Η παράνομη αλιεία στην Ανοιχτή Θάλασσα

ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Ζ΄ ΕΞΑΜΗΝΟΥ: «ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ»

Η παράνομη αλιεία στην ΑνοιχτήΘάλασσα

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΤΣΑΛΤΑΣ ΓΡ.

1 | P a g e

TAMER ABOUELALLA A.M.12030174

Περιεχόμενα1. Πρόλογος……………………………………………….σελ.3-4

2. Αοζ και Ανοιχτή

Θάλασσα………………….................σελ.5

3. Η αλιεία στην

ΑΟΖ………………………….................σελ.6

4. Παράνομη η μη Νόμιμη αλιεία………………. ………

σελ.7

5. Το πρόβλημα της παράνομης αλιείας στην

Ανοιχτή Θάλασσα………………………………………………...σελ.8-12

i. Γενικά στοιχεία…………………………………...σελ.8

ii. Οι περιβαλλοντικές

συνέπειες…………………...σελ.9-10

iii. Οι οικονομικές

συνέπειες………………………...σελ.10-11

iv. Οι συνέπειες στα ανθρώπινα

δικαιώματα............σελ.12

Η παράνομη αλιεία στην Ανοιχτή Θάλασσα

6.Η

αντιμετώπιση………………………………….............σελ.13-16

i. Γενικά στοιχεία……………………………………..σελ.13

ii. Διεθνείς Συμβάσεις…………………………………σελ.14

iii. Περιφερειακές Συμβάσεις………………………….σελ.15-

16

iv. Εθνική Νομοθεσία…………………………………..σελ.16

7.Επίλογος………………………………………… ………….σελ.17 9. Βιβλιογραφία…………………………………………….σελ.18-19

1.Πρόλογος

Στην φύση τίποτα δεν γίνεται ” από μόνο του” ,καμίακρίση δεν ξεσπά χωρίς να υφίστανται οι αιτίες που τηνπροκαλούν.Το κλειδί στην αντιμετώπιση των οποίωνπροβλημάτων είναι η ανάλυση των φαινομένων.Ακολούθωςπρέπει να κατανοήσουμε τις γενεσιουργές αιτίες καιτέλος να ανακαλύψουμε τα αποθέματα θάρρους που διαθέτει


η ανθρωπότητα για να προβούν οι ιθύνοντες στην χάραξημιας αποφασιστικής πολιτικής που θα μεριμνήσει για τηναντιμετώπιση των προβλημάτων που βρίσκονται στο“κατώφλι” μας.Στην παρούσα εργασία θα ασχοληθούμε με τοζήτημα της παράνομης αλιείας στην ανοιχτή θάλασσα πουέχει δημιουργήσει μείζον πρόβλημα τα τελευταία χρόνια.

Η αλιεία αποτελεί εδώ και αιώνες ,μια από τιςκυριότερες ενασχολήσεις του ανθρώπου,αφενός για νατραφεί και αφετέρου για να δημιουργήσει έξτραεισόδημα.Τα τελευταία όμως 50 χρόνια η ετήσια συγκομιδήψαριών έχει αυξηθεί από 18 εκατομμύρια σε σχεδόν 100εκατομμύρια τόνους,αυτό οφείλεται κυρίως στηνβιομηχανική ανάπτυξη που διέπει τον κλάδο μετά τον ΒΠαγκόσμιο Πόλεμο και την διαρκώς αναπτυσσόμενητεχνολογία που επιτρέπει στον άνθρωπο να εντοπίζει ταψάρια πιο εύκολα,αλλά και στην λανθασμένη πεποίθηση ότιοι ωκεανοί είναι αστείρευτη πηγή πλούτου και φυσικώνπόρων. Αυτές οι εξελίξεις οδήγησαν στην υπεραλίευση καιστην υποβάθμιση των ωκεανών μας.Οι καταστρεπτικέςαλιευτικές πρακτικές και η απληστία των βιομηχανιώνσύγχρονης αλίευσης,κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά τονπληθυσμό των θαλάσσιων όντων απειλώντας τα με εξαφάνιση.Πρόσφατα στοιχεία της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίαςτου ΟΗΕ δείχνουν ότι το 52% των εμπορεύσιμων ψαριώναλιεύονται στο όριο των δυνατοτήτων αναπαραγωγήςτους,17% υφίστανται υπεραλιεία,ενώ το 5% διατρέχεικίνδυνο εξαφάνισης.


Η ανθρωπότητα διαπράττει φρικτά εγκλήματα στηνθάλασσα,καθ’ότι η παράνομη αλιεία συνεχίζει με αμείωτορυθμό το καταστροφικό της έργο.Για να αντιμετωπιστείαυτό το φαινόμενο,τόσο η διεθνής και περιφερειακήοργάνωση όσο και τα κράτη έχουν υιοθετήσειρυθμίσεις.Ωστόσο,όπως θα γίνει σαφές,η έλλειψησυνεργασίας μεταξύ των εμπλεκομένων παραγόντων,δενοδηγεί στην οριστική λύση του προβλήματος,της παράνομηςαλιείας στην ανοιχτή θάλασσα.


2.Αοζ και Ανοιχτή Θάλασσα

Η αλιεία αφορά τους φυσικούς πόρους,που βρίσκονται στα εσωτερικά ύδατα και την αιγιαλίτιδα ζώνη του παράκτιου κράτους.Παρότι το παράκτιο κράτος έχει αποκλειστικά δικαιώματα σεαυτές της θαλάσσιες περιοχές,με την δημιουργία διακρατικής συμφωνίας μπορούν και αλλά κράτη να αλιεύουν εκεί.Το δικαίωμα αλιείας επεκτάθηκε μέχρι και τα 200 ν.μ από τις ακτές ,μετά την θέσπιση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.Έτσι ,τρίτα κράτη δύνανται να αλιεύουν στην ΑΟΖ ύστερα από προυποθέσεις.*

Η ανοιχτή θάλασσα ακολουθεί τις ζώνες δικαιοδοσίας η πιθανές ζώνες αλιείας (ιδιαίτερη μορφή ΑΟΖ),που έχουν οριοθετήσεικάποια κράτη όπως η Ισλανδία και η Νορβηγία. Μια από τις αρχές που διέπει την ανοιχτή θάλασσα είναι η ελευθερία της αλιείας ,πουαποτελεί συστατικό στοιχείο της ελευθερίας της ανοιχτής θάλασσας(σύμφωνα με την νέα σύμβαση του δικαίου της θάλασσας 1982στο Montego Bay)**. Ωστόσο ,προκύπτει το πρόβλημα της κατάχρησης της ελευθερίας αυτής με καταστρεπτικές συνέπειες για το θαλάσσιο περιβάλλον και όχι μόνο.

Έτσι,η ελευθερία της αλιείας στην ανοιχτή θάλασσα περιορίστηκε και ρυθμίστηκε.Αυτές οι ρυθμίσεις προέρχονται από διεθνή,περιφερειακά και αλλά εθνικά πλαίσια.


* Αφορούν τις άδειες αλιείας,τα είδη που επιτρέπεται να αλιευτούν,την ηλικία και το μέγεθος των αλιευμάτων.( Άρθρο 62,παρ.4α' - ια' της UNCLOS ΙΙΙ)

** Η αρχή της ελευθερίας της ανοιχτής θαλάσσης, σύµφωνα µε την οποία η θάλασσα που βρίσκεται πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη είναι ελεύθερη γι’ όλα τα κράτη.

3.Η αλιεία στην ΑΟΖ

Στη Σύμβαση του 1982 αφιερώνεται σημαντικό μέρος(άρθρα 61 έως 73),το οποίο πραγματεύεται την εκμετάλλευση και τη διατήρηση των βιολογικών πόρων εντός της ΑΟΖ. Έτσι,σύμφωνα με το άρθρο 61,το παράκτιο κράτος έχει την αρμοδιότητα να καθορίσει το επιτρεπτό όριο αλίευσης προκειμένου να αποφευχθεί η υπεραλίευση /υπερεκμετάλλευση της περιοχής της καθορισθείσας ΑΟΖ.Παράλληλα το άρθρο 62 προβλέπει τους όρους διαχείρισης των βιολογικών αποθεμάτων,στην περίπτωση που το παράκτιο κράτος δεν έχει την δυνατότητα συνολικής αλίευσης.Επίσης,συμπεριλήφθηκαν στοάρθρο 63 ειδικές διατάξεις σχετικά με τα βιολογικά αποθέματα,


τα οποία βρίσκονται στις ΑΟΖ δύο η περισσότερων κρατών,καθώς και εντός της ΑΟΖ και σε μια περιοχή παρακείμενη σε αυτή,όπου προβλέπεται συντονισμός ενεργειών μεταξύ των κρατών απευθείας η μέσω υποπεριφερειακών η περιφερειακών οργανισμών,προκειμένου να εξασφαλιστεί η διατήρηση και η ανάπτυξη των βιολογικών αποθεμάτων. Τονίζεται ότι βάση του άρθρου 71,αίρονται τα δικαιώματα συμμετοχής στην αλιεία των περίκλειστων και των γεωγραφικώς μειονεκτούντων κρατών των άρθρων 69 και 70 στην περίπτωση που η οικονομία του παράκτιου κράτους,εξαρτάται αποκλειστικά από την αξιοποίηση των βιολογικών πόρων της ΑΟΖ του.Επιπλέον,στο άρθρο 72 προβλέπονται περιορισμοί στη μεταβίβασητων δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους σε τρίτα κράτη,ενώ σε κάθε περίπτωση το παράκτιο κράτος έχει την δικαιοδοσία να επιβάλλει τους νόμους και τους κανονισμούς που έχει εκδώσει για την προστασία της έρευνας και εκμεταλλεύσεως καθώς και διαχειρίσεως των πόρων στην υπόψη ζώνη (άρθρο 73).Αυτό σημαίνει ότι το παράκτιο κράτος μπορεί να προβεί σε "καταδίωξη" των πλοίων που παραβιάζουν τους νόμους και κανονισμούς του που έχει νομοθετήσει για την ΑΟΖ(άρθρο 111(2)). Τι είναι όμως η παράνομη αλιεία?


4.Παράνομη ή μη Νόμιμη Αλιεία

Η παράνομη ή μη νόμιμη αλιεία διακρίνεται σε τρεις μορφές :

α) Παράνομη(illegal): Η παράνομη αλιεία πραγματοποιείται σε αντίθεση ή παράλειψη με τους κανονισμούς αλιείας είτε είναι διεθνείς είτε περιφερειακοί είτε εθνικοί. Για παράδειγμα, η αλιεία με απαγορευμένα μέσα και μεθόδους, η αλιεία χωρίς άδεια, ηαλιεία σε περιόδους και περιοχές, που δεν επιτρέπεται.

β) Μη Καταγεγραμμένη (unreported): Η μη καταγεγραμμένη αλιεία αφορά στην ψευδή, ελλιπή ή και ανύπαρκτη αναφορά των δεδομένων, που πρέπει να κατατεθούν στις αρμόδιες αρχές, όπως το είδος προς αλίευση, η ποσότητα, που αλιεύεται, από ποια περιοχή κά.

γ) Αρρύθμιστη (unregulated): Η αρρύθμιστη αλιεία αφορά σε πλοία χωρίς εθνικότητα και πλοία, που φέρουν σημαίες κράτους, που δε συμμετέχει στον υπεύθυνο Περιφερειακό Οργανισμό Διαχείρισης Αλιεία. Αρρύθμιστη είναι και η αλιεία ειδών, που δεν έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά και η αλιεία σε περιοχές, που δεν έχουν ακόμα ερευνηθεί.

Η αλιεία ανέκαθεν αποτελούσε σημαντικό κομμάτι της ζωής των παράκτιων κρατών. Πλέον η αλιεία είναι σημαντική για όλα τα κράτη, παράκτια και μη. Ειδικά η Ανοιχτή Θάλασσα, η οποία θεωρείται ένα από τα Παγκόσμια Κοινά και είναι ελεύθερη σε όλους, αποδεικνύει τh σημασία της αλιείας.***


***http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2410796 Ροδοθέατος,Γ.,Μπουρτζής, Τηλ.,"Ληστεύοντας την Ανοιχτή Θάλασσα.Το πρόβλημα της Μη Νόμιμης Αλιείας"

5. Το πρόβλημα της παράνομης αλιείας στην Ανοιχτή Θάλασσα

i. Γενικά Στοιχεία

Αυτή η αλόγιστη χρήση της αλιείας έχει προκαλέσει αρκετά οικονομικά και κυρίως περιβαλλοντικά προβλήματα με αποδέκτες όχι μόνο τα παράκτια κράτη, αλλά και την παγκόσμια κοινότητα. Οι προεκτάσεις της παράνομης αλιείας αγγίζει και τον παράγοντα του ατόμου, καθώς οι εργαζόμενοι στα πλοία αυτά υπόκεινται σε πολλές παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

Αρχικά, πρέπει να αναφέρουμε τις περιοχές της Ανοιχτής Θάλασσας, που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της παράνομης αλιείας. Κατά κύριο λόγο, η περιοχή της Δυτικής Αφρικής1 (Νοτιοανατολικός Ατλαντικός), η περιοχή των ακτών της Ιαπωνίας, της Ρωσίας, καθώς και του Νοτιοανατολικού και Κεντροανατολικού Ειρηνικού, αλλά και του Νότιου Παγωμένου Ωκεανού.

11.Τα νερά της Δυτικής Αφρικής αποτελούν ένα από τα πιο πλούσια θαλάσσια οικοσυστήματα του κόσμου.


Τα είδη, που απειλούνται από την παράνομη αλίευση είναι ο τόνος, ο βακαλάος, ο σολομός, η πέστροφα, ο αστακός, η γαρίδα, όπως επίσης τα δελφίνια. Σύμφωνα με την καταγραφή των αλιευμάτων,τα χωρίζουμε σε διάφορες κατηγορίες2. Έτσι, λοιπόν, έχουμε τα μεγάλα μεταναστευτικά είδη, τα θηλαστικά (mammals), τα ανάδρομα (anadroms) όπως ο σολωμός, τα κατάδρομα (catadroms) όπως τα χέλια, τα καθιστικά είδη και τα εχινόδερμα. Στις ακτές όπου κυριαρχούν ρεύματα, παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση αλιευμάτων. Γι’αυτό το λόγο, επιλέγουν τα μεγάλα αλιευτικά πλοία τις περιοχέςαυτές.

Τα αλιευτικά πλοία, που χρησιμοποιούνται για την παράνομη αλιεία, είναι συνήθως σκουριασμένα, παλαιωμένα, χωρίς να τηρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές. Τα πλοία αυτά είναι επικίνδυνα τόσογια τις συνθήκες αλίευσης, διαλογής και διατήρησης των αλιευμάτωνόσο και για τις συνθήκες υπό τις οποίες εργάζονται οι υπάλληλοι του πλοίου.

ii. Οι περιβαλλοντικές συνέπειες

Η παράνομη αλιεία στην Ανοιχτή Θάλασσα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα στη σύγχρονη εποχή. Μπορούμενα αναφέρουμε αρχικά τις επιπτώσεις της υπεραλίευσης. Η υπεραλίευση (αλίευση σε πολύ μεγάλες ποσότητες) και η αλίευση μικρών ατόμων που δεν έχουν φτάσει ακόμα σε αναπαραγωγικό στάδιο,έχει οδηγήσει στη μείωση των πληθυσμών πολλών ειδών (σολομός, βακαλάος, τόνος) μερικά από τα οποία κινδυνεύουν με ολοκληρωτική εξαφάνιση. Η εξαφάνιση κάποιων ειδών έχει επιπτώσεις στην τροφική

22.Ρούκουνας Εμμ., Διεθνές Δίκαιο, Τεύχος 2, εκδ. Αντ.Ν Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή 2004-2005-1983.


αλυσίδα και προκαλεί γενικότερη μείωση της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων.

Ένα άλλο πολύ σημαντικό πρόβλημα για τη διατάραξη της βιοποικιλότητας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων από την αλιεία είναιη συλλογή των ειδών (ψάρια και ασπόνδυλα) που πιάνονται και αυτά μαζί με τα είδη, που πρόκειται να πωληθούν. Αυτά επιστρέφονται νεκρά ή θανάσιμα τραυματισμένα στη θάλασσα.

Εδώ, θα πρέπει να αναφέρουμε πως απόρροια του φαινομένου αυτούείναι οι μέθοδοι, που χρησιμοποιούνται για την αλιεία. Διαδεδομένη είναι η χρήση των αφρόδιχτων και των τρατών (ανεμότρατες, μηχανότρατες). Τα αφρόδιχτα απλώνονται σε έκταση 60χλμ στην επιφάνεια και σε βάθος 7 μέτρων και συλλέγουν όλους τουςοργανισμούς που συναντούν καθώς σύρονται από το αλιευτικό σκάφος3. Τα θύματα των αφρόδιχτων αποτελούνται από δελφίνια, φώκιες, χελώνες έως και πουλιά. Οι τράτες διαθέτουν μια βαριά σιδερένια κατασκευή που βυθίζει τα δίχτυα μέχρι τον πυθμένα και τα σέρνει πάνω σε αυτόν, με αποτέλεσμα επίσης τη μη-επιλεκτική συλλογή όλων των οργανισμών που θα βρεθούν εκεί. Οι τράτες θεωρούνται μηχανές θανάτου, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι οι τράτες έχουν καταστροφικές συνέπειες για το οικοσύστημα του βυθού, αφού στο πέρασμα τους διαλύουν όλους τους καθιστικούς οργανισμούς. 4

Η παράνομη χρήση καταστροφικών μεθόδων αλιείας (δυναμίτης ή χημικά, όπως η χλωρίνη) προκαλεί περιβαλλοντικές καταστροφές μεγάλου μεγέθους σε ολόκληρο το οικοσύστημα. Η χρήση δορυφόρων (sonar) για τον εντοπισμό κοπαδιών ψαριών οδηγεί σε εκτεταμένης

33. Στην βαλτική θάλασσα έχει απαγορευθεί πλήρως η χρήση παρασυρόμενων διχτυών καθώς και η ύπαρξη παρασυρόμενων διχτυών κάθε είδους στα αλιευτικά σκάφη από την 1 Ιανουαρίου 2008.4.Η Ευρωπαϊκή επιτροπή προωθεί την απαγόρευση της χρήσης των παρασυρόμενων διχτυών κάθε είδους για αλίευση σε όλα τα ύδατα της E.E από την 1 Ιανουαρίου 2015.( Άρθρο 43,παρ.2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της E.E)


κλίμακας αλίευση και εξάντληση των αποθεμάτων. Τα κομμένα δίχτυα και οι πετονιές που πετιούνται στη θάλασσα συγκαταλέγονται κι αυτά στις θανατηφόρες ενέργειες , που προέρχονται από τα πλοία αυτά. Για παράδειγμα, οι θαλάσσιοι ελέφαντες και οι φάλαινες, πουβρίσκονται υπό εξαφάνιση, είναι συχνά τα θύματα των διχτυών.

Παρατηρούμε, λοιπόν, πως το θαλάσσιο περιβάλλον, τα οικοσυστήματα που αναπτύσσονται μέσα και γύρω από τη θάλασσα αντιμετωπίζουν πολύ σημαντικά προβλήματα και γι’αυτό η διεθνής κοινότητα, οι περιφερειακές οργανώσεις και τα ίδια τα κράτη λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους.

iii.Οι οικονομικές συνέπειες

Η διεθνής αλιεία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην παγκόσμιαοικονομία. Η παράνομη αλιεία αποδίδει υπέρογκα ποσά. Σύμφωνα μεεκτιμήσεις, οι απώλειες από την παράνομη αλιεία κυμαίνονται απότα 10 έως τα 23.5 δισεκατομμύρια δολλάρια το χρόνο. Σεαντιστοιχεία με τα αλιεύματα, μιλάμε για 11 έως 26 εκατομμύριατόννους ψαριών5.

Τα κέρδη οφείλονται σε διάφορους παράγοντες. Ένας από αυτούςείναι το χαμηλό κόστος της παραγωγής. Όπως προαναφέραμε, τα πλοίααυτά είναι πιθανό να μην έχουν συντηρηθεί και ποτέ. Άρα, τοκόστος για τη συντήρηση και γενικότερα για τις προδιαγραφέςασφαλείας είναι πολύ χαμηλό. Οι μισθοί των εργαζομένων είναιμηδαμινοί και όλα τα απαραίτητα έγγραφα (άδειες κά.) είναιανύπαρκτα. Οι επιχειρηματίες που ασχολούνται με την παράνομηαλιεία φοροδιαφεύγουν, συνεπώς δε μειώνονται τα συνολικά κέρδη.

Ένας άλλος παράγοντας για τα μεγάλα κέρδη, που αποκομίζουν οιεταιρίες είναι τα ίδια τα αλιεύματα. Στην Ανοιχτή Θάλασσα ζουνσπάνια είδη, τα οποία κοστολογούνται πολύ ακριβά. Τα εστιατόρια55.http://ejfoundation.org/sites/default/files/public/Pirate%20Fishing%20Exposed.pdf


της Δύσης και της Ιαπωνίας (κυρίως), αλλά και οι αγορέςγενικότερα ζητούν αυτά τα «περίεργα» ψάρια. Έχουν γίνει γνωστάκατά καιρούς τα πόσα, που καταβλήθηκαν για εξωτικά ψάρια ή μεγάλαψάρια, όπως για παράδειγμα η πώληση ενός κόκκινου τόνου βάρους222 κιλών στην αγορά του Τόκυο έναντι 1,38 εκατομμυρίων ευρώ στις05/01/20136.

Αυτό που χαρακτηρίζει, όμως, την παράνομη αλιεία είναι η χρήσησημαιών, αλλά και λιμένων ευκαιρίας. Η σημαία ευκαιρίας προσφέρειάνεση στο έργο. Πιο συγκεκριμένα, η σημαία ευκαιρίας είναισυνήθως κάποιου αναπτυσσόμενου κράτους, όπως ο Παναμάς ή η ΚόσταΡίκα, είναι φτηνή να την αποκτήσεις και να τη διατηρήσεις, αλλάτο σημαντικότερο πλεονέκτημα που προσφέρουν είναι ότι οι Αρχέςδυσκολεύονται να ελέγξουν τα πλοία με σημαία ευκαιρίας, όπως καινα επιβάλλουν κάποια ποινή, αφού «εργάζονται» πολύ μακρυά από τιςακτές τους7. Όσον αφορά τους λιμένες ευκαιρίας είναι το τελευταίοκομμάτι του κύκλου της παράνομης αλιείας. Οι λιμένες ευκαιρίαςπαρέχουν τη δυνατότητα μη ή και ψευδούς καταγραφής των δεδομένωντων αλιευμάτων. Από αυτά τα λιμάνια το παράνομο γίνεται νόμιμο.

Εδώ, να αναφέρουμε πως για την κάλυψη των ενεργειών τηςπαράνομης αλιείας επινοούνται διάφορες πρακτικές. Για παράδειγμα,είναι συχνό το φαινόμενο της αλλαγής πλοίων, όπου από τα παράνομααλιευτικά πλοία τα αλιεύματα φορτώνονται σε νομίμωςκαταγεγραμμένα αλιευτικά.

66.http://tvxs.gr/news/paraksena/ena-psari-me-timi-138-ek-eyro


Πέρα από την παγκόσμια οικονομία, η παράνομη αλιεία στην ΑνοιχτήΘάλασσα θίγει και την οικονομία του παράκτιου κράτους. Πολλάπαράκτια κράτη, για παράδειγμα η Σιέρρα Λεόνε στη Δυτική Αφρική,βασίζονται στην αλιεία όχι μόνο για τις διατροφικές τους ανάγκες,αλλά και για βιοποριστικούς λόγους. Συνεπώς, θίγονται σε πολύμεγάλο βαθμό από την παράνομη αλιεία και η ανάπτυξη τωναναπτυσσόμενων κρατών αντιμετωπίζει κι άλλα εμπόδια.

7. Στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο της E.E έχουν εντοπισθεί κενά και αδυναμίες.Το μικρό μέγεθος των αλιευτικών σκαφών που επιδίδονται σε αυτού του είδους την αλιεία και το γεγονός ότι δεν αλιεύουν μαζί στις ίδιες περιοχές κατέστησε ευκολότερη τη διαφυγή της παρακολούθησης και του ελέγχου και κατ'επέκταση,τη μη ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας.Παράνομες αλιευτικές δραστηριότητες με παρασυρόμενα δίχτυα από αλιευτικά σκάφη χώρων της E.E εξακολουθούν να καταγγέλονται και είναι αιτία άσκησης κριτικής όσον αφορά τησυμμόρφωση της E.E με της ισχύουσες διεθνείς υποχρεώσεις της.

iv.Οι συνέπειες στα ανθρώπινα δικαιώματα

Με την αναφορά αυτή, διαπιστώνεται η πολυπλοκότητα του θέματοςτης παράνομης αλιείας στην Ανοιχτή Θάλασσα. Πέρα από την παραπάνω


αναφορά στα δικαιώματα των παράκτιων κρατών, οι εργαζόμενοι στα αλιευτικά είναι εκείνοι, των οποίων τα δικαιώματα θίγονται περισσότερο.

Τις περισσότερες φορές, τα αλιευτικά βρίσκονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη θάλασσα. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται τα άτομα στα πλοία αυτά είναι τραγικές. Η υγιεινή είναι πολυτέλεια και η εξασφάλιση των βασικών αναγκών είναι απούσα.Το μεροκάματο για τις εργασίες τους είναι πολύ χαμηλό.

Οι εργαζόμενοι στα παράνομα αλιευτικά αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Ωστόσο, θίγονται και οι ψαράδες των αναπτυσσόμενων κρατών8, που δε μπορούν να συγκρουστούν με όλο το σύστημα των παράνομων αλιευτικών. Δίαφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, που παρατηρούν και καταγράφουν το τι συμβαίνει στην Ανοιχτή Θάλασσα, έχουν δείξει τις άγριες «μάχες» ανάμεσα στα πλοιάρια και τις πιρόγες των απλών ψαράδων των αναπτυσσόμενων κρατών και του οργανωμένου, εγκληματικού, πάρανομου δικτύου αλιείας. Παρατηρούμε, λοιπόν, πως η παράνομη αλιεία χρήζει αντιμετώπισης, λόγω των πολλών πλευρών, που θίγονται.


8.http://www.exandasdocumentaries.com

6.Η αντιμετώπιση

i. Γενικά Στοιχεία

Πέρα από τα διεθνή και περιφερειακά κείμενα, που έχουν υιοθετηθεί για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας, πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, που ασχολούνται με το περιβάλλον. Για παράδειγμα, η Greenpeace δρα ενεργά στην εξάλειψη του φαινομένου αυτού. Πολλές φορές έχει γίνει γνωστή η σύγκρουση ακτιβιστών της Greenpeace με μεγάλα αλιευτικά πλοία επί τω έργω. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως η οργάνωση αυτή έχει καταγράψει μια λίστα (« InternationalBlacklist») ως βάση δεδομένων, όπου καταγράφονται ταονόματα των πλοίων και των εταιριών, που επιδίδονται στην παράνομη αλιεία9.

Επίσης, η WWF έχει αναλάβει δράση για την ενημέρωση των πολιτών κατά τη παράνομης αλιείας. Ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση της παράνομης αλιείας είναι οι απλοί καταναλωτές να αρνούνται την αγορά αλιευμάτων, που είναι προϊόν παράνομης αλίευσης. Γι’αυτό το λόγο, πρέπει να αναζητούνται από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ( έμποροι, καταναλωτές, εισαγωγείς κτλ) τα πιστοποιητικά έγγραφα, που δηλώνουν τη νόμιμη προέλευση των αλιευμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, η αλυσίδα της παρανομίας θα σπάσει, αλλά και οι νόμιμοι αλιείς θα επιβραβευτούν.

Συνεπώς, για να τερματιστούν αυτές οι πρακτικές, χρειάζεται και η συμβολή του ατόμου. Ο καταναλωτής πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένος και σε εγρήγορση, όταν αγοράζει ή παραγγέλνει σε κάποιο εστιατόριο αλιεύματα. Η γνώση της προέλευσης και του


τρόπου αλίευσης συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παράνομης αλιείας.

9.http://www.greenpeace.org/international/en/campaigns/oceans/pirate-fishing/Blacklist1/About-the-blacklists/

ii.Διεθνείς Συμβάσεις

Η κρισιμότητα του φαινομένου αυτού αντικατοπτρίζεται και στις προσπάθειες, που έχουν γίνει και γίνονται για την καταπολέμησή του. Μέσα από διεθνείς φορείς, όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και οι Εξειδικευμένοι Οργανισμοί του όπως ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας , η Διεθνής Οργάνωση Ναυτιλίας, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών έχουν ολοκληρώσει σημαντικό έργο για την παράνομη αλιεία.

Το κείμενο που δίνει το πλαίσιο για το τι ισχύει στην Ανοιχτή Θάλασσα είναι η Νέα Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (Μοντέγκο Μπέυ, 1982). Ένα ξεχωριστό Μέρος της Σύμβασης αναφέρεται στις ελευθερίες της Ανοιχτής Θάλασσας, την ανάγκη προστασίας της περιοχής αυτής, το ρόλο των πλοίων, το ρόλο των σημαιών των κρατών και γενικότερα τις δικαιοδοσίες, που μπορούν να υπάρξουν σε μια «ελεύθερη» και ανοιχτή θαλάσσια ζώνη.

Κατά κύριο λόγο, όμως, το σημαντικότερο έργο προωθήθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) με το International Plan of Action to Prevent, Deter and Eliminate Illegal,


Unreported and Unregulated Fishing το 2001*. Ένα μη υποχρεωτικό κείμενο, που περιλαμβάνει μέτρα, σύμφωνα με τα οποία να δράσουν τα κράτη, αλλά και στα πλαίσια περιφερειακών αλιευτικών οργανώσεων, που ιδρύονται σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Βέβαια, ηαρχή έγινε το 1995 από το FAO με το Code of Conduct for Responsible Fisheries**, αφού προετράπη από τη Διακήρυξη του Κανκούν (1992).Με τη Διάσκεψη του Ρίο (1992) και την Agenda 21, της οποίας το Κεφάλαιο 17 αναφέρεται στην παράνομη αλιεία, φαίνεται η σημασία του θέματος αυτού.Τον Οκτώβριο του 2009 υπεγράφη η Agreement on Port State Measures to Prevent, Deterand Eliminate Illegal, Unreported and Unregulated Fishing.Επιπροσθέτως, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης1010 στις 19 και 20 Απριλίου του 2004 φιλοξένησε ένα workshop με θέμα την παράνομη αλιεία.

Παρόλα αυτά, παρατηρούμε πως ενώ υπάρχουν κείμενα, που να προστατεύουν την αλιεία στην Ανοιχτή Θάλασσα, οι ιδιοκτήτες, αλλάκαι τα ίδια τα κράτη αρνούνται να υιοθετήσουν αυτά τα μέτρα για οικονομικούς και πολιτικούς σκοπούς.

* http://www.fao.org/fishery/ipoa-iuu/en** http://www.fao.org/docrep/005/v9878e/v9878e00.htm10.http://www.oecd.org/greengrowth/fisheries/workshoponillegalunreportedandunregulatediuufishingactivities.htm

iii.Περιφερειακές Συμβάσεις

Όσον αφορά τους περιφερειακούς οργανισμούς, ρόλο κλειδί παίζειη Ευρωπαϊκή Ένωση. Ως ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές αλιευμάτων1111, και ως μια περιοχή, που συνδέεται άμεσα με περιοχές, όπου « βασιλεύει» η παράνομη αλιεία (Δυτική Αφρική), έχει υιοθετήσει τους δικούς της κανονισμούς για την αντιμετώπιση της παράνομης αλιείας.


http://www.fao.org/fishery/ipoa-iuu/en

Σύμφωνα με την Επιτροπή Αλιείας1212, η αλιεία διακρίνεται σε παράνομη, λαθραία και άναρχη (ΠΛΑ). Από το 2010 έχουν εγκριθεί κανονισμοί, οι οποίοι δηλώνουν πως εισαγωγές ή εξαγωγές προϊόντωναλιείας από την Ε.Ε θα γίνονται μόνο όσα έχουν πιστοποιηθεί ως νόμιμα από το κράτος σημαίας.*

Επίσης, όπως αναφέραμε τις λίστες της Greenpeace, έτσι και η Επιτροπή Αλιείας έχει υιοθετήσει την ευρωπαϊκή μαύρη λίστα, που συμπεριλαμβάνει τόσο τα πλοία παράνομης, λαθραίας και αρρύθμιστηςαλιείας όσο και τα κράτη που δεν αντιδρούν κατά αυτών των παράνομων αλιευτικών δραστηριοτήτων.

Όσα ευρωπαϊκά αλιευτικά σκάφη αλιεύουν παράνομα σε οποιοδήποτεμέρος του κόσμου και κάτω από οποιαδήποτε σημαία, αντιμετωπίζουν αυστηρές κυρώσεις ανάλογες με την οικονομική αξία των αλιευμάτων τους, γεγονός που τους στερεί κάθε κέρδος.

Η Ευρωπαϊκη Επιτροπή έχει σκοπό μέσα από τη θέσπιση των κανονισμών αυτών από τη μία τη συμμόρφωση των μελών της σε κανόνες προστασίας του εμπορίου κυρίως, από την άλλη οι ευρωπαϊκοι αυτοί κανονισμοί ενισχύουν και βελτιώνουν τους υπάρχοντες διεθνείς κανονισμούς.Σε διεθνές επίπεδο, η Ε.Ε οφείλεινα συμβάλει στις προσπάθειες, κυρίως του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), με σκοπό να συνταχθεί παγκόσμιο νηολόγιο αλιευτικών πλοίων και διεθνές δίκτυο παρακολούθησης, ελέγχου και επιτήρησης. Σε κοινοτικό επίπεδο, η Ε.Ε οφείλει να βελτιώσει το συντονισμό μεταξύ των ελεγκτικών αρχών των κρατών μελών1313.Ο σκοπός της Ε.Ε αποβλέπει στην πρόληψη, την ενθάρρυνση και την εξάλειψη της ΠΛΑ αλιείας.

Παρόλα αυτά να τονίσουμε πως πολλά από τα πλοία, που «οργώνουν» τη θάλασσα του Δυτικού Ατλαντικού φέρουν σημαίες της Ε.Ε.

* Κανονισμός της E.E για την πρόληψη ,την αποτροπή και την εξάλειψη της παράνομης,λαθραίαςκαι άναρχης αλιείας(ΠΛΑ)άρχισε να ισχύει την 1 Ιανουαρίου του 2010.( εκ.αριθ.1005/2008 τουσυμβουλίου - κανονισμός ΠΛΑ)


11.Οι άλλοι είναι: Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και ακολουθούν άλλες ανεπτυγμένες χώρες

12.http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/illegal_fishing/index_el.htm

13.http://europa.eu/legislation_summaries/maritime_affairs_and_fisheries/fisheries_resources_and_environment/l66052_el.htm

iv.Εθνικές Νομοθεσίες

Πολλά κράτη έχουν υιοθετήσει1414σχέδια δράσης για την καταπολέμηση της παράνομης αλιείας. Πιο συγκεκριμένα, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Κορέα, η Ιαπωνία, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ,η Αργεντινή, η Χιλή κά έχουν αναλάβει μέτρα για τον έλεγχο της παράνομης αλιείας. Αναφερόμαστε στις περιοχές του Ειρηνικού, της Καραϊβικής και της Δυτικής Αφρικής.

Κατά κύριο λόγο, τα παράκτια κράτη και όσα έχουν θεσπίσει νομοθεσία για την αντιμετώπιση της παράνομης αλιείας αυξάνουν τηνεπιτήρηση και τον έλεγχο στη Θάλασσα, αυξάνουν τις ποινές ή εφαρμόζουν εμπορικές συμφωνίες1515. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα, τα μέτρα αυτά δε φαίνονται να είναι αρκετά. Η στενότερη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών κρίνεται απαραίτητη.

Λόγω της οικονομικής πτυχής του προβλήματος αυτού (τα υψηλά κέρδη), αφήνουν τα κράτη νομικά, αλλά και πολιτικά κενά, ώστε να μπορούν να τα εκμεταλλεύονται οι μεγάλες εταιρίες.Ακριβώς από τηνάλλη πλευρά, τα κράτη που πλήττονται κυρίως από την παράνομη αλιεία είναι τα αναπτυσσόμενα παράκτια κράτη (βλ. Αφρική), τα οποία δε μπορούν να διαθέσουν τους απαραίτητους πόρους για την προστασία τους. Για παράδειγμα, στη Σενεγάλη δε μπορούν να διαθέσουν χρήματα για την αγορά λιμενικών-περιπολικών σκαφών.

Πέρα από τη νομοθεσία για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, πολλά κράτη μπορούν να επηρεάσουν τη βιομηχανία της παράνομης αλιείας με την άρση αδειών αλιείας, εφόσον διαπιστωθεί πως η χρήση τους δεν είναι με τα προβλεπόμενα


μέτρα.Οι εθνικές νομοθεσίες θα πρέπει να εφαρμόζονται και να μη μένουν «ευχολόγιο».

Η Ανοιχτή Θάλασσα δεν ανήκει σε κανέναν, ταυτόχρονα όμως τα ίδια τα κράτη (παράκτιο κράτος, κράτος σημαίας, λιμένες κρατών) έχουν την υποχρέωση να την προστατέψουν. Μόνο έτσι, η παράνομη αλιεία θα αντιμετωπιστεί και το ίδιο το περιβάλλον της θάλασσας και του βυθού θα μπορέσει να αναπτυχθεί από την αρχή.

14.http://www.fao.org/fishery/ipoa-iuu/npoa/en15..http://www.oecd.org/tad/fisheries/35493720.pdf

7.Επίλογος

Συνοψίζοντας, λοιπόν, παρατηρούμε πως το πρόβλημα της παράνομης αλιείας, παρόλες τις προβλέψεις για την καταπολέμησήτου, διογκώνεται όλο και περισσότερο. Οι παράνομες, μη καταγεγραμμένες και αρρύθμιστες αλιευτικές δραστηριοτήτες διαπράττονται εξίσου από πλοία κρατών που είναι μέλη περιφερειακών οργανισμών διαχείρισης ιχθυοτόπων και από πλοίακρατών που δεν είναι μέλη. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η αλλαγή σημαίας των πλοίων από ιδιοκτήτες που σκοπό έχουν την αποφυγή συμμόρφωσης με τους αλιευτικούς κανονισμούς.

Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η αύξηση του μεγέθους των αλιευτικών στόλων και οι κυβερνητικές επιχορηγήσεις, η μεγάλη ζήτηση αγοράς για συγκεκριμένες ποικιλίες ψαριών και ο ανεπαρκής έλεγχος και παρακολούθηση. Λόγω συγκεκριμένων πόρων


πολλά παράκτια κράτη δεν έχουν την ικανότητα να επιβάλλουν τα δικά τους μέτρα συντήρησης και διαχείρισης. Για να επιτευχθεί η προστασία, χρειάζεται ενεργή δράση σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.Σήμερα οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι παράνομες πρακτικές αλιείας βλάπτουν το βυθό των ωκεανών. Οι καταστρεπτικές πρακτικές αλιείας στην ανοιχτή θάλασσα αποτελούν απειλή για τα ευπαθή οικοσυστήματα βαθέων υδάτων.Η επιτροπή προτείνει στρατηγική για την ενίσχυση της διεθνούς δράσης στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών,των περιφερειακών οργανώσεων διαχείρισης της αλιείας (ΠΌΔΑ) και των διεθνών συμβάσεων για την προστασία των ευπαθών θαλάσσιων ενδιαιτημάτων βαθέων υδάτων,σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξηςκαι την οικοσυστημική προσέγγιση.

Υπάρχουν ακόμα πολλά μέτρα να ληφθούν και κυρίως να εφαρμοστούν από τους εμπλεκόμενους. Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να επέμβει και να βοηθήσει ουσιαστικότερα τις αναπτυσσόμενες παράκτιες χώρες, που αντιμάχονται με τους «καρχαρίες». Ο ουσιαστικός έλεγχος, η συνεχής επιτήρηση και καταγραφή, καθώς και η ενημέρωση αποτελούν τα όπλα κατά της παράνομης αλιείας στην Ανοιχτή Θάλασσα.

8. Βιβλιογραφία


Α)Ελληνική:

i)Βιβλία

Ρούκουνας Εμμ., Διεθνές Δίκαιο, Τεύχος 2, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα,Αθήνα-Κομοτηνή 2004-2005-1983.

Σαμιώτης, Γ., Τσάλτας Γρ., Διεθνής Προστασία Περιβάλλοντος, εκδ.Παπαζήση, Αθήνα 1990.

Τσάλτας Γρ., Μαριάνθη Κλάδη-Ευσταθοπούλου:πρόλογος ΧρήστοςΡοζάκης, Το διεθνές καθεστώς των θαλασσών και των ωκεανών : διεθνής πολιτική,διεθνές δίκαιο, διεθνής οργάνωση, εκδ. Σιδέρης, Αθήνα 2003

Β)Ξενόγλωσση:

i)Βιβλία

Margaret A. Young, Trading fish, saving fish : the interaction between regimes ininternational law, Cambridge, UK, Cambridge University Press , 2011,2012 print.

ii) Άρθρα

Kevin W. Riddle (2006): Illegal, Unreported, and Unregulated Fishing: IsInternational Cooperation Contagious?, Ocean Development & International Law, 37:3-4, 265-297

Γ) ΚείμεναΤεκμηρίωσης:

Stopping illegal,unreportedand unregulatedfishing, FOOD AND AGRICULTUREORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS, Rome 2002

Review of Impacts of Illegal, Unreported and UnregulatedFishing on DevelopingCountries, FINAL REPORT, July 2005,Marine Resources Assessment Group Ltd


http://ejfoundation.org/sites/default/files/public/Pirate%20Fishing%20Exposed.pdf

http://www.exandasdocumentaries.com/gr/documentaries/chronologically/2010-2011/228-klevontas-apo-tous-ftoxous

http://www.oecd.org/tad/fisheries/fishpiracypublications.htm

http://www.greenpeace.org/international/en/campaigns/oceans/pirate-fishing/Blacklist1/About-the-blacklists/Definition-of-IUU-fishing/


http://wwf.panda.org/about_our_earth/blue_planet/problems/problems_fishing/fisheries_management/illegal_fishing/

http://marinesciencetoday.com/2012/11/25/combating-iuu-fishing-in-the-eu/

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2410796

http://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=article&id=26267&Itemid=31

http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/illegal_fishing/index_el.htm

http://www.whaletrackers.com/whales-mediterranean-sea/greek/whalesmed3/

http://iss-foundation.org/


http://iss-foundation.org/



http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/illegal_fishing/index_el.htm











http://www.oecd.org/tad/fisheries/fishpiracypublications.htm





7

8

9

10

11

12

13

14

15

Η παράνομη αλιεία στην Ανοιχτή Θάλασσα

Documents