issue 73-27-01-03-2021 - eswastika

ú˛ É 1

§¡õyòÜ˛ ≠ Ó˚!hsˇˆÏòÓ ˆ§ö=Æ

§• §¡õyòÜ˛ ≠ §%ˆÏÜ˛¢ ã˛w ü[˛°

≤ÃFåÈò Ä Ó˚*˛õyÎ˚î ≠ x!çï˛ Ü%˛üyÓ˚ û˛Ü˛ï˛

ò)Ó˚û˛y£Ï ≠

§¡õyòÜ˛#Î˚ ≠ 8420240584 (W)

§yÜ%≈˛ˆÏ°¢ö ≠ 8697735215

§yÜ≈˛%ˆÏ°¢ö ˆ•yÎ˚yê˛§‰ xƒy˛õ ö¡∫Ó˚ ≠ 8697735214

x!ú˛§ ˆ•yÎ˚yê˛§‰ xƒy˛õ ö¡∫Ó˚ ≠ 8697735216

!ÓK˛y˛õö ≠ 9874080343

òyü ≠ 12 ê˛yÜ˛y

Óy!£Ï≈Ü˛ @ˇÃy•Ü˛ ü)°ƒ 500 ê˛yÜ˛y–

Postal Registration No.- KOL RMS/048/2019-2021

R N I No. 5257/57

ò)Ó˚û˛y£Ï ≠ 2241ÈÙ0603 † 5915

E-mail : [email protected]@gmail.comWebsite : www.eswastika.com

ÄÑ fl∫!hflÏÜ˛ ≤ÃÜ˛y¢ö ≤Ãy•z Ïû˛ê˛ !°!ü Ïê˛í˛ÈÙÈ~Ó˚ õ Ï«˛ ≤ÃÜ˛y¢Ü˛ ~ÓÇ ü%oÜ˛

§yÓ˚òy ≤Ã§yò õy° Ü˛ï,≈ Ü˛ 27†1!Óñ !Óôyö §Ó˚!îñ Ü˛°Ü˛yï˛yÈÙÈ6 Ì ÏÜ˛

≤ÃÜ˛y!¢ï˛ ~ÓÇ ˆ§Óy ü%oîñ 43ñ ˜Ü˛°y¢ ˆÓy§ flT…#ê˛ñ Ü˛°Ü˛yï˛yÈÙÈ6

•ˆÏï˛ ü%!oï˛–

§¡õyòÜ˛#Î˚ þ q 5Ü˛!üí˛z!öfiê˛ Úˆ◊î#ÈÙÈˆã˛ï˛öyÛÓ˚ Ó!•É≤ÃÜ˛yˆÏ¢ ê%˛¡õy àyö ≠ Ó˚yçƒ

Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ öï%˛ö xDÈ q !ÓŸªy!üe q 6§%®Ó˚ ˆüÔ!°ˆÏÜ˛Ó˚ !ã˛!ë˛ ≠ ˆê˛ê˛ ˆû˛ê˛ Óy!ï˛° q 7Ü˛ˆÏÓ˚yöy ˆüyÜ˛y!Ó°yÎ˚ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ û)˛!üÜ˛y ˛õyÿ˛yï˛ƒ ˆò¢=!°Ó˚

ï%˛°öyÎ˚ ˆÓ!¢ ú˛°òyÎ˚# q í˛y≠ ˆòÓ# ˆ¢ë˛# q 8üï%˛Î˚yÓ˚y àû˛#Ó˚ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ã˛e´yˆÏhsˇÓ˚ !¢Ü˛yÓ˚

q ˆÜ˛. ~ö. ü[˛° q 11

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy ≤Ã§ˆÏD ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ≤ÃhflÏyÓ

q ˆòÓy!¢§ ü%ˆÏáy˛õyôƒyÎ˚ q 13

ÓD Ó˚yçö#!ï˛ˆÏï˛ Ü˛òÎ≈ û˛y£ÏyÓ˚ Ó˚üÓ˚üy q üî#wöyÌ §y•y q 16

§Çàë˛Ü˛ˆÏÜ˛ Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬y §¡õˆÏÜ≈˛ §ˆÏã˛ï˛ö ~ÓÇ Óƒ!_´˛õ)çy ˆÌˆÏÜ˛

ò)ˆÏÓ˚ ÌyÜ˛ˆÏï˛ •ˆÏÓ q í˛. Ü˛°ƒyî ã˛e´Óï˛#≈ q 17

!ÓˆÏç!˛õ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ° ï,˛îü)° !•Ç§y åÈí˛¸yˆÏÓ

q §%Ü˛“ ˆã˛Ôô%Ó˚# q 23

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˛õ!Ó˚Óï≈˛öÈ È˛õÓ˚Óï˛#≈ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ~Ü˛ Ó,•Í ã˛ƒyˆÏ°O

q í˛. Ó˚ï˛ö Ü%˛üyÓ˚ ˆây£Ïy° q 26

§û˛ƒï˛yÓ˚ !ÓÜ˛yˆÏ¢ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ xÓòyöÈ

q Ó#ˆÏÓ˚wöyÌ ÷Ü%˛°˛ q 31

ˆ°yÜ˛ §Çfl,Ò!ï˛ Ä •z!ï˛•yˆÏ§Ó˚ ˆü°Ó¶˛ˆÏö ˛õ%!òˆÏFã˛Ó˚#Ó˚ üyöyÜ%˛Õ‘y

!ÓöÎ˚àí˛¸ ü!®Ó˚ q ˆÜ˛Ô!¢Ü˛ Ó˚yÎ˚ q 33

!Ó≤’Ó# ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§ˆÏÜ˛ ÓyDy!° !ã˛Ó˚Ü˛y° üˆÏö Ó˚yáˆÏÓ

q Ü˛°ƒyî ˆã˛ÔˆÏÓ q 36

˛õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚ˆÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛ !Óüyï,˛§%°û˛ xyã˛Ó˚î ˆÜ˛ö⁄

q ÓÓ˚&î ü[˛° q 37

Úã˛ˆÏ°y ˛õyŒê˛y•zÛ ~•z ã˛ƒyˆÏ°O !öˆÏÎ˚•z !ÓˆÏç!˛õ ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°y

àí˛¸ˆÏÓ q !ò°#˛õ ˆây£Ï q 43

fl∫yü#ç#Ó˚ üyö§Ü˛öƒy !e´!fiê˛öÄ û˛yÓ˚ï˛Ü˛°ƒyˆÏî !öˆÏçˆÏÜ˛ í˛zÍ§à≈

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö q fl∫≤¿y Ü%˛[%˛ q 64

≤ÃÓ•üyö !•®%ôˆÏü≈Ó˚ í˛zIµ° ˆçƒy!ï˛‹Ò ◊#˜Ïã˛ï˛öƒˆÏòÓ

q ˆàÔï˛ü Ü%˛üyÓ˚ ü[˛° q 48

!öÎ˚!üï˛ !Óû˛yà

í zÓyã˛ ≠ 10 q !ã˛!ë˛˛õe ≠ 19ÈÙÈ20 q ˛§%fl∫yfliƒ ≠ 21 q

xDöy≠ 22 q §üyˆÏÓ¢ÈÙÈ§üyã˛yÓ˚ ≠ 30ñ35 q ˆá°y ≠ 38È

q Ó˚Dü ≠ 39 q öÓyB%˛Ó˚ ≠ 40ÈÙÈ41 q !ã˛eÜ˛Ìy ≠ 42

q ¢∑Ó˚*˛õ ≠ 50

73 Ó£Ï≈ 27 §Çáƒyñ 16 ú˛yıöñ 1427 ÓDy∑

1 üyã≈˛ ÈÙ 2021ñ Î%ày∑ ÈÙ 5122ñ

Website : www.eswastika.com

–– ÓyÇ°y §ÇÓyò §yÆy!•Ü˛––

4 fl∫!hflÏÜ˛y – – 16 ú˛yıö ÈÙ 1427 –– 1 üyã≈ ÙÈ 2021

!ÓK˛!Æ

fl∫!hflÏÜ˛yÓ˚ §Ü˛° @ˇÃy•Ü˛ Ä ≤Ãã˛yÓ˚

≤Ã!ï˛!ö!ôˆÏòÓ˚ xö%ˆÏÓ˚yô Ü˛Ó˚y ÎyˆÏFåÈ

ˆÎñ ï˛yÑÓ˚y ˆÎö ï˛yÑˆÏòÓ˚ ˆòÎ˚ ê˛yÜ˛y

!ö¡¨Ó!î≈ï˛ ÓƒyB˛ xƒyÜ˛yí˛zˆÏrê˛

NEFTÙÈÓ˚ üyôƒˆÏü §Ó˚y§!Ó˚ çüy

ˆòö– ˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy ÓƒyˆÏB˛Ó˚ ¢yáy

ˆÌˆÏÜ˛ ê˛yÜ˛y ˛õyë˛yˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ö–

ê˛yÜ˛y ˛˛õy!ë˛ˆÏÎ˚ fl∫!hflÏÜ˛y òÆˆÏÓ˚ xÓ¢ƒ•z

çyöyˆÏÓö–

ˆú˛yö ≠ 8697735214ñ

8697735215ñ

ˆ•yÎ˚yê˛§‰ xƒy˛õ ö¡∫Ó˚ ≠ 8697735214

Account Name : OMSWASTIKPRAKASHAN PVT. LTD.

A/C. No. : 917020084983100

IFSC Code : UTIB0000005

Bank Name :

AXIS Bank Ltd.

Branch : Shakespeare Sarani

Kolkata-71

xyàyü# §ÇáƒyÓ˚ xyÜ˛£Ï≈î

˛õ!ÿ˛üÓD ˆÜ˛yö ˛õˆÏÌ

§_ ÏÓ˚Ó˚ ò¢ ÏÜ˛Ó˚ àyí ¸yÎ˚ ò Ï¢Ó˚ §Ó≈ Ïüyê˛ !ç!í˛!˛õÈÙÈÓ˚ ü Ïôƒ õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ xÓòyö !åÈ° !ï˛!Ó˚¢ ¢ï˛yÇ¢–

2011 §yˆÏ° Óyüú ˛ˆÏrê˛Ó˚ !ÓòyÎ˚°ˆÏ@¿ §!ê˛ òyÑ!í˛¸ˆÏÎ˚!åÈ° !ï˛ö ¢ï˛yÇˆÏ¢– ï,˛îü)° xyüˆÏ° õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

xÓfliy xyÓ˚Ä áyÓ˚y˛õ– ˆòˆÏ¢Ó˚ !ç!í˛!˛õˆÏï˛ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ xÓòyö ˆòí˛¸ ¢ï˛yÇˆÏ¢Ó˚Ä Ü˛ü– ~áö

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ˆÏîÓ˚ ˛õ!Ó˚üyî ≤ÃyÎ˚ 5 °«˛ ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y– Óyüú ˛rê˛ xyüˆÏ° !åÈ° 3 °«˛ 96 •yçyÓ˚

ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y– ~•z ˛õ!Ó˚ˆÏ≤Ã!«˛ˆÏï˛ fl∫!hflÏÜ˛yÓ˚ xyàyü# §ÇáƒyÓ˚ !Ó£ÏÎ˚ÈÙÙÙÈ ˛õ!ÿ˛üÓD ˆÜ˛yö ˛õˆÏÌ⁄

!°áˆÏÓö ï˛Ìyàï˛ Ó˚yÎ˚ñ Ó˚!hsˇˆÏòÓ ˆ§ö=Æñ §%!çï˛ Ó˚yÎ˚ñ !ç£%è Ó§% ≤Ãü%á–

≤ÃÜ˛y!¢ï˛ •ˆÏÓ

8 üyã≈˛

2021

≤ÃÜ˛y!¢ï˛ •ˆÏÓ

8 üyã≈˛

2021

òyü ~Ü˛•z ÌyÜ˛ˆÏåÈÈÙÙÙÈ üye 12 ê˛yÜ˛y–


§%û˛y!£Ïï˛ü‰

§¡õyòÜ˛#Î˚

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901211234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121123456789012345678901234567890121234567890123456789012345678901211234567890123456789012345678901212345678901234567890123456789012112345678901234567890123456789012123456789012345678901234567890121

çöö# çß√û)˛!üÿ˛ fl∫à≈yò!˛õ àÓ˚#Î˚§#

í˛z_ˆÏüy öy!ï˛Ó_´y §ƒyÍ xôˆÏüy Ó‡ û˛y£ÏˆÏï˛–

ö Ü˛yˆÏM˛Èö ôù!öhflÏyò,Ü‰˛ Îyò,Ü‰˛ Ü˛yÇˆÏ§ƒ ≤ÃçyÎ˚ˆÏï˛––

í˛z_ü Óƒ!_´Ó˚y ˆÓ!¢ Ü˛Ìy ÓˆÏ°ö öy– xôü Óƒ!_´Ó˚y ˆÓ!¢ Ü˛Ìy ÓˆÏ°– ˆÎüö ÜÑ˛y§yÓ˚ Îï˛ ¢∑ •Î˚ñ ˆ§yöyÓ˚ ï˛ï˛ •Î˚ öy–

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ xyç ≤ÃˆÏÎ˚yçö §%¢y§ö

˛~•z Ü˛Ìy §Ü˛ˆÏ°•z fl∫#Ü˛yÓ˚ Ü˛!Ó˚ˆÏÓö ˆÎñ ˆò¢!Óû˛yçˆÏöÓ˚ ò%É§• Îsfîy ÓDÓy§#Ó˚ üˆÏï˛y xyÓ˚ ˆÜ˛• ˆû˛yà Ü˛ˆÏÓ˚ öy•z– fl∫yô#öï˛yÓ˚ ˛õ)Ó≈ ••zˆÏï˛•z

í˛zû˛Î˚ ÓˆÏD•z ÓyDy!°Ó˚ í˛z˛õÓ˚ öy!üÎ˚y xy!§Î˚y!åÈ° ˜˛õ¢y!ã˛Ü˛ xï˛ƒyã˛yÓ˚– í˛. ¢ƒyüy≤Ã§yò ü%ˆÏáy˛õyôƒyˆÏÎ˚Ó˚ ò)Ó˚ò!¢≈ï˛y Ä xÜœ yhsˇ ˛õ!Ó˚◊ˆÏü

x!hflÏc Ó˚«˛yÓ˚ û)˛!üê%˛Ü%˛ ˛õy•zÎ˚y ï˛y•yÓ˚y û˛y!ÓÎ˚y!åÈ° ò%ÉˆÏáÓ˚ !òö ˆÓyô •Î˚ ˆ¢£Ï ••z°– ~Ü˛!òö @ˇÃyüÓyD°yÓ˚ âˆÏÓ˚ âˆÏÓ˚ ˆày°y û˛Ó˚y ôyöñ

ˆàyÎ˚y° û˛Ó˚y àyÓ˚& xyÓ˚ õ%Ü%˛Ó˚ û˛Ó˚y üyåÈ !åÈ°– ≤ÃÜ,˛ï˛ xˆÏÌ≈•z ÓD≤ÃˆÏò¢ !åÈ° §yöyÓ˚ ÓyD°y– !Ü˛v fl∫yô#öï˛yÓ˚ õÓ˚Ä ï˛y•yˆ ÏòÓ˚ Îsfîy â%!ã˛°

öy– ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°y ~Ü˛ÓyˆÏÓ˚ åÈyÓ˚áyÓ˚ ••zÎ˚y !àÎ˚yˆÏåÈ– §yÇfl,Ò!ï˛Ü˛ñ §yüy!çÜ˛ñ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ §Ó≈ˆÏ«˛ˆÏe•z xôÉ˛õï˛ö öy!üÎ˚y xy!§Î˚yˆÏåÈ Ó‡

˛õ)ˆÏÓ≈•z– ò#â≈ ã˛yÓ˚ ò¢ˆÏÜ˛Ó˚ x!ôÜ˛ §üÎ˚ ô!Ó˚Î˚y •z•y x!ôÜ˛ï˛Ó˚ ≤ÃÜ˛ê˛ Ó˚*˛õ ôyÓ˚î Ü˛!Ó˚Î˚yˆÏåÈ– !¢«˛yˆÏ«˛ˆÏe !¢«˛yÓ˚ õ!Ó˚ˆÏÓ¢ ôùÇ§ ••zÎ˚yˆÏåÈñ fl∫yfliƒ

˛õ!Ó˚ˆÏ£ÏÓy ï˛°y!öˆÏï˛– !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚ çöƒ xöƒ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ü%áyˆÏ˛õ«˛# Ìy!Ü˛ˆÏï˛ •Î˚– ò%•zü%!‹T xˆÏß¨Ó˚ çöƒ @ˇÃyˆÏüÓ˚ à!Ó˚Ó Î%ÓÜ˛ˆÏòÓ˚ !û˛ö Ó˚yˆÏçƒ õy!í˛¸

!òˆÏï˛ ••zˆÏï˛ˆÏåÈ– !¢“ˆÏ«˛ˆÏeÓ˚ §!°° §üy!ô â!ê˛Î˚yˆÏåÈ– §Óã˛y•zˆÏï˛ ÓˆÏí˛¸y Ü˛Ìyñ §yôyÓ˚î üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ ç#ÓˆÏöÓ˚ !öÓ˚y˛õ_y xhsˇ!•≈ï˛ ••zÎ˚yˆÏåÈ–

~Ü˛Ü˛ÌyÎ˚ Ó!°ˆÏï˛ ••zˆÏ° ˛õ!ÿ˛üÓD öyüÜ˛ Ó˚yçƒ!ê˛ ˆ¢ˆÏ£ÏÓ˚ !òÜ˛ ••zˆÏï˛ ≤ÃÌü fliyö x!ôÜ˛yÓ˚ Ü˛!Ó˚Î˚yˆÏåÈ– §%¤%˛ !öÓ≈yã˛ˆÏöÓ˚ ˛õ!Ó˚ˆÏÓ¢ öy ÌyÜ˛y

§ˆÏ_¥Ä ˛õÑyã˛ ÓÍ§Ó˚ ˛xhsˇÓ˚ !öÓ≈yã˛ö xö%!¤˛ï˛ •Î˚– ÓDÓy§# û˛Î˚ñ x˛õüyöñ °yN˛öyñ •ï˛y¢y Ä Ü˛‹T °yâˆÏÓÓ˚ xy¢yÎ˚ !öÓ≈yã˛ˆÏö xÇ¢ @ˇ Ã•î

Ü˛!Ó˚Î˚y ÌyˆÏÜ˛Ïñ !Ü˛v ï˛y•yˆÏòÓ˚ xÓfliyÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö xyÓ˚ •Î˚ öy– xyç ˆòˆÏ¢Ó˚ Óy!•ˆÏÓ˚ xÌÓy ˆòˆÏ¢Ó˚ xöƒ Ó˚yˆÏçƒ ÓDÓy§# !öˆÏçˆÏòÓ˚ ÓyDy!°

Ó!°Î˚y ˛õ!Ó˚ã˛Î˚ !òˆÏï˛ °Iy ˆÓyô Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ˆÏåÈ– üye ò%•z ò¢Ü˛ xyˆÏà !Ó•yÓ˚Óy§# ~•zÓ˚*˛õ °Iy xö%û˛Ó Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ö– §ü@ˇÃ !Ó•yÓ˚ Ó˚yˆÏçƒ

çDˆÏ°Ó˚ Ó˚yçc ≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛!Ó˚Î˚y!åÈ° ï˛ÍÜ˛y°#ö Ó˚yçƒ §Ó˚Ü˛yÓ˚– ~Ü˛òy ˆÎ üàô ï˛Ìy xô%öy !Ó•yÓ˚ Ó˚yçƒ û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ ≤ÃyîˆÏÜ˛w !åÈ°ñ

ï˛y•yÓ˚yÄ xòƒÜ˛yÓ˚ ÓDÓy§#Ó˚ üˆÏï˛y §Ó≈e !ôE,˛ï˛˛ ••zˆÏï˛ö– §•z !Ó•yÓ˚Óy§# ï˛y•yˆÏòÓ˚ •*ï˛ˆÏàÔÓ˚Ó õ%öÓ˚&k˛yÓ˚ Ü˛!Ó˚Î˚yˆÏåÈö– ò#â≈ ã˛!Õ‘¢ ÓÍ§ˆÏÓ˚Ó˚

x!ôÜ˛ §üÎ˚ x˛õüyö §•ƒ Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ ÓDÓy§#Ó˚ !˛õë˛ ˆòÄÎ˚yˆÏ° ˆë˛!Ü˛Î˚y !àÎ˚yˆÏåÈ– üˆÏö ••zˆÏï˛ˆÏåÈñ ~•zÓyÓ˚ ï˛y•yˆÏòÓ˚ Ü˛°B˛ˆÏüyã˛ˆÏöÓ˚

§üÎ˚ xy!§Î˚yˆÏåÈ–

fl∫û˛yÓï˛•z ~Ü˛!ê˛ ≤ÃŸ¿ í˛z!ë˛ˆÏï˛ˆÏåÈñ !Óàï˛˛ ã˛!Õ‘¢ ÓÍ§Ó˚y!ôÜ˛ §üˆÏÎ˚Ó˚ xhsˇÉ§yÓ˚¢)öƒ õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ •*ï˛ˆÏàÔÓ˚Ó Ü˛#û˛yˆÏÓ õ%öÓ˚&k˛yÓ˚ ••zˆÏÓ⁄

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ≤Ã!ï˛!ê˛˛ «˛e Ü˛yˆÏÎ˚Ï!ü fl∫yÌ≈yˆÏß∫£Ï# Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚y ôùÇ§ Ü˛!Ó˚Î˚y ú˛!°Î˚yˆÏåÈö– Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ !ÓˆÏŸ’£ÏÜ˛ Ä §üyç!ÓòÓ˚y üˆÏö Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ˆÏåÈöñ

!öÓ≈yã˛ˆÏöÓ˚ ˛õÓ˚ öÓyàï˛ ¢y§Ü˛ˆÏÜ˛ ~Ü˛ !ÓÓ˚yê˛ ã˛ƒyˆÏ°ˆÏOÓ˚ ü%ˆÏáyü%!á ••zˆÏï˛ ••zˆÏÓ– ˆÜ˛ööyñ ò#â≈ §üÎ˚ ô!Ó˚Î˚y Ó˚yˆÏçƒÓ˚ §Ó≈hflÏˆÏÓ˚ ˆÎ xÓ«˛Î˚

â!ê˛Î˚yˆÏåÈ ï˛y•y §yüy° ˆòÄÎ˚y á%Ó Ü˛!ë˛ö Ü˛yç ••zˆÏÓ– ï˛y•yÓ˚ í˛z˛õÓ˚ §Ó≈e ˆÎ ò%Ó,≈_yÎ˚ö â!ê˛Î˚yˆÏåÈñ ˆ§•z Ó˚yçö#!ï˛ xy!◊ï˛ ò%Ó,≈_Ó˚yÄ •yï˛

=ê˛y•zÎ˚y Ó!§Î˚y Ìy!Ü˛ˆÏÓ öy– §Ó≈ˆÏ«˛ˆÏe ï˛y•yÓ˚y xÓ˚yçÜ˛ï˛y §,!‹T Ü˛!Ó˚Î˚y öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛ Óƒ!ï˛ÓƒhflÏ Ü˛!Ó˚Î˚y ï%˛!°ˆÏï˛ ˆã˛‹Ty Ü˛!Ó˚ˆÏÓ– !Ü˛v

§%¢y§ˆÏöÓ˚ fl∫yˆÏÌ≈ öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛ !öÓ˚ˆÏ˛õ«˛ û˛yˆÏÓ ï˛y•y Ü˛ˆÏë˛yÓ˚ •ˆÏhflÏ òüö Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ ••zˆÏÓ– ˛õ!Ó˚Óï≈˛öÜ˛yü# Ó˚yçƒÓy§#ˆÏÜ˛Ä •z•yÓ˚ çöƒ

§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ˛õyˆÏŸª≈ Ìy!Ü˛ˆÏï˛ ••zˆÏÓ– üˆÏö Ó˚y!áˆÏï˛ ••zˆÏÓñ fl∫yÌ≈yˆÏß∫£Ï# Ó˚yçö#!ï˛Ü˛ˆÏòÓ˚ °«˛ƒ ÌyˆÏÜ˛ ÷ô%üye xyàyü# !öÓ≈yã˛ˆÏö çÎ˚°yû˛ Ü˛Ó˚y–

ˆÎöˆÏï˛ö ≤ÃÜ˛yˆÏÓ˚ !öÓ≈yã˛ˆÏö çÎ˚°yû˛ Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ ˛õy!Ó˚ˆÏ°•z ï˛y•yˆÏòÓ˚ ˆ˛õyÎ˚yÓyˆÏÓ˚y– !Ü˛v ≤ÃÜ,˛ï˛ Ó˚y‹T…öyÎ˚ˆÏÜ˛Ó˚ °«˛ƒ ÷ô%üye xyàyü# !öÓ≈yã˛Ïö•z

öÎ˚ñ °«˛ƒ ÌyˆÏÜ˛ xyàyü# ≤ÃçˆÏß√Ó˚ ≤Ã!ï˛– Ü˛#û˛yˆÏÓ xyàyü# ≤Ãçß√ §Ó≈!òÜ˛ ••zˆÏï˛ !ÓÜ˛!¢ï˛ ••zˆÏÓñ ï˛y•yÓ˚ çöƒ ï˛Öy•yÓ˚ !ÓˆÏ¢£Ï ˛õ!Ó˚Ü˛“öy

ÌyˆÏÜ˛– ÓDÓy§#ˆÏÜ˛ Ó%!é˛ˆÏï˛ ••zˆÏÓñ §Ó˚Ü˛yÓ˚ xyˆÏ§ xyÓyÓ˚ ã˛!°Î˚yÄ ÎyÎ˚– !Ü˛v çöàî ≤ÃçˆÏß√Ó˚ ˛õÓ˚ ≤Ãçß√ ~•záyˆÏö•z Ó§Óy§ Ü˛!Ó˚ˆÏÓ– ˆò¢

xyç ÎÌyÌ≈ Ó˚y‹T…öyÎ˚ˆÏÜ˛Ó˚ §%¢y§ˆÏöÓ˚ ú˛°ˆÏû˛yà Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ˆÏåÈ– õ!ÿ˛üÓD •z•yˆÏï˛ Ü˛ö Ó!M˛Èï˛ Ìy!Ü˛ˆÏÓ⁄ xy§ß¨ !Óôyö§û˛y !öÓ≈yã˛ˆÏö ÓDÓy§#ˆÏÜ˛

ˆò¢û˛_´ ¢y§Ü˛ˆÏÜ˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚ ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛ Ü˛!Ó˚Î˚y !öˆÏçˆÏòÓ˚ Ü˛‹Tñ ÓM˛Èöy Ä x˛õüyˆÏöÓ˚ §üyÆ Ü˛!Ó˚Î˚y ˛Ó˚yˆÏçƒÓ˚ •*ï˛ˆÏàÔÓ˚Ó !ú˛Ó˚y•zÎ˚y xy!öˆÏï˛•z

••zˆÏÓ–


!ÓŸªy!üe

!§!˛õ~ˆÏüÓ˚ Úê%˛¡õyÛ àyˆÏöÓ˚ ˛õƒyÓ˚!í˛ ~•z

ü %• )ˆ Ïï ≈ ˛ ˆ§y¢ƒy° !ü!í˛Î ˚ yÎ ˚ §Óˆ Ïã ˛ˆ ÏÎ ˚

xyˆÏ°y!ã˛ï˛– !§!˛õ~ˆÏüÓ˚ Ó˚yçƒ §¡õyòÜ˛

§)Î≈Ü˛yhsˇ !ü◊ !ö ÏçÓ˚ §y¢ƒy° !ü!í˛Î˚yÎ˚ §!ê˛

ˆ¢Î˚yÓ˚ Ü˛Ó˚yÓ˚ õÓ˚ ï˛y õy!ê≈ Ü˛ü≈# Ä §üÌ≈Ü˛ ÏòÓ˚

üˆÏôƒ ˆï˛y ÓˆÏê˛•zñ §yôyÓ˚î ˆ°yˆÏÜ˛Ó˚ üˆÏôƒÄ

û˛y•zÓ˚y° •ˆÏÎ˚ àˆÏåÈ– ê%˛¡õy ~Ü˛!ê˛ ã˛ê%˛° àyö–

˛õÓ˚Ü˛#Î˚yÓ˚ í˛z˛õÓ˚ àyö!ê˛Ó˚ !û˛!_ÈÙÈ!öû≈˛Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚

xyˆÏåÈ– !Ü˛v ˛õÓ˚Ü˛#Î˚y åÈy!˛õˆÏÎ˚ ˆ§áyˆÏö

ÚüçyÛê˛y•z ≤Ãyôyöƒ ˆ˛õˆÏÎ˚ˆÏåÈ– àyö!ê˛ ÎyÓ˚y

çyˆÏöö öy Óy ˆ¢yˆÏöö!ö ï˛yˆÏòÓ˚ çöƒ Ó!°

§y¡±!ï˛Ü˛ ~Ü˛!ê˛ ÄˆÏÎ˚Ó !§!Ó˚ç ≤ÃÜ˛y!¢ï˛

• ÏÎ ÏåÈñ ÚˆÓfiê˛ •zö ≤ÃüÛó ú˛§Ó% ÏÜ˛ Ü˛í z üyÓy

ˆà Ï° §Ç Ï«˛ Ï õ °áy •Î˚ xyÓ˚xy•z!˛õ Óy !Ó˚ õ

xÌ≈yÍ ˆÓ˚fiê˛ •zö !˛õ§ñ ~áyˆÏöÄ ˆú˛§Ó%Ü˛#Î˚

ˆ¢yÜ˛ÈÙÈK˛y˛õˆÏöÓ˚ xö%Ü˛Ó˚ˆÏî ˆ°áy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

xyÓxy•z!˛õ xÌ≈yÍ Ófiê˛ •zö ≤Ãü– ~•z ôÓ ÏöÓ

åÈ!Ó ˆÜ˛üö •ˆÏÓ ˆÓyé˛y•z ÎyÎ˚ñ Ó˚&!ã˛ÈÙÈ!ÓÜ,˛!ï˛Ó˚

≤Ã§D xyüÓ˚y ï % ˛°!åÈ öy– §ÓyÓ˚ Ó ˚ & !ã ˛

~Ü˛ öÎ˚– ≤ÃˆÏï˛ƒˆÏÜ˛Ó˚ !öçfl∫ Ó˚&!ã˛ˆÏÓyôˆÏÜ˛

§¡øyö Ü˛Ó˚y Ü˛ï≈˛Óƒ ÓˆÏ°•z üˆÏö •Î˚– !Ü˛v 28

ï˛y!Ó˚á !Ó ˆÏàí˛ÈÙÈ§üyˆÏÓˆÏ¢Ó˚ çöƒ ˆ°yÜ˛

í˛yÜ˛ Ïï˛ Ü˛ü ÏÓí˛ ÏòÓ ~•z §hflÏy í z õy ÏÎÓ xy◊Î

!öˆÏï˛ •ˆÏÓñ ˆ§ê˛y ò%û≈ ˛yàƒçöÜ˛– ˆÜ˛ö

ò%û≈˛yàƒçöÜ˛⁄ ˆ§ê˛y ˆòáy ÎyÜ˛–

~•z ≤ÃˆÏŸ¿ xy§yÓ˚ xyˆÏà çyöyˆÏöy Ü˛ï≈˛Óƒñ

ˆÜ˛yöÄ ö#!ï˛ÈÙÈ˛õ%!°¢!à!Ó˚ ~áyˆÏö Ü˛Ó˚y •ˆÏFåÈ

öy– !Ü˛v Ó˚yçö#!ï˛ˆÏï˛ Úxyö˛õy°≈yˆÏürê˛y!Ó˚Û Óy

x§yÇ!Óôy!öÜ˛ ÓˆÏ° ~Ü˛ê˛y ¢∑ ≤Ãã˛!°ï˛

xyˆÏåÈ– üyˆÏö ˆÎ ¢∑ xyüÓ˚y §yôyÓ˚îû˛yˆÏÓ

ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛!Ó˚ñ ˆ§ Ó˚yˆÏàÓ˚ üyÌyÎ˚ Óy ˆÜ˛yöÄ

Ü˛yÓ˚ˆÏî ˜ôÎ≈ã%˛ƒ!ï˛ âê˛ˆÏ°•z ˆ•yÜ˛ Óy ü%á !òˆÏÎ˚

ày!°ày°yç ˆÓÓ˚ •ˆ Ï°ñ ï˛yˆ ÏÜ˛

Úxyö˛õy°≈yˆÏürê˛y!Ó˚Û °ƒyD%ˆÏÎ˚ç ÓˆÏ°– ï˛yÓ˚

üy Ïö ÷ô% ~•z öÎ˚ Î ~•z û˛y£Ïy §Ç§ Ïò xã˛°ñ

§yôyÓ˚îû˛yˆÏÓ ≤ÃÜ˛yˆÏ¢ƒÄ ï˛y Ó°y ÎyÎ˚ öyñ

!ÓŸªy!üeÓ˚ Ü˛°ü

Ü˛!üí˛z!öfiê˛ Úˆ◊î#ÈÙÈˆã˛ï˛öyÛÓ˚ Ó!•É≤ÃÜ˛yˆÏ¢

ê%˛¡õy àyö ≠ Ó˚yçƒÈÙÈÓ˚yçö#!ï˛Ó˚ öï%˛ö Ó˚Dxhsˇï˛ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ üˆÏM˛È ˆï˛y öÎ˚•z– !Ü˛v

Óï≈ üy Ïö Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ Î üyö xÓöüö â Ïê˛ ÏåÈñ

ï˛yˆÏï˛ ~!ç!ö§ x≤Ãï˛ƒy!¢ï˛ öÎ˚–

~•z Ü˛yÓ˚ˆÏî çö!≤ÃÎ˚ öyÎ˚Ü˛ ï˛Ìy §yÇ§ò

ˆò ÏÓÓ˚ !§ ÏöüyÎ˚ x!û˛ö#ï˛ ã˛ê% ° ày Ïö Ü˛yöÄ

çö≤Ã!ï˛!ö!ô Îáö öyˆÏã˛öñ !Ü˛ÇÓy ˆÜ˛yöÄ

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ò° Îáö ï˛yˆÏòÓ˚ 15 xyàˆÏfiê˛Ó˚

§üyˆ ÏÓˆ Ï¢ ~•z àyˆ ÏöÓ˚ §ˆÏD öyˆ Ïã˛Ó ˚Ä

xyˆÏÎ˚yçö Ü˛ˆÏÓ˚ ï˛áö ï˛yˆÏòÓ˚ §üyˆÏ°yã˛öyÓ˚

ü%ˆÏá ˛õí˛¸ˆÏï˛ •Î˚ñ ˆòÓ ˆ§•z òˆÏ°Ó˚ §yÇ§ò

•ˆÏ°Ä– xyÿ˛ˆÏÎ≈Ó˚ Ü˛Ìyñ ˆÎ üyÄÓyò#Ó˚y

ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚ xy◊ˆÏÎ˚ xyˆÏåÈñ ï˛yÓ˚yÄ ~•z

˛õƒyˆÏÓ˚y!í˛ˆÏÜ˛ ˆ§yFã˛yˆÏÓ˚ §üÌ≈ö ˆï˛y Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈñ

Ü˛yÓ˚î ÚˆåÈy Ïê˛y Ï°y ÏÜ˛ÛÓ˚ ü% ÏáÓ˚ û˛y£ÏyÓ˚ ~•z àyö

öy!Ü˛ àyö !ç!ö§ê˛y ˆÎ Úû˛oˆÏ°yˆÏÜ˛ÛˆÏòÓ˚

~Ü˛ˆÏã˛!ê˛Î˚y §¡õ!_ öÎ˚ñ ï˛y ≤Ãüyî Ü˛Ó˚ˆÏåÈ–

~ÓyÓ˚ xyüyˆ ÏòÓ ˚ ü )° Ó_´ˆ ÏÓƒ xy!§–

í˛zk,˛!ï˛ÈÙÈ!ã˛ˆÏ•´Ó˚ üˆÏôƒ ~•z ˆåÈyˆÏê˛yˆÏ°yÜ˛ Ä

û˛oˆÏ°yÜ˛ ¢∑ò%!ê˛Ó˚ xy!Ó‹ÒyÓ˚Ü˛ !Ü˛v xyüÓ˚y

ö•zñ Óyü˛õsi#Ó˚y– fl∫yô#öï˛yÓ˚ ˛õÓ˚ ˛õy!ê≈˛Ó˚

çß√°@¿ Ì ÏÜ˛ à!Ó˚Óñ á Ïê˛ áyÄÎ˚yñ Ü, !£Ïç#Ó#ñ

◊üç#Ó# üyö%£ÏˆÏÜ˛ xÓ°%Æ §yühsˇ≤ÃÌyÓ˚ ç%ç%

ˆò!á ÏÎ˚ñ Ü˛áöÄ Óy Ó y·˛îƒÓy ÏòÓ˚ Ü˛!“ï˛ ï˛Ìƒ

áyí˛¸y Ü˛ˆÏÓ˚ ˛õy!ê≈˛Ó˚ ˆöï˛yÓ˚yñ ÎyÓ˚y x!ôÜ˛yÇ¢•z

!åÈˆÏ°ö ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛ í˛zFã˛ÓˆÏî≈Ó˚ñ ï˛yÓ˚y•z ~ÑˆÏòÓ˚

!ö Ïç ÏòÓ˚ ïÑ y ÏÓ Ó˚yá Ïï˛ ã˛‹Ty Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈö– xyÓ˚

~Ó˚ §)e ôˆÏÓ˚•z Úû˛oˆÏ°yÜ˛ÛÈÙÈ ÚˆåÈyˆÏê˛yˆÏ°yÜ˛Û

ï˛ Ï_¥Ó˚ í zqyÓö Ü˛ ÏÓ˚ Ü˛!üí z!öfiê˛Ó˚y– !ö Ïç ÏòÓ˚

ÚˆåÈy Ïê˛y Ï°yÜ˛Û ◊î#Ó˚ ≤Ã!ï˛!ö!ô ≤Ã!ï˛˛õß Ü˛ ÏÓ˚

ÎyÓ˚y•z !ÓˆÏÓ˚yô#ñ ï˛yˆÏòÓ˚ í˛zFã˛ˆÏ◊î#Ó˚ ≤Ã!ï˛!ö!ô

!•ˆ Ï§ˆ ÏÓ òy!àˆÏÎ ˚ !òˆ ÏÎ ˚ !Óˆ ÏÓ ˚ yô# ÈÙ È¢ )öƒ

Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ ˆã˛‹Ty Ü˛!üí˛z!öfiê˛Ó˚yÄ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ°–

1970ÈÙÈ~ §Ñy•zÓy!í˛ •ï˛ƒyÜ˛y Ï[˛Ó ü Ïï˛y çâöƒñ

ö,¢Ç§ âê˛öyˆÏÜ˛ ~•z ï˛_¥ !òˆÏÎ˚•z ~áöÄ

xyí˛¸y° Ü˛Ó˚yÓ˚ ˆã˛‹Ty •Î˚–

xy§ Ï° xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ hflÏ ÏÓ˚ Ü˛!üí z!ç ÏüÓ˚

ˆÎ !Ì ÏÎ˚y!Ó˚ xy ÏåÈ §áy Ïö !Ó_ñ «˛üï˛y !ò ÏÎ˚•z

§Ó !Ü˛å%È !fliÓ˚ •Î˚ñ Ü˛!üí˛z!öfiê˛ˆÏòÓ˚ û˛y£ÏyÎ˚

ˆ◊î#ÈÙÈˆã˛ï˛öy– !Ü˛v û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Çfl,Ò!ï˛ˆÏï˛

Ü˛!üí˛z!öfiê˛ÈÙÈÜ˛y°ã˛yÓ˚ ~Ü˛ÓyˆÏÓ˚•z ˆÓüyöyö–

Ó y·˛îÓ˚y ~áyˆÏö §ˆÏÓ≈yFã˛ §¡øyö ˛õyöñ !Ü˛v

§Ó≈yˆÏ˛õ«˛y !Ó_¢y°# «˛!eÎ˚Ó˚y– xyÓ˚ Ó y·˛îñ

«˛!eÎ˚ •zï˛ƒy!ò ã˛y!Ó˚Óî≈ xï˛#ˆÏï˛ ÓÇ¢yö%e´!üÜ˛

!åÈ° öyñ Ü˛yÎ≈ xö%§yˆÏÓ˚ ï˛y •ˆÏï˛y– fl∫Î˚Ç

Ü˛y°≈üyÜ≈˛§•z ˆÎáyˆÏö û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Çfl,Ò!ï˛ˆÏÜ˛

Ó%é˛ˆÏï˛ ã˛yö!öñ ˆ§áyˆÏö ˆï˛y ïÑ˛yÓ˚ û˛_´Ó˚y

Ó%é˛ˆÏï˛ ã˛y•zˆÏÓ•z öy– ã˛y•zˆÏ° xyÓ˚ Îy•z ˆ•yÜ˛ñ

Ü˛yˆÏÎ˚!ü «˛üï˛y ˆï˛y òá° Ü˛Ó˚y ÎyˆÏÓ öy–

Ü˛ˆ ÏÎ ˚Ü˛ ≤ÃçˆÏß√Ó˚ §Ó≈öy¢ Ü˛Ó˚yÓ˚ ˛õˆÏÓ ˚

Ü˛!üí˛ z!öçˆÏüÓ˚ xy§° Ó˚*˛õ!ê˛ Óï≈˛üyö

≤ÃçˆÏß√Ó˚ §yüˆÏö ˛õ!Ó˚fl≥%˛ê˛ñ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD 34

ÓåÈÓ ˚ «˛üï˛y ˆû˛yà Ü˛Ó ˚ yÓ ˚ ˛õÓ˚

Ü˛!üí˛ z!öfiê˛ ÈÙ È¢y§ˆÏÜ˛Ó˚ ÓÓ≈Ó˚ Ó˚*˛õ ~áö

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ üyö%£Ï ˆòˆÏáˆÏåÈö– Ü˛!üí˛z!öçˆÏüÓ˚

§ˆÏD §ˆÏD ï˛yˆÏòÓ˚ ~•z§Ó ÓhflÏy˛õã˛y ï˛ˆÏ_¥Ó˚Ä

xÓ§yö • ÏÎ˚ ÏåÈ– ~áö öï% ö Óyï˛ Ï° õ%Ó˚ Ïöy

üò û˛Ó˚yÓ˚ üˆÏï˛y ê%˛¡õyÈÙÈàyˆÏöÓ˚ üˆÏôƒ !òˆÏÎ˚

!§!˛õ~ü ï˛yˆÏòÓ˚ !ã˛Ó˚yã˛!Ó˚ï˛ Ü˛!üí˛z!öfiê˛ÈÙÈ

ï˛_¥ˆÏÜ˛•z xyÓyÓ˚ §yüˆÏö xyöˆÏï˛ ã˛y•zˆÏåÈ–

~!öˆÏÎ˚ !Ü˛å%È Ó°yÓ˚ ÌyÜ˛ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ öy– Ü˛yÓ˚î

§Ó üyö%£Ï ÏÜ˛ !Ü˛å%È!òö ÓyÜ˛y Óy!ö ÏÎ˚ Ó˚yáy ÎyÎ˚ñ

!Ü˛v !ã˛Ó˚!òö ˆÓyÜ˛y ÓyöyˆÏöy ÎyÎ˚ öy– !Ü˛v

ò%Éá °yˆÏàñ ÎyÓ˚y ü%ˆÏá ÓˆÏí˛¸y ÓˆÏí˛¸y §Çfl,Ò!ï˛Ó˚

Ü˛Ìy ÓˆÏ°ñ ÓDÈÙ È§Çfl,Ò!ï˛Ó˚ !ë˛Ü˛y ÎyÓ˚y !öˆÏÎ˚

~Ü˛òy ˆây£Ïîy Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ° ÚxyÓ˚~§~§ÈÙÈ

!ÓˆÏç!˛õ ÓDÈÙÈ §Çfl,Ò!ï˛Ó˚ §ˆÏD !ë˛Ü˛ áy˛õ áyÎ˚

öyÛñ ~Ü˛§üÎ˚ §!°°ÈÙÈ ˆ•ühsˇˆÏÜ˛ !òˆÏÎ˚ ÎyÓ˚y

!öˆÏçˆÏòÓ˚ Ó ƒy!u˛Ç Ü˛Ó˚ˆÏï˛y ï˛yˆÏòÓ˚ ü%ˆÏáy¢ê˛y

~Ü˛ê%˛ ~Ü˛ê%˛ Ü˛ˆÏÓ˚ áˆÏ§ ˛õí˛¸ˆÏï˛ ˆòˆÏá xy¢y

çyàˆÏåÈñ Ü˛!üí˛z!öçˆÏüÓ˚ Úü%áÛ!ê˛Ä e´ü¢

≤ÃÜ˛y Ï¢ƒ xy§ ÏÓ– ï, îü) Ï°Ó˚ Î üyÄÓyò#Ü˛Ó˚î

§¡õß¨ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ï˛y ˆÓyé˛y ÎyÎ˚ Úˆá°y •ˆÏÓÛ

àyˆÏö– ÓDÈÙÈ§Çfl,Ò!ï˛ ˆÎ e´ü¢ !Ó˛õß¨ •ˆÏFåÈñ

ï˛y ˆÓyé˛y ÎyˆÏFåÈ–


üyöö#Î˚y üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ñ

ü%áƒüsf#ñ ˛õ!ÿ˛üÓD §Ó˚Ü˛yÓ˚ñ

!ò!òñ xy˛õöyˆÏÜ˛ xyç xy!ü

ü%áƒüsf# ÓˆÏ°•z §ˆÏ¡∫yôö Ü˛Ó˚°yü–

Ü˛yÓ˚îñ Îy •yÄÎ˚y ˆòá!åÈ ï˛yˆÏï˛ ~üö

§ˆÏ¡∫yôö xyÓ˚ Ü˛ï˛!òö Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyÓ˚Ó

Ó%é˛ˆÏï˛ ˛õyÓ˚!åÈ öy– ˆ§•z ò%Éá §òƒ

xyÓ˚Ä Óy!í˛¸ˆÏÎ˚ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ Ü˛°Ü˛yï˛y

•y•zˆÏÜ˛yê≈˛–

≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛ !öˆÏÎ˚yˆÏà Óí˛¸

ôyE˛y ˆáˆÏÎ˚ˆÏåÈö xy˛õ!ö– !¢«˛Ü˛

!öˆÏÎ˚yˆÏà xhsˇÓ≈ï≈˛# fli!àï˛yˆÏò¢

!òˆÏÎ˚ˆÏåÈ Ü˛°Ü˛yï˛y •y•zˆÏÜ˛yê≈˛– ˆüôy

ï˛y!°Ü˛yÎ˚ àÓ˚!ü° ~ÓÇ !öˆÏÎ˚yà

≤Ã!e´Î˚yÎ˚ x!öÎ˚ˆÏüÓ˚ x!û˛ˆÏÎyà !öˆÏÎ˚

xyòy°ˆÏï˛ üyü°y òyˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö

ã˛yÜ˛!Ó˚ ≤ÃyÌ≈#Ó˚y– ï˛yÓ˚ ÷öy!ö Ü˛Ó˚ˆÏï˛

!àˆÏÎ˚•z ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛ !öˆÏÎ˚yà

≤Ã!e´Î˚yÎ˚ fli!àï˛yˆÏò¢ ˆòö !Óã˛yÓ˚˛õ!ï˛

Ó˚yç!£Ï≈ û˛Ó˚myç– ˛õÓ˚Óï≈˛# !öˆÏò≈¢ öy

ˆòÄÎ˚y ˛õÎ≈hsˇ !öˆÏÎ˚yà ≤Ã!e´Î˚y fli!àï˛

Ó˚yáˆÏï˛ •ˆÏÓ ÓˆÏ° çy!öˆÏÎ˚ˆÏåÈö !ï˛!ö–

ï˛ˆÏÓ xyòy°ˆÏï˛Ó˚ !öˆÏò≈¢ˆÏÜ˛ ã˛ƒyˆÏ°O

çy!öˆÏÎ˚ •z!ï˛üˆÏôƒ•z !í˛!û˛¢ö ˆÓˆÏM˛È

!àˆÏÎ˚ˆÏåÈ ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛y ˛õ£Ï≈ò– !Ü˛v

!ò!öñ ˆû˛yˆÏê˛Ó˚ xyˆÏà ˆÎ ˆê˛ê˛ öyüÜ˛

ˆû˛ê˛ !òˆÏï˛ ˆã˛ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö ˆ§ê˛y !Ü˛v

ç Ï° ˆà°–

üˆÏö ˛õí˛¸ˆÏåÈ o&ï˛ ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛

!öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ ≤Ã!e´Î˚y §¡õß¨ •ˆÏÓ ÓˆÏ°

àï˛ 11 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚ xy˛õ!ö öÓyß¨

ˆÌˆÏÜ˛ §yÇÓy!òÜ˛ ˜Óë˛Ü˛ Ü˛ˆÏÓ˚

çy!öˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ˆ§•z ˆây£ÏîyÓ˚

ò%ÛüyˆÏ§Ó˚ üˆÏôƒ•z ˆüôy ï˛y!°Ü˛y

§%®Ó˚ ˆüÔ!°ˆÏÜ˛Ó˚ !ã˛!ë˛

ˆê˛ê˛ ˆû˛ê˛ Óy!ï˛°≤ÃÜ˛y!¢ï˛ •Î˚– ï˛yí˛¸yï˛y!í˛¸

ã˛yÜ˛!Ó˚≤Ãy˛õÜ˛ˆÏòÓ˚ !öˆÏÎ˚yà˛õe ˆòÄÎ˚y

•ˆÏÓ ÓˆÏ°Ä ˛õ£Ï≈ò çyöyÎ˚– §ˆÏD

§ˆÏD•z ˆ§•z ï˛y!°Ü˛y !öˆÏÎ˚ ≤ÃŸ¿

ˆï˛yˆÏ° !ÓˆÏç!˛õ– ~üöÜ˛# ~•z

‡Ñ!¢Î˚y!Ó˚Ä !òˆÏÎ˚ ˆÓ˚ˆÏáˆÏåÈ ˆÎñ Î!ò

!ÓˆÏç!˛õ «˛üï˛yÎ˚ xyˆÏ§ ~ !öˆÏÎ˚

ï˛òhsˇ Ü˛!ü¢ö àë˛ö •ˆÏÓ–

xyüyÓ˚ üˆÏö xyˆÏåÈ ˆ§!òö

ˆ§yüÓyÓ˚ !åÈ°– 15 ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚–

àû˛#Ó˚ Ó˚yˆÏï˛ ˆüôyï˛y!°Ü˛y ≤ÃÜ˛y¢

Ü˛ˆÏÓ˚ ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛y ˛õ£Ï≈ò– ˆÜ˛ö Ó˚yï˛

ò%ˆÏê˛yÓ˚ §üÎ˚ ï˛y!°Ü˛y ≤ÃÜ˛y¢ •ˆÏ°y ˆÜ˛

çyˆÏö⁄ àï˛ 23 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚ ˛õÎ≈hsˇ 16

•yçyÓ˚ 500!ê˛ ¢)öƒ ˛õˆÏòÓ˚ çöƒ

≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛ !öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ !ÓK˛!Æ

çy!Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ°– Ó°y •ˆÏÎ˚!åÈ°ñ ÎÑyÓ˚y

ˆê˛ê˛ í˛z_#î≈ ~ÓÇ ÎÑyˆÏòÓ˚ ≤Ã!¢«˛î

Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ÷ô% ïÑ˛yÓ˚y•z xyˆÏÓòö Ü˛Ó˚ˆÏï˛

˛õyÓ˚ˆÏÓö– ˆ§yüÓyÓ˚ ≤ÃÜ˛y!¢ï˛ ˆüôy

ï˛y!°Ü˛yÎ˚ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈö 15 •yçyÓ˚ 284

çö– !Ü˛v ï˛yÓ˚y xhsˇï˛ ˆû˛yˆÏê˛Ó˚

xyˆÏà ã˛yÜ˛!Ó˚ê˛y ˛õyˆÏFåÈö öy– ~•z

û%˛ˆÏ°Ó˚ òyÎ˚ ˆÜ˛ ˆöˆÏÓ !ò!ò⁄

Ó˚yˆÏçƒ ≤ÃyÎ˚ §yˆÏí˛¸ 16 •yçyÓ˚

¢)öƒ˛õˆÏò ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛ !öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚

çöƒ !ÓK˛!Æ çy!Ó˚Ó˚ ˛õÓ˚•z

xyòy°ˆÏï˛Ó˚ myÓ˚fli •ö

ã˛yÜ˛!Ó˚≤ÃyÌ≈#ˆÏòÓ˚ ~Ü˛yÇ¢– ïÑ˛yÓ˚y

x!û˛ˆÏÎyà Ü˛ˆÏÓ˚öñ ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛

!öˆÏÎ˚yà ≤Ã!e´Î˚yÎ˚ !ÓhflÏÓ˚ àÓ˚!ü°

Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– Ó˚yï˛yÓ˚y!ï˛ ˆüˆÏ§ç ˛õy!ë˛ˆÏÎ˚

~ÓÇ ˆú˛yö Ü˛ˆÏÓ˚ !öˆÏÎ˚yà ≤Ã!e´Î˚y

§¡õ)î≈ Ü˛Ó˚y •ˆÏFåÈ– Ü˛#ˆÏ§Ó˚ !û˛!_ˆÏï˛

ã˛yÜ˛!Ó˚ ˆòÄÎ˚y •ˆÏFåÈñ !°!áï˛ ˛õÓ˚#«˛yÎ˚

ˆÜ˛ñ Ü˛ï˛ ö¡∫Ó˚ ˆ˛õˆÏÎ˚ˆÏåÈö ~ÓÇ

•zrê˛yÓ˚!û˛í˛zˆÏÎ˚ Ü˛ï˛ ˆ˛õˆÏÎ˚ˆÏåÈöñ ˆ§•z

§Çe´yhsˇ ˆÜ˛yöÄ ï˛Ìƒ•z ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛Ó˚y

•ˆÏFåÈ öy– ~üöÜ˛# ˆüôyï˛y!°Ü˛y

≤ÃÜ˛yˆÏ¢Ä ÎˆÏÌ‹T xfl∫FåÈï˛y Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

ÓˆÏ° x!û˛ˆÏÎyà Ü˛ˆÏÓ˚ö

ã˛yÜ˛!Ó˚≤ÃyÌ≈#Ó˚y– ïÑ˛yˆÏòÓ˚ x!û˛ˆÏÎyà

!åÈ°ñ ˆüôyï˛y!°Ü˛y ≤ÃÜ˛yˆÏ¢Ä !öÎ˚ü

üyöy •Î˚!ö– ï˛y•z ~•z !öˆÏÎ˚yà ≤Ã!e´Î˚y

xy˛õyï˛ï˛ Ó¶˛ Ó˚yáy•z ˆ◊Î˚–

~Ó˚ xyˆÏà ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛

!öˆÏÎ˚yˆÏà û%˛!Ó˚ û%˛!Ó˚ ò%ö≈#!ï˛ Ä

fl∫çöˆÏ˛õy£Ïî ã˛°ˆÏåÈ ÓˆÏ° x!û˛ˆÏÎyà

í˛zˆÏë˛ˆÏåÈ– !Ü˛v xyüyÓ˚ Ä•z ≤ÃŸ¿ê˛y üyÌy

ˆÌˆÏÜ˛ !Ü˛å%ÈˆÏï˛•z ÎyˆÏFåÈ öy ˆÎñ üôƒ

Ó˚yˆÏï˛ ˆÜ˛ö ~•z ï˛y!°Ü˛y ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛Ó˚y

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ï˛yåÈyí˛¸y ˆÎ ˛õÓ˚#«˛yÓ˚

!û˛!_ˆÏï˛ ~•z ˆüôy ï˛y!°Ü˛y ï˛yˆÏï˛

6!ê˛ û%˛° ≤ÃŸ¿ !åÈ°– ï˛y !öˆÏÎ˚ ~Ü˛!ê˛

üyü°y •Î˚– ~áöÄ ÎyÓ˚ ÷öy!ö

ã˛°ˆÏåÈ– üyã˛≈ üy§ öyàyò xyòy°ï˛ Ó˚yÎ˚

çyöyˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ ÓˆÏ° ˆ¢yöy ÎyˆÏFåÈ–

ï˛yÓ˚ xyˆÏà ˆû˛yˆÏê˛Ó˚ ü%ˆÏá ˆÎ ï˛y!°Ü˛y

≤ÃÜ˛y¢ Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ï˛yÓ˚ üˆÏôƒ ~üö

Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛çˆÏöÓ˚ öyüÄ öy!Ü˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

ÎÑyÓ˚y û%˛° ≤ÃˆÏŸ¿Ó˚ çöƒ xyòy°ˆÏï˛

ˆàˆÏåÈö– ~Ó˚ ú˛ˆÏ° ÎÑyÓ˚y xyòy°ˆÏï˛

ˆÎˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ö!ö ïÑ˛yˆÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛ ÓM˛Èöy

Ü˛Ó˚y •ˆÏFåÈ öy ˆï˛yÊ ï˛ˆÏÓ !Ü˛ üyü°y

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyÓ˚yê˛yÄ ã˛yÜ˛!Ó˚ ˛õyÄÎ˚yÓ˚

xöƒï˛ü ˆÎyàƒï˛y⁄

~ §Ó ≤ÃŸ¿ ~áö xï˛#ï˛– !öˆÏÎ˚yà

Ó¶˛ xy˛õyï˛ï˛– xy!ü û˛yÓ!åÈ ~Ü˛ê˛y

ã˛yÜ˛!Ó˚ üyˆÏö ï˛yÓ˚ §ˆÏD 5 =î Ü˛Ó˚ˆÏ°

Îy •Î˚ ï˛ï˛=ˆÏ°y ˆû˛yê˛– üyˆÏö

§Çáƒyê˛yˆÏï˛y xˆÏöÜ˛ Óí˛¸– Ü˛# ˆÎ •ˆÏÓ

!ò!òÊ


í˛yÉ ˆòÓ# ˆ¢ë˛#

x!ï˛!Ì Ü˛°ü

Ü˛ˆÏÓ˚yöy ü•yüyÓ˚#Ó˚ ÷Ó˚&ˆÏï˛•z ≤Ã°!¡∫ï˛

°Ü˛í˛yí˛zö çy!Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ xyˆÏòÔ !Ó°¡∫ Ü˛ˆÏÓ˚!ö

xyüyˆÏòÓ˚ §òy §!e´Î˚ ˆÜ˛w#Î˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚– ~Ó˚

ú˛ˆÏ° ü•yüyÓ˚#Ó˚ Ü˛Ó˚y° !òö=!°ˆÏï˛ xÌ≈¢y°#

˛õyÿ˛yï˛ƒ ò¢=!°Ó˚ ï% °öyÎ˚ xyüy ÏòÓ˚ ò Ï¢Ó˚

Ü˛yÎ≈ §¡õyòö x ÏöÜ˛=î •z!ï˛Óyã˛Ü˛ Ä ú˛°òyÎ˚#

•ˆÏÎ˚!åÈ°– ~•z §)ˆÏe Î!ò xyüÓ˚y Ü˛ˆÏÓ˚yöy

ü•yüyÓ˚#ˆÏï˛ !Ó!û˛ß¨ ˆò¢=!°ˆÏï˛ Ü˛ï˛ §ÇáƒyÎ˚

üyö%£Ï üyÓ˚y ˆà° ï˛yˆÏÜ˛ üyöò[˛ ô!Ó˚ ï˛y•ˆÏ°

ˆò¢ !• Ï§ ÏÓ xyüÓ˚y ≤ÃÌü õ%Ó˚flÒyÓ˚ õyÓ ü, Ïï˛Ó˚

Ü˛ü §ÇáƒyÓ˚ !ö!Ó˚ˆÏá–

ï˛ˆÏÓ ò%û≈˛yàƒçöÜ˛û˛yˆÏÓ Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ !ÓÓ˚&ˆÏk˛

°í˛¸y•z ~áöÄ ˆ¢£Ï •Î˚!ö– ~üö x÷û˛

§Ç ÏÜ˛ï˛Ä õyÄÎ˚y Îy ÏFåÈ Î ~Ü˛!ê˛ !mï˛#Î˚ ôyE˛y

•Î˚ˆÏï˛y ˆòˆÏ¢Ó˚ Ä˛õÓ˚ xyåÈˆÏí˛¸ ˛õí˛¸ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

öï%˛ö Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ ç#Óyî%!ê˛Ó˚ í˛zÍ§ü)° ˆÎáyˆÏö•z

ˆ•yÜ˛ öy ˆÜ˛ö ï˛y çyöy öy ÌyÜ˛ˆÏ°Ä xyüÓ˚y

~ê%˛Ü%˛ !ö!ÿ˛ï˛û˛yˆÏÓ Ó°ˆÏï˛ ˛õy!Ó˚ ~•z öï%˛ö

§ÇflÒÓ˚î!ê˛ xyÓ˚Ä Ó!¢ åÈÑyÎ˚yˆÏã˛ •ˆÏ°Ä ï˛ï˛ê˛y

≤Ãyîâyï˛Ü˛ öÎ˚– x!ï˛ o&ï˛ åÈ!í ¸ ÏÎ˚ õí ¸ Ïï˛ §«˛ü

Ü˛ ÏÓyöyÓ ~Ü˛!ê˛ öï% ö ≤Ãçy!ï˛ •Î Ïï˛y ò#â≈!ò ÏöÓ

•ï˛y¢y Ä x°§ xÓfliy Ü˛y!ê˛ˆÏÎ˚ §òƒ ≤Ãyîã˛M˛È°

•ˆÏÎ˚ í˛zë˛ˆÏï˛ ÌyÜ˛y ~Ü˛!ê˛ ˆòˆÏ¢Ó˚ Ä˛õÓ˚ öï%˛ö

x¢!ö §ÇˆÏÜ˛ï˛ •ˆÏÎ˚ xy§ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚– ~Ó˚

˛õ!Ó˚î!ï˛ Ïï˛ ~Ü˛ ÓåÈÓ˚ ô ÏÓ˚ ≤ÃÓ° õÓ˚ye´ü¢y°#

ç#Óyî%Ó˚ §ˆÏD °ˆÏí˛¸ !ÓôùhflÏ ˆòˆÏ¢Ó˚ fl∫yfliƒ

˛õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüyÓ˚ Ä˛õÓ˚ öï%˛ö ã˛y˛õ ˜ï˛!Ó˚ •ˆÏÓ–

~ê˛y Ü˛áö•z •ˆÏï˛ ˆòÄÎ˚y ÎyÎ˚ öy– ~ˆÏÜ˛

xyê˛Ü˛yˆÏï˛•z •ˆÏÓ–

ï˛ˆÏÓ ˆ§Ôû˛yàƒçöÜ˛û˛yˆÏÓ xyüyˆÏòÓ˚

•y§˛õyï˛y°=!° •z!ï˛üˆÏôƒ ~•z ç#Óyî%Ó˚ §ˆÏD

°í˛¸ˆÏï˛ !öˆÏçˆÏòÓ˚ ÎˆÏÌ‹T §«˛ü Ü˛ˆÏÓ˚ ï%˛ˆÏ°ˆÏåÈ–

xyç ÏÜ˛ §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚ §ü ÏÎ˚y!ã˛ï˛ •yï˛ °yày ÏöyÓ˚

ú˛ˆÏ° xyüyˆÏòÓ˚ •yˆÏï˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ !Ó˛õ%° §ÇáƒÜ˛

!˛õ!˛õ•zÈÙÈÓ˚ ≤Ã!ï˛ˆÏ£ÏôÜ˛ Óü≈ñ ˆû˛!rê˛ˆÏ°ê˛Ó˚ Ä

ˆÓyà# ÏÜ˛ !ã˛!Ü˛Í§y òÄÎyÓ õ!ÓÜ˛yë˛y Ïüy– !Óàï˛

Ü˛ˆÏÓ˚yöy ˆüyÜ˛y!Ó°yÎ˚ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

û)˛!üÜ˛y ˛õyÿ˛yï˛ƒ ˆò¢=!°Ó˚

ï%˛°öyÎ˚ ˆÓ!¢ ú˛°òyÎ˚#

~Ü˛ ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ x!û˛K˛ï˛yÓ˚ üyôƒˆÏü xyüyˆÏòÓ˚

í˛y_´yÓ˚ÓyÓ%Ó˚y í˛z˛õ°!∏˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö Ü˛ˆÏÓ˚yöy

ˆÓ˚yà#Ó˚ ˆ«˛ˆÏe ˆû˛!rê˛ˆÏ°ê˛yÓ˚ ÓƒÓ•yˆÏÓ˚Ó˚ ˆÌˆÏÜ˛

x!:ˆÏçö ˆòÄÎ˚y Ä §hflÏy òyˆÏüÓ˚ ˆfiê˛Ó˚ˆÏÎ˚í˛

ÓƒÓ•yÓ˚ ˆÓ!¢ ú˛°òyÎ˚# •Î˚–

~•z xÓfliyÎ˚ xyüÓ˚y !Ü˛å%Èê˛y !môy!ß∫ï˛

üyö!§Ü˛ï˛yÓ˚ ü Ïôƒ Ó˚ ÏÎ˚!åÈ– õyÿ˛yï˛ƒ ò¢=!°Ó˚

xö%§,ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ ˆüyÜ˛y!Ó°y !Ü˛å%˛ê˛y Ÿ’Ì

à!ï˛ Ïï˛ Ü˛Ó˚y Îüöñ !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚ ÏîÓ˚ !Ó£Ï ÏÎ˚ x ÏöÜ˛

ÓyåÈ!Óã˛yÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚ ~àˆÏöy•z §!ë˛Ü˛ ˛õÌ öy !Ü˛

xyüyˆÏòÓ˚ üˆÏôƒ ˆÎ xhsˇ!ö≈!•ï˛ ¢!_´ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

ÎyÓ˚ ú˛ˆÏ° xyüÓ˚y•z !ÓˆÏŸªÓ˚ §Ó≈ˆÏ◊¤˛ í˛zqyÓö#

«˛üï˛y§¡õß¨ ˆò¢ !•ˆÏ§ˆÏÓ xyç !öˆÏçˆÏòÓ˚

≤Ã!ï˛!¤˛ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ ï˛yÓ˚ xyÓ˚Ä ≤Ãüyî Ó˚yáˆÏï˛

xyàyü# ~Ü˛ üyˆÏ§Ó˚ üˆÏôƒ ˆòˆÏ¢Ó˚ 50 ¢ï˛yÇ¢

öyà!Ó˚ˆÏÜ˛Ó˚ §ú˛° !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î Ü˛ˆÏÓ˚ ˆú˛°Ó–

í zßï˛ ò¢=!° !Ó°!¡∫ï˛ !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î ç!öï˛

xÌ≈ Ïö!ï˛Ü˛ «˛ ÏeÓ˚ «˛!ï˛ §ü ÏÎ˚Ó˚ § ÏD õ%!£Ï ÏÎ˚

!öˆÏï˛ õyÓ˚ˆÏÓ Îê˛y xyüyˆÏòÓ˚ õˆÏ«˛ §!ë˛Ü˛ öÎ˚–

˛õyÿ˛y Ïï˛ƒÓ˚ fl∫yfliƒ §Çe´yhsˇ õ!Ó˚Ü˛yë˛y Ïüy •yçyÓ˚

•yçyÓ˚ Ü˛y!û˛í˛ Ó˚yà# ÏÜ˛ ò#â≈!òö ô ÏÓ˚ !ã˛!Ü˛Í§y

≤Ãòyö Ü˛ ÏÓ Î Ïï˛ õy ÏÓ– xyüy ÏòÓ õ!ÓÜ˛yë˛y Ïüy

ï˛y ˛õyÓ˚ˆÏÓ öyñ ˆÜ˛ööy xyüyˆÏòÓ˚ çö§Çáƒy•z

˛õyÿ˛yï˛ƒ Ó‡ ˆòˆÏ¢Ó˚ §!¡ø!°ï˛ §ÇáƒyÓ˚ ˆã˛ˆÏÎ˚

Ó‡=î Ó!¢– §•z Ü˛yÓ˚ˆÏî•z û˛y•zÓ˚yˆÏ§Ó˚ Ä˛õÓ˚

xyüÓ˚y ã˛y•z Ú§y!ç≈Ü˛ƒy° flT…y•zÜ˛Û– ≤ÃŸ¿ í˛zë˛ˆÏÓñ

50 Ü˛y!ê˛ °yÜ˛ˆÏÜ˛ !ê˛Ü˛y òÄÎ˚yÓ˚ áÓ˚ã˛ í˛zë˛ˆÏÓ

Ü˛# Ü˛ˆÏÓ˚⁄ §¡∫°•#ö üyö%£ÏˆÏòÓ˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˆÎüö

!Óöy ü) Ï°ƒ !ê˛Ü˛y !ò ÏFåÈ ï˛y ã˛y°% ÌyÜ% Ü˛– §ÓÜ˛y!Ó

≤Ã Ïã˛‹Ty õ)î≈ §yú˛°ƒü![˛ï˛ Ü˛ ÏÓ˚ ï% ° Ïï˛ ò Ï¢Ó˚

!ê˛Ü˛y í˛zÍ˛õyòÜ˛Ó˚y çö ≤Ã!ï˛ 300 ê˛yÜ˛y òˆÏÓ˚

!ê˛Ü˛y •§!˛õê˛y°=!° ÏÜ˛ !Ó!e´ Ü˛Ó˚&Ü˛ñ ï˛yÓ˚y !ê˛Ü˛y

ˆòÄÎ˚yÓ˚ áÓ˚ã˛ !•ˆÏ§ˆÏÓ 100 ê˛yÜ˛y Ü˛ˆÏÓ˚ öˆÏÓ–

~•z ˆüyê˛ ã˛yÓ˚ˆÏ¢y ê˛yÜ˛yÎ˚ ~!ê˛•z •ˆÏÓ !ÓˆÏŸªÓ˚

§Ó≈yˆ Ï ˛õ«˛y Ü˛ü òyˆÏü !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î ≤ÃÜ˛“–

§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛yç Ü˛í˛¸y öçÓ˚ Ó˚yáyÙÙÙ ÎyˆÏï˛ !ê˛Ü˛y

!ë˛Ü˛ §üˆÏÎ˚ •y§˛õyï˛y°=!°ˆÏï˛ ˆ˛õÔÑåÈÎ˚–

•Ñƒyñ xyüyˆÏòÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚yöy !ê˛Ü˛y ≤Ã›ï˛Ü˛yÓ˚#

§Çfliy=!° Î x!ï˛ x“ §ü ÏÎ˚ 50 Ü˛y!ê˛ !ê˛Ü˛y

˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ Ïï˛ §«˛ü § !Ó£Ï ÏÎ˚ xyüy ÏòÓ˚ Ü˛y Ïöy

§ˆÏ®• ˆö•z– •z!ï˛üˆÏôƒ•z ï˛yÓ˚y !Ó˛õ%° ˛õ!Ó˚üyî

!ê˛Ü˛y ˜ï˛!Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ ÓˆÏ§ xyˆÏåÈ– Î!ò !Ó!e´Ó˚

!Ó£ÏÎ˚ê˛y !ö!ÿ˛ï˛ • ÏÎ˚ ÎyÎ˚ ï˛y• Ï°•z ï˛yÓ˚y Óyí ¸!ï˛

í˛zÍ˛õyòˆÏö §ˆÏD §ˆÏD •yï˛ °yàyˆÏÓ– à!Ó˚ÓˆÏòÓ˚

!ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î §Ó˚Ü˛yÓ˚ !ö¤˛yÓ˚ §ˆÏD ã˛y!°ˆÏÎ˚ ÎyˆÏÓ–

xöƒ!ò ÏÜ˛ ò Ï¢Ó çö§ÇáƒyÓ ~Ü˛ê˛y Ó Ïí˛y xÇ¢

Îy Ïï˛ í z ÏÕ‘!áï˛ xï˛ƒhsˇ Ü˛ü òy Ïü !ê˛Ü˛yÓ˚ öyày°

˛õyÎ˚ ï˛yÄ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ˆòáy òÓ˚Ü˛yÓ˚–

Îy áÓÓ˚ ˛õyÄÎ˚y ÎyˆÏFåÈ ï˛yˆÏï˛ Ó‡ ÓˆÏí˛¸y Ä

üyé˛y!Ó˚ üy Ï õÓ˚ í z Ïòƒyà˛õ!ï˛Ó˚y ï˛y ÏòÓ˚ Ü˛ü≈# ÏòÓ˚

xyüyˆÏòÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚yöy !ê˛Ü˛y ≤Ã›ï˛Ü˛yÓ˚# §Çfliy=!° ˆÎ x!ï˛ x“

§üˆÏÎ˚ 50 ˆÜ˛y!ê˛ !ê˛Ü˛y ˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ §«˛ü ˆ§ !Ó£ÏˆÏÎ˚ xyüyˆÏòÓ˚

ˆÜ˛yˆÏöy §ˆÏ®• ˆö•z– •z!ï˛üˆÏôƒ•z ï˛yÓ˚y !Ó˛õ%° ˛õ!Ó˚üyî !ê˛Ü˛y ˜ï˛!Ó˚

Ü˛ˆÏÓ˚ ÓˆÏ§ xyˆÏåÈ– Î!ò !Ó!e´Ó˚ !Ó£ÏÎ˚ê˛y !ö!ÿ˛ï˛ •ˆÏÎ˚ ÎyÎ˚ ï˛y•ˆÏ°•z

ï˛yÓ˚y Óyí˛¸!ï˛ í˛zÍ˛õyòˆÏö §ˆÏD §ˆÏD •yï˛ °yàyˆÏÓ– à!Ó˚ÓˆÏòÓ˚

!ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î §Ó˚Ü˛yÓ˚ !ö¤˛yÓ˚ §ˆÏD ã˛y!°ˆÏÎ˚ ÎyˆÏÓ– xöƒ!òˆÏÜ˛ ˆòˆÏ¢Ó˚

çö§ÇáƒyÓ˚ ~Ü˛ê˛y ÓˆÏí˛¸y xÇ¢ ÎyˆÏï˛ í˛zˆÏÕ‘!áï˛ xï˛ƒhsˇ Ü˛ü òyˆÏü

!ê˛Ü˛yÓ˚ öyày° ˛õyÎ˚ ï˛yÄ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ˆòáˆÏÓ–


!ÓˆÏ¢£Ï !ÓK˛!Æ

xyàyü# 8 üyã≈˛ fl∫!hflÏÜ˛y !ÓˆÏ¢£Ï §Çáƒy Ó˚*ˆÏ˛õ ≤ÃÜ˛y!¢ï˛ •ˆÏÓ–

!Ó£ÏÎ˚ÈÙÙÙÈ Ú˛õ!ÿ˛üÓD ˆÜ˛yö ˛õˆÏÌÛ–

~•z §ÇÓ˚«˛îˆÏÎyàƒ §Çáƒy!ê˛ §¡õ)î≈ Ó˚!äö ï˛y •ˆÏÓ•zñ §ˆÏD ÌyÜ˛ˆÏÓ

x!ï˛!Ó˚_´ ˛õ,¤˛yÄ– ü)°ƒ 25 ê˛yÜ˛y üye–

≤Ãã˛yÓ˚ ≤Ã!ï˛!ö!ôÓ˚y ï˛yÑˆÏòÓ˚ ≤ÃˆÏÎ˚yçö#Î˚ Ü˛!˛õÓ˚ §Çáƒy §cÓ˚ çyöyöñ

ÎyˆÏï˛ ˆ§•z üˆÏï˛y ˛õ!eÜ˛y ˛õyë˛yˆÏöy §Ω˛Ó •Î˚–

ÈÙÙÙÈfl∫É §É

!ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚ˆÏîÓ˚ áÓ˚ã˛y ˆòÄÎ˚yÓ˚ çöƒ ≤Ã›ï˛– ~ê˛y

ï˛yÓ˚y Corporate Social Responsibil-ity-Ó˚ xD !•ˆÏ§ˆÏÓ üˆÏö Ü˛Ó˚ˆÏåÈ– °«˛ °«˛

üôƒ!Ó_ ˛õ!Ó˚ÓyÓ˚ !öˆÏçÓ˚y ï˛yˆÏòÓ˚ §ˆÏD ÌyÜ˛y

à,•Ü˛ü≈ §•yÎ˚Ü˛ˆÏòÓ˚ üyÌy!˛õå%È 400 ê˛yÜ˛y áÓ˚ã˛

Ü˛ ÏÓ !ê˛Ü˛y !ò Ïï˛ xï˛ƒhsˇ í zß√%á– ~åÈyí ¸yÄ xyüyÓ

ˆÜ˛yˆÏöy §ˆÏ®• ˆö•z ˆÎ °«˛ °«˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚

!Ó!û˛ß òyï˛Óƒ §Çfliy ÏÜ˛ xÌ≈ !ò ÏÎ˚ àî!ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î

≤ÃÜ˛“ ÏÜ˛ §ú˛° Ü˛Ó Ïï˛ !ö!ÿ˛ï˛ ~!à ÏÎ xy§ ÏÓ–

xyüy ÏòÓ˚ ò Ï¢ Ü˛ ÏÎ˚Ü˛ °«˛ •y§˛õyï˛y°ñ öy!§≈Ç

ˆ•yüñ ˆ§Óy ˆÜ˛w ˆÌˆÏÜ˛ ˆü!í˛Ü˛ƒy° Ü˛ˆÏ°ç

Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ÎyÓ˚y 1 üyˆÏ§Ó˚ üˆÏôƒ ˆòˆÏ¢Ó˚ xˆÏô≈Ü˛

çö§ÇáƒyˆÏÜ˛ !ê˛Ü˛y ˆòÄÎ˚yÓ˚ «˛üï˛y Ó˚yˆÏá–

~ÓyÓ˚ ~•z õ!Ó˚Ü˛“öyÓ˚ !Óhfl,Ïï˛ Ó˚*˛õ!ê˛ ~Ü˛ê%

˛õÎ≈yˆÏ°yã˛öy Ü˛Ó˚y ˆÎˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚– !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚ˆÏîÓ˚

~ˆÏÜ˛ÓyˆÏÓ˚ ≤ÃyÌ!üÜ˛ hflÏˆÏÓ˚ xyüyˆÏòÓ˚ 34 •yçyÓ˚

722 çö öyˆÏ§≈Ó˚ ≤ÃˆÏÎ˚yçö •ˆÏÓ ÎyÓ˚y ˜ò!öÜ˛

8 â^ˇê˛y Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏï˛ §«˛ü– ~Ó˚y•z 50 ˆÜ˛y!ê˛

ˆ°yÜ˛ˆÏÜ˛ 30 !òˆÏö Ü˛#û˛yˆÏÓ !ê˛ˆÏÜ˛ ˆòˆÏÓ ï˛y

Ó°!åÈ– ôˆÏÓ˚ ˆöÄÎ˚y ÎyÎ˚ ~Ü˛ê˛y •zöˆÏçÜ˛¢ö

!òˆÏï˛ §üÎ˚ °yày í˛z!ã˛ï˛ 1 !ü!öê˛– ~•z !•ˆÏ§Ó

xö%ÎyÎ˚# ˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy ~Ü˛!ê˛ ÓˆÏí˛¸y •y§˛õyï˛yˆÏ°

50 çö öy§≈ 8 â^ˇê˛yÎ˚ 24 •yçyÓ˚ ˆ°yÜ˛ˆÏÜ˛

!ê˛Ü˛y !òˆÏï˛ ˛õyÓ˚ˆÏÓ– ~•z Ü˛yçê˛y Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˆàˆÏ°

ï˛yˆÏòÓ˚ ≤Ãyï˛ƒ!•Ü˛ Ó˚&!ê˛ˆÏö ˆÜ˛yˆÏöy Óyôy ˛õí˛¸ˆÏÓ

öy– xyÓ˚ Î!ò xyüÓ˚y ~üöê˛y ôˆÏÓ˚ !ö•z ˆÎ

˛õ%ˆÏÓ˚yê˛yÓ˚ çyÎ˚àyÎ˚ ~Ü˛üyˆÏ§ xˆÏô≈Ü˛ §ÇáƒyÓ˚

!ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î • Ï°y § Ï«˛ ÏeÄ xyüÓ˚y Î% Ïk˛ !ç Ïï˛

ÎyÓ– ï˛ˆÏÓ Ü˛yˆÏç §ú˛° •ˆÏï˛ ˆàˆÏ° xyüyˆÏòÓ˚

üIyàï˛ í˛zqyÓö# §«˛üï˛yÓ˚ §y•yÎƒ !öˆÏï˛•z

•ˆÏÓ– !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚ˆÏîÓ˚ ≤Ã!e´Î˚y xÓ¢ƒ•z ã˛°ˆÏÓ

•y§˛õyï˛y° §Ç°@¿ ~Ü˛!ê˛ ˆáy°y çyÎ˚àyÎ˚–

•zFå%ÈÜ˛ Óƒ!_´ xˆÏöˆÏÜ˛•z ï˛yÓ˚ §üÎ˚ !ë˛Ü˛ Ü˛ˆÏÓ˚

ˆÓ˚ Ïá !öô≈y!Ó˚ï˛ §ü ÏÎ˚Ó˚ 15 !ü!öê˛ xy Ïà•z Îö

ˆ˛õÔÑˆÏåÈ Îyö– ~Ó˚ ú˛ˆÏ° xÓy!N˛ï˛ !û˛í˛¸ ~í˛¸yˆÏöy

ÎyˆÏÓ– xˆÏ˛õ«˛üyö Óƒ!_´ˆÏòÓ˚ çöƒ 100!ê˛

ˆã˛Î ˚yÓ ˚ Ó ˚yáy òÓ˚Ü˛yÓ ˚– ~Ü˛çö öy§≈ˆ ÏÜ˛

≤ÃˆÏÎ˚yçö#Î˚ §y•yÎƒ ˆòÄÎ˚yÓ˚ çöƒ 4 çö

≤Ã!¢!«˛ï˛ §•Ü˛yÓ˚# ÌyÜ˛ˆÏÓ ÎyÓ˚y !§!Ó˚ˆÏOÓ˚

ˆû˛ï˛Ó˚ •zˆÏçÜ˛¢ö!ê˛ ê˛yöˆÏÓ– ~Ü˛çö §•Ü˛yÓ˚#

@’yû˛§ õ ÏÓ˚ !flõ!Ó˚ê˛ Ä ≤Ã ÏÎ˚yçö#Î˚ ï% Ï°y !ö ÏÎ˚

≤Ã›ï˛ ÌyÜ˛ˆÏÓ– öyˆÏ§≈Ó˚ Ü˛yç •ˆÏÓ ~ˆÏÜ˛Ó˚ ˛õÓ˚

~Ü˛ ˆÓ˚yà#ˆÏÜ˛ ˆÜ˛Ó°üye •zöˆÏçÜ˛¢ö!ê˛ ˛õ%¢

Ü˛ˆÏÓ˚ ˆòÄÎ˚y Îï˛«˛î öy 100!ê˛ ˆã˛Î˚yÓ˚ áy!°

•Î˚– !ê˛Ü˛y ˆöÄÎ˚yÓ˚ ˛õÓ˚ Óƒ!_´Ó˚y !öÜ˛ê˛Óï≈˛#

!ö!ò≈‹T xM˛ÈˆÏ° xyô â^ˇê˛y xˆÏ˛õ«˛y Ü˛Ó˚ˆÏÓ–

~Ñ ÏòÓ˚ !ê˛Ü˛y òÄÎ˚yÓ˚ ≤Ãüyî !• Ï§ ÏÓ Ü˛Ó°üye

Óƒ!_´àï˛ xyôyÓ˚ ö¡∫yÓ˚ ö!ÌÓk˛ Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ–

í˛y_ýÓ˚ Ä •y§˛õyï˛y° üƒy Ïöç Ïürê˛ á%Ó û˛y Ï°y

Ü˛ˆÏÓ˚•z çyˆÏöö ˆÎ !ê˛Ü˛y •y§˛õyï˛yˆÏ° ~ˆÏö ï˛y

üyö%£ÏˆÏÜ˛ ≤ÃˆÏÎ˚yà Ü˛Ó˚yÓ˚ áÓ˚ã˛ çö≤Ã!ï˛ 100

ê˛yÜ˛y •ˆÏ° xyˆÏòÔ ˛õy£ÏyˆÏÓ öyñ ï˛y•z xyÓyÓ˚ 50

ˆÜ˛y!ê˛ °yÜ˛ ÏÜ˛ òÄÎ˚yÓ˚ çöƒ üyê˛ áÓ˚ã˛ õí ¸ ÏÓ

200 ê˛yÜ˛yÓ xy¢˛õy Ï¢– !Ü˛v ~•z §) Ïe xyüy ÏÜ˛

Ó° Ïï˛•z • ÏÓ Î xy!ü Ó‡ •y§˛õyï˛y° Ü˛ï, ≈ õ«˛

Ä !Ó!û˛ß¨ öy!§≈Ç ˆ•yü ˛õ!Ó˚ã˛y°Ü˛ˆÏòÓ˚ §ˆÏD ~

!ö ÏÎ˚ xy Ï°yã˛öyÓ˚ §üÎ˚ x!û˛û) ï˛ • ÏÎ˚ õ Ïí ¸!åÈ–

ï˛yÓ˚y §Ü˛ Ï° ~Ü˛ Óy ÏÜ˛ƒ ~!à ÏÎ˚ ~ Ï§ Ó Ï° ÏåÈö

ˆò Ï¢Ó˚ ~•z §ÇÜ˛ê˛ ü%•) Ïï≈ ï˛yÓ˚y !ê˛Ü˛y ≤Ã!ï˛ 100

ê˛yÜ˛y ˆ˛õˆÏ°•z ~•z ü•yö Ü˛yˆÏç !öˆÏçˆÏòÓ˚

!öˆ ÏÎ ˚ y!çï˛ Ü˛Ó ˚ˆ Ïï˛ ≤Ã›ï˛– ~Ó˚ ú˛ˆ ÏÓ ˚

!ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚ˆÏîÓ˚ áÓ˚ã˛y 400 ê˛yÜ˛yˆÏï˛•z !fliï˛ •ˆÏÎ˚

ˆà°–

xyÓyÓ˚ Ó°!åÈñ ~•z Ü˛ˆÏÓ˚yöy á%Ó ï˛yí˛¸yï˛y!í˛¸

ÎyˆÏÓ öy– Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ §yü!@ˇÃÜ˛ !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î ~Ü˛!ê˛

ò#â≈ˆÏüÎ˚y!ò ≤Ã!e´Î˚y– ï˛ˆÏÓ ~Ü˛ÓyÓ˚ 50 ˆÜ˛y!ê˛

üyö%ˆ Ï£ÏÓ˚ !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î •ˆÏÎ˚ ˆàˆÏ° ÓyçyÓ˚

!öÎ˚sfÜ˛ˆÏòÓ˚ •yˆÏï˛ xˆÏöÜ˛ §üÎ˚ ÌyÜ˛ˆÏÓ !ê˛Ü˛yÓ˚

û˛!Ó£ÏƒÍ òyü !öô≈yÓ˚ˆÏîÓ˚– xy!ü ~üö Ó‡

ˆ°yˆÏÜ˛Ó˚ §ˆÏD Ü˛Ìy ÓˆÏ°!åÈ ÎyÓ˚y ÓˆÏ°ˆÏåÈ 50

ˆÜ˛y!ê˛ ˆ°yˆÏÜ˛Ó˚ !ê˛Ü˛yÜ˛Ó˚î ~«%˛!ö §Ω˛Ó öÎ˚–

~•z Óƒ!_´Ó˚y•z ÓÓ˚yÓÓ˚ Ó Ï° ~ Ï§!åÈ° 50 Ü˛y!ê˛

ˆ°yˆÏÜ˛Ó˚ fl∫yfliƒ!Óüy Ü˛Ó˚y x§Ω˛Ó– xyüyˆÏòÓ˚

Î¢fl∫# ≤Ãôyöüsf# !ÓŸªy§ Ü˛ ÏÓ˚ö •z!ï˛Óyã˛Ü˛ï˛yÎ˚–

ï Ñ ˛ yÓ ˚ ˆöï, ˛cyô#ö §Ó˚Ü˛yÓ ˚Ä ~ !Ó£Ïˆ ÏÎ ˚

≤Ã!ï˛K˛yÓk˛– xyüyˆÏòÓ˚ í˛y_ýÓ˚ÓyÓ%Ó˚yñ öy§≈

Óy!•ö#ñ fl∫yfliƒ Ü˛°yÜ% ¢°# Ä fl∫yfliƒÜ˛ü≈#Ó˚y ï Ñy ÏòÓ˚

!öÓ°§ ≤Ã Ïã˛‹TyÎ àï˛ 1 ÓåÈ ÏÓ ~Ü˛ x§yôƒ§yôö

Ü˛ˆÏÓ˚ °«˛ °«˛ ü)°ƒÓyö ç#Óö ÓÑy!ã˛ˆÏÎ˚ˆÏåÈö–

Ü˛ˆÏÓ˚yöy §Çeýhsˇ ˆ§Óy !òˆÏï˛ !òˆÏï˛ ïÑ˛yÓ˚y xyç

ˆ¢yÜ˛§ÇÓyò

Ü˛°Ü˛yï˛y ü•yöàˆÏÓ˚Ó˚

≤ÃÓ#î fl∫Î˚ÇˆÏ§ÓÜ˛

xçÎ˚ ˆàyˆÏÎ˚ˆÏ°Ó˚

§•ô!ü≈î# üO% ˆàyˆÏÎ˚°

àï˛ 31 çyö%Î˚y!Ó˚ ò#â≈

ˆÓ˚yàˆÏû˛yˆÏàÓ˚ ˛õÓ˚

˛õÓ˚ˆÏ°yÜ˛àüö Ü˛ˆÏÓ˚ö– ü,ï%˛ƒÜ˛yˆÏ° ïÑ˛yÓ˚

ÓÎ˚§ •ˆÏÎ˚!åÈ° 58 ÓåÈÓ˚– !ï˛!ö ïÑ˛yÓ˚ fl∫yü#ñ

1 ˛õ%e Ä ˛õ%eÓô)ñ 1 Ü˛öƒy Ä çyüyï˛y Ä

öy!ï˛ÈÙÈöyï˛!öˆÏòÓ˚ ˆÓ˚ˆÏá ˆàˆÏåÈö–

Ü˛°Ü˛yï˛y ü•yöàˆÏÓ˚Ó˚

≤ÃÓ#î fl∫Î˚ÇˆÏ§ÓÜ˛ Ü˛ˆÏö≈°

§Óƒ§yã˛# Óyàã˛#Ó˚

§•ô!ü≈î# ˆÓ˚Óy Óyàã˛#

ò#â≈ˆÏÓ˚yà ˆÏû˛yˆÏàÓ˚ ˛õÓ˚

àï˛ 16 ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚

˛õÓ˚ˆÏ°yÜ˛ àüö Ü˛ˆÏÓ˚ö– ü,ï%˛ƒÜ˛yˆÏ° ïÑ˛yÓ˚

ÓÎ˚§ •ˆÏÎ˚!åÈ° 78 ÓåÈÓ˚– !ï˛!ö ïÑ˛yÓ˚ fl∫yü#

1 ˛õ%e Ä ˛õ%eÓô) ~ÓÇ ~Ü˛ öy!ï˛È ˆÓ˚ˆÏá

ˆàˆÏåÈö– í˛zˆÏÕ‘áƒñ ◊#üï˛# Óyàã˛#

Óy§hsˇ#ˆÏòÓ# Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ xôƒy!˛õÜ˛y !åÈˆÏ°ö–

˛õ!Ó˚◊yhsˇñ ïÑ˛yÓ˚y ïÑ˛yˆÏòÓ˚ fl∫yû˛y!ÓÜ˛ ç#ÓˆÏö

!ú˛Ó Ïï˛ ã˛yö– ï˛y•z xyüÓy Ü˛y Ïöy û˛y ÏÓ•z xyÓyÓ

~Ü˛ÓyÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ öï%˛ö ˆì˛í˛z Ä °Ü˛í˛yí˛zˆÏöÓ˚

ˆüyÜ˛y!Ó°y Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˜ï˛!Ó˚ ö•z– Î!ò xyüÓ˚y

xyˆÏ°y!ã˛ï˛ Ü˛yçê˛y Ü˛ˆÏÓ˚ !ÓŸªˆÏÜ˛ ˆòáyˆÏï˛ ˛õy!Ó˚

ï˛y• Ï° ~ê˛y•z ≤Ãüyî • ÏÓ Î fl∫yfliƒ Ü˛áö•z ~Ü˛!ê˛

ˆòˆÏ¢Ó˚ xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ §ü,!k˛Ó˚ Ä˛õÓ˚ !öû≈˛Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚

öy–


í˛zÓyã˛Ó˚üƒÓ˚ã˛öy

çyˆÏï˛ üyï˛y°ñ ï˛yˆÏ° !ë˛Ü˛

~Ü˛ ˆÓ•j üyï˛y° ˆÓ˚°ˆÏfiê˛¢ˆÏö òÑy!í˛¸ˆÏÎ˚– ~üö §üÎ˚ ˆàÔÓ˚#ÓyÓ%

~ˆÏ°ö–

üyï˛y°ÈÙÙÙÈ òyòyñ Ó˚yçôyö# Ü˛ê˛yÎ˚⁄

ˆàÔÓ˚#ÓyÓ%ÈÙÙÙÈ 6.20

üyï˛y°ÈÙÙÙÈ ü%¡∫•z ˆü°⁄

ˆàÔÓ˚#ÓyÓ%ÈÙÙÙÈ 7.20

üyï˛y°ÈÙÙÙÈ ï%˛ú˛yö ~:ˆÏ≤Ã§⁄

ˆàÔÓ˚#ÓyÓ%ÈÙÙÙÈ xyˆÏÓ˚ ü¢y•zñ xy˛õ!ö ÎyˆÏÓö ˆÜ˛yÌyÎ˚⁄

üyï˛y°ÈÙÙÙÈ °y•zö ˛õyÓ˚ •Ó ˆÎÊ

ˆüˆÏê˛∆yˆÏï˛

Ó˚Ó#w §ˆÏÓ˚yÓÓ˚ åÈyí˛¸yÓ˚ ˛õÓ˚ ~Ü˛ Îye# Ó°ˆÏ°öÈÙÙÙÈ òyòyñ xy˛õ!ö !Ü˛

í˛z_ü Ü%˛üyÓ˚⁄

ÈÙÙÙÈ öyñ xy!ü «%˛!òÓ˚yü–

ÈÙÙÙÈ ~Ü˛ê%˛ §y•zí˛ ˆòˆÏÓö òyòy– xy§ˆÏ° xy!ü í˛z_ü Ü%˛üyÓ˚ñ !˛õåÈˆÏö

üyfiê˛yÓ˚òy xyÓ˚ ˆöï˛yç# xyˆÏåÈö–

Îï˛!òö ~•z ˛õˆÏò ÌyÜ˛Óñ

§Ç!ÓôyöÓ˚ Ó˚«˛Ü˛ !•ˆÏ§ˆÏÓ Ü˛yç Ü˛Ó˚Ó–

xyüyÓ˚ §ˆÏD Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ ˆÜ˛yˆÏöy

§¡õÜ≈˛ ˆö•z– üˆÏö Ó˚yáˆÏÓöñ

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ •*ï˛ˆÏàÔÓ˚Ó !ú˛!Ó˚ˆÏÎ˚

~ˆÏö ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°y àí˛¸ˆÏï˛ •ˆÏÓ–

çàò#˛õ ôöÜ˛Ó˚

Ó˚yçƒ˛õy°ñ ˛õ!ÿ˛üÓD

òÉ 24˛õÓ˚àöy ˆç°yÎ˚ ~Ü˛ xö%¤˛yˆÏö–

ˆÓ˚yç xyüyˆÏÜ˛ ˆüyò#ç#ˆÏÜ˛ ày!°ày°yç Ü˛Ó˚ˆÏï˛

Ó°y •ˆÏï˛y– !Ü˛v ˆ§ê˛y xyüyÓ˚

ü)°ƒˆÏÓyˆÏôÓ˚ §ˆÏD áy˛õ ˛õyÎ˚ öy–

Î!ò ≤Ãôyöüsf# û˛yˆÏ°yÜ˛yç Ü˛ˆÏÓ˚ö

xÓ¢ƒ•z xyüyˆÏòÓ˚ ≤Ã¢Ç§y Ü˛Ó˚ˆÏï˛

•ˆÏÓ– Î!ò §Ó˚Ü˛yÓ˚ û%˛° !Ü˛å%È Ü˛ˆÏÓ˚

ˆ§ÔçöƒˆÏÓyô ÓçyÎ˚ ˆÓ˚ˆÏá

Ó!°¤˛û˛yˆÏÓ !ÓˆÏÓ˚y!ôï˛y Ü˛Ó˚ˆÏï˛

•ˆÏÓ– ò#ˆÏö¢ !eˆÏÓò#

≤Ãy_´ö Ó˚yçƒ§û˛y §yÇ§ò

Ó˚yçƒ§û˛y Ä ò° ˆÌˆÏÜ˛ ˛õòï˛ƒyˆÏàÓ˚ ˛õÓ˚ ühsˇÓƒ–

˛õ %°ÄÎ˚yüy •yü°yÓ˚ Îsfîy

ˆÜ˛yˆÏöy û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˆÜ˛yˆÏöy!òö û%˛°ˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚ öy– xyüÓ˚y xyüyˆÏòÓ˚ ˆ§öy

çÄÎ˚yöˆÏòÓ˚ çöƒ à!Ó≈ï˛– ïÑ˛yˆÏòÓ˚

Ó#Ó ˚c xyüyˆ ÏòÓ˚ Î %à Î%à ôˆ ÏÓ ˚

xö%ˆÏ≤ÃÓ˚îy ˆòˆÏÓ–

öˆÏÓ˚w ˆüyò#

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ ≤Ãôyöüsf#

˛õ%°ÄÎ˚yüy •yü°y !mï˛#Î˚ Ó£Ï≈˛õ)!ï˛ˆÏï˛ •ï˛ydy

çÄÎ˚yöˆÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛ ◊k˛y çy!öˆÏÎ˚–

xyüú˛yˆÏöÓ˚ üˆÏï˛y ò%ˆÏ ÏÎ≈yˆÏàÓ˚

§üÎ˚ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ §yôyÓ˚î üyö%ˆÏ£Ó˚

âˆÏÓ ˚ âˆÏÓ ˚ ç° Ä !Óò%ƒÍ !òˆ ÏÎ ˚

§y•yˆÏÎƒÓ˚ •yï˛ Óy!í˛¸ˆÏÎ˚ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈö

ö ÏÓ˚w üyò#– ï˛y Ïï˛ !ï˛!ö Ü˛y Ïöy ôü≈

ˆò Ïáö!ö– ôü≈ Ä çyï˛˛õy Ïï˛Ó˚ Ó˚yçö#!ï˛ !ö ÏÎ˚ ÎyÓ˚y á°y

Ü˛Ó˚ˆÏåÈ ï˛yˆÏòÓ˚ !òö ˆ¢£Ï •ˆÏï˛ ã˛ˆÏ°ˆÏåÈ–

àˆÏçw !§Ç• ˆ¢áyÄÎ˚yï˛

ˆÜ˛w#Î˚ ç° §¡õò í˛zß¨Î˚ö üsf#

Ó!§Ó˚•yˆÏê˛ ˛õ!Ó˚Óï≈˛öÎyeyÓ˚ Ü˛ü≈§)!ã˛ˆÏï˛ §yÇÓy!òÜ˛

§ˆÏ¡ø°ˆÏö–


ú˛ É 2

ˆÜ˛.~ö. ü[˛°

Ä˛õyÓ˚ ÓyD°y ˆÌˆÏÜ˛ xyàï˛ í˛zmy›ˆÏòÓ˚

üˆ Ïôƒñ !Óˆ Ï¢£Ïï˛ 1971ÈÙ È~ fl∫yô#ö

ÓyÇ°y Ïò Ï¢Ó˚ xû% ƒò ÏÎ˚Ó˚ õ ÏÓ˚ñ û˛yÓ˚ Ïï˛ xyàï˛

í˛zmy›ˆÏòÓ˚ à!Ó˚¤˛yÇ¢ öüÉ¢)o §¡±òyÎ˚û%˛_´

~ÓÇ ïÑ˛yˆÏòÓ˚ üˆÏôƒ xˆÏöˆÏÜ˛•z üï%˛Î˚y– •!Ó˚öyˆÏü

üy Ïï˛yÎ˚yÓ˚y S•!Ó˚ãÑ yò ë˛yÜ% ÏÓ˚Ó˚ xö%§yÓ˚#V üyö%£Ï

üï%˛Î˚y §¡±òyÎ˚û%˛_´– ~Ó˚y ü)°ï˛ ˛õ)Ó≈ÓˆÏDÓ˚

ú˛!Ó˚ò˛õ%Ó˚ñ Ó!Ó˚¢y°ñ á%°öyñ ÎˆÏ¢yÓ˚ñ ì˛yÜ˛y

ˆç°y ÌˆÏÜ˛ xyàï˛ ~ÓÇ û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ !Ó!û˛ß¨

≤Ã Ïò Ï¢ åÈ!í ¸ ÏÎ˚ÈÙÈ!åÈ!ê˛ ÏÎ˚ ÌyÜ˛ Ï°Äñ x!ôÜ˛yÇ¢•z

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ò%•z 24 ˛õÓ˚àöyñ öò#Î˚yñ

ü%!¢≈òyÓyòñ ç°˛õy•z=!í˛¸ñ ˆÜ˛yã˛!Ó•yÓ˚ •zï˛ƒy!ò

§#üyhsˇÓï≈˛# ˆç°y=!°ˆÏï˛ Ó§Óy§ Ü˛Ó˚ˆÏåÈö–

fl∫yô#ˆÏöy_Ó˚Ü˛yˆÏ° ≤ÃyÎ˚ xô≈¢ï˛y∑# ÎyÓÍ

x¶˛Ü˛y ÏÓ˚ ÌyÜ˛ Ï°Äñ àï˛ ~Ü˛ ò¢Ü˛ ÎyÓÍ ~ÑÓ˚y

≤Ãã˛y ÏÓ˚Ó˚ xy Ï°yÎÈÙÙÙÈ Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ Óy Ïí ¸– ~ ÏòÓ˚

ü)°ôö Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ú˛yÎ˚òy ˆï˛y°yÓ˚

û˛yÓöy ≤ÃÌü üyÌyÎ˚ xyˆÏ§ ÓˆÏDŸªÓ˚#Ó˚ üyÌyÎ˚–

ï,˛îü)° ˆöe#Ó˚ ˛õòyB˛yö%§yÓ˚# Óyü˛õsi#Ó˚y ~

Ó˚yhflÏy üyí˛¸yˆÏöyÓ˚ ˆã˛‹Ty Ü˛ˆÏÓ˚Ä !Óú˛°– Ü˛yÓ˚î

≤Ã!ï˛◊&!ï˛Ó˚ ú%˛°é%˛!Ó˚ ~ÓÇ ≤ÃÜ˛“ í˛zqyÓˆÏöÓ˚

≤Ã!ï˛ ÏÎy!àï˛yÎ˚ ï˛yÓ˚y x ÏöÜ˛ !˛õ!åÈ ÏÎ˚– ï˛yåÈyí ¸yñ

ÓyüÓ¶%˛Ó˚y öy xyˆÏåÈö Ó˚yˆÏçƒ Óy ˆÜ˛ˆÏw

«˛üï˛y§#öÈÙÙÙ xï˛~Ó ˆí˛y° Ó˚yçö#!ï˛Ó˚

í˛z_Ó˚ §¡õyòÜ˛#Î˚

üï%˛Î˚yÓ˚y àû˛#Ó˚ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ã˛e´yˆÏhsˇÓ˚ !¢Ü˛yÓ˚§%ˆÏÎyà ïÑ˛yˆÏòÓ˚ ö•z– •ë˛yÍ Ü˛# ~üö •ˆÏ°y Î

Èí zmy›Ó˚yÙÙÙ ÎÑy ÏòÓ˚ x Ïö ÏÜ˛Ó˚ xï˛#ï˛ Óyü˛õsiyÓ˚

§ ÏD §¡õÜ≈ Î%_´ñ ïÑ y ÏòÓ˚ Ó!¢Ó˚û˛yà í˛yö˛õsi#

!ÓˆÏç!˛õÓ˚ !òˆÏÜ˛ é%%˛ÑÜ˛ˆÏ°ö⁄ çy!ï˛ ˛õ!Ó˚e´üyÎ˚

!˛õ!åÈˆÏÎ˚ ÌyÜ˛y ~ÓÇ xy!Ì≈Ü˛ !òÜ˛ ˆÌˆÏÜ˛ ≤ÃyÎ˚

!öÉfl∫ ~•z üï% Î˚y ÏòÓ˚ Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛û˛y ÏÓ ÓƒÓ•yÓ˚

Ü˛Ó˚y •ˆÏ°Äñ ï˛yˆÏòÓ˚ ü)° í˛zˆÏmà û˛yÓ˚ï˛#Î˚

çy!ï˛§_yÓ˚ fl∫#Ü,˛!ï˛ÙÙÙ xÌ≈yÍ öyà!Ó˚Ü˛ˆÏcÓ˚

òy!Ó!ê˛ í˛zˆÏ˛õ!«˛ï˛ ˆÌˆÏÜ˛ ÎyÎ˚– ˆ§!òÜ˛ ˆÌˆÏÜ˛

ˆòáˆÏï˛ ˆàˆÏ° ˆÜ˛ˆÏw ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛ öˆÏÓ˚w

òyˆÏüyòÓ˚ û˛y•z ˆüyò#Ó˚ ˆöï,˛ˆÏc çyï˛#Î˚ï˛yÓyò#

!ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü,˛!ï˛c ~ê˛y•z í˛zmy›ˆÏòÓ˚

ü)° òy!Ó Úöyà!Ó˚Ü˛ ÏcÓ˚Û !Ó£ÏÎ˚!ê˛ Ó%é˛ Ïï˛ õyÓ˚y–

National Register for Citizen

(NRC) x§ˆÏü 1951 §yˆÏ° ã˛y°% •ˆÏ°Äñ

§yÓ˚y û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈ ï˛y ã˛y°% Ü˛Ó˚yÓ˚ !§k˛yhsˇ à,•#ï˛

•Î˚ 2003 §yˆÏ°– Î!òÄ ~áˆÏöy ï˛y x§ü

Óƒï˛#ï˛ ˆÜ˛yÌyÄ Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚ Ü˛Ó˚y •Î˚!öñ ï˛yÄ

§%!≤Ãü ˆÜ˛yˆÏê≈˛Ó˚ !öˆÏò≈ˆÏ¢– û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈ öyà!Ó˚Ü˛

xy•zö!ê˛ ≤ÃÓ!ï ≈ ˛ï˛ •Î˚ 1955 §yˆ Ï°ñ

ˆò¢û˛yˆ ÏàÓ˚ ≤ÃyÌ!üÜ˛ ã˛y ˛õ §yüˆ Ï°–

ˆò¢û˛yˆÏàÓ˚ Ó!° °«˛ °«˛ !•®% ¢Ó˚îyÌ≈#

û˛yÓ˚ˆÏï˛ ≤ÃˆÏÓ¢ Ü˛Ó˚yÎ˚ öyà!Ó˚Ü˛c ≤ÃòyˆÏöÓ˚

!Ó£ÏÎ˚!ê˛ §yü Ïö xy Ï§– xÌ≈yÍ ò¢û˛yà ç!öï˛

Ü˛yÓ˚ˆÏî í˛zmy›ˆÏòÓ˚ ˛õ%öÓ≈y§ö ~ÓÇ xy•z!ö

fl∫#Ü,˛!ï˛Ó˚ ≤ÃˆÏÎ˚yçˆÏö•z fl∫yô#ˆÏöy_Ó˚ û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈

öyà!Ó˚Ü˛c xy•zö ≤Ãî#ï˛ •Î˚– çy!ï˛§ˆÏAâÓ˚

UNHRC (United Nations Commis-

sion for Human Rights)- ~Ó˚

§ÇK˛yö%§yˆÏÓ˚ ôü≈#Î˚ !öÎ≈yï˛öñ çy!ï˛òyDy Óy

!Ó Ïm Ï£ÏÓ˚ Ü˛yÓ˚ Ïî !Óï˛y!í ¸ï˛ üyö% Ï£ÏÓ˚y ç#Ó ÏöÓ˚

é%˛Ñ!Ü˛Ó˚ Ü˛yÓ˚ˆÏî fl∫ˆÏòˆÏ¢ !ú˛Ó˚ˆÏï˛ öy ã˛y•zˆÏ°ñ ˆÎ

ˆòˆÏ¢ ï˛yÓ˚y xy◊Î˚ ã˛yö ˆ§•z ˆò¢ Ä•z

í˛zmy›ˆÏòÓ˚ ˛õ%öÓ≈y§ö ˆòˆÏÓÙÙÙ ≤ÃˆÏÎ˚yçˆÏö

çy!ï˛§ˆÏAâÓ˚ §y•yÎƒ !öˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚– !ë˛Ü˛ ~•z

çyÎ˚ày!ê˛ˆÏï˛•z í˛zmy› Ä xö%≤ÃˆÏÓ¢Ü˛yÓ˚#Ó˚

˛õyÌ≈Ü˛ƒ– í˛zˆÏÕ‘áƒñ 1971 §yˆÏ°Ó˚ 24 üyˆÏã≈˛Ó˚

˛õ ÏÓ˚ û˛yÓ˚ Ïï˛ xyàï˛ í zmy› ÏòÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛còyö

Ó¶˛ ÌyˆÏÜ˛ ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢Ó˚ xû%˛ƒòˆÏÎ˚Ó˚ õˆÏÓ˚ ~ÓÇ

ï˛yˆÏï˛ xy•z!ö !¢°ˆÏüy•Ó˚ õˆÏí˛¸ Ó˚yç#Ó ày¶˛#Ó˚

§ˆÏD x§ü àî˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ ã%˛!_´Ó˚ ˛õˆÏÓ˚– xÌã˛

ôü≈!öÓ˚ˆÏ˛õ«˛ öï%˛ö ÓyÇ°yˆÏò¢ xö!ï˛!Ó°ˆÏ¡∫•z

•z§°y!üÜ˛ ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢ Ó˚*˛õ öÄÎ˚yÎ˚ñ û˛yÓ˚ˆÏï˛

í˛zmy› xyàüö Ó¶˛ •ÄÎ˚y ˆï˛y ò)Ó˚ÙÙÙ ÓÓ˚Ç

x!ôÜ˛ï˛Ó˚ à!ï˛ ˛õyÎ˚– !Ó!û˛ß¨ í˛zmy› §Çàë˛ö

ò#â≈!òö ôˆÏÓ˚ í˛zmy›ˆÏòÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛ˆÏcÓ˚ °í˛¸y•z

ã˛y!° ÏÎ˚ ÎyÎ˚ñ !Ó ÏÓ˚yô# öï˛y ÏòÓ˚ ü Ïôƒ x§ ÏüÓ˚

≤ÃÎ˚yï˛ ü%áƒüsf# ï˛Ó˚&î à˜Ïàñ Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚


§Ç§ò#Î˚ ò° Ïöï˛y ≤Ãy_´ö ≤Ãôyöüsf# üö Ïüy•ö

!§Ç•ñ Ü˛!üí˛z!öfiê˛ ˆöï˛y §#ï˛yÓ˚yü •zˆÏÎ˚ã%˛!Ó˚

öyöy §üˆÏÎ˚ í˛ zmy›ˆÏòÓ˚ çöƒ öyà!Ó˚Ü˛c

≤ÃòyˆÏöÓ˚ !ÓˆÏ¢£Ï ÓƒÓfliyÓ˚ òy!Ó çyöyö– Î!òÄ

ï˛ÑyˆÏòÓ˚ òˆÏ°Ó˚ û)˛!üÜ˛y Óï≈˛üyˆÏö !û˛ß¨ï˛Ó˚–

§Ω˛Óï˛ Ä•z öï, Óà≈ ï˛áö û˛yÓ Ïï˛•z õy ÏÓ˚ö!ö

ˆÎ öˆÏÓ˚w ˆüyò# §Ó˚Ü˛yÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛c xy•zö

§ÇˆÏ¢yôˆÏöÓ˚ üˆÏï˛y ~Ó˚Ü˛ü ~Ü˛!ê˛ §y•!§Ü˛

˛õòˆÏ«˛˛õ ˆöˆÏÓö–

~áö òáy ÎyÜ˛ñ öyà!Ó˚Ü˛ xy•z Ïö Ü˛#•zÈÙÈÓy

§ÇˆÏÎy!çï˛ •ˆÏ°y– xyüÓ˚y çy!öñ 2019ÈÙÈ~Ó˚

§ÇˆÏ¢yôˆÏöÓ˚ ˛õ)ˆÏÓ≈•z xyÓ˚Ä 5 ÓyÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛

xy•zö §Çˆ Ï¢y!ôï˛ •ˆ ÏÎ ˚ˆ Ïå È– û˛yÓ ˚ï˛#Î ˚

§Ç!ÓôyˆÏöÓ˚ xƒy!ê≈˛ˆÏÜ˛° 5 ˆÌˆÏÜ˛ 11 ˛õÎ≈hsˇ

ç%ˆÏí˛¸ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ~•z xy•zö!ê˛Ó˚ ˛õ!Ó˚!ô– Óï≈˛üyö

§ÇˆÏ¢yôö#ˆÏï˛ ~Ü˛!ê˛ !ÓˆÏ¢£Ï ÓƒÓfliy xyöy

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ öyà!Ó˚Ü˛c xy•zˆÏöñ Óy!Ü˛ §Ó ôyÓ˚y

x˛õ!Ó˚Ó!ï≈˛ï˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– §Ç!Ÿ’‹T ôyÓ˚y=!°Ó˚

í˛zˆÏÕ‘á !Ó£ÏÎ˚!ê˛ xö%ôyÓˆÏö §•yÎ˚Ü˛ •ˆÏÓ ≠

S1V û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ §Ç!Óôyö Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚ •ÄÎ˚yÓ˚

!òö ˆÌˆÏÜ˛ S26 çyö%Î˚y!Ó˚ñ 1950V û˛yÓ˚ˆÏï˛

Ó§Óy§Ü˛yÓ˚# Ä çß√@ˇÃ•î Ü˛Ó˚y ≤ÃˆÏï˛ƒˆÏÜ˛•z

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ öyà!Ó˚Ü˛–

S2V x!Óû˛_´ û˛yÓ˚ˆÏï˛ çß√@ˇÃ•î Ü˛Ó˚y ˆÎ

ˆÜ˛yˆÏöy Óƒ!_´ Óy ï˛yÓ˚ !˛õï˛y†üyï˛y ~ÓÇ

!˛õï˛yü•†!˛õï˛yü•#Ó˚ çß√ 26 çyö%Î˚y!Ó˚ñ

1950 §ˆÏöÓ˚ ˛õ)ˆÏÓ≈ •ˆÏ°ñ ïÑ˛yÓ˚y û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

öyà!Ó˚Ü˛ˆÏcÓ˚ òy!ÓòyÓ˚– ï˛ˆÏÓ û˛yÓ˚ï˛ ˆÌˆÏÜ˛

˛õy!Ü˛hflÏyˆÏö ã˛ˆÏ° ÎyÄÎ˚y Óƒ!_´ˆÏòÓ˚ «˛ˆÏe ~!ê˛

≤ÃˆÏÎyçƒ öÎ˚–

S3V 26 çyö%Î˚y!Ó˚ñ 1950 ˆÌˆÏÜ˛ 1

ç%°y•z 1987 ˛õÎ≈hsˇ çy!ï˛ôü≈ !ö!Ó≈ˆÏ¢ˆÏ£Ï

çß√@ˇÃ•î Ü˛Ó˚y §Ü˛° §hsˇyˆÏöÓ˚y û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

öyà!Ó˚Ü˛–

S4V 2 ç%°y•z 1987 ˆÌˆÏÜ˛ 3 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚

2004 ˛õÎ≈hsˇ çß√@ˇÃ•î Ü˛Ó˚y §hsˇyöˆÏòÓ˚

üyï˛y†!˛õï˛yÓ˚ Î Ü˛y Ïöy ~Ü˛çö ÏÜ˛ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚

öyà!Ó˚Ü˛ •ˆÏï˛ •ˆÏÓ– ï˛yÓ˚˛õÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

öyà!Ó˚Ü˛ˆÏcÓ˚ òy!ÓòyˆÏÓ˚Ó˚ !˛õï˛y† üyï˛yÓ˚

ò%çöˆÏÜ˛•z û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ öyà!Ó˚Ü˛ •ˆÏï˛ •ˆÏÓ xÌÓy

~Ü˛çöˆÏÜ˛ öyà!Ó˚Ü˛ xyÓ˚ xöƒçö x˜ÏÓô

xö%≤ÃˆÏÓ¢Ü˛yÓ˚# öö ~üö •ˆÏï˛ •ˆÏÓÈÙÙÙ ~

ôyÓ˚y!ê˛Ä û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ ü%§°üyöÈÙÈ§• û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

§Ü˛ˆ Ï°Ó˚ çöƒ í˛ zß√ %_´ (Citizenship

Amendment Act 2003)–

S5V Óï≈˛üyö §ÇˆÏ¢yôö#ˆÏï˛ ÓyÇ°yˆÏò¢ñ

˛õy!Ü˛hflÏyö Ä xyú˛ày!öhflÏyö ˆÌˆÏÜ˛ ôü≈#Î˚

Ü˛yÓ˚ˆÏî !öÎ≈y!ï˛ï˛ •ˆÏÎ˚ xÌÓy xï˛ƒyã˛yˆÏÓ˚Ó˚

Ü˛yÓ˚ˆÏî ò¢ï˛ƒyà# !•®%ñ ÓÔk˛ñ !á fiê˛yöñ çöñ

˛õy!§≈ Ä !¢á ôˆÏü≈Ó˚ üyö%£Ïñ ÎyÓ˚y 1971ÈÙÈ~Ó˚

24 üyˆÏã≈˛Ó˚ õˆÏÓ˚ 2014 §yˆÏ°Ó˚ 31 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚

˛õÎ≈hsˇ û˛yÓ˚ˆÏï˛ xy◊Î˚ !öˆÏÎ˚ˆÏåÈöñ ~üö

Óƒ!_´ˆÏòÓ˚ Indian Passport Act 1920

~ÓÇ Foreigners Act 1946-~Ó˚ xyÄï˛y

ˆÌˆÏÜ˛ xÓƒy•!ï˛ !òˆÏÎ˚ñ û˛yÓ˚ˆÏï˛ Ü˛ü˛õˆÏ«˛ 6

ÓåÈÓ˚ ôˆÏÓ˚ Ó§Óy§ Ü˛Ó˚ˆÏåÈöÙÙÙ ~üö üyö%£ÏˆÏòÓ˚

öyà!Ó˚Ü˛c òyˆÏöÓ˚ ÓƒÓfliy Ó˚yáy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

x˛õÓ˚˛õˆÏ«˛ 11 ÓåÈÓ˚ û˛yÓ˚ˆÏï˛ Ó§Óy§Ü˛yÓ˚#

!Ó Ïò!¢ ÏòÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛c ≤Ãòy ÏöÓ˚ !öÎ˚ü ÎÌy˛õ)Ó≈

Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈñ ~ xy•zˆÏö ü%§°üyöˆÏòÓ˚Ä öyà!Ó˚Ü˛c

˛õyÄÎ˚y Óyôy ˆö•z– í˛zˆÏÕ‘áƒñ àï˛ 3 ÓåÈˆÏÓ˚

˛õy!Ü˛hflÏyö Ä xyú˛ày!öhflÏyö ˆÌˆÏÜ˛ xyàï˛ 4

•yçyÓ˚ ü%§°üyö ÏÜ˛ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ öyà!Ó˚Ü˛c ≤Ãòyö

Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ~üöÜ˛#ñ ÓyÇ°yˆÏò¢ ˆÌˆÏÜ˛

!Óï˛y!í˛¸ï˛ !Ó!¢‹T ≤Ã!ï˛Óyò# ˆ°!áÜ˛y ï˛§!°üy

öy§!Ó˚öˆÏÜ˛Ä û˛yÓ˚ˆÏï˛ ÌyÜ˛yÓ˚ xö%ü!ï˛ ˆòÄÎ˚y

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

§%ï˛Ó˚yÇ ˆòáy ÎyˆÏFåÈñ ôü≈#Î˚ ˛õ!Ó˚ã˛ˆÏÎ˚

öyà!Ó˚Ü˛c xy•zˆ Ïö §Çˆ Ï¢yôö# xyöyÓ˚

x!û˛ˆÏÎyà ò)Ó˚!û˛§!¶˛ü)°Ü˛ ~ÓÇ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛

ˆï˛y£Ï ÏîÓ˚ Ó!•É≤ÃÜ˛y¢ åÈyí ¸y xyÓ˚ !Ü˛å%È öÎ˚– ~•z

§ÇˆÏ¢yôö#Ó˚ ü)° í˛zˆÏj¢ƒ ˛õÑyã˛ ò¢Ü˛ ˆÌˆÏÜ˛

é%˛ˆÏ° ÌyÜ˛y í˛zmy›ˆÏòÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛ˆÏcÓ˚ òy!ÓÓ˚

üyö!ÓÜ˛ §üyôyö ~ÓÇ ˆò¢û˛yˆÏàÓ˚ !¢Ü˛yÓ˚

ˆÜ˛y!ê˛ Ü˛y!ê˛ üyö% Ï£ÏÓ˚ ≤Ã!ï˛ !ï˛•y!§Ü˛ òy!Î˚c

˛õy°ö– !•®%ÈÙÈˆÓÔk˛Ó˚y xï˛ƒyã˛yˆÏÓ˚Ó˚ !¢Ü˛yÓ˚

•ÄÎ˚yÎ˚ õy!Ü˛hflÏyö† ÓyÇ°y Ïò¢ xyç ≤ÃyÎ˚ !•®%

¢)öƒ– 1941 §yˆÏ°Ó˚ çöàîöyÎ˚ ˛õ)Ó≈ÓˆÏD

!•®%Ó˚ §Çáƒy 28 ¢ï˛yÇ¢ ÌyÜ˛ˆÏ°Ä Óï≈˛üyˆÏö

ï˛y 8 ¢ï˛yÇˆÏ¢Ó˚ ö#ˆÏã˛ ˆöˆÏü ~ˆÏ§ˆÏåÈÙÙÙ ï˛y

Ü˛#ˆÏ§Ó˚ •z!Dï˛Óy•#⁄ !ÓˆÏÓ˚yô# Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚y

÷ô% ˆï˛y£Ïî Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ Ü˛yÓ˚ˆÏî í˛zmy›ˆÏòÓ˚

öyà!Ó˚Ü˛ ÏcÓ˚ !Ó ÏÓ˚y!ôï˛y Ü˛Ó˚ ÏåÈö xyÓ˚ Ü˛yÓ˚y§

ày•zˆÏåÈö ÚxyüÓ˚y §Óy•z öyà!Ó˚Ü˛Û– ï˛y•z Î!ò

•Î˚ñ x§ Ïü 19 °«˛ üyö%£Ï Ü˛ö ~öxyÓ˚!§ÈÙÈÓ˚

Óy•zˆÏÓ˚ ÌyÜ˛ˆÏ°öÙÙÙ û˛yê˛yÓ˚ Ü˛yí≈˛ñ xyôyÓ˚ Ü˛yí≈˛

ÌyÜ˛y §ˆÏ_¥Ä⁄ ~Ó˚ ~Ü˛ê˛y•z Ü˛yÓ˚îñ Ä•z §ühflÏ

Ü˛yàç öyà!Ó˚Ü˛ˆÏcÓ˚ ≤Ãüyî öÎ˚– û˛!Ó£ÏƒˆÏï˛

§%!≤Ãü Ü˛y Ïê ≈Ó˚ !ö Ïò≈ Ï¢ SˆÎüö x§üV Óy xöƒ

ˆÜ˛yˆÏöyû˛yˆÏÓ Î!ò õ!ÿ˛üÓˆÏD ~öxyÓ˚!§ ã˛y°%

•Î˚ñ ï˛y• Ï° ≤ÃyÎ˚ 2 Ü˛y!ê˛ üyö%£Ï ú˛Ó˚ ò¢•#ö

•ˆÏÎ˚ ˛õí˛ ¸ˆ ÏÓö– öï%˛ö öyà!Ó˚Ü˛c xy•zö

í˛zmy›ˆÏòÓ˚ x§ˆÏüÓ˚ üˆÏï˛y ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ ˆÌˆÏÜ˛

Ó˚«˛y Ü˛Ó˚ˆÏÓ– !Ó!û˛ß¨ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ò° ~•z

ò%û≈˛yày í˛zmy›ˆÏòÓ˚ ˆû˛yˆÏê˛Ó˚ ˆÓyˆÏí˛¸ !•ˆÏ§ˆÏÓ

ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚ ÏÓö Ó Ï° ï˛y ÏòÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛c Ì ÏÜ˛

Ó!M Èï˛ Óyá Ïï˛ ã˛y•z ÏåÈö– xöƒÌyÎ 11 !í˛ Ï§¡∫Ó

2019ÈÙÈ~ öyà!Ó˚Ü˛c xy•zö §Ç§ˆÏò ˛õy¢

•ÄÎ˚yÓ˚ õ ÏÓ˚ ü%§°üyö ÏòÓ˚ í z§ ÏÜ˛ §Æy• ô ÏÓ˚

!•Ç§ydÜ˛ xyˆÏ®y°ˆÏö •z¶˛ö ˆçyàyˆÏï˛ö öy

Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚y– !Ó˛õ%° §Ó˚Ü˛y!Ó˚ §¡õ!_ ôùÇ§

•ÄÎ˚yÓ˚ òyÎ˚ fl∫#Ü˛yÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚ö!ö ˆÜ˛í˛z– ÓÓ˚Ç

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD û˛yˆÏê˛Ó˚ xyˆÏà üï%˛Î˚yˆÏòÓ˚ !Óºyhsˇ

Ü˛ˆÏÓ˚ òyÓyÓ˚ â%Ñ!ê˛ §yçyˆÏFåÈö ïÑ˛yÓ˚y– xÓ¢ƒ ~•z

!Óºy!hsˇÓ˚ òyÎ˚ ˆÜ˛w#Î˚ fl∫Ó˚y‹T…üsfÜ˛Ä ~í˛¸yˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚ö öy– Ü˛yÓ˚î 2019ÈÙÈ~Ó˚ 11 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚

~•z xy•zö §Ç§ˆÏò ˛õy¢ •ÄÎ˚yÓ˚ ˛õˆÏÓ˚Ó˚ !òö•z

12 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚ Ó˚y‹T…˛õ!ï˛Ó˚ §¡ø!ï˛ °yû˛ Ü˛ˆÏÓ˚–

~Ü˛ üyˆÏ§Ó˚ üˆÏôƒ 10 çyö%Î˚y!Ó˚ 2020ÈÙÈˆï˛

xy•zö Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚ Ü˛Ó˚yÓ˚ ˆàˆÏçê˛ !ÓK˛!Æ çy!Ó˚

•Î˚– !Ü˛å%È!òˆÏöÓ˚ üˆÏôƒ•z Ü˛ˆÏÓ˚yöy x!ï˛üyÓ˚#Ó˚

≤ÃˆÏÜ˛yˆÏ˛õ û˛yÓ˚ï˛Ó£Ï≈ àû˛#Ó˚ §ÇÜ˛ˆÏê˛ ˛õˆÏí˛¸ÙÙÙ

ï˛Ó%Ä ÓåÈÓ˚y!ôÜ˛ Ü˛y Ï°Ó˚ ü Ïôƒ ~Ó˚ õk˛!ï˛ ï˛!Ó˚

öy •ÄÎ˚yÎ˚ í zmy› ÏòÓ˚ ü Ïôƒ •ï˛y¢yÓ˚ §,!‹T •Î˚ñ

Îy Ü˛yˆÏç °yàyˆÏï˛ üyˆÏë˛ ˆöˆÏü ˛õˆÏí˛ ¸ö

Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ Ü˛yÓ˚Óy!Ó˚Ó˚y– ï˛Ó%Äñ xy•zö!ê˛Ó˚

!ÓˆÏÓ˚y!ôï˛yÎ˚ !•ÇflÀ xyˆÏ®y°ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ ~ÓÇ

xyçÄ !ÓˆÏÓ˚y!ôï˛yÓ˚ °y•zˆÏö xê˛°– §%ï˛Ó˚yÇ

ÄˆÏòÓ˚ ≤ÃˆÏÓ˚yã˛öyÎ˚ ˛õy !òˆÏ° !Ü˛v í˛zmy›Ó˚y

öyà!Ó˚Ü˛ xy•zˆÏöÓ˚ =Ó˚&c §¡õˆÏÜ≈˛ xÜ,˛ï˛K˛Ó˚

ü Ïï˛y xydâyï˛# Ü˛y Ïç !öü!Iï˛ • ÏÓö– ü Ïö

Ó˚yá Ïï˛ • ÏÓñ öyà!Ó˚Ü˛c òy ÏöÓ˚ xy•z!ö ≤Ã!e´Î˚y

ˆÎ!òö•z ÷Ó˚& •í˛zÜ˛ öy ˆÜ˛öÙÙÙ í˛zmy›Ó˚y !Ü˛v

xy•zöàï˛û˛yˆÏÓ §%Ó˚!«˛ï˛ ~ÓÇ öyà!Ó˚Ü˛

!•ˆÏ§ˆÏÓ fl∫#Ü,˛ï˛–

öˆÏÓ˚w ˆüyò#ÈÙÈx!üï˛ ¢y•ˆÏòÓ˚ é%˛Ñ!Ü˛ !öˆÏÎ˚

öyà!Ó˚Ü˛ xy•zö ˛õyˆÏ¢Ó˚ üˆÏï˛y §y•!§Ü˛ âê˛öy

•z!ï˛•y§ fløÓ˚î Ó˚yá ÏÓñ ü Ïö Ó˚yá ÏÓ í zmy› ÏòÓ˚

û˛!Ó£ÏƒÍ ≤Ãçß√Ä–

Sˆ°áÜ˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˆfiê˛ê˛ÓƒyˆÏB˛Ó˚

xÓ§Ó˚≤ÃyÆ ü%áƒ ≤ÃÓ¶˛Ü˛V


üï˛yüï˛

ˆòÓy!¢§ ü%ˆÏáy˛õyôƒyÎ˚

§Ç!Óôyö xö%ÎyÎ˚# û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ ˆÜ˛yöÄ

Ó˚y‹T…û˛y£Ïy ö•z– !•!® ~ Ïò Ï¢Ó˚ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïy–

§•Ü˛yÓ˚# û˛y£Ïy •zÇ ÏÓ˚!ç– !•!®û˛y£Ïy ÏÜ˛ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚

Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛Ó˚yÓ˚ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy !åÈ°ÙÙÙ xá[˛

û˛yÓ˚ Ïï˛ ~ÓÇ fl∫yô#öï˛yÓ˚ x ÏöÜ˛ xy Ïà Ìy ÏÜ˛•z–

~•z ≤Ã§ˆÏD Ó˚Ó#wöyÌ ë˛yÜ%˛ˆÏÓ˚Ó˚ ~Ü˛!ê˛ í˛z!_´

fløÓ˚î#Î˚– 1927 §yˆÏ° xy@ˇÃyÎ˚ xö%!¤˛ï˛ !•!®

§y!•ï˛ƒ §ˆ Ï¡ø°ˆÏö Ó˚Ó#wöyÌ Óˆ Ï°öñ

Ú!•!®û˛y£Ïy û˛yÓ# Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ó!°Î˚y ˆây!£Ïï˛

••zˆ Ïï˛ˆ Ïå È– Ó ˚y‹T …û˛y£ Ï y ˆÜ˛Ó° Ó˚y‹T … #Î ˚

≤ÃˆÏÎ˚yçö#Î˚ï˛yÎ˚ !§k˛ •Î˚ öyñ §y!•ˆÏï˛ƒÓ˚ !òÜ˛

••zˆÏï˛ ï˛y•yˆÏÜ˛ ï˛y•yÓ˚ í˛z˛õˆÏÎy!àï˛y òáy•zˆÏï˛

••zˆÏÓ– •zÇˆÏÓ˚!çû˛y£Ïy ˆÎ ˛õ,!ÌÓ#ˆÏï˛ ˆ◊¤˛fliyö

x!ôÜ˛yÓ˚ Ü˛!Ó˚Î˚yˆÏåÈñ ˆ§ ï˛y•yÓ˚ Óy!îçƒ!ÓhflÏyÓ˚

Ä Ó˚yçƒ çˆÏÎ˚Ó˚ çöƒ öˆÏ•ñ ˆ§ û˛y£ÏyÎ˚ Ó‡ Ü˛!Ó

§y!•!ï˛ƒÜ˛ çß√@ˇÃ•î Ü˛!Ó˚Î˚y!åÈˆÏ°ö– ï˛y•yÓ˚

ˆ◊¤˛ˆÏcÓ˚ òy!Ó ˆÜ˛Ó° §y!•ˆÏï˛ƒÓ˚ òy!Ó ˛õ)Ó˚î

Ü˛!Ó˚Î˚y !üê˛yˆÏöy ÎyÎ˚–Û Ó˚Ó#wöyˆÏÌÓ˚ ~•z í˛z!_´

ˆÌ ÏÜ˛ ò%!ê˛ !Ó£ÏÎ˚ fl∫FåÈ Îñ fl∫yô#öï˛yÓ˚ Ó‡ xy Ïà

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy ≤Ã§ˆÏD

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ≤ÃhflÏyÓ

ˆÌ ÏÜ˛•z !•!®û˛y£Ïy ÏÜ˛ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛Ó˚yÓ˚

˛õ!Ó˚Ü˛“öy !åÈ° ~ÓÇ Ü˛Ó°üye §y!•ï˛ƒ= ÏîÓ˚

!Óã˛y ÏÓ˚ •zÇ ÏÓ˚!ç û˛y£Ïy ÏÜ˛ !ï˛!ö Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛Ó˚yÓ˚

•z!Dï˛ !òˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ÓDû˛y£ÏyÓ˚ ˛õ)çy!Ó˚ •ˆÏÎ˚Ä

û˛!Ó£ÏƒÍò‰o‹Ty Ó˚Ó#wöyÌ Óyô •Î˚ û˛yÓ˚ï˛Ó Ï£Ï≈Ó˚

˙Ü˛ƒû˛yÓöyÓ˚ !Ó£ÏÎ˚ xö%û˛Ó Ü˛ˆÏÓ˚•z ~üö Ü˛Ìy

ÓˆÏ°!åÈˆÏ°ö ˆ§!òö–

2

û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈ Ó‡ÈÙÈû˛y£Ïy ≤Ãã˛!°ï˛– û˛y£Ïy

˜Ó!ã˛ˆÏeƒÓ˚ Ü˛yÓ˚ˆÏî•z Ú~Ü˛ çy!ï˛ ~Ü˛ û˛y£ÏyÛÈÙÙÙÈ

~üö ˙Ü˛ƒÓk˛ û˛yÓ˚ï˛Ó£Ï≈ xyçÄ àˆÏí˛¸ í˛zë˛ˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚!ö– fl∫yô#öï˛yÓ˚ ò%Ûò¢Ü˛ ˛õ)ˆÏÓ≈ ˛õ!Ó˚Ü˛!“ï˛

•ˆÏ°Ä !•!®û˛y£Ïy fl∫yô#ö û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy

öÎ˚ñ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïyó ~ÓÇ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ ï˛y!°Ü˛yÎ˚

ÓyÇ°yÈÙÈ§• xyÓ˚Ä ~Ü˛=FåÈ û˛y£ÏyÓ˚ öyü

!°!˛õÓk˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ üyö%£Ï üˆÏö

Ü˛ˆÏÓ˚öÙÙÙ û˛yÓ˚ˆ Ïï˛Ó˚ û˛y£Ïy§ü)ˆÏ•Ó˚ üˆÏôƒ

ÓyÇ°yû˛y£ÏyÓ˚ í˛zÍÜ˛£Ï≈ =î §Ó≈yˆÏ˛õ«˛y ˆÓ!¢–

ˆ§•z !ï˛•ƒ xö%§y ÏÓ˚ õ!ÿ˛üÓ ÏD òy!Óñ ÓyÇ°y

û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy ˆ•yÜ˛– ÓyÇ°y û˛y£ÏyˆÏÜ˛

Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛Ó˚yÓ˚ §˛õ Ï«˛ ≤ÃÌü xy•zö§Dï˛ òy!Ó

çy!ö ÏÎ˚!åÈ Ï°ö §Ó≈y!ôöyÎ˚Ü˛ §ï˛#¢ã˛w §yühsˇó

!Î!ö 1942 §yˆÏ° ˛õÓ˚yô#ö û˛yÓ˚ˆÏï˛ ï˛y¡À!°Æ

çyï˛#Î˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ àë˛ˆÏöÓ˚ §y•§ Ä §«˛üï˛y

≤Ãüyî Ü˛ ÏÓ˚!åÈ Ï°ö– fl∫yô#öï˛yÓ˚ ò%!ê˛ ÓåÈÓ˚ ï˛áö

x!ï˛e´yhsˇ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ üyöû)˛ü

xM˛È Ï° ï˛áö ÓDû˛y£Ïy xy Ï®y°ö ÷Ó˚& • ÏÎ˚ ÏåÈ

~ÓÇ §òƒ !Ó!FåÈß õ)Ó≈Ó ÏD ÷Ó˚& • ÏÎ˚ ÏåÈ ÓDû˛y£Ïy

!Ó≤’Ó ~ÓÇ öï%˛ö û˛yÓ˚ï˛ §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˆòˆÏ¢

û˛y£Ïy!û˛!_Ü˛ û)˛ˆÏàyˆÏ°Ó˚ Ü˛yç ÷Ó˚& Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö–

ˆ§•z §üÎ˚ñ !ò!Õ‘ˆÏï˛ àî˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ §û˛yÜ˛ˆÏ«˛

òÑy!í ¸ ÏÎ˚ ≤Ãôyöüsf# çÄ•Ó˚°y° ö•Ó˚&Ó˚ §yü Ïö

ÓyÇ°yû˛y£ÏyˆÏÜ˛ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛Ó˚yÓ˚ ≤ÃhflÏyÓ ˆ˛õ¢

Ü˛Ó˚y •Î˚– 13 ˆ§ˆÏ≤Wz¡∫Ó˚ 1949ñ ÓyÇ°y û˛y£Ïy

§¡õˆÏÜ≈ ˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ àî˛õ!Ó˚£Ïˆ ÏòÓ˚ §ò§ƒ

§ï˛#¢ã˛w §yühsˇ àî˛õ!Ó˚£Ï Ïò û˛y£Ï Ïî Ó Ï°öÙÙÙ

223 §ÇáƒÜ˛ ≤ÃhflÏyÓ!ê˛ˆÏï˛ xy!ü ≤ÃhflÏyÓ

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ ˆÎ ÓyÇ°yˆÏÜ˛ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ §Ó˚Ü˛y!Ó˚

çyï˛#Î˚û˛y£Ïy Ó˚*ˆÏ˛õ @ˇÃ•î Ü˛Ó˚y í˛z!ã˛ï˛– ...ÓyÇ°y

~Ü˛!ê˛ §ü,k˛ û˛y£Ïyñ ~Ó˚ •z!ï˛•y§ á%Ó ≤Ãyã˛#öó

ÓˆÏ® üyï˛Ó˚ü‰ Ä çöàîüöÙÙÙ §Çà#ï˛ çyï˛#Î˚ §Çà#ï˛ Ä çyï˛#Î˚ ˆhflÏye !•ˆÏ§ˆÏÓ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Ç!ÓôyˆÏö

fl∫#Ü,˛ï˛ ï˛y ÓyÇ°y û˛y£ÏyÎ˚ Ó˚!ã˛ï˛– ÓyDy!°Ó˚ çyï˛#Î˚ û˛yÓöyÓ˚ ~üö !ö!Óí˛¸ §ü,k˛ï˛y !öˆÏÎ˚•z ÓyÇ°y

û˛y£ÏyˆÏÜ˛ Ó˚y‹T…û˛y£ÏyÓ˚ òy!Ó çyöyˆÏöy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ÓyÓ˚ ÓyÓ˚– !Ü˛v û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ çyï˛#Î˚ xyˆÏ®y°ˆÏö ÓDû˛y£ÏyÓ˚

x˛õ!Ó˚§#ü xÓòyˆÏöÓ˚ Ü˛ÌyÎ˚ fl∫yô#ö û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ àî˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ ü•yö ˆöï,˛Óà≈ =Ó˚&c ˆòö!ö–


~Ó˚ §y!•ï˛ƒ í˛zÍÜ,˛‹T ~ÓÇ §%≤Ãyã˛#öó ~Ó˚

û˛y£Ïyï˛_¥ ~ÓÇ ~•z çyï˛#Î˚ !Ó£ÏÎ˚ §Ó•z xyˆÏåÈ–

§%ï˛Ó˚yÇ ˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ ˛õˆÏ«˛ ~•z û˛y£Ïy @ˇÃ•îˆÏÎyàƒ

ÓˆÏ° !ÓˆÏÓ!ã˛ï˛ •ˆÏï˛ Óyôy ˆö•zñ ~ÓÇ xyüyÓ˚

≤ÃhflÏyÓ!ê˛ x≤Ãy§!DÜ˛ •ˆÏÓ öy– û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

çö§yôyÓ˚ˆÏîÓ˚ ˛õˆÏ«˛ ˆ§ û˛y£Ïy §•çˆÏÓyôƒñ

xy!ü çy!ö xyüyÓ˚ x!ôÜ˛yÇ¢ Ó¶%˛ §•z û˛y£Ïy•z

@ˇÃ•î Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •zFå%ÈÜ˛– ...xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ ˆ«˛ˆÏeÙÙÙ

x:ˆÏú˛yí ≈ ˛ñ ÄÎ˚yÓ ˚§ ≤Ãû , ˛ !ï˛ !Óˆ Ïò!¢

!ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚ ÓyÇ°y !¢«˛y ˆòÄÎ˚y •Î˚ÙÙÙ

~üöÜ˛# •yû≈˛yí≈˛ !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚ Ó˚Ó#wï˛ˆÏ_¥Ó˚

˛õë˛ö õyë˛ö ≤Ãã˛!°ï˛ xy ÏåÈ– õƒy!Ó˚§ñ !üí z!öáñ

üˆÏflÒy Ä ˆÓ˚yˆÏüÓ˚ û˛y£Ïy §¡õ!Ü≈˛ï˛ ≤Ã!ï˛¤˛yö

§ü)ˆÏ• ÓyÇ°y fl∫#Ü,˛!ï˛ ˆ˛õˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ï˛y•z xy!ü

Ó°ˆÏï˛ ã˛y•z ÓyÇ°y û˛y£ÏyÓ˚ !Ü˛å%È xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛

üÎ≈yòy xyˆÏåÈ–

!ï˛!ö xyÓ˚Ä Ó Ï° ÏåÈöñ ÚÓyÇ°yÎ˚ ÓK˛y!öÜ˛

˛õ!Ó˚û˛y£ÏyÓ˚ x≤Ãï% °ï˛y ö•zÙÙÙ xyã˛yÎ≈ ≤Ãú% Õ‘ã˛w

Ó˚yÎ˚ñ ¢y!hsˇ!ö ÏÜ˛ï˛ ÏöÓ˚ çàòyö® Ó˚yÎ˚ñ ÓDÓy§#

Ü˛ Ï° ÏçÓ˚ xôƒ«˛ !à!Ó˚¢ã˛w Ó§%ñ Ó˚y Ïüw§%®Ó˚

!eˆÏÓò# ≤Ãü%á üö#£Ï# ~•z ˛õ!Ó˚û˛y£Ïy Ó˚ã˛öy

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– ÚK˛yöÈÙÈ!ÓK˛yöÛ öyüÜ˛ ÓyÇ°y üy!§Ü˛

˛õ!eÜ˛y ~•z !Ó£ÏˆÏÎ˚Ó˚ í˛zß¨!ï˛ §yôˆÏö ÎˆÏÌ‹T

ï˛Í˛õÓ˚– ˜ÓK˛y!öÜ˛ Ä ˆê˛Ü˛!öÜ˛ƒy° ¢ˆÏ∑Ó˚

ÎˆÏÌ‹T ≤Ãyã%˛Î≈ ÓyÇ°y û˛y£ÏyÎ˚ ˛õ!Ó˚°!«˛ï˛ •Î˚–Û

!ï˛!ö ÓˆÏ°!åÈˆÏ°öñ Ó˚Ó#wöyˆÏÌÓ˚ öyü §Ü˛ˆÏ°Ó˚

§%˛õ!Ó˚!ã˛ï˛ÙÙÙ ˆÜ˛Ó° û˛yÓ˚ˆÏï˛ öÎ˚ñ §yÓ˚y

˛õ,!ÌÓ#ˆÏï˛– ~áyˆÏö ˛õ%Ó˚&£Ï !Ü˛ÇÓy öyÓ˚# ~üö

ˆÜ˛í˛z ˆö•z !Î!ö ïÑ˛yÓ˚ öyü ˆ¢yˆÏöö!ö– ïÑ˛yÓ˚

Ü˛!Óï˛y Ä àyö §Ü˛ˆÏ°Ó˚ Ü˛Z˛fliñ §Ü˛ˆÏ°•z ïÑ˛yÓ˚

àyö ˆàˆÏÎ˚ ÌyˆÏÜ˛– !ÓˆÏŸªÓ˚ Ó‡ û˛y£ÏyÎ˚ ~=!°

xö)!òï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ~ÓÇ §üyò,ï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈÛ–

§Ü˛ Ï°Ó˚ ò,!‹T xyÜ˛£Ï≈î Ü˛Ó˚ Ïï˛ Ó!B˛üã˛ ÏwÓ˚ Ü˛Ìy

ï% Ï° Ó Ï°!åÈ Ï°öñ ÚxyüÓ˚y ~áö ~Ü˛!ê˛ fl∫yô#ö

çy!ï˛ ~ÓÇ xyüÓ˚y xyüy ÏòÓ˚ fl∫yô#öï˛y §Ç@ˇÃy Ïü

ˆ§•z ÓˆÏ® üyï˛Ó˚ü‰ àyö!ê˛Ó˚ myÓ˚y xö%≤Ãy!îï˛

• ÏÎ˚!åÈ°yü– ~•z ü Ïsf í zm%k˛ • ÏÎ˚ •yçyÓ˚ •yçyÓ˚

ˆ°yÜ˛ xydòyö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ– ~•z ÓˆÏ® üyï˛Ó˚ˆÏüÓ˚

çöƒ •yçyÓ˚ •yçyÓ˚ ˆ°yÜ˛ ï˛yˆÏòÓ˚ §¡õò Ä

xˆÏöÜ˛ !Ü˛å%È !Ó§ç≈ö !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

≤ÃˆÏï˛ƒÜ˛!ê˛ üyö%£ÏˆÏÜ˛ í˛zm%k˛ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ° ~•z

§Çà#ï˛– Ó!B˛üã˛w ã˛ˆ ÏRy˛õyôƒyÎ ˚ ï Ñ ˛ yÓ ˚

Úxyö®üë˛Û í˛z˛õöƒyˆÏ§Ó˚ üyôƒˆÏü xyüyˆÏòÓ˚

!ò ÏÎ˚!åÈ Ï°ö ~•z xüÓ˚ §Çà#ï˛– ï˛y•z xy˛õöyÓ˚y

Îáö xy˛õöyˆÏòÓ˚ çyï˛#Î˚ ~ÓÇ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£ÏyÓ˚

!Ó£ÏÎ˚!ê˛ !ÓˆÏÓã˛öy Ü˛Ó˚ˆÏÓöñ ï˛áö ~•z !Ó£ÏÎ˚!ê˛

§Ó≈ˆÏï˛yû˛yˆÏÓ fløÓ˚î Ó˚yáˆÏÓö–Û

çy!ï˛Ó˚ x!hflÏc ï˛yÓ˚ û˛y£ÏyÎ˚ ~ÓÇ ˙!ï˛•ƒ

ï˛yÓ˚ §y!•ˆÏï˛ƒ– ÓyDy!°Ó˚ x!hflÏc Ó‡ !Óhfl,Ïï˛

~ÓÇ ˙!ï˛•ƒ çyï˛#Î˚ §Ç@ˇÃyˆÏü Ä çyï˛#Î˚

û˛yÓöyÎ˚ §ü%ßï˛– Ó Ï® üyï˛Ó˚ü‰ Ä çöàîüöÙÙÙ

§Çà#ï˛ çyï˛#Î˚ §Çà#ï˛ Ä çyï˛#Î˚ ˆhflÏye

!•ˆÏ§ˆÏÓ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Ç!ÓôyˆÏö fl∫#Ü,˛ï˛ ï˛y ÓyÇ°y

û˛y£ÏyÎ˚ Ó˚!ã˛ï˛– ÓyDy!°Ó˚ çyï˛#Î˚ û˛yÓöyÓ˚ ~üö

!ö!Óí˛¸ §ü,k˛ï˛y !öˆÏÎ˚•z ÓyÇ°y û˛y£ÏyˆÏÜ˛

Ó˚y‹T…û˛y£ÏyÓ˚ òy!Ó çyöyˆÏöy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ÓyÓ˚ ÓyÓ˚–

!Ü˛v û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£ Ï ≈Ó ˚ çyï˛#Î˚ xyˆÏ®y°ˆÏö

ÓDû˛y£ÏyÓ˚ x˛õ!Ó˚§#ü xÓòyˆÏöÓ˚ Ü˛ÌyÎ˚ fl∫yô#ö

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ àî˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ ü•yö ˆöï,˛Óà≈ =Ó˚&c

ˆòö!ö– ÙÙÙ§Ç!ÓôyˆÏöÓ˚ ˛õyï˛yÎ˚ ˆ°áy •ˆÏ°yñ

!•!® •ˆÏÓ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ ü)° §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïy–

!°áˆÏ°öÙÙÙ The progrssive use of theHindi language for the official pur-poses of the Union. xyÓ˚ •zÇ ÏÓ˚!ç ÌyÜ˛ ÏÓ

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïy !•ˆÏ§ˆÏÓ– ˛õÓ˚Óï≈˛# ˛õˆÏöˆÏÓ˚y

ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ çöƒ ~•z xy•zö Ó°ÓÍ Ó˚yáy •Î˚–

xyÓ˚Ä Ó°y •Î˚ñ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ Ü˛yçÜ˛ˆÏü≈ !•!®Ó˚

ÓƒÓ•yÓ˚ e´ü¢ Ó,!k˛Ó˚ ˛õÓ˚yü¢≈ !òˆÏï˛ •ˆÏÓ ~ÓÇ

•zÇˆÏÓ˚!çÓ˚ ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛!üˆÏÎ˚ xyöyÓ˚ ≤ÃhflÏyÓ ˛õ¢

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÓ–

3

1950 §yˆÏ° §Ç!Óôyö ˆüyï˛yˆ ÏÓÜ˛

ˆòÓöyàÓ˚# !°!˛õˆÏï˛ !•!® û˛y£ÏyˆÏÜ˛ §Ó˚Ü˛y!Ó˚

û˛y£Ïy !•ˆÏ§ˆÏÓ ˆây£Ïî Ü˛Ó˚y •Î˚ Î!òÄ 26

çyö%Î˚y!Ó˚ 1965 ˛õÎ≈hsˇ •zÇˆÏÓ˚!çˆÏÜ˛ §Ó˚Ü˛y!Ó˚

û˛y£Ïy !•ˆÏ§ˆÏÓ ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚yÓ˚ xö%ü!ï˛ ˆòÄÎ˚y

•Î˚– ˆ§•z §)ˆÏe 1946 §yˆÏ°Ó˚ ˆ¢£Ï !òˆÏÜ˛

•zÇˆÏÓ˚!ç û˛y£ÏyÓ˚ ÓƒÓ•yÓ˚ Ó¶˛ Ü˛Ó˚yÓ˚ ~Ü˛ê˛y

≤ÃˆÏã˛‹Ty Ü˛Ó˚y •Î˚– û˛yÓ˚ï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ~üö

≤Ã Ïã˛‹TyÎ˚ §ü@ˇÃ ò!«˛î û˛yÓ˚ Ïï˛ !Ó Ïoy Ï•Ó˚ xy=ö

çµˆÏ° ÄˆÏë˛– !ÓˆÏ«˛yû˛ ˆòáyˆÏöy •Î˚ ü•yÓ˚y‹T…ñ

ï˛y!ü°öyí˛¸ %ñ ˛õOyÓñ ˛õ!ÿ˛üÓDñ Ü˛î≈yê˛Ü˛ñ

˛õ%ò%ˆÏã˛!Ó˚ Ä x¶…˛≤ÃˆÏòˆÏ¢– !Ü˛å%È !ÓˆÏ«˛yû˛

!•Ç§ydÜ˛ •ˆÏÎ˚Ä ÄˆÏë˛– ˆ¢£Ï ˛õÎ≈hsˇ ˛õ!Ó˚!fli!ï˛

xö%§yˆÏÓ˚ û˛y£Ïy xy•zö!ê˛ §ÇˆÏ¢yôö Ü˛Ó˚y •Î˚–

!ë˛Ü˛ •Î˚ Îï˛!òö ˛õÎ≈hsˇ §ühflÏ Ó˚yçƒ !•!®ˆÏÜ˛

ï˛yˆÏòÓ˚ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïy !•§yˆÏÓ fl∫#Ü,˛!ï˛

öy !òˆÏFåÈ ï˛ï˛!òö •zÇˆÏÓ˚!ç û˛y£ÏyˆÏÜ˛Ä §Ó˚Ü˛y!Ó˚

û˛y£Ïy !•ˆÏ§ˆÏÓ fl∫#Ü,˛!ï˛ !òˆÏï˛ •ˆÏÓ– !Ü˛v ~Ü˛•z

§ˆÏD !•!®Ó˚ ÓƒÓ•yÓ˚ Óyí˛¸yˆÏöyÓ˚ ≤ÃˆÏã˛‹TyÄ ã˛y°%

Ó˚yá Ïï˛ •ˆÏÓ–

ˆò Ï¢Ó˚ ~•z û˛y£ÏyÈÙÈ§ÇÜ˛ Ïê˛Ó˚ fliyÎ˚# §ü§ƒyÓ˚

§üyôy Ïö õ!ÿ˛üÓD Ì ÏÜ˛ ÎÑyÓ˚y x@ˇÃî# û) !üÜ˛y

@ˇÃ•î Ü˛ ÏÓ˚!åÈ Ï°ö ïÑ y ÏòÓ˚ ü Ïôƒ ò!«˛îyÓ˚Oö Ó§%

Ä ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚ ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛Ìy ~áyˆÏö

§!ÓˆÏ¢£Ï í˛zˆÏÕ‘áÎyàƒ– õy!Ü˛hflÏyˆÏö ÓyÇ°y û˛y£Ïy

Ó˚y‹T …#Î˚ üÎ≈yòy ˆ˛õˆÏ° ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚ xï˛ƒhsˇ

í˛zFå¥È!§ï˛ •ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– û˛y£ÏˆÏîñ xyˆÏ°yã˛öyÎ˚

~ÓÇ öyöy ˛õeÈÙÈ ˛õ!eÜ˛yÓ˚ üyôƒˆÏü !ï˛!ö

ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢Ó˚ ï˛yÓ˚&îƒˆÏÜ˛ í˛ zj#Æ û˛y£ÏyÎ˚

x!û˛ö®ö çy!öˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD Ä

§ü@ˇÃ û˛yÓ˚ˆÏï˛ ÓyÇ°yû˛y£Ïy ÎyˆÏï˛ §ˆÏàÔÓ˚ˆÏÓ

Ó˚y‹T…#Î˚ üÎ≈yòyÓ˚ xy§ö °yû˛ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ ï˛yÓ˚

çöƒ !ï˛!ö § Ïã˛‹TÄ • ÏÎ˚!åÈ Ï°ö– 1956 §y Ï°

üyöû)˛ü û˛y£Ïy xyˆÏ®y°ˆÏöÓ˚ §üÎ˚ ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚

˛õ!ÿ˛üÓD !Óôyö ˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ §ò§ƒ !åÈˆÏ°ö–

!Ó Ï¢£Ï Ü˛yÓ˚ Ïî õòï˛ƒyà õe !ò ÏÎ˚ Ó Ï°!åÈ Ï°öñ

ÚxyüyÓ˚ ~•z õòï˛ƒyà˛õe @ˇÃ•î Ü˛!Ó˚Î˚y xyüy ÏÜ˛

xyüyÓ˚ !ÓˆÏÓÜ˛ §¡øï˛ üï˛yüï˛ Óƒ_´ Ü˛!Ó˚ˆÏï˛

§%ˆÏÎyà !òˆÏ° xy!ü Ü,˛ï˛K˛ ••zÓ ~ÓÇ !öˆÏçˆÏÜ˛

ôöƒ üˆ Ïö Ü˛!Ó ˚Ó–Û 1961 §yˆ Ï°

Ó˚Ó#w¢ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ ≤ÃyE˛yˆÏ° üyï,˛û˛y£ÏyÓ˚ ˛õ)çy!Ó˚

ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚È ÓyÇ°y û˛y£ÏyˆÏÜ˛ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£ÏyÎ˚

fl∫#Ü,˛!ï˛ òÄÎ˚yÓ˚ çöƒ xö!û˛K˛ çö§yôyÓ˚ˆÏîÓ˚

≤Ã!ï˛!ö!ô !•ˆÏ§ˆÏÓ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ü%áƒüsf#

!Óôyöã˛w Ó˚yÎ˚ˆÏÜ˛ ~Ü˛ ò#â≈ !ã˛!ë˛ ˆ°ˆÏáö–

§ÇÓyò˛õˆ Ïe ˆáy°y !ã˛!ë˛ˆ Ïï˛ !ï˛!ö

!°ˆÏá!åÈˆÏ°öÈÙÙÙ

Ú1947 §yˆÏ°Ó˚ fl∫yô#öï˛y °yˆÏû˛Ó˚ ˛õÓ˚

••zˆÏï˛•z ÷!öÎ˚y xy!§ˆÏï˛!åÈ ÈÓyÇ°yû˛y£Ïy

≤ÃyˆÏò!¢Ü˛ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£ÏyÓ˚ üÎ≈yòy ˛õy•zˆÏÓ–

ï˛y•yÓ˚ õÓ˚ xyç Óy ÏÓ˚y ÓÍ§Ó˚ x!ï˛e´yhsˇ ••z Ïï˛

ã˛!°°ñ •z!ï˛üˆÏôƒ !Óôyö §û˛yÎ˚ Ä ˛õ!Ó˚£ÏˆÏò

ÓyÇ°yû˛y£ÏyˆÏÜ˛ •zÇˆÏÓ˚!çÓ˚ !§Ç•y§ˆÏö ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛

Ü˛Ó ˚ÓyÓ˚ ≤Ã hflÏyÓ à,•#ï˛ ••zÎ ˚yˆ Ïå È– !Ü˛v

Ó˚Ó#wöyˆÏÌÓ˚ çß√¢ï˛Óy!£Ï≈Ü˛#ˆÏï˛Ä !Ü˛ ï˛y•y

Ü˛ˆÏü≈ ˛õ!Ó˚îï˛ ••zˆÏÓ öy⁄ ...ü•yÜ˛!Ó ïÑ˛y•yÓ˚

§ü@ˇÃ ç#Óö ˆÎ û˛y£ÏyÎ˚ xüÓ˚ §y!•ï˛ƒ Ó˚ã˛öy

Ü˛!Ó˚Î˚y ï˛y•y ÏÜ˛ ü!•üüÎ˚# Ü˛!Ó˚Î˚y ï˛y Ï°ö !ï˛!ö

!Ü˛ xyçÄ §ü@ˇÃ ≤ÃˆÏò¢ !ÓhflÏyÓ˚# Ó˚y‹T…#Î˚ ≤Ãy§yò

§ü)ˆÏ•Ó˚ xû˛ƒhsˇˆÏÓ˚ ≤ÃˆÏÓ¢ Ü˛!Ó˚Î˚y !§Ç•y§ˆÏö

í˛z˛õ!Ó‹T •zÇˆÏÓ˚!ç û˛y£ÏyÓ˚ §¡ø%ˆÏá xyˆÏÓòö

≤Ãy!Ì≈ö#Ó˚ üˆÏï˛y òÑyí˛¸y•zÎ˚y Ìy!Ü˛ˆÏÓö⁄ Ó˚Ó#w

¢ï˛Óy!£Ï≈Ü˛# §¡õ ÏÜ≈ Î §Ó !ö Ïò≈¢˛õe §Ó˚Ü˛y!Ó˚

òÆÓ˚ ••zˆÏï˛ ≤Ãã˛y!Ó˚ï˛ ••zˆÏÓ ï˛y•y !Ü˛ •zÇˆÏÓ˚!ç

û˛y£ÏyÎ˚ !°!áï˛ ••zˆÏÓ⁄ ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢ !Ü˛ ~üö

ÓÍ§ˆÏÓ˚Ä ≤ÃyˆÏò!¢Ü˛ §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïy !•§yˆÏÓ

ÓyÇ°y û˛y£ÏyÓ˚ fliyö ••zˆÏÓ öy⁄


xyç fl∫yô#öï˛yÓ˚ ÓyˆÏÓ˚y ÓÍ§Ó˚ ˛õ)î≈

••zÎ˚yˆÏåÈñ Ó˚Ó#w çß√¢ï˛ÈÙÈ Óy!£Ï≈Ü˛#Ä !ë˛Ü˛ ˆ§•z

°ˆÏ@¿ §üyàï˛– xyç xyüyˆÏòÓ˚ ÓyDy!°Ó˚

!ÓˆÏ¢£Ï Ü˛ˆÏÓ˚ •zÇˆÏÓ˚!ç xö!û˛K˛ ÓyDy!°Ó˚ òy!Ó

≤Ãï˛ƒy¢y ~•z ˆÎ çöö# ÓDû˛y£ÏyÓ˚ !§Ç•y§ˆÏö

x!û˛ˆÏ£ÏÜ˛ ~•z °ˆÏ@¿ §¡õß¨ Ü˛Ó˚&ö– §ü@ˇÃ

≤ÃyˆÏò!¢Ü˛ Ó˚y‹T…#Î˚ Ü˛ˆÏü≈ ÓyÇ°y û˛y£Ïy ïÑ˛y•yÓ˚

fl∫y!ôÜ˛yˆÏÓ˚ ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛ •í˛zö– xy˛õöyÓ˚ myÓ˚y•z

ï˛y•y !ö‹õß¨È •í˛zÜ˛–Û

1965 §yˆ Ï°Ó˚ 30 üyã ≈ ˛ ñ Úçyï˛#Î ˚

§Çà# Ïï˛Ó˚ û˛y£Ïy §Ó˚Ü˛y!Ó˚ û˛y£Ïy • ÏÓ öy Ü˛öÛÈÙÙÙ

~•z !¢ˆÏÓ˚yöyˆÏü ò!«˛îyÓ˚Oö Ó§% ÚÎ%àyhsˇÓ˚Û

˛õ!eÜ˛yÎ˚ ~Ü˛!ê˛ !öÓ¶˛ ˆ°ˆÏáö– û˛y£ÏyˆÏÜ˛!wÜ˛

çyï˛#Î˚ õ!Ó˚ ÏÓ Ï¢Ó˚ õ!Ó˚ Ï≤Ã!«˛ Ïï˛ ~Ü˛ üôƒ˛õsiy

xÓ°¡∫ˆ Ïö ÓyÇ°yÈÙ È§• ˛õM˛ È Ó ˚ y‹T …û˛y£ Ï y

˛õ!Ó˚Ü˛“öyÓ˚ ≤ÃhflÏyÓ çy!öˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ≤ÃhflÏyˆÏÓ

!åÈ°ÈÙÙÙ

!•!® û˛y£Ï#ˆÏòÓ˚ ~Ü˛Ü˛ §Çáƒyà!Ó˚¤˛ï˛yÓ˚

òy!Ó fl∫#Ü˛yÓ˚ Ü˛ ÏÓ˚ !ö ÏÎ˚ ~ÓÇ çyï˛#Î˚ xÓüyööy

ˆÌˆÏÜ˛ çyï˛#Î˚ §Çà#ï˛ˆÏÜ˛ ü%!_´ ˆòÓyÓ˚ çˆÏöƒ

Ä ÓyÇ°y û˛y£ÏyÓ˚ =îàï˛ ˆ◊¤˛c ˆüˆÏö !öˆÏÎ˚

í˛z_Ó˚ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ í˛z_´ ò%•z û˛y£ÏyˆÏÜ˛ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy

Ü˛Ó˚y ˆ•yÜ˛– ò!«˛ˆÏîÓ˚ §%≤Ãyã˛#ö Ä ≤Ã§yò=ˆÏî

ˆ◊¤˛ ò%•z!ê˛ û˛y£Ïy ï˛y!ü° Ä ˆï˛Ï°%=ˆÏÜ˛ ~ÓÇ

xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ û˛y£Ïy !•ˆÏ§ˆÏÓ Ä ï˛yÓ˚ !Ó˛õ%°

xÓòyˆÏöÓ˚ Ü˛Ìy fløÓ˚ˆÏî •zÇˆÏÓ˚!ç û˛y£ÏyˆÏÜ˛Ä

Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛Ó˚y ˆ•yÜ˛–

~•z ˛õM˛È Ó˚y‹T…û˛y£ÏyÓ˚ ≤ÃhflÏyÓ!ê˛ ≤ÃÜ˛y!¢ï˛

•ÓyÓ˚ ˛õÓ˚ ò#â≈!òö ôˆÏÓ˚ ~ ≤ÃhflÏyˆÏÓÓ˚ §üÌ≈ˆÏö

!•!®ÈÙÈ§• !Ó!û˛ß¨ û˛y£Ïyû˛y£Ï#Ó˚ Ü˛yåÈ ˆÌˆÏÜ˛

!öÓ¶˛Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ e´üyàï˛ !ã˛!ë˛˛õe xy§ˆÏï˛

ÌyˆÏÜ˛– §y!•!ï˛ƒÜ˛ !¢«˛yÓ ï˛# ≤Ãû,˛!ï˛ Ó%!k˛ç#Ó#

ü•° ˆÌˆÏÜ˛ ÷Ó˚& Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ü•ˆÏ°Ä

~•z !Ó£ÏÎ˚ !ö ÏÎ˚ ÓåÈÓ˚ ò%•z xy Ï°yí ¸ö ã˛ Ï°– ÎyÓ˚

ú˛ˆÏ° Úû˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£ÏyÛ öyˆÏü ˆÓ˚Ü˛í≈˛

!• Ï§ ÏÓ ~Ü˛áyöy @ˇÃsi ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛ ÏÓ˚!åÈ Ï°ö Ó Ï°

!öÓ¶˛Ü˛yÓ˚ ò!«˛îyÓ˚Oö Ó§% çy!öˆÏÎ˚ˆÏåÈö–

ò!«˛îyÓ˚Oö Ó§%Ó˚ ~•z ˛õM˛È Ó˚y‹T…û˛y£Ïy !Ó£ÏÎ˚Ü˛

≤ÃhflÏyÓ!ê˛Ó˚ ü)°ƒyÎ˚ˆÏö Ü˛°ü ôˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö

ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚ Ó Ï®ƒy˛õyôƒyÎ˚– ï˛áö !ï˛!ö û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚

Ó˚yçƒ§û˛yÓ˚ §ò§ƒ– 17 ~ÓÇ 24 ~!≤Ã°

1965ñ ò%•z §ÆyˆÏ• ò%Û!òö ÚÎ%àyhsˇÓ˚Û ˛õ!eÜ˛yÎ˚

˛õM˛È Ó˚y‹T …û˛y£Ïy !Ó£ÏÎ˚Ü˛ ≤ÃhflÏyÓ §¡õˆÏÜ≈˛

ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚ Î Ü˛Ìy !° Ïá!åÈ Ï°ö ï˛yÓ˚ ü)° !Ó£ÏÎ˚

ï%˛ˆÏ° ôÓ˚y •ˆÏFåÈ–

Ú◊#üyö ò!«˛îyÓ˚Oö Ó§%Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy

!Ó£ÏÎ˚Ü˛ ≤ÃhflÏyÓ!ê˛ xï˛ƒhsˇ §%Î%!_´˛õ)î≈– ïÑ˛yÓ˚

≤ÃhflÏyˆÏÓÓ˚ !û˛!_ xï˛ƒhsˇ ò,ì˛¸– ÓyÇ°y û˛y£Ïy

!Ó£ÏÎ˚Ü˛ ˆÎ ≤ÃhflÏyÓ!ê˛ÈÙÙÙ ~Ó˚ !˛õåÈˆÏö ˆÎ Î%!_´

ˆ§ Î%!_´Ó˚ !òˆÏÜ˛ ~ï˛Ü˛y° ôˆÏÓ˚ ˆÜ˛ö Ü˛yÓ˚&Ó˚

ò,!‹T!öÓk˛ •Î˚!ö ï˛yÓ˚ Ü˛yÓ˚î á%ÑˆÏç ˛õy!FåÈ öy–

çyï˛#Î˚ §Çà#ï˛ñ çyï˛#Î˚ ˛õï˛yÜ˛yÈÈÙÙÙ ~ ˛õ!Óe

Ó›– çyï˛#Î˚ §Çà#ˆÏï˛Ó˚ û˛y£ÏyˆÏÜ˛ §¡øy!öï˛

xy§ˆÏöÓ˚ õyˆÏ¢ ¡‘yöü%á# ï˛y¡∫%°Ü˛Ó˚B˛ Óy!•ö#Ó˚

üˆ Ïï˛y ò Ñ yí˛ ¸ Ü˛!Ó ˚ˆ ÏÎ ˚ Ó ˚ yáˆ Ï° çyï˛#Î ˚

§Çà#ï˛!ê˛ˆÏÜ˛•z ≤ÃÜ˛yÓ˚yhsˇˆÏÓ˚ x§¡øyö Ü˛Ó˚y •Î˚

öy⁄Û

!° Ïá!åÈ Ï°öñ Úxyüy ÏòÓ ò%û≈ yàƒ Îñ §ü ÏÎ˚

xyüyÓ˚ ~•z Î%!_´Ó˚ ≤Ã!ï˛ í˛zòy§#ö ˆÌˆÏÜ˛!åÈ–

û˛yÓ˚ï˛Ó£Ï≈ Î!ò !Óû˛_´ öy •ˆÏï˛y ï˛ˆÏÓ ÓyÇ°y

û˛y£Ïy •ˆÏï˛y xyê˛ÈÙÈ öÛ ˆÜ˛y!ê˛ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ û˛y£Ïy–

§ü@ˇÃ û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈ !Ó!û˛ß¨ ≤ÃˆÏòˆÏ¢ åÈ!í˛¸ˆÏÎ˚ ÌyÜ˛y

ÓyDy!°ˆÏÜ˛ àîöyÓ˚ üˆÏôƒ xyöˆÏ° xyÓ˚Ä Ó!¢

•ˆÏï˛y– ...•zÇˆÏÓ˚!ç û˛y£Ïy ˆÌˆÏÜ˛ Ü˛ü •ˆÏ°Ä

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ û˛y£ÏyÓ˚ ü Ïôƒ ï˛yÓ˚ í zÍÜ˛£Ï≈ =î §Ü˛ Ï°Ó˚

ˆÌˆÏÜ˛ ˆÓ!¢ ~Ü˛Ìy xfl∫#Ü˛yÓ˚ Ü˛Ó˚y ÎyÎ˚ öy–

§%ï˛Ó˚yÇ òy!Ó ï˛yÓ˚ xöƒyÎƒ öÎ˚Û–

ÓyÇ°yû˛y£ÏyÓ˚ §˛õˆÏ«˛ ˙!ï˛•ƒ xö%§Ó˚ˆÏîÓ˚

Ü˛Ìy Ó°ˆÏ°Ä ò!«˛îyÓ˚Oö Ó§% Ä ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚

Ó Ï®ƒy˛õyôƒy ÏÎ˚Ó˚ ü Ïôƒ çy!ï˛àï˛ §ÇÜ˛#î≈ï˛y ÏÓyô

Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚!ö– ï˛y•z ïÑ˛yÓ˚y õM˛ÈÈÙÈÓ˚y‹T…û˛y£ÏyÓ˚ Ü˛Ìy

Ó Ï° ÏåÈö– ~ !Ó£Ï ÏÎ˚ ï˛yÓ˚y¢B˛ ÏÓ˚Ó˚ Î%!_´ !åÈ°ÈÙÙÙ

ÚÓyÇ°y Óy !•!® ˆÜ˛öñ û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï ≈Ó˚

û˛y£Ïy§ü)ˆÏ•Ó˚ üˆÏôƒ ˆÜ˛yˆÏöy ~Ü˛!ê˛ û˛y£Ïy

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ Ó˚y‹T…û˛y£Ïy •ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ öy– ˆüÔÎ≈ Î%à

=Æ Î%à ü%§°üyö Î%à ~ÓÇ •zÇˆÏÓ˚ç xyüˆÏ°

xá[˛ û˛yÓ˚ï˛ ~Ü˛ ˆòˆÏ¢ ˛õ!Ó˚îï˛ •ˆÏÎ˚!åÈ°–

!Ü˛v ˆÜ˛ˆÏwÓ˚ §ˆÏD ˆÎyàyˆÏÎyà !åÈ° xï˛ƒhsˇ

«˛#î ~ÓÇ ï˛áö Ó˚y‹T…û˛y£ÏyÓ˚ ˛õ!Ó˚ÓˆÏï≈˛ !åÈ°

Ó˚yçû˛y£Ïy– fl∫yô#ö û˛yÓ˚ Ïï˛ ~Ü˛FåÈe ï˛Ìy ~ ÏÜ˛Ó˚

çöƒ Ó˚yç!§Ç•y§ö õyï˛y ö•z– xyç ≤Ã Ïò Ï¢Ó˚

òy!Ó üyö Ïï˛ ï˛y ÏòÓ˚ Îyàƒ fl∫#Ü, !ï˛ !ò Ïï˛ !Ó!û˛ß

≤Ã Ïò Ï¢Ó˚ ≤Ã!ï˛!ö!ô !ò ÏÎ˚ üsf#ü[˛°#Ó˚ x!°!áï˛

!Óôyö üyöˆÏï˛ •Î˚– ˆ§áyˆÏö û˛y£ÏyÓ˚ ˆ«˛ˆÏe

~Ü˛!ê˛ û˛y£ÏyˆÏÜ˛•z ~Ü˛üye Ó˚y‹T…û˛y£Ïy Ü˛ˆÏÓ˚ ï%˛ˆÏ°

ï˛yˆÏÜ˛ !§Ç•y§ˆÏö Ó§yÓyÓ˚ ~•z Ó˚#!ï˛ Óy ö#!ï˛

xàîï˛y!sfÜ˛ ~ÓÇ üyö%£ÏˆÏÜ˛ !ÓˆÏoy•# Ü˛ˆÏÓ˚

ˆï˛y°yÓ˚ üˆÏï˛y ~Ü˛!ê˛ ÓƒÓfliy ï˛yˆÏï˛ §ˆÏ®•

ˆö•zÛ–

û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ Ó˚yçû˛y£Ïy !•ˆÏ§ˆÏÓ ≤ÃÌˆÏü

!•!® Ä •zÇˆÏÓ˚!ç ~ÓÇ ˛õˆÏÓ˚ 1965 ˆÌˆÏÜ˛

ˆÜ˛Ó°üye !•!® û˛y£Ïy @ˇÃ•ˆÏîÓ˚ !Ó£ÏÎ˚!ê˛

§Ç!ÓôyˆÏö fl∫#Ü,˛ï˛ •ˆÏ°Ä ˆ§áyˆÏö Î%!_´

xˆÏ˛õ«˛y ˛õ)Ó≈ÈÙÈ˛õ!Ó˚Ü˛“öy ~ÓÇ xyˆÏÓà x!ôÜ˛

=Ó˚&c ˆ˛õˆÏÎ ˚!åÈ°– 1949 §yˆÏ°Ó˚ 13

ˆ§ˆÏ≤Wz¡∫Ó˚ §ï˛#¢ã˛w §yühsˇ ÓyÇ°yû˛y£ÏyÓ˚

§˛õˆÏ«˛ Î%!_´ ≤Ãò¢≈ö Ü˛ˆÏÓ˚ÄÈÙÙÙ Ó˚y‹T…û˛y£ÏyÓ˚

!§k˛yhsˇ @ˇÃ•ˆÏî !ï˛öÈÙÈã˛ï%˛Ì≈yÇ¢ ˆû˛yê˛y!ôˆÏÜ˛ƒÓ˚

xyˆÏÓòö çy!öˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– !Ü˛v ˆû˛yê˛ •Î˚!ö–

ˆ§•z!òö•z ≤Ãôyöüsf# çÄ•Ó˚°y° ˆöˆÏ•Ó˚&Ó˚

û˛y£ÏˆÏîÓ˚ ˛õÓ˚ §Ü˛ˆÏ° !•!®ˆÏÜ˛ çyï˛#Î˚ û˛y£Ïy

Ó˚*ˆ Ï ˛õ @ˇ Ã•î Ü˛Ó˚ÓyÓ˚ !§k˛yˆÏ hsˇ í˛ z ˛õö#ï˛

•ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö–

ˆÜ˛Ó°üye û˛y£ÏyÓ ˚ òy!ÓˆÏï˛•z x§ü

x¶…˛≤ÃˆÏò¢ÈÙÈ§• ò!«˛î û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ !ÓˆÏoy• ~ÓÇ

ï˛yÓ˚ Ó˚_´y_´ •z!ï˛•y Ï§Ó˚ Ü˛Ìy xyüy ÏòÓ˚ xçyöy

öÎ˚– Ü˛Ó°üye û˛y£ÏyÓ˚ òy!Ó Ïï˛•z fl∫ï˛sf ò Ï¢Ó˚

Ü˛ÌyÄ !ÓŸª •z!ï˛•yˆÏ§ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚

˛õ!Ó˚îyü §¡õˆÏÜ≈˛Ä ˆï˛üö •z!Dï˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

ï˛yÓ˚y¢B˛ˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛ÌyÎ˚–

Sˆ°áÜ˛ !Ó!¢‹T xôƒy˛õÜ˛ ~ÓÇ

àˆÏÓ£ÏÜ˛V

ï˛yÓ˚y¢B˛Ó˚ ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚

Ó˚Ó#wöyÌ ë˛yÜ%˛Ó˚


üï˛yüï˛

üî#wöyÌ §y•y

~Ü%˛ˆÏ¢Ó˚ !Óôyö§û˛y ˆû˛yê˛ Îï˛ ~!àˆÏÎ˚

xy§ˆÏåÈ Ó˚yçƒ Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ Ü%˛¢#°ÓÓ˚y ï˛ï˛•z

û˛y£ÏyÓ˚ §ÇÎü •yÓ˚yˆÏFåÈö– Ü˛yˆÏöy çö§û˛yÎ˚ Îy

Ó°y í˛z!ã˛ï˛ öÎ˚ñ ï˛y•z ï˛yÓ˚y !ö!m≈ôyÎ˚ ÓˆÏ°

ã˛ˆÏ°ˆÏåÈö– xyÓ˚ ï˛y•z !öˆÏÎ˚•z é˛í˛¸ í˛zˆÏë˛ˆÏåÈ ÓD

Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ xyÜ˛yˆÏ¢–

2014 §y Ï°Ó˚ °yÜ˛§û˛yÓ˚ û˛y Ïê˛Ó˚ xy Ïà

ü%áƒüsf# Îû˛y ÏÓ !Ó Ïç!˛õÓ˚ ≤Ãôyöüsf# õò≤ÃyÌ≈#

öˆÏÓ˚w ˆüyò# ~ÓÇ xöƒyöƒ !ÓˆÏç!˛õ ˆöï˛yˆÏòÓ˚

≤Ã!ï˛ xÜ˛ÌyÈÙÈÜ%˛Ü˛Ìy ≤ÃˆÏÎ˚yà Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö Óy

~áöÄ Ü˛ˆÏÓ˚ö ï˛y ÷ˆÏö •zï˛Ó˚çˆÏöÓ˚yÄ Óyô•Î˚

°Iy ˆ˛õˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ~Ü˛çö ü%áƒüsf# Î!ò

~û˛yˆÏÓ !ÓˆÏÓ˚yô# òˆÏ°Ó˚ =Ó˚&c˛õ)î≈ §ò§ƒˆÏòÓ˚

Ó˚ˆÏÜ˛Ó˚ û˛y£ÏyÎ˚ ày°yày!° Ü˛ˆÏÓ˚öñ ï˛y•ˆÏ° ïÑ˛yÓ˚

í˛zˆÏjˆÏ¢ Ó°ˆÏï˛•z •Î˚ÈÙÙÙ Ú!åÈÉ–Û ü%áƒüsf#Ó˚ Ä•z

§ühflÏ û˛y£Ïy ≤ÃˆÏÎ˚yà xö%Ü˛Ó˚î Ü˛Ó˚y !¢ˆÏáˆÏåÈö

ïÑ˛yÓ˚•z û˛y•zˆÏ˛õy x!û˛ˆÏ£ÏÜ˛ ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚Ä–

§¡±!ï˛ ÜÑ y!Ì Ïï˛ í˛yÎ˚üu˛•yÓ˚Óy ÏÓ˚Ó˚ §yÇ§ò

Ó Ï°öÈÙÙÙ ÚxyÎ˚ñÈÈ ï˛yÓ˚ Óy˛õ ÏÜ˛ !à ÏÎ˚ Ó°ñ Óy!í ¸Ó˚

˛õÑyã˛ !Ü˛ˆÏ°y!üê˛yˆÏÓ˚Ó˚ üˆÏôƒ òÑy!í˛¸ˆÏÎ˚ xy!åÈ– Îy

Ü˛Ó ˚yÓ ˚ Ü˛Ó ˚– xyÎ˚ñ !•¡øï˛ xyˆ Ïå È⁄ ~•z

ˆü!òö#˛õ% ÏÓ˚Ó˚ üy!ê˛ Ïï˛ñ ï˛yüyÓ˚ üy!ê˛ Ïï˛ñ ï˛yüyÓ˚

˛õyí ¸yÎ˚ òÑy!í ¸ ÏÎ˚ ã˛ƒy Ï°O å%ÈÑ Ïí ¸ Îy!FåÈ–Û ~•z • Ï°y

ïÑ˛yÓ˚ û˛y£Ïy–

ï˛yÓ˚•z í z_ ÏÓ˚ !Ó Ïç!˛õÓ˚ Ü˛w#Î˚ õÎ≈ ÏÓ«˛Ü˛

ÓD Ó˚yçö#!ï˛ˆÏï˛

Ü˛òÎ≈ û˛y£ÏyÓ˚ Ó˚üÓ˚üy

ê%˛•zˆÏê˛ !°ˆÏáˆÏåÈöÈÙÙÙÈ ÚÜ˛Î˚°y üy!ú˛Î˚yñ ˆ§yöy

üy!ú˛Î˚yñ Óy!° üy!ú˛Î˚yñ ˆàyÓ˚& ˛õyã˛yÓ˚Ü˛yÓ˚# Ä

!§!u˛ˆÏÜ˛ê˛ Ó˚yˆÏçÓ˚ ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛ •yï˛y òá%öñ Ü˛#

ôÓ˚ˆÏöÓ˚ û˛y£ÏyÎ˚ Ü˛Ìy Ó°ˆÏåÈö– ÓyåÈyñ Ó˚yÓˆÏîÓ˚

x•ÇÜ˛yÓ˚Ä !Ü˛v ˆê˛ˆÏÜ˛!ö–Û

üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ Îáö ˆüyò#ç#Ó˚

í˛zˆÏjˆÏ¢ =u˛yñ òyDyÓyçñ ˆÜ˛yüˆÏÓ˚ ò!í˛¸ ˆÓÑˆÏô

ˆâyÓ˚yÓñ Ü ÑyÜ˛ ÏÓ˚Ó˚ °yU% áyÄÎ˚yÓñ •!Ó˚òy§ õy°ñ

ï%˛•zÈÙÈï%˛!ü •zï˛ƒy!ò ÓyåÈyÓyåÈy ¢∑ !òˆÏÎ˚ xye´üî

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ ˆüyò#ç# ïÑ˛yÓ˚ í˛z_ˆÏÓ˚ ü%áƒüsf#ˆÏÜ˛

üüï˛y!ò!ò §ˆÏ¡∫yôö Ü˛ˆÏÓ˚ ÓˆÏ°!åÈˆÏ°öÙÙÙ Ú!ò!ò

ÓˆÏ°ˆÏå Èöñ xyüyÓ˚ ˆÜ˛yüˆ ÏÓ ˚ ò!í˛ ¸ ˆÓÑˆ Ïô

ˆâyÓ˚yˆÏÓö– !Ü˛v !ò!ò ˆ§•z ò!í˛¸ !Ü˛öˆÏï˛ ˆÎ

ˆê˛u˛yÓ˚ í˛yÜ˛ˆÏï˛ •ˆÏÓñ xyÓ˚ ï˛yˆÏï˛ ò%ö≈#!ï˛ •ˆÏÓÛ–

~Ü˛ê%˛ ˆû˛ˆÏÓ ˆòá%öñ ü%áƒüsf# ˆÎüö à!Ó˚Ó

â ÏÓ çß√ !ö ÏÎ ÏåÈöñ ≤Ãôyöüsf#ÓÄ ï˛ü!ö à!ÓÓ

âˆÏÓ˚ çß√– à!Ó˚Ó âˆÏÓ˚ çß√@ˇÃ•î Ü˛Ó˚y ˆÜ˛yˆÏöy

ˆòyˆÏ£ÏÓ˚ öÎ˚– §Ç§yˆÏÓ˚Ó˚ ï˛yí˛ ¸öyÎ˚ üüï˛y

ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ ˆÎüö ~Ü˛ §üˆÏÎ˚ ò%ô !Ó!e´

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ !ë˛Ü˛ ï˛ü!ö öˆÏÓ˚w üyò#Ä ã˛y !Ó!e´

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– xÌã˛ ò%çˆÏöÓ˚ Óyã˛öû˛!DˆÏï˛ñ

xyã˛yÓ˚ÈÙÈÓƒÓ•yˆÏÓ˚ xyÜ˛y¢ ˛õyï˛y° ï˛ú˛yï˛–

xˆÏöˆ ÏÜ˛• z Óˆ Ï° Ìyˆ ÏÜ˛öñ öˆ ÏÓ ˚w ˆüyò#

˜¢¢ÓÜ˛y° ˆÌˆÏÜ˛•z xï˛ƒhsˇ §Íñ í˛zòyÓ˚ñ ï˛ƒyà#

~ÓÇ ~Ü˛üye ˆò¢ˆÏ≤Ãü# §Çàë˛öÙÙÙ Ó˚y‹T…#Î˚

fl∫Î˚ÇˆÏ§ÓÜ˛ §ˆÏAâÓ˚ §y•ã˛ˆÏÎ≈ ÓˆÏí˛¸y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈö–

ïÑ yÓ˚ çöƒ•z ¢y§ö ≤Ãîy°# Ä §%°!°ï˛ Óyã˛öû˛!D

~ÓÇ û˛y£ÏyÓ˚ üyô% ÏÎ≈ !ï˛!ö xyç !ÓŸª Ó˚yçö#!ï˛ Ïï˛

~Ü˛ í˛zIµ° ö«˛e !•ˆÏ§ˆÏÓ ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈö–

x˛õÓ˚!òˆÏÜ˛ üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ ˆÜ˛yˆÏöy §Í

§Ç§ˆÏà≈ ˆü¢yÓ˚ §%ˆÏÎyà ˛õyö!ö ÓˆÏ°•z •Î˚ˆÏï˛y

û˛y£Ïy ≤ÃˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ ˆ«˛ˆÏe !ï˛!ö !öÎ˚sfî Ó˚yáˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚ö!ö Óy ˛õyˆÏÓ˚ö öy–

˛õ)ˆÏÓ≈ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ §Ç§ˆÏò xÌ≈yÍ Ó˚yçö#!ï˛Ó˚

˛õ#ë˛fliyˆÏö ¢y§Ü˛ Ä !ÓˆÏÓ˚yô#ˆÏòÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy

!Óï˛ˆÏÜ≈˛Ó˚ §üÎ˚ Ü˛áö•z x§Ç°@¿ û˛y£Ïy ≤ÃˆÏÎ˚yà

Ü˛ˆÏÓ˚ ïÑ˛yÓ˚y !¢‹Tyã˛yÓ˚ °Aâö Ü˛ˆÏÓ˚ö!ö– ï˛yÓ˚•z

~Ü˛ê˛y ˆåÈyR í˛zòy•Ó˚î !ò!FåÈ– ≤ÃÓ#ö §yÇ§ò

xyã˛yÎ≈ Ü,˛˛õy°ö# ï˛áö !ÓˆÏÓ˚yô# ˆöï˛y–ñ xyÓ˚

ïÑ˛yÓ˚ flf# ¢y§Ü˛ Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§ ˆÓˆÏM˛È– ≤ÃÓ#î §yÇ§ò

Ü˛Çˆ Ï@ ˇ Ã§ §Ó˚Ü˛yˆ ÏÓ ˚Ó ˚ ≤Ãã˛[˛ §üyˆ Ï°yã˛öy

Ü˛Ó˚!åÈˆÏ°ö– ï˛áö ~Ü˛ Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§ §ò§ƒ í˛zˆÏë˛

òÑy!í˛¸ˆÏÎ˚ ÓˆÏ° í˛zˆÏë˛öñ Úxy˛õöyÓ˚ flf# !Ü˛v ~áö

xyüy ÏòÓ˚ !ò ÏÜ˛– ü Ïö Ó˚yá ÏÓöñ xy˛õ!ö ÄÑ ÏÜ˛Ä

xye´üî Ü˛Ó˚ˆÏåÈö–Û xyã˛yÎ≈ Ü,˛˛õy°ö# !öˆÏçÄ

ò#â≈!òö Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§ !åÈˆÏ°öñ ~üöÜ˛# Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§

§û˛y˛õ!ï˛Ä •ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– !ï˛!ö •y§ˆÏï˛ •y§ˆÏï˛

Ó Ï° í z Ïë˛öó Ú~ï˛!òö çyöï˛yü Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ §ò§ƒÓy

ˆÓyÜ˛yñ ~áö ˆòá!åÈ ï˛yÓ˚y àƒyÇfiê˛yÓ˚– ï˛yÓ˚y

x ÏöƒÓ˚ Óí z ÏÜ˛ õÎ≈hsˇ í z!ë˛ ÏÎ˚ !ö ÏÎ˚ ÎyÎ˚–Û àyê˛y

§Ç§ Ïò §!òö •y!§Ó Óy° Ä Ïë˛– •z!®Óy ày¶˛#Ó

§ü ÏÎ xÌ≈üsf# ≤ÃîÓ ü% Ïáy˛õyôƒyÎ ÏÜ˛ ü)°ƒ Ó,!k˛Ó

çöƒ §Ç§ˆÏò ïÑ˛yÓ˚ ˆê˛!ÓˆÏ°Ó˚ í˛z˛õˆÏÓ˚ !ÓˆÏÓ˚yô#Ó˚y

ˆ˛õÑÎ˚yç ˆÓ˚ˆÏá !òˆÏÎ˚ !àˆÏÎ˚!åÈ°ñ ˛õOyˆÏÓÓ˚

!öÓ˚y˛õ_yç!öï˛ ÓƒÌ≈ï˛yÓ˚ çöƒ ã%˛!í˛¸ Ó˚ˆÏá !òˆÏÎ˚

!àˆÏÎ˚!åÈ°– !Ü˛v x¢y°#ö û˛y£Ïy ≤ÃˆÏÎ˚yà

Ü˛ˆÏÓ˚ö!ö–

~•z Ü˛òÎ≈ û˛y£Ïy ≤ÃˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ §)ã˛öy •Î˚

Óyüú ˛rê˛ §Ó˚Ü˛yˆ ÏÓ ˚Ó ˚ xyüˆÏ°– ˆ§ §üÎ˚

ˆçƒy!ï˛Ó§%Ó˚ í˛z!_´ !åÈ°ÙÙÙ Ú§Ñy•z ˆüˆÏÓ˚!åÈ ˆÓ¢

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ–Û x!ö° Ó§% xyÓ˚Ä ~Ü˛ Ü˛y!ë˛ í˛z˛õˆÏÓ˚ÙÙÙ

Úüüï˛yˆÏÜ˛ ã%˛ˆÏ°Ó˚ ü%!ë˛ ôˆÏÓ˚ Ü˛y°#âyˆÏê˛ ˆ˛õÔÑˆÏåÈ

ˆòÓ– üüï˛y ˆ§yöyày!åÈÓ˚ ˆüˆÏÎ˚– üüï˛y

ˆ˛õê˛ˆÏüyê˛y í˛zò‰!Óí˛¸yˆÏ°Ó˚ üˆÏï˛y–Û 2014 §yˆÏ°

ˆüyò#Ó˚ í z Ïj Ï¢ xô#Ó˚ Ó˚Oö ã˛Ôô%Ó˚#Ó˚ Ó_´ÓƒÙÙÙ

ÚˆÜ˛yö ¢y°y ü%§°üyöˆÏòÓ˚ ~ˆÏò¢ ˆÌˆÏÜ˛

ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢ õyë˛yÎ˚ xy!üÄ òˆÏá öÓ– xy!üÄ

ÓyÇ°yˆÏò¢ ˆÌˆÏÜ˛ ~ˆÏ§!åÈñ ¢y°yÓ˚y xyˆÏà

xyüyˆÏÜ˛ ï˛yí˛¸yÜ˛ ï˛yÓ˚˛õÓ˚ ˆÎö ü%§°üyöˆÏòÓ˚

àyˆÏÎ˚ •yï˛ ˆòÎ˚–Û üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛Ìy

ˆï˛y xyˆÏà•z Ó°y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

Ü˛yˆÏç•z ˆòáy ÎyˆÏFåÈ ˆÎÙÙÙ ~•z §ühflÏ

=î#çö ÏòÓ˚ à Ïû≈ ñ ÅÓ˚ Ï§ñ §y•ã˛ ÏÎ≈ ¢ ÏÎ˚ ¢ ÏÎ˚ñ

•yçy ÏÓ˚ •yçy ÏÓ˚ =îÓyö çß√@ˇÃ•î Ü˛Ó˚ ÏÓ ï˛y Ïï˛

xyÓ˚ xyÿ˛ˆÏÎ≈Ó˚ Ü˛# xyˆÏåÈ⁄

=u˛yñ òyDyÓyçñ ˆÜ˛yüˆÏÓ˚ ò!í˛¸

ˆÓÑˆÏô ˆâyÓ˚yÓñ Ü˛ÑyÜ˛ˆÏÓ˚Ó˚ °yU%˛

áyÄÎ˚yÓñ •!Ó˚òy§ ˛õy°ñ

ï%˛•zÈÙÈï%˛!ü •zï˛ƒy!ò...


!ÓˆÏ¢£Ï !öÓ¶˛

í˛. Ü˛°ƒyî ã˛e´Óï≈˛#

§Çàë˛ˆÏöÓ˚ §yü)!•Ü˛ !û˛ï˛ !öû≈˛Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ Ü˛yÎ≈Ü˛ï≈˛yÓ˚

ˆöï,˛còyˆÏöÓ˚ ˆÎyàƒï˛yÓ˚ í˛z˛õÓ˚ñ ˆÎáyˆÏö fl∫ÈÙÈ˛õ)çö Óy

Óƒ!_´˛õ)çy ˆö•zñ ≤Ã!ï˛û˛y ˆÎáyˆÏö ôyÓ˚yÓy!•Ü˛ ≤ÃˆÏã˛‹Ty Ä

xôƒyÓ§yÎ˚ˆÏÜ˛ áyˆÏê˛y Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yˆÏá!ö Ü˛áöÄñ Ü˛yÎ≈Ü˛ï≈˛y

ˆÎáyˆÏö §òy§!e´Î˚ ~ÓÇ ≤Ãï%˛ƒÍ˛õß¨ü!ï˛ Ä !çK˛y§%ñ

§ühflÏÓ˚Ü˛ü ò#â≈§)eï˛y ˆÎáyˆÏö §òy ˛õ!Ó˚ï˛ƒyçƒ ~ÓÇ

§ü ÏÎ˚Ó˚ § ÏD ~!à ÏÎ˚ ÎyÓyÓ˚ «˛ Ïe !öÓ˚°§ Ä ≤Ã!ï˛K˛yÓk˛ñ

ˆ§áyˆÏö•z §Çàë˛ˆÏöÓ˚ çÎ˚çÎ˚Ü˛yÓ˚– ~ ≤Ã§ˆÏD Ó˚y‹T…!£Ï

òˆÏ_y˛õhsˇ ë˛Çí˛¸# ÚBeware of CharismaÛ ¢#£Ï≈Ü˛ ~Ü˛!ê˛

Ó_,´ï˛y !òˆÏÎ˚!åÈˆÏ°öñ ï˛y ˆÌˆÏÜ˛•z ≤Ã›ï˛ ~•z xyˆÏ°yã˛öy–

ˆöï,˛c•#ö §Çàë˛ö ˆÜ˛yˆÏöy Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏ° ˆ¢£Ï ˛õÎ≈hsˇ

~ˆÏàyˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ öy– §yü!@ˇÃÜ˛ ˆöï,˛ˆÏcÓ˚ myÓ˚y•z §Çàë˛ˆÏöÓ˚

!û˛ï˛ Ó˚!ã˛ï˛ •Î˚– ~ ≤Ã§ˆÏD ˆë˛Çí˛¸#ç# ~Ü˛!ê˛ í˛zòy•Ó˚î

§Çàë˛Ü˛ˆÏÜ˛ Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬y §¡õˆÏÜ≈˛

§ˆÏã˛ï˛ö ~ÓÇ Óƒ!_´˛õ)çy ˆÌˆÏÜ˛

ò)ˆÏÓ˚ ÌyÜ˛ˆÏï˛ •ˆÏÓ!òˆÏ°ö– û˛yÓ˚ï˛#Î˚ !Ü˛£Ïyö §ˆÏAâÓ˚ ≤ÃÌü Ü,˛£ÏÜ˛ xyˆÏ®y°ö •ˆÏÎ˚!åÈ° =çÓ˚yˆÏê˛– 40ÈÙÈ50 çˆÏöÓ˚

~Ü˛!ê˛ Î%Óò° ˆ§áyˆÏö §!e´Î˚ •ˆÏÎ˚!åÈ°– §y•zˆÏÜ˛°ÈÙÈˆüyê˛Ó˚§y•zˆÏÜ˛ˆÏ° ã˛ˆÏí˛¸ •yçyÓ˚ •yçyÓ˚

Ü,˛£ÏÜ˛ çˆÏí˛¸y •ˆÏ°öñ ˛õ%!°¢ °y!ë˛ ã˛y°yˆÏ°yñ ˆày°y=!° ã˛°ˆÏ°yñ xˆÏöˆÏÜ˛ •ï˛y•ï˛ •ˆÏ°öñ

ï˛yÓ˚ üˆÏôƒ ò%Ûçö ü!•°yÄ !åÈˆÏ°ö– ï˛áö =çÓ˚yˆÏê˛ Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ!§ ¢y§öñ ü%áƒüsf# xüÓ˚ !§Ç•

ˆã˛Ôô%Ó˚# (Amar Singh Chowdury as CM from 1985-1989)– §Óy•z ü%áƒüsf#ˆÏÜ˛

Ó°ˆÏ°öñ xy˛õ!ö ~ˆÏòÓ˚ §ˆÏD Ü˛Ìy Ó°%öñ ~ˆÏòÓ˚ òy!Ó Ü˛#⁄ ü%áƒüsf# ÓˆÏ°öñ Úxy!ü Ü˛yÓ˚ §ˆÏD

Ü˛Ìy Ó°ˆÏÓyÊ xy!ü !Ü˛ •yÄÎ˚yÓ˚ §ˆÏD Ü˛Ìy Ó°ˆÏÓy⁄ ~ê˛y ï˛y ~Ü˛!ê˛ öï˛y!Ó•#ö xyˆÏ®y°ö–Û

ˆ¢ˆÏ£Ï §Çàë˛ˆÏöÓ˚ ï˛Ó˚ú˛ ˆÌˆÏÜ˛ •y§ü%áû˛y•z òyˆÏÓÈÙÈˆÜ˛ §Çàë˛ˆÏöÓ˚ ï˛Ó˚ˆÏú˛ ˛õyë˛yˆÏöy •ˆÏ°y–

ü%áƒüsf# Ü˛Ìy Ó°ˆÏ°ö– xÌ≈yÍ §Çàë˛ˆÏöÓ˚ çöƒ §yü!@ˇÃÜ˛ ˆöï,˛c ≤ÃˆÏÎ˚yçö– ~áö ˆöï˛y Óy

Ü˛yÎ≈Ü˛ï≈˛y Ü˛#û˛yˆÏÓ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏÓö⁄ ïÑ˛yˆÏÜ˛ ≤Ã!ï˛!ê˛ üçò%Ó˚ Óy Ü,˛£ÏÜ˛ˆÏÜ˛ ≤Ãyôyöƒ !òˆÏï˛ •ˆÏÓñ

ï˛yˆÏÜ˛ çy@ˇÃï˛ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÓñ ï˛yˆÏÜ˛ !ö!ò≈‹T Ü˛yˆÏçÓ˚ çöƒ í˛zòƒï˛ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÓñ ï˛yˆÏÜ˛ !¢!«˛ï˛

Ü˛ˆÏÓ˚ ï%˛°ˆÏï˛ •ˆÏÓ §Çàë˛ˆÏöÓ˚ §%!ö!ò≈‹T üï˛yòˆÏ¢≈– ~ê˛y•z §yü!@ˇÃÜ˛ ˆöï,˛ˆÏcÓ˚ ü)° Ü˛yç–

~áö öï,˛c Ü˛ï˛ê˛y !ÓŸªy§ˆÏÎyàƒ •ˆÏÓö⁄ ~ ≤Ã§ˆÏD Ü˛Ìy Ó°ˆÏï˛ !àˆÏÎ˚ !ï˛!ö xyˆÏü!Ó˚Ü˛yö

§y!•!ï˛ƒÜ˛ Ä §y!•ï˛ƒ §üyˆÏ°yã˛Ü˛ !fiê˛ˆÏú˛ö ˆÜ˛yˆÏû˛ÈÙÈÓ˚ ≤Ã§D xyöˆÏ°ö– ˆÜ˛yˆÏû˛ ˆòáyˆÏ°ö

•zÇˆÏÓ˚!ç §y!•ˆÏï˛ƒÓ˚ ò%ÛˆÏ¢y ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ •z!ï˛•yˆÏ§Ó˚ ≤ÃÌü 130 ÓåÈÓ˚ •ˆÏ°y §y!•ˆÏï˛ƒ Óƒ!_´ã˛!Ó˚e

!öü≈yî !Ó£ÏˆÏÎ˚ xyˆÏ°yã˛öy Ä Ü˛y!•!öÓ˚ !ÓhflÏyÓ˚ñ ÎyˆÏÜ˛ Ó°y •Î˚ Character Ethic. How to

become great⁄ §y!•ˆÏï˛ƒÓ˚ ˛õÓ˚ˆÏï˛ ˛õÓ˚ˆÏï˛ ˆòáyˆÏöy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ §yÓ˚yç#Óö ôˆÏÓ˚ ˆã˛‹Ty Ü˛ˆÏÓ˚

Ü˛#Ü˛ˆÏÓ˚ ã˛!Ó˚e=!° !öˆÏçÓ˚y ü•Í •ˆÏÎ˚ í˛zˆÏë˛ˆÏåÈ– !Ü˛v õÓ˚Óï≈˛# 70 ÓåÈˆÏÓ˚ §y!•ˆÏï˛ƒ òáy à°

ã˛!Ó˚ˆÏeÓ˚ ˜Ó!¢‹Tƒ •ˆÏÎ˚ í˛zë˛ˆÏåÈ Personality Ethic. How to appear great⁄ ~•z !mï˛#Î˚

Ó˚Ü˛ˆÏüÓ˚ ã˛!Ó˚e=!°ˆÏï˛ fl∫Ó˚*˛õ !öü≈yˆÏîÓ˚ Óƒy˛õyÓ˚ !åÈ°ñ ÎyˆÏÜ˛ Ó°y ÎyÎ˚ Image Breeding–

ï˛yÓ˚y @ˇÃê˛ !Ü˛öy Ó Ïí ¸y Óƒy˛õyÓ˚ öÎ˚ñ !Ü˛v @ˇÃê˛ òáy Ïï˛ • ÏÓ– ~Ó˚ ≤Ãû˛yÓ û˛yÓ˚ï˛Ó Ï£Ï≈Ä õí ¸ Ï°yñ


Ü˛yÓ˚î §yôyÓ˚î û˛yÓ˚ï˛#Î˚ !¢!«˛ï˛Ó˚y ˛õyÿ˛yï˛ƒˆÏÜ˛

xö%§Ó˚î Ü˛ˆÏÓ˚– ú˛ˆÏ° û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §y!•ˆÏï˛ƒÄ ~•z

How to become great ÙÙÙ~•z ã˛ã≈˛y Ä ï˛yÓ˚

fl∫Ó˚*˛õ !öü≈yî ã˛°ˆÏ°y– ~áö 1947 §yˆÏ°ñ Îy

û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈ fl∫yô#öï˛y ≤Ãy!ÆÓ˚ ÓåÈÓ˚ñ ï˛yÓ˚ xyˆÏà

Ä ˛õˆÏÓ˚ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˆöï,˛ˆÏcÓ˚ ˜Ó!¢‹T Ü˛#⁄ öyñ

47ÈÙÈ~Ó˚ xyˆÏà •ˆÏ°y How to bnecome

great. 47ÈÙÈ~Ó˚ ˛õÓ˚ •ˆÏ°y How to appear

great, 47ÈÙÈ~Ó˚ ˛õˆÏÓ˚Ó˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ üˆÏôƒ •zˆÏüç

!Ó!”˛ÇˆÏÎ˚Ó˚ Óƒy˛õyÓ˚ ã˛ˆÏ° ~°–

~ ≤Ã§ˆÏD xyˆ Ï°yã˛öy Ü˛Ó ˚yÓ ˚ §üÎ˚

ò Ï_y˛õhsˇç# !ú˛!°˛õ§‰ í˛yöy”˛ öy Ïü ~Ü˛ üy!Ü≈ ö

≤ÃyÓ!¶˛Ü˛ Ä §y!•ï˛ƒ §üyˆÏ°yã˛ˆÏÜ˛Ó˚ ≤Ã§D

í˛zay˛õö Ü˛Ó˚ˆÏ°ö– ˆí˛yöy”˛ §yˆÏ•Ó Ó°ˆÏåÈöñ

ï˛òyö#hsˇö xyˆÏü!Ó˚Ü˛yö ˆ≤Ã!§ˆÏí˛rê˛ !Üœ˛rê˛ˆÏöÓ˚

Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬y !ö‹±û˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈñ !Ü˛v !Ü˛å%È!òö xyˆÏàÄ

ˆï˛y ˆòˆÏá!åÈ ï˛yÓ˚ !ÓÓ˚yê˛ Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬yÊ ï˛yÓ˚

˛õÎ≈yˆÏ°yã˛öy Ü˛Ó˚ˆÏï˛ !àˆÏÎ˚ í˛yöy”˛ àˆÏÓ£Ïîyôü≈#

Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏ°ö– á%ÑçˆÏï˛ °yàˆÏ°öñ ~Ü˛çö

ˆöï˛yÓ˚ Ü˛# Ü˛# §òÌ≈Ü˛ =î ÌyÜ˛y í˛z!ã˛ï˛ ~ÓÇ Ü˛#

Ü˛# ö~èÌ≈Ü˛ =î ÌyÜ˛y í˛ z!ã˛ï˛ öÎ˚– !ï˛!ö

!e´!ê˛Ü˛ƒy° xƒyöy!°!§§ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ í˛zòƒï˛ •ˆÏ°ö–

ˆ§áyˆÏöÄ Óyôy ˆ˛õˆÏ°ö– Ü˛yÓ˚î ÄˆÏòˆÏ¢ ˆÎ

ˆöï˛yˆÏÜ˛ !öˆÏÎ˚ §Óã˛y•zˆÏï˛ ˆÓ!¢ §y!•ˆÏï˛ƒ

xyˆÏ°yã˛öy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈñ !ï˛!ö •ˆÏ°ö xyÓ y•yü

!°B˛ö– !ï˛!ö Îy !Ü˛å% È Ó•z ˆ˛õˆÏ°ö ˛õˆÏí˛ ¸

ˆú˛°ˆÏ°ö– ˆòáˆÏ°ö ïÑ˛yÓ˚ ˆöï,˛c !öˆÏÎ˚ ˆÜ˛yˆÏöy

§y!•ï˛ƒ Ü˛yç §áyˆÏö ö•z– ï˛áö !ï˛!ö òˆÏ¢Ó˚

§ühflÏ §y!•ï˛ƒ §üyˆÏ°yã˛Ü˛ Ä õeÜ˛yÓ˚ˆÏòÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ

!ã˛!ë˛ !°áˆÏ°öñ çyöˆÏï˛ ã˛y•zˆÏ°ö !°B˛ˆÏöÓ˚

!°í˛yÓ˚!¢˛õ ˆÜ˛yÎ˚y!°!ê˛Ó˚ í˛z˛õÓ˚ Ü˛# Ü˛# ˆ°áy

xyˆÏåÈ⁄ ˆÜ˛í˛zÈÙÈ•z ˛õÌ ˆòáyˆÏï˛ ˛õyÓ˚ˆÏ°ö öy–

~•zÓyÓ !ï˛!ö !°B˛ ÏöÓ !öçfl∫ °áyÎ !°í˛yÓ!¢˛õ

!öˆÏÎ˚ Ü˛# ÓˆÏ°ˆÏåÈöñ Ü˛# Ü˛# Ü˛yç Ü˛#û˛yˆÏÓ

Ü˛ˆ ÏÓ ˚ˆ Ïå ÈöÙÙÙ ˆ§§Ó !öˆÏÎ ˚ ˛õí˛ ¸ yˆ Ï¢yöy Ä

xyˆÏ°yã˛öy Ü˛Ó˚ˆÏï˛ °yàˆÏ°ö– !ï˛!ö ~Ü˛!ê˛ Ó•z

!°á Ï°ö ÚLincoln on LeadershipÛ– §áy Ïö

í˛zˆÏÕ‘á Ó˚•zˆÏ°y ~Ü˛çö ˆöï˛yÓ˚ Ü˛# Ü˛yç Ü˛Ó˚y

í˛z!ã˛ï˛ñ Ü˛# Ü˛Ó˚y í˛z!ã˛ï˛ öÎ˚– ˆ§ Ó•zˆÏÎ˚ Îy ˆ°áy

• Ï°yñ ï˛y ÏÜ˛ ÓyhflÏÓï˛yÓ˚ í z õÓ˚ !û˛!_ Ü˛ ÏÓ˚ ~Ü˛çö

x!flT…Î˚yöÈÙÈxyˆÏü!Ó˚Ü˛yö üƒyˆÏöçˆÏürê˛ !Ó¢yÓ˚ò

!˛õê˛yÓ˚ í» yÜ˛yÓ˚ Science of Management ~ÓÇ

Practice of Management-~Ó˚ í˛z˛õÓ˚ ~Ü˛!ê˛

Ó•z !°áˆÏ°ö– öyü !òˆÏ°ö ÚBeware of

CharismaÛ– í»˛yÜ˛yÓ˚ §yˆÏ•Ó !Ó˚Î˚y!°!ê˛ˆÏï˛

≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛ˆÏÓ˚ ˆàˆÏ°öñ ~Ü˛çö ˆöï˛y ˆÜ˛üö

•ÄÎ˚y í˛z!ã˛ï˛– òˆÏ_y˛õhsˇç# Ó°ˆÏåÈöñ ˆöï˛yˆÏÜ˛

§Ó§üÎ˚ •ˆÏï˛ •ˆÏÓñ How to become great–

Ü˛áˆÏöy•z !ï˛!ö •zˆÏüç !Ó !í˛Ç Ü˛Ó˚ˆÏÓö öy– ÓyhflÏÓ

ˆÌ ÏÜ˛ ò,‹Tyhsˇ !ö Ï°ö Ü˛ ÏÎ˚Ü˛çö öï˛yÓ˚– •z Ïüç

!Ó !í˛Ç xy ÏåÈ ~üö !ï˛ö !ÓŸª Ïöï˛yÓ˚ öyü Ü˛Ó˚ Ï°öñ

ÎyÓ˚y !Óàï˛ ¢ï˛ˆÏÜ˛ Ó‡◊&ï˛ñ xÌã˛ •y!Ó˚ˆÏÎ˚

ˆàˆÏåÈö– ï˛yÓ˚y •ˆÏ°ö !•ê˛°yÓ˚ñ ü%ˆÏ§y!°!ö Ä

fiê˛ƒy!°ö– ~Ó˚y fl≥%˛!°ˆÏDÓ˚ üï˛ö Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬yˆÏï˛

≤Ãã˛[˛ çµˆÏ° í˛zë˛ˆÏ°Ä ˆÓ!¢!òö fliyÎ˚# ÌyÜ˛ˆÏï˛

˛õyÓ˚ Ï°ö öy– •z!ï˛•y§ õÎ≈ ÏÓ«˛î Ü˛ ÏÓ˚ x˛õÓ˚!òÜ˛

ˆÌˆÏÜ˛ !ï˛!ö xyÓ˚Ä ò%•z !ÓŸªˆÏöï˛yÓ˚ ò,‹Tyhsˇ ï%˛ˆÏ°

ôÓ˚ˆÏ°ö– ≤ÃÌüñ çyü≈y!öˆÏï˛ !mï˛#Î˚ !ÓŸªÎ%ˆÏk˛Ó˚

˛õÓ˚ ò¢ ã˛y°y ÏöyÓ˚ öï˛yÓ˚ xû˛yÓ • ÏÎ˚ õí ¸ Ï°y–

ï˛áö Ü˛yÓ˚ •yˆÏï˛ ˆòˆÏ¢Ó˚ òy!Î˚c ˆòÄÎ˚y •ˆÏÓ⁄

~Ü˛çö xy!ü≈ x!ú˛§yÓ˚ xƒyˆÏí˛öxyÄÎ˚yÓ˚

(Konrad Hemann Joseph Adenauer)-~Ó˚

•yˆÏï˛ ˛õ!ÿ˛ü çyü≈y!öÓ˚ òy!Î˚c (As Chancel-lor from 15 September 1949 –11 Oct.1963) òÄÎ˚y •ˆÏ°y– !ï˛!ö ˆ§öy x!ú˛§yÓ˚

!•ˆÏ§ˆÏÓ ÎˆÏÌ‹T §Íñ òy!Î˚cÓyö Ä !öÎ˚üyö%Óï≈˛#

!åÈ Ï°ö– !Ü˛v Ó˚yçö#!ï˛!Ó ÏòÓ˚ Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬y !åÈ° öyñ

§yüy!çÜ˛ ˛õ!Ó˚!ã˛!ï˛Ä !åÈ° öy– xÌã˛ !ï˛!ö•z

§yˆÏí˛¸ !ï˛ö ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ üˆÏôƒ öï%˛ö çyü≈y!öÓ˚ !û˛ï˛

˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ Ï°ö– !mï˛#Î˚ñ xy Ïü!Ó˚Ü˛yÓ˚ ò,‹Tyhsˇ ï% Ï°

ôÓ˚ˆ Ï°ö– !ÓŸªÎ%ˆ Ïk˛Ó ˚ §üÎ˚ xyˆ Ïü!Ó˚Ü˛yÓ ˚

ˆ≤Ã!§ˆÏí˛rê˛ !åÈˆÏ°ö Ó˚&çˆÏû˛Œê˛ (Franklin D.Roosevelt, 4 March 1933 – 12 April1945)– xy Ïü!Ó˚Ü˛yÓ˚ üyö% Ï£ÏÓ˚ ò%É ÏáÓ˚ ¢£Ï Ó˚•z°

öy– §Óy•z ë˛yRyÈÙÈï˛yüy¢y Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö ïÑ˛yˆÏÜ˛ !öˆÏÎ˚–

xyˆÏü!Ó˚Ü˛y ç%ˆÏí˛¸ ã˛°!ï˛ Ü˛Ìy !åÈ°ñ Úû%˛° Ü˛yç

ü!•°yÓ˚y Ü˛ˆÏÓ˚ñ xyÓ˚ û%˛°Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚ö ê˛∆$üƒyöÛ–

~•z ê˛∆$üƒyˆÏöÓ˚ •yˆÏï˛•z xyô%!öÜ˛ xyˆÏü!Ó˚Ü˛y ï˛!Ó˚

•ˆÏ°y– !ï˛!ö Ü˛ï˛ê˛y çyˆÏöö xyÓ˚ Ü˛ï˛ê˛y çyˆÏöö

öy Ó%ˆÏé˛ !öˆÏÎ˚ñ ˆÎê˛y çyˆÏöö öy ˆçˆÏö !öˆÏÎ˚ñ

˛õí˛¸yˆÏ¢yöy Ü˛ˆÏÓ˚ñ !¢ˆÏá ò¢ ã˛y°yˆÏï˛ °yàˆÏ°ö–

ïÑ˛yÓ˚ Óƒ!_´àï˛ Ü˛ƒy!Ó˚Ÿ¬y !åÈ° öyñ !Ü˛v How

to become great-~Ó˚ ~Ü˛ x§yôyÓ˚î

Óƒ!_´c •ˆÏÎ˚ í˛ zë˛ˆÏ°ö– ~•zû˛yˆÏÓ ~Ü˛çö

ò° Ïöï˛yÓ Óƒ!_´àï˛ hflÏyÓÜ˛ï˛y Î Ü˛ï˛ê˛y Óç≈ö#Îñ

ï˛y Ó%!é˛ˆÏÎ˚ !òˆÏ°ö òˆÏ_y˛õhsˇç#– ≤Ã§ˆÏDÓ˚

xÓï˛yÓ˚îy Ü˛ˆ ÏÓ ˚ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ üçò%Ó˚ §ˆÏAâ

Óƒ!_´˛õ%ˆÏçy ÓˆÏ¶˛Ó˚ Óƒy˛õyˆÏÓ˚ §Ó˚y§!Ó˚ !öçfl∫

üï˛yüï˛ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈö !ï˛!ö–

•!Ó˚my ÏÓ˚ BMS-~Ó˚ ≤ÃÌü ÄÎ˚y!Ü≈ Ç Ü˛!ü!ê˛Ó˚

!ü!ê˛Ç • Ï°y– §áy Ïö ò%!ê˛ !Ó£Ï ÏÎ˚ !§k˛yhsˇ öÄÎ˚y

• Ï°y– ≤ÃÌüñ Ü˛y Ïöy öï˛yÓ˚ öy Ïü çÎ˚ôù!ö Ü˛Ó˚y

•ˆÏÓ öy– !mï˛#Î˚ñ BMS-~Ó˚ ˆÜ˛yˆÏöy §ò§ƒ Óy

ˆöï˛yÓ˚ çß√!òö ˛õy°ö •ˆÏÓ öy– ~Ó˚˛õÓ˚

í˛zòÎ˚˛õ%ˆÏÓ˚ BMS-~Ó˚ ~Ü˛ x!ôˆÏÓ¢ˆÏö ˆàˆÏ°ö

!ï˛!ö– §áyöÜ˛yÓ˚ Ü˛yÎ≈Ü˛ï ≈y ïÑ y ÏÜ˛ xï˛ƒhsˇ áy!ï˛Ó˚

Ü˛Ó˚ Ï°ö– fiê˛ Ïç §•z Ü˛yÎ≈Ü˛ï≈ yÓ˚ § ÏD í z õ!fliï˛

•ˆÏ° •yçyÓ˚ ò%ˆÏÎ˚Ü˛ §ò§ƒ ïÑ˛yÓ˚ öyˆÏü ÈçÎ˚ôù!ö

!òˆÏ°ö– ë˛Çí˛¸#ç# Ó_´Óƒ Ó˚yáyÓ˚ §üÎ˚ Ó°ˆÏ°öñ

xy˛õöyÓ˚y xyüyÓ˚ çÎ˚ôù!ö !òˆÏFåÈöñ ~ˆÏï˛ xy!ü

xï˛ƒhsˇ xyö!®ï˛ • ÏÎ˚!åÈ– Ü˛yÌyÄ xyüyÓ˚ Óƒ!_´

ˆã˛ï˛öy á%!¢ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– !Ü˛v xy!ü ~ê˛y ˆû˛ˆÏÓ

xï˛ƒhsˇ ò%Éá ˛õy!FåÈ ˆÎñ •!Ó˚myÓ˚ x!ôˆÏÓ¢ˆÏö

ˆÜ˛yˆÏöy ˆöï˛yÓ˚ çÎ˚ôù!ö •ˆÏÓ öyñ ~•z üˆÏü≈

!§k˛yhsˇ ˆöÄÎ˚y •Î˚ñ ï˛y §ˆÏ_¥Ä ~áyˆÏö ~ê˛y

•ˆÏ°y– ~Ó˚˛õÓ˚ §û˛y ˆ¢£Ï •ˆÏ° ˆë˛Çí˛¸#ç#ˆÏÜ˛

ˆ•yˆÏê˛ˆÏ° !öˆÏÎ˚ ÎyÄÎ˚y •ˆÏ°y– ˆ§áyˆÏö ~Ü˛çö

§ò§ƒ ïÑ˛yˆÏÜ˛ !çˆÏK˛§ Ü˛Ó˚ˆÏ°öñ xyFåÈy §!ï˛ƒ

§!ï˛ƒ•z !Ü˛ ~üö !§k˛yhsˇ •ˆÏÎ˚!åÈ°⁄ öyÈÙÈ!Ü˛

xy˛õ!ö üçy Ü˛ˆÏÓ˚ ~üö Ü˛Ìy ÓˆÏ°ˆÏåÈöÊ

ˆë˛Çí˛¸#ç# í˛z_Ó˚ !òˆÏ°öñ !§k˛yhsˇ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ÓˆÏ°•z

~Ü˛Ìy ÓˆÏ°!åÈ– ˆ§ê˛y ˆöy!ê˛¢ xyÜ˛yˆÏÓ˚ §ühflÏ

¢yáyˆÏï˛•z ˆàˆÏåÈ– xöƒ ˆÜ˛yˆÏöy ◊!üÜ˛ §Çàë˛ˆÏö

~•z ≤ÃÌyÓ˚ ≤Ãã˛°ö ÌyÜ˛ˆÏ°Ä BMS Ü˛áö•z

Óƒ!_´Ó˚ öyˆÏü˛ çÎ˚ôù!ö ˆòÄÎ˚yÓ˚ çyÎ˚ày öÎ˚–

~Ó˚˛õÓ˚ !ï˛!ö Ó°ˆÏ°öñ xöƒ §Çàë˛ˆÏöÓ˚ §ˆÏD

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ üçò%Ó˚ §Aâ Óy BMSÙ~Ó˚ ˛õyÌ≈Ü˛ƒ

ˆÜ˛yÌyÎ˚– Ó°ˆÏ°öñ BMSÙ~Ó˚ Ü˛yÎ≈Ü˛ï≈˛yÓ˚y

≤Ãï˛ƒ«˛û˛yˆ ÏÓ BMSÙ~Ó˚ Ü˛yÎ ≈Ü˛ï ≈ ˛ yñ

x≤Ãï˛ƒ«˛û˛yˆÏÓ •zí˛z!öÎ˚ˆÏöÓ˚ Ü˛yÎ≈Ü˛ï≈˛y– xöƒyöƒ

üçò%Ó˚ §Çàë˛ˆÏöÓ˚ Ü˛yçê˛y !ë˛Ü˛ ~Ó˚ !Ó˛õÓ˚#ï˛–

xöƒyöƒ üçò%Ó ˚ §Çàë˛ˆ ÏöÓ˚ Ü˛yÎ ≈Ü˛ï ≈ ˛ yÓ ˚ y

≤Ãï˛ƒ«˛û˛yˆ ÏÓ • zí˛ z !öÎ˚ˆ ÏöÓ˚ Ü˛ü ≈# ~ÓÇ

x≤Ãï˛ƒ«˛û˛yˆÏÓ ï˛yÓ˚ !öçfl∫ §Çàë˛ˆÏöÓ˚ Ü˛ü≈#–

BMSÙ~Ó˚ ˆ«˛ˆÏe ~ê˛y ~ˆÏÜ˛ÓyˆÏÓ˚•z í˛z°ˆÏê˛y–

ÎyÓ˚y xöƒ üçò%Ó˚ §Çàë˛ö ˆÌˆÏÜ˛ BMSÙ~

ˆÎyàòyö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ ï˛yˆÏòÓ˚ §¡õˆÏÜ≈˛ ˆë˛Çí˛¸#ç#

ÓˆÏ°ˆÏåÈöñ ï˛yÓ˚y ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛û˛yˆÏÓ BMSÙ~Ó˚ çöƒ

Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏ°Äñ Îï˛!òö öy ï˛yÓ˚y BMSÙ~Ó˚

Ü˛ü≈§)!ã˛ Óy Ü˛ü≈˛õk˛!ï˛Ó˚ §ˆÏD §!ë˛Ü˛û˛yˆÏÓ

˛õ!Ó˚!ã˛ï˛ öy •ˆÏÓö ~ÓÇ üyö!§Ü˛û˛yˆÏÓ ˆüˆÏö

!ö Ïï˛ öy õyÓ˚ ÏÓöñ ï˛ï˛!òö ï˛y ÏòÓ˚ §¡õ)î≈ §ò§ƒ

ÓˆÏ° ôˆÏÓ˚ ˆöÄÎ˚y ÎyˆÏÓ öy– ˛õ)Ó≈Óï≈˛# §Çàë˛ˆÏöÓ˚

üï˛yò¢≈ˆÏÜ˛ Óç≈ö Ü˛ˆÏÓ˚ BMSÙ~Ó˚ üï˛yò¢≈ˆÏÜ˛

üˆÏö≤ÃyˆÏî @ˇÃ•î Ü˛ˆÏÓ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÓñ ï˛ˆÏÓ•z

ï˛yÓ˚y ÎÌyÌ≈ §ò§ƒ •ˆÏï˛ ˛õyÓ˚ˆÏÓö– ˆë˛Çí˛¸#ç#Ó˚

Ó_´ˆÏÓƒÓ˚ ü)° Ü˛Ìy!ê˛ §Ó §Çàë˛ˆÏöÓ˚ çöƒ•z

¢yŸªï˛ §ï˛ƒ– §Çàë˛ö !ÓÜ˛yˆÏ¢Ó˚ ˆ«˛ˆÏe ~ÓÇ

≤ÃÜ,˛ï˛ §ò§ƒ !Óã˛yˆÏÓ˚ xyˆÏ°yã˛ƒ §Çàë˛ˆÏö Ü˛yˆÏöy

~Ü˛ Óƒ!_´Ó˚ ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ñ üyö!§Ü˛ Ä òy¢≈!öÜ˛ï˛yÓ˚

§¡õ)î≈ Ä xˆÏüyã˛ƒ ˆü°Ó¶˛ö çÓ˚&!Ó˚– ï˛y

Óƒ!ï˛ˆÏÓ˚ˆÏÜ˛ §Çàë˛ö Ü˛áö•z ¢!_´¢y°# •Î˚ öy–

Sˆ°áÜ˛ Ü˛°ƒyî# Ü,˛!£Ï !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚

xôƒy˛õÜ˛ Ä !Ó!¢‹T ≤ÃyÓ!¶˛Ü˛V


ú˛ É 3

!ã˛!ë˛˛õe

ô#ˆÏÓ˚wöyÌ òˆÏ_Ó˚ Ü˛Ìy

ˆÜ˛í˛z üˆÏö Ó˚yˆÏá!öÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢Ó˚ fl∫yô#öï˛yÓ˚ ˛õM˛Èy¢ ÓåÈÓ˚ñ

ü%!ç ÏÓÓ˚ ¢ï˛Óy!£Ï≈Ü˛# !ö ÏÎ˚ õ)Ó≈ Ä õ!ÿ˛üÓD

••z••z Ü˛ˆÏÓ˚ xö%¤˛yö Ü˛Ó˚ˆÏÓñ xyÓ˚ xüÓ˚

~Ü%˛ˆÏ¢ ú˛Ó &Î˚y!Ó˚ í˛z˛õ°ˆÏ«˛ƒ çyï˛#Î˚ í˛zÍ§Ó

˛õy°ö Ü˛Ó˚y • ÏÓñ Îy •ÄÎ˚y•z fl∫yû˛y!ÓÜ˛– !Ü˛v

~§ˆÏÓÓ˚ !Î!ö ü)° ˆ•yï˛yñ ˆ§•z ô#ˆÏÓ˚wöyÌ

ò_ xyˆÏ°yÓ˚ Ó,_ ˆÌˆÏÜ˛ ò)ˆÏÓ˚ Ó˚ˆÏÎ˚ ˆàˆÏåÈö–

§Óy•z û%˛ˆÏ° ˆàˆÏåÈö 1948 §yˆÏ° 23

ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚ ˛õy!Ü˛hflÏyˆÏöÓ˚ !§~!˛õÈÙÈˆï˛ ïÑ˛yÓ˚

Ü˛y°çÎ˚# û˛y£Ï ÏîÓ˚ Ü˛Ìy– 1971 §y Ï°Ó˚ 29

üyã≈ Ü% !üÕ‘yÓ˚ Óy!í ¸ Ì ÏÜ˛ ï˛y ÏÜ˛ @ˇÃÆyÓ˚ Ü˛ ÏÓ˚

ˆ§öy Ü˛ƒyöê˛öˆÏüˆÏrê˛ xÜ˛Ìƒ !öÎ≈yï˛ö Ü˛ˆÏÓ˚

•ï˛ƒy Ü˛Ó˚y •Î˚ñ ï˛y !Ü˛v ~•z xyˆÏ°yÓ˚

í˛zÍ§ˆÏÓÄ x¶˛Ü˛yˆÏÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛ ÎyˆÏÓ– xÌ[˛

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ fl∫yô#öï˛y §Ç@ˇÃyˆÏü ˛õ)Ó≈ÓˆÏDÓ˚ ˆÎ

~Ü%˛¢ çˆÏöÓ˚Ä ˆÓ!¢ fl∫yô#öï˛y §Ç@ˇÃyü#Ó˚

úÑ y!§ •Î˚ñ ï˛y ÏòÓ˚ xyÓ˚ ÓyÇ°y Ïò Ï¢Ó˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚

Ä üyö%£Ïçö üˆÏö Ó˚yˆÏá öy– ÷ô% •z!ï˛•yˆÏ§Ó˚

Ü˛Ó˚&î Ü˛y!•!ö !•ˆÏ§ˆÏÓ ˆ°áy Ó˚ˆÏÎ˚ ˆàˆÏåÈ–

1941 §yˆÏ°Ó˚ çöàîyÎ˚ 29 ¢ï˛yÇˆÏ¢Ó˚Ä

x!ôÜ˛ !•®% xyç ˛õ)Ó≈ÓˆÏD 8 ¢ï˛yÇˆÏ¢Ó˚Ä

Ü˛ˆÏü ˆ˛õÔÑˆ ÏåÈˆ ÏåÈ •z§°y!üÜ˛ §¡±#!ï˛Ó˚

ˆçyÎ˚yˆÏÓ˚– ï˛y•z §)Î≈ ˆ§ö Ä ï˛yÓ˚ˆÏÜ˛ŸªÓ˚

ò! hfl Ïòyˆ ÏÓ ˚Ó ˚ ¢!•ò !òÓ§ xyç ˆÎüö

x˛õyä‰ Ï_´Î˚ Ó˚ ÏÎ˚ à ÏåÈñ ï˛ü!ö ô# ÏÓ˚wöyÌ

ò_Ä–

ÈÙÙÙˆàÔï˛ü ü[˛°ñ

˛õÑyã˛Óyàyñ ÓÑyÜ%˛í˛¸y–È

!ò!Õ‘ˆÏï˛ xÓ˚yçÜ˛ï˛yÓ˚

ˆö˛õˆÏÌƒ§yÓ˚y ˆòˆÏ¢Ó˚ ~Ü˛¢ï˛ !ï˛!Ó˚¢ ˆÜ˛y!ê˛

üyö%£Ï ˆòˆÏ¢Ó˚ Ó˚yçôyö#ˆÏï˛ ü%!‹Tˆ ÏüÎ˚

!Ó!FåÈß ¨ï˛yÓyò#ˆ ÏòÓ˚ •yˆ Ïï˛ àîï˛sfˆ ÏÜ˛

˛õòò!°ï˛ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ≤Ãï˛ƒ«˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ ï˛yÓ˚

ã%˛°ˆÏã˛Ó˚y !ÓˆÏŸ’£Ïî ã˛°ˆÏåÈ– xyÓ˚ !ÓˆÏç!˛õ

!Óˆ ÏÓ ˚ yô# ï˛yÓÍ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ò° Ä

ˆöï˛yÈÙÈˆöe#Ó˚y ˆÜ˛w §Ó˚Ü˛yÓ˚ xÌ≈yÍ öˆÏÓ˚w

ˆüyò# §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛ Ó!°Ó˚ õÑyë˛y Ü˛ˆÏÓ˚ §Ó òy£Ï

ã˛y!˛õˆÏÎ˚ !òˆÏÎ˚ !ö°≈I û˛yˆÏÓ à°yÓy!ç Ü˛ˆÏÓ˚

ã˛°ˆÏåÈö– xÌã˛ §Óy•z çyˆÏööñ ˆòˆÏáˆÏåÈö

ˆÜ˛w §Ó˚Ü˛yÓ˚ !ÓˆÏÓ˚yô# §Ü˛° òˆÏ°Ó˚ ï˛yÓí˛¸

ï˛yÓí˛ ¸ ˆöï˛yÓ ˚y Ü , ˛£ ÏÜ˛ xyˆ Ï®y°öˆÏÜ˛

§Ó≈≤ÃÜ˛yˆÏÓ˚ •z¶˛ö ç%!àˆÏÎ˚ àyˆÏÎ˚Ó˚ é˛y°

ˆüê˛y Ïï˛ §° Ïï˛ õy!Ü˛ ÏÎ˚ ÏåÈö– xyÓ˚ Ü˛!ï˛˛õÎ˚

ˆöï˛y ˆü!Ü˛ Ü,˛£ÏÜ˛ òÓ˚!ò ˆ§ˆÏç Ü,˛£ÏÜ˛ˆÏòÓ˚

!Ó˛õ ÏÌ ã˛y!°ï˛ Ü˛ ÏÓ ÏåÈö– ¢ Ï£Ï ~Ü˛ í z@ˇÃ˛õsi#

ˆày¤˛#Ó˚ Ü˛ƒyí˛yÓ˚Ó˚y ~•z xyˆÏ®y°öˆÏÜ˛

•y•zçƒyÜ˛ Ü˛ ÏÓ˚ °y° ÏÜ˛Õ‘yÎ˚ çyï˛#Î˚ õï˛yÜ˛yÓ˚

xÓüyööy Ü˛ˆÏÓ˚ñ xy•zöÓ˚«˛Ü˛ˆÏòÓ˚ !âˆÏÓ˚ ôˆÏÓ˚

!˛õ!ê˛ˆÏÎ˚ xÓ˚yçÜ˛ï˛y Ü˛ˆÏÓ˚ˆ ÏåÈ– ï˛yˆÏòÓ˚

•y!ï˛Î˚yÓ˚ÙÙÙ ÓˆÏí˛¸y ¢_´ˆÏ˛õy_´ °y!ë˛ñ °y•yÓ˚

Ó˚í˛ ˆÌˆÏÜ˛ ï˛ˆÏÓ˚yÎ˚y°ñ Ó˚_´y_´ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

˛õ%!°¢– °y!N˛ï˛ •ˆÏ°y àîï˛sf Ä xy•zˆÏöÓ˚

¢y§ö– ~ï˛ò‰§ˆÏ_¥Ä à°yÓy!ç Ü˛ˆÏü!ö–È

Ó˚y‡° ày¶˛# û%˛ˆÏ° !àˆÏÎ˚ˆÏåÈö ÎyˆÏòÓ˚

í˛zflÒy!ö !òˆÏÎ˚ 26 çyö%Î˚y!Ó˚ àîï˛sf !òÓˆÏ§Ó˚

üÎ≈yòy ÏÜ˛ñ çyï˛#Î˚ õï˛yÜ˛yÓ˚ x˛õüyö Ü˛Ó˚y ÏÜ˛

â,ï˛y‡!ï˛ !ò ÏÎ˚ !•Ç§yÓ˚ xy=ö çµy!° ÏÎ˚ !ò Ïï˛

≤Ãï˛ƒ«˛ §•yÎ˚ï˛y Ü˛Ó˚ˆÏåÈöÈÙÙÙ ï˛yˆÏòÓ˚ •yˆÏï˛•z

≤Ãôyöüsf# •z!®Ó˚y ày¶˛#ˆÏÜ˛ !ö•ï˛ •ˆÏï˛

•ˆÏÎ˚!åÈ°– í˛z@ˇÃ˛õsi# Ä !Ó!FåÈß¨ï˛yÓyò#ˆÏÜ˛

≤Ã◊Î˚ !òˆÏ° ï˛y Ó%ˆÏüÓ˚yÇ •ˆÏÎ˚ õy°ê˛y xyâyï˛

•yöˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

≤ÃÌˆÏüñ ˆ°yÜ˛§û˛yÓ˚ ˆû˛yˆ Ïê˛ ï˛#Ó

˛õÓ˚yçÎ˚ñ ˛õˆÏÓ˚ ˛õy°≈yˆÏüˆÏrê˛ xy•zö ˛õy¢ Ü˛Ó˚y

xyê˛Ü˛yˆÏï˛ öy ˛õyÓ˚yˆÏï˛ üöÉÜ˛‹T •ÄÎ˚y

fl∫yû˛y!ÓÜ˛– ï˛y Ïï˛ xy•zö ÏÜ˛ xyê˛Ü˛y Ïï˛ Ü, £ÏÜ˛

xy Ï®y°ö ÏÜ˛ ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚ Ï°Ä !Ó Ï¢£Ï °yû˛

•Î öy– ÷ô%üye «˛!îÜ˛ xyd≤Ã§yò °yû˛ • Ïï˛

˛õyˆÏÓ˚– ~•z Ü,˛£ÏÜ˛ òÓ˚!ò ˆöï˛yÓ˚y ˆÜ˛í˛z

Ü,˛!£Ï!öû≈˛Ó˚ ç#ÓöÎy˛õö Ü˛ˆÏÓ˚ö!öñ Ü˛Ó˚ˆÏÓöÄ

öy– ïÑ˛yÓ˚y ˛õ¢yòyÓ˚ Ó˚yçö#!ï˛Ü˛ üye– 28!ê˛

≤ÃˆÏòˆÏ¢Ó˚ üˆÏôƒ üye ò%•zñ !ï˛ö!ê˛ ≤ÃˆÏòˆÏ¢Ó˚

Ü,˛£ÏÜ˛Ó˚y í˛zflÒy!öˆÏï˛ xyˆÏ®y°ˆÏö ˆöˆÏüˆÏåÈö–

¢#â •zÈ ï˛yˆÏòÓ˚ ˆüy•ü%!_´ âê˛ˆÏï˛ Óyôƒñ ï˛yÓ˚y

ˆÎö ˆ•ˆÏÓ˚y Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ˆöï˛yˆÏòÓ˚ òÎ˚yÓ˚

ò,!‹TˆÏï˛ ˛õ!Ó˚îï˛ öy •öÊ Ü,˛£ÏÜ˛ˆÏòÓ˚ ò%ò≈¢yÓ˚

Ü˛yÓ˚î 6 ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ ˆüyò# §Ó˚Ü˛yÓ˚ ööñ ÎyÓ˚y

xyˆÏà «˛üï˛yÓ˚ üô%û˛y[˛ ˆû˛yà Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö

ï˛yÓ˚y•zÈÙÙÙÈ ~ê˛y Ó%é˛ˆÏï˛ •ˆÏÓ–

Ü, £ÏÜ˛ Ä Ü, !£ÏÓ˚ Ü˛°ƒy Ïî Ä í zßÎ˚ Ïö Ü˛w

§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ !Ó!Óô ˛õ!Ó˚Ü˛“öyÓ˚ §%ú˛° @ˇÃ•î

Ü˛Ó˚ˆÏ° xyˆÏáˆÏÓ˚ °yû˛ Ü,˛£ÏÜ˛ˆÏòÓ˚– !ü!öüyü

§yˆÏ˛õyê≈˛ ≤Ãy•z§ xyˆÏòÔ ˆï˛y°y •Î˚!öñ ÓÓ˚Ç

Óyí ¸y Ïöy • ÏÎ˚ ÏåÈ– õOy ÏÓÓ˚ Ü˛Ç Ï@ˇÃ!§ ü%áƒüsf#

Ü˛ƒyˆÏ≤Wzö xü!Ó˚®Ó˚ !§Ç•ˆÏÜ˛ ôöƒÓyò– !ï˛!ö

!öåÈÜ˛ Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ !Ó ÏÓ˚y!ôï˛yÓ˚ õ ÏÌ Îyö!ö–

ˆòy£Ï#ˆÏòÓ˚ ˆòy£Ï# ÓˆÏ°ˆÏåÈö– !ö®y Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö

Ó˚yçôyö#ˆÏï˛ ê˛∆ƒyQÓ˚ ã˛y!°ˆÏÎ˚ õ%!°¢ˆÏÜ˛ üˆÏÓ˚

ˆú˛°yÓ˚ x˛õˆÏã˛‹TyÓ˚Ä– ò°#Î˚ ü%á˛õye

§%Ó˚ˆÏçÄÎ˚y°yÓ˚ ≤Ã°yˆÏ˛õÓ˚ 180 !í˛!@ˇÃ

!Ó˛õÓ˚#ˆÏï˛ §!ë˛Ü˛ Ó_´Óƒ í˛z˛õfliy˛õö Ü˛Ó˚ˆÏï˛

!˛õåÈ˛õy •ö!ö– !ò!Õ‘Ó˚ õ%!°¢ ≤Ã¢y§ö =u˛y!ü

Ä õò≈yÓ˚ xyí ¸y Ï° ÌyÜ˛y Ü% ¢#°Ó ÏòÓ˚ xyÓÓ˚î

í˛ zˆ Ïß√yã˛ö Ü˛ˆÏÓ˚ §!ë˛Ü˛ ÓƒÓfliy !öˆÏ°•z

xÓ˚yçÜ˛ï˛y §,!‹TÓ˚ x˛õˆÏã˛‹Ty Ü˛Ó˚ˆÏï˛ §y•§

˛õyˆÏÓ öy ˆò¢!ÓˆÏÓ˚yô# x÷û˛ ¢!_´ Ä

!Ó!FåÈß¨ï˛yÓyò#Ó˚y–

ÈÙÙÙÓy§%ˆÏòÓ ˛õy°ñ

!¢!°=!í˛¸ñ •y!Ü˛ü˛õyí˛¸y–È

ÓyˆÏüˆÏòÓ˚ x˛õÜ˛#!ï≈˛

Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§ û%˛ˆÏ° ˆà° Ü˛#

Ü˛ˆÏÓ˚⁄xy!ü õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ öï, Ó,® ÏÜ˛

Ó°!åÈÈÙÙÙÈ ≤Ãò#˛õ û˛Ryã˛yÎ≈ñ xy∑%° üyß¨yö Ä

˛õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ §û˛y˛õ!ï˛ xô#Ó˚ Ó˚Oö

ˆã˛Ôô %Ó ˚ # xy˛õöyÓ˚y á %Ó §yÓôyö– ˆÎ

Ü˛!üí˛z!öfiê˛ˆÏòÓ˚ §ˆÏD xy˛õöyÓ˚y xy§ß¨

!öÓ≈yã˛ˆÏö ˆçyˆÏê˛ ÎyˆÏFåÈö ï˛yˆÏòÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛

§yÓôyˆÏö ÌyÜ%˛ö– ~Ó˚y•z àï˛ 1967 Ä 68

§yˆÏ° xçÎ˚ ü%ˆÏáy˛õyôƒyˆÏÎ˚Ó˚ §ˆÏD Î%_´ú ˛rê˛

Ü˛ ÏÓ˚ !öÓ≈yã˛ Ïö ° Ïí ¸!åÈ°– !ï˛!ö ü%áƒüsf# •ö

!Ü˛v ï˛yˆÏÜ˛ üsf#§û˛yÓ˚ !ÓÓ˚&ˆÏk˛ xö¢ˆÏö

Ó§ Ïï˛ • ÏÎ˚!åÈ°– ïÑ y ÏÜ˛ õy ÏÜ≈ Ó˚ ü Ïôƒ xö¢ö

fliˆÏ° ˛õã˛y!í˛ü å%ÈÑˆÏí˛¸ñ ˛õã˛y Ü˛ü°yˆÏ°Ó% å%ÈÑˆÏí˛¸ñ

Ü˛y˛õí˛¸ ê˛yöyê˛y!ö Ü˛ˆÏÓ˚ öyöyû˛yˆÏÓ ˆ•öhflÏy

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ°– ˆ§Ó˚*˛õ 1977 §yˆÏ° ≤Ãú%˛Õ‘ ã˛w

ˆ§ˆÏöÓ˚ §ˆÏD ˆçyê˛ Ü˛ˆÏÓ˚ !öÓ≈yã˛ˆÏö çÎ˚°yû˛

Ü˛ ÏÓ˚– õ ÏÓ˚ ≤Ãú% Õ‘ÓyÓ% ÏÜ˛Ä öyöyû˛y ÏÓ •öfliy

Ü˛ˆÏÓ˚– ÓyˆÏüÓ˚y 34 ÓåÈÓ˚ ˛õ!ÿ˛üÓD ¢y§ö

Ü˛ˆÏÓ˚– ˆ§•z §üÎ˚ Óyüú ˛ˆÏrê˛Ó˚ üsf# !öÓ˚&˛õü

ˆ§ˆÏöÓ˚ ˆöï,˛ˆÏc §Ñy•zÓy!í˛¸ •ï˛ƒyÜ˛y[˛ •Î˚–


ï˛yˆÏòÓ˚ Ó˚ˆÏ_´ üyˆÏÜ˛ û˛yï˛ ˆüˆÏá áyÄÎ˚yˆÏöy

•Î˚– ˆ§áyˆÏö ~Ü˛çö à,•!¢«˛Ü˛ á%ö •ˆÏÎ˚

ÎyÎ˚– ˆ§•z §Ñy•zÓy!í˛¸ âê˛öy xy˛õöyˆÏòÓ˚ üˆÏö

xyˆÏåÈ !Ü˛⁄ ï˛y•z üˆÏö Ü˛!Ó˚ˆÏÎ˚ !ò°yü–

xy˛õöyÓ˚y !Óˆ Ïò!¢ üˆÏöyû˛yÓy˛õß¨

Ü˛!üí˛z!öfiê˛ˆÏòÓ˚ ã˛E˛ˆÏÓ˚ ˛õˆÏí˛¸ ˆàˆÏ°ö–

xy˛õöyˆÏòÓ˚ ˆÎ Ü˛# •ˆÏÓñ ŸªÓ˚•z çyˆÏöö–

◊ Ïk˛Î˚ xçÎ˚ÓyÓ% Ä ◊ Ïk˛Î˚ ≤Ãú% Õ‘ÓyÓ%Ó˚

üˆÏï˛y ò¢y xy˛õöyˆÏòÓ˚Ä •ˆÏÓ–

ÈÙÙÙ°-î !Ó£%èñ

!§í˛zí˛¸#ñ Ó#Ó˚û)˛ü–È

ˆàÓ˚&Î˚y ˆ˛õy¢yˆÏÜ˛

ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚

àyeòy• ˆÜ˛ö⁄ˆàÓ˚&Î˚y Ó˚Ç üy Ï«˛Ó˚ Ó˚Çñ §yô%§ ÏhsˇÓ˚ Ó˚Çñ

üyD!°Ü˛ Ó˚Çñ §y!Ó≈Ü˛ §%áÜ˛yüöyÓ˚ Ó˚Çñ ˙¢#

Ó˚Ç– ~•z Ó˚ˆÏäÓ˚ ˆ˛õy¢yÜ˛ ˛õÓ˚ˆÏ°ñ Ó˚ˆÏäÓ˚

üyô%ˆÏÎ≈ xyüyˆÏòÓ˚ üˆÏôƒÜ˛yÓ˚ ˜òÓ# ˆã˛ï˛öy

í˛zq(ï˛ •Î˚– ~•z Ó˚Ç !ÓˆÏŸªÓ˚ Ü˛°ƒyˆÏîÓ˚ fl∫≤¿

ˆòáyÓ˚ Ó˚Çñ ˆ§ÓyÜ˛ˆÏü≈Ó˚ ˆ≤ÃÓ˚îy °yû˛ Ü˛Ó˚yÓ˚

Ó˚Ç– üˆÏöyÓ˚ü ˆã˛yá ç%í˛¸yˆÏöy ~•z Ó˚Ç–

öÓÓ°yÜ≈˛ ˆÎö xyüyˆÏòÓ˚ öÎ˚öü!îˆÏÜ˛

˛õ!Ó˚ï,˛!Æ ~ˆÏö ˆòÎ˚–

x Ïö ÏÜ˛•z xyçÜ˛y° ~•z Ó˚ ÏäÓ˚ ˛õy¢yÜ˛

˛õí˛¸ˆÏåÈö Óî≈FåÈê˛yÎ˚ ˆüy!•ï˛ •ˆÏÎ˚ñ ˆÜ˛í˛z

Ó˚y‹T…ˆÏã˛ï˛öyÎ˚ í˛zm%k˛ •ˆÏÎ˚ñ ˆÜ˛í˛z ü%!_´Ó˚

xyˆÏ°yÜ˛˛õyˆÏï˛– çyüyñ ˛õOy!Óñ ˆ§yˆÏÎ˚ê˛yÓ˚ñ

§%ƒê˛ñ ¢y!í˛¸ñ §yˆÏ°yÎ˚yÓ˚ Ü˛y!üˆÏçÓ˚ Ó˚ˆÏä

ˆàÓ˚&Î˚y ~ÓÇ ï˛yÓ˚ Ü˛yåÈyÜ˛y!åÈ Ü˛ü°y Ó˚Ç

xyçÜ˛y° ≤Ãyôyöƒ ˛õyˆÏFåÈ– xyÓ˚ ~ˆÏï˛•z

û˛Î˚yöÜ˛ ã˛ˆÏê˛ í˛zë˛ˆÏåÈö ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚

öyöy üyˆÏ˛õÓ˚ ˆöï˛yÈÙÈÜ˛ü≈#– ï˛yÓ˚y xˆÏöÜ˛

!Ó!¢‹T üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ ˆ˛õy¢yˆÏÜ˛Ó˚ Ó˚ˆÏäÓ˚ !òˆÏÜ˛

≤ÃÜ˛y Ï¢ƒ xyä%° ï% ° ÏåÈö ~ÓÇ xÜ˛Ìƒ û˛y£ÏyÎ˚

ï˛yˆÏòÓ˚ ¢y!§ˆÏÎ˚ ã˛ˆÏ°ˆÏåÈö– ˛õy¢yˆÏÜ˛ Ü˛ Ü˛#

Ó˚Ç ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚ˆÏÓöñ ˆ§!ê˛ ï˛yÓ˚ Óƒ!_´

fl∫yô#öï˛y– ~•z Ó˚yˆÏçƒñ û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈ ˆàÓ˚&Î˚y

Ó˚Ç Ü˛# !ö!£Ïk˛ ˆây!£Ïï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ⁄ ≤Ã!ï˛Óyò

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ xy˛õöyÓ˚y §Ü˛ˆÏ° ˆàÓ˚&Î˚y Ó˚ˆÏäÓ˚

ˆ˛õy¢yÜ˛ ˛õˆÏÓ˚ Ó°%öñ ~ê˛y xyüyÓ˚ öyà!Ó˚Ü˛

fl∫yô#öï˛y– xyüyÓ˚ ˆ˛õy¢yˆÏÜ˛Ó˚ Ó˚Ç xy!ü

!öˆÏç•z !ë˛Ü˛ Ü˛Ó˚ˆÏÓy– ò%Û !òˆÏöÓ˚ ï,˛îü)°

Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ öï˛y ï˛y !ë˛Ü˛ Ü˛ˆÏÓ˚ !òˆÏï˛ õyˆÏÓ˚ö

öy– ˆÜ˛yˆÏöy òˆÏ°Ó˚ =u˛y Óòüy¢ xyüyˆÏòÓ˚

¢y§yˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ö öyñ ˆàÓ˚&Î˚y Ó˚Ç ÓƒÓ•yÓ˚

Ü˛Ó˚yÓ˚ çöƒ– çÎ˚ àÓ˚&Î˚yÈÙÈˆüy«˛ û˛yÓ˚ï˛Ó Ï£Ï≈Ó˚

çÎ˚– çÎ˚ ˆàÓ˚&Î˚yÈÙÈò%ƒ!ï˛ §öyï˛ö# §Çfl,Ò!ï˛Ó˚

çÎ˚– xyüÓ˚y xy˛õö ˆ§ÔÜ˛ˆÏÎ≈ñ xy˛õö

öy®!öÜ˛ï˛yÎ˚ àÓ˚&Î˚y Ó˚ ÏäÓ˚ ˛õy¢yÜ˛ õÓ˚ ÏÓy

~ÓÇ ˛õÓ˚ˆÏï˛ ÌyÜ˛ˆÏÓy–

ÈÙÙÙÜ˛°ƒyî ˆàÔï˛üñ

Ü˛°ƒyî#ñ öò#Î˚y–È

˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ °y!ë˛Ó˚ xyâyˆÏï˛

ü,ï%˛ƒ ü•zò%° •z§°yüˆÏÜ˛

!öˆÏÎ˚ Ó˚yçö#!ï˛ü,ï%˛ƒ §Ó≈òy•z ˆÓòöyòyÎ˚Ü˛ñ !ÓˆÏ¢£Ï Ü˛ˆÏÓ˚

xfl∫yû˛y!ÓÜ˛ ü,ï%˛ƒñ õ%!°ˆÏ¢Ó˚ °y!ë˛Ó˚ xyâyˆÏï˛

ü ,ï % ˛ ƒ– üye Ü˛ˆ ÏÎ ˚Ü˛!òö xyˆ Ïà

!í˛ÄÎ˚y•z~ú˛xy•z ÈÙ È~Ó˚ ˆöï,˛ˆ Ïc öÓyß¨

x!û˛Îyö ÏÜ˛ !â ÏÓ˚ Î í z_y° õ!Ó˚!fli!ï˛Ó˚ §,!‹T

• ÏÎ˚!åÈ° ï˛y Ïï˛ ~Ü˛çö Î%Ó ÏÜ˛Ó˚ xfl∫yû˛y!ÓÜ˛

ü,ï% ƒ â Ïê˛ ÏåÈ– âê˛öy!ê˛ xÓ¢ƒ•z !ö®ö#Î˚ ~ÓÇ

ˆÓòöyòyÎ˚Ü˛– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ü%áƒüsf# üüï˛y

Óƒyöy!ç≈ ~çöƒ ò%Éá ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö ~ÓÇ

ü,ˆÏï˛Ó˚ õ!Ó˚ÓyÓ˚ˆÏÜ˛ §ÓÓ˚Ü˛üû˛yˆÏÓ §y•yˆÏÎƒÓ˚

≤Ã!ï˛◊&!ï˛ !ò ÏÎ˚ ÏåÈö– ~•z ü,ï% ÏÜ˛ Ü˛w Ü˛ ÏÓ˚

í˛z_y° •ˆÏÎ˚ í˛zˆÏë˛ˆÏåÈ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ÓyüåÈye

Î%Ó§üyç ~ÓÇ xÓ¢ƒ•z Óyü Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚y

Ä §ÇÓyòüyôƒü=!°– xyÓ˚Ä xyÿ˛ˆÏÎ≈Ó˚ñ

!ÓÜ˛y¢ ˛õÑy!ç öyˆÏü ˛õÑy¢Ü%˛í˛¸y ˆÌˆÏÜ˛ ~Ü˛

Î%ÓˆÏöï˛yˆÏÜ˛ !öˆÏÎ˚ ï˛ï˛ê˛y üyÌy âyüyˆÏFåÈö öy

ˆÜ˛í˛z– xyüyÓ˚ ≤ÃŸ¿ñ ≤ÃyÎ˚ !òö•z ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢

!•®% ÏòÓ˚ Ä˛õÓ˚ xï˛ƒyã˛yÓ˚ñ !öÎ≈yï˛öñ !ö˛õ#í ¸ö

•ˆÏÎ˚ ÌyˆÏÜ˛ñ ï˛yˆÏï˛ xˆÏöÜ˛ §üÎ˚ !•®%ˆÏòÓ˚

≤Ãyî•y!öÄ âˆÏê˛ ÌyˆÏÜ˛ñ ï˛áö ~•z§Ó Óyü

Î%ÓˆÏöï˛y ~ÓÇ Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚y xyÿ˛Î≈çöÜ˛

û˛yˆÏÓ ö#Ó˚Ó ÌyˆÏÜ˛ö– ~üöÜ˛# ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛

Ó %!k˛ç#Ó#ñ ˛õ!Ó ˚ˆ ÏÓ¢!Óò ~ÓÇ Ü˛!Ó

§y!•!ï˛ƒÜ˛Ó˚y ü%ˆÏá Ü%˛°%˛õ ~ÑˆÏê˛ ÌyˆÏÜ˛ö–

Ä•z§Ó âê˛öyÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy !ö®y Óy ≤Ã!ï˛Óyò

ˆ¢yöy ÎyÎ˚ öy ï˛yˆÏòÓ˚ ü%ˆÏá– !Ü˛v û˛yÓ˚ˆÏï˛

!Óˆ Ï¢£Ï Ü˛ˆ ÏÓ ˚ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˆÜ˛yöÄ

ü%§°üy ÏöÓ˚ xfl∫yû˛y!ÓÜ˛ ü,ï% ƒÓ˚ âê˛öy âê˛ Ï°

Sã%˛!Ó˚ñ í˛yÜ˛y!ï˛ñ á%ö •zï˛ƒy!òÓ˚ âê˛öy åÈyí˛¸yV

ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛ Ó%!k˛ç#Ó# ü•ˆÏ° ~Ü˛ê˛y ••z ••z

Ó˚Ó í˛zˆÏë˛ ÎyÎ˚ñ ˆà° ˆà° Ó˚Ó ˆ¢yöy ÎyÎ˚–

Ü˛yÓ˚îê˛y ò%ˆÏÓ≈yôƒ–

ÈÙÙÙ÷û˛Ó ï˛ ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ñ

ˆí˛!çˆÏÓ˚ Ü˛üˆÏ≤’:ñ Óí˛¸ÓyçyÓ˚ñ ã˛®ööàÓ˚–È

ô£Ï≈ˆÏÜ˛Ó˚ ü,ï%˛ƒ•z ~Ü˛üye

¢y!hflÏ~áˆÏöy §üÎ˚ xyˆÏåÈ !•®% öy çyàˆÏ°

û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ í˛zß¨!ï˛ §Ω˛Ó öÎ˚– ˆÎ!òˆÏÜ˛•z

ï˛yÜ˛yˆÏöy ÎyÎ˚ ÷ô% öyÓ˚# °yN˛öyÓ˚ åÈ!Ó– !•®%

öyÓ˚# °y!N˛ï˛y x!•®%Ó ˚y !öÉ§ˆÏ®ˆÏ•

°yN˛öyÜ˛yÓ˚#– ˆã˛y˛õí˛¸y Ü˛yˆÏ[˛ ü,ï˛ Ó˚yçÓÇ¢#

§¡±òyˆÏÎ˚Ó˚ 16 ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛öƒy– ≤Ãã˛[˛

xï˛ƒyã˛yˆÏÓ˚Ó˚ ˛õÓ˚ ï˛yˆÏÜ˛ •ï˛ƒy Ü˛Ó˚y •Î˚–

!Ü˛ˆÏ¢yÓ˚#ˆÏÜ˛ ˆÎáyö ˆÌˆÏÜ˛ í˛zk˛yÓ˚ Ü˛Ó˚y •Î˚

ï˛yÓ˚ ~Ü˛ê%˛ ö#ˆÏã˛ ˆÌˆÏÜ˛ í˛zk˛yÓ˚ •Î˚ ô£Ï≈ˆÏÜ˛Ó˚

«˛ï˛ÈÙÈ!Ó«˛ï˛ ˆò•– ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚ çÎ˚ !•®

Óy!•ö#Ó˚ ÓœÜ˛ §û˛y˛õ!ï˛ çy!•ò%° •z§°yü

ÓˆÏ°öñ Ú~Ü˛!ê˛ ˆ≤ÃˆÏüÓ˚ âê˛öyˆÏÜ˛ ô£Ï≈î ÓˆÏ°

ã˛y°yˆÏöy •ˆÏFåÈÛ– Î!ò ˆ≤ÃˆÏüÓ˚•z •ˆÏÓ ï˛y•ˆÏ°

ï˛yÓ ˚ ˆò• «˛ï˛!Ó«˛ï˛ •ˆ ÏÓ ˆÜ˛ö⁄

üÎ˚öyï˛òˆÏhsˇÓ˚ ˛õÓ˚ ˆòáyˆÏöy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ü,ï˛y

!Ü˛ˆÏ¢yÓ˚#Ó˚ ¢Ó˚#ˆÏÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy xyâyˆÏï˛Ó˚ !ã˛•´

ˆö•z ~ÓÇ ˆÎÔö !öÎ≈yï˛ˆÏöÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy !ã˛•´

ˆö•z– í˛zˆÏÕ‘á Ü˛Ó˚y •Î˚ñ !Ü˛ˆÏ¢yÓ˚#Ó˚ ü,ï%˛ƒ

!Ó£Ï õy Ïö– !Ü˛ Ï¢yÓ˚# Î!ò !Ó£Ï õy Ïö xyd•ï˛ƒy

Ü˛Ó˚ˆÏÓ ï˛ˆÏÓ ï˛yÓ˚ °y¢ ˛õ%Ü%˛Ó˚ ˆÌˆÏÜ˛ ˛õyÄÎ˚y

ÎyˆÏÓ ˆÜ˛ö⁄ ~!Ó£ÏˆÏÎ˚ !ÓˆÏç!˛õÓ˚ ˆÜ˛w#Î˚

§¡õyòÜ˛ Ó˚y‡°ÓyÓ% ˆÎ ühsˇÓƒ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö

ˆ§ê˛y ≤Ã!îôyö ÏÎyàƒ– í z!ö Ó Ï° ÏåÈö §Ó˚Ü˛yÓ˚

ô£Ï≈Ü˛ˆÏòÓ˚ xyí˛¸yˆÏ° ˆÓ˚ˆÏá ÓÑyã˛yˆÏï˛ ã˛y•zˆÏåÈ–

Óyü xyüˆÏ° í˛z_Ó˚ÓˆÏD ~Ü˛ í˛z˛õçy!ï˛

˛õM˛ Èyˆ ÏÎ ˚ï˛ §ò§ƒyˆ ÏÜ˛ ô£Ï ≈î Ü˛ˆ ÏÓ ˚!å È°

!§!˛õ~ˆÏüÓ˚ ~Ü˛çö x!•®% §ò§ƒ– ï˛áˆÏöy

ï˛yˆÏÜ˛ xyí˛¸y° Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚!åÈ°ñ ï˛áö Ó%k˛ˆÏòÓ

û˛Ryã˛yÎ≈ ü%áƒüsf# !åÈˆÏ°ö– ~û˛yˆÏÓ Î!ò

ô£Ï≈Ü˛ˆÏÜ˛ xyí˛¸y° Ü˛Ó˚y •Î˚ ï˛ˆÏÓ ≤ÃÜ,˛ï˛ !Óã˛yÓ˚

Ü˛ˆÏÓ •ˆÏÓ⁄ ô£Ï≈Ü˛ÈÙÈô£Ï≈Ü˛ñ ï˛yÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy çyï˛

ˆö•zñ ï˛yÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy ò° ˆö•zñ ˆ§ ï˛áö ÷ô%

xy§yü#ñ ï˛áö ï˛yÓ˚ ü,ï%˛ƒ•z ~Ü˛üye ¢y!hflÏ

ÓˆÏ° xy!ü üˆÏö Ü˛!Ó˚–

ÈÙÙÙfl∫ õö Ü%˛üyÓ˚ ˆû˛Ô!üÜ˛ñ

¢y!hsˇ˛õ%Ó˚ñ öò#Î˚y–È


í˛yÉ ≤ÃÜ˛y¢ ü!Õ‘Ü˛

Ó¶˛ƒyc Óy •zöú˛y!ê˛≈!°!ê˛ xyçˆÏÜ˛Ó˚

˛õ,!ÌÓ#ˆÏï˛ ü!•°yˆÏòÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ ~Ü˛!ê˛

x!û˛¢y Ï õÓ˚•z öyüyhsˇÓ˚– Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚ ≤Ã!ï˛

!ï˛öçö ü!•°yÓ˚ üˆ Ïôƒ ~Ü˛çö

Ó¶˛ƒy ÏcÓ˚ !¢Ü˛yÓ˚– òáy à ÏåÈ ~•z §ühflÏ

ü!•°y ≤ÃˆÏï˛ƒˆÏÜ˛•z ˆÜ˛yöÄ öy ˆ˛õ¢yÓ˚

§ˆÏD Î%_´– §yôyÓ˚îû˛yˆÏÓ Ó¶˛ƒyˆÏcÓ˚

Ü˛yÓ˚î !•ˆÏ§ˆÏÓ Ìy•zÓ˚ˆÏÎ˚í˛ñ ˛õ!°!§!fiê˛Ü˛

Äû˛y!Ó ˚Î ˚ yö !§öˆÏí » ˛ yüñ ¢Ó˚#ˆ ÏÓ ˚Ó ˚

•zˆÏflT…yˆÏçö Ü˛ˆÏü ÎyÄÎ˚yÙÙÙÈ~§Ó•z •ˆÏï˛

˛õy ÏÓ˚– õ%Ó˚&£ÏÓ˚yÄ • Ïï˛ õy ÏÓ˚ö Ó¶˛ƒy ÏcÓ˚

!¢Ü˛yÓ˚– ï˛y•z §!ë˛Ü˛ Ü˛yÓ˚î !öô≈yÓ˚î Ü˛ˆÏÓ˚

ï˛ˆÏÓ•z Ó¶˛ƒyˆÏcÓ˚ !ã˛!Ü˛Í§y §Ω˛Ó– ÷ô%

ï˛y•z öÎ˚ñ !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚ ˛õy¢y˛õy!¢ §%fli Ä

fl∫yû˛y!ÓÜ˛ ç#ÓöÎy˛õöÄ á%Ó òÓ˚Ü˛yÓ˚

Ó¶˛ƒyˆÏcÓ˚ Ü˛yÓ˚î ≠

ü!•°yˆÏòÓ˚ Ó¶˛ƒyˆÏcÓ˚ !Ó!û˛ß¨ Ü˛yÓ˚î

•ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚– ~Ó˚ üˆÏôƒ ˆÜ˛yˆÏöy ˆÜ˛yˆÏöy

§ü§ƒy xyÓyÓ˚ §yüyöƒ !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚

üyôƒˆÏü•z §üyôyö •ˆÏÎ˚ ÎyÎ˚– ˆÎ §ühflÏ

Ü˛yÓ˚ˆÏî ~Ü˛çö ü!•°y §hsˇyö ôyÓ˚ˆÏî

x«˛ü •ˆÏÎ˚ ˛õˆÏí˛¸ö ï˛y •ˆÏ°yÈÙÙÙÈ

˛õ!°!§!fiê˛Ü˛ Äû˛y!Ó ˚Î ˚ yö

!§öˆÏí»˛yü–

Ìy•zÓ˚ˆÏÎ˚í˛ @’yu˛ !ë˛Ü˛ë˛yÜ˛û˛yˆÏÓ

Ü˛yç öy Ü˛Ó˚y–

ˆÜ˛yˆ Ïöy xˆÏflfy ˛õã˛yÓ ˚ñ

~ˆ Ïu˛yˆ Ïü!ê˛ ∆Ä!§§ñ ˆ˛õ°!û˛Ü˛

•zöúœ˛ƒyˆÏüê˛!Ó˚ !í˛!ççñ ú˛ƒyˆÏ°y!˛õÎ˚yö

!ê˛í˛zÓ ÓœÜ˛ •ˆÏÎ˚ ÎyÄÎ˚y–

•zí˛zˆÏê˛Ó˚y•zö ú˛y•zˆÏÓ y!§§ Îy

•zí˛zˆÏê˛Ó˚yˆÏ§ •Î˚–

§!ë˛Ü˛ ÓÎ˚ˆÏ§ §hsˇyö öy ˆöÄÎ˚y–

ˆflT…§–

§!ë˛Ü˛ ˛õ%!‹TÓ˚ xû˛yÓ–

x!ï˛!Ó˚_´ Äçö–

ô)ü˛õyö Ä üòƒ˛õyö–

~•z §ühflÏ Ü˛yÓ˚î=!° üˆÏôƒ ˆÎ

Ü˛yÓ˚î!ê˛ §ÓˆÏã˛ˆÏÎ˚ ˆÓ!¢ ï˛y •ˆÏ°y §!ë˛Ü˛

§%fl∫yfliƒ

Ó¶˛ƒyc Ä ˆ•y!üÄ˛õƒy!Ì

!ã˛!Ü˛Í§y

§üˆÏÎ˚˚ §hsˇyö öy •ÄÎ˚y– !ã˛!Ü˛Í§y!ÓK˛yˆÏöÓ˚ üˆÏï˛ 25

ˆÌˆÏÜ˛ 32 ÓåÈÓ˚ •ˆÏ°y §hsˇyö •ÄÎ˚yÓ˚ ˛õˆÏ«˛ §ÓˆÏã˛ˆÏÎ˚

§!ë˛Ü˛ §üÎ˚– §•z üˆÏï˛y•z §ühflÏ õ!Ó˚Ü˛“öy Ü˛Ó˚y í˛z!ã˛ï˛–

!Ü˛v xyçˆÏÜ˛Ó˚ ˆÜ˛!Ó˚Î˚yÓ˚ §ˆÏã˛ï˛ö ü!•°yÓ˚y xˆÏöˆÏÜ˛•z

˛õÑÎ˚!eˆÏ¢Ó˚ xyˆÏà §hsˇyˆÏöÓ˚ çöƒ üyö!§Ü˛û˛yˆÏÓ ≤Ã›ï˛

•ˆÏï˛ ˛õyÓ˚ˆÏåÈö öy– ú˛ˆÏ° ïÑ˛yˆÏòÓ˚ üˆÏôƒ xˆÏöˆÏÜ˛

§hsˇyö§Ω˛Óy •ˆÏï˛ !àˆÏÎ˚ ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ ç!ê˛°ï˛yÓ˚ ü%ˆÏáyü%!á

•ˆÏFåÈö– ˆòáy !àˆÏÎ˚ˆ ÏåÈ ~•z §Ó ü!•°y ≤Ãôyöï˛

~ˆÏu˛yˆÏü!ê˛∆Ä!§§ •zï˛ƒy!òÓ˚ Ü˛yÓ˚ˆÏî ú˛ƒyˆÏ°y!˛õÎ˚yö !ê˛í˛zÓ

ÓœÜ˛ • ÏÎ˚ ÎyÄÎ˚yÓ˚ §ü§ƒyÎ˚ û˛y Ïàö– !ü§Ü˛y ÏÓ˚ ÏçÓ˚ ≤ÃÓ°

§Ω˛yÓöyÄ ÌˆÏÜ˛ ÎyÎ˚– Ó!¢ ÓÎ˚ˆÏ§ §hsˇyˆÏöÓ˚ çß√ !òˆÏ°

üyˆÏÎ˚Ó˚ öyöy ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ ç!ê˛°ï˛y ˆï˛y Óyí˛¸ˆÏÓ•zñ §hsˇyˆÏöÓ˚

§yü!@ˇÃÜ˛ fl∫yfliƒÄ xˆÏöÜ˛ §üÎ˚ ÎÌyÎÌ ÌyˆÏÜ˛ öy– ˆÓ!¢

ÓÎ˚ˆÏ§ §hsˇyˆÏöÓ˚ çß√ !òˆÏ° !¢÷Ó˚ xyu˛yÓ˚ ÄˆÏÎ˚ê˛ •ÄÎ˚yÓ˚

§Ω˛yÓöy ≤ÃÓ° ÌyˆÏÜ˛– ~åÈyí˛¸yÄ xyÓ˚Ä öyöyö ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛

ç!ê˛°ï˛yÓ˚ §¡ø%á#ö •ˆÏï˛ •Î˚–

!ã˛!Ü˛Í§y ≠ ˆÎ §ühflÏ ü!•°y x!öÎ˚!üï˛ !˛õ!Ó˚Î˚í˛ñ

!˛õ!Ó˚Î˚ˆÏí˛Ó˚ §üÎ˚ xï˛ƒ!ôÜ˛ ÓƒÌy xö%û˛Óñ ˆ˛õ°!û˛Ü˛

•zöúœ˛ƒyˆÏüê˛!Ó˚ !í˛!ççñ ~ˆÏu˛yˆÏü!ê˛∆Ä!§§ñ Ìy•zÓ˚ˆÏÎ˚í˛

•zï˛ƒy!ò Ü˛yÓ˚ˆÏî û%˛àˆÏåÈö ïÑ˛yÓ˚y x!Ó°ˆÏ¡∫ !ã˛!Ü˛Í§ˆÏÜ˛Ó˚

§y•yÎƒ !öö– ˆ•y!üÄ˛õƒy!Ì !ã˛!Ü˛Í§y Ü˛Ó˚yˆÏ° §ü§ƒyÓ˚

x ÏöÜ˛yÇ Ï¢•z §üyôyö •Î˚– ~•z !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚ üyôƒ Ïü ¢Ó˚# ÏÓ˚

•Ó˚ˆÏüyˆÏöÓ˚ û˛yÓ˚§yüƒ fl∫yû˛y!ÓÜ˛ Ü˛Ó˚y •Î˚– ~•z !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚

ú˛ˆÏ° ˆÎüö Ìy•zÓ˚ˆÏÎ˚ˆÏí˛Ó˚ üˆÏï˛y §ü§ƒyÓ˚ §üyôyö •ˆÏï˛

˛õy ÏÓ˚ñ ï˛üö•z ê˛y•z õ ÄÎ˚yö í˛yÎ˚y ÏÓ!ê˛§ñ ¢Ó˚# ÏÓ˚

•zö§%!°ˆÏöÓ˚ üyey Ü˛ˆÏü ÎyÄÎ˚y •zï˛ƒy!òÓ˚

!ã˛!Ü˛Í§yÄ •Î˚– ï˛y•z Ó¶˛ƒy ÏcÓ˚ !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚ «˛ Ïe

~ˆÏu˛y!e´ˆÏöy°!ç á%Ó•z =Ó˚&c˛õ)î≈– õ!°!§!fiê˛Ü˛

Äû˛y!Ó˚Î˚yö !§öˆÏí»˛yü Ó¶˛ƒyˆÏcÓ˚ x˛õÓ˚ ~Ü˛!ê˛

Ü˛yÓ˚î– !ã˛!Ü˛Í§y !öû≈˛Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ ÓÎ˚§ñ Ó¶˛ƒyˆÏcÓ˚

Ü˛yÓ˚îñ Ü˛ï˛!òö ôˆÏÓ˚ ~•z §ü§ƒy ã˛°ˆÏåÈ •zï˛ƒy!òÓ˚

í z õÓ˚– ï˛y•z Ó¶˛ƒyc !ö ÏÎ˚ õÓ˚#«˛y!öÓ˚#«˛y öy Ü˛ ÏÓ˚

!ÓˆÏ¢£ÏK˛ !ã˛!Ü˛Í§ˆÏÜ˛Ó˚ õÓ˚yü¢≈ öÄÎ˚y ~Ü˛yhsˇ•z

çÓ˚&!Ó˚– ï˛ˆÏÓ §üÎ˚üˆÏï˛y !ã˛!Ü˛Í§y åÈyí˛¸yÄ ˆÎ

°y•zú˛ fiê˛y•z° ü!í˛!ú˛ˆÏÜ˛¢öÄ á%Ó çÓ˚&!Ó˚–

x!ï˛!Ó˚_´ çyB˛ ú% í˛ áyÄÎ˚yÓ˚ xû˛ƒy§ñ §üÎ˚ü Ïï˛y

öy áyÄÎ˚y ~ÓÇ ~Ó˚ §ˆÏD §ˆÏD ô)ü˛õyö Ä

üòƒ˛õy ÏöÓ˚ ú˛ Ï° ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ xÓfliyÓ˚ xÓö!ï˛ •Î˚–

Äçö ˆÓˆÏí˛¸ ÎyÎ˚ x!ï˛!Ó˚_´– x!ï˛!Ó˚_´ Äçö

~Ü˛çö ü!•°yÓ˚ §hsˇyö ôyÓ˚ˆÏîÓ˚ ˆ«˛ˆÏe ≤Ãôyö

Óyôy– ï˛y•z áyÄÎ˚yòyÄÎ˚y ˆÎüö !öÎ˚sfî Ü˛Ó˚ˆÏï˛

•ˆÏÓ ˆï˛üö•z í˛z˛õÎ%_´ ÓƒyÎ˚yü Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÓ

í˛y_´yˆÏÓ˚Ó˚ ˛õÓ˚yü¢≈üˆÏï˛y– ~åÈyí˛¸yÄ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

ˆflT…§– ï˛y•z ˆflT…§ˆÏÜ˛ Îï˛ ç#Óö ˆÌˆÏÜ˛ ò)ˆÏÓ˚•z

§!Ó˚ ÏÎ˚ Ó˚yáy û˛y Ï°y– òÓ˚Ü˛yÓ˚ • Ï° ü!í˛ Ïê˛¢ ÏöÓ˚

§y•yÎƒ Óy üˆÏöy!ÓòˆÏòÓ˚ §y•yÎƒ ˆöÄÎ˚y ˆÎˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚– ~ÓÇ xÓ¢ƒ•z ÓÎ˚§ ˛õÑÎ˚!e¢ ˆ˛õˆÏÓ˚yˆÏöyÓ˚

xyˆÏà•z §hsˇyö ˆöÄÎ˚yÓ˚ Ü˛Ìy û˛yÓy í˛z!ã˛ï˛–


§%ï˛˛õy Ó§yÜ˛ û˛í˛¸

ü•y˛õ%Ó˚&£ÏˆÏòÓ˚ xy¢#Ó≈ã˛ö ˆÌˆÏÜ˛ xyüÓ˚y

!¢ˆÏá!åÈ xyüyˆÏòÓ˚ üö ã˛°yÓ˚ ˛õˆÏÌ §yú˛ˆÏ°ƒÓ˚

çöƒ ≤ÃÌˆÏü ≤Ã›ï˛ •Î˚– ï˛yÓ˚˛õÓ˚ ¢Ó˚#Ó˚ üöˆÏÜ˛

xö%§Ó˚î Ü˛ˆ ÏÓ ˚ üye– ç#Óˆ ÏöÓ˚ °ˆÏ«˛ƒ

ˆ˛õÔ Ñå È yˆ ÏöyÓ ˚ çöƒ §Ó≈≤ÃÌü xyüÓ˚y

üyö!§Ü˛û˛yˆÏÓ ≤Ã›ï˛ ••z– ≤ÃÌüï˛ñ °«˛ƒ !fliÓ˚

Ü˛ˆÏÓ˚ xyüyˆÏòÓ˚ üö– ~ÓyÓ˚ °«˛ƒ˛õ)Ó˚ˆÏîÓ˚ õˆÏÌ

Ü˛#û˛yˆÏÓ ~ˆÏàyˆÏÓÈÙÙÙ ˆ§•z !ò¢y!öˆÏò≈¢Ä ˆòÎ˚

xyüyˆÏòÓ˚ üö– °«˛ƒˆÏû˛ò Ü˛Ó˚yÓ˚ ã)˛í˛ ¸yhsˇ

!§k˛yhsˇÈÙÙÙ Ü˛#û˛yˆÏÓñ Ü˛áöÈñ §Ó!Ü˛å%ÈÓ˚ çöƒ•z

xyüÓ˚y ≤ÃÌˆÏü üyö!§Ü˛ û˛yˆÏÓ ≤Ã›ï˛ ••z–

üˆÏöÓ˚ !ã˛!•´ï˛ Ü˛Ó˚y ˛õˆÏÌ xyüÓ˚y ã˛y!°ï˛ ••z–

§%ï˛Ó˚yÇñ ~Ü˛Ìy !ö!ÿ˛ï˛ û˛yˆÏÓ Ó°y ÎyÎ˚ ˆÎñ

ˆÎÈÙÈˆÜ˛yˆÏöy Ü˛yç•z ˆ•yÜ˛ öy ˆÜ˛öñ ï˛yÓ˚ çöƒ

§Ó≈≤ÃÌü ≤ÃˆÏÎ˚yçö üyö!§Ü˛ ¢!_´– xyüÓ˚y

Îáö üö ˆÌˆÏÜ˛ xyüyˆÏòÓ˚ ÚˆôƒÎ˚Û !fliÓ˚ Ü˛Ó˚Óñ

ï˛áö ¢Ó˚#Ó˚ xÓ¢ƒ•z üˆÏöÓ˚ §ˆÏD ~Ü˛yd •ˆÏÎ˚

xyüyˆÏòÓ˚ °ˆÏ«˛ƒÓ˚ !òˆÏÜ˛ ~!àˆÏÎ˚ !öˆÏÎ˚ ÎyˆÏÓ–

xDöy

xö%ˆÏ≤ÃÓ˚îyÓ˚ ˆÜ˛w

ü#öy Ä Ó˚#öyˆ§çöƒ xyüyˆÏòÓ˚ ã˛yÓ˚ ˛õyˆ Ï¢ ˆò!á ˆÎñ

üyï,˛¢!_´ ˆÜ˛yˆÏöy Ü˛yçˆÏÜ˛ û˛Î˚ ˆ˛õˆÏÎ˚ ò)ˆÏÓ˚

ˆë˛ˆÏ° ˆòÎ˚!öñ xÌÓy !öˆÏçÓ˚y ò)ˆÏÓ˚ §ˆÏÓ˚

xy Ï§!öó ÓÓ˚Ç üyö!§Ü˛ ¢!_´ Ïï˛ Ó°#Î˚yö • ÏÎ˚

¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ ÓyôyˆÏÜ˛ í˛zˆÏ˛õ«˛y Ü˛ˆÏÓ˚ xyç ïÑ˛yÓ˚y

ï Ñ ˛ yˆ ÏòÓ ˚ ç#Óˆ Ïö §ú˛° ~ÓÇ xöƒˆ ÏòÓ˚

xö%ˆÏ≤ÃÓ˚îyÓ˚ ˆÜ˛w •ˆÏÎ˚ í˛zˆÏë˛ˆÏåÈö– •!Ó˚Î˚yöyÓ˚

ˆÓ˚y•ï˛ˆÏÜ˛Ó˚ ò%•z ˆÓyˆÏöÓ˚ í˛zòƒü Óï≈˛üyˆÏö Ä•z

xM˛Èˆ Ï° ~Ü˛!ê˛ ò,‹Tyhsˇ fliy˛õö Ü˛ˆÏÓ˚ˆ ÏåÈ–

Óy§ã˛y°Ü˛ Ó˚*ˆÏ˛õ Ü˛ü≈Ó˚ï˛y Ä•z ò%!ê˛ ˆÓyö

˛õ%Ó&£Ï ÏòÓ ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛ ~Ü˛åÈe Ü˛ü≈ Ï«˛ Ïe ≤Ã ÏÓ¢

Ü˛ˆÏÓ˚ §yú˛ˆÏ°ƒÓ˚ §ˆÏD !öˆÏçˆÏòÓ˚ Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚

ã˛ Ï° ÏåÈ– xy!Ì≈Ü˛û˛y ÏÓ ò%Ó≈° õ!ÓÓyÓ ÏÜ˛ §y•yÎƒ

Ü˛Ó˚yÓ˚ çöƒ ò%•z Óyö Óy§ ã˛y°y ÏöyÓ˚ § ÏD § ÏD

fl¨yˆÏï˛yˆÏÜ˛y_Ó˚ hflÏˆÏÓ˚ ˛õí˛¸y÷öyÄ Ü˛Ó˚ˆÏåÈ–ÈÈÈÈ

ˆÓ˚y•ï˛Ü˛ @ˇÃyˆÏüÓ˚ ~Ü˛ï˛y Ü˛ˆÏ°y!ö !öÓy§#

ò%•z ˆÓyöÈÙÙÙ ü#öyÈ ‡U˛y Ä Ó˚#öy ‡U˛y ü!•°y

§Çfliy üÜ˛ òƒ !ú˛í zã˛yÓ˚ xÓ Ü˛y!rê ∆ÈÙÈÓ˚ § ÏD Î%_´

û˛yÓ˚# Óy•ö ã˛y°y ÏöyÓ˚ çöƒ °y•z Ï§™ !ö ÏÎ˚ ÏåÈ–

Ó!hflÏÓ˚ ÓyFã˛y ÏòÓ˚ ≤Ã Ïï˛ƒÜ˛!òö Óy Ï§ Ü˛ ÏÓ˚ fl%Ò Ï°

!öˆÏÎ˚ ÎyÄÎ˚yÈÙÈ xy§yÓ˚ §ˆÏD §ˆÏD ï˛yˆÏòÓ˚

˛õí˛¸y÷öyÄ ˆ¢áyÎ˚– ~Ü˛§ˆÏD ò%çˆÏö •zàö%

ˆÌˆÏÜ˛ fl¨yˆÏï˛yˆÏÜ˛y_Ó˚ hflÏˆÏÓ˚ ˛õí˛¸y÷öyÄ

Ü˛ ÏÓ ÏåÈ– åÈy Ïê˛y ÏÓ°yÎ ÓyÓy üyÓy Îyö– §çöƒ

üy •zwyÓï˛#Ó˚ Ä˛õÓ˚ §¡õ)î≈ õ!Ó˚ÓyˆÏÓ˚Ó˚ òy!Î˚c

~ˆÏ§ ˛õˆÏí˛¸– •zwyÓï˛# ˆòÓ# xˆÏöÜ˛ Ü˛‹T Ü˛ˆÏÓ˚

ˆåÈˆ Ï°ÈÙ Èˆüˆ ÏÎ ˚ Óˆ Ïí˛ ¸ y Ü˛ˆ ÏÓ ˚ˆ Ïå Èö– !Ü˛v

≤Ã ÏÎ˚yç ÏöÓ˚ ï% °öyÎ˚ §•z í z õyç≈ö x ÏöÜ˛ Ü˛ü

!åÈ°– ~åÈyí˛¸y üy ã˛ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°öñ ïÑ˛yÓ˚ üˆÏÎ˚Ó˚yÄ

ˆÎö xÌ≈ Ïö!ï˛Ü˛ û˛y ÏÓ fl∫yô#ö •Î˚ñ ï˛y ÏòÓ˚ Îö

Ü˛yÓ˚&Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ §y•yÎƒ≤ÃyÌ≈# •ˆÏï˛ öy •Î˚– ~•z

Ü˛!ë˛ö §üˆÏÎ˚ •zwyÓï˛# ˆòÓ# ò%•z ˆüˆÏÎ˚ˆÏÜ˛

~ü!ê˛~ú˛!§ §ÇfliyˆÏï˛ û˛!ï≈˛ Ü˛Ó˚yö– ~•z

!§k˛yˆÏhsˇÓ˚ ú˛ˆÏ° ï˛yˆÏòÓ˚ ç#Óö ~Ü˛!ê˛ öï%˛ö

ˆüyí ¸ öÎ˚– ~áyöÜ˛yÓ˚ Ä•z !Óòƒy° ÏÎ˚ õí ¸y÷öy

ˆ¢áyÓ˚ §ˆÏD §ˆÏD ò%•z ˆÓyö fl%Ò!ê˛ñ Óy•zÜ˛ Ä

ày!í˛¸ ã˛y°yˆÏöy ˆ¢ˆÏá– §ÇfliyÓ˚ §M˛Èy°Ü˛ Ä

!¢«˛ÏÜ˛Ó˚y åÈyˆÏê˛y Óyö ü#öyˆÏÜ˛ í˛zÍ§y• !òˆÏ°ñ

ˆ§ •!Ó˚Î˚yöy ˆÓ˚yí˛ ÄˆÏÎ˚çÈÙÈ~Ó˚ ˆÓ˚y•ï˛Ü˛

≤Ã!¢«˛î ˆÜ˛ˆÏw û˛yÓ˚# Óy•ö ã˛y°yˆÏöyÓ˚

°y•z Ï§ Ï™Ó˚ çöƒ xy ÏÓòö Ü˛ ÏÓ˚– ≤ÃyÎ˚ ~Ü˛üy§

˛õˆÏÓ˚ñ §ú˛°ï˛yÓ˚ §ˆÏD ≤Ã!¢«˛î öÄÎ˚yÓ˚ õˆÏÓ˚

2018ÈÙÈÓ˚ ~!≤Ã° °y•zˆÏ§™ ˛õyÎ˚– ÓˆÏí˛¸y

Óy§ã˛y°Ü˛ !•ˆÏ§ˆÏÓ ˆ§ ˆÓ˚y•ï˛yˆÏÜ˛Ó˚ ≤ÃÌü

ü!•°y– ~!òˆÏÜ˛ ÓˆÏí˛¸y ˆÓyö Ó˚#öy Óy•yò%Ó˚àí˛¸

≤Ã!¢«˛î Ü˛w Ì ÏÜ˛ û˛yÓ# Óy•ö ã˛y°yÓyÓ çöƒ

°y•zˆÏ§™ ˛õyÎ˚ ~ÓÇ ˆ§ÈÙÈÄ û˛yÓ˚# Óy•ö

ã˛y°yˆÏöyÓ˚ ü!•°yÓ˚*ˆÏ˛õ ˛õ!Ó˚à!îï˛ •Î˚–

Óï≈˛üyˆÏö Ó˚#öy Ä ü#öyÓ˚ çöƒ ï˛yˆÏòÓ˚ üy

•zwyÓï˛# ˆòÓ# à!Ó≈ï˛– ò%•z ˆÓyö çyöyÎ˚ ˆÎñ

ï˛y ÏòÓ˚ ò%•z û˛y•z §Ó≈òy ï˛y ÏòÓ˚ í zÍ§y• !ò ÏÎ˚ ÏåÈ–

Îáö ï˛yÓ˚y Óy§ ã˛y°yˆÏöyÓ˚ •zFåÈy çyöyÎ˚ñ ï˛áö

˛õ!Ó˚ÓyÓ˚ ˛õyˆÏ¢ ÌyÜ˛yÓ˚ çöƒ ï˛yˆÏòÓ˚ üˆÏöyÓ°

xyÓ˚Ä Ó,!k˛ õyÎ˚– ~•z §ú˛°ï˛yÓ˚ çöƒ ò%•z Óyö

~ü!ê˛~ú˛!§ÈÙÈÓ˚ §M˛Èy°Ü˛ öˆÏÓ˚¢ ì˛°ñ ï˛§Ó#Ó˚

‡U˛yñ üö#£Ïy x@ˇÃÄÎ˚y°ˆÏÜ˛ ôöƒÓyò çyöyÎ˚–

Óy§ ã˛y°yˆÏöy ˆ¢áyÓ˚ §üÎ˚ 100 çö

˛õ%Ó˚&£Ï !¢«˛yÌ≈#Ó˚ üˆÏôƒ Ó˚#öy ~Ü˛y ˆüˆÏÎ˚ !åÈ°–

!Ü˛v !öˆÏçÓ˚ °«˛ƒ !fliÓ˚ Ó˚yáyÓ˚ çöƒ §– xyç

ˆ§ §ú˛°– §Í í˛zˆÏjˆÏ¢ƒ ~Ü˛y@ˇÃ!ã˛ˆÏ_ ~!àˆÏÎ˚

ˆàˆÏ° §ú˛°ï˛y !öÿ˛Î˚•z !ü°ˆÏÓ– ~Ó˚ çµ°hsˇ

í˛zòy•Ó˚î Ó˚y•ï˛yˆÏÜ˛Ó˚ ò%•z Óyö ü#öy Ä Ó˚#öy–

~•z ò%•z ò,ì˛¸§ÇÜ˛“ ˆÓyˆÏöˆÏòÓ˚ çöƒ Ó˚•z°

xyüyˆÏòÓ˚ ÷ˆÏû˛FåÈy Ä x!û˛ö®öÊ


≤ÃFåÈò !öÓ¶˛

§%Ü˛“ ˆã˛Ôô%Ó˚#

àîï˛y!sfÜ˛ ÓƒÓfliyÎ !öÓ≈y!ã˛ï˛ Ü˛yöÄ §ÓÜ˛yÓ•z ~Ü˛ Ï¢y ¢ï˛yÇ¢ û˛yê˛òyï˛yÓ §üÌ≈ö

!ö ÏÎ˚ «˛üï˛yÎ˚ xy Ï§ öy– ~áöÄ õÎ≈hsˇ Ü˛yöÄ àîï˛y!sfÜ˛ ò Ï¢ Óy Ó˚y Ïçƒ û˛yê˛òy Ïö

~•z ôÓ˚ˆÏöÓ˚ ≤Ã!ï˛ú˛°ö ˆòáy ÎyÎ˚!ö– ~üöÜ˛# ˆ°!ööñ üyÄñ fiê˛ƒy!°öñ !Ü˛üñ !¢

!çö!˛õÇˆÏÎ˚Ó˚ ˆòˆÏ¢ §Ü˛ˆÏ°Ó˚ Ü˛Z˛ˆÏÓ˚yô ÌyÜ˛ˆÏ°Ä üˆÏöÓ˚ ˆû˛ï˛Ó˚ !ÓˆÏÓ˚y!ôï˛y xyˆÏåÈ•z–

1971 §yˆÏ° ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢Ó˚ fl∫yô#öï˛yÓ˚ ˛õÓ˚ ≤ÃÓ° çö!≤ÃÎ˚ï˛y !öˆÏÎ˚ •z!®Ó˚y ày¶˛#

§Ç§ˆÏò ~ˆÏ§!åÈˆÏ°ö– xyÓyÓ˚ •z!®Ó˚yˆÏÜ˛ •ï˛ƒyÓ˚ ˛õÓ˚ xyˆÏÓˆÏà û˛Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yç#Ó ày¶˛#

ˆòˆÏ¢Ó˚ •z!ï˛•yˆÏ§ ≤ÃÌüÓyÓ˚ !Ó˛õ%° §Çáƒyà!Ó˚¤˛ï˛y !öˆÏÎ˚ «˛üï˛yÎ˚ xyˆÏ§ö– ï˛Ó%Ä

ˆòˆÏ¢Ó˚ §Ó ˆû˛yê˛òyï˛y Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§ˆÏÜ˛ §üÌ≈ö Ü˛ˆÏÓ˚!ö– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ˆÏöÓ˚

ú˛ Ï° 1977 §y Ï° Óy ÏüÓ˚y ~ÓÇ 2011 §y Ï° ï, îü)° Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ !Ó˛õ%° §üÌ≈ö ˛õ Ï°Ä

§Óy•z ï˛yˆÏòÓ˚ û˛yê˛ òÎ˚!ö– Ó‡ò°#Î˚ àîï˛y!sfÜ˛ ÓƒÓfliyÓ˚ Ó˚#!ï˛•z ï˛y•z– ~Ó˚•z !ö!Ó˚ˆÏá

Ó°y ÎyÎ˚ ~•z Ó˚yˆÏçƒ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ çöï˛y ˛õy!ê≈˛ ~Ü˛Ü˛ à!Ó˚¤˛ï˛y !öˆÏÎ˚ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ°Ä

§Óy•z ˛õp !ã˛ˆÏ•´ ˆû˛yê˛ öyÄ !òˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ö–

~•z Ó˚y ÏçƒÓ˚ û˛yê˛òyï˛yÓ˚y 1969ñ 1977 Ä 2011 §y Ï° ≤Ãy!ï˛¤˛y!öÜ˛ !Ó ÏÓ˚y!ôï˛y

Ü˛ˆÏÓ˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– !Ó!û˛ß¨ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ ˆû˛ï˛Ó˚ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ üï˛yò¢≈àï˛

üï˛ Ïû˛ò ÌyÜ˛ Ï°Ä §•z§Ó §ÓÜ˛yÓ˚ ÏÜ˛ àîï˛y!sfÜ˛ ≤ÃÌy !• Ï§ ÏÓ §Óy•z ü Ïö !ö ÏÎ ÏåÈö–

ˆòáy !à ÏÎ˚ ÏåÈ §Ó˚Ü˛yÓ˚ Óò Ï°Ó˚ õÓ˚ Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ !Ó ÏÓ˚y!ôï˛y Óy §Ó˚Ü˛yÓ˚ !Ó ÏÓ˚yô# Ü˛ü≈§)!ã˛

ÌyÜ˛ˆÏ°Ä ≤Ã!ï˛˛õ«˛ Óò°y !öˆÏï˛ ˛õˆÏÌ ˆöˆÏü û˛Î˚yÓ• ≤Ã!ï˛ˆÏ¢yô Óy !•Ç§y åÈí˛¸yÎ˚!ö–

~üöÜ˛# Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ § ÏD ôü≈#Î˚ üÓ˚&Ü˛Ó˚ ÏîÓ˚ Ü˛ÌyÄ Ü˛yöÄ Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ ò° û˛y ÏÓ!ö–

!ÓˆÏ¢£ÏK˛ ü•ˆÏ°Ó˚ ôyÓ˚îy ~ÓyˆÏÓ˚Ó˚ !Óôyö§û˛y !öÓ≈yã˛ˆÏö !ÓˆÏç!˛õ çöfl∫yˆÏÌ≈ öÓyˆÏß¨

ÎyˆÏÓ– !Ü˛v ≤ÃÌü!òö ˆÌˆÏÜ˛•z ≤Ãôyöï˛ ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ !Ó!û˛ß¨ ôÓ˚ˆÏöÓ˚ !•Ç§ydÜ˛

!ÓˆÏÓ˚y!ôï˛yÓ˚ ü%ˆÏáyü%!á •ˆÏï˛ •ˆÏÓ !ÓˆÏç!˛õˆÏÜ˛– ~•z !ÓˆÏ¢£ÏK˛ˆÏòÓ˚ üˆÏï˛ ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚

!ÓˆÏÓ˚y!ôï˛yÓ˚ xöƒï˛ü !Ó£ÏÎ˚ •ˆÏÓ Ü˛RÓ˚ ôü≈y¶˛ï˛yÓ˚ Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚î– üˆÏö Ü˛Ó˚y •ˆÏFåÈ

!ÓˆÏç!˛õ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ°

ï,˛îü)° !•Ç§y åÈí˛¸yˆÏÓ

!Ó Ïç!˛õ Ó˚y Ïçƒ «˛üï˛yÎ˚ ~ Ï° ≤ÃÌü ~ÓÇ ≤Ãôyö §ü§ƒy

•ˆÏÓ üüï˛y Óƒyöy!ç≈Ó˚ òˆÏ°Ó˚ ~•z ôÓ˚ˆÏöÓ˚ í˛z@ˇÃ Ä

§y¡±òy!Î˚Ü˛ xyã˛Ó˚î– Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ !ÓˆÏÓ˚y!ôï˛y Ä çöÈÙÈ

xyˆÏ®y°ˆÏöÓ˚ öyˆÏü ≤Ã!ï˛!öÎ˚ï˛ !•Ç§y åÈí˛¸yˆÏöy •ˆÏÓ–

~•z !•Ç§yÎ˚ ˛õ!Ó˚‹ÒyÓ˚ ôü≈#Î˚ •z¶˛ö ÌyÜ˛ˆÏÓ– §Ç§ˆÏò

öyà!Ó˚Ü˛c !Ó° ˛õy¢ •ÄÎ˚yÓ˚ ˛õÓ˚ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ üyö%£Ï

ˆòˆÏáˆÏåÈö ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ üòˆÏï˛ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ !Ó!û˛ß¨

çyÎ˚àyÎ˚ §Çà!ë˛ï˛ û˛y ÏÓ ~ÓÇ õ!Ó˚Ü˛“öy Ü˛ ÏÓ˚ ày!í ¸ Ïï˛

xy=ö òÄÎ˚yñ Ó˚ Ï°Ó˚ Ü˛yüÓ˚y çµy°y Ïöyñ °y•zö í z õ Ïí ¸

ˆú˛°yÈÙÈ§• !Ó!û˛ß¨ ôÓ˚ˆÏöÓ˚ ˆç•y!ò §sfy§ åÈí˛¸yˆÏöy

• ÏÎ˚ ÏåÈ– ò#â≈!òö ô ÏÓ˚ ê ∆ö ã˛°yã˛° Ó¶˛ Ó˚yáy • ÏÎ˚!åÈ°–

Î!òÄ üüï˛y Óƒyöy!ç≈ ~•z âê˛öyˆÏÜ˛ §yüyöƒ !Ó£ÏÎ˚ ÓˆÏ°

ühsˇÓƒ Ü˛ ÏÓ˚!åÈ Ï°ö– ~•z Ó˚y Ïçƒ !Ó Ïç!˛õ !Ó!û˛ß ôÓ˚ ÏöÓ˚

!ÓˆÏç!˛õ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ°

ï,˛îü)° !•Ç§y åÈí˛¸yˆÏÓ

!§~

~ÈÙÈÓ

˚ !Ó

Ó˚&

Ïk˛ õ!ÿ

˛üÓ

Dç

%Ïí¸ ~

û˛y

ÏÓ•z

Ó˚°

°y•

zö í

zõÏí

¸ òÄ

Î˚yñ

Ó˚Ï°

xy=

ö

òÄ

Î˚yñ §

¡õ!_

ö‹

T Ü˛Ó

˚yÓ˚ ï

˛y[˛Ó

ã˛ˆ

Ï° Ü

˛ˆÏÎ

˚Ü˛!ò

ö–

Ó˚yç

ƒ §

Ó˚Ü

˛yÓ˚ §

Ó ˆ

òˆÏá

÷ˆÏö

Ä ö

#Ó˚Ó

–


í˛zß¨Î˚öü%á# ≤ÃÜ˛“ •yˆÏï˛ ˆöˆÏÓ– ˆÜ˛w#Î˚

§Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚ ≤ÃÜ˛“=!°Ó˚ § ÏD Î§Ó ≤ÃÜ˛ Ï“Ó˚

ˆÎ§Ó ≤ÃÜ˛ˆÏ“Ó˚ §üß∫Î˚ ÌyÜ˛ˆÏÓ– ï,˛îü)°

Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ ã˛y•z ÏÓ Ó˚y Ïçƒ õ ÏÌ ö Ïü ≤Ã!ï˛!öÎ˚ï˛

!•Ç§y åÈ!í˛¸ˆÏÎ˚ Ä §Ó˚Ü˛y!Ó˚ §¡õ!_ ö‹T Ü˛ˆÏÓ˚

û˛ˆÏÎ˚Ó˚ xyÓ• ˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛– ÎyˆÏï˛ §Ó˚Ü˛yÓ˚

çöü%á# ≤ÃÜ˛“=!° §%ã˛yÓ˚& û˛yˆÏÓ Ó˚*˛õy!Î˚ï˛

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ öy ˛õyˆÏÓ˚–

§Ü˛ˆÏ°•z çyˆÏööñ üüï˛y Óƒyöy!ç≈Ó˚

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ˆû˛yê˛ÓƒyB˛ •ˆÏ°y •z§°y!ü

Ü˛RÓ˚˛õsi# ˆüÔ°Óyò#Ó˚y– ï˛yˆÏòÓ˚ §ˆÏD xyˆÏåÈ

ÓyÇ°yˆÏò!¢ xö%≤ÃˆÏÓ¢Ü˛yÓ˚# Ä ˆÓ˚y!•DyÓ˚y–

ü)°ï˛ !¢«˛yÈÙÈˆã˛ï˛öyÓ˚ xû˛yÓñ ˛õ%Ó˚ˆÏöy

ôƒyöôyÓ˚îy ˆÌˆÏÜ˛ §Ó˚ˆ Ïï˛ öy ã˛yÄÎ˚yñ

ç#ÓöÎy˛õ ÏöÓ˚ ≤Ã!ï˛!ê˛ õò Ï«˛˛õ ÏÜ˛ •y!ò Ï§Ó˚

SÜ%˛Ó˚xyö öÎ˚V §ˆÏD Î%_´ Ü˛Ó˚yÓ˚ çöƒ

x¶˛Ü˛yˆÏÓ˚ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ü%§°üyö §üyç– Î!òÄ

ï˛yˆÏòÓ˚ ˆû˛ï˛Ó˚ xˆÏöˆÏÜ˛Ó˚•z !¢«˛yÓ˚ í˛zˆÏß√£Ï

âˆÏê˛ˆÏåÈ– !Ü˛v ~•z §Çáƒy ~ï˛•z Ü˛ü ˆÎ

ˆüÔ°Óyò#ˆÏòÓ˚ §ˆÏD ï˛yÓ˚y ˆ˛õˆÏÓ˚ í˛zë˛ˆÏåÈ öy–

ü%§°üyöˆÏòÓ˚ fliyÎ˚# Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚ ˛õ!Ó˚ÓˆÏï≈˛

!Ü˛å% È ï˛yÍ«˛!îÜ˛ í˛z˛õˆÏì˛ÔÜ˛ö ˆåÈê˛yˆÏöyñ

flÒ°yÓ˚!¢ˆÏ˛õÓ˚ öyˆÏü §Ó˚Ü˛y!Ó˚ ê˛yÜ˛y !Óï˛Ó˚îñ

á%ö ô£Ï≈î í˛yÜ˛y!ï˛Ó˚ üˆÏï˛y x˛õÓ˚yô Ü˛Ó˚ˆÏ°Ä

ˆã˛yá Ó%ˆÏç ÌyÜ˛yñ xö%≤ÃˆÏÓˆÏ¢ í˛zÍ§y•

ˆòÄÎ˚y ÈÙÙÙ È Ó ˚ yˆ ÏçƒÓ˚ !Ó!û˛ß ¨ çyÎ˚àyÎ˚

ˆç•y!ò ÏòÓ˚ âÑy!ê˛ Óyöy Ïï˛ òÄÎ˚yÈÙÙÙÈ ~•z §Ó•z

•ˆÏ°y Óyü Ä ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ ü%§°üyö

ˆû˛yê˛ÓƒyB˛ §%Ó˚!«˛ï˛ Ü˛Ó˚yÓ˚ üyôƒü–

Îï˛!òö üüï˛y Óƒyöy!ç≈ «˛üï˛yÎ˚ xyˆÏåÈö

ï˛ï˛!òö ü%§°üyöÓy Îï˛ á%!¢ x˛õÓyô Ü˛Ó˚ Ïï˛

˛õy ÏÓ ~üö ~Ü˛ê˛y ôyÓîy ≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛Óy • ÏÎ ÏåÈ–

!òˆÏÜ˛ !òˆÏÜ˛ §sfy§Óyò# ˜ï˛!Ó˚Ó˚ Ü˛yÓ˚áyöy

!•ˆÏ§ˆÏÓ áy!Ó˚!ç üyoy§y Ä ü§!çò ≤Ã!ï˛¤˛y

•ˆÏFåÈ– ~ï˛ ê˛yÜ˛yÓ˚ í˛zÍ§ ˆÜ˛yÌyÎ˚ ï˛y•z !öˆÏÎ˚

Óï≈˛üyö Ó˚yçƒ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ˆÜ˛yöÄ ≤ÃŸ¿ ˆö•z–

~üö•z ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ˆ Ïï˛ û˛yÓ˚ˆ Ïï˛Ó˚ üD°

Ü˛yüöyÜ˛yÓ˚# ~Ü˛üye ò° !ÓˆÏç!˛õ Ó˚yˆÏçƒ

«˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ° í˛z@ˇÃ ˆüÔ°Óyò# ü%§°üyöñ

xö%≤ÃˆÏÓ¢Ü˛yÓ˚# Ä ˆÓ˚y!•DyÓ˚y ≤ÃÓ° ã˛yˆÏ˛õÓ˚

ü% Ïá õí ¸ ÏÓ– àîï˛sf Ï≤Ãü#ñ ≤ÃÜ, ï˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚Ó˚y

§Çà!ë˛ï˛ •ˆÏ° ï˛y£ÏîÜ˛yÓ˚# üüï˛y Óƒyöy!ç≈Ó˚

ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛ û˛yê˛ÓƒyB˛ !ö!ÿ˛ï˛ û˛y ÏÓ åÈeû˛D

• ÏÓ– •yçy ÏÓ˚y ≤Ã¢y§!öÜ˛ üyÜ˛y!Ó°y Ü˛Ó˚ Ïï˛

•ˆÏÓ ï˛yˆÏòÓ˚– Ó˚yçƒÓy§#ˆÏÜ˛ xˆÏöÜ˛ !•§yÓÄ

!òˆÏï˛ •ˆÏÓ ˆòí˛¸ çˆÏöÓ˚ üy!°Ü˛yöyÎ˚ ÌyÜ˛y

òˆ Ï°Ó˚ ¢#£Ï ≈ ò % ÛçöˆÏÜ˛ ~ÓÇ ï˛yˆ ÏòÓ˚

xö%àï˛ˆÏòÓ˚– ~•z xö%àï˛ˆÏòÓ˚ ˆû˛ï˛Ó˚

x Ïö ÏÜ˛•z xyÓyÓ Ü˛°Ü˛yï˛y Ä Óy ÏçƒÓ Ü˛y Ïöy

ˆÜ˛yöÄ xÇ¢ˆÏÜ˛ ˛õy!Ü˛hflÏyö ÓˆÏ° û˛yÓˆÏï˛

û˛yˆÏ°yÓyˆÏ§ö–

üüï˛y Óƒyöy!ç≈ ~•z !Ó£ÏÎ˚=!° xÓ¢ƒ•z

çyˆÏöö Ä ˆÓyˆÏé˛ö– ï˛y•z §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö

•ˆÏ° °%ˆÏ¡õöˆÏòÓ˚ xflf•yˆÏï˛ üyˆÏë˛ öyüyÓ˚

≤Ã›!ï˛Ä !öˆÏÎ˚ ˆÓ˚ˆÏáˆÏåÈ ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§–

~üö!ê˛• z üˆ Ïö Ü˛Ó ˚ˆ Ïå Èö Ó ˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛

!ÓˆÏŸ’£ÏÜ˛Ó˚y– ú˛ˆÏ° !ÓˆÏç!˛õ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ°

≤Ã¢y§!öÜ˛ û˛yˆÏÓ ˆï˛y ÓˆÏê˛•z Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛

û˛y ÏÓÄ ï, îü)° Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ ÏÜ˛ üyÜ˛y!Ó°y Ü˛Ó Ïï˛

•ˆÏÓ– Ó˚yˆÏçƒ «˛üï˛yÎ˚ ÌyÜ˛y !ÓˆÏç!˛õˆÏÜ˛

≤Ã!ï˛!öÎ˚ï˛ §ü§ƒyÎ˚ Ó˚yáˆÏï˛ ã˛y•zˆÏÓ !ÓˆÏÓ˚yô#

ò° ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ ˆç•y!ò ¢!_´–

~áyˆÏö xyÓ˚Ä ~Ü˛!ê˛ !Ó£ÏÎ˚ ~ˆÏ§ ÎyÎ˚–

ü%§°üyöˆÏòÓ˚ û˛ï˛Ó˚ xˆÏöÜ˛ ày¤˛#ñ xˆÏöÜ˛

ôü≈#Î˚ §Çàë˛ö xyˆÏåÈ– ÎyÓ˚y §Ó˚y§!Ó˚ ï,˛îü)°

Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ •ˆÏÎ˚ ˛õˆÏÌ öyˆÏü öy– !Ü˛v

ˆàyˆÏÎ˚®yˆÏòÓ˚ ˆòÄÎ˚y ï˛Ìƒ xö%§yˆÏÓ˚ ï˛yÓ˚y

üüï˛y Óƒyöy!ç≈Ó˚ ≤Ã◊ˆÏÎ˚ Ä xy◊ˆÏÎ˚ ú%˛ˆÏ°

ˆúÑ˛ˆÏ˛õ í˛zˆÏë˛ˆÏåÈ– §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö •ˆÏ°

ü%§°üyö ÏòÓ˚ ~•z§Ó ày¤˛# Óy ç•y!ò ¢!_´

ï˛yˆÏòÓ˚ ÚÜ˛yçÜ˛ü≈Û ã˛y!°ˆÏÎ˚ ÎˆÏï˛ õyÓ˚ˆÏÓ öy–

ú˛ˆÏ° ˛õ!Ó˚Ó!ï≈˛ï˛ ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ˆÏï˛ §yüyöƒ

•z¢yÓ˚yˆÏï˛•z xflf •yˆÏï˛ ˛õˆÏÌ öyüˆÏï˛ ã˛y•zˆÏÓ

ï˛yÓ˚y– Ó,•_Ó˚ ÓyÇ°yˆÏò¢ àë˛ˆÏöÓ˚ í˛yÜ˛ ï˛yÓ˚y

xyˆÏà•z !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– •z!ï˛üˆÏôƒ•z Ó!§Ó˚•yê˛ñ

í˛z°%ˆÏÓ!í˛¸Î˚yñ Ü˛y!°Î˚yã˛ˆÏÜ˛ !öˆÏçˆÏòÓ˚ ¢!_´

Îyã˛y•z Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ– §ÇÓyò˛õˆÏe ≤ÃÜ˛y!¢ï˛ áÓÓ˚

xö%ÎyÎ˚# Ó!§Ó˚•yˆÏê˛ xflf •yˆÏï˛ öyüy ï,˛îü)°

xy!◊ï˛ ç•y!ò =u˛yˆÏòÓ˚ òüö Ü˛Ó˚ˆÏï˛ !àˆÏÎ˚

Ó˚yçƒ ˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ í˛z˛õÓ˚ ü•ˆÏ°Ó˚ Ü˛ï≈˛yÓ˚y

!öˆÏçÓ˚y•z xye´yhsˇ •ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ˛õˆÏÓ˚ ~•z

Ü˛ï≈ yÓ˚y ü%§°üyö =u˛y ÏòÓ˚ Ü˛y ÏåÈ xyd§ü˛õ≈î

Ü˛ˆÏÓ˚– ~•z °%ˆÏ¡õöˆÏòÓ˚ Ü˛Ìy üˆÏï˛y Ü˛yö ôˆÏÓ˚

í˛zë˛ˆÏÓy§ Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚•y•z õyö ïÑ˛yÓ˚y– ~•z õ%!°¢

Ü˛ï≈˛yˆÏòÓ˚ xˆÏöÜ˛ˆÏÜ˛•z ˛õˆÏòyß¨!ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ü%áƒüsf#– ï˛ˆÏÓ xy¢yÓ˚ Ü˛Ìyñ ~•z

=u˛y ÏòÓ˚ Ü˛ Ïë˛yÓ˚ û˛y ÏÓ ¢y ÏÎ˚hflÏy Ü˛Ó˚yÓ˚ «˛üï˛y

!ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ÌyÜ˛ˆÏÓ–

ã˛°!ï˛ üyˆ Ï§Ó˚ 11 ï˛y!Ó ˚á

ÓyüÈÙÈÜ˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ Î%Ó Ä åÈyeˆÏòÓ˚ öÓyß¨

x!û˛Îy Ïö õ%!°¢ ÏÜ˛ Î û˛y ÏÓ ≤Ã!ï˛ ÏÓ˚yô Ü˛Ó˚y

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ï˛yˆÏï˛ í˛zÍ§y!•ï˛ £ÏyˆÏê˛yôù≈ Óyü

ˆöï˛yÓ˚y– •z!ï˛•yˆÏ§ fliyö Ü˛ˆÏÓ˚ ˆöÄÎ˚y

ÓyˆÏüˆÏòÓ˚ ï˛Ó˚&î !Ó ˆÏàí˛ ~!òö Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚

Ó˚yç˛õˆÏÌ Î û˛yˆÏÓ ≤Ã!ï˛ˆÏÓ˚yô Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ ï˛yˆÏï˛

ï,˛îü)°Ä í˛zÕ‘!§ï˛– Ü˛yÓ˚î •!Ó˚¢ ü%áy!ç≈

!flT…ˆÏê˛Ó˚ ôyÓ˚îy û˛!Ó£ÏƒˆÏï˛ üüï˛y Óƒyöy!ç≈Ó˚

ï, îü)° Ä Óy ÏüÓy Î!ò ~Ü˛ • ÏÎ ï˛y[˛Ó Ü˛Ó Ïï˛

üyˆÏë˛ öyˆÏü ï˛ˆÏÓ Ó˚yçƒˆÏÜ˛ xyÓ˚Ä x!@¿àû≈˛

Ü˛Ó˚y ÎyˆÏÓ– Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ü•ˆÏ°Ó˚ ôyÓ˚îyñ

ˆ§ Ï«˛ Ïe ï, îü)° Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ !ö ÏçÓ˚ õï˛yÜ˛y Óy

ÓƒyöyÓ˚ ö ÏÓ öy– õ!Ó˚Ó Ïï≈ õ!Ó˚Ü˛!“ï˛ û˛y ÏÓ

ˆç•y!ò ¢!_´ˆÏÜ˛ ~!àˆÏÎ˚ òˆÏÓ– ~Ü˛ê˛y §üÎ˚

Ü˛ÇˆÏ@ˇ Ã§ Ä ÓyˆÏüˆÏòÓ˚ ˆû˛yê˛ÓƒyB˛ !åÈ°

ü%§°üyöÓ˚y– ~ÓyˆÏÓ˚ !öˆÏçˆÏòÓ˚ Ä üüï˛y

Óƒyöy!ç≈Ó˚ x!hflÏc Ó˚«˛yÎ˚ ï˛yÓ˚yÄ °y° çy!§≈Ó˚

xyí˛¸yˆÏ° °%ˆÏÜ˛yˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

~•z Ó˚yˆÏçƒ ~Ü˛!ê˛ «%˛o xÇ¢ åÈyí˛¸yÄ

§yüyöƒ !Ü˛å%È üyö%£Ï ÓyˆÏüˆÏòÓ˚ §üÌ≈Ü˛–

àîï˛y!sfÜ˛ Ó‡ò°#Î˚ ÓƒÓfliyÎ˚ Îy !Ü˛öy á%Ó•z

fl∫yû˛y!ÓÜ˛ !Ó£ÏÎ˚– xy¢y•z Ü˛Ó˚y ÎyÎ˚ ï˛yÓ˚y

Ü˛áö•z !ÓˆÏç!˛õˆÏÜ˛ §üÌ≈ö çyöyˆÏÓ öy–

üï˛yò¢≈àï˛ Ü˛yÓ˚ˆÏî ~•z !ÓˆÏÓ˚y!ôï˛y fl∫yàï˛–

!Ü˛v ÓyˆÏüÓ˚y ï˛yˆÏòÓ˚ xû˛ƒy§ Ä fl∫û˛yÓ

xö%§yˆÏÓ˚ ˆÜ˛yöÄ @ˇÃ•îˆÏÎyàƒ Ü˛yÓ˚î åÈyí˛¸y•z

§Ó˚Ü˛yÓ˚ ÏÜ˛ Óƒy!ï˛ÓƒhflÏ Ó˚yá Ïï˛ ~ÓÇ çöàî ÏÜ˛

§ü§ƒyÎ˚ ˆú˛°ˆÏï˛ âöâö ôü≈âê˛ í˛yÜ˛ˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚– !ÓˆÏç!˛õ Ü˛áö•z ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚

üˆÏï˛y ˜fl∫Ó˚yã˛yÓ˚# ¢y§Ü˛ öÎ˚– §•ö¢#°ï˛y

xˆÏöÜ˛ ˆÓ!¢– !ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛ ò%Ó≈°

û˛yÓˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ ÓyüÈÙÈÜ˛ÇˆÏ@ˇÃ§ ~ÓÇ ï,˛îü)!°

ˆç•y!òÓ˚y– ï˛ ÏÓ Ó˚yçƒÓy§# Óy Ïé˛ö x!fliÓ˚ï˛y

Ü˛#û˛yˆÏÓ òüö Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •Î˚ ï˛y !ÓˆÏç!˛õ

˛õ!Ó˚ã˛y!°ï˛ ≤Ã¢y§ö çyˆÏö– ÓyˆÏüˆÏòÓ˚ ~•z

Úˆû˛ˆÏä òyÄ =!í˛¸ˆÏÎ˚ òyÄÛ ö#!ï˛ ~ÓÇ Ü˛ÌyÎ˚

Ü˛ÌyÎ˚ Óöô í˛yÜ˛yñ ~•z§Ó !˛õ!åÈˆÏÎ˚ ˛õí˛¸y

Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ Ü˛ü≈§)!ã˛ x ÏöÜ˛ê˛y•z Óyí ¸ ÏÓ Ó Ï°

üˆÏö Ü˛ˆÏÓ˚ö Ó%!k˛ç#Ó# ü•ˆÏ°Ó˚ ~Ü˛!ê˛ xÇ¢–

ºyhsˇ ~•z Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ §ü§ƒy í zßÎ˚ ÏöÓ˚ Ü˛y Ïç

Óyôy ˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

üüï˛y Óƒyöy!ç≈ ˆû˛yê˛ §%Ó˚!«˛ï˛ Ó˚yáˆÏï˛

çyï˛˛õyˆÏï˛Ó˚ Ó˚yçö#!ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– !ï˛!ö


ï˛yüyÇñ =Ó˚&Çñ ˆ°˛õã˛yñ ˆüã˛ñ Ó˚yû˛yñ öüÉ¢)oñ Ó˚yçÓÇ¢#ÈÙÈ§• ~áöÄ

˛õÎ≈hsˇ ˆüyê˛ 67!ê˛ çy!ï˛ˆÏày¤˛#Ó˚ í˛zß¨Î˚ö ˛õ£Ï≈ò àë˛ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– Ó°y

• ÏÎ˚ ÏåÈ çö Ïày¤˛#=!°Ó˚ Ü, !‹TÈÙÈÜ˛°yÈÙÈ˙!ï˛•ƒ Ó˚«˛yÓ˚ çöƒ õ£Ï≈ò=!° Ü˛yç

Ü˛Ó˚ˆÏÓ– !Ü˛v ≤ÃÜ,˛ï˛˛õˆÏ«˛ ~•z í˛zß¨Î˚ö ˛õ£Ï≈ò=!°Ó˚ Ü˛yç Ü˛# ˆÜ˛í˛z çyˆÏö

öy– ~•z§Ó õ£Ï≈ ÏòÓ˚ §ò§ƒÓ˚y xï˛# Ïï˛ !Ó!û˛ß Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ ò Ï°Ó˚ §üÌ≈Ü˛

• Ï°Ä Óï≈ üy Ïö ây§ú% Ï°Ó˚ åÈeåÈyÎ˚yÎ˚ xy◊Î˚ !ö ÏÎ˚ ÏåÈö– ≤Ã!ï˛!ê˛ õ£Ï≈ ÏòÓ˚

Ü˛yÎ≈Ü˛Ó# õ!Óã˛y°ö §!ü!ï˛Ó §yôyÓî §ò§ƒ §Çáƒy Ü˛ï˛ !ö ÏçÓyÄ çy Ïöö

öy– xyÓyÓ˚ ˛õ£Ï≈ò=!°Ó˚ ~!:!Ü˛í˛z!ê˛û˛ Ü˛!ü!ê˛Ó˚ §ò§ƒ §Çáƒy Ä ï˛yˆÏòÓ˚

˛õ ÏòÓ˚ öyü Ü˛# ï˛y §Ó˚Ü˛yÓ˚Ä çy Ïö !Ü˛öy § Ï®•– Î!òÄ ïÑ y ÏòÓ˚ x Ïö ÏÜ˛•z

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ ày!í˛¸ Ä û˛yï˛y ˛õyö– ˛õ£Ï≈ò=!°Ä Ü˛yç Ü˛Ó˚yÓ˚ çöƒ !öÎ˚!üï˛

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ ê˛yÜ˛y ˛õyˆÏFåÈ– ï˛ˆÏÓ áÓ˚ˆÏã˛Ó˚ !•§yÓ ˆÜ˛í˛z ã˛yÎ˚ öy– ˆÓ!¢Ó˚û˛yà

ˆ«˛ˆÏe §Ó˚Ü˛y!Ó˚ ˆòÎ˚ ê˛yÜ˛yÓ˚ ˆÜ˛yöÄ x!í˛ê˛Ä •Î˚ öy– ~•z í˛zß¨Î˚ö

˛õ£Ï≈ò=!°Ó˚ §ò§ƒÓ˚y üyˆÏé˛ üyˆÏé˛ ˜Óë˛Ü˛ Ü˛ˆÏÓ˚ xˆÏöÜ˛ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy @ˇÃ•î

Ü˛ ÏÓ˚ö xyÓ˚ üüï˛y Óƒyöy!ç≈Ó˚ =îàyö Ü˛ ÏÓ˚ !ÓÓ,!ï˛ òöÈÙÙÙÈ ~ê˛y•z ïÑ y ÏòÓ˚

Ü˛yç– §Ó˚Ü˛yÓ˚ õ!Ó˚Óï≈˛ö •ˆÏ° xÓ¢ƒ•z ~§Ó õ£Ï≈ˆÏòÓ˚ Ü˛yç õÎ≈yˆÏ°yã˛öy

Ü˛Ó˚y ≤ÃˆÏÎ˚yçö– §ˆÏ«˛ˆÏe ÚˆàÔÓ˚# §ˆÏöÓ˚Û ê˛yÜ˛yÓ˚ ÓÓ˚yˆÏj Ü˛y˛õ õí˛¸ˆÏï˛

Óyôƒ– fl∫yˆÏÌ≈ ây °yàˆÏ° §%!ÓôyˆÏû˛yà# ˛õ£Ï≈ò Ü˛ï≈˛yÓ˚y «%˛∏˛ •ˆÏÓö– ˆ§•z

§%ˆÏÎyˆÏà ï,˛îü)° ˆöï,˛c ~•z§Ó ˛õ£Ï≈ˆÏòÓ˚ §ò§ƒˆÏòÓ˚ í˛z§ˆÏÜ˛ !òˆÏÎ˚

x!•£%èï˛yÓ˚ Óyï≈˛y åÈí˛¸yˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚– ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ ~•z Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛

˛õ!Ó˚Ü˛“öyÓ˚Ä åÈÜ˛ Ü˛Ó˚y xyˆÏåÈ–

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ !ÓˆÏ¢£ÏK˛ ü•ˆÏ°Ó˚ ôyÓ˚îyñ ˆÎ û˛yˆÏÓ•z ˆ•yÜ˛ «˛üï˛y

ô ÏÓ˚ Ó˚yá Ïï˛ •yÎ˚öyÓ˚ !˛õ Ïë˛ §yÄÎ˚yÓ˚ • ÏÎ˚ ÏåÈö üüï˛y Óƒyöy!ç≈– ~•z •yÎ˚öy

û˛Î˚yöÜ˛– ¢Ó˚#Ó˚ ÓÑy!Ü˛ˆÏÎ˚ §yÄÎ˚y!Ó˚Ó˚ ˛õy ôˆÏÓ˚ ˆê˛ˆÏö öyüyˆÏï˛ ÄhflÏyò–

xï˛#ˆÏï˛ Ó˚yçy çÎ˚ãÑ˛yò ~ÓÇ §y¡±!ï˛Ü˛ §üˆÏÎ˚ çÄ•Ó˚°y° ˆö•Ó˚&ÈÙÙÙÈ

ˆ°yû˛# !•ÇflÀ •yÎ˚öy Ü˛yí z ÏÜ˛ åÈy Ïí ¸!ö– •z!ï˛•y§ ò!á ÏÎ˚ ÏåÈ ü•¡øò ây!Ó˚

≤ÃÌˆÏü ˛õ,a#Ó˚yçˆÏÜ˛ üyˆÏÓ˚!ö– ÚÓ¶%˛Û çÎ˚ãÑ˛yòˆÏÜ˛ ˆüˆÏÓ˚ˆÏåÈ– ~Ü˛•zû˛yˆÏÓ

ˆö•Ó˚&Ó¶%˛ !çß¨y ≤ÃÌˆÏü•z ¢ï˛ §•flÀ !•®%ˆÏÜ˛ •ï˛ƒy Ü˛ˆÏÓ˚ ˆò¢û˛yà

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ°– ÚÓ¶%˛ˆÏcÓ˚Û û˛Î˚yÓ• òyü !Ü˛v !òˆÏï˛ •Î˚ §yôyÓ˚î üyö%£ÏˆÏÜ˛–

x Ïö ÏÜ˛Ó˚•z xy¢B˛yñ !Ó Ïç!˛õ Ó˚y Ïçƒ «˛üï˛yÎ˚ ~ Ï° ~üö•z Ó˚_´flyï˛

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ ˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚yˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ Óyü Ä ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§–

~•z òˆÏ°Ó˚ !•Ç§y åÈí˛¸yˆÏöyÓ˚ ü)° •y!ï˛Î˚yÓ˚ •ˆÏÓ ï˛yˆÏòÓ˚ 27 ¢ï˛yÇ¢

!ÓˆÏ¢£Ï û˛yê˛ÓƒyB˛– Ó°y •Î˚ñ •y!ï˛Î˚yÓ˚ •ï˛ƒy Ü˛Ó˚ˆÏ°Ä á%ˆÏöÓ˚ çöƒ òyÎ˚#

öÎ˚ xflf– !Ü˛v ~áyˆÏö •y!ï˛Î˚yÓ˚ !öˆÏç•z •ï˛ƒyÜ˛yÓ˚#– ú˛ˆÏ° •yï˛ Ä

•y!ï˛Î˚yÓ˚ §üyö òyÎ˚#– Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ û˛y ÏÓ û˛yê˛ üyÜ˛y!Ó°y Ü˛Ó˚ Ïï˛ !à ÏÎ˚

ï,˛îü)° Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§ !öÓ≈yã˛ˆÏö õÓ˚yhflÏ •ˆÏ° !ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛

û˛yˆÏÓ öyˆÏç•y° Ü˛Ó˚ˆÏï˛ !àˆÏÎ˚ üÎ˚òyˆÏö Ú•y!ï˛Î˚yÓ˚Û ˆåÈˆÏí˛¸ !òˆÏ° xÓfliy

û˛Î˚yÓ• •ˆÏÓ– õy°y ÓòˆÏ°Ó˚ §ˆÏD §ˆÏD ü%•)ˆÏï≈˛•z §y¡±òy!Î˚Ü˛ òyDy ÷Ó˚&

Ü˛Ó˚ˆÏÓ ~üö ˆÓyôÓ%!k˛•#ö üüï˛y Óƒyöy!ç≈ öö– ï˛ˆÏÓ !ö!ÿ˛ï˛ û˛yˆÏÓ

x!ã˛ ÏÓ˚•z !ï˛!ö Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛ Ü˛yÎ≈Ü˛°y Ï õÓ˚ û˛ï˛Ó˚ !ò ÏÎ˚ õ!Ó˚Ü˛!“ï˛ û˛y ÏÓ

x¢y!hsˇ ÷Ó˚& Ü˛Ó˚ˆÏÓö– ˆ§•z x¢y!hsˇ §y¡±òy!Î˚Ü˛ òyDyÓ˚ Ó˚*˛õ !öˆÏï˛

˛õyˆÏÓ˚– üyö%£ÏˆÏÜ˛ ˆòáyˆÏï˛ ã˛y•zˆÏÓö !ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yÓ˚ Ü˛ï˛ê˛y ÓƒÌ≈– ï˛ˆÏÓ

xy¢B˛yñ x¢y!hsˇ ÷Ó˚& •ˆÏ° !öÎ˚sfî Ü˛Ó˚yÓ˚ «˛üï˛y ˆÜ˛yöÄ û˛yˆÏÓ•z ïÑ˛yÓ˚

•yˆÏï˛ ÌyÜ˛ˆÏÓ öy– ï˛yÓ˚ Óy•ö •yÎ˚öyÓ˚y ÓˆÏí˛¸y û˛Î˚yÓ•– ï˛yÓ˚y !öˆÏç•z

!öˆÏçÓ˚ !öÎ˚sfÜ˛ •ˆÏÓ– Ó˚_´ ï˛yˆÏòÓ˚ ÓˆÏí˛¸y !≤ÃÎ˚–

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ ç#ÓˆÏö

xyö® Ä §FåÈ°ï˛yÓ˚

˛õ!Ó˚ˆÏÓ¢ !ú˛!Ó˚ˆÏÎ˚ !òˆÏï˛

xyüÓ˚y ≤Ã!ï˛K˛yÓk˛

x!@¿!üey ˛õ°

˛õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ §Ó≈hflÏ ÏÓ˚

§yüy!çÜ˛ñ xyM˛È!°Ü˛ Ä

xÌ≈˜ Ïö!ï˛Ü˛ !Ó!Óôï˛y

Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– §Ó˚Ü˛yÓ˚ àë˛ö

Ü˛Ó˚yÓ˚ õ ÏÓ˚ xyüy ÏòÓ˚ §•z

!Ó!Óôï˛yˆ ÏÜ˛ §!ë˛Ü˛

!Ó ÏŸ’£Ï ÏîÓ˚ üyôƒ Ïü ~Ü˛!ê˛

§üy hs ˇÓ ˚ y° §yüy!çÜ˛

ÓƒÓfliyÓ˚ üˆÏôƒ xyöˆÏï˛

• ÏÓ– Ü, !£Ï Ä !¢“yÎ˚ö ò% Ïê˛y ÏÜ˛•z §üyö =Ó˚&c !ò Ïï˛ • ÏÓ–

~•z Ü˛yç xyüyˆÏòÓ˚ §Ó Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ Óyôy x!ï˛e´ü Ü˛ˆÏÓ˚

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ fl∫yˆÏÌ≈ §ú˛° Ü˛Ó˚ˆÏï˛•z •ˆÏÓ– Ü˛ü≈

§Çfl,Ò!ï˛ Ä !¢!«˛ï˛ §üyˆÏçÓ˚ §!ë˛Ü˛ ü)°ƒyÎ˚ˆÏöÓ˚ üyôƒˆÏü

Î%Ó §üyçˆÏÜ˛ §!ë˛Ü˛ õˆÏÌ ú˛Ó˚yˆÏï˛ xyüÓ˚y xD#Ü˛yÓ˚Ók˛–

!¢«˛yñ fl∫yfliƒñ !¢“yÎ˚öñ §Çfl,Ò!ï˛ çàÍ ~ÓÇ §üyˆÏçÓ˚ §Ó

hflÏˆÏÓ˚ xÎÌy Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚ˆÏîÓ˚ ˆÎ ≤ÃÓîï˛y Óï≈˛üyˆÏö

≤ÃÜ˛ê˛Ó˚*˛õ !öˆÏÎ˚ˆÏåÈñ ï˛yÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛ Ó˚yçƒˆÏÜ˛ ü%_´ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ öy

˛õyÓ˚ˆÏ° ˆÜ˛yˆÏöyû˛yˆÏÓ•z ˆÜ˛yˆÏöy ≤ÃÜ˛yÓ˚ àë˛öü)°Ü˛ Ü˛yç

Ü˛Ó˚y §Ω˛Ó öÎ˚– ~•z Ó˚yˆÏçƒÓ˚ öyÓ˚#ˆÏòÓ˚ !òˆÏöÓ˚ ˛õÓ˚ !òö

ˆÎû˛y ÏÓ ¢y£Ï ÏîÓ üyôƒ Ïü x!Óã˛y ÏÓÓ !¢Ü˛yÓ • Ïï˛ • ÏFåÈñ

ï˛y ò)Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ §!ë˛Ü˛ xy•z!ö ˛õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüy àˆÏí˛¸ ˆï˛y°y

xyüyˆÏòÓ˚ xöƒï˛ü °«˛ƒ– Ó˚yˆÏçƒÓ˚ üyö%£ÏˆÏÜ˛ !Óºy!hsˇÜ˛Ó˚

ï˛Ìƒ !òˆÏÎ˚ Îû˛yˆÏÓ Ü˛w §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ !Ó!û˛ß¨ í˛zß¨Î˚öü)°Ü˛

≤ÃÜ˛“ ˆÌˆÏÜ˛ Ó!M˛Èï˛ Ó˚yáy •ˆÏFåÈñ ˆ§•z ≤ÃÜ˛“=ˆÏ°y

ÓyhflÏÓy!Î˚ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ üyö%£ÏˆÏÜ˛ §ÓÓ˚Ü˛ü §%!Óôy ˛õy•zˆÏÎ˚

ˆòÄÎ˚yÓ˚ çöƒ xyüyˆÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛!ê˛ Ü˛ü≈#ˆÏÜ˛ Ä §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛

ÜÑ˛yˆÏôÈÙÈÜÑ˛yô !ü!°ˆÏÎ˚ ≤Ãã˛[˛ ˛õ!Ó˚◊ü Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÓ–

ˆÜ˛yˆ ÏöyÓ ˚Ü˛ü xç%•yï˛ Óy !üˆ ÏÌƒ ≤Ã•§ö öÎ˚ñ

áyï˛yÎ˚ÈÙÈÜ˛°ˆÏü üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ çöƒ Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚ ˆòáyˆÏï˛ •ˆÏÓ

xyüy ÏòÓ˚– õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ üyö%£Ï àï˛ ã˛yÓ˚ ò¢Ü˛ ô ÏÓ˚ í zß¨Î˚ö

ˆÌˆÏÜ˛ Ó!M˛Èï˛– ï˛yˆÏòÓ˚ ç#ÓˆÏö xyö® Ä fl∫FåÈ°ï˛yÓ˚

˛õ!Ó˚ ÏÓ¢ !ú˛!Ó˚ ÏÎ˚ !ò Ïï˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ çöï˛y˛õy!ê≈ ≤Ã!ï˛K˛yÓk˛–

Sˆ°!áÜ˛y Ó˚yçƒ !ÓˆÏç!˛õÓ˚ ü!•°y ˆüyã≈˛yÓ˚ §û˛yˆÏöe#V



í˛. Ó˚ï˛ö Ü%˛üyÓ˚ ˆây£Ïy°

˛õ!ÿ˛üÓ ÏD û˛y Ïê˛Ó˚ Óy!òƒ Óyç Ï° ÷ô% û˛yÓ˚ Ïï˛•z öÎ˚ §yÓ˚y õ,!ÌÓ#Ó˚

üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ üˆÏôƒ ~Ü˛ê˛y xyˆÏ°yí˛¸ö ï˛Ìy Ü˛Ôï)˛•ˆÏ°Ó˚ §,!‹T •Î˚ ~ÓÇ öyöy

ôÓ˚ˆÏöÓ˚ x¢!ö §ÇˆÏÜ˛ï˛Ä õyÄÎ˚y ÎyÎ˚– û˛yê˛ Î õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ òÓ˚çyÎ˚

Ü˛í˛¸y öyí˛¸ˆÏåÈ ï˛y ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˜ò!öÜ˛ öyöy ôÓ˚ˆÏöÓ˚ §yüy!çÜ˛ñ

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ !•Ç§yÈÙÈ ≤Ã!ï˛!•Ç§y ü)°Ü˛ Ü˛yÎ≈Ü˛°yˆÏ˛õÓ˚ üˆÏôƒ•z x!û˛Óƒ_´

•ˆÏFåÈ– ˛õ!ÿ˛üÓD åÈyí˛¸y û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ xöƒ ˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy Ó˚yˆÏçƒ ˆû˛yê˛˛õÓ≈

≤ÃyÎ˚ ö#Ó˚ˆÏÓ Óy ˆÜ˛yˆÏöy í˛zˆÏÕ‘áˆÏÎyàƒ âê˛öy Ä ò%â≈ê˛öy Óƒ!ï˛ˆÏÓ˚ˆÏÜ˛•z

§¡õß¨ •Î˚– !Ü˛v ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD àï˛ 44 ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ ˆû˛yê˛˛õˆÏÓ≈Ó˚ •z!ï˛•y§

˛õÎ≈yˆÏ°yã˛öy Ü˛Ó˚ˆÏ°•z Ü˛ï˛Ü˛=!° §yôyÓ˚î ˜Ó!¢‹Tƒ §Ü˛ˆÏ°Ó˚•z ˆã˛yˆÏá

˛õí˛¸ˆÏÓ– Îüö û˛yˆÏê˛Ó˚ xyˆÏà !Ü˛å%È öï˛yñ üsf#ñ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ Ü˛ü≈# á%ö

•ÄÎ˚yñ ˆåÈyˆÏê˛yÈÙÈÓˆÏí˛¸y !ö!Ó≈ˆÏ¢ˆÏ£Ï xÜ˛ÌyÈÙÈÜ%˛Ü˛ÌyÎ˚ xÓï˛#î≈ •ÄÎ˚yñ

ü%áƒüsf# ˆÌˆÏÜ˛ ÷Ó˚& Ü˛ˆÏÓ˚ Ü˛üÓÎ˚!§ ˆåÈyˆÏê˛y ˆöï˛yˆÏòÓ˚Ä ÓˆÏÎ˚yˆÏçƒ¤˛

ˆöï˛yÈÙÈüsf#ˆÏòÓ˚ Úï%˛•zÛ §ˆÏ¡∫yôö Ü˛Ó˚y •zï˛ƒy!ò– ï˛y §ˆÏ_¥Ä Ó°y •ˆÏFåÈ

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD öy!Ü˛ §%¤˛ àîï˛sf !ÓÓ˚yçüyö– ~ Óƒy˛õyˆÏÓ˚ ï˛ÌyÜ˛!Ìï˛

§Çfl,Ò!ï˛Óyö Ó%!k˛ç#Ó#ˆÏòÓ˚ ≤ÃyÎ˚•z Ó°ˆÏï˛ ˆ¢yöy ÎyÎ˚ ÚÓyD°yÓ˚ üyö%£Ï

öy!Ü˛ x!ï˛üyeyÎ˚ Ó˚yçö#!ï˛˛ §ˆÏã˛ï˛öÛ– ~=!° ï˛yÓ˚•z x!û˛Óƒ!_´– ~•z

§yüy!çÜ˛ÈÙÈÓ˚yç Ïö!ï˛Ü˛ §Çfl,Ò!ï˛Ó˚ í z õÓ˚ !û˛!_ Ü˛ ÏÓ˚•z ¢y§Ü˛ò Ï°Ó˚ ˛õy£Ïƒ

Ó%!k˛ç#Ó# ÏòÓ˚ñ öï˛y üsf# ÏòÓ˚ Ä Óyü˛õsi# Ó%!k˛ç#Ó# ÏòÓ˚Ä Ó° Ïï˛ ¢yöy

ÎyˆÏFåÈÈÙÙÙ !ÓˆÏç!˛õ xÓyDy!°ÈÙÈx§Çfl,Ò!ï˛Ó˚ ÓÈ!•Ó˚yàï˛ ò°– xÌã˛

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ~ˆÏ§ ≤Ãôyöüsf# öˆÏÓ˚w ˆüyò#ñ ˆç!˛õ öyU˛yñ x!üï˛ ¢y•

Ó_, ï˛y !ò Ïï˛ !à ÏÎ˚ !Ó ÏÓ˚yô# ÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛ Ü˛y Ïöy Ü% Ü˛Ìy ≤Ã ÏÎ˚yà Ü˛ ÏÓ˚ö!ö–

xy§ˆÏ° ¢y§Ü˛òˆÏ°Ó˚ ˛õy£Ïƒñ öï˛yÈÙÈüsf#Ó˚y Ä xöƒyöƒÓ˚y û%˛ˆÏ° àˆÏåÈö

ˆÎ ï,˛îü)°ñ !§!˛õ~ü ≤Ãû,˛!ï˛ ò°=!° ~Ü˛ ~Ü˛!ê˛ xyM˛È!°Ü˛ ò°–

xöƒ!òˆÏÜ˛ !ÓˆÏç!˛õñ Ü˛ÇˆÏ@ˇÃ§ ~Ó˚y çyï˛#Î˚ ò°– fl∫û˛yÓï˛ ˆû˛yê˛•z ˆ•yÜ˛

Óy xöƒyöƒ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ Ü˛ü≈Ü˛y[˛ çyï˛#Î˚hflÏˆÏÓ˚Ó˚ ˆöï˛yÈÙÈüsf#ˆÏòÓ˚ ~•z

Ó˚y Ïçƒ §üyàü • Ïï˛•z õy ÏÓ˚– Î%_´Ó˚y‹T…#Î˚ Ü˛yë˛y Ïüy Ïï˛ Î Ü˛y Ïöy Ü˛w#Î˚

ˆöï˛yÈÙÈüsf# ˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy §üˆÏÎ˚ ˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy Ó˚yˆÏçƒ xy§ˆÏï˛•z ˛õyˆÏÓ˚ö–

~ ˆï˛y ˆà° ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ˆû˛yê˛˛õÓ≈ ÷Ó˚& •ÄÎ˚yÓ˚ §yüyöƒ ˛õ)ˆÏÓ≈Ó˚

!ã˛e– àï˛ 40 ÓåÈ ÏÓ˚ õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ §yüy!çÜ˛ñ xÌ≈ Ïö!ï˛Ü˛ñ Ó˚yç Ïö!ï˛Ü˛

~ÓÇ !¢«˛y Ä fl∫yfliƒÓƒÓfliyÓ˚ !ã˛e ˆòáˆÏ° ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ˜òöƒò¢y

Ü˛ï˛áy!ö §ê˛y Óyé˛y Îy ÏÓ– õ!ÿ˛üÓ ÏD xy•z ÏöÓ˚ ¢y§öÄ ~ ÏÜ˛Óy ÏÓ˚•z

ˆû˛ˆÏä ˛õˆÏí˛¸ˆÏåÈ– fl∫û˛yÓï˛•z ˆòáy ÎyˆÏFåÈ xyàyü# !öÓ≈yã˛ˆÏö ˆÎ §Ó˚Ü˛yÓ˚

˛õ!ÿ˛üÓD Î ô# ÏÓ˚ ô# ÏÓ˚ !¢“!Ó•#ö • ÏÎ˚ õ Ïí ¸ ÏåÈ ï˛y ~Ü˛ê˛y §yüyöƒ

ï˛Ìƒ ˆÌˆÏÜ˛ ˆÓyé˛y ÎyÎ˚– 60ÈÙÈ~Ó˚ ò¢ˆÏÜ˛Ó˚ ≤ÃÌü !òˆÏÜ˛ §yÓ˚y û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚

!¢“ í˛zÍ˛õyòˆÏö ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ !¢“ í˛zÍ˛õyòˆÏöÓ˚ xÓòyö Óy xÇ¢ !åÈ°

≤ÃyÎ˚ 36 ¢ï˛yÇ¢– Óï≈ üy Ïö ï˛y 5 Ì ÏÜ˛ 6 ¢ï˛yÇ Ï¢ òÑy!í ¸ ÏÎ˚ ÏåÈ– Óyüú rê˛

§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ 34 ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ ¢y§öÜ˛y° ˆÌˆÏÜ˛•z ô#ˆÏÓ˚ ô#ˆÏÓ˚ x!ï˛Óyü˛õsi#

◊!üÜ˛ xyˆÏ®y°ˆÏöÓ˚ ú˛ˆÏ° Ä Ü˛ü≈§Çfl,Ò!ï˛ ôùÇˆÏ§Ó˚ ú˛ˆÏ° ~ˆÏÜ˛Ó˚ ˛õÓ˚

~Ü˛ !¢“ Ó¶˛ •ˆÏÎ˚ ÎyÎ˚– Óyü ¢y§ˆÏöÓ˚ ˆ¢ˆÏ£ÏÓ˚ !òˆÏÜ˛ Ó,•Í !¢“˛õ%Ñ!ç

xyöyÓ˚ ˆã˛‹Ty •ˆÏ°Ä ï˛y §¡õ)î≈ !Óú˛°ï˛yÎ˚ ˛õ!Ó˚îï˛ •Î˚– !¢“ fliy˛õˆÏöÓ˚

öyˆÏü §yôyÓ˚î üyö%£Ï !öôöñ ç!ü !öôö •Î˚ Ä Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ •yöy•y!ö

•Î˚– xˆÏöÜ˛ ~üÄ!û˛ ã%˛!_´ fl∫y«˛!Ó˚ï˛ •ˆÏ°Ä ÓyhflÏˆÏÓ !Ó!öˆÏÎ˚yà •Î˚!ö–

öï%˛ö !¢“Ä àˆÏí˛¸ í˛zˆÏë˛!ö– Óyü §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ xyüˆÏ° «%˛oñ Ü%˛!ê˛Ó˚ Ä

Ü, !£Ï!û˛!_Ü˛ !¢ Ï“Ó˚ !ÓÜ˛y Ï¢Ó˚ Ü˛ÌyÄ ï˛üö û˛yÓy •Î˚!ö– Îy õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚

üˆÏï˛y xò«˛ ◊!üÜ˛ ≤Ãôyö Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ˆ«˛ˆÏe á%Ó•z ≤ÃˆÏÎyçƒ !åÈ°– Óï≈˛üyö

ï,˛îü)° §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ xyüˆÏ°Ä ü%áƒüsf# ≤Ã!ï˛ÓåÈÓ˚ !ÓŸªÓyÇ°y §ˆÏ¡ø°ö

Ü˛ˆÏÓ˚Ä ˆÜ˛yˆÏöy öï%˛ö !¢“ xyöˆÏï˛˛˛õyˆÏÓ˚ö!ö– ÓÓ˚Ç §ˆÏ¡ø°ˆÏöÓ˚ öyˆÏü

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ §¡õò ôùÇ§ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– xy§ˆÏ° ã˛y°Ü˛Ó˚y û%˛ˆÏ° àˆÏåÈö Î ÓˆÏí˛¸y

ÓˆÏí˛¸y !¢“˛õ!ï˛ Ä Ó‡çy!ï˛Ü˛ !¢“§Çfliy=!° Ü˛!‹T ˛õyÌˆÏÓ˚ !Óã˛yÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚

ï˛ˆÏÓ•z !Ó!öˆÏÎ˚yà Ü˛ˆÏÓ˚ö– ~Ó˚y ˆï˛y °yˆÏû˛Ó˚ çöƒ ˆò¢ •ˆÏï˛ ˆò¢yhsˇˆÏÓ˚

â%ˆÏÓ˚ ˆÓí˛¸yˆÏFåÈ– §%ï˛Ó˚yÇ ˆÎáyˆÏö í˛z˛õÎ%_´ ˛õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüyñ í˛z˛õÎ%_´ ò«˛

◊!üÜ˛ñ í˛z˛õÎ%_´ ÓyçyÓ˚ñ í˛z˛õÎ%_´ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ !fli!ï˛¢#°ï˛yñ !¢“ÓˆÏ¶˛Ó˚

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ ö#!ï˛ Ä é%% Ñ!Ü˛ Ü˛ü ÌyÜ˛ ÏÓ §áy Ïö•z !Ó!ö ÏÎ˚yà Ü˛Ó˚ ÏÓ– ï˛yåÈyí ¸yÄ

Óï≈˛üyˆÏö !ÓˆÏ¢£Ïï˛ !ÓŸªyÎ˚ˆÏöÓ˚ Î%ˆÏà ˆÎáyˆÏö physical capital-~Ó˚

ˆã˛ˆÏÎ˚ intangible capital-~Ó˚ xÌ≈yÍ knowledge based tech-nology, information technology, digital process, softworetechonology- Ó˚ ≤Ãyôyöƒ Ó!¢ÈÙÙÙÈ ÎyÓ˚ ú˛°fl∫Ó˚*˛õ õ,!ÌÓ#Ó˚ ~Ü˛ òˆÏ¢

ü)°ô!ö oÓƒ ï˛!Ó˚ •ˆÏFåÈ xöƒˆÏò¢ ï˛yˆÏòÓ˚ §ÇˆÏÎyçö •ˆÏFåÈñ xyÓ˚ ~Ü˛ê˛y

ˆòˆÏ¢ ˛õƒy!Ü˛Ç •ˆÏFåÈ xyÓyÓ˚ xöƒ xyÓ˚ ~Ü˛ê˛y ˆò¢ ˆÌˆÏÜ˛ ˛õ!Ó˚˛õ)î≈ oÓƒ

ÓyçyÓ˚çyï˛ Ü˛Ó˚y •ˆÏFåÈÈÙÙÙÈ ~•z ôÓ˚ˆÏöÓ˚ !¢“ í˛zÍ˛õyòö õk˛!ï˛•z !ÓŸªÓƒy˛õ#

ã˛° ÏåÈ– §%ï˛ÓyÇ Óï≈ üy Ïö !Ó˛õ%° §ÇáƒyÎ û˛yÓ# !¢“ • ÏÓ Ä !¢ Ï“Ó í zß!ï˛Ó

üyôƒˆÏü Ü˛ü≈§Çfliyö •ˆÏÓ Ä Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ≤Ãû)˛ï˛ í˛zß¨!ï˛ •ˆÏÓÙÙÙ ~ xy¢y ˆÓyô

•Î˚ á%Ó ~Ü˛ê˛y ÓyN˛ö#Î˚ öÎ˚– ÓÓ˚Ç ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD Óƒy˛õÜ˛ xyÜ˛yˆÏÓ˚ «%˛o

Ü% !ê˛Ó˚ !¢“ñ ~ü~§~ü•z Ü, !£Ï!û˛!_Ü˛ !¢“ñ Ü, !£Ï ≤Ã!e´Î˚yÜ˛Ó˚î !¢“ ≤Ãû, !ï˛

fliy˛õˆÏöÓ˚ üyôƒˆÏü !Ó˛õ%° ˛õ!Ó˚üyî Ü˛ü≈§Çfliyö §,!‹T §Ω˛Ó •ˆÏÓ– ~Ó˚

Ó˚yˆÏçƒ !¢“ ˆö•zñ

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö

˛õÓ˚Óï≈˛# §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚

~Ü˛ Ó,•Í ã˛ƒyˆÏ°O

«˛üï˛yÎ˚ xy§ˆÏÓ ï˛yÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ ≤ÃÌü ~ÓÇ ≤Ãôyö ã˛ƒyˆÏ°O•z •ˆÏÓ Ó˚yˆÏçƒ

~Ü˛ê˛y àîï˛y!sfÜ˛ ˛õ!Ó˚ˆÏÓ¢ !ú˛!Ó˚ˆÏÎ˚ xyöy–

~áö Ó˚yˆÏçƒÓ˚ §yüy!çÜ˛ Ä §yü!@ˇÃÜ˛ xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ xÓfliyñ

í zßÎ ÏöÓ Ó•Óñ ÓÜ˛yÓc ≤Ãû, !ï˛Ó §yüyöƒ õÎ≈y Ï°yã˛öy Ü˛Ó Ï°•z Óyé˛y

ÎyˆÏÓ ~ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ û˛!Ó£ÏƒÍ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ §¡ø%ˆÏá Ü˛ï˛ ÓˆÏí˛¸yÈ ã˛ƒyˆÏ°O

xˆÏ˛õ«˛üyö– ˆÓyé˛y ÎyˆÏÓ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ¡‘yö ü%áˆÏÜ˛ í˛zIµ°ï˛Ó˚

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏ° Ü˛# Ü˛# xy÷ Ü˛ï≈˛Óƒ–

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö

˛õÓ˚Óï≈˛# §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚

~Ü˛ Ó,•Í ã˛ƒyˆÏ°O


ú˛ É 4

˛õy¢y˛õy!¢ !Ü˛å%È Ó Ïí ¸y !¢“ fliy˛õö Ü˛Ó˚ Ïï˛ • ÏÓ– ~!ê˛Ä öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚

Ü˛yˆÏåÈ ~Ü˛ê˛y ÓˆÏí˛¸y ã˛ƒyˆÏ°OÊ

ˆÓÜ˛yÓ˚c ÷ô% ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD•z öÎ˚ñ §yÓ˚y û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ ~Ü˛ê˛y xöƒï˛ü

≤Ãôyö §ü§ƒy – ˆÓÜ˛yÓ˚ˆÏcÓ˚ §ˆÏD !Ó!û˛ß¨ ˆ«˛ˆÏe í˛zÍ˛õyòö ÓƒÓ§y Ä

í˛zÍ˛õyòö Ü˛yë˛yˆÏüyÓ˚ ~Ü˛ê˛y !ö!Óí˛¸ §¡õÜ≈˛ xyˆÏåÈ– 2007 §yˆÏ°Ó˚ ˛õÓ˚

ˆÌˆÏÜ˛ !ÓŸªÓƒy˛õ# xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ ü®yÓ˚ Ü˛yÓ˚ˆÏî ˛õ,!ÌÓ#Ó˚ §Ó ˆòˆÏ¢•z

í˛zÍ˛õyòöñ xyüòy!öÈÙÈÓ˚Æy!öñ Ü˛ü≈§Çfliyö ≤Ãû,˛!ï˛Ó˚ í˛z˛õÓ˚ !Ó!û˛ß¨ üyeyÎ˚

≤Ãû˛yÓ õ Ïí ¸ ÏåÈ– û˛yÓ˚ï˛Ó Ï£Ï≈Ó˚ «˛ Ïe Ü˛ü≈§Çfliyö !Ó£Ï ÏÎ˚ xy Ï°yã˛öy Ü˛Ó˚ Ïï˛

ˆàˆÏ° ≤ÃÌˆÏü•z üˆÏö Ó˚yáˆÏï˛ •ˆÏÓ ˆÎ û˛yÓ˚ˆÏï˛ §Çà!ë˛ï˛ ˆ«˛ˆÏe !¢“ Ä

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ ˆ«˛e ˆüyê˛ Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚ ◊üˆÏÎyàƒ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ üye 9 ¢ï˛yÇ¢

!öˆÏÎ˚yà Ü˛ˆÏÓ˚– Óy!Ü˛ 91 ¢ï˛yÇ¢ ◊üˆÏÎyàƒ

üyö%£Ï x§Çà!ë˛ï˛ ˆ«˛ˆÏe !öˆÏÎ˚y!çï˛–

õ!ÿ˛üÓ ÏDÄ ~Ó˚ Óƒ!ï˛e´ü öÎ˚– õ!ÿ˛üÓ ÏD

!¢!«˛ï˛ ˆÓÜ˛yÓ˚ Ä xò«˛ ◊!üÜ˛ˆÏòÓ˚ ÎyˆÏòÓ˚

Ü˛y!Ó˚à!Ó˚ !¢«˛yÓ˚ xû˛yÓñ ˆÓÜ˛yÓ˚c ˆÎ Ü˛ï˛

ï˛#Ó ï˛y àï˛ ÓåÈˆÏÓ˚Ä ~ ˛õÎ≈hsˇ ˆÜ˛y!û˛í˛

ü•yüyÓ˚# ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ ˆÌˆÏÜ˛ xˆÏöÜ˛ê˛y•z

˛õ!Ó˚‹ÒyÓ˚ • ÏÎ˚ à ÏåÈ– Ó˚yçƒ Ì ÏÜ˛ ~ï˛ !Ó˛õ%°

˛õ!Ó˚üyî ˛õ!Ó˚ÎyÎ˚# ◊!üÜ˛ xöƒ Ó˚yˆÏçƒ

Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚ üyôƒˆÏü ç#!ÓÜ˛y !öÓ≈yã˛ˆÏöÓ˚

çöƒ !àˆÏÎ˚!åÈ° ï˛y xyüyˆÏòÓ˚ ôyÓ˚îyÓ˚ Óy•zˆÏÓ˚

!åÈ°– ~åÈyí˛¸y §yôyÓ˚î !¢!«˛ï˛ñ Ü˛y!Ó˚à!Ó˚

!¢«˛yÎ˚ !¢!«˛ï˛ x§Çáƒ ˆÓÜ˛yÓ˚ Î%ÓÜ˛ Ü˛ü≈

≤Ãy!ÆÓ˚ xy¢yÎ˚ Ó˚yçƒ ˆåÈˆÏí˛¸ xöƒ Ó˚yˆÏçƒ

xÌÓy !ÓˆÏòˆÏ¢ ˛õy!í˛ ¸ !òˆÏFåÈ– ú˛°ï˛ñ

˛õ!ÿ˛üÓD Î ô#ˆÏÓ˚ ô#ˆÏÓ˚ Ó,k˛y◊ˆÏü õ!Ó˚îï˛

•ˆÏFåÈ ï˛y §ÇÓyòüyôƒü Ä !Ó!û˛ß¨ Ó,k˛y◊ˆÏüÓ˚

!ÓK˛y˛õö ˆÌˆÏÜ˛Ä ˛õ!Ó˚‹ÒyÓ˚–

çyï˛#Î˚ öü%öy §ü#«˛yÓ˚ 2018ÈÙÈ19 §yˆÏ°Ó˚ ï˛Ìƒ xö%ÎyÎ˚# ˆòáy

ˆàˆÏåñÈ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˛õ%Ó˚&£Ï ◊!üÜ˛ˆÏòÓ˚ 81 ¢ï˛yÇ¢ Ä ü!•°yˆÏòÓ˚ 22.2

¢ï˛yÇ¢ Ü˛yˆÏç !öˆÏÎ˚!çï˛– flf#ÈÙÈ˛õ%Ó˚&£Ï !ü!°ˆÏÎ˚ 51.6 ¢ï˛yÇ¢ Ü˛ü≈«˛ü

◊!üÜ˛ Ü˛yˆÏç ˆÎyà ˆòÎ˚– ~ˆÏòÓ˚ üˆÏôƒ 43.8 ¢ï˛yÇ¢ fl∫!öÎ%_´ xÌ≈yÍ

Ü,˛!£ÏˆÏï˛ ˆåÈyˆÏê˛yáyˆÏê˛y ÓƒÓ§yˆÏï˛ñ !Ó!û˛ß¨ ~ˆÏç!™ !•ˆÏ§ˆÏÓ Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚–

21.9 ¢ï˛yÇ¢ ò!öÜ˛ !öÎ˚!üï˛ üç%!Ó˚ˆÏï˛ Óy

ˆÓï˛öˆÏû˛yà# !•ˆÏ§ˆÏÓ Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚– ~åÈyí˛¸y

≤ÃyÎ˚ 30 ¢ï˛yÇ¢ ˜ö!ü!_Ü˛ ◊!üÜ˛ !•ˆÏ§ˆÏÓ

Ü˛yç Ü˛ˆ ÏÓ ˚– ~áö Î!ò ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

◊ˆÏüy˛õˆÏÎyà# üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ xö%˛õyï˛ ˆòáy ÎyÎ˚

ï˛y•ˆÏ° òáy ÎyˆÏÓ 2018ÈÙÈ19 §yˆÏ° üyê˛

˛õ%Ó˚&£Ï çö§ÇáƒyÓ˚ 77.7 ¢ï˛yÇ¢ñ ü!•°y

çö§ÇáƒyÓ˚ 21.7 ¢ï˛yÇ¢ Ä ˛õ%Ó˚&£ÏÈÙÈü!•°y

!ü!°ˆÏÎ˚ ˆüyê˛ çö§ÇáƒyÓ˚ ≤ÃyÎ˚ 50 ¢ï˛yÇ¢

◊üˆÏÎyàƒ SxÌ≈yÍ ~ˆÏòÓ˚ ÓÎ˚§ 15 ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚

| Ïôù≈V– §%ï˛Ó˚yÇ õ!ÿ˛üÓ ÏD üyê˛ 10 Ü˛y!ê˛

çö§Çáƒy •ˆÏ° í˛z˛õ!Ó˚í˛z_´ xö%˛õyï˛=!°

ˆÌ ÏÜ˛ ÓÜ˛yÓ˚ ÏcÓ˚ û˛Î˚yÓ•ï˛y §• Ïç•z !Óã˛yÓ˚

Ü˛Ó˚y ÎyÎ˚– àï˛ ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ û˛Î˚yÓ• ˆÜ˛y!û˛í˛

ü•yüy!Ó˚ Ïï˛ ÷ô% ~Ó˚yçƒ•z öÎ˚ §yÓ˚y û˛yÓ˚ Ïï˛•z

~•z §ühflÏ fl∫!öÎ%_´ñ ö!ü!_Ü˛ û˛yˆÏÓ !öÎ%_´

üyö%£Ïç ÏöÓ˚ !Ó˛õ%° õ!Ó˚üy Ïî Ü˛ü≈•#öï˛yÓ˚ ú˛ Ï° ò%áÉò%ò≈¢yÓ˚ !ã˛e xyüÓ˚y

ˆòˆÏá!åÈ– ô#ˆÏÓ˚ ô#ˆÏÓ˚ °Ü˛í˛yí˛zö ≤Ã!e´Î˚y §üyÆ •ÄÎ˚yˆÏï˛ Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚

ˆ«˛ˆÏe !Ü˛å%È í˛zß¨!ï˛ °«˛ƒ Ü˛Ó˚y ˆàˆÏ°Äñ Ó˚yˆÏçƒ ˆÓÜ˛yÓ˚ˆÏcÓ˚ ˛õ!Ó˚üyî

~áöÄ §yôyÓ˚î û˛yˆÏÓ•z û˛Î˚yÓ•– §%ï˛Ó˚yÇ öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛yˆÏç

ï˛#Ó ˆÓÜ˛yÓ˚ˆÏcÓ˚ S!¢!«˛ï˛ Ä x!¢!«˛ï˛V §üyôyö Ü˛Ó˚y ~Ü˛ !Ó¢y°

ã˛ƒyˆÏ°O–

˛ã˛yÜ˛!Ó˚ ˆö•zñ ˆÓÜ˛yÓ˚ˆÏcÓ˚ •y•yÜ˛yÓ˚

!¢«˛yˆÏ«˛e

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ !¢«˛yˆÏ«˛ˆÏeÓ˚ xÓfliy öyöyû˛yˆÏÓ ˛õÎ≈yˆÏ°y!ã˛ï˛

• ÏÎ˚ ÏåÈ– !¢«˛yÈÙÈ§Çfl,Ò!ï˛˛ Î ï˛°y!ö Ïï˛ ã˛ Ï° à ÏåÈ ï˛y Ó°yÓ˚ x Ï õ«˛y

Ó˚yˆÏá öy– !¢«˛yˆÏ«˛ˆÏe Ü˛ˆÏ°ˆÏç Ü˛ˆÏ°ˆÏç åÈye û˛!ï≈˛ !öˆÏÎ˚ ò%ö≈#!ï˛ñ

ˆï˛y°yÓy!ç §Ó≈çö !Ó!òï˛– ≤ÃyÌ!üÜ˛ ˆÌˆÏÜ˛ !ÓŸª!Óòƒy°Î˚ ˛õÎ≈hsˇ

!¢«˛Ü˛ñ ≤Ã¢y§Ü˛ Ä x!¢«˛Ü˛ Ü˛ü≈# !öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ ˆ«˛ˆÏe ˛õy•yí˛¸≤Ãüyî

ò%ö≈#!ï˛ !òˆÏöÓ˚ ˛õÓ˚ !òö §ÇÓyòüyôƒˆÏü ≤ÃÜ˛y!¢ï˛ •ˆÏÎ˚ˆ ÏåÈ–

!ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ í˛z˛õyã˛yÎ≈ !öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ ˆ«˛ˆÏe xˆÏÎyàƒ Óƒ!_´ˆÏòÓ˚

!öˆÏÎ˚yà !¢«˛yˆÏ«˛ˆÏe ~Ü˛ê˛y xˆÏây!£Ïï˛ ö#!ï˛ •ˆÏÎ˚ òÑy!í˛¸ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

•zí˛z!ç!§ÈÙÈÓ˚ !öÎ˚üˆÏÜ˛ Ó%ˆÏí˛¸y xyä%° ˆò!áˆÏÎ˚ ˛!ÓŸª!Óòƒy°Î˚=!°

¢y§Ü˛ˆÏày¤˛#Ó˚ ïÑ˛yˆÏÓòyÓ˚ Ü˛ˆÏ°ç xôƒ«˛ˆÏòÓ˚ DPI (Edu)- òÓ˚

xÓ°#°ye´ˆÏü !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ í˛z˛õyã˛yÎ≈ ˛õˆÏò e´üyàï˛ !öˆÏÎ˚yà

Ü˛Ó˚ˆÏåÈÈ– xÌã˛ Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ xôƒ«˛Ó˚y ≤ÃˆÏú˛§Ó˚ öö– •zí˛z!ç!§ÈÙÈÓ˚ !öÎ˚ü

xö%ÎyÎ˚# !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ í˛z˛õyã˛yÎ≈ •ˆÏï˛ ˆàˆÏ° ˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy


!ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚ ö)ƒöï˛ü ˛õÑyã˛ ˆÌˆÏÜ˛ ò¢ ÓåÈÓ˚ ≤ÃˆÏú˛§Ó˚ ˛õˆÏò ÌyÜ˛ˆÏï˛

•ˆÏÓñ çyï˛#Î˚ Ä xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ hflÏˆÏÓ˚Ó˚ !Óáƒyï˛ çyö≈yˆÏ° ï˛yÑÓ˚ ÎˆÏÌ‹T

§ÇáƒÜ˛ í zFã˛üy ÏöÓ à ÏÓ£Ïîy˛õe ≤ÃÜ˛y!¢ï˛ ÌyÜ˛ Ïï˛ • ÏÓñ ò Ï¢ !Ó Ïò Ï¢

!Ó!û˛ß¨ xyˆÏ°yã˛öyã˛ˆÏe´ xÇ¢@ˇÃ•ˆÏîÓ˚ x!û˛K˛ï˛y ÌyÜ˛ˆÏï˛ •ˆÏÓñ

!¢«˛yˆÏ«˛ˆÏeÄ !Ó£ÏÎ˚!û˛!_Ü˛ ˆ«˛ˆÏe ÎˆÏÌ‹T §%öyü ÌyÜ˛ˆÏï˛ •ˆÏÓ–

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ x!ôÜ˛yÇ¢ !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚•z ~•z !öÎ˚üˆÏÜ˛ Ó%ˆÏí˛¸y xyä%°

ˆò!áˆÏÎ˚ í˛z˛õyã˛yÎ≈ !öˆÏÎ˚yà •ˆÏFåÈ– Óyüú ˛ˆÏrê˛Ó˚ xyüˆÏ° !¢«˛yˆÏ«˛ˆÏe

Úx!ö°yÎ˚ö ˛õk˛!ï˛Û x!ï˛üyeyÎ˚ §!e´Î˚ !åÈ°– ò#â≈!òö !Ó!û˛ß¨

Ü˛ˆÏ°çÈÙÈ!ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚ Î%_´ ˆÌˆÏÜ˛ ˆòˆÏá!åÈ Óyü xyüˆÏ° üye ò%çö

~ ôÓ˚ˆÏöÓ˚ Óƒ!_´ˆÏÜ˛ í˛z˛õyã˛yÎ≈ ˛õˆÏò !öˆÏÎ˚yà Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚!åÈ°– ïÑ˛yˆÏòÓ˚

üˆÏôƒ ~Ü˛çö !˛õ~•zã˛!í˛ í˛z˛õy!ô ûÑ˛y!í˛¸ˆÏÎ˚ !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ xôƒy˛õÜ˛

˛õò !ö ÏÎ˚!åÈ Ï°ö Ä õ ÏÓ˚ í z õyã˛yÎ≈ • ÏÎ˚!åÈ Ï°ö– x ÏöÜ˛ !ê˛!û˛ ã˛ƒy Ïö Ï°

xˆÏöÜ˛ §üÎ˚ˆÏ•z ïÑ˛yˆÏÜ˛ ˆò!á û˛y£Ïyï˛_¥!Óò Ä !¢«˛y!Óò !•ˆÏ§ˆÏÓ–

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ !Ó!û˛ß¨ ˛õˆÏòÄ ïÑ˛yˆÏÜ˛ ˆòáy ÎyÎ˚– ~ï˛ â,îƒ x˛õÓ˚yô §ˆÏ_¥Ä

§üyˆÏçÓ˚ §yüˆÏö ïÑ˛yÓ˚y xyˆÏ§ö Ü˛# Ü˛ˆÏÓ˚ ï˛y û˛yÓˆÏï˛Ä xÓyÜ˛ °yˆÏàÊ

üye ~Ü˛çö !åÈˆÏ°ö ÎÑyˆÏÜ˛ Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ xôƒ«˛ ÌˆÏÜ˛ §Ó˚y§!Ó˚ Ü˛yˆÏöy

!ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ í˛z˛õyã˛yÎ≈ !öˆÏÎ˚yà Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚!åÈ°– !Ü˛v ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚

xyü Ï° ~ ÏÜ˛Óy ÏÓ˚ ò° Ì ÏÜ˛•z ï% Ï° ~ Ïö § ÏÓ≈yFã˛ !¢«˛y ≤Ã!ï˛¤˛y ÏöÓ˚

üyÌyÎ˚ í z õyã˛yÎ≈ õ Ïò !ö ÏÎ˚yà Ü˛Ó˚y • ÏFåÈ– Ó˚y Ïçƒ ~üö !ÓŸª!Óòƒy°Î˚Ä

xyˆÏåÈ ˆÎáyˆÏö ≤ÃˆÏú˛§Ó˚ ööñ Reader Post-~ ÌyÜ˛y Óƒ!_´ˆÏÜ˛Ä

!Ü˛åÈ%!òö xy Ïà xfliyÎ˚# í z õyã˛yÎ≈ Ü˛Ó˚y • ÏÎ˚!åÈ°ñ xÌã˛ §áy Ïö ≤Ã Ïú˛§Ó˚

˛õˆÏò ÌyÜ˛y xˆÏöÜ˛ Óƒ!_´•z !åÈˆÏ°ö– ~•z §ühflÏ Óƒy˛õyˆÏÓ˚ Ó˚yçƒ˛õy°

Óyôy !òˆÏ°•zñ ïÑ˛yˆÏÜ˛ §üyˆÏ°yã˛öyÓ˚ §¡ø%á#ö •ˆÏï˛ •ˆÏFåÈ– fl%Ò° §y!û≈˛§

Ü˛!ü¢öñ ˆê˛ê˛ ˛õÓ˚#«˛yÓ˚ ò%ö≈#!ï˛ §Ó≈çö!Ó!òï˛– x!¢«˛Ü˛ Ü˛ü≈#

!öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚ ò%ö≈#!ï˛Ä Ó°yÓ˚ xˆÏ˛õ«˛y Ó˚yˆÏá öy– §%ï˛Ó˚yÇ öÓyàï˛

§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ˆ«˛ˆÏe ~Ü˛!ê˛ xöƒï˛ü ã˛ƒyˆÏ°O •ˆÏ°y !¢«˛yˆÏ«˛ˆÏe

≤Ã¢y§!öÜ˛ Ü˛yë˛y ÏüyÎ˚ xyü)° §ÇflÒyÓ˚ §yôö Ü˛Ó˚y Ä Ü˛w#Î˚ §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚

öï%˛ö !¢«˛yö#!ï˛Ó˚ ≤ÃÜ,˛ï˛ Ó˚*˛õyÎ˚î Ü˛Ó˚y ÎyˆÏï˛ üyö%£Ï ˜ï˛!Ó˚Ó˚ Ü˛y!Ó˚àÓ˚

Ü˛ˆÏ°çÈÙÈ!ÓŸª!Óòƒy°Î˚=!° üyöÓ §¡õò ˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

Ü,˛!£ÏˆÏ«˛e

~Ü˛Ìy Ó‡ ã˛!ã≈˛ï˛ ˆÎ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ 67 ¢ï˛yÇ¢ ˛õ!Ó˚ÓyÓ˚ @ˇÃyˆÏü

Ó§Óy§ Ü˛ˆÏÓ˚ñ ï˛yˆÏòÓ˚ üˆÏôƒ 45 ¢ï˛yÇ¢ •ˆÏ°y Ü,˛!£Ï ˛õ!Ó˚ÓyÓ˚– ~ˆÏòÓ˚

x!ôÜ˛yÇˆÏ¢Ó˚•z xyˆÏÎ˚Ó˚ ≤Ãôyö í˛zÍ§ •ˆÏ°y Ü,˛!£ÏÜ˛yÎ≈– Ü,˛!£ÏˆÏï˛ Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚

ˆçyˆÏï˛Ó˚ Ó^ˇê˛ˆÏö ˆòáy ÎyÎ˚ ≤ÃyÎ˚ 83 ¢ï˛yÇ¢•z •ˆÏ°y ≤Ãy!hsˇÜ˛ ã˛y!£Ï Ä

13 ¢ï˛yÇ¢ • Ï°y «% o ã˛y!£Ï– õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ Ü, !£Ï Ïï˛ !ã˛Ó˚yã˛!Ó˚ï˛ §ü§ƒy

xÌ≈yÍ ˆÏîÓ˚ xû˛yÓñ ü•yç!ö Ü˛yÓ˚ÓyÓ˚ñ ú˛§ˆÏ°Ó˚ í˛z˛õÎ%_´ òyü öy

˛õyÄÎ˚yñ Ü,˛!£Ï õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüy öy ÌyÜ˛yñ í˛z˛õÎ%_´ ÓyçyÓ˚ ÓƒÓfliyÓ˚ xû˛yÓ

≤Ãû, !ï˛ ~áöÄ ≤ÃÜ˛ê˛– ~åÈyí ¸y @ˇÃyüyM˛È Ï° Ü˛ü≈§Çfliy ÏöÓ˚ !ÓÜ˛“ !• Ï§ ÏÓ

Ü,˛!£Ï!û˛!_Ü˛ ˆåÈyˆÏê˛y «%˛o Ä Ü%˛!ê˛Ó˚ !¢ˆÏ“Ó˚ ˛õ)î≈ xû˛yÓÄ û˛#£Ïî û˛yˆÏÓ

≤ÃÜ˛ê˛– ÎyÓ˚ çöƒ @ˇÃyü ˆÌˆÏÜ˛ Ó‡ Ü,˛!£Ï ◊!üÜ˛ñ xò«˛ ◊!üÜ˛ñ Ü˛ü

!¢!«˛ï˛ Ü, !£Ï õ!Ó˚Óy ÏÓ˚Ó˚ §ò§ƒÓ˚y õ!Ó˚ÎyÎ˚# ◊!üÜ˛ !• Ï§ ÏÓ xöƒÓ˚y Ïçƒ

ç#!ÓÜ˛yÓ˚ §¶˛yˆÏö ˆã˛ˆÏ° ÎyÎ˚– ã˛y£ÏÓy§ ˆÌˆÏÜ˛ °yû˛ ã˛yˆÏ£Ï xï˛ƒ!ôÜ˛

áÓ˚ã˛ñ í˛z˛õyòyˆÏöÓ˚ xï˛ƒ!ôÜ˛ òyüñ ú˛§ˆÏ°Ó˚ x!öÿ˛Î˚ï˛yñ ú˛§ˆÏ°Ó˚

í˛z˛õÎ%_´ òyˆÏüÓ˚ xû˛yÓñ ÓyçyˆÏÓ˚Ó˚ xû˛yÓ ≤Ãû,˛!ï˛ Ü˛yÓ˚ˆÏî ~ˆÏÜ˛ÓyˆÏÓ˚

ï˛°y!öˆÏï˛ ˆ˛õÔÑˆÏåÈ ÎyÄÎ˚yÎ˚ ˛Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ≤ÃyÎ˚ 42 ¢ï˛yÇ¢ Ü,˛£ÏÜ˛ ã˛y£ÏÓy§

ˆåÈˆÏí˛¸ñ ç!ü !ë˛Ü˛y ˛õk˛!ï˛ˆÏï˛ !òˆÏÎ˚ xöƒ ˆ˛õ¢yÎ˚ ˆÎˆÏï˛ ã˛y•zˆÏåÈ– ~

ï˛Ìƒ çyï˛#Î˚ öü%öy §ü#«˛yˆÏï˛ xyˆÏåÈ– û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ öï%˛ö Ü,˛!£Ï xy•zö

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD SˆÎáyˆÏö ≤Ãy!hsˇÜ˛ Ä x!ï˛ «%˛o ã˛y!£ÏÓ˚ ≤Ãyôyöƒ•z ˆÓ!¢V

Ü,˛£ÏÜ˛ˆÏòÓ˚ xyd!öû≈˛Ó˚ï˛y xç≈ˆÏö ÎˆÏÌ‹T §•yÎ˚Ü˛ •ˆÏÓ ÓˆÏ° xyüyÓ˚

üˆÏö •Î˚– §%ï˛Ó˚yÇ öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ «˛ˆÏe õ!ÿ˛üÓˆÏD öï%˛ö Ü,˛!£Ï

xy•zö Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚ Ü˛Ó˚yñ ≤Ãû)˛ï˛ ˛õ!Ó˚üyî fl∫“ §%ˆÏò ˆÏîÓ˚ ÓƒÓfliy Ü˛Ó˚y Ä

@ˇÃyüyM˛ÈˆÏ°Ó˚ Ü,˛!£Ï §üÓyÎ˚ñ Ü,˛!£Ï ÓyçyÓ˚ §üÓyÎ˚ñ Ü,˛!£Ïçyï˛ oˆÏÓƒÓ˚

≤Ã!e´Î˚yÜ˛Ó˚î §üÓyÎ˚ñ !Ó!û˛ß¨ fl∫!öû≈˛Ó˚ ày¤˛#ñ !Ó!û˛ß¨ fl∫!öû≈˛Ó˚ ü!•°y

ˆày¤˛# fliy˛õ ÏöÓ˚ üyôƒ Ïü ≤Ãï˛ƒhsˇ @ˇÃyüyM˛È Ï° Ü, !£Ï Ó!•û) ≈ï˛ «˛ Ïe !ÓÜ˛“

Ü˛ü≈§Çfliyö §,!‹T Ü˛Ó˚yÄ ~Ü˛ê˛y Ó,•Í ã˛ƒyˆÏ°O–

í˛zß¨Î˚ö Ä xÌ≈ö#!ï˛Ó˚ xÓfliy

Óï≈˛üyö §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ àï˛ 9ÈÙÈ10 ÓåÈˆÏÓ˚ í˛zß¨Î˚ö Îï˛ê˛y öy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈñ

ï˛yÓ˚ ï%˛°öyÎ˚ í˛zß¨Î˚ˆÏöÓ˚ öyˆÏü ˆí˛y° Ó˚yçö#!ï˛Ó˚ Ü˛yÓ˚ˆÏî §¡õˆÏòÓ˚

!öôö ÎK˛ •ˆÏÎ˚ˆÏå ˆÓ!¢È– xÌ≈ö#!ï˛Ó˚ åÈye !•ˆÏ§ˆÏÓ ~Ü˛Ìy Ó°ˆÏï˛

˛Óyôƒ •!FåÈ– Ü˛yÓ˚î í˛zß¨Î˚ö üyˆÏö Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ˆ«˛ˆÏe State Domestic

Product xÌ≈yÍ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ˆüyê˛ xû˛ƒhsˇÓ˚#î í˛zÍ˛õyòö Ó,!k˛Ó˚ •yÓ˚

cÓ˚y!ß∫ï˛ Ü˛Ó˚y Ä Ó˚yˆÏçƒÓ˚ Ü˛yë˛yˆÏüyàï˛ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö S§yüy!çÜ˛ñ

xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ñ §¡õò Ó^ˇê˛ö ÓƒÓfliyÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö ï˛Ìy í˛zß¨!ï˛V Ü˛Ó˚y–

~•z ò%!ê˛Ó˚ ˆÜ˛yˆÏöyê˛y•z •Î˚!ö– xy§ˆÏ° xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ í˛zß¨Î˚ö ˆÜ˛yˆÏöy

ˆüÜ˛y!öÜ˛ƒy° õk˛!ï˛ öÎ˚– ~ê˛y !öû˛Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ üyö!ÓÜ˛ í˛zˆÏòƒyàñ ò«˛ï˛y

Ä í˛zÍ§y• Óy ÎyÓ˚y ~•z ≤Ã!e´Î˚yÎ˚ Î%_´ ï˛yˆÏòÓ˚ üy!ê˛ˆÏû˛¢ˆÏöÓ˚ í˛z˛õÓ˚–

≤ÃÜ,˛ï˛˛õˆÏ«˛ õ!ÿ˛üÓˆÏD !Ó˚ˆÏÎ˚° §QÓ˚ í˛ˆÏû˛°˛õˆÏürê˛ xÌ≈yÍ ≤ÃÜ,˛ï˛

ˆ«˛e !û˛!_Ü˛ í zßÎ˚ö ~ ÏÜ˛Óy ÏÓ˚•z •Î˚!ö– §Ó!Ü˛å%ÈÓ˚ õy Ï¢ ~Ü˛ê˛y Ü˛ ÏÓ˚

Ú◊#Û ˆÎyà Ü˛Ó˚ˆÏ°•z Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ◊#Ó,!k˛ •Î˚ öy– Ü˛öƒy◊#ñ Î%Ó◊#ñ

§Ó%ç§yÌ#ñ Üœ˛yÓˆÏÜ˛ xö%òyö ~ ôÓ˚ˆÏöÓ˚ xˆÏöÜ˛ ≤ÃÜ˛ˆÏ“Ó˚ üyôƒˆÏü

ˆï˛y£Ïî ï˛Ìy ≤ÃÜ,˛ï˛ í˛zß¨Î˚ˆÏöÓ˚ !Óú˛°ï˛y ì˛yÜ˛y ˆòÄÎ˚yÓ˚ öyˆÏü !Ó˛õ%°

˛õ!Ó˚üyî xÌ≈ Óy §¡õˆÏòÓ˚ xö%Í˛õyòö¢#° ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ ã˛ˆÏ°ˆÏåÈ

ï˛y ~ §Ó˚Ü˛yÓ˚ ÌyÜ˛ˆÏ° •ˆÏï˛Ä ÌyÜ˛ˆÏÓ– xÌã˛ ~•z õ!Ó˚üyî xÌ≈ myÓ˚y

Ó˚yˆÏçƒ ò%ÈÙÈã˛yÓ˚ˆÏê˛ §y•zˆÏÜ˛° ˜ï˛!Ó˚Ó˚ Ü˛yÓ˚áyöyñ ˆüyê˛Ó˚Óy•zÜ˛ ˜ï˛!Ó˚Ó˚

Ü˛yÓ˚áyöyñ Ü,˛!£Ï!û˛!_Ü˛ åÈyˆÏê˛y Ä Ü%˛!ê˛Ó˚ !¢“ ï˛!Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ ú˛°y Îï˛–

ï˛yˆÏï˛ !Ó˛õ%° ˛õ!Ó˚üyˆÏî Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚ §%ˆÏÎyà §,!‹T •ˆÏï˛yñ Ó˚yˆÏçƒÓ˚

~§!í˛!˛õ xˆÏöÜ˛ Óyí˛¸ˆÏï˛yñ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ xyÎ˚Ä Óyí˛¸ï˛ñ xˆÏöÜ˛ xö%§y!Ó˚

!¢“Ä ï˛!Ó˚ • Ïï˛y ~ÓÇ Ó˚y ÏçƒÓ˚ §¡õò xöƒ Ó˚y Ïçƒ Îï˛ öy– Ó˚y ÏçƒÓ˚

üˆÏôƒ ~=!°Ó˚ ã˛y!•òyÄ ≤Ãã%˛Ó˚ ˛õ!Ó˚üyˆÏî Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– §%ï˛Ó˚yÇ Ó˚yˆÏçƒÓ˚

üˆÏôƒ•z ~ˆÏòÓ˚ ˆçyàyöñ ã˛y!•òy Ä xyÎ˚ ~Ü˛ê˛y =îÜ˛ ˛õk˛!ï˛ˆÏï˛

Óyí˛¸ˆÏï˛•z ÌyÜ˛ï˛ ~ÓÇ ≤ÃÜ,˛ï˛ í˛zß¨Î˚öÄ •ˆÏï˛y– î Ä !ú˛§Ü˛ƒy°

âyê˛!ï˛Ó˚ üyôƒˆÏü xÌ≈ §Ç@ˇÃ• Ü˛ˆÏÓ˚ Î!ò ï˛yÓ˚ í˛zÍ˛õyòö¢#° ÓƒÓ•yÓ˚

Ü˛Ó˚y •Î˚ ï˛y• Ï° ï˛yÓ˚ Ì ÏÜ˛ ÷ô% Ü˛ü≈§Çfliyö•z •Î˚ öyñ =îÜ˛ õk˛!ï˛ Ïï˛

üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ xyÎ˚ñ ˆû˛yà Ä §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ xyÎ˚ Óyí˛¸ˆÏï˛ ÌyˆÏÜ˛– ï˛yÓ˚ ú˛ˆÏ°

îÄ ¢yô •Î˚– !Ü˛v î Ü˛ˆÏÓ˚ Óy çöàˆÏîÓ˚ ê˛yÜ˛yÎ˚ ÷ô%üye òyöåÈe

Ü˛ ÏÓ˚ ï˛y£Ïî Ü˛Ó˚ Ï° ≤ÃÜ, ï˛ í zßÎ˚ö •Î˚ öy– ÓÓ˚Ç Ó˚yçƒ e´üyàï˛ ÏîÓ˚

çyˆÏ° ç!í˛¸ˆÏÎ˚ ˛õˆÏí˛¸ Îy ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD x!ï˛ üyeyÎ˚ âê˛ˆÏåÈ– ÓyˆÏçê˛

ˆ˛õ˛õy ÏÓ˚ ~=!° ÏÜ˛ §y¢ƒy° §y!û≈ § !• Ï§ ÏÓ òáy Ïöy • ÏãåÈ– ~áy Ïö


í z ÏÕ‘áƒñ 2018ÈÙÈ19 §y Ï°•z õ!ÿ˛üÓD §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚

ˆüyê˛ ≤ÃÜ,˛ï˛ ˛˛õ%O#û)˛ï˛ ˆÏîÓ˚ ˛õ!Ó˚üyî òÑy!í˛¸ˆÏÎ˚ˆÏåÈ

3 °«˛ 93 •yçyÓ˚ 300 Ü˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y Ïï˛– Ä•z §y Ï°

î ˆöÄÎ˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ˆüyê˛ 45ñ191.36 ˆÜ˛y!ê˛

ê˛yÜ˛y– Î!ò ~•z •yˆÏÓ˚ ˆÏîÓ˚ Ó•Ó˚ ˆÓˆÏí˛¸ ÌyˆÏÜ˛ Sï˛y

xÓ¢ƒ•z •Î˚ñ Ü˛yÓ˚î ˆû˛yˆÏê˛Ó˚ xyˆÏà ˛õ!ÿ˛üÓD

§Ó˚Ü˛yÓ˚ òyöåÈˆÏeÓ˚ ˛õ!Ó˚üyî xˆÏöÜ˛ Óy!í˛¸ˆÏÎ˚ˆÏåÈV

ï˛y•ˆÏ° 2020ÈÙÈ21 §yˆÏ° ~•z î òÑyí˛¸yˆÏÓ 90ñ

382.72 ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛yÎ˚– xÌy≈Í ˛õ!ÿ˛üÓD

§Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚ e´ü˛õ%O#û) ï˛ ÏîÓ˚ üyê˛ õ!Ó˚üyî òÑyí ¸yÎ˚

5ñ28ñ874.08 Ü˛y!ê˛ ê˛yÜ˛yÎ˚– 2018ÈÙÈ19 §yˆÏ°

˛õ!ÿ˛üÓD §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ î ˆ¢yˆÏôÓ˚ ˛õ!Ó˚üyî !åÈ°

20ñ781.44 ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y– Î!ò ~•z ˛õ!Ó˚üyˆÏî•z

≤Ã!ï˛ÓåÈÓ˚ ˆ¢yô Ü˛Ó˚y •Î˚ ï˛y•ˆÏ° ~ ˛õÎ≈hsˇ 62ñ

344.32 ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y î ˆ¢yô Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

§%ï˛Ó˚yÇ Óï≈ üy Ïö õ!ÿ˛üÓD §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚ üyê˛ ÏîÓ˚

˛õ!Ó˚üyî 4ñ66ñ529.76 Ü˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y– ü Ïö Ó˚yá Ïï˛

•ˆÏÓñ ~Ó˚ !§Ç•û˛yà•z ÓyçyÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛ î ˆöÄÎ˚y–

xï˛~Ó öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

xy!Ì≈Ü˛ ò%ò≈¢yÓ˚ üyÜ˛y!Ó°y Ü˛ ÏÓ˚ ÓÜ˛yÓ˚c ò)Ó˚#Ü˛Ó˚î

fl∫yfliƒñ !¢«˛yñ Ü,˛!£Ïñ !¢“ ≤Ãû,˛!ï˛Ó˚ í˛zß¨!ï˛§yôö Ü˛Ó˚y

§ï˛ƒ§ï˛ƒ•z ~Ü˛ê˛y !Ó¢y°yÜ˛yÓ˚ ã˛ƒyˆÏ°O–

§y!Ó≈Ü˛û˛yˆÏÓ ~Ü˛Ìy Ó°y ÎyÎ˚ ˆÎñ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD

xy§ß¨ !öÓ≈yã˛ˆÏöÓ˚ ˛õÓ˚ öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ

!ö¡¨!°!áï˛ !Ó£ÏÎ˚=!°•z ˆüÔ!°Ü˛ ã˛ƒyˆÏ°O ≠ S1V

§Ó≈ˆÏ«˛ˆÏe àîï˛y!sfÜ˛ Óyï˛yÓÓ˚î†˛õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüy

!ú˛!Ó˚ ÏÎ˚ xyöyñ S2V ÓÜ˛yÓ˚c ò)Ó˚#Ü˛Ó˚îñ S3V ≤Ã!ï˛!ê˛

ˆ«˛ˆÏe S§Ó˚Ü˛y!Ó˚ ˆÓ§Ó˚Ü˛y!Ó˚V üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ !ÓŸªy§

xç≈ö Ü˛Ó˚yñ S4V !¢«˛yñ fl∫yfliƒ ≤Ãû, !ï˛ «˛ Ïe xyü)°

≤Ã¢y§!öÜ˛ §ÇflÒyÓ˚ Ü˛Ó˚yñ S5V Ü,˛!£Ï xy•zö Ä öï%˛ö

!¢«˛yö#!ï˛Ó˚ ÓyhflÏÓ Ó˚*˛õyÎ˚î Ü˛Ó˚yñ S6V §Ó≈ˆÏ«˛ˆÏe

ò%ö≈#!ï˛ òüö Ü˛Ó˚y S7V !§~~ñ ~öxyÓ˚!§ Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚

Ü˛Ó˚y Ä ˛õ!Ó˚ˆÏ¢ˆÏ£Ï !ú˛§Ü˛ƒy° §ÇflÒyÓ˚ Ü˛Ó˚y–ñ ï˛ˆÏÓ

~Ó˚ çöƒ ≤ÃˆÏÎ˚yçö §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚ ò«˛ñ §Í í˛zòƒü# Ä

Ó˚y ÏçƒÓ˚ ï, îü)° hflÏÓ˚ õÎ≈hsˇ §yüy!çÜ˛ Ä xÌ≈ Ïö!ï˛Ü˛

ˆ«˛e=!°Ó˚ §¡õˆÏÜ≈˛ §üƒÜ˛ K˛yö§¡õß¨ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚

≤Ãyôyöƒ– Ü˛yÓ˚î Ó˚yˆÏçƒÓ˚ §¡õò ˆò¢üyï,˛Ü˛yÓ˚

§¡õò– ~•z §¡õ ÏòÓ˚ x˛õÓƒÓ•yÓ˚ üy Ïö ŸªÓ˚≤Ãò_

§¡õˆÏòÓ˚ x˛õÓƒÓ•yÓ˚– ï˛y•z ˆò¢ ï˛Ìy üyö%ˆÏ£ÏÓ˚

ˆ§ÓyÓ˚ üyôƒˆÏü Ä ï˛ƒyˆÏàÓ˚ Ó ï˛ !öˆÏÎ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏï˛

•ˆÏÓ– ï˛y•ˆÏ°•z xyÓyÓ˚ ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°yÓ˚ ˆàÔÓ˚Ó

!ú˛ˆÏÓ˚ xy§ˆÏÓ–

Sˆ°áÜ˛ !Ó!¢‹T xÌ≈ö#!ï˛!Óò ~ÓÇ ≤Ãy_´ö

xôƒy˛õÜ˛V

fl∫yfliƒˆÏ«˛e˛õ!ÿ˛üÓˆÏD fl∫yfliƒ ˛õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüyÓ˚ x≤Ãï%˛°ï˛y §Ó≈çö!Ó!òï˛– Óyüú ˛ˆÏrê˛Ó˚

xyü° Ì ÏÜ˛•z òáy Îy ÏFåÈ ~Ó˚yçƒ Ì ÏÜ˛ Ó‡ üyö%£Ï í z õÎ%_´ Ä §!ë˛Ü˛ !ã˛!Ü˛Í§y

˛õyÄÎ˚yÓ˚ xy¢yÎ˚ ò!«˛î û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ !Ó!û˛ß¨ •§!˛õê˛y Ï° Îüö û˛ Ï°y ÏÓ˚Ó˚ !á fiê˛yö

ˆü!í˛Ü˛ƒy° Ü˛ˆÏ°ˆÏçñ ˆã˛ß¨y•zˆÏÎ˚ xƒyˆÏ˛õˆÏ°y •§!˛õê˛yˆÏ° ~áöÄ !û˛í˛¸ Ü˛ˆÏÓ˚

ã˛ˆÏ°ˆÏåÈ– xy!ü 2013 §yˆÏ° ˆû˛ˆÏ°yˆÏÓ˚ !§~ü!§ÈÙÈÓ˚ í˛y•zˆÏÓ˚QˆÏÓ˚Ó˚ §ˆÏD Ü˛Ìy

ÓˆÏ° ˆçˆÏö!åÈ°yü ˆÎ ÄˆÏòÓ˚ ˜ò!öÜ˛ 4000 ˆÓ˚yà#Ó˚ üˆÏôƒ 24 ¢ï˛yÇ¢

˛õ!ÿ˛üÓD ÌˆÏÜ˛ xyˆÏ§ö– xˆÏöÜ˛ ≤Ãy•zˆÏû˛ê˛ •§!˛õê˛y° Ä öy!§≈ÇˆÏ•yü SˆÎüö

◊üç#Ó# •§!˛õê˛y°=!°V Ü˛ ÏÓ˚yöy !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚ Ü˛w !• Ï§ ÏÓ Ü˛yç Ü˛ ÏÓ˚ñ ï˛y ÏòÓ˚

áÓ˚ã˛ ÓyÓò ≤Ãû)˛ï˛ õ!Ó˚üyî ê˛yÜ˛y Ó˚yçƒ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Ü˛yåÈ ÌˆÏÜ˛ ~áöÄ õyÎ˚!ö–

Ó˚yˆÏçƒ Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛!ê˛ §%˛õyÓ˚ ˆflõ¢y!°!ê˛ •§!˛õê˛y° •ˆÏ°Ä ˆ§=!°ˆÏï˛ §%˛õyÓ˚

ˆflõ¢y° !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚Ä §%ˆÏÎyà ˆö•z ~ÓÇ ˛õy¢y˛õy!¢ ˆÜ˛yˆÏöy xï˛ƒyô%!öÜ˛

!ã˛!Ü˛Í§y §Ó˚OyüÄ ˆö•z– §%ï˛Ó˚yÇ í˛z˛õÎ%_´ fl∫yfliƒ Ü˛yë˛yˆÏüy àˆÏí˛¸ ˆï˛y°y Ä

≤Ãï˛ƒhsˇ @ˇÃyüyM˛È°=!°ˆÏï˛ x!ôÜ˛ õ!Ó˚üyˆÏî xyô%!öÜ˛ fl∫yfliƒˆÏÜ˛w àˆÏí˛¸ ï˛y°yÓ˚

üyôƒ Ïü ÓDÓy§#Ó˚ fl∫yfliƒ§%Ó˚«˛yÓ˚ ÓƒÓfliy Ü˛Ó˚yÄ öÓyàï˛ §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚ Ü˛y ÏåÈ ~Ü˛ê˛y

Ó Ïí ¸yÓ˚Ü˛ ÏüÓ˚ ã˛ƒy Ï°O– õ!ÿ˛üÓ ÏD ï, îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚ !ö ÏçÓ˚ x«˛üï˛y ì˛yÜ˛ Ïï˛

ˆÜ˛w#Î˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ ≤Ãî#ï˛ ÚxyÎ%‹øyö ÎyçöyÓ˚ §% ÏÎyà Ì ÏÜ˛ Ó˚yçƒÓy§# ÏÜ˛ Ó!M Èï˛

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– ~Ó˚ !˛õåÈˆÏö Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ Ü˛yÓ˚î–


Ü˛“öy Ü˛Ó˚&ö xy˛õöyÓ˚ §hsˇyö

!˛õï˛yÈÙÈüyï˛y !•ˆÏ§ˆÏÓ xy˛õöyˆÏÜ˛ Ä

xy˛õöyÓ˚ flf#ˆÏÜ˛ à°yÎ˚ üy°y ˛õ!Ó˚ˆÏÎ˚

!òˆÏFåÈ˛ñ üyÌyÎ˚ !åÈ!ê˛ˆÏÎ˚ !òˆÏFåÈ ú%˛ˆÏ°Ó˚

˛õy˛õ!í˛¸ñ ã˛®ˆÏöÓ˚ !ê˛˛õ ˛õ!Ó˚ˆÏÎ˚ !òˆÏFåÈ

Ü˛˛õyˆÏ°– ï˛yÓ˚˛õÓ˚ •Ñyê%˛ ˆàˆÏí˛¸ xy˛õöyˆÏòÓ˚

ò%çˆÏöÓ˚ ˛õyˆÏÎ˚ üyÌy ˆÓ˚ˆÏá ≤Ãîyü Ü˛Ó˚ˆÏåÈ–

xy˛õ!ö Ä xy˛õöyÓ˚ flf# ôyöÈÙÈò)Ó≈yÈÙÈ≤Ãò#˛õÈÙÈ

ã˛®ˆÏö §yçyˆÏöy ÓÓ˚îí˛y°y !öˆÏÎ˚ §hsˇyˆÏöÓ˚

ˆ§•z ◊k˛yˆÏÜ˛ §¡øyö çyöyˆÏFåÈö– xy!°Dö

Ü˛Ó˚ˆÏåÈö xyö®y◊& é˛!Ó˚ˆÏÎ˚– ã˛°ˆÏåÈ

üyï,˛˛õ)çyÓ˚ àyöñ !˛õï,˛˛õ)çyÓ˚ üsf– ã˛°ˆÏåÈ

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ö,ï˛ƒ xyÓ˚ ˆÎyày§ö ≤Ãò¢≈ö–

~üö•z ~Ü˛ !ÓÓ˚° âê˛öyÓ˚ í˛z˛õfliy˛õöy

•ˆÏ°y üy°òˆÏ•Ó˚ Óyã˛yüyÓ˚# àû˛É Ü˛ˆÏ°y!ö

!fliï˛ !ÓˆÏÓÜ˛yö® !¢÷ ü!®ˆÏÓ˚Ó˚

û˛y•zÈÙÈˆÓyöˆÏòÓ˚ !˛õï,˛ÈÙÈüyï,˛ ˛õ)çö !òÓˆÏ§

fliyö#Î˚ ï˛Ó˚&î §ˆÏAâÓ˚ üÎ˚òyˆÏö– !¢÷

ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ ÓyˆÏÓ˚yˆÏ¢y ÓyÓyÈÙÈüy Ä ïÑ˛yˆÏòÓ˚

§hsˇyˆÏöÓ˚y ˛õ)çyÓ˚ Ìy°y §y!çˆÏÎ˚ Îáö ˛õ)çy

Ü˛Ó˚ˆÏåÈ ~ÓÇ ˛õ)çy ˆ¢£Ï ïÑ˛yˆÏòÓ˚ !¢÷Ó˚y

≤Ãîyü Ü˛Ó˚ˆÏåÈñ ÓyÓyÈÙÈüyˆÏÜ˛ xy!°Dö

Ü˛Ó˚ˆÏåÈñ ï˛áö üˆÏö •!FåÈ° ˆÎö ã˛ï%˛!ò≈ÏÜ˛

ˆÌˆÏÜ˛ ÄB˛yôù!öÓ˚ Ó˚Ó í˛zë˛!åÈ° xyÓ˚

xyÜ˛y¢ ˆÌˆÏÜ˛ •!FåÈ° ˛õ%‹õÓ,!‹T– í˛z˛õ!fliï˛

åÈˆÏ¢yÓ˚Ä ˆÓ!¢ ò¢≈Ü˛ Ó°!åÈˆÏ°öÈÙÙÙÈ ~áˆÏöy

˛õy!Ó˚Óy!Ó˚Ü˛ Ó¶˛ö ˆ¢£Ï •ˆÏÎ˚ ÎyÎ!öñ

ˆfl¨•ÈÙÈû˛yˆÏ°yÓy§yÈÙÈ §¡øyö •y!Ó˚ˆÏÎ˚ ÎyÎ˚!ö–

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Çfl,Ò!ï˛ñ ˙!ï˛•ƒ Ä ˛õÓ˚¡õÓ˚y

xyçÄ xê%˛ê˛– ˛õyÿ˛yï˛ƒ §Çfl,Ò!ï˛Ó˚ ≤Ãû˛yÓ

ˆÜ˛ˆÏí˛¸ !öˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚!ö û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Çfl,Ò!ï˛Ó˚

Ó•üyö ôyÓ˚yˆÏÜ˛– !ÓˆÏÓÜ˛yö® !¢÷

ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ ≤Ãôyöyã˛yÎ≈ ˛õB˛ç Ü%˛üyÓ˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚

çyöyˆÏ°öñ §yˆÏí˛¸ xyê˛ˆÏ¢y åÈyeÈÙÈåÈye#Ó˚ ~•z

üy°òˆÏ• !ÓˆÏÓÜ˛yö® !¢÷ ü!®ˆÏÓ˚

üyï,˛ÈÙÈ!˛õï,˛˛õ)çö í˛zÍ§Ó

!Óòƒy°Î˚ àï˛ !ï˛ö ÓåÈÓ˚ ôˆÏÓ˚ üyï,˛ÈÙÈ!˛õï,˛

˛õ)çö í˛zÍ§Ó ˛õy°ö Ü˛ˆÏÓ˚ xy§ˆÏåÈ– ï˛yÓ˚

ú˛ˆÏ° ÷ô% §#!üï˛ ˛õ!Ó˚ÓyÓ˚=!°•z í˛z˛õÜ,˛ï˛

•ˆÏFåÈ öyñ §yü!@ˇÃÜ˛ û˛yˆÏÓ §üyçû˛yÓöyÄ

§ü,k˛ •ˆÏFåÈ– fl∫yô#ö §y•y §• !¢÷

ü!®ˆÏÓ˚Ó˚Ï xyã˛yÎ≈ÙÈxyã˛yÎ≈y Ä

ˆ§ÓÜ˛ÈÙÈˆ§!ÓÜ˛yÓ˚y xö%¤˛yöˆÏÜ˛

§yú˛°ƒü![˛ï˛ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ §!e´Î˚ û˛)!üÜ˛y

˛õy°ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– í˛z˛õ!fliï˛ !åÈˆÏ°ö Ó˚y‹T…#Î˚

fl∫Î˚ÇˆÏ§ÓÜ˛ §ˆÏAâÓ˚ ≤ÃÓ#î ≤Ãã˛yÓ˚Ü˛

°-#öyÓ˚yÎ˚î û˛y°yñ Ü˛°Ü˛yï˛y ˆÌˆÏÜ˛

xyàï˛ !Ó!¢‹T §yÇÓy!òÜ˛ ï˛Ìy ˆ°áÜ˛

§%!çï˛ Ó˚yÎ˚ñ üy°ò• ˆ¢yû˛yöàÓ˚ í˛zFã˛

!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ ≤Ãôyö !¢«˛Ü˛ í˛. •!Ó˚fl∫yü#

òy§ñ ˛õ%Ó˚yï˛ö üy°òy ˆ˛õÔÓ˚§û˛yÓ˚

ˆ˛õÔÓ˚≤Ã¢y§Ü˛ Ü˛y!ï≈˛Ü˛ ˆây£Ï– §û˛y˛õ!ï˛

!•ˆÏ§ˆÏÓ í˛z˛õ!fliï˛ !åÈˆÏ°ö ç°˛õy•z=!í˛¸

ˆç°yÓ˚ öyàÓ˚yÜ˛yê˛y í˛zFã˛ !Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚

≤Ãôyö !¢«˛Ü˛ !˛õöyÜ˛# Ó˚yÎ˚– xö%¤˛yˆÏö

ò%çö üy ◊#üï˛# Ó#îy˛õy!î ˛õy° S˛õ%e

xôƒy˛õÜ˛V Ä ◊#üï˛# Ó˚Oy !ÓŸªy§ˆÏÜ˛ S˛õ%e

í˛y_´yÓ˚V §ÇÓô≈öy ˆòÄÎ˚y •Î˚ñ ÎÑyÓ˚y x!ï˛

òy!Ó˚ˆÏoƒÓ˚ üˆÏôƒÄ í˛z˛õÎ%_´ û˛yˆÏÓ ˛õ%eˆÏÜ˛

üyö%£Ï Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛çö !Ó!¢‹T Óƒ!_´

xö%¤˛yˆÏöÓ˚ ≤Ã¢Ç§y Ü˛ˆÏÓ˚ ÓˆÏ°öñ Ó˚yˆÏçƒÓ˚

§ühflÏ fl%ÒˆÏ° ~Ó˚Ü˛ü xö%¤˛yö •ÄÎ˚y í˛z!ã˛ï˛–

§üyˆÏÓ¢ §üyã˛yÓ˚


˛õÓ˚¡õÓ˚y

Ó#ˆÏÓ˚wöyÌ ÷Ü%˛°

ç#Ó ÏöÓ˚ ≤ÃÜ˛y¢ • Ï°y ï˛yÓ˚

ôyÓ˚yÓy!•Ü˛ï˛yÎ˚– ~Ó˚ ~Ü˛≤Ãy Ïhsˇ çß√ Ä

Ó,!k˛ñ x˛õÓ˚ ≤Ãy Ïhsˇ çÓ˚y Ä ü,ï% ƒ– üôƒÓï ≈#

fliy Ïö Ó˚ ÏÎ˚ ÏåÈ ≤ÃyÆ ÓÎ˚flÒï˛y– §%ï˛Ó˚yÇ çÓ˚y

Ä Óyô≈Ü˛ƒ ˆÜ˛y Ïöy fl∫ï˛sf ≤Ã!e´Î˚y öÎ˚ñ ~

• Ï°y ç#Ó ÏöÓ˚ ≤ÃÓ•üyöï˛yÓ˚•z ˛õ!Ó˚î!ï˛–

!Ü˛v xÓ¢ƒΩ˛yÓ# ~•z Óyô≈ ÏÜ˛ƒÓ˚ !Ó°¡∫

âê˛y Ïöy !Ü˛ §Ω˛Ó⁄ ˆÓöyÓ˚§ !•®%

!ÓŸª!Óòƒy° ÏÎ˚Ó˚ ≤Ãyî#!ÓK˛yö !Óû˛y ÏàÓ˚

xôƒy˛õÜ˛ í˛. üô%§)òö Ü˛yö%ö Ïày Óyô≈ ÏÜ˛ƒÓ˚

Ü˛yÎ≈Ü˛yÓ˚î §¡õ ÏÜ≈ ˆüÔ!°Ü˛ à ÏÓ£Ïîy

Ü˛ ÏÓ˚ xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ áƒy!ï˛°yû˛ Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈö–

ï˛yÓ˚ à ÏÓ£Ïîy ˆ«˛e!ê˛ ç#Óö !ÓK˛y Ïö

Molecular Biology of Ageingöy Ïü ˛õ!Ó˚!ã˛ï˛–

Ó˚Ó#wöyÌ ˆà ÏÎ˚ ÏåÈöÙÙÙ Ú≤ÃÌü

≤Ãû˛yï˛ í zòÎ˚ ï˛Ó àà Ïö– ≤ÃÌü §yüÓ˚Ó

ï˛Ó ï˛ Ï õyÓ Ïö– ≤ÃÌü ≤Ãã˛y!Ó˚ï˛ ï˛Ó

Óöû˛Ó Ïö– K˛yö ôü≈ Ü˛ï˛ Ü˛yÓƒ Ü˛y!•!ö–Û

!ÓK˛y Ïö Îáö ~ï˛ x@ˇÃà!ï˛ •Î˚!öñ

§û˛ƒï˛yÓ˚ !ÓÜ˛yˆÏ¢ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ xÓòyö≤Ãã˛yÓ˚üyôƒü ~ï˛ §!e´Î˚ !åÈ° öyñ

û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ ˆüôy ï˛áöÄ üyöÓ §û˛ƒï˛yÓ˚

!ÓÜ˛y Ï¢ öyöy í z õyòyö Ä ˆüÔ!°Ü˛

!ã˛hsˇyôyÓ˚yÎ˚ fl∫yï˛sfƒ ÓçyÎ˚ Ó˚yá Ïï˛ § Ïã˛‹T

!åÈ°– xy!ò ¢B˛Ó˚yã˛yÎ≈ Ó Ï° ÏåÈöñ Ó ·˛

§ï˛ƒ çàÍ !üÌƒy– Ó ·˛ Ó° Ïï˛ ˆÓyé˛yÎ˚

¢!_´ñ ÎyÓ˚ x!hflÏc xy ÏåÈ !Ü˛v xÓÎ˚Ó

ˆö•z– xy•zöfiê˛y•zö Ó° Ï°öÙÙÙ ˛õòyÌ≈ Ä

¢!_´ ~Ü˛•z (E=mc2)– §û˛ƒï˛yÓ˚

!ÓÜ˛y Ï¢ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ xÓòyö=!° xö%ôyÓö

ˆÎyàƒ–

§ÇáƒyÓ˚ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ !á fiê˛˛õ)Ó≈ ï, ï˛#Î˚

¢ï˛ ÏÜ˛ §¡Àyê˛ x Ï¢y ÏÜ˛Ó˚ !¢°y!°!˛õ Ïï˛

§ÇáƒyÓ˚ ÓƒÓ•yÓ˚ ˆòáy ÎyÎ˚– ~•z K˛yö

xyÓ˚Ó ÏòÓ˚ üyôƒ Ïü •zí z ÏÓ˚y Ï õ ~ÓÇ

˛õyÿ˛y Ïï˛ƒ ˆ˛õÔÑåÈyÎ˚– xyÓ˚Ó Ïò Ï¢ ~•z

§Çáƒy=!° ÏÜ˛ Ú!•® Ï§Û Ó°y •Î˚– xÌ≈yÍ

!•®%fliyö ˆÌ ÏÜ˛ xyüòy!ö– ú˛Ó˚y!§

à!îï˛K˛ Ú°y≤’y§Û ˆö Ï õy!°Î˚ ÏöÓ˚

Ó˚yçcÜ˛y Ï° Ó Ï° ÏåÈöÙÙÙ û˛yÓ˚ï˛

§Çáƒyï˛ Ï_¥Ó˚ K˛yö xyüy ÏòÓ˚ !ò ÏÎ˚ ÏåÈ–

Ó ·˛=Æ x ÏB˛ ≤ÃÌü ¢) ÏöƒÓ˚ ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛ ÏÓ˚

ˆòáyö– ò¢ §ÇáƒyÓ˚ §y•y ÏÎƒ §ühflÏ

§Çáƒy ÏÜ˛ ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛Ó˚y ÎyÎ˚ÈÙÙÙÈ ~•z öï% ö

ï˛Ìƒ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ xy!Ó‹ÒyÓ˚–

˛õy!ê˛à!î Ïï˛Ó˚ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ ~Ó˚

ÓƒÓ•yÓ˚ ÷Ó˚& •Î˚ !mï˛#Î˚ !á fiê˛˛õ)Ó≈y Ï∑–

û˛yflÒÓ˚yã˛y ÏÎ≈Ó˚ ˆ°áy °#°yÓï˛# Ó•z ÏÜ˛•z

≤ÃÌü xyô%!öÜ˛ ˛õy!ê˛à!î Ïï˛Ó˚ Ó•z !•§y ÏÓ

fl∫#Ü, !ï˛ ˆòÄÎ˚y •Î˚– ~ö§y•z ÏÜœ y Ï õ!í˛Î˚y

!Ó ê˛y!öÎ˚yÓ˚ ü Ïï˛ 499 ~!í˛ÈÙÈˆï˛ xyÎ≈Ó˚y

ï˛yÓ˚ Ó•z ˛õy!ê˛à!î Ïï˛Ó˚ !öÎ˚ü ˆ¢£Ï

Ü˛ ÏÓ˚ö– ˛õy!ê˛à!î Ïï˛Ó˚ K˛yö xyÓ˚Ó ÏòÓ˚

üyôƒ Ïü ˛õyÿ˛y Ïï˛ƒ ˆ˛õÔÑåÈyÎ˚–

Ó#çà!î Ïï˛Ó˚ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ ˛õ!ÿ˛ü

•zí z ÏÓ˚y˛õ xƒy° ÏçÓÓ˚yÓ˚ K˛yö !@ˇÃÜ˛ ÏòÓ˚

ˆÌ ÏÜ˛ ˆ¢ Ïá öy•zñ û˛yÓ˚ï˛ ˆÌ ÏÜ˛ !ö ÏÎ˚ ÏåÈ–

Ó#çà!î Ïï˛Ó˚ xyÓ˚Ó#Î˚ öyü xƒy° ÏçÓÓ˚y–

xyÎ≈û˛R ~üö ~Ü˛ Óƒ!_´ ÏòÓ˚ ü Ïôƒ

~Ü˛çö !Î!ö xƒy° ÏçÓÓ˚y ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛ ÏÓ˚ö

S~ö§y•z ÏÜœ y Ï õ!í˛Î˚y !Ó ê˛y!öÜ˛yV–

ˆ°y•y xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ xyÎ˚y§ S3000


!Ó!§V ¢∑!ê˛ ã˛yÓ˚ ˆÓ Ïò•z í z ÏÕ‘á Ü˛Ó˚y

xy ÏåÈñ ÎyÓ˚ xÌ≈ ˆ°y•y– x Ï¢yÜ˛ hflÏΩ˛ñ

!öí z !ò!Õ‘ Ä Ü˛î≈yê˛ ÏÜ˛ ˆ°Ô•hflÏΩ˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚

ôyï% !ÓK˛y ÏöÓ˚ í zÍÜ˛£Ï≈ï˛yÓ˚ !öò¢≈ö–

x!û˛Ü˛£Ï≈ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ !§k˛yhsˇ

!¢ ÏÓ˚yü!î Ó•z Ïï˛ û˛yflÒÓ˚yã˛yÎ≈ ˛õ,!ÌÓ#Ó˚

xyÜ˛£Ï≈î §¡∫ Ï¶˛ xy Ï°yã˛öy Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈöÈÙÙÙÈ

Îy Ü˛ ÏÎ˚Ü˛ ¢ï˛y∑#Ó˚ ˛õÓ˚ !öí zê˛ö x!Ó‹ÒyÓ˚

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö–

Ó˚y§yÎ˚!öÜ˛ ˛õk˛!ï˛ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ Ó˚Ç Ä

Ó˚y§yÎ˚!öÜ˛ Ó˚Ç Ó˚§yÎ˚ö !Óòƒy ÏÜ˛ û˛yÓ˚ Ïï˛

Ó˚§yÎ˚ö ¢yflf Ó°y •Î˚– ~°!ú˛ö Ïfiê˛yö

History of India Ó•z Ïï˛ !° Ïá ÏåÈö

ï˛yÓ˚y Sû˛yÓ˚ï˛#Î˚V Ü˛˛õyÓ˚ Ä !çÇÜ˛

§y° Ïú˛ê˛ ˜ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ Ïï˛ çyö Ïï˛yñ ˆ°y•y

Ä !§§yÓ˚ Ü˛yÓ≈ Ïöê˛ ˜ï˛!Ó˚ çyö Ïï˛y–

!á fiê˛#Î˚ ˛õM˛Èü ¢ï˛ ÏÜ˛ xƒy° ÏÜ˛!ü

§¡õ ÏÜ≈ û˛yÓ˚ï˛#Î˚Ó˚y çyö Ïï˛y–

ò¢!üÜ˛ ˛õk˛!ï˛ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ çyü≈yö

ˆ°áÜ˛ Dr Thomas Arya !° Ïá ÏåÈöñ

ˆÎ Äçö ˛õk˛!ï˛ ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚y • Ïï˛y

(2500 BC) ï˛y Binary system~ÓÇ ˛õ!Ó˚üy˛õ ˛õk˛!ï˛ Ïï˛ ò¢!üÜ˛ ~ÓÇ

ÓƒÓ•yÓ˚ • Ïï˛y– à!îï˛K˛ Ú°ƒy≤’y§Û

Ó Ï° ÏåÈöÙÙÙ !•®% ÏòÓ˚ !öÜ˛ê˛ xyüy ÏòÓ˚

xï˛ƒhsˇ Ü, ï˛K˛ ÌyÜ˛y í z!ã˛ï˛ñ ÎyÓ˚y ò¢!üÜ˛

˛õk˛!ï˛ xy!Ó‹ÒyÓ˚ Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈö–

!í˛!çê˛y° ˛õk˛!ï˛ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠

!í˛!çê˛y° ˛õk˛!ï˛ Îy Ó˚y!¢!ÓK˛yö ÏÜ˛

≤Ãû˛y!Óï˛ Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈö ï˛y û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ xÓòyö–

ã˛#öyÓ˚y ˆÓÔk˛ !û˛«% ÏòÓ˚ Ü˛yåÈ ˆÌ ÏÜ˛ !¢«˛y

@ˇÃ•î Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈñ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ ~•z ˛õk˛!ï˛ ÏÜ˛

˛õ ÏÓ˚ xyÓ˚Ó#Î˚ ÏòÓ˚ üyôƒ Ïü ˛õyÿ˛y Ïï˛ƒ

ˆ˛õÔÑåÈyÎ˚–

˛õ,!ÌÓ# Ïï˛ ≤ÃÌü Ä£Ï% ÏôÓ˚

§yÇ ÏÜ˛!ï˛Ü˛#Ü˛Ó˚î (Codify) ≠ xyÎ% ÏÓ≈ò

§Ó≈≤ÃÌü üyöÓ çy!ï˛ ÏÜ˛ Ä£Ï% ÏôÓ˚

§yÇ ÏÜ˛!ï˛Ü˛#Ü˛Ó˚î í z õ•yÓ˚ ˆòÎ˚– ≤ÃyÎ˚

xyí ¸y•z •yçyÓ˚ ÓåÈÓ˚ xy Ïà ã˛Ó˚Ü˛ ÏÜ˛

Ä£Ï% ÏôÓ˚ çöÜ˛ Ó°y •Î˚– ~áö xyÎ% ÏÓ≈ò

˛õ,!ÌÓ# Ïï˛ ï˛yÓ˚ í z õÎ%_´ fliyö ˆ˛õ Ïï˛

ã˛ˆÏ°ˆÏåÈ–

¢°ƒ !ã˛!Ü˛Í§y ≤Ãã˛°ö ≠ û˛yÓ˚ Ïï˛

≤’y!fiê˛Ü˛ §yç≈y!Ó˚ Óï≈ üy Ïö ≤Ãã˛!°ï˛

≤’y!fiê˛Ü˛ §yç≈y!Ó˚Ó˚ çöÜ˛ Ó°y •Î˚–

Ú!°üÜ˛y Ó%Ü˛ xÓ ˆÓ˚Ü˛í≈ ÛÈÙÈ~Ó˚ ü Ïï˛

÷◊&ï˛ • ÏFåÈ ≤ÃÌü ~Ü˛çöñ !Î!ö ã˛ï% Ì≈

¢ï˛ ÏÜ˛ ≤ÃÌü ≤’y!fiê˛Ü˛ §yç≈y!Ó˚ Ü˛ ÏÓ˚ö–

≤Ãyã˛#öï˛ü ˆ°áy ≠ ScienceReporter 1999-~Ó˚ üï˛ xö%ÎyÎ˚#

•Ó˚ØyÎ˚ üy!ê˛Ó˚ ö# Ïã˛ ˛õyÄÎ˚y !°!˛õ•z • ÏFåÈ

˛õ,!ÌÓ#Ó˚ ≤Ãyã˛#öï˛ü !°!˛õ–

§Çfl,Òï˛ • ÏFåÈ ˛õ,!ÌÓ#Ó˚ ≤Ãyã˛#ö û˛y£Ïy

≠ ~•z û˛y£Ïy 63!ê˛ x«˛Ó˚ ~ÓÇ í zFã˛yÓ˚î

!ö ÏÎ˚ à!ë˛ï˛– ˆÎáy Ïö Ó˚&¢ û˛y£ÏyÎ˚ 35!ê˛ñ

ˆflõö#Î˚ û˛y£ÏyÎ˚ 35!ê˛ ˛õy!¢≈ Ïï˛ 31!ê˛

•zÇ ÏÓ˚!ç Ïï˛ 26!ê˛ °ƒy!ê˛ö Ä !•Ó & Ïï˛

20!ê˛ x«˛Ó˚ xy ÏåÈ–

˛õ,!ÌÓ# Ïï˛ ≤ÃÌü Îsf!öû≈ Ó˚ ¢• ÏÓ˚Ó˚

˛õ_ö ≠ áöö Ü˛y ÏÎ≈Ó˚ ú˛ Ï° ˛õyÄÎ˚y •Ó˚Øy

Ä ü Ï• ÏOyò ÏÓ˚y Ïï˛ Óy!í ¸ Ä ¢• ÏÓ˚Ó˚ ü Ïôƒ

xy ÏåÈ ˛õ!Ó˚Ü˛“öyÓ˚ Ü˛°y ÏÜ˛Ô¢°– ~áy Ïö

ˆfiê˛!í˛Î˚yü ~ÓÇ ç° §Ó˚ÓÓ˚y• Ä !öÜ˛y!¢

ÓƒÓfliy °«˛î#Î˚–

ÓåÈ ÏÓ˚Ó˚ !òö §Çáƒy ≠ ˛õM˛Èü ¢ï˛ ÏÜ˛

û˛yflÒÓ˚yã˛yÎ≈ Ó Ï°ö ˛õ,!ÌÓ# §)Î≈ ÏÜ˛ ≤Ãò!«˛î

Ü˛ ÏÓ˚ 365.258756484 !ò Ïö– ~Ó˚

≤ÃyÎ˚ ~Ü˛ Ï¢y ÓåÈÓ˚ ˛õ ÏÓ˚ ˛õyÿ˛y Ïï˛ƒÓ˚

ˆçƒy!ï˛!Ó≈òàî ≤Ãò!«˛î Ü˛y° !öî≈Î˚

Ü˛ˆÏÓ˚ö–

˛õy•z SηηηηηV ~Ó˚ üyö !öî≈Î˚ ≠ ˆÓyôyÎ˚ö

˛õy•zÈÙÈ~Ó˚ üyö ˆÓÓ˚ Ü˛ ÏÓ˚ö– !ï˛!ö

!˛õÌy ÏàyÓ˚y Ï§Ó˚ !Ì ÏÎ˚y!Ó˚ Ó° Ïï˛ Îy

ˆÓyé˛yÎ˚ñ ï˛yÓ˚ ôyÓ˚îy x ÏöÜ˛ xy Ïà•z ˆÓÓ˚

Ü˛ˆÏÓ˚ö–

!mâyï˛ §ü#Ü˛Ó˚î Óy ˆÜ˛yÎ˚y Ïí» !ê˛Ü˛

•z ÏÜ˛y ÏÎ˚¢ö ≠ ~Ü˛yò¢ ¢ï˛y∑# Ïï˛ ◊#ôÓ˚

xyã˛yÎ≈ !mâyï˛ §ü#Ü˛Ó˚î xy!Ó‹ÒyÓ˚

Ü˛ ÏÓ˚ö– !@ˇÃÜ˛ Ä ˆÓ˚yüyö ÏòÓ˚ Ü˛y ÏåÈ

§ÇáƒyÓ˚ § ÏÓ≈yFã˛ üyö 106 ˛õÎ≈hsˇ

ˆÎáy Ïö !•®%Ó˚y 10 ~Ó˚ ày ÏÎ˚ 53!ê˛ ¢)öƒ

!ò ÏÎ˚ à!ë˛ï˛ §Çáƒy ~ÓÇ §Çáƒy=!°Ó˚

≤Ã!ï˛!ê˛Ó˚ öyü çyöï˛– ˆÓÔ!òÜ˛ Î% Ïà

5000 !á fiê˛˛õ)Ó≈y Ï∑ ~•z ôÓ˚ ÏöÓ˚

˛õyÓ˚ò!¢≈ï˛y !åÈ° û˛yÓ˚ï˛#Î˚ à!îï˛K˛ ÏòÓ˚–

~üöÜ˛# ~áö § ÏÓ≈yFã˛ 10 ~Ó˚ ˛õ ÏÓ˚

12!ê˛ ¢)öƒ à!ë˛ï˛ §Çáƒy•z § ÏÓ≈yFã˛

§Çáƒy–

ˆçƒy!ï˛!Ó≈òƒy xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ xyÎ≈û˛R

xyÜ˛y Ï¢Ó˚ @ˇÃ•ÈÙÈö«˛ ÏeÓ˚ à!ï˛≤ÃÜ, !ï˛

§¡∫ Ï¶˛ çyö Ïï˛ö– Ó ·˛ ÏòÓ °ï˛y ÏòÓ

§)Î≈!§k˛yhsˇ Ó•z Ïï˛ ˛õ,!ÌÓ#Ó˚ x«˛ §¡∫ Ï¶˛

Ó Ï° ÏåÈö ~ÓÇ ~•z x«˛ ÏÜ˛ §% Ïü=

Ó Ï° ÏåÈö– ÓÓ˚y•!ü!•Ó˚ Ó Ï° ÏåÈö ˆÎñ

˛õ,!ÌÓ# ~Ü˛!ê˛ ˆày°Ü˛ Îy x Ï«˛Ó˚

ã˛yÓ˚!ò ÏÜ˛ â%Ó˚ ÏåÈ– xöƒyöƒ x ÏöÜ˛

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˆçƒy!ï˛!Ó≈ò ˆÜ˛y˛õy!ö≈Ü˛y Ï¢Ó˚

xy Ïà•z ~Ü˛Ìy çy!ö ÏÎ˚ ÏåÈö

S~ö§y•z ÏÜœ y!˛õ!í˛Î˚y !Ó ê˛y!öÜ˛yV–

Ü˛ƒy Ï°u˛Ó˚ xy!Ó‹ÒyÓ˚ ≠ §ü ÏÎ˚Ó˚

˛õ!Ó˚üy˛õ xy!Ó‹ÒyÓ˚ñ !ò ÏöÓ˚ ˛õ!Ó˚üy˛õñ

üy§ñ ÓåÈ ÏÓ˚Ó˚ !•§yÓ xy!Ó‹ÒyÓ˚ÈÙÙÙ

§)Î≈!§k˛yhsˇ Ó•z Ïï˛ °ï˛y ÏòÓ S505~!í˛V

ÓåÈÓ˚ ÏÜ˛ 12 üy Ï§ û˛yà Ü˛ ÏÓ˚ö–

ˆ§ÔÓ˚ü[˛ Ï°Ó˚ §yï˛!ê˛ @ˇÃ• ˛õ,!ÌÓ#Ó˚

ç°ÓyÎ% ÏÜ˛ ≤Ãû˛y!Óï˛ Ü˛ ÏÓ˚– ˆ§•z !•§y ÏÓ

7 !òö ÏÜ˛ öyüÜ˛Ó˚î Ü˛Ó˚y • ÏÎ˚ ÏåÈÈÙÙÙ Îy

§yÓ˚y ˛õ,!ÌÓ# üyöƒï˛y !ò ÏÎ˚ ÏåÈ–

û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ §Ó Ïã˛ ÏÎ˚ Ó Ïí ¸y §¡õò

• Ï°y ï˛yÓ˚ í zßï˛ ˆüôyÓ˚ ˆÜ˛y!ê˛ ˆÜ˛y!ê˛

üyö%£Ï xyÓ˚ !Ó˛õ%° ≤ÃyÜ, !ï˛Ü˛ §¡õò–

§Ó˚Ü˛y!Ó˚ §!òFåÈyÓ˚ xû˛y ÏÓ û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚

í zßï˛ ˆüôy í zßï˛ ˆò¢=!° Ïï˛ ã˛ Ï°

Îy ÏFåÈ– í zßï˛ ˆò¢=!° Ïï˛ ≤Ã!ï˛ ÓåÈÓ˚

ˆÎ§Ó Ü, ï˛# üyö%£Ï ˛õ%Ó˚fl,Òï˛ •ö ï˛y ÏòÓ˚

~Ü˛!ê˛ Ó Ïí ¸y xÇ¢ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ÓÇ Ï¢yq(ï˛–

§% ÏáÓ˚ !Ó£ÏÎ˚ñ 2020ÈÙÈ21 §y Ï°Ó˚

ˆÜ˛w#Î˚ Óy Ïç Ïê˛ !ÓK˛yö Ä ≤ÃÎ%!_´

üsf ÏÜ˛Ó˚ çöƒ fl∫yô#ö û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ •z!ï˛•y Ï§

§Ó≈y!ôÜ˛ xÌ≈ ÓÓ˚yj Ü˛Ó˚y • ÏÎ˚ ÏåÈ 6302

ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y–

ï˛Ìƒ§)e ≠

1.È Èˆã˛öy ˛õ,Ì#Ó#Ó˚ xçyöy Ü˛ÌyÈÙÙÙ

û˛Ryã˛yÎ≈ñ ˆây£Ïñ òy§–

2. û˛yÓ˚ï˛#Î˚Ü˛Ó˚î ÏÜ˛ !Ó ÏÓ˚yô#ÈÙÙÙÈÈ ò#ööyÌ

Óey–

3. Óï≈˛üyö ˛õ!eÜ˛y–


ˆÜ˛Ô!¢Ü˛ Ó˚yÎ˚

§%≤Ãyã˛#ö û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ !ï˛•ƒÓy•Ü˛ !• Ï§ ÏÓ

˛õ%!òˆÏFã˛Ó˚#Ó˚ ~Ü˛!ê˛ ˆòÓfliyˆÏöÓ˚ öyü í˛zˆÏÕ‘á

Ü˛Ó˚ Ïï˛•z •Î˚– °yÜ˛§Çfl,Ò!ï˛ ~ÓÇ •z!ï˛•y Ï§Ó˚

ˆü°Ó¶˛öÎ%_´ §•z ü!®Ó˚!ê˛ • Ï°y üyöyÜ% Õ‘y

!ÓöÎ˚àí˛¸ ü!®Ó˚–

ï˛y!ü° û˛y£ÏyˆÏï˛ Úüyö§ÛÈÙÈ~Ó˚ xÌ≈ •ˆÏ°y

ÚüöÛ Óy ÚxydyÛ– xyÓ˚ ÚÜ%˛Õ‘yüÛ ¢∑!ê˛Ó˚ xÌ≈

•ˆÏ°y Ú˛õ%Ü%˛Ó˚Û Óy Ú˛õ%‹Ò!Ó˚î#Û– ~•z ü!®ˆÏÓ˚

~ˆÏ° •z‹TˆÏòÓï˛yÓ˚ xyÓ˚yôöyÓ˚ üˆÏôƒ !òˆÏÎ˚

˛õ%‹Ò!Ó˚î#Ó˚ àû˛#Ó˚ñ !öhflÏÓ˚D çˆÏ°Ó˚ üˆÏï˛y•z

üˆÏöÓ˚ ¢y!hsˇ ˛õyÄÎ˚y ÎyˆÏÓÈÙÙÙÈ ˆ§•z xy¢y•z

Ü˛ˆÏÓ˚ö ~•z ü!®ˆÏÓ˚ xyàï˛ ˛õ%îƒyÌ≈#Ó˚y– ~•z

ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ xöƒï˛ü ˛õ)çƒˆÏòÓï˛y !§!k˛òyï˛y

àˆÏî¢ Óy Ú!ÓöyÎ˚Ü˛ÛÈ ˆÌˆÏÜ˛•z Ú!ÓöÎ˚àí˛¸Û

¢∑!ê˛ ~ Ï§ ÏåÈ– xyÓyÓñ õ)Ó≈ï˛ö õ%!ò ÏFã˛Ó# Ïï˛

Óy!°Î˚y!í˛¸ ˆâÓ˚y xˆÏöÜ˛ ˛õ%Ü%˛Ó˚ !åÈ°– ï˛y!ü°

û˛y£Ïy Ïï˛ Úüyöy°Û Ó Ï° Óy!° ÏÜ˛– §•z §ü ÏÎ˚

ü!®Ó˚ ˜ï˛!Ó˚ •ÄÎ˚yÓ˚ xyˆÏà ~Ü˛!ê˛ ˛õ%Ü%˛ˆÏÓ˚Ó˚

ôyˆÏÓ˚ Óy!°Î˚y!í˛¸Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ !§!k˛ !ÓöyÎ˚ˆÏÜ˛Ó˚

ü)!ï≈˛ Ó!§ˆÏÎ˚ fliyö#Î˚ @ˇÃyüÓy§#Ó˚y ˛õ)çy

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö– ˆ§áyö ˆÌˆÏÜ˛Ä ~•z ÚüyöyÜ%˛Õ‘y

!ÓöÎ˚àí˛¸Û ü!®Ó˚!ê˛Ó˚ öyüÜ˛Ó˚î •ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

˛õ%!òˆÏFã˛Ó˚#Ó˚ ú˛Ó˚y!§ öyà!Ó˚Ü˛ xô)ƒ!£Ïï˛

xM˛ÈˆÏ° ~!ê˛•z ~Ü˛üye !•®% ü!®Ó˚– Ü˛!Ìï˛

xy ÏåÈñ Ó‡!òö xy Ïà ~Ü˛ !ö¤% Ó˚ñ ≤Ãû˛yÓ¢y°#

Ä Ÿª ÏÓ˚ x!ÓŸªy§# Óƒ!_´ ~•z ü!® ÏÓ˚Ó˚ !§!k˛

!ÓöyÎ˚ˆÏÜ˛Ó˚ Sfliyö#Î˚ û˛y£ÏyˆÏï˛ !˛õÕ‘y•zÎ˚yÓ˚V

ü)!ï≈˛!ê˛ˆÏÜ˛ §ü%ˆÏoÓ˚ çˆÏ° ˆú˛ˆÏ° ˆòÎ˚–

˜òÓÓˆÏ° ˆ§•z ~Ü˛•z ü)!ï≈˛ xyÓyÓ˚ ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛

•Î˚ Ä•z ü!®ˆÏÓ˚– ~üöÜ˛#ñ ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ òÓ˚çy

ï˛y°yÓ¶˛ Ü˛Ó˚yÓ˚ õˆÏÓ˚Ä ~Ü˛•z àˆÏî¢ü)!ï≈˛ˆÏÜ˛

ˆòáy ÎyÎ˚ Ä•z ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ àû≈˛à,ˆÏ•– ˆ°y•yÓ˚

˜ï˛!Ó˚ í˛y[˛y !ò ÏÎ˚Ä xyâyï˛ Ü˛Ó˚y •Î˚ à Ïî Ï¢Ó˚

Ä•z ü)!ï≈˛ˆÏÜ˛– xyÿ˛ˆÏÎ≈Ó˚ Óƒy˛õyÓ˚Ê í˛y[˛y

ˆû˛ˆÏä ÎyÎ˚– ï˛Ó%Ä ü)!ï≈˛!ê˛ x«˛ï˛ ÌyˆÏÜ˛–

˛õÓ˚¡õÓ˚y

ˆ°yÜ˛§Çfl,Ò!ï˛ Ä •z!ï˛•yˆÏ§Ó˚ ˆü°Ó¶˛ˆÏö

˛õ%!òˆÏFã˛Ó˚#Ó˚ üyöyÜ%˛Õ‘y !ÓöÎ˚àí˛¸ ü!®Ó˚

í˛y[˛y!ê˛Ó˚ ~Ü˛!ê˛ û˛yäy xÇ¢ !àˆÏÎ˚ xyâyï˛

Ü˛ ÏÓ˚ Ä•z xï˛ƒyã˛yÓ˚# öy!hflÏ ÏÜ˛Ó˚ •Ñyê% Ïï˛– ≤Ãã˛[˛

ÎsfîyˆÏï˛ ü)!ï≈˛Ó˚ §yüˆÏö üyÌy ö#ã%˛ Ü˛ˆÏÓ˚ ÓˆÏ§

˛õí˛¸ˆÏï˛ Óyôƒ •Î˚ Ä•z !Óôü≈#– ~Ó˚˛õÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛

àˆÏîˆÏ¢Ó˚ í˛z˛õy§ˆÏÜ˛ ˛õ!Ó˚îï˛ •Î˚ Ä•z !ö¤%˛Ó˚

Óƒ!_´–

•z!ï˛•y§ Ì ÏÜ˛ çyöy ÎyÎ˚ñ 1674 §y Ï°

˛õ%!òˆÏFã˛Ó˚#Ó˚ ≤Ã!ï˛¤˛yï˛y Ä ï˛òyö#hsˇö ú˛Ó˚y!§

àû˛ö≈Ó˚ÈÙÈú Ñ˛yˆÏ§yÎ˚y üÑyï≈˛ƒy Ä•z ü!®ˆÏÓ˚ fliyö#Î˚

üyö%£Ï ÏòÓ˚ àî˛õ!ï˛ í z õy§öy Ó¶˛ Ü˛Ó˚yÓ˚ ã˛‹Ty

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– ï˛ˆÏÓñ ~Ü˛!ê˛ fl∫≤¿yˆÏòˆÏ¢

ú Ñ Ñy Ï§yÎ˚y çyö Ïï˛ õy ÏÓ˚öÈÙÙÙ ôü≈#Î˚ û˛yÓöy Ïï˛

!§!k˛ !ÓöyÎ˚Ü˛ ~ÓÇ !Î÷!á fiê˛ ò%Ûç Ïö•z §üyö

§¡øyˆÏöÓ˚ x!ôÜ˛yÓ˚#– ï˛yÓ˚˛õÓ˚•z !ï˛!ö ~•z

!ÓöyÎ˚Ü˛ !Ó@ˇÃ•!ê˛ˆÏÜ˛ ~Ü˛!ê˛ ÓˆÏí˛¸y ü!®Ó˚

!öü≈yî Ü˛!Ó˚ˆÏÎ˚ ≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛Ó˚yÓ˚ !§k˛yhsˇ ˆöö–

ò%ƒˆÏ≤’Ó˚ flf# ~•z ü!®Ó˚!ê˛ˆÏÜ˛ !àç≈yˆÏï˛ õ!Ó˚îï˛

Ü˛Ó˚yÓ˚ í z Ïòƒyà !ö ÏÎ˚!åÈ Ï°ö– ï˛ ÏÓñ fl∫≤¿y Ïò¢

ˆ˛õˆÏÎ˚ !ï˛!ö ~•z x˛õÜ˛ü≈ ˆÌˆÏÜ˛ !ÓÓ˚ï˛ •ö–

àû˛ö≈Ó˚ ò%ƒ Ï≤’ xÓ¢ƒ ~•z üyöyÜ% Õ‘y !ÓöÎ˚àí ¸

ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ í˛ zß ¨!ï˛Ü˛ˆ Ï“ xy!Ì≈Ü˛ §y•yÎƒ

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– ò%ƒˆÏ≤’Ó˚ Óƒ!_´àï˛ñ ï˛y!ü°

!òö!°!˛õÜ˛yÓ˚ !åÈˆÏ°ö xyö® Ó˚D !˛õÕ‘y•z–

!˛õÕ‘y•zˆÏÎ˚Ó˚ í˛yˆÏÎ˚!Ó˚ Óy Úò%Óy¢ÛÈÙ~ ú˛Ó˚y§#

≤Ãû˛yˆÏÓ ˛õ%!òˆÏFã˛Ó˚#Ó˚ §ü,!k˛Ó˚ ˛õy¢y˛õy!¢

üyöyÜ% Õ‘yÈ ü!®ˆÓ˚Ó˚ !öü≈yîÜ˛yÎ≈ ~ÓÇ òö!®ö

˛õ)çy!Ó!ôÓ˚ !Ó¢ò !ÓÓÓ˚î xy ÏåÈ– ~•z ü!® ÏÓ˚

!¢ÓÓ˚y!e í˛ zÍ§ˆÏÓÓ˚ ü•y§üyˆ ÏÓ ˚ yˆ Ï•

í˛zò‰Îy˛õˆÏöÓ˚ Ü˛ÌyÄ ÓˆÏ°ˆÏåÈö xyö® Ó˚D

!˛õÕ‘y•z–

üyöyÜ%˛Õ‘y !ÓöÎ˚àí˛¸ ü!®Ó˚!ê˛ !ö!ü≈ï˛ •Î˚

§Æò¢ ¢ï˛ˆÏÜ˛– ◊# xÓ˚!Ó® xy◊ü ~ÓÇ

ú˛Ó˚y!§ àû˛ö≈ˆÏÓ˚Ó˚ Ó˚yçû˛ÓˆÏöÓ˚ üyé˛yüy!é˛

~°yÜ˛yˆÏï˛ xÓ!fliï˛ ~•z ü!®Ó˚!ê˛– ï˛y!ü°

ü•yÜ˛!Ó §%Ó ·˛îƒ û˛yÓ˚ï˛#ñ ◊#üy Ä xÓ˚!Ó®ñ

ïÑ y ÏòÓ˚ Ó˚ã˛öy Ïï˛ û) Î˚§# ≤Ã¢Ç§y Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈö ~•z

ü!®Ó˚!ê˛Ó˚– ◊#üy ü)!ï≈ í z õy!§Ü˛y !åÈ Ï°ö öy–

ï˛Ó%Ä ïÑ˛yÓ˚ ˛õí˛¸yÓ˚ ˆê˛!ÓˆÏ° §Ó§üÎ˚•z

!˛õÕ‘y•zÎ˚yÓ˚ Óy !§!k˛òyï˛y àˆÏîˆÏ¢Ó˚ ~Ü˛!ê˛

@ˇÃƒyöy•zê˛ õyÌ ÏÓ˚Ó˚ ü)!ï≈ ¢yû˛y ˛õ Ïï˛y– û˛_´

üòö°y° !•¡øï˛ !§ÇÜ˛yˆÏÜ˛ ~Ü˛!ê˛ !ã˛!ë˛ˆÏï˛

üyòyÓ˚ ° ÏáöÈÙÙÙÈ Ú≤Ã Ïï˛ƒ ÏÜ˛Ó˚•z xÓ¢ƒÜ˛ï≈ Óƒ

• Ï°y !öç !öç üyö!§Ü˛ï˛y Ä û˛!_´ xö%ÎyÎ˚#

!§!k˛òyï˛y àˆÏîˆÏ¢Ó˚ í˛z˛õy§öy Ä xy•¥yö

Ü˛Ó˚y–Û !§!k˛ !ÓöyÎ˚Ü˛ˆÏÜ˛ ◊#üy ú%˛ˆÏ°Ó˚ üˆÏï˛y

§%à!¶˛ï˛ K˛yöÓ_y Ä ˆÓÔ!k˛Ü˛ !ÓÜ˛yˆÏ¢Ó˚

xö%âê˛Ü˛ Ó Ï° ü Ïö Ü˛Ó˚ Ïï˛ö– Ú◊#xÓ˚!Ó®Û§

xƒyÜ˛¢öÛ ˛õ!eÜ˛yÓ˚ §¡õyòÜ˛ ¢ƒyü§%®ˆÏÓ˚ÈÓ˚

Ó˚ã˛öy ˆÌˆÏÜ˛ çyöˆÏï˛ ˛õyÓ˚y ÎyÎ˚ÙÙÙ üòö°y°

!•¡øï˛!§Ç•Ü˛yÓ˚ òyö Ü˛Ó˚y xÌ≈ ˆÌˆÏÜ˛•z

üyöyÜ%˛Õ‘y !ÓöÎ˚àí˛¸ ü!®ˆÏÓ˚Ó˚ §Ç°@¿ ç!ü!ê˛

ˆÜ˛öy •Î˚– Óï≈˛üyˆÏö ˆ§!ê˛ 64ñ Ó˚&ƒ òƒ °Û

x!°≈Î˚Ñ§ Óy üyöyÜ%˛Õ‘y !ÓöÎ˚àí˛¸ ˆÜ˛y!° !flT…ê˛

Ó˚yhflÏyÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ xÓ!fliï˛– ◊#üy §Ó§üˆÏÎ˚•z

Ó°ˆÏï˛öÙÙÙ ïÑ˛yÓ˚ xy◊ˆÏüÓ˚ §ühflÏ §ü§ƒy Ä

≤Ã!ï˛Ó¶˛Ü˛ï˛yÓ˚ !öÓ˚§ö Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö !§!k˛

!ÓöyÎÜ˛•z– §çöƒ•z xÓ!Ó® xy◊ Ïü xyàï˛

ˆò!¢ÈÙÈ!Ó Ïò!¢ xö%àyü#Ó˚y üyöyÜ% Õ‘y !ÓöÎ˚àí ¸

ü!®ˆÏÓ˚Ä !§!k˛òyï˛y !ÓöyÎ˚Ü˛ˆÏÜ˛ xhsˇï˛

~Ü˛ÓyÓ˚ ò¢≈ö Ü˛Ó˚ˆÏï˛ Îyö–


ˆÓD° §yü%•z

ú˛ƒyQÓ˚#

!öí˛z Ü˛ü° Ó yˆÏ[˛Ó˚ û˛yçy §yü%•z

ÓƒÓ•yÓ˚ Ü˛Ó˚&ö–

üye ò%•z !ü!öˆÏê˛ «˛#Ó˚ ˜ï˛Ó˚# •Î˚–

¢y!hsˇ!öˆÏÜ˛ï˛öñ ˆÓy°˛õ%Ó˚ñ

ˆüyÓy•z° ÈÙÈ 9232409085

ˆÎyà !ã˛!Ü˛Í§yˆÎ ˆÜ˛yˆÏöy ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ÈÙÈüyö!§Ü˛ ˆÓ˚yàñ ˆüôy

flø,!ï˛ÈÙÈÓ%!k˛ Ó,!k˛ñ ˛õí˛¸y÷öyÎ˚ í˛zß¨!ï˛ÈÙÙÙÈ !Ó!¢‹T

ˆÎyà !ã˛!Ü˛Í§Ü˛ÈÙÈàˆÏÓ£ÏÜ˛ xôƒy˛õÜ˛ ò#ˆÏ˛õö

ˆ§ö=ˆÏÆÓ˚ ï˛_¥yÓôyˆÏö §¡õ)î≈ û˛yÓ˚ï˛#Î˚

˛õk˛!ï˛ Ïï˛ üye 4000 ê˛yÜ˛yÎ˚ û˛!ï≈ Ó˚ !òö Ì ÏÜ˛

1 ÓÍ§Ó˚ Îyà !ã˛!Ü˛Í§yÓ˚ ÓƒÓfliy Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

ã˛yÓ˚ ÓÍ§Ó˚ ÓÎ˚§ ˆÌˆÏÜ˛ §ò§ƒ†§ò§ƒy ˆöÄÎ˚y

• ÏFåÈ–

fl∫yü# §hsˇòy§ •zö!‹T!ê˛í zê˛ xÓ Ü˛y°ã˛yÓ˚

ˆÎÔ!àÜ˛ Ü˛ Ï°ç

101ñ §yòyö≈ xƒy!û˛!öí˛zñ Ü˛°Ü˛yï˛yÈÙÈ29

ˆú˛yö ≠ 2464ÈÙÈ6464ñ 2463ÈÙÈ7213


ú˛ É 5

˛ ~Ü˛ ˆò¢ñ ~Ü˛ ˆÓï˛öñ ~Ü˛ ˛õyë˛ƒe´ˆÏüÓ˚ òy!ÓˆÏï˛

Ó˚yç˛õˆÏÌ x!á° û˛yÓ˚ï˛#Î˚ Ó˚y‹T…#Î˚ ˜¢!«˛Ü˛ ü•y§Aâ˛

çyï˛#Î˚ï˛yÓyò# û˛yÓöyÓ˚ xy Ï°y ÏÜ˛ çyï˛#Î˚

!¢«˛yö#!ï˛ 2020ÈÙÈÓ˚ o&ï˛ ÓyhflÏÓyÎ˚ ÏöÓ˚ ° Ï«˛ƒñ

!¢«˛y«˛ˆ Ïe fl∫FåÈï˛y xyöyÓ˚ í˛ zˆ Ïjˆ Ï¢ƒñ

Ó˚yçö#!ï˛ü%_´ !¢«˛yDˆÏöÓ˚ òy!ÓˆÏï˛ àï˛ 10

ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚ Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚ Ó˚yç˛õˆÏÌ öyˆÏü x!á°

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ Ó˚y‹T…#Î˚ ˜¢!«˛Ü˛ ü•y§Aâ– ~!òö

!¢«˛Ü˛ §Çàë˛ ÏöÓ˚ õÑyã˛•yçyÓ˚ !¢«˛Ü˛ÈÙÈ!¢!«˛Ü˛y

Ä !¢«˛yÜ˛ü≈# ~Ü˛ˆÏÎyˆÏà 15 òú˛y òy!Ó !öˆÏÎ˚

ü•y!ü!åÈ Ï°Ó˚ xy ÏÎ˚yçö Ü˛ ÏÓ˚ö– !ü!åÈ° ¢ Ï£Ï

!ÓÜ˛y¢ û˛ÓˆÏö !¢«˛y x!ôÜ˛ï≈˛yÓ˚ Ü˛ˆÏåÈ ïÑ˛yÓ˚y

ïÑ˛yˆÏòÓ˚ òy!Ó §öò ˆ˛õ¢ Ü˛ˆÏÓ˚ö–

~!òö §Œê˛ˆÏ°Ü˛ ˛õ)Ó≈ˆÏ«˛e §yÇfl,Ò!ï˛Ü˛

ˆÜ˛ˆÏwÓ˚ §yüˆÏö ˆÌˆÏÜ˛ §yï˛çö ÓD üö#£Ï#Ó˚

öyˆÏü ÓœÜ˛ û˛yà Ü˛ˆÏÓ˚ ~•z ü•y!ü!åÈ° ÷Ó˚& •Î˚–

!Óôyö öàÓ˚ ˆ˛õÔÓ˚ û˛ÓˆÏöÓ˚ §yüˆÏö !àˆÏÎ˚

!ü!åÈ°ˆÏÜ˛ ≤Ã¢y§ö xyê˛Ü˛yÎ˚– §%¢,C° !ü!åÈ°

ˆ§áy Ïö•z xÓfliyö Ü˛ ÏÓ˚– ~!ÓxyÓ˚~§~üÙÈ~Ó˚

xhsˇû%≈˛_´ !¢«˛Ü˛ Ä xôƒy˛õÜ˛ §Çàë˛ˆÏöÓ˚

6çˆÏöÓ˚ ≤Ã!ï˛!ö!ô ò° !ÓÜ˛y¢ û˛ÓˆÏö !àˆÏÎ˚

ï˛yˆÏòÓ˚ òy!Ó˛õe ˆ˛õ¢ Ü˛ˆÏÓ˚– òy!Ó=!°Ó˚ üˆÏôƒ

í˛zˆÏÕ‘áˆÏÎyàƒ •ˆÏ°yñ fl∫FåÈ Ä §%¤%˛ Óò!° ö#!ï˛

≤ÃîÎ˚öñ ~Ü˛ ò¢ñ ~Ü˛ Óï˛ö Ä ~Ü˛ õyë˛ƒe´ü

≤ÃîÎ˚öñ ≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛ˆÏòÓ˚ ˆ@ˇÃí Ä ˆ˛õ

§Çe´yhsˇ §ü§ƒyÓ˚ §üyôyöñ ˛õyŸª≈!¢«˛Ü˛ñ

~§~§ˆÏÜ˛ñ ~ü~§ˆÏÜ˛ñ Ü˛ü!˛õí˛ zê ˛ yÓ ˚

!¢«˛Ü˛ÈÙÈ§• §ühflÏ !¢«˛ˆÏÜ˛Ó˚ ˆÓï˛ö˜Ó£Ïüƒ

ò)Ó˚#Ü˛Ó˚îñ !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ §ühflÏ !öˆÏÎ˚yàˆÏÜ˛

§y!û≈ § Ü˛!ü¢ ÏöÓ˚ xyÄï˛yÎ˚ xyöyñ Ó§Ó˚Ü˛y!Ó˚

Ü˛ˆ Ï°ç Ä !ÓŸª!Óòƒy°Î˚=!°ˆÏï˛ ~Ü˛• z

!ö ÏÎ˚yà!Ó!ô ≤ÃîÎ˚öñ !¢«˛y Ï«˛e ÏÜ˛ ò%ö≈#!ï˛ü%_´

Ä üyòÜ˛ü%_´Ü˛Ó˚î– Ó˚y ÏçƒÓ˚ 23!ê˛ ç°y Ì ÏÜ˛•z

≤Ã!ï˛!ö!ôÓ˚y ü•y!ü!åÈˆÏ° xÇ¢@ˇÃ•î Ü˛ˆÏÓ˚ö–

ïÑ˛yˆÏòÓ˚ fl∫ï˛Éfl≥%˛ï≈˛ ˆÎyàòyö Ä xyˆÏÓà ~•z

!ü!åÈ°ˆÏÜ˛ ~Ü˛ xööƒ ï˛yÍ˛õÎ≈ ~ˆÏö ˆòÎ˚–

!ü!åÈˆÏ° í˛z˛õ!fliï˛ !åÈˆÏ°ö ÓD#Î˚ öÓ í˛zˆÏß√£Ï

≤ÃyÌ!üÜ˛ !¢«˛Ü˛ §ˆÏAâÓ˚ Ó˚yçƒ §û˛y˛õ!ï˛

x!öˆÏü£Ï ü[˛° Ä Ó˚yçƒ §yôyÓ˚î §¡õyòÜ˛

Ü˛yö%!≤ÃÎ˚ òy§ñ ÓD#Î˚ !¢«˛Ü˛ Ä !¢«˛yÜ˛ü≈#

§ˆÏAâÓ˚ Ó˚yçƒ §û˛y˛õ!ï˛ xy!¢§ ü[˛° Ä Ó˚yçƒ

§yôyÓ˚î §¡õyòÜ˛ Óy˛õ# ≤Ãyüy!îÜ˛ñ

çyï˛#Î˚ï˛yÓyò# xôƒy˛õÜ˛ Ä àˆÏÓ£ÏÜ˛ §ˆÏAâÓ˚

Ó˚yçƒ §û˛y˛õ!ï˛ xôƒy˛õÜ˛ òÓüy°ƒ ò_ Ä Ó˚yçƒ

§yôyÓ˚î §¡õyòÜ˛ xôƒy˛õÜ˛ Ü,˛£è §Ó˚Ü˛yÓ˚–

§Óy•z ïÑ y ÏòÓ˚ Ó_´ ÏÓƒ !¢«˛y Ï«˛ Ïe Î öÓ˚yçƒ

ã˛°ˆÏåÈñ ï˛y ˆÌˆÏÜ˛ !¢«˛yˆÏ«˛eˆÏÜ˛ ü%_´ Ü˛ˆÏÓ˚

!¢«˛yÌ≈#ˆÏòÓ˚ §y!Ó≈Ü˛ !ÓÜ˛yˆÏ¢Ó˚ °ˆÏ«˛ƒ ïÑ˛yˆÏòÓ˚

§Çàë˛ö Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚ ã˛ˆÏ°ˆÏåÈ ÓˆÏ° çyöyö–

˛üö#£Ï# ë˛yÜ%˛Ó˚ õM˛Èyöö Óü≈yÓ˚ ≤ÃˆÏã˛‹TyÎ˚ 108 ÓåÈÓ˚

xyˆÏà 1319 ÓDyˆÏ∑Ó˚ 27ˆ¢ üyâ ˙!ï˛•y!§Ü˛

˛õ%îƒˆÏï˛yÎ˚y Ü˛Ó˚ˆÏï˛yÎ˚yÓ˚ í˛zçyö õyˆÏí˛¸ Ó yï˛ƒ üyã˛ö

Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yçÓÇ¢# «˛!eÎ˚ §üyˆÏçÓ˚ üyö%£Ï í˛z˛õÓ#ï˛

ôyÓ˚î í˛zÍ§Ó ÷Ó˚& Ü˛ˆÏÓ˚ö– ë˛yÜ%˛Ó˚ ˛õM˛Èyöö Óü≈yÓ˚

ˆ§•z ˛õ%îƒÜ˛ü≈ˆÏÜ˛ fløÓ˚î Ü˛ˆÏÓ˚ ≤Ã!ï˛ ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ üˆÏï˛y

~ÓyÓ˚Ä àï˛ 27ˆ¢ üyâ xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ «˛ye!òÓ§

í˛zò‰Îy˛õö Ü˛!ü!ê˛Ó˚ í˛zˆÏòƒyˆÏà í˛z_Ó˚ÓD Ó˚yçÓÇ¢#

Ü%˛°=Ó˚&ñ Ü%˛°!¢£Ïƒ §ˆÏ¡ø°ö ~ÓÇ xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛

Ó˚yçÓÇ¢# «˛!eÎ˚ ü•y!ü°ö !òÓ§ í˛zò‰Îy!˛õï˛ •Î˚

ç°˛õy•z=!í˛¸ ˆç°yÓ˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛yÎ˚y öò#Ó˚ ˛õyˆÏí˛¸

Sˆã˛Î˚yÓ˚#áÑy!í ¸V ü Ï•!®àåÈñ xyüÓy!í ¸ñ ú˛°yÜ˛yê˛y–

ò%Û!òö Óƒy˛õ# ~•z í˛zÍ§ˆÏÓ Ó˚yçÓÇ¢# §üyˆÏçÓ˚

˛õÑyã˛•yçyÓ üyö%£Ï xÇ¢@ˇÃ•î Ü˛ ÏÓö– ~Ü˛!òö xy Ïà

ç°˛õy•z=!í˛¸ˆÏï˛ Ó˚yçÓÇ¢# «˛!eÎ˚ §üyˆÏçÓ˚ í˛z˛õöÎ˚ö !òÓ§ í˛zò‰Îy˛õö

¢!_´§M˛ È y!Ó ˚î#ñ üy àDyñ !¢Óë˛yÜ % ˛Ó ˚ Ä

Ó˚yôyˆÏày!ÓˆÏ®Ó˚ ˛õ)çy •Î˚– ˛õÓ˚!òö ˆû˛yÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛

í˛z£ÏyÜ˛#ï≈˛öñ ˛õï˛yÜ˛y í˛zˆÏ_y°öñ ë˛yÜ%˛Ó˚ ˛õM˛Èyöö

Óü≈yÓ˚ ≤Ã!ï˛Ü,˛!ï˛ˆÏï˛ üy°ƒòyö Ä ˛õ%‹õyâ≈ƒ ≤Ãòyö

Ü˛Ó˚y •Î˚– ï˛yÓ˚˛õÓ˚ Ó‡ üyö%£Ï ühflÏÜ˛ ü%[˛ö Ü˛ˆÏÓ˚ñ

Ü˛Ó˚ Ïï˛yÎ˚y öò# Ïï˛ flyö Ü˛ ÏÓ˚ í z õÓ#ï˛ ôyÓ˚î Ü˛ ÏÓ˚ö–

~•z !ü°ö í˛zÍ§ˆÏÓ ë˛yÜ%˛Ó˚ ˛õM˛Èyöö Óü≈yÓ˚ «˛ye

xyˆÏ®y°ˆÏöÓ˚ !Ó!û˛ß¨ !òÜ˛ ï˛Ìy !•®% §Çfl,Ò!ï˛Ó˚

!Ó!û˛ß¨ ôyÓ˚yÓ˚ !Ó£ÏˆÏÎ˚ §yÓ˚àû≈˛ Ó_´Óƒ Ó˚yˆÏáö í˛.

xü°Ü˛y!hsˇ Ó˚yÎ˚ñ à ÏÓ£ÏÜ˛ Ä õ!ÿ˛üÓD §Ó˚Ü˛y ÏÓ˚Ó˚

xÓ§Ó≤ÃyÆ Î%@¬ §!ã˛Ó û˛#‹ø ÏòÓ x!ôÜ˛yÓ#ñ •Ó ÏòÓ

x!ôÜ˛yÓ˚#ñ Ü˛Ó˚&îyÜ˛y!hsˇ x!ôÜ˛yÓ˚# ≤Ãü%á– §¶˛ƒyÎ˚

§yÇfl,Ò!ï˛Ü˛ xö%¤˛yˆÏöÓ˚Ï ˛õÓ˚ í˛zÍ§ˆÏÓÓ˚ ˛õ!Ó˚§üy!Æ

•Î˚–

§üyˆÏÓ¢ÈÙÈ§üyã˛yÓ˚



Ü˛°ƒyî ˆã˛ÔˆÏÓ

1907 §y°– x¶˛Ü˛yÓ ˚ ~Ü˛ Ó ˚ yï˛–

ÓyÇ°yˆÏòˆÏ¢ ~Ü˛ !•®%Ó˚ Óy!í˛¸ xyã˛üÜ˛y !âˆÏÓ˚

ô ÏÓ!åÈ° òyDyÓyçÓy– ≤ÃyÎ ã˛yÓ Ï¢y ü%§°üy ÏöÓ

xyÜ˛y¢ ú˛yê˛yˆÏöy !ã˛ÍÜ˛yÓ˚– ˆÎ ˆÜ˛yöÄ §üˆÏÎ˚

Óy!í˛¸ˆÏï˛ xy=ö °y!àˆÏÎ˚ ˆòˆÏÓ ï˛yÓ˚y– ÜÑ˛y˛õˆÏåÈ

ˆàyê˛y ˛õ!Ó˚ÓyÓ˚– !ë˛Ü˛ ˆ§•z §üˆÏÎ˚•z Óy!í˛¸Ó˚

!û˛ï˛Ó˚ ˆÌˆÏÜ˛ ˆÓ!Ó˚ˆÏÎ˚ ~ˆÏ°ö !ï˛!ö– §ˆÏD

§yüyöƒ Ü˛ ÏÎ˚Ü˛çö– §•z §yüyöƒ °yÜ˛ !ö ÏÎ˚•z

Ó%Ü˛ !ã˛!ï˛ˆÏÎ˚ ã˛yÓ˚ˆÏ¢y ü%§°üyö òyDyÓyçˆÏòÓ˚

!ÓÓ˚&ˆÏk˛ Ó˚&ˆÏá òÑyí˛¸yˆÏ°ö û˛oˆÏ°yÜ˛– x§ü

°í ¸y•z ÏÎ˚ !çï˛ Ï°ö !ï˛!ö– Óy!í ¸ çµy!° ÏÎ˚ !ò Ïï˛

xy§y òyDyÓyçÓ˚y !˛õå%È •ê˛ˆÏï˛ Óyôƒ •ˆÏ°y ˆ§•z

üyö%£Ïê˛yÓ˚ xòüƒ ˆçˆÏòÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ– !ï˛!ö xyÓ˚

ˆÜ˛í˛z öö– fl∫öyüôöƒ ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§–

ÓD§üyç ÎÑyˆÏÜ˛ ˆã˛ˆÏö ~Ü˛ !Ó≤’Ó# çöÜ˛

!•ˆÏ§ˆÏÓ– ~Ü˛ xòüƒ !•®% !•ˆÏ§ˆÏÓ–

1877 §yˆÏ°ñ ~áöÜ˛yÓ˚ ¢Ó˚#Î˚ï˛˛õ%Ó˚

ˆç°yÎ˚ ö!í ¸Î˚y í z õ Ïç°yÓ˚ °ö!§Ç @ˇÃy ÏüÓ˚ ~Ü˛

!¢!«˛ï˛ òy§˛õ!Ó˚ÓyˆÏÓ˚ çß√ ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚#

òyˆÏ§Ó˚– 1894 §yˆÏ° ú˛!Ó˚ò˛õ%Ó˚ ˆç°yfl%Ò°

ˆÌ ÏÜ˛ ~rê ∆y§ õÓ#«˛yÎ §§¡øy Ïö í z_#î≈ •ÄÎyÓ

˛õÓ˚ ì˛yÜ˛y Ü˛ˆÏ°ˆÏç û˛!ï≈˛ •ö ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚#–

ˆ§•z§ˆÏD Ä•z Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ àˆÏÓ£ÏîyàyˆÏÓ˚Ó˚

ÓƒÓ•y!Ó˚Ü˛ !¢«˛Ü˛ !•ˆÏ§ˆÏÓÄ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏï˛

ÌyˆÏÜ˛ö– ˆåÈyˆÏê˛yˆÏÓ°y ˆÌˆÏÜ˛•z ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚#Ó˚

¢Ó˚#Ó˚ã˛ã≈˛yÓ˚ !òˆÏÜ˛ ≤ÃÓ° ˆéÑ˛yÜ˛ !åÈ°– !ï˛!ö

~Ü˛çö ò«˛ °y!ë˛Î˚y°Ä !åÈ Ï°ö– 1905 §y Ï°

!Óáƒyï˛ °y!ë˛Î˚y° ü%ï≈˛yçyÓ˚ Ü˛yåÈ ˆÌˆÏÜ˛

°y!ë˛ˆÏá°y Ä ï˛ˆÏ°yÎ˚yÓ˚ ã˛y°yˆÏöyÓ˚ ˆÜ˛Ô¢°Ä

Ó˚Æ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– ï˛yÓ˚ xyˆÏà 1903 §yˆÏ°

Ü˛°Ü˛yï˛yÎ˚ §Ó˚°y ÏòÓ#Ó˚ xyáí ¸yÓ˚ §yú˛°ƒ ò Ïá

!ï˛!ö ì˛yÜ˛yÎ˚ !ê˛Ü˛yê% !° Ïï˛ ~Ü˛!ê˛ !öçfl∫ xyáí ¸y

ã˛y°% Ü˛ˆÏÓ˚ö–

˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚#Ó˚ ç#ÓˆÏöÓ˚ ˆüyí˛¸ â%ˆÏÓ˚ ÎyÎ˚

!Ó!˛õöã˛w ˛õy° Ä ≤ÃüÌöyÌ !üˆÏeÓ˚ §ˆÏD

˛õ)Ó≈ÓD Ä x§ˆÏü §ú˛Ó˚ Ü˛Ó˚yÓ˚ §üÎ˚– ï˛áö

!Ó !ê˛¢Ó˚yˆÏçÓ˚ xï˛ƒyã˛yˆÏÓ˚ Ü˛Ñy˛õˆÏåÈ ˆàyê˛y ˆò¢–

!Ó“Ó# ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§ˆÏÜ˛ ÓyDy!°

!ã˛Ó˚Ü˛y° üˆÏö Ó˚yáˆÏÓ

ü%!_´Ó˚ ˛õÌ á%ÑçˆÏåÈ ÓyD°y– ˆ§•z §üÎ˚•z

û˛yÓ˚ï˛üyï˛yÓ˚ ü%!_´Ó˚ çöƒ ≤ÃüÌöyˆÏÌÓ˚ í˛zòy_

xy•¥yˆÏö §yí˛¸y !òˆÏÎ˚ ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§ ~!àˆÏÎ˚

xyˆÏ§ö ~ÓÇ ï˛yÓ˚ í˛z˛õÓ˚ ì˛yÜ˛yÎ˚ xö%¢#°ö

§!ü!ï˛Ó˚ ≤Ã!ï˛¤˛yÓ˚ û˛yÓ˚ Óï≈˛yÎ˚–

xÓˆÏ¢ˆÏ£Ï ˆ§•z ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚•z xˆÏQyÓÓ˚ üyˆÏ§

80 çö Î%ÓÜ˛ !öˆÏÎ˚ ˛õ)Ó≈ÓˆÏDÓ˚ ì˛yÜ˛yÎ˚ !ï˛!ö

≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛Ó ˚ˆ Ï°ö xö%¢#°ö §!ü!ï˛Ó ˚–

˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# á%Ó û˛y Ï°y §Çàë˛Ü˛ !åÈ Ï°ö– ïÑ yÓ˚

§yÇàë˛!öÜ˛ ò«˛ï˛yÎ˚ ÓyD°yˆÏò¢ ç%ˆ Ïí˛ ¸

xö%¢#°ö §!ü!ï˛Ó˚ ≤ÃyÎ˚ õÑyã˛ˆÏ¢y ¢yáy fliy!˛õï˛

•Î˚– ~Ó˚˛õÓ˚ !ï˛!ö ˆ§•z ì˛yÜ˛yˆÏï˛•z ≤Ã!ï˛¤˛y

Ü˛Ó˚ˆÏ°ö Úöƒy¢yöy° fl%Ò°Û– öyˆÏü fl%Ò° •ˆÏ°Ä

xy§ˆÏ° ˆ§ê˛y !åÈ° §¢flf !Ó≤’Ó#ò° ˜ï˛!Ó˚Ó˚

~Ü˛ê˛y ≤Ã!¢«˛î ÏÜ˛w– ~•záy Ïö ≤ÃÌ Ïü åÈye ÏòÓ˚

°y!ë˛ˆÏá°y ~ÓÇ Ü˛yˆÏë˛Ó˚ ï˛ˆÏÓ˚yÎ˚yˆÏ°Ó˚ üyôƒˆÏü

ï˛yˆÏòÓ˚ §¢flf !Ó≤’ˆÏÓÓ˚ çöƒ ï˛!Ó˚ Ü˛Ó˚y •ˆÏï˛y–

!Ó !ê˛¢ ˛õ%!°¢ 1908 §yˆÏ° ˆ@ˇÃÆyÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚

˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚#ˆÏÜ˛– !Ü˛v ¢ï˛ xï˛ƒyã˛yÓ˚ñ ¢ï˛

!öˆÏ‹õ£Ïî ï˛yÓ˚ !Ó≤’Ó#§_yˆÏÜ˛ ò!üˆÏÎ˚ Ó˚yáˆÏï˛

˛õy ÏÓ˚!ö– 1910 !á fiê˛y Ï∑ ç° Ì ÏÜ˛ Ó!Ó˚ ÏÎ˚

xy§yÓ˚ õÓ˚ xyÓyÓ˚ ïÑ yÓ˚ Ó≤’!ÓÜ˛ Ü˛ü≈Ü˛y[˛ ÷Ó˚&

•Î˚– ~•z §üˆÏÎ˚•z xö%¢#°ö §!ü!ï˛Ó˚ ì˛yÜ˛y ò°

Ü˛°Ü˛yï˛y ¢yáy!ê˛ˆÏÜ˛ ˛õ!Ó˚ã˛y°öy Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ÷Ó˚&

Ü˛ˆÏÓ˚–

1910 §yˆÏ°Ó˚ ç%°y•z üyˆÏ§ 46 çö

!Ó≤’Ó#Ó˚ §ˆÏD ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§ˆÏÜ˛ ì˛yÜ˛y

£Ïí ¸Î ÏsfÓ˚ x!û˛ ÏÎy Ïà xyÓyÓ˚ @ˇÃÆyÓ˚ Ü˛Ó˚y •Î˚–

!Óã˛yˆÏÓ˚ ˛õ%!°öÓyÓ%ˆÏÜ˛ ÎyÓI#Óö Ü˛yÓ˚yò[˛

ˆòÄÎ˚y Ä §°%°yÓ˚ çˆÏ° fliyöyhsˇÓ˚ Ü˛Ó˚y •Î˚–

ˆÎáyˆÏö ˆ•üã˛w òy§ñ ÓyÓ˚#wÜ%˛üyÓ˚ ˆây£Ïñ

!ÓöyÎ˚Ü˛ §yû˛yÓ˚Ü˛ ÏÓ˚Ó˚ ü Ïï˛y !Óáƒyï˛ !Ó≤’Ó# ÏòÓ˚

§y!ß¨ˆÏôƒ xyˆÏ§ö !ï˛!ö– 1918 §yˆÏ° ˛õ%!°ö

òyˆÏ§Ó˚ §yçy !Ü˛å%Èê˛y Ü˛ˆÏü ~ÓÇ ï˛yˆÏÜ˛ Óy!í˛¸ˆÏï˛

öçÓ˚Ó!® Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yáy •Î˚– 1919 §yˆÏ° ïÑ˛yˆÏÜ˛

˛õ%ˆÏÓ˚y˛õ%!Ó˚ û˛yˆÏÓ ü%!_´ ˆòÄÎ˚y •Î˚– ü%!_´

˛õyÄÎ˚yÓ˚ ˛õÓ˚ §!ü!ï˛Ó˚ Ü˛yˆÏç xyd!öˆÏÎ˚yà

Ü˛Ó˚yÓ˚ ˆã˛‹Ty Ü˛ˆÏÓ˚ö !Ü˛v ï˛áö ï˛yÓ˚ ˆ§•z

§Çàë˛ö ÏÜ˛ !Ó !ê˛¢ §Ó˚Ü˛yÓ˚ !ö!£Ïk˛ ây£Ïîy Ü˛ ÏÓ˚

ˆòÎ˚– ~Ó˚˛õÓ˚ öyà˛õ%Ó˚ Ä ˛õˆÏÓ˚ Ü˛°Ü˛yï˛yÎ˚

Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ x!ô ÏÓ¢ Ïö x ÏöÜ˛ !Ó≤’Ó# üy•öòy§

Ü˛Ó˚üãÑ˛yò ày¶˛#Ó˚ xyòˆÏ¢≈ xö%≤Ãy!îï˛ •ˆÏÎ˚

x§•ˆÏÎyà xyˆÏ®y°ˆÏö éÑ˛y!˛õˆÏÎ˚ ˛õˆÏí˛¸ö–

!Ü˛v ˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§ Ü˛áöÄ ày¶˛#ç#Ó˚

xyò Ï¢≈Ó˚ § ÏD xy Ï õy¢ Ü˛Ó˚ Ïï˛ ã˛yö!ö– 1922

§yˆÏ° §!e´Î˚ Ó˚yçö#!ï˛ ˆÌˆÏÜ˛ xÓ§Ó˚ ˆöö–

1928 §y Ï° Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚ üå%ÈÎ˚yÓyçy ÏÓ˚ ÓD#Î˚

ÓƒyÎ˚yü §!ü!ï˛ ≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛ˆÏÓ˚ö– ~ê˛y !åÈ°

¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ ≤Ã!¢«˛ˆÏîÓ˚ ~Ü˛!ê˛ ˆÜ˛w– ˆÎáyˆÏö

Î%ÓÜ˛ˆÏòÓ˚ °y!ë˛ ã˛y°öyñ ï˛ˆÏ°yÎ˚yÓ˚ ã˛y°öy Ä

Ü%˛!hflÏ ˆ¢áyˆÏöy •ˆÏï˛y–

!ï˛!ö !ÓÓy!•ï˛ ~ÓÇ §hsˇyˆÏöÓ˚ çöÜ˛

•ˆÏ°Ä ˛õÓ˚Óï≈˛#Ü˛yˆÏ° ~Ü˛ ˆÎyà#Ó˚ §ÇflõˆÏ¢≈

~ˆ Ï§ ïÑ ˛ yÓ ˚ üyö!§Ü˛ï˛yÎ ˚ Óò° âˆÏê˛–

˛õ%!°ö!Ó•yÓ˚#Ó˚ üˆÏôƒ ï˛ƒyˆÏàÓ˚ Óy§öy çy@ˇÃï˛

•Î˚– ~Ó˚˛õÓ˚ 1949 §yˆÏ°Ó˚ 17 xyàfiê˛ 72

ÓåÈÓ˚ ÓÎ˚ˆÏ§ ïÑ˛yÓ˚ ~•z §%ò#â≈ Ü˛ü≈Ó‡° ç#Óö

ˆ¢£Ï •Î˚– ÓyD°yüyˆÏÎ˚Ó˚ ~Ü˛ xòüƒ §y•§#

!öû≈ #Ü˛ §hsˇyö !åÈ Ï°ö õ%!°ö!Ó•yÓ˚# òy§– §üÎ˚

ïÑ˛yˆÏÜ˛ û%˛ˆÏ° ˆàˆÏ°Ä ÓyDy!°Ó˚ •z!ï˛•y§

!ã˛Ó˚Ü˛y° üˆÏö Ó˚yáˆÏÓ ïÑ˛yˆÏÜ˛–

Sˆ°áÜ˛ çyï˛#Î˚ ú%˛ê˛Ó° òˆÏ°Ó˚ ≤Ãy_´ö ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸V


ÓÓ˚&î ü[˛°

≤Ã!ï˛ˆÏÓòö ˆ°áyÓ˚ §üÎ˚ ˛õÎ≈hsˇ ≤ÃyÎ˚ ò%Û

üy§ •ˆÏï˛ ã˛°° !mï˛#Î˚ òú˛yÎ˚ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

48 •yçyÓ˚ ˛õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚ §¡øyö Ä ˆÓï˛ö

Ü˛yë˛yˆÏüyÓ˚ òy!ÓˆÏï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ !ÓÓ˚&ˆÏk˛ Ó˚yhflÏyÎ˚

ˆö Ïü ÏåÈ– ~•z ü%•) Ïï≈ ã˛° ÏåÈ xyüÓ˚î xö¢ö–

ü%áƒüsf#Ó˚ !ï˛•y!§Ü˛ 26 !òˆÏöÓ˚ xö¢öˆÏÜ˛

ïÑ˛yÓ˚y •y!Ó˚ˆÏÎ˚ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈö àï˛ ÓåÈˆÏÓ˚– !Ü˛v

ï˛y ÏòÓ˚ ¢)öƒ •y Ïï˛•z !ú˛Ó˚ Ïï˛ • ÏÎ˚ ÏåÈ– ~ !Ó£Ï ÏÎ˚

Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛!ê˛ Ü˛Ìy öy Ó°ˆÏ°•z öÎ˚–

ü%áƒüsf# xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ ÓyˆÏçê˛ ˆ˛õ¢

Ü˛Ó˚ˆÏ°ö §y¡±!ï˛Ü˛– ÓyˆÏçê˛ û˛y£ÏˆÏî ü%áƒüsf#

ˆây£Ïîy Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö ïÑ˛yÓ˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ 3 ¢ï˛yÇ¢

û˛yï˛y Ó,!k˛ Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ˛õyŸª≈ !¢«˛Ü˛ÈÙÈ

!¢!«˛Ü˛yˆÏòÓ˚ ˆ«˛yû˛ ≤Ã¢üö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– ~ÓÇ

ˆ§•z áÓÓ˚ ú˛°yÄ Ü˛ˆÏÓ˚ ≤Ãã˛yÓ˚Ä Ü˛Ó˚ˆÏ°y ˆÓ¢

Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛ê˛y ïÑ˛yˆÏÓòyÓ˚ !ü!í˛Î˚y– àîï˛ˆÏsfÓ˚ ã˛ï%˛Ì≈

hflÏˆÏΩ˛Ó˚ ~ ~Ü˛ ≤ÃÜ˛yÓ˚ !Óã%˛ƒ!ï˛– xy§° ï˛Ìƒ

Îyã˛y•z öy Ü˛ˆÏÓ˚ !ü!í˛Î˚yÓ˚ í˛z˛õÓ˚ !ÓŸªy§ Ó˚yáy

˛õyë˛Ü˛Óà≈ ÏÜ˛ û% ° ï˛Ìƒ õ!Ó˚ ÏÓ¢ö Ü˛Ó˚y • Ï°y–

ÎyˆÏï˛ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ !¢«˛y ÓƒÓfliyÓ˚ ôyÓ˚Ü˛ÈÙÈÓy•Ü˛

ï˛Ìy !¢«˛y=Ó˚&ˆÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛ §yôyÓ˚î çöàˆÏîÓ˚

üˆÏö ˜ï˛!Ó˚ •Î˚ x◊k˛y– xyí˛¸yˆÏ° xyÓí˛yˆÏ°

ˆÓyé˛yˆÏöyÓ˚ ˆã˛‹Ty •ˆÏ°yñ ~•z §ühflÏ xˆÏÎyàƒ

˛õƒyÓ˚y !ê˛ã˛yÓ˚ˆÏòÓ˚ Îï˛•z òyÄ öy ˆÜ˛ö ˆ˛õê˛

û˛Ó˚ˆÏÓ öy–

÷ô%üye ˛õ!ÿ˛üÓD åÈyí˛¸y ˆòˆÏ¢Ó˚ §ühflÏ

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ˛õƒyÓ˚y !ê˛ã˛yÓ˚ˆÏòÓ˚ ã˛yÜ˛!Ó˚ fliyÎ˚# Ü˛Ó˚y

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– Ü˛yÓ˚î ã˛°!ï˛ !¢«˛y ÓƒÓfliyÎ˚ ≤Ãã%˛Ó˚

!¢«˛ˆ ÏÜ˛Ó ˚ ≤Ãˆ ÏÎ ˚ yçö ~ÓÇ ˛õyŸª ≈

!¢«˛Ü˛ÈÙÈ!¢!«˛Ü˛yÓ˚y ÎˆÏÌ‹T ˆÎyàƒ Ä x!û˛K˛–

x!ï˛ §y¡±!ï˛Ü˛ ˆåÈyR Ó˚yçƒ x§ü ï˛yˆÏòÓ˚

˛õƒyÓ˚y !ê˛ã˛yÓ˚ˆ ÏòÓ˚ ˆÓï˛ö Ü˛yë˛yˆÏüyÈÙ È§•

fliyÎ˚#Ü˛Ó˚î Ü˛ˆÏÓ˚ !öˆÏÎ˚ˆÏåÈ– !Ü˛v ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

˛õƒyÓ˚y !ê˛ã˛yÓ˚Ó˚y xyçÄ xû˛yˆÏÓÓ˚ §ˆÏD x§ü

≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛yÎ˚ !ê˛ˆÏÜ˛ ˆÌˆÏÜ˛ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

!¢«˛y ÓƒÓfliyˆÏÜ˛ ôˆÏÓ˚ ˆÓ˚ˆÏáˆÏåÈ–

Óyü xyüˆÏ° Ü˛yÓ˚ã%˛!˛õÓ˚ myÓ˚y !öˆÏÎ˚yà

•ˆÏÎ ˚ˆ Ïå Èö ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ 48 •yçyÓ˚

˛õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚ÈÙÙÙ ï˛y•zÈ öy!Ü˛ fliyÎ˚#Ü˛Ó˚î Ü˛Ó˚y

í˛z!ã˛ï˛ öÎ˚– ÷ô% !¢«˛y òÆˆÏÓ˚Ó˚ ˆÜ˛öñ Ó˚yçƒ

üï˛yüï˛

˛õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚ˆÏòÓ˚ ≤Ã!ï˛ !Óüyï,˛§%°û˛ xyã˛Ó˚î ˆÜ˛ö⁄§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ≤Ã!ï˛!ê˛ òÆˆÏÓ˚ !öˆÏÎ˚yà •Î˚ˆÏï˛y

•ˆÏÎ˚ˆ ÏåÈñ ˆÎê˛y ˆÎÈÙ ÈˆÜ˛yˆ Ïöy §Ó˚Ü˛yˆ ÏÓ˚Ó˚

¢y§öÜ˛yˆÏ° •ˆÏÎ˚ ÌyˆÏÜ˛– Óï≈˛üyö ï,˛îü)°

¢y!§ï˛ Ó˚yˆÏçƒ !Ü˛v ~üö ≤Ãã%˛Ó˚ !öˆÏÎ˚yà •ˆÏFåÈ

Îy ò°#Î˚ õ Ïò ÌyÜ˛y öï, Ó,® •y Ïü¢y•z fl∫#Ü˛yÓ˚

Ü˛Ó˚ˆÏåÈö– ï˛yÓ˚ üyˆÏö !Ü˛ ôˆÏÓ˚ ˆöÄÎ˚y ÎyÎ˚

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ õy°yÓò° •ˆÏ° ~•z §ühflÏ ò°#Î˚

ˆöï˛yÈÙÈÜ˛ü≈# ÏòÓ˚ !ö ÏÎ˚yà x ÏÓô Ó Ï° !Ó ÏÓ!ã˛ï˛

•ˆÏÓ⁄

fliyÎ˚#Ü˛Ó˚î öy Ü˛Ó˚yÓ˚ õ Ï«˛ xyÓ˚Ä Î Î%!_´

ˆòÄÎ˚y •Î˚ ï˛y •ˆÏ°y ˛õyŸª≈!¢«˛Ü˛Ó˚y xˆÏÎyàƒ–

ï˛y•ˆÏ° ≤ÃŸ¿ Ü˛Ó˚y ˆÎˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ñ xˆÏÎyàƒ

Óƒ!_´ˆÏòÓ˚ !öˆÏÎ˚ !ÓÓ˚yê˛ !¢«˛y ÓƒÓfliy ã˛°ˆÏåÈ

Ü˛#û˛y ÏÓ⁄ Îyàƒï˛yÓ˚ ≤Ã ÏŸ¿ Î §ühflÏ ¢Ç§y˛õe

ÌyÜ˛yÓ˚ òÓ˚Ü˛yÓ˚ ï˛y xyˆÏåÈ !Ü˛öy ~Ü˛ÓyÓ˚ ˆòˆÏá

!öˆÏ°•z ˆï˛y §ü§ƒy !üˆÏê˛ ÎyÎ˚– ˆ§•z ˛õˆÏÌ

Ó˚yçƒ §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˆÜ˛ö •Ñyê˛ˆÏåÈ öy⁄

fl%Ò° §y!û≈˛§ Ü˛!ü¢ö ÌyÜ˛y §ˆÏ_¥Ä

x ÏÓôû˛y ÏÓ öy!Ü˛ õyŸª≈!¢«˛Ü˛ !¢!«˛Ü˛y !ö ÏÎyà

Ü˛Ó˚y • ÏÎ˚ ÏåÈ– !Ü˛v ï˛Ìƒ Ó° ÏåÈñ öy!ê˛¢ çy!Ó˚ñ

xy ÏÓòö˛õe §Ç@ˇÃ•ñ •zrê˛yÓ˚!û˛í zñ ü!Ó˚ê˛ ÓyåÈy•z

•zï˛ƒy!ò §ühflÏ ≤ÃÜ˛yÓ˚ !öÎ˚ü Ü˛yö% ÏöÓ˚ üôƒ !ò ÏÎ˚

˛õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚ !ö ÏÎ˚yà Ü˛Ó˚y • ÏÎ˚ ÏåÈ– ï˛ ÏÓ ï Ñy ÏòÓ˚

~•z ò%ˆÏû≈˛yà ˆÜ˛ö⁄

!¢«˛yüsf# ˛õyÌ≈ ã˛ƒyê˛y!ç≈ ÓyÓ˚ÓyÓ˚ ÓˆÏ°ö

ˆÎñ ï˛y ÏòÓ˚ çöƒ !¢«˛Ü˛ !ö ÏÎ˚y ÏàÓ˚ «˛ Ïe 10

¢ï˛yÇ¢ §ÇÓ˚«˛î Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– Ü˛ü≈Ó˚ï˛

!¢«˛Ü˛ ÏòÓ˚ çöƒ xyÓyÓ˚ õ%ö!ö≈ ÏÎ˚yà ≤Ã ÏÎ˚yçö

ˆÜ˛ö⁄ ~§~§!§ Óy ê˛ê˛ õy¢ Ü˛ ÏÓ˚ !ö ÏÎ˚y!çï˛

öy •ˆÏÎ˚ ~üö xˆÏöÜ˛ fliyÎ˚# !¢«˛Ü˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈöñ

SÎyÓ˚y xyÓyÓ˚ ~Ü˛òy ò°#Î˚Ü˛ü≈# !•ˆÏ§ˆÏÓ•z

!¢«˛Ü˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈö ÓˆÏ° ˆ¢yöy ÎyÎ˚ÊV ï˛yˆÏòÓ˚

ï˛ˆÏÓ õ%öÓ˚yÎ˚ !öˆÏÎ˚yà Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ öy Ü˛ö⁄ 10

¢ï˛yÇ¢ §ÇÓ˚«˛î ˆòÄÎ˚y •ˆÏ°Ä 2011

§yˆÏ°Ó˚ õÓ˚ ÌˆÏÜ˛ xyç õÎ≈hsˇ !öˆÏÎ˚yà •ˆÏ°y

Ü˛•z⁄ ï˛ˆÏÓ 10 ¢ï˛yÇ¢ §ÇÓ˚«˛ˆÏîÓ˚ °yû˛

˛õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚Ó˚y ˆ˛õ° !Ü˛⁄

xyç ÎyÓ˚y õyŸª≈ !¢«˛Ü˛ÈÙÈ!¢!«˛Ü˛y !• Ï§ ÏÓ

fl%ÒˆÏ°Ó˚ §ühflÏ Ó˚Ü˛ü òy!Î˚c ˛õy°ö Ü˛Ó˚ˆÏåÈöñ

÷ô% òy!Î˚c Ó°ˆÏ° Ü˛ü •ˆÏÓñ fliyö#Î˚ !ê˛ã˛yÓ˚

!• Ï§ ÏÓ ï˛y ÏòÓ˚ òy!Î˚c Ó!•û) ≈ï˛ x ÏöÜ˛ òy!Î˚c

˛õy°ö Ü˛Ó˚ˆ Ïï˛ •Î˚– ~üöÜ˛# ˆÎ §ühflÏ

åÈyeÈÙÈåÈye# !Ó!û˛ß¨ Ü˛yÓ˚ˆÏî !Óòƒy°Î˚ü%á# •ˆÏï˛

ã˛yÎ˚ öy Óy !Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ ˛õí˛¸yÜ˛y°#ö fl%Ò°å%Èê˛

•ˆÏÎ˚ ˛õˆÏí˛¸ˆÏåÈñ ï˛yˆÏòÓ˚ á%ÑˆÏç ÓyÓ˚ Ü˛ˆÏÓ˚ xyÓyÓ˚

fl%Ò°ü%á# Ü˛Ó˚yÓ˚ ü Ïï˛y =Ó˚&òy!Î˚c õƒyÓ˚y!ê˛ã˛yÓ˚Ó˚y

˛õy°ö Ü˛ˆÏÓ˚ö– ï˛ÑyˆÏòÓ˚ ˆû˛yˆÏê˛Ó˚ !í˛í˛z!ê˛ˆÏï˛

§üyö òy!Î˚c !öˆÏÎ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •Î˚– xˆÏÎyàƒ

Óƒ!_´ˆÏòÓ˚ ~ˆÏï˛y òy!Î˚c ï˛ˆÏÓ ˆÜ˛ö ˆòÄÎ˚y

•Î˚⁄ ï˛yÓ˚y ~•z Ó˚yˆÏçƒÓ˚ çöàî Ä ˆû˛yê˛yÓ˚–

üüï˛y Óƒyöy!ç≈ ï˛y ÏòÓ˚Ä ü%áƒüsf#– ï˛ ÏÓ ~üö

!Óüyï,˛§%°û˛ xyã˛Ó˚î ˆÜ˛ö⁄


ˆá°y

!ö°Î˚ §yühsˇ

÷ô% !e´ˆÏÜ˛ê˛ÈÙÈú%˛ê˛Ó° öÎ˚ x!ï˛üyÓ˚#Ó˚ xyï˛B˛ Ü˛y!ê˛ˆÏÎ˚ fl∫yû˛y!ÓÜ˛

åÈˆÏ® !ú˛Ó˚ˆÏ°y •ƒyu˛ÓˆÏ°Ó˚ üˆÏï˛y ï%˛°öyü)°Ü˛ Ü˛ü çö!≤ÃÎ˚ ˆá°yÄ–

13 Ä 14 ú˛Ó &Î˚y!Ó˚ üôƒ Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚ Ä ÏÎ˚!°Çê˛ ÏöÓ˚ õy ÏÜ≈ xy ÏÎ˚y!çï˛

•ˆÏÎ˚ ˆà° ˛õ%Ó˚&£Ï Ä ü!•°yˆÏòÓ˚ Ó˚yçƒhflÏˆÏÓ˚Ó˚ •ƒyu˛Ó° ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛y–

ê%˛ö≈yˆÏüˆÏrê˛ çÎ˚çÎ˚Ü˛yÓ˚ Ü˛°Ü˛yï˛y Ä •yÄí˛¸y ˆç°yÓ˚–

˛õ%Ó˚&£ÏˆÏòÓ˚ ˆá°yÎ˚ ú˛y•zöyˆÏ° •yÄí˛¸yˆÏÜ˛ •y!Ó˚ˆÏÎ˚ ã˛ƒy!¡õÎ˚ö

Ü˛°Ü˛yï˛y ˆç°y– 30 !ü!öˆÏê˛Ó˚ ˆá°yÎ˚ ú˛°yú˛° Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚ ˛õˆÏ«˛

!åÈ° 5ÈÙÈ2– xyÓyÓ˚ ü!•°y !Óû˛yˆÏà Ü˛°Ü˛yï˛yˆÏÜ˛ •y!Ó˚ˆÏÎ˚ ã˛ƒy!¡õÎ˚ö

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ •yÄí˛¸y– ï˛yˆÏòÓ˚ ˛õˆÏ«˛ ˆá°yÓ˚ ú˛° 4ÈÙÈ2– ~•z ê%˛ö≈yˆÏürê˛

xy ÏÎ˚yçö Ü˛ ÏÓ˚!åÈ° õ!ÿ˛üÓD Ó˚yçƒ •ƒyu˛Ó° §!ü!ï˛ Îy 1972 §y Ï°

≤Ã!ï˛!¤˛ï˛ •Î˚– Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ ≤Ãyò%û≈˛yˆÏÓÓ˚ ˛õÓ˚ ~ê˛y•z‰ •ƒyu˛ÓˆÏ°Ó˚ ≤ÃÌü

ˆÜ˛yöÄ Ó˚yçƒhflÏˆÏÓ˚Ó˚ ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛y ÓˆÏ° çyöyˆÏöy •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– §¡±!ï˛

˛õ!ÿ˛üÓD Ó˚yçƒ •ƒyu˛Ó° xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢ˆÏöÓ˚ Óy!£Ï≈Ü˛ §yôyÓ˚î §û˛y

xö%!¤˛ï˛ •ˆÏ°y– §û˛yÎ˚ í˛ z ˛õ!fliï˛ !åÈˆÏ°ö é˛yí˛ ¸á[˛ •ƒyu˛Ó°

xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢ˆÏöÓ˚ ˆ≤Ã!§ˆÏí˛rê˛ ≤Ãò#˛õ Ü%˛üyÓ˚ Óy°yü%ã˛yñ §ˆÏD !åÈˆÏ°ö

˛õ%°Ü˛ òÓ– õ%°Ü˛ ò ÏÓÓ˚ í z õ!fli!ï˛ §û˛yÎ˚ í zÍ§y Ï•Ó˚ õ!Ó˚ ÏÓ¢ !öü≈yî

Ü˛ˆÏÓ˚– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸Ó˚y §ÓyÓ˚ öçˆÏÓ˚ xyˆÏ§ö ~ÓÇ ï˛yÓ˚

ˆÌˆÏÜ˛ í˛zI#!Óï˛ •ˆÏÎ˚ öï%˛ö ˆ≤’Î˚yÓ˚Ó˚y í˛zˆÏë˛ xy§ˆÏÓö ~üöê˛y•z xy¢y

öï%˛ö ˆ≤Ã!§ˆÏí˛rê˛ Ü%˛hsˇ° ˆâyˆÏ£ÏÓ˚– ïÑ˛yÓ˚ Ü˛ÌyÎ˚ñ Ú˛õÓ˚Óï≈˛# §üˆÏÎ˚

•ƒyu˛Ó°ˆÏÜ˛ ~!àˆÏÎ˚ !öˆÏÎ˚ ˆÎˆÏï˛ ã˛y•z–Û ú%˛ê˛Ó°ñ !e´ˆÏÜ˛ˆÏê˛Ó˚ üˆÏï˛y

•ƒyu˛Ó°Ä ˛õ%öÓ˚yÎ˚ !Ó˛õ%° çö!≤ÃÎ˚ •ˆÏÓñ ~üö•z xy¢y ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛ˆÏÓ˚ö

öÎ˚y ˆ≤Ã!§ˆÏí˛rê˛ Ü%˛hsˇ° ˆây£Ï–

ˆàyê˛y ˛õ!ÿ˛üÓD ˆÌˆÏÜ˛ öï%˛ö ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸ˆÏòÓ˚ !öˆÏÎ˚ xy§y •ˆÏÓ–

ï˛yÓ˚ òy!Î˚c !öˆÏç•z ˆöˆÏÓö ÓˆÏ° çyöyˆÏ°ö Ü%˛hsˇ° ˆây£Ï– xyàyü#

!òˆÏö ~•z °¡∫y ã˛°yÓ˚ õˆÏÌ §ÓyÓ˚ §•ˆÏÎy!àï˛y Ü˛yüöy Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö !ï˛!ö–

~•z ü%•)ˆÏï≈˛ Ü%˛hsˇ° ây£Ï õ!ÿ˛üÓD û˛!°Ó° xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢ˆÏöÓ˚ û˛y•z§

ˆ≤Ã!§ˆÏí˛rê˛– ˛õ!ÿ˛üÓD ˆÌˆÏÜ˛ ˆÎ ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸Ó˚y û˛yÓ˚ï˛#Î˚ òˆÏ°

Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ xyï˛B˛ Ü˛y!ê˛ˆÏÎ˚ •ƒyu˛Ó° ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛y!öÓ≈y!ã˛ï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈöñ ïÑ˛yˆÏòÓ˚ í˛zj#˛õöy !åÈ° ˆã˛yˆÏá ˛õí˛¸yÓ˚ üˆÏï˛y– ˆÓD°

•ƒyu˛ÓˆÏ°Ó˚ éÑ˛y ã˛Ü˛ã˛ˆÏÜ˛ Óy!£Ï≈Ü˛ §û˛y ~Ü˛ öï%˛ö xyˆÏ°y ˆòáyˆÏFåÈ

ÄˆÏÎ˚fiê˛ˆÏÓD° ˆfiê˛ê˛ •ƒyu˛Ó° xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢öˆÏÜ˛– Ü%˛hsˇ° ˆây£Ï Ä ˛õ%°Ü˛

ˆòˆÏÓÓ˚ í˛z˛õ!fli!ï˛ Ä Ó_´ˆÏÓƒ Ó˚#!ï˛üˆÏï˛y xy¢yÓ˚ xyˆÏ°y ˆòáˆÏåÈö û˛yÓ˚ï˛#Î˚

òˆÏ° !öÓ≈y!ã˛ï˛ ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸Ó˚y–

!öÓ≈y!ã˛ï˛ á Ï°yÎ˚yí ¸ ÏòÓ˚ ü Ïï˛ñ Ü% hsˇ° ây Ï£ÏÓ˚ ü Ïï˛y e´#í ¸y Ï≤Ãü# üyö%£Ï•z

~•z xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢öˆÏÜ˛ xyÓ˚Ä ~!àˆÏÎ˚ !öˆÏÎ˚ ˆÎˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ö– §ˆÏD ïÑ˛yÓ˚y

ˆÎyà Ü˛Ó˚ˆÏ°öñ ÚxyüÓ˚y !ö!ÿ˛ï˛ Î ~ÓyÓ˚ xyüyˆÏòÓ˚ Î Ü˛yöÄ x§%!ÓôyÓ˚

Ü˛Ìy Ü%˛hsˇ°ÓyÓ%ˆÏÜ˛ !ö!m≈ôyÎ˚ Ó°ˆÏï˛ ˛õyÓ˚Ó–Û

~Ó˚ Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛ üy§ xyˆÏà Ó˚yçƒhflÏˆÏÓ˚Ó˚ xö)ôù≈ 19 •ƒyu˛Ó° ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛y

•Î˚ xyí˛z¢@ˇÃyˆÏüÓ˚ x!û˛Ó˚yü˛õ%Ó˚ ~ö~§ ˛õ!°ˆÏê˛Ü˛!öÜ˛ Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ üyˆÏë˛–

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ 15!ê˛ ˆç°yÓ˚ ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸Ó˚y ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛yÎ˚ xÇ¢ ˆöÎ˚–

x!û˛Ó˚yü˛õ%Ó˚ ~ö~§ ˆflõyê≈˛§ xƒyÜ˛yˆÏí˛!ü Ä Óô≈üyö ˆç°y •ƒyu˛Ó°

xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢ˆÏöÓ˚ ˆÎÔÌ í˛zˆÏòƒyˆÏà ~•z ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛yÓ˚ xyˆÏÎ˚yçö Ü˛Ó˚y

•ˆÏÎ˚!åÈ°– ú˛y•zöy° ˆá°yÎ˚ ü%ˆÏáyü%!á •Î˚ ˆ§rê˛∆y° Ü˛°Ü˛yï˛y Ä ˛õ%Ó˚&!°Î˚y

ò°– ê˛yöê˛yö í z Ï_çöyÓ˚ á°yÎ˚ ú˛y•zöy Ï° 27ÈÙÈ13 ày Ï° çÎ˚# •Î˚ §rê ∆y°

Ü˛°Ü˛yï˛y– ˆ§!òˆÏöÓ˚ ˛õ%Ó˚flÒyÓ˚ !Óï˛Ó˚î# xö%¤˛yˆÏö •y!çÓ˚ !åÈˆÏ°ö Óô≈üyö

ˆç°y ˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ !¢«˛y Ä e´#í˛¸y Ü˛ü≈yôƒ«˛ öyÓ˚yÎ˚î •yçÓ˚y ˆã˛Ôô%Ó˚#ñ Óô≈üyö

ˆç°y •ƒyu˛Ó° xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢ˆÏöÓ˚ ˆç°y §¡õyòÜ˛ ˆ§yüöyÌ Ó˚yÎ˚ñ ˆç°y

fl%Ò° àü§ xƒy Ï§y!§ ÏÎ˚¢ ÏöÓ˚ §¡õyòÜ˛ àÔÓ˚#¢B˛Ó˚ û˛Ryã˛yÎ≈ ~ÓÇ ~ö~§

ˆflõyê≈˛§ xƒyÜ˛yˆÏí˛!üÓ˚ Ü˛ü≈Ü˛ï≈˛y ü°Î˚ ˛õ#ê˛Ó˚y– çyï˛#Î˚ hflÏˆÏÓ˚Ó˚ •ƒyu˛Ó°

ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸ Ü%˛¢° ü[˛°ÈÙÈ§• Ó˚yçƒ hflÏˆÏÓ˚Ó˚ çöy ˛õM˛Èy¢ ˆáˆÏ°yÎ˚yí˛¸

≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛yÎ˚ xÇ¢ ˆöö– @ˇÃ&˛õ ˛õÎ≈yˆÏÎ˚ ≤ÃˆÏï˛ƒÜ˛ ˆá°y 20 !ü!öê˛ Ü˛ˆÏÓ˚

xö%!¤˛ï˛ •Î˚– Óô≈üyö ˆç°y •ƒyu˛Ó° xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢ˆÏöÓ˚ ˆç°y §¡õyòÜ˛

ˆ§yüöyÌ Ó˚yÎ˚ ÓˆÏ°öñ Úˆá°yô%°yÓ˚ xyÓ˚Ä í˛zß¨!ï˛Ó˚ çöƒ xyí˛z¢@ˇÃyˆÏüÓ˚ ~•z

çyÎ˚àyê˛yˆÏÜ˛ ˆÓˆÏåÈ !öˆÏÎ˚!åÈ– xyàyü#!òˆÏö çD°ü•ˆÏ°Ó˚ ~•z ~°yÜ˛yÓ˚

ˆåÈˆÏ°Ó˚y •ƒyu˛Ó° á°yÎ˚ xÇ¢@ˇÃ•î Ü˛Ó˚&Ü˛–Û ê%˛ö≈yˆÏüˆÏrê˛Ó˚ §Ó˚y áˆÏ°yÎ˚yí˛¸

!öÓ≈y!ã˛ï˛ •Î˚ ˆ§rê˛∆y° Ü˛°Ü˛yï˛yÓ˚ ï˛Ó˚&î üy•yˆÏï˛y–


Ó˚Dü

Ó˚*˛õ◊# ò_

ÓyÇ°y ã˛°!Fã˛ˆÏe ˛õ!Ó˚îï˛ ÓÎ˚flÒ !˛õï,˛ã˛!Ó˚ˆÏeÓ˚ x!û˛ˆÏöï˛y

!•ˆÏ§ˆÏÓ ç•Ó˚ àyD%!° Ä Ü˛ü° !üe í˛zˆÏÕ‘áˆÏÎyàƒ– ~ÑˆÏòÓ˚ üˆÏôƒ

ç•Ó˚ àyD%°#Ó˚ û˛yÓü)!ï≈˛ !åÈ° !ü‹Tû˛y£Ï# Ä ˆfl¨•≤ÃÓî fl∫û˛yˆÏÓÓ˚–

Ü˛ü° !üˆÏeÓ˚ ˛õ!Ó˚!ã˛!ï˛ !åÈ° Ó˚yà# Ä Ü˛!ë˛ö fl∫û˛yˆÏÓÓ˚ !˛õï˛y

!•ˆÏ§ˆÏÓ– ˛õ!Ó˚ÓyˆÏÓ˚ §Ü˛ˆÏ°•z ïÑ˛yˆÏÜ˛ û˛Î˚ Ä §ü#• Ü˛Ó˚ï˛

ã˛°!Fã˛ˆÏe–

ç•Ó˚ àyD%°# S1904ÈÙÈ1969V ÚÓ!®Û ã˛°!Fã˛ˆÏeÓ˚ çöƒ

ÚˆÓD° !ú˛Õ√ çyö≈y!°fiê˛§‰ xƒyˆÏ§y!§ˆÏÎ˚¢öÛ ˛õ%Ó˚flÒyÓ˚

ˆ˛õˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö 1943 §yˆÏ°– !ï˛!ö ˛õÓ˚yô#ö û˛yÓ˚ˆÏï˛ñ x!Óû˛_´

24 ˛õÓ˚àöyÎ˚ çˆÏß√!åÈˆÏ°ö– !ï˛!ö àï˛ ¢ï˛ˆÏÜ˛Ó˚ ã˛yÓ˚ Ä ˛õÑyˆÏã˛Ó˚

ò¢ˆÏÜ˛ Ó‡§ÇáƒÜ˛ ÓyÇ°y Ä !•!® ã˛°!Fã˛ˆÏe x!û˛öÎ˚

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– §ï˛ƒ!çÍ Ó˚yÎ˚ ˛õ!Ó˚ã˛y!°ï˛ Ú˛õÓ˚¢˛õyÌÓ˚Û Ä

Ú!ã˛!í˛¸Î˚yáyöyÛÎ˚ !ï˛!ö x!û˛öÎ˚ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– ç•Ó˚ àyD%°#ñ

ï%˛°§# òy§ñ ÚüyöüÎ˚# ày°≈§‰ fl%Ò°Ûñ üsf¢!_´ S1954Vñ ÚÎˆÏáÓ˚

ôöÛ S1939Vñ ÚÓ!®Ûñ Ú¢•Ó˚ ˆÌˆÏÜ˛ ò)ˆÏÓ˚Û S1943V •zï˛ƒy!ò

ã˛°!Fã˛ˆÏe x!û˛öÎ˚ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö–

Ü˛ü° !üe Ä àï˛ ¢ï˛ˆÏÜ˛Ó˚ ˛õÑyã˛ Ä åÈˆÏÎ˚Ó˚ ò¢ˆÏÜ˛Ó˚

x!û˛ˆÏöï˛y– !ï˛!ö ˆ˛õÔÓ˚y!îÜ˛ Ä §yüy!çÜ˛ ã˛°!Fã˛ˆÏe x!û˛öÎ˚

~Ü˛çö Ó˚yà# ÓyÓy

xöƒçö ˆfl¨•≤ÃÓî

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– ˆ˛õÔÓ˚y!îÜ˛ åÈ!ÓÓ˚

üˆÏôƒ Úü!•£Ïy§%Ó˚ ÓôÛñ ÚÜ˛Ç§ Ä

ò«˛ÎK˛Û í˛zˆÏÕ‘áˆÏÎyàƒ– §yüy!çÜ˛

åÈ!ÓÓ˚ x!û˛öˆÏÎ˚ Ó˚y¢û˛yÓ˚#

!˛õï˛y Óy !˛õï,˛fliyö#ˆÏÎ˚Ó˚

û)˛!üÜ˛yÎ˚ ï˛ÑyÓ˚ x!û˛öÎ˚

xöÓòƒ–

!ï˛!ö çˆÏß√!åÈˆÏ°öñ 1912

§yˆÏ°Ó˚ 9 !í˛ˆÏ§¡∫Ó˚– Ü˛ü≈ç#ÓˆÏöÓ˚

≤ÃÌü!òˆÏÜ˛ §yü!Ó˚Ü˛ !Óû˛yˆÏà ã˛yÜ˛!Ó˚

Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö– ç#ÓöÎyeyÓ˚ üˆÏôƒÄ !åÈ°

¢,C°yÓk˛ ôÓ˚ö– !ï˛!ö ò%°≈û˛ ˛õ%hflÏˆÏÜ˛Ó˚ §Ç@ˇÃy•Ü˛ Ä

˛õyë˛Ü˛ !åÈˆÏ°ö– ïÑ˛yÓ˚ Ü˛Z˛fl∫Ó˚ Ä ˜ò!•Ü˛ í˛zFã˛ï˛yÄ

ò¢≈Ü˛ã˛ˆÏ«˛ ïÑ˛yˆÏÜ˛ x!û˛öÎ˚ û)˛!üÜ˛yÎ˚ ïÑ˛yˆÏÜ˛ §ú˛°

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ°– Úö#°yD%Ó˚#Î˚Ûñ ÚÜ˛Ç§Ûñ Úü!•£Ïy§%Ó˚ ÓôÛñ

Ú!çâyÇ§yÛñ Úx!@¿˛õÓ˚#«˛yÛ ÚÓ¶%˛Û •zï˛ƒy!ò– ïÑ˛yÓ˚

§¡õˆÏÜ≈˛ ò¢≈Ü˛ˆÏòÓ˚ ~Ü˛!ê˛ í˛z!_´ fløÓ˚î#Î˚ÈÙÙÙ ÚAngry

Dad of Bengali CinemaÛ–

Ó£Ï≈#Î˚yö x!û˛ˆÏöï˛y ˛õy•yí˛¸# §yöƒy°

çˆÏß√!åÈˆÏ°ö 1986 §yˆÏ°Ó˚ 22 ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚–

ïÑ˛yÓ˚ ü,ï%˛ƒ •ˆÏÎ˚!åÈ° 1974 §yˆÏ°Ó˚ 10

ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚– !ï˛!ö ~Ü˛yôyˆÏÓ˚ x!û˛ˆÏöï˛y Ä àyÎ˚Ü˛

!åÈˆÏ°ö– Ú•yÓ˚yˆÏöy §%Ó˚Ûñ Úû˛yö% ˆàyˆÏÎ˚®yñ ç•Ó˚

xƒy!§fiê˛ƒyrê˛Ûñ Ú!¢“#ÛñÈ ÚxÓ˚ˆÏîƒÓ˚ !òöÓ˚y!eÛñ

Úöy!Î˚Ü˛y §ÇÓyòÛ •zï˛ƒy!ò åÈ!ÓˆÏï˛ x!û˛öÎ˚

Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– ïÑ˛yÓ˚ xy§° öyü !åÈ° öˆÏàwöyÌ

§yöƒy°–

Ü˛ü

° !ü

e

ç•Ó

˚ àyD

%°#


˛üö#£Ï# Ü˛Ìy

1947 §yˆÏ° xyüyˆÏòÓ˚ ˆò¢ fl∫yô#öï˛y

°yû˛ Ü˛ˆÏÓ˚– ï˛áö §ˆÏD §ˆÏD !¢«˛y !öˆÏÎ˚

öyöyÓ˚Ü˛ˆÏüÓ˚ û˛yÓöy!ã˛hsˇy ÷Ó˚& •Î˚– !Óòƒy°Î˚

!¢«˛yñ í˛zFã˛!¢«˛y §Ó!òˆÏÜ˛•z ˆòˆÏ¢Ó˚ ˆöï˛y Ä

!¢«˛y!ÓòˆÏòÓ˚ öçÓ˚ ˛õˆÏí˛¸– öyöyÓ˚Ü˛ˆÏüÓ˚

Ü˛!ü¢ö ˜ï˛!Ó˚ •Î˚– í˛QÓ˚ xyÕ‘y!ò °-îfl∫yü#

ü%òy!°Î˚yˆÏÓ˚Ó˚ ˆöï,˛ˆÏc ~Ü˛ÓyÓ˚ ~Ü˛!ê˛ Ü˛!ü¢ö

˜ï˛!Ó˚ •ˆÏÎ˚!åÈ°– xyüÓ˚y ÎyˆÏÜ˛ ü%òy!°Î˚yÓ˚

Ü˛!ü¢ö Ó!°–

˛ 1887 §yˆÏ°Ó˚ 14 xˆÏQyÓÓ˚ ïÑ˛yÓ˚ çß√–

üyoy Ïç•z !ï˛!ö õí ¸y Ï¢yöy Ü˛ ÏÓ˚ö– üôyÓ# åÈye

!åÈˆÏ°ö– üyoyç !ÓŸª!Óòƒy°Î˚ ˆÌˆÏÜ˛ xyê≈˛§

xƒyu˛ ˆü!í˛!§ˆÏö flÿï˛Ü˛ !í˛!@ˇÃ xç≈ö Ü˛ˆÏÓ˚ö–

1922 §y Ï° õÑÎ˚!e¢ ÓåÈÓ˚ ÓÎ˚ Ï§ ~ü!í˛ !í˛!@ˇÃ

°yû˛ Ü˛ ÏÓ˚ö– xyüy ÏòÓ˚ ò Ï¢Ó˚ ~Ü˛çö !Ó!¢‹T

flf# ÏÓ˚yà !Ó Ï¢£ÏK˛ !• Ï§ ÏÓ ïÑ yÓ˚ õ!Ó˚!ã˛!ï˛ !åÈ°–

x:ˆÏú˛yí≈˛ !ÓŸª!Óòƒy°Î˚ ïÑ˛yˆÏÜ˛ !í˛!§~° !í˛!@ˇÃ

!òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ~åÈyí˛¸y ~ú˛xyÓ˚!§Ä!ç S1930V

~ÓÇ ~ú˛~!§~§ S1940V í˛z˛õy!ô xç≈ö

Ü˛ˆÏÓ˚ö–

˛õ,!ÌÓ#Ó˚ •z!ï˛•yˆÏ§ ˆòáy ÎyÎñ xˆÏöÜ˛

!Ó!¢‹T !ã˛!Ü˛Í§Ü˛ §yÓ˚yç#Óö ÷ô% ïÑ˛yÓ˚ ˛õ¢yÓ˚

xDˆÏö ç#Óö x!ï˛Óy!•ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ö!ö– çàˆÏï˛Ó˚

xyÓ˚Ä ÓˆÏí˛¸y ˛õ!Ó˚§ˆÏÓ˚ !öˆÏçˆÏòÓ˚ ˆüˆÏ°

ôˆÏÓ˚ˆÏåÈö– í˛QÓ˚ ü%òy!°Î˚yˆÏÓ˚Ó˚ ç#ÓˆÏöÄ ï˛y•z

â Ïê˛ ÏåÈ– 1934 §y Ï° !ï˛!ö üyoyç ü!í˛Ü˛ƒy°

Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ flf#ˆÏÓ˚yà Ä ôye#!Óòƒy !Óû˛yˆÏà

xôƒy˛õÜ˛ ˛õˆÏò ˆÎyà !òˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– 1939

§yˆÏ° Ä•z Ü˛ˆÏ°ˆÏçÓ˚ xôƒ«˛˛õò °yû˛ Ü˛ˆÏÓ˚ö–

ô#ˆÏÓ˚ ô#ˆÏÓ˚ ≤Ã¢y§ö çàÍ ïÑ˛yˆÏÜ˛ ˆê˛ˆÏö ˆöÎ˚–

üyoyç !ÓŸª!Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚ í˛z˛õyã˛yÎ≈ ˛õòÄ !ï˛!ö

x°ÇÜ,˛ï˛ Ü˛Ó˚!åÈˆÏ°ö–

!¢«˛yñ !ÓK˛yö Ä !ã˛!Ü˛Í§y !Ó£ÏÎ˚Ü˛ ≤Ãã%˛Ó˚

Ü˛!ü!ê˛ˆÏï˛ !ï˛!ö §û˛y˛õ!ï˛ñ öÎ˚ˆÏï˛y §ò§ƒ

!•ˆÏ§ˆÏÓ Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– ˆ§•z ï˛y!°Ü˛y ˆ¢£Ï

•ÄÎ˚y Ü˛Ìy öÎ˚– !¢«˛y§Çeýhsˇ !Ó£ÏˆÏÎ˚ ˆÜ˛w#

§Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ Î í˛z˛õˆÏò‹Ty ü[˛°# !åÈ° ï˛yÓ˚ !ï˛!ö

§ò§ƒ !åÈˆÏ°ö– !ÓK˛yö Ä !¢“ àˆÏÓ£Ïîy

˛õ!Ó˚£ÏˆÏòÓ˚ ˛õ!Ó˚ã˛y°ö ü[˛°#Ó˚ §û˛ƒ !åÈˆÏ°ö–

ÓƒyDyˆÏ°yˆÏÓ˚Ó˚ !Óáƒyï˛ •z!u˛Î˚yö •zö!fiê˛!ê˛í˛zê˛

xyÕ‘y!ò °-îfl∫yü# ü%òy!°Î˚yÓ˚

xÓ §yˆÏÎ˚ˆÏ™Ó˚ ˛õ!Ó˚ã˛y°ö ü[˛°#ˆÏï˛ !ï˛!ö

!öÓ≈y!ã˛ï˛ •ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– x° •z!u˛Î˚y Ü˛yí˛z!™°

xÓ ê˛Ü˛!öÜ˛ƒy° ~í% ÏÜ˛§ ÏöÓ˚ Ü˛w#Î˚ Ü˛!ü!ê˛Ó˚

§û˛ƒ Ä ò!«˛îyM˛È° Ü˛!ü!ê˛Ó˚ §û˛y˛õ!ï˛ !åÈ Ï°ö–

üyoyç •zö§!fiê˛!ê˛í˛zê˛ xÓ ê˛Ü˛ˆÏöy°!çÓ˚

˛õ!Ó˚ã˛y°ö ü[˛°#Ó˚ !ï˛!ö §û˛y˛õ!ï˛ !åÈˆÏ°ö–

1946 §yˆÏ° !ï˛!ö §yÓ˚y û˛yÓ˚ï˛ !¢«˛y

§ˆÏ¡ø°ˆÏö §û˛y˛õ!ï˛c Ü˛ˆÏÓ˚ö– 1948 §yˆÏ°

!ÓŸª!Óòƒy°Î˚ üO%Ó˚# Ü˛!ü¢ö ï˛!Ó˚ •ÄÎ˚yÓ˚ !òö

ˆÌˆÏÜ˛•z !ï˛!ö ï˛yÓ˚ §ò§ƒ– 1953 §yˆÏ° Îáö

üyôƒ!üÜ˛ !¢«˛y Ü˛!ü¢ö ˜ï˛!Ó˚ •Î˚ !ï˛!ö ï˛yÓ˚

§û˛y˛õ!ï˛ •ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– •zí˛zˆÏöˆÏflÒyÓ˚ çöƒ ˆÎ

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ Ü˛!ü!ê˛ àí˛¸y •Î˚ ï˛yï˛Ä !ï˛!ö §û˛ƒ

!åÈ Ï°ö– xyhsˇç≈y!ï˛Ü˛ ~Ü˛y!ôÜ˛ §Çàë˛ Ïö !ï˛!ö

!Ó!¢‹T !ã˛!Ü˛Í§Ü˛ Ä !¢«˛y!Óò !•ˆÏ§ˆÏÓ Î%_´

!åÈ Ï°ö– 1948 Ì ÏÜ˛ 1965 §y° õÎ≈hsˇ ò#â≈

öÎ˚ ÓåÈÓ˚ û˛yÓ˚ï˛ §Ó˚Ü˛yÓ˚ !ÓŸª fl∫yfliƒ §ÇfliyÎ˚ ˆÎ

≤Ã!ï˛!ö!ôò° õy!ë˛ ÏÎ˚!åÈ° ï˛yÓ˚ öï, c !ò ÏÎ˚ ÏåÈö

í˛QÓ˚ ü%òy!°Î˚yÓ˚– •zí˛zˆÏöˆÏflÒyˆÏï˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚

≤Ã!ï˛!ö!ô !•ˆÏ§ˆÏÓ !ï˛!ö 1951 ÌˆÏÜ˛ 1956

˛õÎ≈hsˇ ≤Ã!ï˛ÓåÈÓ˚ !à ÏÎ˚ ÏåÈö– 1949ÈÙÈ50 §y Ï°

~Ü˛ !ÓÓ˚° §¡øyˆÏöÓ˚ x!ôÜ˛yÓ˚#ÈÙÙÙÈ !ÓŸª fl∫yfliÏƒ

§Çfli Ï yÓ ˚ Ü˛yÎ ≈Ü˛Ó ˚# ˛õ!Ó˚£ Ïˆ ÏòÓ˚ §û˛y˛õ!ï˛

•ˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö !ï˛!ö– ~Ü˛•z ôÓ˚ˆÏöÓ˚ §¡øyö !ï˛!ö

!mï˛#Î ˚ÓyÓ ˚ °yû˛ Ü˛ˆ ÏÓ ˚ö– 1954ÈÙ È56

•zí z Ïö ÏflÒyÓ˚ Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚# õ!Ó˚£Ï ÏòÓ˚ §û˛y˛õ!ï˛Ó˚ õò

xç≈ö Ü˛ˆ ÏÓ ˚ö– Úxƒyˆ Ï§y!§ˆ ÏÎ ˚¢ö xÓ

Ü˛üöÄˆÏÎ˚°Ì •zí˛z!öû˛y!§≈!ê˛çÛÈÙÈ~Ó˚ Ü˛yÎ≈Ü˛Ó˚#

§!ü!ï˛ˆÏï˛ !ï˛!ö ò#â≈ ~Ü˛ ò¢ˆÏÜ˛Ó˚Ä ˆÓ!¢

S1948ÈÙÈ58V §û˛ƒ !åÈˆÏ°ö– 1963 §yˆÏ°

ã˛ï%˛ò≈¢ !ÓŸª fl∫yfliƒ §ˆÏ¡ø°ˆÏöÓ˚ §û˛y˛õ!ï˛Ó˚ ˛õò

x°ÇÜ,˛ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö !ï˛!ö– ïÑ˛yÓ˚ ˛õ!Ó˚◊ˆÏüÓ˚

ˆÜ˛yˆÏöy ˆ¢£Ï !åÈ° öy–

ˆò¢ÈÙÈ!ÓˆÏòˆÏ¢Ó˚ Ó‡ !ÓŸª!Óòƒy°Î˚ ˆÌˆÏÜ˛

!ï˛!ö §y¡øy!öÜ˛ í˛z˛õy!ô °yû˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö–

xyüy ÏòÓ˚ ò Ï¢ Ü˛°Ü˛yï˛yñ õyê˛öyñ x¶… ≤Ã Ïò¢ñ

üyoyçñ °ˆÏ-Ô Ä í˛zÍÜ˛° !ÓŸª!Óòƒy°Î˚ ïÑ˛yˆÏÜ˛

§y¡øy!öÜ˛ !í˛~§!§ !í˛!@ˇÃ òyö Ü˛ˆÏÓ˚– 1054

§yˆÏ°Ó˚ fl∫yô#öï˛y !òÓˆÏ§ !ï˛!ö Ó˚y‹T…˛õ!ï˛Ó˚ Ü˛yåÈ

ÌˆÏÜ˛ Ú˛õpû)˛£ÏîÛ í˛z˛õy!ô @ˇÃ•î Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö–

1959 §yˆ Ï° !ò!Õ‘ˆ Ïï˛ 46ï˛ü !ÓK˛yö

Ü˛ÇˆÏ@ˇÃˆÏ§Ó˚ x!ôˆÏÓ¢ˆÏö û˛y£Ïî ˆòÄÎ˚yÓ˚ çöƒ

!ï˛!ö xyü!sfï˛ •ö– ïÑ˛yÓ˚ Ó_,´ï˛yÓ˚ !¢ˆÏÓ˚yöyü

!åÈ° Ú!ê˛∆!Óí˛zê˛ ê%˛ ˆÓ!§Ü˛ §yˆÏÎ˚ˆÏ™§Û– ÎÑyÓ˚y

í˛y_ýÓ˚ •ˆÏFåÈö Óy •ˆÏÓö ïÑ˛yÓ˚y xö%@ˇÃ• Ü˛ˆÏÓ˚

ïÑ˛yÓ˚ ïÑ˛yÓ˚ §û˛y˛õ!ï˛Ó˚ û˛y£Ïî ˛õˆÏí˛¸ ˆòáˆÏÓö–

≤ÃÌyàï˛ !ÓK˛yö#Ó˚y•z ˆÎ ÷ô% !ÓK˛yöã˛ã≈˛yÓ˚

x!ôÜ˛yÓ˚# •ˆÏÓöñ ~•z ôyÓ˚îyÎ˚ §üÌ≈ö !åÈ° öy

ïÑ yÓ˚– ≤Ãã% Ó˚ !ÓK˛yö#Ó˚ í zòy•Ó˚î !ò ÏÎ˚ ÏåÈö !ï˛!öñ

ÎÑyÓ˚y àˆÏÓ£ÏîyàyˆÏÓ˚Ó˚ Óy•zˆÏÓ˚ Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö–

!°ÄöyˆÏò≈y òy !û˛!M˛È !ã˛e!¢“# !åÈˆ Ï°ö–

í˛z•z!°Î˚yü •yˆÏ¢≈ˆÏ°Ó˚ üˆÏï˛y ˆçƒy!ï˛!Ó≈ò

~Ü˛§üÎ˚ àyöÈÙÈÓyçöyÓ˚ òˆÏ°Ó˚ ≤Ãôyö !åÈˆÏ°ö–

°ƒyû˛Î˚!§ˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛Ó˚ÈÙÈ§Ç@ˇÃy•Ü˛ !åÈˆÏ°ö– !≤Ãfiê˛!°

!åÈˆÏ°ö !àç≈yÓ˚ ˛õyò!Ó˚– §ÓˆÏã˛ˆÏÎ˚ ÓˆÏí˛¸yÜ˛Ìyñ

xy•zöfiê˛y•zö ˆ˛õˆÏê˛rê˛ x!ú˛ˆÏ§Ó˚ ˆÜ˛Ó˚y!ö

!åÈˆÏ°ö– ú˛ƒyÓ˚yˆÏí˛ Ó•z ÓÑyôy•z Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö– ÎÑyÓ˚y

ÓˆÏ°öñ ÓÇ¢˛õ!Ó˚ã˛ˆÏÎ˚Ó˚ í˛z˛õÓ˚ ≤Ã!ï˛û˛y !öû≈˛Ó˚

Ü˛ˆÏÓ˚ ïÑ˛yˆÏòÓ˚ !ï˛!ö ˆüy«˛ü çÓyÓ !òˆÏÎ˚

ÓˆÏ°!åÈˆÏ°öñ Ú≤Ã!ï˛û˛y !ÓÜ˛yˆÏ¢Ó˚ çöƒ ˆÜ˛yˆÏöy

çyï˛˛õyï˛ Óy ÓÇ Ï¢Ó˚ Ü˛y Ïöy ≤Ã ÏÎ˚yçö •Î˚ öy–Û

xyç Îáö çyï˛˛õyï˛ñ Óî≈ Ä ô Ïü≈Ó˚ !Ó Ïû˛ò üyÌy

ï% ° Ïï˛ ã˛y•z ÏåÈñ ï˛áö í˛QÓ˚ ü%òy!°Î˚y ÏÓ˚Ó˚ xyò¢≈

Ä ü)°ƒˆÏÓyˆÏôÓ˚ ≤Ã!ï˛ xyüÓ˚y ˛õÓ˚ü !ö!ÿ˛ˆÏhsˇ

xy◊Î˚ !öˆÏï˛ ˛õy!Ó˚–

¢ƒyü° ã˛e´Óï≈˛#


çy Ïöy !Ü˛⁄

û˛y Ï°y Ü˛Ìyˆï˛yüyÓ˚ ˆòáy Óy

ˆï˛yüyÓ˚ §ˆÏD âê˛y

~Ó˚Ü˛ü û˛yˆÏ°y

ˆÜ˛y Ïöy âê˛öy Î!ò

ˆÌˆÏÜ˛ ÌyˆÏÜ˛

ï˛y•ˆÏ° ã˛ê˛˛õê˛

!°ˆÏá ˛õyë˛yÄ

xyüyˆÏòÓ˚

!ë˛Ü˛yöyÎ˚–

Ü˛!Óï˛y õyë˛yˆÏï˛ •ˆÏÓ ~•z !ë˛Ü˛yöyÎ˚È

öÓyB%˛Ó˚ !Óû˛yà

fl∫!hflÏÜ˛y

27†1!Óñ !Óôyö §Ó˚!î

Ü˛°Ü˛yï˛y ÈÙÈ 700 006

ˆ•yÎ˚yê˛§‰ xƒy˛õ ÈÙÈ 8420240584

E-mail : [email protected]

ˆú˛yöñ ~§ ~ü ~§ Óy

ˆü° Ü˛Ó˚y ˆÎˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

S˛õM˛Èü ˆÌˆÏÜ˛ myò¢ ˆ◊î#Ó˚

åÈyeÈÙÈåÈye#Ó˚y•z í˛z_Ó˚ ˛õyë˛yˆÏï˛ ˛õyÓ˚ˆÏÓV

Ü˛!Óï˛y

û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ ˛õ ÏÌ ˛õ ÏÌ

ˆÜ˛yö õ!eÜ˛y Ü˛ §¡õyòöy Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö

!•®% ˛õƒy!ê˛ ∆Î ˚ê ˛ È ÙÙ È •!Ó ˚¢ã˛w

ü%ˆÏáy˛õyôƒyÎ˚–

•z!u˛Î˚yö !üÓ˚Ó˚ÈÙÙÈˆÜ˛¢Óã˛w ˆ§ö–

Î%àyhsˇÓ˚ÈÙÙÈû)˛ˆÏ˛õwöyÌ ò_–

§O#Óö#ÈÙÙÈÈ Ü,˛£èÜ%˛üyÓ˚ !üe–

§¶˛ƒyÈÙÙÈÈ Ó ·˛Óy¶˛Ó í˛z˛õyôƒyÎ˚–

ˆÜ˛¢Ó˚# Ä üyÓ˚yë˛y Óy üyÓ˚•yRyÈÙÙÈÈ

Óy°àDyôÓ˚ !ï˛°Ü˛–

ï˛_¥ˆÏÓy!ôö#ÈÙÙÈ x«˛Î˚Ü%˛üyÓ˚ ò_–

ÓˆÏ® üyï˛Ó˚ü‰ÈÙÙÈÈ ◊#xÓ˚!Ó®–

ˆÓD°#ÈÙÙÈ §%ˆÏÓ˚wöyÌ ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚

˛õyÄöê˛y!•üyã˛° Ä í˛z_Ó˚≤ÃˆÏò¢ §#üyˆÏ hsˇ

ˆòÓ˚yò%ö ÎyÄÎ˚yÓ˚ ˛õˆÏÌ Îü%öy öò#Ó˚ ï˛#ˆÏÓ˚

318 !üê˛yÓ˚ í˛zFã˛ï˛yÎ˚ ˛õyÄöê˛y §y!•Ó–

ò¢ü=Ó˚& ˆày!Ó® !§ÇˆÏ•Ó˚ flø,!ï˛!Óç!í˛¸ï˛

˛õyÄöê˛y !¢áï˛#Ì≈– õyÄöê˛yÓ xÌ≈ õy ÓyáyÓ

çyÎ˚ày– =Ó˚&ˆày!Ó® !§Ç• 16 ÓåÈÓ˚ ÓÎ˚ˆÏ§

!¢Ó˚ü%ˆÏÓ˚Ó˚ Ó˚yçy ü!òö#≤ÃÜ˛yˆÏ¢Ó˚ xyüsfˆÏî

xyö®˛õ%Ó˚ §y!•Ó Ì ÏÜ˛ õyÄöê˛yÎ˚ xy Ï§ö–

˛õyÄöê˛y §y!•Ó ïÑ˛yÓ˚•z •yˆÏï˛ àí˛¸y– ≤ÃÌü ˆÎ ˛õ%îƒû)˛!üˆÏï˛ =Ó˚&ˆày!Ó® !§Ç• ˆâyí˛¸y ˆÌˆÏÜ˛ ˆöˆÏü ˛õy

Ó˚yˆÏáö ˆ§•z flø,!ï˛ˆÏï˛ öyüÜ˛Ó˚î •Î˚ fliyö!ê˛Ó˚– ~áyˆÏö ÓˆÏ§ !ï˛!ö =Ó˚& @ˇÃsi§y!•ˆÏÓÓ ÓˆÏí˛¸y xÇ¢

ˆ°ˆÏáö– Îü%öyÓ˚ ò!«˛î õyˆÏí˛¸ ÎáyˆÏö 52 çö Ü˛!ÓÓ˚ §ˆÏD =Ó˚&ç# òÓ˚ÓyˆÏÓ˚ Ó§ˆÏï˛öñ §•z flø,!ï˛ˆÏï˛

xyçÄ ˆ•y°y ü•Õ‘yÎ˚ Ü˛!ÓÈÙÈòÓ˚ÓyÓ˚ ÓˆÏ§– ~áyˆÏö ~Ü˛ˆÏ¢y ~Ü˛Ó˚ ç!üÓ˚ í˛z˛õÓ˚ !ï˛!ö ò%à≈ !öü≈yî

Ü˛ ÏÓ˚ö– x ÏflfÓ˚ ≤Ãò¢≈ö# Ó˚ ÏÎ˚ ÏåÈ û˛yäy!öÓ˚ =Ó˚&myÓ˚yÎ˚– Ó¢y!á Ä •y!° ~áyöÜ˛yÓ˚ xyÜ˛£Ï≈î#Î˚ í zÍ§Ó–

Ó˚ˆÏÎ˚åÈ Îü%öyˆÏòÓ# ü!®Ó˚ñ Ó˚yüü!®Ó˚ñ Ü,˛£èü!®Ó˚–

ú%˛° °Ü˛í˛yí z ÏöÓ˚ ü Ïôƒ fl%Ò° öy ÌyÜ˛yÎ˚ Ó!¢ Ü˛y ÏçÓ˚ ã˛y˛õ !åÈ° öy– ï˛áö ò¢!ê˛ ê˛ ÏÓ ã˛wü!Õ‘Ü˛yÓ˚

ã˛yÓ˚y Ó!§ˆÏÎ˚!åÈ°yü– Ä•z Ü˛Ûüy§ ã˛yÓ˚y=!°Ó˚ á%Ó Îb Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ°yü– ~ÓyÓ˚ ¢#ˆÏï˛ xyüyˆÏòÓ˚

ÓyÓ˚®yÎ˚ xyˆÏ°y Ü˛ˆÏÓ˚ ú%˛° ú%˛ˆÏê˛ˆÏåÈ– ~áö õyí˛¸yÓ˚ §Óy•z òáˆÏï˛ xy§ˆÏåÈ– xyüyÓ˚Ä á%Ó xyö®

•ˆÏFåÈ– ˆÓ!¢ xyö® ˆ˛õˆÏÎ˚!åÈ°yü ˆÎ!òö üy ~Ü˛çöˆÏÜ˛ Ó°!åÈˆÏ°öñ ú%˛ˆÏ°Ó˚ çöƒ !ï˛!ß¨Ó˚

ˆüyÓy•zˆÏ°Ó˚ ˆö¢y ã˛ˆÏ° !àˆÏÎ˚ˆÏåÈ– xy!üÄ !ë˛Ü˛ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ ≤ÃˆÏÎ˚yçö åÈyí˛¸y xyÓ˚ ˆüyÓy•z° ˆåÈÑyÓ

öy– ˆüyÓy•zˆÏ°Ó˚ ˆã˛ˆÏÎ˚ ú%˛° xˆÏöÜ˛ û˛yˆÏ°y–

ˆfl¨•y ˆây£Ïñ öÓü ˆ◊î#ñ ˆfiê˛¢ö ˆÓ˚yí˛ñ ˛õyÜ%˛í˛¸ñ é˛yí˛¸á[˛–

§yÓ˚y!òö ˛õí˛¸y ˛õí˛¸y

ˆüyˆÏê˛•z û˛yˆÏ°y °yˆÏà öy

§yÓ˚y!òö ÷ô%•z ˆá°y

ï˛yÄ û˛yˆÏ°y °yˆÏà öy–

ˆüyÓy•zˆÏ° !û˛!í˛ˆÏÎ˚y ˆàü

ˆÓ!¢ û˛yˆÏ°y °yˆÏà öy

§Ó§üÎ˚ üyˆÏÎ˚Ó˚ ÓÜ%˛!ö

ï˛yÄ û˛yˆÏ°y °yˆÏà öy–

xy§° Ü˛Ìy

ˆŸªï˛y ˆây£ÏÏñ £Ï¤˛ˆ◊î#ñ ú˛Ó˚yE˛y ÓƒyˆÏÓ˚ç Ü˛ˆÏ°y!öñ ü%!¢≈òyÓyò–

û˛yˆÏ°y °yˆÏà üyˆÏÎ˚Ó˚ ˆÜ˛y°

ÓyÓyÓ˚ xyòÓ˚ xyÓ˚Ä û˛yˆÏ°y

˛õí˛¸ï˛ Ó§ˆÏ° Ü˛yÜ%˛ ÓˆÏ°

âÓ˚!ê˛ ˆÎö •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ xyˆÏ°y–

!òòyö ÓˆÏ° xy§° Ü˛Ìy

Úüyö%£Ï •ÄÎ˚y ã˛y•zÛ

òyòy•z ÓˆÏ° ü%ã˛!Ü˛ ˆ•ˆÏ§

Úï%˛!ü á%Ó•z û˛yˆÏ°y !ò!òû˛y•zÛ–


–– !ã˛eÜ˛Ìy–– ˛◊#=Ó˚&ç#–– 4––

e´ü¢

üô%ˆÏÜ˛ Ü˛yÑˆÏô Ü˛ˆÏÓ˚•z

!öˆÏÎ˚ xy§y •ˆÏ°y–

˛õ!Ó˚ò¢≈ ÏÜ˛Ó˚ ≤Ã!ï˛!ê˛ ≤Ã ÏŸ¿Ó˚ §!ë˛Ü˛ í z_Ó˚ !ò° üyôÓÓ˚yÄ–

Óy•‰Ê ˆï˛yüyÓ˚ çöƒ

xy!ü üy!§Ü˛

flÒ°yÓ˚!¢˛ˆÏ˛õÓ˚ ÓƒÓfliy

Ü˛ˆÏÓ˚ !ò!FåÈ–

üyôˆÏÓÓ˚ x!û˛û˛y£Ïî Óƒy!Ó˚fiê˛yÓ˚ ü%°öyÓ˚ ~ï˛•z û˛yˆÏ°y

ˆ° Ïà!åÈ° Î Îáö•z xy§ Ïï˛öñ üyôÓ ÏÜ˛ !Ü˛å%È Ó°yÓ˚

çöƒ xö%ˆÏÓ˚yô Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö–

~Ü˛ê˛y •zÇ!Ó˚!ç

Ü˛!Óï˛y Ó°–

Ü˛y!°òyˆÏ§Ó˚

öyê˛Ü˛ ˆÌˆÏÜ˛

˛õˆÏí˛¸ ˆ¢yöy– ~Ü˛ê˛y û˛yˆÏ°y

à“ Ó°–

üye ~àyˆÏÓ˚y ÓåÈÓ˚ ÓÎ˚ˆÏ§ üyôÓÓ˚yÄ fl%ÒˆÏ°Ó˚

˛õ«˛ ÌˆÏÜ˛ !Óï˛Ü≈˛ ≤Ã!ï˛ˆÏÎy!àï˛yÎ˚ xÇ¢ öÎ˚–

Óƒy!Ó˚fiê˛yÓ˚ ü%°öy !åÈˆÏ°ö ≤Ãôyö x!ï˛!Ì–

òyÓ˚&î ÓˆÏ°åÈÊ ≤ÃÌü

˛õ%Ó˚flÒyÓ˚ ï%˛!ü•z ˛õyˆÏÓ

Ó•z õí˛ Ïï˛ üyôÓ á%Ó õåÈ® Ü˛Óï˛– xÓ§Ó

ˆ˛õˆÏ°•z ÓˆÏ§ ˛õí˛¸ï˛ Ó•z !öˆÏÎ–

x§yôyÓ˚îÊ

üyôÓÓ˚yÄ xyÓyÓ˚

˛õ%Ó˚flÒyÓ˚ ˆ˛õ°–

üyôÓÓ˚yÄ Ó¶%˛ˆÏòÓ˚ §ˆÏD !öÎ˚!üï˛ ˆá°yô%ˆÏ°y Ü˛Ó˚ï˛–xÓyÜ˛ Ü˛y[˛Ê Ü˛áö

˛õí˛¸yˆÏ¢yöy Ü˛ˆÏÓ˚ ˆÜ˛

çyˆÏöÊ

xyüyÓ˚ § ÏD §yÑï˛yÓ˚

Ü˛yê˛ˆÏï˛Ä ÎyÎ˚–

xyüyÓ˚ §ˆÏD §yÓ˚y!òö ˆáˆÏ°–


ú˛ É 6

!ò°#˛õ ˆây£Ï

û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ fl∫yô#öï˛yÓ˚ xyˆÏ®y°ö !åÈ°

x§y¡±òy!Î ˚Ü˛ñ àîï˛y!sfÜ˛ Ä !û˛ß ¨

çy!ï ÈÙÈôü≈ÈÙÈÓî≈ !ö!Ó≈ Ï¢ Ï£Ï ~Ü˛ ¢!_´¢y°# í zßï˛

ˆò¢ àë˛ö Ü˛Ó˚yÓ˚ í˛zˆÏjˆÏ¢ƒ ˛õ!Ó˚ã˛y!°ï˛– xyÓ˚

ˆ§•z fl∫≤¿ ˛õ)Ó˚î Ü˛Ó˚ˆÏï˛•z fl∫yô#öï˛y §Ç@ˇÃyü#Ó˚y

ïÑ˛yˆÏòÓ˚ ≤Ãyî Ó!°òyö !òˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö– ˆÎ ÓyÇ°y

ˆÌ ÏÜ˛ fl∫yô#öï˛y §Ç@ˇÃy ÏüÓ˚ xyÄÎ˚yç í z Ïë˛!åÈ°

ï˛yÓ˚ Óï≈ üyö Ó˚*˛õ ˛õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ xÓfliy !ò ÏöÓ˚

˛õÓ˚ !òö Ü˛Ó˚&î •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– fl∫yô#öï˛yÓ˚ 73 ÓåÈÓ˚

˛õÓ˚ ˆÌ ÏÜ˛ Ü˛Ç Ï@ˇÃ§ñ Óyü ~ÓÇ ï, îü)° xyü Ï°


Úã˛ˆÏ°y ˛õyŒê˛y•zÛ ~•z

ã˛ƒyˆÏ°O !öˆÏÎ˚•z !ÓˆÏç!˛õ

ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°y àí˛¸ˆÏÓ

~•z ÓyD°y e´ü¢ «˛!Î˚£%è •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˆÓˆÏí˛¸ˆÏåÈ

Ó˚yˆÏçƒÓ˚ xy!Ì≈Ü˛ ˆÓyé˛y– îû˛yˆÏÓ˚ çç≈!Ó˚ï˛

ÓyÇ°yÓ˚ ≤Ã!ï˛!ê˛ öyà!Ó˚Ü˛– xÌ≈ö#!ï˛

ï˛°y!öˆÏï˛– Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ !•Ç§yÎ˚ ˛õ!ÿ˛üÓD

ˆòˆÏ¢Ó˚ üˆ Ïôƒ ≤ÃÌü– xy•zö¢,C°yÎ˚

Ó˚yçö#!ï˛Ü˛Ó˚î ã˛°ˆÏåÈ xÓyˆÏô– ü!•°y

ü%áƒüsf#Ó˚ xyüˆÏ° §%Ó˚!«˛ï˛ öÎ˚ ü!•°yÓ˚y–

àï˛ ò¢ ÓåÈˆÏÓ˚ Ó˚yˆÏçƒ ˆÜ˛yöÄ !¢“ •Î˚!ö–

ú˛ˆÏ° ˆÓÜ˛yÓ˚c e´ü¢ ˆÓˆÏí˛¸ˆÏåÈ– §Ó˚Ü˛y!Ó˚

òÆˆÏÓ˚ ˆÜ˛yöÄ fliyÎ˚# !öˆÏÎ˚yà ˆö•z– xfliyÎ˚#

Ü˛ü≈# !öˆÏÎ˚yà Ü˛ˆÏÓ˚ ã˛°ˆÏåÈ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚

ˆÓ!¢Ó˚û˛yà òÆÓ˚– §Ó˚Ü˛y!Ó˚ fl∫yfliƒ ˛õ!Ó˚ˆÏ£ÏÓyÓ˚

üyö á%Ó áyÓ˚y˛õ– ò%ö≈#!ï˛ xyÓ˚ fl∫çöˆÏ˛õy£ÏˆÏî

ï,˛îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚ ≤ÃÌü fliyˆÏö Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ~•z

xÓfliyÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö ã˛yö ÓyD°yÓ˚ üyö%£Ï–

ÓyD°yÓ˚ ÷û˛Ó%!k˛§¡õß¨ §ˆÏã˛ï˛ö üyö%£ÏˆÏÜ˛

§ˆÏD !öˆÏÎ˚•z xyàyü# ˆü üyˆÏ§ !ÓˆÏç!˛õÓ˚

ˆöï,˛ˆÏc xy§ˆÏÓ ˆ§•z ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö– ˛õ!Ó˚Óï≈˛ˆÏöÓ˚

˛õ!Ó˚Óï≈˛ö Ü˛ˆÏÓ˚ ˛õ!ÿ˛üÓDˆÏÜ˛ xyÓyÓ˚ ˆ§yöyÓ˚

ÓyD°yÎ˚ ˛õ!Ó˚îï˛ Ü˛Ó˚yÓ˚ ã˛ƒyˆÏ°O !öˆÏFåÈ

!ÓˆÏç!˛õ– ˆÎüöû˛yˆÏÓ !ÓˆÏç!˛õÈÙÈ¢y!§ï˛

í˛ z_Ó˚≤ÃˆÏò¢ñ =çÓ˚yê˛ñ !Ó•yÓ˚ñ x§üñ

!e˛õ%Ó˚yÈÙÈ§• xöyöƒ Ó˚yˆÏçƒ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ çöƒ

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ çöï˛y ˛õy!ê≈˛Ó˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏåÈñ

ˆ§û˛yˆÏÓ•z ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ öï%˛ö

§Ó˚Ü˛yÓ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚yÓ˚ xD#Ü˛yÓ˚ !öˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

˛õ!ÿ˛üÓ ÏD ¢y§Ü˛ò Ï°Ó˚ ˆöï˛yÓ˚y ÓyÇ°yÓ˚

xÓ˚yçÜ˛ï˛y ≤Ã§ˆÏD =çÓ˚yê˛ñ í˛z_Ó˚≤ÃˆÏò¢ñ

!Ó•yˆÏÓ˚Ó˚ ï%˛°öy ê˛yˆÏöö– Ü˛yÓ˚îñ ~•z !ï˛ö!ê˛

Ó˚yˆÏçƒ•z Óï˛ü≈yö ÓyD°yÎ˚ ˆÎ xÓ˚yçÜ˛ï˛y

ã˛°ˆÏåÈ xï˛#ˆÏï˛ ˆï˛üö•z xÓ˚yçÜ˛ï˛y !åÈ°–

!ÓˆÏç!˛õ ¢y§ö «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ§ §Ó≈ˆÏ«˛ˆÏe ~•z

Ó˚yçƒ=!°Ó˚ ˛õ!Ó˚Óï≈ ö â!ê˛ ÏÎ˚ üyö%£Ï ÏÜ˛ §%¢y§ö

!òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˆï˛üö•z ÓyD°yÎ˚ !ÓˆÏç!˛õÓ˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚

à!ë˛ï˛ •ˆÏ° §Ó çyÎ˚àyÎ˚ §%¢y§ö ≤Ã!ï˛!¤˛ï˛

•ˆÏÓ– ÓyD°yÓ˚ üyö%£Ï üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ˆÏÜ˛

«˛üï˛yÎ˚ ~ Ïö!åÈ Ï°ö §ï˛ï˛yÓ˚ ≤Ãï˛#Ü˛ !•§y ÏÓ–Ü˛yê˛üy!ö ˆú˛Ó˚ˆÏï˛Ó˚ òy!ÓˆÏï˛ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ !ÓˆÏ«˛yû˛–

Ú˛õ!ÿ˛üÓˆÏD Ó§Óy§Ü˛yÓ˚# §ühflÏ ôü≈ÈÙÈÓˆÏî≈Ó˚ üyö%£ÏˆÏÜ˛ ~•z

ü•Í Ü˛yˆÏç ˆÎyà ˆòÄÎ˚yÓ˚ çöƒ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ˆÏöÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö

Ü˛Ó˚yÓ˚ xy•ùyö çyöy!FåÈ– xy§%ö xyüÓ˚y §Óy•z !üˆÏ°

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ üÎ≈yòy ˛õ%öÓ˚&k˛yÓ˚ Ü˛Ó˚yÓ˚ ã˛ƒyˆÏ°O !öˆÏÎ˚

ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°y àˆÏí˛¸ ˆï˛y°yÓ˚ xD#Ü˛yÓ˚ Ü˛!Ó˚–Û


!Ü˛v öÓyˆÏß¨ «˛üï˛yÎ˚ ÓˆÏ§ !ï˛!ö !üÌƒyÓ˚

≤Ãï˛#Ü˛ •ˆÏÎ˚ ≤Ãï˛yÓ˚îy Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö Ó˚yˆÏçƒÓ˚

§yôyÓ˚î üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ §ˆÏD– Ü˛ˆÏ˛õ≈yˆÏÓ˚ê˛ «˛üï˛yÎ˚

!ÓŸªy§# üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ °y°Óy!í˛¸ ˆåÈˆÏí˛¸

öÓyˆÏß¨Ó˚ 14 ï˛°yÎ˚ !àˆÏÎ˚ âÑy!ê˛ ˆàÑˆÏí˛¸ˆÏåÈö–

xyÓ˚ ˆ§áyö ˆÌˆÏÜ˛•z !ï˛!ö ã˛y!°ˆÏÎ˚ !àˆÏÎ˚ˆÏåÈö

~ˆÏÜ˛Ó˚ ˛õÓ˚ ~Ü˛ ˆfl∫FåÈyã˛y!Ó˚ï˛y– àï˛ 10

ÓåÈ ÏÓ˚ ˆÎ ˆfl∫FåÈyã˛y!Ó˚ï˛y !ï˛!ö Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈöñ ï˛y Ïï˛

ÓyDy!° çy!ï˛Ó˚ ˆÜ˛yöÄ í˛z˛õÜ˛yÓ˚ ˆï˛y •Î˚!öñ

ÓÓ˚Ç ïÑ˛yÓ˚ ≤ÃyˆÏîÓ˚ ò°!ê˛ˆÏÜ˛Ä áyˆÏòÓ˚ !Ü˛öyÓ˚yÎ˚

~ Ïö òÑyí ¸ Ü˛!Ó˚ ÏÎ˚ ÏåÈö– ~Ó˚ çöƒ òyÎ˚# ï, îü)°

ˆöe#Ó˚ !öˆÏçˆÏÜ˛ û˛àÓyö Ó˚*ˆÏ˛õ ˛õ%ˆÏçy Ü˛Ó˚yñ

x˛õ!Ó˚§#ü ˛õòˆÏ°yû˛ xyÓ˚ xydà!Ó˚üy– ˆÎ

ˆÜ˛yöÄ ü)ˆÏ°ƒ «˛üï˛y xÑyÜ˛ˆÏí˛¸ ÌyÜ˛y•z Î!ò

~Ü˛ê˛y §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ ü)° °«˛ƒ •Î˚ ~ÓÇ ï˛y Î!ò

§yôyÓ˚î çöàˆÏîÓ˚ ö)ƒöï˛ü àîï˛y!sfÜ˛

x!ôÜ˛yÓ˚ áÓ≈ Ü˛ˆÏÓ˚ •Î˚ ï˛y•ˆÏ° ˆ§•z Ó˚yˆÏçƒ

xyÓ˚ Îy•z ˆ•yÜ˛ öyà!Ó˚Ü˛ ÏòÓ˚ ç#Ó ÏöÓ˚ ˆÜ˛yöÄ

òyü ÌyÜ˛ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ öy– xyÓ˚ ˆ§•z «˛üï˛yÓ˚

x˛õÓƒÓ•yÓ˚ ˆÓ˚yáy !ÓˆÏç!˛õÓ˚ ≤ÃÌü Ü˛yç–

üyö%£Ï ÎyˆÏï˛ !ö!Ó≈ˆÏâ¯ ~ÓÇ !öû≈˛ˆÏÎ˚ ï˛yÓ˚

àîï˛y!sfÜ˛ x!ôÜ˛yÓ˚ ≤ÃˆÏÎ˚yà Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ñ

ˆ§çöƒ xD#Ü˛yÓ˚Ók˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ çöï˛y ˛õy!ê≈˛–

ÓyD°yÎ˚ üyö%£ÏˆÏÜ˛ ~Ü˛ê˛y fl∫FåÈ ≤Ã¢y§ö

ˆòÄÎ˚yÓ˚ ã˛ƒyˆÏ°O !öˆÏÎ˚ˆÏåÈ !ÓˆÏç!˛õ– ˆÎáyˆÏö

˛õ %!°¢ ≤Ã¢y§ö ï˛yÓ ˚ !öˆ ÏçÓ˚ üˆ Ïï˛y

xy•zö¢,C°y ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ Ó˚«˛yÓ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏÓ–

˛õ%!°¢ ˛õy!ê≈˛Ü˛ü≈# Óy òˆÏ°Ó˚ •ˆÏÎ˚ ˆÜ˛yöÄ Ü˛yç

Ü˛Ó˚ˆÏÓ öy Óy ò°òyˆÏ§ ˛õ!Ó˚îï˛ •ˆÏÓ öy–

ˆÜ˛yöÄ Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ò° ˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ Ü˛yˆÏç

Óyôy • ÏÎ˚ òÑyí ¸y ÏÓ öy– xöƒyÎ˚ Ü˛Ó˚ Ï° x!û˛Î%_´

ˆÎ ò Ï°Ó˚•z ˆ•yÜ˛ñ ˛õ%!°¢ ï˛yÓ˚ !ÓÓ˚& Ïk˛ ÓƒÓfliy

ˆöˆÏÓ– §yôyÓ˚î üyö%£Ï ÌyöyÎ˚ !àˆÏÎ˚ ˛õ!Ó˚ˆÏ£ÏÓy

˛õyˆÏÓ– ˆ§áyˆÏö Ü˛yÓ˚Ä •hflÏˆÏ«˛˛õ ÓÓ˚òyhflÏ Ü˛Ó˚y

•ˆÏÓ öy– ˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ !ÓÓ˚&ˆÏk˛ §yôyÓ˚î üyö%£Ï

ÎyˆÏï˛ ˆÜ˛yöÄ x!û˛ˆÏÎyà Ü˛Ó˚ˆÏï˛ öy ˛õyˆÏÓ˚ñ

ˆ§ê˛y•z •ˆÏÓ !ÓˆÏç!˛õ ˛õ!Ó˚ã˛y!°ï˛ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚

≤Ãôyö °«˛ƒ– 2011 §yˆÏ° «˛üï˛yÎ˚ xy§yÓ˚

xy Ïà üüï˛y Ó Ï®ƒy˛õyôƒyÎ˚ !ö Ïç ÏÜ˛ àîï˛ ÏsfÓ˚

Óí˛¸ ˛õ)çy!Ó˚ ÓˆÏ° òy!Ó Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö– xÌã˛ àï˛

10 ÓåÈˆÏÓ˚ ïÑ˛yÓ˚ ¢y§öÜ˛yˆÏ° Ó˚yˆÏçƒÓ˚

≤Ã¢y§ö ÏÜ˛ Ü˛y Ïç °y!à ÏÎ ˛õMÈ y ÏÎï˛ñ ˛õ%Ó§û˛yñ

!Óôyö§û˛y Ä ˆ°yÜ˛§û˛yÓ˚ !öÓ≈yã˛ö Ü˛#û˛yˆÏÓ

•ˆÏÎ˚ˆÏåÈ ï˛y ÓyD°yÓ˚ üyö%£Ï ˆòˆÏáˆÏåÈö– !öˆÏç

˛õ%!°¢üsf# •ˆÏÎ˚Ä àï˛ ˛õMÈ˛yˆÏÎ˚ï˛ !öÓ≈yã˛ˆÏö

ˆÎû˛yˆÏÓ !ï˛!ö Ó˚yçƒ ˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ ~Ü˛ê˛y xÇ¢ˆÏÜ˛

ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚ ò°#Î˚ Ü˛ü≈# !•ˆÏ§ˆÏÓ ÓƒÓ•yÓ˚

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ §Ç§ò#Î˚ Ó˚yçö#!ï˛ˆÏï˛ ï˛y

°IyÓ˚– Ó˚yçƒ !öÓ≈yã˛ö Ü˛!ü¢öˆÏÜ˛ §¡õ)î≈

!ö!‹;˛Î˚ ˆÓ˚ˆÏáñ !öˆÏçÓ˚ òˆÏ°Ó˚ =[˛y Óy!•ö#ˆÏÜ˛

!òˆÏÎ˚ !Óöy ≤Ã!ï˛m!®µï˛yÎ˚ 34 ¢ï˛yÇ¢ xy§ö

òá° Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– !ÓˆÏÓ˚yô#¢)öƒ Ü˛Ó˚yÓ˚ °ˆÏ«˛ƒ

ÓyüÈÙÈÜ˛ÇˆÏ@ˇÃ§ÈÙÈ§• !ÓˆÏç!˛õÓ˚ çÎ˚# ≤ÃyÌ≈#ˆÏòÓ˚

˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ öyöy üyü°yÓ˚ û˛Î˚ ˆò!áˆÏÎ˚

§üyç!Ó ÏÓ˚yô# ÏòÓ˚ !ò ÏÎ˚ ò° ˛õ!Ó˚Óï≈ ö Ü˛Ó˚ Ïï˛

Óyôƒ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– û˛yÓ˚ï˛#Î˚ çöï˛y ˛õy!ê≈˛Ó˚

§Ó˚Ü˛yÓ˚ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ° ~•z ÓƒÓfliyÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö

xyöˆÏÓ–

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ≤ÃÌü ü!•°y ü%áƒüsf#Ó˚

xyüˆÏ°•z öyÓ˚#ÈÙÈ!¢÷Ó˚ ˆÜ˛yöÄ §%Ó˚«˛y ˆö•z–

öyÓ˚#ÈÙÈ!¢÷ˆÏòÓ˚ !öÎ≈yï˛ö Ä ô£Ï≈ˆÏîÓ˚ ˆÜ˛yöÄ

!Óã˛yÓ˚ •Î˚ öy– ˛õyÜ≈˛!fiê˛∆ê˛ ˆÌˆÏÜ˛ Ü˛yüò%!öñ

ç°˛õy•z=!í˛¸ ˆÌˆÏÜ˛ í˛z°%ˆÏÓ!í˛¸Î˚yÓ˚ öyÓ˚#

!öÎ≈yï˛ Ïö ò Ï°Ó˚ Ü˛ƒyí˛yÓ˚ ÏòÓ˚ öyü ç!í ¸ ÏÎ˚ ÏåÈ–

xyÓ˚ x!û˛Î%_´ Î!ò ò°#Î˚ Ü˛ƒyí˛yÓ˚ •ö

ï˛y•ˆÏ°•z §yï˛á%ö üyú˛– ˛õ%!°¢ ≤Ã¢y§ö

x˛õÓ˚yô#ˆÏòÓ˚ ôÓ˚ˆÏï˛ û˛Î˚ ˛õyÎ˚– !ÓˆÏç!˛õ

§Ó˚Ü˛yÓ˚ !Ó•yÓ˚ñ í˛z_Ó˚≤ÃˆÏò¢ñ =çÓ˚yê˛ñ x§ˆÏü

ˆÎû˛yˆÏÓ ü!•°yÈÙÈ!¢÷ §%Ó˚«˛yÎ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚ˆÏåÈñ

~•z Ó˚yˆÏçƒ ˆ§•z ˛õsiy xö%§Ó˚î Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ–

öyÓ˚#ÈÙÈ!¢÷ !öÎ≈yï˛ö Ä ô£Ï≈ˆÏî x!û˛Î%_´ˆÏòÓ˚

o&ï˛ !Óã˛y ÏÓ˚Ó˚ üyôƒ Ïü ò,‹Tyhsˇü)°Ü˛ ~üö ¢y!hflÏ

ˆòÄÎ˚y •ˆÏÓ ÎyˆÏï˛ öyÓ˚# !öÎ≈yï˛ˆÏöÓ˚ §y•§

ˆÜ˛í˛z öy ˛õyÎ˚–

ò%ö#≈!ï˛ˆÏï˛ ˛õ!ÿ˛üÓD ˆ§Ó˚yÓ˚ ˆ§Ó˚y

!¢ˆÏÓ˚y˛õy ˛õyˆÏÓ– xöƒyöƒ Ó˚yˆÏçƒ !ÓˆÏç!˛õ

§Ó˚Ü˛yÓ˚ «˛üï˛yÎ˚ ~ˆÏ§ ˆÎû˛yˆÏÓ ò%ö≈#!ï˛Ó˚

!ÓÓ˚& Ïk˛ Ó˚& Ïá òÑy!í ¸ ÏÎ˚ ÏåÈñ ˆ§û˛y ÏÓ ÓyD°y Ïï˛Ä

ò%ö≈#!ï˛ òüö • ÏÓ xöƒï˛ü ã˛ƒy Ï°O– ï, îü) Ï°Ó˚

xyüˆÏ° ò%ö#≈!ï˛ ~üö çyÎ˚àyÎ˚ ˆ˛õÔÑˆÏåÈˆÏåÈ ˆÎ

çß√òye# üyˆÏÎ˚Ó˚ ˆÌˆÏÜ˛Ä ˆåÈˆÏ° Ü˛yê˛üy!ö

áyÎ˚Ê ï˛y•z ~•z ÓyD°yÓ˚ àÓ≈ üüï˛y

ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚– Ä˛õÓ˚ ˆÌˆÏÜ˛ !öã%˛ï˛°yÓ˚

ï, îü) Ï°Ó˚ ˆÓ!¢Ó˚û˛yà ˆöï˛yÓ˚y ò%ö#≈!ï˛ Ïï˛ í% ÏÓ

Ó˚ ÏÎ˚ ÏåÈ– Ü˛y!¢≈Î˚yÇ ˆÌ ÏÜ˛ Ü˛yÜ˛m#˛õ ˛õÎ≈hsˇ ÷ô%•z

ˆï˛y°yÓy!ç ã˛°ˆÏåÈ– !§!u˛ˆÏÜ˛ê˛Ó˚yˆÏçÓ˚ Ó˚üÓ˚üy

ˆÓˆÏí˛¸ˆÏåÈ ~•z ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚ çüyöyÎ˚– §Ó˚Ü˛y!Ó˚

Ü˛y Ïçñ !Ó Ï¢£Ï Ü˛ ÏÓ˚ ˛õMÈ˛y ÏÎ˚ï˛ ˆÌ ÏÜ˛ ˛õ%Ó˚§û˛y

≤Ã!ï˛!ê˛ hflÏˆÏÓ˚ Óƒy˛õÜ˛ ò%ö#≈!ï˛ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚

í˛zß¨Î˚ö hflÏ∏˛ Ü˛ˆÏÓ˚ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– Ü˛ˆÏÓ˚yöyÓ˚ §üˆÏÎ˚

°Ü˛í˛yí˛zˆÏöÓ˚ üˆÏôƒ à!Ó˚Ó üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ ˆÓ˚¢ˆÏöÓ˚

ã˛y°ñ í˛y° ˛õÎ≈hsˇ °%ë˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ– xy¡≥˛yˆÏöÓ˚

«˛!ï˛˛õ)Ó˚ˆÏîÓ˚ ê˛yÜ˛yÄ xyd§yÍ Ü˛Ó˚y •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

ÎyÓ˚y ~•z ï,˛îü)° çüyöyÎ˚ ò%ö#≈!ï˛ˆÏï˛ ç!í˛¸ï˛

!ÓˆÏç!˛õÓ˚ •yˆÏï˛ ¢y§ö «˛üï˛y ~ˆÏ° ï˛yˆÏòÓ˚

ò%ö≈#!ï˛Ó˚ ï˛òhsˇ Ü˛ˆÏÓ˚ í˛z˛õÎ%_´ ¢y!hflÏ ˆòÄÎ˚y

•ˆÏÓ–

ÓyD°yÓ˚ xÌ≈ö#!ï˛Ó˚ xÓfliy á%Ó Ü˛Ó˚&î–

2011 §yˆÏ° Óyüú ˛rê˛ «˛üï˛y ˆÌˆÏÜ˛ ã˛ˆÏ°

ÎyÄÎ˚yÓ˚ §üÎ˚ ≤ÃyÎ˚ 1ñ93ñ000 ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛yÓ˚

î ÓyD°yÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ âyˆÏí˛¸ ã˛y!˛õˆÏÎ˚

!à ÏÎ˚!åÈ°– xyÓ˚ ï, îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚ 2021 §y Ï°

Îáö ã˛ˆÏ° ÎyˆÏÓ ï˛áö ÓyÇ°yÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚

ˆÏîÓ˚ ˆÓyé˛y !àˆÏÎ˚ òÑyí˛¸yˆÏÓ 5ñ50ñ000

ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y– ~Ü˛çö !¢÷ ˛õ!ÿ˛üÓ ÏD û) !ü‹T

•ÄÎ˚y üye•z ï˛yÓ˚ üyÌyÎ˚ ÏîÓ˚ ˆÓyé˛y ã˛y˛õ ÏÓ

65ñ000 ê˛yÜ˛y– !ÓˆÏç!˛õ ~•z xÌ≈ö#!ï˛Ó˚

ˆüyÜ˛y!Ó°yÎ˚ ã˛ƒyˆÏ°ˆÏOÓ˚ §ˆÏD Ü˛yç Ü˛ˆÏÓ˚

ÓyD°yÓ˚ ˆÏîÓ˚ ˆÓyé˛y Ü˛üyˆÏÓ– ≤ÃˆÏÎ˚yçˆÏö

ÓyD°yÓ˚ çöƒ ˆÜ˛ˆÏwÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ !ÓˆÏ¢£Ï xy!Ì≈Ü˛

˛õƒyˆÏÜ˛ˆÏçÓ˚ òy!Ó çyöyˆÏöy •ˆÏÓ– àï˛ ò¢

ÓåÈˆÏÓ˚ «˛üï˛yÎ˚ !ê˛ˆÏÜ˛ ÌyÜ˛yÓ˚ çöƒ ü%áƒüsf#

÷ô% ˆö!ï˛Óyã˛Ü˛ Ó˚yçö#!ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– Ó˚yˆÏçƒÓ˚

í˛zß¨Î˚ˆÏöÓ˚ çöƒ Îáö ˆÜ˛ˆÏwÓ˚ §ˆÏD Ó¶%˛c˛õ)î≈

Ä •z!ï˛Óyã˛Ü˛ üˆÏöyû˛yÓ !öˆÏÎ˚ Ü˛yç Ü˛Ó˚yÓ˚

òÓ˚Ü˛yÓ˚ !åÈ°ñ ï˛áö üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚

ˆÜ˛ˆÏwÓ˚ !ÓˆÏÓ˚y!ôï˛y Ü˛ˆÏÓ˚ ˆàˆÏåÈö ÷ô%üye

Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛ ú˛yÎ˚òy ˆï˛y°yÓ˚ çöƒ– ˆÜ˛ˆÏwÓ˚

öyöy ≤ÃÜ˛ˆÏ“Ó˚ ÓÓ˚yj xÌ≈ !öˆÏÎ˚ Ó˚yˆÏçƒ ~Ü˛!ê˛

Ü˛ˆÏÓ˚ öï%˛ö öyü !òˆÏÎ˚ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ≤ÃÜ˛“ ÓˆÏ°

ã˛y!°ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– !òˆÏöÓ˚ ˛õÓ˚ !òö öyöy ≤ÃÜ˛ˆÏ“Ó˚

ˆÜ˛w#Î˚ ÓÓ˚yˆÏjÓ˚ ê˛yÜ˛yÓ˚ !•ˆÏ§Ó §üÎ˚üˆÏï˛y

˛õyë˛yˆÏöy •Î˚!ö– û˛!Ó£ÏƒˆÏï˛Ó˚ Ü˛Ìy öy ˆû˛ˆÏÓ

ˆÜ˛yöÄ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy åÈyí˛¸y•z ~ˆÏÜ˛Ó˚ ˛õÓ˚ ~Ü˛

≤ÃÜ˛“ ã˛y°% Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– ÓyD°yÓ˚ §yôyÓ˚î

üyö%£ÏˆÏÜ˛ !Óºyhsˇ•z Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ ïÑ˛yˆÏòÓ˚ §ˆÏD

≤Ãï˛yÓ˚îy Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö– öyöy ≤ÃÜ˛“ ã˛y°% Ü˛ˆÏÓ˚

òyöÈÙÈáÎ˚Ó˚!ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ ˆÏîÓ˚ ˛õ!Ó˚üyî

Óy!í˛¸ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– ˆÜ˛yöÄ xy!Ì≈Ü˛ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy

åÈyí˛¸y•z «˛üï˛y ôˆÏÓ˚ Ó˚yáˆÏï˛ Üœ˛yˆÏÓ Üœ˛yˆÏÓ ê˛yÜ˛y

!Ó!°ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– xy§ˆÏ° «˛üï˛y Î!ò xˆÏÎyàƒ

ˆ°yˆÏÜ˛Ó˚ •yˆÏï˛ ã˛ˆÏ° ÎyÎ˚ñ ï˛y•ˆÏ° ï˛yÓ˚

˛õ!Ó˚îyü Ü˛# •ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ ï˛yÓ˚ §Ó ˆÌˆÏÜ˛ Óí˛¸

í˛zòy•Ó˚î üüï˛y ÓˆÏ®ƒy˛õyôƒyÎ˚ ˆöï,˛cyô#ö

ï,˛îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚–

Î%Ó§üyçˆÏÜ˛ !ò¢y ˆòáyˆÏï˛ ˆàˆÏ°

Ü˛ü≈§Çfliyö•z xöƒï˛ü ˛õÌ •ÄÎ˚y òÓ˚Ü˛yÓ˚–

àï˛ 10 ÓåÈÓ˚ ï,˛îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚ ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD


Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚ ˆÜ˛yöÄ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy

Ü˛ˆÏÓ˚!ö– xyç ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ Î%Ó§üyç

ã˛yÜ˛!Ó ˚Ó ˚ çöƒ !Óˆ Ïç!˛õ ¢y!§ï˛

!û˛öÓ˚yˆÏçƒ ˛õy!í˛¸ !òˆÏFåÈ– Ü˛yÓ˚îñ Ä•z

§ühflÏ Ó˚yçƒ=!° !¢ˆÏ“ §ü,k˛– !ë˛Ü˛

ˆ§•z û˛y ÏÓ•z ÓyD°yÎ˚ §!ë˛Ü˛ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy

Ü˛ˆÏÓ˚ Î%Ó§üyçˆÏÜ˛ ~Ó˚yçƒ ˆÌˆÏÜ˛ ÎyˆÏï˛

Óy•zˆÏÓ˚Ó˚ Ó˚yˆÏçƒ ã˛yÜ˛!Ó˚ Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˆÎˆÏï˛

öy •Î˚ ˆ§•z ÓƒÓfliy Ü˛Ó˚y • ÏÓ– §Ó˚Ü˛y!Ó˚

òÆÓ˚=ˆÏ°yˆÏï˛ ¢)öƒ˛õˆÏò !öˆÏÎ˚yˆÏàÓ˚

ÓƒÓfliy Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ– !¢«˛Ü˛ˆÏòÓ˚ xfliyÎ˚#

ã˛yÜ˛!Ó˚ˆÏÜ˛ fliyÎ˚# Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ– ˛õ%!°ˆÏ¢

¢)öƒ˛õò ˛õ)Óî Ü˛ ÏÓ Ü˛ü≈§Çfliy ÏöÓ §%Óy•y

Ü˛Ó˚yÓ˚ ã˛ƒyˆÏ°O ˆöÄÎ˚y •ˆÏÓ– ï,˛îü)°

10 ÓåÈˆ ÏÓ ˚ §Ó˚Ü˛y!Ó ˚ ¢ )öƒ˛õˆ Ïò

ã%˛!_´!û˛!_Ü˛ ã˛yÜ˛!Ó˚ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– fliyÎ˚#

ã˛yÜ˛!Ó˚Ó˚ ˆ«˛ˆÏe â%£Ï≤ÃÌy ã˛y°% Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ–

˛õ%!°ˆÏ¢Ó˚ ã˛yÜ˛!Ó˚ˆÏï˛ !öˆÏÎ˚yà Ó¶˛ Ü˛ˆÏÓ˚

!§!û˛Ü˛ ˛õ%!°¢ˆÏÜ˛ !òˆÏÎ˚ Ü˛yç ã˛y°yˆÏöy

• ÏFåÈ– !¢«˛Ü˛ !ö ÏÎ˚y Ïà Óƒy˛õÜ˛ ò%ö≈#!ï˛–

ˆê˛ê˛ñ ≤ÃyÌ!üÜ˛ñ í˛zFã˛ÈÙÈ≤ÃyÌ!üÜ˛ñ üyoy§yñ

˛õyŸª≈!¢«˛Ü˛ ≤Ã!ï˛!ê˛ ˆ«˛ˆÏe•z àï˛ ò¢ ÓåÈˆÏÓ˚

Óƒy˛õÜ˛ ò%ö≈#!ï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˆÜ˛yˆÏê≈˛ ~ˆÏÜ˛Ó˚ ˛õÓ˚

~Ü˛ üyü°y • ÏÎ ÏåÈ– !¢«˛Ü ÈÙÈ!¢!«˛Ü˛yÓy Óy Ïï˛Ó

˛õÓ˚ Ó˚yï˛ ˆçˆÏà xyˆÏ®y°ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö ïÑ˛yˆÏòÓ˚

öyÎƒ òy!ÓˆÏï˛– !Ü˛v !¢«˛yüsf# Óy ü%áƒüsf#

ˆÜ˛í˛z•z ~•z ã˛yÜ˛!Ó˚≤ÃyÌ≈#ˆÏòÓ˚ Ü˛ÌyÎ˚ =Ó˚&c

ˆòö!ö– ~•z §ühflÏ !Ó£ÏÎ˚=!° §•yö%û)˛!ï˛Ó˚

§ˆÏD !ÓˆÏÓã˛öy Ü˛ˆÏÓ˚ §ü§ƒyÓ˚ §üyôyö Ü˛Ó˚y

•ˆÏÓ–

Ü˛ü≈§ÇfliyˆÏöÓ˚ §ˆÏD xDyD#û˛yˆÏÓ ç!í˛¸ï˛

!¢“– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ ≤Ã!ï˛Ü)˛° Ó˚yç˜Ïö!ï˛Ü˛

˛õ!Ó˚ˆÏÓ¢ñ xfl∫FåÈ ≤Ã¢y§ö àï˛ 44 ÓåÈˆÏÓ˚

!¢“ü•ˆÏ°Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ ~Ü˛ ˆö!ï˛Óyã˛Ü˛ ôyÓ˚îy

˜ï˛!Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ– ï˛y•z ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD ˆÜ˛yöÄ !¢“

àí˛¸ˆÏï˛ ã˛yö öy !¢“˛õ!ï˛Ó˚y– !ÓˆÏ¢£Ï Ü˛ˆÏÓ˚

ê˛yê˛yˆÏòÓ˚ !§D%Ó˚ ˆÌˆÏÜ˛ ï˛y!í˛¸ˆÏÎ˚ ˆòÄÎ˚y

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD !¢“ àí˛¸yÓ˚ fl∫ˆÏ≤¿Ó˚ Ü˛!ú˛ˆÏö ˆ¢£Ï

ˆ˛õÓ˚ˆÏÜ˛ ˛õ%ÑˆÏï˛ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˛õ!ÿ˛üÓD !ú˛!Ó˚ˆÏÎ˚

ˆòÄÎ˚yÓ˚ =çÓ˚yˆÏê˛ ˜ï˛!Ó˚ •ˆÏÎ˚!åÈ° ê˛yê˛yˆÏòÓ˚

öƒyˆÏöy ày!í˛¸Ó˚ Ü˛yÓ˚áyöy– xyç ˆ§•z =çÓ˚yê˛

!¢ˆÏ“ ˆòˆÏ¢Ó˚ üˆÏôƒ ≤ÃÌü §y!Ó˚ˆÏï˛ Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

ˆ§•z =çÓ˚yê˛ üˆÏí˛° xö%§Ó˚î Ü˛ˆÏÓ˚

!¢“˛õ!ï˛ˆÏòÓ˚ !ÓŸªy§ˆÏÎyàƒï˛y xç≈ö Ü˛ˆÏÓ˚

ÓyD°yÎ˚ ˆú˛Ó˚ !¢ Ï“Ó˚ xö%Ü) ° ˛õ!Ó˚ ÏÓ¢ ˜ï˛!Ó˚

Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ ÓyD°yÎ˚ !ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚

xöƒï˛ü ã˛ƒy Ï°O– üüï˛y Ó Ï®ƒy˛õyôƒyÎ˚ Ó˚y Ïçƒ

!¢“ !Ó≤’Ó âê˛y ÏöyÓ˚ ≤Ã!ï˛◊&!ï˛ !ò ÏÎ˚ «˛üï˛yÎ˚

~ Ï§!åÈ Ï°ö– !Ü˛v ˛õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ üy!ê˛ Ïï˛ ïÑ yÓ˚

¢y§öÜ˛yˆÏ° ~Ü˛ê˛yÄ ˆåÈyê˛ñ üyé˛y!Ó˚ Óy Óí˛¸

!¢“ •Î˚!ö– Ü˛yÓ˚î !¢“ àí˛¸ˆÏï˛ ˆàˆÏ° ç!ü

≤ÃˆÏÎ˚yçö– xyÓ˚ ç!ü x!ô@ˇÃ•ˆÏî §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚

û%˛° ö#!ï˛•z ~Ó˚ çöƒ òyÎ˚#– ~Ó˚yˆÏçƒ

!¢“yÎ˚ˆÏöÓ˚ xÓfliy ~üö•z ˆÎ ü%áƒüsf#ˆÏÜ˛

~áö Úã˛˛õ!¢“Û ≤Ãã˛yˆÏÓ˚Ó˚ òy!Î˚c !öˆÏçÓ˚ ÜÑ˛yˆÏô

ï%˛ˆÏ° !öˆÏï˛ •ˆÏFåÈ– ˆÜ˛y!ê˛ ˆÜ˛y!ê˛ ê˛yÜ˛y áÓ˚ã˛

Ü˛ ÏÓ˚ ÓåÈ ÏÓ˚Ó˚ ˛õÓ˚ ÓåÈÓ˚ âê˛y Ü˛ ÏÓ˚ !¢“ÈÙÈÓy!îçƒ

§ˆÏ¡ø°ö •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– !Ü˛v ˆÜ˛yöÄ !¢“ •Î˚!ö–

Ó˚yˆ ÏçƒÓ˚ !Ó!û˛ß ¨ ˆç°yÎ˚ §ühflÏ

!¢“ï˛y°%Ü˛=ˆÏ°y ˆòáˆÏ° ˆÓyé˛y ÎyˆÏÓ ˆåÈyê˛ñ

üyé˛y!Ó˚ «% o !¢ Ï“Ó˚ Ü˛# xÓfliy– ç!ü x!ô@ˇÃ•î

Ä !¢“ö#!ï˛ ˜ï˛!Ó˚ Ü˛ˆÏÓ˚ !¢ˆÏ“Ó˚ ~•z

Ü˛yˆÏ°yåÈyÎ˚yˆÏÜ˛ ò)Ó˚ Ü˛Ó˚y•z •ˆÏÓ ÓyÇ°yÓ˚ ≤ÃÌü

!ÓˆÏç!˛õ §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ xöƒï˛ü ã˛ƒyˆÏ°O–

˛õ!ÿ˛üÓˆÏDÓ˚ Ü˛Ó˚&î fl∫yfliƒÓƒÓfliyˆÏÜ˛

!ë˛Ü˛û˛yˆÏÓ !ú˛!Ó˚ˆÏÎ˚ xyöy•z xöƒï˛ü ã˛ƒyˆÏ°O

!•ˆÏ§ˆÏÓ !öˆÏÎ˚ˆÏåÈ !ÓˆÏç!˛õ– à!Ó˚Ó üyö%ˆÏ£ÏÓ˚

!ã˛!Ü˛Í§y ˛õ!Ó˚ˆÏ£ÏÓyÎ˚ §!ë˛Ü˛ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy ~ÓÇ

Ó˚yçö#!ï˛ˆÏÜ˛ ò)ˆÏÓ˚ §!Ó˚ˆÏÎ˚ fl∫yfliƒÓƒÓfliyˆÏÜ˛

§!ë˛Ü˛û˛yˆÏÓ ˛õ!Ó˚ã˛y°öy Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ– àï˛ ò¢

ÓåÈˆÏÓ˚ Ó˚yˆÏçƒÓ˚ !Ó!û˛ß¨ §Ó˚Ü˛y!Ó˚

•y§˛õyï˛yˆÏ° ˆÜ˛ˆÏwÓ˚ xö%òyö !öˆÏÎ˚

éÑ˛yÈÙÈã˛Ü˛ã˛ˆÏÜ˛ !Ó!”˛Ç •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ !Ü˛v

˛õ!Ó˚Ü˛yë˛yˆÏüyÓ˚ ˆÜ˛yöÄ í˛zß¨!ï˛ •Î˚!ö–

!ã˛!Ü˛Í§Ü˛ ˆö•zñ fl∫yfliƒÜ˛ü≈# ˆö•z–

fl∫yˆÏfliƒÓ˚ xã˛°yÓfliy ˆã˛yˆÏá xyä%°

!òˆÏÎ˚ ˆò!áˆÏÎ˚ !òˆÏÎ˚ˆÏåÈ Ü˛ˆÏÓ˚yöy

ü•yüyÓ˚#– §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ xò)Ó˚ò!¢≈ï˛yñ

x!ï˛ ï˛Í˛õÓ˚ï˛y ~ÓÇ ˛õ!Ó˚Ü˛“öy•#ö

°Ü˛í˛yí˛zö ˛õ!ÿ˛üÓDÓy§#ˆÏÜ˛ §B˛ˆÏê˛

ˆú˛ˆÏ°!åÈ°– Ü˛ˆÏÓ˚yöy Ä ˆí˛D% çµˆÏÓ˚Ó˚

§üÎ˚ ï˛Ìƒ °%ˆÏÜ˛yˆÏöyÓ˚ Ó‡ x!û˛ˆÏÎyà

í˛zˆÏë˛ˆÏåÈ Óï≈˛üyö §Ó˚Ü˛yˆÏÓ˚Ó˚ !ÓÓ˚&ˆÏk˛–

§¡±!ï˛ fliyÎ˚#û˛y ÏÓ !¢«˛Ü˛ÈÙÈ!ã˛!Ü˛Í§Ü˛

!öˆ ÏÎ ˚ yˆ Ïà Óí˛ ¸§í˛ ¸ ò %ö# ≈ !ï˛ Ä

fl∫çöˆÏ˛õy£Ïî •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ˛õ!ÿ˛üÓˆÏD

Ü˛ü≈Ó˚ï˛ í˛y_´Ó˚ˆÏòÓ˚ í˛z˛õÓ˚ xye´üî

öï%˛ö ˆÜ˛yöÄ âê˛öy öÎ˚ !Ü˛v

ï,˛îü)ˆÏ°Ó˚ xyüˆÏ° ï˛yÓ˚ üyey Ó‡=î

ˆÓ Ïí ¸ ÏåÈ– ~•z xÓfliyÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈ ö Ü˛Ó˚y

•ˆÏÓ §!ë˛Ü˛ ˛õ!Ó˚Ü˛“öyÓ˚ üyôƒˆÏü– §ühflÏ

!ã˛!Ü˛Í§Ü˛ ÏòÓ˚ ˛õÓ˚yü¢≈ !ö ÏÎ˚ Ü˛#û˛y ÏÓ fl∫y ÏfliƒÓ˚

ˆÓ•y° ò¢yˆÏÜ˛ à!Ó˚Ó üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ fl∫yˆÏÌ≈ !ë˛Ü˛

Ü˛Ó˚y ÎyÎ˚ñ ˆ§•z ÓƒÓfliy ˆöÄÎ˚y •ˆÏÓ–

≤ÃÜ,˛ï˛ àîï˛sf ≤Ã!ï˛¤˛yÓ˚ ≤Ãôyö ¢ï≈˛ •ˆÏ°y

§Ó˚Ü˛yÓ˚ ˛õ!Ó˚ã˛y°öyÎ˚ fl∫FåÈï˛yñ çöà ÏîÓ˚ Ü˛y ÏåÈ

çÓyÓ!ò!• ~ÓÇ ò%ö#≈!ï˛ ò)Ó˚#Ü˛Ó˚î– !Ü˛v

˛õ!ÿ˛üÓˆÏD «˛üï˛y§#ö ï,˛îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚ ~Ó˚

ˆÜ˛yöÄê˛y•z Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ã˛yö öy– ÓyD°yÓ˚

àîï˛y!sfÜ˛ ÷û˛Ó%!k˛§¡õß¨ üyö%£ÏˆÏÜ˛ §ˆÏD

!öˆÏÎ˚ ï,˛îü)° §Ó˚Ü˛yÓ˚ˆÏÜ˛ í˛zÍáyï˛ Ü˛Ó˚ˆÏï˛

!ÓˆÏç!˛õ ã˛ƒyˆÏ°O !öˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ~•z ã˛ƒyˆÏ°O

ÓyD°yÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚Ä– xyÓ˚ ~Ü˛üye ˆÜ˛ˆÏw

xyÓ˚ Ó˚yˆÏçƒ ~Ü˛•z òˆÏ°Ó˚ §Ó˚Ü˛yÓ˚ •ˆÏ°•z

ÓyD°yÓ˚ ~•z ò%ò≈¢y â%Ñã˛ ÏÓ– !Ó Ïç!˛õ•z ~Ü˛üye

ò° ÎyÓ˚y ~•zÓ˚yˆÏçƒ àîï˛ˆÏsfÓ˚ ˛õ%öÉ≤Ã!ï˛¤˛y

Ü˛ˆÏÓ˚ fl∫FåÈ ≤Ã¢y§ö Ä í˛zß¨Î˚ö Ü˛Ó˚ˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚–

ï˛y•z ˛õ!ÿ˛üÓ ÏD Ó§Óy§Ü˛yÓ˚# §ühflÏ ôü≈ÈÙÈÓ Ïî≈Ó˚

üyö%£ÏˆÏÜ˛ ~•z ü•Í Ü˛yˆÏç ˆÎyà ˆòÄÎ˚yÓ˚

çöƒ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ˆÏöÓ˚ ˛õ!Ó˚Óï≈˛ö Ü˛Ó˚yÓ˚ xy•ùyö

çyöy!FåÈ– xy§%öñ xyüÓ˚y §Óy•z !üˆÏ°

˛õ!ÿ˛üÓ ÏDÓ˚ üÎ≈yòy ˛õ%öÓ˚&k˛yÓ˚ Ü˛Ó˚yÓ˚ ã˛ƒy Ï°O

!öˆÏÎ˚ ˆ§yöyÓ˚ ÓyD°y àˆÏí˛¸ ˆï˛y°yÓ˚ xD#Ü˛yÓ˚

Ü˛!Ó˚–

Sˆ°áÜ˛ !ÓˆÏç!˛õÓ˚ Ó˚yçƒ §û˛y˛õ!ï˛V

ç%!öÎ˚Ó˚ í˛y_´yÓ˚ˆÏòÓ˚ !ÓˆÏ«˛yû˛–



fl∫yü#ç#Ó˚ üyö§Ü˛öƒy

!e´!fiê˛öÄ û˛yÓ˚ï˛Ü˛°ƒyˆÏî

!öˆÏçˆÏÜ˛ í˛zÍ§à≈ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°öfl∫≤¿y Ü%˛[%˛

fl∫yü# !ÓˆÏÓÜ˛yöˆÏ®Ó˚ ü•Í xyòˆÏ¢≈ xö%≤Ãy!îï˛ •ˆÏÎ˚ ï˛ÑyˆÏÜ˛ =Ó˚&˛õˆÏò

ÓÓ˚î ~ÓÇ ï˛yÓ˚ § ÏD û˛yÓ˚ï˛Ó Ï£Ï≈Ó˚ öyÓ˚#çy!ï˛Ó˚ í zß!ï˛Ü˛ Ï“ Ü˛y!hsˇÜ˛ !ö¤˛y

Ä ◊k˛yÓ˚ §ˆÏD xyˆÏdyÍ§à≈ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö !§fiê˛yÓ˚ Ü,˛!fiê˛ö !@ˇÃöfiê˛y•zˆÏí˛°–

!§fiê˛yÓ˚ !e´!fiê˛ö 1866 §y Ï°Ó˚ 17 xyàfiê˛ çyü≈y!ö Ïï˛ çß√@ˇÃ•î Ü˛ ÏÓ˚ö–

üye !ï˛ö ÓåÈÓ˚ ÓÎ˚ˆÏ§ !˛õï˛yüyï˛yÓ˚ §ˆÏD xyˆÏü!Ó˚Ü˛yÓ˚ ˆí˛ê˛∆ˆÏÎ˚ê˛ ¢•ˆÏÓ˚

ã˛ˆÏ° xyˆÏ§ö– ïÑ˛yÓ˚ !˛õï˛y !åÈˆÏ°ö §Íñ í˛zòyÓ˚˛õsi# çyü≈yö ˛õ![˛ï˛– x“

ÓÎ˚ˆÏ§ !˛õï˛yÓ˚ ü,ï%˛ƒ •ÄÎ˚yÎ˚ ˛õy!Ó˚Óy!Ó˚Ü˛ !Ó˛õÎ≈Î˚ ˆöˆÏü xyˆÏ§ §ˆÏï˛ˆÏÓ˚y

ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ Ü,˛!fiê˛ˆÏöÓ˚ ç#ÓˆÏö– üy Ä ˛õÑyã˛!ê˛ ˆåÈyˆÏê˛yˆÏÓyˆÏöÓ˚ û˛Ó˚îˆÏ˛õy£ÏˆÏîÓ˚

òy!Î˚c ïÑ˛yÓ˚ Ä˛õÓ˚ õˆÏí˛¸– Ü˛ˆÏ¢yˆÏÓ˚ §yÇ§y!Ó˚Ü˛ òy!Î˚c õy°ö Ä Óy°ƒÜ˛y°

ˆÌˆÏÜ˛ òy!Ó˚ˆÏoƒÓ˚ §ˆÏD °í˛¸y•z Ü˛Ó˚yÓ˚ «˛üï˛y ïÑ˛yÓ˚ üˆÏôƒ ~Ü˛

fl∫ï˛Éfl≥) ï≈ xydï˛ƒy ÏàÓ˚ xyò¢≈ çy@ˇÃï˛ Ü˛ ÏÓ˚!åÈ°– üye ~Ü% ¢ ÓåÈÓ˚

ÓÎ˚ˆÏ§ !e´!fiê˛ö Úˆí˛ê˛∆ˆÏÎ˚ê˛ ˛õyÓ!°Ü˛ fl%Ò°ÛÈÙÈ~ !¢!«˛Ü˛y !•§yˆÏÓ

Ü˛ü≈ç#Óö ÷Ó˚& Ü˛ˆÏÓ˚ö– x!Óã˛!°ï˛ •*òˆÏÎ˚ ï˛˛õ§ƒyÓ˚ üˆÏï˛y !ï˛!ö

§yÇ§y!Ó˚Ü˛ òy!Î˚c ˛õy°ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ ò%Éá !åÈ° ïÑ˛yÓ˚ ã˛°yÓ˚ ˛õˆÏÌÓ˚

x!ÓˆÏFåÈòƒ §D#–

1894 §yˆÏ°Ó˚ 24 ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚Ó˚ !•ü¢#ï˛° Ó˚yˆÏï˛ ˆí˛ê˛∆ˆÏÎ˚ê˛

¢•ˆÏÓ˚Ó˚ •zí˛z!öˆÏê˛!Ó˚Î˚yö ã˛yˆÏã≈˛ !e´!fiê˛ö ïÑ˛yÓ˚ Ó¶%˛ !üˆÏ§§

ˆü!Ó˚.!§.Ü˛y!B˛Ó˚ § ÏD ≤ÃÌü fl∫yü#ç#Ó˚ Ó_, ï˛y ¢y Ïöö– ~•z ≤ÃÌü

ò¢≈ö §¡õˆÏÜ≈˛ ïÑ˛yÓ˚ í˛z˛õ°!∏˛– !ï˛!ö ç#Óöflø,!ï˛ˆÏï˛ !°ˆÏáˆÏåÈöÈÙÙÙÈ

Úüye ˛õÑyã˛ !ü!öê˛ Ó_,´ï˛y ˆ¢yöyÓ˚ ˛õÓ˚ xyüÓ˚y Ó%é˛°yüñ ˆÎ

˛õÓ˚¢ü!îÓ˚ §¶˛yö ~ï˛Ü˛y° Ü˛Ó˚!åÈ°yü ï˛y °yû˛ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈ–Û

fl∫yü#ç#Ó˚ x§yôyÓ˚î Óƒ!_´c Ä xyôƒy!dÜ˛ ¢!_´ !e´!fiê˛öˆÏÜ˛

àû˛#Ó˚û˛yˆÏÓ xyÜ,˛‹T Ü˛ˆÏÓ˚– ~ï˛!òö ôˆÏÓ˚ x¢yhsˇ !ã˛ˆÏ_ ˆÎ

˛õÌ≤Ãò¢≈ˆÏÜ˛Ó˚ xö%§¶˛yö !ï˛!ö Ü˛Ó˚!åÈˆÏ°öñ ï˛y ˆ˛õˆÏ°ö–

!ÓˆÏÓÜ˛yöˆÏ®Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ ÷öˆÏ°ö û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ §öyï˛ö Óyî#ÙÙÙÈ xydyÓ˚

Ü˛Ìyñ ˆ§•z ü•y§ï˛ƒ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ ˆòÓc ï˛yÓ˚ üIyàï˛ñ !ã˛Ó˚hsˇöñ

üyö%£Ï !öˆÏçˆÏÜ˛ x§•yÎ˚ ˆû˛ˆÏÓ ò%Éá Ü˛‹T ˛õyÎ˚ñ xÌã˛ çyˆÏö öy

ˆ§ xçÓ˚ñ xüÓ˚ x!Óöy¢# xyöˆÏ®Ó˚ §hsˇyö ~Ü˛ ˆòÓ!¢÷– ~Ó˚

~Ü˛ ÓåÈÓ˚ ˛õÓ˚ 1895ÈÙÈ~Ó˚ 25 ç%°y•z §•flÀm#ˆÏ˛õyòƒyˆÏö

!e´!fiê˛ö ÏÜ˛ fl∫yü#ç# ò#«˛y òö– fl∫yü#ç# üyö§ã˛ Ï«˛ ò Ïá!åÈ Ï°ö

!e´!fiê˛ˆÏöÓ˚ Ü˛ü≈ˆÏ«˛e û˛yÓ˚ï˛Ó£Ï≈– ˆÎüö ◊#Ó˚yüÜ,˛£è fl∫yü#ç#ˆÏÜ˛

çàÍçöö#Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ í˛zÍ§à≈ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°öñ fl∫yü#ç#Ä ˆ§Ó˚*˛õ ïÑ˛yÓ˚

!≤ÃÎ˚ !¢£Ïƒy !e´!fiê˛öˆÏÜ˛ çàß√yï˛yÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ í˛zÍ§à≈ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö–

ˆüÓ˚# °%•z ÓyÜ≈˛ ïÑ˛yÓ˚ Úfl∫yü# !ÓˆÏÓÜ˛yöˆÏ®Ó˚ ˆòÓüyöÓÛ ≤ÃÓˆÏ¶˛

!°ˆÏáˆÏåÈöñ ÚÎ!ò üyö!ÓÜ˛ §¡õˆÏÜ≈˛Ó˚ !òÜ˛ ˆÌˆÏÜ˛ ˆÜ˛í˛z ïÑ˛yÓ˚ Ü˛öƒy

• ÏÎ˚ Ìy ÏÜ˛öñ ï˛ ÏÓ xyüyÓ˚ ôyÓ˚îy !e´!fiê˛ö•z §•z ~Ü˛üye Ü˛öƒy–Û

1896 §y Ï°Ó˚ 6 çyö%Î˚y!Ó˚ fl∫yü#ç# !e´!fiê˛ö ÏÜ˛ ÚxÜ˛y Ï° úÑ yê˛y

~Ü˛!ê˛ ú%˛ˆÏ°Ó˚ ≤Ã!ï˛Û ¢#£Ï≈Ü˛ Ü˛!Óï˛y !°ˆÏá ˛õyë˛yöÈÙÙÙÈ

Ú•yçyÓ˚ Ü˛!ë˛ö üy!ê˛•z öy •Î˚ ˆ•yÜ˛ öy ˆï˛yüyÓ˚ ¢Îƒyñ

xyÓÓ˚î ï˛Ó ¢#ï˛yï≈˛ é˛PyÓ˚ñ

ç#ÓˆÏöÓ˚ ˛õˆÏÌ öy•z Óy ç%ê˛° Ó¶%˛çöyÓ˚ •£Ï≈ñ

ÓƒÌ≈ ˆï˛yüyÓ˚ ˆ§ÔÓ˚û˛ !ÓhflÏyÓ˚ó

... ... ...

˛õ%ˆÏîƒÓ˚ ˛õˆÏÓ˚ ˛õyˆÏ˛õÓ˚ xï˛ƒyã˛yÓ˚ó

ï˛Ó% ≤Ã¢hflÏ !ÓÜ˛!¢ï˛ ÌyˆÏÜ˛yó ˛õ!Óe üô%üÎ˚

ÌyˆÏÜ˛y x!Óã˛° xy˛õöyÓ˚ ü!•üyÎ˚ñ

òyÄ ˆì˛ˆÏ° òyÄ !fl¨?˛ í˛zòyÓ˚ üô%Ó˚ ˆ§ÔÓ˚û˛ ï˛Ó–

!ã˛Ó˚≤Ã§ß¨ xÎy!ï˛ï˛ Ü˛Ó˚&îyÎ˚–ÛÛ

fl∫yü#ç#Ó˚ ~•z Ü˛!Óï˛y ïÑ˛yÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ !åÈ° ç˛õüˆÏsfÓ˚ üˆÏï˛y–

xyü,ï%˛ƒ !ï˛!ö !åÈˆÏ°ö ~•z xyòˆÏ¢≈Ó˚ ≤Ã!ï˛ü)!ï≈˛– 1902 §yˆÏ°Ó˚

7 ~!≤Ã° !e´!fiê˛ö Ü˛°Ü˛yï˛yÎ˚ ˆ˛õÔÑåÈyöñ ˛õÓ˚!òö•z ˆÓ°%í˛¸üˆÏë˛

fl∫yü#ç#Ó˚ §ˆÏD ˆòáy Ü˛ˆÏÓ˚ö– fl∫yü#ç# !e´!fiê˛öˆÏÜ˛ ~ˆÏòˆÏ¢Ó˚


öyÓ˚#çy!ï˛Ó˚ í˛z˛õˆÏÎyà# !¢«˛y Ä û˛yÓ˚ï˛Ó£Ï≈ˆÏÜ˛ üyï,˛û)˛!üÓ˚*ˆÏ˛õ @ˇÃ•î

Ü˛ˆÏÓ˚ ◊k˛yñ !ö¤˛yÓ˚ §ˆÏD Ü˛yˆÏç x@ˇÃ§Ó˚ •ÄÎ˚yÓ˚ !¢«˛y !òˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö–

û˛!àö# !öˆÏÓ!òï˛y ÓyàÓyçyˆÏÓ˚ 17 öÇ Óy§˛õyí˛¸y °ˆÏö Î !Óòƒy°Î˚

•z!ï˛üˆÏôƒ ≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö !e´!fiê˛ö ˆ§áyˆÏö ˆÎyàòyö Ü˛ˆÏÓ˚ö–

~•z !Óòƒy°Î˚ˆÏÜ˛ !ï˛!ö üyï˛yÓ˚ öƒyÎ˚ °y°ö˛õy°ö Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°öñ !ï˛!ö

!Óòƒy° ÏÎ˚ ≤ÃÌ Ïü ü ÏÎ˚ ÏòÓ˚ §°y•zñ e% Ï¢Ó˚ Óyöyñ åÈ!Ó xÑyÜ˛yñ üy!ê˛Ó˚

!ç!ö§ àí˛¸y xyÓ˚ öyöyÓ˚Ü˛ü ˆá°y ˆ¢áyˆÏï˛ö– ˛õˆÏÓ˚ !ï˛!ö ÓyÇ°yñ

xB˛ñ û) Ïày°ñ •z!ï˛•y§ñ •zÇ ÏÓ˚!ç õí ¸y Ïï˛ ÷Ó˚& Ü˛ ÏÓ˚ö– fl∫yü# Ó ·˛yö®

ü•yÓ˚yçñ fl∫yü# §yÓ˚òyö® ü•yÓ˚yç Ä û˛!àö# !öˆÏÓ!òï˛y !e´!fiê˛öˆÏÜ˛

fl%ÒˆÏ°Ó˚ Ü˛yˆÏç §•yÎ˚ï˛y Ü˛Ó˚ˆÏï˛ö– û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ˆüˆÏÎ˚Ó˚y ÎyˆÏï˛ ˆ§°y•z

!¢ˆÏá xÌ≈˜Ïö!ï˛Ü˛ û˛yˆÏÓ fl∫yÓ°¡∫# •Î˚ ~•z !ã˛hsˇyôyÓ˚yÎ˚ !e´!fiê˛ö !öˆÏç

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ ò!ç≈Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ ˆ§°y•zñ Ü˛y˛õˆÏí˛¸Ó˚ üy˛õˆÏçyÜ˛ñ Ü˛y!ê˛Ç •zï˛ƒy!ò

ˆ¢ Ïáö– !ö ÏçÓ˚ ~•z ¢áy ÏÜ˛ !ï˛!ö Ó° Ïï˛öñ Úˆê ∆!öÇ öê˛ ~í% ÏÜ˛¢öÛ–

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ Ä õ,!ÌÓ#Ó˚ üyö!ã˛ ÏeÓ˚ §y•y ÏÎƒ !ï˛!ö !¢«˛yÌ≈# ÏòÓ˚ üÓ˚&û) !üñ

m#˛õñ õÓ≈ï˛üy°y ã˛öyˆÏï˛öñ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ ï˛#Ì≈fliyö=!°Ó˚ Óî≈öy !òˆÏï˛öñ

Ü˛áöÄ ˆÓÔk˛Î%àñ Ü˛áöÄ •çÓ˚ï˛ ü•¡øˆÏòÓ˚ Ü˛y!•!ö ˆ¢yöyˆÏï˛ö–

ïÑ˛yÓ˚ ~Ü˛yhsˇ •zFåÈy !åÈ° ˛õyë˛ƒ§)!ã˛ ˆÎö xyÓ˚Ä K˛yöàû≈˛ •Î˚ ÎyˆÏï˛

˛õí˛¸%Î˚yˆÏòÓ˚ üöˆÏöÓ˚ !ÓhflÏyÓ˚ âˆÏê˛ñ !Óòƒy°Î˚!ê˛ ˆÎö ÓyàÓyçyÓ˚ ˛õÕ‘#Ó˚

öyÓ˚#çy!ï˛Ó˚ ˛õÓ˚ü xy◊Î˚fli° •ˆÏÎ˚ ÄˆÏë˛– 1903 §yˆÏ°Ó˚ 2 öˆÏû˛¡∫Ó˚

çàk˛ye# ˛õ)çyÓ˚ !òˆÏö ü!•°y !Óû˛yˆÏàÓ˚ §)ã˛öy •Î˚ ~ÓÇ í˛zˆÏmyôˆÏöÓ˚

!òö•z xû˛yÓö#Î˚ û˛y ÏÓ 25 çö ü!•°y !¢á Ïï˛ í z õ!fliï˛ • ÏÎ˚!åÈ Ï°öñ

˛õÓ˚Óï≈˛#ˆÏï˛ ~•z §Çáƒyê˛y ˆÓˆÏí˛¸ •Î˚ 60 ˆÌˆÏÜ˛ 70 çö– !§fiê˛yÓ˚

!öˆÏÓ!òï˛y Ä !e´!fiê˛ö ïÑ˛yˆÏòÓ˚ ˆ§ÓyòˆÏ¢≈Ó˚ xyò¢≈ xyhsˇ!Ó˚Ü˛

xyd#Î˚§%°û˛ xyã˛Ó˚ˆÏîÓ˚ üyôƒˆÏü ï˛áöÜ˛yÓ˚ §üyˆÏçÓ˚ üyö%£ÏçˆÏöÓ˚

üö x“!òˆÏö•z çÎ˚ Ü˛ˆÏÓ˚ ˆöö–

fl%ÒˆÏ°Ó˚ ˆüˆÏÎ˚Ó˚y !öˆÏÓ!òï˛yˆÏÜ˛ §yö‰!ò!ò Ä !e´!fiê˛öˆÏÜ˛ ü%ö!ò!ò

Ó°ˆÏï˛yñ ï˛yÓ˚y !e´!fiê˛öˆÏÜ˛ =Ó˚& xˆÏ˛õ«˛y Ó¶%˛ ÓˆÏ°•z ˆÓ!¢

û˛y Ï°yÓy§ Ïï˛yñ !ï˛!öÄ õí ¸yÓ˚ §üÎ˚ Ü˛í z û% ° Ü˛Ó˚ Ï° ÓÜ% !öÓ˚ Óò Ï°

§ˆÏfl¨• «˛üy˛õ)î≈ ò,!‹TˆÏï˛ ï˛yÜ˛yˆÏï˛ö– ~û˛yˆÏÓ•z åÈye#Ó˚y xyÓ˚Ä ˆÓ!¢

Ü˛ˆÏÓ˚ ˛õyˆÏë˛ üöÉ§ÇˆÏÎyà Ü˛Ó˚ï˛– û˛!àö# !öˆÏÓ!òï˛y !Óòƒy°ˆÏÎ˚Ó˚

≤Ãyî≤Ã!ï˛¤˛y Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö xyÓ˚ !§fiê˛yÓ˚ !e´!fiê˛ö üyˆÏÎ˚Ó˚ üˆÏï˛y

°y°ö˛õy°ö Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– !ï˛!ö ~Ü˛!òö !öˆÏÓ!òï˛yˆÏÜ˛ ÓˆÏ°!åÈˆÏ°öñ

Ú~•z à!°Ó˚ Óy!§®yˆÏòÓ˚ xy!ü Ó%!é˛ˆÏÎ˚ åÈyí˛¸ˆÏÓyÙÙÙÈ ÚÄÓ˚y ˆÎüö xyÎ≈Û

xy!üÄ ˆï˛ü!ö–Û ˆüˆÏÎ˚ˆÏòÓ˚ !¢«˛yÓ˚ xyhsˇ!Ó˚Ü˛ï˛yÎ˚ 17 ö¡∫Ó˚

ˆÓy§˛õyí˛¸y ˆ°ˆÏöÓ˚ Óy!í˛¸Ó˚ ˛õyˆÏ¢Ó˚ 16 öÇ Óy!í˛¸!ê˛Ä û˛yí˛¸y ˆöÄÎ˚y

•Î˚ ~ÓÇ Óy!í˛¸Ó˚ ˆüˆÏÎ˚ˆÏòÓ˚ fl%ÒˆÏ° xyöyÓ˚ çöƒ ày!í˛¸Ó˚ ÓƒÓfliyÄ Ü˛Ó˚y

•Î˚–

fl∫yü#ç#Ó˚ xyòˆÏ¢≈ xö%≤Ãy!îï˛ !e´!fiê˛ö á%Ó x“!òˆÏö•z û˛yˆÏ°y

ÓyÇ°y !¢ Ïá !ö ÏÎ˚!åÈ Ï°ö ~ÓÇ ü ÏÎ˚ ÏòÓ˚ § ÏD Ü˛Ìy Ó° Ïï˛ õyÓ˚ Ïï˛ö–

û˛yÓ˚ï˛#Î˚ öyÓ˚#Ó˚ üˆÏï˛y•z !ï˛!ö ¢y!í˛¸ ˛õÓ˚ˆÏï˛ö– ◊#◊# §yÓ˚òyüyˆÏÎ˚Ó˚

≤Ã!ï˛ !e´!fiê˛ˆÏöÓ˚ x˛õ!Ó˚§#ü ◊k˛y û˛!_´ !åÈ°– ◊#üyÄ ï˛yˆÏÜ˛ xï˛ƒhsˇ

ˆfl¨• Ü˛Ó˚ˆÏï˛öÊ !§fiê˛yÓ˚ !e´!fiê˛ö 1911 ˆÌˆÏÜ˛ 1914 §y° ˛õÎ≈hsˇ

~Ü˛!ö¤˛ ~ÓÇ x!ï˛¢ˆÏÎ˚ ò«˛ï˛yÓ˚ §ˆÏD !Óòƒy°Î˚ ˛õ!Ó˚ã˛y°öy Ü˛ˆÏÓ˚ö–

~Ó˚ õÓ˚ §%ô#Ó˚y Ó§%Ó˚ Ä˛õÓ˚ !Óòƒy° ÏÎ˚Ó˚ û˛yÓ˚ !ò ÏÎ˚ 1914 §y Ï° !ï˛!ö

xyˆÏü!Ó˚Ü˛yÎ˚ Îyö– !Ü˛v !ÓŸªÎ%ˆÏk˛Ó˚ xyÓˆÏ• !ï˛!ö ò¢ÓåÈÓ˚ û˛yÓ˚ˆÏï˛

!ú˛Ó˚ Ïï˛ õy ÏÓ˚ö!ö– 1924 §y Ï°Ó˚ çyö%Î˚y!Ó˚ üy Ï§ !e´!fiê˛ö û˛yÓ˚ï˛Ó Ï£Ï≈

!ú˛ ÏÓ˚ xy Ï§ö– !Óòƒy° ÏÎ˚Ó˚ õy Ï¢ 8öÇ Óy§˛õyí ¸y ° Ïö Óy§ Ü˛Ó˚ Ïï˛

ÌyˆÏÜ˛ö– •z!ï˛üˆÏôƒ fl%ÒˆÏ°Ó˚ öï%˛ö ˛õ!Ó˚!fli!ï˛ Ä ¢yÓ˚#!Ó˚Ü˛ x«˛üï˛yÓ˚

çöƒ !e´!fiê˛ö !Ü˛å%È!òö !¢«˛Ü˛ï˛yÓ˚ Ü˛yç ˆÌˆÏÜ˛ xÓ§Ó˚ ˆöÄÎ˚y !ë˛Ü˛

Ü˛ˆÏÓ˚ö ~ÓÇ !•üy°ˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛yˆÏ° ïÑ˛yÓ˚ !≤ÃÎ˚ xy°ˆÏüyí˛¸yÎ˚ !Ó◊yü !öˆÏï˛

Îyö– ~•z §üÎ˚ ïÑ yÓ˚ ç#Óöã˛ã≈ y !åÈ° !Ó ÏÓÜ˛yö®üÎ˚– xÓ Ï¢ Ï£Ï 1928

§yˆÏ°Ó˚ üyã≈˛ üyˆÏ§ !e´!fiê˛ö û˛@¿fl∫yfliƒ ˛õ%öÓ˚&k˛yˆÏÓ˚ xyˆÏü!Ó˚Ü˛yÎ˚ Îyö–

1930ÈÙÈ~Ó˚ 27 üyã≈˛ ïÑ˛yÓ˚ öŸªÓ˚ ˆò•ï˛ƒyà Ü˛Ó˚yÓ˚ xyˆÏà ˛õÎ≈hsˇ !ï˛!ö

ˆí˛ê˛∆ˆÏÎ˚ˆÏê˛ û˛yÓ˚ï˛#Î˚ •z!ï˛•y§ Ä Óòyhsˇò¢≈ˆÏöÓ˚ Ä˛õÓ˚ åÈyeÈÙÈåÈye#ˆÏòÓ˚

Üœ˛y§ !öˆÏï˛ö– ü,ï%˛ƒÓ˚ !Ü˛å%È!òö xyˆÏà !°ˆÏá!åÈˆÏ°öñ Ú~•z ü•y!ÓˆÏŸª

x§Çáƒ @ˇÃ•ÈÙÈï˛yÓ˚yÈÙÈö«˛ˆÏeÓ˚ ˛õ!Ó˚e´üyÎ˚ xyç ôÓ˚î#Ó˚ ~•z ˆòÓû)˛!ü

û˛yÓ˚ˆÏï˛ ~ˆÏ§!åÈ– ~•z x!ï˛üyö!ÓÜ˛ ¢!_´•z xyüyÓ˚ üyö!§Ü˛ ¢!_´ˆÏÜ˛

≤ÃÓ° ¢!_´üÎ˚# Ü˛ ÏÓ˚ ï% Ï° ÏåÈ– xyç ~•z ¢!_´ Ÿª ÏÓ˚Ó˚ ã˛Ó˚ Ïî §ü˛õ≈î

Ü˛Ó˚!åÈ–Û ≤ÃÓ y!çÜ˛y §ï˛ƒÓ ï˛≤Ãyîy ïÑ˛yÓ˚ Ú!e´!fiê˛Î˚yöyÙÙÙÈ ~Ü˛ ö#Ó˚Ó

!öˆÏÓòöÛ Ü˛!Óï˛yÎ˚ !§fiê˛yÓ˚ !e´!fiê˛öˆÏÜ˛ ◊k˛y çy!öˆÏÎ˚ˆÏåÈöÙÙÙÈ

Úx!Î˚ ˛õ)çy!Ó˚î#ñ üsf ˆï˛yüyÓ˚ xï%˛° ˆ§ xö%˛õüñ

ˆï˛yüyÓ˚ fl∫Ó˚*˛õ !ã˛òyö®Ó˚*˛õÙÙÙÈ

Ú!¢ˆÏÓy˝•Ç !¢ˆÏÓy˝•ÇÛ–Û

xyüÓ˚y•z §◊k˛ ≤Ãîyü çyöy•z fl∫yü#ç#Ó˚ xyòˆÏ¢≈ xö%≤Ãy!îï˛ ÷k˛

§_É ˛õ!Óe û˛yÓ˚ï˛≤Ãyîy ˆòÓÜ˛öƒyˆÏÜ˛–

ï˛Ìƒ§)e ≠

1. §yô≈¢ï˛ÓˆÏ£Ï≈ û˛!àö# !e´!fiê˛ö ≤Ã§D ≠ ≤ÃÜ˛y!¢Ü˛y ≠ Ó˚yüÜ,˛£è

§yÓ˚òy !ü¢öñ !§fiê˛yÓ˚ !öˆÏÓ!òï˛y ày°≈§‰ fl%Ò°–

2. fl∫yü#ç#Ó˚ !e´!fiê˛ö ≠ ≤ÃÓ y!çÜ˛y Ó ç≤Ãyîy– í˛zˆÏmyôö–



ˆàÔï˛ü Ü%˛üyÓ˚ ü[˛°

1486 !á fiê˛yˆÏ∑Ó˚ 27 ˆú˛Ó &Î˚y!Ó˚ !òö!ê˛ !åÈ° ˆòy° ˛õ)!î≈üy– ˆ§

Ó˚yˆÏe xyÓyÓ˚ ã˛w@ˇÃ•î !åÈ°– öÓm#ˆÏ˛õÓ˚ çàßÿÌ !ü◊ Ä ¢ã˛#ˆÏòÓ#Ó˚ âÓ˚

xyˆÏ°y Ü˛ˆÏÓ˚ ~ˆÏ°ö !öüy•z– õÓ˚ õÓ˚ §yï˛!ê˛ Ü˛öƒy§hsˇyˆÏöÓ˚ x“ ÓÎ˚ˆÏ§•z

ü,ï%˛ƒ •ˆÏÎ˚!åÈ° ÓˆÏ° ˛õyí˛¸y˛õí˛¸¢#Ó˚y ˆï˛ˆÏï˛y !öüàyˆÏåÈÓ˚ §ˆÏD !ü° ˆÓ˚ˆÏá

!¢÷Ó˚ öyü ˆÓ˚ˆÏá!åÈˆÏ°ö !öüy•z– !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ ˜çƒ¤˛ ~Ü˛ x@ˇÃç !åÈˆÏ°ö–

öyü !ÓŸªÓ˚*˛õ– !ï˛!ö §ß¨ƒy§ !öˆÏÎ˚ âÓ˚ ˆåÈˆÏí˛¸ ã˛ˆÏ° Îyö– !˛õï˛yÈÙÈüyï˛yÓ˚

û˛Î˚ !åÈ° ˛õyˆÏåÈ !öüy•zÄ §ß¨ƒy§ ˆöÎ˚– ï˛y•z ≤ÃÌü !òˆÏÜ˛ çàßÿÌ !üˆÏ◊Ó˚

ü Ïï˛y õ![˛ï˛ üyö%£ÏÄ Óy° ÏÜ˛Ó˚ õí ¸y Ï¢yöyÓ˚ !Ó£Ï ÏÎ˚ á%Ó ~Ü˛ê˛y üö òö!ö–

≤ÃÓ•üyö !•®% ôˆÏü≈Ó˚

í˛zIµ° ˆçƒy!ï˛‹Ò

◊#˜Ïã˛ï˛öƒˆÏòÓ

Ü˛yÓ˚î ïÑ yÓ˚ û˛Î˚ !åÈ° õí ¸y Ï¢yöyÎ˚ û˛y Ï°y • Ï°•z !öüy•z ÏÎ˚Ó˚Ä Ó%!é˛ §Ç§y ÏÓ˚

˜ÓÓ˚yàƒ xy§ˆÏÓ– !ÓŸªÓ˚*˛õ öyˆÏüÓ˚ §ˆÏD !ü° Ó˚ˆÏá !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ öyü Ó˚yáy

•Î˚ !ÓŸªΩ˛Ó˚– !Ü˛v çàßÿÌ !üˆÏ◊Ó˚ üˆÏï˛y !¢!«˛ï˛ Ä üy!ç≈ï˛ =î#çˆÏöÓ˚

˛õˆÏ«˛ ˆåÈˆÏ°ˆÏÜ˛ !Óòƒy!¢«˛y öy !òˆÏÎ˚ ü)á≈ Ü˛ˆÏÓ˚ Ó˚yáy §Ω˛Ó •Î˚!ö– ïÑ˛yˆÏÜ˛

û˛!ï≈˛ Ü˛ˆÏÓ˚ òÄÎ˚y •ˆÏ°y öÓm#ˆÏ˛õÓ˚ àDyòy§ õ![˛ˆÏï˛Ó˚ õyë˛¢y°yÎ˚– ï˛yÓ˚

!Ü˛å%È!òˆÏöÓ˚ üˆÏôƒ•z !˛õï˛yÓ˚ ü,ï%˛ƒ •Î˚– xï˛ƒhsˇ ˆ¢yÜ˛yÓ• ~•z !ÓˆÏFåÈò Ó%Ü˛

ˆ˛õˆÏï˛ @ˇÃ•î Ü˛Ó˚ˆÏï˛ •ˆÏÎ˚!åÈ° Óy°Ü˛ !ÓŸªΩ˛Ó˚ˆÏÜ˛–

˛õM˛Èò¢ÈÙÈˆ£Ïyí˛¸¢ ¢ï˛ˆÏÜ˛Ó˚ öÓm#˛õ ˛õ)Ó≈ û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ K˛yöã˛ã≈˛y Ä

!Óòƒyã˛ã≈ yÓ˚ ~Ü˛ xöƒï˛ü Ü˛w !åÈ°– Ó˚â%öyÌ !¢ ÏÓ˚yü!îñ fløyï≈ Ó˚â%öÏ® ÏöÓ˚

üˆÏï˛y û˛yÓ˚ï˛ !Óáƒyï˛ ˛õ![˛ï˛ˆÏòÓ˚ öyüÈÙÈí˛yˆÏÜ˛ ˆ§ §üˆÏÎ˚Ó˚ öÓm#˛õ ~Ü˛!ê˛

!ÓÓ˚yê˛ !Óòƒyã˛ã≈˛yˆÏÜ˛ˆÏw ˛õ!Ó˚îï˛ •ˆÏÎ˚!åÈ°– û˛yÓ˚ï˛ÓˆÏ£Ï≈Ó˚ xˆÏöÜ˛ ˛õ![˛ï˛

ï˛Ü≈ Î% Ïk˛Ó˚ x!û˛°y Ï£Ï öÓm# Ï õ xy§ Ïï˛ö– öÓm# Ï õ !ÓçÎ˚# • Ïï˛ õyÓ˚ Ï°

˛õy![˛ˆÏï˛ƒÓ˚ û˛yÓ˚ï˛ˆÏçyí˛¸y áƒy!ï˛ •ˆÏï˛y– !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ ÓˆÏí˛¸y •ˆÏÎ˚ Äë˛y Ä

!Óòƒyã˛ã≈˛yÓ˚ §ÓˆÏã˛ˆÏÎ˚ ≤Ãyüyîƒ ˛õ!Ó˚ã˛Î˚ xyˆÏåÈ Ó,®yÓö òyˆÏ§Ó˚ Ú˜ã˛ï˛öƒ

û˛yàÓï˛ÛÈÙÈ~– öò#Ó˚ ây Ïê˛ flyö Ü˛Ó˚ Ïï˛ xy§y õyí ¸y≤Ã!ï˛ ÏÓ¢# ÏòÓ˚ çµy°yï˛ö

Ü˛ˆÏÓ˚ x!ï˛‹T Ü˛ˆÏÓ˚ ï˛y°y !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ Îö !öï˛ƒÜ˛ü≈ •ˆÏÎ˚ í˛zˆÏë˛!åÈ°– ~Ó˚y

xˆÏöˆÏÜ˛•z ¢ã˛#ˆÏòÓ#Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ ïÑ˛yÓ˚ ˆåÈˆÏ°Ó˚ öyˆÏü x!û˛ˆÏÎyà çyöyˆÏï˛ö–

àDyÓ˚ âyˆÏê˛•z ÓÕ‘û˛ xyã˛yˆÏÎ≈Ó˚ Ü˛öƒy °-#!≤ÃÎ˚yˆÏÜ˛ ˆòˆÏá ˛õM˛Èò¢

x§¡ø!ï˛Ó˚ ˛õÓ˚ üyÈÙÈÄ ˆüˆÏö ˆöö– xyüyˆÏòÓ˚ ~•z !Ó£ÏÎ˚!ê˛ üˆÏö Ó˚yáy

òÓ˚Ü˛yÓ˚ ˆÎ !öˆÏçÓ˚ •zFåÈyÎ˚ ≤ÃyÜ‰˛ÈÙÈ!ÓÓy• ˆ≤Ãü ˆÌˆÏÜ˛ !ÓŸªΩ˛Ó˚ !ÓÓy•

Ü˛ ÏÓ˚!åÈ Ï°ö– xÌ≈yÍ xyç Îy ÏÜ˛ Ó Ï° ≤Ãü Ü˛ ÏÓ˚ !Ó ÏÎ˚– ≤Ã ÏüÓ˚ «˛ ÏeÄ

!ÓŸªΩ˛ˆÏÓ˚Ó˚ Óƒ!_´ã˛!Ó˚ˆÏeÓ˚ ò,ì˛¸ï˛y ~•z !Ó£ÏÎ˚!ê˛ ˆÌˆÏÜ˛ ˆÓyé˛y ÎyÎ˚–

!ÓŸªΩ˛Ó˚ ÓˆÏí˛¸y •ˆÏÎ˚ í˛zë˛ˆÏ°ö– öÓm#ˆÏ˛õÓ˚ !Ó!¢‹T ˛õ![˛ï˛ !•ˆÏ§ˆÏÓ

˛õ!Ó˚!ã˛ï˛ •ˆÏ°ö– xôƒy˛õÜ˛ !•ˆÏ§ˆÏÓ ïÑ˛yÓ˚ áƒy!ï˛ Óyí˛¸°ÈÙÙÙÈ

Ú§Óù≈ öÓm#ˆÏ˛õ §Óù≈ ˆ°yˆÏÜ˛ ••z° ôù!ö–

!öüy!~è õ![˛ï˛ xôƒy˛õÜ˛ !¢ˆÏÓ˚yü!î–Û S˜ã˛ï˛öƒ û˛yàÓï˛ñ xy!òá[˛V

ïÑ˛yÓ˚ !¢ˆÏ£ÏƒÓ˚ ò° Óyí˛¸°– xyÎ˚Ä Óyí˛¸°– §Ç§yÓ˚# !•ˆÏ§ˆÏÓÄ

òy!ÎcÓyö • Ï°ö !ï˛!ö– xyÓÄ !Ü˛å%È í z õyç≈ ÏöÓ xy¢y Ïï˛•z !öüy•z à Ï°ö

˛õ)Ó≈ÓˆÏD– ˆ§áyö ˆÌˆÏÜ˛ !ú˛ˆÏÓ˚ ~ˆÏ§ ÷öˆÏ°ö ïÑ˛yÓ˚ !≤ÃÎ˚ï˛üy ˛õb#Ó˚

§˛õ≈òÇ¢ˆÏö ü,ï%˛ƒ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ– ~•z ~Ü˛!ê˛ âê˛öy !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ ç#Óö xyü)°

ÓòˆÏ° !ò°– xyüÓ˚y Ó°ˆÏï˛ ˛õy!Ó˚ à,•# !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ §ß¨ƒy§# ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ

•ˆÏÎ˚ Äë˛yÓ˚ xöƒï˛ü Ü˛yÓ˚î ˛õb#Ó˚ ~•z xÜ˛fløyÍ ü,ï%˛ƒ– í˛zòy§#ñ §Ç§yÓ˚

!ÓÓ˚yà# •ˆÏÎ˚ í˛zë˛ˆÏ°ö !öüy•z– ¢ã˛#üyï˛y !Ó£Ï]– §ß¨ƒy§# •ˆÏÎ˚ ã˛ˆÏ° ÎyÄÎ˚y

§hsˇyö !ÓŸªÓ˚*ˆÏ˛õÓ˚ flø,!ï˛ ï˛yí˛¸öy Ü˛Ó˚° ïÑ˛yˆÏÜ˛– ˆåÈˆÏ°ˆÏÜ˛ âˆÏÓ˚ ÓÑyôˆÏï˛

xyÓyÓ˚ !ÓˆÏÎ˚ !òˆÏï˛ ã˛y•zˆÏ°ö üy– ˛õye#Ä á%ÑçˆÏ°ö– !Ó£%è!≤ÃÎ˚y– !Ü˛v

!öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ !ÓÓyˆÏ• xyÓ˚ üö ˆö•z– ˆ¢£Ï ˛õÎ≈hsˇ üyˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛ÌyÎ˚ !ÓÓy•

Ü˛Ó˚ˆÏ°ö– !Ü˛v xyÓ˚ xyˆÏàÓ˚ üˆÏï˛y §Ç§yÓ˚# Óy à,•# •ˆÏÎ˚ í˛zë˛ˆÏ°ö öy–

ÓÎ˚§ ï˛áö ˆï˛•z¢– !˛õï˛yÓ˚ ü,ï%˛ƒ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ xˆÏöÜ˛!òö xyˆÏà•z–

Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛çö §D# !öˆÏÎ˚ !öüy•z ˆàˆÏ°ö àÎ˚yôyˆÏü– í˛zˆÏj¢ƒ fl∫à≈ï˛

!˛õï,˛ˆÏòˆÏÓÓ˚ í˛zˆÏjˆÏ¢ !˛õ[˛òyö– ~Ü˛!òˆÏÜ˛ !˛õï˛yÓ˚ flø,!ï˛ xyÓ˚ xöƒ!òˆÏÜ˛

!≤ÃÎ˚ï˛üy õb#Ó˚– ¢y ÏÜ˛ xyÜ% ° !ã˛_– àÎ˚yÎ˚ !à ÏÎ˚ ò¢≈ö °yû˛ ŸªÓ˚ õ%Ó˚#Ó˚–

~•z û˛!_´üyö üyö%£Ï!ê˛Ó˚ û˛!_´Ó˚ í˛zFå¥Èy§ ˆòˆÏá !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ !ã˛_ xyÓ˚Ä

ÓƒyÜ%˛° •ˆÏ°y– xyÓ˚ à,ˆÏ• !ú˛Ó˚ˆÏï˛ ã˛y•zˆÏ°ö öy !ï˛!öÈÙÙÙ

Ú≤Ãû%˛ ÓˆÏ° ˆï˛yüÓ˚y §Ü˛ˆÏ° Îy• âˆÏÓ˚–

ü%!~è xyÓ˚ öy Îy•zü% §Ç§yÓ˚ !û˛ï˛ˆÏÓ˚––Û

S˜ã˛ï˛öƒ û˛yàÓï˛ñ xy!òá[˛V


!Ü˛v §D#Ó˚y Ü˛yˆÏöy Ó˚Ü˛ˆÏü ïÑ˛yˆÏÜ˛ âˆÏÓ˚ !öˆÏÎ˚ xyˆÏ§ö– âˆÏÓ˚ ~ˆÏ§Ä

§Ç§yˆÏÓ˚ üö ˆö•z– Ü,˛£èxhsˇ ≤Ãyî ï˛áö ïÑ˛yÓ˚– üy ¢ã˛#ˆÏòÓ# Óí˛züy

!Ó£%è!≤ÃÎ˚yˆÏÜ˛ ~ˆÏö !öüy•zˆÏÎ˚Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ Ó§yöñ ÎyˆÏï˛ §Ç§yˆÏÓ˚Ó˚ Ó¶˛ö !åÈß¨

öy •Î˚– !Ü˛v !Ü˛å%È•z Ü˛yç •Î˚ öy– ˆåÈˆÏ° ÷ô%•z ÚˆÜ˛yÌy Ü,˛£èÛ ÓˆÏ° e´®ö

Ü˛ˆÏÓ˚ö xyÓ˚ ÚˆŸ’yÜ˛ ˛õˆÏí˛¸öÛÈÙÙÙ

ÚˆÜ˛yÌy Ü,˛£è ˆÜ˛yÌy Ü,˛£è ÓˆÏ° xö%«˛î–

!òÓy!ö!¢ ˆŸ’yÜ˛ ˛õ!í˛¸ Ü˛Ó˚ˆÏÎ˚ e´®ö–Û S˙V

~ï˛!òˆÏöÓ˚ ˛õy![˛ˆÏï˛ƒÓ˚ §ˆÏD ~ÓyÓ˚ û˛!_´Ó˚ !Ó•¥°ï˛yÓ˚ !ü◊î âê˛°–

÷‹Ò K˛yö •ˆÏ°y §ç#Óñ ≤ÃyîÓyöñ xyˆÏÓàüÎ˚– û˛!_´üÎ˚ !ã˛ˆÏ_•z ˆàˆÏ°ö

Ü˛yˆÏê˛yÎ˚yÎ˚ ˆÜ˛¢Ó û˛yÓ˚ï˛#Ó˚ !öÜ˛ê˛– üsf @ˇÃ•î Ü˛Ó˚ˆÏ°ö =Ó˚&Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ–

◊#Ü, £è Ïã˛ï˛öƒ öyü !ö Ï°ö– xyÓ˚ x!ã˛ ÏÓ˚•z à,• §Ç§yÓ˚ ï˛ƒyà Ü˛ ÏÓ˚ §ßƒy§

@ˇÃ•î Ü˛Ó˚ˆÏ°ö– ÓÎ˚§ ï˛áö 24 ÓåÈÓ˚– Î%ÓÜ˛ §ß¨ƒy§# ÓyD°yÓ˚ !Ü˛å%È fliyö

â%ˆÏÓ˚ ˆàˆÏ°ö ˛õ%Ó˚#ôyˆÏü– ˆ§áyö ˆÌˆÏÜ˛ Ü,˛£èˆÏ≤ÃˆÏü üyˆÏï˛yÎ˚yÓ˚y !ã˛ˆÏ_ñ

˛õòÓ ˆÏç ~ˆÏÜ˛ÓyˆÏÓ˚ ò!«˛î û˛yÓ˚ˆÏï˛ñ ˛õˆÏÓ˚ ˛õ!ÿ˛ˆÏü– ˛õM˛Èò¢ÈÙÈˆ£Ïyí˛¸¢

¢ï˛ˆÏÜ˛Ó˚ xyÓ˚ ˆÜ˛yˆÏöy üÓ˚!üÎ˚y §yôÜ˛ ~û˛yˆÏÓ ˛õòÓ ˆÏç û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ !ÓÓ˚yê˛

xÇ¢ õ!Ó˚e´üy Ü˛ ÏÓ˚ö!ö– ã˛ï˛öƒ ÏòÓ òá Ï°ö û˛yÓ˚ Ïï˛Ó˚ @ˇÃyü @ˇÃyüyhsˇ ÏÓ˚Ó˚

üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ xhsˇˆÏÓ˚Ó˚ üˆÏôƒ û˛!_´û˛yÓ– ¢_´ ¢Ó˚#Ó˚ xyÓ˚ ˜ÓÓ˚yˆÏàƒ í˛zòy§#ö

§ß¨ƒy§#Ó˚ ~•z û˛yÓ˚ï˛ ˛õ!Ó˚e´üy ï˛ÑyÓ˚ ç#ÓöˆÏÜ˛ xyÓ˚Ä ˆÓ!¢ û˛!_´üÎ˚

Ü˛ˆÏÓ˚ ˆï˛yˆÏ°– û˛!_´ Ä ŸªÓ˚ˆÏ≤Ãü ~•z ˆòˆÏ¢Ó˚ xyÜ˛yˆÏ¢ üy!ê˛ˆÏï˛ñ çˆÏ°

•yÄÎ˚yÎ˚– û˛yÓ˚ï˛ ˛õ!Ó˚e´üyÎ˚ !ï˛!ö !¢áˆÏ°ö ~ ˆòˆÏ¢Ó˚ xˆÏöÜ˛ û˛y£Ïy–

!ï˛!ö !¢áˆÏ°ö Ä!í˛¸Î˚yñ ˆï˛°%=ñ ï˛y!ü°ñ ~üöÜ˛# üy°Î˚y°ü–

ˆày!Ó®òyˆÏ§Ó˚ Ü˛í˛¸ã˛yÎ˚ ~ §¡õˆÏÜ≈˛ ≤Ãyüyîƒ !öò¢≈ö xyˆÏåÈÈÙÙÙÈ ÚÜ˛û%˛ Óy

ï˛y!ü° Ó%!° ÓˆÏ° ˆàyÓ˚y Ó˚yÎ˚ÛÈ– !ï˛!ö â%Ó˚ˆÏ°ö ò!«˛î û˛yÓ˚ˆÏï˛Ó˚ ˛õˆÏÌ

˛õˆÏÌñ ˆàˆÏ°ö Ó˚yˆÏüŸªÓ˚ˆÏü– fl¨yö Ü˛Ó˚ˆÏ°ö Ü˛áˆÏöy û˛oyÎ˚ñ Ü˛áˆÏöy

ï%˛Dû˛oyÎ˚– áy!öÜ˛ê˛y ˛õ!ÿ˛ˆÏü ˛õ%öyˆÏï˛Ä ˆàˆÏ°ö !ï˛!ö– ˆÜ˛Ô˛õ#öôyÓ˚#

Î%ÓÜ˛ §ß¨ƒy§#ñ ˆàÔÓ˚Óî≈ñ §%à!ë˛ï˛ ¢Ó˚#Ó˚– Ü˛ˆÏZ˛ •!Ó˚öyü– •!Ó˚û˛!_´ˆÏï˛

í˛zòy§#ö !ã˛_– ˛õˆÏÌ ò%‹TˆÏ°yˆÏÜ˛Ó˚y ïÑ˛yˆÏÜ˛ !Óºyhsˇ Ü˛Ó˚yÓ˚ ˆã˛‹Ty Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ–

!Ü˛v §ß¨ƒy§#Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ Ü˛# xyÓ˚ xyˆÏåÈÊ ¢£Ï õÎ≈hsˇ §Ü˛ˆÏ°•z •!Ó˚û˛_´ •ˆÏÎ˚

í˛zˆÏë˛ˆÏåÈöñ üyÌy öï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö àÔÓ˚yD §ß¨ƒy§#Ó˚ õyˆÏÎ˚– û˛!_´Ó˚ ≤ÃyÓˆÏ°ƒ

x ÏöÜ˛ §üÎ˚•z ~•z §ßƒy§#Ó˚ Óy•ƒK˛yö °%Æ– ò Ï¢Ó˚ x ÏöÜ˛ xÇ Ï¢ ºüî

§üyôy Ü˛ˆÏÓ˚ §ß¨ƒy§# xyÓyÓ˚ !ú˛ˆÏÓ˚ ~ˆÏ°ö ˛õ%Ó˚#ôyˆÏü–

˜ã˛ï˛öƒˆÏòˆÏÓÓ˚ 48 ÓåÈˆÏÓ˚Ó˚ ç#Óö– ≤ÃÌü 24 ÓåÈÓ˚ !ï˛!ö

öÓm#˛õÓy§#– ˛õˆÏÓ˚Ó˚ 24 ÓåÈÓ˚ !ï˛!ö §ß¨ƒy§#– §ß¨ƒy§ ç#ÓˆÏöÓ˚ §üˆÏÎ˚Ó˚

≤ÃÌü 6 ÓåÈÓ˚ !ï˛!ö û˛yÓ˚ï˛ ºüˆÏî Ü˛y!ê˛ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– xyÓ˚ Óy!Ü˛ 18 ÓåÈÓ˚

!ï˛!ö õ%Ó˚#ôy Ïü Ì ÏÜ˛ ÏåÈö– x Ïö ÏÜ˛Ó˚ ü Ïï˛y í zÍÜ˛°Ó˚yç àç˛õ!ï˛ ≤Ãï˛y˛õ

Ó˚&oˆÏòÓ ïÑ˛yÓ˚ !ÓˆÏ¢£Ï xyfliyû˛yçö û˛_´ •ˆÏÎ˚ í˛zˆÏë˛!åÈˆÏ°ö– e´ü¢

û˛!_´û˛yˆÏÓ !ÓˆÏû˛yÓ˚ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈö !ï˛!ö– !ÓˆÏû˛yÓ˚ !ã˛ˆÏ_•z ˛õ%Ó˚#Ó˚ Ó˚ÌÎyeyÎ˚

ö,ï˛ƒ Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈöñ Ü˛áˆÏöy Óy ö#° §ü%oˆÏÜ˛ Ü,˛£è ÓˆÏ° xy!°Dö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö–

xyÓ˚ ~û˛yˆÏÓ•z ˆÜ˛yˆÏöye´ˆÏü üye 48 ÓåÈÓ˚ ÓÎ˚ˆÏ§ 1533 !á fiê˛yˆÏ∑

˛õ%Ó˚#ôyˆÏü•z ïÑ˛yÓ˚ °#°y §yD •ˆÏÎ˚ˆÏåÈ–

2

˜ã˛ï˛öƒˆÏòˆÏÓÓ˚ §üÜ˛yˆÏ° !•®%ôü≈ ~Ü˛!òˆÏÜ˛ ˛õyë˛yö §%°ï˛yöˆÏòÓ˚

!ÓÓ˚*˛õï˛yñ xöƒ!òˆÏÜ˛ !öˆÏçˆÏòÓ˚ xhsˇ!ö≈!•ï˛ çyï˛˛õyˆÏï˛Ó˚ ¢ï˛ôy ÓyôyÎ˚

ò%Ó≈° •ˆÏÎ˚ ˛õˆÏí˛¸!åÈ°– ~•z ò%Ó≈° !•®%§üyçˆÏÜ˛ ˆ≤Ãü û˛!_´Ó˚ §O#Óö#

ü Ïsf çy!à ÏÎ˚ ï% Ï°!åÈ Ï°ö ã˛ï˛öƒ ÏòÓ– ïÑ yÓ˚ xflf !åÈ° •!Ó˚öyüñ §ü ÏÓï˛

öàÓ˚Ü˛#ï≈˛öñ ö,ï˛ƒ§•yˆÏÎyˆÏà öàÓ˚ ˛õ!Ó˚e´üy– ~§Ó Ü˛yˆÏç Ü˛y!çÓ˚ Óyôy

~ˆÏ°Ä ïÑ˛yˆÏÜ˛ ˆë˛!Ü˛ˆÏÎ˚ Ó˚yáy ÎyÎ˚!ö– Ü˛y!çÄ ˆÎ û˛!_´Ó˚ Ü˛yˆÏåÈ üyÌy

ˆöyÎ˚yˆÏï˛ ˛õyˆÏÓ˚ö ï˛y !•®%§üyç ˆòá° ~ÓÇ Ó° ˆ˛õ°– ï˛yÓ˚y û˛!_´üyö

˛õ%Ó˚&£Ï ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓˆÏÜ˛ ˆÜ˛w Ü˛ˆÏÓ˚ !öˆÏçˆÏòÓ˚ °%Æ ¢!_´ !ú˛ˆÏÓ˚ ˆ˛õ°–

˜ã˛ï˛öƒ ÏòÓ ~Ü˛!ò ÏÜ˛ Îüö û˛!_´!Ó•¥°ñ xöƒ!ò ÏÜ˛ ≤Ãã˛[˛ Ó#Î≈Óyö õ%Ó˚&£Ï–

ïÑ˛yÓ˚ û˛!_´ Ä ˆ≤Ãüû˛yÓöy ˆÜ˛yˆÏöyû˛yˆÏÓ•z ïÑ˛yÓ˚ ò%Ó≈°ï˛y !åÈ° öy–

!•®%§üyˆÏçÓ˚ ü)° ò%Ó≈°ï˛y ï˛yÓ˚ çy!ï˛ˆÏû˛ò ≤ÃÌyÓ˚ ü)ˆÏ° ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ

Ü%˛ë˛yÓ˚yâyï˛ Ü˛ˆÏÓ˚!åÈˆÏ°ö– !ï˛!ö ˆ≤Ãü !Ó!°ˆÏÎ˚ˆÏåÈö xy!mçã˛[˛yˆÏ°– ÎÓö

•!Ó˚òy§ ÌˆÏÜ˛ í˛zFå,ÈC° çày•z üyôy•z §Ü˛ˆÏ°•z ïÑ˛yÓ˚ õÓ˚ü û˛!_´û˛yÓöyÓ˚

Ü˛yˆÏåÈ Ó¢ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– •!Ó˚û˛!_´ õÓ˚yÎ˚î ã˛[˛y° ïÑ˛yÓ˚ Ü˛yˆÏåÈ !mçˆÏ◊¤˛ ÓˆÏ°

!ÓˆÏÓ!ã˛ï˛ •ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– çy!ï˛ˆÏû˛ˆÏòÓ˚ x§yÓ˚ï˛y ˆòáyˆÏöyÓ˚ çöƒ•z !ï˛!ö ¢)o

Ó˚yüÓ˚yÎ˚ˆÏÜ˛ !òˆÏÎ˚ ¢yflf Óƒyáƒy Ü˛!Ó˚ˆÏÎ˚ˆÏåÈö– §Æ@ˇÃyˆÏüÓ˚ §æyhsˇ ~Ü˛ Ü˛yÎ˚fli

!ö¡ Ï◊î#Ó˚ í z!Få¥È‹T á ÏÎ˚ ÏåÈö ÷ Ïö !ï˛!ö á%!¢ • ÏÎ˚ ÏåÈö– ày!Ó®òy Ï§Ó˚

Ü˛í˛¸ã˛yÎ˚ ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ ÓˆÏ°ˆÏåÈöÈÙÙÙ

Úü%!ã˛ Î!ò û˛!_´§• í˛yˆÏÜ˛ Ü,˛£èôˆÏö–

ˆÜ˛y!ê˛ öüflÒyÓ˚ Ü˛!Ó˚ ï˛y•yÓ˚ ã˛Ó˚ˆÏî––Û

~û˛yˆÏÓ !•®%ôˆÏü≈Ó˚ ≤Ãôyö ò%Ó≈°ï˛y!ê˛ !ã˛!•´ï˛ Ü˛ˆÏÓ˚ ï˛yÓ˚ ü)ˆÏ° xyâyï˛

Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈö ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ– ïÑ˛yÓ˚ xyâyˆÏï˛Ó˚ üyôƒˆÏü•z !•®%§üyç ¢!_´ Ä

§Ç•!ï˛ xç≈ö Ü˛ˆÏÓ˚ˆÏåÈ– ö•zˆÏ° ˛õyë˛yö §%°ï˛y!ö xyüˆÏ° ÓyD°yÓ˚

!•®%§üyç •Î˚ˆÏï˛y ~Ü˛ !ÓÓ˚yê˛ §ÇÜ˛ˆÏê˛Ó˚ ü%ˆÏáyü%!á •ˆÏï˛y–

~ ˆòˆÏ¢Ó˚ ˆ£Ïyí˛¸¢ÈÙÈ§Æò¢ ¢ï˛ˆÏÜ˛Ó˚ §y!•ï˛ƒñ !¢“ñ §Çà#ï˛ ≤Ãû,˛!ï˛

Ó‡ˆÏ«˛ˆÏe ˜ã˛ï˛öƒˆÏòˆÏÓÓ˚ §%ò)Ó˚≤Ã§yÓ˚# ≤Ãû˛yˆÏÓÓ˚ Ü˛Ìy §Ü˛ˆÏ°•z fl∫#Ü˛yÓ˚

Ü˛ ÏÓ˚ ÏåÈö– £Ïyí ¸¢ ¢ï˛ ÏÜ˛Ó˚ ÓD Ïò Ï¢ §y!•ï˛ƒÈÙÈ!¢ Ï“Ó˚ Î §ü%ß!ï˛ ï˛y ÏÜ˛

ˆï˛y ~Ü˛ Ü˛ÌyÎ˚ Ú˜ã˛ï˛öƒ ˆÓ˚ˆÏö§ÑyÛ ÓˆÏ° üˆÏö Ü˛Ó˚y •Î˚– û˛!_´û˛yÓöy•z

˜ã˛ï˛öƒˆÏòˆÏÓÓ˚ ü)° x!û˛K˛yö– ~ §¡õˆÏÜ≈˛ ~Ü˛yˆÏ°Ó˚ !Ó!¢‹T òy¢≈!öÜ˛

!Óü°Ü,˛£è ü!ï˛°y° ÓˆÏ°ˆÏåÈöÈÙÙÙ Ú§y!•ï˛ƒ !¢“ Ä §Çà#ï˛ Óyò !òˆÏ°Ä

§üyç!ã˛hsˇyÓ˚ ˆ«˛ˆÏe ◊#˜Ïã˛ï˛ˆÏöƒÓ˚ ˛õˆÏÓ˚y«˛ ≤Ãû˛yÓ !åÈ° ˜Ó≤’!ÓÜ˛–

ôü≈çàˆÏï˛ ïÑ˛yÓ˚ ◊¤˛ Ü˛#!ï≈˛ û˛àÓyˆÏöÓ˚ §ˆÏD üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ üô%Ó˚ û˛yˆÏ°yÓy§yÓ˚

§¡õÜ≈˛ fliy˛õö Ü˛Ó˚y– ë˛yÜ%˛Ó˚ ~áyˆÏö ˆ≤ÃˆÏüÓ˚ ë˛yÜ%˛Ó˚–Û Sö#!ï˛ñ Î%!_´ Ä

ôü≈ó !Óü°Ü,˛£è ü!ï˛°y°ñ xyö® ˛õyÓÉV– ˜ã˛ï˛ˆÏöƒÓ˚ ôü≈§yôöyÎ˚ ï˛sf

üsf ˆŸ’yÜ˛ í˛z˛õyã˛yÓ˚ §Ó!Ü˛å%ÈÓ˚ í˛z˛õˆÏÓ˚ üyö%ˆÏ£ÏÓ˚ xÓfliyö– çy!ï˛ ôü≈ Óî≈

!ö!Ó≈ˆÏ¢ˆÏ£Ï üyö%£Ï ~áyˆÏö üyö%£Ï !•ˆÏ§ˆÏÓ•z ˆ◊¤˛– ˙ŸªÎ≈ ïÑ˛yÓ˚ ôˆÏü≈Ó˚ ü)°

Ü˛Ìy–

Ó˚*˛õ §öyï˛ˆÏöÓ˚ üˆÏï˛y ˆ•yˆÏ§ö ¢yˆÏ•Ó˚ í˛zFã˛˛õòfli Ó˚yç Ü˛ü≈ã˛yÓ˚#Ó˚yÄ

§ühflÏ Ó˚yç ˙ŸªÎ≈ ï˛ƒyà Ü˛ˆÏÓ˚ ˜ã˛ï˛ˆÏöƒÓ˚ üyô%ˆÏÎ≈ û˛Ó˚y ôˆÏü≈•z xy◊Î˚

!öˆÏÎ˚ˆÏåÈö– Ü˛yˆÏÓ˚y àyˆÏÎ˚ ˙ŸªÎ≈ Ä !Ó°yˆÏ§Ó˚ ˆÜ˛yˆÏöy !ã˛•´ ÌyÜ˛ˆÏ° !ï˛!ö

˜ã˛ï˛ˆÏöƒÓ˚ Ü˛ï,˛≈Ü˛ !ö!®ï˛ •ˆÏï˛ö– á%Ó ò,ì˛¸û˛yˆÏÓ !öˆÏçˆÏòÓ˚ ç#Óöyã˛yÓ˚

ˆÌˆÏÜ˛ ö)ƒöï˛ü !Ó°y§ˆÏÜ˛ !Ó§ç≈ö !òˆÏÎ˚!åÈˆÏ°ö ˜ã˛ï˛öƒòÓ Ä ïÑ˛yÓ˚

xö%ã˛ˆÏÓ˚Ó˚y– û˛!_´ Ä !ÓöÎ˚ !åÈ° ïÑ˛yˆÏòÓ˚ ôü≈û˛yÓöyÓ˚ ü)° Ü˛Ìy– ï˛y•z

ÓˆÏ° ˆÜ˛yˆÏöyÓ˚*˛õ ò%Ó≈°ï˛y ~•z ôˆÏü≈Ó˚ xÇ¢ öÎ˚– ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ ˆÌˆÏÜ˛

!öï˛ƒyö® ï˛y ÓyÓ˚ÓyÓ˚ ò!á ÏÎ˚ ÏåÈö– Ó˚*˛õñ §öyï˛öñ ïÑ y ÏòÓ˚ ~Ü˛ ºyï% ‹õ%e

ç#Ó ˆàyfl∫yü#ñ Ü,˛£èòy§ Ü˛!ÓÓ˚yç Ä Ó,®yÓˆÏöÓ˚ xyÓ˚Ä Ü˛ˆÏÎ˚Ü˛çö

ˆàyfl∫yü#Ó˚ myÓ˚y ã˛ï˛ ÏöƒÓ˚ ~•z û˛!_´û˛Ó˚y ô Ïü≈Ó˚ ~Ü˛!ê˛ ï˛y!_¥Ü˛ Ó˚*˛õ e´ü¢

àˆÏí˛¸ ÄˆÏë˛ ÎyˆÏÜ˛ xyüÓ˚y ~áö ˆàÔí˛¸#Î˚ ˜Ó£èÓ ôü≈Û ÓˆÏ° çy!ö– ~ÑˆÏòÓ˚

üˆÏï˛ Ú˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ Ó˚yôy Ä Ü,˛ˆÏ£èÓ˚ !ü!°ï˛ !Ó@ˇÃ•Ûñ !ï˛!ö fl∫Î˚Ç xÓï˛yÓ˚–

~•z ˆàÔí˛¸#Î˚ ˜Ó£èÓ ôˆÏü≈Ó˚ ≤Ãyî˛õ%Ó˚&£Ï ˜ã˛ï˛öƒˆÏòÓ ≤ÃÓ•üyö !•®%ôˆÏü≈Ó˚

~Ü˛ í˛zIµ° ˆçƒy!ï˛‹Òñ ~Ó˚ öÎ˚öü!î–


ˆ≤ÃÓ˚îyÓ˚ ˛õyˆÏÌÎ˚

üyö%£Ï ˆÎ•zÓ˚*˛õ ≤ÃÜ,˛!ï˛Ó˚ •Î˚ ï˛y•yÓ˚ ÓƒÓ•yÓ˚Ä ˆ§•zÓ˚*˛õ •Î˚–

!ò!Õ‘Ó˚ ü%â° §y¡Ày ÏçƒÓ˚ ü Ïï˛y õM˛Èy¢!ê˛ §y¡Àyçƒ ÏÜ˛ üy!ê˛ Ïï˛ !ü¢y•zÎ˚y

!òÎ˚y !ë˛Ü˛ ˆ§•zÓ˚*˛õ ˛õM˛Èy¢!ê˛ §y¡Àyçƒ !öç Óy‡ÓˆÏ° !Î!ö fliy!˛õï˛

Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ ˛õy!Ó˚ˆÏï˛ö ˆ§•z ü•yÓ˚yîy çÎ˚!§Ç• ü%âˆÏ°Ó˚ òy§ ••zÎ˚y ˆÜ˛ö

Ó˚!• Ï°ö⁄ xyÓ˚ ü%!‹T ÏüÎ˚ üyÓ˚yë˛y ÏòÓ˚ §•yÎ˚ï˛y °•zÎ˚y fl∫Ó˚yçƒ fliy˛õ ÏöÓ˚

ˆã˛‹Ty Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ !àÎ˚y !¢Óyç# !•®% ˛õò˛õyò¢y•# Ü˛#Ó˚*ˆÏ˛õ fliy˛õö

Ü˛!Ó˚ˆÏ°ö⁄ •z•yÓ˚ Ü˛yÓ˚î ≤ÃÌˆÏüy_´ Óƒ!_´Ó˚ üˆÏö xydˆÏàÔÓ˚ÓˆÏÓyˆÏôÓ˚

xû˛yÓ !åÈ°– !Ü˛v !mï˛#Î˚ Óƒ!_´Ó˚ xydˆÏàÔÓ˚ÓˆÏÓyô õ)î≈üyeyÎ˚ !åÈ°–

xydˆÏàÔÓ˚ˆÏÓÓ˚ ~•z üˆÏöyû˛yÓ !•®% §üyˆÏç xyç ≤ÃyÎ˚ ö‹T ••zˆÏï˛

Ó!§Î˚yˆÏåÈ– ï˛y•yˆÏÜ˛ ˛õ%öÓ˚yÎ˚ í˛zm%k˛ Ü˛Ó˚y ≤ÃˆÏÎ˚yçö–

xyçÜ˛y° xyüyˆÏòÓ˚ á%Ó ≤Ã¢Ç§y ••zˆÏï˛ˆÏåÈ !Ü˛v •z•yÓ˚ çöƒ

x•ÇÜ˛yÓ˚ Ü˛!Ó˚Ä öy Óy üˆÏö Ü˛!Ó˚Ä öy ˆÎ xyüÓ˚y á%Ó !ÓÓ˚yê˛ Ü˛yç

Ü˛!Ó˚Î˚y ˆú˛!°Î˚y!åÈ– Óƒ!_´àï˛ !òÜ˛ !òÎ˚y ~•zÓ˚*˛õ x•ÇÜ˛yÓ˚ !öï˛yhsˇ•z

áyÓ˚y˛õ xyÓ˚ §ˆÏAâÓ˚ !òÜ˛ !òÎ˚y ~•zÓ˚*˛õ x•ÇÜ˛yÓ˚ Ü˛Ó˚y ~ˆÏÜ˛ÓyˆÏÓ˚•z

xö%!ã˛ï˛– °yˆÏÜ˛ xyüyˆÏòÓ˚ ≤Ã¢Ç§y Ü˛ˆÏÓ˚ •z•yÓ˚ xÌ≈ ~•z Îñ ï˛y•yÓ˚y

xyüyˆÏòÓ˚ Ü˛yç õåÈ® Ü˛ˆÏÓ˚– ≤Ã¢Ç§yÓ˚ !Óà!°ï˛ öy ••zÎ˚y x!ôÜ˛ï˛Ó˚

í˛zÍ§yˆÏ•Ó˚ §!•ï˛ Ü˛yˆÏç °y!àÎ˚y ÎyÄÎ˚y í˛z!ã˛ï˛–

≤Ã¢Ç§y ÷!öÎ˚y üˆÏö xyö® •ÄÎ˚y fl∫yû˛y!ÓÜ˛– !Ü˛v §ˆÏD §ˆÏD

üˆÏö Ó˚yáy í˛z!ã˛ï˛ ˆÎ •z•yÓ˚ ú˛ˆÏ° xyüyˆÏòÓ˚ òy!Î˚c xˆÏöÜ˛ Óy!í˛¸Î˚y

ÎyÎ˚–

§Aâ Ü˛Ó° Ó%!k˛•#ö !¢ Ï“Ó˚ §Çáƒy Óyí ¸y•z Ïï˛ ã˛yÎ˚ öy– §Aâ ÏÜ˛

Ó˚y‹T… Ïöï˛y !öü≈yî Ü˛!Ó˚ Ïï˛ ••z ÏÓ– ï˛yüy ÏòÓ˚ ≤Ã Ïï˛ƒÜ˛ ÏÜ˛ Îyàƒ öï, c

@ˇÃ•î Ü˛!Ó˚ Ïï˛ ••z ÏÓ– ï˛yüy ÏòÓ˚ !öÜ˛ê˛ §Aâ •z•y xy¢y Ü˛ ÏÓ˚– xï˛~Ó

~Ó˚*˛õ üˆÏö Ü˛Ó˚y í˛z!ã˛ï˛ öÎ˚ ˆÎ ˆÜ˛Ó° ~Ü˛ â^ˇê˛y ¢yáy•z xy!§ˆÏ°•z

xyüyˆÏòÓ˚ Ü˛ï≈˛Óƒ ˆ¢£Ï ••zÎ˚y ÎyÎ˚– §ˆÏAâÓ˚ Ü˛yÎ≈e´ü åÈyí˛¸y xöƒyöƒ

§üÎ˚ ~•zû˛yˆÏÓ ÓƒÎ˚ Ü˛Ó˚y í˛z!ã˛ï˛ Îy•yˆÏï˛ ï%˛!ü û˛yˆÏ°y û˛yˆÏÓ ˆ°áy

˛õí˛¸y !¢!áÎ˚yÄ §ˆÏAâÓ˚ Ü˛yç Ü˛!Ó˚ˆÏï˛ ˛õyÓ˚– !Ü˛v ˆ°áy˛õí˛¸y ˆ¢áyÓ˚

˛õˆÏÓ˚ §ˆÏAâÓ˚ Ü˛yç•z Îy•yˆÏï˛ ç#ÓˆÏöÓ˚ ~Ü˛üye ˆôƒÎ˚ •Î˚ ˆ§•zÓ˚*˛õ

ò,!‹TˆÏÜ˛yî Ó˚yáy í˛z!ã˛ï˛–

fl∫Î˚ÇˆÏ§ÓÜ˛ ÎáyˆÏö•z ÌyÜ%˛Ü˛ öy Ü˛ö ïÑ˛y•yÓ˚ §Ó §üÎ˚ §ˆÏAâÓ˚

Ü˛yç Óyí˛¸y•zÓyÓ˚ ˆã˛‹Ty Ü˛Ó˚y í˛z!ã˛ï˛– ˆ§ ˆÎ fliyˆÏö Îy•zˆÏÓ ˆ§áyˆÏö

Î!ò §ˆÏAâÓ˚ ¢yáy ÌyˆÏÜ˛ ï˛y•y ••zˆÏ° ï˛y•yÓ˚ í˛z!ã˛ï˛ ≤Ã!ï˛!òö Îb

§•Ü˛y ÏÓ˚ §•z ¢yáyÓ˚ í zß!ï˛ Ü˛!Ó˚ Ïï˛ ã˛‹Ty Ü˛Ó˚y– Î!ò §áy Ïö § ÏAâÓ˚

¢yáy öy Ìy ÏÜ˛ ï˛ ÏÓ ï˛y•yÓ˚ í z!ã˛ï˛ § ÏAâÓ˚ Ü˛Ìy §áyöÜ˛yÓ˚ °yÜ˛ ÏÜ˛

Ó%é˛y•zÎ˚y §ˆÏAâÓ˚ ¢yáy ÷Ó˚& Ü˛Ó˚y–

fl∫Î˚ÇˆÏ§ÓˆÏÜ˛Ó˚ í˛z!ã˛ï˛ §ˆÏAâÓ˚ ˆôƒÎ˚ û˛yˆÏ°yû˛yˆÏÓ Ó%!é˛Î˚y °•zÎ˚y

!öˆÏçÓ˚ ÓƒÓ•yÓ˚ˆÏÜ˛ ˆ§•z ˆôƒˆÏÎ˚Ó˚ xö%Ó˚*˛õ Ü˛Ó˚y–

SÚí˛y_´yÓ˚ç#Ó˚ Óyî#Û ˛õ%!hflÏÜ˛y ˆÌˆÏÜ˛ à,•#ï˛V

¢∑Ó˚*˛õÈÙÈ8 S!Ó£ÏÎ˚ x!û˛ü%á xï˛#ï˛ñ Óï≈˛üyöV xÓ˚&î Ü%˛üyÓ˚ ˆâyí˛¸•z

1 2 3 4

5 6 7

8

10 11 12

13 14 15 16

17 18 19

20 21 22

23 14

§)e ≠

˛õy¢y˛õy!¢ ≠ 1. xy!üc K˛yö §¡õß¨ §_y–

3. Ü˛yÓƒ Ó˚ã˛öyÜ˛yÓ˚#–

5. Ó˚yçy !ÓçÎ˚ ˆ§ˆÏöÓ˚ ≤Ã¢Ç§y !öû≈˛Ó˚ Ú!ÓçÎ˚ÈÙÈ ≤Ã¢!hflÏÛ Ó˚ã˛!Î˚ï˛y–

6. òy!«˛îyˆÏï˛ƒÓ˚ ˛õÓ≈ï˛ ˆ◊î#– 8. Ó˚ã˛öyÓ˚ ˆÎyàƒ– 9. °Iy–

10. ï˛Ó˚D– 11. §%®Ó˚# Ó˚üî#–

13. S≤Ãï˛ƒÎ˚V §Ó≈yˆÏ˛õ«˛y x!ôÜ˛ Óy x“ Sflf#!°DV–

15. üyáö–

17. ˆ«˛eñ û)˛!ü –

19. §ï˛ï˛ ≤ÃÓy!•ï˛ Söò#V–

20. ≤Ã¢Ç§y §)ã˛Ü˛ Ü˛Ìy–

22. xyí˛¸¡∫Ó˚˛õ)î≈ xyˆÏÎ˚yçö–

23. ò#!Æ†≤Ãyã˛#ö Ü˛!Ó !ÓˆÏ¢£Ï–

24. •ï˛ƒyÜ˛y!Ó˚î#–

í˛z˛õÓ˚ÈÙÈö#ã˛ ≠ 1. ≤Ãï˛ƒ•†§Ó≈òy–

2. Óyîû˛ˆÏRÓ˚ Ó˚!ã˛ï˛ Ó•z–

3. Ü˛# ˛õ!Ó˚üyî–

4. Ó,•Íñ ≤Ã¢hflÏ Sflf# !°ˆÏDV–

6. SÜ˛yˆÏÓƒV §yàÓ˚–

7. Ó˚yçyÓ˚ Óy§ öàÓ˚#–

10. í˛zˆÏj¢ƒ ˆÎ Ó›ˆÏÜ˛–

12. üö%£Ïƒ ˆày¤˛#–

14. ã%˛!ö†ü)°ƒÓyö Ó˚b–

16. òy!«˛îyˆÏï˛ƒÓ˚ ~Ü˛ ≤Ãyã˛#ö §y¡Àyçƒ–

18. x§yüyöƒ «˛üï˛yñ ˆüôy– 21. Ó§!ï˛–

S xyàyü# §ÇáƒyÎ˚ §!ë˛Ü˛ í˛z_Ó˚òyï˛yˆÏòÓ˚ öyü ≤ÃÜ˛y¢ Ü˛Ó˚y •ˆÏÓ–V

issue 73-27-01-03-2021 - eswastika

Documents