BiR MIJFIALEFETİx-MiKRo" TARiuiANTAIyA, ıa NisRN 1952

Z^FER TOPRAK

Türkıye'de iktidar mı-ıhalefet ilişkileri engebelievrelerden sonfa günümüze ulaşmrş. Muhalefet ço-ğu kez ülke çıkarlarna te§ düşen bir tavr olarakalgılanagelmiş, Bu nedenle muhalefet fişlenmiş, ya-kından izi süfülmüş, yrldıımaya yönelik heı ttirlüyöntem rnı,ıbah görülmüş. Bu sayımrzdaki ''fişleıne,üzerine ilk makalemizde cHp iktidaf dönemininson yıllaıında muhalefetteki DP'lilerle ilgili fişleıitarutlyonüz. Fişlelin üzeİindeki kimi yorumlar yö-netimin muhalefetle ilgili ve fişlenmeyi gerektirenözet değerlendiı,melerini içeriyof. Dönemin iktidaI-mrıhalefet ilişkilerinin zor koşullaıını kanıtlıyor, Bı,ıyazımızda da 50'li yıllann başında siyaseün ''mikro''ölçeğiyle ilgili iki belge sunuyoruz. Bunlar siyase-tin taşIadaki bol.Lıtlannı belgeliyor. Antalya'da DP'liBaşbakan Adnan Mendeles'le CHP'liKaşıın Gülek'in aynı tarihlere rastlayangöVde göstelileli üzerine Antalya mil-letvekili DI. Nazifi Şeıif Nabel;in De-mokrat Parti Başkanlığı ya da genelmeıkezine gönderdiği bir notla, partibaşkanına yazdğı cHP ııitingi ile ilgüuzun biı rapor. Heı ikisi de 21 Nisan1952 günlü.

Aslında bu tril fapollar dünün "juf-nal lerin,,len esinleniyor, Özellikle üs-lup brı ırıinvalde, Tabii, bilgi ediniıayöntenri de ilginç. Biı milletvekili 'teb-dil-i kıyafet", yani kıyafet değiştileı€k

dünün jrırnalleri gibi. Size brından da bir örnek ve-riyonız. Tebdil-i ktyafet lalrip partinin toplant{a -na katılııı drrrum ııuhakemesi yapan parti lıyesi birDP'liıin genel ırıerkezle olan iliŞkisinin nomalaırnrbizlere yansıtıyor brı rapor. Ve Antalya'da 1950'le-rin başında siyasetin bir "miklo" tahlilini sıınrıyorbizIere

Gtinrimliz siyaseti artlk brı teknolojiyi aşmış.Afttk rakip paftiyi dinlemek çok daha etkin tekno-lojilerle gerçekleşiyor ve daha "objektif" sonı,ıç elde edilmesine neden olrıyor. Değil cüsseli insan-ları bu tiir toplanttlaİa göndermek, tırnak ölçeğin-de elekronik böcekler]e ya da uzak mesafeyi alankameralarla brı soırın çöziim buluyor, Tabii, budaha "saglıklı" yöntemler düntin siyaset folklonı-

nun ren]<li görtinlimiinü yitifmeSineneden oiı,ıyor, Nerede o eski muhalif-ier, fişler, jı_ıınaller,..

Tükiye'de siyaset sosyolojisiyle rığ-raşanlar genellikle c.H,P'yi seçkinciparti olaıak algılayagelirler, Bı"ı belkiAıkara'da öyle, ama taşnya sidince brüseçkinciligin ne ınlamı geldiğini görmek olası. Nitekim laporlal brını-ı kanıt-l1yol. Adana CHP mitingi Kasım Gülek'ikarşrlamaya çıkanlan otuzJ<ırk arabalıkkalabalıkla başlıyor ve Kasım Gülek'inArnaı,ud İt Nı_ııi denilen adamrn srftrn-da taşınıı-ıasıyla sona eiyol, Btı gövdegösterisi Başbakaıı'ın Aclana'da evkafrakip saflara sızlyol ve bilgileniyoı. O :

günleıde rakip Partinin mitingine 8itınek kolay ol-ınasa gerek, Rakibin ınitinginde ya da Siyasal orta-mında bulunmak işin doğasına aykııı. İtihat ve Te-rakki gibi giz|i ya da yarı gızll siyasa| öIgüt gelene-ğinin siyasa] yaşamlmlza damga vulduğu gözdenırak trrtulmazsa, rakip saflaıa sızmarun ne denli ya-Iaıh olduğu taftlşma 8ötümez. Bu nedenle Iaporetme ile geçmişin "jumal"i aıasında pek fark oJlna-sa gerek. Abdülhamit'in "istibad"ından kalma ''jur-nalleiıe" geleneğinden kaynaklanan rapol etme bilttir bilgilendirıne anlamrna geliyor. Tabii, rapol et-ııe fişleme gibi güncelliğini kaybetmiş değil. Belkide yönetimled etkinleŞtiİen biI yöntem rapoİ etrne.

' Jı-ırnaller istibdat dönemine özgü. Demokfasiyegeçiş süIeci ise raporlar çağ1. Aslnda çoğulculrıklabiılikte rapor etme bt başka istihbaİat aracı. Tıpkr

ze}tinliklefini tetkike gidişi sırasrnda iıer iki konvo-1,un karşılaşmasıla toz dunan, ldakson güfültilleriarasında doruk noktaya varıyor.

Aslında DP Antalya teşkilatı BaşVekil'den özürdiliyor, Teşkilat saatleri, zamanl iyi ayaılayaınamış.Antalya teşkilatl 'lnuhterem başkanrırrrzdan ve refa-ketlerindeki aziz arkaclaşIarılıızdan biz Antalyalt-lar"ın affını rica ediyor. Başvekil'in Antalya'da olu-şrı nedeniyle l-ıeyecana, sevince gark olan Aıtalyateşkilatl cHP'nin "plsı k nümayişledni" lıesaplama-larmı önlemiş gözükiiyoı.

Dl. Nazifi Şelif Nabel'e göre, muhalefetin öndegelenleı,inden Kasırı Giilek ıniting slmstnda "pekmaskaraca, şııııarık bir panay{ o}.uncusı-t" edasıylakonrışmasrnr yapmış. Aslında talafsz Antalyalılarınbtı "maskaralıklarla" asla ilgileri yok. Llltıs gazete-

DP Aİıtalya rİltlletvekiliDr. Nazift Şefif Nabel

t10 ]

sinin "Mendeles Aıtalya'dan kaç-mağa mecbrır kaldı" tarzındaki"helze"si ve Kaslm Gülek'in ko-ıuşırra sırasrnda "Demokrat Paftierk6nı olan misafirlefiniz, bizi na-sı[ karşıladrğnızr, nasıl bir mu-habbet kafilesi halinde sardığrnızıgöriince, şüphesiz yürelİlerininyağlan eIimiştir. Ben onlan değil,onlar beni takip ediyorlar" şeklin-deki "safsata"sr, konuşmalarındahikim olan "ruhun ve maksatlarııçirkinlikleri" ülkede muhalefet vedenetim kurumunun niteliğinigösteİmeye yetiyor. Bu değ€rlen-_dirmeler kıışkusuz Dr. Nazifi ŞerifNabel'e ait.

Dr. Nızfi Şerif Nabel'in üslu-[_ıtı, rakip paninin mensup]afl içinkullandığı sıfatlar, dönemin yerelsiyasednin ne denJi hırçın oldugıı-nıı kanıı|ıyor. Miİng için görevlendiıilen Osman Çelik için Dr.Nabel'in krıllandığı slfat söyle:-bısit bir demirci iken, Haşim lş-can zamarunda ihıikir ve işıirak-ler sayesinde zengin olan".

Yine DL Naziii Şerif Nabel'egöre CHP'liier bu mitingi yaprnasüve K?stm Gülek'in bu nir konuş-masl kaçınılınaz gözüküyor. Çün-kü teşkilat olafak cHP hef günbirız dahı çökmekıe. Bu tijr birl(tı(arma operasyonu anlamlı oJ-sun olmasrn cHP Anralya teşkilaliçin tek umut kapısl.

CHP il ıeşkilatı kimlerden olu-şuyor? Bıınu da yine DP'nin Antal-ya'daki ağüI ıopu Dr. Nazifi ŞerjfNabe]'den ögrenelim, 'cHP Anral-ya teŞkilatl idafecileli, eski dewinher lııkımdan kötii]ükleri ne kxnş-nuş, tegallı.lb, tehakkı:imle, kaçak-

BİR MUHAI,EFET ÖRNEĞİ

1950-59 y larında crF'nln geiıel seıfetefliğ göfeı,lnt yiiüfütenKasım Giilek 1951'de Aııkata'da.

Antalya'da bulunduğu zaman Kaslm Gülek Antal-ya'ya ge|mez ve hazrladıkları mitirıg ve nümayiş-lerde Menderes'e cevap vermezse, Antalya.'daCHP'nin büyük sa$ınülala uğIayacağl ve bu vazi-yetten, Analya'da cHP'nin dağülrnaslndan AntalyaCHP teşkilatırun mes'uliyet kabul etıneyecekleri"bildiriliyor. Biz, tabii, Dr. Nabel'iı yazdıklarındanbunIan akıanyoruz.

Ardndan Kasrm Gülek ile Antalya il teşkilatıarasında. pazar|ık başlamrş. Kasıın Gülek, kendisi-nin de Menderes'i her yerde cevaplandırarak ınağ-mup etme karannda olduğunu, Antalya'ya gelece-ğini bildirmiş. Aıcak kendişinin de başbakandangeri kalmayacak şekilde karşılaruıasnı, lehine te-zahüıat yap masmı, diğer vilayetlerde yapıldlğı gi-bi omuzlarda taşlnmasmt ve en azrndan yirmi bin

çdlklalla Servet yapmrş, ve bu 8ün dahi a}n1 yollal-da yüırirnekle beraber, DP saflanna kaİlİnak sufe,tiyle, geçmışleıi ururttuımak, ve aralarındaki şerefliinsaıılara karşı yine tesallrüt edebi]ınek isteyenlerinekseriyeti teşkil ettikleri insanlar". "Hemen hepsivergi kaçakçdığ ile şöhrct bulmrış 'ağalar ve eşraPziimfesi". Kendilerinin hild gtiçlü olduklarıru gös-teme çabası içersincleler.

Başvekil Adnan Menderes'in Antalya'ya gelerekönemli bir konuşma yapacağı haberi, Antalya cHPteşkila[nl harekete geçirmiş, teşkilat Kasım Gülek'elıaşı..rırarak muhakkak o taıihlerde Antalya'da bu-lrınmasınr ve Mendeıes'e cevap Vermesini talep et-mişti.. Yoksa cHP'nin Antalya'da mevzi yitireceğivı.ür§]ulanm§t1. CHP İl Başkan1 Dişçi Edhem Ağ-vır'nrn hazııladığı ve İdare Heyeti'nde tasvip göIen,Kasıın Giilek'e hitap eden mektrıpta, "Mendefes'in

t11l

kişinin bulunmasını, bilhassa ilçeleden heyetlerindavet edilmesini şart koşmuş. CHP İl İdare Heyeti26 Mart 1952 Çarşamba günü toplanarak Gütek'inbütrin şardaıını kabul etmiş ve o günden itibarençalışmalara başlamış, Böyle bir karşılaııa için fi-nansrıan ana sorun. CHP'nin Antalya'da bir varlıkVe güç ifade ettiğini Başbakan'a fiilen 8österilüTıesigerekiyor, Böyle bf ffsatı kaçırmamak için heI ttir-lii maslaf göze alıruyor. Gerekli pararun toplanmasliçin Korkuteli'nden Hacı Kuduz, Hoca Rasih'in kar-deşi, Akseki Belediye Reisi Gani Kaplan, Alan-ya'dan Nazmi Doğan'dan oluşan bir koınite ol!üştu-rulrryor ve bunlann Antalya melkezindeki tertipheyeti ile işbilliği yapnalaına karar veriliyor. Ge-rekiİse, Antalya'da tertip ettikleri piyango hasılatln-dan da safina bu heyet yetkili krlrruıış. Dr. Nazifirapoıunda karşılama Ve tertip heyetine özellikleayaktakımı 8örüntüsü Vemeye özen gösteriyof.

1. İl Başkanı Edherı Ağva - komite reisi, dişçi.2. Muaıımer Özdemir, şoför, bir sene cezaL,3, Maraş ismindeki meşhrır ahlaksızlardan, lise

talebesi.4. Aldemir, lise son sınrftan koyulmuş, sümel-

bank Antalya anbal Ve kantaI işlerinde çalışan (fut-bol beki) denilen,

5. Necati, lise son srrufta.6. AIna!.ud Nuri. Su işleıinde yevmiyeli işçi. Li-

seden koıtılmrış.7. Lrıtfi Kiızz, Çınaraltr kahvesi sahibi.8. Dilsiz Ye sağlI osman, malangoz.9, Hamdi Bonı. Otoınobil müşteli komisyoncu-

sll.10, Boyacl osman, bina badana ve boyacısı,11. Umumhaneci Gifit]i Fatma.Raporu aktarmaya devam edelimı Seçkinci diye

bilinen CHP'nin taşıa kadrolarr Umumhaneci GiritliFaİna'dan maIan}oz, dilsiz ve sağf osman'a kadarrrzaruyol Dilsiz ve sağll deyip geçmeyin. osmanCHP'nin Antalya ami8osrı, Karş ama Ve miting sua-sında hoplayarak, sıçrayarak, acayip sesler çıkara-rak alkadaşlarmı teşvik ederken çok garip, giilünçhalelretler, ırıaskaıalıklar yapmak srüIetiyle aşağ ftserserileri etıafına toplanakta mahir. Teknr hatırla-tallm, ttim bu yorumlar DL Nazifi Şerif Nabel'e ait.

Kılşıl.tlnı \ e terti| heyeti onbeş gün, gece gün-düz Çal§ıınş ve karşılamayı hazırlarken işini güc!ınü bı,akarak zrkşama kadar tertip komitesinin em-rinde kalacaklırrın yevmiyelerine mahsrüben, mute-met Lutfi Kiıaz'm emrindeki 2000 lirayı dağltm§lar.Umrümhaneci Gidtli Fatma, karşılama töİenine ikitakside iki zurna, altı kadınla iştirak etııliş. Brü ka-drnlara, o günkü büttln rnasraflarrna karşılık onarlim verillıiş. Karşılama Ve miting teltip lreyetinineıı çalışkan tıyelerinden kahveci Lütfi Kiİ"z, Dr.Nazifi Şeİif Nabel'e göre, Belediye tarafindan, ni-zamlara, belediye yasaklanna itaütsiz|lğ| Ve kahve-sinin pisliği }.tizünden sık sık cezalandırılan, kavga-ci, aksi bir adaıı. Ayaktakrmlnln sarfiyatnı CHPmutemedi olarak Lütfi Kiıaz yapnrlş.

Miting sllasında Kasım Gülek'i omuzlarrna alan

iki kişiden birisi, bir yıl hapse hüküın giymiş Ve li-seden kovrılmuş şoföI mlıavini ve Çamrır adıylaanılan Muamner, diğeri yine liseden koı,ulmuş Aı,-naıud, nam-r diğel lt Nrüri denilen iki selseıi, Bun-ların önünde zrıına çalarak ve göbek atarak geçendört Çingene gencin cHP ile ilişkileri yok. BunlarıBoyao Brürhan ikişer buçuk liIaya anglje etmiş. Enönde iken bazan en arkaya koşırn, aralara sokrıla-rak sürekli, "Yaşa, Yaşa, Kasım Giilek Bin Yaşa"diye çocrıklara tempo tutturan 17 yaşlanndaki Ab-dül Oba, miüng esnasında çalnan Omega saaderi-ni ve iki çüzdanı çaıpan adam olduğrı anlaşılmışve yakalanarak saatlel üstünde brılrınmrış. Eskidenberi cHP'nin Antalya il yöneticileri arasında bulrı-nan.Ve ücalet, iş, mevki sahibi olanlar, ınitiııg da-

ğlltıktan sonIa, Gülek'i aralarında ve s(,tlannda ta-şıyan seıserileı arasına katılmamak husı"ısrına dik-kat etmişler. çok geriden. ıesıdı,llen geçiyorünr.lŞ Aibi vaziyet almışlaı.

D1. Nazifi Şelif Nabel'e göre mitingin önemli birkısml "gündelikçi", Antalya'daki teltip heyeti, pa-zartesi Saat sekizden itibalen ikişer bı.ıçuk ve beşerlira gündelikle tuttuğrı adamlann toplanma ve içkiiçirilme yeIleIini, taksilere binişlerini tanzime başla-mrşlar. Finike'den iiç özel otomobil ile on dö1t kişiiştjrak etmiş. Bıınlardın sekiz kişj. tlç 8ün önceBaşbakan'a arzl hömet etmek ve Finike'nin naren-ciye işleli l-ıakkrnda temenniyatta bulı,ınnıak iizereiki a}, heyet lralinde gelmişler, A!-ukat llfzt Benli,Nadk Değimenci, MrühaIIeıı Şerbetçi gibi Fini-ke'nin en zer-ıginlerinden oluşan bu on clört kişi,Finike'de CHP'yi ayakta tutanlaı. Brınlaı, zengin o1-

dı,ıklan kadar, köylerde nüfuz sahibileı,, Alazi, zila-at vasltalarr, ilk tohrım, sermerye bı"ınlaı, tarafinclıntemin ediliyol. cHP iktidaıı zamanında bugünkiicHP'yi temsil edenlerin kazançIarı çok fazla olrnuş.Bilhassa orman kaçakçılıkları ve brı kaçakçılığınCHP'ce himayesi, hatta köytüye kaışı jandırrma ilemı,ıhafazası sayesinde Finike'de bütiin oIııanlalkesilmiş, ormanlar milyonlar olarak lıu adırmlarrnve yardakçılarının keselerine girmiş. DI. Nazifi ŞeıifNabel ekliyor: "Bu adamlar, itifaf etmelidil ki aynlzaııanda ze]r<i Ve teşkilatçl adamlaıdıı, ve içlerindeNadir Değimenci gibi DP'ye geçmek isteğinde bu-lunanları da vardır."

Dr. Nabel Fiıike'de DP ve CHP kırdıolarını kaı-şılaştırıyor ve Finike'de CHP'lilelin mzrddi drınımla-ınln müsait olmalarrna rağınen DP'lilelin maddibir servet ve varlrk salıibi olmadıklarını kaydedi-yor. Özellilde yörede kredi olanaklannı büyük öl-çtüde CHP'lileıin krıllandıklarını !,urgrılrıyoİ: "cHP'liefendiler, 'zürra kredi tevziinde eşit muaııele ya-p mtyol, cHP'lilere az kİedi vedliyol, banka kapı-laında koı.uluyorlar' dedikleıi bı,ı zanıanda, rıeselaFinike'de CHP'lilerin en ı-ıüfritlerinden Veli Şeker-cileı-'e DP ta[aflndan açian ziıaj. kredi 175.000 lira-cllı,. Br,itün DP'lileı€ talrsil edilen kredi yekı.ını.ı Fini-ke'de Muharreıı Şerbetçiler, Şekeıciler, gilri beş fn,maya tahsis edilen miktaldan çok aşağıdadr."

14 Nisan günü Elmalılılaı karşılama haleketleı,i-

tu]

ne n]iistakilen iştirak etmemiş-ler, Finikeliler onlarr da temsiletmiŞleı, Korkuteli'nden yimiiiç kişi getililııiş. Brınlardanbeşi Kofkuteli CHP ilçe üyesi,sekizi eski mebrıs MrıstafaKoİkrıt'Lın oftakçılaIındanolrıp, MıJstfa'run kayınbirade-Ii Tur8ut'rın idaı-esinde birotobüsle getirilelek Antalya'dataksilere bindirilmişler. Dı. Na-bel bu şahısların hiçbil "içti-ınai mevkileri, kıymetleri" ol-madığınl söylüyor. "İçlerindeAı,ap Şükrü odabaşı gibiler debulunan bu iPsizleı,, MustafaKoİkut'un rüşakla ',

Serik ilçesinden DenokratParti teşkilatlna "çok menfi veııuhteds bir nıha ıııalik oldtı-ğ!ü için" alınmayan, bu neden-le DP'ye ve Mendeİes hükii-metine küskiln olan DI. fufatile onu para hrısusrında des-tekleyen ve "vergi kaçakcılığıile ııeşhrır" manifatlrracr Sa-]ıablı Halil yönetiminde ve "ta-bii brınların adamlaı, oıtakla-rr" olan on bil kişi kahlmlş,

Akseki ilçesi ise Rasih Hocave onrın karcleşi Belediye ReisiGani KaPlan taıafindan örgrit-lenmiş. Halka Belediye tellalla-n vasltasryla "Sayn Başbakanı-mlı Antalya'da karşılamak veclileklerimizi bildirmek için he-yetleı, gidecektir. Arzrı ederıleriçin otomobil ve otobilsler lra-z1llanmlştlİ. Antaya'da da mas-Iaflarl temin edilecektir" diyeilan edilmiş ve bunlann aıası-na Antalya'cla işleri olrıp da masraf yüzünden gide-meyerüerden brı firsattan faydalanarak kafileye ka-tılrnrşlar. İki otobüs ve bil taksi "Rasih hocanrn ya-lant cHP'nin §on dökünhileri ile taıafsız Vatandaş-lardan kırksekiz kişi"yi Antalya'ya getirmiş.

Gani Kaplan, DI. Nabel'e göre, velgi kaçakçrsı.Aleyhinde malrallinde teftiş yapılış, 28 bin liral*vergi kaçakçılrğındin dolayı muhakemeye verilmiş,Yine Dr Nabel'e göIe, "brı adamın, memleketin se-lameti için kanuni cezalaıa çarpılması zamaru gel-miş". Kendisi brı çıkmazdan, DP'ye girerek kurtul-mak arzusıında, Ve brı karşılama heyetlerini teftip-ten maksadr da, kendisinin ihmal edilemeyecek birValhk Ve şahsiyet süibi olduğunu göstermek.

Alanya'dan gelenler Alanya'da eskiden beri enkonı ve partinin nimetlerinden en fazla istifade et-miş olan Hüseyin okan, Nazmi Doğan, cevdet Do-

ğan gibi şalııslar. Bu adamların en biiyük korkuları,bil giin maliye müfettişlerinin kendi hesaplaünl teftiş

BiR MUHAI,EFET öRNEĞİ

etmeleri. Çünldi orman kaçıkçılığından vergi kaçak-

çüğna kadal bütiln suçların mürtekibiler. Bu neden-le Antalya'daki CHP mitingine kalabalık bir heyetleiştirak etrnemekle beraber para ve otomobillerinintahsisi suletiyle yardm etmişler. Manavgat Ve G!in-doğmuş, Gazipaşa ilçele nden yalrıız idare heyederiiştink ettidlrnişler. Bunlalın hepsi yirmi iiç kişi.

Mitingde ve Sonla Kaslm Gülek'rn sırtlanmaslsırasında "Yaşa Yaşa Şaşa" diye bağran çocuklaınbif ksrru ikişerbuçuk, birer liıa alan veya.bir pana-yır eğlencesi için katılan ilk ve o a mektep öğIen-cisi. Lise ve sanat Enstittisü öğIencileIinden yetmişkadar talebenin de "Yaşa" diye bagııanlar arasındaolduklaıı görülüyor. Dr. Nabel bu tür tezahüratnsiyaset açsından bir anlamr olmadıgıru, ancak okrıldisiplini, öğrenci terbiyesi, toplrım düzeni açılann-dan okul yönetintelinin "tenkide şayan ihmatlerin-den, alakasızlıklarrndan ve larıbaliliklerinden do-

ğan bil avarelik tezahüIleri" olduğunrı kaydediyor.

N^z lfi Şerif Nabel'tn DP Geneı Başkanlığı'na yazdtğ faİrorun sunuşu.

t13]

"Çünkü bu çocukların sokaklardaki bu harekettarzlan, teİbiye, saygı hı.ıdutlarından biisbütiinuzaklaşryoı". Oıiar da, zurna çalan Çingeneler gibigöbek aıyor, çiftetelli oynryoı, "serhoş şöför" ııu-avinleri, lostracılar gibi nara aüyoılar. Ve bunlarıda eğleniyonız diye yapıyorlar.

Klsacasl cHP tertip heyeti katılımr "umumhane-lerden toplanınış kadınlaı, meyhanelerde serlıoşedi]rniş serseıiler, zumacı çingenelerden olrışan birkarnaval maskarası" ile sağlarrxş. Kimi öğrenciler"aHaken düşük ailelerin, muhiderin çocuklan" gibidavranmış. oysa lise ve ensütü öğrencisi her za-man Antalya'da terbiye ve nezahetleri ile dikkatiçeken biı ktitle.

TertiP heyetinde bulunan Hamdi Bor otomobilkomisyoncustı. Koyu bir Halkçr olmakla beraber,otomobillefin tahsisinde faal biı rol oynamasına,şoförlere, otomobil sahiplerine böyle bh fırsatta bolpara kazandrmrak hırsı neden olmuş. Kaşılayıcıla-nn göttirüliip getirilmeleri için otobüslere 80, taksi-lere 65 lira ödenmiş. Btı pala çok yüksek. Hatta şo-föIleı, "bifaz dalra sızdırabürdik, ontarda para çok-tur" diye sonradan hayıflanmışlar. Kira ile nıtulmuştaksi adedi yirmi alt1, otobüs dört, jip dört tane. onbir özel araba Ve motosiklet iştiIak ettiilmiş.

Tertip heyetinden elde edilen bilgiye göre, kar-şdamada para ile futulan adarrı]ara, zı.ıınacılara ye-dirilen yemek ve meyhanelere ödenen para ilenakten verilen tazminat, taksi ve otobüsleıe öde-nen paralar, ziyafet bedeli ve müteferrik masrafolarak sarf edilen para 8 bin lira. Yani Kaslm Gü-lek Antalya cHP i öIgüüne 8 bin liraya mal olmuş.Bu, cHP'lilerin Ve paı,tinin ne denli varlıklı olduğu-nun bir karutl.

DI. Nazifi Şerif Nabel dı.ırumu DP ile karşılaştıIı-yor ve Antalya'da DP'nin ne denli eşit olmayan ko-şullarla ınücadele verdiğini ileri sürüyordu. DP,Menderes Antalya'da iken bu paıanın onda birinibile harcayamamış. Önce DP'nin paıası yok. Sonra,Dİ, Nabel'e göre, geİek de yok. Çünkü halk, milletbaşbakarılaıını gönülden karşılıyor, gerekli masraf-laı,l Ceplerinden ödüyoriaı,

Mitingde cHPli hatipler neler söylemişler? Bu_nu yine Dr. Nazifi Şeıif Nabel'den okuyalm. KasımGülek'in konuşmasrnrn yonımu şu satlrlan içeriyor:

"Her zamat, her yerdeki tekerlemelel... iddi-alar... iftiralar.... Hürriyet yokmuş, bunlan söyler-ken, nıesela Nanya'ya Ziraat Bankasİnın verdiği125 bin liranın 75 bin lirasının yalnız beş CHP'liyeverilmiş olduğuntı inkar edecek kada, gafildirleİ...Paınuk fiyatlarındaki düşkünlük dolayısıyle ınüs-tahsilin uğradığ1 zaıaılar, DP'nin hrısumet andıylavatandaşları birbirinden ayırması, 1)4ğ §eçimleIinintam bir adaletle, dürüstlükle, namuskdrlrkla yapıl-dığı hakkında iddialar, dünyanın en mükemmelİe-çim kıntınlı olan seçin kanunı.ınun CHP'nin mille-te VeIdiği iddiası, yanında nisbi temsil ile seçim ya-pıimadıkça demokrasinin kurulamayacağı hikmeti,yirmiyedi senelik çok şerefli hizmetlerle dolu olaniküdaılan devıesinde millete bahşettikleri ıefalr ve

saadet, siyasi zaferler uydurmaları gibi hezeyanlar".Diğer konuşmao Nurettin AItaın için de benzeı

yorumlar: "Biz kanur arı pamuk çiftIiklerinde yap-madık" şeklindeki herzeleıi ile tamaıı anan, aynlmado$ 8eçmiş, manası, lüryııeti, aslt olırrayan bir-çok saçmalardan ibaİet

^rva|al..."Dr. Nabel faPorun son sa}faslnda DP-CHP An-talya örgüderinin karşılaştrrmasını gösteli yürüşü §t-rasında bir kez daha gündeme getiriyor;

"İk herifin omuzuna biımiş, bacaklarına iki şĞfÖI yama$ asılrnrş, önünde döİt zurnacı çingene,bir çok ilk mekteP talebesinin, "Yaşa, Yaşa.. Şa_şa..Sen çok yaşa.. Kasrm Paşa" seslefi, "Voy, Voy,Bizden sana oy.. oy.." sesleri... lki, liseden kovul-muş talebenin omrüzlannda kollarını, elleıini salla-ya sallaya her tarafa öPücük|er gönderen bir tu|rafadam,., lşte mitin8 ve kahraınanı... tşre ınlılrıılefetpartisinin Antalya teşkilatı, kuweti, tarafdarları, iştebizim tenkid edilen taraflanmız..."

Ve vanlan sonuç:"14 Mayr§'tan ewel, şalrsi nüfuz ve İrlılalı kalr-

ramanlığı taslakltğ, menfaatlerde, kazançlarda or-taklrk, kanun, nizam üshi yaşamak inhisarı zihniye-tinin, teamülünün yarattığt, bir zümre lıdli ayakta-d[. Hala ümitlidil. Taşrada zorba, cakacr, parasrnagüvenen bu ctlP'li döktintiilefidt ki lıer kötiiliiğiiyapmağa hllA haaİ ve müstaitttler. Biz, lrükiimetolarak, iktidardaki parti olarak, milleü kandırmık,yine borulaırnı öttiiımek için awç dolusu para sar-feden bu adamlann köylüyü, lıalkı kanclırmalaıına,lı2l2 bir kuı.vet olarak ayakta kalmalarına kanunyoluyla, hak yoluyla müsaade eüneıneliyiz. Bt ıııa-liye müfettişi Antalya'da, bu şüplıeli serwetlerinka}.nağnl, kaçakcıhklann çeşitli şekillerini ıneyda-na çıkardığı anda milyonlarca lira vergi borcu halk-tan, köylüden çalınmış vatandaş hakkı kolayca gerialınabilir. Paranrı meşum rolü kalmaz. cemiyetinnizamı, vatandaşın huzuru bozulaınaz."

Bu belgeler, raporlar, bize dünün iktidar-ınuha-lefet itişkilerinin ne denli engebeli bir yoldan geçti-ğini gösteriyor. Demokrasinin inşası kolay değil,ozeltikle iktidann muhalefete alışması zor. Tahki-kat komisyonları işte bu ruh halinin ürünti olaıakgündeme 8eldi. 27 MaPs'a 8iden yolda brü ttil de-neyimsizlikler yaşandı.

Ancak 8ünümüz siyaseti, umuyoruz, artık butiir tahammülsüzlükleri aşmış durumclı. Alada sfa-da Meclis elektrikleniyor, yumruklaşılıyoısa da, enaşınsı el cebe ya da bele uzarııyoI, orada kallyor.oysa demokrasiye 8iden yolda Meclis'te çok dalravahim durumlarla kaışılaşdmış.

Demoklasi bir oıtak yaşam biçimi. Hoşgöıüoyunun kurah. Meclis işte bu hoş8örü ortamrnlolrıştıırmakla yüküııll:i. Milletin ternsilciled bir öl-çüde toplumu yansluyor. AJna diğer yönden toplı,ı-ma öİnek oluyor. [Irrçın bil Meclis toplı_ımu da ay-nı çizgiye sokuyor.

Nice hoşgörülü, uyımlu Meclislere... ve de §ağ-]rilı iktidar-muhalefet ilişkilerine... ı

l14l