propen-

dencmufculis, quos xgi^ci^ vocant ; mulieribus

intus latcnt a lateribus uceri , frigidiores, minores, &knperfe&iores longe quam marium , 14. de ufu, c.io.

Sic quidem conditi teftes in principum partium nu-

mero habentur,non quod ad praefcntem vitam neceflfa-

rii fint.fed quod ad vitam nacorum ferie propagandam»

& ad fpeciem qnandara immortalitatis eorura aftio fic

h 3 necef-

486 L Cnecefiaria, Sunt enim generationis principium, quoAanullaaliapartcfedafeipiishabent. Nectamen eft

in praefenci vita vis eorum tam exigua& aullius mo-menti : imo vcrc> corpus univerfum valde afficiunt &immutant. Ab his enim in totum corpus vis quaedamper venas effertur

\ quse quidem in rnaribus,robufti &mafculi habicus • in foeminis vcro , foemineaeipfius

natursecaufaeft. Ea autem vis eit ««37»«*»,hoc eft, feminis generatrix, qua partes folidae prseditas

femen generanc , quo optim^ aluntur,& robuftiflimae

evadunt. Ex eo namque fit> uc quibus teftes frigidio-

res funt & humidiores,iis corpus univerfum frigidum,

humidum > iniirmumquefit 5 & morbis obnoxium,Nam cum aquofam & tenuem habeant genituram,

malcfolidaeeorum partes aluntur : quare robufta? effe

non poflunt, quoniam bafis hse funt totius corporis &fundamentum , quo infirmo neceiTe eftreliquascor-

poris partes infirmas ciTe.

Tefiudo, vide Camarion, Fornices, & Talpa.

Tetanosj BJgor, Difimtio Mrvorum t dH convulfio per-

petua totius corporis rigidi , & in neutram partem fe

inclinare queuntis,contra£tis ad fuum principium ner-

vis, & mufculis, quibus capuc annuit, renuit, circum-

agitur, aequaliter videlicet iis ante & retro tenfis; Ga-lenus iib. de mufc. diff. vide Diflmh,

Tetrapbarmacum medicamenmm eft , quod ex cer5,

adipe , refina , pice , sequS omnium portione conftat.

Adverfus Lycum , capit. 7.^^ emplaftri

jiomeneft, quod & Bato-iA^appellatur. Conftatex

quatuor fimpiicibusmedicamentis, unde & nomenhabet. Purimovcndonon eft aliud melius vel cxpe-

ditius. Eft&•^^ Antidotinomen,quamalio nomine^ vocarunt. Conftat quatuor me-dicamentis, Gentiana, Ariftolochia, Baccis Lauri,&Myrrha, a?quali pondere commiftis : Valec ad poda-

graeprafcaucioneii).

• ; l . 4»7Thele, Papilla t mamma? capitulum eft » unde infans

lac fugitj medium in mamma protuberans, quam am-bit circulus quidam fubniger^qui appellatur.0>jA*

fubftantiaconfiac ad penem proxime accedente. Eft

enim nervea illi qu©dammodo cutis, fpongiofam intus

fubftantiam continens, quae ei igi ac viciffim Iaxari nonminus quam penis poteil. Habecaucem tenues & con-

fpicuos meatus , fibra? prorfus ac nervi modo albican-

tes.qui venarum furculi funtitnukiplici ferie per glan-

dulofam mammarum fubftantiam excurrentium >ex

quibuslaceffunditur.

ThenarayQs^ , proprie vocant prominentes volae

manus partes, a vttboJitmv,quoa eit verberare>ut non-

nulli volunt • qui Etymologiis gaudenc ; quippe cumhis prominentibus partibus percutere foleamus ea,

quae percucimus j alii,non omncs partes prominentes

palmae ita appellari ajunt, fed folas eas, quae fub polli-

cibus extant, i. de fraft. 10.

Thcrapeuiice, id eft, mcdendi raethodus, 7. de com-pof. med.pergen.cap. 1. quse & Curatori'a dicicur.

Tbcriacam appellarunt Crito , & eum fecuti, quodviperse carnes acciperetj Andromachus vero,qui pri-

mus illam compofuit, Ncronis fere tempore,/',hoc eft>Tranquillam, atque eciam&, & oCtioiAibr.

de ufu Theriac. ad Pamph. propc fiuem.

T/;«>/*>>wd,teterrimuni ulcuseft >ttim cxfe nafcens,

tiim alteri fuperveniens , uc refert Celfus , colore livi-

dum, nigrum , odore faedum , mulco mucofo humorerepletum ,quod inflammatio ,febris , prurigo, & do-lorcomitamur, a quofanguis incerdum fiuir, ferpic,

& exedic illud partes iinitimas, atque ob id aliqui her-

petem exedentem vccanc. Aliqui dicunt idem eite cumCarcinomate ,quod Galenus comm.i. in 6. Epid.dicic

in folo pulraone generari ; alii in quacunque corporis

parte carnosa provenire id ipfum ftatuunt.

Thermantica , calefaftoria medicamenca func , qua?,

Hh 4 iuo

488 L Cfuo calore omnem partem calefaciunc, lib. de Dynam^inprocemio.

Tberminthi nomen, nigrasquafdam puftulasincru-

ribus maximeorientes> fignincat ; aiigura, coloris,

magnicudinisquefimilitudine^quam cum Tcrmintho-rum , id eft, cicerum fru&u habent, deriv.atum, com.3.

in 6. de morb. vulg.37. (*6&>, fpecies eft Phyma-tis, inquit Oibafius, fupra quod puftula nigra eminet,

qua rupta, inferne firnilis defquamato apparer j eo au-

tem diiTe&Ojpusinvenicur. Elt &9®» Terebin-

thus arboris nomen , cujus folia , & iemen, & concxadftringunc, &adeadem, adquaelencifcus , conve-

niunt. Excalfacitordine fecundo , & adftriftorium

quiddam habet ; ficcat ethm ordine fecundo.

Tblafma, qnde& Thlafis dicitur, vide Bjxgma, &Vnionit folutio.

Thlipfis, vide Epiparoxineflait

Tboracem confueverunt Mediciappellare,totum il-

lud corporis fpatium, quod duodecim coftis, utrinque

circumicribitur; pertinet anteriore quidem parte ad

peftorale os , ac fepcum transverfum ; declinac vero

pofteriore ad fpinam duodecim vertebris circumfcri-

ptuni.lib.deoifib.cap. 13. & tf.de ufupart.cap.t.

Thorex'm nominaie confuevit Hippocrates, vini po-

Cionem» z.aphor.zi. 0&£jj£<5, t£^,7^vinimeraciorispotioeft. Phavorinusinquic, %{»inebriaridicitur, quodexcalfaciatpe&us, autthora-

cem repleat, aut quod pugnaces finc cbrii : Inde **{-

%}*\ di&us , qui vel leviter, uc interprecatur Erocia-

nus, vel ut quidam exponunt, fumme ebrius eft.

Tbrombos, fanguinis grumuseft, feu fanguis concre-

tus, 5.roeth.8. vide Grumtti.

Tbrombafis, elt aflfe&us , inquo lacgrumefcitin

raammis, & in cafei formam tranfiti grumefcemiam

IaHh lncerpretes nonnulli vocant.

Tbymiama, Latinis Su$Htn\g\um> quod ex moderate

adiiiin-

D I. C U . 489adftringentibus, reficcantibus.ac difcutientibus vitio-

fos & ferofos humores , & corrigentibus humorummalitiam, & concrat iam vim habentibus adverfus pu-trefa&iones , quotum plurima ex aromatum fylva ha-

bentur, conftat, 8. de comp. med. loc. cap. 7. ®»uU-^«cdi&um volunt, quafi fypS <««, quuniatn kngueG•cens animus fuffitu ejufmodi recieecur. Sed non de-

func, qui a Thyo odorifera herba deduotum vehntj ut

neque qui 1™ tS }J«», hoc eft» a facrificando , quoniara

odores diis fuflkbantur; De eoaphorifmuscelebiis

habetur apud Hippocracem , fufficusaromatummu-

liebiia ducere , & ad pleraque alia utiles efle, nifi gia-

vitatem capitis inducerent.

ThymtHi afperae carnis extuberatioeft, circageni-

talia, ac fedcm oriri folica, Iib. finic. & 14. mechod. 13.

eft & tumor prseter naturam, vide Epuln. Eft & Tby-

mm idem quod Glandium t feu Adm* feu Glandula, vide

Aden> & Glandula. Vel, ut alii, Thymos carnofa^ft ex-

crefcentia) nunc in Glande, nunc in Praeputio, nunc in

ipsS fede confiftens 5 fic di&us, quod Corymbis Thy-rni fic fimilis. Thymorum autem alii mhes, alii malignL

Mites func exigui, fcabri> candidi, dolore carentesi/mautemyampliores,fcabriores,lividi,doIorifici.

Thyroeidts , eft oflis pubis foramen ab oftii fimilitu-

dine, (ic appeilatum, 3. de anat.adm. cap. 13.

Thyroeidescartilago, vide Scutiformti, & Oicoeides.

Tiiia, efttotacrurisparsjintertalumgenuque, in

interiori partc fica j cujus tibiae pars anterior, cenuis,

& carnis expers, Ocrca appellatur, lib. de oflib.cap.ii.

eademqueinfra genu Anticmmion , 2. deanac. admod.cap. 4. polierior carnofa pars , Sura , & Gaflrocnemion

dicitur, 16. de ufu part. cap. S.1 Tilmataidmt divifiones faftse in fibris mufculorum,dum fcilicec illasnimisdiltentae, interdum rumpun-tur , 4. deiis, quae in medic.

Titillatio oculorum, vide Mollities»

Hh 5 Toma>

490 L I CToma, pro Pkleboiomia ufurpatum legiraus, . de na••

$ur. human.p.Tomidentes , rtpm , five itfin^) , alias , Inciforii , di-

cuntur quacuor primi anceriores , ad cultri Gmilitudi-

nem, ad cos cibos incidendos , qui mollitiem in fe ha-

benc j ficuti ad dura confringenda,aiii utrinque proxi-

miconftituuntur • cseceri fere omnes dentes, molares,

five maxiUans appellantur , lib. de oifib. czp. 4. quos

etiam Mylas, id eit , Molai , vocanc , 11. deufupart.

cap.8.

Tonicay five Tonotica medicamenta, funt, qua? extrin-

fechs illiniuntur partibus nervofis,ad robur hifce con-

ciliandum> 13. meth. cap* n.Tonicus motusieft, qui exercetur imprimis a corpo-

re hborante Tetano> duabus conrrariis virtucibusop-

poficorum mufculorum > incer fe quafi pugnantibus,

1. de motu mufc. cap. 8.

Tonos , Nervus nuncupatur, ab ipfis operationibus

:

uti enim Nervus 2&* $*£&*> id eft» a fltHmdo \ ica To-

jjoj, ^^, id eft, a tendendo , dedu&um eft, 1 . de

motu mufc. cap. 1. vide Nervus. Ufurpatur etiam -»®-, pro vehementi defiderio, magnoque conatibqua-

lis eiie folet per dyfpnoeas,& tenefmos ; ut docuic Ga-lenusjcommenc.i. inprorrhet.

TonfiB*, vide Jiihmust Parifthmia, & XJva.

TophufyVideCaUiis.

Topica remedia, id eft> localia, 13. meth. cap. 11. quae

loco affe&o non priiis applicari debent , quam totum

prihs corpus purgatum fit, ne hisirritatoaffeftu.plus

etiamaffluacad membrum laefum, viciofifucci,lib. de

remed. part. fac. cap. 6.

Torctilar, five Lewox, eft locus quidam vacuus, quafi

ciftema in verticecapitis , in quem meningis duplica-

tiones fanguinem redund3n:emdeducunt, underur-

fum velut ab arce quadam, omnibus fubjeftis parci*

bus fanguinis rivi mittuncur, * . de ufu part. cap. 6* Sc

cap.p.

D I C U . 491cap. 9. de anatom. adm. cap. 1. Aa^s, , nomen eft pro-

fe&um primum ab Herophilo, deinde ab Anacomicis

ufurpatum.

Torminat Dyfenteria , proprie non pro ulceratione in~

teftinorwn , ut plerique Medici folenc , feU pro cruentA

ex mteHints proluvie fumic Hippo. ut ctiam, quando ex

jecoris imbeciilitatc, cruenta dejiciuntur, affedtio talis

quoque torminum nomine appeliatur : id quod & fieri,

& dici a Medicis quoque videtur , 4. de art. 4. Fiunc

aucem tormina , & propter morfum vehementem , &propcer fpiritum flatuoium, qui non habet exitum, fed

ininteftinoruminvolucris eit incerceptus , & praster

naturam detencus,4.aph. 11. vide Dyfenteria.

Torpor , eft motus & fensus difficulcas , diminutiove

intotocorporej &maxime in arcubusafrigore, &compreifione nervoforum corporum, concttaca, 1. de

cauf. iympc. cap. 5. Aliquando torpor figniiicac , ven-

triculiinconcoquendis cibis imbecillkatem, com. 3.

intf, demorb. vulg. 1.

T(wf/oeft,cum articulus quidera eftilla?fus,fed ner-

vofas circa ipfum partes corcas, & p. n. concracta? funts

idquod maxime iniiscontingic, quorum invacuumgreiTus dilabieur, 3. de iis qua? in med. 3 «

*

Tojuci, hoc eft> venena, quae raortem inferunt, lib.'

de Dynamid. Tofw apud Anciquos , certa quaedam

fpecies veneni fuie tecerrimi,nec tamen quid effet con-

ftare adhuc arbitror. Videatur Pliu. libr.itf . cap. 10.

Tracbea, funtafpera medicamenta , qua? fuffocata

loca ulcerant,& exafperant> libr. de Dynam. in prooe-

mio. >}, afperitas> eft vitiofa conformatio parti

cui accidic , inaequalitarem abfumpco humore indu-

cens. Huic concraria affe&io A«aW,id eft, lavitasy di-

citur , funtque primi generis morbi, qui in formatione

eonfiftunt, & a caufis contrariis proficifcuntur. Ex-afpeiantur enim quae priiis erantlasvia ; & laevigancur,

quse prius erant afpera ; illa quidem ab humorum acri-

monia*

49* L I Cmonia, aut medicamentis adftringentibiis reficcata»

(funt enim & acria & adftringentia poteftate ficca)

hasc vero a pingui & lento humore madencia. Praeci-

pue verd in oifibus hoc malum apparet, cum non re&c

a Medicis curantur.

Trachea arteria, vide Afpera arteria.

Tracbumay alteraeft fpecies fcabieiincernse palpe-

brarum,afpera, dolorem,& gravitatem faciens in ocu-

lis, humiditatemque nimiam ingenerans, Iib. de ocul.

part. 4. cap. p. Provenitfaepeex malacuratione, af-

fufis nimium diu collyriis. Nam ficutin vulneribus

aliarum partium iilita pinguia carnis excrefcenciam in-

ducuncficeciaminpalpebra. Poteftetiamobdiueur-nam defluxionem excitari ) fed non inordacem •• hu-nior enim mordix, non paJpebramj fed oculum potius

ipfum infeiht. Hoc vitium funt qni *™^«, five »-<roW« appellenr. Atcamen ea diftinguit Aetius, fcri-

bcns Jbttw-nfTM eiTeinaequalitatem quandampalpebraeinterioris fuperficiariam,& cum rubore.^ge^W* ve-

ro, five*%», efle palpebrae internae inaequalicatem

& afperitatem multo majorem.adeo ut intra eam emi-neantvelutiMiliigrana, aut Ervi femina cum dolore

& gravitate. Malum autera utrumqueoculoshabethumidiores. Idem verd, fi intendatur, magisque pro-

mineat, appellatur • tandem ubi ad cxtremumpervenit,».*7"^1 ns^eA^ > eft collyrio-

rum certa fpecies , toilendis oculorum afperitatibus

cfficax. 7&%ifcAT0vt autem pharmacum dicitur, quoddeterget ea quse adhuc mollia funt , nec adhuc chirur-

giam videntur poftulare.

TraduHh , eft didu&i oifis ia naturalem flatum re-

duotio, lib. finit.

Tragtmat <t,funt ea,quae poil coenam,voluptatis inter

bibendum excitandg gratia 3flumuntur,i.deali.fac.34•

Tranflathuf motMt vide Mttaleptkm^

Tranfpirath, feu Perfpiram,^ infenfibilis per poros

dif-

D I C U . 49*difflatus excreroentorum fuliginoforum flatus, i.dc

fanitat. tuend. cap. 12. vide lnfpiratio.

TranfumptivM motus, quem Metahpticum vocanr.eft,

quo per machinas utuntur plurimi , tum architefti,

qui Mechanici dicuntur , tum Medici , qui organici

nuncupantur , qualem motum natura mufculis conci.

liavit, quoniam nervorum principio exiftens, Cere-brum & ratio , ibidem radicaca , per nervos> tancjuam

habenasjmufculos IaryngisE. G.intendic • ficeciam

nervus, qui a cerebro proficifcicur , a fupeiiori Iocoper totum collumfertuideorfura , ad multam ufquc

thoracis partem , indcque rurfus reditufqueadlaryn-

gem, ubinervisinlaryngis mufculos infertis , quafia

manibus quibufdam> Gnguli mufculi deorfum trahun-

tur, 7. de ufu part. 14»

Traulotes, Lacinis BUfitas nominatur , qui hic paf-

fionc correpti funt,*» Grsecis, Blafi vero Latinis

dicuntur, &funt, quicertasliteras Alphabetiexpr:-

mere non valenc. Affeftio autem varia tfle poteft. Pri-

mum quidem brevicas lingua?, quaetamenrariifitna

cft : Deinde ejus intemperies humida & moliities,

Hae namquefuntnaturalisbalbutiei caufe, aquibusfit > ut lingua prionbus dentibus ma!£ innitatur ; bre-

vior quidcm propter brevitatem; humidior verd pro-

pcer imbecillicatem. Humidiores enim lingua? muf-culi non poiiunt firmiter ihbiliri , quod eft camen ne-ceiTarium ad literarum t & rpronuntiationem. Ica-

que eas tanquam t & /pronumianc, pro di-

centes «/«* . Plurimi quoque balbutiunr ab exter-

nacausa, ucquipiurimumdicendo, aut tibiacanen-

do, & ex febrevehementem linguasficcitacerocon-

craxerunc. Lingua enim his evadit imbcciiia, necpropter ficckatero dilatari poteft. Bilbutium etiaro

aliquandoebrii, lingua & cerebro humore rtimio per-/ufis & pra?grav3ris Itaque patet pra?cipuara fer£

balbutiei caufara iitam ciie in funeiflua humidicate :

494 L I Cpropterea Fcripfit Hippocrates balbos alvi profluvf©

maxsmecorripi.

Tnmor, vide Palpitatio.

Tremor oculorum, vide Mollities*

Trichiafisyid eil , Pilare malum , morbus efl , in quocum crafsa urin£, veluti capilli una exeunc, 4. aph.76.

Siquidem talia qusedam corpora in renibus poifunc

concrefcere , ab humore craffb & vifcofo » utto a calo-

re, utdocec Galenus. Adhaec Tricbiafisett afFe&io.in

qua pili inutiles , & pungentes palpebris innafcunrur,

4. de compof. med. Igc. cap. 8. vide Phalangofis. Pro-

venit malum hoc ex luperflua humiditate, ex qua pili,

tanquam herbaeinhumidaterraluxuriant, vel palpe-

brse ipfae refolvuntur , nimio humore redundantes.

T&xxrts eciam vocatur mammarum dolorjquem pi-

lus aliquando movet in poculoforte hauftus.Is autem

non fedatur , donec pilus vel prefius fponte exeat , vel

cum la&e exugacur. Id mali genusetiam» vo-

canc.

Triens, hoceft) uncia? quatuor , 4. de coropof. med.perloccap. 84.

Triglocbina, five Trifulca, figura eft, qualis E.G. in-

eft quinque membranis cordis, tribus in dcxtera partei

duabus in finiftra confiftentibus.fimilis figura? triangu-

lari, & telorum cufpidibus, 7. de anat. adm. cap. p.

Trigona medicamenta funt , ex feminibus compofita*

quse ficut ad corporem inducendum mitiora , ita in fu-

turumfunt minustuta :quibus omnibus utiliusano-

dyna fumuntur , iz. mechod. cap. 1 . ^>^, PafliU

liM, in medicina olim celebris ad fifiendos dolores : eft

enim ftupefa&orius. Sic dichis fuic a figura , qua fin-

gebatur> non a numeromedicjmentorum. Conftac

enim quatuor medicamentis •, femine apii » femine

hyofcyami , anifo , & opio , Ccd quorum pondera non

funt eadem Galeno, Paulo, & Aetio.

Tripfis, vide Jnatripfis.

Trifmoh

D I C U . 495Trifmos, five Tryfmos> Latinis Str'tdor> eft convulfio

mufculorum mandibularum, ex qua fic dentium invita

concuflio, i. de cauf.fympt. cap. i. &•$*)--& , fonitum edit , fed tenuem ex inftrumencorura an-

guftil Ex flatuofo autem fpiritu cum exiguo humorecfficitur.

Trifulca, vide Triglochina•

Tritaophyes (quse & Tritceus) fehris, eft tertiana? na-

turam fapiens, quse tercio die exafperatur , & ferme in

integricatem remittitur ; fed fiqua febris, cercio quo-quedieexacerbatur,nequeper roinimum intervallum

ita mitefcat , uc in eo febricitans prope finceram infe-

bricitatem aflequi videatur ; hanc fi quis triceophyes

nominare velit , forfan & ipfe non fine ratione in hancfententiam defcendere videbitur, comment.2. in 6, demorb.vulg.13.

TritauSi vide Tritaophyts•

Trivus, Greece T£*£b-,apud Hippocratem fignifi-

cat eam corporis partem , cui fiye llantes, five ambu-lantes, five fedentes, five jacentes, innitimur ; ut ftan-

tibus nobis , atque ambulantibus , plantse pedum j na-

tes, fedentibus \ fpina toca s fupxnis j cubito,innicen-

tibus cubitus , i. de his quse in med. Sic etiam ut au-

thor eft Galenus apud Hippocratem, locus tritus dici-

tur&callofus.

Trochantera, Latinis Tuherculum, magni o/IIs femo-ris proceiTurD in fpecie fic vocant , 1. de anatom* adm.cap. 6, & libr. de oflib. cap.n. vide Ftmur.

Trochifcus, vide Paflilli.

Trochlea hrachii> vide Batbmides.

Tromata , Latinis lBus , nominat Hippocrates ma-gnas noxas , ab aliquo extrinfecus , etiam fine vulnereillatas, com.f. in 6. de morb. vulg. n« Unde Hippo-cratesTiT£»^/«vvocateum, qui quoyis modooffen-fus fic.

Tromosy id eft» tremor, *. meth. z,

T!ryfmo%

4S>6 L I CTryfmos,\ide Trifmos.

Tuhtrcula, funt qnaedam fponte nafcentes, & celer-

rime fa&ceinSammationes, quae celerrime in altumactolluiuur acumen, & celerrime fuppurantur, & plu-

rima horum in inguinibus, & alis, eft generatio, quo-niam in his partibus mulci func adenes, qui apti nacuia

funtadhasfuperflimates prompte excipiendas, 3.a-

phor. %6. Tubtrculum infupei Paynuinomimc Hippo-crates , quod alibi ipfe folitus eft vocare Suppuratio-

WfWjGiSece Empvema,7. aph. 8.detumor. cap. 15.

Tumor, vide Oh coj.

Tumc<e cordis , iunt corpora tegcntia extrinfecus

utrumque vencriculum cordis, £. de nfu part. cap. 8.

Turiicarum nomine, quidamfolacompoficaoperi-

menra defignant ; aiii autem_£raHa ; aliij nifi compo-fitafimul & craila exciterint, eis appellationem func

non cribuunc. Ad eundem autem modum, & dc mem-hranH litigant ; quibufdam enim fimplicitas fufficit

;

aliis autem tenuitas ; alii ambobus opus eife arbkran-

tur, uticanominentur; & nili tenue fuerit fimul, &iimplexoperi(nentum,id nolum vocare membranam :

A: Antiqui cerce, tunicdt, mimb ¥an<M>mtnmg4S, praecer

ha;c omnia alia operimenta fic vocant •, quos nos quo-

que fequentes, a vana quidem in nominibus garrulita-

te difcedemus, 4• de ufu part. cap. 9-

Turgere , verbum eft tranflacum ab animalibus con-

cubitum appetencibus, adhumores j nam ficuti iJla

ftare loco noq pofluot , quadam titiilatione impulfa,

eoque affc&u concitata , motu fei untur curbulento \

iic & humores plerumque in motu vehemeotiore, ac-

que transfluxu a pareibus adpartes, in morbi princi-

pio, moventes, tiriliantes,& quiefcere non permitcen-

tes, cum&ipit paritermoveantur, & transfiuant,&

perenni hac fu| laticne segrum moleftent , tnrgere di->

cuncur. Tales ergo dicuntur humores turgenns > qui

funtinmotu,latione>&fluxu,i.aphor.2i.

D I G U . 497Turgidtu dolor eft, qui a parte primario affefraj vel-

liti radiceincipiens, celeriter in partesadjacenteS

transfertur , i. Ioc. afF. 7.

Turgidus pulfm, vide GraciU.

Tulfisj eit vehementiflinu qua?dam efflatio,qul phl-

rimus fimui, eelerrimeque foras a&us fpirirus attrahic>

propellicqueutiafecum fuo impecu,qn3e viasfuasob-

rtruunc, 2. dc fympt. cauf. 4. Cum enim extemus acr

in afperas arterias crahaeur, quae cartilaginese dura?que

funtj neccontrahicircaid, quod concinent, poiTunt»

incitatum hunc excogitavic fpiritusexitum, quem vo-

canc tufjim , quo fpiricus fibi ipfi violenter , & cum im-petu delatus > yias expurgat, tion aliter quam tubos, &fiftuhs expurganc harutn opifices , 4. decauf. fympt.3.

TuQisficca, in qua nihil expuitur, 4, aphorif. 54.

Ty/o/jj,id eft, calius \ iicaucem nuncupatur, cum iri

palpebris afperitates ex fenedutecrafliores, albidio-

res , & paium fenfiles exticerinc , eoque minus deleri

poflTunt, lib. Introd. cap. if.

Tympamas, qui & Tyw/?<t^/i«,Hydropis eft fpecies*

inquo fpiritusflatiisvecraiii, frigidi , totam thoracis

fuperiorem, & inferiorem regionem>cumencesfacie,

4. acut. 1 1 1. vide Afcites.

Tynefmm, qui & Tintjmw, & Temfmui, appellattir f

eft refti inteftini vehemens tenfio, & aflldua dejiciendi

cupiditas, paucis admodum fequentibus excrementis>

quae quidera ab inicio picuicofa & pinguia , progreiTu

verd tenrporrs , etiam abrafionis fpecie dejiciantur, &iis, quse a iupernis defcendunc, haud quaquam mifceri

videntur, 6. loc. aff.x. Tine[mm (alibi dicic Galenus)ulcus eft in refto inteftino faftum, quod quidem inferc

fymptomata Dyfemeriasfimilia, nixus tamen multoveheraenciores, quam funt dyfentericorum, 3. de fym-ptom.eauf.cap.i.

Typkodes ftbresM eft,Succendentes,uc Caufodes. in-

eendentes>funt>quarum media eftfemitertianai i.apho-

1 i vSi

49* LEXICONrif. %l^> nomen eft febris contirtuafe&ardentis , non per fe quidem natse & effentialis, ut vo-

canc, fed fymptomaticse , & a jecinoris eryfipelate ex^

citatae. XJbi enim vifcus id eryfipelateafficitur, fc-

breminde ortam> w<p*b Vetcres appellarunt » ficuti

veutriculi eryfipelate »^*», & abeoquipulmo-nem infeiht,*^*A. Galenusc0mment.inaph.4i•libr. 7. vide Febrri typbodts.

Typbomania, (quse & Typhonia) eft Delirus lethar-

gus > vel Lethargicum delirium , libivtinit» Typhomia

appeliatur, commiftus afFe&us ex icthargOi & phreni-

tide, libr. dc Comat. cap. 1. Ego veio, quoties ad fi-

nem ufque tum defipientia , tum Coma perfiftunt, a£*

fe&ionem hanc ex phrenicide, & lethargo miftam, ap-•

pello -

9quidam Typhomaniam vocaverunt, 1. prorrh.i*

Typt*i> eft ordo intentionum, & remiflionum ; Pt-

riodtts, five circuitus, eft tempus intentionum, ac remif-

fionuminmorbis faftum , lib.de Typis,cap.i. five*

eft formula qusedam acceffionis , cum vel fubfequicur,

vel anticipat. Delinitur quoque , quod fic rcditus ab

codem,adidem,i.crif. 5.

T^r/^apud Arabes,& barbaram fe&antes medici-

nam, idem eft, ac Ophiafu • Tyri enim voce^rantsftr*

ptnns, & pocilfimum Viperas intelligunt.

•

V.

VA c u 1 1 o, Gvsech& , vtde Purgatto*

VAcuuspulfm eft, qui arteriaj elevationem fa*

cit bullofam 9 ut digitorum impreifioni egref-

tvLS, per vacua occurnt, 1 . de diff. pulf. eap. *

.

Vagina, vide Membrana dura*

Vaginalfi tunica, vide Elytroeidts.

Valga> appellanturcrura, in exteriorem partero ver-

gcntia j cjuae vero in inccriorem, vara f& mancat 3. d#

feiSjquKinmed.31*

y*P<*>

D I CU . 499Vaptf* humor efl extenuatus* quipluribus eft in fpi-

rarnencorutti raricate, eorporis mollitie, fubftantice fu-

fione, r.fimplic. 8.

Varicesfive Cirfos,venas omfies dilatatas antiqui ap-

pellabant > libr; de tumor. 1 6. Varices , funt venas la-

tiores in coxis, tefticulis, & cruribus, quae ex craflb &hielancholico fanguine turgenr j aded uc peJIente na-

tura, ad partes ignobiliores , humores craflbs > & me-hncholicos, diftarum paflionum generatio fequatur*

6i aphoriii.

Varicifotmii flextti, vide FUxtv varicifotmH.

Varicofw atfifitns, vidc Genitalfi, Glandulofi a$flen<*

teSi & Meatm gtnitalii.

Varicofus Meatus, vide Gcnitalis.

Varw * exiguus durusque tumor eft , in faciei cute

obortus j Gra?c& Jontbos, qui differt a ficofis turaori-

bus in menco provenientibus,non folum quod ex craf-

fo humoreconfiftat, verumetiamquodparticipettc-

nui quadam fanie , ratione cujus facite ulceratur , noa

refte, atque ex arte curatus , libr. de remed. parc. fac.

cap. ii. vide lomhos, Sc Ficoftu tumor,

Vafa deferemiat vide GUndulofi ajiflentts,

Vafa fpermaticai St?ninaria y quas vulgd Praparantia

appellantur, vide Glandulofi afjiftmes.

Vebemns pulfus (five Validttt, & Fortii) eft, qui vio-

lencer ta&um impellic, Scquafi ferit: rmijfus, five

UnguidtHy qui dcbilicer, de pulf. ad Tyron. capit. 3. $lib. 3. de diffcr. pulf. cap. ?.

Vehememia motbi , eft ea , quam magnhudintm vo*

cant j & mos morbi , quem modum five naturam morbi

appe!lant,i.crif. 3.

VillicationesSeu difcerpihnes, junioribus Medicisap*pellantur convulfiones, qusein fihrn mufculorum con-

tingunt > dum nimis intenta? , interdum rumpuntur*

$. de his,quae in med. 30.

Vtm, > eft vas fpentiatictifii, imS eonftans tu-

li 2. mrt*

5oo LEXICON

nic5, fibris triplicibus contextum, fanguini deferendo

deftinatum : ven<e eciam nomine, arterias comprehen-

derunt Veteres : quofenfu Placo inTimaeo, venas&

corde oriri aflferit, ut ceftacur Galen. 6 . de Placit. vide

ArtcYia* Prodit autem Vena omnisabhepate, quae

modd vere & fimpliciter Vena dicitur. Nam fiquis

concendat Venam arteriofam a dexcro cordis yentre

nafci, uc certum id eft , fic ea non fimplicicer Veru di-

citur. In univerfum autem duae ab hepace oriuntur 5

una, a fima ejus parte ; akera , a gibba. Quae ex fima

orkur , variis nominibus appellatur , %^» , itmmt,,*« , & j«As^<«/<e , quod fic aliariim

velucquidamtruncus: Vulgo l^enaportadicitut. Ha?c

infimapartehepatisquinque interdum pluribus pau-

cioribusve radicibus aftisj & poftea in uoum trunciim

coalefcentibus, jecinoris porcis una amplaque egredi-

tur: pauldquepoftea induos majores ramos dividi-

tur, quorum unuslienempetic,alter fertur in mefen-

terium, uterque in quamplurimos ramos divifus. Qua?

autem a gibba parte jecinoris proficifcttur,pluribus fi-

militer nominibus vocaca eft abipfoGaleno , ^e><r«>

n$hv, *)7mnng. Ea venarium omnium capacifllma efti

fparfisque aliquoc radicibus intra jecoris partem gib-

bam fimiles Venae portae radices fpe£fcantibus, & pro*

pemodum tangentibus , mox feu truncus unus emer-

git, necmultdpoftiti ramosduos fcinditur,quorura

unus in fuperiores, alter m inferiores partes fertur.

Vtna arteriofa, vide Arteria venofa*

Venaaxillartiy vidc AxiUaris vtna.

Vena afygos Gixcb , Conjugio carens Latin£, vulgd

Venafiwpari, eaeft, quseinquibufdamanimantibus

juxca cor adnafcitur -

y tn quibufdam verd ut in homi-

nibus, ex ea emergic parte, qua cordis aurem dexcram

Vena cava tangit : Hinc, fi quidem emergens, humi-

lius depreffiusque per cor defertur , acque in fpinam

contorquetur, .2. acuc, i'o.

Vtna

D I C U . $Vtna Bafilica, vide AxiUara.

Ven4 capillaru, vide Apantbifmos•

Vena capitts, vide Humeraria.

Vena cava* vide Cava vma.Vena cepbaliea, vide Cepbalica vena.

Vena commum<> vide Commwm venat 8c Mtdia vena,

Vena conjugio carens, vide Vtna a^ygos.

Vena coronaln, five Stepbaniaa, vide Vcna PiriHtpha•

niaa.

Vtna crajfa, vide Crajfa vena.

Vma cubiti externa, vide Humeraria•

Vena cubiti interna, vide Axillaru.

Vtna emulgentes, vide Emulgentes vm<e.

Vena & Arterice umbilicales func, qua? uteri acetabu-

lis adhaerefcunt, quibus foetus in utero ailigatur, & per

quas alimentum trahic, i. de femin.

Venaguide^ vide ApopleHkue*

l/tn<ehitmorrhoidales) vide Htemorrhagia,

Verne jugularesy vide ApopUHica.

Vtna mtfaraic<e3 vide Mefenttrium.

Venafunu brachiiy vide Fmhj» bracbii.

Vena hepatica» vide AxiUayts.

Vena humeralui vide Humeraria.

Venajecoraria, vide G*z;<i w»d.Kiwa ifcbiadica, vide Ifcbiadica vena,

Vena lata, & magna, dicitur Kew* bumeralit, r. de ar-

tic. 5 3-liceccommuniter Medici,& Anacomici,»^-W4»i vocant Fi»4w Porfrf, ficut Oud>w> maximam ap-pellant.

K*«4 manifeSla, vide ManiftHa vena,

Vena media> vide Communis.

Vefta nigra> vide Media c«fo'j/ vwi4.

K*wa PtriHtphanicea (Latinis Coronaria) eft,quae coripfum coronat , principiumque fui ortus extra mem-vbranas habet, 6. de ufu parc. cap. 14.

Vma Poplitis , eft ramus medius Venee cavse > quili 5 •.: deor.

5o* L Cdeorftimad Poplitem fertur, ubi vulgd Venapoplhu

dicitur , & per profundum Surae procedens, non mo-dicam in mufculos ejus ramorum fobolem fpargic, at-

qtje ob id haec vena communu, feu wdia, dicitur,quem*

admodum etiam in manu, lib. de diiT. ven

Vena pona, vide Cavs ven4.

Vtna purpurea-i vide Communis vena, & Mcdia vena,

VtnafalvateUat vide SalvateUa vena.

Venafaphena, vide Sapbena vtntt.

Yena fwe pari, yide Vena aqygoss

Venafplenicai vide Sphntca vtna.

Ventticos oculos appellant eos , qui fuffufione affefti

func ; liunt autem Vtnetici oculi duobus modis , vel

propter aquam, fi nimiiim fuerit coagulata 5 vel prop-

ter ficcitatem , quam paticur cryftallinus humor,libr,

deocul. part-4' cap. n.Ventralis difpofitiO) vide Cceliaca.

Ventrem ft/periorem , Veteres appellant Thoraeem;

alimenti autem receptaculum , five abdomen, omne-que id , quod a fepto transveifo eft > ventrem infe*

riorem, Intcrdum autem ventrem fuperiorem nomina-

bant, in quem cibi aflumuncur, quae ab eo funt omnia,

ventrem inferhrtm ; Interdum quoque fola fic nomi-

nant, cralfwra intefiina. Denique fi}nt>qui Colon dun-

taxat, ventrem inferiorem vocant, 4. agiic. n*. 7. apho-

riC*•• .....Ventricului eft , in quem pnmo animaha cibum per-

trahunt > 6. de anat. adm. C3p. i. Aliquando vtmrkuli

isfupcritH per abufionern, proflomacho fumicur , libr.

dc cur. rat. per fang. cap. i,

Vtrmkulans pulfut eft » cum fpecies nobis tangenti-

bus exhibetur quaG perreptantis artcriam vermis, un-

darum in modiim infurgentis ^ idem ille parvus eft

Janguidus , & creber. Sin autem non parvitati , fed

jnaenitudini fit adjun&ps , dicitur XJndofm: fi ad ex-

^ma. ra deveniac r?raii?ioaero, crebricatem, & parvU

D I C U : 50$

titemyformicans dicitur, de Puli! ad Tyroncm, cap.8.*

& 1. de differ. pulf. z6. & *7.

VtrmiformH txcrtfantia^we Epipbyfis , vide i^rwwCtrtbri.

VermHcerebri, eft obftaculum quoddam,quod habet

pars ea, qua a medio Cerebri vencriculo , ad poiierio-

remitur, cujus formacft ficutpinea, libr. deocul.

part. i. capit. 1. Quin parcicula qua?dam Cerebri in-

cumbit meacui, qui eft a Cerebro ad Cerebclhmnquaecircumfcriptionem obtinec figura vermi fimilem , iu

lignisenafcenti : Hincctiam Atmomlciexcnfcsntiam

& procejfwn vermiformem , corpus hoc, quod totummeatum contegic, vocant, p.deanac.adtn.5. dicicur

& vermiformH epiphycames , p.deanat. adm.cap. 5. ac

vcrmiformn epiphyfis , 8. de ufu parc. cap. 14.

Vernaculus moYbm , vide Communu, Endtmm, & E^/~dtmiui.

Verricularz, vide Ampbibltflroiidtsf

Verrucofa, vide D«™ ulcera.

Vtrtthra* vide Dorfum.

Verttxy Apcxt aut Mucrocordis , eft inferior vifceris

terminus> figura turbinatus, qui infernse pectoris oflis

regioni cohaerefcie , ubi etiam mucronaca carcilago

conftituirur, 7. de anac. adm. cap. 3.

Vertex capitH , (Grsece .«) in media capitis re-

fione, finciput fuperante, elt collocatus ; undevelutcentro circulus , capillorum proventus,incipere vi-

detur, libr. introd. capite decimo. Sunt qui eo nomi-neintelligant capitis paitem incer fincipuc & occiuucmediam & fummam : Ea$*& proprie dicitur. Suntvero qui parcem eam capicis interprecentur, in qu3 ca-pillialiiaddextram, aliiadfiniftram invertuntur, ucnonficaliud ^, quam lineailla» quse capilios in

duaspartesdiftinguit. Unde& ^'^* , idcftj Bi±veniccs , dicuntur, non ii quidem, quibus os fummunicapicis geminura fic , fed ilia potiiis liaca , difcrimen-

1*4 qufc

5 c 4 L- I Cque capiilorum. Rufus wfvtph definit id quod in me-diocft, perquod maxime volvunturcapilii. Idquodetiam iecuti Latini, vsrticem dixerunt, a vertendo , ni-

mirum propcer fiexum capilloi um> quod illic veluc in

gyium ii vertantur . Quam etiam ob caufam quidamex Gi secis> t^y/xsh & m/ ^a^, hoc eft, a verr

tendoi eandern partem appelhrunt.

Vertigo, eii afifectio,qua caputabfqueexternis cau-

fis in gyrum circumagi videcur, 4. acuc. 41. vide Sco-

todinos.

Vefica fettff, vide CyBu Choleduchos.

Vefiiginm, vocatur inferior pars pedis, 1. de fraftur.

cap. 10.

VttcYMUt eft gravis fopor, de cauf. morb. cap.3. five

ignavia& ftoliditas cum fomnolentia , x. prorrhet. 31.

& i. aphor. 3, Dicicurautem Veternus>quiii veteranut

morbm, qui Lethargus vocatur , in quo aegri veterano-

rurn , id eO, ienum more , inexpergifcibili fomno de-

tinentur. Terentiusin Eunucho.Vibratio, five Aghatio , eil vioientus totius corporis

hujufque parcium motus , ut conquiefcere non liceat,

etiamfi ftrenue admodutm renitarisj diflferensa Tn-wore ,

qui,nifi partem tnovere velis, non accidet, libr.

detrem.palp. cap. 6.

Vihratus pulftu, ( Gra?ce luW^s,) vide Convulfivufj

Hic pulfus perpetud durus eft, & propter duriticm ve-

hemens. Fit autem cum valida eft facukas, inftrumen-

ium durutn, & mgens ufus, quorum unum fi abfit, w-hram fierinonpoceft. Galcn.

ViBum appello, non hunc tantiam, qui cibo, & po-

tione conihe, verfrm etiam, qui omnibus aliis,ut ocio,

exercitatione, balneo, venere, fomno, vigiliis , & om-nibus, quae quovis modo iiuin in humanis corporibus,

ipfamqne adeo vivendi racionera, comwent.3. in 3. de

piorb. vu!g. 9>

Viiih viUe Fihfy

D I C . 5$F/wacirfjfuirtfolidseuvarum reliquiae , cftmintor-

cularifuccus ipfarum omnis exprefius fueiic, x. de ali-

ment. facult. 9,

Vinwn aparachyton, id eft, originale>cui mai ina aqua

non eft addua , 4' de comp. med. loc. cap. 7. cui pro^

indeopponitur^/wMWiii^/^jffewiewow, 4.acut«2,.?•«-

^c^ji]®- ew©-, di&um vinum eil ad ejus laudem a mer-caioribus, quafi purum & fincei um, nec aduheiatumaqua marinse miftura , tanquam perlefatis tirmum&generofum. Neque enim nobilibus vinismifceii lb-

letaqu3imrina, fedimbecillioribus.quse <jux<*csi« &•nJuXstos-afd/}» ob id dicebantur, ut eoquafi futo adul^

terata, calidiora & acriora viderentur , tum ut facihus

a mercatoribus conveherencur , & longse viae incom-moda perferrent* atqueeriamdiutiusfervaripolTcnt.

Sed temperandi ratio varia fuit, utdocet Diofcorides.

Alii,inquic, ftatimcttm decerptae funt uvx , aquam'maris admifcent. Alii, in area" uvas Sole ficcant, qui-

bus calcatis, marinamadjiciunt. Alii , paffas priiis

uvasjin doliis marina aqua raacerantjmox calcatas ex-

primunt : quod tamen magis pafli generibus adfcribi-

tur. Omnia ejufmodi vina ikcant, ficimque inducunt,

pro modo aquae marina? admiftseftomachoadverian-

tur, nervos infeftant , alvo tamen apta effe, Diofcori-

des prodidic. Fuerunt hujus generis, uc idem ait>vena

Coa & Claromenia , quae propter pltirimse aquas ma-rinsemiftionemfacile corrumpuncur , flatus movent»

alvum turbant, & nervis officiunt. Splenicis quidamVeceresexhibuerunt.Difcorides lib.f. meminicetiamvinorum *it*tyyr*m

• q u£E admiftam fapam rccipiant

:

quse quidemrevera#7W£^T«funt>id ei^aquasmari-

nae expertia , fed tamen alio liquore adulcerata » fapS

fcilicetimmifta.

Vinum vinofum y Yide Hydatodes* & Ocnodts.

Virtm naturalit, vide VirMts.

yitm ratioQtnmiX) vide Virtutes.

li 5 Virtut

SoS L I CVirttti vttaltSi vide Virtutts.

VirmtS) (quzsfacultates Medici vocanc, Plato anUmas) funt tres illae, quae toti corpori, ex principiis,fuo

veluti fonce diflributae, animal gubernant. Prima, na-

$uralji3 altrix,appeturix> alteranst & concoqums appella-

tur , i. prognoft.x*. ad nucriendum animal neceifaria»

ftirpibus communis» quae JecurveJuti profonteha-

bec j canales vero > ab hoc in totum corpus fparfos,

obcinet ipfas venas. Altcra , facultai, feu anima vhalist

& animofa appellatur virm , quae non modo ut ftirpi-

bus,3ucvit5 praeditis, fed etiam ucanimalibus,anima

cft infita, fedem habens in corde, cujus canales arreriae

funr. Pofterior, fytiocinatrix, in Cerebro domicilium

habens, voluncariis a&ionibus, una cum fenfibus prse-

fidenj, cujus canalesfuntnervi,fenfummotumquein

totum animal deferentes, 9. method. 10.

Vitaln motus» vide Motuumfptcies.

VitellinahilH , qus& Lutea dicicur, vide Bilitpal-

lida.

Vitiligmwm>quas Alphos vocant.gwrjf/ofimiliseft

generis , cum eo aflfechi, qucm L«/«,five albamvitili~

ginm, Arabes, Albaras appellanc , non tamen fub iis

totacaroviciatur,utin Ltuct, fed infummocorpore,

veluci fquamse quaepiam, VUiUgines infiguntur ; albas

quidem > ex pituitofo ; nigra?,ex melancholico fucco

exorcse , 3. de fympt. cauf. cap. i. In Vhiligine autem

alba, fic nutrimenti appofitio, non afllmilacio, 1. de na•

tur. fac. cap. ir. ' eft vitiofa macula & fa?da in

corporis cuteapparens,& ex malo corpaiis habitu ex-

citata,fcd fine manifefta cutis afpericate^nefquamist

fine exulceratione. His enim notis a pfora\ Iichene,&]epr£ , cseterisque hujus notae tumoribus diftinguituri

Dicitur ex eo quod colorem cutis immutet. Immil•*•

tare cnim apud Veteres uxQujwi dicebatur. Eft au-

tcm non totius quidem carnis affe&io 9 ficut

Canccr & Elephas, fed fumma? modo carnis cutisquc

ab

D I C U . 507abimprobofanguine,alias pituitofo, alias autem me-lancholico proveniens , qui cum probc adhaereac affe*.

ftaeparri, nontamcn aifimilaripoteft. Ejus tresfpe-

cies funt ,,,. Ucrum autem aliquo<J.

horum fanabile fit , an non fit, experimento facili col-

ligitur: Incidi enim cutis debet, aut acu pungi. Si fan-

guis exit, quod fere fic in duobus prioribus , remediolocus eft : fi humor albidus, fanari non poceft.

Vitreusbumor,k Praxigoraappellatur vitreapituitai

picuitaefpecieseft fiigidiifima ; quippe vitrofuib.tumcolore, tum fubftantia haud abfimius, . loc. zff. f.

VhrtusoculihumoYi vide Hyeloetdes, & CryfialliriUi.

\Jlcera dura, vide Qcbthode,& Dura ulcera,

TJlceratio oculi , eft ruptio circa comeam tunicaai,

quae vel ex iehi, vel ex phlegmone oritur, lib. tinic.

XJlcus, quod Graeci Elcos> vide Vnionisfolutio,

Ulcttt depafcens, vide Phagtdanaii

\Jlna, vide Cubhm.XJlomdia, id eft , folimemlria, eft totius corporis, ex

membris compago, . de ufu part. 8.

\JmbilicM 9 nihil aliud eft, quam multitudo magno-rumvaforum, quce exmultisparvis venis,& atceriis»

& propaginibus earundem per totum Ghorton difper-

fis,conflataeolocounitiir, perquaeipfiiilma vafa, &fanguis, & fpiritus, ad foecum derivatur, in medio uri-

naculum habenciura» libr. de difleft. vulv. cap. 10.

TJncia, habet drachmas o&o , quae drachma? etiam

Holce dicuncur •, Drachma habet filiquas duodevigin-

ti,aliidicuntfcrupulostres: fcrupulus, fivefcruptu-?

lus, habec obolos duos, (hodie gr.xx.) obolus filiquas

tres, lib. de pond. & menf. cap. 5.

Vndofm pulfiu, vide Vermiculans.

Ungwi, five Ungula, vide Pterygium.

Uw/o, vide Proflhefis.

Vnionpifoluth, five ContinuitdtH folutio, eft morbusP

in quo partes, qua? fecundum nacuram unionem acce*

perunt,

5o8 L Cpei unc, imer fe folvuntur , Iibr. de conft. artic. cap." tf.'

qua? quidem unionis folutio, fi ia offe fiacdicitur Fra-

Bura, feu Catagma ; in nervofis mufculorum partibus

ex diftencione, ruptura^ in fibris, Convulfiofeu Spafma;

m carne ex vulnere, Incifio ; ex aliquo acuto, Puntlura,

feu Punttio ; ex aliquo gravi, Contufio^ ex erofione in

olTe.TW-^ow; in carnofis partibuSjU/cw; in infti umen,.

talibus & ligamentis,^«///o, five Apofpafma, ibidem;

fDvafismufculisque, ex violerno i&u > vel gravi cafu,

yel alio quopiam valente motu excicata , Bjxgma , &Tblafma ; cum concuiione & ruptione, Eccbymofis,

4.iDeth.i.abaiiquoacutooccurfante,atqueabfcinden-

te, Incifiot DiffeEiio, & 5Wfj, hb. de cauf. morb. c.i *XJmverfaltt morbtts, vide Communn-

\Jnivocat vide ALqnivQca.

Vacit organa vocc per quae fpiritus redditus vocemcfficit; hsecfuntafperaaiteriajguttiir, fauces,velu«

fpiritus pleotrum, per ipfas tranfeuntis -

} nam hx vocis

inftrumemum func, ut locutionis, lingua.

Vola w4w«isnomin3turfupina pars manus,juxta poUIicem aflurgens, Grxce %* ; cui pars oppofita, Hypo-

thenar, & Subvola vocatur, i. de ufu part. cap.17•

Voluntarim motus, vide Motuumfpecies•.

Volvulofa> Stomachifubver/tO) vide Subvtrfio,

Volvuluf,videCbordapfWi&c Ikos.

Vomica y vide Fiiiula, & Sinus.

,Vomitw, & Naufea, expultricis facultatis ventriculi

depravati motus funr,ad ea,quae hujus in cavitate con-

tinentur,noxia quam ciciflime per ftomachum vacuan-

da.j Nec idem eft vomentbus & fingultientibus mo-tus, quippe in vomitionibus ea, quae in capacitace fune

ventris, rejiciuntur; in fingultu, quse in ipsa ventricu-

It funt fubftanciiU& fibrofis nexibus fimili fcilicet tiim

affe&u>tiimmotu, qualiseft iis,quiexintemperietuf-

fiunt, omnibus nimiibm ventriculi partibus, quod fibi

mokftum eft, expdtentibus, 3. de fyropt. cauf. cap.i.

\JrA+

D I C U . ?t>*c/;oj,appe]!atur meatus & Iigamemum , quod

infantis umbilicoinfcritur , ex quoetiam llle enafci-

tur , & fufpenfus cft, qui ipfe meacus mutuo congreifu

quinque vaforuni umbilicalium abfolvkur; nam a ve-

nis, qua?fecundas imptencbinaepiodeunt vens, abarteriis ibidem ficis , icidem bina? arterise, & a ncrvis

unusnervus, quicomplicati mutuo 5 umbilicum ab-

folvunt) lib. Introd. cap.n. vide XJmbilkw, & {Jrina*

culum, o'v&pu five *&& allantoeides tunicse eft ini-

tium , pertoraturque ians Jento & evidenti meatuadfundum veficae ipfius fcetus , fic m allancoeides cuna

Vefic^,) qui medius inter ucrasque cft, conjun-

gatur. Per eum urina fcetus defertur in allantoeidis ca-

vitatem longam, anguftam, rotundam,qux in ipfius

fines magis effunditur , ne amnion, chorion, uterurai

ipfumquefoecumpremat. Nequeenimurinamretineriintra veficam expediebat , neque per veficae cervicem

reddi, ne foetui circumfufa, ejus cutem exulceraret.

U ranifciu , id efl, parvumccelum^ quod Latinc paU*

tum dickury parseft cfris fuperior > a coelifimilitudins

nomen accipiens , lib» linit. quod in cceli modum ea-

meratumfit. Dickuretiam &g$*Ss.

Oremia, vide Caufiica.

TJreteres , func meatus quidam oblongi , & fortes*

Pori urinarii diftij qui renes vefica? committunt , du-centes pcr colatoi ia, urinas a fanguine fegregatas , adveficam , s.ufupart. 5. Qui urinarii meatus,nec4r**-

ria funt , cum nec pulfenc , nec duplici coniient tuni-

ca , nequew»*» quiafanguinemin fenullumconti-

nenc, necfimilem ornnino vena?habenttunicam 5 a

nervis autem plus diftaiK,quamajam di&is, 1. natur,

fac.c.6. &*£«<;&< a-ogetdicuntur Gra?ce.Ha*

betur autem ucrinque unus, qui conftens tunjca cenui,

fed dcnsa,& fibris cancum obliquistextn,a renisfiua

per ejus fimam partem fuper lumbos ferttir , ubr&ttet

raro a peritonasotunic* venulis & arceriis mcertexraia

5t* L I Cinutuatur $ tandem vero inter vefica? tunica* fpatitf

brevi interJapfus, pauld fupra veficae osin ipfins capa-

citatem erumpit. Ad ipfum autem foramen membra-BttJaegeminse cx veficse corpore propcndent, veluti

proceiFus quidam, quae urina in veiicam ab urecere de-

labencecedunt& aperiuntur, eaedemque , ubivefica

piena eft 3 urmam in uretera regeri & remeare piohi-

benc.

Uretbra, five TJyitbra, eft meatus penis, urinse red-

dendas accommodatus , quem & fiftulam minariam

appellant , 4 aph.8i. Oritur a eervice veficae , i.loe.

afF. i. vide Fiflulaurinaria.

\Jretica,vide Dmretka.

XJrina, quam Graeci Iv^ voeant, eft excrementumtenue & aquofum fauguinis , j. ufu part. 5. vide Lo-

tinm.

\Jrina optrma , cujus fedimentum album , &Ia?ve<

&aequaleextiterit omni tcmpore, ufquedum judica-

tus fuerit morbus , lib.de atra bile, cap. 8.

XJrinaculum, quod Grseci »e#p» vocanr* eft & dici-

turillud, quodexvenisduabuSjtotidemque aneriisj

& unonervofimul in;^'*, fi'/e muliebribus locis*

quandam quafi caudam confkit: hoc meacu 1 qui a

fuprema fcecus veiicae fundi regione , per utnbiliciim

in cav;tacem pertinec , quseinterfecundum & tertium

confifticinvoliiGrum 5 lotium in alantoeideS tunicam

derivatur. Huncfolers naturaexcogitavicatquefabre-

fecic,ut fcecus urinam, longius a corpore fumrnoverec

ipfius, & ne per veficse ccrvicem urin3 red Jita, admo-

taque tenerae cuti , ipfam ful exulceraretacrimonia.

Apud Hippocratem lib. <s&< *»(£<#«?, italegitur: OuJl

&\ s*$m»mi» j ubipro mucrone cordit fumitur. Vel

brevius": XJrinaculum eft meatus , quiexfundovefi-

cse exortus, lotium in tunicam allantoeidem prsegnan-

tis mulkris tlerivac; qussica k fimilicudine figura?*

quam

D C U . 5"quam habctcum inteftinis, appellatur, ij. dc ufu part*

cap.if. vide \Jracbos, & XJmbilicM.

XJrinarih vide Vretem.Vrinarim meam > Graec£ *&%i , *$** vide Um*

feres.

\3rin<edi$cuhai, k fupprefliojyldelfcburia*

Vrinaprofluviumi vidc Diabetts.

Vrina fitllicidium, vide lfchuria , 3. aphor. i£.

Urin<efubflafitia t vide Confiflemia.

Uron> vide Urina*

Vttrariai vide Hyfitrica.

Uteri fuffocatio > eft refpiracionis ob uterum p. ti*

aflfcftum abJatio* quse & /wced vocatur . eandemqueTJttrinam fuffocationem , & flrangulatiomm appellant*

5.aph.}f. denique& Hyfiericummorbum, 4. decaof.pulf. ii/

Ufm J{heum4) vide Menfes.

Vterm , MjjV^*, K«/^4 » & Matrix appelJatur* cft ei

corporis pars , quae mulieribus ad concipiendum 8cpariendum, a natura

1

eft conceflfa , 6. loc. afF. 5. Mag-nicudo mediocris uteri longa uc plurimum eft undecimdigitos, a fundoad pudendum. Adiliaaucemprae-cipu£ cornibus extenditur. Diftinguiturautem uterus

finu duplici, quem *•%*•<» appellanr, dextro & finiftro,

per illam tunicae propriae in medio glutinationem fu-

tura quadam , qualis fcroco ineft , obfcuriore camenforis dcfigoatam. Uteri os in virginibus & utero ge-rentibus, & fterilibus, & parere ceffancibus eft glandi

virili perfimile : parcuriencibus verd & recens enixis

adeo extenditur & patet , ut nihil ejus fuperfit, fed £2+

vitas una propd a?qualis a fundo uteri ad pudendumapparcat. Id os a concepcu multum contrahitur, teftc

Hippocrate , mediocricer autem aperkur, dum femert

recipit » aut iplumexcernic, vel menfes : idem os epi*

ploOn intef veficam & uterum illapfum in valdeob*ciis coroprimit, & conceptum impedit, uc fcribit Hip*

pocra*

5 i2 LEXIGONpocrates^ Uceri collum eil corpus mufculofiim earoe

dura & cartilaginosS conftans , in annos femper magisdurum & carcilaginofum evadens, ita ut vetulis jam fit

fimile iummitati afperas arteria? , uc re&e comparavic

Herophil.Colliaucem utcri os, Cunnm Lacine dicirur^

Utricularii, vide Hydmcu & Ajcius.

Vva, vide Gargareon, & Stapbyle.

Vva, Pariflbm/a, & TonfilU, nihil aliud funtquaminflammacicnes : \Jva quidem Gargareonis \ TonfilU

vero adenum eorum, qui in principio faucium iiuer fe

oppofiti funt, quemadmodum Pariflhmiaj corporum

eorum > quseintaucibusfunt. Videtur atitem Hippo-

crat. non omnem Gargareonisinflammationem Ovamnominatcfedunamfolamfpeciem, qua Gargareonis

terminus fimilis acino uvae eft , lib. de tumor. cap. 17.

Vide Stapbyle , & Gargareon.

Vv<e vinof* , quae nullam vehementem qualitatent

habenc, 2,. dealimenc. fac. cap 9.

\3vea oculi tunica> vide Rkagotides* & Caruka.

Uviformti, vide Rjiagoeidts, & Ccerulea.

Vulgaris morbus, vide Communis morbus.

Vulfio (autpocius Divulfio) eft,cumfibra? mufcu-

lorumnimisdiftencaerumpuntur; alias Difcerptio ap-

pellatur, 3. de iis> quaein med. 10.

Vulva, vide Hyfiera, & \Juym*

Vvula, vide Stapbyle*

X.

XErophthalmia, |jj^e^j»A^i* , id eft»

arida Uppititdo , dicitur, cum anguli oculi u!ce-

ra,& afpritudinem.pruricumque coiuraxerunt,

palpebrse infuper rubemj& lacrymafalfa,& nitrofa ab

©culis piofluit, lib. Introd. cap.i5- vide Sderophtbal-

mia. . .

XeroUiy , ficciras unaeft ex quatuor primis

qualitatibus. Eam aucem quadruplicem in nobis acci-

E-DIC U . 5ij

ilere » Galenus annotavit lib. 7. meth. quarum prima

eft.qua? in cxilibus venis & arteriis cujusque particulae

propriis coniiftic, quse provenic ex fanguinis penuria*.

Secunda eft, cum propria humiditas , unde partes nu-

triuncur, omnino eft affumpca. Continetur ea in omrii-

busanirtialispartibus, ceii ros quidam pereas fparfus.

Eft praeterea ficcicas utiquequum ea quorum fubftan-

tia ex humore concreto conflat , ficut caro& adeps,

funt Iiquaca. Qyarta eft prorfus infanabiliSjfi confum-mata fuerit ; elt aucem prorfus confumaiaca, ubi fo-

lida fimilarium partium fubftantiareddicaeftficcior.

Quippe quod Tenium eft in morbis , id ficca incempe-

iries eft in segris. Porro ejufmodi ficcitates proveniunc

ex diucmnis evacuationibus,qu3e vel ex ventris proflu-

vio, vel inteftinorum lsevicate, vel dyfenteria, aut diu-

turnis vomitibus,aut vigiliis,aut tali alia de causa pro-

eniunc, aut iongi temporis fame, & febribus ardenti-

bus longis, atque ut in univerfum dicaturj quaecunque

ipfas animalis iblidas partes vehemencer exikcant,

ficuti & he&icae febres.

Xerotribia, id eR,ficcafriftio, 8. method. i,

Xiphoeides, vide PeHoralt os, JkCartilagoeflfiforrnti.

Xyj^fr» vide Aures*

1.

g , £«»»/« , id eft, animalium per-

fe&orum gcneratio univoca , libr. de conftituc.

arc. cap. 13.

^ulapium, Actuarius,& alii recentiores Gra?ci\ bar-

bara voce appellanc id,quod hodie htUh & Iulepum \-dsm barbaro vocabulo nuncupamui•. fit e ftillanti") li-

quore» aut etiam b fuccis, & faccharo canturn decoftis»

ad juftam confifteneiam, uc ex Mefue faris conftat; li-

c£t Seplafiarii ab ea£3 compofitionis , nefcio quojure, nonnihil difcefleync.

5i4 LEXICONZjgoma^os jugale cft, quod temporis mufculo prse-

pofitum , transvcrfam in medio futuram habet , cujus

pofteriorparscum capitis ofle, quod juxtaaures eft*

anterior cum pa: te fupercilii extrcm3,ad parvum ocu*

li angulum, continuatur.lib. de ofHb. cap.i. quod du-

plex eft, ad utramque aurem, fupcr foramina, per quae

facuhas audiendi eft .emergit, lib. Introd. cap. 1

1

. vul-

go osparts vocant, alii jugammtum, Grsece autem -yjpct/iwe &^1]3 COtljugak, & tX duobus COtljU-

g4iww,vocatur. Eft aucem folidum & durum in lapidis

modum > roedulise expers , & foris qiiidem gibbum :

jntusvero cavum,qnod mufculum temporaIem,quemfubjeftum habct, & cui velut propugnaculum obje-

ftum eft, contineret, & ab externis injuriis vindicaret*

Siquidem fub hocoiTemufculusille magna* exparte

delitefcit.^,, ?jn*.-ntftrmntum,z*\ farina fub-

ach , quss acorem concraxic. Subigitur aqua , priuf-

quam aduaturfal , & quianon perfefte coquitur, pu-

trefcitj caloremque & acrimoniam a putredine conci-

pit* ut & aliaquae putrefcuntomnia. Simul aucem &tenuicatem parrium & 3cidiratem acquirir, veluti ace-

tum, auod putrefcente vino tale evadic : Ergo quantd

vetuftius fermentum fueric, tanto eft prseftantius. Src

enim calidius, acrius,& tenuius eft, rmgisqueeaqua?

in alto fixa funt, attrahic , & difcutic. ifcetur ob id

paniticiis, Ievioremque panem.& conco&u digefluque

tacilioremexhibet. Mifcetur& medicamcnris extra-

hentibus & digcrentibus , atque eciam fuppurantibus.

fymofu,?.*,?> ut Platodefiniviceft

tsrrenae fubftaiuia? morus iimuUjf in aerem refolutio.

Eftenim motus ; fermentt vi fjctus in terrenocrafio-

quecorpore, quointumorem levemattoilitur, con-

ceptoqueaere diftendicur, inflatur , & quodammodo

ebullit. ld quod fermentum faiinsecriteceae frbadtce

inditum evidentef pi aefiac, & in rcuilris rebus tum fim-

D C U ; $$pHcibttt,tum compoficis,quae per feeam vim fermcnti

acquirunt.manifeftdcemitiir. ipfeenim vinifervorin

dolio , & (blidtorum rwdicameneorurojuc Michrida-

tii, Theriaces,& Gonfervarum, ucappeilant Pharma•copola?, ebullitio(nequeenim Plato inter £w*>& -»™ diftinguir, ucrumque eadem definitione compre-hendetis) quaedamfermentatioeftj etiamfi indeacida

non tiant, ut nec ipfe panis fermentatus. Idem eflfe&us

& in acra bile apparet,qua? incendio bilis flavae geniea»

terram in quam effufa fueric, abradit, & partes quse ra-

duntur omncs in alcum actollic. Eft enim is humoraccto fimillimus>ex quo in terram effufo idem omtiino

fieri appaiet, eumque propterea Veceres humoremacidutii nominaverunt, seque ut pallidae bilis amarum.-Ab eSdem causa etiam £g»}*$* , hoc eft, urinse

fermentata? dicuncur ab Hippocrace, ut annocat Gale-nus. Sicut ertim in terram acetum acre effufum proci•

nusintumefcensi quafdam terrse parces furfum fimul

attolJit, fitque compoficiim quodctam ex cerreftri fub-*

ftantia acetb humiditate,&: vaporofo fpiricu,auc veluti

eflfusa in terram atra biie^aut in fervente mufto, motioqusedam fpirituofa manifefto affurgit,aut ficut in pani-

busquotidie,mtftofarinaerub 1ifta?fermento& medio-criter macerato,fermentauo rieri cernitur , fusa fimiU

& intumefcence , quaefermentatur, fubftantia* : fic 8c

in urinis aliqu3ndo craflis multum fpitfisque levis qui-

dam fervor per agitationem excitatur, motisque & ra-

refa&is fpiricibus in eiconclufis * m majorem.quamcum primiim excretaefuerant,tumorem attoliuntur.

%4ft0rm £*»7®- , jecinoris tumor oedertiatofus dici-

curapud Hippocratem> ut annotavit ^rotianus.

7xom , dicitur pars ea corporis qua cingimur, apndHippocratem , quanquam funtqui -79» 00-^0» interpre-

tentur, uc annotavie Erotianus. Eft Sc> igms facer,

five herpetis fpecies, fic di&i, quod mcdium quodam-modocingac» & coniplectatur hominem, uc author eft

Kk * Scii-

5 LEXICONScribonius Largus, cap. 6z. fcribens, medkamsntttmAndronis facere ad carbunculos,& ignem faerum, &ad Zonam, quam Grseci t%x*&t. dicunt •, fed magis ufi-

tato nomine »$ appellatur. C. PHnius Secundusub.3. quem fcripfit de medicina

1

, ait W»» a quibuf-

dam circmum appellari , fierique hunc in modnm : ve*

(icas tanquam combuftae exeunt & crepant , primumpaucas \ deindecitd mukiplicantur

; quas fi hominemcinxerint, occklunt.

%otica dynamis, "Smtm ihaft^, eft facnltas viese con-

fervatrix. Nam cum vica nil aliud fic quam copula ani-

ma? & corporisj eaque uno calore nativo contineatur,

ftierito ea facultas vitas confervatrix haberi debedcui i

natur^ caloris hujus gignendit continendi, partibusque

omnibus impeitjendi ctira eommiflTa Fuit. Eam facul-

tatem Medtci vitakm appellarunt mukdprseftantiore

nomiive, quam reliquas faculcates , quas quamvis tamfint ad vitaiTi neeeflaria? , ucfineipfis eanullomodoconftare poificiprcero^ativa-nitameneam habet vitalis,

ut per eam vita confiftar. Srquidem calorem ti3tivum*

quouno vivimus , fola moderatur. Cujus rei caufa in

corde refidet>vifcere nobiliifimo; quod propterea om-nium in corpore primum vita fruicur , & poftremum

vivere definic, (itumque eft medio in corpore, uc qud-

quoverfum calorem fuum in omnecorpus effundac.

Nequeenimfatisnatura2 vrfum eft narivutxi calorem

iin^ulis partibus in ipsa prima conformatione rndidik

fe ', qui fixus a Medicis dicitur : fed quoniam trnjltis

de caufis akerart.imminui, digeri, extinguique poteft,

eumperpetnaalterius caloris$ accefljone rcfi-

ci, aique inftaurai i oportuic : Quod quidem trmnus fa>

cult3tis pioprium eih Eo autem uc dcfimgeretur na-

ttira, cor condidit hujus ciloris fedem,'in cujus ventrr-

rulomaximefiniftrotanquam in fornjcecoquerecnr.

Materia ejus pabulumque fanguis eft, atque fanguinis

vapor, quem dexcer cordis fious fuppedkat>qui poftea

perennt

MEDI CU . 57perenni cordis motu elaborar , & calidior tenuiorque

effe#us vicalis fpiritus nomen accipit>non tam jam pa-

bulum.caloris lllius nativi quam vchiculum. Cilor

namque nativus duobus iiscomitibus in fingulas cor-

poris partes per arterias decurric , earumque perpetuu

pulfatione calorem ipfis a natura infitum cemperat at-

que refocillat. Idem enim prasftac univerfo corpon ar-

teriarum motus,quod cordi refpiratio9 quas aeris infpi-

ratu non raodo calorem in cordealioqui exardefcen-

tem leniter ventilat,fed eciam adauget, expiratione ve-

rdfuliginoiisexcremencisliberat. itaque cumfacul-

tacis vitalis munus proprium prsecipuumque fit vicae

confervatiOjCaloris nativi beneficio : vd fi mavis calo-

ris n3tivi i quo uno vita continecur, generacio & cufto-

dia : prasftari autem id nonpoifit abfque cordis & ar-

teriartim pulfu, utquiineoinoperehabe3trationemcaufae per quam vita calorque nativus confervetur

:

confencaneum eft vim quoque pulfiJkam faculcaeis vi-

talis fun&ionem efle: neque enim pulfus aiiud eft,

quam caloris nativi mouis. Sed nec minus inter ejuf-

dem facultatis a&iones annuroeranda funt animi pathe-

mata,qu3e & ipfa motusfunt nativi caloris, fed diverfi

a pulfu generis. In pulfu namque , turn ia ipfo corde

znotus fit, tum per arterias : per animi vero pathemaca

non in corde modci cientur caloris motus, fed per uni-

verfum etiam corporis babicum fentiuntui . Si quidemIn mserore & metu 3 adha?cirae& verecundiseinicio,

calor nativus intro cum fpiritii & fanguine recurrit

:

CGDtra , in gaudio, ira, & verecundia jam vigente , ad

cutejn cuxn fpiritu & fanguine plurimus erumpitQuo-rumquideco niotuum conpitandarum facultas 9*w«-»5 a Philofopbis appellata fuir,. Ex quo patec facul-

tacisyitaHsgenMQamdTedifFerentiam -&, &

F J I S.

Kks PRiE.

PR^CIPUARUM ARABICARUMvocum, ad artem medicam facientium» ordine

Alphabeticoferies : in qua videreeft, quae Arabi-

cavox, cuiGrsecas& Lacinse reddacur,& fignifi-

cato refpondeat*

Arabicae. GrXCZ* Latinse.

£\. Abortui,

Chorioth Amnmm tunica.

Amblofis, Abontu* Deperditiai

Abrahomia, Caecetbe. Maligna ulcera.

A(cidens> Svmptomdy Pafjio, Coincidms•

Achad, Pfellotes, Traulm, Bdbw.j(ichilti4> AlhatdtiALgilops, Anehilops.

Achmas, Ptdion> Plantapedis.

Achitnon, Argcmon, Jridis oeuli uUhs.

Acrai, ArfartimiPriapifmMt Tentigo.

ABhalegi, Palrnos, Palpitatio.

Acuahi dolor, Nitticos, Perforaitvuff

Adertbflnxuft Hepaticus affiBuithcorit imbicillhai.

Adorem> Rjphe* Smura, (tionts.

Adorem corticaUsiLepidoeides, Squamofa conglutina*

Adorem laud<t> LambdotidtSt Sutura occipitff.

Adorem rwndofttyLepidoeidts, Sutur<£]uxta aures.

Aduftiva, (m^Caufon, Adurensfebrn.

A4uflivumfAttfu- Epicauma, Sordidumukm oculu

Aflicem, Ophtkalmia. Lippitudo,

Alabenc, Supinitdi, Succubui.

Alacaran* Ancyroeidis, Auchoraln procefftH.

Alachahabt Pterna, Calcaneufy Calx.

AUcbun, Larynx, Afper* artericecaput.

Alagiagi, Ofloiin kieron* Osfacrum.

Alaiuanu* Zptice dynamfi, Vitaln virtM,

Alandagi, Anadofis, diapho -Digeslio, ConceSlw.

Alarbian, Sarcfimata t (refis.PoJypus narinm.

jilafch idem ac J/i/V/W,videinfra

41*

Arabicar, Grxczf Latina?.

lAUfoU^ Splmica, Salvatella vma.'Maftardad, Jipotherapia, Pjcreatoria.

Alatahal, Coryqt, Gravedo.

AUt^ar, EHropiotiy Palpebr^ inve/fio^

MbarM alha, Leua, ^Alphos, Mvrphea albi.

Albaras nigra, Lepra, Morphen nigra.

Albarnabir> Carcinoma, Cancer nariwn.

Albatagin9 &rpus9 B/achiaU.

Albere,,

Mcfogattr'iUm> Vwtris rmdiuin.

Albbear, Dyjpncea, Difficultai Cpirandi.

AlkorMn Omphalusy Vmbtlicus.

Albothin, (bed o yTermiy;tbi, Exitu/a nigy<e,

Albugo> PanuS)Al~ Leucoma, Cicutvix ocuii.

Alcttfa, Inhfi, Occiput.

Alcabab» lAflragalus, Talus.

Alcangiari,

Alcarba,

Sternon, Os pi&orif.

Phalacrofis9 Cdvitium,

Alcufi, ^Achlys, Caligo oculi.

AUbah tAftragalus, Clavicula, Tdus.

Alchada, Omoplata-, Humerus. (gua*

Alchaeh Apbonia, Vocn carentia exlin-

Akhael, Diaphragma, Pracordia.

Alcbalcun, Larynx, Guttur» (cuna.

Alchama 9 Choana, Pydos, lnfundibulum , La-Alchamari ^Amblyopia9 Coeciyis foln intuitu.

Alchambar, ** Amentia.

Alcbangeri) Stcrno/i, Enfiformu cartilago»

Alchatim, Pfoa, Ifchis, LumbuAlchefpeftinis, Metacarpium, PoflbracbiaU»

Alcheffir, Poyus, Meatus.

Alchei, Oiiodn hicron, Os facrum.

Alchdos, Taraxff, Oculiperturbatio.

Alchirunit, Cbironia, Victra rebillia.

AlchooU 'Xtrocollution, Collyrium aridum*

Alchola, Apbtha, Orisulcera.

AUbola maligna, Nomg,Pbaged£ngyiceradtpafenti4.

Kk 4 AUqs*

Arabica?,

Alcosbot t

Alcudt*

Mcurati,

Aldaragi,

Aldtbba,

AldtbuU

Aldeest

Aldken,

Aldemamid*

Grascar, Latin*.

Apoflaps ,apoflema, Abfceffui

Cephalaa

Dyfenteria,

Tetamu,

Rapht,

Cynanche,

Marafmm,Hatce,

pianaa,

Doth:en t

AldememuhiaeaCiAldtmamil ,

Alderab, Diarrbcea,

Aiderabe, \Ma>

Aldere^t

Alduar,

Jildubellettidcm ac Dubetttt , &Alenada. ^Anadofis,

Dolor capitn diutur-

Tormina, (nm%

Spafmitti Onvulfio,

Sutura.

Marcor. (do mottM.

Ignavia,torpor,heb(ttt*

JMens.

Furuncului.

sAlditnamit,

tAlvi profluvium,

Gingiva.

Gafler cncephaloS) Vtntriculm cenlri*

Scotoma,fcotodinos,Tinebricofaverngo.

Alfafcb,

Alfafd,

Alfafe,

Mficume,Algarai %

Algafamach,

Algersmati,

Algtffa, <§

Algiebar,

Alguama>Alguardepigi,

Alguafat

Alguatu

Alhac,

Albuct\%

Albadaw»Jlhadiutby

AlbatU

Albagiagiy

Hypochtlon tUos>

Pblebotomia>

HrfmalopSt

Epicauma,

JEgilops.

Epiglottis,

EflhiomenoS)

Emphy[ema y

Mvdefis,

Cittofa, Picatio,

DuhUati , vide infra.

Digeiiio.

Sinuofum ulctu*

VtnaftBio.

SugiUatio oculu

Nubes uve<e.

Pifiula lacrimaln,

Superlingula.

Herpes exedcns.

Pmumatofis , Inflath.

Lufciofus ajfeBut.

Appetitns depravatuf*

Opbtbalmia vera> Lipphudovera

Mdancbolia* Mdancbolia,

Sperma, Semen.

TenonyApowwofistTendotEnervatia

Parapbrojyne,

Parotn, Cbcerai,

Gonorrbcea.

Adenetj

bytron,

Delirium. (ta aures.

Struma* abfcejfusjux-

Sptrmatica egeftio.

EmunBoria, Glandu*

Osfacrur». (l<*>

. Alba-

Arabicar,

jilhagravit

Alkaliben,

Alhdmtayy

Mafad,Mbafost

Mhauii)

Albauti,

Alheame,

jilheafnat

Alhumor>

Alices,

Alicod,

Aliebati vtn<ey

Aliritifar,

Alifema»

Allebe,

MuhAimabad,

Almacbade t

Almachein>

AlmaduiAaQmMmfldidy

Almagabin,

Almagiat,

Almaxaberiy

Almecheni,

Almellietu,

AlmmeumatiAlmtmhmciriy

Almtrfegh

Almesy

Almefemar,

Almesfat,

Almijfere,

Almatacargie,

Almiracbt

Grsecse, Latina:.

Periticeon, Pemttiy Interfemintum.

lAdenes, Jnguina, tmunBoYti,

Paraphrofynt, Infania, Fatuitai>_

tAncotit Cubitus.

Coccyx, Cauda* (gnum.

Ofloun hitron, Os facrumjatumjma-

Eufarco» % Quadratum capiit.

PkUbsmttop*, VtKafrtmtis,

Ecpiefma, Fraftura crantu

Bothna, lAlveoli dmtinm.

Scordimmat Pandiculatio.

Proptofis, Oculi procidtntla.

Carotides, SoporariatApopURi-

Mydriafis, JJvegdilatatio, (c<t.

Corypbe, Vcrttx capim.

Spbage> lugulum.

Cvnicus Jpafmus, Canina convulfio.

Phhbs ancyhs, Vma Poplitis.

Htdra, ^Archus, Anus, Sedes.

Rjnteres, Anguli majores qcuII,

ac lAlmabad , & ^AlmadaKPhhbs, Vena.

xAdentiy EmunBoria•

Proptofis, Procidemia,

Ma[chalii % AxiUcl.

Canthust xAngulus oculi.

Epifemafia* Annotatio iebrn.

Narcotica, Somnifera,flupefacie-

Pfoa, Lumborum caro. (tia.

Rbaroeidis proptofis&veaprocidcntia.

CatochuSyCatalepfiSiDeprehenfio , Aliena-Porus, Hdos» CallusXlavus. (m.Phoxos, lAcuminatum caput.

Eryfipelai, Vicini rubiam.

Myxa> Mucor,

Mys, Mufculus,

Kk f Almif-

Arabica?*

rJftmifatary

jiimockati,

Mmfstmt*Alnifuchat,

Alofa,Alofos,

Alrabin,

Airad*

Mrahannty

Alrafafe*

jilraute,

Atrosbot»

Alfabiar,

Atfaguaid)

Mfahad*MfakafathidemAlfaim t

Alfamacb,

Alfamacb*

Mfaria>

Alfarnacb,

AlfatereU

Alfeda,

Alfedar,

Alfedeid*

Alfetdic,

Alfdac,

Alferiaran,

Alshara,

AUhaulAty

Alsbda,

Alfiafie*

Afinngi,

Atfurbtdy

Altarjar*

Grxcx>,

Latin^

JJdos, Clawf.

Pericranion, Pericraniuml

Pfycbue dynamhnAnimalii virtml

Errhyntti Caput purgia*

LordofiS) Luxauo,

CoccyXt Cauda.

^ABhmat ^Ankdatio.

Sarcotrauma, CarriPt vulntfS*

Parapbrofyne, Ddirium.

Jigigonatis, Pattlla.

Pterygia> AUPinnuU^arium.Por ui jitrcoticuSi Porus carneus,

Paracmt, Declinatio.

Comatofa, Somnifera opiata.

Embryon, Vcetm.

Pecbys, Vlna> Cubitus.

ac Sabafati, vide infra.

Nefiis tnttron> Iejunum intefiinu»h

Typblon $remat Ccecumforamtn,

Otysy ^Aurfs.

Epikpfiay Morbus comitialji.

Hydatif) ^Aquula. (tia,

Ancyloblepharorti Palpebrarum coharen-

Thlafma

Scotomia*

Brachion,

Mdicerisy

Scltriafis,

Caikarticum7

EpAtpfia,

JLrrkyna,

Ganglia,

'Hegtmonicai

Cerion,

Contufio.

Tenebrofitai.

Bracbium.

Melleus abfcejfus,

Palpibrarum dttritits,

Purgans.

Comitialn merlus.

Caputpurgia,

Contraftionts.

ReBri-x virtus anima*

Pavus.

Pbltbi bypoglottHtVcnafub Imgtta.

Hypofphagma, Cruenta fuffufio

\Alit>

Arabica?, Grzca*, Latinap.1

'Mtenefes> Diapbnoe, Trdnfpiratio.

jttterbet, CAehexid) PrdVw babitufm

Mthardi, Barycoia, Obdudittif,

Althaun, Pbygethlon, *Apofttmd peRiUnti

AhbtcAt Trauluiy Balbus.

Altboin, Bubo, lAbfceJfa pcflikns*

Altbumdr,idcm zcALbamar*

jilcbute, Hamorrois, Sdnguiflud vma.Altualil, ^Acrocbordon^ Vtrrucd,

jiluardengh Chymofis, dtflorfio)

Aiudu Gonorrhcea% Seminisftnxui.

jiluebe, Palmos, Palpitatio.

jihmum, Bothrion, Vlcus cavum oculi,

jlliirefchin. Exanthematd, PufluU.

jilufudi, Parancea, Dementid. (litus.

jil^amanti Paralyfisy Rjfolutio MrvotH,mei-

Ancbd, M<YOS } ptmuY) Crus.

Anultu, LannXi Afpey* dYterU caput.

Anulus, Botbrion, PoffuU.

Aqua Cranih HyJrocepbalon, ** cdpitii.

Aqu<t defcendcns , Hypocbyma, Suffufio.

Arcuatioy Scoliofisy Luxdtiopoflicd verte-

Areffatu, Epigonatai PattUa,GenU} (braYH.

Arfatwn, Pyiapyfmiif, Tmtigo, Penis rigidui.

Arteria Orhbh tAorta, Magna, CYaffd*

ArttYta Arulidu Leiai, %Arteria Uves,

Aruricefubne8i> Carotides, SupOYdYt*.

Aretica, lArtbritn) ^AYticuldYH moYbus.

Afchacbilos» SpbacduSy MembYum dtmortuum.

Afchamt PatboSyPathema,.4f'f> Hydroon, Suddmtnt

Afeid, Peckys, Cubitus, ulna.

Aftlha, Oedema, TumoY laxttt.

Afettatavtna, Mtifcbaliaid) AxiUdYts vend.'

Jifeftra» EBropioriy Palptbra invtrfio*

Jitdnstum, Bubon 9 Lamos, Abfttjfm pefiiltns. j

Jt**

Ar&bicg»' Graicar,

Atafusy Pnmmmfis,AthasatHgi, Myxa^Altberael, Apofltma

Aurtsmurii» MyosotHfBalchee,

BtkhkjBancharasy

Barachien,

BAYdi,

Barbati.

B^filare o/,

Batbara,

Baurach)

B<ar,

B*ditus>

Benat noBH,

Beriteron»

Bisbtia,

Betdram,

Be%ahar$ica,

BiUty

Birfen,

Bolifmos,

Botkor,

Bothor,

Brackium,

Buriy

Cddar,

Cafacan,

Calcataron,

Cdttus*

Calvhium,

Camaducit

Cambium,

Tdepbion elcos,

Pfydracia,

Jriflatio•

Mucor.

Abfcejfus.

Muyh auricuU,

Vlcus telepbium.

Puflula capitu.

Pancnai, CaliicrcahCaro glandulofa.

Bubon, Lamost Apoflemapefltlens.

Pforonycbia, Scabrities unguium.

Ofcheon, (pbum>ScYOtum, Burfa uiliuml

Spbcnops , Pclimor- Os palati.

jintbrax peflilenst Carbo,ulcus tfcbarotic»

AphrmitYum, Sal nitrum.

Dyfpnosa^ DifficultaifpirandL

Strumay Cbaradss.ScrofuU.

EpinyBts, Noftwrw* tffioyatio,

PeYhonaort) PiYitontos tunica.

PolypWt SaYCotna, CaYe multipUs narium.

Encope,

Alexipharmaca,

ParMC4titefiSt

AUantoeides,

PleuYrtn,

Bulimos,

BothoYy

Syncbyfes,

BYacbiony

SaYCocdt*

Hemiphxia,

Caydia,

Pteyigittmt

Mos,PhalacYofis,

Jnion,

Cbymus,

€*mifiafcetM> AUantwdts,

Incifio.

iAd ventna pbaymaca,

PunHfoi Ptrforatio.

InteftinalH tunica.

Lattraiisdolor.

lngens efuritio,

Puiiul^

Exhur<eoculi,

Brachium.

Carnofa bernia.

OimUiicorporis rtfolutie.

Coy.

JJngula oculi.

Clavus.

Capiflerum iafys.

Ociiput*#ccipitium•

Sanguis, feu bumor,

InHitinaliMnka.

Arabicx.

Canalit,

Canc/tnd,

Canna pulmonny

Cannoe tibia»

Capfula cordx,

C<irabittu$

CardSi

Caratin*

Cartnum^

Carmata,

Caro addita>

Cajfum,

C*tara8a>

Catalan,

Cbadejfan,

Chahab.

Cbalaban,

Cbaftnh

Cbatrab,

€bedc,

Chtfaram.

Cbila.

Chit, Saccuf,

Cbts bordei,

ChoUra,

Cbolera citrina,

CboUra famofty

Grspcs. Latinae.

Pom, (fis,Mtatm.Gangrana, 'NecrQ*Gangr*n4*

Tracbea arteria, Afptr* artena.

Ocrea* Sura, Offa duo tibi<t<

PericardiiM} Cordii involucrum.

Pknnitis, Otlirmfibms.iyata.Apbonia, TraulmyVox dtperdita depra-

Gefenteron,

$apa y Sir<eon

Bubon,

Hyperfarcofisj

Thorax,

Hypocbyma»

Encoptf

Derein,

Aflragalus*

Exartbrema>

Lycantbropiai

Anorexia>

Cttagmat

Ctrfosy

Cy/fcr,

Ptifana,

Lumbrici terreflrts•

Muflum coBurn,

Glandularu abjcejfmi

Tbymus.

PtBm.

Suffufio.

Incifio*

Excorian.

Talttf.

Luxatio.

Narium ulcera.

Lupina infania.

Inapptttntia.

0(Jiumfra8ura*

Hernia,

Vefica.

Cremorbordeh

Bilii.Cbole,

Picrocbolos cbymos,Bilu pallida.

Cbole nota, Bilts jpuria.

Cbolera min.famfaCbole mtlana* Bilft adufla.

Cholera nigra, ChoU mtl^na^ Bihs atra*

Cholera rubea, Picrocbolos chymos,Bilu ama ra.

CboUra vittttina, Cfalt lecithodes, Biln vittllina^

Cbolirica pa(Jto> Choiera, Bilarn.

Cbranites, Pbremto, Pbrenhif.

Cbuba, Leicben, Lepra, Jmpetigo*

Chu?xe%, TetanuS, (des>Tenfio.

Clypialn cmHagOtChQndrQftTbyrtoti-ScHiifQrmH cmilago T

Cymi

Arabicsfc,

Cymbalartf)

Cobol,

Colcotar,

CompUxio,

Conacby

Congelatioi

Graecar, Latirii.

Crieo€tdest Coopevtoria cartilaga.

Collfrhn, Collyriumfufum*

Chalciiis, Vitrhli fpecUs.

Crafis , Symmetria,Tcmpertes.

Hyflerkepnixt Vteri pr.xfocatio*

Catalepfis, Deprehenfio*

Congelatio dentiu, H&modta, StupoY dentium.

Confimilia, Homagtmay Similareiparus.

Contorfio, Scoliojisy Cbflipitan,

Conturbatio, Taraxis, Vellicatio oculi.

Convulfio CAnwa,SpafmM cyniati, DiftorfiofaciiL

Coronale, AYgemon,LeucomaiKAlbugo oculu

Corruptio oflis, Ttndon-> OjJIscaries.

Cortex intehmiy EpbtUv, J\4mmu>Inteflini tunka*

Coxa, Mtrosy Femur, Crtiu

Ct*f, Cneme, Tihia,

Cutuhuth, Lycantbropia> Lupfna infania.

T>arbi Darab, Diarrkcea, ^Alvi profiuvinm*

T>tbus, Marafmttf, Tabes.

Demonium, Mania y Furor.

Ventes AtbAm xGomphiiy MolareSj Sapienti<t>

Dereq, Rapbe, Commijfura, Sutura^

Diacuminum, Diafpoleticum, E.x cumino pbarmac*.

Dipfacos, DiaOetes, VrincsVroRuviitm.

Dislocatio* Lordofh, LuxatioyExarticulatio.

Difnia, Dyfpnoeai Difficuhas rtfpiratio-

Vomeflica vma, hdafchaliiea, lnterriai (*DuUUati, Phlegmone, <AbfcefftU calidw.

j)ura mater, MtninX Crajfa, Cuticubrtf tnnica.

Durities, Scirrhttfy Jihfctfjmdurw.

fembyoce. Balamion-, Balmum.

Jlmpialos, Htpiala, Ftbrn Hepiala.

Emulgentes, Emulgtntts, Percolantes vtn&.

JLmunBoria, Adtms•, GUnduld.

Encarai» Phlebs Mefarai, Vena mefaraica.

Ehdros, Epididymisy Supergtmindii ttxmca.

Entr-

Arafeicsfc, Gra>c£, Latinafe.

$,nervdtio> Paralyfis, fyfolutfo,

Upittifna, Epitbemata, Linimtnta. ftk*

Effert, EpinyEtif, Effulgentid , EffloYd•

Effere, cbolericumiPhUgmone, Phlogo-lnflammatio.

Eslicos jebrft» HtBica, (fis>HabituAlpsfaRa*

Exitura, ^Apoflemd, Abfcejfus purulcntm,

Expnflio oculi

Fagdan*

tamts vacciva,

Edricon,

Fafelan,

Proptdfui

Lorlofisi

BulimoS)

Caufon»

Apocopt,

Febru trianguUtd>Tetart<eot,

Fedekan} Herniat Rdmex,Ferifmw, Priapifmus,

Feterat, Paracme,

FrnBer mufculus t SphinBer,

Filacbalidfucb, Stephani<ed>

Fechdtt,

Fiffurd,

Focilia dito,

Foedion>

Formicay

Formicdt

Formicalff}

Foffuld,

FranittSy

Fricatht

Furculdf

Furfitres,

Fttgule, Fulittc}

Fnrfits,

Gadu,Gaiea, Ovum,Garab* Algaras>

Gafi,

GnHnoij)

Diafiremmd,

Rhegmc,

Cerctj, Pechys,

Epilepfiay

Myrmecid,

Hirpesmilidrisi

Myocephalon,

Botrion,

Pbrenitts,

xAndtrtpfiSi

PhyriafiSt .

Parotrty

Nympba,Scirrbhf,

Cepbalcta,

JEgdopSy

Svncope>

Parifihmia,

Vvcaprolapfus*

Sprnce luxatio,

Vebemens tfimtioi

Febris drdens*

Abfciflio,

Quartdnd,

Rupturd.

Tentigo.

J{emi(Ji<i morbii

ConfiriBor,

Sutura corondln,

Luxdtio»

Pjmd.Rjiditts, Cubitns*

Puerilii morbui*

Seffiln verruca,

Serpigo.

Mu[c<e caput.

Vlcus cavum cofnt&i

Cumfibrc ddirlum*

FriBio.

CUvu, lugiiljtm,

Porrigo,

Ad aures morbtPi.

CoUiculum. (Imii

Tumor durus indo*

Diutitrnus capitis dolon

Vlcus anguli oculi.

Prceceps virin lapfass

TofifiL•, Amyg&vtie*

Arabiear,

GtdauUGeleniabin,

Cknu,

Geffa palpcbrt,

Gibbofitdi,

Gunun»Gittgia mattY)

Glandula,

Grando oculi,

Guefqitts,

Guide% ven<e,

Gmaftrena,Habtn,

Hacar,

Hacunat

Halmts*

Hamcba,Hamicha,

Haftf,

Jiedian,

Henadam,

Hefme,

Hirqui QCtdorUm,

Humor,

lafucy

JeEHgatio,

Jeqtmet,

IbeuSubetb,

Jgnis Ptrfitus,

Jlifchh

lmpetigo*

Impttigo afpera,

Incuhuty

InverfapAlpeha,

Jjivifcatiopalptk

Grarcar* Latina?.

Mefardon, 'Mefentetiumy URes.

Dtarrbodomili Ex rosa O* niette coinfi

Gowy, Oj tibia t Genu.

ScUropbtbalmia3Scabritiespalpebrarum.

Cyllofis, Diflortio.

Martia» Furor.

Pcricranium, Ptricranium.

Ganglia, (fibia,Contra8iones.

Cbalntfon , Po Hordeolum.

Mdancboliaf' Fatuitai.

Spbagitides, ApopUFHcce, lUgulanf.

AmaurofiSi Vifm obfcuritau

Hydrops. Aqua inttr cutem.

^Apoflbema, \rkw> five abfctfiut.

SatyriafiSy TemigOyPmititrifio*

Paraphrofyne, Ddirium*

Ancca, (mata,Dtmeniid.

Lata exambe-Varioia.

Uidroa, Sudamina.

Encope, Incifto.

Moria rtorofis, Dtfipiemia*

Pepfis> ConcoElh.

Jlpofpbagma, ^Avulfio.

Canthus, ^Anguli tcuYu

Chymusy Humor.Bngma% Sinciput.

PaimoSt Palpitatio, Saltus.

Catalepfif , Ca- Deprebinfjo.

Comay (ros,Sopor.

Anthrax, Qarbo^ Carbunculus,

lZroticos9 Effrcentsamore.

Lticben, Lepra*Salfacutis afperhai,

Leichents, Tenfa prurigo.

Epbialtcs, NoBurna[uffocatio*

Lagtphtbalmosi Lepormus oculus.

• dncylebltpbarvi Palptbrar* cob*nntid.

JfttO-

Arabkar, Grxcz, Latinar.

Jnvolutw,

Jfiimbre,

luleb,

Juncits,

Kjli vena,

Laartw*Lachatt

jiliantoeidis, Cborhn, Vrinaculn, Sectmda.Crafis,

Hydroro[atQn>

Jnntkos,

Cheir,

Stomachuiy

Mys,P,ncope>

XaBea ven a> (//', Galaxias,

JLapidofitm ocu-Tylofu,

Lattca fibrit> QithtmtYin^

Lauaay Os hyoeides,

Laxatie, Payalyfis,

Leipyrt4 fcbr#i Leipyria

Tcperiesy Jffimilath.

Ex rofacta & fac•

VdYttt.(cbaro.

Manw.Ventricultti.

Cava vena.

Mufculttt,

Incifio,

LaBes.

Calltfs palpebrartim.

Quotidiana commu^Os guttitYft.

Refolutio.

Leipyria.

LehhaYgyrium > Mol^bdlina )Plumbago,LimatuYaplumh\

Lentigoy Exfuccathi SugiUatio.

Leporesnafi, MyEiires y Pteyygia} AU :Pinulanayium.

Liucam, Lepra, Lepra, f«JJw•Lilirnis, Qmloma•, Profnndus oculi abs-

Loch, ApophUgmatifmtiit Piluitd per os eduElivii.

Longaon, j4peutbyfmenon t ReBum inttBinum,

Lulma, Cvilomatay \)lceracavauve<#,

Macula oculii Hvpophthalmia>Hypo-Sugillatio.

MalfigranatumfXiphoeidgS) (fphagma, 0; peHoris,

ManuaU optts,

JsAaram,

Mafira,

Chtirurgkorij

PbUgmone mhit,

Manuum optra*

\Jr.gumtum.

Leve inftammin.

MafticatQYium } jtjtopbhgmatifmus t PUuita eduSlivii per os.

Matey pMYQYUm y EpUepfia>

MateYjangMMJ) Aneurifma,JsAaudana,

Mdon \nd\iii

JMtn y

Mm Gh%tr>

Qaiapo\ia>

Pepon,

MdopepoMSyDrofomeli,

Syftolt, DiaftoU,

Comittalv morbt

^Arttrialjs favgwiuPiluUt. (fiuoY,

Jfnguria, (da.

AgurU viridis rotHK-

$lanna. (Pulfw.

Cor.traflh, Dilata/io

Arab!c#> Grxcx9

JAenflruus fanguHfy Catamenion*

Meri,

Metalaeklach,

Metentn,

Miracb,

Mirachia,

MollificattOy

Mohoculunt)

Morbiliiy

Morpbea,

Morum,MucUyMunfis,

Naviculare os,

mhb,TJerdios,

'Nervalfif Sutura,

Notra,

"Noduit

tiubes,

Nucha,

'Nyh*lopa9

Oculiegreffio,

Ocult profunditas,

Oefopbagtu,

Tbolera,

Pfoa,

Epigaflriuzn*

Latlna?»

Menfts.

Gula.

Turhida urinal

Caro lumboYum.

Abdomm.HypochondriacuS) Platuofus morbus,

Paralyfis, B^folutio.

Tbvphi, (mia,Ccecum intefiinum,

Exatkcmdtafubli'Puftul*€lata.

AlphoSy Leuce,

Condylomata»

Derma,

Ecpiefmos,

StrupbnoSy

Apoflema»

Scaphotidts,

OinoSy

Aftragaluf,

Obdicea>

Pblebsy

Atbera,

Hypocbyma,

"Notyaos mytloSy

Nyftalops,

Ecpiefmos,

Vitiligo.

Exturberatio anu

Cutu.

TotiutoculiproUpfw.

Aufitrus fapor > vel

Exhur*. (actrbm

Haviforme oj.

Vinum,

TaltKiOslaUifl*.

Sagittali, i^ffa.

VenM.

jitheroma.

Suffufio, Catara&a*

Spmaln mtdulla.

hloElurna cacitas.

Totiut oculi prolapfus.

Nutritionii dtfe&Mi.

Carbunculm.

Atropbia,

Oculi ulcmftrpensy Anthracofis,

Oculus PoplhtSy EpigonatKy Myle, PattUa* rotula,genu3

Officialia nnmbra, Organica, lnflrumtmalia. (nwOnum, CepbaUa,Opium> Mtconium.Oregmcriy Catbamti>

Os cuntU Spbenoist

Os cruriii Cony,

Os landt, Pkaryngtthron,

*A$ UtXiMcbatim£oxa,

Dolore capitti amxwr-

Succtupapavtris.

DefliUatio.

Gmu.Bafilart, Palatu

Osgumrn,Femur•

Vi

Gracai,

CyloeideSi

Zjgoma,Pedion>

Lithoeidea,

Arabica?,

t>s Nerdit

Os ParHt

Cs Ptrdifi

Ojfa Shmit.

Offei moUificatio, Rjoacofis,

Offeum,Panarttium,

Panus,

Pars domeftica,

Pars[ylvtiirvsf

Patia,

PeBen alchef,

PeliomAta,

Ptltalii cartilagOiTbyroeidts

Periodicafebrtf % Tvpica

PhitanosfebriS)

PhhbofmiayPia rmttr,

PtXHiPlaga.

Plan8ano8*f,

Poyrina,

Portinarmm,

Proportionalis,

Latifis•

Culifoyme.

OsjugaU, Os tempmtmlPUn\Aptdit*Pt&m.

Lapidofa y Petrofa.

Detritio, Scroti extenfis*.

Scrotum, Teflium involucrwv.

Paronyehia, Reduvia.

Phugethhn, Panit.

Oiction meros, Interior»

Exothen meros, Exterior.

Tonos, Nervus.

Metacarpium, Poflkrachiale.

Livor.

Scntiformu.

Inttrmittms.

J{evirfivti, Erratica>

Vm* feEfio.

Mtninx ttnuis.

Coxa.

Vulnm.

NuElurnce efflorationes.

Porracea biin.

lanitor. (fpondtfis.

Exfuccatio)

Palimboki

PhUbotomia•,

Choroeides,

lfchias,

Trauma,

EpinyBides,

Prafodesy

Pyloros,

SymboWcM mor- 'NatUYa, Loco, ttmpori re

Pruna, (&io,Ambrax9 (btti>Carbo.

PupiUa conftri-Ptbifis oculi, Tabes oculi.

Quimdeg<* ven<e,Sphaghidts9 ApopUHxca, Iugtdares»

P^adani, Thlafma, Contufio, Attritio,

Bjdicalia mtm-Spermatica, Seminalia.

Ragamia, (bra,I{hogmet Fijjura.

pjbaf, Haemorrhois•Vluxm fanguinis nArhtm*

B^mula, Sardea, (rium9 i{anunculi4i,

Rjs, Opbale, Supernm vtnttr*

Rafcetta, Carpon> Brachiale.

Hafga, Epigonatu, PateQa.

R4Vtdftnit RjMbarbarnm> Hhabarbarum*

L P£*A-

Arabkx,

^enalis dolor,

Grasc

Nephmcus,

ty Laiina»*

1{enum dolor.

Rifudatio, Hidroty (d 'SfSudamina.

I{ete mirabiUf Plegma dyftoa-FUxus retiformif.

Bjhtune, Ancea. xAmentidi dementia»

Bjiia alfabiam. HydrocephdoniAqua capitis.

Bjgil, MtYOSy Femur, Crus.

BJna alfabiam: Kpilepfiay ComitialH morhus.

Roftrum Qotvi

Opos,'

, Coracoeides,

Succus feipfo concrefcens.

Corviculartt procejfns.

HpsuUi Epigonaw, Patella, Genu.

J{iiptura y Cele, Ramex, Hernia.

J{uptura carma, Proptofis, Oculi prolapfus•

Sacculos, Cephalalgidy Capitis dolor.

Saccus, Catalepfis> Deprehenfio•

Sacht, Tmefis, Scijfura»

Sadacham t Thhfma* Contufio.

Sagittalif, Obd<ea, Heftafutura.

Sahafatit Jchores, Vlcus capitis manans.

Sabara, Panmchifmos, Pervigilium noBurmm,Saltusy Palmus, Palpitatio.

Sanguu mortuuStKxfuccatio, SugiUatio.

Sanies in fiphac,Hvpopyon> Pus ctrmce.

Sanks ungularK,Onyx 9 Vnguis oculi.

Sapbiros, Carcmos, Cancri fpecies.

Savicb, Piifana y Crtmor bordti.

SautbaCy Ccpbalartica, Capmpurgia,

Scabies oculu Tracboma, Pruritus oculi.

Scayificatio» Encharaxis, Cutis inci/to.

Scden vena, Splenica, (chi<t6 } SalvateUa.

Sciatica. Coxendix , Jf- Coxendtcum morhis.

Sdirofis, Scehriafisy Tumor durus palpebr*.

Scotomia, Scotodinoiy Tembricofa vertigo.

Scrofida, Qbceradts-, (ai ,$trumce.

SibeU Eucdtbis,I{hce • InauguUris.

Sicaniabin, Oxyfaccbara 7Syrupus acttofus.

S?cundin4, Chorion, Segunaa.

Secun-

'Arabictf*

Secundina tunita,

Sedar,

Sedevet

Sebagian,

Serachy

Serafif,

Sefafeve,

Siban*

Siefi

Silac,

SiphaCy

SiracoHy

Sirfen calidum,

Sirfenfrigidum>

Sifamina offa,

Sochos9 i

Soda,

Soram,

Sofati 9

Spafmus humidus,

Spafmus ficcus,

Spatula,

Spatularts,

Spina,

Spondylus,

Stoliditas,

Strabrofitatt

Subet, Subttia,

Subet Alfari,

Subetica vena,

Suffuf,

Sujfumigia»

Sura,

Sycodei, (fa,

Syncopalis humero-

Sjncopalis mmuta^

Grzczt

ChoroeideS)

Cataphoray

Scotoma,

Trauma,

Latin#«

Meninx xentml

SomnoltntiA.

Vertigo.

Vulnus.

Empbraxtt pylori,ObflruBiopyhruHypochondria, Pracordia.

^Acamha,Mania,

Hygrocollyria,

Tylofis,

Perhonaorti

Mannay

Phrenhis»

Letbargus,

Sefamoeidea,

Spina apex.

Furor.

Hnmida collyria.

Depilatiopalpebya.

Ptritonaos tunica.

Manna.Phremis.

Letbargus.

Sifamoeidea•

Catakpfis Catocbe>Deprehenfio.

CepbaUa, Dolor capitis.

Catalepfis, Deprehenfio.

Phuritis, Lateraln dolorl

Noticdes, Ex repletione.

Xero j, Ex inanitiont.

Homoplata, Scapula.

Omiaa vena, Humeraln vena*

Phlegmone cutuy Inflammen cutis.

Spondyhsy Vertebra.

Parapbrofyne, Delirium.

JUofis t Strabtfmus,Palptbr<scontorfio.

Caros, Coma, Sopor altus. (fopor,

Comaaypnon> Camavigd, Vigilans

Carotidesy SoporariayArteriales.

Contft Pulvii.

Thymiamata, Suffitus. Odoramenta-

Ompbalos, Vmbilicus. (les.

CycUspropofon, Extuberatiofaciei.

Chymofdy Ex crudo bumonfebre*

Ltptos pyretos, Ex tmui humortfebrpt*.

Ll 3 -

Arabica?, Gr£car> LatmafW

Tabulos> Lipyriafebrti. Vtbrisinaqualis.

TaraX, Cophofisy (tha,SurdhaSi ObauditUil

lCaraxiiy Ophthalmia «o- Conturbatio oculi.

Tarfati, Hypofphagma, Cruenta fujfufio*

Tar[m• Cophofis, Surdhas.

Tebegi, Emphyfema, Palpebr* inflatio,

Tebkgi* Cachexia» Pravits corporn hahittH.

Telha> SapaySiraon, MnilumcoBum.Temos, Hypogaftara, Ventrisconcavitdfc

Ttnurcwporps> Hypogaflrion, ^Abdomtn.

TtHniabin, Mannd) Manna jpecits.

yharcamatica, Trachomatica, Dttergentia.

Tharica, Tbrochanter> Tuberculumfemoris.

Thaity Ganglia, Glandulofi affeftui.

Theca, Craniotty Calvaria.

ThOeban> Paracentefis, Perforatio. (tn.

Tinea, jichoresy Manamia ulcera capi-

Tinnitus aurium, Echos^yrifmoSySibilus auriumt

Traulufy

Trebel.

Triang^Uy

Tyria,

Vackq,Vaciliathy

Variol^y

VartXy

Vena algthem.

Vtna albaleby

Yena almabaty

Vitia curvatura,

Venafunii brachilii>Bafilica,

Vena Mtdmiy DracontJQny

Ytnce tmulgtntts

Vena fubitica,

Ventety

Verruea>

Pfellotesy Balbuths.

Oedemay Tumor laxus.

Tetartaos, Quartanafebw,AloptciAyOphi-Defluvium capillorum,

Nyg»J4, (afisyPunSuranervi,

Taraxtt) Spuria lippitudo,

Exanthemata Efflorationes.

Cirfos, (lata, DiUtata vcna*

Metopouy FrontH vena.

Porm XJretery Meatus urinariusl

Ignvtfty

Ancyle,

EmulgenttS)

CarotideSy

Sicya,

Poplitis vena.

Poplitis vena.

Jecovaria ramus.

Dracunculus,

Colatori*.

Soporari*.

Cucurbicull•

4chrosbordoni ycrwa. *>

Arabkar> Grecse,* PklyBana,

XJgant» Gnatbus,

Virga, Jzdoion, Caulos,

Viriditd) oculi, Glaucoma,

JJndimiay Oedema,

TJngula Qsuliy Ptervgion,

XJfago, Leichen,

\Jvatio, Staphyloma,

%aara> jigrypnia,

/{achemai Catharrus,

%tmane, Paralyfis,

ZJnaria, Jodes Chole,

Zjrbui

Latinat.

PuM*.Cena,

Colesy Pem.Glaucedo octdi.

Tttmor laxus.

^AU oculi , \JngunImpetigo; (oculu

Vvtte oculi egrejfw.

Morhofa vigilia.

DeftiUatio.

RefolutiQ.

JEruginofa liln

loon, EpiplounyOmentum.

Zjiccarum tabartyU Hals Indicos, Saccbarum Album*

F I S,

'

-/

{ f

^TST

COUNTWAY LIBRARY OF MEDICINE

R121G27166?Gopy 2

RARE BOOKS DEPARTMENT